แนวทางการบริหารจัดการเขต ... · 2019-11-07 ·...

แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ ระดบภาค

กองนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

(ก)

บทสรปผบรหาร

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ไดจดท าและวเคราะหขอมลพนทปลก ตนทนและผลตอบแทนของสนคาขาว/ยางพารารายภาค รวมทงสนคาทางเลอกส าหรบปรบเปลยนในพนทไมเหมาะสมรายภาค เพอจดท าแนวทางในการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญระดบภาคไดดงน

1. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคเหนอ 1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยใหไดมาตรฐานตามความตองการ

ของตลาดในพนทเหมาะสม 2) สรางความเชอมโยงการผลตและการตลาด 3) สงเสรมการแปรรป และสรางมลคาเพม มาตรการด าเนนการ:

1) มาตรการดานการผลต 1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท ประกอบดวย

(1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม เปนการด าเนนงานเพอเพมประสทธภาพการผลตโดยจดท ามาตรการ เพอสรางแรงจงใจใหเกษตรกรมการผลตสนคาทไดคณภาพมาตรฐานตามความตองการของตลาด และสอดคลองกบเปาหมายยทธศาสตรการพฒนาระดบภาคของสนคานนๆ และ (2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม เปนการด าเนนงานเพอสนบสนนใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลตตามศกยภาพของพนท โดยค านงถงความตองการของตลาด วถชวต สงคม และวฒนธรรมของเกษตรกร เชน การสนบสนนสนเชอดอกเบยต าและปจจยส าหรบการปรบเปลยนการผลต

1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอนๆ ประกอบดวย (1) สนบสนนการวจย พฒนา และปรบเปลยนพนธคณภาพด รวมทงสงเสรมการปรบปรงคณภาพตามหลกการอนรกษทรพยากรดนและน า (2) สนบสนน องคความร และขอมลขาวสารดานการตลาดใหกบเกษตรกร เพอเปนขอมลส าหรบการตดสนใจปรบเปลยน การผลต รวมทงสรางตนแบบทประสบความส าเรจในแตละพนท และ (3) ปรบปรงโครงสรางพนฐาน และสรางการมสวนรวมความเปนเจาของ

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนขอตกลงระหวางตลาดผรบซอ เอกชนผประกอบการ กบเกษตรกร อยางเสมอภาค

และเปนธรรมทงสองฝาย 2.2) สนบสนนขอมล ขาวสาร ความรเชงวชาการดานการตลาด เพอทจะไดรบราคาทเหมาะสม

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมใหมการวางแผนบรหารจดการสนคาเกษตรตลอดฤดกาล และวางแผนเพอยกระดบ

คณภาพสนคาเกษตร และพนทเกษตรใหเปนแหลงทองเทยว โดยรวมด าเนนการระหวางภาครฐ เอกชน และเกษตรกร

3.2) สนบสนนเงนทนดอกเบยต าแบบมเงอนไขใหกบสหกรณหรอกลมเกษตรกร เพอการแปรรปขนตนตามความตองการของตลาด พรอมทงใหองคความรดานการท าธรกจและจดท าบญช

(ข)

2. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 1) พฒนาโครงสรางพนฐานเพอเพมโอกาสในการปรบเปลยนไปสกจกรรมการผลตชนดใหม 2) สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต และสรางมลคาเพมใหกบสนคาส าคญ 3) สงเสรมการปรบเปลยนสนคาตามศกยภาพของพนท 4) สนบสนนการพฒนาเกษตรกรและสหกรณใหเขมแขงทงในดานการผลตและการตลาด มาตรการด าเนนการ :

1) มาตรการดานการผลต 1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท ประกอบดวย (1) กรณ

เพาะปลกในพนทเหมาะสม ไมปรบเปลยนการปลกขาว มงเนนใหเกษตรกรเพมประสทธภาพการผลตสนคา ใหไดมาตรฐานเพอการสงออก และเปนสนคาอตลกษณ (2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม ปรบเปลยนขาวเปนสนคาอน โดยปรบเปลยนการผลตไปเปนสนคาทางเลอกอน เชน เลยงโค กระบอ โดยปลกพชอาหารสตว รวมดวย เปนตน รวมทงสนบสนนแหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยต า ในการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนไปเปนสนคาทางเลอกอน (3) สนบสนนการรวมกลมเพอเพมประสทธภาพการผลต เชน โครงการระบบสงเสรมการเกษตร แบบแปลงใหญ เปนตน (4) สนบสนนเครองจกรกลใหสมพนธกบสนคาทภาครฐตองการจะสงเสรมใหเกษตรกรปรบเปลยน (5) สนบสนนเงนทนและปจจยการผลตใหกบกลมเกษตรกรส าหรบปรบเปลยนไปเปนสนคาทมศกยภาพ และ (6) สงเสรมการเพาะปลกพชหลงนาตามความตองการของโรงงาน เชน ถวลสง เปนตน

1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอนๆ ประกอบดวย (1) สนบสนนแหลงน าในไรนานอกเขตชลประทาน และรปแบบการบรหารจดการน าทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท โดยภาครฐรวมลงทนกบเกษตรกร (2) ใหองคความรในการปรบปรงคณภาพดนใหเหมาะสมกบการท าการเกษตรตามศกยภาพของพนท และ ให เหมาะสมกบการท าเกษตรอนทรย (3) พฒนาองคความร และงานวจยส าหรบการผลตท เหมาะสม กบศกยภาพของพนท เชน งานวจยพนธพชทเหมาะกบดนเคม เปนตนและ (4) ภาครฐรวมลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานใหกบสหกรณ กลมเกษตรกร เชน โรงอบเมลดเพอปรบปรงคณภาพผลผลตระหวางรอการขาย โรงตดแตง โคเนอ เปนตน

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) รวมกบกระทรวงพาณชย หอการคา ในการจดหาตลาดสนคาทเปนอตลกษณ เชน ทเรยน

ขาวหอมมะลอนทรย เปนตน 2.2) เชอมโยงระหวางตลาดกบเกษตรกร เชน กลมเกษตรกรสนคาเกษตรอนทรยกบโรงเรยน

โรงพยาบาล เปนตน 2.3) สนบสนนขอมลดานการตลาด และการท าธรกจใหกบกลมเกษตรกร เชน การคาชายแดน

โดยเชอมโยงการคาสนคาเกษตร (โคเนอ) ระหวางชายแดนไทยและกมพชา หรอชองทางขายสนคาอตลกษณ ของภาคตะวนออกเฉยงเหนอผานระบบออนไลน เปนตน

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพมและยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรอนทรย การแปรรปเปนผลตภณฑตามความตองการ

ของตลาด และสรางเครอขายใหเกดความเขมแขง

(ค)

3.2) สนบสนนการสรางตราสนคาทมเอกลกษณ และใหไดรบตรารบรองมาตรฐาน

3. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคกลาง 1) สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต และพฒนาคณภาพใหไดมาตรฐานตามทตลาดตองการ 2) สงเสรมการสรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรหลกของภาค เพอยกระดบรายไดและคณภาพชวต

ใหกบเกษตรกร 3) พฒนาระบบการตลาดสนคาเกษตร เพอเชอมโยงการผลตกบการตลาด

4) พฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร มาตรการด าเนนการ:

1) มาตรการดานการผลต 1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท ประกอบดวย

(1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม ไมปรบเปลยนการปลกขาว มงเนนใหเกษตรกรเพมประสทธภาพการผลต โดยเพมผลผลตตอไร ลดตนทนการผลต และยกระดบคณภาพสนคาสมาตรฐาน ดวยการสงเสรมใหเกษตรกรผลตสนคาคณภาพตรงความตองการของผบรโภค เพอสรางรายไดเพมใหกบเกษตรกร เชน ขาวหอมปทมธาน ขาวไรซเบอรร เปนตน (2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม ปรบเปลยนขาวเปนสนคาอน โดยปรบเปลยนการผลตไปปลกสนคาทางเลอกอนทดแทน เชน พชสมนไพร พชอาหาร เปนตน และสนบสนนแหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยต า ในการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนไปปลกสนคาทางเลอกอน(3) สงเสรมการรวมกลมเพอสรางความเขมแขงของเกษตรกร ใหสามารถผลตสนคามคณภาพไดมาตรฐาน เชน โครงการระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ แผนการผลตขาวครบวงจร เปนตน (4) สนบสนนการประกนภยพชผล ปศสตว สตวน า ส าหรบผทปลกตามศกยภาพของพนทเขตเกษตรเศรษฐกจ

1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอน ๆ ประกอบดวย (1) สงเสรมใหมแหลงน าในไรนานอกเขตชลประทาน และปรบปรงคณภาพดนใหเหมาะสมกบการท าการเกษตร(2) สงเสรมใหเกษตรกรเขาถงและเขาใจการใช Agri - Map Online เพอเปนเครองมอหรอขอมลในการพจารณาการปลกพชหรอท ากจกรรมการเกษตร ในพนทของตนเอง(3) พฒนาองคความรดานเกษตรกรรมททนสมยใหแกเกษตรกรตามชนดสนคาเกษตรทก าหนดในเขตเกษตรเศรษฐกจนนๆ โดยสนบสนนองคความรผานศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผล ตสนคาเกษตร (ศพก.) และ (4) สนบสนนการวจยและพฒนาผลตภณฑใหสอดคลองกบสนคาเกษตรแตละเขตเกษตรเศรษฐกจ

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนการจดหาตลาด และเชอมโยงแหลงรบซอของสนคาทางเลอกใหมตลาดรองรบ

ทแนนอนตามแนวทางตลาดน าการผลต 2.2) เชอมโยงนโยบายการสงเสรมการใชพชสมนไพรของกระทรวงสาธารณสขกบเกษตรกร

ผผลต เพอใหเกษตรกรมความมนใจ 2.3) สนบสนนระบบเกษตรพนธสญญาและตลาดซอขายลวงหนาทมการท าสญญาซอขาย

ระหวางเกษตรกรและเอกชน/โรงงานผรบซอผลผลตในเขตเกษตรเศรษฐกจอยางยตธรรมและเสมอภาค

(ง)

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรทมคณภาพ และมมลคาสงตามความตองการของตลาด เชน

ขาวอนทรย โคนมอนทรย เปนตน 3.2) สรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรตงแตการผลตจนถงการแปรรปเปนผลตภณฑตาง ๆ

โดยใชเทคโนโลยสนบสนนการพฒนาดานการแปรรปแกเกษตรกรในรปแบบกลมหรอสหกรณ เชน ยาสมนไพร อาหารสตว เปนตน

3.3) พฒนาและสงเสรมการรวมกลมการแปรรปเปนผลตภณฑตามความตองการของตลาด สรางเครอขายใหเกดความเขมแขง เพอเพมขดความสามารถการด าเนนธรกจและการบรหารจดการสนคาเกษตร

3.4) สงเสรมและสนบสนนการทองเทยวเชงเกษตร โดยพฒนาให เปนแหลงทองเทยว ทนกทองเทยวสามารถท ากจกรรมรวมกบชมชนได เชน การด านา การท านาเกลอ กจกรรมการเกบเกยวสนคาเกษตร เปนตน และแหลงทองเทยวส าหรบพกผอน เชน การท านาบวหรอปลกนาบวสลบท านาขาว เปนตน

3.5) ประชาสมพนธการทองเทยวเชงเกษตรอยางเปนระบบดวยความรวมมอจากภาครฐ ภาคเอกชน และผน าชมชน เพอสรางรายไดเขาสชมชน

4. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคตะวนออก 1) การจดการพนทเขตอตสาหกรรมและพนทเกษตรกรรม 2) พฒนาศกยภาพการผลตสนคาเกษตรใหมคณภาพและไดมาตรฐาน 3) สงเสรมการปรบเปลยนการผลตแบบมสวนรวมระหวางภาครฐและเกษตรกร มาตรการด าเนนการ:

1) มาตรการดานการผลต 1.1) มาตรการเพอรกษาพนทเกษตรกรรม โดยการประกาศเขตพนทเกษตรกรรม เขตเมอง

เขตอตสาหกรรม และพนทประมงชายฝง โดยก าหนดขอบเขตพนทผงเมองใหชดเจน แบงแยกตามกจกรรม ทางเศรษฐกจในระดบพนททมความส าคญ เพอความสะดวกในการบรหารจดการ การจดสรรทรพยากรใหเกดประสทธภาพสงสด และคมครองเขตทมทรพยากรทเหมาะสม ใหสามารถด าเนนกจกรรมการผลตไดอยาง มประสทธภาพ และยงยนในอนาคต

1.2) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท ประกอบดวย (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม สนบสนนและสงเสรมการผลตใหเกดประสทธภาพ ดวยการรวมกลมและใชเทคโนโลยในการผลต (2) กรณพนทไมเหมาะสมและตองมการปรบเปลยนการผลต โดยการจดทะเบยนเกษตรกรผสนใจปรบเปลยนระบบการผลต แยกเปนกลมตามกจกรรมการผลต (เกษตรอนทรย เกษตรผสมผสาน และเกษตรทฤษฎใหม) สงเสรมใหเกษตรกรมการรวมตวกน เพอใหภาครฐสามารถบรหารจดการดานความร การถายทอดความรดานการวางแผนการผลต การตลาด และการแปรรปผลผลตขนตน รวมถงการใหความชวยเหลออนๆ แกเกษตรกร

1.3) มาตรการสนบสนนปจจยอนๆ ประกอบดวย (1) สนบสนนการตรวจสอบสารพษตกคาง จากหองปฏบตการของรฐ โดยมการรบรองคณภาพ สามารถตรวจสอบยอนกลบได เพอสรางความมนใจวาผลผลตมความปลอดภยและมคณภาพทเหมาะสมส าหรบผบรโภค รวมทงไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม (2) การถายทอด

(จ)

ความรใหเกษตรกรมทกษะทเหมาะสมและจ าเปน ทงในดานการผลต การตลาด การจดการหลงการเกบเกยวหรอการแปรรปซงตองงายตอการน าไปใช เชน วธการใชปจจยการผลตใหมประสทธภาพการใชเทคโนโลยทดแทนแรงงานเพอลดตนทนการผลต เปนตน และ (3) สนบสนนองคความรการใชเทคโนโลยในการผลต ดแล เกบเกยว เพอรกษาคณภาพผลผลตใหมมาตรฐานตามทตลาดตองการ ยกระดบการเกษตรทอาศยแรงงานเปนการใชนวตกรรมขนสง และอาศยเทคโนโลยการสอสารในการจดการผลผลตใหเกดประสทธภาพ ท าใหเกษตรกรมรายไดทมนคง สรางแรงจงใจใหท าการเกษตรตอไป

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนการสรางเครอขายเชอมโยงระหวางโรงงานอตสาหกรรมในพนทกบกลมเกษตรกร

เพอทราบถงปรมาณและคณภาพมาตรฐานทโรงงานตองการ 2.2) สนบสนนการสงออกและสรางความรวมมอกบกระทรวงพาณชยในการจดหาตลาดสงออก

ทมศกยภาพ โดยเฉพาะการสงออกผลไมภาคตะวนออก 3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร

3.1) สนบสนนเงนทนดอกเบยต าเพอปรบปรงกระบวนการผลตและแปรรปขนตน เพอใหไดผลผลตทมคณภาพและมลคาเพมขน

3.2) สนบสนนทนการวจยปรบปรงพนธพช/พนธสตวพนถนทมเอกลกษณ ใหมศกยภาพการผลตเชงการคา เชน ทเรยนพวงมณทมเนอนอยแตมรสชาตหวานจด เปนตน

3.3) สนบสนนการวจยและพฒนาในการสรางผลตภณฑใหมและสรางมลคาเพมแกผลตภณฑ ทมมากในพนท ทงในดานการสรางเอกลกษณ คณภาพ มลคา การแปรรป รวมทงการออกแบบและนวตกรรม เพอยกระดบคณภาพและรปแบบผลตภณฑใหหลากหลายไดมาตรฐานสากลและมตนทนการผลตทสามารถแขงขนไดในตลาดโลก

5. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคใต 1) สงเสรมและพฒนาการผลตสนคาเกษตรทส าคญของภาค 2) สงเสรมการท าเกษตรแบบผสมผสาน 3) สงเสรมและสนบสนนการรวมกลมและสรางเครอขายของเกษตรกร

มาตรการด าเนนการ: 1) มาตรการดานการผลต

1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท ประกอบดวย (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม สงเสรมการผลตสนคาใหมคณภาพมาตรฐาน โดยมการวางแผนการผลต เพอก าหนดปรมาณและมาตรฐาน รวมกบโรงงาน/ผประกอบการ เพอใหไดผลผลตทสอดคลองกบความตองการของตลาด (2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม สงเสรมการปรบเปลยนการผลตเปนสนคาทางเลอกทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท เชน ไมผล (ทเรยน มะพราว มงคด) ทงนภาครฐควรสนบสนนแหลงเงนทนสนเชอดอกเบยต า หรอปจจยการผลต รวมทงสนบสนนองคความรดานการผลต การบรหารจดการ และโอกาสทางการตลาดของสนคาทางเลอกเพอจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลต ในกรณไมปรบเปลยนการผลตควรสนบสนนรปแบบ

(ฉ)

การปลกพชรวม พชแซม และกจกรรมเสรมรายไดในสวนยางพารา (3) พฒนาตนแบบการรวมกลมและการสรางเครอขายทประสบความส าเรจ รวมทงประชาสมพนธใหเกษตรกรรบร เพอใหเปนแหลงเรยนร ศกษาดงานของชมชน (4) สงเสรมใหมการจดตงกองทนในการรวมกลมของเกษตรกรทมการผลตสนคาเกษตรทมศกยภาพของพนท

1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอนๆ ประกอบดวย (1) สนบสนนและพฒนาแหลงน าเพอการเกษตร ในพนททประสบปญหาการขาดแคลนน าในฤดแลง และตองการปรบเปลยนจากการปลก พชเชงเดยวมาเปนสนคาทางเลอกทมศกยภาพในพนท (2) สงเสรมการวจยและพฒนาสนคาเกษตรทส าคญของภาค เชน ยางพารา ปาลมน ามน ทมการผลตแบบดงเดมสการแปรรปเพอสรางมลคาเพม โดยการสรางความรวมมอ ทงภาครฐ ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา เพอรวมกนพฒนาตอยอดและขยายผลเชงพาณชย

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนระบบตลาดสนคาเกษตรลวงหนาทมการท าสญญาซอขายระหวางเกษตรกรและ

เอกชน/โรงงานผรบซอผลผลตในเขตเกษตรเศรษฐกจและคลงสนคาเพอจดเกบระหวางรอการสงมอบ 2.2) สรางเครอขายขอมลเพอเชอมโยงโรงงานแปรรปและเกษตรกร ใหผลตสนคาไดมาตรฐาน

ตามความตองการของโรงงาน 2.3) สงเสรมใหมการรวมกลมของเกษตรกรในชมชนใหมการวางแผนการตลาดรวมกน เพอสราง

เปนเครอขายในการเชอมโยงไปยงแหลงตลาดสนคาในชมชน เชน โรงพยาบาล หางสรรพสนคาของทองถน หรอพฒนาไปสตลาดเฉพาะกลม เชน สนคาเกษตรอนทรย เปนตน

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สนบสนนสนเชอใหกบสหกรณเพอปรบปรงคณภาพ และแปรรปขนตนใหไดตามคณภาพ

และมาตรฐาน 3.2) สนบสนนเงนทนเพอใหกลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรกรแปรรปผลตภณฑอยางงาย

ทมคณภาพ 3.3) ภาครฐควรใหการสนบสนนภาคเอกชนทมความพรอมในการพฒนาตอยอดสนคาเกษตร

ของภมภาคเพอเชอมโยงไปสอตสาหกรรมเกษตรทมมลคาเพม เชน สนคายางพารา ปาลมน ามน เปนตน 3.4) ยกระดบคณภาพมาตรฐานของสนคาเกษตร โดยสนบสนนใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตร

ใหไดมาตรฐานเปนทยอมรบ เชน มาตรฐาน GAP รวมทงการสรางแบรนดใหสนคามเอกลกษณเปนทจดจ าของผบรโภค

(ช)

ค าน า

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร ไดจดท าแนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาคเพอเปนขอมลประกอบในการบรหารจดการพนทและสนคาเกษตรทส าคญทางเศรษฐกจใหมคณภาพและปรมาณสอดคลองกบความตองการ ตามศกยภาพของพนทและฐานทรพยากรของประเทศ

คณะผจดท าขอขอบคณผทเกยวของทกภาคสวน ทใหการสนบสนนในการจดท าแนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาคเปนอยางด และหวงเปนอยางยงวาเอกสารฉบบนจะเปนประโยชนแกผทเกยวของ และผสนใจโดยทวไป

กองนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

กนยายน 2562

(ซ)

สารบญ

หนา บทสรปผบรหาร (ก) ค าน า (ช) สารบญ (ซ) สารบญตาราง (ฌ) สารบญภาพ (ญ)

1.บทน า 1 1.1 ความเปนมา 1 1.2 วตถประสงค 1 1.3 กรอบแนวคดการด าเนนงาน 2 1.4 วธการศกษา 3 1.5 ขอบเขตการใชขอมล 3 1.6 ความสอดคลองของยทธศาสตรชาตและแผนระดบตาง ๆ 3 1.7 ทศทางการพฒนาประเทศภายใตกรอบแผนพฒนาภาค พ.ศ. 2560 – 2565 5 1.8 นโยบายทเกยวของ 12 1.9 การด าเนนงานของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 12 1.10 นโยบายการบรหารจดการขาวภายใตแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร 13

2.แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาค 15 2.1 ภาคเหนอ 15 2.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 24

2.3 ภาคกลาง 35 2.4 ภาคตะวนออก 46 2.5 ภาคใต 54

ภาคผนวก 63 ภาคผนวกท 1 ความเหมาะสมของทดนในการเพาะปลกขาว 64 ภาคผนวกท 2 ผลการด าเนนงานการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสม 69 ภาคผนวกท 3 การประเมนผลโครงการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning by Agri-Map) 77 ภาคผนวกท 4 รายงานผลสมมนาเชงปฏบตการ เรอง การวเคราะหเศรษฐกจการเกษตร 84

ระดบภาคเพอบรหารจดการพนทเกษตรกรรมใหเหมาะสม

(ฌ)

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาขาว ภาคเหนอ 18 ตารางท 2 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคเหนอ 18 ตารางท 3 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 27 ตารางท 4 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอกภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 29 ตารางท 5 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาขาว ภาคกลาง 38 ตารางท 6 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคกลาง 40 ตารางท 7 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคตะวนออก 49 ตารางท 8 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคายางพารา ภาคตะวนออก 49 ตารางท 9 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคตะวนออก 50 ตารางท 10 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคใต 57 ตารางท 11 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคายางพารา ภาคใต 57 ตารางท 12 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคใต 59

(ญ)

สารบญภาพ

หนา ภาพท 1 แผนทแสดงจงหวดภาคเหนอ 15 ภาพท 2 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคเหนอ 17 ภาพท 3 แผนทแสดงจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 24 ภาพท 4 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 26 ภาพท 5 แผนทแสดงจงหวดภาคกลาง 35 ภาพท 6 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคกลาง 36 ภาพท 7 แผนทแสดงจงหวดภาคตะวนออก 46 ภาพท 8 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคตะวนออก 47 ภาพท 9 แผนทแสดงจงหวดภาคใต 54 ภาพท 10 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคใต 55

แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาค 1

1.บทน า

1.1 ความเปนมา การขบเคลอนนโยบายการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสาหรบสนคาเกษตรทสาคญ (Zoning)

กระทรวงเกษตรและสหกรณดาเนนการมาอยางตอเนอง และถอเปนนโยบายสาคญในการพฒนาและแกไขปญหา ดานการเกษตรของประเทศ เพอใชประโยชนจากทดนใหเกดประสทธภาพ ปรบสมดลของอปสงค (Demand) และอปทาน (Supply) ของสนคาเกษตรในพนท และไดประกาศเขตเหมาะสมตอการปลกพช ปศสตว และประมงแลว จานวน 20 ชนดสนคา ประกอบดวย พช 13 ชนด ปศสตว 5 ชนด และประมง 2 ชนด เพอเปนขอมลประกอบ การตดสนใจในการทาการผลตหรอสงเสรมการผลตทางการเกษตรทเหมาะสม ซงตองพจารณาความสอดคลองเชอมโยงกนของพนท (Area) ชนดสนคา (Commodities) เกษตรกร และอตสาหกรรมเกษตร เพอใชเปนขอมล ดานเศรษฐกจสาหรบเปนฐานขอมลในการกาหนดพนทเพาะปลกสนคาเกษตรทสาคญ เชน ขอมลราคาสนคาเกษตร ปรมาณผลผลต ตนทนและผลตอบแทน ความตองการของอตสาหกรรมเกษตรในดานคณภาพมาตรฐานและความตองการ เปนตน

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดดาเนนโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสาหรบสนคาเกษตรทสาคญ (Zoning) เพอจดทาเปนฐานขอมลประกอบการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning by Agri-Map) โดยในป 2560-2562 ไดวเคราะหขอมลตนทนการผลต/ผลตอบแทนสนคาเกษตรทสาคญในพนทเหมาะสม (S1/S2) และพนทไมเหมาะสม (S3/N) และจดทาบญชสมดล (Balance Sheet) ของสนคาเกษตรทมมลคาผลตภณฑมวลรวมจงหวดป 2558 (GPP : Gross Provincial Product for 2015) สงใน 4 อนดบแรก(Top4) เพอสรางฐานขอมลดานเศรษฐศาสตรสาหรบการจดสรรพนทเพาะปลกสนคาเกษตรใหเกดความเหมาะสม สอดคลองกบนโยบายการบรหารจดการพนทเกษตรกรรมของกระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยไดเสนอแนวทาง/มาตรการเชงนโยบายเพอสรางแรงจงใจการปรบเปลยนในแตละสนคาและพนท โดยเฉพาะขอมลการผลตสนคาขาว ในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง สนคาขาวและยางพาราในภาคตะวนออกและภาคใต ซงถอเปนสนคาสาคญของแตภาค รวมถงไดนาเสนอสนคาหรอกจกรรมทางเลอกในการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในแตละพนทเพอเปนแนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทสาคญระดบภาค ในการสงเสรม สนบสนนใหมการปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ใหเกดผลเปนรปธรรม

1.2 วตถประสงค

1.2.1 เ พอเปนขอมลทางเศรษฐกจ ในการบรหารจดการ เขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตร ทสาคญใหเหมาะสม และสอดคลองกบศกยภาพของพนท

1.2.2 เพอจดทาแนวทางในการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทสาคญระดบภาค ใหสอดคลองเหมาะสมกบฐานทรพยากรของประเทศ

2 แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาค

1.3 กรอบแนวคดการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ 1.3.1 การจดทาขอมลการผลตสนคาเกษตรในปจจบนระดบประเทศและระดบพนท เพอทราบปรมาณ

ผลผลตและการผลตสนคาเกษตรทเหมาะสมตามความตองการ โดยวเคราะหการใชทดน (Existing Land Use) จากการประมวลขอมลการผลต ไดแก พนทเพาะปลก ผลผลต ผลผลตตอไร ตนทนและผลตอบแทนของสนคาเกษตรแตละชนด ในระดบประเทศและพนท ตามความเหมาะสมของลกษณะดนตามสภาพทมการเพาะปลกพช หรอ การผลตแตละชนดในปจจบน รวมกบการวเคราะหความตองการในประเทศและการสงออก

1.3.2 การคาดการณพนทเพาะปลก ผลผลต และความตองการสนคาเกษตรในระดบประเทศ เพอนาขอมลประมาณการผลผลตและความตองการสนคาเกษตรมากาหนดเปาหมายการผลตในภาพรวม ของประเทศ โดยใชขอมลในอดต แบบจาลองพยากรณ และการวเคราะหสถานการณทงจากภายในประเทศและตางประเทศ ทงน อาจใชกลไกการพจารณาผานคณะอนกรรมการบรหารจดการสนคาเกษตรแตละสนคา ภายใตคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ หรอการจดประชมหารอกบผทมสวนเกยวของ

1.3.3 การกาหนดพนทสาหรบบรหารจดการสนคา เพอกาหนดพนทการผลตสนคารายจงหวด โดยการตรวจสอบขอมลการผลตและความเหมาะสมในการผลตใหตรงตามความตองการ โดยใชขอมลทางกายภาพและโครงสรางพนฐาน ไดแก Agri-Map พนทชลประทาน แหลงทตงโรงงาน และการประกาศเขตเกษตรเศรษฐกจเปนขอมลพนฐานสาหรบการกาหนดพนท รวมกบความเหมาะสมดานเศรษฐกจ ไดแก ตนทนและผลตอบแทน รายสนคาของแตละจงหวด และพจารณาผลผลตเฉลยตอไรตามศกยภาพของพนทเพอนามาคานวณหาพนททาการเกษตรตามความตองการ เพอสรางความสมดลของสนคาเกษตรในแตละพนท

1.3.4 การจดทามาตรการและแรงจงใจเพอสนบสนนการปรบเปลยน และเพมประสทธภาพการผลต โดยการศกษา/วจยมาตรการและนโยบาย ความเสยงและการบรหารความเสยง ปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร การอดหนนสนคาเกษตรทงในและตางประเทศ เพอนามาจดทาขอเสนอและมาตรการจงใจสนบสนนทงในพนททเหมาะสมในการพฒนาศกยภาพการผลตและการตลาด ในพนทไมเหมาะสมทตองมการปรบเปลยนการผลตหรอกจกรรมอน โดยคานงถงความเหมาะสมทางกายภาพ เศรษฐกจและสงคม

1.3.5 การจดทาแผนบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ และแผนงาน/โครงการ เพอขบเคลอน ไปสการปฏบตทงในภาพรวมและในระดบพนท โดยใหมความเชอมโยงกบยทธศาสตร แผนพฒนา และนโยบายระดบตางๆ รวมถงงบประมาณและแหลงงบประมาณ ทงนสามารถดาเนนการผานคณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณระดบจงหวด และคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ

1.3.6 การประเมนผลการดาเนนงานในภาพรวม และในระดบโครงการ เพอตดตามการดาเนนงาน ตามแผนการบรหารจดการสนคาเกษตร และโครงการทดาเนนงานภายใตแผนบรหารจดการ โดยใหรายงาน ในระดบพนท และในระดบภาพรวม


1.4 วธการศกษา 1.4.1 วเคราะหตนทนการผลต/ผลตอบแทนสนคาขาวและยางพาราของ73 จงหวด (ยกเวน

กรงเทพมหานคร และ 3 จงหวดชายแดนภาคใต (นราธวาส ปตตาน ยะลา) ในพนทเหมาะสม (S1/S2) และ พนทไมเหมาะสม (S3/N)

1.4.2 วเคราะหสนคาหรอกจกรรมทางเลอกในการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสม ตามแผนท Agri-Map

1.4.3 วเคราะหและจดทาแนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทสาคญระดบภาค 1.5 ขอบเขตการใชขอมล

ผลการศกษาของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรครงน ตองการใหเปนประโยชนสาหรบเจาหนาท ในระดบพนทในการวางแผนการพฒนาการเกษตร และสาหรบเกษตรกรเพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจ ดงนน ในการใชขอมลและผลการศกษาควรพจารณาภายใตเงอนไขดงตอไปน

1.5.1 ขอมลผลผลต ตนทน ผลตอบแทน และราคา ทใชในการศกษาเปนขอมลพนฐานรายจงหวด ทดาเนนการศกษาในระหวาง ป 2560-2562 รวม 73 จงหวด ยกเวนกรงเทพมหานคร และ 3 จงหวดชายแดนภาคใต (นราธวาส ปตตาน ยะลา) ดาเนนการรวมกนระหวางสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1 -12 และ ศนยสารสนเทศการเกษตร โดยผลตอบแทนทไดในแตละสนคา คานวณจากราคาทเกษตรกรขายไดจรง ณ เวลา ททาการศกษา ผลตอบแทนทเกดขนขนอยกบแนวโนมราคาทเกษตรกรจะไดรบในอนาคต

1.5.2 สนคาทศกษาวเคราะหในการปรบเปลยน ไดแก สนคาขาว ในภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง สนคาขาวและสนคายางพาราในภาคตะวนออก และภาคใต ทงน มการศกษากรณปลกพชแซมยาง พชรวมยาง และกจกรรมเสรมรายไดในสวนยางพารา

1.5.3 ขอเสนอแนวทางและมาตรการเปนขอมลประกอบการตดสนใจในระดบภาค โดยการวเคราะหขอมลตามพนฐานของหลกการจดทาแนวทางการพฒนาระดบภาค และหนวยงานราชการสามารถนาไปเปนขอมล ในการกาหนดแผนระดบจงหวดได โดยขนอยกบนโยบายของรฐบาล และกระทรวงเกษตรและสหกรณเปนสาคญ

1.6 ความสอดคลองของยทธศาสตรชาตและแผนระดบตางๆ

คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 4 ธนวาคม 2560 เหนชอบการจาแนกแผนออกเปน 3 ระดบ ประกอบดวย แผนระดบท 1 คอ ยทธศาสตรชาต แผนระดบท 2 ประกอบดวย แผนแมบทภายใตยทธศาสตรชาต แผนการปฏรปประเทศ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และนโยบายและแผนระดบชาตวาดวยความมนคงแหงชาต และแผนระดบท 3 คอ แผนทจดทาขนเพอสนบสนนการดาเนนงานของแผนระดบท 1 และแผนระดบท 2 เชน แผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยการขบเคลอนยทธศาสตรชาต ตองมการถายทอดแผนลงตามลาดบชนของแผนแตละระดบ เพอใหหนวยงานของรฐมการดาเนนการงานทสามารถ สนบสนน พฒนา และบรณาการใหมความสอดคลองกบเปาหมายของแผนในระดบตางๆ เพอใหเกดการผลกดน


ไปสเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยน สานกงานเศรษฐกจการเกษตรไดจดทาโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสาหรบสนคาเกษตรทสาคญขน ซงเปนแนวทางในการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม โดยไดจดทา เปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย/มาตรการในการจดทาแผนบรหารจดการพนทเกษตรกรรมให เหมาะสมระดบภาค มการดาเนนงานทสอดคลองกบแผนในระดบตางๆ ดงน

แผนระดบท 1 ยทธศาสตรชาต (พ.ศ. 2561 -2580) สอดคลองกบประเดนยทธศาสตรชาต ดานการสรางความสามารถในการแขงขน เปาหมายท 2.2 ประเทศไทยมขดความสามารถในการแขงขนสงขน ประเดนท 4.1 การเกษตรสรางมลคา

แผนระดบท 2 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท12(พ.ศ. 2560 – 2564) และ แผนแมบทภายใตยทธศาสตรชาต (พ.ศ. 2561-2580)

1) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท12(พ.ศ. 2560 – 2564) สอดคลองกบยทธศาสตรท 3 การสรางความเขมแขงทางเศรษฐกจและแขงขนไดอยางยงยน เปาหมายขอ 2.2 การสรางความเขมแขง ใหเศรษฐกจรายสาขา เปาหมายท 2 เกษตรกรมรายไดเงนสดสทธทางการเกษตรเพมขนและพนทการทาเกษตรกรรมยงยนเพมขนตอเนอง แนวทางการพฒนา ขอ 3.2.1 การพฒนาภาคการเกษตร โดยขอ 4) เสรมสรางขดความสามารถการผลตในหวงโซอตสาหกรรมเกษตร โดย (2) สงเสรมใหเกษตรกรผลตพช ปศสตว และ การทาประมงใหสอดคลองกบศกยภาพพนทและความตองการของตลาด (Zoning)

2)แผนแมบทภายใตยทธศาสตรชาต (พ.ศ. 2561-2580) สอดคลองกบ (3) ประเดนการเกษตร(พ.ศ. 2561-2580) ขอ 3.6 แผนยอยการพฒนาระบบนเวศการเกษตร เพอสนบสนนใหเกดการพฒนาเกษตรกร และภาคเกษตรมการปรบตวไปสกระบวนการผลตทมคณภาพมาตรฐาน และสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ เพอใหมการเจรญเตบโตอยางตอเนองและเขมแขง จงตองมการสนบสนนสง เสรมระบบนเวศของภาคเกษตร ในดานตางๆ แนวทางการพฒนา 3.6.1 ขอ 1) เพมประสทธภาพและการจดการฐานทรพยากรทางการเกษตร อนรกษและรกษาฐานทรพยากรทางการเกษตรทสาคญเพอสนบสนนการสรางมลคาและความมนคงอาหาร อาท ทรพยากรนา ทรพยากรดน ใหมความอดมสมบรณ การคมครองทดนทางการเกษตร การจดการนา เพอการเกษตรและชมชนอยางมประสทธภาพ ตลอดจนใชประโยชนจากฐานขอมลทรพยากรทางการเกษตร เพอนามาวางแผน การผลตใหสอดคลองกบขอมลสารสนเทศทางการเกษตร และนาไปสการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม อยางเหมาะสม สอดคลองกบแผนทเกษตรเพอการบรหารจดการเชงรก

3) แผนปฏรปประเทศดานเศรษฐกจ สอดคลองกบ เปาหมายท 1 เพมประสทธภาพและประสทธผลของกระบวนการวางแผนและการดาเนนการของอตสาหกรรม เปาหมายท 2 เพมศกยภาพ ในการแขงขนของอตสาหกรรมเกษตรของประเทศไทย ประเดนปฏรปท 2 อตสาหกรรมการเกษตร แนวทาง/กจกรรม ขอ 2 ขอมลดานการตลาด โซนนงและเครองมอสรางมลคาเพม การสนบสนนการเกษตรแบบโซนนง

แผนระดบท 3 แผนพฒนาการเกษตรในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท12 (พ.ศ. 2560 – 2564) สอดคลองกบยทธศาสตรท 4 บรหารจดการทรพยากรการเกษตรและสงแวดลอมอยางสมดลและยงยน แนวทางการพฒนา4) บรหารจดการพนททากนทางการเกษตร ดวยการ 4.1) บรการจดการพนท


เกษตรกรรมตามความเหมาะสมของชนดพช ปศสตว ประมง ใหสอดคลองกบลกษณะดน นา อากาศ อณหภม แสงแดด หรอบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) 1.7 ทศทางการพฒนาประเทศภายใตกรอบแผนพฒนาภาค พ.ศ. 2560 – 2565

1.7.1แผนพฒนาดานการเกษตรภาคเหนอ พ.ศ. 2560-2565

ยทธศาสตรการพฒนา :ยทธศาสตรท 3 ยกระดบเปนฐานการผลตเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยเชอมโยงสอตสาหกรรมแปรรปทสรางมลคาเพมสง

แนวทางการพฒนา 1) พฒนาฐานการผลตสนคาเกษตรอนทรยในพนทภาคเหนอตอนบน และเกษตรปลอดภยในพนท

ภาคเหนอตอนลาง โดยสนบสนนการทาเกษตรยงยนอยางครบวงจร เกษตรปลอดภยเกษตรอนทรย สนบสนน การรวมกลมและสรางเครอขายเกษตรกรเพอพฒนาทงดานการผลตและการตลาดอยางมประสทธภาพใหความรกบเกษตรกรในการใชสารอนทรยแทนสารเคม เฝาระวงผลกระทบจาก การใชสารเคมทมตอดนและนา สงเสรมชองทางการกระจายผลผลต สรางพฤตกรรมและคานยมการบรโภคอาหารเพอสขภาพ สนบสนนการตรวจสอบคณภาพผลผลต และการตรวจสอบยอนกลบอยางเปนระบบ เพอสรางความมนใจใหผบรโภค

2) สนบสนนการเชอมโยงผลผลตเกษตรสอตสาหกรรมเกษตรแปรรปทมศกยภาพ ไดแก (1) การแปรรปพชผก ผลไม สมนไพร (ไพล คาวตอง ยอ มะขามปอม คาฝอย) ในจงหวดเชยงใหม เชยงราย ลาปาง ลาพน (2) การแปรรปขาว พชไร พชพลงงาน ในจงหวดพจตร กาแพงเพชร นครสวรรค โดยสนบสนนการพฒนาสนคาเกษตรตลอดหวงโซคณคา สงเสรมการนานวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในการเพมประสทธภาพการผลต พฒนาผลตภณฑใหมทตอบสนองความตองการของตลาดเฉพาะ และสนบสนนการนาผลผลตและวสดเหลอใช ทางการเกษตรจากพชและสตวมาผลตพลงงานทดแทน

3) พฒนาอตสาหกรรมชวภาพอยางบรณาการตลอดหวงโซคณคา และเชอมโยงกบอตสาหกรรมเกษตรชวภาพ อตสาหกรรมแปรรปอาหาร และแปรรปชวมวล ในจงหวดนครสวรรค และกาแพงเพชร โดยสนบสนน การนาผลผลตและวสดเหลอใชทางการเกษตรจากพชและสตว พฒนาเปนพลงงานทดแทน สนบสนนการพฒนาและเผยแพรองคความรในการนาพช/วสดชวภาพ มาใชประโยชนตลอดหวงโซคณคา อาท ใชประโยชน ในการเปนอาหารสตว แปรรปเพอเปนสนคา นากากมาใชในการผลตพลงงานชวมวล เปนการเพมมลคาผลผลตการเกษตรทไดประโยชนสงสดและชวยลดปญหาสงแวดลอม สงเสรมการวจยและพฒนา ตลอดจนพฒนาคลสเตอรอตสาหกรรมชวภาพในพนททเหมาะสม

4) สนบสนนการวจยและพฒนาทางการเกษตรทงระบบ สงเสรมการใชปจจยการผลตและเทคโนโลย ทเหมาะสมกบสภาพพนท รวมทงเสรมสรางความร การใหขอมลเพอการตดสนใจการผลตแกเกษตรกร เชน การโซนนงพนทปลกพช การเกษตรแปลงใหญซงเปนการบรหารจดการทดนใหเกดประโยชนสอดคลอง กบศกยภาพและใหผลตอบแทนทเหมาะสม เพอเพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต

5) สรางและพฒนาเกษตรกรรนใหมใหเปนเกษตรกรอจฉรยะ(SmartFarmer)ทมขดความสามารถ ในการแขงขน โดยยกระดบใหเกษตรกรเปนผประกอบการเกษตรบนฐานทรพยากรชวภาพและภมปญญาทองถน


รวมทงพฒนาศกยภาพเกษตรกรในการเขาถงองคความรดานการผลตและการตลาด การใชประโยชน จากขอมล แหลงเงนทน และเทคโนโลย

6) พฒนาชองทางตลาดออนไลนและระบบโลจสตกสสาหรบสนคาเกษตรจากชมชน พฒนานวตกรรมสาหรบการสรางระบบโลจสตกสสนคาเกษตรจากชมชน เพอสงเสรมการขายสนคาเกษตรออนไลนโดยเกษตรกร

7) พฒนาแหลงนาเพอการเกษตรอยางเปนระบบเครอขายทเชอมโยง เพอใชประโยชนไดอยางเหมาะสมและเตมประสทธภาพ รวมถงการพฒนาแหลงเกบกกนานอกเขตพนทชลประทาน เพอเพมประสทธภาพการกกเกบนาไวใชในพนทเกษตรกรรม แกไขปญหาการขาดแคลนนาของเกษตรกร ในพนทนอกเขตชลประทาน

สนคาหลก ไดแก ขาว ขาวโพดเลยงสตว และออยโรงงานสนคาเกษตรอนทรย ไดแก กาแฟ ชา ขาว พชผก และผลไมเมองหนาวยกระดบเปนฐานการผลตเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยเชอมโยงส อตสาหกรรมเกษตรแปรรปทสรางมลคาเพมสง

1.7.2 แผนพฒนาดานการเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พ.ศ. 2560-2565 ยทธศาสตรการพฒนา :ยทธศาสตรท 1 บรหารจดการนาใหเพยงพอตอการพฒนาเศรษฐกจและ

คณภาพชวตอยางยงยน แนวทางการพฒนา 1) พฒนาแหลงนาเดมและแหลงธรรมชาต เพอเพมประสทธภาพการกกเกบนา โดยการปรบปรง

อางเกบนา หนอง ฝายและพนทชมทมอยเดม และพฒนาแหลงธรรมชาตใหสามารถเพมปรมาณการกกเกบ รวมทงพฒนาแหลงนาใตดนตามความเหมาะสมของพนทโดยไมใหเกดผลกระทบจากดนเคม สรางแหลงกกเกบ (แกมลง) อางเกบนา ฝาย และแหลงนาขนาดเลกในพนททเหมาะสมในพนทการเกษตร

2) พฒนาแหลงนาใหมในพนทลมนาโขง ช มล โดยศกษา สารวจ และจดหาพนทเพอพฒนาแหลงนา ตลอดจนการผนนาระหวางลมนา แมนาในภาคและระหวางภาค

3) พฒนาระบบสงนาและกระจายนา เชน ระบบสบนา อาคารบงคบนา คลองสงนา เปนตน 4) บรหารจดการนาแบบบรณาการเชงลมนาทงระบบ โดยดาเนนการในระดบลมนาใหมความสมดล

ระหวางการใชนาทกกจกรรมกบปรมานาตนทน สงเสรมการมสวนรวมของผเกยวของทกภาคสวน และมการจดทาแผนบรหารจดการนาทงในระยะเรงดวนและระยะยาว เพอปองกนความเสยหายจากอทกภยและภยแลง

ยทธศาสตรการพฒนา : ยทธศาสตรท 3 สรางความเขมแขงของฐานเศรษฐกจภายในควบคกบ การแกปญหาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

แนวทางการพฒนา 1) พฒนาอาชพและรายไดของเกษตรกร โดยสรางความมนคงของเกษตรกรรายยอย โดยยดหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง เกษตรทฤษฎใหม เกษตรทางเลอก เกษตรกรรมยงยน เกษตรแปลงใหญ เกษตรอตลกษณพนถน เกษตรปลอดภย เกษตรชวภาพ เกษตรแปรรป เกษตรอจฉรยะ และระบบนเวศการพฒนาการเกษตร สนบสนน การรวมกลมเกษตรกร พฒนาความเขมแขงขององคกรและสถาบนเกษตรกร พฒนาเครอขายวสาหกจชมชนหรอสหกรณการเกษตร พฒนาเกษตรกรรนใหมใหเปนมออาชพ สนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนทเปนธรรม


2)พฒนาพนททงกลารองไหใหเปนแหลงผลตขาวหอมมะลคณภาพสง ในพนทจงหวดยโสธร สรนทร รอยเอด มหาสารคาม และศรสะเกษ รวมทงพนททมศกยภาพอนๆ โดยปรบกระบวนการผลตใหอยภายใตมาตรฐานเกษตรปลอดภย พฒนาหวงโซเกษตรอนทรยใหครอบคลมทกขนตอนการผลต พรอมทงขยายพนทเกษตรอนทรย โดยสงเสรมการผลตและแปรรปโดยใชนวตกรรม การยกระดบราคาสนคาเกษตรอนทรยใหแตกตางจากสนคาเกษตรทใชสารเคม และการพฒนาระบบการรบรองมาตรฐานเกษตรอนทรย การสงเสรมกระบวนการตรวจรบรองแบบมสวนรวมในการตรวจสอบกนเองของสมาชกกลมผผลตและชมชน รวมทงการจดทาโซนนงระบบเกษตรอนทรยอยางเปนรปธรรม โดยนารองในพนททมความพรอมและเหมาะสมและเชอมโยงไปสการทองเทยวเชงเกษตรหรอการทองเทยววถไทยเพอขยายฐานรายได พรอมทงจดทาฐานขอมลเกษตรอนทรย เพอเปนขอมล ในการวางแผนการผลตทเหมาะสม สนบสนนการวจยและพฒนานวตกรรมใหมๆ ใหตอบสนองตลาดสนคา เพอสขภาพและการสงออก จดตงกองทนเกษตรอนทรย ตลอดจนมาตรการสงเสรมตลาดสเขยวในชมชนและทองถน สงเสรมเกษตรกรและกลมเกษตรกรจาหนายสนคาผานชองทางพาณชยอเลกทรอนกส (E-Commerce) ทงภายในประเทศและตางประเทศ

3) สงเสรมการปรบเปลยนไปสสนคาเกษตรชนดใหมตามศกยภาพของพนท (Zoning)และความตองการของตลาด โดยสงเสรมการปลกพชผก ผลไม และไมดอก ในพนทจงหวดเลย หนองคาย บงกาฬ นครพนม ศรสะเกษ และอบลราชธาน โดยสนบสนนการปรบปรงพฒนาพนธ การตรวจรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร การประชาสมพนธและการจดตงตลาดกลาง รวมทงสงเสรมการปลกพชสมนไพรสาคญทเปนสารตงตนในการแปรรปผลตสนคา ในพนทจงหวดสกลนคร มหาสารคาม เลย อานาจเจรญ และอบลราชธาน ใหมปรมาณมากพอและ มคณภาพตามระบบมาตรฐานการเกษตรตามความตองการของตลาดทงในและตางประเทศ และจดทาฐานขอมลพนทปลกพชสมนไพรเพอการบรหารจดการ และสงเสรมการเลยงโคเนอคณภาพสงในพนทจงหวดสกลนคร มกดาหาร นครพนม นครราชสมา สรนทร ชยภม บรรมย และอบลราชธาน และโคนม ในพนทจงหวดนครราชสมา ขอนแกน โดยสนบสนนการปรบปรงพนธ สงเสรมการปลกแปลงหญาและปรบปรงคณภาพอาหารสตว พฒนาเทคโนโลยการเลยงและทกษะเกษตรกร รวมทงการจดระบบมาตรฐานโรงฆาสตวใหไดมาตรฐานอตสาหกรรม (GMP) และเพมชองทางการจาหนายและขยายตลาดไปสอาเซยน

4) สงเสรมและพฒนาเศรษฐกจฐานชวภาพ (Bio Economy) ใหเปนฐานรายไดใหมทสาคญของภาค โดยมงลงทนสรางเศรษฐกจบนฐานของการวจยและนวตกรรมระดบสง ในลกษณะสหวทยาการ ทใชทรพยากรฐานชวภาพ (พช สตว จลนทรย) รวมถงวสดเหลอทงทางการเกษตร และของเสยจากโรงงานอตสาหกรรม ฟารมปศสตว และชมชน พฒนาตอยอดเปนผลตภณฑชวภาพทมมลคาสง กอใหเกดความกาวหนาและนวตกรรมในมตใหมๆ ทสงผลตอการปฏรปภาคเกษตร อาหาร สาธารณสขและการแพทย พลงงาน อตสาหกรรมเคม และภาคสงคม โดยพฒนาใหนครราชสมา ขอนแกน อบลราชธาน และสกลนคร เปนศนยกลางอตสาหกรรมเกษตรแปรรปและอาหารแบบครบวงจร สงเสรมการแปรรปสมนไพรในพนทจงหวดสกลนคร มหาสารคาม สรนทร อานาจเจรญ และอดรธาน โดยพฒนาเทคโนโลยการผลตใหไดมาตรฐาน GMPพฒนาระบบรบรองผลตภณฑสมนไพรและสรางแบรนดเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนและสงออก สงเสรมอตสาหกรรมใหมและธรกจแนวใหมในพนทกลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง กลมจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 1 และตอนลาง 2 ดวยการพฒนา


ตอยอดจากวตถดบและของเหลอทงทางการเกษตร/อตสาหกรรม และฐานความหลากหลายทางชวภาพ ไปสผลตภณฑมลคาสง เชน ชวเภสชภณฑ อาหาร อาหารสตวในอนาคต โปรตนทางเลอก ผลตภณฑอนทร ย พลาสตกชวภาพ (bio-plastic) สารสกดจากพชมลคาสง เอนไซมหรออาหารเสรมสขภาพจากจลนทรย เปนตน รวมทงสรางความมนคงทางพลงงานระดบชมชนจากการนาวตถดบในชมชน ของเหลอทงทางการเกษตร ขยะครวเรอน มาผลตเปนพลงงานเพอใชภายในครวเรอนหรอชมชน และสงเสรมการใชพลงงานหมนเวยนในระดบชมชน

5) ยกระดบมาตรฐานสนคากลมผาไหมผาฝายผายอมครามและสงเสรมพนททมศกยภาพ ใหกาวไปสการเปนศนยกลางแฟชนในระดบภมภาคอาทกาฬสนธขอนแกนชยภมนครราชสมาสรนทรและสกลนครเปนตนโดยสงเสรมการพฒนาคณภาพสนคาการออกแบบและตราสญลกษณพฒนาเทคโนโลยและงานศกษาวจย สรางนวตกรรมเพมมลคาพรอมทงพฒนาและยกระดบผลตภณฑชมชนอนๆยกระดบผประกอบการและนกออกแบบรนใหมใหมทกษะความรความสามารถทงการออกแบบและการจดการเพอใหสนคามความหลากหลายและทนสมยสรางความเชอมโยงระหวางวสาหกจชมชนและวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมกบภาคอตสาหกรรมและสงเสรมการจบคธรกจเพอสรางโอกาสทางธรกจ

สนคาหลก ไดแก ขาว ออยโรงงาน และมนสาปะหลงโรงงาน สวนใหญปลกขาวหอมมะล 105 และมการขยายพนทปลกขาวอนทรยมากขน

1.7.3 แผนพฒนาดานการเกษตรภาคกลาง พ.ศ. 2560-2565 ยทธศาสตรการพฒนา :ยทธศาสตรท 3 ยกระดบการผลตสนคาเกษตรและอตสาหกรรมโดยใช

นวตกรรม เทคโนโลย และความคดสรางสรรค เพอใหสามารถแขงขนไดอยางยงยน แนวทางการพฒนา 1) นาผลการวจยและพฒนาดานการเกษตรและอตสาหกรรมการเกษตรมาใชประโยชนในเชงพาณชย

เชน นาผลการวจยและพฒนาของสถาบนวทยาศาสตรขาวแหงชาตมาใชในการพฒนาการผลตขาวในพนท เพอเพมผลผลตตอไร เพมศกยภาพและยกระดบคณภาพขาวซงเปนสนคาสงออกทสาคญของประเทศใหมคณภาพตรงตามความตองการของตลาด เปนตน

2) พฒนามาตรฐานฟารมเพอผลตอาหารปลอดภย (Food Safety) จากสนคาเกษตรหลกของภาค ไดแก ขาว พชผก มะพราว โคนม โคเนอ สกร ไก เปด กง ปลา โดยเฉพาะในพนททเปนแหลงผลตสาคญ ไดแกจงหวดชยนาท สงหบร อางทอง ลพบร สระบร พระนครศรอยธยา สพรรณบร ราชบร นครปฐม และประจวบครขนธ เพอการสงออกสนคาเกษตรคณภาพสง ทสอดคลองกบความตองการของผบรโภคในตลาดเฉพาะและตลาดระดบบน

3) สง เสรมการใช เทคโนโลยการเกษตรเ พอยกระดบส SmartFarmer และ SmartFarming โดยสงเสรมใหเกษตรกรมความรความสามารถในการใชเทคโนโลยการผลตททนสมยและพนธทเหมาะสม รวมทงปรบปรงระบบการบรหารจดการตลาดใหมประสทธภาพ

4) ฟนฟความอดมสมบรณทรพยากรประมงทะเล โดยเรงรดการอนรกษ ฟนฟ และการจดการ ใชประโยชนทรพยากรประมงและสงแวดลอมใหเปนระบบเหมาะสม ควบคไปกบการสงเสรมและพฒนาอาชพ เชน การสงเสรมการวจยและถายทอดเทคโนโลยการจดการและวธการเพาะเลยงสตวนาเพอเพมประสทธภาพการผลตและสรางมลคาเพม การสงเสรมและพฒนาการประมงพนบาน รวมทงการสงเสรมและพฒนาธรกจการประมง


เปนตน ในพนททมศกยภาพดานการประมงและเพาะเลยงสตวนาบรเวณชายฝงรอบอาวไทย ไดแก จงหวดประจวบครขนธ เพชรบร สมทรสงคราม สมทรสาคร และสมทรปราการ

5) เพมความสามารถการแขงขนอตสาหกรรมประมง (สมทรสาคร) อตสาหกรรมกอสราง (สระบร) อตสาหกรรมยานยนตและอเลกทรอนกส (พระนครศรอยธยา ปทมธาน สมทรปราการ) สการใชเทคโนโลยทสงขนและเปนมตรกบสงแวดลอม

6) พฒนาทกษะแรงงานใหมความรขนสง เพอยกระดบและปรบเปลยนทกษะแรงงานใหกาวทน การเปลยนแปลงทางเทคโนโลยและนวตกรรมสามารถรองรบอตสาหกรรมและบรการแหงอนาคต

7) พฒนากาญจนบรราชบรเพชรบรตอนบนใหเปนแหลงอตสาหกรรมแปรรปผลผลตทางการเกษตรและปศสตว และกลมอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเชอมโยงกบแหลงผลตในเมยนมาร โดยเพมประสทธภาพระบบโลจสตกสเพอลดตนทนในการขนสงสนคา รวมทงยกระดบคณภาพสนคาอตสาหกรรมในพนทใหมความทนสมยและใหไดมาตรฐานสากลไปสตลาดอาเซยน

8) สงเสรมและสนบสนนธรกจ SMEs และ Start Up โดยใหความสาคญกบการเสรมสรางองคความรใหแกผประกอบการในการดาเนนธรกจ อาท การนางานวจยนวตกรรมและเทคโนโลยมาใชในการเพมประสทธภาพการผลต และการใชกลยทธการตลาด ฯลฯ เพอใหสามารถเรมตนธรกจและเตบโตไดอยางมประสทธภาพ

ยทธศาสตรการพฒนา: ยทธศาสตรท 4 บรหารจดการนาและทรพยากรธรรมชาตเพอแกไขปญหา นาทวม ภยแลง และคงความสมดลของระบบนเวศอยางยงยน

แนวทางการพฒนา 1) พฒนาแหลงนา และระบบกระจายนา ในพนทแลงซาซาก อาท จงหวดกาญจนบร ประจวบครขนธ

ราชบร เพชรบร เพมประสทธภาพระบบบรหารจดการนา โดยปรบปรงและบารงรกษาแหลงนาเดม วางแผนจดสรรนาเพอรองรบความตองการใชนาทเพมขนจากการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจและชมชนไดอยางพอเพยงและมเสถยรภาพ รวมทงจดทาแหลงกกเกบนาขนาดเลกกระจายในพนทการเกษตรเพอบรรเทาและแกไขปญหาขาดแคลนนาในชวงฤดแลง

สนคาหลก ไดแก ขาว มนสาปะหลง ออยโรงงาน สบปะรดโรงงาน ขาวโพดเลยงสตว กลวยไม โคนม โคเนอ สกร เปดเนอ เปดไข ไกเนอ ไกไข ประมงทงนาจดและนาเคม

1.7.4 แผนพฒนาดานการเกษตรภาคตะวนออก พ.ศ. 2560-2565 ยทธศาสตรการพฒนา :ยทธศาสตรท 2 พฒนาภาคตะวนออกใหเปนแหลงผลตอาหารทมคณภาพ

และไดมาตรฐานสากล แนวทางการพฒนา

1)พฒนาการผลตและการคาผลไมภาคตะวนออก ใหเปนศนยผลไมเมองรอน แหงเอเชยโดยปรบปรงประสทธภาพการผลตควบคไปกบการรกษาคณภาพสนคา ตงแตขนตอนการผลต การบรรจหบหอ การแปรรป และการจดจาหนาย

2)สงเสรมการเลยงปศสตว ไดแก สกร ไก และโค ในจงหวดชลบร ฉะเชงเทรา และสระแกว ใหผลผลตมคณภาพและไดมาตรฐานความปลอดภย สอดคลองกบความตองการของผบรโภค ทงในประเทศและ


ตางประเทศ โดยสงเสรมใหเกษตรกรมความรความสามารถในการใชเทคโนโลยการผลตททนสมยและพนธ ทเหมาะสม รวมทงปรบปรงระบบการบรหารจดการตลาดใหมประสทธภาพ

3)พฒนาพนททมศกยภาพดานประมงและเพาะเลยงสตวบรเวณชายฝงอาวไทย ไดแก ชลบร ระยอง จนทบร และตราด ใหคงความอดมสมบรณของทรพยากรชายฝงอยางยงยนตอไป โดยเรงรดการอนรกษ ฟนฟ และการจดการใชประโยชนทรพยากรประมงและสงแวดลอมใหเปนระบบเหมาะสม ควบคไปกบการสงเสรม และพฒนาอาชพ เชน การสงเสรมการวจยและถายทอดเทคโนโลยการจดการและวธการเพาะเลยงสตว เพอเพมประสทธภาพการผลตและสรางมลคาเพม การสงเสรมและพฒนาการประมงพนบาน รวมทงการสงเสรมและพฒนาธรกจการประมง เปนตน

ยทธศาสตรการพฒนา : ยทธศาสตรท 5 แกปญหาทรพยากรธรรมชาตและจดระบบการบรหารจดการมลพษใหมประสทธภาพเพมขน

แนวทางการพฒนา 1) บรหารจดการนาเพอบรรเทาภาวะภยแลงและนาทวมจนทบร ตราด และสระแกว โดยปรบปรงและ

บารงรกษาแหลงนาเดม จดสรรนาและพฒนาแหลงนาเพมเตม รองรบความตองการใชนาทเพมขนจากการขยายตวของกจกรรมทางเศรษฐกจและชมชนไดอยางพอเพยงและมเสถยรภาพ รวมทงสงเสรมการทาแหลงเกบกกนาขนาดเลกกระจายในพนทการเกษตร เพอแกไขปญหาภยแลง

สนคาหลก ไดแก ขาว มนสาปะหลง ทเรยน มงคด ลาไย เงาะ ลองกอง ไกเนอ ไกไข เปดเนอ เปดไข สกร และทาการประมง

1.7.5 แผนพฒนาดานการเกษตรภาคใต พ.ศ. 2560-2565 ยทธศาสตรการพฒนา :ยทธศาสตรท 3 พฒนาการผลตสนคาเกษตรหลกของภาคและสราง

ความเขมแขงสถาบนเกษตรกร แนวทางการพฒนา 1) ยกระดบการผลตสนคาเกษตรทเปนอตลกษณทเหมาะสมกบศกยภาพพนทของภาค เชน ขาว

(ขาวสงขหยด ขาวหอมกระดงงา ขาวเลบนก) ไมผล (กลวยหอมทอง มะพราว ทเรยน มงคด สมโอ) กาแฟ (กาแฟโรบสตา) พชสมนไพร และปศสตว (โคขนศรวชย) เพอใหเปนสนคามลคาสง มคณภาพ ปลอดภย และไดมาตรฐานสงออก อาท เวชสาอาง ยาสมนไพร เปนตน โดยการสงเสรมความรดานกระบวนการผลตทปลอดภยและสนบสนน การใชภมปญญา นวตกรรม และเทคโนโลยเขามาชวยในการปรบปรงการปลก การบารงรกษา การเกบเกยว และการแปรรปเพอสรางมลคาเพมและสรางความหลากหลายของสนคาและบรรจภณฑ การพฒนาระบบตรวจรบรองคณภาพมาตรฐานสนคาทมประสทธภาพสามารถตรวจสอบยอนกลบได พฒนาระบบขนถายสนคาและหองเยน เพอรกษาคณภาพผลผลต การตอยอดการพฒนาการผลตสระบบเกษตรมาตรฐานตางๆ อาท เกษตรปลอดภย และเกษตรอนทรย เปนตน สงเสรมการสรางตราสนคาอตลกษณ เชอมโยงไปสภาคการผล ตอน อาท การทองเทยว การทาเกษตรแปลงใหญในพนททเหมาะสม (Zoning) สงเสรมการรวมกลมในรปแบบสถาบนเกษตรกร/สหกรณ เพอยกระดบความสามารถในการผลต การดาเนนการรวบรวมผลผลต คดแยก บรรจ และประกอบธรกจออนไลนผานเครอขายการสอสารสาธารณะ และเพมชองทางตลาดในกลมตลาดเฉพาะ (Niche Market)


2) ยกระดบอตสาหกรรมการเพาะเลยงกงและสตวนาชายฝงและการทาอตสาหกรรมประมงทะเล ทไดมาตรฐานสากล โดยสงเสรมใหมการเพาะเลยงทเปนมตรกบสงแวดลอม การ พฒนากระบวนการผลต ทมประสทธภาพและมการบรหารจดการทไดมาตรฐานสขอนามยและเปนไปตามกฎกตกาสากล การสงเสรม การจดระเบยบเรอประมงเขาสระบบการควบคมไดอยางถกตองมมาตรการควบคมและเฝาระวงการประมง (IUU)ทมประสทธภาพขนไปจนถงการพฒนาระบบการตรวจสอบยอนกลบ (Traceability)ของสนคาประมง รวมทงสงเสรมการแปรรปผลตภณฑอาหารทะเลทหลากหลาย ในพนทจงหวดสราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา และชมพร

3) สงเสรมการทาการเกษตรแบบผสมผสาน เพอสรางความสามารถในการพงพาตนเองและความมนคงทางดานรายไดใหกบเกษตรกรรายยอย สามารถใชทรพยากรและปจ จยการผลตอยางคมคา โดยเฉพาะ การทาเกษตรและเลยงสตวผสมผสานรวมกบการปลกยางพารา ปาลมนามนและไมผล หรอในพนทปลกยางพาราและปาลมนามนทไมเหมาะสม สงเสรมการปลกพชพนธด (ไมผล และพชผก รวมทงพชเศรษฐกจอน) ทคานงถงความสอดคลองกบความตองการของตลาด โดยสนบสนนความรดานเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ เพอสนบสนนการทาเกษตรอนทรยวถชาวบาน และยกระดบคณภาพการผลตใหไดมาตรฐาน โดยเฉพาะมาตรฐานเกษตรอนทรย การเพมชองทางการตลาดโดยการเชอมโยงเครอขาย รวมทงการพฒนาคณภาพดนและแหลงนาเพอสนบสนน การทาการเกษตร

4) สงเสรมใหมการใชเทคโนโลยและนวตกรรมในการผลตและบรหารจดการฟารมอยางเปนระบบ โดยเฉพาะในกลมเกษตรกรรนใหมเพอพฒนาไปสการเปนเกษตรกรมออาชพ/เกษตรอจฉรยะ (Smart Farmer) โดยสนบสนนการรวมกลมเกษตรกร การสรางและพฒนาความเขมแขงขององคกร/สถาบนเกษตรกร และพฒนาเครอขายวสาหกจชมชนหรอสหกรณการเกษตร เพอรวมกนจดหาปจจยการผลต เครองมอและอปกรณการเกษตรสมยใหม รวมทงสงเสรมการวจยและพฒนาเทคโนโลยและนวตกรรมการเกษตร เทคโนโลยดจทล ควบคกบสงเสรมใหเกษตรกรใชประโยชนในการวางแผนการผลต และบรหารจดการฟารมอยางเปนระบบ เพอใหไดผลผลตทมคณภาพตามความตองการของตลาด และมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม ตลอดจนสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนทเปนธรรมและทวถง พฒนาผประกอบการและ SMEsรวมทงสนบสนนการพฒนาธรกจ Startup และการพฒนาการเชอมโยงธรกจตามแนวทางประชารฐ เพอเพมประสทธภาพและยกระดบสนคาเกษตร ใหไดมาตรฐานสากล สามารถสรางแบรนดทเปนอตลกษณและแขงขนในตลาดโลกได

5) สรางความเขมแขงใหกบกลมเกษตรกรและชมชน โดยสนบสนนการเขาถงขอมลขาวสารและชองทางการตลาดทงในและตางประเทศ สรางโอกาสในการเรยนรนอกระบบและตามอธยาศย ดานวทยาศาสตร เทคโนโลย สงเสรมใหชมชนไดมโอกาสเรยนรดานอาชวศกษาทไดมาตรฐานและสอดคลองกบความตองการแรงงานในภาค เพอเสรมสรางรายไดและเตรยมความพรอมสาหรบการประกอบอาชพทสอดคลองกบความตองการของตลาดในอนาคต รวมทงสนบสนนชมชนใหสามารถเขาถงแหลงเรยนรไดทกท ทกเวลา โดยใชประโยชนจากการพฒนาระบบเครอขายเทคโนโลยดจทลและดจทลแพลตฟอรม สอดจทล เพอการศกษาในทกระดบทกประเภทอยางทวถงและมประสทธภาพ รวมทงสรางโอกาสในการเขาถงระบบบรการสาธารณสข ตลอดจนพฒนาความสามารถ ในการพงพาตนเองและการจดการตนเอง เพอสรางภมคมกนดานสงคม


สนคาหลก ไดแก ยางพารา ประมงและการเพาะเลยงสตวนา ปาลมนามน และไมผล 1.8 นโยบายทเกยวของ

1.8.1 นโยบายรฐบาล รฐบาลไดใหความสาคญกบการพฒนาภาคเกษตรโดยใช Zoning เปนเครองมอ ในการ 1) พฒนาสนคาเกษตร มแนวทางลดตนทน และเพมประสทธภาพการผลตทเหมาะสม โดยใหมการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสมกบฐานทรพยากรในพนท และความตองการของตลาด นาระบบขอมลสารสนเทศการเกษตร ระบบแผนทเกษตรเพอการจดเขตพนท เกษตรกรรม (Zoning) และสงเสรมกลไกอาสาสมครเกษตรหมบาน รวมทงระบบบรหารจดการเชงรกมาใชในการบรหารจดการการผลตสนคาเกษตรใหเหมาะสมกบพนท 2) ดแลเกษตรกร ผมรายไดนอยใหสามารถเขาถงและใชประโยชนในทดนทากน แหลงเงนทน โครงสรางพนฐาน และปจจยการผลตตางๆ รวมทงดแล และลดความเสยหายจากการทาการเกษตรในพนทประสบภยทางธรรมชาตซาซาก โดยกาหนดเขตพนทเกษตรกรรม (Zoning) 3) ใหความชวยเหลอเกษตรกร และพฒนานวตกรรม โดยจดพนทการเกษตร ใหสอดคลองกบระบบบรหารจดการนา และคณภาพของดนตาม Agri-Map ใหเปน 1 ใน 12 นโยบายเรงดวน ของรฐบาล

1.8.2 นโยบายกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณไดกาหนดให Zoning เปนนโยบายสาคญ และมการขบเคลอนมาอยางตอเนอง เพอใชประโยชนจากทดนใหเกดประสทธภาพ ปรบสมดลของอปสงค/อปทาน ของสนคาเกษตร และตามศกยภาพของพนท และไดประกาศเขตเหมาะสมตอการปลกพช ปศสตว และประมงแลว จานวน 20 ชนดสนคาประกอบดวย ดานพช 13 ชนด (ขาว มนสาปะหลง ยางพารา ปาลมนามน ขาวโพดเลยงสตว ออยโรงงาน ลาไย สบปะรดโรงงาน เงาะ ทเรยน มงคด กาแฟ มะพราว) ดานปศสตว 5 ชนด (โคนมโคเนอ สกร ไกเนอ ไกไข) และดานประมง 2 ชนด (กงทะเล สตวนาจด) เพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการผลตหรอสงเสรมการผลตทางการเกษตรทเหมาะสม ซงตองพจารณาความสอดคลองเชอมโยงกนของพนท (Area) ชนดสนคา (Commodities) 1.9 การด าเนนงานของส านกงานเศรษฐกจการเกษตร

สานกงานเศรษฐกจการเกษตรไดจดทาและวเคราะหขอมลดานเศรษฐศาสตร ประกอบดวย

1) ตนทน/ผลตอบแทน สนคาทปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสม ไดแก สนคาขาวในภาคเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคกลาง สนคาขาวและยางพาราในภาคตะวนออก และภาคใต โดยศกษาในพนท

เหมาะสม (S1/S2) และพนทไมเหมาะสม (S3/N) ในระหวาง ป 2560-2562

2) จดทาสนคาหรอกจกรรมทางเลอกในการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสมตามแผนท

Agri-Map ในแตละพนท

3) จดเวทรบฟงความเหน (Focus Group) รวมกบหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ เอกชน และ

เกษตรกรในพนทระดบจงหวดและระดบภาค เพอสรางกระบวนการมสวนรวม และนาความเหนมาประกอบการ

วเคราะหจดทาแนวทางการบรหารจดการระดบพนท

4) จดทาผลงานทางวชาการ เชน การศกษาเศรษฐกจการผลตและการตลาดสนคาเกษตร การศกษา

ปจจยทมผลตอการตดสนใจปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสมขาว กรณศกษาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ เปนตน


5) การตดตามประเมนผลโครงการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (ZoningbyAgri-Map)ของกระทรวง

เกษตรและสหกรณ

6) จดทาแนวทางบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ โดยนาขอมลดานเศรษฐศาสตรไปวเคราะห

รวมกบขอมลดานกายภาพ การรบฟงความเหน งานวชาการ ผลการประเมน เพอจดทาแนวทางบรหารจดการเขตเกษตร

เศรษฐกจทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท

1.10 นโยบายการบรหารจดการขาวภายใตแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร

ไดมการดาเนนการมาตงแตป 2559 จนถงป 2562 โดยในป 2559 คณะกรรมการนโยบายและบรหารจดการขาวมมตมอบหมายใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงการคลง รวมกนจดทาแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจร มการบรหารจดการสนคาขาวตลอดหวงโซอปทาน ตงแตการผลต การสแปรสภาพ จนถงการตลาด โดยใชหลกการตลาดนาการผลต แยกตลาดขาวทวไปกบตลาดเฉพาะ เพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต สรางความเปนธรรมในการขายขาวของชาวนา โดยมวตถประสงคเพอใหมการบรหารจดการขาวโดยใชหลกการตลาดนาการผลต วางแผนการผลตขาว ใหเกดความสมดลกบความตองการของตลาด เพมประสทธภาพและลดตนทนการผลตขาว และรกษาเสถยรภาพราคาขาวเปลอก ทงนมการแบงการดาเนนงานเปน 5 ชวง ไดแก

1) ชวงการกาหนดอปสงคและอปทาน ไดแก การกาหนดความตองการทางการตลาด (Demand) และปรมาณการผลต (Supply) การวางแผนการผลตขาว โดยประกาศพนทสงเสรมการปลกขาว ปละ 2 ครง รอบท 1 นาป (1 พฤษภาคม – 31 ตลาคม) และรอบท 2 นาปรง (1 พฤศจกายน – 30 เมษายน) 2) ชวงการผลต ไดแก การขนทะเบยนเกษตรกรผปลกขาว การผลตและกระจายเมลดพนธขาว การควบคมคาเชาทนา การสงเสรมระบบการเกษตรแบบแปลงใหญ การสงเสรมการผลตขาวอนทรย การสงเสรมระบบการเกษตรแบบแมนยาส ง(PrecisionAgriculture)การสงเสรมการผลตขาวหอมมะลคณภาพชนเลศ การสงเสรมการผลตและการตลาดขาวพนธ กข43 การปรบเปลยนระบบการผลตขาวในพนทลมตา 13 ทง การปรบเปลยนพนทไมเหมาะสมกบการปลกขาวไปเปนพชอน (Zoning by Agri-Map) รวมทงการปรบลดพนทปลกขาวฤดนาปรงไปเปนการปลกขาวโพดเลยงสตว พชหลากหลาย พชอาหารสตว และการประกนภยขาวนาป 3) ชวงการเกบเกยวและหลงเกบเกยว ไดแก การบรหารจดการรถเก ยวนวดขาว การตอยอดและพฒนาการใชแอพพลเคชนรถเกยวนวดขาว การยกระดบเกษตรกรและผประกอบการโดยจดวางระบบ GMP/HACCPและโรงสตดดาว และการสนบสนนสนเชอเพอสรางยงฉางใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร 4) ชวงการตลาดในประเทศ ไดแก การสนบสนนสนเชอเพอสร างยงฉางใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร การชวยเหลอคาเกบเกยวและปรบปรงคณภาพ การสนบสนนสนเชอชะลอการขายขาวเปลอกนาป การสนบสนนสนเชอใหสถาบนเกษตรกรเพอรวบรวมขาวและสรางมลคาเพม การชดเชยดอกเบยใหผประกอบการ ในการเกบสตอก และการเชอมโยงตลาดขาวอนทรย และขาว GAP ครบวงจร


5) ชวงการตลาดตางประเทศ ไดแก การจดหาและเชอมโยงตลาดตางประเทศระหวางรฐบาล ตอรฐบาล (G To G) การสรางการรบรขาวไทยในตลาดโลก การจดกจกรรมสงเสรมการขาย การเจรจาขยายตลาดขาวและกระชบความสมพนธกบประเทศคคาทสาคญ และการดาเนนการตลาดเชงรก ตลาดศกยภาพ โดยมประเดนทสาคญ เพอพจารณาไปสการศกษาขอมลในการสนบสนนแนวทางการบรหารจดการสนคาเกษตรทสาคญโดยเฉพาะสนคาขาว ซงสอดคลองกบการดาเนนงานในชวงท 2 คอ ชวงการผลต ในกรณ การปรบเปลยนพนทไมเหมาะสมกบการปลกขาวไปเปนพชอน (Zoning by Agri-Map)


2. แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาค

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร ไดจดทาและวเคราะหขอมลพนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนของสนคาขาว/ยางพารา รายภาค รวมทงสนคาทางเลอกสาหรบปรบเปลยนในพนทไมเหมาะสมรายภาค เพอเปนขอมลประกอบการตดสนใจ ซงมความสอดคลองกบนโยบายการบรหารจดการขาวภายใตแผนการผลตและการตลาดขาวครบวงจรสาหรบจดทาแนวทางในการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทสาคญระดบภาค โดยมรายละเอยด ดงน

2.1 ภาคเหนอ

ภาคเหนอ มทงหมด17 จงหวด แบงเปน 4 กลมจงหวด ประกอบดวย (1) ภาคเหนอตอนบน 1 ไดแก จงหวดเชยงใหมลาพน ลาปาง และแมฮองสอน (2) ภาคเหนอตอนบน2ไดแกจงหวดเชยงราย พะเยา แพร และนาน (3) ภาคเหนอตอนลาง 1 ไดแก จงหวดพษณโลก ตากอตรดตถ สโขทย และเพชรบรณ (4) ภาคเหนอตอนลาง 2ไดแก จงหวดนครสวรรค กาแพงเพชร พจตร และอทยธาน

ภาพท 1 แผนทแสดงจงหวดภาคเหนอ


2.1.1 ขอมลทวไป 1) ลกษณะภมประเทศภาคเหนอมพนทรวม 106.03 ลานไรคดเปนรอยละ 33 ของพนทประเทศ

ลกษณะภมประเทศของพนทตอนบนเปนทสง ภเขา ปาไมและแหลงตนนาลาธาร พนทตอนลางทางทศตะวนตกและทศตะวนออกเปนภเขาสง ตอนกลางเปนพนทราบลมของแมนาปง วง ยม นาน สะแกกรงและปาสกเปนพนทเชอมโยงเศรษฐกจกลมอนภมภาคลมแมนาโขงกลมประเทศเอเชยใต และกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน พนทดานตะวนออกและดานเหนอมอาณาเขตตดตอกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว มแมนาโขงเปนเสนกนพรมแดน และดานตะวนตกตดตอสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร

2)ภมอากาศมอากาศรอนชนสลบรอนแหงแลงแบงเปน 3 ฤด คอ ฤดรอนชวงเดอนกมภาพนธ ถงเดอนพฤษภาคมมอากาศรอนและแหงแลง โดยเฉพาะเดอนมนาคมและเมษายน จงหวดทมอณหภมสงสด คอ อตรดตถ ฤดฝนชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมไดรบอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ปรมาณนาฝนเฉลยป พ.ศ.2558 เทากบ 1,053.10 มลลเมตร จงหวดทมฝนตกมากทสด คอ เชยงราย ฝนตกนอยทสด คอ ลาปาง ฤดหนาวชวงเดอนตลาคมถงเดอนกมภาพนธไดรบอทธพลของลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจากประเทศจน จงหวดทมอณหภมตาสด คอ เชยงราย

3)การใชประโยชนทดนจากขอมลป พ.ศ. 2558 ภาคเหนอมพนทรวม 106.03 ลานไรจาแนกเปนพนทปาไม 56.50 ลานไร หรอรอยละ 53.3 พนททางการเกษตร 32.5 ลานไร หรอรอยละ 30.6 และพนท ใชประโยชนอนๆ 17.03 ลานไรหรอรอยละ 16.1 ของพนทภาคเหนอ

4) แหลงน า มลมนาขนาดใหญ 8 ลมนาไดแกลมนาปงลมนาวง ลมนายม ลมนานาน ลมนา สาละวน ลมนากก ลมนาปาสกและลมนาสะแกกรง ลานาหลกของภาค ไดแก แมนาปง แมนาวง แมนายมและแมนานาน ซงไหลไปบรรจบกนเปนแมนาเจาพระยาทจงหวดนครสวรรค รวมทงมแหลงนาธรรมชาตขนาดใหญ ในพนท ไดแก กวานพะเยา (พะเยา) บงบอระเพด (นครสวรรค) และบงสไฟ (พจตร) นอกจากนยงมแหลงนาบาดาลสาคญในภาคเหนอตอนบน ไดแก แองเชยงใหมและแองลาพน สาหรบภาคเหนอตอนลามแหลงนาบาดาลขนาดใหญอยบรเวณทราบลมเหนอจงหวดนครสวรรคขนไปจนถงจงหวดอตรดตถ คณภาพของนาบาดาลสวนใหญอยในเกณฑทบรโภคได

2.1.2 โครงสรางการผลตภาคการเกษตร : ภาคเหนอ โครงสรางการผลตภาคเกษตรของภาคเหนอ ในป 2560 ไดแก สาขาพช มสดสวนรอยละ 86.4

ของผลตภณฑภาคเกษตรรายภาค รองลงมา คอ สาขาปศสตว บรการทางการเกษตร ประมง และปาไม คดเปนรอยละ 9.1 2.6 1.6 และ 0.3 ตามลาดบ มสนคาหลกในการขบเคลอนเศรษฐกจ คอ ขาว ลาไย ขาวโพดเลยงสตว มนสาปะหลง ออยโรงงาน ยางพารา สกร ไกเนอ โคเนอ และนานมดบ จะเหนไดวาสาขาพชโดยเฉพาะกลมสนคาขาว พชไร และพชสวน มความสาคญตอการเตบโตทางดานเศรษฐกจของภาคเหนอเปนอยางมาก เพอเปนการ เพมประสทธภาพการผลตและรายไดใหกบเกษตรกร (ภาพท 2)


ภาพท 2 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคเหนอ

สานกงานเศรษฐกจการเกษตรจงไดศกษาดานเศรษฐกจของสนคาขาว เพอเพมประสทธภาพการผลต และเพมรายไดใหกบเกษตรกร โดยนาเสนอสนคาทางเลอก/กจกรรมการผลตทมศกยภาพในพนท รายละเอยดดงน

2.1.2.1 สนคาขาว ผลผลตขาวของภาคเหนอสวนใหญเปนขาวเจานาปและขาวเหนยวนาป โดย พนท

เหมาะสม (S1/S2)ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง 190.62 ถง 1 ,407.76 บาท/ไรผลตอบแทนสทธของขาวเหนยวนาปอยระหวาง 227.48 ถง 2,997.89 บาท/ไรสวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาป อยระหวาง-746.14ถง 1,714.93บาท/ไรผลตอบแทนสทธของขาวเหนยวนาปอยระหวาง1,082.76 ถง 1,916.25 บาท/ไรซงจะเหนวาผลตอบแทนสทธของขาวเหนยวนาปในพนทS1/S2สงกวพนท S3/N เนองจากเปนพนททมความเหมาะสมในการปลกขาว ขณะทผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปในพนท S3/N สงกวาพนท S1/S2 เนองจากพนท S3/N ไดมการปรบปรงทดนจากการสงเสรมใหเกษตรกรบารงดนเพอใหเหมาะสมกบการปลกขาว สวนพนท S1/S2 คณภาพดนลดลง เนองจากคณภาพดนลดลงจากการปลกพชชนดเดยวกนเปนระยะเวลานาน (ตารางท 1) 2.1.2.2 สนคาทางเลอก สนคาทางเลอกสาหรบการปรบเปลยนผลผลตในพนทไมเหมาะสม (S3/N)ของขาว ในภาคเหนอทใหผลตอบแทนสทธคมคา เชน ผลไม เกษตรผสมผสาน พชสมนไพรเปนตน เมอพจารณา เปนรายสนคาทใหผลตอบแทนสทธคอนขางสง เชนอะโวคาโด จงหวดแมฮองสอน ลาพน เชยงรายพะเยา จานวน 141,328.00 บาท/ไร สมเขยวหวาน จงหวดกาแพงเพชร จานวน 99,548.39บาท/ไร มะนาว จงหวดพจตร จานวน 52,150.95 บาท/ไร สบปะรดนอกฤด จงหวดลาปาง จานวน 39,973.00 บาท/ไรมะมวงนาดอกไม จงหวดนครสวรรค พจ ตร เพชรบ รณ จ านวน 38,967.90บาท/ไร เปนตน ท งน ข อมลผลตอบแทนสทธ อาจเปลยนแปลงได ขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาด ณ ชวงเวลานนๆ(ตารางท 2)

พช 86.4%

ปาไม 0.3%

ประมง 1.6%

ปศสตว 9.1%

บรการทางการเกษตร 2.6%

ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2560

แนวทางการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจระดบภาค

18

จงหวด สนคา

พนทปลก S1/S2 (ไร)

ผลผลตเฉลย S1/S2

(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)

ราคา ณ ไรนา

(บาท/ตน)

ผลตอบแทนสทธ S1/S2

(บาท/ไร)

พนทปลก S3/N (ไร)

ผลผลตเฉลย S3/N

(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)

ผลตอบแทนสทธ S3/N (บาท/ไร)

เชยงใหม ขาวเหนยวนาป 295,744 699 4,706.46 9,800 2,143.74 153,721 621 5,053.91 9,800 1,031.89

แมฮองสอน ขาวเจานาป 17,726 476 4,214.24 9,919 507.20 25,568 401 4,482.77 9,919 -505.25

ลาปาง ขาวเหนยวนาป 295,690 621 5,963.17 11,725 1,318.06 232,516 502 6,522.01 11,725 -636.06

ลาพน ขาวเหนยวนาป 94,883 658 4,075.61 10,750 2,997.89 50,488 607 4,609.00 10,750 1,916.25

เชยงราย ขาวเหนยวนาป 1,126,616 582 6,065.20 11,000 336.80 155,806 456 4,374.04 11,000 641.96

นาน ขาวเหนยวนาป 97,624 617 5,357.85 9,490 346.16 99,833 564 5,763.95 9,490 -491.48

พะเยา ขาวเหนยวนาป 593,803 577 5,598.41 11,237 885.34 75,157 465 4,133.33 11,237 1,091.88

แพร ขาวเหนยวนาป 418,178 641 5,494.51 9,330 227.48 71,617 531 5,863.56 9,330 -1,082.76

พษณโลก ขาวเจานาป 1,513,009 618 4,196.47 7,750 593.03 113,598 584 4,620.25 7,750 -94.25

ตาก ขาวเจานาป 79,522 653 4,811.36 7,660 190.62 114,958 510 4,652.74 7,660 -746.14

เพชรบรณ ขาวเจานาป 1,069,681 678 3,257.75 6,030 828.06 340,177 652 3,585.80 6,030 346.66

สโขทย ขาวเจานาป 1,092,658 701 4,535.49 7,640 820.15 229,776 673 4,443.31 7,640 698.41

อตรดตถ ขาวเจานาป 528,813 690 4,943.43 7,560 272.97 159,772 576 4,535.05 7,560 -180.49

นครสวรรค ขาวเจานาป 2,220,809 604 3,966.76 7,610 629.26 473,361 631 4,002.15 7,610 797.17

กาแพงเพชร ขาวเจานาป 1,217,639 690 3,792.55 7,070 1,088.86 382,272 617 3,753.92 7,070 656.34

พจตร ขาวเจานาป 1,432,293 765 4,292.76 7,453 1,407.76 127,061 710 4,286.96 7,453 1,002.76

อทยธาน ขาวเจานาป 505,632 709 4,043.41 7,636 1,368.45 61,175 692 3,570.40 7,636 1,714.93

ตารางท 1 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคเหนอ

ทมา : จากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1-12 หมายเหต : ขอมลผลตอบแทนอาจเปลยนแปลงได ทงนขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาดนน ๆ


ตารางท 2 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคเหนอ

จงหวด สนคาทางเลอก ผลผลตเฉลย

(กก./ไร) (หนวยอนๆ)

ตนทน (บาท/ไร)

ผลตอบแทนสทธ (บาท/ไร)

เชยงใหม เงาะ 686 9,805.00 7,345.00 แมฮองสอน พรกกะเหรยง 503 9,117.00 16,033.00 ถวลายเสอ 581 9,515.00 2,105.00 อะโวคาโด 4,500 17,056.00 141,328.00 แมคคาเดเมย 175 10,751.00 6,749.00 ลาปาง ขาวอนทรย 412 3,220.00 6,190.00 ขาวโพดฝกสดสาหรบโคนม 7,000 6,295.00 4,205.00 สบปะรดนอกฤด 5,124 11,266.00 39,973.00 ไผรวก 1,280 4,491.00 9,329.00 ลาพน ขาว กข43 820 9,488.00 18,052.00

ไกประดหางดา (500 ตว/1รน/56วน) - 32,546.00 19,954.00 อะโวคาโด 4,500 17,056.00 141,328.00

เชยงราย ขาวโพดฝกสดสาหรบโคนม 7,000 6,295.00 4,205.00 อะโวคาโด 4,500 17,056.00 141,328.00 แมคคาเดเมย 175 10,751.00 6,749.00 ไผรวก 1,280 4,491.00 9,329.00 นาน กาแฟ 490 4,123.36 2,246.49 มะมวงหมพานต 485 9,595.19 8,107.31 ไผรวก 889 5,168.27 6,833.23 นาหญา 20,650 10,841.94 2,580.56 เกษตรผสมผสาน - 13,042.00 6,608.00 มะขามเปรยว 2,543 7,627.31 30,522.69 พะเยา ขาวอนทรย 412 3,220.00 6,190.00 ขาวโพดฝกสดสาหรบโคนม 7,000 6,295.00 4,205.00 อะโวคาโด 4,500 17,056.00 141,328.00 แมคคาเดเมย 175 10,751.00 6,749.00


ตารางท 2 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคเหนอ (ตอ)





แพร แกวมงกร 2,966 8,449.08 34,564.44 สมเขยวหวาน 1,225 16,392.14 7,504.13 ถวลสง 320 7,834.11 3,792.55 พชสมนไพร 4,144 30,165.93 42,361.85 เกษตรผสมผสาน - 157,690.00 566,243.00 พษณโลก มะมวงนาดอกไม 1,150 14,280.00 20,220.00 กลวยนาวา (อาย2-3ป) 1,053 2,515.20 8,014.80 พชผกปลอดภย 1,614 12,670.40 29,549.60 ตาก อะโวคาโด 2,675 10,797.52 69,452.48 กลวยหอมทอง 2,750 12,842.17 6,407.83 กลวยนาวา 1,160 3,310.98 3,649.02 พชผกปลอดภย (ผกช) 800 17,526.00 30,474.00 เกษตรแบบผสมผสาน - 329,090.94 114,520.37 เพชรบรณ มะมวงนาดอกไม 1,123 14,934.34 38,922.14 สมโอ 1,487 12,579.58 25,561.97 ถวเขยว 137 2,408.17 564.73 สโขทย มะมวงโชคอนนต 3,100 13,344.14 14,555.86 มะยงชด 290 14,424.53 8,775.47 ไรนาสวนผสม - 326,190.00 273,710.00 หญาแพงโกลา 21,000 5,982.25 25,517.75 โคเนอ 375 33,037.29 1,837.71 อตรดตถ ออยโรงงาน 13,412.50 12,600.06 2,153.69 หอมแบง 3,387 32,587.87 1,282.13


ตารางท 2 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคเหนอ (ตอ)





นครสวรรค ออยโรงงาน 10,850 8,376.08 3,021.20 มะมวงนาดอกไม 1,303 7,914.04 38,967.90 กาแพงเพชร ออยโรงงาน 12,670 8,604.26 2,671.83 สมเขยวหวาน 2,624 22,913.69 99,548.39 พจตร ออยโรงงาน 12,245 9,377.68 3,841.52 มะนาว 1,407 25,937.55 52,150.95 มะพราวกะท 1,065 3,244.25 5,423.15 มะมวงนาดอกไม 1,303 7,914.04 38,967.90 สมโอ 2,250 12,287.46 35,932.56 อทยธาน ออยโรงงาน 12,244 9,377.68 3,841.52 มะพราวกะท 854 3,244.25 6,868.79 โคเนอฝง - 27,736 (บาท/ตว) 12,379 (บาท/ตว) ทเรยน 921 3,244.25 40,071.28



2.1.3. แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคเหนอ 1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรอนทรยและเกษตรปลอดภยใหไดมาตรฐานตามความตองการของ

ตลาดในพนทเหมาะสม โดยสนบสนนการปรบเปลยนการผลตเปนสนคาเกษตรอนทรย และเกษตรปลอดภย ใหนาไปสการแปรรปทมมลคาสง มคณภาพมาตรฐานสากล ตรงตามความตองการของตลาด โดยใชรปแบบ การรวมกลมเกษตรกรในระบบการสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญในการใหความร ฝกอบรมกระบวนการผลต ทมประสทธภาพ และเชอมโยงตลาด พรอมทงสนบสนนปจจยและเงนทนดอกเบยตาเพอปรบเปลยนการผลต ใหเหมาะสม

2) สรางความเชอมโยงการผลตและการตลาด โดยสนบสนนการเขาถงแหลงขอมลดานการตลาด เพอวางแผนการผลตใหตรงตามความตองการของตลาด สนบสนนการขยายชองทางการตลาดสนคา และพฒนาเกษตรกรใหเปนผประกอบการมออาชพ

3) สงเสรมการแปรรป และสรางมลคาเพม โดยการสรางสนคาท เปนอตลกษณพนถน เพอยกระดบราคา และสรางมลคาเพมดวยการพฒนาไปสการไดรบใบรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร รวมทงสนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนเพอลงทนสาหรบการแปรรปพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ

2.1.4 มาตรการด าเนนการ 1) มาตรการดานการผลต

1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม เปนการดาเนนงานเพอเพมประสทธภาพการผลต

โดยจดทามาตรการเพอสรางแรงจงใจใหเกษตรกรมการผลตสนคาทไดคณภาพมาตรฐานตามความตองการ ของตลาด และสอดคลองกบเปาหมายยทธศาสตรการพฒนาระดบภาคของสนคานน ๆ โดยเนนการ

(1.1) ภาครฐรบลงทะเบยนเกษตรกรทมความสนใจและอย ในพนท เหมาะสม พรอมทงดาเนนการประกาศพนทสาหรบการผลต เชน พนทเหมาะสมสาหรบการผลตกลมสนคาเกษตรอนทรย ในภาคเหนอตอนบน พนทเหมาะสมสาหรบการผลตกลมสนคาเกษตรปลอดภยในภาคเหนอตอนลาง เปนตน

(1.2) สนบสนนการรวมกลมเกษตรกรในรปแบบตาง ๆ เชน การรวมกลมในรปแบบสหกรณ แปลงใหญ เพอเปนการลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต และเพมขดความสามารถในการแขงขน ของเกษตรกร พรอมทงควบคมกากบการผลตใหเหมาะสม จงจะไดรบสทธในการสนบสนนทางการเงน เมอเกษตรกร/กลมเกษตรกรสามารถปฏบตไดตามเงอนไข

(1.3) สนบสนนสนเชอดอกเบยตาใหกลมเกษตรกรเพอปรบปรงการผลตใหไดคณภาพตามมาตรฐาน เชน โรงอบรกษาความชน และจดหาเทคโนโลยเพมประสทธภาพการผลตทดแทนแรงงานสงอาย

(2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม เปนการดาเนนงานเพอสนบสนนใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลตตามศกยภาพของพนท โดยคานงถงความตองการของตลาด วถชวต สงคม และวฒนธรรมของเกษตรกร เชน การสนบสนนสนเชอดอกเบยตาและปจจยการผลต สาหรบการปรบเปลยนการผลตไปสสนคาเกษตรชนดใหมผานชองทางของกลมเกษตรกร การผอนปรนดอกเบยสาหรบการปรบเปลยนเปนไมยนตน เปนตน


1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอน ๆ (1) สนบสนนการวจย พฒนา และปรบเปลยนพนธคณภาพด รวมทงสงเสรมการปรบปรง

คณภาพตามหลกการอนรกษทรพยากรดนและนา เชน การสงเสรมปลก พชตระกลถวเพอปรบปรงดนหลง การทานา เปนตน

(2) สนบสนนองคความร และขอมลขาวสารดานการตลาดใหกบเกษตรกร เพอเปนขอมลสาหรบการตดสนใจปรบเปลยนการผลต รวมทงสรางตนแบบทประสบความสาเรจในแตละพนท

(3) ปรบปรงโครงสรางพนฐาน เชน ดน นา ใหเหมาะสมกบศกยภาพของพนท และสรางการมสวนรวมความเปนเจาของ เชน การแบงปนผลประโยชนรวมกนระหวางภาครฐและเกษตรกร การสรางบอกกเกบนาในพนทรวมกนของกลมเกษตรกร โดยรวมลงทนกบภาครฐ

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนขอตกลงระหวางตลาดผรบซอ เอกชนผประกอบการ กบเกษตรกร อยางเสมอภาค

และเปนธรรมทงสองฝาย ทงน เพอใหผผลตไดทราบความตองการทงดานคณภาพและปรมาณของผบรโภค 2.2) สนบสนนขอมล ขาวสาร ความร เชงวชาการดานการตลาด เพอทจะไดรบราคา

ทเหมาะสมเชน สรางกลไกตลาดใหเกษตรกรเกดความมนใจ โดยดาเนนการในรปแบบทมขอตกลง โดยภาครฐเปนตวกลางเพอเกดความเปนธรรม

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมใหมการวางแผนบรหารจดการสนคาเกษตรตลอดฤดกาล และวางแผนเพอยกระดบ

คณภาพสนคาเกษตร และพนทเกษตรใหเปนแหลงทองเทยว โดยรวมดาเนนการระหวางภาครฐ เอกชน และเกษตรกร

3.2) สนบสนนเงนทนดอกเบยตาแบบมเงอนไขใหกบสหกรณหรอกลมเกษตรกร เพอการแปรรปขนตนตามความตองการของตลาด พรอมทงใหองคความรดานการทาธรกจและจดทาบญช


2.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

ภาคตะวนออกเฉยง เหนอ มท งหมด 20 จ งหวด แบ ง เปน 5 กล มจ งหวด ประกอบด วย (1) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 1 ไดแก จงหวดบงกาฬ เลย หนองคาย หนองบวลาภ และอดรธาน ( 2 ) ภ า คต ะว น ออก เ ฉ ย ง เ หน อต อนบ น 2 ไ ด แ ก จ ง ห ว ดน คร พนม ม ก ด า ห า ร แ ล ะสกล นค ร (3) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง ไดแก จงหวดกาฬสนธ ขอนแกน มหาสารคาม และรอยเอด (4) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 1 ไดแก จงหวดชยภม นครราชสมา บรรมย และสรนทร และ (5) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 2 ไดแก จงหวดยโสธร ศรสะเกษ อานาจเจรญ และอบลราชธาน

ภาพท 3 แผนทแสดงจงหวดภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

2.2.1 ขอมลทวไป 1) ลกษณะภมประเทศภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทรวม 105.53 ลานไรลกษณะภมประเทศ

เปนทราบสงมความลาดเอยงไปทางตะวนออกมลกษณะคลายกระทะแบงเปน 2 เขตใหญ ไดแก บรเวณแองทราบโคราชอยบรเวณทราบลมแมนามลและช ลกษณะเปนทราบสงสลบกบเนนเขา และบรเวณแองสกลนครอยทางตอนเหนอของภาค ตงแตแนวเขาภพานไปจนถงแมโขงเทอกเขาทแบงระหวางแองโคราชและแองสกลนคร ไดแกเทอกเขาภพานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ตงอยในตาแหนงศนยกลางของอนภมภาคลมแมนาโขง โดยมอาณาเขต


ตดตอกบสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว ดานตะวนออกและดานเหนอมแมนาโขงเปนเสนกนพรมแดนและดานใตตดตอราชอาณาจกรกมพชา โดยมเทอกเขาพนมดงรกกนพรมแดน

2) ภมอากาศ มอากาศรอนชนสลบกบแลงแบงเปน 3 ฤด คอ ฤดรอนชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนพฤษภาคม อากาศจะรอนและแหงแลงมาก จงหวดทมอณหภมสงสด คอ อดรธาน ฤดฝนชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนตลาคมไดรบอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต ทาใหมฝนตกเปนบรเวณกวางแตมแนวเทอกเขาดงพญาเยนและสนกาแพงกนลมฝนจากมรสมตะวนตกเฉยงใตสงผลใหพนทแองโคราชซงเปนเขตเงาฝนมสภาพแหงแลงกวาแองสกลนคร จงหวดทมฝนตกมากทสด คอ นครพนม ฝนตกนอยทสด คอ นครราชสมา ฤดหนาวชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ อากาศหนาวเยนไดรบอทธพลของลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอจากประเทศจนจงหวดทมอณหภมตาสด คอ จงหวดเลย

3) การใชประโยชนทดน จากขอมลปพ.ศ. 2558ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมพนทรวม 105.53 ลานไรจาแนกเปนพนทปาไม 15.66 ลานไรหรอรอยละ 14.8 พนททาการเกษตร63.86ลานไรหรอรอยละ60.5และพนทใชประโยชนอนๆ 26.01 ลานไรหรอรอยละ24.7ของพนทภาค

4) แหลงน ามลมนาขนาดใหญ 3 ลมนา ไดแก ลมนาโขง ลมนาช และลมนามลลานาหลก ของภาค ไดแก แมนาชมตนนาททวเขาเพชรบรณและไหลไปรวมกบแมนามลทจงหวดอบลราชธาน แมนามลตนนาอยทเทอกเขาสนกาแพงแลวไหลลงสแมนาโขงทจงหวดอบลราชธาน นอกจากนยงมลานาสาขายอย ไดแก ลาปาวลานาอน ลานาสงคราม ลานาเสยวลานาเลย ลานาพองและลานาตะคอง รวมทงแหลงนาธรรมชาตขนาดใหญ ทกระจายอยในพนทเชนหนองหาร (สกลนคร) และบงละหาน (ชยภม) นอกจากนยงมแหลงนาบาดาลแตคณภาพของนาบาดาลมตงแตเคมจด กรอยและจด เนองจากพนทในแองโคราชและแองสกลนครจะรองรบดวยหนเกลอ หากเจาะนาบาดาลลกเกนไปอาจจะพบนาเคม

2.2.2 โครงสรางการผลตภาคการเกษตร : ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โครงสรางการผลตภาคเกษตรของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในป 2560 ไดแก สาขาพช สดสวนรอยละ

79.9 ของผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรรายภาค รองลงมาคอ สาขาปศสตว บรการทางการเกษตร ประมง และปาไม คดเปนรอยละ 13.6 4.4 1.8 และ 0.3 ตามลาดบ มสนคาหลกในการขบเคลอนเศรษฐกจ คอ ขาว มนสาปะหลง ยางพารา ออยโรงงาน และขาวโพดเลยงสตว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดใหความสาคญกบภาคเกษตร โดยเฉพาะการทานา แตดวยศกยภาพของพนททดนขาดความอดมสมบรณ ระบบชลประทานครอบคลมพนทเกษตรเพยงรอยละ 11.4 ทาใหการทาการเกษตรสวนใหญยงตองพงพานาฝน และหลายพนทเปนพนทแลงซาซาก จงไมสามารถใชประโยชนจากพนทไดอยางเตมศกยภาพ(ภาพท 4)


พช 79.9%

ปาไม 0.3%





ภาพท 4 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ


2.2.2.1 สนคาขาว การผลตขาวของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สวนใหญเปนขาวเหนยวนาป และ ขาวหอมมะล โดยในพนทเหมาะสม (S1/S2) ผลตอบแทนสทธของขาวเหนยวนาปอยระหวาง -1,469.99 ถง 3,582.27 บาท/ไร ผลตอบแทนสทธของขาวหอมมะลอยระหวาง -3,079.99 ถง 2,544.49 บาท/ไร สวนในพนท ไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธของขาวเหนยวนาปอยระหวาง -2,491.07 ถง 813.51 บาท/ไร ผลตอบแทนสทธของขาวหอมมะลอยระหวาง -2,653.77 ถง 776.89 บาท/ไร ซงจะเหนวาผลตอบแทนสทธสงสดของสนคาขาวทงขาวเหนยวนาปและขาวหอมมะลนาปในพนท S1/S2 สงกวาในพนท S3/N เนองจากเปนพนททมความเหมาะสมในการปลกขาว สวนผลตอบแทนสทธทมการตดลบ เนองจากในบางพนทประสบภาวะแลง และการระบาดของศตรขาว ทาใหผลผลตลดลง (ตารางท 3)

2.2.2.2 สนคาทางเลอก สนคาทางเลอกสาหรบการปรบเปลยนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ของขาวในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอทใหผลตอบแทนสทธทคมคาเชนผลไม พชผก ไมดอกไมประดบ พชสมนไพร เปนตน เมอพจารณาเปนรายสนคาทใหผลตอบแทนสทธคอนขางสง เชน ดอกเบญจมาศ ดอกมม จงหวดหนองคาย จานวน 97,476.87 และ 87,802.53 บาท/ไร ตามลาดบ มะละกอ (ผลสก) จงหวดอดรธาน จานวน 78,083.00บาท/ไร มะมวงมหาชนก พทรา จงหวดกาฬสนธ จานวน 58,277.00 และ 52,358.00 บาท/ไร ตามลาดบ พรก ขาเหลอง จงหวดนครราชสมา จานวน 40,297.76 และ 35,414.55บาท/ไร ตามลาดบ เปนตน ทงนขอมลผลตอบแทนสทธอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาด ณ ชวงเวลานนๆ (ตารางท 4)


27




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)

ผลตอบแทนสทธ S1/S2

(บาท/ไร)



(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


อดรธาน ขาวเหนยวนาป 984,204 390 4,346.00 12,020 805.00 1,124,273 359 4,574.43 12,020 168.36

บงกาฬ ขาวเหนยวนาป 318,762 355 3,614.00 11,957 631.00 472,163 297 3,234.78 11,957 316.45

เลย ขาวเหนยวนาป 181,298 422 4,447.28 11,840 554.00 232,205 375 4,288.05 11,840 157.00

หนองคาย ขาวเหนยวนาป 409,107 415 3,854.00 12,447 1,306.00 466,730 345 3,868.70 12,447 419.79

หนองบวลาภ ขาวเหนยวนาป 460,688 312 4,243.26 11,695 -592.39 432,446 296 4,469.16 11,695 -1,004.44

สกลนคร ขาวเหนยวนาป 1,194,784 474 4,491.00 13,200 1,771.00 1,204,817 310 4,345.90 13,200 -254.96

นครพนม ขาวเจานาป 612,191 366 4,246.61 10,460 -413.75 984,321 318 4,218.34 10,460 -888.82

มกดาหาร ขาวเหนยวนาป 302,466 426 6,216.21 12,090 -1,469.99 192,800 370 6,907.07 12,090 -2,491.07 ขอนแกน ขาวเหนยวนาป 1,806,668 626 4,201.44 12,440 3,582.27 870,979 294 4,524.58 12,440 -871.08

ขาวหอมมะล - 669 4,173.98 10,040 2,544.49 - 267 4,186.23 10,040 -1,502.44

กาฬสนธ ขาวหอมมะล 394,853 575 5,505.00 10,060 277.39 529,473 348 5,720.94 10,060 -2,221.17

มหาสารคาม ขาวเหนยว 1,380,278 606 4,548.48 12,780 3,198.12 789,912 202 4,145.05 12,780 -1,559.91 รอยเอด ขาวเหนยว 1,677,114 440 4,139.07 12,190 1,221.97 3,460,346 342 4,139.97 12,190 34.37

ขาวหอมมะล - 468 4,141.47 10,250 656.97 - 324 3,474.15 10,250 -154.38

นครราชสมา ขาวหอมมะล 2,549,982 485 3,926.95 10,060 952.15 1,570,298 198 4,416.83 10,060 -2,424.95

ชยภม ขาวเหนยวนาป 641,823 590 3,649.76 10,969 2,828.51 1,145,229 438 3,986.96 10,969 813.51

ตารางท 3 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาวภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

28


ตารางท 3 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (ตอ)




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)

ผลตอบแทนสทธ

S1/S2 (บาท/ไร)



(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


บรรมย ขาวหอมมะล 1,593,977 390 3,516.83 9,978 379.26 2,100,753 304 3,754.60 9,978 -725.67

สรนทร ขาวหอมมะล 1,460,255 438 3,663.50 9,977 701.44 2,198,798 318 3,948.28 9,977 776.89

อบลราชธาน ขาวเจานาป 849,067 372 3,581.70 9,650 5.88 3,248,494 325 3,513.96 9,650 -375.30

ยโสธร ขาวหอมมะล 945,435 368 4,280.55 10,720 -1,261.47 552,147 238 4,741.73 10,720 -2,653.77

ศรสะเกษ ขาวหอมมะล 1,493,636 449 4,312.44 9,540 -33.56 1,863,342 359 4,051.14 9,540 -627.23

อานาจเจรญ ขาวหอมมะล 209,481 311 6,616.70 11,390 -3,079.99 803,940 280 5,032.55 11,390 -1,840.05



ตารางท 4 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

จงหวด สนคาทางเลอก ผลผลตเฉลย (กก./ไร)

(หนวยอน )ๆ ตนทน

(บาท/ไร) ผลตอบแทนสทธ

(บาท/ไร) อดรธาน หญาเนเปยร 12,470 12,156.00 6,549.00 กลวยหอมทอง 3,816 20,640.00 28,968.00 มะละกอ (ผลสก) 9,583 17,747.00 78,083.00 ตนหอม 1,992 36,903.00 33,354.84 ขง 3,000 12,000.00 18,000.00 ขมน 650 4,274.00 2,226.00 กระชาย 3,500 30,000.00 22,500.00 ตะไคร 3,000 14,511.00 15,489.00 ถวลสง 275 6,613.00 946.75 ขา 1,600 11,886.00 4,114.00 บงกาฬ เงาะ 1,131 12,199.65 15,602.45 มะเขอเทศโรงงาน 11,665 23,554.67 13,540.48 มนแกว 2,978 17,197.78 10,346.84 ขาวโพดหวาน 2,077 10,144.24 3,358.96 พรกขหน 1,536 38,838.67 7,581.61 เลย กลวยหอมทอง 2,193 24,778.00 8,120.09 หญาเนเปยร 12,470 12,126.00 6,579.00 สบปะรด 3,282 11,251.79 7,258.69 ขาวโพดหวาน 1,500 6,898.67 17,101.33 ออยโรงงาน 1,071 7,769.86 1,386.76 ตนหอม 1,992 36,903.00 33,355.00 ถวลสง 275 6,613.00 974.00 หนองคาย ดอกดาวเรอง 979 34,498.77 27,056.43 ดอกเบญจมาศ 3,584 81,739.04 97,476.87 ดอกมม 2,443 69,140.47 87,802.53 เงาะ 1,131 12,168.00 15,434.00 มนแกว 2,978 17,197.78 10,346.84 หนองบวลาภ มะขามเปรยวยกษ 231 5,696.86 2,395.09 ไผบงหวาน 885 16,556.49 14,413.26 เงาะ 1,131 12,199.65 15,602.45 ขาวโพดขาวเหนยวมวงแตม 1,012 8,266.00 6,914.00


ตารางท 4 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ(ตอ)




(บาท/ไร) สกลนคร ถวลสง 303 6,926.31 2,165.00 พรกซปเปอรฮอท 1,034 10,996.90 3,416.60 ขาวโพดหวาน(เมลดพนธ) 695 8,733.01 7,253.88 ขาวโพดหวาน (ฝกสด) 1,155 7,005.26 3,765.65 ลนจ 377 13,101.31 18,165.25 แตงโม 2,606 9,892.37 12,075.63 มลเบอรร 1,038 21,240.81 12,716.57 หวายตดหนอ 6,259 11,531.88 7,684.66 หมากเมา 597 8,545.50 6,847.43 กระชาย 3,500 30,000.00 22,500.00 ขง 3,000 12,000.00 18,000.00 ตะไคร 3,000 14,511.00 15,486.00 ขา 1,600 11,886.00 4,114.00 ขมน 650 4,274.00 2,226.00 กลวยหอมทอง 2,193 24,778.00 8,120.09 มกดาหาร ยางพารา 568 8,053.06 7,475.11 โคเนอ 312 (กก./ตว) 28,715 (บาท/ตว) 2,574 (บาท/ตว) ถวลสง 275 6,613.00 974.00 นครพนม ถวลสง 303 6,926.31 2,164.85 พรกซปเปอรฮอท 1,034 10,996.90 3,417.06 ขาวโพดหวาน (ฝกสด) 1,155 7,005.26 3,760.18 แตงโม 2,606 9,892.37 12,074.95 ขาวโพด (เมลดพนธ) 695 8,733.01 7,253.83 ขมน 650 11,886.00 4,114.00 ขา 1,600 11,886.00 4,114.00 ตะไคร 3,000 14,511.00 15,489.00 ถวลสง 275 6,613.00 946.75 ลนจ 377 13,101.31 24,614.69






(บาท/ไร) นครพนม ถวลสง 303 6,926.31 2,164.85 พรกซปเปอรฮอท 1,034 10,996.90 3,417.06 ขาวโพดหวาน (ฝกสด) 1,155 7,005.26 3,760.18 แตงโม 2,606 9,892.37 12,074.95 ขาวโพด (เมลดพนธ) 695 8,733.01 7,253.83 ขมน 650 11,886.00 4,114.00 ขา 1,600 11,886.00 4,114.00 ตะไคร 3,000 14,511.00 15,489.00 ถวลสง 275 6,613.00 946.75 ลนจ 377 13,101.31 24,614.69 ขอนแกน ขาวโพดเลยงสตวรน1 1,167 4,075.88 451.61 ถวลสงรน2 357 7,454.21 1,841.05 กาฬสนธ มะมวงมหาชนก 2,767 15,624.00 58,277.00 พทรา 4,155 34,119.00 52,358.00 มหาสารคาม มนสาปะหลง 5,015 6,620.83 550.69 กลวยหอมทอง 1,922 28,090.96 657.07 รอยเอด ถวลสงรน1 230 7,110.39 237.45 มนสาปะหลง 4,517 6,105.12 37.55 ออยโรงงาน 10,760 9,654.87 884.98 นครราชสมา พรก 1,615 12,650.88 40,297.76 มนหวานญปน 2,276 14,821.48 6,916.13 มะขามเทศ 499 12,385.52 14,286.74 ขาเหลอง 2,437 10,078.08 35,414.55 ชยภม สมโอ 1,422 10,600.00 24,950.00 สบปะรด 3,453 14,629.68 2,740.92 กลวยหอม 3,541 16,645.41 6,123.22 บรรมย ฝรงกมจ 600 10,760.91 1,239.09 หญาเนเปยร 20,000 6,488.76 9,511.24 ดาวเรอง 22,500 10,778.61 11,721.39






(บาท/ไร) สรนทร หญาเนเปยร 20,000 5,931.57 10,068.43 อบลราชธาน มนสาปะหลงอนทรย 5,400 6,729.00 5,691.00 ยโสธร ขาวอนทรย 354 4,805.14 1,217.79 ศรสะเกษ ทเรยน 1,350 29,012.25 78,987.75 เงาะ 1,420 14,264.39 25,495.61 ฝรง 2,000 26,568.41 13,431.59 มะมวง (เขยวเสวย) 1,230 9,531.74 21,218.26 อานาจเจรญ ผกอนทรย 250 5,708.00 6,792.00



2.2.3แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนค าเกษตรท ส าคญ : ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

1) พฒนาโครงสรางพนฐานเพอเพมโอกาสในการปรบเปลยนไปสกจกรรมการผลตชนดใหม โดยการพฒนาแหลงนาดวยการบรหารจดการนาใหมความเหมาะสมกบสภาพพนท รวมทงการพฒนาแหลงนา ในไรนาในพนทนอกเขตชลประทาน เพอเพมทางเลอกในการผลตสนคาใหแกเกษตรกร พรอมทงปรบปรงคณภาพดนใหมความเหมาะสมกบกจกรรมการผลตของเกษตรกร

2) สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต และสรางมลคาเพมใหกบสนคาส าคญของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยการเพมประสทธภาพการผลตและมาตรฐานใหตรงกบความตองการของตลาด เชน การพฒนาขาวหอมมะลอนทรยในทงกลารองไหไปสสนคา Premium เพอการสงออก รวมทงการสรางมลคาเพมดวยการสรางแบรนดใหเปนทรจก

3) สงเสรมการปรบเปลยนสนคาตามศกยภาพของพนท โดยสนบสนนขอมลพนฐานดานการผลตและการตลาดเพอการตดสนใจปรบเปลยน สนบสนนการเขาถงแหลงเงนทนดอกเบยตา รวมทงปจจยทจาเปนเพอใหเกดการปรบเปลยนสนคาตามศกยภาพของพนท

4) สนบสนนการพฒนาเกษตรกรและสหกรณใหเขมแขงทงในดานการผลตและการตลาด โดยสนบสนนการรวมกลมของเกษตรกรในรปแบบแปลงใหญ เพอลดตนทนการผลต และเขาถงปจจยการผลต ตลอดจนชองทางการตลาด โดยเชอมโยงกนระหวางเกษตรกรและผประกอบการ สนบสนนธรกจเกษตรผานกลไกสหกรณการเกษตรใหสามารถทาธรกจรวมกบเอกชนทงในประเทศและตางประเทศได

2.2.4 มาตรการด าเนนการ 1) มาตรการดานการผลต ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมขอจากดดานแหลงนา แนวทางดานการผลต

จงใหความสาคญกบการพฒนาระบบชลประทาน การเพมประสทธภาพการผลตขาวหอมมะล และการปรบเปลยนการผลต มาตรการดานการผลตทสาคญจงประกอบไปดวย

1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม ไมปรบเปลยนการปลกขาว มงเนนใหเกษตรกร

เพมประสทธภาพการผลต ผลตสนคาใหไดมาตรฐานเพอการสงออก และเปนสนคาอตลกษณ (2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม ปรบเปลยนขาวเปนสนคาอน โดยปรบเปลยน

การผลตไปเปนสนคาทางเลอกอน เชน เลยงโค กระบอ โดยปลกพชอาหารสตวรวมดวย เปนตน และสนบสนน แหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยตา ในการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนไปเปนสนคาทางเลอกอน

(3) สนบสนนการรวมกลมเพอเพมประสทธภาพการผลต เชน โครงการระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ เปนตน

(4) สนบสนนเครองจกรกลใหสมพนธกบสนคาทภาครฐตองการจะสงเสรมใหเกษตรกรปรบเปลยน


(5) สนบสนนเงนทนและปจจยการผลตใหกบกลมเกษตรกรสาหรบปรบเปลยนไปเปนสนคาทมศกยภาพ

(6) สงเสรมการเพาะปลกพชหลงนาตามความตองการของตลาด เชน ถวลสง เปนตน 1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอนๆ เพอสนบสนนใหการผลตมประสทธภาพ เชน โครงสราง

พนฐาน การวจยและพฒนา องคความร และขอมลขาวสาร (1) สนบสนนแหลงนาในไรนานอกเขตชลประทาน และรปแบบการบรหารจดการนา

ทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท โดยภาครฐรวมลงทนกบเกษตรกร (2) ใหองคความร ในการปรบปรงคณภาพดนให เหมาะสมกบการทาการเกษตร

ตามศกยภาพของพนท และใหเหมาะสมกบการทาเกษตรอนทรย (3) พฒนาองคความรและงานวจยสาหรบการผลตทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท เชน

งานวจยพนธพชทเหมาะกบดนเคม เปนตน (4) ภาครฐรวมลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานใหกบสหกรณ กลมเกษตรกร เชน

โรงอบเมลดเพอปรบปรงคณภาพผลผลตระหวางรอการขาย โรงตดแตงโคเนอ เปนตน 2) มาตรการดานการตลาด

2.1) สนบสนนการจดหาตลาดสนคาเกษตรทเปนอตลกษณเชน ทเรยน ขาวหอมมะลอนทรย โดยรวมกบกระทรวงพาณชย และหอการคา

2.2) สนบสนนและประมาณการเชอมโยงระหวางตลาดกบกลมเกษตรกรผผลตสนคาเกษตร เชน กลมเกษตรกรสนคาเกษตรอนทรยกบโรงเรยน โรงพยาบาล เปนตน

2.3) สนบสนนขอมลดานการตลาด และการทาธรกจใหกบกลมเกษตรกร เชน การคาชายแดน โดยเชอมโยงการคาสนคาเกษตร (โคเนอ) ระหวางชายแดนไทยและกมพชา หรอชองทางขายสนคาอตลกษณของภาคตะวนออกเฉยงเหนอผานระบบออนไลน เปนตน

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพมและยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรอนทรย การแปรรปเปนผลตภณฑตามความตองการ

ของตลาด และสรางเครอขายใหเกดความเขมแขง 3.2) สนบสนนการสรางตราสนคาทมเอกลกษณ และใหไดรบตรารบรองมาตรฐาน


2.3 ภาคกลาง

ภาคกลาง มทงหมด 17 จงหวด (ไมรวมกรงเทพมหานคร) แบงเปน 4 กลมจงหวด ประกอบดวย (1) ภาคกลางตอนบน ไดแก จงหวดชยนาท พระนครศรอยธยา ลพบร สระบร สงหบร และอางทอง (2) ภาคกลางปรมณฑล ไดแก จงหวดนนทบร ปทมธาน นครปฐม และสมทรปราการ (3) ภาคกลางตอนลาง 1 ไดแก จงหวดกาญจนบร ราชบร และสพรรณบร และ (4) ภาคกลางตอนลาง 2 ไดแก ประจวบครขนธ เพชรบร สมทรสงคราม และสมทรสาคร

ภาพท 5 แผนทแสดงจงหวดภาคกลาง

2.3.1 ขอมลทวไป 1) ลกษณะภมประเทศมพนทรวม 42.12 ลานไรหรอรอยละ 13.1 ของประเทศ (รวมพนท

กรงเทพมหานคร) ภมประเทศแบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ ดานตะวนตกเปนพนทสงบรเวณเทอกเขาถนนธงชยและตะนาวศรเปนแนวยาวไปทางใตตามแนวพรมแดน ตอนกลางเปนทราบลมแมนาท เกดจากการทบถม ของดนตะกอนทแมนาเจาพระยาและแมนาสาขาตาง ๆ พดพามาสภาพดนมความอดมสมบรณสง ตอนลาง เปนพนทราบและทราบชายฝงทะเล ทศตะวนตกมอาณาเขตตดตอกบสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ทศเหนอตดกบจงหวดอทยธาน นครสวรรค เพชรบรณ ดานใตตดกบจงหวดชมพร สวนทศตะวนออกตดกบจงหวดนครราชสมา นครนายก ฉะเชงเทราและอาวไทย


2) ภมอากาศ ภาคกลางมภมอากาศแบบทงหญาเมองรอนมฝนตกปานกลาง มลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดพาความชมชนมาจากทะเลอนดามนมาสภาคกลาง แตเนองจากเทอกเขาถนนธงชยและตะนาวศร ซงทอดตวในแนวเหนอ-ใตทางดานตะวนตกของภาคจงเปนแนวบงลมมรสม ทาใหพนทหลงเขามฝนตกนอยปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 1,500 มลลเมตรตอป

3) การใชประโยชนทดน จากขอมลป พ.ศ.2558 ภาคกลางมพนทรวม 42.12 ลานไรจาแนกเปนพนทปาไม 13.92 ลานไรหรอรอยละ 33.04 พนททาการเกษตร 18.25 ลานไรหรอรอยละ 43.33 และพนท ใชประโยชนอนๆ 9.95 ลานไรหรอรอยละ 23.63 ของพนทภาค

4) แหลงน าภาคกลางมลมนาทสาคญ 7 ลมนา คอ ลมนาเจาพระยา ลมนาสะแกกรง ลมนาปาสกลมนาทาจน ลมนาแมกลอง ลมนาเพชรบรและลมนาชายฝงทะเลตะวนตก โดยแมนาทสาคญในภาคกลาง ไดแก (1) แมนาเจาพระยาแยกสาขาออกเปนแมนา 3 สาย คอ แมนาทาจน แมนานอยและแมนาลพบร (2) แมนาปาสก (3) แมนาแมกลองและ (4) แมนาเพชรบร

2.3.2 โครงสรางการผลตภาคการเกษตร : ภาคกลาง โครงสรางการผลตภาคเกษตรของภาคกลาง ในป 2560 ไดแก สาขาพช สดสวนรอยละ 61.4

ของผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรรายภาค รองลงมาคอ สาขาปศสตว ประมง บรการทางการเกษตร และปาไม คดเปนรอยละ 23.1 13.7 1.7 และ 0.1 ตามลาดบ เนองจากลกษณะทางกายภาพทมแหลงนาอดมสมบรณ ระบบชลประทานทดชวยสนบสนนการทาการเกษตร จงทาใหภาคกลางเปนแหลงผลตสนคาเกษตรทสาคญ โดยเฉพาะการผลตขาว แต เนองจากรปแบบการผลต เปนการผลตสนคา เกษตรเช งพาณชย มการใชสารเคม เปนจานวนมาก สงผลใหมปญหาดนเสอมโทรม อกทงยงเปนพนทรบนา และประสบปญหาอกทกภย ภยแลงบอยครง จงสงผลตอการเตบโตทางเศรษฐกจการเกษตรของภาค(ภาพท 6)

ภาพท 6 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคกลาง

พช 61.4%

ปาไม 0.1%







2.3.2.1 สนคาขาว การผลตขาวของภาคกลาง สวนใหญเปนขาวเจานาป และขาวเจานาปรงโดยในพนท

เหมาะสม (S1/S2)ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง 581.10 ถง 2,136.44 บาท/ไร ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปรงอยระหวาง 931.19 ถง 2,284.51 บาท/ไรสวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N)ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง -824.67 ถง 1,713.11 บาท/ไรผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปรงอยระหวาง 841.56 ถง 1,579.16บาท/ไรซงจะเหนวาผลตอบแทนสทธสงสดของสนคาขาวสวนใหญในพนท S1/S2 สงกวาในพนทS3/N เนองจากเปนพนททมความเหมาะสมในการปลกขาว ทงขาวเจานาปและขาวเจานาปรง (ตารางท 5)

2.3.2.2 สนคาทางเลอก สนคาทางเลอกสาหรบการปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสม (S3/N)ของขาว

ในภาคกลางทใหผลตอบแทนสทธทคมคา เชนพชสมนไพรไมดอกไมประดบ พชผก พชอาหารสตว ผลไม เปนตน เมอพจารณาเปนรายสนคาทใหผลตอบแทนสทธคอนขางสง เชนพล จงหวดสมทรสาคร จานวน 154,859.13 บาท/ไร ดอกมะล จงหวดนครปฐม จานวน 137,118.15บาท/ไร ดปล (แหง) จงหวดนครปฐม จานวน 89,800.00 บาท/ไร กระชาย จงหวดสพรรณบรจานวน88,100.00 บาท/ไรไพร จงหวดนครปฐม จานวน61,323.40 บาท/ไรขนน จงหวดประจวบครขนธ จานวน 54,857.24 บาท/ไร เปนตน ทงน ขอมลผลตอบแทนสทธอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาด ณ ชวงเวลานนๆ (ตารางท 6)

38


ตารางท 5 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาขาว ภาคกลาง




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)





(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


พระนครศรอยธยา ขาวเจานาป 1,105,561

701 4,024.65 7,800 1,444.87 34,574

676 3,870.47 7,800 1,399.75

ขาวเจานาปรง 738 3,820.05 7,370 1,622.33 718 3,713.31 7,370 1,579.16

ชยนาท ขาวเจานาป 886,928 773 4,300.16 7,340 1,374.47 63,719 602 4,023.13 7,340 393.57

ลพบร ขาวเจานาป 723,839 710 4,069.40 7,120 983.66 201,409 627 4,285.61 7,120 177.13

สระบร ขาวเจานาป 517,789 634 4,105.45 8,290 1,152.32 26,897 568 3,931.20 8,290 777.60 สงหบร ขาวเจานาป

345,927 693 4,320.97 7,913 1,166.22 - - - - -

ขาวเจานาปรง 679 3,956.17 7,410 1,072.11 - - - - - อางทอง ขาวเจานาป

366,492 664 4,145.59 7,830 1,050.16

13,862 604 4,122.24 7,830 604.18

ขาวเจานาปรง 679 4,054.41 7,820 1,252.25 654 4,176.39 7,820 934.29 นครปฐม ขาวเจานาป

360,382 900 5,379.32 7,572 1,438.81

28,210 826 4,953.86 7,572 1,301.67

ขาวเจานาปรง 864 5,529.47 7,929 1,323.25 757 4,993.84 7,929 1,008.65 นนทบร ขาวเจานาป

139,340 698 4,041.69 7,860 1,446.55

15,359 653 3,739.01 7,860 1,393.18

ขาวเจานาปรง 709 4,163.57 7,190 931.19 665 3,939.21 7,190 841.56


ตารางท 5 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาขาว ภาคกลาง(ตอ)




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)





(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


ปทมธาน ขาวเจานาป 323,676

708 4,156.53 7,920 1,448.06 21,418

673 4,037.90 7,920 1,289.72

ขาวเจานาปรง 731 4,246.79 7,190 1,007.23 691 3,970.90 7,190 996.88 สมทรปราการ ขาวเจานาป

29,089 862 4,101.62 7,243 2,136.44 - - -

-

ขาวเจานาปรง 833 4,057.44 7,648 2,284.51 - - -

-

ราชบร กาญจนบร

ขาวเจานาป 341,119 705 4,987.14 8,080 2,018.88 49,232 652 4,645.02 8,080 1,713.11

ขาวเจานาป 298,852 742 5,065.50 8,030 648.82 178,637 682 5,562.57 8,030 -314.02

สพรรณบร เพชรบร

ขาวเจานาป 1,305,608 737 4,441.84 7,800 1,310.50 41,856 716 4,472.59 7,800 1,111.66

ขาวเจานาป - 742 5,076.55 7,630 581.10 - 513 4,738.17 7,630 -824.67

สมทรสงคราม* - - - - - - - - - - -

ทมา : จากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1-12 หมายเหต : ขอมลผลตอบแทนอาจเปลยนแปลงได ทงนขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาดนน ๆ * จงหวดสมทรสงครามไมมสนคาขาวและยางพาราเปนสนคาเกษตรทมมลคาผลตภณฑมวลรวมจงหวดป 2558 (GPP : Gross Provincial Product for 2015) สงใน 4อนดบแรก (Top4)


ตารางท 6 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคกลาง


(หนวยอนๆ) ตนทน


(บาท/ไร) พระนครศรอยธยา ขาวโพดเทยน 1,000 6,535.00 8,465.00 ผกบงจน 2,000 9,800.00 10,200.00 ผกคะนา 2,000 7,600.00 8,400.00 ชยนาท ออยโรงงาน 9,924 7,752.37 1,476.96 มนสาปะหลง 3,315 5,564.04 568.03 ขาวโพดเลยงสตว 851 4,282.53 1,098.74 หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 31,228.11

เลยงแพะขน และปลกหญาเนเปยร

- 613 (บาท/ตว) 2,237 (บาท/ตว)

เลยงโคเนอพนธลกผสม และปลกหญาเนเปยร

- 16,483 (บาท/ตว) 13,517 (บาท/ตว)

ลพบร มนสาปะหลง 4,221 6,705.78 680.48 ออยโรงงาน 9,395 7,905.17 644.22 ขาวโพดเลยงสตว 1,117 4,150.29 2,215.42 สระบร ขาวโพดเลยงสตว 931 4,558.79 1,340.77 ออยโรงงาน 13,031 9,914.24 2,360.96 หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 31,228.11 ขาวโพดสดพรอมฝก 8,000 5,636.19 4,763.81 ขมนชน 2,000 10,155.00 49,845.00 สงหบร ถวลสงฝกสด 1,200 15,000.00 9,000.00 ถวเหลองฝกสด 700 6,070.00 6,530.00 ขาวโพดขาวเหนยว 1,000 7,060.00 2,940.00 แตงโม 1,500 6,560.00 8,440.00 อางทอง ตะไคร 3,013 22,089.29 20,085.71 ชะอม 3,000 19,734.21 22,265.79 ขาแดง (ขาออน) 6,000 68,997.50 27,002.50 ขาวโพดเลยงสตว 1,030 4,160.71 3,171.83 มะเขอเทศราชน 2,057 34,252.18 46,890.68


ตารางท 6 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคกลาง (ตอ)




(บาท/ไร) นครปฐม บวบก 3,029 53,109.30 8,102.14 ขมนชน 3,917 40,751.46 18,429.42 ไพร 3,500 38,671.60 61,323.40 ดปล (แหง) 1,800 144,200.00 89,800.00 ดอกรก 808 33,504.79 39,959.38 หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 31,228.00 ดอกมะล 764 101,313.49 137,118.15 นนทบร นาบว (บวฉตร) 20,000 ดอก 27,313.00 10,887.00 ผกบงนา 2,000 7,474.00 11,526.00 ผกกะเพราแดง 6,000 59,576.00 12,424.00 กยชาย ตดใบ 2,450/ตดดอก 500 49,387.00 31,813.00 ผกกาดหอม (GAP) 1,200 10,482.00 1,518.00 ไมดอก (ดอกรก) 1,000 24,514.00 25,486.00 ปทมธาน กลวยหอม 3,508 20,363.42 26,645.92 ใบเตย 3,500 16,396.71 15,103.29 หญาปสนาม 1471.43 (ตร.ม.) 8,325.49 11,460.22 มะระจน 1,500 14,597.21 15,402.79 ฝรงกมจ 1,500 19,122.52 18,377.48 สมทรปราการ มะพราวนาหอม 2,844 4,466.31 17,800.80 ผกกะระเฉด 10,251 28,800.00 52,800.00 ราชบร ออยโรงงาน 9,544 20,763.45 520.86 หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 44,226.00 โคเนอ - 2,022.05 บาท/ตว 14,379 บาท/ตว กาญจนบร มนสาปะหลง 3,184 5,065.50 648.82 ออยโรงงาน 9,091 9,090.84 1,156.31 ไกเนอ - 90.82 บาท/ตว 7.48 บาท/ตว


ตารางท 6 ผลผลตเฉลย ตนทน และผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคกลาง (ตอ)




(บาท/ไร) สพรรณบร ขาวโพดหวาน 1,819 6,776.05 4,137.95 ขาวโพดฝกออน 1,199 5,322.44 3,070.56 ขมนชน 2,000 30,500.00 29,500.00 ขา 3,400 33,325.00 51,675.00 กระชาย 4,000 51,900.00 88,100.00 ถวเขยว 123 2,282.74 3,174.77 เพชรบร หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 44,226.00 เผอกหอม 2,160 23,555.44 39,628.34 ไผ - 8,000-11,000 - ประจวบครขนธ วานหางจระเข 25,196 20,592.86 35,089.60 ขนน 4,169 16,099.14 54,857.24 โกโก (เมลดแหง) 672 กก./ตน/ป 12,008.00 21,592.00 สมทรสาคร ลาไย (พวงทอง) 1,176 19,835.40 23,458.70 ฝรง (แปนสทอง) 3,750 17,026.60 35,848.40 พล 3,234 56,847.02 154,859.13 ดปล 1,825 45,576.99 45,673.01 เตยหอม 900 5,066.77 5,733.23



2.3.3 แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคกลาง 1) สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต และพฒนาคณภาพใหไดมาตรฐานตามทตลาด

ตองการ โดยการสนบสนนระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ ทใหเกษตรกรมการรวมกลมและบรหารจดการรวมกน เพอใหเกดการรวมกนผลตและรวมกนจาหนายมตลาดรองรบทแนนอน และสงเสรมองคความร ใหเกษตรกร สามารถลดตนทนการผลตและมผลผลตเพมขน โดยใชเทคโนโลยการผลตททนสมยและเหมาะสม รวมทงผลผลตมคณภาพไดมาตรฐาน ภายใตการบรณาการของหนวยงานภาครฐและเอกชนเพอใหภาคกลางเปนศนยกลางการผลตอาหารของประเทศ

2) สงเสรมการสรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรหลกของภาค เพอยกระดบรายไดและคณภาพชวตใหกบเกษตรกร โดยการพฒนามาตรฐานฟารมเพอผลตอาหารปลอดภย สงเสรมการผลตสนคาเกษตรทมมลคาเพมและโอกาสทางเศรษฐกจ เชน สนคาเกษตรปลอดภย เกษตรอนทรย เปนตน รวมทงการแปรรป เปนผลตภณฑทมมลคาสง เพอการสงออกสนคาเกษตรคณภาพทสอดคลองกบความตองการของผบรโภค

3) พฒนาระบบการตลาดสนคาเกษตร เพอเชอมโยงการผลตกบการตลาด โดยการบรณาการ ทกภาคสวนทงภาครฐ ผประกอบการ และเกษตรกร ใหเกดการเชอมโยงผลผลตของเกษตรกรกบผประกอบการ ในการรวบรวมผลผลต แปรรป จนถงผบรโภค ตามแนวทางตลาดนาการผลตในการเลอกผลตสนคาทางเลอก ของเกษตรกร

4) พฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตร โดยการนาทรพยากรเกษตรทเปนอตลกษณพนถน และวฒนธรรมเกษตรมาเปนทรพยากรการทองเทยวเชงเกษตร รวมทงพฒนาศนยปราชญชาวบานใหเปนแหลงทองเทยวเชงเกษตรแบบครบวงจร เพอเปนทางเลอกในการสรางรายไดใหกบเกษตรกร

2.3.4 มาตรการด าเนนการ 1) มาตรการดานการผลต ตามแนวทางสงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต และพฒนาคณภาพ

ใหไดมาตรฐานตามทตลาดตองการ โดยจดทามาตรการบรหารจดการการผลตสนคาเกษตรใหสอดคลอง ตามศกยภาพของพนทตามนโยบายเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) ประกอบไปดวย

1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม มงเนนใหเกษตรกรเพมประสทธภาพการผลต

โดยเพมผลผลตตอไร ลดตนทนการผลต และยกระดบคณภาพสนคาสมาตรฐาน ดวยการสงเสรมใหเกษตรกรผลตสนคาคณภาพตรงความตองการของผบรโภค เพอสรางรายไดเพมใหกบเกษตรกร เชน ขาวหอมปทมธาน ขาวไรซเบอรร เปนตน

(2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม โดยปรบเปลยนการผลตขาวไปปลกสนคาทางเลอกอนทดแทน เชน พชสมนไพร พชอาหารสตว (หญาเนเปยร ขาวโพดเลยงสตว) เปนตน และสนบสนนแหลงเงนทนและสนเชอดอกเบยตา ในการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนไปปลกสนคาทางเลอกอน

(3) สงเสรมการรวมกลมเพอสรางความเขมแขงของเกษตรกร ใหสามารถผลตสนคา มคณภาพไดมาตรฐาน เชน สงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ เปนตน


(4) สนบสนนการประกนภยพชผล ปศสตว สตวนา สาหรบผทปลกตามศกยภาพของพนทเขตเกษตรเศรษฐกจ

1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอ น ๆ เพ อสนบสนนใหการผลตมประสทธภาพ เช น โครงสรางพนฐาน การวจยและพฒนา องคความร และขอมลขาวสาร

(1) สงเสรมใหมแหลงนาในไรนานอกเขตชลประทาน และปรบปรงคณภาพดนใหเหมาะสมกบการทาการเกษตร

(2) สงเสรมใหเกษตรกรเขาถงและเขาใจการใช Agri - Map Online เพอเปนเครองมอหรอขอมลในการพจารณาการปลกพชหรอทากจกรรมการเกษตรในพนทของตนเอง

(3) พฒนาองคความรดานเกษตรกรรมททนสมยใหแกเกษตรกรตามชนดสนคาเกษตร ทกาหนดในเขตเกษตรเศรษฐกจนนๆ โดยสนบสนนองคความรผานศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.)

(4) สนบสนนการวจยและพฒนาผลตภณฑใหสอดคลองกบสนคาเกษตรแตละเขตเกษตรเศรษฐกจ

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนการจดหาตลาด และเชอมโยงแหลงรบซอของสนคาทางเลอกใหมตลาดรองรบท

แนนอนตามแนวทางตลาดนาการผลต เชน ตลาดไท จงหวดปทมธาน เปนศนยกลางการคาขายสนคาเกษตรครบวงจร ตลาดศรเมอง จงหวดราชบร เปนตลาดกลางพชผกผลไมขนาดใหญ ตลาดเกษตรสวพนธ จงหวดอางทอง เปนศนยกลางการรวบรวมและการกระจายสนคาเกษตรไปยงตลาดภายในประเทศทวทกภมภาคและประเทศเพอนบาน ตลาดมหาชย จงหวดสมทรสาคร เปนแหลงจาหนายอาหารทะเลนานาชนด เปนตน

2.2) เชอมโยงนโยบายการสงเสรมการใชพชสมนไพรของกระทรวงสาธารณสขกบเกษตรกรผผลต เพอใหเกษตรกรมความมนใจ

2.3) สนบสนนระบบเกษตรพนธสญญาและตลาดซอขายลวงหนาทมการทาสญญาซอขายระหวางเกษตรกรและเอกชน/โรงงานผรบซอผลผลตในเขตเกษตรเศรษฐกจอยางยตธรรมและเสมอภาค

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สงเสรมการผลตสนคาเกษตรทมคณภาพ และมมลคาสงตามความตองการของตลาด เชน

ขาวอนทรย โคนมอนทรย เปนตน 3.2) สรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรตงแตการผลตจนถงการแปรรปเปนผลตภณฑตาง ๆ

โดยใชเทคโนโลยสนบสนนการพฒนาดานการแปรรปแกเกษตรกรในรปแบบกลมหรอสหกรณ เชน ยาสมนไพร อาหารสตว เปนตน

3.3) พฒนาและสงเสรมการรวมกลมการแปรรปเปนผลตภณฑตามความตองการของตลาด สรางเครอขายใหเกดความเขมแขง เพอเพมขดความสามารถการดาเนนธรกจและการบรหารจดการสนคาเกษตร


3.4) สงเสรมและสนบสนนการทองเทยวเชงเกษตร โดยพฒนาให เปนแหลงทองเทยว ทนกทองเทยวสามารถทากจกรรมรวมกบชมชนได เชน การดานา การทานาเกลอ กจกรรมการเกบเกยวสนคาเกษตร เปนตน และแหลงทองเทยวสาหรบพกผอน เชน การทานาบวหรอปลกนาบวสลบทานาขาว เปนตน

3.5) ประชาสมพนธการทองเทยวเชงเกษตรอยางเปนระบบดวยความรวมมอจากภาครฐ ภาคเอกชน และผนาชมชน เพอสรางรายไดเขาสชมชน


2.4 ภาคตะวนออก

ภาคตะวนออก มท งหมด 8 จงหวด แบงเปน 2 กลมจงหวด ประกอบดวย (1) กลมจงหวด ภาคตะวนออก 1 ไดแก จงหวดฉะเชงเทรา ชลบร และระยอง และ (2) กลมจงหวดภาคตะวนออก 2 ไดแก จงหวดจนทบร ตราด นครนายก ปราจนบร และสระแกว

ภาพท 7 จงหวดในภาคตะวนออก

2.4.1 ขอมลทวไป 1) ลกษณะภมประเทศภาคตะวนออกมพนทรวม 22.81 ลานไรหรอรอยละ 7.1 ของประเทศ

ภมประเทศเปนพนทภเขาสงและปาไม โดยตอนกลางเปนทราบสลบภเขา ตอนลางเปนทราบลมนาและ ทราบชายฝงทะเล อาณาเขตทศเหนอตดกบจงหวดสระบร นครราชสมา บรรมย ทศใตตดกบอาวไทย ทศตะวนออกตดกบกมพชา และทศตะวนตกตดกบกรงเทพฯ ปทมธาน สมทรปราการ และอาวไทย

2) ภมอากาศ ลกษณะภมอากาศของภาคตะวนออกคลายคลงกบภาคใต คอ ทางตอนบนของภาคจากปราจนบร สระแกว ชลบร ระยอง ฉะเชงเทรา จะมลกษณะอากาศแบบสะวนนา (Aw) สวนทางตอนลาง คอ จนทบรและตราด จะมลกษณะอากาศแบบรอนชนแบบมรสม (Am) คอ มฝนตกชกและอากาศรอนชนจงหวด ทมปรมาณฝนมากทสด คอ ตราด และจงหวดทมฝนตกนอยทสด คอ ชลบร


3) การใชประโยชนทดน จากขอมลป พ.ศ.2558 ภาคตะวนออกมพนทรวม 22.81 ลานไรจาแนกเปนพนทปาไม 5.09 ลานไรหรอรอยละ 22.32 พนททาการเกษตร 12.88 ลานไรหรอรอยละ 56.45 และพนทใชประโยชนอนๆ 4.84 ลานไรหรอรอยละ 23.4 ของพนทภาค

4) แหลงน า ภาคตะวนออกมลมนาทสาคญ คอ ลมนาปราจนบร ลมนาบางประกง ลมนา โตนเลสาบและลมนาชายฝงทะเลตะวนออ แมนาสายสาคญ ไดแก แมนาระยอง แมนาจนทบร แมนาประแสร แมนาตราดและแมนาบางปะกง

2.4.2 โครงสรางการผลตภาคการเกษตร : ภาคตะวนออก โครงสรางการผลตภาคเกษตรของภาคตะวนออก ในป พ.ศ. 2560 ไดแก สาขาพช มสดสวนรอยละ

78.1 ของผลตภณฑมวลรวมภาคเกษตรรายภาค รองลงมาคอ สาขาปศสตว ประมง ปาไม และบรการทางการเกษตร คดเปนรอยละ 10.5 0.7 9.9 และ 0.8 ตามลาดบ ซงโครงสรางเศรษฐกจภาคตะวนออกมการพงพงสาขาอตสาหกรรมเปนหลกถงรอยละ 49.9 ภาคการเกษตรของภาคตะวนออกจงเปนศนยรวมของอตสาหกรรม ทมความเกยวเนองกบการผลตสนคาเกษตร โดยสนคาทมความสาคญตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของภาคตะวนออก ไดแก ไมผล (ทเรยน มงคด เงาะ) การผลตมนสาปะหลง ยางพารา และสบปะรด ปศสตว (ไกเนอ ไขไก สกร) การทาประมง ปจจบนพนทเกษตรกรรมของภาคไดเปลยนไปเปนพนทอตสาหกรรมและทอยอาศยมากขน หลายพนทประสบปญหาการปลอยมลพษสแหลงนาภาคเกษตร และการแยงนาใชระหวางภาคการเกษตรกบภาคอตสาหกรรม สรางความเสยหายใหแกสวนผลไม(ภาพท 8)

ภาพท 8 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคตะวนออก

สานกงานเศรษฐกจการเกษตรจงไดศกษาดานเศรษฐกจของสนคาขาว/ยางพารา เพอเพมประสทธภาพ การผลต และเพมรายไดใหกบเกษตรกร โดยนาเสนอสนคาทางเลอก/กจกรรมการผลตทมศกยภาพในพนท รายละเอยดดงน

พช 78.1%

ปาไม 0.8%






2.4.2.1 สนคาขาว/ยางพารา การผลตสนคาของภาคตะวนออกมทงขาวและยางพาราโดยสนคาขาวสวนใหญ

เปนขาวเจานาปผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปในพนทเหมาะสม (S1/S2) อยระหวาง 589.19 ถง 1,822.37 บาท/ไร สวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง 69.36 ถง 1,444.38 บาท/ไร สาหรบยางพารา ผลตอบแทนสทธในพนทเหมาะสม (S1/S2) อยระหวาง 440.62 ถง 2,772.92 บาท/ไร สวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธอยระหวาง 107.21 ถง 468.08 บาท/ไร ซงจะเหนวาผลตอบแทนสทธสงสดของสนคาขาวและยางพาราอยในพนท S1/S2 เนองจากเปนพนททมความเหมาะสมในการปลก ดงนนจงตองมการสงเสรมการผลตใหมประสทธภาพมากยงขนตอไป (ตารางท 7 และ ตารางท 8)

2.4.2.2 สนคาทางเลอก ส นค าทางเล อกส าหร บการปร บเปล ยนในการผล ต พนท ไม เหมาะสม (S3/N)

ของภาคตะวนออกทใหผลตอบแทนสทธทคมคา เชน ผลไม ไมดอกไมประดบ พชผก พชสมนไพร พชอาหารสตวเปนตน เมอพจารณาเปนรายสนคาทใหผลตอบแทนสทธคอนขางสง เชน ทเรยน จงหวดจนทบร จานวน 106,713.18 บาท/ไร เหดฟางโรงเรอน จงหวดฉะเชงเทรา จานวน 80,528.25 บาท/ไร ไมดอกไมประดบ จงหวดนครนายก จานวน 69,414.71 บาท/ไร หญาหนวดแมว จงหวดปราจนบร จานวน 65,160.24 บาท/ไร หญาเนเปยร จงหวดปราจนบร จานวน 49,807.44 บาท/ไร เปนตน ทงน ขอมลผลตอบแทนสทธอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาด ณ ชวงเวลานนๆ (ตารางท 9)


49

ตารางท 7 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคตะวนออก




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)





(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


ฉะเชงเทรา ขาวเจานาป 610,994 693 3,679.73 7,940 1,822.37 130,356 651 3,724.80 7,940 1,444.38

ปราจนบร ขาวเจานาป 493,984 704 3,178.27 7,900 1,671.74 150,627 617 3,467.62 7,900 785.71 นครนายก ขาวเจานาป

482,868 538 3,415.88 7,497 589.19

32,573 562 3,671.23 7,497 69.36

ขาวเจานาปรง 632 3,608.14 8,175 732.71 704 4,039.97 8,175 551.67 สระแกว ขาวหอมมะล 555,884 327 3,683.11 7,120 -1,352.24 298,107 324 3,956.54 7,120 -1,652.65

ตารางท8 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคายางพารา ภาคตะวนออก

จงหวด พนทปลก S1/S2 (ไร)

ผลผลตตอไร S1/S2 (กก./ไร)

ตนทน S1/S2 (บาท/ไร)


(บาท/กก.)

ผลตอบแทนสทธ S1/S2 (บาท/ไร)


ผลผลต S3/N (กก./ไร)

ตนทน S3/N (บาท/ไร)

ราคา ณ ไรนา (บาท/กก.)


ชลบร 205,732 221 11,598.97 24.61 1,475.46 3,947 203 11,875.10 24.61 165.77

ระยอง 666,382 407 10,035.61 31.76 440.62 89,862 400 10,155.10 31.76 107.21

จนทบร 305,180 377 7,228.71 48.22 2,772.92 37,592 383 9,676.91 48.22 468.08

ตราด 321,281 230 9,595.79 47.05 1,166.12 57,944 200 9,191.14 47.05 194.86




ตารางท 9 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคตะวนออก




(บาท/ไร) ชลบร กลวยนาวา 1,350 5,881.33 7,618.67 พรกชฟา 1,250 11,834.88 19,415.12 ขา 1,250 13,431.79 20,943.21 ไผ 2,450 17,630.45 12,259.55 ฉะเชงเทรา ขา 1,822 11,949.66 34,329.14 ตะไคร 2,350 9,281.31 11,586.69 เหดฟางโรงเรอน 5,760 266,223.75 80,528.25 ผกคะนา 970 10,225.02 19,117.48 ผกกวางตง 976 9,246.27 18,081.73 ระยอง มะพราวนาหอม 1,452 8,579.56 5,940.00 ไผกมซง 1,250 12,053.65 7,324.45 กลวยหอม 2,350 12,343.98 8,806.02 ปราจนบร หญาเนเปยร 43,326 20,763.45 49,807.44 หญาหนวดแมว 655 31,238.13 65,160.24 ทองพนชง 551 70,745.80 26,876.23 จนทบร ลาไย 1,360 26,069.12 27,916.63 ทเรยน 1,956 39,627.04 106,713.18 มงคด 766 14,722.15 39,743.45 เงาะ 948 13,270.43 11,891.95 กระวาน 60 1,000.00 16,050.00 ตราด มะพราวนาหอม 3,079 5,789.45 14,667.23 ฟกทอง 2,340 6,860.77 14,667.23 แตงกวา 2,087 8,282.36 9,934.27 มนเทศ 2,958 10,651.84 13,724.80 พรก 977 21,184.56 13,037.33 กาแฟ 2,492 15,818.16 20,815.71


ตารางท 9 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทนสนคาทางเลอก ภาคตะวนออก (ตอ)

2.4.3แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคตะวนออก

1) การจดการพนทเขตอตสาหกรรมและพนทเกษตรกรรม โดยในปจจบนพนทเกษตรกรรม ของภาคตะวนออกไดเปลยนไปเปนพนทอตสาหกรรมและทอยอาศยมากขน แตกยงถ อวาเปนแหลงผลตสนคาเกษตรทสาคญของประเทศ ทงดานการเพาะปลก การทาปศสตว และการประมง หนวยงานทเกยวของ ควรหารอรวมกนเพอกาหนดทศทางการคมครองพนททมความเหมาะสมในการผลตสนคาเกษตร โดยเฉพาะ พนท ทมศกยภาพดานประมง การเพาะเลยงสตวนาชายฝงอาวไทยและพนทเหมาะสมสาหรบสนคาเกษตรทสาคญ เพอรกษาพนทเกษตรกรรมควบคกนระหวางการสงเสรม/พฒนาอาชพและการอนรกษ ฟนฟใหคงความอดมสมบรณของทรพยากรธรรมชาตในทองถน

2) พฒนาศกยภาพการผลตสนคาเกษตรใหมคณภาพและไดมาตรฐาน เพอใหสอดคลองกบ การพฒนาภาคตะวนออกใหเปนแหลงผลตอาหารทมคณภาพและไดมาตรฐานสากล เชน การพฒนาการผลตผลไมเมองรอน การสงเสรมการเลยงปศสตว (สกร ไก โค) ใหไดมาตรฐานความปลอดภย สอดคลองกบความตองการของตลาดในปจจบน

3) สงเสรมการปรบเปลยนการผลตแบบมสวนรวมระหวางภาครฐและเกษตรกร เพอเปนการสนบสนนและจงใจใหมการเปลยนพฤตกรรมการผลตใหเหมาะสมกบพนท โดยพฒนากลไกการบรณาการการทางาน สรางกระบวนการมสวนรวมและรวมเปนเจาของทรพยากรในพนท เชน การรวมจดทาแผนพฒนาทเชอมโยง ตงแตระดบชมชนถงระดบจงหวด โดยใหประชาชนมสวนรวมทงการใหขอมลและเสนอแนวทางการพฒนา รวมทงการรวมกนลงทนปจจยหรอทรพยากรระหวางภาครฐและเกษตรกร เปนตน




(บาท/ไร) นครนายก ไมดอกไมประดบ (ขนาด 2 นว) 122,188 (ถง) 90,395.07 51,334.50 ไมดอกไมประดบ (ขนาด 8 นว) 1,997 (ถง) 47,215.04 69,414.71 ปลานล 1,024 20,972.51 9,051.73 กงกามกราม 214 24,284.25 26,295.67 สระแกว ลาไย 1,012 6,722.30 33,757.70




1.1) มาตรการเพอรกษาพนทเกษตรกรรม โดยการประกาศเขตพนทเกษตรกรรม เขตเมอง เขตอตสาหกรรม และพนทประมงชายฝง โดยกาหนดขอบเขตพนทผงเมองใหชดเจน โดยแบงแยกตามกจกรรมทางเศรษฐกจในระดบพนททมความสาคญ เพอความสะดวกในการบรหารจดการ การจดสรรทรพยากร ใหเกดประสทธภาพสงสด และเพอคมครองเขตทมทรพยากรทเหมาะสม ใหสามารถดาเนนกจกรรมการผลต ไดอยางมประสทธภาพ และยงยนในอนาคต

1.2) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม สนบสนนและสงเสรมการผลตใหเกดประสทธภาพ ดวย

การรวมกลมและใชเทคโนโลยในการผลต (2) กรณพนทไมเหมาะสมและตองมการปรบเปลยนการผลต

(2.1) การจดทะเบยนเกษตรกรผสนใจปรบเปลยนระบบการผลต โดยแยกเปนกลมตามกจกรรมการผลต เกษตรอนทรย เกษตรผสมผสาน และเกษตรทฤษฎใหม สงเสรมใหเกษตรกรมการรวมตวกน เพอใหภาครฐสามารถบรหารจดการจดการดานความร การถายทอดความรดานการวางแผนการผลต การตลาด และการแปรรปผลผลตขนตน รวมถงการใหความชวยเหลออน ๆ แกเกษตรกร ทงนเกษตรกรกลมเดยวกน ยงสามารถชวยเหลอกนในดานการผลต และการขายผลผลตในชมชนไดดวย

(2.2) การปรบเปลยนการผลตเปนระบบอนทรย เกษตรผสมผสาน และเกษตรทฤษฎใหม ตองอาศยใชระยะเวลาและความรความชานาญในการจะสามารถสรางรายไดทมนคง อกทงอาจตองใชเงนลงทนสงในระยะแรก ควรมมาตรการชวยเหลอ ดงน

- สนบสนนเงนทนหรอการใหเงนสนเชอดอกเบยตาเพอใหเกษตรกรมเงนทนในการบรหารจดการและใชเปนคาใชจายหมนเวยนเพอการทาเกษตร โดยมอตราดอกเบยแบบพเศษใหหรอสนบสนนปจจยการผลต เชน โครงการกอสรางบอจว ของกรมพฒนาทดน ภาครฐสนบสนนรอยละ 70 : เกษตรกรจายรอยละ 30 เปนตน ซงมาตรการจงใจจะมความแตกตางกนในแตละพนทและชนดสนคา

- มาตรการสรางแรงจงใจใหเกษตรกรเปลยนมาใชสารชวภาพในการกาจดศตรพช และการลดหยอนภาษใหผประกอบการทสนบสนนสนคาเกษตรยงยน อยางไรกด การเกบภาษสารเคมจาเปน ตองมการวจยและพฒนาสารชวภาพทใชทดแทนสารเคมและไมกระทบผลผลตดวย

1.3) มาตรการสนบสนนปจจยอน ๆ เพอสนบสนนใหการผลตเกดประสทธภาพ (1) สนบสนนการตรวจสอบสารพษตกคางจากหองปฏบตการของรฐ โดยมการรบรอง

คณภาพ สามารถตรวจสอบยอนกลบได เ พอสรางความมนใจวาผลผลตมความปลอดภยและมคณภาพ ทเหมาะสมสาหรบผบรโภค รวมทงไมเปนอนตรายตอสงแวดลอม


(2) การถายทอดความรใหเกษตรกรมทกษะทเหมาะสมและจาเปน ทงในดานการผลต การตลาด การจดการหลงการเกบเกยวหรอการแปรรปซงตองงายตอการนาไปใช เชน วธการใชปจจยการผลตใหมประสทธภาพการใชเทคโนโลยทดแทนแรงงานเพอลดตนทนการผลต เปนตน

(3) สนบสนนองคความรการใชเทคโนโลยในการผลต ดแล เกบเกยว เพอรกษาคณภาพผลผลตใหมมาตรฐานตามทตลาดตองการ ยกระดบการเกษตรทอาศยแรงงานเปนการใชนวตกรรมขนสง และอาศยเทคโนโลยการสอสารในการจดการผลผลตใหเกดประสทธภาพ ทาใหเกษตรกรมรายไดทมนคง สรางแรงจงใจใหทาการเกษตรตอไป

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนการสรางเครอขายเชอมโยงระหวางโรงงานอตสาหกรรมในพนทกบกลมเกษตรกร

เพอทราบถงปรมาณและคณภาพมาตรฐานทโรงงานตองการ 2.2) สนบสนนการสงออกและสรางความรวมมอกบกระทรวงพาณชยในการจดหาตลาดสงออกทม

ศกยภาพ โดยเฉพาะการสงออกผลไมภาคตะวนออก 3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร

3.1) สนบสนนเงนทนดอกเบยตาเพอปรบปรงกระบวนการผลตและแปรรปขนตนเพอใหไดผลผลตทมคณภาพและมลคาเพมขน

3.2) สนบสนนทนการวจยปรบปรงพนธพช/พนธสตวพนถนทมเอกลกษณ ใหมศกยภาพ การผลตเชงการคา เชน ทเรยนพวงมณทมเนอนอยแตมรสชาตหวานจด เปนตน

3.3) สนบสนนการวจยและพฒนาในการสรางผลตภณฑและสรางมลคาเพมแกผลตภณฑทมมากในพนท ทงในดานการสรางเอกลกษณ คณภาพ มลคา การแปรรป รวมทงการออกแบบและนวตกรรม เพอยกระดบคณภาพและรปแบบผลตภณฑใหหลากหลายไดมาตรฐานสากลและมตนทนการผลตทสามารถแขงขนได ในตลาดโลก


2.5 ภาคใต ภาคใต มทงหมด 14 จงหวด แบงเปน 3 กลมจงหวด ประกอบดวย (1) ภาคใตฝงอาวไทย ไดแก จงหวด

ชมพร นครศรธรรมราช พทลง สราษฎรธาน และสงขลา (2) ภาคใตฝงอนดามน ไดแก จงหวดกระบ ตรง พงงา ภเกต ระนอง และสตล และ (3) ภาคใตชายแดน ไดแก จงหวดนราธวาส ปตตาน และยะลา

ภาพท 9 แผนทแสดงจงหวดภาคใต

2.5.1 ขอมลทวไป 1) พนทและลกษณะภมประเทศภาคใตมพนทรวม 44.19 ลานไรสภาพภมประเทศม 2 ลกษณะ คอ

ดานตะวนตกมแนวเทอกเขาตะนาวศรและเทอกเขาภเกตซงเปนตนกาเนดแมนาสายตาง ๆ อาท แมนากระบรและแมนาตาป สวนพนทตอนกลางของภาคมเทอกเขานครศรธรรมราชทอดเปนแนวเหนอ -ใต สาหรบดานตะวนออก มลกษณะเปนพนทราบขนาดใหญเหมาะสาหรบการเพาะปลกพชทสาคญของภาค รวมทงมพนทชมนาทสาคญ ไดแก ทะเลนอยและทะเลสาบสงขลา ตลอดจนมพนทเกาะกระจายอยในทะเลทงสองฝงซงเปนแหลงทองเทยว ทสาคญของภาค พนทตอนบนมพรมแดนตดกบสาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมารเปนระยะทางสน ๆ และตอนลาง มพรมแดนตดกบประเทศมาเลเซยเปนระยะทางประมาณ 180 กโลเมตร


2) ภมอากาศสภาพภมอากาศของภาคใตเปนแบบมรสมเขตรอนและมฝนตกชก เนองจาก อยภายใตอทธพลของลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ลมมรสมตะวนออกเฉยงใตและลมมรสมตะวนตกเฉยงใต มฤดกาลเพยง 2 ฤด อณหภมเฉลย 32 องศาเซลเซยส ปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 2,634 มลลเมตรตอป สงกวาคาเฉลยของประเทศ (1,356 มลลเมตร/ป) เหมาะสาหรบการปลกพชเขตรอนและมนาเพยงพอ กบการทาเกษตร

3) การใชประโยชนทดนจากขอมลป พ.ศ. 2558 ภาคใตมพนทรวม 44.19 ลานไรจาแนก เปนพนทปาไม 11.07 ลานไร หรอรอยละ 25.1พนททาการเกษตร 21.75 ลานไร หรอรอยละ 49.2 และพนทใชประโยชนอนๆ 11.37 ลานไร หรอรอยละ 25.7 ของพนทภาค

4) ลมน าทส าคญ คอ ลมนาภาคใตฝงตะวนออก ลมนาภาคใตฝงตะวนตก ลมนาตาปและลมนาทะเลสาบสงขลา คณภาพนาอยในเกณฑพอใชถงดมปรมาณนาทา 61,816 ลานลกบาศกเมตรตอป กกเกบนาได 4,770 ลานลกบาศกเมตรตอป หรอรอยละ 7.7 ของปรมาณนาทารายป

2.5.2 โครงสรางการผลตภาคการเกษตร : ภาคใต โครงสรางการผลตภาคเกษตรของภาคใต ในป 2560 ไดแก สาขาพช มสดสวนรอยละ 75.8

ของผลตภณฑภาคเกษตรรายภาค รองลงมาคอ สาขาประมง ปศสตว ปาไม และบรการทางการเกษตร คดเปนรอยละ 17.0 3.9 3.2 และ 0.1 ตามลาดบ สนคาหลกในการขบเคลอนเศรษฐกจการเกษตรของภาคใต คอ ยางพาราและปาลมนามน อตสาหกรรมทเกยวเนองจงเปนอตสาหกรรมทเกยวกบยางพารา ปาลมนามน และผลตภณฑแปรรปอาหารทะเล ซงทผานมาเกษตรกรชาวสวนยางและชาวสวนปาลมยงคงประสบปญหาราคาสนคาเกษตรตกตาอยางตอเนอง สงผลกระทบตอความมนคงทางอาชพและรายได(ภาพท 10)

ภาพท 10 สดสวนมลคาผลตภณฑภาคเกษตร ภาคใต

พช 75.8%

ปาไม 3.2%






สานกงานเศรษฐกจการเกษตรจงไดศกษาดานเศรษฐกจของสนคาขาว ยางพารา เพอเพมประสทธภาพ การผลต และเพมรายไดใหกบเกษตรกร โดยนาเสนอสนคาทางเลอก/กจกรรมการผลตทมศกยภาพในพนท รายละเอยดดงน

2.5.2.1 สนคาขาว/ยางพารา การผลตสนคาของภาคใตมทงขาวและยางพาราโดยสนคาขาวสวนใหญเปนขาวเจานาป

ในพนทเหมาะสม (S1/S2) ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง 417.15 ถง 1,165.89 บาท/ไร สวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธของขาวเจานาปอยระหวาง 16.88 ถง 699.30 บาท/ไร สาหรบยางพารา ในพนทเหมาะสม (S1/S2) ผลตอบแทนสทธของยางพาราอยระหวาง -56.14 ถง 4,193.80 บาท/ไร สวนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ผลตอบแทนสทธของยางพาราอยระหวาง -1,326.61 ถง 3,704.10 บาท/ไร ซงจะเหนวาผลตอบแทนสทธสงสดของสนคาขาวและยางพาราอยในพนท S1/S2 เนองจากเปนพนททมความเหมาะสม จงตองมการสงเสรมการผลตใหมประสทธภาพมากยงขนตอไป (ตารางท 10 และ ตาราง 11)

2.5.2.2 สนคาทางเลอก สนคาทางเลอกสาหรบการปรบเปลยนในพนทไมเหมาะสม (S3/N) ของภาคใตมทงพชรวม

พชแซม ในพนทปลกยางพารา โดยพชทางเลอกทใหผลตอบแทนสทธทคมคา ไดแก ไมผล พชรวม และพชแซม ในสวนยางพารา เปนตน เมอพจารณาเปนรายสนคาทใหผลตอบแทนสทธคอนขางสง เชน สละ (พชรวม) จงหวดตรง จานวน 98,637.30 บาท/ไร ผกกด (พชรวม) จงหวดตรง จานวน 95,146.69 บาท/ไร ทเรยน จงหวดชมพร จานวน 85,628.00 บาท/ไร กลวยหอมทอง จงหวดพทลง สงขลา จานวน 61,807.47 บาท/ไร ดาหลา (พชรวม) จงหวดพทลง สงขลา จานวน 56,500.00 บาท/ไร เปนตน ทงน ขอมลผลตอบแทนสทธอาจเปลยนแปลงได ขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาด ณ ชวงเวลานนๆ (ตารางท 12)


57

ตารางท 10 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาขาว ภาคใต




(กก./ไร)

ตนทน S1/S2

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)





(กก./ไร)

ตนทน S3/N

(บาท/ไร)


(บาท/ตน)


พทลง ขาวเจานาป 300,845 539 3,838.19 7,900 417.15 24,407 511 4,018.20 7,900 16.88 สงขลา ขาวเจานาป 379,082 673 4,470.25 8,380 1,165.89 42,865 610 4,414.34 8,380 699.30

ตารางท 11 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคายางพารา จงหวดภาคใต





(บาท/กก.)






(บาท/กก.)


สราษฎรธาน 2,595,265 286 10,416.80 51.02 4,193.80 213,767 249 8,983.10 51.02 3,704.10

ชมพร 362,433 264 9,322.00 50.60 4,038.00 158,306 256 11,455.00 50.60 1,483.00

นครศรธรรมราช 1,509,118 260 12,772.10 50.58 391.80 229,036 241 12,578.90 50.58 -404.80

พทลง 668,607 251 12,285.12 48.69 -56.14 44,669 237 12,878.31 48.69 -1,326.61

สงขลา 1,654,309 299 12,866.03 46.94 1,170.44 437,566 243 12,698.35 46.94 -1,288.64

ภเกต 56,740 233 7,440.66 47.00 3,503.29 29,444 175 7,174.41 47.00 1,050.59


58


ตารางท 11 พนทปลก ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคายางพารา ภาคใต (ตอ)





(บาท/กก.)






(บาท/กก.)


กระบ 843,814 257 9,533.00 50.75 3,501.00 83,814 247 9,201.00 50.75 3,336.00

ตรง 1,298,848 272 13,478.34 49.84 68.17 93,207 245 13,594.30 49.84 -1,372.04

พงงา 364,192 268 9,628.91 49.50 3,592.09 264,760 230 8,682.26 49.50 2,686.90

ระนอง 88,729 208 9,286.00 48.27 728.00 129,042 204 9,921.00 48.27 -74.02

สตล 361,256 253 10,269.38 48.67 2,048.51 53,237 244 10,645.81 48.67 1,220.91



ตารางท 12 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคใต


(กก./ไร) (หนวยอนๆ) ตนทน


(บาท/ไร) สราษฎรธาน ปาลมนามน 3,140 7,026.00 10,247.00 ทเรยน 1,115 25,216.20 66,888.60 มะพราว 1,453 7,707.30 8,445.80 ชมพร ปาลมนามน 3,034 6,068.00 10,404.00 ทเรยน 1,665 29,889.00 85,628.00 หมาก 458 7,639.00 27,013.00 สละ 1,901 22,214.00 91,720.00 กลวยหอม 1,206 7,595.00 9,865.00 นครศรธรรมราช ปาลมนามน 3,204 6,738.90 10,562.70 ทเรยน 1,316 38,411.10 43,838.90 มงคด 511 10,508.60 1,254.60 มะพราว 1,181 5,014.90 8,212.30 พทลง พรกเขยวมน 1,700 24,318.70 26,681.30 คะนา 1,600 4,367.57 11,632.43 มะระ 1,150 7,069.52 10,180.48 บวบ 1,125 6,993.40 9,881.60 ถวผกยาว 1,500 7,163.51 7,836.49 กลวยหอมทอง 9,000 28,192.53 61,807.47 ดาวเรอง 110,000 (ดอก/รน) 21,485.43 55,514.57 หญาหวายขอ - 8,797.58 24,119.08

สบปะรด (พชแซม) 6,600 16,200.00 49,300.00

มะละกอ (พชแซม) 6,000 15,000.00 45,000.00 กลวยหอมทอง (พชแซม) 3,600 15,000.00 21,000.00 ผกเหลยง (พชรวม) 500 9,000.00 16,000.00 หนาวว (พชรวม) 16,000 (ดอก/ไร/ป) 44,400.00 24,350.00 ดาหลา (พชรวม) 50 (ดอก/กอ) 3,500.00 56,500.00 สละ (พชรวม) 1,700 28,000.00 31,500.00 หมาก (พชรวม) 550 7,218.90 31,281.10


ตารางท 12 ผลผลตเฉลย ตนทนและผลตอบแทน สนคาทางเลอก ภาคใต (ตอ)


(กก./ไร) (หนวยอนๆ) ตนทน


(บาท/ไร) สงขลา พรกเขยวมน 1,700 24,318.70 26,681.30 ปาลมนามน 3,000 9,338.51 5,661.49 คะนา 1,600 4,367.57 11,632.43 มะระ 1,150 7,069.52 10,180.48 บวบ 1,125 6,993.40 9,881.60 ถวผกยาว 1,500 7,163.51 7,836.49 กลวยหอมทอง 9,000 28,192.53 61,807.47 ดาวเรอง 110,000 (ดอก/รน) 21,485.43 55,514.57 หญาหวายขอ - 8,797.58 24,119.08 กลวยหอมทอง (พชแซม) 3,600 15,000.00 21,000.00 มะละกอ (พชแซม) 6,000 15,000.00 45,000.00 สบปะรด (พชแซม) 6,600 16,200.00 49,300.00 หนาวว (พชรวม) 16,000 (ดอก/ไร/ป) 44,400.00 24,350.00 ผกเหลยง (พชรวม) 500 9,000.00 16,000.00 ดาหลา (พชรวม) 50 (ดอก/กอ) 3,500.00 56,500.00 สละ (พชรวม) 1,700 28,000.00 31,500.00 ภเกต มะพราวนาหอม 1,410 5,522.00 28,868.00 ทเรยน 416 6,543.00 15,574.00 กระบ ทเรยน 943 20,977.00 35,990.00 ปาลมนามน 3,380 7,223.00 11,369.00 มะพราว 718 4,694.00 4,310.00 ตรง หมาก (พชรวม) 500 6,956.70 25,543.30 สละ (พชรวม) 1,700 20,362.70 98,637.30 ผกกด (พชรวม) 2,400 26,512.53 95,146.69 พงงา ทเรยน 416 6,543.03 15,574.28 มงคด 949 9,945.81 12,900.81 ระนอง ทเรยน 1,691 24,454.00 75,629.00 มะมวงหมพานต 169 6,010.00 3,064.00 มะพราว 1,085 5,293.00 1,120.00 สตล หมาก (พชรวม) 440 6,306.70 20,093.30 สละ (พชรวม) 1,650 20,051.20 78,948.80 จาปาดะ (พชรวม) 400 3,448.20 8,551.80 ทมา : จากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 1-12 หมายเหต : ขอมลผลตอบแทนอาจเปลยนแปลงได ทงนขนอยกบราคา ปรมาณผลผลต และความตองการของตลาดนน ๆ


2.5.3 แนวทางการพฒนาการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทส าคญ : ภาคใต 1) สงเสรมและพฒนาการผลตสนคาเกษตรทส าคญของภาค โดยการพฒนาสนคาเกษตร

ทเหมาะสมกบศกยภาพของพนทภาคใต สนบสนนการเพมประสทธภาพการผลต รวมถงการยกระดบคณภาพ มาตรฐานสนคาเกษตรใหเปนทยอมรบ ตลอดจนการตอยอดสการแปรรปทสรางมลคาเพม

2) สงเสรมการท าเกษตรแบบผสมผสาน โดยสนบสนนกจกรรมเสรมรายไดในสวนยางพารา เชน การปลกพชรวม พชแซม การเลยงสตว หรอ กจกรรมเสรมอนๆ เพอลดการพงพารายไดจากการปลกพชเชงเดยว ทงนตองพจารณาความเหมาะสมของชนดพชหรอกจกรรมเสรมทจะตองมการเจรญเตบโตรวมกน และสอดคลองกบวถชวต รวมถงความตองการของตลาด

3) สงเสรมและสนบสนนการรวมกลมและสรางเครอขายของเกษตรกร โดยสงเสรมการรวมกลมเกษตรกรรายยอย เพอสรางความเขมแขงใหแกเกษตรกร เชน การจดหาปจจยการผลต การวางแผนการผลต การเรยนรเทคโนโลย/นวตกรรมททนสมยทงดานการผลตและการแปรรป การเขาถงแหลงเงนทน ตลอดจน การเพมอานาจตอรองดานการตลาด


1.1) มาตรการเพมประสทธภาพการผลตตามความเหมาะสมของพนท (1) กรณเพาะปลกในพนทเหมาะสม สงเสรมการผลตสนคาใหมคณภาพมาตรฐาน โดยม

การวางแผนการผลตเพอกาหนดปรมาณและมาตรฐาน รวมกบโรงงาน/ผประกอบการ เพอใหไดผลผลตทสอดคลองกบความตองการของตลาด

(2) กรณเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม สงเสรมการปรบเปลยนการผลตเปนสนคาทางเลอกทเหมาะสมกบศกยภาพของพนท เชน ไมผล (ทเรยน มะพราว มงคด) ทงนภาครฐควรสนบสนนแหลงเงนทนสนเชอดอกเบยตา หรอปจจยการผลต รวมทงสนบสนนองคความรดานการผลต การบรหารจดการ และโอกาสทางการตลาดของสนคาทางเลอกเพอจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลต ในกรณไมปรบเปลยน การผลตควรสนบสนนรปแบบการปลกพชรวม พชแซม และกจกรรมเสรมรายไดในสวนยางพารา เชน สละ ดาหลา ผกกด เปนตน

(3) พฒนาตนแบบการรวมกลมและการสรางเครอขายทประสบความสาเรจ รวมทงประชาสมพนธใหเกษตรกรรบร เพอใหเปนแหลงเรยนร ศกษาดงานของชมชน เชน ตนแบบการรวมกลมของเกษตรกรทมการปลกพชรวม พชแซม ในสวนยางพาราทประสบความสาเรจทงดานการผลตและการตลาดจนสามารถสรางรายไดเสรมใหกลม เปนตน

(4) สงเสรมใหมการจดตงกองทนในการรวมกลมของเกษตรกรทมการผลตสนคาเกษตรทมศกยภาพของพนท เชน กองทนพฒนามงคดอนทรยเพอการสงออก ซงภาครฐอาจจะใหการสนบสนนรอยละ 70 และกลมเกษตรกรรวมอกรอยละ 30 ภายใตเงอนไขทกาหนด เชน มการจดทา เปนแผนธรกจในการดาเนนงานประกอบการพจารณาการขอรบทนสนบสนนและกาหนดหลกเกณฑในการคนเงนทนกลบคนเพอใชเปนเงนทนหมนเวยนในกองทน


1.2) มาตรการสนบสนนปจจยอน ๆ เพ อสนบสนนใหการผลตมประสทธภาพ เชนโครงสรางพนฐาน การวจยและพฒนา

(1) สนบสนนและพฒนาแหลงนาเพอการเกษตร ในพนททประสบปญหาการขาดแคลนนาในฤดแลง และตองการปรบเปลยนจากการปลกพชเชงเดยวมาเปนสนคาทางเลอกทมศกยภาพในพนท

(2) สงเสรมการวจยและพฒนาสนคาเกษตรทสาคญของภาค เชน ยางพารา ปาลมนามน ทมการผลตแบบดงเดมสการแปรรปเพอสรางมลคาเพม โดยการสรางความรวมมอทงภาครฐ ภาคเอกชน และสถาบนการศกษา เพอรวมกนพฒนาตอยอดและขยายผลเชงพาณชย

2) มาตรการดานการตลาด 2.1) สนบสนนระบบตลาดซอขายสนคาเกษตรลวงหนาทมการทาสญญาซอขายระหวาง

เกษตรกรและเอกชน/โรงงานผรบซอผลผลตในเขตเกษตรเศรษฐกจ และคลงสนคาเพอจดเกบระหวางรอการสงมอบ 2.2) สรางเครอขายขอมลเพอเชอมโยงโรงงานแปรรปและเกษตรกร ใหผลตสนคาไดมาตรฐาน

ตามความตองการของโรงงาน 2.3) สงเสรมใหมการรวมกลมของเกษตรกรในชมชนใหมการวางแผนการตลาดรวมกน

เพอสรางเปนเครอขายในการเชอมโยงไปยงแหลงตลาดสนคาในชมชน เชน โรงพยาบาล หางสรรพสนคา ของทองถน หรอพฒนาไปสตลาดเฉพาะกลม เชน สนคาเกษตรอนทรย เปนตน

3) มาตรการเพอสรางมลคาเพม และยกระดบภาคเกษตร 3.1) สนบสนนสนเชอใหกบสหกรณเพอปรบปรงคณภาพ และแปรรปขนตนใหไดตามคณภาพ

และมาตรฐาน 3.2) สนบสนนเงนทนเพอใหกลมเกษตรกร/สถาบนเกษตรแปรรปผลตภณฑอยา งงาย

ทมคณภาพ 3.3) ภาครฐควรใหการสนบสนนภาคเอกชนทมความพรอมในการพฒนาตอยอดสนคาเกษตร

ของภมภาคเพอเชอมโยงไปสอตสาหกรรมเกษตรทมมลคาเพม เชน สนคายางพารา ปาลมนามน เปนตน 3.4) ยกระดบคณภาพมาตรฐานของสนคาเกษตร โดยสนบสนนใหเกษตรกรผลตสนคาเกษตร

ใหไดมาตรฐานเปนทยอมรบ เชน มาตรฐาน GAP รวมถงการสรางแบรนดใหสนคามเอกลกษณเปนทจดจา ของผบรโภค


ภาคผนวก


ภาคผนวกท 1 ความเหมาะสมของทดนในการเพาะปลกขาว

ตารางภาคผนวกท 1.1 ความเหมาะสมของทดนภาคเหนอในการเพาะปลกขาว รายจงหวด

จงหวด ความเหมาะสมสง

(S1) ความเหมาะสมปาน

กลาง (S2) ความเหมาะสมเลกนอย (S3)

ไมเหมาะสม (N) รวมทงสน

กาแพงเพชร 308,499 908,353 79,501 302,515 1,598,868 เชยงราย 874,818 251,206 19,082 136,639 1,281,745 เชยงใหม 223,460 72,052 116,301 37,302 449,115 ตาก 42,807 36,712 39,807 75,150 194,476 นครสวรรค 392,438 1,827,611 182,302 290,924 2,693,275 นาน 54,278 48,321 6,511 75,735 184,845 พะเยา 102,506 491,000 4,107 71,022 668,635 พจตร 338,819 1,093,098 33,854 93,175 1,558,946 พษณโลก 494,363 1,018,118 14,786 100,623 1,627,890 เพชรบรณ 86,790 983,380 68,932 271,373 1,410,475 แพร 186,324 76,555 15,694 41,863 320,436 แมฮองสอน 8,651 9,065 18,269 7,284 43,269 ลาปาง 88,482 206,989 106,068 126,278 527,817 ลาพน 57,404 37,402 33,574 16,875 145,255 สโขทย 215,085 877,578 23,610 206,166 1,322,439 อตรดตถ 384,017 144,794 7,783 151,993 688,587 อทยธาน 169,780 335,551 12,011 49,127 566,469

รวมทงสน 4,028,521 8,417,785 782,192 2,054,044 15,282,542

ทมา :กรมพฒนาทดน ป 2556


ตารางภาคผนวกท 1.2 ความเหมาะสมของทดนภาคตะวนออกเฉยงเหนอในการเพาะปลกขาว รายจงหวด


(S1) ความเหมาะสมปานกลาง (S2)

ความเหมาะสมเลกนอย (S3)

ไมเหมาะสม (N)

รวมทงสน

กาฬสนธ 428,874 613,901 443,649 303,903 1,790,327 ขอนแกน 173,393 1,637,098 110,432 762,201 2,683,124 ชยภม 83,199 559,758 368,777 778,471 1,790,205 นครพนม 333,665 283,301 529,191 462,350 1,608,507 นครราชสมา 517,985 2,038,067 754,151 819,830 4,130,033 บงกาฬ 141,172 179,283 361,491 113,162 795,108 บรรมย 183,515 1,416,461 1,501,515 607,239 3,708,730 มหาสารคาม 291,093 1,094,809 431,165 361,930 2,178,997 มกดาหาร 88,223 216,673 12,763 181,601 499,260 ยโสธร 350,001 602,337 265,059 291,131 1,508,528 รอยเอด 583,632 1,210,257 1,427,021 260,450 3,481,360 เลย 7,773 173,766 23,817 260,667 466,023 ศรสะเกษ 321,944 1,182,337 1,654,075 223,533 3,381,889 สกลนคร 414,774 786,839 977,930 233,796 2,413,339 สรนทร 190,861 1,277,183 1,935,947 274,877 3,678,868 หนองคาย 81,765 328,708 292,338 176,095 878,906 หนองบวลาภ 3,445 458,339 136,418 297,015 895,217 อานาจเจรญ 67,608 143,592 579,209 231,595 1,022,004 อดรธาน 174,154 813,370 312,458 815,908 2,115,890 อบลราชธาน 279,885 577,264 2,535,569 744,449 4,137,167

รวมทงสน 4,716,961 15,593,343 14,652,975 8,200,203 43,163,482



ตารางภาคผนวกท 1.3 ความเหมาะสมของทดนพนทภาคกลางในการเพาะปลกขาว รายจงหวด






กรงเทพมหานคร 103,088 - - 20,055 123,143 กาญจนบร 163,890 134,760 88,383 90,147 477,180 ชยนาท 637,664 251,203 15,555 48,138 952,560 นครนายก 311,065 172,039 30,560 2,029 515,693 นครปฐม 343,573 - 16,809 20,442 380,824 นนทบร 139,300 - 613 14,739 154,652 ปทมธาน 268,271 55,410 16,803 4,616 345,100 ประจวบครขนธ 23,185 3,245 18,759 23,990 69,179 พระนครศรอยธยา 1,093,424 11,995 34,274 299 1,139,992 เพชรบร 324,468 29,670 46,719 22,353 423,210 ราชบร 280,774 60,134 17,761 31,437 390,106 ลพบร 436,174 287,642 107,477 93,976 925,269 สมทรปราการ 29,096 - - 300 29,396 สมทรสงคราม 1,780 - - 170 1,950 สมทรสาคร 6,565 - 451 3,300 10,316 สระบร 353,127 164,749 10,346 16,559 544,781 สงหบร 345,830 - 4,942 266 351,038 สพรรณบร 1,082,624 222,362 18,361 23,479 1,346,826 อางทอง 366,384 - 9,105 4,754 380,243

รวมทงสน 6,310,282 1,393,209 436,918 421,049 8,561,458



ตารางภาคผนวกท 1.4 ความเหมาะสมของทดนพนทภาคตะวนออกในการเพาะปลกขาว รายจงหวด


(S1) ความเหมาะสมปาน

กลาง (S2) ความเหมาะสมเลกนอย (S3)



นครนายก 311,065 172,039 30,560 2,029 515,693 จนทบร 25,915 7,154 1,114 9,140 43,323 ฉะเชงเทรา 506,803 104,519 57,461 73,048 741,831 ชลบร 7,597 73,528 45,819 5,634 132,578 ตราด 13,727 2,848 14,234 6,463 37,272 ปราจนบร 285,897 208,579 105,110 45,707 645,293 ระยอง 24,809 5,484 9,666 2,564 42,523 สระแกว 54,168 503,237 39,208 259,555 856,168

รวมทงสน 1,229,981 1,077,388 303,172 404,140 3,014,681



ตารางภาคผนวกท 1.5 ความเหมาะสมของทดนภาคใตในการเพาะปลกขาว รายจงหวด





กระบ 643 2,922 378 2,047 5,990 ชมพร 6,038 1,161 2,719 2,199 12,117 ตรง 26,200 1,196 1,730 7,495 36,621 นครศรธรรมราช 386,153 23,107 8,764 6,543 424,567 พงงา - - 1,983 628 2,611

พทลง 279,514 21,198 2,708 21,687 325,107

ภเกต 519 - 606 164 1,289 ระนอง 3,831 - - 1,500 5,331 สงขลา 297,984 81,028 10,671 32,189 421,872 สตล 58,321 4,630 2,967 11,689 77,607 สราษฎรธาน 4,476 5,377 1,361 2,094 13,308

รวมทงสน 1,063,679 140,619 33,887 88,235 1,326,420

ทมา :กรมพฒนาทดน ป 2556 ตารางภาคผนวกท 1.6 ความเหมาะสมของทดนภาคใตชายแดนในการเพาะปลกขาว จ าแนกรายจงหวด





นราธวาส 98,580 17,929 - 15,128 131,637 ยะลา 6,525 58,206 - 8,573 73,304 ปตตาน 202,833 45,703 6,945 33,217 288,698

รวมทงสน 307,938 121,838 6,945 56,918 493,639



ภาคผนวกท 2 ผลการด าเนนงานการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสม

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดกาหนดนโยบายในการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning) เช งร กของทกจ งหวด โดยใช แผนท เกษตรเ พอการบร หารจ ดการเช งร ก (AgriculturalMapforAdaptive Management:Agri-Map) เปนเครองมอในการวางแผนการผลตใหสอดคลองกบขอมลเชงกายภาพและ เชงเศรษฐกจ ซงการจดทาแผนท Agri-Map มขอมลประกอบดวย ชนดพช แผนทชนความเหมาะสมของทดนของการปลกพช สมนไพร และปศสตว แหลงน าผวดน/ใตดน สหกรณการเกษตร พนท ในเขตปฏรปทดน เพอเกษตรกรรม รวมทงขอมลทางดานเศรษฐกจ เชน สถานทตงโรงงาน ตนทนและผลตอบแทนการผลตโครงการการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสมตามแผนท Agri-Map ภายใตการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning) เรมดาเนนโครงการตงแต ป 2559 ถงปจจบน โดยมหนวยงานรวมบรณาการ ไดแก กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตรกรมพฒนาทดน กรมปศสตว กรมสงเสรมสหกรณ กรมหมอนไหม กรมประมง กรมตรวจบญชสหกรณ สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และสานกงานเศรษฐกจการเกษตร

ผลการดาเนนงานโครงการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสมตามแผนท Agri-Map ทผานมา ดงน

ป 2559 ดาเนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต ในพนท 49 จงหวด พนท 32 ,618 ไร เกษตรกร 10,502 คน งบประมาณทใช 146.46 ลานบาท (ตารางภาคผนวกท 2.1)

ป 2560 ดาเนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต ในพนท 53 จงหวด พนท 157 ,701 ไร เกษตรกร 30,444 ราย งบประมาณทใช 173.81 ลานบาท (ตารางภาคผนวกท 2.2)

การดาเนนงานป 2561 มการดาเนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต ในพนท 68 จงหวด พนท 270,167 ไร เกษตรกร 44,923 ราย งบประมาณทใช 121.42 ลานบาท

ตารางภาคผนวกท 2.1ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2559

ล าดบ จงหวด ผลการด าเนนงาน

เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) รวม ทวประเทศ 10,502 32,618

ภาคเหนอ 3,178 10,320 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 6,836 20,667 ภาคกลาง 294 909 ภาคตะวนออก 154 522 ภาคใต 40 200


ตารางภาคผนวกท 2.1ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2559(ตอ)


เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 1 เชยงราย 345 1,062.5 2 เชยงใหม 325 962.5 3 นาน 306 907.5 4 พะเยา 185 582.5 5 แพร 125 362.5 6 แมฮองสอน 105 302.5 7 ลาปาง 245 722.5 8 ลาพน 125 362.5 9 กาแพงเพชร 146 442.5 10 ตาก 146 439 11 นครสวรรค 146 437 12 พจตร 91 273 13 อตรดตถ 246 1098 14 พษณโลก 166 503 15 เพชรบรณ 165 483 16 สโขทย 165 483 17 อทยธาน 146 900 18 กาฬสนธ 347 1,036 19 ขอนแกน 506 1,518 20 นครพนม 245 723 21 บงกาฬ 166 491 22 มหาสารคาม 265 783 23 มกดาหาร 178 564 24 รอยเอด 416 1,228 25 เลย 286 858 26 สกลนคร 365 1,083 27 หนองคาย 166 499 28 หนองบวลาภ 125 363 29 อดรธาน 398 1,145 30 ชยภม 430 1,348 31 นครราชสมา 651 2,073




เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 32 บรรมย 595 1,763 33 ยโสธร 191 563 34 ศรสะเกษ 426 1,277 35 สรนทร 389 1,231 36 อานาจเจรญ 146 428 37 อบลราชธาน 545 1703 38 ลพบร 105 303 39 กาญจนบร 98 348 40 ราชบร 85 243 41 สระบร 5 3 42 เพชรบร 1 14 43 สระแกว 140 420 44 ปราจนบร 3 22 45 ฉะเชงเทรา 2 25 46 จนทบร 9 55 47 นครศรธรรมราช 10 50 48 สราษฎรธาน 20 100 49 พทลง 10 50

ทมา: กรมพฒนาทดน ตารางภาคผนวกท 2.2ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2560



ภาคเหนอ 5,111 36,613 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 22,888 103,708 ภาคกลาง 866 8,054

ภาคตะวนออก 336 2,790

ภาคใต 638 3,795

ภาคใตชายแดน 638 3,795




เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 1 กาแพงเพชร 1,295 3,941 2 เชยงราย 305 1,241 3 ตาก 100 300 4 นครสวรรค 387 9,870 5 นาน 19 198 6 พะเยา 320 1,000 7 พจตร 35 2,000 8 พษณโลก 247 3,517 9 เพชรบรณ 840 3,751 10 แพร 301 905 11 สโขทย 458 2,840 12 อตรดตถ 499 40 13 อทยธาน 305 3,150 14 กาฬสนธ 1,905 6,439 15 ขอนแกน 569 4,395 16 ชยภม 2,975 7,333 17 นครพนม 721 6,055 18 นครราชสมา 992 15,510 19 บงกาฬ 100 300 20 บรรมย 2,412 11,259 21 มหาสารคาม 1,290 5,417 22 มกดาหาร 625 1,528 23 ยโสธร 629 7,361 24 รอยเอด 1,348 4,491 25 ศรสะเกษ 521 3,877 26 สกลนคร 805 4,532 27 สรนทร 3,150 12,775 28 หนองคาย 263 805




เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 29 หนองบวลาภ 1,503 5,300 30 อานาจเจรญ 1,507 1,200 31 อดรธาน 623 1,138 32 อบลราชธาน 950 3,993 33 กาญจนบร 164 2,920 34 ชยนาท 282 1,151 35 ประจวบครขนธ 30 122 36 นครปฐม 8 200 37 เพชรบร 68 1,650 38 ราชบร 41 549 39 สมทรสาคร 45 135 40 สระบร 20 150 41 ลพบร 208 1,177 42 ตราด 29 130 43 สระแกว 307 2,660 44 ตรง 55 305 45 นครศรธรรมราช 9 70 46 พทลง 20 76 47 ระนอง 14 84 48 สงขลา 253 1,065 49 สตล 246 1,003 50 สราษฎรธาน 8 139 51 นราธวาส 144 1,135 52 ปตตาน 318 1,734 53 ยะลา 176 926

ทมา: กรมพฒนาทดน


ตารางภาคผนวกท 2.3ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2561



ภาคเหนอ 7,000 44,810

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 34,091 135,266 ภาคกลาง 1,037 8,287

ภาคตะวนออก 1,089 14,961

ภาคใต 1,206 59,583

ภาคใตชายแดน 500 7,260 1 กาแพงเพชร 1,462 12,460 2 เชยงราย 842 2,577 3 เชยงใหม 372 2,139 4 ตาก 170 810 5 นครสวรรค 485 5,092 6 นาน 291 1,718 7 พะเยา 401 2,072 8 พจตร 67 589 9 พษณโลก 522 2,157 10 เพชรบรณ 633 4,324 11 แพร 194 1,359 12 แมฮองสอน 101 303 13 ลาปาง 137 558 14 ลาพน 51 354 15 สโขทย 442 2,863 16 อตรดตถ 510 3,066 17 อทยธาน 320 2,369 18 กาฬสนธ 1,242 5,448 19 ขอนแกน 2,262 8,924 20 ชยภม 2,274 5,989 21 นครพนม 1,498 6,377


ตารางภาคผนวกท 2.3 ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2561(ตอ)


เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 22 นครราชสมา 1,969 8,898 23 บงกาฬ 1,100 7,755 24 บรรมย 1,463 6,595 25 มหาสารคาม 2,926 12,084 26 มกดาหาร 536 2,057 27 ยโสธร 1,006 5,075 28 รอยเอด 1,905 5,569 29 เลย 289 2,628 30 ศรสะเกษ 2,867 11,580 31 สกลนคร 1,455 5,245 32 สรนทร 2,419 7,438 33 หนองคาย 705 3,715 34 หนองบวลาภ 2,055 7,796 35 อานาจเจรญ 866 3,433 36 อดรธาน 1,801 8,370 37 อบลราชธาน 3,453 10,290 38 กาญจนบร 211 2018 39 ชยนาท 289 1611 40 นครปฐม 1 1 41 ประจวบครขนธ 49 444 42 เพชรบร 147 1,834 43 ราชบร 132 877 44 ลพบร 57 452 45 สระบร 10 175 46 สพรรณบร 141 875 47 นครนายก 5 121 48 จนทบร 157 4,681 49 ฉะเชงเทรา 184 3,230


ตารางภาคผนวกท 2.3 ผลการด าเนนงานปรบเปลยนกจกรรมการผลตป 2561(ตอ)


เกษตรกร (ราย) พนท (ไร) 50 ชลบร 16 51 51 ตราด 49 2,665 52 ปราจนบร 157 755 53 ระยอง 77 2,002 54 สระแกว 444 1,456 55 กระบ 81 11,450 56 ชมพร 66 5,699 57 ตรง 151 6,211 58 นครศรธรรมราช 146 9,000 59 พงงา 46 892 60 พทลง 140 3,287 61 ภเกต 0 16 62 ระนอง 34 1,439 63 สงขลา 244 2,372 64 สตล 166 1,754 65 สราษฎรธาน 132 17,463 66 นราธวาส 17 2,288 67 ปตตาน 140 798 68 ยะลา 343 4,174

ทมา: กรมพฒนาทดน


ภาคผนวกท 3 การประเมนผลโครงการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning by Agri-Map)

สานกงานเศรษฐกจการเกษตรดาเนนการลงพนทสารวจขอมลเพอประเมนผลโครงการบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning by Agri-Map) ในเรองการปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสมตามแผนท Agri-Map ทดาเนนโครงการ ป 2560 ซงผลการประเมนโครงการในดานตาง ๆ มดงน

1. ดานปจจยน าเขา (Inputs) 1.1 งบประมาณ เนองจากกจกรรมการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสม ปงบประมาณ 2560

โดยมเปาหมายจานวน 300,000 ไร ในพนท 68 จงหวด ระหวางดาเนนการไดมการปรบเปลยนแผนการดาเนนการตามคาสงของรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณในคราวประชมผบรหารกระทรวงเกษตรและสหกรณ ครงท 25/2560 เมอวนท 5 เมษายน 2560 เพอแกไขปญหาจากการวางแผนการบรหารจากระดบบนลงลาง (Top-Down) ซงไมสอดคลองกบความตองการของเกษตรกร และงบประมาณของหนวยงานและพนทเปาหมายกระจายตวเปนอปสรรคตอการบรหารจดการ โดยมการปรบเปลยนแผนการดาเนนงาน ดงน 1) ใหกรมพฒนาทดนจดทาแผนการปรบเปลยนการผลตให เหมาะสมในรปแบบกลม เพอให พนทปรบเปลยนไมกระจายตว เพมประสทธภาพในการบรหารจดการ มการบรณาการรวมกนของหนวยงานในพนทเป าหมายและมมาตรการ ในการจดหาตลาดรองรบผลผลต มพนทเปาหมายรวมทงสน 28 ,652 ไร ในพนท 60 จงหวด แตทงนไมสามารถจดสรรงบประมาณเพอดาเนนการในปงบประมาณ 2560 จงดาเนนการในปงบประมาณ 2561 และ 2) กจกรรมการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสม เปาหมายจานวน 300,000 ไร ใหหนวยงานทรบผดชอบปรบเปลยนแผนการดาเนนงานใหสอดคลองกบความตองการของเกษตรกรและงบประมาณ โดยไมเนนใหบรรลตามเปาหมายเดม

1.2 คณะท างาน/คณะกรรมการขบเคลอนโครงการ ในป 2559 เปนปแรกทกระทรวงเกษตรและสหกรณดาเนนการสรางการรบร แกเกษตรกรใหทราบถงระดบความเหมาะสมในการผลตสนคาเกษตร แตละชนดในแตละพนท และชกจงใหเกษตรกรทผลตสนคาไมเหมาะสมกบพนทของตนเอง ปรบเปลยนมาผลตสนคาทเหมาะสม โดยใชแผนทเกษตรเพอการบรหารจดการเชงรก (Agri-Map) เปนเครองมอในการสรางการรบรดงกลาว ดวยการตดปายไวนลขนาดใหญแสดงระดบความเหมาะสมในการผลตสนคาเกษตรของพนททกศนย การเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) ตอมาในป 2560 เปนปทหนวยงานสวนกลาง และสวนภมภาค รวมกนขบเคลอน โดยเนนในพนทปลกขาวไมเหมาะสมมการบรหารโครงการในระดบสวนกลาง โดยคณะทางานขบเคลอนการดาเนนงานบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning by Agri-Map) มอธบด กรมพฒนาทดนเปนประธาน และผอานวยการกองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน เปนคณะทางานและเลขานการและระดบจงหวด โดยคณะกรรมการขบเคลอนนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณแบบเบดเสรจ (SC : Single Command)

1.3 ปจจยการผลตทสนบสนนหนวยงานทเกยวของสนบสนนปจจยการผลตตางๆ ตามชนดกจกรรม ทสนบสนนใหเกษตรกรปรบเปลยนการผลตทเหมาะสม ไดแก ดานการปลกพช เชน ทอนพนธออย ทอนพนธ มนสาปะหลง พนธหญา (เนเปยรรซ แพงโกลา) ดานประมง ไดแก พนธปลา (ปลานล ปลาตะเพยน) หวอาหาร


ดานปศสตว ไดแก การปรบพนทโรงเรอนเลยงสตว และวสดอปกรณตางๆ ดานเกษตรผสมผสาน ไดแก พนธพชผกสวนครว เชน ผกกาดขาว พรก ถว มะเขอ คะนา ไมยนตน เชน มะนาว มะมวง รวมถงปจจยอน ๆ เชน เงนอดหนนในการทาระบบนา ปย ยา การขดบอเลยงปลา วสดอปกรณในการทานาหมก เชน กากนาตาล ถงนาหมก เปนตน

1.4 องคความร เทคโนโลย เจาหนาทกระทรวงเกษตรและสหกรณทเกยวของรวมถายทอดองคความรแกเกษตรกรทเขารวมโครงการเพอปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสม ผานศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) และศนยเครอขาย เพอสงเสรมสนบสนนใหเกษตรกรปรบเปลยนการเพาะปลกพช ใหเหมาะสมกบพนท เพอใหไดผลตอบแทนทคมคา และชวยยกระดบความเปนอยของเกษตรกรไดดขน

2. ดานกจกรรม (Activities) 2.1 การก าหนดพนทเปาหมาย (พนทด าเนนการ) ทกจงหวดนาAgri-Mapมาใชเปนเครองมอ ในการกาหนดพนทเปาหมายเพอดาเนนการปรบเปลยน โดยกจกรรมการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสม ปงบประมาณ 2560 ดาเนนการไดจานวน 157,701 ไร ในพนท 53 จงหวด หรอคดเปนรอยละ 52.57 ของพนทเปาหมายโดยดาเนนการปรบเปลยนการผลตจากพนทไมเหมาะสม (N)ในการปลกขาว เปนสนคาทเหมาะสม เชน ออยโรงงาน เกษตรผสมผสาน ปศสตว(หญาเลยงสตว) เปนตน โดยพนทปรบเปลยนการผลตสวนใหญดาเนนการ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คดเปนรอยละ 65.76 ของพนทดาเนนการทงหมด รองลงมา ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคใต และภาคตะวนออก คดเปนรอยละ 23.22 5.114.15 และ 1.77 ตามลาดบ 2.2 การสนบสนนปจจยในการปรบเปลยนการผลต เกษตรกรทกรายไดรบการสนบสนนปจจย ในการปรบเปลยนการผลตในโครงการ เชน ทอนพนธออย ทอนมนสาปะหลง พนธผกผลไม พนธปลา การขดบอการปรบพนทโรงเรอนเลยงสตว และวสดอปกรณตาง ๆ เกษตรกรรอยละ 51.41 เหนวาปจจยการผลตทไดรบสนบสนนเพยงพอ รอยละ 48.59 เหนวาไมเพยงพอ ทงน เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 99.57 นาปจจยทไดรบสนบสนน ไปใชแลว และรอยละ 0.43 ยงไมไดนาไปใช เนองจากมของเดมอยแลวอยระหวางการปรบพนทเพอรอเวลาปลก ยงไมถงเวลาปลก เปนตน 2.3 การปรบเปลยนการผลตของเกษตรกรทเขารวมโครงการ

1) เหตจงใจ/สาเหตหลกในการปรบเปลยนการผลต เกษตรกรทตดสนใจเขารวมโครงการ เพอปรบเปลยนการผลตในพนททานาไมเหมาะสมไปผลตสนคาชนดใหม มเหตจงใจในการเขารวมโครงการ ไดแก เกษตรกรรอยละ 28 เหนวาพนทตนเองเปนพนทแหงแลง ขาดแคลนนาในการทานา รอยละ 23 เหนวาพนทของตนเองไมเหมาะสมในการเพาะปลก ราคาและผลผลตตา รอยละ 21 ตองการทดลองปลกพชชนดใหมหรอเลยงสตว รอยละ 11 ตองการใหมรายไดเพมขน และรอยละ 17 สาเหตอนๆ เชน ตองการลดคาใชจายในครวเรอน ตองการปจจยการผลต ตองการมความรเพมเตม เปนตน

2) ปญหาการผลตสนคาของเกษตรกร กอนเขารวมโครงการฯ เกษตรกรทประสบปญหา ในการปลกพชเดม (ขาว) ไดแก รอยละ 49.71 มปรมาณผลผลตตารอยละ 21.61 มตนทนการผลตสงรอยละ 18.74ประสบปญหาขาดแคลนนารอยละ 16.06 คณภาพผลผลตตา และรอยละ 4.21 ปญหาอนๆ เชนวชพช โรคแมลง นาทวมทงนหลงเขารวมโครงการฯ เกษตรกรทปรบเปลยนมาผลตสนคาชนดใหม ไมมปญหาดานปรมาณและคณภาพ


ผลผลตตา สวนปญหาทยงพบอย ไดแก ปญหาตนทนการผลตสง และการขาดแคลนนาในระดบทลดลง และปญหาดานอน ๆ เชน วชพช โรคแมลง นาทวม ภยธรรมชาต ในระดบทเพมขน

3. ดานผลผลต (Outputs) 3.1 องคความร/ทกษะการปรบเปลยนการผลต ในภาพรวมโครงการ เกษตรกรทเขารวมโครงการไดรบ

การถายทอดความรเรองตาง ๆ ไดแก 1) การปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสมและเทคโนโลยการผลต พบวาเกษตรกร รอยละ 65.61 ท

ไดรบการถายทอดความร มความรกอนเขารบการถายทอดความรในเรองดงกลาวในระดบคะแนน 3.78 คะแนน และหลงจากเขารบการถายทอดความร เกษตรกรมความรในระดบคะแนน 8.07 คะแนน หรอ มความรเพมขน 4.29 คะแนน

2) การแบงเขตเหมาะสมในการผลตสนคาเกษตร 4 ระดบ (S1 S2 S3 และ N) พบวาเกษตรกร รอยละ 39.96 ทไดรบการถายทอดความรมความรกอนเขารบการถายทอดความรในเรองดงกลาวในระดบคะแนน 3.16 คะแนน และหลงจากเขารบการถายทอดความร เกษตรกรมความรในระดบคะแนน 7.83 คะแนน หรอ มความรเพมขน 4.67 คะแนน

3) การทาบญชครวเรอน พบวา เกษตรกรรอยละ 72.62 ทไดรบการถายทอดความรกอนเขารบการถายทอดความรในเรองดงกลาวในระดบคะแนน 4.27 คะแนน และหลงจากเขารบการถายทอดความร เกษตรกรมความรในระดบคะแนน 7.72 คะแนน หรอมความรเพมขน 3.45 คะแนน

3.2 การใช Agri-Mapของเจาหนาทพบวา เจาหนาทใชประโยชนมากทสด คอรอยละ 85.29 เรองขอมลพนฐาน ไดแก ขอบเขตการปกครอง การใชทดน พนทเพาะปลกพชเศรษฐกจ ทรพยากรดน พนทปารองลงมา รอยละ 67.65 เรองชนความเหมาะสมของดนในการปลกพช ความเหมาะสมทางกายภาพของทดน ในการเพาะปลกพชเศรษฐกจ 13 ชนด ไดแก ขาว ออย มนสาปะหลง ขาว โพด สบปะรด ปาลมนามน ยางพารากาแฟ มะพราว ลาไย ทเรยน เงาะ และมงคด และรอยละ64.71 เรองพนทเพาะปลกในชนความเหมาะสมตาง ๆ ไดแก พนททมศกยภาพในการเพมผลผลต คอ พนทความเหมาะสมสง (S1) ไมมขอจากดในการปลก และพนทความเหมาะสมปานกลาง (S2 )มขอจากดเลกนอยแกไขได และพนทปรบรปแบบการผลต คอ พนทความเหมาะสมเลกนอย (S3)มขอจากดแกไขไดยาก ตองลงทนสงและพนไมท เหมาะสม (N)มขอจากดทแกไขไมได หรอ ตองลงทนสงมาก อยางไรกตาม จากการสอบถามเจาหนาท พบวา ปญหาการใชAgri-Map on Mobile ในบางพนทไมสามารถใชได เนองจากไมมสญญาณอนเทอรเนต

3.3 การปรบเปลยนการผลต 1) เกษตรกรทปรบเปลยนการผลต จากการสารวจเกษตรกรทเขารวมโครงการเพอปรบเปลยน

การผลตในพนทไมเหมาะสมในการทานา พบวา เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 97.46 สามารถปรบเปลยนพนทของตนเองเพอผลตสนคาชนดใหมแลว โดยเกษตรกรบางรายปรบเปลยนเตมพนทแลว บางรายปรบไปไดบางสวน และทเหลอเพยงรอยละ 2.36 ยงไมไดปรบเปลยน เนองจากเกษตรกรยงไมเชอมนตอผลผลตทจะไดรบ บางรายเหนวาปจจยการผลตทไดรบการสนบสนนไมเพยงพอ ไมเหมาะสมกบพนท


2) พนททใหผลผลตจากการปรบเปลยนการผลตสนคาชนดใหมของเกษตรกร เกษตรกรทดาเนนการปรบเปลยนการผลตสนคาชนดใหมในภาพรวมทงโครงการทกรายไดรบผลผลตแลวทกชนด (ยกเวนปาลมนามน) ไดแก ออยโรงงาน เกษตรผสมผสาน พชอาหารสตว (หญาเลยงสตว) มนสาปะหลง ประมง (เลยงปลา) และหมอนเลยงไหม โดยเกษตรกรเรมดาเนนการปรบเปลยนการผลตในชวงตนฤดฝน (พฤษภาคม 2560) โดยพนททเกษตรกรปรบเปลยนการผลตสนคาชนดใหม ใหผลผลตแลว คดเปนรอยละ 91.58 ของพนท ทเกษตรกรปรบเปลยนการผลต และรอยละ 8.42 ยงไมใหผลผลต เนองจากบางพนทเกดนาทวมเกษตรกรตองปลกใหม โดยเฉพาะมนสาปะหลง ซงโดยปกตจะเกบเกยวเมออาย 10-12 เดอน พชบางชนดตองใชระยะเวลาในการเจรญเตบโต ทาใหยงไมสามารถเกบเกยวผลผลตได ไดแก ไมผล ไมยนตน และปาลมนามน

3.4 การตลาดและการจ าหนายสนคาของเกษตรกร เกษตรกรทผลตสนคาและนาผลผลตไปขาย ทตลาด (แหลงรบซอ) มรปแบบลกษณะการขายผลผลต ดงน

1) สนคาเดม (ขาว) เกษตรกรทผลตและนาขาวไปขาย พบวา รอยละ 85.64 มตลาดรองรบ และรอยละ 14.37 ไมมตลาดรองรบ เนองจากไมมแหลงขายหรอแหลงรบซอเจาประจา ทงน รปแบบลกษณะการขายผลผลตของเกษตรกรสวนใหญ รอยละ 99.45 นาผลผลตไปขายเอง สวนเกษตรกรทรวมกล มกนขายหรอมเจาหนาทแนะนาหรอจดหาแหลงจาหนายใหเพยง รอยละ 0.55

2) สนคาชนดใหม เกษตรกรทผลตสนคาชนดใหมและนาไปขาย พบวา รอยละ 72.60 มตลาดรองรบอยแลว อาท ออยโรงงาน มนสาปะหลง มโรงงานรบซอตองอยในชมชนหรอพนทใกลเคยง และรอยละ 27.40 ยงไมมตลาดรองรบ เนองจากไมมแหลงขายหรอแหลงรบซอเปนเจาประจา เชน ปลา พชผก เปน ตน ทงน รปแบบลกษณะการขายผลผลตของเกษตรกรสวนใหญ รอยละ 98.95 นาผลผลตไปขายเอง สวนเกษตรกร ทรวมกลมกนขายหรอมเจาหนาทแนะนาหรอจดหาแหลงจาหนายใหเพยง รอยละ 1.05

4. ผลลพธ (Outcomes) 4.1 การน าความรไปใชประโยชนของเกษตรกร จากการสารวจขอมลเกษตรกรทไดรบการถายทอดความรตามขอ 3 พบวา เกษตรกรสวนใหญ

รอยละ 81.86 นาความรทไดรบไปใชประโยชนแลว โดยการปรบเปลยนไปผลตสนคาชนดใหมทเหมาะสมกบพนทการเกษตรของตนเอง มการวางแผนการปลกและแบงพนทปลกใหเหมาะสม มการทดลอง/ดาเนนการผลตสนคาชนดใหมตามคาแนะนา เชน ขนตอนการผลต การใชปจจยการผลตทเหมาะสม การดแลรกษา การเกบเกยวผลผลต เปนตน นอกจากน เกษตรกรมการทาบญชครวเรอนซงทาใหเกษตรกรทราบรายรบรายจายมการบรหารจดการดานการเงนทด และมการวางแผนการใชเงนใหเหมาะสม สวนเกษตรกรรอยละ 18.14 ยงไมไดนาความร ไปใชประโยชน เนองจาก เกษตรกรยงขาดความเขาใจ บางรายเหนวาพนทไมเหมาะสมกบการทากจกรรมชนดใหม โดยการนาความรไปใชประโยชน จาแนกตามหลกสตรไดดงน

1) การปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสม มเกษตรกรนาความรไปใชรอยละ 98.49 และรอยละ 1.51 ไมไดนาไปใช เนองจากเหนวาพนทการเกษตรของตนเองไมเหมาะสาหรบการทากจกรรมชนดใหม


2) การแบงเขตความเหมะสมในการผลตสนคาเกษตร 4 ระดบ (S1 S2 S3 และN) มเกษตรกร นาความรไปใชรอยละ 93.53 และรอยละ 6.47 ไมไดนาไปใช เนองจากเกษตรกรยงขาดความเขาใจเรองการแบงเขตความเหมาะสม และพนทการเกษตรของตนเองไมเหมาะสาหรบการทากจกรรมชนดใหม

3) การทาบญชครวเรอน มเกษตรกรนาความรไปใชประโยชนรอยละ 53.55 และรอยละ 46.45 ไมไดนาไปใช เนองจากเกษตรกรเหนวามรายจายมาก รายไดนอยกวารายจาย จงไมสนใจทจะทา และไมไดทาตอเนองถงปจจบน

4.2 ผลผลต และผลตอบแทน 1) ผลผลต และมลคาผลผลต

1.1) ผลผลตสนคาเดม (ขาวนาปในพนท N)(ฤดกาลเพาะปลกป 2559/2560) เกษตรกร ทเขารวมโครงการฯ ปลกขาวนาปในพนทไมเหมาะสมกอนดาเนนการปรบเปลยนการผลต (ฤดกาลเพาะปลกป 2559/60) พบวา มผลผลตเฉลย 483.43 กโลกรมตอไร และราคาทเกษตรกรขายไดเฉลย 8 ,580 บาทตอตน ซงมผลผลตเฉลยสงกวาผลผลตเฉลยในปเดยวกนในภาพรวมของจงหวดเปาหมาย ซงเทากบ 414.22 กโลกรมตอไร และสงกวาราคาเฉลยทเกษตรกรขายไดในปเดยวกนของประเทศ ซงเทากบ 8 ,073 บาทตอตน (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2560) โดยมตนทนการผลตเฉลยเทากบ 3,126.50 บาทตอไร

1.2) ผลผลต มลคาผลผลตสนคาชนดใหม (ฤดกาลเพาะปลกป 2560/61)ผลผลต และมลคาของสนคาชนดใหมทไดจากการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสม (คานวณจากราคาเฉล ยทเกษตรกรขายสนคา ชนดนนๆ) แยกตามชนดสนคา ดงน

(1) ออยโรงงาน เกษตรกรเกบเกยวผลผลตไดปละ 1 ครง (ตอ 1) เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 15,300 กโลกรมตอไร ซงสงกวาผลผลตตอไรในป 2560 ของประเทศซงเทากบ 9 ,426 กโลกรมตอไร (สานกงานคณะกรรมการออยและนาตาลทราย อางใน สานกงานเศรษฐกจการเกษตร , 2560) รวมมลคาผลผลตเฉลย 14,382 บาทตอไร

(2) มนสาปะหลง เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 2,190.98 กโลกรมตอไร ซงตากวาผลผลตตอไรของประเทศในปเดยวกน ซงเทากบ 3,499 กโลกรมตอไร (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร , 2560) รวมมลคาผลผลตเฉลย 4,381.96 บาทตอไร

(3) หญาเลยงสตว เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 8,360 กโลกรมตอไร รวมมลคาผลผลตเฉลย 13,159.30 บาทตอไร ซงพนธหญาสวนใหญ คอ หญาเนเปยร

(4) ประมง เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 237.61 กโลกรมตอไร รวมมลคาผลผลตเฉลย 9,505.40 บาทตอไร ซงปลาทเลยงไดแก ปลานล ปลาดก ปลาหมอชมพร เปนตน จานวนปลาทเลยงเฉลย 1,500 ตวตอบอ

(5) หมอนไหม เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 1,543.74 กโลกรมตอไร รวมมลคาผลผลตเฉลย 12,735.86 บาทตอไร


(6) เกษตรผสมผสาน (6.1) สนคาทใหผลตอบแทนระยะสน (เกบเกยวผลผลตไดภายใน 1 ป หรออายเกบ

เกยวไมเกน 1 ป) เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 623.79 กโลกรมตอไร รวมมลคาผลผลตเฉลย 11,596.18 บาทตอไร ไดแก พชผกสวนครว เชน พรก ผกช มะเขอ ถวฝกยาว หอมแดง เปนตน

(6.2) สนคาทใหผลตอบแทนระยะกลาง (เกบเกยวผลผลตไดหลงจากเรมผลตเกน 1 ป หรออายเกบเกยวเกน 1 ป แตไมเกน 5 ป) เกษตรกรไดรบผลผลตเฉลย 164.14 กโลกร มตอไร รวมมลคาผลผลตเฉลย 2,855.62 บาทตอไร ไดแก กลวย มะนาว มะละกอ เปนตน

2) ผลตอบแทนสทธจากการปรบเปลยนการผลต เกษตรกรทเขารวมโครงการจากเดม มผลตอบแทนจากการปลกขาวในพนททไมเหมาะสม (N)ไดผลตอบแทนสทธ 1 ,021.33 บาทตอไรตอป เปรยบเทยบกบผลตอบแทนสทธสนคาชนดใหมทปรบเปลยน สรปผลตามชนดของสนคาไดดงน

(1) ออยโรงงาน เกษตรกรทปรบเปลยนมาปลกออยโรงงานมผลตอบแทนสทธเฉลย 4,271.15 บาทตอไรตอป โดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากการผลตขาว 3,249.82 บาทตอไรตอป

(2) มนสาปะหลง เกษตรกรทปรบเปลยนมาปลกมนสาปะหลง มผลตอบแทนสทธเฉลย 1,494.93 บาทตอไรตอป โดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากการผลตขาว 473.60 บาทตอไรตอป

(3) หญาเลยงสตว เกษตรกรทปรบเปลยนมาปลกหญาเลยงสตว มผลตอบแทนสทธเฉลย 10,523.21 บาทตอไรตอปโดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากการผลตขาว 9,501.88 บาทตอไรตอป

(4) ประมง (เลยงปลา) เกษตรกรทปรบเปลยนมาเลยงปลา มผลตอบแทนสทธเฉลย 5,804.10 บาทตอไรตอป โดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากการผลตขาว 4,782.77 บาทตอไรตอป

(5) หมอนไหม เกษตรกรทปรบเปลยนมาปลกหมอนเลยงไหม มผลตอบแทนสทธเฉลย 7,809.54 บาทตอไรตอป โดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากการผลตขาว 6,788.21 บาทตอไรตอป

(6) เกษตรผสมผสาน เกษตรกรทปรบเปลยนมาทาเกษตรผสมผสาน มผลตอบแทนสทธเฉลย จานวน 2,492.72 บาทตอไรตอป ซงเปนสนคาทใหผลตอบแทนระยะสน (เกบเกยวผลผลตไดภายใน 1 ป หรออายเกบเกยวไมเกน 1 ป) และสนคาใหผลตอบแทนระยะกลาง (เกบเกยวผลผลตไดหลงจากเรมผลตเกน 1 ป หรออายเกบเกยวเกน 1 ป แตไมเกน 5 ป) โดยมผลตอบแทนสทธเฉลยเพมขนจากผลตขาว 1 ,471.39 บาทตอไรตอป ซงสนคาทไดรบผลผลตแลวสวนใหญเปนสนคาทใหผลตอบแทนระยะสน โดยนาผลผลตมาใชประโยชนทกเดอน และพชทใหผลตอบแทนระยะกลางบางชนดยงไมใหผลผลต เชน มะขามเทศ มะมวง เปนตน

4.3 แนวโนมและการเปลยนแปลงหลงการปรบเปลยนการผลต 1) การรวมกลมและวถการใชแรงงานของเกษตรกรหลงการปรบเปลยนการผลตสนคาใหม

เกษตรกรรอยละ 64.67 ไมมการรวมกลม ตางคนตางผลต ตางคนตางขาย สวนรอยละ 35.33 เกษตรกรรวมกลมกนในการทาการเกษตร เชน กลมเลยงโค กระบอ กลมปลกหมอนเลยงไหม วสาหกจชมชนผเลยงไหมแปลงใหญ กลมปลกผก เปนตน อยางไรกตาม เกษตรกรรอยละ 69.15 มวถการใชแรงงานเปลยนไปจากเดม โดยในจานวนนในสวนการจางแรงงาน เกษตรกรรอยละ 14.15 จางแรงงานเพมขน และรอยละ 31.43 จางแรงงานลดลง และ


ในสวนการใชแรงงานตนเอง เกษตรกรรอยละ 18.66 ใชแรงงานตนเองเพมขน และรอยละ 35.76 ใชแรงงานตนเองลดลง และรอยละ 30.85 เกษตรกรยงคงมการจางแรงงานและใชแรงงานตนเองเหมอนเดม

2) แนวโนมการปรบเปลยนการผลต หลงการปรบเปลยนการผลตสนคาชนดใหม พบวา เกษตรกรสวนใหญ รอยละ 95.98 ยงคงผลตสนคาชนดใหมนนอยางตอเนอง และรอยละ 4.02 จะไมผลตสนคาชนดใหมตอเนองจากเกษตรกรบางรายพนทถกนาทวม ทาใหไดรบผลตอบแทนสทธนอยกวาการปลกขาว จงอยากจะทดลองเปลยนไปปลกพชชนดอน ๆ แทน หรออาจจะกลบไปปลกขาวเหมอนเดม ทงน เกษตรกรรอยละ 65.67 ผลตสนคาชนดใหมในพนทเทาเดม และรอยละ 34.33 มแนวโนมทจะขยายพนทสนคาในพนท Nขาว เปนสนคาทเหมาะสมเพมขนในปตอไป โดยเฉลย 5.22 ไรตอราย เชน หญาเลยงสตว เพอรองรบการบร โภคของสตวเลยงทเจรญเตบโตขน และขยายพนธมากขน เปนตน

4.4 ความพงพอใจ 1) ความพงพอใจของเกษตรกรเกษตรกรทเขารวมโครงการมความพงพอใจในภาพรวมโครงการ

ในระดบมาก ทคะแนนเฉลย 8.62 เนองจากไดรบการดแลจากเจาหนาท มการสนบสนนปจจยการผลต เชน พนธอ อย หญ า เล ย งส ตว พ นธ ปลา เป นต น สนบสนน งบประมาณบางส วน ในการปร บ เปล ยน พนท ทาใหเกษตรกรสามารถลดตนทนบางสวน ไดปรมาณผลผลตด โดยเกษตรกรมความพงพอใจในดานตาง ๆ ดงน ดานการดาเนนงานของเจาหนาทไดคะแนนเฉลย 9.04 คะแนน ดานปจจยทไดรบสนบสนนเพอการปรบเปลยนการผลตสนคาทเหมาะสมไดคะแนนเฉลย 8.78 คะแนน และดานผลผลตทไดจากการปรบเปลยนการผลตไดคะแนนเฉลย 8.04 คะแนน

2) ความพงพอใจของเจาหนาทตอการใช Agri-Mapเจาหนาททเกยวของมความพงพอใจ ตอการใช Agri-Map ในดานการใชประโยชนจาก Agri-Map มากทสด ทคะแนนเฉลย 7.06 คะแนน เนองจากเจาหนาทสามารถใชประโยชนจาก Agri-Map ในการตดตามขอมลความเปลยนแปลงทเกดขนได สามารถชวยเหลอและแกไขปญหาใหกบเกษตรกรในรายพนทไดเปนอยางด รองลงมา คอ เรองความสะดวกในการใช Agri-Map ทคะแนนเฉลย 6.17 คะแนน สวนในเรองการใช Agri-Map ในพนท (Mobile) และ ความถในการใช Agri-Mapเจาหนาทมความพงพอใจในระดบปานกลางทคาคะแนนเฉลย 5.52 และ 5.32 ตามลาดบ เนองจากมภารกจอน ๆ จงไมไดใช Agri-Map ทกวน และมปญหาในการเปดใช Agri-Map ในพนทดวย


ภาคผนวกท 4 รายงานผลสมมนาเชงปฏบตการ

เรอง การวเคราะหเศรษฐกจการเกษตรระดบภาคเพอบรหารจดการพนทเกษตรกรรมใหเหมาะสม (วนท 29 มนาคม 2562 ณ จงหวดพษณโลก วนท 4 เมษายน 2562 ณ จงหวดอดรธาน

วนท 25 เมษายน 2562 ณ จงหวดราชบร และวนท 2 พฤษภาคม 2562 ณ จงหวดสงขลา)

----------------------------------------------------------------------------- 1. สรปสาระส าคญของการน าเสนอ

ผอานวยการกองนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร (นายพลเชษฐ ตราโช) นาเสนอแนวคดการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ (Zoning) มาใชในการบรหารจดการทดนใหเกดประโยชนสอดคลองกบศกยภาพ และใหผลตอบแทนทเหมาะสม เปนการพฒนาเพอเพมประสทธภาพและลดตนทนการผลต รวมทงสรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตร และรกษาดลยภาพสรางความมนคงทางรายไดใหกบเกษตรกร ตลอดจนสงเสรมการใชทดนใหเกดประโยชนอยางเตมศกยภาพกรอบแนวคดโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสาหรบสนคาเกษตรทสาคญ ซงภาครฐไดดาเนนการโดยประกาศเขตความเหมาะสมสาหรบการผลต ดานพช 13 ชนด (ขาว มนสาปะหลง ยางพารา ปาลมนามน ขาวโพดเลยงสตว ออยโรงงาน ลาไย สบปะรดโรงงาน เงาะ ทเรยน มงคด กาแฟ มะพราว) ดานปศสตว 5 ชนด (โคนม โคเนอ สกร ไกเนอ ไกไข) และดานประมง 2 ชนด (กทะเล สตวนาจด) หลกการของการบรหารจดการพนทเกษตรกรรมมเปาหมายทสาคญ คอ ตองการปรบสมดลของ อปสงค(Demand) และอปทาน (Supply) ของสนคาเกษตรในแตละพนท ซงการจดทาแผนบรหารจดการสนคาเกษตร ในพนทเปาหมายจะตองใชขอมลทางวชาการ ศกยภาพดานเศรษฐกจ และดานกายภาพในพนท ซงรวบรวมจากขอมลทเกยวของกบการผลตสนคาเกษตรแตละชนด เชน ปจจยธรรมชาตทเกยวของกบความตองการของพช ไดแก ดน นา อากาศ แสงแดด ความชนสมพทธ (Land Suitability and Crop Requirement) ระบบการผลตสนคาเกษตรในปจจบน (Existing Land Use) รวมกบการวเคราะหขอมลความตองการของตลาด ซงจะทาใหเกดประสทธภาพการผลต และทาใหเกษตรกรมรายไดอยางเหมาะสม

กรอบแนวคดการดาเนนงาน 1) การจดทาขอมลการผลตสนคาเกษตรในปจจบนระดบประเทศและระดบพนท เพอทราบ

ปรมาณผลผลตและการผลตสนคาเกษตรทเหมาะสมตามความตองการ โดยวเคราะหการใช ทดน (Existing LandUse) จากการประมวลขอมลการผลต ไดแก พนทเพาะปลก ผลผลต ผลผลตตอไร ตนทนและผลตอบแทนของสนคาเกษตรแตละชนด ในระดบประเทศและพนท ตามความเหมาะสมของสภาพดนทมการเพาะปลกพช หรอการผลตในปจจบน รวมกบการวเคราะหความตองการในประเทศและการสงออก

2) การคาดการณพนทเพาะปลก ผลผลต และความตองการสนคาเกษตรในระดบประเทศ เพอนาขอมลประมาณการผลผลตและความตองการสนคาเกษตรมากาหนดเปาหมายการผลตในภาพรวมของประเทศโดยใชขอมลในอดต แบบจาลองพยากรณ และการวเคราะหสถานการณทง จากภายในประเทศและ


ตางประเทศ ทงน อาจใชกลไกการพจารณาผานคณะอนกรรมการบรหารจดการสนคาเกษตรแตละสนคา ภายใตคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตร หรอการจดประชมหารอกบผทมสวนเกยวของ

3) การกาหนดพนทสาหรบบรหารจดการสนคา เพอกาหนดพนทการผลตสนคารายจงหวด โดยการตรวจสอบขอมลการผลตและความเหมาะสมในการผลตใหตรงตามความตองการ โดยใชขอมลทางกายภาพและโครงสรางพนฐาน ไดแก Agri-Map พนทชลประทาน แหลงทตงโรงงาน และการประกาศเขตเกษตรเศรษฐกจเปนขอมลพนฐานสาหรบการกาหนดพนท รวมกบความเหมาะสมดานเศรษฐกจ ไดแก ตนทนและผลตอบแทน รายสนคาของแตละจงหวด และพจารณาผลผลตเฉลยตอไรตามศกยภาพของพนทเพอนามาคานวณหาพนท ทาการเกษตรตามความตองการ เพอสรางความสมดลของสนคาเกษตรในแตละพนท

4) การจดทามาตรการและแรงจงใจเพอสนบสนนการปรบเปลยน และเพมประสทธภาพ การผลต โดยการศกษา/วจยมาตรการและนโยบาย ความเสยงและการบรหารความเสยง ปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร การอดหนนสนคาเกษตรทงในและตางประเทศ เพอนามาจดทาขอเสนอและมาตรการจงใจสนบสนนทงในพนทท เหมาะสมในการพฒนาศกยภาพการผลตและการตลาด และพนท ไมเหมาะสมทตองมการปรบเปลยนการผลตหรอกจกรรมอน โดยคานงถงความเหมาะสมทางกายภาพ เศรษฐกจและสงคม สาหรบแนวคดการกาหนดพนทเปาหมายการผลตและปรบเปลยนการผลตในพนทไมเหมาะสม จะตองกาหนดพนททจะสงเสรมการพฒนาการผลตสนคาแตละชนดโดยตองไมเกนขอบเขตเปาหมายการผลต ทเหมาะสมของสนคาตาง ๆ ในกลมสนคาเปาหมายของจงหวด กรณการผลตสนคานน ๆ อยในเขตเหมาะสมแลวใหสงเสรมการเพมประสทธภาพการผลต กรณการผลตสนคาอยในเขตไมเหมาะสม ใหใชแนวคดปรบเปลยนการผลตทใหผลตอบแทนสงกวา โดยการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนชนดสนคาดวยความสมครใจ และนาขอมลทไดวเคราะหมาแลว เสนอเปนทางเลอกโอกาสทเกษตรกรจะไดรบรายไดเพมขน มความเปนไปไดในการปรบเปลยนเปนการผลตทไดผลตอบแทนสงกวาและสอดคลองกบความตองการของตลาด รวมทงพจารณาจากเปาหมายการพฒนาจงหวด กลมจงหวด และภาค ซงจงหวดและกลมจงหวดควรทบทวนการกาหนดยทธศาสตรการพฒนาสนคาเกษตร โดยวเคราะหขอมล/ขอเทจจรง เชน การปลกพชเศรษฐกจทตลาดมความตองการสง เชน ออย ไมผล พชผก พชสมนไพร พชพลงงาน รวมทงการทาปศสตว ไดแก โคเนอ สกร ไกเนอ ไกไข และการเพาะเลยงสตวนา ไดแก ปลานล ปลานาจด รวมทงการปรบเปลยนการทาการผลตแบบเกษตรผสมผสานเพอลดความเสยง จากภยพบต และลดผลกระทบจากการเปดการคาเสร รวมทงการสรางความมนคงดานอาหาร เปนตน

เพอใหการดาเนนการปรบเปลยนการผลตเกดผลสาเรจอยางเปนรปธรรม ตองพจารณากาหนดมาตรการสงเสรมเกษตรกรในพนท ซงตองสรางการยอมรบและความเชอมนใหแกเกษตรกรกอน เชน การชดเชยและอดหนนแกเกษตรกรทตองปรบเปลยนการผลตเพอใหเกดการใชทรพยากรในพนทไดอยางมประสทธภาพ และการผลตทมผลตอบแทนสงกวา ซงจงหวดจะเปนผสนบสนนและอานวยความสะดวกใหแกภาคสวนตางๆ ตอไป

5) การจดทาแผนบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจ และแผนงาน/โครงการ เพอขบเคลอนไปสการปฏบตทงในภาพรวมและในระดบพนท โดยใหมความเชอมโยงกบยทธศาสตร แผนพฒนา และนโยบาย ระดบตางๆ รวมถงงบประมาณและแหลงงบประมาณ ทงนสามารถดาเนนการผานคณะอนกรรมการพฒนาการเกษตรและสหกรณระดบจงหวด และคณะกรรมการนโยบายและแผนพฒนาการเกษตรและสหกรณ


6) การประเมนผลการดาเนนงานในภาพรวม และในระดบโครงการ เพอตดตามการดาเนนงานตามแผนการบรหารจดการสนคาเกษตร และโครงการทดาเนนงานภายใตแผนบรหารจดการ โดยใหรายงาน ในระดบพนท และในระดบภาพรวม สานกงานเศรษฐกจการเกษตรจงไดจดทาโครงการบรหารจดการเขตเกษตรเศรษฐกจสนคาเกษตรทสาคญตงแตป 2560-2561 โดยมผลการดาเนนงานดงน 1) การวเคราะหตนทน/ผลตอบแทน (TOP4) ของจงหวด ดาเนนการแลว 73 จงหวด 40 ชนดสนคา 2) การวเคราะหอปสงค/อปทานสนคาเกษตรทสาคญ (TOP4) ของจงหวดดาเนนการแลว 73 จงหวด 40 ชนดสนคา 3) การวเคราะหสนคาทางเลอกเพอการปรบเปลยน ดาเนนการแลว 48 จงหวด 51 ชนดสนคา สาหรบในป 2562 อยระหวางดาเนนการวเคราะหสนคาทางเลอก เพอการปรบเปลยนอก 25 จงหวด เมอดาเนนงานแลวเสรจตามกระบวนการจะไดแนวทางการบรหารจดการ รายจงหวด 73 จงหวด แบงไดเปน 1) สนคาเกษตรสาหรบบรหารจดการ ประกอบดวยพช 28 ชนด เชน ขาว (ขาวเหนยวนาป ขาวเจานาป ขาวนาปรง ขาวหอมมะล) ยางพารา ปาลมนามน มะพราว กาแฟ สบปะรด เปนตน ปศสตว 7 ชนด ไดแก ไกเนอ ไขไก ไขเปด โคนม (นานมดบ) สกร โคเนอ และกระบอ ประมง 4 ชนด ไดแก กงขาวแวนนาไม ปลากะพง ปลานล และปลาสลด และ 2) สนคา/กจกรรมทางเลอก เพอปรบเปลยนการผลต ในพนทไมเหมาะสมของสนคาขาวและยางพารา เชน ไผบงหวาน อะโวคาโด พชสมน ไพร สมโอ กลวยหอมทอง ดาวเรอง โคขน และพชผกสวนครว นอกจากนยงมกจกรรมทางเลอกอนนอกจากการปรบเปลยนสนคา เชน การปลกพชแซม พชรวม และพชเสรม เปนตน

2. สรปผลการสมมนาระดบภมภาค 4 ภาค

2.1 ภาคเหนอจงหวดพษณโลกมผเขารวมสมมนาจากจงหวดลาปาง พษณโลก สโขทย อตรดตถ กาแพงเพชร และนครสวรรค

2.1.1 การวเคราะหความเหมาะสมทางกายภาพของพนทสาหรบการผลตสนคาเกษตรภาคเหนอ โดย นายนนทพล หนองหารพทกษ นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพเศษ กองนโยบายและแผนการ ใชทดน กรมพฒนาทดน สรปสาระสาคญ ดงน

ลกษณะภมประเทศพนทภาคเหนอแบงออกเปน 2 สวนหลกๆ คอ ภาคเหนอตอนบนมลกษณะเปนพนทสงกบทราบระหวางหบเขา มแมนาไหลผานทราบมขอจากดการใชประโยชนทดนจากความเสยงตอการชะลางพงทลาย สวนภาคเหนอตอนลางมลกษณะเปนทราบ และมตะกอนจากแมนาสายหลกมาทบถม ทาใหดน มความเหมาะสมกบการเกษตรคอนขางสง โดยภาคเหนอม พนททงหมด 107 ,490 ,377 ไรม พนทปาไม 53,908,615 ไร (รอยละ 50.80) พนททางการเกษตร 36,127,905 ไร (รอยละ 33.64) เนอทเพาะปลกพชเศรษฐกจของภาคเหนอจากขอมลการใชทดนเมอป 2559-2560 แบงตามระดบความเหมาะสมตามตารางภาคผนวกท 4.1


ตารางภาคผนวกท 4.1 พนทปลกพชเศรษฐกจทส าคญตามระดบความเหมาะสม ภาคเหนอ

พชเศรษฐกจ เนอท(ลานไร) เนอทปลกพชตามระดบความเหมาะสม

S1 S2 S3 N

1. ขาว 15.00 4.00 8.40 0.78 2.00

2. ขาวโพด 7.00 0.42 1.72 0.38 0.39

3. ออยโรงงาน 3.73 0.52 2.58 0.20 0.01

4. มนสาปะหลง 3.17 0.14 1.42 0.58 0.92

5. ยางพารา 1.60 0.02 0.37 0.21 0.08

ทมา : กรมพฒนาทดน

นอกจากนภาคเหนอยงมการเพาะปลกพชเศรษฐกจชนดอนๆ เชน สบปะรด สวนใหญ มการปลกในพนทเหมาะสมปานกลาง (S2) เนอท 42,727 ไร (รอยละ 49.04) พนทเหมาะสมเลกนอย (S3) เนอท 20,850 ไร (รอยละ 23.93) พนทไมมความเหมาะสม (N) เนอท 18,861 ไร (รอยละ 21.65) และเพาะปลกในพนทเหมาะสมสงเพยง 4,690 ไร (รอยละ 5.38) ลาไยปลกในพนทเหมาะสมปานกลาง (S2) และพนทเหมาะสมมาก (S1) เปนสวนใหญ พนท 806,241 ไร (รอยละ 69.17) และ 213,815 ไร (รอยละ 19.12) ตามลาดบ มะมวงพนทความเหมาะสมทดนสาหรบมะมวงในภาคเหนอสวนใหญอยในชนทไมเหมาะสม 27,782,818 ไร (รอยละ 67.47) มการเพาะปลกในพนทไมเหมาะสม 101,721 ไร และพนทเพาะปลกจรงสวนใหญอยในพนทเหมาะสมปานกลาง 193,188 ไร (รอยละ 56.77 ของพนทปลกมะมวงในภาคเหนอ)

2.1.2 การวเคราะหดานเศรษฐกจสนคาเกษตร และสนคาทางเลอกทเหมาะสมในพนทภาคเหนอ โดย นายบญลาภ โสวณณะผอานวยการสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 2 สรปสาระสาคญดงนภาคเหนอประกอบดวย 17 จงหวด แบงเปน 1) ภาคเหนอตอนบน 9 จงหวด ไดแก จงหวดเชยงราย เชยงใหม นาน พะเยา แพร แมฮองสอน ลาปาง ลาพน และอตรดตถ ลกษณะพนทสวนใหญเปนพนทดอน และพนทตนนา ปาไม เหมาะสาหรบการเพาะปลกไมผล ไมยนตน และพชไร 2) ภาคเหนอตอนลาง 8 จงหวด ไดแก จงหวดตาก พษณโลก สโขทย เพชรบรณ พจตร กาแพงเพชร นครสวรรค และอทยธาน ลกษณะพนทสวนใหญเปนพนทดอน และเปนพนทรบนาหลาก ทราบเหมาะสมสาหรบการเพาะปลกขาวและพชไร การปรบเปลยนพนทนา ควรปรบเปลยนในพนทนาปรงใหเปนพชหลากหลาย และในพนทไมเหมาะสมควรปรบเปลยนเปนไมผล ไมยนตน เนนตลาดนาการผลต และเปนสนคาเกษตรสรางมลคา

จากผลการวเคราะหสนคาทางเลอกทนาสนใจและตลาดมความตองการ แบงการวเคราะหตามลกษณะพนทดงน

ภาคเหนอตอนบน สนคาทมศกยภาพ ไดแก ขาวนาป ขาวโพดเลยงสตว ถวลสง สบปะรด ลาไย ลนจ สมเขยวหวาน ไกไข และโคนม สนคาทางเลอกทนาสนใจและตลาดมความตองการ กลมพชไรทเหมาะสม


ในเขตนานาฝน ไดแก 1) ขาว กข43 มปรมาณนาตาลตา เหมาะกบผปวยโรคเบาหวาน ใหผลตอบแทนสทธ 18,052 บาท/ไร(ราคาขาวสาร)2) ปทมมา เปนไมตดดอก โดยขายไดทงดอกและตดหนอ ใหผลตอบแทนสทธ 74,523 บาท/ไร 3) ไผรวก เปนไมใชสอยและหนอสามารถนามารบประทานได ใหผลตอบแทนสทธ 8 ,309 บาท/ไร 4) ไผซางหมน ลาตนสามารถแปรรปเปนเฟอรนเจอรและหนอไมนามารบประทานได ใหผลตอบแทนสทธ 3,592 บาท/ไร 5) ไผบงหวาน เปนพชทไมมสารไซยาไนดและยรคทาใหผปวยโรคเกาทสามารถรบประทาน ได โดยใหผลตอบแทนสทธ 62,307 บาท/ไร สาหรบสนคาทางเลอกในพนทสง ไดแก ขาวโพดฝกสด เพอเปนอาหารหยาบสาหรบเลยงโคนม ควรสงเสรมการเพาะปลกในแหลงเลยงโคนม ใหผลตอบแทนสทธ 4 ,205 บาท/ไร กลมไมผลทเหมาะสมในพนทสงและมอากาศหนาวเยน ไดแก อะโวคาโดใหผลตอบแทนสทธ 141,328 บาท/ไร เหมาะสมสาหรบพนทสง ไดแก แมคคาเดเมย ใหผลตอบแทนสทธ 6 ,749 บาท/ไร เหมาะสมในพนทราบ ไดแก เงาะ ซงเปนทตองการของตลาดในพนทและตลาดจน เนองจากมลกษณะหวาน กรอบ และนานอย ใหผลตอบแทนสทธ 7,345 บาท/ไร กลมพชผกทมความเหมาะสม ไดแก มะเขอเปราะเจาพระยา ใหผลตอบแทนสทธ 3 ,304 บาท/ไร กลมประมงทเหมาะสม ไดแก ปลานลอนทรย ตลาดมความตองการและยงไมมคแขงขนในตลาดมาก ใหผลตอบแทนสทธ 980 บาท/ไร กลมปศสตวทเหมาะสม ไดแก ไกประดหางดา ใหผลตอบแทนสทธ 19,954 บาท/500 ตว

ภาคเหนอตอนลาง สนคาทมศกยภาพ ไดแก ขาวนาป ขาวโพดเลยงสตว มนสาปะหลง ออยโรงงาน ยางพารา ถวเขยว สมเขยวหวาน สมโอ สกร ไกเนอ เปด โคเนอและโคนมสาหรบสนคาทางเลอก ทนาสนใจและตลาดมความตองการ กลมพชไร ไดแก 1) ขาวโพดเลยงสตวหลงนาทมความเหมาะสมในทลม เพอปรบเปลยนพนทขาวนาปรง ใหผลตอบแทนสทธ 356-573 บาท/ไร และขาวโพดเลยงสตวเพอปรบเปลยนพนทปลกขาวนาป ใหผลตอบแทนสทธ 1,308 บาท/ไร 2) หญาเลยงสตว ใหผลตอบแทนสทธ 5,517.75 บาท/ไร และ 3) หอมแบง ใหผลตอบแทนสทธ 1 ,312.13 บาท/ไร กลมพชผกมความเหมาะสมในทลม ไดแก พชผกปลอดภย (ผกช กวางตง คะนา) ใหผลตอบแทนสทธ 40,537 บาท/ไร กลมไมผลทเหมาะสาหรบปลกในพนทดอน ไดแก 1) มะมวงนาดอกไม ใหผลตอบแทนสทธ 38,968-42,021 บาท/ไร2) มะมวงโชคอนนต ใหผลตอบแทนสทธ 14,556 บาท/ไร 3) กลวยหอม ใหผลตอบแทนสทธ 6,408 บาท/ไร 4) มะพราว (กะทนาหอม) สามารถปลกไดตามหวไรปลายนา และสรางรายไดเสรมใหกบเกษตรกร ใหผลตอบแทนสทธ 5,423-6,868 บาท/ไร 5) สมโอทาขอย เปนสมโอพนธพนเมองทมความเหมาะสมโดยเฉพาะทดอนของ จงหวดพจตร ใหผลตอบแทนไดถง 30,455 บาท/ไร และ 6) สมเขยวหวาน ในพนทดอน อาเภอคลองขลง และอาเภอขาณวรลกษบร จงหวด กาแพงเพชร ใหผลตอบแทน 59,552 บาท/ไร

2.1.3 ขอคดเหนตอการจดทาแนวทาง มาตรการการผลตท เหมาะสม โดยทประชมไดรวม ใหความเหนตอปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร และพนททเหมาะสมสาหรบการจดทาโครงการบรหารจดการพนทในระดบภมภาค สรปสาระสาคญ ดงน


2.1.3.1ปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร 1) ปจจยดานกายภาพ

- ปจจยโครงสรางพนฐานไดแก ลานตาก โรงอบระบบขนสง สภาพปญหา เกษตรกรหรอสหกรณการเกษตร ไมมลานตากหรอโรงอบเพอรกษา

คณภาพ ทาใหสนคาไมไดมาตรฐานตามความตองการของตลาด และไมสามารถยดอายของสนคาเกษตร โดยเฉพาะสนคาทเนาเสยงาย

แนวทางการพฒนา สงเสรมการรวมกลมเกษตรกร เพอใชประโยชนจากโครงสรางพนฐานรวมกน และยงสามารถลดตนทนการผลตในการขนสงสนคาไปขาย

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมสหกรณ 2) ปจจยดานเศรษฐกจ

- ปจจยการผลตและตนทนการผลต ไดแก พนธ ปยและสารกาจดศตรพช สภาพปญหา พนธทเกษตรกรไดรบไมมคณภาพ ไมตรงตามความตองการของตลาด

ผลผลตทไดตากวาพนธของเอกชน และไมเหมาะสมกบสภาพพนท แนวทางการพฒนา หนวยงานภาครฐควรพฒนาพนธใหมคณภาพตรงตามความตองการ

ของตลาด และพนท รวมทงควรเปนพนธทเกษตรกรสามารถนาไปขยายพนธตอไดเพอเปนการลดตนทนใหกบเกษตรกรนอกจากนควรสงเสรมเทคโนโลยเครองจกรกลใหกบเกษตรกรเพอลดปญหาขาดแคลนแรงงานและตนทนการผลต

หนวยงานทเกยวของ กรมวชาการเกษตร กรมพฒนาทดน - ปจจยดานการตลาดไดแก ความตองการของตลาดคณภาพและมาตรฐานของสนคาเกษตร

ราคาสนคาเกษตร สภาพปญหา สนคาทผลตในพนทหรอสนคาทจะใหมการปรบเปลยน ผผลตไมสามารถ

กาหนดราคาได และราคาไมแนนอน ทาใหเกษตรกรมความเสยงจากราคาผนผวน และผลตไดไมตรงตามความตองการของตลาด

แนวทางการพฒนา สรางความแนนอนและหลกประกนใหกบเกษตรกรในดานราคา เชน การทา Contract farming โดยภาครฐเปนตวกลางประสานขอมลมาตรฐาน ราคาสนคาเกษตรใหตรง ตามความตองการของตลาด

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมสหกรณ กรมสงเสรมสหกรณ สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

3) ปจจยสงเสรมหรอสนบสนนการปรบเปลยนไดแก - การขบเคลอนนโยบายของหนวยงานภาครฐ

สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา ผแทนหนวยงานภาครฐและเกษตรกรมความเหนรวมกนวา การกาหนดเปาหมายพนททจะปรบเปลยน และควรจะมตวอยางพนทประสบความสาเรจใหเหน


เปนตวอยางกอน โดยกาหนดจานวนเปาหมายพนททจะปรบเปลยนและไมมหลกประกนในการปรบเปลยน เชน ไมมตลาดรองรบเปนตน รวมถงความตอเนองและการดาเนนงานตงแตตนทาง กลางทาง และปลายทางของหนวยงานภาครฐ ซงทาใหการปรบเปลยนไมยงยน

ผแทนเกษตรกรมความเหนตอการปรบเปลยนการเพาะปลกทงในพนทไมเหมาะสมไปเปนพชชนดอนนน เปนไปไดยากเพราะตองมการลงทน และความชานาญในการเพาะปลก ซงในพนท ทไมเหมาะสมควรจะเปนการปรบเปลยนเปนพนธทเหมาะสม หรอการใหองคความร เพอปรบวธการใหเหมาะสมกบศกยภาพ ของพนท เชน เปลยนจากการใชสารเคมมาเปนการเพาะปลกแบบอนทรย ทงนขนอยกบตลาดรบซอและผลตอบแทนทจะไดรบดวยเปนสาคญ บทบาทของหนวยงานภาครฐตองมการบรณาการทางานรวมกบเกษตรกรอยางแทจรง โดยสงทภาครฐควรสนบสนน ไดแก องคความรการเพาะปลกเพอลดตนทนการผลตและการผลตสนคา ใหไดคณภาพมาตรฐานตามความตองการของตลาด และการจบคตลาดภายในประเทศและตางประเทศ

ผแทนสภาเกษตรกรใหขอเสนอแนะการขบเคลอนการดาเนนการปรบเปลยนพนทวาดานกายภาพเกษตรกรในพนทจะรดทสดวาพนทนนเหมาะสมกบการเพาะปลกพชชนดใด จงควรใชกลไกการทางานรวมกนระหวาง ศนยบรการและถายทอดเทคโนโลยการเกษตรประจาตาบล (ศบกต.) ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) และองคการบรหารสวนตาบล (อบต.)

- ระบบสหกรณ สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา ปจจบนการดาเนนงานของกลมเกษตรกร

และสหกรณไมมความยงยน เนองจากขาดปจจยสนบสนนและการทาธรกจของสหกรณไมสามารถแขงขน กบเอกชนได แนวทางการพฒนาจงควรสรางแรงจงใจ โดยการสนบสนนดานเครองมอหรออปกรณ รวมทงโครงสรางพนฐาน เชน เครองอบเมลดเพอรกษาคณภาพเมลดพนธ เปนตน

- ขอมลประกอบการตดสนใจ ไดแก ขอมลดานการตลาด นโยบายภาครฐ สภาพปญหาและแนวทางการพฒนา การตดสนใจของเกษตรกรเกดจากการ

คาดเดาจากประสบการณและภมปญญาทสะสมมา แตในปจจบนสถานการณ ไดเปลยนไปอยางรวดเรวทาให การตดสนใจไมถกตองมากนก ดงนนเกษตรกรจงตองการขอมลเพอประกอบการตดสนใจใหแมนยามากขน หรอลดผลกระทบจากความเสยงตาง ๆ ซงภาครฐจะเปนผสนบสนนขอมลตาง ๆ ไดอยางดทสด ขอมลทมความตองการในการตดสนใจปรบเปลยน ไดแก สนคา พนท ตลาดสนคา ปรมาณทมความตองการ ของสนคาทจะตองปรบเปลยนและสนคาทางเลอกเพอใหเกษตรกรเหนแนวโนมในอนาคต โดยขอมลเหลานตองรวมกนทงภาครฐ ภาคเอกชน และเกษตรกร สาหรบนามาจดทาแผนการผลตใหเหมาะสม

2.1.3.2 ขอเสนอโครงการทสาคญจากเกษตรกรเพอการบรหารจดการพนท ไดแก 1) สรางตนแบบการบรหารจดการพนท โดยเลอกพนททมการจดสรรพนทเพาะปลก

และมการปรบเปลยนหรอทากจกรรมทเปนการเสรมรายได เชน การปลกพชหลงนาเสรมรายไดในพนทปลกขาว ในพนทลมเจาพระยา ควรสงเสรมการปลกพชตระกลถว เชน ถวเหลอง ถวเขยว โดยกรมพฒนาทดนมขอมลพช ทเหมาะสมสาหรบการปลกพชหลงนาในพนทตาง ๆ มาสนบสนนขอมลดวย


2) พนทจงหวดกาแพงเพชร เสนอ “โครงการแปลงใหญไมยนตน” ทไมไดอยในกลม ไมหวงหาม เชน ตนกระถน ซงตลาดประเทศญปนมความตองการ

3) พนทภาคเหนอตอนบน เสนอพชทางเลอกเสรมรายไดทเหมาะสมกบสภาพพนททเปนทสง เชน ไผซางหมน ไผรวก เปนตน ซงในระยะทผานมาไผยงไมมปญหาดานการตลาด แตตองผลต ใหไดมาตรฐานตามทตลาดตางประเทศตองการ

4) โครงการผลตขาวอนทรย เนองจากตลาดขาวอนทรยยงมความตองการจาก ผบรโภคทงในประเทศและตางประเทศ แตยงมมาตรฐานสนคาเกษตรอนทรยทเกษตรกรยงไมสามารถทาได เนองจากขาดการรวมกลม ดงนน จงควรมตนแบบทประสบความสาเรจใหเกษตรกรไดเหนเปนตวอยาง

5) โครงการปรบเปลยนเกษตรกรใหทาการเกษตรแบบทฤษฎใหม โดยระยะแรกตองใหความรเกยวกบการจดสรรทดนของตนเอง และหนวยงานภาครฐสนบสนนแหลงนากอนทจะมอบปจจยการผลต

2.2 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จงหวดอดรธานมผเขารวมสมมนาจากจงหวดนครราชสมา ขอนแกน ยโสธร อดรธาน หนองบวลาภ หนองคาย และสกลนคร

2.2.1 การวเคราะหความเหมาะสมทางกายภาพของพนทสาหรบการผลตสนคาเกษตรภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดย นายนนทพล หนองหารพทกษ นกวเคราะหนโยบายและแผนชานาญการพเศษ กองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน สรปสาระสาคญ ดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การใชทดนเพอการเกษตรสวนใหญ คอการทานา คดเปนรอยละ 40และพชสาคญอน ๆ เชนมนสาปะหลง ออยโรงงาน ยางพารา ขาวโพดเลยงสตว และยคาลปตสจากสถต การใชพนทของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ป 2558 – 2560 พบวามพนทการใชทดนเพอการทานาลดลง ชวงนพนทปลกขาวลดลง แตมนสาปะหลง ยางพารา ออยโรงงาน และขาวโพดเลยงสตวมการปลกเพมขน ในอนาคตคาดวาพชทจะมปญหาคอยางพาราพชทางเลอกทเหมาะสมภาพรวมของภาคตะวนออกเฉยงเหนอทสาคญ ไดแก พชสมนไพร เชน ขมนชน ใบบวบก ไพร กระชายดา รองลงมา เชน การปลกกลวย โดยพนทจงหวดเลยและชยภม มความเหมาะสมมาก และการปลกมะมวงในพนทจงหวดชยภมและนครราชสมา มความเหมาะสมมาก

2.2.2 การวเคราะหดานเศรษฐกจสนคาเกษตร และสนค าทางเลอกทเหมาะสมในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ นาเสนอโดย นายฉกาจ ฉนทะจระวฒน ผอานวยการสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 4 ดงน

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอแบงออกเปน 3 สวน คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบน 7 จงหวด ไดแก จงหวดอดรธาน หนองบวลาภ เลย สกลนคร นครพนม หนองคาย และบงกาฬ พนทเปนทราบสง ภเขา สลบกบพนทแบบลกคลน สวนใหญเปนนาขาว พชไร และไมยนตนภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนกลาง 4 จงหวด ไดแก จงหวดขอนแกน มหาสารคาม รอยเอด และกาฬสนธ พนทเปนทราบสลบลกคลน เปนพนท นาขาว พชไร และปศสตว ภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนลาง 8 จงหวด ไดแก จงหวดนครราชสมา ชยภม บรรมยสรนทร อบลราชธาน ศรสะเกษ อานาจเจรญ และยโสธร พนท เปนทราบสง ภเขา สลบกบพนทแบบ ลกคลน สวนใหญปลกขาว พชไร ไมยนตน พชสวนและปศสตว

จากการวเคราะห สนคาเกษตรทางเลอกทมศกยภาพดานการผลต การตลาด พบวาในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พชทมความตองการของตลาด ไดแก ขาวอนทรย (มกระแสในเรองสขภาพเปนทตองการของ


ตลาด) ขาวโพดเลยงสตว (ขายฝกสดและแหง เขาโรงงานผลตอาหารสตว) ถวลสง (สงโรงงานแปรรป) พรกขหน (บรโภคในครวเรอน และสงโรงงานผลตซอสพรก) ขาเหลอง (พชสมนไพรเปนทตองการของตลาดมาก) ผกกาดหว (ขายสงตลาดผก พชอายสน ใหผลตอบแทนสง และมความตองการของตลาด) หวาย (เปนพชทสามารถปลก ในนาขาวได เกบผลผลตไดตลอดป ไผบงหวาน (เปนทนยมของผบรโภคเนองจากไมมกรดยรค) มะมวงนาดอกไม (เปนทตองการของตลาดตางประเทศ) เงาะ (เปนทตองการของผบรโภคเนองจากสดใหมกวาเงาะจากจนทบรหรอภาคใต) โคเนอ (คนนยมและผลผลตในประเทศไมเพยงพอ)หญาเนเปยร (ควบคกบการเลยงสตว) การเลยงแพะ (เปนทตองการในตลาดประเทศลาว)ตามตารางภาคผนวกท 4.2

ตารางภาคผนวกท 4.2 สนคาเกษตรทส าคญ 4 อนดบของจงหวดในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

จงหวด สนคา TOP 4 สนคาทางเลอก ภาคอสานตอนบน(7 จงหวด) อดรธาน ขาวเหนยวนาป ยางพารา ออยโรงงาน สกร ถวลสง หญาเนเปยร กลวยหอมทอง ตนหอม เลย ขาวเหนยวนาป ยางพารา มนสาปะหลง

ขาวโพดเลยงสตว หญาเนเปยร กลวยหอมทอง ขาวโพดหวาน

สกลนคร ขาวเหนยวนาป มนสาปะหลง โคเนอ ออยโรงงาน

หมากเมา หวายตดหนอ ขาวโพดหวาน มลเบอร(หมอนผลสด) หญาเนเปยร

นครพนม ขาวหอมมะล มนสาปะหลง สบปะรด โคเนอ ถวลสง พรกซปเปอรฮอต ขาวโพดหวาน(เมลดพนธ) ขาวโพดหวานฝกสด ลนจ

หนองคาย ขาวนาป ยางพารา มนสาปะหลง โคเนอ มะพราวน าหอม สมเขยวหวาน เงาะโรงเรยน ผกหวาน ดอกเบญจมาศ ดอกมม ดอกดาวเรอง

หนองบวลาภ ขาวเหนยวนาป ยางพารา มนสาปะหลง ออยโรงงาน

ไผบงหวาน ไผเลยง ผกหวาน เงาะโรงเรยน มะขามเปรยวยกษ กาแฟ ขาวโพดหวาน โคขน ขา มะละกอฮอลแลนด

บงกาฬ ขาวเหนยวนาป ยางพารา มนสาปะหลง โคเนอ มะเขอเทศ มนแกว ดอกดาวเรอง ตนหอม แพะ ขาวโพดหวาน เงาะโรงเรยน

ภาคอสานตอนกลาง (4 จงหวด) ขอนแกน ขาวเหนยวนาป ขาวหอมมะล ออยโรงงาน

มนสาปะหลง ขาวโพดเลยงสตว ถวลสง ถวเหลอง

มหาสารคาม ขาวเหนยวนาป ออยโรงงาน โคเนอ กระบอ มนสาปะหลง กลวยหอมทอง พชผก รอยเอด ขาวหอมมะล ขาวเหนยวนาป โคเนอ กระบอ ขาวโพดเลยงสตว ถวเขยว ถวเหลอง กาฬสนธ ขาวนาป ออยโรงงาน มนสาปะหลง ยางพารา ไกเนอ มะมวงมหาชนก มะมวงนาดอกไม พทรา ภาคอสานตอนลาง (9 จงหวด) นครราชสมา ขาวหอมมะลนาป มนสาปะหลง ออยโรงงาน

ขาวโพดเลยงสตว พรก มนหวานญปน มะขามเทศ ขาเหลอง

ชยภม ขาวเหนยวนาป มนสาปะหลง ออยโรงงาน พรกขหน สปปะรด หมอนไหม


ตารางภาคผนวกท 4.2 สนคาเกษตรทส าคญ 4 อนดบของจงหวดในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (ตอ)

จงหวด สนคา TOP 4 สนคาทางเลอก บรรมย ขาวหอมมะล มนสาปะหลง ออยโรงงาน ยางพารา ฝรงกมจ หญาเนเปยร ดาวเรอง สรนทร ขาวหอมมะล ออยโรงงาน ยางพารา สกร หมอนไหม หญาเนเปยร อบลราชธาน ขาวหอมมะล มนสาปะหลง ยางพารา โคเนอ ขาวหอมมะลอนทรย โคเนอ ศรสะเกษ ขาวหอมมะล ยางพารา พรกขหน หอมแดง ขาวหอมมะลอนทรย โคเนอ อานาจเจรญ ขาวหอมมะล มนสาปะหลง ยางพารา โคเนอ ขาวหอมมะลอนทรย โคเนอ ยโสธร ขาวเหนยวนาป มนสาปะหลง ยางพารา โคเนอ ขาวหอมมะลอนทรย โคเนอ มกดาหาร ขาวเหนยวนาป มนสาปะหลง ยางพารา โคเนอ ขาวหอมมะลอนทรย โคเนอ

ทมา : จากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 4,5 และ 11 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

2.2.3 ขอคดเหนตอการจดทาแนวทาง มาตรการการผลตทเหมาะสม โดยทประชมไดรวมใหความเหน ตอปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร และมาตรการทดาเนนการ สรปสาระสาคญ ดงน

2.2.3.1 ปจจยทมผลตอการตดสนใจปรบเปลยน 1) ปจจยดานกายภาพ

- ลกษณะทางกายภาพของพนท สภาพปญหา ในหลายพนทของภาคตะวนออกเฉยงเหนอมสภาพพนท ดนรวน

ปนทราย ดนไมอมนา ดนเคม ขาดแคลนนาการทาเกษตร แนวทางการพฒนา การปรบปรงฟนฟความอดมสมบรณของดน การปรบเปลยนไป

ปลกพชระยะสนทใชนานอย ปลกพชทมความเหมาะสมกบดนเคม ถายทอดองคความรดานการจดการดน การพฒนาแหลงนา

หนวยงานทเกยวของ กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมชลประทาน - โครงสรางพนฐานทางการเกษตร

สภาพปญหา มขอจากดดานการพฒนาแหลงน าขนาดเลกในพนท เนองจาก ขาดเครองมอ/อปกรณ เชน รถแบคโฮขดบอนา

แนวทางการพฒนา การบรณาการภาครฐภาคเอกชน การขอรบการสนบสนนเครองมอ/อปกรณ ในลกษณะการเชา รวมถงการขอรบการจดสรรงบประมาณจากภาครฐในการจดซอ/จดจางเหมาบรการ

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงมหาดไทย ภาคเอกชน (กลมผจาหนาย/ผใหบรการเครองมอ/เครองจกรกลการเกษตร)


2) ปจจยดานเศรษฐกจ - เครอขายความรวมมอทางการผลต/การตลาด

สภาพปญหา การขยายเครอขายความรวมมอทางการผลตยงไมมากเทาทควร เนองจาก จานวนเครอขายเกษตรกรในพนทมจากด ทาใหไมสามารถขยายกาลงการผลตใหพอเพยงกบ ความตองการของคคาได

แนวทางการพฒนา ควรบรณาการเชอมโยงขอมลและสรางเครอขายความรวมมอระหวางกลมเกษตรกรแปลงใหญ สหกรณการเกษตร วสาหกจชมชน

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ - ความตองการของตลาด

สภาพปญหา 1) สนคาพชผก (คณภาพมาตรฐาน GAP) ทมการทาสญญากบหางโมเดรนเทรด ปรมาณการผลตของกลมเกษตรกรไมเพยงพอตอความตองการของตลาด เนองจากเกษตรกร มกาลงการผลตจากด 2) สนคาออย หลงจากเกษตรกรปรบเปลยนการปลกขาวมาเปนปลกออยเปนจานวนมาก ทาใหราคาตก เหลอเพยง 600 บาท/ตน

แนวทางการพฒนา การบรหารจดการฐานขอมลการผลตการตลาด ขยายเครอขายความรวมมอระหวางเกษตรกรและผประกอบการ

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม

- แหลงรบซอ/แหลงแปรรป สภาพปญหา การสงเสรมปลกออยทดแทนการปลกขาวในพนทไมเหมาะสม ซงพนท

สงเสรมปลกออยตงอยไกลจากโรงงานรบซอ ทาใหเกษตรกรไมไดรบโควตารบซอจากโรงงาน หรอในกรณ ทไดรบโควตา แตเกษตรกรมตนทนการขนสงสงจากระยะทางไกล

แนวทางการพฒนา สงเสรมการปลกพชทสอดคลองกบความตองการของตลาด หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวง

อตสาหกรรม

3) ปจจยดานสงคม สภาพปญหา ปจจบนมเกษตรกร smart farmer/young smart farmer จานวนหนง

ทปรบเปลยนรปแบบการผลต/การตลาด ดวยวธตางๆ เชน การทาเกษตรผสมผสาน เพอลดความเสยง การพฒนาปรบปรงดนโดยปลกปอเทอง การแปรรปผลหมอนเปนเครองดมสขภาพ การจาหนายผลผลตผานชองทาง online

แนวทางการพฒนา พฒนาเครอขาย smart farmer/young smart farmer เชอมโยงกบเกษตรกรกลมเดม พฒนาถายทอดองคความรใหเกษตรกรเปน smart farmer/young smart farmer ใหมากขน

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ


4) ปจจยทสงเสรมหรอสนบสนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต สภาพปญหา การขาดองคความร/เทคโนโลยในการแปรรปสนคาเกษตรเปนสนคา

เชงอตสาหกรรม ซงจะเปนการสรางมลคาเพมใหแกผลผลต สามารถพฒนาเศรษฐกจชมชน เชน การแปรรป มนสาปะหลง ใหเปนแปงมน

แนวทางการพฒนา ควรสนบสนนการทาวจยและพฒนา สรางมลคาเพมใหแกผลตภณฑ แปลงผลงานวจยสการปฏบตในระดบพนท ถายทอดองคความร/เทคโนโลยในการแปรรปสนคาเกษตรเปนสนคาเชงอตสาหกรรม

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม

5) ปจจยอน ๆ - กฎหมาย

สภาพปญหา กรณการแกไขมาตรา 7 ของ พ.ร.บ.ปาไม พ.ศ. 2484 ทกาหนดใหไม ทกชนดทปลกในทดนกรรมสทธหรอสทธครอบครองตามประมวลกฎหมายทดนไมเปนไมหวงห าม การทาไม ไมตองไดรบอนญาตจากพนกงานเจาหนาทอกตอไป เวนแตกรณทตองการสงออกไมหรอผลตภณฑออกนอกราชอาณาจกรจะตองขออนญาตเจาหนาท

แนวทางการพฒนา ควรสงเสรมเกษตรกรทาเกษตรกรรมทางเลอกในรปแบบวนเกษตร โดยคานงถงปจจยสนบสนนดานตาง ๆ ประกอบดวย สภาพพนท แหลงทน (สนเชอโครงการธนาคารตนไม) เครอขายการตลาด และองคความรทเกยวของ เพอใหเกษตรกรสามารถสรางรายไดจากการปลกไมเศรษฐกจ เชน ไมสก ไมยาง ไมพะยง ฯลฯ ซงเปนไมหวงหามตาม พ.ร.บ.ปาไม พ.ศ. 2484

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กรมพฒนาทดน สานกงานเศรษฐกจการเกษตร) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

- เทคโนโลย/ระบบขอมลสารสนเทศ สภาพปญหา กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดย กรมพฒนาทดน มการพฒนาระบบ

แผนทเกษตรเชงรก (Zoning by Agri-Map) รวมถง สานกงานเศรษฐกจการเกษตร พฒนา Application ฟารมด ซงทงสอง Software ดงกลาว ถอเปนระบบสารสนเทศเพอชวยในการตดสนใจทาการเกษตรของเกษตรกร

แนวทางการพฒนา ควรขยายผลการประยกตใชระบบขอมลสารสนเทศทางการผลตทางการเกษตรเพอวางแผนการผลตของกลมเกษตรกร ดวยวธการตาง ๆ ไดแก การวางแผนการผลตของกลมใหสอดคลองกบความตองการของคคา การจดทาแผนการผลตสาหรบสมาชกเกษตรกรรายบคคล การบรหารจดการผลผลตและราคาจาหนาย การเชอมโยงเครอขายผผลตในการบรหารจดการอปทานรวมกน

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ สานกงานเศรษฐกจการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ) กระทรวงพาณชย


- พฤตกรรมการผลตของเกษตรกร สภาพปญหา เกษตรกรมการใชสารเคมในการทาการเกษตรมาอยางยาวนาน

ทาใหสภาพดนเสอมโทรม ตนทนการผลตสง ผลผลตไมปลอดภยตอการบรโภค การผลตยงไมไดรบมาตรฐาน การผลตทด ขาดแรงจงใจดานราคาจากการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม

แนวทางการพฒนา ควรปรบเปลยนทศนคต ถายทอดองคความรใหแกเกษตรกร สนบสนนการทาเกษตรทเปนมตรกบสงแวดลอม เกษตรอนทรย เกษตรปลอดภย ขยายชองทางการตลาดสนคาเกษตรอนทรย

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) กระทรวงพาณชย

2.2.4 ตวอยางโครงการทเปนการบรหารจดการเชงพนท 1) กลมเกษตรกรทาสวนผกบานโนนเขวา ต.ดอนหน อ.เมอง จ.ขอนแกน

ขอมลทวไป กลมเกษตรกรตนแบบผปลกผก ภายใตพนทการพฒนาในรปแบบภาคเครอขาย ใชหลกตลาดนาการผลต เนนการผลตในรปแบบผกปลอดภย ปจจบนมกาลงการผลตผกได 12 ชนด สงผลตจาหนายยงหางเทสโก โลตส (ทางหางมความตองการผก 43 ชนด) ผลผลตไดรบมาตรฐาน เกษตรกร มการทาแผนการการผลต 2 เดอน/ครง มระบบ Application ควบคมปรมาณและคณภาพผลผลต

2) กลมวสาหกจชมชนผปลกกลวยหอมทอง อ.สรางคอม จ.อดรธาน ขอมลทวไป กลมเกษตรกรผปลกกลวยหอมทอง มพนทปลกรวม ประมาณ 1 ,000 ไร

ผลตในพนทเหมาะสมมตลาดทงภายในประเทศและสงออก โดยตลาดหลกในประเทศ ครอบคลมพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนใตซงจะสงจาหนายใหกบราน 7-11 หางโมเดรนเทรด เชน แมคโครเทสโก โลตส สาหรบการสงออก มตลาด คอ ญปน ซงขณะนขอชะลอการสงออกไวกอนเนองจากกาลงการผลตไมเพยงพอ

3) กลมเกษตรกรผปลกมะขามเทศ อ.โนนไทย จ.นครราชสมา ขอมลทวไป เกษตรกรปลกในพนทดนเคม ผลผลตมรสชาตหวาน ราคาจาหนาย 60-100

บาท/กโลกรม (ราคาหนาสวน) ปลกปเดยวไดผลผลต ปจจบนอยระหวางขอ GI 4) กลมเกษตรกรผปลกหอมแดง ต.ยางชมนอย อ.ยางชมนอย (หอมแดงศรษะเกษ โมเดล)

ขอมลทวไป เกษตรกรผปลกหอมแดงแปลงใหญ เนนผลผลตปลอดภยมมาตรฐาน 5) กลมเกษตรกรผปลกถวลสง อ.กดจบ จ.อดรธาน

ขอมลทวไป ปจจบนมการรวมกลมเกษตรกรประมาณ 4-5 กลม ในพนท อ.กดจบ ทาการผลตถวลสงควทราย กรมสงเสรมการเกษตรใหการสนบสนนเมลดพนธ

6) กลมเกษตรกรผปลกขาวเหนยวเขาวง จ.กาฬสนธ ขอมลทวไป เกษตรกรปลกขาวพนธกอเดยว (พนธพนเมองและพนธกรมการขาว6) ภายใน

จงหวด มพนทปลก 3 แหลง คอ อ.เขาวง อ.กฉนารายณ และกงอาเภอนาค พนทปลกรวมประมาณ 4 ,000 ไร ปจจบนไดรบ GI แลว


7) กลมเกษตรกรผปลกหนอไมไผตงอนโด จ.ยโสธร ขอมลทวไป กลมเกษตรกรปลกในพนทดนรวนปนทราย จาหนายทงหนอไมผลสด (จาหนาย

ไดราคาสง) และแปรรปโดยเผาเปนถาน ทาเปนผลตภณฑดบกลนในบรรจภณฑทมรปลกษณสวยงาม รวมถงแปรรปเปนเครองสาอาง

8) กลมเกษตรกรผปลกลนจ จ.นครพนม ขอมลทวไป กลมเกษตรกรปลกลนจพนธ น.พ.1 (เปนลนจสายพนธนครพนม) ทไดรบการ

สนบสนนพนธจากกรมวชาการเกษตร พนทปลกประมาณ 3,000 ไร ปจจบนอยระหวางขอ GI 9) กลมเกษตรกรผปลกหมอนเลยงไหม จ.ชยภมและ จ.สรนทร

ขอมลทวไป เกษตรกรมกจกรรมการผลต ไดแก การปลกใบหมอนเพอเลยงไหมและ ทาสวนผสมอาหารสตว การแปรรปหมอนผลเปนไวน และทอผาไหม

10) เกษตรกรไรนาสวนผสม (ผปลกไมเศรษฐกจ) คณทรงเดช บญอม จ.หนองบวลาพ ขอมลทวไป ปลกไมพะยง จานวน 19,600 ตน ในพนทปลก 49 ไร และไดเขารวมเครอขาย

โครงการธนาคารตนไมของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ทเปนแหลงสนเชอ นอกจากนยงมการทาไรนาสวนผสม โดยปลกพชรวมชนดตาง ๆ ใตรมไมพะยง

11) กลมเกษตรกรผเลยงจงหรด อ.นาพอง จ.ขอนแกน ขอมลทวไป กลมเกษตรกรแปลงใหญผเลยงจงหรด สมาชกในกลมม 71 ครวเรอน จานวน

รวม 1,010 บอ ขนาดบอ 2.5x3 เมตร ใชวตถดบพนบานเปนอาหาร ลดตนทน ผลผลต 35 ตนตอรนใน 1 ป สามารถผลตได 6 รน ผลผลตรวม 200 ตนตอป อยระหวางพฒนามาตรฐานฟารมโดยสานกมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต ผลผลตจาหนายทงตลาดในประเทศและตางประเทศ ซงในการสงออก จะแปรรป เปนผงโปรตนจากจงหรด สงออกไปยงประเทศ ตาง ๆ เชน ญปน สหภาพยโรป ในอนาคตมแผนทาฟารมจงหรดอนทรย

12) กลมเกษตรกรผเลยงครง ต.หนองมวง อ.บอระบอ จ.มหาสารคาม ขอมลทวไป กลมเกษตรกรผเลยงครงจากตนจามจร โดยเกษตรกรนาผลพลอยไดไปใช

ในการเลยงไหม ทงน ทางจงหวดมหาสารคามมนโยบายประชาสมพนธใหจงหวดมหาสารคามเปนเมองแหงครง 13) ชมรมผเลยงไกงวงหนองหารหลวงสกลนคร ต.นาแกว อ.โพนนาแกว จ.สกลนคร

ขอมลทวไป กลมเกษตรกรผเลยงไกงวง จาหนายทงเนอและพนธ แมไกออกลก 3 ครงตอปโดยมราคาจาหนายแยกเปน ลกไกงวง (อายไมเกน 3 เดอน) ราคา 100 บาทตอตว อาย 1 เดอน ราคา 150บาทตอตว อาย 2 เดอน ราคา 200 บาทตอตว อาย 3 เดอน ราคา 350 บาทตอตว อาย 4 เดอน ราคา 500 บาทตอตว อาย 5 เดอน ราคา 600 บาทตอตว อาย 6 เดอน ราคา 700 บาทตอตว อาย 7 เดอน ราคา 800 บาทตอตว อายมากกวา 7 เดอน ราคา 180 บาทตอกโลกรม เกษตรกรมรายไดมนคง เนองจากตลาดมความตองการสง ซงกลมมการจดตงศนยเรยนร เพอเปนแหลงสาธตใหแกผสนใจทวไป


14) สหกรณโคเนอคณภาพหนองบวลาพ อ.เมอง จ.หนองบวลาพ ขอมลทวไป กลมเกษตรกรผเลยงโคเนอพนบาน สามารถจาหนายได ราคา 300 บาท/กโลกรม

ปจจบนมผบรโภคเปนจานวนมาก แตทางกลมยงมกาลงการผลต/องคความรทจากด 15) กลมอน ๆ เชน กลมเกษตรกรผปลกทเรยนภเขาไฟ อ.ขนหาญ จ.ศรษะเกษ กลมเกษตรกร

ผปลกมนแกว อ.ธาตพนม จ.สกลนคร กลมเกษตรกรผปลกพทรานมสด จ.กาฬสนธ กลมเกษตรกรผปลกไมดอกไมประดบ (ดอกเบญจมาศ) อ.เมอง จ.อดรธาน กลมวสาหกจชมชนแปรรปปลาบานหวยบง (ผลตปลาสม) ต.โนนเมอง อ.โนนสงข จ.หนองบวลาพ

2.3 ภาคกลาง/ภาคตะวนออกจงหวดราชบร มผเขารวมสมมนาจาก เพชรบร นครปฐม กาญจนบร ชยนาท สพรรณบร ปราจนบร และฉะเชงเทรา

2.3.1 การวเคราะหความเหมาะสมทางกายภาพของพนทสาหรบการผลตสนคาเกษตรภาคกลางและภาคตะวนออก โดย ดร.ศนสนย อรญวาสน ผแทนจากกรมพฒนาทดน สรปสาระสาคญ ดงน

การบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning) เปนการกาหนดขอบเขตพนทความเหมาะสมของการทาการเกษตรในแตละพนท เพอใหเกดประสทธภาพในการผลตสง โดยกาหนดจากขอมล ดน นา ภมอากาศ และสภาพแวดลอมดานตางๆ นามาประกอบกบขอมลพช สตว ประมง ในแตละชนด รวมทงวเคราะหรวมกบความตองการของตลาด ซงปจจบนไดมการนา Agri-Map มาใชเปนเครองมอ ในการดพนทไมเหมาะสม พนทใดบางทควรมการปรบเปลยนการผลตและใชในการขบเคลอนโครงการโซนนง รวมถงเรองเขตความเหมาะสมสาหรบพชเศรษฐกจภาพรวมของประเทศ โดยจะแบงการใชท ดนออกเปน 2 สวน ไดแก 1) พนทเหมาะสม ซงจะแยกเปนเหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง และเหมาะสมนอย และ 2) พนทไมเหมาะสมซงมแนวคดในสวนของพนทเหมาะสมมากกบเหมาะสมปานกลาง เสนอใหเกษตรกรลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต โดยการปรบปรงบารงดนดวยการเพมอนทรยวตถในดน สรางระบบอนรกษดนและนา ใชปยตามคาวเคราะหดน สาหรบ ในพนทเหมาะสมนอยกบพนทไมเหมาะสม เสนอใหปรบเปลยนการผลตเปนสนคาทใหผลตอบแทนทสงกวา หรอเปลยนเปนพชเศรษฐกจชนดอน การทาเกษตรผสมผสาน เกษตรพอเพยง ปศสตว การเพาะเลยงสตวนาหรอเปลยนไปปลกเปนไมมคา 58 ชนด

ในสวนของการใชทดนในภาคกลาง (Present Land Use) ทมพนททงหมด 38.09 ลานไร เปนพนทชมชนและสงปลกสราง 4.45 ลานไร พนทนา 8.22 ลานไร พนทปลกพชไร (ออย มนสาปะหลง สบปะรด) 7.23 ลานไร ปลกไมยนตน (ยางพารา ยคาลปตส ปาลมนามน) 1.82 ลานไร ไมผล 1.91 ลานไร พชสวน 0.52 ลานไร ทงหญาและโรงเรอนเลยงสตว 0.25 ลานไร พชนา 0.02 ลานไร สถานทเพาะเลยงสตวนา1.19 ลานไร พนทปาไม 9.27 ลานไร พนทนา 1.54 ลานไร และพนทอน ๆ (เกษตรผสมผสาน/ไรนาสวนผสม พนทลม และพนทเบดเตลด) 1.67 ลานไร


ตารางภาคผนวกท 4.3 พนทปลกพชเศรษฐกจทส าคญตามระดบความเหมาะสมพนทภาคกลาง

พชเศรษฐกจ พนท (ลานไร) พนทปลกพชตามระดบความเหมาะสม

S1 S2 S3 N 1. ขาว 8.22 6.31 1.39 0.44 0.42 2. ออย 3.96 1.05 2.37 0.27 0.12 3. มนสาปะหลง 1.72 0.13 0.76 0.22 0.07 4. สบปะรด 0.77 0.15 0.36 0.22 0.04 5. ขาวโพด 0.55 0.03 0.30 0.05 0.03 6. กลวย 29.62 3.12 7.45 2.19 16.86 7. มะมวง 29.59 1.88 6.66 2.21 18.80

ทมา : กรมพฒนาทดน

2.3.2 การวเคราะหดานเศรษฐกจสนคาเกษตร และสนคาทางเลอกทเหมาะสมในพนทกลาง/ ภาคตะวนออก โดย นายชวต เมงเอยดผ อานวยการสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 7 จงหวดชยนาท สรปสาระสาคญ ดงน

พนทเศรษฐกจการเกษตรทเหมาะสมและสนคาทางเลอกทเหมาะสมในภาคกลางและ ภาคตะวนออก ซงใชพนทในการทานาเปนหลก ตามขอมล Agri–mapมพนทเหมาะสมมากกบเหมาะสม ปานกลาง ประมาณ 9.50 ลานไร เปนพนทเหมาะสมนอยกบพนทไมเหมาะสม ประมาณ 1.50 ลานไร ซงมหลกคดในการปรบเปลยนพชทดแทนในพนทไมเหมาะสม คอ 1) ตองเปนสนคาทใหผลตอบแทนสงกวา 2) มความเหมาะสมทางกายภาพและภมศาสตร 3) มโอกาสทางการตลาด และ 4) มความสอดคลองกบนโยบายรฐบาลในการสงเสรมและสนบสนนของภาครฐ โดยการวเคราะหระดบแรกคอ ศกษาสนคาทสาคญของภาคกลางและภาคตะวนออกแลวนามาวเคราะหตนทนผลตอบแทน การตลาด และอปสงค อปทานของสนคานน ๆรวมถงสนคาทางเลอกทอยในพนท เสนอแนวทางในการพฒนาพนทแลวนามาระดมความเหนกบผมสวนเกยวของ ในพนท ผลทออกมาคอ ถาอยในพนทเหมาะสมมากกบเหมาะสมปานกลาง (S1/S2)จะมมาตรการสงเสรม การเพมประสทธภาพการผลตและคณภาพ สวนพนทเหมาะสมนอยกบพนทไมเหมาะสม (S3/N) สนบสนน ใหเปลยนไปปลกสนคาทางเลอกอนทไดรบผลตอบแทนสงกวาหรอปลกพชแซม พชเสรม เพอเพมรายได

ลกษณะภมประเทศของภาคกลางและภาคตะวนออก ในสวนภาคกลางม 7 จงหวด แบงออกเปน 3 ลกษณะคอดานตะวนตกเปนพนทสงบรเวณเทอกเขาถนนธงชยและเทอกเขาตะนาว ศร สวนตอนกลางเปนทราบลมแมนา สภาพดนมความอดมสมบรณ ตอนลางเปนพนทราบชายฝงทะเล ภาคตะวนออก ม 8 จงหวด ภมประเทศเปนพนทภเขาสงและปาไม โดยตอนกลางเปนทราบสลบภเขาตอนลางเปนพนทราบลมแมนาและทราบชายฝงทะเล สนคาเกษตรทสาคญ ขาวนาป ออยโรงงาน มนสาปะหลง สกร ไมผล ไมยนตน ไมประดบ กลวยไม สนคาไมและยางพารา สวนสนคาทางเลอกทเสนอ การผลตเมลดพนธขาว การเลยงสตวควบคกบการปลกพชเลยงสตว เชนการเลยงแพะ ทใหผลตอบแทนคอนขางดมาก การปลกไมดอกไมประดบ ไมผลไมยนตน


สวนภาคกลางตอนลางหรอปรมณฑลจะมไมผล ไมยนตน ไมดอก ไมประดบ เตยหอม เกษตรผสมผสาน การปลกหญาเนเปยร พชสมนไพร (ใบบวบก วานหางจระเข) มนเทศ เผอก ตะไคร ผกปลอดสารพษ เหดฟาง มะมวง สนคาทางเลอกทมาแรงสดกคอ ไมยนตนหรอไมท มมลคาทางเศรษฐกจ เชน ไผเศรษฐกจ อยางไรกตาม การขบเคลอนการดาเนนงานตามนโยบายโซนนง ไมมกฎหมายอนบงคบ ขนอยกบความสมครใจของเกษตรกร ทาใหในเขตภาคกลาง คอพนทการเกษตรเปนพนทเชาประมาณรอยละ 10 ของพนททงหมด ยงมปญหาในการพฒนา เนองจากบางพนทและบางจงหวดเจาของทดนมความประสงคใหผเชาตองทานาเพยงอยางเดยว หามไมใหทาอยางอน หรอบางพนทใหเซนสญญาวาเมอหมดสญญาแลวตองปรบสภาพพนทใหเหมอนเดม กเปนปญหา ททาใหไมสามารถพฒนาตอได อกปญหาหนงคอคาจางแรงงานสง จงตองเลอกสนคาทใหมลคาสงเทานน เชน จงหวดนนทบร ปทมธาน จงเปนแหลงปลกกลวยไมเพอการสงออก และกลวยหอม

2.3.3 ขอคดเหนตอการจดทาแนวทาง มาตรการการผลตทเหมาะสม โดยทประชมไดรวมใหความเหนตอปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร และมาตรการทดาเนนการ สรปสาระสาคญ ดงน

2.3.3.1 ปจจยทมผลตอการตดสนใจปรบเปลยนการเพาะปลก 1) ปจจยดานกายภาพ

-ลกษณะทางกายภาพของพนท สภาพปญหา พนทการเกษตรในภาคตะวนออกถกรกลาจากภาคอตสาหกรรม โดยเฉพาะพนทปลกสบปะรดถกแทนทดวยโรงงานอตสาหกรรมเปนจานวนมาก แนวทางการพฒนา การจดทาผงเมอง ควรใหความสาคญกบการคมครองพนทเกษตรกรรมดวย โดยเฉพาะอยางยงพนทการเกษตรทมการลงทนโครงสรางพนฐานแลว ซงหากเปลยนเปนพนทอตสาหกรรมจะทาใหการลงทนเสยเปลาประโยชน

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมพฒนาทดน) และ กระทรวงมหาดไทย (กรมโยธาธการและผงเมอง)

- โครงสรางพนฐาน สภาพปญหา การทา Zoning ในพนทจงหวดฉะเชงเทราไมเกดประโยชนเทาทควร

เนองจากมการจดตงเขตพฒนาพเศษภาคตะวนออก(EEC)มการระดมซอทดนทอยในเขตพนทเหมาะสม (S1) ไปทาบรษททางการเกษตร ซงมโครงสรางพนฐานพรอม (นา ดน ไฟฟา) และปญหาการรกลาของพนทอตสาหกรรมในพนทเกษตรรวมถงจงหวดฉะเชงเทราไดถกกาหนดใหเปนเมอง Smart City ทมความตองการบรโภคสง แตเกษตรกรไมสามารถผลตไดตามความตองการของตลาด

แนวทางการพฒนา ควรปรบผงเมองใหชดเจนระหวางพนทเขตอตสาหกรรมและพนทเกษตรกรรม รวมถงควรมกฎหมายคมครองพนทเกษตรกรรม โดยเฉพาะในสวนพนทเขตชลประทานเพอรกษาพนทเกษตรกรรมไว

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ) กระทรวงสาธารณสข


2) ปจจยดานเศรษฐกจ -ราคา ตนทน ผลตอบแทนขาวทผานมา

สภาพปญหา พนทจงหวดสระแกว มสนคาเกษตรทสาคญ ไดแก มนสาปะหลง ขาวหอมมะล ออยโรงงาน มะมวงนาดอกไม ปทผานมา ป 2559 ขาวหอมมะลทปลกในพนทเหมาะสม (S1) และพนทไมเหมาะสม(N)เกษตรกรขายขาดทน แตเกษตรกรยงไมมการปรบเปลยนการเพาะปลก เนองจากสวนใหญ เปนการปลกไวเพอบรโภคภายในครวเรอน

แนวทางการพฒนา ควรสนบสนนการปรบเปลยนการเพาะปลกในกรณของเกษตรกร ทเพาะปลกเพอการคา และควรสงเสรมการเลยงโค รวมทงการปลกหญาเนเปยร เพอรองรบการเลยงปศสตว การปลกออยโรงงาน เนองจากมโรงงานในพนท และการปลกไมผล เชน มะมวง ลาไย ซงใหผลตอบแทนสงกวาขาว

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมการเกษตร

สภาพปญหา พนท ส วนใหญเปนพนท ทานาและปลกอย ในพนท ไมเหมาะสม (N) รวมทงมโรงงานอตสาหกรรมเปนจานวนมาก และปลอยนาเสยลงแหลงนาธรรมชาตและคคลอง ทาใหเกดปญหามลพษทางนา

แนวทางการพฒนา สงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรปลกพชทางเลอกทตลาดรองรบ เชน พชสมนไพร แหลงรบซอ คอ โรงพยาบาลอภยภเบศรซงจงหวดปราจนบรทไดรบการสงเสรมใหเปนเมองสมนไพร (Herbal Hub) และสงเสรมการเลยงสตว เชน ไกเนอ ปลานล การเลยงปศสตวสมนไพรโดยใหสมนไพรแทนยาปฏชวนะ สงเสรมการแปรรปขาวเพอเพมมลคาเชน เสนกวยเตยว อาหารไกชน

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมปศสตว กรมสงเสรมการเกษตร) กระทรวงสาธารณสข

สภาพปญหา สนคาขาว มะมวง กงขาวแวนนาไม และ ปลากะพง เปนสนคาเกษตร ทสาคญของจงหวดฉะเชงเทรา ซงมการปลกขาวในทงพนทเหมาะสม(S1)และพนทไมเหมาะสม(N) แตมกาไรใกลเคยงกนมาก โดยในพนท S1มกาไร 1,900 บาท/ไร พนท N มกาไร 1,500 บาท/ไร ตนทนใกลเคยงกน คอ ประมาณ 5,000 บาท สวนใหญปลกไวเพอบรโภคภายในครวเรอนปญหาท พบ คอ ปรมาณขาวท ผลตได ในพนทไมเพยงพอกบความตองการ เนองจากมโรงสขาวเปนจานวนมาก ตองนาเขามาจากจงหวดอน

แนวทางการพฒนา สงเสรมการเพมประสทธภาพการผลตและลดตนทนการผลต ในพนทเหมาะสม และสงเสรมการปลกพชผสมผสานตามคนนาในพนททไมเหมาะสม (N) เชน ผกปลอดภย การทาโรงเพาะเหด การปลกไมผล เชน มะมวง มะพราวนาหอม

หนวยงานทเกยวของ กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร

สภาพปญหา พนทภาคตอนบนสนคาเกษตรทสาคญสวนใหญเปนสนคาพชไร และ มพนทปลกขาวสวนใหญเปนพนทนาดอน อาศยนาฝนเปนหลก ซงเปนพนทไมเหมาะสมตอการปลกขาว


แนวทางการพฒนา ในพนทปลกขาวทไมเหมาะสม (N) ควรสงเสรมการปรบเปลยนการผลตไปปลกพชชนดอนทดแทน เชน หญาเน เปยร เผอก (แตมขอจากดในเรองของการปลกซาในพนท เกดโรคแมลง ทาใหไดผลผลตทไมมคณภาพ) พชสมนไพร ไผซงใหผลตอบแทน ทสงกวาการปลกขาว

หนวยงานทเกยวของ กรมปศสตว กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมพฒนาทดน

สภาพปญหา จงหวดปราจนบร มพนทปลกขาวนาป 4 แสนกวาไร ผลผลต 1.5 แสนตน แต เน องจากขาวปราจนบ ร เปนขา วแข ง ปลกในน าลก หากปรบเปล ยน พนท ไปปลกพชสมนไพร คงเปนไปไดยาก สาหรบมนสาปะหลงมปญหาการลกลอบนาเขามนเสนจากประเทศเพอนบาน การเลยงปลานล กงขาว มปญหาราคาตกตา ไผตงหวานกาลงจะหายไป เนองจากโรงงานมการระดมซอทดนในอาเภอกบนทร บร รวมถงปญหาดนเปนพษ สงผลใหนาใตดนไมสามารถนามาใชประโยชนได

แนวทางการพฒนา สงเสรมการแปรรปเพมมลคาสนคาเกษตร โดยสงเสรม ใหมโรงงานแปรรปผลผลตทางการเกษตรเพมขน โดยเฉพาะการนาฟางขาวไปใชประโยชนใหมากขน เนองจาก มปรมาณมาก ซงประเทศจนมการนาฟางขาวไปทาฝาเพดาน อฐมวลเบา ฯลฯ ควรกาหนดมาตรการคมครองพนทเกษตรกรรม รฐบาลควรสงเสรมใหสหกรณรวมกลมดาเนนการแปรรปสนคาเกษตร โดยใหสนเชอปลอดดอกเบย

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร)

- ราคา ตนทน ผลตอบแทนสนคาเกษตรชนดอน สภาพปญหาพนทภาคตะวนออกสนคาเกษตรทสาคญ ประกอบดวย ยางพารา ลาไย

ทเรยน มงคด เงาะ ยางพารามปญหาราคาตกตามาตงแตป 2559 โดยปนราคาอยทประมาณ 5 กโลกรม / 100 บาท ทงน ยางพาราทปลกในพนททไมเหมาะสม (N) และไมมเอกสารสทธ ทาใหไมมการขนทะเบยนเกษตรกร สงผลใหมปรมาณยางพารามากกวาขอมลทเกบได นอกจากน เกษตรกรทมเอกสารสทธในพนท ไมเหมาะสม(N)ไมยอมโคนตนยางพาราทง เนองจากราคาทเกษตรกรขายไดในพนททเหมาะสม (S)และพนทไมเหมาะสม (N)มกาไรตางกนไมมากประมาณ 2,000 บาท/ไร

แนวทางการพฒนา สงเสรมใหปลกพชแซมเสรมรายได ในกลมเกษตรกรทมรายได ไมเพยงพอ เชน พชสมนไพร

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร

สภาพปญหา จงหวดประจวบครขนธมสนคาเกษตรทสาคญ ไดแก ยางพารา สบปะรดโรงงาน มะพราว ปาลมนามน พนทของจงหวดแบงเปน 2 สวน โดยเขตพนทตอนบนสวนใหญปลกพชไร และ สวนตอนลางจะเปนพนทปลกพชสวน จะมทงปลกในพนทเหมาะสม (S1) และพนทไมเหมาะสม(N)

แนวทางการพฒนา สงเสรมการปลกพชทดแทนในพนทไมเหมาะสม โดยเขตพนทตอนบน ควรสงเสรมการปลกวานหางจระเขในพนทปลกสบปะรดทไมเหมาะสม ซงสามารถสงเขาโรงงานอตสาหกรรมเดยวกบสบปะรดได สาหรบเขตพนทตอนลาง สวนใหญเปนพชสวน ซงไมสามารถตดโคนทงได


ควรปลกพชแซมเสรมรายได เชน โกโกในสวนมะพราว แตอาจมปญหาตลาดขยายตวชา ซงเหมาะสมสาหรบกลมเกษตรกรทมตลาดรองรบอยแลว

สภาพปญหา เกษตรกรในจงหวดเพชรบรนยมปลกพชเชงเดยว ทาใหมตนทน การผลตเพมสงขน สวนใหญจะเปนคาใชจายในการใชยาฆาหญาและยาฆาแมลง ในสวนของพนทปาทเปน ปาไมเตงรง อาเภอแกงกระจาน ซงเปนพนทปาตนนา แตประสบปญหาภยแลง นอกจากนการทาแปลงใหญสบปะรดของเกษตรกรบานคา ยงประสบปญหาในเรองของตลาดรบซอผลสดทไมเปนไปตามเง อนไขทไดตกลงไวตงแตตน

แนวทางการพฒนา สงเสรมใหเกษตรกรปลกพชผสมผสาน สงเสรมการปลกพชแซม โดยเฉพาะไมยนตน สามารถปลกเปนมรดกได เชน ไผ เปนพชทปลกงาย ทนแลง สามารถใชประโยชนไดมาก ขนน ตลาดจนมความตองการรบซอสง แตควรปลกปรมาณนอยและเนนการควบคมคณภาพใหไดตามความตองการของตลาด รวมถงบรหารจดการใหผลผลตออกเปนชวง ๆ สงเสรมการปลกไม 7 ระดบ โดยไมตองเอาแปลงเดมออก แตใหเสรมตามหวไรปลายนา สงเสรมการรวมกลมอบรมใหความรเกยวกบการปลกพชการสรางบอนาตองคานงถงอตราการระเหยและบอทขดตองสามารถใชเลยงปลาได

หนวยงานทเกยวของ กรมสงเสรมการเกษตร กรมพฒนาทดน กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ

3) ความตองการของตลาด และแหลงรบซอ สภาพปญหา เกษตรกรสามารถผลตสนคาไดเปนจานวนมากและมคณภาพ

ตามทตลาดตองการได แตปจจบนมปญหาตรงทไมมชองทางการจาหนายสนคา ผลตแลวไมรจะขายใครเนองจากผบรโภคสวนใหญนยมซอสนคาในหางสะดวกซอ

แนวทางการพฒนา สนบสนนการจดอบรมใหเกษตรกรมความรในเรองการแปรรปผลผลต การบรรจหบหอ การนาเทคโนโลยใหมๆ มาใช เพอเปนการสรางมลคาเพมใหกบสนคา และสนบสนนการรวมกลมจดหาตลาดรองรบสนคาเกษตร รวมทงสงเสรมการปลกเพอการบรโภคในครวเรอน

หนวยงานบรณาการ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ) กระทรวงพาณชย

สภาพปญหา จากการทรฐบาลสงเสรมให เกษตรกรปลกไพล ทาใหผลผลต มจานวนมาก สงผลใหราคาตกตา โดยปจจบนราคาไพลอยท 5 บาท/กก. ซงราคาทเหมาะสมควรเปน 10 บาท/กก.เกดปญหาการขาดอานาจตอรองของเกษตรกร ถงแมจะมผลผลตนอย แตไมสามารถขายราคาแพงได เนองจาก มการฮวราคาของบรษท/คนกลาง/พอคารบซอสนคาเกษตรนอกจากนบรษทยงไมรบซอสนคาเกษตรทมราคาแพง เชน เกษตรอนทรย

แนวทางการพฒนา สงเสรมใหเกษตรกรผลตสนคาทางเลอก เชน ขมนชน กระวานเมด ตลาดรบซอดมาก โดยเฉพาะตลาดตางประเทศ โดยพนทอาเภอบานคา อาเภอสวนผง มความเหมาะสมในการเพาะปลกขมนชน การเลอกปลกพช ควรเลอกปลกพชทมตลาดรองรบในอนาคต โดยใชหลกตลาดนาการผลต


สนบสนนการจดตงตลาดกลาง โดยใหภาคเอกชนเปนผดาเนนการ เพอใหเกษตรกรนาสนคาเกษตรไปขาย เปนการแกปญหาสนคาลนตลาด และสงเสรมการแปรรปสนคาเกษตร

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ) กระทรวงพาณชย

-การสนบสนนกจกรรมการผลต 4) ปจจยทสงเสรมหรอสนบสนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต

รฐบาลจงไดสงเสรมใหปรบเปลยนไปปลกพชหลากหลายเพอลดพนททานาปรง โดยรฐบาลไดใหเงนชวยเหลอสนบสนนการปลกพชอนในจานวนไมเทากบเงนทใหการสนบสนนชวยเหลอ การปลกขาว รวมถงมการสงเสรมการปลกพชทไมเหมาะสมกบพนท โดยสงเสรมการปลกถวเขยวในเขตชลประทาน พอมการปลอยนา สงผลใหตนถวจมนาตาย ทาใหเกษตรกรมหนสนเพมขน จงหวดชยนาทเปนจงหวดทผลตเมลดพนธขาวเปนอนดบท 1 แตปจจบนขายเมลดพนธขาวไมได เนองจากเกษตรกรเปลยนชนดพนธขาวเพาะปลก ตลอดจนปญหาการปลกขาวเกนปละ 2 ครง

แนวทางการพฒนา สงเสรมการเพาะปลกพชทเหมาะสมกบพนท เชน ขาวโพดเลยงสตว เนองจากไดผลผลตดและมตลาดรบซอ รฐบาลควรใหสนเชอและคดดอกเบยในอตราเดยวกนสาหรบพชทกชนด และควรใหเงนสนบสนนทเหมาะสมในการจงใจใหเกษตรกรปรบเปลยนไปปลกพชชนดอน กรมชลประทานตองควบคมการปลอยนา เพอใหเกษตรกรทานาไมเกนปละ 2 ครง ควรนารปแบบบางระกาโมเดลมาใช โดยกาหนดชวงระยะเวลาการขนทะเบยนปลกขาวเฉพาะพนท ไมใชพรอมกนทงประเทศ โดยกาหนดเงอนไข การขนทะเบยนผปลกขาว คอใครทขนทะเบยนหลงชวงระยะเวลาทกาหนดไว รฐบ าลจะตองไมรบผดชอบ ใหความชวยเหลอ และชวงเวลาทไมไดทานา ควรสงเสรมการทาอาชพเสรมใหแกเกษตรกร เชน การปลกผก เปนตน

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมสหกรณกรมสงเสรมการเกษตรกรมการขาว กรมวชาการเกษตร กรมชลประทาน) ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

สภาพปญหาการทา Zoningไมสามารถจะเกดขนได ถาหากรฐบาลไมมงบประมาณ ใหและไมมตลาดรองรบ ทผานมารฐบาลมแตนโยบายกาหนดมาใหพนทและเกษตรกรดาเนนการ ไมมการสอบถามความตองการของพนทและเกษตรกรกอน ซงเกษตรกรสวนใหญเปนเกษตรกรรายยอยไมมทน ในการเพาะปลกและผลตแลวไมรขายใหใคร

แนวทางการพฒนา รฐบาลควรสนบสนนการปรบเปลยนการเพาะปลก โดยมาในรปของ Package มขอมลประกอบการตดสนใจ งบประมาณ และตลาด รวมทงมการรบประกนความเสยง

หนวยงานทเกยวของ ทกหนวยงานของกระทรวงเกษตรและสหกรณ - การสนบสนนจากผประกอบการในพนท

สภาพปญหา พนทไมเหมาะสม (S3 และ N) มมากพอสมควร จงหวดราชบรเปนแหลงเลยงสกรมากกวา 1 ลานตว ซงในแตละปมความตองการอาหารเลยงสตวเปนจานวนมาก โคเนอมปญหาเรอง สารเรงเนอแดง หนอไมฝรงมปญหาเรองโรคระบาดรนแรง เนองจากปลกในพนทซา


แนวทางการพฒนา ส ง เสรมการปลกมนส าปะหล ง หญา เนเปยร ใน พนท ทไมเหมาะสม เพอเปนอาหารสตว และสงเสรมการปลกพชผก เนองจากมตลาดรบซอ คอ ตลาดศรเมอง ซงปจจบนมปรมาณไมเพยงพอตอการสงออกไปยงจงหวดตาง ๆ (รอยละ 70 สงขายภาคใต) พชสมนไพร 13 ชนด เชน ตะไคร ใบมะกรด ขา พรก มการ Contractเพอสงขายไปตลาดตางประเทศ ซงตลาดศรเมองยนด เปนคนกลางให รวมถงรฐควรใหความชวยเหลอในเรองของนาใตดน

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมปศสตวกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ภาคเอกชน (ตลาดศรเมอง)

-การรวมกลมเกษตรกร สภาพปญหา นโยบายรฐบาลสงเสรมการเล ยงโคขนและปลอดสารเรงเนอแดง

พอนาไปขายทตลาดไมรบซอ เนองจากตองการเนอแดง ปญหาคอไมมตลาดรบซอสนคาเกษตรรวมถงราคาจาหนายผกอนทรยเทากบผกปลอดภย และปญหาโรคแมลง

แนวทางการพฒนา หนวยงานอน ๆ เชน กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม ควรใหการสนบสนนสหกรณดวย ในฐานะทเปนนตบคคล สงเสรมใหสหกรณเปนผผลต/แปรรปส นคาเกษตร สนบสนนการทาเกษตรอนทรย และผกปลอดภย จดหาตลาดรบซอในกลมผทรกสขภาพ เชน โรงพยาบาล

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรมสงเสรมการเกษตร กรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงพาณชย และกระทรวงอตสาหกรรม

2.3.3.2 ขอเสนอโครงการทสาคญเพอการบรหารจดการพนท ไดแก 1) การปลกพชทดแทนในพนทไมเหมาะสม โดยเขตพนทตอนบน ควรสงเสรม

การปลกวานหางจระเขในพนทปลกสบปะรดทไมเหมาะสม ซงสามารถสงเขาโรงงานอตสาหกรรมเดยวกบสบปะรดได สาหรบเขตพนทตอนลาง สวนใหญเปนพชสวน ควรปลกพชแซมเสรมรายได เชน โกโกในสวนมะพราว แตอาจมปญหาตลาดขยายตวชา ซงเหมาะสมสาหรบกลมเกษตรกรทมตลาดรองรบอยแลว

2) เลยงโค (โคบาลบรพา) และการปลกหญาเนเปยร เพอรองรบการทาปศสตว 3) สงเสรมการปลกพชทางเลอก เชน พชสมนไพร เนองจากมแหลงรบซอ คอ

โรงพยาบาลอภยภเบศร ซงจงหวดปราจนบรไดรบการสงเสรมใหเปนเมองสมนไพร (Herbal Hub) 4) การปลกพชผสมผสานตามคนนาในพนททไมเหมาะสม (N) เชน ผกปลอดภย

การทาโรงเพาะเหด การปลกไมผล เชน มะมวง มะพราวนาหอม 5) การปลกพชทดแทน เชน เผอก ซงใหผลตอบแทนสง แตมขอจากดในเรองของ

การปลกซาในพนท เกดโรคแมลง ทาใหไดผลผลตทไมมคณภาพ 6) การปลกพชแซม โดยเฉพาะไมยนตน สามารถปลกเปนมรดกได เชน ไผ เปนพชท

ปลกงาย ทนแลง สามารถใชประโยชนไดมาก ขนน ตลาดจนมความตองการรบซอสง แตควรปลกปรมาณนอยและเนนการควบคมคณภาพใหไดตามความตองการของตลาด รวมถงบรหารจดการใหผลผลตออกเปนชวง ๆ สงเสรมการปลกไม 7 ระดบ โดยไมตองเอาแปลงเดมออก


7) ขมนชน กระวานเมด ตลาดตางประเทศมความตองการ โดยพนทอาเภอบานคา อาเภอสวนผง มความเหมาะสมในการเพาะปลกขมนชน

2.4 ภาคใต จงหวดสงขลามผเขารวมสมมนาจากผแทนของภาครฐ เอกชนและเกษตรกรในจงหวดตรง พทลง สงขลา สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และกระบ

2.4.1 การวเคราะหความเหมาะสมทางกายภาพของพนทสาหรบการผลตสนคาเ กษตรภาคใต โดย นายนนทพล หนองหารพทกษ กรมพฒนาทดน สรปสาระสาคญ ดงน

การบรหารจดการพนทเกษตรกรรม (Zoning) เปนการกาหนดขอบเขตพนทความเหมาะสมของการทาการเกษตรในแตละพนท เพอใหเกดประสทธภาพในการผลตสง โดยกาหนดจากขอมล ดน นา ภมอากาศ และสภาพแวดลอม ดานตางๆ นามาประกอบกบขอมลพช สตว ประมง ในแตละชนด รวมทงวเคราะหรวมกบความตองการของตลาด และสมดลของอปสงค-อปทาน ทงนในปจจบนกระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดแบงพนทความเหมาะสม (Landsuitability) ของการปลกพชเปน 4 ระดบ ไดแก พนทมความเหมาะสมสง (S1)พนทมความเหมาะสมปานกลาง (S2) พนทมความเหมาะสมเลกนอย (S3) และพนทไมเหมาะสม (N) โดยมขอมลความเหมาะสมพชเศรษฐกจ 13 ชนดทสาคญ ซงเกษตรกรทปลกพชเหมาะสมกบพนทอยแลว (S1และ S2) จะสงเสรมใหมการลดตนทนและเพมประสทธภาพการผลต เชน ปรบปรงบารงดนดวยการเพมอนทรยวตถในดน สรางระบบอนรกษดนและนา เปนตน สวนเกษตรกรทปลกพชไมเหมาะสมกบพนท (S3 และ N) จะมการสงเสรม ใหปรบเปลยนการผลตเปนสนคาทผลตอบแทนสงกวา เชน เปลยนเปนพชเศรษฐกจชนดอน เกษตรผสมผสานหรอเกษตรพอเพยง ทาปศสตว เพาะเลยงสตวนา ปลกไมมคา 58 ชนด เปนตน

การใชทดนในภาคใต (PresentLandUse) สาหรบทาเกษตรกรรม พบวา มการปลกพช ยนตนมากทสด คอ ยางพารา 17,175,620 ไร คดเปนรอยละ 37.21 และปาลมนามน 6,084,728 ไร คดเปนรอยละ 13.18 รองลงมาเปน ไมผล 1,732,180 ไร คอ มะพราว 379,140 ไร คดเปนรอยละ 0.82 ทเรยน 223 ,566 ไร คดเปนรอยละ 0.48 เงาะ 63,555 ไร คดเปนรอยละ 0.14 และมงคด 48,815 ไร คดเปนรอยละ 0.11 นอกจากนยงมพนทนา 1,518,898 ไร คดเปนรอยละ 3.29 พชไร 54,942 ไร คดเปนรอยละ 0.12 ทงหญาและโรงเรอนเลยงสตว 21,317 ไร คดเปนรอยละ 0.05 และอนๆ เชน สถานทเพาะเลยงสตวนา เกษตรผสมผสานไรนาสวนผสม เปนตน สาหรบเนอทปลกพชเศรษฐกจทสาคญของภาคใต ตามระดบความเหมา ะสมของพช 5 ชนด เมอเปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2558 และป พ.ศ. 2560 พบวา ยางพารา ปาลมนามนมพนทปลกเพมขนมะพราวมพนทปลกคอนขางคงท สวนขาว และไมผลผสม (เงาะ ทเรยน และมงคด) มพนทปลกลดลงเลกนอย ทงนพนท ทเหมาะสมในการปลกไมผล (เงาะ ทเรยน และมงคด) ของภาคใต ยงคงเหลอคอนขางมาก จงเปนอกทางเลอกหนงทนาสนใจสาหรบเกษตรกรในการปรบเปลยนการผลต

การวเคราะหศกยภาพตามชนความเหมาะสมของดนสาหรบพชเศรษฐกจทจะเปนทางเลอก ในการปลกทดแทนยางพารา ยกตวอยางจงหวดสงขลา มพชทางเลอก 3 ชนด คอ ปาลมนามน ไมผล (เงาะ ทเรยน มงคด) และมะพราว พบวา มพนททเหมาะสม (S1 และ S2)ในการปลกพชดงกลาว 1,766,572 ไร 1,319,520 ไร และ 906,186 ไร ตามลาดบ โดยขอมลใน Agri-Map Online จะระบถง พนทความเหมาะสมสงและปานกลาง ทไดปลกพช ดงกลาวอยแลว และพนทสวนทเหลอทสามารถปลกได ซงจะเปนขอมลเบองตนในการเลอกปลกพช


ตามศกยภาพของพนทไดอยางเหมาะสม นอกจากขอมลดานการเกษตร (ดน นา พช) แลว Agri-Map Online ยงประกอบไปดวยขอมลดานเศรษฐศาสตร (ตนทน ผลตอบแทน) และขอมลสนบสนน (แหลงรบซอ พยากรณอากาศ) โดยมขอมลถงระดบตาบล ปจจบนสามารถใชงานAgri-Map Onlineผานโทรศพทมอถอได เปนการเพมความสะดวกในการใชประโยชนจากขอมลเพอประกอบการตดสนใจการปรบเปลยนพนทการผลตในพนท ไมเหมาะสมใหเกษตรกรและทกภาคสวนทเกยวของ

2.4.2 การวเคราะหดานเศรษฐกจสนคาเกษตร และสนคาทางเลอกทเหมาะสมในพนทภาคใต . โดย นายสธรรม ธรรมปาโล ผอานวยการสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท9จงหวดสงขลาสรปสาระสาคญ ดงน

การวเคราะหขอมลดานเศรษฐกจการเกษตรของภาคใตมการดาเนนงาน ดงน 1) ศกษาสนคาเกษตรทสาคญของภาคใต 2) วเคราะหตนทน/ผลตอบแทน ในพนทความเหมาะสม (S1 และ S2) และพนท ไมเหมาะสม (S3,N) วถตลาด และบญชสมดลสนคา (Demand Supply) ของสนคาเกษตรทมมลคาผลตภณฑ มวลรวมจงหวด (GPP) สงใน 4 ลาดบแรก (Top 4) และสนคาทางเลอก 3) เสนอแนวทางบรหารจดการพนทตามแผนท Agri-Map และ 4) กระบวนการมสวนรวมระดมความเหนจากผมสวนเกยวของในพนท (Focus Group) เพอจดทาขอเสนอแนะเชงนโยบายในระดบจงหวดโดยไดทาการศกษาในพนทภาคใตตอนบน 7 จงหวด ไดแก จงหวดชมพร ระนอง สราษฎรธาน นครศรธรรมราช กระบ พงงา และภเกต และภาคใตตอนลาง 4 จงหวด ไดแก พทลง ตรง สงขลา และสตลโดยมผลการวเคราะหรายละเอยดตามตารางภาคผนวกท 4.4

ตารางภาคผนวกท 4.4 สนคาเกษตรทส าคญ 4 อนดบของจงหวดในพนทภาคใต

จงหวด สนคา Top 4 สนคาทางเลอก กจกรรมเสรมรายได

ภาคใตตอนบน (7 จงหวด)

ชมพร ปาลมนามน ยางพารา ทเรยน กาแฟ ทเรยน หมาก สบปะรด สละ กลวยหอมทอง เพาะเหด ผกเหลยง ขมน ขง ขา กระชาย แพะ สกร โค ผง

ระนอง ยางพารา ปาลมนามน กาแฟ ทเรยน ทเรยน มะมวงหมพานต สราษฎรธาน ยางพารา ปาลมนามน ทเรยน มะพราว ทเรยน มะพราวผลแก นครศรธรรมราช ยางพารา ปาลมนามน ทเรยน มงคด ทเรยน มงคด กระบ ยางพารา ปาลมนามน มะพราว สกร ทเรยน มะพราวผลแก พงงา ยางพารารา ปาลมนามน ทเรยน มงคด ทเรยน มงคด ภเกต ยางพารา สบปะรด มะพราวนาหอม กง ทเรยน มะพราวนาหอม


ตารางภาคผนวกท 4.4 สนคาเกษตรทส าคญ 4 อนดบของจงหวดในพนทภาคใต (ตอ)

จงหวด สนคา Top 4 สนคาทางเลอก กจกรรมเสรมรายได

ภาคใตตอนลาง (4 จงหวด)

พทลง ยางพารา ขาวนาป สกร โคเนอ กลวยหอมทอง ดาวเรอง หญาหวายขอ สละ

สบปะรด มะละกอ ผกเหลยง หนาวว ดาหลา สมนไพร(ขมน ขง ขา กระชาย) เพาะเหด ผงโพรง โคเนอ

ตรง ยางพารา ปาลมนามน สกร ไขไก จาปาดะ หมาก สละ สงขลา ยางพารา ขาวนาป สกร โคเนอ พรกเขยวมน คะนา มะระ บวบ

ถวผกยาว กลวยหอมทอง ดาวเรอง หญาหวายขอ

สตล ยางพารา ปาลมนามน กงขาวแวนนาไมลองกอง

จาปาดะ หมาก สละ

ทมา : จากการสารวจของสานกงานเศรษฐกจการเกษตรท 8 และ 9 สานกงานเศรษฐกจการเกษตร

จากตารางท 4 จะพบวาสนคา Top 4 สวนใหญของภาคใตจะเปนพชเศรษฐกจ เชน ยางพารา ปาลมนามน มะพราว ทเรยน มงคด ขาวนาป กาแฟ สนคาปศสตว เชน สกร ไขไก โคเนอ และสนคาประมง เชน กง ทงนไดนาเสนอปจจยสาคญทนามาพจารณาประกอบการตดสนใจปรบเปลยนกจกรรมการผลตในพนทไมเหมาะสมตามแผนท Agri-Map ทดแทนยางพารา ดงน 1) มความเหมาะสมกบศกยภาพของพนท 2) เกษตรตนแบบและแหลงเรยนรในพนท 3) ตลาดมความตองการทงภายในประเทศและสงออกไปตางประเทศ 4) สามารถเพมมลคาโดยการแปรรป/พฒนาผลตภณฑ และ5) ผลตอบแทนสงโดยไดนาเสนอตวอยางสนคาทางเลอก และกจกรรมเสรมรายได เชน ทเรยนมะพราวนาหอม หมาก เปนตน

2.4.3 ขอคดเหนตอการจดทาแนวทาง มาตรการการผลตทเหมาะสม โดยทประชมไดรวมใหความเหนตอปจจยทมผลตอการปรบเปลยนการผลตของเกษตร และมาตรการทดาเนนการสรปสาระสาคญ ดงน

2.4.3.1 ปจจยทมผลตอการตดสนใจปรบเปลยนการผลตของเกษตรกร 1) ปจจยดานกายภาพ

สภาพปญหา - บางพนทของภาคใต เชน อาเภอเมอง จงหวดสตล อยในพนทรบนาจากเทอกเขา

โตนงาชางในฤดนาหลากถง4เดอน พชทเกษตรกรเลอกปลกเพอใหเหมาะสมกบลกษณะของพนท คอ การปลกปาลมนามนแบบยกรอง ซงระหวางทรอปาลมนามนใหผลผลต มการปลกพชเสรมรายได คอ ออยคนนา และมการขดบอเลยงปลาดกในรองสวนปาลม เพอเปนการเสรมรายได

- พนทของภาคใต มความหลากหลาย พนทสวนใหญจะเปนดนปนทราย บรเวณ ทสงเปนดนเหนยวหรอดนลกรง สภาพอากาศมฝนตกชกเกอบทงป สลบกบฤดแลงสน ๆ


แนวทางพฒนา - ขอจากดของพนทอาจเปนอปสรรคในการทาการเกษตร แตหากมแนวทางในการ

แกปญหาสามารถพฒนาเปนแปลงตนแบบในการเรยนร รวมกลมกนเปนเครอขายเพอแลกเปลยนขอมลทงในดานการผลตและการตลาดกจะเกดประโยชนตอเกษตรกรในการปรบเปลยนการผลตใหเหมาะสมกบศกยภาพของพนทตนเอง

- ควรมการสนบสนนองคความรดานลกษณะของดนและภมอากาศในแตละพนท เพอเปนขอมลใหเกษตรกรวางแผนการผลตชนดพชทเหมาะสม เชน หากเกษตรกรสนใจในการปรบเปลยน เปนการปลกไมยนตนทมมลคาทางเศรษฐกจ 58 ชนด จะพบวาคณภาพไมในแตละพนทจะแตกตางกน หากเกษตรกรสามารถเลอกชนดไมทเหมาะสมกบพนท กจะสงผลใหขายไมไดราคาด

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

2) ปจจยดานเศรษฐกจ สภาพปญหา - การปลกพชเชงเดยวในปจจบน เมอราคาผลผลตตกตา จะสงผลกระทบตอรายได

ของเกษตรกรเปนอยางมาก โดยเฉพาะพชเศรษฐกจหลกทสาคญของภาคใต เชน ยางพารา ปาลมนามน การปลกพชเสรมรายไดในสวนยางพารา หรอการปลกพชแบบผสมผสาน เปนอกทางเลอกหนง ทจะเพมรายไดใหเกษตรกร

- โคเนอ และสกร ของภาคใต ยงเปนทตองการของตลาด โดยเฉพาะจงหวดตรง ทมอาหารประจาจงหวดคอหมยางเมองตรง เนองจากพนทจงหวดตรงมขอจากดในดานสงแวดลอม จงถอเปนโอกาสของจงหวดขางเคยง แตทงนการชาแหละตองผานโรงฆาสตวทไดรบมาตรฐานจากกรมปศสตว ดานโคเนอมตลาด ทสาคญ คอ จงหวดทเปนแหลงทองเทยว เชน ภเกต กระบ รวมถงประเทศมาเลเซย แตทงนพบวาโคเนอ ยงมการแขงขนดานการตลาดจากแบรนดอนๆ ทมชอเสยงอยมาก

- จากการสนบสนนใหเลยงปลาดกของภาครฐ สงผลใหปรมาณปลาดกลนตลาด จงปรบเปลยนแนวทางการเลยงปลา สงเสรมใหมการรวมกลมกน เพอสรางจดเดนของสนคา เนนกลมตลาดเฉพาะ(Nichemarket) เชน การเลยงปลากดเพอนนทนาการ ทสามารถขายเปนสนคาออนไลนไดทวโลก โดยไดรบ ความสนใจทงในและตางประเทศ ทงยงมความสะดวกในการขนสงมากกวาสนคาอนๆโดยใสถงพลาสตกอยได 15 วนสามารถขนสงทางเครองบนได นอกจากนตลาดอาหารสขภาพกเปนอกทางเลอกหนงทนาสนใจ เชน การบรโภคปลานลตวผตวเตมวยเพอเพมพลงทางเพศ เปนการดงจดเดนของสนคาเพอพฒนาใหตอบโจทยความตองการของกลมตลาดเฉพาะ (Niche Market) เปนทางเลอกใหม ทดแทนการผลตสนคาทเนนการผลตจานวนมาก

- ปจจยสาคญของการปรบเปลยน คอ ตลาด โดยเฉพาะตลาดในทองถนทสามารถขายสนคาเกษตรไดงาย เชน ไมพะยอม เปนทตองการของตลาดภาคใตเนองจากเปนวสดสาหรบตอเรอ นอกจากนสนคาประมง เชน ปดา ยงเปนทตองการของตลาดในจงหวดทองเทยว เชน จงหวดกระบ และภเกต ซงปจจบนปรมาณการผลตยงไมเพยงพอ


แนวทางพฒนา - การปรบเปลยนจากพนทสวนยางพาราเดมทคนเคย และไมแนใจเรองการลงทน/

การตลาด ในการผลตสนคาเกษตรชนดอน สงผลใหเกษตรกรบางกลมกลวทจะเปลยนแปลง การสงเสรม ใหเกษตรปลกพชเสรมรายไดในสวนยางพารากเปนอกทางเลอกทนาสนใจ ทงนภาครฐควรมแปลงตนแบบหรอ องคความรสาหรบชนดสนคาทมความเปนไปไดทงความเหมาะสมทจะปลกรวมกบยางพาราและมแหลงรบซอ/ความตองการของตลาด เชน หมาก กาแฟรวมถงควรมรปแบบการทาเกษตรแบบผสมผสานของภาคใตตอนบน/ตอนลาง เพอเปนขอมลใหเกษตรกรเปนแหลงเรยนร

- การเลยงโคเนอ และสกร ของภาคใตกเปนอกทางเลอกหนงทเกษตรกรสามารถปรบเปลยนมาทาได เนองจากยงมตลาดรองรบ แตตลาดคอนขางจะมการแขงขนกนสง นอกจากเรองคณภาพและมาตรฐานตางๆ แลว การลงทนกคอนขางสง ดงนนควรมรวมกลมและสรางเครอขายเพอเชอมโยงขอมลดาน องคความรตางๆ ความรวมมอดานตลาดมแหลงเงนทนหมนเวยนภายในกลม หรอการขอรบการสนบสนนเงนทนจากภาครฐ

- กลมตลาดเฉพาะ (Niche Market) ซงสนคาในกลมนจะเปนสนคาทมจดเดนเฉพาะ หากเกษตรกรสามารถหาจดเดนของสนคาตวเอง เชน อาหารเพอสขภาพ ถอเปนอกหนงทางเลอกทนาสนใจ ทจะสรางรายไดใหเกษตรกร

- การวเคราะหตลาดถอเปนสงทสาคญมาก หากมขอมลดานการตลาดใหเกษตรกร ผลตสนคาเกษตรแลวสามารถขายได เกษตรกรพรอมทจะปรบเปลยน เชน สนคาทตลาดทองถนตองการ ควรมการรวมกลมและพฒนาใหเปนสนคาทมคณภาพ และอาศยความไดเปรยบดานตนทนคาขนสง ซงจะเปน การสรางกลมลกคาประจา เปนการสรางรายไดใหกลมอยางสมาเสมอ

หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร กรมปศสตว กรมประมง สานกงานเศรษฐกจการเกษตร) กระทรวงพาณชย (พาณชยจงหวด)

3) ปจจยดานสงคม สภาพปญหา เกษตรกรมกทาเกษตรตามแบบวถเดมๆ ปลกพชเดม รวมถงการปลก

ตามกระแสนยมของแตละชวงเวลา ซงการจะปลกพชแตละชนดควรมการปรบเปลยนใหเหมาะสมทงสภาพพนท องคความรทจาเปน เชน โรค แมลงศตรพชตางๆ การดแลรกษา สภาพอากาศ การแปรรป ความตองการของตลาด ความสอดคลองกบวถชวตของเกษตรกร เชน ภาคใต นยมบรโภคกบขาวทใสยอดมะพราว เชน แกงสม แกงไก ในชวงทราคามะพราวตกตา เกษตรกรสามารถปลกมะพราวเสรมในสวนปาลมนามน หรอยางพาราเพอขาย ยอดมะพราว ซงใชระยะเวลาการปลก 2-2.5 ป กสามารถสรางรายไดใหเกษตรกรได นอกจากนยงมการนาไผเลยงสทองมาปลก เพราะมระยะเวลาใหผลผลตสนเพยง 6 เดอน สามารถตดลาไปขายไดเปนทนยมเพราะมอดไมกน นอกจากนหนอไมยงมรสชาตหวาน สามารถแปรรปเปนหนอไมดองขายเพมรายไดอกทางหนงดวย

แนวทางพฒนา ภาครฐควรมแหลงเรยนรใหเกษตรกรไดเหนตนแบบการปลกพชเศรษฐกจใหมๆ รวมถงขอมลดานการตลาด รวมทงส งเสรมการรวมกลมของเกษตรกรเพอจะไดมการแลกเปลยนเรยนร และมอานาจตอรอง


หนวยงานทเกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมพฒนาทดน กรมสงเสรมการเกษตร) 4) ปจจยทสงเสรมหรอสนบสนนการปรบเปลยนกจกรรมการผลต

สภาพปญหา - การขาดองคความรดานการผลต และแหลงเงนทนของเกษตรกรในการปรบเปลยน

การผลตสนคาเกษตรทตางไปจากเดม เพอเสรมรายไดจากการปลกยางพารา เชน กลมเกษตรกรใน อ.ยานตาขาว จงหวดตรง มความสนใจจะลองปลกสละพนธสมาลจาหนาย แตขาดเงนลงทนและองคความร จงเรมดวยการขอรบเงนสนบสนนจากกลม เพอซอตนพนธและเดนทางไปศกษาดงานแหลงปลกสละพนธสมาลทประสบความสาเรจ ทจงหวดจนทบร เบองตนมเกษตรกรเขารวม 4 ราย ปลกสละ 400 ตน ขณะนผลผลตไมพอจาหนาย ลกคาชนชอบในรสชาต ซงสามารถเสรมรายไดใหครอบครวไดอกทางหนง

- การทาเกษตรพนธะสญญาหรอ contract farming เปนการทาสญญาซอขายสนคาเกษตรลวงหนาระหวางเกษตรกรและผประกอบธรกจทางการเกษตร ซงจะลดความเสยงดานการตลาด ใหเกษตรกร รวมทงไดรบการถายทอดความรตางๆททนสมย แตในบางครงหากสญญาดงกลาวไมมความเปนธรรม เกษตรกรอาจไดรบผลเสย เชน เงนลงทนสงไมคมกบคาตอบแทนทจะไดรบ และความเสยงจากภยธรรมชาต ทอาจจะเกดขน เปนตน

แนวทางพฒนา - หากเกษตรมความสนใจในการปรบเปลยนการผลตกจกรรมทางการเกษตรแตยงขาด

องคความร/แหลงเงนทน ภาครฐควรมชองทางเพอชวยเหลอเกษตรกร ตามความเหมาะสมของแตละกลมใหชดเจน เชน กลมเกษตรทเพงเรมตน กลมเกษตรกรทเขมแขงแลวแตตองการตอยอด ควรมการชวยเหลอทแตกตางกน

- ปจจบนไดมพระราชบญญต (พ.ร.บ.) สงเสรมและพฒนาระบบเกษตรพนธสญญา พ.ศ.2560 เพอกาหนดหลกเกณฑในการทาสญญาในระบบเกษตรพนธสญญาใหเกดความเปนธรรม ซงในสวนภมภาคเกษตรกรสามารถขอคาแนะนาจากสานกงานเกษตรและสหกรณจงหวดได

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมพฒนาทดน สานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ)

5) ปจจยดานอนๆ (กฎหมาย/ความตกลงการคาเสรอาเซยน (AFTA) สภาพปญหา - หลงจากทมการแกไข มาตรา 7 พ.ร.บ. ปาไม พ.ศ. 2484 โดยกาหนดใหไมทกชนด

ทปลกในทดนกรรมสทธหรอสทธครอบครองตามประมวลกฎหมายทดนไมเปนไมหวงหาม การทาไมไมตองไดร บอนญาตจากพนกงานเจาหนาทอกตอไป เวนแตกรณทตองการสงออกไมหรอผลตภณฑออกนอกราชอาณาจกรจะตองขออนญาตเจาหนาท ซงปจจบนพบวายงมการนาเขาไมจากตางประเทศสง เชนประเทศมาเลเซย สหภาพเมยนมารเวยดนาม เนองจากไมในประเทศไทยมไมเพยงพอ

- เกษตรกรยงไมใหความสาคญเรองหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา Form D เทาทควรเพอขอรบสทธประโยชนทางภาษ ในการสงออกสนคาเกษตรไปยงประเทศอาเซยนทปรบลดภาษนาเขาเปนศนย


แนวทางพฒนา - เนองจากการปลกไมมคาทางเศรษฐกจ มขนตอนการดแลทไมยงยาก จงถอเปน

อกทางเลอกหนงทนาสนใจ ทงนอาจมขอจากดดานระยะเวลา ทตองใชเวลานานกวาจะสรางรายไดใหเกษตรกร จงเหมาะสมกบเกษตรกรบางรายทมรายไดทางดานอนดวย รวมทงควรคานงถงความเสยงจากภยธรรมชาต เชน พาย ดงนนควรมการนาเสนอขอมลใหรอบดานเพอใหเกษตรกรใชประกอบการตดสนใจ

- ภาครฐควรทาความเขาใจเรองสทธประโยชนทางภาษทจะไดรบ จากความตกลงการคาเสรอาเซยน (AFTA) ใหเกษตรกรรบทราบ เชน จดอบรมหรอสงเจาหนาทใหคาแนะนาและอานวย ความสะดวกในการปฏบตตามขนตอนทกาหนด

หนวยงานท เกยวของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ (กรมสงเสรมการเกษตร กรมพฒนาทดน) กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงพาณชย (สานกงานการคาตางประเทศ เขต 2 อ.หาดใหญ จ.สงขลา)

2.4.4 ตวอยางโครงการทเปนการบรหารจดการพนท 1) กลมแปลงใหญผกบางทาขาม อ.พนพน จ.สราษฎรธาน

มการสงเสรมใหเกดการรวมกลมใหเปนเกษตรแปลงใหญผก ทชมชนบางทาขาม หมท 3 ต.ทาขาม อ.พนพน จ.สราษฎรธาน มพนทรวมประมาณ 300 ไร มสมาชก 65 ราย โดยไดรบการถายทอดองคความรดานการผลตและการเชอมโยงดานตลาด สามารถสงผกขายหางเทสโก โลตส ไดอยางตอเนอง สงผลใหเกษตรกร ทเปนสมาชกมรายไดและความเปนอยทดขน

2) กลมแปลงใหญผเลยงแพะลมนาปากพนง อ.ปากพนง จงหวดนครศรธรรมราช เกษตรแปลงใหญผเลยงแพะลมนาปากพนง อ.ปากพนง ถอเปนตนแบบการเลยงแพะสาหรบ

เกษตรกรทมความสนใจในการเลยงแพะ เพราะถอเปนทางเลอกใหมในการปรบเปลยน ซงเกษตรกรสามารถนาวสดเหลอใชทางการเกษตรมาแปรรปเปนอาหารแพะได เชน ทางปาลมนามน ฟางขาว โดยมประเทศมาเลเซยเปนตลาดทสาคญ

3) กลมเกษตรกรผเลยงปทะเล อ.หวไทร จงหวดนครศรธรรมราช มการสงเสรมใหเกษตรกรเลยงปทะเล ในบอเดมทเคยเลยงกงขาวแลวขาดทนจากโรค EMS

ในพนท ต.หนาสตน และ ต.เกาะเพชร อ.หวไทร จงหวดนครศรธรรมราช โดยมตลาดทสาคญคอ เยาวราชและพนทใกลเคยงกรงเทพฯ

ส ำนกงำนเศรษฐกจกำรเกษตร Office of Agricultural Economics (OAE) ถนนพหลโยธน แขวงลำดยำว เขตจตจกร กรงเทพมหำนคร 10900 โทร. 0-2940-6984

แนวทางการบริหารจัดการเขต ... · 2019-11-07 ·...

Documents