หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชาเศรษฐกจพอเพยง

(ทช31001) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

(ฉบบปรบปรง 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

หามจาหนาย

หนงสอเรยนเลมน จดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

2 | ห น า

หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต

รายวชา เศรษฐกจพอเพยง (ทช31001) ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ฉบบปรบปรง 2554

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 20/2555

คานา

กระทรวงศกษาธการไดประกาศใชหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาข�นพ�นฐาน

พทธศกราช ���� เม�อวนท� �� กนยายน พ.ศ. ���� แทนหลกเกณฑและวธการจดการศกษานอกโรงเรยน

ตามหลกสตรการศกษาข�นพ�นฐาน พทธศกราช ���� ซ�งเปนหลกสตรท�พฒนาข�นตามหลกปรชญาและ

ความเช�อพ�นฐานในการจดการศกษานอกโรงเรยนท�มกลมเปาหมายเปนผใหญมการเรยนรและส�งสม

ความรและประสบการณอยางตอเน�อง

ในปงบประมาณ ���� กระทรวงศกษาธการไดกาหนดแผนยทธศาสตรในการขบเคล�อนนโยบาย

ทางการศกษาเพ�อเพ�มศกยภาพและขดความสามารถในการแขงขนใหประชาชนไดมอาชพท�สามารถสราง

รายไดท�ม �งค�งและม�นคง เปนบคลากรท�มวนย เป� ยมไปดวยคณธรรมและจรยธรรม และมจตสานก

รบผดชอบตอตนเองและผอ�น สานกงาน กศน. จงไดพจารณาทบทวนหลกการ จดหมาย มาตรฐาน ผล

การเรยนร ท�คาดหวง และเน�อหาสาระ ท�ง � กลมสาระการเรยนร ของหลกสตรการศกษานอกระบบ

ระดบการศกษา ข� นพ� นฐาน พทธศกราช ���� ใหมความสอดคลองตอบสนองนโยบาย

กระทรวงศกษาธการ ซ�งสงผลใหตองปรบปรงหนงสอเรยน โดยการเพ�มและสอดแทรกเน�อหาสาระ

เก�ยวกบอาชพ คณธรรม จรยธรรมและ การเตรยมพรอม เพ�อเขาสประชาคมอาเซยน ในรายวชาท�มความ

เก�ยวของสมพนธกน แตยงคงหลกการและวธการเดมในการพฒนาหนงสอท�ใหผเรยนศกษาคนควา

ความรดวยตนเอง ปฏบตกจกรรม ทาแบบฝกหด เพ�อทดสอบความรความเขาใจ มการอภปราย

แลกเปล�ยนเรยนรกบกลม หรอศกษาเพ�มเตมจากภมปญญาทองถ�น แหลงการเรยนรและส�ออ�น

การปรบปรงหนงสอเรยนในคร� งน� ไดรบความรวมมออยางดย�งจากผทรงคณวฒในแตละ

สาขาวชา และผเก�ยวของในการจดการเรยนการสอนท�ศกษาคนควา รวบรวมขอมลองคความรจากส�อ

ตาง ๆ มาเรยบเรยงเน�อหาใหครบถวนสอดคลองกบมาตรฐาน ผลการเรยนรท�คาดหวง ตวช� วดและกรอบ

เน�อหาสาระ ของรายวชา สานกงาน กศน.ขอขอบคณผมสวนเก�ยวของทกทานไว ณ โอกาสน� และหวง

วาหนงสอเรยน ชดน� จะเปนประโยชนแกผเรยน คร ผสอน และผเก�ยวของในทกระดบ หากม

ขอเสนอแนะประการใด สานกงาน กศน. ขอนอมรบดวยความขอบคณย�ง

4 | ห น า

สารบญ

หนา

คานา

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน

โครงสรางรายวชาเศรษฐกจพอเพยง

บทท 1 ความพอเพยง .............................................................................................................. 1

บทท 2 ชมชนพอเพยง ............................................................................................................ 10

บทท 3 การแกปญหาชมชน ..................................................................................................... 24

บทท 4 สถานการณของประเทศไทยและสถานการณโลกกบความพอเพยง ............................. 31

บทท 5 การประกอบอาชพตามหลกเศรษฐกจพอเพยงเพอการสรางรายได อยางมนคง

มงคง และยงยน………………………………………………………………………………………………….43

บรรณานกรม ................................................................................................................

ภาคผนวก ................................................................................................................

คณะผจดทา ................................................................................................................

คาแนะนาในการใชหนงสอเรยน หนงสอเรยนสาระทกษะการดาเนนชวต รายวชาเศรษฐกจพอเพยง ทช31001 ระดบมธยมศกษา

ตอนปลาย เปนหนงสอเรยนทจดทาขน สาหรบผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระ ผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอและสาระทกษะการดาเนนชวต รายวชาเศรษฐกจ

พอเพยง สาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขายเนอหาของรายวชานนๆ โดยละเอยด

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด และทา

กจกรรมตามกาหนด แลวตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมตามทกาหนดถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษา

และทาความเขาใจในเนอหานนใหมใหเขาใจ กอนทจะศกษาเรองตอๆ ไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความร ความเขาใจของเนอหาใน

เรองนนๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหา แตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบ

ครและเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

หนงสอเรยนเลมนม 5 บท

บทท 1 ความพอเพยง

บทท 2 ชมชนพอเพยง

บทท 3 การแกปญหาชมชน

บทท 4 สถานการณของประเทศไทยและสถานการณโลกกบความพอเพยง

บทท 5 การประกอบอาชพตามหลกเศรษฐกจพอเพยงเพอการสรางรายได อยางมนคง

มงคง และยงยน

6 | ห น า

โครงสรางรายวชาเศรษฐกจพอเพยง

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทช31001

สาระสาคญ

เศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระราชดารสชแนะแนวทาง

การดารงอยและการปฏบตตนของประชาชนในทกระดบใหดาเนนชวตไปในทางสายกลาง โดยเฉพาะการ

พฒนาเศรษฐกจเพอใหกาวทนตอโลกยคโลกาภวตน ความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความม

เหตผล รวมถงความจาเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอผลกระทบใดๆ อนเกดจากการ

เปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงนจะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบและความระมดระวง

อยางยงในการนาวชาการตางๆ มาใชในการวางแผนและดาเนนการทกขนตอน และขณะเดยวกนจะตอง

เสรมสรางพนฐานจตใจของคนในชาตใหมสานกในคณธรรม ความซอสตยสจรตและใหมความรอบร ท

เหมาะสมดาเนนชวตดวยความอดทน ความเพยร มสตปญญาและความรอบคอบ เพอใหสมดลและพรอมตอ

การรองรบการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและกวางขวาง ทงดานวตถ สงคม สงแวดลอมและวฒนธรรมจาก

โลกภายนอกได พรอมทงสามารถนาแนวคดตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปใชประกอบอาชพได

อยางเหมาะสม

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายแนวคด หลกการ ความหมาย ความสาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงได

2. บอกแนวทางในการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในการดาเนนชวต

3. เหนคณคาและปฏบตตามหลกเศรษฐกจพอเพยง

4. ปฏบตตนเปนแบบอยางในการดาเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงในชมชน

5. เผยแพรหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหชมชนเหนคณคาแลวนาไปปฏบตในการดาเนนชวต

6. มสวนรวมในชมชนในการปฏบตตนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

7. สามารถนาแนวคดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชประกอบอาชพได

ขอบขายเนอหา

บทท 1 ความพอเพยง

บทท 2 ชมชนพอเพยง

บทท 3 การแกปญหาชมชน

บทท 4 สถานการณของประเทศไทยและสถานการณโลกกบความพอเพยง

บทท 5 การประกอบอาชพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเพอการสรางรายได

อยางมนคง มงคง และยงยน

ห น า | 1

บทท 1 ความพอเพยง สาระสาคญ

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทยดหลกทางสายกลาง ทชแนวทางดารงอย และปฏบตของ

ประชาชนในทกระดบ ตงแตครอบครวไปจนถงระดบรฐ ทงในการพฒนาและบรหารประเทศ ใหดาเนนไป

ในทางสายกลางมความพอเพยง และมความพรอมทจะจดการตอผลกระทบจากการเปลยนแปลงทงภายนอก

และภายใน ซงจะตองอาศยความร ความรอบคอบ และระมดระวง ในการวางแผน และดาเนนการทกขนตอน

เศรษฐกจพอเพยงไมใชเพอการประหยด แตเปนการดาเนนชวตอยางสมดลและยงยน เพอใหสามารถอยได

แมในยคโลกาภวตนทมการแขงขนสง

ผลการเรยนรทคาดหวง

ผเรยนสามารถอธบายแนวคด หลกการ ความหมาย ความสาคญของปรญญาของเศรษฐกจพอเพยง

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความเปนมา ความหมาย หลกแนวคด

เรองท 2 ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการความร

2 | ห น า

เรองท 1 ความเปนมา ความหมาย หลกแนวคด

ความเปนมา

พระบาทสมเดจพระเจ าอย หวภมพลอดลยเดชไดพฒนาหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

เพอทจะใหพสกนกรชาวไทยไดเขาถงทางสายกลางของชวตและเพอคงไวซงทฤษฎของการพฒนาทยงยน

ทฤษฎน เป นพนฐานของการดารงชวตซงอย ระหวาง สงคมระดบทองถนและตลาดระดบสากล

จดเดนของแนวปรชญานคอ แนวทางทสมดล โดยชาตสามารถทนสมย และกาวสความเปนสากลได โดย

ปราศจากการตอตานกระแสโลกาภวฒน ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มความสาคญในชวงป พ.ศ. 2540 เมอปท

ประเทศไทยตองการรกษาความมนคงและเสถยรภาพเพอทจะยนหยดในการพงตนเองและพฒนานโยบายท

สาคญเพอการฟนฟเศรษฐกจ ของประเทศโดยการสรางแนวคดเศรษฐกจทพงตนเองได ซงคนไทยจะ

สามารถเลยงชพโดยอย บนพนฐานของความพอเพยงพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมพระราชดารวา

“มนไมไดมความจาเปนทเราจะกลายเปนประเทศอตสาหกรรมใหม (NIC)” พระองคไดทรงอธบายวา

ความพอเพยงและการพงตนเอง คอ ทางสายกลางทจะปองกนการเปลยนแปลงความไมมนคงของ

ประเทศได

เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทชแนวทางการดารงอยและปฏบตตน ทพระบาทสมเดจพระ

ปรมนทรมหาภมพลอดลยเดชมพระราชดารสแกพสกนกรชาวไทยมาตงแตป พ.ศ. 2517 มใจความวา

“...การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความพอม พอกน พอใช

ของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอนโดยใชวธการและใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา

เมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควร และปฏบตไดแลว จงคอยสรางคอยเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจ

ขนทสงขนโดยลาดบตอไป...” และนบจากนนเปนตนมาพระองคไดทรงเนนยาถงแนวทางการพฒนา

หลกแนวคดพงตนเองเพอใหเกดความพอม พอกน พอใชของคนสวนใหญ โดยใชหลกความพอประมาณ

การคานงถงความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทด ตลอดจนทรงเตอนสตปวงชนชาวไทยไมใหประมาท

มความตระหนกถงการพฒนาอยางเปนขนเปนตอนทถกตองตามหลกวชา และการมคณธรรมเปนกรอบใน

การปฏบตและการดารงชวต

ในป พ.ศ. 2540 ประเทศไทยประสบกบภาวะวกฤตเศรษฐกจ นบวาเปนบทเรยนของการพฒนาท

ไมสมดลและไมมเสถยรภาพ ซงสงผลกระทบตอความเปนอยของประชาชนสวนใหญ สวนหนงเปนผลมา

จากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมทไมไดคานงถงระดบความเหมาะสมกบศกยภาพของประเทศ หรอความ

พรอมของคนและระบบและอกสวนหนงนน การหวงพงพงจากตางประเทศมากเกนไปทงในดานความร เงน

ลงทน หรอตลาด โดยไมไดเตรยมสรางพนฐานภายในประเทศใหมความมนคงและเขมแขง หรอสราง

ภมคมกนทดเพอใหสามารถพรอมรบความเสยงจากความผกผนเปลยนแปลงของปจจยภายในและภายนอก

บทเรยนจากการพฒนาทผานมานนทาใหประชาชนคนไทยทกระดบในทกภาคสวนของสงคม ทงภาครฐ

ห น า | 3

เอกชน ประชาสงคม นกวชาการ หนกลบมาทบทวนแนวทางการพฒนาและการดาเนนชวตของคนในชาต

แลวมงใหความสาคญกบพระราชดารของพระบามสมเดจพระเจาอยหวในเรองการพฒนาและการดาเนน

ชวตแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และศกษาคนควาพฒนาความร ความเขาใจเกยวกบแนวคดเศรษฐกจ

พอเพยงทงในเชงกรอบแนวคดทางทฤษฎและใชเปนแนวในการนาไปประยกตใชในชวตประจาวนมากขน

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตไดเชญผทรงคณวฒจากหนวยงาน

ตางๆ มารวมกนพจารณา กลนกรอง พระราชดารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทไดพระราชทานแก

ปวงชนชาวไทยในโอกาสตางๆ ทเกยวของกบเรองเศรษฐกจพอเพยงแลวสรปเปนนยามความหมายปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยง และไดอญเชญเปนปรชญานาทางในการจดทาแผนพฒนาเศรษฐกจ และสงคม

แหงชาต ฉบบท 9 (พ.ศ. 2545 - 2549) และฉบบท 10 (พ.ศ. 2550 - 2554) เพอสงเสรมใหประชาชนทก

ระดบและทกภาคสวนของสงคมมความเขาใจในหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงและนาไปเปนพนฐาน

และแนวทางในการดาเนนชวตอนจะนาไปสการพฒนาทสมดลและยงยน ประชาชนมความเปนอยรมเยน

เปนสข สงคมมความเขมแขง และประเทศชาตมความมนคง

ความหมาย

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง เปนปรชญาทเปนแนวคด หลกการ และแนวทางปฏบตตนของ

แตละบคคลและองคกรทกระดบตงแตระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบประเทศทงในการพฒนาและ

บรหารประเทศใหดาเนนไปในทางสายกลาง โดยคานงถงความพอประมาณกบศกยภาพตนเองและสภาวะ

แวดลอม ความมเหตผลและการมภมคมกนทดในตวเองโดยใชความรอยางถกหลกวชาการดวยความ

รอบคอบและระมดระวงควบคไปกบการมคณธรรม ไมเบยดเบยนกน แบงปน ชวยเหลอซงกนและกนและ

รวมมอปรองดองกนในสงคม ซงนาไปสความสามคค การพฒนาทสมดลและยงยนพรอมรบตอการ

เปลยนแปลงภายใตกระแสโลกาภวตนได

4 | ห น า

หลกแนวคด

การพฒนาตามหลกเศรษฐกจพอเพยง คอ การพฒนาทตงอยบนพนฐานทางสายกลางและความไม

ประมาท โดยคานงถงความพอประมาณ ความมเหตผล การสรางภมคมกนในตวทดตลอดจนใชความร

ความรอบคอบ และคณธรรมประกอบการวางแผน การตดสนใจและการกระทา

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมหลกการพจารณา 5 สวน ดงน

1. กรอบแนวคด เปนปรชญาทชแนะแนวทางการดารงชวตและการปฏบตตนในทางทควรจะเปน

โดยมพนฐานจากวถชวตดงเดมของสงคมไทยทนาประยกตใชไดตลอดเวลา และเปนการมองโลกเชงระบบท

มการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา มงเนนการรอดพนจากภยและวกฤตเพอความมนคงและความยงยนของ

การพฒนา

2. คณลกษณะ เศรษฐกจพอเพยงสามารถนามาประยกตใชกบการปฏบตตนไดในทกระดบโดย

เนนการปฏบตบนทางสายกลางและการพฒนาอยางเปนขนตอน

3. คานยามความพอเพยง ประกอบดวย 3 คณลกษณะ ดงน

3.1 ความพอประมาณ หมายถง ความพอดทไมนอยเกนไปและไมมากเกนไป โดยไม

เบยดเบยนตนเองและผอน การจะทาอะไรตองมความพอด พอเหมาะ พอควร ตอความจาเปน เหมาะสม

กบฐานะของตนเอง สภาวะสงคมแวดลอม รวมทงวฒนธรรมในแตละทองถน และไมนอยเกนไปจนกระทง

ไมเพยงพอทจะดาเนนการได ซงการตดสนวาในระดบพอประมาณนนจะตองอาศยความรอบร ความ

รอบคอบในการวางแผนและตดสนใจอยางมคณธรรมดวย เชน ไมเบยดเบยนตนเองและผอน ไมทาให

สงคมเดอดรอน ไมทาลายธรรมชาตและสงแวดลอม

3.2 ความมเหตผล หมายถง การตดสนใจเกยวกบระดบความพอเพยงนน จะตองเปนไปอยางม

เหตผล โดยพจารณาจากเหตปจจยทเกยวของ ตลอดจนคานงถงผลทคาดวาจะเกดขนจากการกระทานน

อยางรอบคอบ ครบวงจรบนพนฐานของความถกตอง ความเปนจรง ตามหลกวชาการ หลกกฎหมาย หลก

ศลธรรม จรยธรรม และวฒนธรรมทดงาม ทงในระยะยาว ทงตอตนเอง ผอน และสวนรวม การคดพจารณา

แยกแยะใหเหนความเชอมโยงของเหต ปจจย ตางๆ อยางตอเนอง อยางเปนระบบจะทาใหบรรลเปาหมาย

ไดอยางมประสทธภาพ มขอผดพลาดนอย การทจะวางแผนดาเนนการสงใดอยางสมเหตสมผล ตองอาศย

ความรอบร ขยนหมนเพยร อดทนทจะจดเกบขอมลอยางเปนระบบและแสวงหาความรทถกตองอยาง

สมาเสมอ มความรอบคอบในความคด พจารณาตดสนใจ โดยใชสต ปญญา อยางเฉลยวฉลาดในทางทถก

ทควร

ห น า | 5

3.3 การมภมคมกนในตวทด หมายถง การเตรยมตวใหพรอมรบผลกระทบและการเปลยนแปลง

ดานตางๆ ทจะเกดทงในดานเศรษฐกจสงคม สงแวดลอม และวฒนธรรม เพอใหสามารถปรบตวและรบมอ

ไดทนท หรอกลาวไดวาการทจะทาอะไรอยางไมเสยงเกนไป ไมประมาท คดถงแนวโนมความเปนไปไดของ

สถานการณตางๆ ทอาจจะเกดขนได แลวเตรยมตนเอง เตรยมวธการทางานรองรบกบการเปลยนแปลง

ตางๆ เพอใหการทางานสามารถดาเนนเปนไปไดอยางราบรนและนามาซงผลประโยชนในระยะยาวและ

ความสขทยงยน

4. เงอนไข การตดสนและการดาเนนกจกรรมตางๆ ใหอยในระดบพอเพยง ตองอาศยทงความร

และคณธรรมเปนพนฐาน ดงน

4.1 เงอนไขความร ประกอบดวย ความรอบรเกยวกบวชาการตางๆ ทเกยวของอยางรอบดาน

ความรอบคอบทจะนาความรเหลานนมาพจารณาใหเชอมโยงกนเพอประกอบการวางแผนและความ

ระมดระวงในขนปฏบต

4.2 เงอนไขคณธรรม คณธรรมทจะตองเสรมสรางใหเปนพนฐานของคนในชาต ประกอบดวย

มความตระหนกในคณธรรม มความซอสตยสจรต มความอดทน มความเพยร รผดรชอบ ใชสตปญญาใน

การดาเนนชวตอยางถกตองและเหมาะสม ไมโลภและไมตระหน รจกแบงปนและรบผดชอบในการอย

รวมกบผอนในสงคม

5. แนวทางการปฏบต/ผลทคาดวาจะไดรบจากการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใช

คอ การพฒนาทสมดลและยงยน พรอมรบการเปลยนแปลงในทกดานทงดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม

ความรและเทคโนโลย

6 | ห น า

สรปปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

แผนภาพแสดงแนวคดเศรษฐกจพอเพยง 3 หวง 2 เงอนไข

ความสาคญ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญตอการพฒนาประเทศและพฒนาคน ดงน

1. เศรษฐกจพอเพยงเปนปรชญาทมความสาคญยงสาหรบการขจดความยากจน และการลดความ

เสยงทางเศรษฐกจ

2. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนพนฐานของการสรางพลงอานาจของชมชนและการพฒนา

ศกยภาพชมชนใหเขมแขงเพอเปนรากฐานของการพฒนาประเทศ

3. เศรษฐกจพอเพยงชวยยกระดบความรบผดชอบตอสงคมของบรษทดวยการสรางขอปฏบตใน

การทาธรกจทเนนผลกาไรระยะยาวในบรบททมการแขงขน

4. หลกการเศรษฐกจพอเพยงมความสาคญเปนอยางย งตอการปรบปรงมาตรฐานของ

ธรรมาภบาลในการบรหารงานภาครฐ

5. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงสามารถใชเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายของชาต เพอสราง

ภมคมกนตอสถานการณทเขามากระทบโดยฉบพลน เพอปรบปรงนโยบายตางๆ ใหเหมาะสมยงขน และ

เพอวางแผนยทธศาสตรในการสงเสรมการเตบโตทเสมอภาคและยงยน

6. ในการปลกฝงจตสานกพอเพยงจาเปนตองมการปรบเปลยน คานยม และความคดของคน

เพอใหเออตอการพฒนาคน

7. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยมความพออย พอกน พอใช พงตนเองได และม

ความสขตามอตภาพ

เง�อนไข ความร

(รอบร รอบคอบ ระมดระวง)

เง�อนไข คณธรรม

(ซ�อสตย สจรต ขยน อดทน แบงปน)

นาส

ห น า | 7

8. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอยรวมกบผอนตลอดจนมเสรภาพในสงคมไดอยาง

สนตสข ไมเบยดเบยน ไมเอารดเอาเปรยบ แบงปน เออเฟอเผอแผ มจตเมตตาและจตสาธารณะ

9. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอยรวมกบธรรมชาตและสงแวดลอมไดอยางยงยน

โดยไมทาลาย เหนคณคาและมจตสานกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

10. ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงชวยใหมนษยอยอยางมรากเหงาทางวฒนธรรม ประเพณ

ประวตศาสตร ภมปญญา คานยม และเอกลกษณของแตละบคคล/สงคม

เรองท 2 ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงกบการจดการความร

“ การพฒนาประเทศจาเปนตองทาตามลาดบขน ตองสรางพนฐาน คอ ความพอมพอกน พอใช

ของประชาชนสวนใหญเปนเบองตนกอน โดยใชวธการและใชอปกรณทประหยด แตถกตองตามหลกวชา

เมอไดพนฐานมนคงพรอมพอควรและปฏบตไดแลวจงคอยสรางคอยเสรมความเจรญและฐานะเศรษฐกจขน

ทสงขนโดยลาดบตอไป หากมงแตจะทมเทสรางความเจรญ ยกเศรษฐกจขนใหรวดเรวแตประการเดยว โดย

ไมใหแผนปฏบตการสมพนธกบสภาวะของประเทศและของประชาชนโดยสอดคลองดวย กจะเกดความไม

สมดลในเรองตางๆ ขน ซงอาจกลายเปนความยงยากลมเหลวไดในทสด” พระบรมราโชวาท ในพธพระราชทานปรญญาบตรของ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ณ หอประชมมหาวทยาลย

เกษตรศาสตร วนพฤหสบดท 18 กรกฎาคม พ.ศ. 2517 “คนอนจะวาอยางไรกชางเขาจะวาเมองไทยลาสมย วาเมองไทยเชย วาเมองไทยไมมสงใหมแตเรา

อยอยางพอมพอกน และขอใหทกคนมความปรารถนาทจะใหเมองไทยพออยพอกน มความสงบชวยกน

รกษาสวนรวม ใหอยทพอสมควร ขอยาพอควร พออยพอกน มความสงบไมใหคนอนมาแยงคณสมบตไป

จากเราได” พระราชกระแสรบสงในเรองเศรษฐกจพอเพยงแกผเขาเฝาถวายพระพรชยมงคล เนองในวนเฉลมพระชนมพรรษา

แตพทธศกราช 2517

“การจะเปนเสอนนมนไมสาคญ สาคญอยทเราพออยพอกน และมเศรษฐกจการเปนอยแบบ

พอมพอกน แบบพอมพอกน หมายความวา อมชตวเองได ใหมพอเพยงกบตวเอง ”

พระราชดารส “เศรษฐกจแบบพอเพยง” พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

พระราชทาน เมอวนท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2540

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงททรงปรบปรงพระราชทานเปนทมาของนยาม“3 หวง 2 เงอนไข”

ทคณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคม

แหงชาต นามาใชในการรณรงคเผยแพร ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ผานชองทางตางๆ อยในปจจบน

ซงประกอบดวยความ “พอประมาณ มเหตผล มภมคมกน” บนเงอนไข “ความร และ คณธรรม”

8 | ห น า

อภชย พนธเสน ผอานวยการสถาบนการจดการเพอชนบทและสงคม ไดจดแนวคดเศรษฐกจพอ

เพยงวาเปน “ขอเสนอในการดาเนนกจกรรมทางเศรษฐกจตามแนวทางของพทธธรรมอยางแทจรง” ทงน

เนองจากในพระราชดารสหนง ไดใหคาอธบายถง เศรษฐกจพอเพยงวา “คอความพอประมาณ ซอตรง

ไมโลภมาก และตองไมเบยดเบยนผอน”

ระบบเศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหบคคลสามารถประกอบอาชพไดอยางยงยน และใชจายเงนทได

มาอยางพอเพยงและประหยด ตามกาลงของเงนของบคคลนน โดยปราศจากการกหนยมสน และถามเงน

เหลอกแบงเกบออมไวบางสวน ชวยเหลอผอนบางสวน และอาจจะใชจายมาเพอปจจยเสรมอกบางสวน

(ปจจยเสรมในทนเชน ทองเทยว ความบนเทง เปนตน) สาเหตทแนวทางการดารงชวตอยางพอเพยง ไดถก

กลาวถงอยางกวางขวางในขณะนเพราะสภาพการดารงชวตของสงคมทนนยมในปจจบนไดถกปลกฝง สราง

หรอกระตน ใหเกดการใชจายอยางเกนตวในเรองทไมเกยวของหรอเกนกวาปจจยในการดารงชวต เชน การ

บรโภคเกนตว ความบนเทงหลากหลายรปแบบความสวยความงาม การแตงตวตามแฟชน การพนนหรอ

เสยงโชค เปนตน จนทาใหไมมเงนเพยงพอเพอตอบสนองความตองการเหลานน สงผลใหเกดการกหนยมสน

เกดเปนวฏจกรทบคคลหนงไมสามารถหลดออกมาได ถาไมเปลยนแนวทางในการดารงชวต

แมวาการอธบาย ถงคณลกษณะและเงอนไขในปรชญาเศรษฐกจพอเพยง จะใชคาวาความรอน

เปนทตกลงและเขาใจกนทวไป แตหากพจารณาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทไดทรงพระกรณาปรบปรง

แกไขและพระราชทานพระบรมราชานญาต ใหนาไปเผยแพรอยางละเอยดนน กลบพบคาวา

“ความรอบร” ซงกนความมากกวาคาวา “ความร” คอนอกจากจะอาศยความรในเชงลกเกยวกบงานทจะ

ทาแลว ยงจาเปนตองมความรในเชงกวาง ไดแกความรความเขาใจในขอเทจเกยวกบสภาวะแวดลอม และ

สถานการณทเกยวพนกบงานทจะทาทงหมด โดยเฉพาะทพระองคทานทรงเนน คอระบบชวตของคนไทย

อนไดแกความเปนอย ความตองการ วฒนธรรม และความรสานกคดโดยเบดเสรจ จงจะทางานใหบรรล

เปาหมายได

การนาองคประกอบดานความรไปใชในปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในทางธรกจ จงม

ไดจากดอยเพยงความร ทเกยวของกบมตทางเศรษฐกจ ทคานงถงความอยรอด กาไร หรอการเจรญเตบโต

ของกจการแตเพยงอยางเดยว แตรวมถงความรทเกยวของกบมตทางสงคม สงแวดลอม และวฒนธรรมของ

คนในทองถนนนๆ สอดคลองตามหลก การไมตดตารา เชน ไมควรนาเอาความรจากภายนอก หรอจากตาง

ประเทศ มาใชกบประเทศไทยโดยไมพจารณาถงความแตกตาง ในดานตางๆอยางรอบคอบระมดระวง

หรอไมควรผกมดกบวชาการทฤษฎ และเทคโนโลยทไมเหมาะสมกบสภาพชวต และความเปนอยทแทจรง

ของคนไทยและสงคมไทย

ยงไปกวานน ความร ทปรากฏในปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ยงประกอบไปดวยความระลกร

(สต)กบ ความรชด (ปญญา) ซงถอเปนองคประกอบสาคญทวชาการหรอทฤษฎ ในตะวนตกทเกยวกบการ

จดการความร ยงไมครอบคลมถง หรอยงไมพฒนากาวหนาไปถงขนดงกลาว จงไมมแนวคด หรอเครองมอ

ห น า | 9

ทางการบรหารจดการความร ใดๆ ทมความละเอยดลกซงเทากบทปรากฏอยในปรชญาของเศรษฐกจ

พอเพยงอกแลว

พพฒน ยอดพฤตการ ไดกลาวไวในบทความ เรองทมกเขาใจผดเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง

วาเศรษฐกจพอเพยงมรากฐานมาจากแนวคดในการสรางความ “พอม” (คอการผลต) “พอกน-พอใช”

(การบรโภค)ใหเกดขนแกประชาชนสวนใหญของประเทศ เพราะถาประชาชนสวนใหญของประเทศยงยาก

ไรขดสน ยงมชวตความเปนอยอยางแรนแคน การพฒนาประเทศกยงถอวาไมประสบความสาเรจ

เศรษฐกจพอเพยง สาหรบคนทกกล ม มใชแคเกษตรกร การสรางความ“พอกน-พอใช”

ในเศรษฐกจพอเพยงน มงไปทประชาชนในทกกลมสาขาอาชพทยงมชวตแบบ “ไมพอกน-ไมพอใช” หรอ

ยงไมพอเพยง ซงมไดจากดอยเพยงแคคนชนบท หรอเกษตรกร เปนแตเพยงวา ประชาชนสวนใหญของ

ประเทศทยงยากจนนนมอาชพเกษตรกรมากกวาสาขาอาชพอน ทาใหความสาคญลาดบแรกจงมงเขาส

ภาคเกษตรหรอชนบททแรนแคน จนมรปธรรมของการประยกตปรชญาเศรษฐกจพอเพยงออกมาเปน

เกษตรทฤษฎใหม อนเปนทประจกษในความสาเรจของการยกระดบชวตความเปนอยของเกษตรกรให

“พอม” “พอกน-พอใช” หรอสามารถพงตนเองได ในหลายพนททวประเทศ

กจกรรมท 1

1. ใหผเรยนบอกถงความเปนมาของเศรษฐกจพอเพยงโดยสงเขป

2. ใหผเรยนเขยนอธบายความหมายของเศรษฐกจพอเพยง

3. เศรษฐกจพอเพยงมหลกแนวคดอยางไร จงอธบาย

4. ใหผเรยนบอกถงความสาคญของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงวามความสาคญอยางไร

10 | ห น า

บทท 2 ชมชนพอเพยง สาระสาคญ

ชมชนทมความสามารถในการบรหารจดการชมชนอยางมประสทธภาพ เปนกาลงสาคญในการขบ

เคลอนเศรษฐกจพอเพยง นกวชาการหลายทานไดศกษาและวเคราะหเรองการพฒนาชมชน เพอมงส การ

เปนชมชนทพอเพยง รวมทงตวอยางของชมชนพอเพยงทประสบความสาเรจ และตวอยางของชมชน

พอเพยงดานพลงงาน

ผลการเรยนรทคาดหวง

ผเรยนสามารถบอกแนวทางในการนาปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงไปประยกตใชในชมชน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญการบรหารจดการชมชน

เรองท 2 การบรหารจดการชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ห น า | 11

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญการบรหารจดการชมชน

ความหมายของชมชน ชมชน หมายถงถนฐานทอยของกลมคน ถนฐานนมพนทอางองได และกล

มคนนมการอยอาศยรวมกน มการทากจกรรม เรยนร ตดตอ สอสาร รวมมอและพงพาอาศยกน ม

วฒนธรรมและภมปญญาประจาถน มจตวญญาณ และความผกพนอยกบพนทแหงนน อย ภายใตการ

ปกครองเดยวกน

โครงสรางของชมชน ประกอบดวย 3 สวนคอ

1. กลมคน หมายถง การทคน 2 คนหรอมากกวานนเขามาตดตอเกยวของกน และมปฏสมพนธ

ตอกนทางสงคมในชวเวลาหนงดวย ความมงหมายอยางใดอยางหนงรวมกน

2. สถาบนทางสงคม เมอคนมาอยรวมกนเปนกลมแลว และมววฒนาการไปถงขนตงองคกรทาง

สงคมแลว กจะมการกาหนดแบบแผนของการปฏบตตอกนของสมาชกในกลมเพอสามารถดาเนนการตาม

ภารกจ

3. สถานภาพและบทบาทสถานภาพ หมายถง ตาแหนงทางสงคมของคนในกลมหรอสงคมบทบาท

หมายถง พฤตกรรมทคนในสงคมตองทาตามสถานภาพในกลมหรอสงคม

ชมชนทมความสามารถในการบรหารจดการชมชนอยางมประสทธภาพ ตองมองคประกอบสาคญ

หลายประการและสามารถพฒนาหรอควบคมองคประกอบเหลานนได โดยมนกวชาการหลายทานทได

ศกษาและวเคราะหองคประกอบการพฒนาชมชนไวตามแนวคดการพฒนาชมชน ดงตอไปน

สนทยา พลตร (2533 : 65 – 68) ไดกลาวถงการพฒนาชมชนวามองคประกอบ 2 ประการ สรปได

ดงน

1. การเขามสวนรวมของประชาชน เพอทจะปรบปรงระดบความเปนอยใหดขน โดยจะตอง

พงตนเองใหมากทสดเทาทจะเปนได และควรเปนความรเรมของชมชนเองดวย

2. การจดใหมการบรการทางเทคนคและบรการอนๆทจะเรงเราใหเกดความคดรเรม การชวย

เหลอตนเอง ชวยเหลอกนและกน อนเปนประโยชนมากทสด

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2539 : 1 – 2) ไดกลาวถงลกษณะการ

พฒนาคนและสงแวดลอม ซงอาจถอวาเปนองคการพฒนาชมชนดวย สรปไดดงน

1. การพฒนาคนประกอบดวย 4 ดานดงน

ดานจตใจ

ดานรางกาย

ดานสตปญญา

ดานบคลกภาพ

12 | ห น า

2. การพฒนาสภาพแวดลอมใหเออตอการพฒนา ประกอบดวย 4 ดานดงน

ดานเศรษฐกจ

ดานครอบครวและชมชน

ดานทรพยากรและสงแวดลอม

ดานการบรหารจดการและการเมอง

สพตรา สภาพ (2536 : 124 – 126) ไดกลาวถงปจจยทมอทธพลตอการเปลยนแปลงทางสงคม

ซงเปนองคประกอบการพฒนาชมชน วาม 7 ประการดงน

1. สงแวดลอมทางธรรมชาต หากมความสมบรณจะสงผลใหชมชนมการพฒนาไดรวดเรวและ

มนคง

2. การเปลยนแปลงดานประชากร การเพมประชากรทมคณภาพสามารถทาใหเกดการพฒนา

ดานเศรษฐกจ สงคม และการเมองททนสมยขน

3. การไดอยโดดเดยวและตดตอเกยวของ ชมชนใดทมการตดตอกนทาใหการพฒนาเปนไปอยาง

รวดเรว

4. โครงสรางของสงคมและวฒนธรรม ชมชนทมการเคารพผ อาวโสจะมการเปลยนแปลงนอย

คานยมตางๆ ชวยใหรวาชมชนมการเปลยนแปลงเกดการพฒนาขนมากนอยเพยงไร

5. ทศนคตและคานยม การมคานยมดานอาชพ ดานบร โภค เปนสวนของการจดการ

พฒนาในชมชนนนได

6. ความตองการรบร การยอมรบสงประดษฐใหมๆ จะเปนเครองชทศทางและอตราการ

เปลยนแปลงของชมชน

7. พนฐานทางวฒนธรรม ถามฐานทดสงใหมทจะเกดขนยอมดตามพนฐานเดมดวย

พลายพล คมทรพย (2533 : 44 – 47) ไดกลาวถงปจจยทสามารถใชในการพฒนาชมชน ซงเปน

องคประกอบการพฒนาชมชน วาประกอบดวย 3 ปจจย ดงน

1. โครงสรางทางสงคม ครอบครวทมขนาดเลกและมโครงสรางไมซบซอนจะสงผลใหชมชนนน

พฒนาไดดกวาชมชนทมโครงสรางทางครอบครวทซบซอน

2. โครงสรางทางชนชน ในชมชนทมโครงสรางแบบเปด ทสามารถเปลยนแปลงฐานะทางสงคม

ไดงาย ชมชนนนจะเกดการพฒนา

3. ความแตกตางทางเผาพนธ เชอชาต และศาสนา ความแตกตางหากเกดขนในชมชนใดยอมเปน

อปสรรคตอการพฒนา ตามลาดบความแตกตาง

ยวฒน วฒเมธ (2531 : 58 – 63) กลาวถงปจจยทเกอกลใหการพฒนาชนบทบรรลความสาเรจ

จาเปนตอการพฒนา วาดวยองคประกอบ และสวนประกอบยอยขององคประกอบ ดงน

ห น า | 13

1. นโยบายระดบชาต ฝายบรหารจะสามารถดาเนนการแผนพฒนาไดตอเนอง และมเวลาพอทจะ

เหนความถกตอง คมคา มแนวทางประสานประโยชนระหวางรฐและเอกชน และความรวมมอระหวาง

ประเทศจะตองเกอกลตอการพฒนา

2. องค การบรหารการพฒนาชนบท ท ม อ งค กรกลางท าหน าท ประสานนโยบาย

แผนงานและโครงการอยางมประสทธภาพและมอานาจเดดขาดในการลงทนในหนวยปฏบตตองดาเนนการ

ตามนโยบาย แผนงาน และโครงการในแผนระดบชาต และจดงบประมาณการตดตามควบคมทม

ประสทธภาพ

3. วทยาการทเหมาะสมและการจดการบรการทสมบรณ เลอกพนทและกลมเปาหมายทสอดคลอง

กบความเปนจรง และเลอกวทยาการทประชาชนจะไดรบใหเหมาะสม

4. การสนบสนนระดบทองถน ความรบผดชอบของการสนบสนนงานในทองถนทมประสทธภาพ

จะเกดการพฒนาอยางแทจรงในระยะยาว

5. การควบคมดแลและตดตามผลการปฏบตงาน ควรเปนไปตามแผนงานและโครงการทกระดบ

และครอบคลมทกพนท พรอมทงใหสถาบนการศกษาทองถนตดตามประเมนผล

อชญา เคารพาพงศ (2541 : 82 – 83) กลาวถงปจจยสวนประกอบทมอทธพลตอการพฒนา สรป

ไดดงน

1. ผนา ไดแก ผนาทองถน ทงเปนทางการและไมเปนทางการในหมบาน และจากองคกรภาครฐ ม

สวนใหชมชนพฒนาในทางทดขน เปนประโยชน ชมชนมเจตคตทดยอมรบสงใหมและสรางพลงตอสเพอการ

เปลยนแปลง

2. สงคม – วฒนธรรม การไดรบวฒนธรรมจากสงคมเมองมาปฏบตทาใหชมชนเกดการ

เปลยนแปลง

3. สงแวดลอม การปรบปรงสภาพแวดลอมภมศาสตรชมชน สงผลใหทดนอดมสมบรณ

ราคาสนคาเกษตรด ความเปนอยสะดวกสบายกวาเดม

4. ประวตศาสตร เหตการณสาคญในอดตมผลตอการพฒนาความสามคค รกพวกพอง ชวยเหลอซง

กนและกน

ปรยา พรหมจนทร (2542 : 25) ไดสรปองคประกอบทเปนปจจยการพฒนาชมชนไดดงน

1. ดานเศรษฐกจ ชมชนทเศรษฐกจดการพฒนาชมชนสามารถพฒนาไดดดวย

2. ดานสงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม เปนบรบททปรบเปลยนสภาพชมชนไปตามปจจย

3. ดานการเมอง หมายรวมถงการเมองระดบชาตและชมชนระดบทองถน

4. ดานประวตศาสตร โดยอาศยประสบการณและวกฤตของชมชนเปนฐานและบทเรยนการ

พฒนาชมนม

14 | ห น า

นอกจากนปรยา พรหมจนทร ยงไดจาแนกออกเปนองคประกอบทเปนปจจยการพฒนาชมชน

ปจจยโดยตรง เชน คน ทน ทรพยากร การจดการ เปนตน และปจจยโดยออม เชน ภาวะเศรษฐกจ สงคม

การเมอง การปกครอง เปนตน

ไพบลย วฒนศรธรรม (2549) ได กล าวถงการสร างและพฒนาคนร นใหม เพ อ

พฒนาชมชนทองถน มปจจยสาคญ 4 ประการ ซงถอเปนองคประกอบการพฒนาชมชน ดงน

1. สงคมด สงแวดลอมด มโอกาสในอาชพ และกจกรรมทหลากหลาย รวมไปถงวถชวต

ศลปวฒนธรรม ความอบอน ความสข ความเจรญกาวหนาทพงคาดหวงในอนาคตดวย

2. ระบบการศกษาของชาต มเปาหมายในการผลตคนเพอการพฒนาชมชนหรอทองถน ใหเปนท

พงปรารถนาของทองถนเพยงไร

3. รฐธรรมนญและนโยบายของรฐ ทเออตอการพฒนาชมชนทองถนใหเปนทพงปรารถนานาอย

บทบาทของชมชน มสงสาคญ 3 ประการ คอ ความรกและความด การเรยนร ทมากกวาความร และการ

จดการกบปจจยชมชนตางๆ

กจกรรมทชมชนตองรบผดชอบคอ

- ตงคณะกรรมการบรหาร

- ประเมนสภาพของชมชน

- เตรยมแผนการปฏบต

- หาทรพยากรทจาเปน

- ทาให แน ใจวากจกรรมของชมชนท งหมด จะต องมการตดตามและการบรหารทม

ประสทธภาพสงสดสาหรบการปฏบตงาน

ห น า | 15

แบบจาลองชมชนทมการบรหารจดการทด

แผนชมชนทมพลง

16 | ห น า

กระบวนการชมชน

1. วเคราะหชมชน

2. การเรยนรและการตดสนใจของชมชน

3. การวางแผนชมชน

4. การดาเนนกจกรรมชมชน

5. การประเมนผลการดาเนนงานของชมชน

องคประกอบการขบเคลอนชมชน

1. โครงสรางพนฐานทางสงคมของชมชน

2. ความคดพนฐานของประชาชน

3. บรรทดฐานของชมชน

4. วถประชาธปไตย

เรองท 2 การบรหารจดการชมชนตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ตวอยางชมชนพอเพยงทประสบความสาเรจ

กดกะเสยน วนนทยมได

“เวลาตดขดกไปก ...เขามาทาทน พอหาได ขายไดกเอาไปฝาก...เขา” เขาในความหมาย

ของคนในชมชนกดกะเสยน คอ สถาบนการเงนชมชนกดกะเสยนรวมใจ

ห น า | 17

ทามกลางภาวะเศรษฐกจเงนเฟอพง ดอกเบยเพม ทงเงนก เงนฝาก (ตดลบเมอเทยบกบเงนเฟอ)

ทกอยางอยในชวงขาขน(ราคา) จะมทลดลงคงเปนกาลงใจประชาชนโดยเฉพาะคนเมอง ยมฝนๆ เผชญ

ชะตาในยคขาว(แก)ยาก นามนแพงกนไป

แตกตางจากคนในชมชนบานกดกะเสยน ต.เของใน อ.เของใน จ.อบลราชธาน หมบานรางวล

พระราชทาน “เศรษฐกจพอเพยง อยเยนเปนสข” สมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร ซงม

นายสมาน ทวศร กานนตาบลเของใน เปนผนาสรางรอยยมใหคนในชมชน

จากหมบานทมอาชพทานาปละ 2 ครง แตเนองจากสภาพพนทเปนทล ม มนาทวมถง ทาใหม

ปญหานาทวมนา จงตองหาปลาแลกขาว ตอมาประกอบอาชพคาขายสยอมผา ทาใหมปญหาหนสนเพราะ

ตองไปกนายทนดอกเบยสง

แตสภาพในปจจบนของกดกะเสยน ผคนยมแยมแจมใจ เนองจากเศรษฐกจของหมบานดขนมาก

สบเนองจากการรเรมของผนาชมชนทเหนปญหาของหมบาน จงไดสงเสรมใหมการตง กลมออมทรพย

18 | ห น า

จนกระทงพฒนามาเปนธนาคารกดกะเสยนรวมใจ โดยการปลอยสนเชอในอตราดอกเบยตาใหคนในชมชน

ไปประกอบอาชพ อาชพหลกทานา คาขายเฟอรนเจอร เครองใชไฟฟา ชดเครองนอน ชดเครองครวฯลฯ

ทงมการรวมกลมอาชพ กลมเลยงโค กลมทานายาลางจาน กลมนายาสระผม กลมเพาะเหด

กลมเกษตรกรทานา กลมจกสาน

หนงในชมชนตวอยางทกรมการพฒนาชมชน กระทรวงมหาดไทย คดเลอกมาเปนตนแบบในการ

สงเสรมการบรหารจดการชมชนใหเขมแขงอยางยงยน นายปรชา บตรศร อธบดกรมการพฒนาชมชนกลาววา

ประเดนยทธศาสตรหนงในการสงเสรมการบรหารการจดการชมชน คอ การเพมขดความสามารถผนาชมชน

เพอใหผนาชมชนเปนกาลงหลกในการบรหารจดการชมชนใหชมชนเขมแขงและพงตนเองไดในทสด

ยทธศาสตรในการทางานของกรมการพฒนาชมชน ทง 5 ประเดน ประกอบดวย การพฒนาทน

ชมชนการพฒนาเศรษฐกจชมชนใหเขมแขง การเพมขดความสามารถผนาชมชนนาขบเคลอนแผนชมชน

และการสงเสรมการจดการความรชมชน บนพนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงมเปาหมายสรางผนาชมชน

ระดบแกนนาทวประเทศจานวน 691,110 คน ภายใน 4 ป ในป 2551ดาเนนการใน 217 หมบานทวประเทศ

เพอใหไดผนาชมชน ทมภาวะผนา มคณธรรม จรยธรรม องคความร เปนกลมแกนนาในการขบเคลอนและ

ผลกดนนโยบายของรฐในระดบชมชน ใหมทศทางการพฒนาชมชน สอดคลองกบการพฒนาประเทศ

“สงททาใหหมบานไดรบการคดเลอกมาจากการดาเนนการทง 6 ดาน ประกอบดวย การลด

รายจาย เพมรายได การเรยนร อนรกษ เอออาทร และการประหยด สงทคณะกรรมการมาดแลวประทบใจ

ทสด คอ สถาบนการเงน” นายสมานกลาว ซงไดนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการดาเนนการบรหาร

ธนาคารชมชน กดกะเสยนรวมใจ การประหยด อดออม ออมเพอนาไปใชในการผลต ไมนาไปใชฟมเฟอย ใหก

โดยถอหลกความพอประมาณ ถอหลกมเหตมผล และมภมคมกนในตวทด ภายใตเงอนไขความร คอ รอบร

ห น า | 19

รอบคอบ ระมดระวง และเงอนไขคณธรรม ซอสตย สจรต ขยน อดทนและแบงปนปจจบนมเงนทน

หมนเวยนประมาณ 14 ลานบาท สมาชกสถาบนการเงนชมชน ประกอบดวยหมท 10,11,12

บานกดกะเสยน ตาบลเของใน ซงมสมาชก 246 ครวเรอน 285 คน มจานวนสมาชกเงนฝาก 464 คน

“สรางผลดใหชมชน ผกก ถก คนฝากไดดอกเบยสง ตงแตรอยละ 2 สงสดหากมเงนฝาก 5 แสน

บาทขนไปดอกเบยรอยละ 5 บาทไมหกภาษดอกเบยก งายกวา แตใหก เฉพาะคนในชมชน เทานน

สวนผฝากนอกชมชน กฝากไดดอกเบยเทาคนในชมชน แตกไมได ทาใหประชาชนประหยดดอกเบยเงนกได

ชมชน กพงพอใจ เสยดอกเบยนอยกวาและยงไดสวสดการกลบคนสชมชน “ นายสมาน ทวศร ประธาน

กรรมการสถาบนการเงนชมชนกดกะเสยนรวมใจกลาว

ในมมมองของคนในชมชน บานกดกะเสยนตางบอกเปนเสยงเดยวกนวาทมวนนไดเพราะ

“ผนาด” เปนผนาชมชน ทเขมแขง นอกจากการยอมรบของคนในชมชน แลวยงมรางวลมากมายรบรอง

อาท ผใหญบานยอดเยยมแหนบทองคาป 2523 กานนยอดเยยมแหนบทองคาป 2546 ประกาศเกยรตคณ

“คนดศรอบล” ป 2550 และรางวลผนาชมชน ดเดนระดบเขตป 2550 ในฐานะทเปนแกนนาสรางรอยยม

ใหชมชน

ตวอยางของชมชนพอเพยงดานพลงงาน

ตลอด 3 ป (2549-2551) ของการเดนหนาโครงการจดทาแผนพลงงานชมชน 80 ชมชน

สนองพระราชดาร “เศรษฐกจพอเพยง” ของสานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวง

พลงงาน ดวยมองเหนศกยภาพชมชนในการจดการดานพลงงานทชมชนทาเองได ภายใตการบรหารจดการ

ทรพยากรทองถนทสามารถนามาเปลยนเปนพลงงานทดแทนใชในการดาเนนชวตนนทาไดจรง

“แผนพลงงานชมชน” คอ สงทเกดขนกบทกชมชนทเขารวมในระยะเวลาทตางกนพรอมกบกลไก

การทางานรวมกน ระหวางภาคชมชนและภาควชาการ โดยเฉพาะเจาหนาทพลงงานจงหวด หรอสานกงาน

พลงงานภมภาค ซงเปนตวแทนกระทรวงพลงงานไปเผยแพรความรสรางความเขาใจ “พลงงานเรองใกล

ตว” และนาเสนอเทคโนโลยพลงงานทางเลอก หรอพลงงานทดแทนหลากหลายประเภท ใหชาวบานเลอก

นาไปใชไดอยางเหมาะสมกบความตองการ เพอประโยชนสงสดของการใชพลงงานอยางคมคา และไม

ทาลายสงแวดลอมปรากฏการณทเกดขนในชมชนสวนใหญทเขารวม คอ การตอยอด หรอนาเทคโนโลยท

กระทรวงพลงงานนามาใหนน นาไปประยกตตอเพอการใชงานทสะดวก และสอดคลองกบความตองการ

20 | ห น า

ของแตละคน แตละชมชนทแตกตางกน การลองทา ลองใช ใหเหนผลกระจางชดแลวจงบอกตอ

“สาธตพรอมอธบาย” จงเปนพฤตกรรมทเกดขนโดยอตโนมตของวทยากรตวคณพลงงาน หรอนกวางแผน

พลงงานชมชนทไมหวงแหนความร เกดเครอขายวทยากรตวคณพลงงานขนอยในทกกลมคนของชมชนไมวา

จะเปนอนดบแรก คอ แกนนา ตอมาคอชาวบานทสนใจ และนาไปทาจรงจงขยายผลตอกบเพอนบานใกล

เคยงหรอในหมญาตมตร กบอกกลม คอ เยาวชนทเปนพลงเสรมแตยงยน

ภาพทเกดขนในชมชนททาตามแผนพลงงานชมชนอยางแขงขน คอ เกดการเปลยนแปลงวถชวต

สรางวถพลงงานชมชนทไปไดดกบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง จดเดนของเทคโนโลยพลงงานทถกนาไป

ปรบใช ไมไดเกดประโยชนเฉพาะตวผปฏบต แตยงสรางผลดตอชมชนคนรอบขาง และสงคมประเทศโดย

รวมเมอเราสามารถสรางทางเลอกการใชพลงงานทดแทนขนไดเอง และมการจดการอยางครบวงจร การ

จดการพลงงานอยางยงยนจงเกดขนไดภายใตสองมอของทกคนทชวยกน ไมตองหวนวตกกบภาวะความไม

แนนอนของนามน ทตองนาเขาจากตางประเทศอกตอไป

เมอยอมรบวาพลงงานเปนเรองใกลตวการจดการพลงงานของชมชนทชวยเสรมสรางความ

เขมแขงชมชนจงเกดขนในหลายดาน อาท

1. ดานเทคโนโลยพลงงานชมชนเกดผลชดเจนในหลายตาบล ตวอยางเชนชาว อบต.พลบพลา

ชย จ.สพรรณบร สงทเกดคอความคกคกของชมชนกบการเลอกใชเทคโนโลยประหยดพลงงาน การทาถาน

อดแทงจากขเถาแกลบดาของโรงไฟฟาชวมวลในพนทคลายกนกบ อบต.นาหมอบญ จ.นครศรธรรมราช

ท อบต.และบรรดาแกนนาพรอมใจกนผลกดนเตมท ทงคน เครองมอ และงบประมาณ ทาใหยงคงใช

พลงงานเทาเดมแตคาใชจายดานพลงงานกลบลดลงเรอยๆ โดยมเทคโนโลยเพอการจดการพลงงานในแบบ

เฉพาะของคนนาหมอบญเปนเครองมอ

2. ดานการพฒนาประชาธปไตย (การมสวนรวม) ตวอยางเชน อบต.ถารงค อ.บานลาด

จ.เพชรบร มจดเดนของการขยายผลแผนพลงงานชมชน ผานกระบวนการจดทาแผนพลงชมชนทกดาน

เกดขนจากการมสวนรวมของชาวชมชน ทมกจกรรมพลงงานแทรกอยในวถชวตประจาวน และวถอาชพท

เหนตรงกนวาตองเปนไปเพอการอนรกษพลงงานดวย เชน กจกรรมทองเทยวชมชนทใหใชจกรยานแทนการ

ใชรถยนต

3. ดานการพฒนาวสาหกจชมชน (กลมอาชพดานพลงงาน) ม 7ชมชนทไดรบการนาเสนอวาเกด

รปธรรมจรง คอ อบต.หนองแซง อ.หนคา จ.ชยนาท อบต.หนองโพรง อ.ศรมหาโพธ จ.ปราจนบร

ห น า | 21

อบต.ตาออง อ.เมองสรนทร จ.สรนทร อบต.กดนาใส อ.นาพอง จ.ขอนแกน อบต.กอเอ อ.เของใน

จ.อบลราชธาน อบต.ทง อ.ไชยา จ.สราษฎรธาน อบต.ทาขาม อ.หาดใหญ จ.สงขลา

ในทกชมชนเกดอาชพทมาจากการตอยอดเทคโนโลยพลงงานชมชนออกมาเปนผลตภณฑสนคา

ชมชน ทารายไดเปนอาชพเสรม จากผลพวงการบรหารจดการพลงงานทดแทนในชมชนไมวาจะเปน

ถานจากกงไมทเคยไรคาถานผลไมเหลอทงในบรรจภณฑเกๆ ใชดดกลนในตเยน นาสมควนไมทใช

ประโยชนไดสารพด

ทสาคญหลายชมชนเกดกล มอาชพชางผลตเตาเผาถาน เตาซเปอรองโลประหยดพลงงาน

เตาชวมวล ในแบบทถกประยกตใหเหมาะกบการใชของแตละพนท จาหนายใหกบคนในตาบลและ

นอกพนท

4. ดานการศกษา (กจกรรมการเรยนการสอนดานพลงงาน) ชมชนสวนใหญมองภาพความยงยน

ดานการจดการพลงงานชมชน โดยมงเปาหมายไปทการปลกฝงเดกและเยาวชน ในรวโรงเรยนและในชมชน

เกดความร ความเขาใจวาเรองพลงงานเปนอกปจจยหนงทเกยวของในชวตประจาวนของทกคน และม

พลงงานหลายชนดสามารถบรหารจดการให เกดความยงยนได จากทรพยากรทมอย ในชมชน

สรางพฤตกรรมการใชพลงงานอยางรคณคา

5. ดานการทองเทยว (ศนยการเรยนรเพอเปนทศกษาดงาน) มตวอยางชมชนททาเรองนอยางเข

มขน คอ อบต.ดอนหญานาง อ.ภาช จ.พระนครศรอยธยา เปนชมชนทเนนการเลอกนาเทคโนโลยพลงงาน

ไปใชใหสอดคลองกบความตองการทหลากหลายของคนในชมชน ซงมทงทานา ทาสวน และคาขาย รวมทง

เดนหนาสรางจตสานกผานการทางานกบโรงเรยน และนกเรยนในพนทหวงการเรยนรทซมลกวาพลงงาน

คอ สวนหนงของชวตทตองใสใจและจดการ จงเกดแหลงเรยนรจากการ ทาจรงกระจายอยทวชมชน

6. ดานสขภาวะและสงแวดลอม ผลอกดานหนงของการจดการพลงงานชมชนไปใชอยางม

เปาหมาย ดงตวอยาง ต.คอรม อ.พชย จ.อตรดตถ ทมสานกงานพลงงานภมภาคท 9 เขามาเสรมตอ

แนวทางเศรษฐกจพอเพยง ทชมชนทาอยเดมอยางเขมแขงนนใหมนคงยงขน มการอบรมทาปยอนทรย ซง

การลดการใชสารเคมจะชวยใหสขภาพของคนในชมชนและสงแวดลอมดขน มจดเผยแพร ศนยเรยนร

พลงงาน มการอบรมการทาไบโอเซล อบรมเผาถาน เปนตน

7. ดานบญชพลงงานครวเรอน การทาบญชคาใชจายดานพลงงานถอเปนหวใจ หรอจดเรมตนของ

การไดมาซงขอมลในการสรางความรวมมอหาทางออกของการประหยด ลดคาใชพลงงาน แทบทกชมชนใช

22 | ห น า

เปนเครองมอ รวมทง อบต.บางโปรง อ.เมองจ.สมทรปราการ ทสานกงานพลงงานภมภาคท 1 ไดเขาไปเชอม

ตอแนวทางการพฒนาชมชนในวถเศรษฐกจพอเพยง ในแบบเฉพาะของสงคมกงเมองกงอตสาหกรรม ทม

ทรพยากรทจะแปลงมาเปนพลงงานทดแทนไดนนมนอย ชมชนจงเดนหนาดวยการสรางจตสานกกบเครองมอ

“บญชพลงงานครวเรอน” ทไมตองลงทน เพราะทกคนทาไดดวยตวเองและทาไดตลอดเวลา

นคอ การเปลยนแปลงทเกดขนจากการรจกการบรหารจดการและการใชพลงงานชมชนอยางม

ประสทธภาพ เปนวถพลงงานชมชนของคนพอเพยง ทกาลงขยายผลออกไปอยางกวางขวาง และเราทกคน

สามารถมสวนรวมได และเรมไดตลอดเวลา เราสามารถชวยจดการกบปญหาพลงงานใหหมดไปได เมอเราร

จกพงตนองและใชชวตดวยความพอประมาณ ความมเหตผล และมภมคมกน อนเปนหลกปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงทจะนาไปสการจดการพลงงานชมชนอยางยงยน

ห น า | 23

กจกรรมท 2

จากขอความตอไปน ใหผเรยน วเคราะหเขยนสงอาจารยประจากลม และ นาเสนอเพอแลกเปลยน

เรยนร

“การโฆษณาในโทรทศน และวทยปจจบน ถายงโฆษณากนอยางบาเลอดอยอยางน จะไปสอนใหคน

ไมซอไมจาย และใหบรโภคตามความจาเปนไดอยางไร ในเมอปลอยใหมการกระตนการบรโภคแบบเอาเป

นเอาตายอยเชนน ผคนกคดวา อะไรทตวเองตองการตองเอาใหได ความตองการถกทาใหกลายเปนความจาเป

นไปหมด”

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

24 | ห น า

บทท 3 การแกปญหาชมชน สาระสาคญ

การแกปญหาชมชนโดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยพนฐานกคอการพงพาตนเอง เปนหลกการทา

อะไรเปนขนตอน รอบคอบ ระมดระวง พจารณาถงความพอดพอเหมาะพอควร ความสมเหตสมผล และ

การพรอมรบความเปลยนแปลง การสรางความสามคคใหเกดบนพนฐานของความสมดล ในแตละ

สดสวนแตละระดบครอบคลมทงดานจตใจ สงคม เทคโนโลยทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมถง

เศรษฐกจ

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. สารวจและวเคราะหปญหาของชมชนดานสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอมและวฒนธรรม พนฐาน

ของหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2. อธบายแนวทางพฒนาชมชนดานสงคม เศรษฐกจ สงแวดลอมและวฒนธรรมตามหลกแนวคด

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงได

3. เสนอแนวทางและมสวนรวมในการแกปญหา หรอพฒนาชมชนดานสงคม เศรษฐกจ

สงแวดลอมและวฒนธรรมโดยใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

4. มสวนรวมในการสงเสรม เผยแพร ขยายผลงานการปฏบตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ของบคคล ชมชนทประสบผลสาเรจ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ปญหาของชมชน

เรองท 2 การจดทาแผนชมชน

เรองท 3 การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยง เพอแกไขปญหาชมชน

ห น า | 25

เรองท 1 ปญหาชมชน

ในแตละชมชนจะมปญหาทแตกตางกนออกไป ขนอย กบบรบทของชมชน แตโดยทวไป

เราสามารถแบงปญหาของชมชน ออกในดานตางๆ ดงน

1. ปญหาดานการศกษา อาทเชน จานวนผ ไมร หนงสอ ระดบการศกษาของประชาชนอตรา

การศกษาในระดบตางๆ และแหลงเรยนรในชมชน เปนตน

2. ปญหาดานสขภาพอนามย ไดแก ภาวะทโภชนาการ คนพการ โรคตดตอ

โรคประจาตว อตราการตายของทารกแรกเกด สถานพยาบาลในชมชน การรบบรการดานสาธารณสข

เปนตน

3. ปญหาดานสงคม การเมอง การปกครอง ไดแก การเกดอาชญากรรม แหลง

อบายมข ความขดแยงทางการเมอง กจกรรมทเกยวของกบการเลอกตงในระดบตางๆ

4. ป ญหาด านส งแวดล อม และทรพยากรธรรมชาตได แก ป ญหามลภาวะต างๆ

การทาลายทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ของมลฝอยกบธรรมชาตตางๆ

5. ปญหาดานศาสนา ศลปวฒนธรรม ไดแก การสบทอด อนรกษและการปฏบตศาสนกจของ

ประชาชน ทสงผลถง ความรก และความสามคคของคนในชาต เชน

- ดานการศกษา

- สขภาพอนามย

- ดานสงคม/การเมองการปกครอง

- สงแวดลอม

- ศาสนาวฒนธรรม คณธรรม

ควรแยกปญหาเปนดานๆมากกวาการยกมาเปนอยางๆ ใหผเรยนจาแนกและคนหาปญหาในชมชน

ของตนเอง

แนวทางการแกปญหาชมชน

เนนเรองปญหา เปนการเปลยนแปลงทเอาปญหามาเปนตวตง แลวหาแนวทางจดการหรอ

แกปญหานนๆ ชมชนเปลยนแปลงไปหรอไมอยางไร ดทปญหาวามอยและแกไขไปอยางไร

เนนเรองอานาจ เปนการเปลยนแปลงทมองตวอานาจเปนสาคญชมชนเปลยนแปลงไปหรอไม

อยางไร ดทใครเปนคนจดการ อานาจในการเปลยนแปลงอยทไหน ศกยภาพในการเปลยนแปลงเพมขนหรอ

ไมและสดทายมการเปลยนโครงสรางอานาจหรอไม

เนนการพฒนา เปนการเปลยนแปลงทเนนทพลงจากภายในชมชน ดาเนนการเปลยนแปลงชมชน

โดยการตดสนใจ การกระทาของคนในชมชนเอง ไมไดไปเปลยนทคนอน หากเปนการเปลยนทชมชน และ

ไมไดเอาตวปญหาเปนตวตง แตเปนความพยายามทจดสรางชมชนทพงตนเอง และสามารถยนอยไดดวยตน

เอง

26 | ห น า

เรองท 2 การจดทาแผนชมชน

การแกปญหาชมชนทเปนรปแบบและขนตอน นาจะใชการแกปญหาในรปแบบชมชนโดยชมชนจะ

ตองมคณะทางานทมาจากหลายภาคสวน เขามามสวนรวมในการแกปญหาของชมชนดวยตนเอง โดยนา

เอาปญหา และประการณของชมขน มาวเคราะห จดลาดบและแนวทางการแกไข มารวมกนพจารณา

ปญหาในบางเรอง ชมชนสามารถแกไขไดดวยตนเอง ปญหาใหญๆ และซบซอนอาจตองจดทาเปนโครงการ

ประสานงาน หนวยงาน องคการภาครฐ หรอองคกรปกครองสวนทองถนหรอหนวยงานทมการรบผดชอบ

และมศกยภาพโดยตรง ตลอดจนโครงการของรฐบาล

การจดทาแผนชมชนนาจะเปนเนอหา สาระหนงท ชมชนจะตองไดรบการฝกฝน เพราะใน

ปจจบนน ทางราชการไดใชแนวทางของแผนชมชนเปนแนวทางในการพฒนา ไมวาจะเปนโครงการ

กองทนเศรษฐกจพอเพยง โครงการ SML และโครงการขององคการตางๆ แมกระทง องคการปกครองสวน

ทองถน

เรองท 3 การประยกตใชเศรษฐกจพอเพยงเพอแกปญหาชมชน ดานจตใจ มจตใจเขมแขง พงตนเองได / มจตสานกทด / เอออาทร / ประนประนอม นกถงผล

ประโยชนสวนรวมเปนหลก

ดานสงคม ชวยเหลอเกอกลกน / รรกสามคค / สรางความเขมแขงใหครอบครวและชมชน

ดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ร จกใชและจดการอยางฉลาดและรอบคอบ / เลอกใช

ทรพยากรทมอยอยางคมคาและเกดประโยชนสงสด / ฟนฟทรพยากรเพอใหเกดความยงยนสงสด

ดานเทคโนโลย ร จกใชเทคโนโลยทเหมาะสม สอดคลองกบความตองการและสภาพแวดลอม

(ภมสงคม) / พฒนาเทคโนโลยจากภมปญญาชาวบานเองกอน / กอใหเกดประโยชนกบคนหมมาก

การประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

- โดยพนฐานกคอ การพงพาตนเอง เปนหลก การทาอะไรเปนขนตอน รอบคอบ ระมดระวง

- พจารณาถงความพอด พอเหมาะพอควร ความสมเหตสมผลและการพรอมรบความ

เปลยนแปลง

- การสรางสามคคในเกดขนบนพนฐานของความสมดลในแตละสดสวนแตละระดบ

- ครอบคลมทงดานจตใจ สงคม เทคโนโลยทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมถงเศรษฐกจ

การจดระเบยบชมชน

1. การชวยตนเอง (Self – help) หมายถงการเปลยนแปลงทชมชนคนหาปญหา รบสมครสมาชก

และใหบรการกนเอง โดยรบความชวยเหลอจากภายนอกใหนอยทสด

ห น า | 27

2. การสรางพนธมตร (Partnership) หมายถงการเปลยนแปลงการดาเนนการโดยคนในชมชนท

มปญหา รวมตวกนรบความชวยเหลอจากภายนอก โดยเฉพาะดานการเงน

3. การทางานรวมกน (Co production) หมายถงการจดตงกลมองคกรในชมชนขนมารบผดชอบ

กจกรรมรวมกบหนวยงานภาครฐ

4. การกดดน (Pressure) หมายถงการเปลยนแปลงทคนในชมชนคนหาประเดนปญหาของตนมา

จดการ แตเปนการจดการภายใตกฎเกณฑของบานเมอง ดวยการโนมนาวใหนกการเมองและขาราชการ

เปลยนแปลงนโยบาย

5. การประทวงคดคาน (Protest) หมายถงการรวมตวกนของประชาชน และมการจดระเบยบท

มงกอใหเกดการเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจและการเมอง

ทาอยางไรจงจะจดชมชนใหมการทางานอยางมประสทธภาพ

กจกรรมทชมชนตองรบผดชอบคอ

- ตงคณะกรรมการบรหาร

- ประเมนสภาพของชมชน

- เตรยมแผนการปฏบตงาน

- หาทรพยากรทจาเปน

- ทาใหแนใจวากจกรรมของชมชนทงหมด จะตองมการตดตามและการบรหารทมประสทธภาพ

สงสดสาหรบการปฏบตงาน

การประเมนสภาพชมชน

- ชมชนการดาเนนกจกรรมของตนเองโดยองขอมลสารสนเทศ

- วเคราะหชมชนหรอเรองราวของชมชน คณะกรรมการบรหารจะตองทาการประเมนดวย

คณะกรรมการเอง

- มองปญหาและหาทางแกไข ทรพยากรและขอจากด

- ประเมนสงทคนพบใหผสมผสานกนเปนองครวมทจะเสนอใหชมชนไดรบทราบ

- การประเมนเปนสงทตองกระทากอนทจะมการวางแผนปฏบตงานของชมชนใหแนใจวาชมชนม

ความเขาใจทถกตองตรงกนกบสงทคณะบรหารไดสงเกตมา และเปนความเหนรวมกนเกยวกบธรรมชาต

และขอบเขตของปญหาและศกยภาพ

การเตรยมแผนปฏบตการชมชน

- ชมชนเปนผกาหนดอนาคตของตนเอง

- การตดสนสงทตองการเฝาสงเกตสงทมอย และทาความเขาใจขนตอนทตองการ เพอใหไดสงท

ตองการทงหลายทงปวง คอพนฐานการวางแผน

28 | ห น า

- เนอแทของการวางแผนการจดการ

เราตองการอะไร

เรามอะไรอยในมอ

เราจะใชสงทอยในมออยางไร ใหไดสงทเราตองการ

อะไรจะเกดขนเมอเราทา

แผนปฏบตการของชมชน ควรชใหเหนถง

- เดยวน ชมชนเปนอยางไร

- เมอสนสดแผนแลวตองการทจะเปนอยางไร

- จะไดอะไรจากการเปลยนแปลง

- คณะกรรมการบรหารจะเปนผร างแผนปฏบตจากขอมลสะทอนกลบของชมชน จากการ

ประเมนปจจบนรางแผนปฏบตการ ควรนาเสนอตอชมชนทงหมดเพอการปรบแผน และการอนมตจาก

ชมชน

ห น า | 29

กจกรรมท 3

ใหผเรยนแบงกลม กลมละ 5-10 คน ศกษาปญหาของชมชน จดปญหาเปนกลมๆ และหาแนวทาง

แกปญหา

ทานคดอยางไรเกยวกบประเดนตอไปน

“มเรองจรงเกยวกบนาสาวกบหลานชายจากปลายทงอยธยาซงมทงปลาและพชผกพนบานอดม

สมบรณ นามการศกษาสงจงยายไปเปนครอยในเมองใหญ เวลากลบไปเยยมบานเธอจะรบประทาน

อาหารจาพวกปลาและผกพนบานดวยความพอใจ สวนหลานชายมกบน วาปลาและผกพนบานเปน

อาหารลาสมย หนมนอยคนนนจงชอบขบมอเตอรไซค เขาไปในตลาดเพอรบประทานอาหารทนสมย

ไดแกบะหมสาเรจรป นาอดลม ขนมกรบกรอบ”

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

30 | ห น า

กจกรรมท 4

ใหผเรยนแบงกลม 5-10 คน ใหวจารณสถานการณโลกวาเหตใดประเทศทมความเจรญกาวหนา

อยางประเทศสหรฐอเมรกาจงประสบปญหาเศรษฐกจตกตา

ใหผเรยนบนทกสาเหตททาใหภาวะเศรษฐกจตกตาทวโลก

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................

ห น า | 31

บทท 4 สถานการณของประเทศไทย

และสถานการณโลกกบความพอเพยง

สาระสาคญ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง มงเนนใหเกดการพจารณาอยางรอบดาน มความรอบคอบ และ

ระมดระวงในการวางแผนและการดาเนนงานทกขนตอน เพอมใหเกดความเสยหายตอการพฒนา

เปนการพฒนาทคานงถงการมรากฐานทมนคงแขงแรง สรางการเจรญเตบโตอยางมลาดบขนตอน สามารถ

ยกระดบคณภาพชวตทงทางกายภาพและทางจตใจควบคกน หลกการของเศรษฐกจพอเพยงจงมไดขดกบ

กระแสโลกาภวฒน ตรงกนขามกลบสงเสรมใหกระแสโลกาภวฒนไดรบการยอมรบมากขน ดวยการเลอก

รบการเปลยนแปลงทส งผลกระทบในแงดตอประเทศ ในขณะเดยวกนตองสรางภมคมกนในตวทด

พอสมควรตอการเปลยนแปลงในแงทไมดและไมอาจหลกเลยงได เพอจากดผลกระทบใหอยในระดบไมกอ

ความเสยหายหรอไมเปนอนตรายรายแรงตอประเทศ

ผลการเรยนรทคาดหวง

ตระหนกในความสาคญของการพฒนาประเทศภายใตกระแสโลกาภวฒนและเลอกแนวทางหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในการดาเนนชวตอยางสมดลและพรอมรบตอความเปลยนแปลง

ของประเทศภายใตกระแสโลกาภวฒน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 สถานการณโลกปจจบน

เรองท 2 สถานการณพลงงานโลกกบผลกระทบเศรษฐกจไทย

32 | ห น า

เรองท 1 สถานการณโลกปจจบน ( ชวงป 2551-2552 )

เมอสหรฐอเมรกาไดพฒนาเศรษฐกจของตน สสงสดของทนนยมโลก เนองจากตลาดทนจากทวโลก

หลงไหลส ตลาดทนในสหรฐอเมรกา หลงจากเกดวกฤตเศรษฐกจเอเซยและขยายตวออกไปทวโลก

สตอกทนจานวนมหาศาลในแตละประเทศ ไมสามารถนาไปลงทนได เนองจากเศรษฐกจชะลอตวถงขน

วกฤต เมดเงนจากสตอกทน ทวทกมมโลกไดไหลบาทะลกสตลาดทนในสหรฐอเมรกา ปญหาจากการเตบ

ใหญของทนในสหรฐอเมรกากคอการขยายพนทการลงทน เพอกระจายทนออกไป ในขอบเขตปรมณฑลให

กวางทสด เพอรองรบการขยายตวของทน ทนบวนจะเตบใหญ

ป พ.ศ.2541 ขณะทวกฤตเศรษฐกจกาลงเปนภยคกคามประเทศตางๆ จากทวโลก ตลาดทนใน

สหรฐอเมรกา กลบพงทะยานอยางรวดเรว ดชนหน Dow Jones พงทะยานทะล 10,000 จดเปนครงแรก

และสงสดกวา 11,000 จด Nasdaq สงกวา 3,800 จดสรางความเลอมใสศรทธา งนงง และไมเขาใจตอ

เศรษฐกจอเมรกา ทสวนทางกบวกฤตเศรษฐกจโลก ซงจรงๆ แลวเปนเรองทสามารถทาความเขาใจไดไม

ยาก เมอสตอกทนในแตละประเทศ ไมสามารถนาไปลงทนภายในประเทศได และความเชอมนในตลาดทน

อเมรกา ยงคงอยในความรสกทดของนกลงทน ดงนน ทนจากทวทกมมโลกจงหลงไหลเขาสตลาดทนใน

อเมรกา เมอตลาดทนในอเมรกาไมไดเตบโตบนพนฐานของความเปนจรง การเตบโตทางเศรษฐกจแบบ

ฟองสบของสหรฐอเมรกา จงนาจะยนอยไดไมนาน

ป 2001 ปฐมวยยางกาวแรก ของรอบพนปท 3 บรษทยกษใหญในสหรฐอเมรกาเรมทยอย

ประกาศผลประกอบการกาไรทลดลง และการประกาศปลดพนกงาน เชนเมอเดอนธนวาคม 2543 เจเนอรล

มอเตอรส(จเอม) ปลดพนกงาน 15,000 คน วนพธท 24 มกราคม 2544 ลเซนตเทคโนโลย ผ ผลตอปกรณ

โทรศพทยกษใหญประกาศปลดพนกงาน 16,000 ตาแหนง เวรลพลผผลตเครองใชไฟฟาปลดพนกงาน

6,000 คน เอโอแอลไทม วอรเนอร กจการสอยคใหมจากการผนวกระหวางอเมรกาออนไลน กบ ไทม

วอรเนอรปลดพนกงาน 2,000 คน

การแกวงตวอยางไรทศทางและไมชดเจนของตลาดทนในสหรฐอเมรกา เรมทจะผนผวนและไมแน

นอน นกลงทนเรมไมแนใจตอความเชอมนตลาดทนอเมรกา และเมอนายคอช มยาซาวา รฐมนตรคลง

ญป น กลาวเมอวนท 8 มนาคม 2544 ในการชแจงตอคณะกรรมาธการงบประมาณของวฒสภา ยอมรบ

ความปราชยทางเศรษฐกจอยางเปนทางการครงแรก หลงจากทเศรษฐกจญปนผกรอนเปนปญหายดยอ

ยาวนานมาร วม 10 ป วาฐานะการเงนของประเทศกาลงยาแยเตมท หรออาจกลาวไดว า

ใกลจะลมละลายแลว สปดาหรงขนหลงการแถลงของมยาซาวา ตลาดทนในสหรฐอเมรกา นาโดย NASDAQ

รวงลงกวา 30% ตามดวย Dow Jones, S&P และตลาดทนทวโลก พงทะลายลงทนท จอรจ บช

เรยกสถานการณน วาเปน World Stock Crisis

ห น า | 33

ขณะทนกลงทนจากทวโลก เกดความไมเชอมนตลาดทนในสหรฐอเมรกา เหตการณความตงเครยด

ในภมภาคตางๆ ทวโลก ในชวงของเดอนมนาคม 2544 ไลตงแตการประกาศจะพฒนาขปนาวธ

ปองกนตนเองของสหรฐอเมรกา การจบตว มโลเซวช อดตผนา ยโกสลาเวย การตอสของชาวปาเลสไตนท

พฒนาจากการขวางกอนอฐกอนดน มาเปนการวางระเบดและมการใชปน ความตงเครยดในเชสเนย

การทาลายพระพทธรปทใหญทสดในโลกของกลมตาลบน ในอฟกานสถาน ไดสรางแผลลกในจตใจของ

ชาวพทธ ตอชาวมสลม องคทะไลลามะธเบต เยอนใตหวน เรอดานาอเมรกาโผลทเกาะแหงหนงในญปน

โดยไมมการแจงลวงหนา สหรฐอเมรกาประกาศขายอาวธแกใตหวน ปดทายดวยการยวยจน ดวยการใช

เครองสอดแนมบนรกลาเขาไปในนานฟาจน กระทงทาใหจนตองใชเครองบนขบไลสองลา ขนบงคบให

เครองบนสอดแนมของสหรฐลงจอดบนเกาะไหหลาเหตการณทเกดความตงเครยดดงกลาว ลวนเกดขนใน

เดอนมนาคม ขณะทวกฤตตลาดทนของสหรฐอเมรกากาลงเกดขนพอด โดยเบองลกจะเกดจากการสราง

สถานการณโดยสหรฐอเมรกาหรอไมกตามภายในระยะเวลาเพยงหนงเดอน ดชนตลาดหน Dow Jones

กดดกลบขนมายนอยในระดบทสงกวาเดอนมกราคมเสยอก ทงทเศรษฐกจของสหรฐอเมรกา ยงตกอยใน

ภาวะทเลวราย

สถานการณเศรษฐกจสหรฐอเมรกา – ญป น กาลงจะนาไปสวกฤตเศรษฐกจทนนยม การเตรยม

พรอมของสหรฐอเมรกาในการตงรบ และเปดแนวรกตอสถานการณดงกลาวมานานกวา 20 ป นนกคอการ

เตรยมพรอมดานยทธศาสตร “การทาสงครามเลยงเศรษฐกจ” เนองจากสหรฐอเมรกา ไดพฒนาปจจยการ

ผลตสยค IT (Information Technology) ดงนน ยทธศาสตร ยทธวธ ทางสงคราม ไดถกพฒนารปแบบ

สงครามสยค IT ขณะทรปแบบยทธศาสตร - ยทธปจจย ของประเทศตางๆ ทวโลก ยงคงใชรปแบบของ

สงครามในยคอตสาหกรรม (บางประเทศมหาอานาจอยาง จน –รฐเซย รปแบบสงครามอาจพฒนาสยค IT

แลว แตยงไมมการสาธต เชนสหรฐอเมรกาทไดผานการสาธตแลวในสงครามอาว)

ประเทศจนหลงจากท เต งเซยวผง ไดประกาศนโยบายสทนสมย นาประเทศจน

สการพฒนาดานพลง การผลต ดวยนโยบาย หนงประเทศสองระบบ ทาให GDP จน เตบโตระหวาง

8–12% มาโดยตลอด แมปจจบนทวกฤตเศรษฐกจโลกสงผลกระทบกบทกประเทศ การเตบโตทางเศรษฐกจ

ของจน กยงยนอยในระดบ7-8% จากการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของจนดงกลาว ยอมทจะไปกระทบ

และขดขวางตอผลประโยชนของสหรฐอเมรกา ในการทจะแผอทธพลสการเปนจกรวรรดนยมจาวโลก ดง

นน ความพยายามในการทจะทาลายจนใหออนกาลงลง ดวยการแยกสลายจนจาก 8 เขตปกครองตน

ใหเปน � ประเทศเชนเดยวกบรสเซยจงนบเปนสดยอดของยทธศาสตร อนจะนาไปสความสาเรจของการ

เปนจกรวรรดนยมจาวโลก

34 | ห น า

เรองท 2 สถานการณพลงงานโลกกบผลกระทบเศรษฐกจไทย

ปญหาเรงดวนในปจจบนทสงผลกระทบตอเกอบทกประเทศในโลก คอ การทราคานามนไดสงขน

อยางรวดเรวและตอเนองในชวงเวลา 4-5 ปทผานมา และ ดเหมอนนามนในปน (พ.ศ.2551) จะแพงสงสด

เปนประวตการณแลว ภาวะนามนแพงทาใหตนทนดานพลงงาน (โดยเฉพาะอยางยงในการขนสง) สงขน

อยางรวดเรว มผลลกโซตอไปยงราคาสนคาและบรการตางๆ นอกจากจะทาให คาครองชพสงขนมากแลว

ยงเปนอปสรรคตอการขยายตวทางเศรษฐกจอกดวย

ผลกระทบเหลานไดกอใหเกดการประทวงของกลม ผทตองแบกรบภาระ เชน คนขบรถบรรทก

และชาวประมงในหลายประเทศ รวมทงการเรยกรองใหรฐบาลยนมอเขามาแทรกแซงและใหความชวย

เหลอ ปญหาราคานามนแพงมากในชวงนถอไดวาเปนวกฤตการณนามนครงท 3 ของโลกกวาได

7 ปจจย ตนเหตนามนแพง !

ราคานามนดบในตลาดโลกเรมขยบตวขนสงอยางเหนไดชดในป 2547 โดยราคานามนดบ สงขน

บารเรลละประมาณ $10 เปนกวา $38 ตอบารเรล และหลงจากนนเปนตนมา ราคากมแนวโนมสงขนโดย

ตลอด จะมลดลงบางในบางครงเปนชวงสนๆ เทานน โดยความผนผวนของราคามมากขน แตการเปลยน

แปลงเปนไปในทางเพมมากกวาทางลด

ในชวงปลายป 2550 ราคานามนดบพงสงเกน $100 ตอบารเรล ซงนอกจากจะเปนระดบทสงทสด

เปนประวตการณในรปของราคาปปจจบน ในชวงครงปแรกของป 2551 ราคานามนกยงคง ขยบสงขนอยาง

ตอเนองและอยในระดบกวา $130 ตอบารเรลในสปดาหท 2 ของเดอนมถนายน 2551 มบทความขอเขยน

จานวนมากทไดวเคราะหและอธบายสาเหตของภาวะนามนแพงดงกลาว สวนใหญมประเดนทเหมอนกน

และสอดคลองกน ดงน

1 กาลงการผลตสวนเกน (excessproduction capacity) ในตลาดนามนดบอย ในระดบท

คอนขางตามาตลอด 5 ปทผานมา ทงน เปนผลจากการทประเทศ ผผลตนามนหลายแหงขาดแรงจงใจใน

การขยายกาลงการผลตในชวงทราคานามนอยในระดบคอนขางตาในชวงทศวรรษ 1990 หนวยงานพลงงาน

ของสหรฐ (EIA) รายงานวา ในเดอนกนยายน 2550 OPEC มกาลงการผลตสวนเกนเพยง

2 ลานบารเรลตอวน (ประมาณ 2% ของปรมาณการใชนามนของโลก) โดยประมาณ 80% ของสวนเกนน

อยในซาอดอาระเบยเพยงประเทศเดยว

2 การผลตนามนจากแหลงใหมๆ ในโลก เรมมตนทนทสงมากขน ทงนอาจเปนเพราะแหลงนามน

ขนาดใหญๆ ถกคนพบและใชงานเปนสวนใหญแลว ยงเหลออยกจะเปนแหลงนามนขนาดเลก หรอทม

คณภาพตา หรอทอยในถนทรกนดาร/นาทะเลลกๆ ซงมตนทนการสารวจและการผลตทสงมาก มการ

วเคราะหพบวาในปจจบนตนทนการผลตนามนในปรมาณ 4 ลานบารเรลตอวน (คดเปน 5% ของปรมาณ

การผลตของโลกในปจจบน) มตนทนการผลตสงถง $70 ตอบารเรล ตวอยางทเหนไดชด คอ ทรายนามน

(tars sands) ในแคนาดา ซงเรมผลตออกมาแลว และมตนทนการผลตไมตากวา $60 ตอบารเรล

ห น า | 35

3 ในประเทศผผลตและสงออกนามนรายใหญหลายราย การผลตนามนมโอกาสหยดชะงกได

(supply disruption) เพราะเหตจากความไมสงบทางการเมอง สงคราม และภยธรรมชาต เหตการณ

สาคญทบงชถงปญหาน ไดแก การบกอรกของกองทพสหรฐในป 2546 ทาใหกาลงการผลตนามนของอรก

ลดลงระดบหนง และความไมสงบซงยงคงเกดขนในประเทศหลงจากนน ยงเปนอปสรรคสาคญตอการผลต

และการสงออกนามนของอรกใหกลบไปสระดบปกต

ความขดแยงระหวางอหรานกบประเทศตะวนตกเกยวกบโครงการพฒนานวเคลยรของอหราน

(ซงเปนผผลตนามนมากเปนอนดบท 4 ของโลก) กอใหเกดความตงเครยดในภมภาคตะวนออกกลางระหวาง

อหรานและสหรฐ โดยอหรานประกาศวาจะใชนามนเปนอาวธเพอตอบโตมาตรการควาบาตรของสหรฐ และ

ในป 2551 ไดมการเผชญหนากนระหวางทหารอหรานและทหารสหรฐในบรเวณชองแคบฮอรมซ ซงเปน

ทางผานสาคญสาหรบการขนสงนามนจากตะวนออกกลาง

พายเฮอรรเคนในแถบอาวเมกซโกในเดอนกนยายน 2548 มผลกระทบตอแทนผลตนามนของ

เมกซโก และโรงกลนทตงอยตอนใตของสหรฐ มผลใหราคานามนเบนซนในสหรฐเพมสงขนเปน $3 ตอ

แกลลอน ซงเปนระดบทสงสดในรอบ 25 ป

ผกอการรายในไนจเรยคกคามแหลงผลตนามนหลายครง ทาใหประมาณการผลตและสงออกนามน

จากไนจเรยลดลงประมาณ 500,000 บารเรลตอวน ความขดแยงทางการเมองระหวางรฐบาลเวเนซเอลา

และรฐบาลสหรฐ ทาใหการนาเขานามนจากเวเนซเอลาของสหรฐมความเสยงมากขน

4 ในหลายประเทศทสงออกนามนได มการผลตนามนในปรมาณทลดลงไป เพราะปรมาณสารอง

เรมมขอจากดมากขน ในขณะเดยวกนความตองการใชนามนในประเทศเหลานกเพมขนตามการขยายตว

ของประชากรและเศรษฐกจดวย ทาใหหลายประเทศตองลดการสงออกลง เชน อนโดนเซย เมกซโก

นอรเวย และองกฤษ ในระหวางป 2005 ถง 2006 การบรโภคนามนภายในประเทศผสงออก 5 อนดบแรก

คอ ซาอดอาระเบย รสเซย นอรเวย อหราน และสหรฐอาหรบเอมเรตส ไดเพมสงขนถงรอยละ 5.9 และ

มปรมาณการสงออกลดลงกวารอยละ 3 เมอเทยบกบปกอนหนาน หรอในกรณของอนโดนเซยทรฐบาล

มการอดหนนผบรโภคภายในประเทศ และกรณของซาอดอาระเบยทราคานามนเบนซนในประเทศอยท

5 บาทตอลตร ขณะทมาเลเซยอยในระดบ 20 บาทตอลตร จงทาใหเกดการคาดการณวาปรมาณการสงออก

นามนดบของประเทศผสงออกนามนจะลดลงถง 2.5 ลานบารเรลตอวนภายในชวง 10 ปน เมอไมกเดอนมา

นขาววารฐบาลอนโดนเซยกาลงพจารณาจะถอนตวจากการเปนสมาชก OPEC เพราะอนโดนเซยจะไม

สามารถสงออกนามนไดอกตอไปในอนาคตอนใกลน

5 นอกจากกาลงการผลตสวนเกนของนามนดบจะมนอย กาลงการกลนนามน ของโลกกมปญหาคอ

ขวด โดยมสวนเกนนอยกวา 1 ลานบารเรลตอวน ในขณะเดยวกนตลาดนามนมแนวโนมตองการใชนามน

ชนดเบาและสะอาดมากขน จงสรางแรงกดดนใหโรงกลนนามนตองลงทนปรบปรงคณภาพอกดวย ขอจากด

36 | ห น า

นจงทาใหราคาผลตภณฑนามนมราคาสงขนเพมไปจากการเพมของราคานามนดบ และกาไรของโรงกลน

นามนอยในระดบทคอนขางสงมาโดยตลอด เปนทนาสงเกตดวยวาสหรฐซงเปนผใชนามนรายใหญทสดของ

โลกไมไดกอสรางโรงกลนนามน แหงใหมมาเลยตงแตทศวรรษ 1970

6 ถงแมวาราคานามนระหวางป 2546 ถงป 2550 จะสงขนกวา 3 เทาตวแลว แตความตองการใช

นามนของโลกกไมไดลดลงเลย กลบยงคงเพมขนในอตรา 3.55% ในป 2548 และในอตราทยงสงกวา 1%

ใน ปตอๆ มา ปรากฏการณเชนนแตกตางจากทเกดขนในชวงวกฤตนามนสองครงแรก (ป 2516/17 และป

2522/23) ซงเราพบวาราคานามนทสงขนมากทาใหความตองการนามนลดลงในปตอมา ในชวง 4-5 ป

ทผานมา เศรษฐกจโลกยงขยายตวได คอนขางด และดเหมอนจะยงไมไดรบผลกระทบจากภาวะราคานามน

แพงมากนก จนและอนเดยเปนผใชพลงงานทมอทธพลตอตลาดนามนโลก

7 กองทนประเภท hedge funds หนไปลงทนซอขายเกงกาไรในตลาดนามนลวงหนามากขน ทงน

เพอหลกเลยงการลงทนในรปของเงนดอลลารสหรฐ ซงในระยะหลงมแนวโนมออนคาลงมากเมอเปรยบ

เทยบกบเงนสกลอนๆ เนองจากภาวะตลาดนามนตามทกลาวมาแลวชใหเหนวาราคานามนมแนวโนมทจะ

สงขน ผจดการกองทนเหลานจงเกงกาไรโดยการซอนามนไวลวงหนาเพอขายเอากาไรในอนาคต สงผลให

ราคานามนทงในตลาด spot และตลาดลวงหนาสงขนอกระดบหนง

ปรากฏการณโลกรอนและปรากฏการณเรอนกระจก

คาผดปกตของอณหภมเฉลยทผวโลกทเพมขนในชวงป พ.ศ. 2403–2549 เทยบกบอณหภม

ระหวาง พ.ศ. 2504–2533 คาเฉลยอณหภมผวพนทผดปกตทเทยบกบอณหภมเฉลยระหวางป พ.ศ. 2538

ถง พ.ศ. 2547

ในชวง 100 ปทผานมา นบถง พ.ศ. 2548 อากาศใกลผวดนทวโลกโดยเฉลยมคาสงขน 0.74 ± 0.18

องศาเซลเซยส ซ งคณะกรรมการระหวางรฐบาลว าด วยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ

(Intergovernmental Panel on Climate Change: IPCC) ของสหประชาชาตไดสรปไววา “จากการ

สงเกตการณการเพมอณหภมโดยเฉลยของโลกทเกดขนตงแตกลางครสตศตวรรษท 20 (ประมาณตงแต

พ.ศ. 2490) คอนขางแนชดวาเกดจากการเพมความเขมของแกสเรอนกระจกทเกดขนโดยกจกรรมของ

มนษยทเปนผลในรปของปรากฏการณเรอนกระจก” ปรากฏการณธรรมชาตบางอยาง เชน ความผนแปร

ของการแผรงสจากดวงอาทตยและการระเบดของภเขาไฟ อาจสงผลเพยงเลกนอยตอการเพมอณหภมใน

ชวงกอนยคอตสาหกรรมจนถง พ.ศ. 2490 และมผลเพยงเลกนอยตอการลดอณหภมหลงจากป 2490

เปนตนมา ขอสรปพนฐานดงกลาวนไดรบการรบรองโดยสมาคมและสถาบนการศกษาทางวทยาศาสตรไม

นอยกวา 30 แหง รวมทงราชสมาคมทางวทยาศาสตรระดบชาตทสาคญของประเทศอตสาหกรรมตางๆ

แมนกวทยาศาสตรบางคนจะมความเหนโตแยงกบขอสรปของ IPCC อยบาง [4] แตเสยงสวนใหญของ

นกวทยาศาสตรททางานดานการเปลยนแปลงของภมอากาศของโลกโดยตรงเหนดวยกบขอสรปน

ห น า | 37

แบบจาลองการคาดคะเนภมอากาศ บงชวาอณหภมโลกโดยเฉลยทผวโลกจะเพมขน 1.1 ถง 6.4

องศาเซลเซยส ในชวงครสตศตวรรษท 21 (พ.ศ. 2544–2643) คาตวเลขดงกลาวไดมาจากการจาลอง

สถานการณแบบตางๆ ของการแผขยายแกสเรอนกระจกในอนาคต รวมถงการจาลองคาความไวภมอากาศ

อกหลากหลายรปแบบ แตความรอนจะยงคงเพมขนและระดบนาทะเลกจะสงขนตอเนองไปอกหลาย

สหสวรรษ แมวาระดบของแกสเรอนกระจกจะเขาสภาวะเสถยรแลวกตาม การทอณหภมและระดบนาทะเล

เขาส สภาวะดลยภาพไดชาเปนเหตมาจากความจความรอนของนาในมหาสมทรซงมคาสงมาก การท

อณหภมของโลกเพมสงขนทาใหระดบนาทะเลสงขน และคาดวาทาใหเกดภาวะลมฟาอากาศ ทรนแรง

มากขน ปรมาณและรปแบบการเกดหยาดนาฟาจะเปลยนแปลงไป ผลกระทบอนๆ ของปรากฏการณโลก

รอนไดแก การเปลยนแปลงของผลตผลทางเกษตรการเคลอนถอยของธารนาแขง การสญพนธพช-สตว

ตางๆ รวมทงการกลายพนธและแพรขยายโรคตางๆ เพมมากขนรฐบาลของประเทศตางๆ แทบทกประเทศ

ไดลงนามและใหสตยาบนในพธสารเกยวโต ซงมงประเดนไปทการลดการปลอยแกสเรอนกระจก แตยงคงม

การโตเถยงกนทางการเมองและการโตวาทสาธารณะไปทวทงโลกเกยวกบมาตรการวาควรเปนอยางไร

จงจะลดหรอยอนกลบความรอนทเพมขนของโลกในอนาคต หรอจะปรบตวกนอยางไรตอผลกระทบของ

ปรากฏการณโลกรอนทคาดวาจะตองเกดขน

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว มพระราชดารสเกยวกบปรากฏการณเรอนกระจก ทศาลา

ดสดาลย อยางลกซง กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย จงไดรบสนองกระแสพระราชดารส นาเขา

ประชมคณะรฐมนตร จนกระทงทาใหวนท 4 ธ.ค. ของทกป เปนวนสงแวดลอมแหงชาต ตงแตป 2534

เปนตนมา

จากผลงานพระราชดารและการทรงลงมอปฏบตพฒนาดวยพระองคเอง เกยวกบสภาพแวดลอม

โดยเฉพาะอยางยง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ทมคณประโยชนตอคนชนชาตตางๆ ทงดานเศรษฐกจ สงคม

ความมนคงของมนษยและการเมอง ซงเปนทประจกษไปทวโลก องคการสหประชาชาต โดยนายโคฟ อนนน

อดตเลขาธการองคการสหประชาชาต จงไดเดนทางมาประเทศไทย ในวาระมหามงคลฉลองสรราชสมบต

ครบ 60 ป เขาเฝาพระบาทสมเดจพระเจาอยหว วนท 26 พ.ค. 2549 เพอถวายรางวล “UNDP Human

Development Lifetime Achievement Award” (รางวลความสาเรจสงสดดานการพฒนามนษย)

ซงเปนรางวลประเภท Life - Long Achievement และพระบาทสมเดจพระเจาอย หวทรงเปน

พระมหากษตรยพระองคแรกในโลกทไดรบรางวลน

องคการสหประชาชาต ไดยกยองพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เปน “พระมหากษตรยนกพฒนา” และกลาวถงปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) ของพระองควา เปนปรชญาหรอทฤษฎ

ใหมทนานาประเทศรจกและยกยอง โดยทองคการสหประชาชาตไดสนบสนนใหประเทศตางๆ ทเปนสมาชก

ยดเปนแนวทางสการพฒนาประเทศทยงยน

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มใชเปนเพยงปรชญานามธรรม หากเปนแนวทางปฏบตซงสามารถจะ

ชวยทงแกไขและปองกนปญหาทเกดจากกเลสมนษย และความเปลยนแปลงทซบซอนรนแรงขน ทกาลงเกด

38 | ห น า

ขนกบมนษยทงโลก และปญหาทลกลามตอถงธรรมชาตกอใหเกดความเปลยนแปลงใหญในเชงรนแรง และ

สรางปญหายอนกลบมาทมนษย

โดยทวไป มกเขาใจกนวา ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เหมาะทจะใชเฉพาะกบคนยากจน คนระดบ

รากหญา และประเทศยากจน อกทงเครองมอ เทคโนโลย กจะตองใชเฉพาะเครองมอราคาถกเทคโนโลยตา

การลงทนไมควรจะมการลงทนระดบใหญ แตในความเปนจรง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกตองการคนและ

ความคดทกาวหนา คนทกลาคดกลาทาในสงใหมๆ

เนองจากการนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไปใชประโยชนในดานตางๆ ไมมสตรสาเรจหรอคมอการ

ใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงสาหรบภารกจ ดงเชน วกฤตโลกรอนผเกยวของจงตองศกษาทาความเขาใจ

แลวกพฒนาแนวทางหรอแนวปฏบตสาหรบแตละปญหาขนมา โดยยดหลกทสาคญ ดงเชน

- การคดอยางเปนระบบ อยางเปนกระบวนการทางวทยาศาสตร

- หลกคดทใช ตองเปนหลกการปฏบตทเปนสายกลาง ทใหความสาคญของความสมดลพอด

ระหวางทกสงทเกยวของ ดงเชน ระหวางธรรมชาตกบมนษย

- ขอมลทใช จะตองเปนขอมลจรง ทเกดจากการศกษา การวจย หรอการลงสนามใหไดขอมลท

เปนจรง

- การสรางภมตานทานตอความเปลยนแปลงทจะเกดขน

- การยดหลกของความถกตอง คณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณ ในทกขนตอนของการ

ดาเนนงานตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ซงเปนกระบวนการสาคญของการสรางภมตานทานตอผลกระทบ

และความเปลยนแปลงทกาลงเกดขน หรอทจะเกดขน

เหลานเปนหลกการใหญๆ ซงผทรบผดชอบหรอเกยวของหรอคดจะทา โครงการหรอกจกรรมใน

ระดบคอนขางใหญ จะตองคานงถง และสามารถจะนาปรชญานไปใชไดทนท และมผ ทไดใชลวนประสบ

ความสาเรจสงสดทมนษยพงจะม คอ ความสขทยงยน

แล วเรองของการแข งขน ชงไหวชงพรบ การวางแผนยทธศาสตร และโลจสตกส

(การจดซอจดหา การจดสง การบารงรกษาอปกรณ และการรกษาพยาบาลบคลากร ) ในการบรหารจดการ

ระบบ หรอโครงการใหญๆ การใชจตวทยามวลชน การใชเทคโนโลยกาวหนา การกาหนดแผนหรอตนเองให

เปน “ฝายรก” มใช “ฝายตงรบ” ละ ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงปฏเสธหรอไม?

คาตอบคอ ปฏเสธ ถาใชอยางไมถกตอง อยางหลกเลยงกฎหมาย อยางผดคณธรรม-จรยธรรม-และ

จรรยาบรรณ อยางไมซอตรงตอหนาทและความรบผดชอบ อยางมเจตนาเพอผลประโยชนทไมสจรตของตน

เอง และพวกพอง แตจะตองรจกและใชอยางรเทาทน ปกปอง และรกษาผลประโยชนของสวนรวม อยางม

ความคดกาวหนาในเชงสรางสรรค

ห น า | 39

สาหรบการแกปญหา หรอการเตรยมเผชญกบปญหาจากวกฤตโลกรอน มประเดนและเรองราวทง

เกาและใหม ดงเชน เรองของมาตรการทถกกาหนดขนมา เพอเผชญกบภาวะโลกรอน เพอใหประเทศท

พฒนาแลว และทกาลงพฒนา (ดงเชนประเทศไทย) ไดดารงอยรวมกน พงพง และเอออาทรตอกน อยาง

เหมาะสม ดงเชน เรอง คารบอนเครดต ทเปนเรองคอนขางใหมของประเทศไทย แตกเปนทง “โอกาส”

และ “ปญหา” ทประเทศไทยตองเผชญ ซงกขนอยกบคนไทยเราเองวา จะตองเตรยมตวกนอยางไร เพอให

สามารถเปน “ทพง” ของโลกหรอประเทศอน แทนทจะเปน “ปญหา” ทเกดจากความไมใสใจ หรอความใส

ใจ แตเพอจะกอบโกยผลประโยชนเทานน

เรองของปรชญาเศรษฐกจพอเพยงกบวกฤตโลกรอน จงมโจทย มเปาหมายมากมาย ททาทาย เชญ

ชวนใหผคนและประเทศ ทตองการมชวตสรางสรรคและมความสขอยางยงยนไดนาไปใช โดยใชปญญาเปน

ตวนา กากบดวยสต และควบคมดวยคณธรรมกบจรยธรรม

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงน ถกใชเปนกรอบแนวคดและทศทางการพฒนาระบบเศรษฐกจมหภาค

ของไทย ซงบรรจอยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 ( พ.ศ. 2550 – 2554 ) เพอมงส

การพฒนาทสมดลยงขน และมภมคมกน เพอความอยดมสข มงส สงคมทมความสขอยางยงยน ดวย

หลกการดงกลาวแผนพฒนาฯ ฉบบท 10 นจะเนนเรองตวเลขการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ แตยงใหความ

สาคญตอระบบเศรษฐกจแบบทวลกษณหรอระบบเศรษฐกจ ทมความแตกตางกนระหวางเศรษฐกจชมชน

เมองและชนบท แนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยงยงถกบรรจในรฐธรรมนญของไทย เชน รฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ในสวนท 3 แนวนโยบายดานการบรหารราชการแผนดน มาตรา 78

(1) บรหารราชการแผนดนใหเปนไปเพอการพฒนาสงคม เศรษฐกจ และความมนคงของประเทศอยางยงยน

โดยตองสงเสรมการดาเนนการตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และคานงถงผลประโยชนของประเทศชาตใน

ภาพรวมเปนสาคญ

นายสรเกยรต เสถยรไทย ในฐานะรฐมนตรกระทรวงการตางประเทศไดกลาวเมอวนท 24

พฤศจกายน พ.ศ. 2547 ในการประชมสดยอด The Francophonic Ouagadougou ครงท 10

ท Burkina Faso วาประเทศไทยไดยดแนวทางเศรษฐกจพอเพยง ควบคกบ “การพฒนาแบบยงยน”

ในการพจารณาประเทศทงทางดานการเกษตรกรรม เศรษฐกจและการแขงขนซงเปนการสอดคลองกบ

แนวทางของนานาชาตในประชาคมโลก

การประยกตนาหลกปรชญาเพอนามาพฒนาประเทศในตางประเทศนน ประเทศไทยไดเปน

ศนยกลางการแลกเปลยนผานทางสานกงานความรวมมอเพอการพฒนาระหวางประเทศ(สพร.) โดย สพร.

มหนาทคอยประสานงานรบความชวยเหลอทางวชาการดานตางๆ จากตางประเทศมาสภาครฐ แลว

ถายทอดตอไปยงภาคประชาชน และยงสงผานความรทมไปยงประเทศกาลงพฒนาอนๆ เรองปรชญา เศรษฐกจพอเพยงนน สพร. ถายทอดมาไมตากวา 5 ป ประสานกบสานกงานคณะกรรมการพเศษเพอ ประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (กปร.) และคณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจ

พอเพยง ซงตางชาตกสนใจเรองเศรษฐกจพอเพยง เพราะพสจนแลววาเปนสงทดและมประโยชน ซงแตละ

40 | ห น า

ประเทศมความตองการประยกตใชปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไมเหมอนกน ขนอยกบวถชวต สภาพ

ภมศาสตร ฯลฯ เชน พมา ศรลงกา เลโซโท ซดาน อฟกานสถาน บงกลาเทศ ภฎาน จน จบด โคลมเบย

อยปต เอธโอเปย แกมเบย อนโดนเซย เคนยา เกาหลใต มาดากสการมลดฟส ปาปวนวกน แทนซาเนย

เวยดนาม ฯลฯ โดยไดใหประเทศเหลานไดมาดงาน ในหลายระดบ ทงเจาหนาทปฏบตงาน

เจาหนาทฝายนโยบาย จนถงระดบปลดกระทรวง รฐมนตรกระทรวงตางๆ[14]

นอกจากนนอดศกด ภาณพงศ เอกอครราชทตไทยประจากรงเวยนนา ประเทศออสเตรย ไดกลาว

วาตางชาตสนใจเรองเศรษฐกจพอเพยง[14] เนองจากมาจากพระราชดารในพระบาทสมเดจพระเจาอยหวท

ทรงหวงใยราษฎรของพระองค และอยากรวาทาไมรฐบาลไทยถงไดนามาเปนนโยบาย สวนประเทศทพฒนา

แลวกตองการศกษาพจารณาเพอนาไปชวยเหลอประเทศอน

13 นกคดระดบโลกเหนดวยกบแนวทางเศรษฐกจพอเพยง และมการนาเสนอบทความ

บทสมภาษณ เปนการยนขอเสนอแนวคดเศรษฐกจพอเพยงใหแกโลก เชน ศ.ดร.วลฟกง ซคส นกวชาการ

ดานสงแวดลอมคนสาคญของประเทศเยอรมน สนใจการประยกตใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

อยางมาก และมองวานาจะเปนอกทางเลอกหนงสาหรบทกชาตในเวลาน ทงมแนวคดผลกดนเศรษฐกจ

พอเพยงใหเปนทร จกในเยอรมน, ศ. ดร.อมาตยา เซน ศาสตราจารยชาวอนเดย เจาของรางวลโนเบล

สาขาเศรษฐศาสตรป 1998 มองวา ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เปนการใชสงตางๆ ทจาเปนตอการดารงชพ

และใชโอกาสใหพอเพยงกบชวตทด ซงไมไดหมายถงความไมตองการ แตตองรจกใชชวตใหดพอ อยาให

ความสาคญกบเรองของรายไดและความรารวย แตใหมองทคณคาของชวตมนษย, นายจกม ทนเลย

นายกรฐมนตรแหงประเทศภฎาน ใหทรรศนะวา หากประเทศไทยกาหนดเรองเศรษฐกจพอเพยงใหเปน

วาระระดบชาต และดาเนนตามแนวทางนอยางจรงจง “ผมวาประเทศไทยสามารถสรางโลกใบใหมจาก

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง สรางชวตทยงยน และสดทายจะไมหยดเพยงแคในประเทศแตจะเปน

หลกการและแนวปฏบตของโลก ซงหากทาไดสาเรจ ไทยกคอผนา” [15]

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงน ไดรบการเชดชสงสดจากองคการสหประชาชาต(UN) โดยนายโคฟ

อนนน ในฐานะเลขาธการองคการสหประชาชาต ไดทลเกลาฯ ถวายรางวล The Human Development

lifetimeAchievement Award แกพระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนท 26 พฤษภาคม 2549 และไดม

ปาฐกถาถงปรชญาเศรษฐกจพอเพยง วาเปนปรชญาทมประโยชนตอประเทศไทยและนานาประเทศ[6] และ

สามารถเรมไดจากการสรางภมค มกนในตนเอง ส หม บาน และส เศรษฐกจในวงกวางขนในทสด

นาย Hakan Bjorkman รกษาการผอานวยการ UNDP ในประเทศไทยกลาวเชดชปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยง และ UNDP นนตระหนกถงวสยทศนและแนวคดในการพฒนาของพระบาทสมเดจพระเจาอย หวฯ[16]

โดยทองคการสหประชาชาตไดสนบสนนใหประเทศตางๆ ทเปนสมาชก 166 ประเทศยดเปนแนวทางส

การพฒนาประเทศแบบยงยน[7]

อยางไรกตาม ศ. ดร.เควน ฮววสน อาจารยประจามหาวทยาลยนอรธแคโรไลนา ทแซพเพลฮลล

ไดวจารณรายงานขององคการสหประชาชาตโดยสานกงานโครงการพฒนาแหงสหประชาชาต (UNDP) ท

ห น า | 41

ยกยองปรชญาเศรษฐกจพอเพยง[17]วา รายงานฉบบดงกลาว ไมไดมเนอหาสนบสนนวา เศรษฐกจพอเพยง

“ทางเลอกทจาเปนมากสาหรบโลกทกาลงดาเนนไปในเสนทางทไมยงยนอยในขณะน” (น. V . ในรายงาน

UNDP) โดยเนอหาแทบทงหมดเปนการเทดพระเกยรต และเปนเพยงเครองมอในการโฆษณาชวนเชอ

ภายในประเทศเทานน (18) สวนHakan Bjorkman รกษาการผอานวยการ “ UNDP” ตองการทจะทาให เกดการอภปรายพจารณาเรองน แตการอภปรายดงกลาวนนเปนไปไมได เพราะอาจสมเสยงตอการหมน

พระบรมเดชานภาพ ซงมโทษถงจาคก (10)

เมอปลายเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2549 นายโคฟ อนนน เลขาธการสหประชาชาตไดเขาเฝาทลเกลา ฯ

ถวายรางวล Human Development Lifetime Achievement Award หมายความวาพระเจาอยหวสละ

ความสขสวนพระองค และทมเทพระวรกาย ในการพฒนาคนไทยในชวง 60 ป จนเปนทประจกษในความ

สาเรจ ของพระราชกรณยกจ พระบรมราโชวาท และเปนแบบอยางทวโลกได คากราบบงคมทลของนายโคฟ

บงบอกใหเหนเขาศกษาเรองปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยางละเอยด และรบปากวาจะนาไปเผยแพรทว

โลก รวมทงประมขหรอผแทนของประเทศตางๆ ทไดมาเขาเฝา และขออญเชญไปใชในประเทศของเขา

เพราะเหนวาเปนแนวทางทด

นอกจาก United Nation Development Program ( UNDP ) เปนองคกรหนงภายใต

สหประชาชาตทดแลเกยวกบการพฒนา ดานหนงทเขาตองดแล คอการพฒนาคน มหนาทจดทารายงาน

ประจาป โดยในปหนาจะเตรยมจดทาเรองการพฒนาคนของโลก และคนในแตละประเทศ

( Country report และ Global report ) โดยในสวนของประเทศไทยจะนาเรองปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงเปนหลกในการรายงานและเผยแพร ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษเพอทประเทศอนจะไดรบประ

โยชนจากของพระราชทานทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวพระราชทานใหคนไทยมากกวา 30 ป แลว

จะเหนไดวาขณะนปรชญาฯ น ไดเผยแพรโดยองคกรระดบโลกแลว เราในฐานะพสกนกรของพระองคทาน

นาจะภมใจหนมาศกษาและนาไปปฏบตอยางจรงจง กจะบงเกดผลดยง

42 | ห น า

กจกรรมท 5

1. ใหนกศกษาแบงกล ม 5-10 คน วเคราะห/วจารณ สถานการณของประเทศไทย วาเกดเศรษฐกจ

ตกตาเพราะเหตใด

2. ใหผเรยนเขยนคาขวญเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................................

3. ใหผเรยนประเมนสถานการณของครอบครวและวเคราะหวาจะนาปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมา

ใชไดอยางไร

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

ห น า | 43

บทท 5 การประกอบอาชพตามหลกปรชญา

ของเศรษฐกจพอเพยงเพอการสรางรายได

อยางมนคง มงคง และยงยน สาระสาคญ

การประกอบตามหลกเศรษฐกจพอเพยงเพอการสรางรายได อยางมนคง มงคง และยงยน มงเนน

ใหผเรยนมการพจารณาอยางรอบดาน มความรอบคอบ และระมดระวงในการวางแผนและการดาเนนงาน

ทกขนตอน เพอมใหเกดความเสยหายตอการพฒนา เปนการประกอบอาชพทคานงถงการมรากฐานท

มนคงแขงแรง ใหเจรญเตบโตอยางมลาดบขน สามารถยกระดบคณภาพชวตทงทางกายภาพและทางจต

ใจควบคกน การประกอบอาชพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงจงมไดขดกบกระแสโลกาภวฒน

ตรงกนขามกลบสงเสรมใหกระแสโลกาภวฒนไดรบการยอมรบมากขน ดวยการเลอกรบการเปลยนแปลงท

สงผลกระทบในแงดตอประเทศ ในขณะเดยวกนตองสรางภมคมกนในตวทดตอการเปลยนแปลงในแงทไมด

และไมอาจหลกเลยงได เพอจากดผลกระทบใหอยในระดบไมกอความเสยหายหรอไมเปนอนตรายรายแรง

ตอประเทศ

ผลการเรยนรทคาดหวง

ตระหนกในความสาคญของการการประกอบอาชพตามหลกของเศรษฐกจพอเพยงเพอการสราง

รายได อยางมนคง มงคง และยงยน พฒนาประเทศภายใตกระแสโลกาภวฒนและเลอกแนวทางหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาประยกตใชในการดาเนนชวตอยางสมดลและพรอมรบตอความเปลยนแปลง

ของประเทศภายใตกระแสโลกาภวฒน

44 | ห น า

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 แนวทางการประกอบอาชพ

1.1 การเขาสอาชพ

1.2 การพฒนาอาชพ

เรองท 2 การสรางงานอาชพตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง 5 กลมอาชพใหม

2.1 เกษตรกรรม

2.2 อตสาหกรรม

2.3 พาณชยกรรม

2.4 ความคดสรางสรรค

2.5 การอานวยการและอาชพเฉพาะทาง

เรองท 3 แนวทางการประกอบอาชพใหประสบความสาเรจ

3.1 มความร คอ ตองรอบร รอบคอบ และระมดระวง

3.2 คณธรรมทสงเสรมการประกอบอาชพประสบความสาเรจคอ ความสาเรจ สจรต

ขยน อดทน แบงปน

3.3 ขอดของการประกอบอาชพอสระ

3.4 ตวอยางองคประกอบทสาคญของโครงการประกอบอาชพตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

3.5 ตวอยางการเลยงปลาดกในบอพาสตกตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

3.6 กรอบแนวคดในการประกอบอาชพเพอสรางรายไดอยางมนคง มงคงและยงยน

ตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง

ห น า | 45

เรองท 1 แนวทางการประกอบอาชพ

อาชพ หมายถงชนดของงานหรอกจกรรมของบคคลประกอบอย เปนงานททาแลวไดรบ

ผลตอบแทนเปนเงนหรอผลผลต

อาชพตามหลกของปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง คองานทบคคลทาแลวไดรบผลตอบแทนเปน

เงนผลผลต โดยหยดหลก 5 ประการทสาคญในการดาเนนการ ไดแก ทางสายกลางในการดาเนนชวต

1. ทางสายกลางในการดารงชวต

2. มความสมดลระหวางคน ชมชนและสงแวดลอม

3. มความพอประมาณ พอเพยงในการผลต การบรโภคและการบรการ

4. มภมคมกนในการดาเนนชวตและการประกอบอาชพ

5. มความเทาทนสถานการณชมชน สงคม

แนวทาง กระบวนการประกอบอาชพของผเรยนทไมมอาชพตองเขาสอาชพใหม และผทมอาชพ

อยแลวตองการพฒนาอาชพเดม ผเรยนจะตองเปนนกรเรม รอบร คดคน พฒนา ชอบความอสระ

มความมงมน มนใจ พรอมทจะเสยง ทางานหนก ขยน อดทน คดกวาง มองลก มความรเขาใจในอาชพท

ตนเองทาอยางด ยอมรบการเปลยนแปลงอยเสมอ มมนษยสมพนธทด ยมแยมแจมใส มจตบรการ ใช

ขอมลหลายดาน ศกษาสภาพแวดลอม ปจจยทจะทาใหการประกอบอาชพประสบผลสาเรจ

แนวทางการประกอบอาชพ แบงออกได 2 แนวทางคอ

1. การเขาสอาชพใหม

2. การพฒนาอาชพเดม

ทง 2 แนวทางน การทจะประกอบอาชพไดผลดมความตอเนอง มโอกาสประสบความสาเรจตาม

วตถประสงคตองพจารณาสงตอไปน

1. พจารณาศกยภาพหลกชมชน 5 ดาน ประกอบการตดสนใจ ไดแก

1.1. ศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในชมชน เชน ชมชนทอยอาศยและประกอบอาชพดาน

เกษตรกรรม มวตถดบ หรอผลผลตทางการเกษตรตางๆทมราคาถกเหมาะสมทจะแปรรปเปนสนคาได

ผเรยนยอมสามารถลดปญหาการขนสง ลดปญหาการขาดแคลนวตถดบดานการแปรรปกควรไดรบการ

พจารณาเลอกเปนอาชพหลงจากผเรยนสาเรจการศกษา

1.2. ศกยภาพของภมอากาศ สภาพของภมอากาศเปนสาคญอยางหนงทตองพจารณาให

เหมาะสมสอดคลองกบการประกอบอาชพ เชนสภาพในชมชนของเรามอากาศหนาวเยน เราตองพจารณา

การประกอบอาชพทเกยวของกบการทองเทยว การทาของทระลก การปลกพชผก ผลไม ไมดอก

46 | ห น า

ไมประดบเมองหนาว เปนตน

1.3. ศกยภาพของภมประเทศ ถาภมประเทศเปนชายทะเล นาตก ภเขาซงเหมาะกบอาชพการ

ทองเทยว อาชพตางๆทเกยวของกบการทองเทยวกควรไดรบการพจารณาเปนอนดบแรก

1.4. ศกยภาพดานทาเลทตง ทตงของบานพกอาศยหรอประกอบอาชพเปนทาเลทเหมาะสมกบ

การทาการคาหรออตสาหกรรมในครอบครว ตองพจารณาใหถกตอง

1.5. ศกยภาพดานศลปะ วฒนธรรม ประเพณ ใหพจารณาวา ขนบธรรมเนยม ประเพณ

ศลปวฒนธรรม ของชมชนจะสามารถสงเสรมการประกอบอาชพไดอยางไรบาง

ศกยภาพหลกของชมชนทง 5 ดานน ถอเปนตนทนทสาคญ ซงผประกอบอาชพ ไมจาเปนตองใช

เงนซอหามาเปนสงทเรามอยแลว จงมความจาเปนทผศกษาจะตองนาตนทนดงกลาวมาใชใหเกดประโยชน

สงสดในการประกอบอาชพ อยางไรกดยงตองพจารณาองคประกอบอนอก

2. การนากระบวนการ “คดเปน” มาใชในการวเคราะหขอมลความพรอม กอนตดสนใจ

ประกอบอาชพ 3 ดานดงน

2.1. การวเคราะหตนเอง

การวเคราะหตนเองดานความคด ความชอบ ในดานทจะเขาสอาชพ เพราะถาเรา

ประกอบอาชพทเราชอบ มใจรก จะทาใหเรามความสข อยากทาและทาไดด

2.2. วเคราะหสภาพแวดลอมของครอบครว ชมชน วถชวต ทรพยากรในทองถน ทาเลทตง เชน

ถาเราสนใจจะเลยงปลาดกเพอการจาหนาย เราตองดสมาชกในครอบครวของเราเหนดวยสนบสนนหรอไม

มพนทพอจะทาบอเลยงปลาดกหรอไม ใกลแหลงจดซอ จดหาพนธปลาดกมาเลยง ถาเลยงปลาดกแลว

สามารถนาไปจาหนายในชมชน ชมชนใกลเคยง ผคนในทองถนนยมบรโภคหรอไม ปลาดกสามารถนาไป

ประกอบอาหารไดหลายรปแบบเชน นาไปยาง นาไปทาลาบ นาไปแกง นาไปทาเปนผลตภณฑพวกนาพรก

ห น า | 47

พรอมทงพจารณาเงนทนในการเลยงปลาดกดวย

2.3. วเคราะหความรทางวชาการ

คอความรดานการเลยง การดแลรกษา การจาหนาย การแปรรปเพอเพมมลคา

การฝกอบรมทกษะทจาเปนตองฝกเพมเตม เชน การขยายพนธปลาดกเพอการจาหนาย การแปรรปเพม

มลคาผลผลต ชองทางการตลาด การสงเสรมการขาย การจดบนทก การขาย การวเคราะหรายรบ-รายจาย

ขอควรคานงในการตดสนใจประกอบอาชพ

การตดสนใจทจะประกอบอาชพอะไรกตาม จะตองมสงทจะตองคดหลายดานทงตองดขอมล

มความร มทน แรงงาน สถานท มกลวธการขายและคณธรรมในการประกอบอาชพดวย ขอควรคานงในการ

ตดสนใจประกอบอาชพม ดงน

1. การตดสนใจประกอบอาชพโดยใชขอมลอยางเหมาะสม

ในการประกอบอาชพ ผเรยนตองใชขอมลหลายๆ ดาน มาเพอการตดสนใจ ขอมลทสาคญ คอ

ตองรจกตนเองวามความชอบหรอไม รจกสภาพแวดลอมวาเหมาะสมกบการประกอบอาชพนน ๆ หรอไม

และขอมลทสาคญคอความรทางวชาการ

2. มความรวชาชพนนๆ

การประกอบอาชพอะไรกตองมความรในวชาชพนนๆ เพราะมความรในวชานนๆ อยางดจะทา

ใหสามารถปรบปรงพฒนาอาชพนน ๆ ไดดยงขน

3. มทน แรงงาน และสถานท

ทน แรงงาน สถานท เปนองคประกอบสาคญในการประกอบอาชพทาใหเกดความมนใจในการ

ประกอบอาชพเปนไปอยางราบรน

4. มวธการปฏบตงานและจดการอาชพ

ขนตอน กระบวนการ การจดการทเหมาะสม มประสทธภาพ ทาใหงานประสบความสาเรจ

ลดตนทนการผลต มผลผลตไดมาตรฐานตามทตงเปาหมายไว

5. มกลวธการขาย การตลาด

กลวธการขาย การตลาดทสามารถตอบสนองความตองการ ความพงพอใจของลกคา ยอมทาให

ยอดขายเปนไปตามเปาหมาย

6. มการจดการการเงนใหมเงนสดหมนเวยนสามารถประกอบอาชพไปไดอยางตอเนองไมขดของ

48 | ห น า

7. การจดทาบญชรายรบ – รายจายเพอใหทราบผลการประกอบการ

8. มมนษยสมพนธและมจตบรการ การมมนษยสมพนธทดกบลกคา มความเปนกนเอง

โดยเฉพาะการใชคาพดทเหมาะสมเพอสรางความพงพอใจใหกบลกคา ไปพรอมกบการมจตบรการใหลกคา

ดวยความจรงใจตองการเหนลกคามความสขในการบรโภคสนคา

9. มคณธรรมในการประกอบอาชพ

ผผลตและผขายมความซอสตยตอลกคาใชวตถดบทมคณภาพ ไมใชสารเคมทมพษในผลตภณฑ

ซงสงผลตอสขภาพ สงแวดลอม และการดาเนนช วตของลกคา

เรองท 2. การสรางงานอาชพตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง 5 กลมอาชพใหม

การสรางงานอาชพตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ไดแบงกลมอาชพ 5 กลมอาชพใหม คอ

1. เกษตรกรรม 2. อตสาหกรรม (ในครอบครว) 3. พาณชยกรรม. 4. ดานความคดสรางสรรค

5. การอานวยการและอาชพเฉพาะทาง โดยจะวเคราะหแบงกลม 5 กลมอาชพใหมเปนดานการผลตกบ

ดานการบรการดงน

กลมอาชพ ดานการผลต ดานการบรการ

1. เกษตรกรรม 1. แปรรปผลผลต

- อาหารหลก

- อาหารวาง - ขนม

- เครองดม (นาตะไคร กระเจยบ

ใบเตย ขง สปปะรด เสาวรส ฯลฯ)

2. เพาะเหด (แปรรป)

3. เพาะพนธไม

4.การเลยงไกไข

5. ขยายพนธพช

6. ปลกสมนไพร

* พช ตนไม ตวอยางการ

ตกแตงตนไม การจดดอกไม

ประดบในงานมงคล งานศพ การ

ดแลตนไม การจดสวน

* สตว เชน เลยงสนข การ

ดแลตดขน

2. อตสาหกรรม (ใน

ครอบครว)

1. ไมนวดเทา ไมกดเทา

2. ผลตภณฑจากกะลามะพราว

3. ผลตเครองประดบทามอ

4. ผลตสนคาจากวสดเหลอใช

* บรรจสนคา

* สงสนคาตามบาน ราน โดย

ใชจกรยานยนต

* ประกอบสนคา/ผลตภณฑ เชน

ห น า | 49

กลมอาชพ ดานการผลต ดานการบรการ

5. รองเทาแตะ เครองใช ประดบตกแตง

6. ตะกราจากกาบหมาก

7. เกาอทางมะพราว

ประกอบชอดอกไม

3. พาณชยกรรม 1. นาเตาหกบ ปาทองโก

2. เครองดม นาเตาห กาแฟ

3. ผลตปยชวภาพ นาหมก

* การขายตรง

* การขายปลก

* การขายสง

4. ดานความคดสรางสรรค 1. ออกแบบบรรจภณฑ (ผา กระดาษ

พลาสตก ฯลฯ)

2. ออกแบบเครองใชตางๆ (ดวยวสด

เหลอใช)

3. ออกแบบเฟอรนเจอร

4. ดนตรพนบาน (โปงลาง องกะลง)

5. การออกแบบเครองประดบ

* บรการผกผาตบแตงงานพธ

ตางๆ

* ลาตด หมอลา

* รองเพลงพนบาน

* เปาขลย

5. การอานวยการและ

อาชพเฉพาะทาง

การแพทยทางเลอก (การนวดแผนไทย

ผอนคลาย บาบด รกษา)

* หวหนางาน

* Organizer รบจดงานวนเกด

ฉลองงานแตง

* รบตกแตงสถานท

50 | ห น า

เรองท 3 แนวทางการประกอบอาชพใหประสบผลสาเรจ

3.1 มความรคอ ตองรอบร รอบคอบและระมดระวง

ความรอบร มความหมายมากกวาคาวา ความรคอนอกจากจะอาศยความรในเชงลกเกยวกบ

งานทจะทาแลว ยงจาเปนตองมความรในเชงกวาง ไดแกความร ความเขาใจในขอเทจจรงเกยวกบ

สภาวะแวดลอมและสถานการณทเกยวพนธกบงานทจะทาทงหมด

ความรอบคอบ คอ การทางานอยางมสต ใชเวลาคดวเคราะห ขอมลรอบดาน กอนลงมอทา

ซงจะลดความผดพลาด ขอบกพรองตาง ๆ ทาใหงานสาเรจไดอยางมประสทธภาพ ใชตนทนตา

ระมดระวง คอ ความไมประมาท ใหความเอาใจใสในการทางานอยางตอเนองจนงานสาเรจ

ไมเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสน หรออบตเหตอนไมควรเกดขน

3.2 คณธรรมทสงเสรมการประกอบอาชพใหประสบความสาเรจ คอ ความซอสตย สจรต ขยน

อดทน แบงปนการประกอบอาชพตองสมพนธเกยวของกบบคคล สงคมและสงแวดลอมอยางหลกเลยงไมได

เพอใหการประกอบอาชพประสบผลสาเรจตามเปาหมาย ไดรบการสนบสนนจากผเกยวของ ผรวมงาน และ

ลกคา ผประกอบอาชพตองมคณธรรม ซอสตย สจรต ขยน อดทน แบงปน

ความขยน อดทน คอ ความตงใจเพยรพยายามทาหนาทการงาน การประกอบอาชพอยาง

ตอเนอง สมาเสมอ ความขยนตองปฏบตควบคกบการใชสตปญญา แกปญหาจนงานเกดผลสาเรจผท

มความขยน คอผทตงใจประกอบอาชพอยางจรงจงตอเนอง ในเรองทถกทควร มความพยายามเปนคน

สงาน ไมทอถอย กลาเผชญอปสรรค รกงานททา ตงใจทาหนาทอยางจรงจง

ซอสตย คอการประพฤตตรง ไมเอนเอยง จรงใจไมมเลหเหลยมผทมความซอสตย คอผท

ประกอบอาชพตรงไปตรงมา ไมคดโกง ไมเอาเปรยบผบรโภค ไมใชวตถทเปนอนตราย และคานงถง

ผลกระทบกบสภาพแวดลอม

ความอดทน คอ การรกษาสภาวะปกตของตนไวจะกระทบกระทงปญหาอปสรรคใด ผมความ

อดทน ในการประกอบอาชพ นอกจากจะอาศยปญญาแลว ลวนตองอาศย ขนต หรอความอดทนในการ

ตอสแกไขปญหาตางๆ ใหงานอาชพบรรลความสาเรจดวยกนทงสน

การแบงปน / การให คอการแบงปนสงทเราม หรอสงทสามารถใหแกผอนไดและเปน

ประโยชนแกผทรบ การใหผอนทบรสทธใจไมหวงสงตอบแทนจะทาใหผใหไดรบความสขทเปนความทรงจา

ทยาวนาน

การประกอบอาชพโดยขยน อดทน ซอสตย รจกการแบงปนหรอใหสงตาง ๆ ทสามารถใหไดแก

ลกคาและชมชนของเรายอมไดรบการตอบสนองจากลกคาในดานความเชอถอ

ห น า | 51

3.3 ขอดของการประกอบอาชพอสระ

1. จดตงงายประกอบอาชพไดรวดเรว

2. มคาใชจายและตนทนตา

3. มความใกลชดกบลกคา สอสารไดทนท โฆษณาปากตอปาก

4. มความคลองตวสง ปรบเปลยน ปรบปรงไดรวดเรว

5. สามารถขอรบการสนบสนนดานการเงนจากองคกรทองถนไดและ

6. มแหลงเงนทนกเพอขยายกจการไดงาย เชน ธนาคารออมสน ธนาคาร ธกส . และสถาบน

การเงนในหมบาน

3.4 ตวอยางองคประกอบทสาคญของโครงการการประกอบอาชพตามหลกปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยง

องคประกอบทสาคญของการประกอบอาชพ……………………………………………………..

1. ศกยภาพของผเรยน / ผประกอบอาชพ

ความพรอมเรอง

เงนทน……………………………………………………………………………………

ทาเล……………………………..……………………………………………………….

ทตง…………………………..………………………………………………………….

ความรดานงานอาชพ…………………………………………………………………...

2. การตลาด

ภาพรวมอาชพ…………………………………………………………………………...

สภาพการบรโภคในชมชน………………………………………………………………

แนวโนม พฤตกรรมของผบรโภค……………………………………………………….

สวนแบงการตลาด………………………………………………………………………

กลมลกคาเปาหมาย ไดแก……………………………………………………………….

3. ดานผลตภณฑ ( ตองผลตใหสนคามคณภาพ ปรมาณ ความปลอดภย ไดมาตรฐาน)

คดคนสตรใหม……………………………………………………….………….………

สนคาหลากหลาย………………………………………..………………………….……

การสรางตราสนค า( brant) ………………………………………………………………....

52 | ห น า

4. ดานสถานท

การจดตกแตงราน…………………………………………………………………..….

การจด หาวสด อปกรณ…………………………………………………………….……

5. ชองทางการจดจาหนาย

รานคา……………………………………………………….……….………………….……

Supermarket…………………………………………………………………….…..……

Delivery………………………………………………………………………………………

6. การกาหนดราคาขาย

ราคาขายปลก………………………………………………………………………..……..

ราคาขายสง…………………………………………………………………………….…….

7. การสงเสรมการขาย

การประชาสมพนธ แผนพบ แผนปลว ปาย โปรโมชน

8. การผลต

การใชแรงงาน การใชแรงงานตนเอง การใชแรงงานตนเองและครอบครว

การใชแรงงานในชมชน การใชแรงตนเองสมาชกกลม

การใชวตถดบ มอยในครอบครวตนเอง มอยในชมชน

9. การจดการสนคา

การเกบรกษา…………….……………………..…………

การจดสง การกระจาย …………………………………

10. โครงสรางองคกร

มอบหมายผรบผดชอบชดเจน

เราทาเองทกขนตอน

11. การลงทน

พนท ตรม………………………………………………………………………..……

ดแลธรกจคาใชจาย/งบประมาณการลงทน……………………….…………….…….

ลาดบ รายการ จานวนเงน (บาท/สตางค)

ห น า | 53

งบประมาณคาใชจายตอ 1 เดอน

ลาดบ รายการ จานวนเงน (บาท/สตางค)

12. ระยะเวลาคนทน

1 เดอน 2 เดอน 3 เดอน 4 เดอน 5 เดอน 6 เดอน

13. เงอนไขและขอจากดทสาคญ

ปจจยทสงผลใหประสบความสาเรจ

การไมละเลย กากบ ดแลธรกจ

ทาเล ทตง การจดตกแตงราน

การผลตทกขนตอนไดมาตรฐานและปลอดภย

พฒนาสนคาและบรการตอเนอง

อนๆ ...........................................................................................................................

ขอควรระวงทสงผลใหเกดความลมเหลว...................................................................

……………………………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………………….

3.5 กรณตวอยางวธการเลยงปลาในบอพลาสตกตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การเลยงปลาในบอพลาสตกเปนการเรมตนการเลยงปลาอกวธหนงทใชตนทนตา ใชพนทไมมาก

สามารถใชแรงงานในครวเรอนในการขดบอและดแล ซงมขนตอนดงน

1. การเตรยมบอเลยงปลา

1.1 การเลอกสถานทขดบอเลยงปลา ควรเลอกพนทโลงไมมตนไมใหญคลมเนองจากใบไมท

หลนใสบอจะสงผลตอคณภาพของนาทใชเลยงปลา หรออาจใชตาขายขงเหนอบอปลา เพอกนไมใหใบไม

หลนลงบอปลากไดนการเรมตนการเลยงปลาอกวธหนงทใท

1.2 การขดบอ เมอเลอกพนทไดแลวขดบอขนาดกวาง 2 เมตร ยาว 4 เมตร ความลกไมเกน

1 เมตร

1.3 การปพลาสตก เมอขดบอไดขนาดทตองการแลว ตอไปเปนขนตอนของการปพลาสตก

กอนปพลาสตกตองตรวจสอบกนบอกอนวามเศษวสด รากไมหรอไม ถามตองเกบออก และหากระสอบปย

ปพนบอกอนปพลาสตกเพอกนไมใหเศษวสดเหลานนแทงพลาสตก ชายของพลาสตก ทง 4 ดาน เกบพนไว

ทขอบบอตกแตงขอบบอใหสวยงาม ปลกพชผก สวนครวร ซงมขนตอนดงน

54 | ห น า

1.4 การปรบสภาพนา เตรยมหวเชอ EM 1 ลตร มลวว 1 บงก และดนเหนยว 1 บงก

ผสมกนและใสไวทกนบอใสนาใหเตมบอ ทงไว 7-10 วน ชวงนสามารถปลกผกบง ผกกระเฉด พนท 1 ใน 3

ของบอ สงเกตดถาผกทปลกในนาทอดยอด หมายถง นามระดบความพรอมทจะปลอยลกปลา

2. การปลอยลกปลาและการใหอาหาร

2.1 ปลาดกขนาด 1 เซนตเมตร จะปลอย 200 - 300 ตวตอ 1 บอ ราคาตวละประมาณ

75 สตางค

2.2 อาหารและการใหอาหาร สาหรบอาหารเปนอาหารสาหรบปลาดกเลกใชเลยงตลอด

2 เดอนครง ถง 3 เดอน แลวจงเปลยนอาหารใหปลาดกขนาดกลางและอาหารปลาดกใหมโดยใหอาหาร

วนละ 2 ครง เชา - เยน ปรมาณอาหารใหอาหารครงละ 1 กโลกรมตอ 1 บอ 3. การถายเทนาขณะเลยงปลา

การเลยงปลาในบอพลาสตก ไมตองถายเทนาทง แตใหสงเกตนาในบอ ถานาขนมากให

นานาในบอรดตนไม พชผกสวนครวขอบบอ และบรเวณใกลเคยง และเตมนาใหไดระดบเดมและหากนาม

กลนเหมน ใหเตมหวเชอ EM 1 ลตร เพอปรบสภาพนา

4. การจบปลาและผลผลต

เมอเลยงปลาไปได ประมาณ 4 เดอนเศษ ปลาดกมขนาด 6 ตวตอ 1 กโลกรมในการจบ

ปลา ถาทยอยจบเพอบรโภคจะใชการตกปลา เพราะถาใชวธการตกปลาในบอ ปลาทเหลอจะไมกนอาหาร

ใน 1 บอจะไดปลาดก 80 กโลกรม ราคาจาหนายกโลกรมละ 40 บาท (ราคาขนลงตามราคาตลาด)

5. ตลาดและผลตอบแทน

การเลยงปลาในบอพลาสตก เปนการเลยงปลาแบบครบวงจรตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

โดยขอบบอจะปลกพชผกสวนครว ใชนาจากบอปลารดพชผก พชผกทเหลอจากการบรโภค สามารถ

จาหนายได เชนเดยวกบปลาในบอทใชบรโภคในครวเรอน เหลอจากการบรโภคในครวเรอนสามารถ

จาหนายในชมชนได

6. ตนทนการผลต (ราคาขนลงตามราคาตลาด)

การเลยงปลา 1 บอ มการลงทน ดงน

1. คาพลาสตก 500 บาท

2. คาตาขายกนขอบบอ 100 บาท

3. คาอาหารปลา 2 กระสอบ ๆ ละ

400 บาท เปนเงน 800 บาท

4. คาลกปลาดก 200 บาท

รวม 1,600 บาท

ห น า | 55

7. ตวอยางการทาอาหารปลาดก

สวนผสม

1. ราละเอยด 2 กระสอบปย

2. กากมะพราว 1 กระสอบปย

3. ปลาปน 6 กโลกรม

4. กากถวเหลอง 6 กโลกรม

5. จลนทรย EM 1 ลตร

6. กากนาตาล 1 กโลกรม

7. นามนพช 1 – 2 ลตร

วธทา

1. นาสวนผสมขอ 1 จานวน 1 กระสอบ ขอ 2,3,4 คลกใหเขากน

2. นาสวนผสม ขอ 5 ,6 ผสมนา 20 ลตร เพอคลกเคลาสวนผสม ขอ 1 หมกไว 12 ชวโมง

3. นาสวนผสมทหมกไวในขอ 1,2 ผสมกบราละเอยด 1 กระสอบและนามนพช 1 – 2

ลตรคลกเคลานาเขาเครองอดเมดผงแดด 2 วน เกบไวใชได 2 เดอน

เกรดความร

1. การซอพนธปลากอนการเคลอนยายใหปลาอดอาหาร 1 – 2 วน เพอปองกนปลาดนและ

ทาใหปลาไสขาดเวลาเลยงปลาจะไมโต 2. การเคลอนยายปลาใหเตรยม นามนพช 30 ซซ : เกลอ 1 ชอนโตะ คนใหเขากนตกใส

ในถงหรอทมพนธปลา อยประมาณ 1 ชอนชา เพอปองกนปลาบาดเจบ

3. การปองกนปลาหนจากบอเวลาฝนตก ใชวธหากมฝนตกใหหวานอาหารใหปลากน

สก 2 – 3 ครง เพอหลอกวาเวลาฝนตกจะไดกนอาหารแลวปลาจะไมหน

4. การเปลยนถายนาใหดดนาออก 1 สวน ใน 3 สวน และนานาทใสใหมใหทาเปนละออง

ฝอยโดยใชสายยางเพอเพมออกซเจนใหแกปลา

5. การจบปลาเพอบรโภค โดยใชวธใชสายยางฉดนาเหมอนกบฝนตกปลาจะเลนนาจากนน

ใชสวงตกปลา ทเลนนาทนท ปลาจะไมรสกถงอนตรายและจะกนอาหารตอและไมหน

ขอดของการเลยงปลาดกในบอพลาสตก

1. ใชพนทเลยงนอย สามารถเลยงไดทกท

2. การสรางบอเลยงไดงาย

3. ระยะเวลาเลยงสน

4. เลยงงาย อดทนตอสภาพนาไดด

5. บรโภคเองในครวเรอน และมเหลอจาหนาย

56 | ห น า

การเลอกสถานทสรางบอ

1. อยใกลบาน

2. อยทรมหรอมหลงคา

3. สามารถเปลยนถายนาไดสะดวก

ห น า | 57

กรอบแนวคดในการประกอบอาชพเพอสรางรายไดอยางมนคง มงคง และยงยน ตามหลกของปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

นกศกษา กศน.ม

อาชพมรายได

ม�นคง ม�งค�ง ย �งยน

งานท�ชอบ

งานท�รก

งานท�อยากทา

งานท�ทาแลวมความสข

คดเปนดวยขอมล � ดาน

พจารณาทรพยากร � ดาน

ตดสนใจประกอบอาชพ

ผลการประกอบการ

P

A

C

D

มองคความรด

มทน แรงงาน สถานท�

เหมาะสม

มการปฏบตงานและการ

จดการเปนข�นตอน

มการขาย การตลาด

หลากหลาย

มคณธรรมในการประกอบ

อาชพ

ใชฐานเศรษฐกจพอเพยง

ใชวงจร PDCA พฒนาอาชพตอเน�อง

58 | ห น า

กจกรรมการเรยนร

ใหผเรยนวางแผนแนวทางการประกอบอาชพของตนเอง ทงผทตองการเขาสอาชพใหมและพฒนา

อาชพโดยมขนตอนดงน

ขนตอนท 1 ใหแบงกลมผเรยนออกเปนกลมละ 5 – 7 คน แตละกลมใหเลอก หวหนากลม 1 คน

และเลขากลม 1 คน รวมระดมพลงสมองแลกเปลยนเรยนรตามหวขอดงตอไปน

1. การประกอบอาชพตามแนวของหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

2. อาชพทเชอมนวาสามารถทาไดในชมชนของเรา

3. รวมกนรางรายละเอยด สงทตองใช สงทตองทาในการประกอบอาชพนน ๆ (ทา 1- 2 อาชพ)

ทงนใหประธานเปนผดาเนนการ เลขากลมจดบนทกสรปสาระสาคญเพอนาเสนอ

ขนตอนท 2 ใหทกกลมรวมกนคดเลอกอาชพจากกจกรรมท 1 ตามทกลมตกลงรวมทงอาชพท

สามารถทาเปนรายบคคล และเปนกลม นามาเขยนเปนโครงการประกอบอาชพทสามารถนาไปปฏบตได

จรง

ขนตอนท 3 ใหผเรยนแตละคน แตละกลม นาโครงการประกอบอาชพทนาเสนอ (ตรวจสอบความ

สมบรณ) ไปประกอบอาชพ โดยมการรวมระดมทน จดหาทน การแบงงานกนทา การลงมตรวมกนตดสนใจ

ระยะเวลาดาเนนการภายใน 1 ภาคเรยนแลวสรปผลการประกอบอาชพเสนอคร กศน.

ห น า | 59

บรรณานกรม

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. เศรษฐกจพอเพยงคออะไร. กรงเทพฯ : สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2550.

คณะอนกรรมการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. การสรางขบวนการขบเคลอนเศรษฐกจพอเพยง. (พมพ

ครงท 2). กรงเทพฯ : สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2548.

สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน.สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. แนวทางการ

จดการศกษานอกโรงเรยน ตามแนวเศรษฐกจพอเพยงชมชน โดยกระบวนการ

การศกษานอกโรงเรยน. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด โรงพมพอกษรไทย

(นสพ. ฟาเมองไทย).2550.

ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคกลาง.สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. สานกงาน

ปลดกระทรวงศกษาธการ.กระทรวงศกษาธการ.หลกสตรเศรษฐกจพอเพยง

สาหรบเกษตรกร. ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคกลาง. 2549. (เอกสารอดสาเนา)

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. คณะอนกรรมการขบเคลอน

เศรษฐกจพอเพยง. นานาคาถามเกยวกบปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง. 2548.

สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร.

เศรษฐกจพอเพยง.2547.

จตพร สขอนทร และมงกโรทย. “สรางชวตใหมอยางพอเพยงดวยบญชครวเรอน” เดลนวส

หนา 30 ฉบบวนจนทรท 20 เมษายน พ.ศ. 2522

จนตนา กจม. “เกษตรพอเพยง แหงบานปาไผ” .มตชน หนา 10 ฉบบวนเสารท 28 มนาคม

พ.ศ. 2552.

ผกาพนธ วฒนปาณ. “การจดกระบวนการเรยนร การจดสภาพแวดลอมเพอสงเสรมการดาเนนชวตตาม

หลกเศรษฐกจในครวเรอน”. เอกสารอดสาเนา,๒๕๕๓

เอกรนทร สมหาศาล และคณะ คณธรรมนาความรส...... เศรษฐกจพอเพยง ป.6. กรงเทพฯ : บรษท

อกษรเจรญทศน อาท จากด. มปพ.

60 | ห น า

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการพฒนาหนงสอเรยนวชาเศรษฐกจพอเพยง

ครงท 1 ระหวางวนท 10 – 13 กมภาพนธ 2552 ณ บานทะเลสครม รสอรท จงหวดสมทรสงคราม

1. นายศรายทธ บรณเจรญ ผอ. กศน. อาเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

2. นายจานง หนนล สานกงาน กศน. อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

ครงท 2 ระหวางวนท 29 มถนายน 2552 – วนท 3 กรกฎาคม 2552 ณ โรงแรมแกรนด เดอวลล

กทม.

นางพฒนสดา สอนซอ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

รายชอผเขารวมประชมบรรณาธการหนงสอเรยนวชาเศรษฐกจพอเพยง

ครงท 1 ระหวางวนท 7 – 10 กนยายน 2552 ณ โรงแรมอทองอนน จงหวดพระนครศรอยธยา

นางพฒนสดา สอนซอ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ครงท 2 ระหวางวนท 12 – 15 มกราคม 2553 ณ โรงแรมอทองอนน จงหวดพระนครศรอยธยา

1. นางพฒนสดา สอนซอ ขาราชการบานาญ

2. นายอช เชอบอคา สานกงาน กศน. อาเภอหลงสวน จงหวดชมพร

3. นางสาวพชรา ศรพงษาโรจน สานกงาน กศน. จงหวดกระบ

4. นายวทยา บรณะหรญ สานกงาน กศน. จงหวดพงงา

รายชอผเขารวมประชมปฏบตการปรบปรงเอกสารประกอบการใชหลกสตรและสอประกอบการเรยนหลกสตร

การศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

ระหวางวนท 4 – 10 พฤศจกายน 2554 ณ โรงแรมมรามา กรงเทพฯ

1. นางผกาพนธ วฒนปราณ ขาราชการบานาญ

2. ส.อ.อวยพร ศรวรรณ ผอ. กศน. อาเภอบางสะพานนอย จงหวดประจวบครขนธ

3. นางฤด ศรภาพ ผอ. กศน. อาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

4. นางสาวสรตนา บรณะวทย สถาบนกศน.ภาคตะวนออก

5. นางสาวธนสรวง ชยชาญทพยทธ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

6. นางสาวเยาวรตน คาตรง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 61

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. นายศรายทธ บรณเจรญ ผอ.กศน.อาเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

2. นายจานง หนนล กศน. อาเภอเมอง จงหวดนครศรธรรมราช

3. นางพฒนสดา สอนซอ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. นางพฒนสดา สอนซอ ขาราชการบานาญ

2. นายอช เชอบอคา สานกงาน กศน. อาเภอหลงสวน จงหวดชมพร

3. นางสาวพชรา ศรพงษาโรจน สานกงาน กศน. จงหวดกระบ

4. นายวทยา บรณะหรญ สานกงาน กศน. จงหวดพงงา

ผพมพตนฉบบ

1. นางสาวปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอลศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

62 | ห น า

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ห น า | 63

คณะผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานการพฒนาสอการเรยนการสอน

5. นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานเผยแพรทางการศกษา

6. นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

7. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

1. นางผกาพนธ วฒนปาณ ขาราชการบานาญ

2. ส.อ.อวยพร ศรวรรณ ผอ. กศน. อาเภอบางสะพานนอย จงหวดประจวบครขนธ

3. นางฤด ศรภาพ ผอ. กศน. อาเภอบางบวทอง จงหวดนนทบร

4. นางสาวสรตนา บรณะวทย สถาบนกศน.ภาคตะวนออก

5. นางสาวธนสรวง ชยชาญทพยทธ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

6. นางสาวเยาวรตน คาตรง กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน