44

ประวตวหารพระมงคลบพตร พระมงคลบพตร วดมงคลบพตร จ.พระนครศรอยธยา

วหารพระมงคลบพตร วหารพระมงคลบพตร ตงอยทต าบลประตชย อ าเภอพระนครศรอยธยา ทางทศใตของวดพระศรสรรเพชญ

สนนษฐานกนวา สรางในสมยกรงศรอยธยาตอนตนราวแผนดนสมเดจพระบรมไตรโลกนาถ โดยตามพงศาวดารวหารพระมงคลบพตรนน เดมประดษฐานอยดานทศตะวนออกของพระราชวงหลวง บางคนสนนษฐานวา เคยประดษฐานอยกลางแจงทวดชเชยงมากอน ในป พ.ศ. 2146 สมเดจพระเจาทรงธรรมโปรดฯ ใหอญเชญมาไวทางดานทศตะวนตกเฉยงใตของ

วดพระศรสรรเพชญ ณ ทประดษฐานปจจบน และยงไดโปรดเกลา ฯ ใหสรางพระมณฑปทมลกษณะเชนเดยวกบมณฑปพระพทธบาทสระบรครอบไวดวย โดยมหลกฐานจากภาพวาดของ ชาวตะวนตกทเขามาในรชสมยสมเดจพระเจาปราสาททองวาเปนรปรางคลายๆ มณฑป

ตอมาในป พ.ศ. 2246 สมยสมเดจพระเจาเสอ ยอดมณฑปตองอสนบาต (ฟาผา) ไฟไหมเครองบนมณฑปหกพงลงมาตองพระเศยรหก สมเดจพระเจาเสอ จงโปรดฯใหแปลงมณฑปเปนวหารแตยงคงสวนยอดของมณฑปไว แลวซอมพระเศยรพระพทธรปใหม กระทงในรชกาลสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ ทรงบรณปฏสงขรณใหมหมด เปลยนหลงคาคลายในปจจบน เมอเสยกรงศรอยธยาครงสดทายวหารและพระพทธรปถกไฟไหม ช ารดทรดโทรม เครองบนวหารหกลงมาตองพระเมาฬ และพระกรขางขวาหก ในป พ.ศ. 2474 สมยพระยาโบราณราชธานนทร ต าแหนง สมหเทศาภบาลมณฑลอยธยา คณหญงอมเรศรสมบตกบพวก ไดขอยนเรองซอมแซมวหาร แตรฐบาลไมอนญาต เนองจากตองการทจะรกษาตามแบบอยางทางโบราณคด โดยจะออกแบบใหปชนยสถานกลางแจงเหมอนไดบซของญปน แตดวยเวลานนรฐบาลยงไมมงบประมาณพรอมในการด าเนนการ

ตอมาในป พ.ศ. 2499 รฐบาลสมยจอมพล ป.พบลสงคราม จงไดเรมการบรณปฏสงขรณพระวหารและองคพระพทธเสยใหมดงทเหนอยในปจจบนน ในคราวบรณะพระมงคลบพตรในป พ.ศ. 2500 กรมศลปากรไดพบพระพทธรปบรรจไวในพระอระดานขวา เปนจ านวนมาก ปจจบนเกบรกษาอยท พพธภณฑสถานแหงชาต เจาสามพระยา และ พพธภณฑสถานแหงชาตจนทรเกษม นายอน นายกรฐมนตรสหภาพพมาในขณะนน ไดบรจาคเงนจ านวนสองแสนบาท รวมกบฝายรฐบาลไทยอกสองแสนหาหมนบาท

พระมงคลบพตร พระมงคลบพตรไมปรากฏหลกฐานชดวาสรางในรชกาลใดแหงกรงศรอยธยา สนนษฐานวาสรางในสมยอยธยาตอนตน เพราะพระพกตรแมจะมลกษณะคอนขางเปนวงรแลว แตกยงคง เหนเคาพระพกตรเปนเหลยมอย ซงเปนพทธลกษณะแบบอยธยาตอนตน เมอพจารณาถงเสนพระขนงทโคง กจะพบวาเปนศลปะทผสมผสานกบศลปะสโขทยอกดวย เปนพระพทธรปใหญหลอดวยทองสมฤทธองคเดยวในประเทศไทย ลงรกปดทองมแกนเปนอฐ สวนผวนอกบดวยส ารด ท าเปนทอนๆมาเชอมกน สง 12.54 เมตร หนาตกกวาง 4 วาเศษ นบเปนพระพทธรปทใหญทสดองคหนงของไทย

วดพระศรสรรเพชญในอดตและปจจบน

เหรยญหลวงพอมงคลบพตร รนแรก ป 2460 เหรยญหลวงพอมงคลบพตร รนแรก ป 2460 จดสรางโดย พระยาโบราณราชธานนทร (พร เดชะคปต) ขณะด ารงต าแหนงสมหเทศาภบาลมณฑลกรงเกา เพอเปนทระลกส าหรบผมจต ศรทธารวมสมทบทนในการบรณปฏสงขรณพระมงคลบพตร ซอมแซมพระเมาฬและพระกรขางขวาทแตกหกตงแตครงเสยกรงครงท 2 เมอป พ.ศ.2310 พรอมทงบรณะพระวหารทอยใน สภาพช ารดทรดโทรมขนใหม ในราวป พ.ศ.2460-2463 โดยจดสรางเปน 2 เนอ คอ เนอเงน และเนอทองแดง

เหรยญพระปฏมากรมงคลบพตร 2460

ลกษณะเปนเหรยญปมรปไขใหญ หเชอม พนเรยบ ยกขอบทงดานหนาและดานหลง ดานหนา เปนรปจ าลองหลวงพอมงคลบพตร ปางมารวชย ประทบบนพระแทน จารกอกษรโดยรอบวา “พระปฏมากร มงคลบพตร ศรอยธยา” ดานหลง ตรงกลางเปน “ยนตเฑาะว” การจดสรางในครงนเชอกนวา ประกอบพธปลกเสกในพระวหารหลวงพอพระมงคลบพตร จ.พระนครศรอยธยา หนาพระพกตรหลวงพอพระมงคลบพตร เพอเปนประธานใหพธมพระเกจอาจารยชอดงยคนนเขารวมอธษฐานจตปลกเสก มอาท หลวงพอกลน วดพระญาต อยธยา หลวงพอขนธ วดนกกระจาบ อยธยา พระญาณไตรโลก(หลวงพอฉาย) วดพนญเชง อยธยา พระ

พทธวหารโสภณ(หลวงพออ า) วดวงษฆอง อยธยา พระอธการชม วดพทไธศวรรย อยธยา หลวงปปน วดพกลโสคนธ อยธยา เปนตน ดวยพทธลกษณะเหรยญทมความเรยบงาย จ าลององคพระปฏมาศกดสทธ เกาแก และมความส าคญในประวตศาสตร เปนทเคารพศรทธาของสาธชนทวประเทศ รวมทงพธการปลกเสกดวยบารมของหลวงพอมงคลบพตร และพทธาคมแหงสดยอดพระเกจอาจารย จงปรากฏพทธคณเปนเลศ โดยเฉพาะดานมหาอด เปนทกลาวขาน ท าให “เหรยญหลวงพอมงคลบพตร รนแรก ป 2460” นอกจากจะเปนเหรยญรนแรกทโดยปกตจะไดรบความนยมสงอยางกวางขวางอยแลว ยงไดรบการยอมรบและยกยองใหเปน 1 ในชดเบญจภาคเหรยญพระพทธ อนทรงคณคาในระดบประเทศ เปนทนยมและแสวงหาอยางสงมาแตอดตถงปจจบน

พระรปหลอหลวงพอมงคลบพตร พ.ศ. 2525

แหลงทมาขอมล : วไลรตน, 2546, กรงศรอยธยา, อมรนทรพรนตง คอลมน พนธแทพระเครอง, 2560, เหรยญหลวงพอมงคลบพตร รนแรก ป 2460, ขาวสด