หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร

(ทร11001)

ระดบประถมศกษา

(ฉบบปรบปรง 2554)

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

หนงสอเรยนเลมนจดพมพดวยเงนงบประมาณแผนดนเพอการศกษาตลอดชวตสาหรบประชาชน

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

หามจาหนาย

เอกสารทางวชาการลาดบท 32/2555

~ 2 ~

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร

รายวชาทกษะการเรยนร (ทร11001)

ระดบประถมศกษา

ฉบบปรบปรง 2554

ลขสทธเปนของ สานกงาน กศน. สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

เอกสารทางวชาการลาดบท 32 /2555

~ 3 ~

~ 4 ~

สารบญ

หนา

คานา

สารบญ

คาแนะนาการใชแบบเรยน

โครงสรางรายวชาทกษะการเรยนร ระดบประถมศกษา

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง 10

บทท 2 การใชแหลงเรยนร 24

บทท 3 การจดการความร 48

บทท 4 การคดเปน 94

บทท 5 การวจยอยางงาย 119

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ 125

~ 5 ~

คาแนะนาการใชแบบเรยน

หนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ระดบประถมศกษา เปนหนงสอเรยนทจดทาขนสาหรบ

ผเรยนทเปนนกศกษานอกระบบ

ในการศกษาหนงสอเรยนสาระทกษะการเรยนร ผเรยนควรปฏบตดงน

1. ศกษาโครงสรางรายวชาใหเขาใจในหวขอสาระสาคญ ผลการเรยนรทคาดหวง และขอบขาย

เนอหา

2. ศกษารายละเอยดเนอหาของแตละบทอยางละเอยด และทากจกรรมตามทกาหนด แลว

ตรวจสอบกบแนวตอบกจกรรมทกาหนด ถาผเรยนตอบผดควรกลบไปศกษาและทาความเขาใจในเนอหา

นนใหมใหเขาใจกอนทจะศกษาเรองตอไป

3. ปฏบตกจกรรมทายเรองของแตละเรอง เพอเปนการสรปความรความเขาใจของเนอหาในเรอง

นนๆ อกครง และการปฏบตกจกรรมของแตละเนอหาแตละเรอง ผเรยนสามารถนาไปตรวจสอบกบคร

และเพอนๆ ทรวมเรยนในรายวชาและระดบเดยวกนได

4. หนงสอเรยนเลมนม 6 บท คอ

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

บทท 2 การใชแหลงเรยนเรยนร

บทท 3 การจดการความร

บทท 4 การคดเปน

บทท 5 การวจยอยางงาย

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

~ 6 ~

โครงสรางรายวชาทกษะการเรยนร

ระดบประถมศกษา

สาระสาคญ

รายวชาทกษะการเรยนร มเนอหาเกยวกบการพฒนาทกษะการเรยนรของนกเรยนในดานการ

เรยนรดวยตนเอง การใชแหลงเรยนร การจดการความร การคดเปนและการวจยอยางงาย โดยม

วตถประสงคเพอใหผเรยนสามารถกาหนดเปาหมาย วางแผนการเรยนรดวยตนเอง เขาถงและเลอกใช

แหลงเรยนรจดการความร กระบวนการแกปญหาและตดสนใจอยางมเหตผล ทจะสามารถใชเปน

เครองมอชนาตนเองในการเรยนร และการประกอบอาชพใหสอดคลองกบหลกการพนฐาน และการ

พฒนา 5 ศกยภาพหลกของพนท ใน 5 กลมอาชพใหม คอ กลมอาชพดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม

พาณชกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและการบรการ ตามยทธศาสตร 2555

กระทรวงศกษาธการ ไดอยางตอเนองตลอดชวต

ผลการเรยนรทคาดหวง

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

1. อธบายความหมายของการเรยนรดวยตนเอง และวธการแสวงหาความรดวยตนเอง

2. ปฏบตตนตามขนตอนการแสวงหาความรดวยตนเอง

3. เหนคณคาของกจกรรมการแสวงหาความร

4. สามารถบอกหรอยกตวอยางอาชพในกลมอาชพดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม

พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและบรการ ทสอดคลองกบ

ศกยภาพของพนททตนเองอาศยอยได

บทท 2 การใชแหลงเรยนร

1. ผเรยนสามารถบอกประเภทคณลกษณะของแหลงเรยนรและเลอกใชแหลงเรยนร

ไดตามความเหมาะสม

2. ผเรยนเหนคณคาแหลงเรยนรประประเภทตาง ๆ

3. ผเรยนสามารถสงเกต ทาตาม กฎ กตกา การใชแหลงเรยนร

4. สามารถบอกหรอยกตวอยางแหลงเรยนร เก ยวกบเกษตรกรรม อตสาหกรรม

พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและบรการ ของพนททตนเอง

อาศยอยได

~ 7 ~

บทท 3 การจดการความร

1. อธบายความหมาย กระบวนการชมชนปฏบตการ กาหนดขอบเขตความรจาก

ความสามารถหลกของชมชน และวธการยกระดบขอบเขตความรใหสงขน

2. รวมกนแลกเปลยนความรและสรปผลการเรยนร ทบงชถงคณคาของ

กระบวนการจดการความร

3. สามารถสงเกตและทาตามกระบวนการจดการความรชมชน

4. สามารถนากระบวนการจดการความรของชมชนไปเลอกประกอบอาชพทเหมาะสม

กบตนเองได

บทท 4 การคดเปน

1. อธบายเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญได

2. บอกความสมพนธเชอมโยงของความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ไปส

กระบวนการ “คดเปน” ได

3. เขาใจลกษณะของขอมลตนเอง และสงคมสงแวดลอม และสามารถเปรยบเทยบ

ความแตกตางของขอมลทง 3 ดาน

4. เขาใจ และบอกไดวาหลกการคดเปน และความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ

เปนเรองทสอดคลองกบ 5 ศกยภาพ ของพนทตามยทธศาสตรของ

กระทรวงศกษาธการ 2555 ในการนาไปเพมขดความสามารถประกอบอาชพโดย

เนน 5 กลมอาชพใหม ในระดบทองถน

บทท 5 การวจยอยางงาย

1. อธบายความหมายและประโยชนของการวจยได

2. ระบขนตอนของการทาวจยได

3. อธบายวธเขยนรายงานการวจยงาย ๆ ได

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1. รเขาใจความหมายตระหนกเหนความสาคญศกยภาพหลกของพนท

2. อธบายองคประกอบของศกยภาพหลกของพนท

3. ยกตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

~ 8 ~

ขอบขายเนอหา

บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

เรองท 1 ความหมายและความสาคญของการเรยนร ดวยตนเอง

เรองท 2 การกาหนดเปาหมายและการวางแผนการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 3 ทกษะพนฐานของการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการ

เรยนรดวยตนเอง

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบผลสาเรจ

บทท 2 การใชแหลงเรยนร

เรองท 1 ความหมายและความสาคญของแหลงเรยนร

เรองท 2 ประวตความเปนมาของแหลงเรยนร

เรองท 3 แหลงเรยนรประเภทตาง ๆ

เรองท 4 การใชแหลงเรยนรทสาคญ

เรองท 5 การเขยนรายงานการคนควา

บทท 3 การจดการความร

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการของการจดการความร

เรองท 2 กระบวนการจดการความร

เรองท 3 กระบวนการจดการความรดวยตนเอง

เรองท 4 กระบวนการจดการความรดวยการปฏบตการกลม

เรองท 5 การสรางองคความรพฒนาตอยอดยกระดบความร

เรองท 6 การจดทาสารสนเทศเผยแพรองคความร

บทท 4 การคดเปน

เรองท 1 ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญดวยการสรปจากกรณตวอยาง

เรองท 2 “คดเปน” และกระบวนการคดเปน

เรองท 3 ฝกทกษะการคดเปน

บทท 5 การวจยอยางงาย

เรองท 1 วจยคออะไร มประโยชนอยางไร

เรองท 2 ทาวจยอยางไร

เรองท 3 เขยนรายงานการวจยอยางไร

~ 9 ~

บทท 6 ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

เรองท 1 ความหมายความสาคญของศกยภาพหลกในการพฒนาอาชพ

เรองท 2 การวเคราะหศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

เรองท 3 ตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

สอการเรยนร

1. ใบงาน

2. หนงสอเรยน

~ 10 ~

บทท 1

การเรยนรดวยตนเอง

การเปลยนแปลงทางดานสงคม เศรษฐกจ และการเมองรวมทงความกาวหนาทางดาน

วทยาศาสตรและเทคโนโลย ทาใหคนเราปรบตวใหทนการเปลยนแปลงดงกลาว ซงการเรยนรจาก

สถาบนการศกษาไมอาจทาใหบคคลศกษาหาความรไดทงหมด การเรยนรดวยตนเอง จงเปนวธการเรยนร

วธหนงทสามารถตอบสนองความตองการของแตละบคคลได เพราะเมอใดกตามทบคคลมใจรกทจะ

ศกษาคนควาในสงทตนตองการเรยนร มทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และ

เทคนคในการเรยนรดวยตนเอง บคคลนนกจะดาเนนการศกษาเรยนรอยางตอเนอง อนจะนาไปสการเปน

ผทสามารถเรยนรตลอดชวต

สาระสาคญ

1. อธบายความหมายการเรยนรดวยตนเอง และวธการแสวงหาความร

ผลการเรยนรทคาดหวง

2. ปฏบตตนตามขนตอนการแสวงหาความรดวยตนเอง

3. เหนคณคาของกจกรรมการแสวงหาความร

เรองท 1 ความหมายและความสาคญของการเรยนร ดวยตนเอง

ขอบขายเนอหา

เรองท 2 การกาหนดเปาหมายและการวางแผนการเรยนรดวยตนเอง

เรองท 3 ทกษะพนฐานของการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนร

ดวยตนเอง

เรองท 4 ปจจยททาใหการเรยนรดวยตนเองประสบผลสาเรจ

1. แบบวดความพรอมในการเรยนรดวยตนเอง

สอการเรยนร

~ 11 ~

บทท 1

ความหมายและความสาคญของการเรยนรดวยตนเอง

เมอกลาวถงการเรยนรดวยตนเองแลว บคคลทวไปมกเขาใจวาเปนการเรยนรทผเรยน

ทาการศกษาคนควาดวยตนเองตามลาพง โดยไมตองพงพาครหรอผสอนแตทจรงแลวการเรยนรดวย

ตนเองทตองการใหเกดขนในตวผเรยนนน หมายถง กระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวย

ตนเอง ตามความสนใจ

ความตองการ และความถนด มเปาหมายในการเรยนร และแสวงหาแหลงทรพยากรของการเรยนร

เลอกวธการเรยนร จนถงการประเมนความกาวหนาของการเรยนรของตนเอง โดยจะดาเนนการดวย

ตนเองหรอรวมมอชวยเหลอกบผอนหรอไมกได ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบและเปนผควบคม

การเรยนของตนเอง

การเรยนรดวยตนเองคออะไร

การเรยนรดวยตนเอง (Self-Directed Learning) เปนแนวทางการเรยนรหนงทสอดคลองกบการ

เปลยนแปลงของสภาพปจจบน และเปนแนวคดทสนบสนนการเรยนรตลอดชวตของสมาชกในสงคมส

การเปนสงคมแหงการเรยนร โดยการเรยนรดวยตนเองเปนการเรยนรททาใหบคคลมการคดรเรมการ

เรยนรดวยตนเอง มเปาหมายในการเรยนรทแนนอน มความรบผดชอบในชวตของตนเอง ไมพงพาคนอน

มแรงจงใจทาใหผเรยนเปนบคคลทใฝรใฝเรยน ทมการเรยนรตลอดชวต เรยนรวธเรยน สามารถเรยนร

เรองราวตางๆ ไดมากกวาการเรยนรทมครปอนความรใหเพยงอยางเดยว การเรยนรดวยตนเองนบวาเปน

คณลกษณะทดทสดซงมอยในตวบคคลทกคน ผเรยนควรมลกษณะของการเรยนรดวยตนเอง การเรยนร

ดวยตนเองจดเปนกระบวนการเรยนรตลอดชวต ยอมรบในศกยภาพของผ เรยนวาผ เรยนทกคนม

ความสามารถทจะเรยนรสงตางๆ ไดดวยตนเอง เพอทตนเองสามารถทจาดารงชวตอยในสงคมทมการ

เปลยนแปลงอยตลอดเวลาไดอยางมความสข ดงนนการเรยนรดวยตนเองมความสาคญดงน

การเรยนรดวยตนเองมความสาคญอยางไร

1. บคคลทเรยนรโดยการรเรมของตนเองจะเรยนไดมากกวา ดกวา มความตงใจ มจดมงหมาย

และมแรงจงใจสงกวา สามารถนาประโยชนจากการเรยนรไปใชไดดกวา และยาวนานกวาคนทเรยนโดย

เปนเพยงผรบหรอรอการถายทอดจากคร

2. การเรยนรดวยตนเองสอดคลองกบพฒนาการทางจดวทยาและกระบวนการทางธรรมชาต ทา

ใหบคคลมทศทางของการบรรลวฒภาวะจากลกษณะหนงไปสอกลกษณะหนง คอ เมอตอนเดก ๆ เปน

ธรรมชาต ทจะตองพงพงผ อน ตองการผ ปกครองปกปองเลยงด และตดสนใจแทนให เมอเตบโตม

พฒนาการขนเรอย ๆ พฒนาตนเองไปสความเปนอสระ ไมตองพงพงผปกครอง คร และผอน การพฒนา

เปนไปในสภาพทเพมความเปนตวของตวเอง

~ 12 ~

3. การเรยนรดวยตนเองทาใหผเรยนมความรบผดชอบ ซงมลกษณะทสอดคลองกบพฒนาการ

ใหม ๆ ทางการศกษา เชน หลกสตร หองเรยนแบบเปด ศนยบรการวชาการ การศกษาอยางอสระมหาลย

เปดลวนเนนใหผเรยนรบผดชอบการเรยนรเอง

4. การเรยนรดวยตนเองทาใหมนษยอยรอด การมความเปลยนแปลงใหม ๆ เกดขนเสมอ ทาใหม

ความจาเปนทจะตองศกษาเรยนร การเรยนรดวยตนเองจงตองเปนกระบวนการตอเนองตลอดชวต

การเรยนรดวนตนเอง เปนคณลกษณะทสาคญตอการดาเนนชวตทมประสทธภาพ ชวยใหผเรยน

มความตงใจและมแรงจงใจสง มความคดรเรมสรางสรรค มความยดหยนมากขน มการปรบพฤตกรรม

การทางานรวมกบผอนได รจกเหตผล รจกคดวเคราะห ปรบและประยกตใชวธการแกปญหาของตนเอง

จดการกบปญหาไดดขน และสามารถนาประโยชนของการเรยนรไปใชไดดและยาวนานขน ทาใหผเรยน

ประสบความสาเรจในการเรยน

~ 13 ~

รายละเอยดกจกรรมการเรยนร

1. การเรยนรดวยตนเอง คอใคร

จงเลอกคาตอบทถกทสด

ก. การเรยนรทผเรยนตองศกษาเรยนร ดวยตนเองตามลาพง

ข. การเรยนรทผเรยนรเรมตามทครหรอบคคลอน บอกหรอแนะนา

ค. กระบวนการเรยนรทผเรยนทาการศกษาคนควาดวยตนเองตามลาพงโดยไมพงพาครหรอ

ผสอน

ง. กระบวนการเรยนรทผเรยนรเรมการเรยนรดวยตนเอง ตามความสนใจ ความตองการและความ

ถนด

2. การเรยนรดวยตนเองมความสาคญอยางไร

ก. เปนการเรยนรทดทสด ของการเรยนร ทงหมด

ข. เปนการเรยนรทสามารถตอบสนองความตองการของแตละบคคล สการเรยนรตลอดชวต

ค. เปนการเรยนร จาเปนตองเกดในสถานศกษาเทานน

ง. เปนการเรยนร ททาใหผเรยนเปนผทมความสามารถโดยไมตองพงพาใคร

~ 14 ~

เรองท 2

การกาหนดเปาหมาย และการวางแผนการเรยนรดวยตนเอง

การปฏบตการเรยนรตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 ทมประสทธภาพ และใหประสบความสาเรจไดนน ขนอยกบการทผเรยน ไดกาหนดเปาหมายในการ

เรยนรของตนเองแลวหรอยง และทสาคญเปาหมายในการเรยนรดงกลาว ตองมความชดเจนดวย

การกาหนดเปาหมายในการเรยนรดวยตนเองมลกษณะอยางไร

สาหรบผเรยนในระดบการศกษาขนพนฐานนน ทกคนยอมมเปาหมายในการศกษาคลายคลงกน

คอ เพอใหไดรบความร การสาเรจการศกษา การพฒนาอาชพ และการพฒนาคณภาพชวตของตน แต

เปาหมายดงกลาวนนเปนเปาหมายระยะยาวทจะใหเกดขนในอนาคต ดงนน ผ เรยนทตองการใหตนเอง

ประสบความสาเรจในการเรยน จงควรแบงเปาหมายระยะยาว ออกเปนเปาหมายระยะสนหรอเปาหมายยอย

ๆ ทกาหนดใหแตละชวงเวลา ของการปฏบตกจกรรมการเรยนรใหมความตอเนองกน

การเรยนร ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช

2551 นน ผเรยนจะตองลงทะเบยนเรยนเปนรายวชา ซงครอบคลมทงวชาบงคบและวชาเลอก

ตามโครงสรางหลกสตร คอ จะตองเรยนวชาบงคบ จานวน 36 หนวยกต วชาเลอก วชาเลอก

จานวน 12 หนวยกต รวมทงหมด 48 หนวยกต และกจกรรมพฒนาคณภาพชวต (กพช.) จานวน

100 ชวโมง ทงน ในแตละภาคเรยน ผเรยนสามารถลงทะเบยนไดภาคเรยนละไมเกน 14 หนวย

กต การทจะศกษาใหจบหลกสตรได อยางมคณภาพนน ผเรยนจงมความจาเปนในการทจะวาง

แผนการเรยนรดวยตนเอง ซงผเรยนจะตองมความรบผดชอบในการเรยนรของตน

การวางแผนการเรยนรดวยตนเอง ควรทาอยางไร

ดงนน ผเรยนควรพจารณาสงตาง ๆ ประกอบในการวางแผนการเรยนร ของตนดงน

เปาหมายในการเรยนร ของแตละบคคลนน เปรยบเสมอนกบ การเดนทางจากสถานทแหงหนงไปยง

สถานทอกแหงหนงนน อาจจะมเสนทางของการเดนทางใหเลอกเดนไดหลายเสนทาง ทผเดนทางสามารถ

ทจะเลอกเดนตามเสนทางทตนเลอกได

~ 15 ~

1. การเรยนรดวยตนเอง ควรเรมจากการทผเรยนมความตองการทจะเรยนในสงหนงสง

ใด เพอการพฒนาทกษะ ความร สาหรบการพฒนาชวต และอาชพของตนเอง

2. การเตรยมตวของผเรยน คอ ผเรยนจะตองศกษาหลกการ จดหมาย และโครงสราง

หลกสตรการศกษานอกระบบ ระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 รวมทงศกษา

คาอธบายรายวชาและรายละเอยดคาอธบายรายวชา ของรายวชาทลงทะเบยนเรยน

3. ผเรยนควรเลอกและจดเนอหา ของแตละรายวชาดวยตนเอง ตามจานวนชวโมงท

กาหนดไวในโครงสราง และกาหนดตวชวดทระบไวใน รายละเอยดคาอธบายรายวชา วาจะให

บรรลผลในดานใด เพอแสดงใหเหนวาผเรยนไดเกดการเรยนรในเรองนน ๆ แลว และมความ

คดเหนหรอเจตคตในการนาไปใชกบชวต และชมชน สงคมดวย

4. ผเรยนเปนผวางแผนการเรยนรดวยตนเอง และดาเนนกจกรรมการเรยนรดวยตนเอง

โดยอาจจะขอคาแนะนาชวยเหลอจากครหรอเพอนในลกษณะของการรวมมอกนทางานได

เชนกน

5. การประเมนผลการเรยนรดวยตนเอง ควรเปนการประเมนรวมกน ระหวางคร และ

ผเรยน โดยรวมกนตงเกณฑการใหคะแนน รวมกน

ในการวางแผนการเรยนรดวยตนเองนน ผเรยนควรตงคาถามในการถามตนเอง เพอให

ไดคาตอบสาหรบการวางแผน การเรยนรของตน ดงน

1. จะเรยนรอยางไร และเมอใดจงเรยนรไดเรวทสด

2. จะมวธการอะไรในการศกษาเรยนรในเรองนน ๆ

3. จะใชหนงสอ หรอแหลงขอมลอะไรบาง

4. จะกาหนดจดมงหมายเฉพาะ ในการเรยนร ของตนอยางไร

5. จะคาดหวงความร ทกษะและเจตคต ทจะใหเกดขนกบตนเองไดอยางไร

6. จะประเมนผลการเรยนรของตนเอง อยางไร

7. จะใชเกณฑอะไรตดสนวาตนเองประสบความสาเรจ

การเปนผทมการวางแผนการเรยนรของตนนน ผเรยนตองร ความตองการในการเรยนร

ของตนเอง มการวางจดมงหมายทสอดคลอง กบความตองการนน และการวางแผน

ปฏบตงานทมประสทธภาพเพอใหบรรลจดมงหมาย ของการเรยนร โดยใชประโยชนจาก

แหลงเรยนรตาง ๆ รวมทงการประเมนความกาวหนาในการเรยนรของตน

~ 16 ~

เรองท 3

ทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเองเปนการแสดงออกของผเรยน ในการปฏบต คนควาหา

ความรดวยตนเอง และสามารถสรางความรใหมเพมเตม จากการคด ศกษา ทดลอง คนควา และปฏบตดวย

ตนเอง ทเชอมสมพนธกบความรเดมทมอย ทาการศกษาจากแหลงรวมความรตาง ๆ ตามความสนใจหรอ

ความตองการของตนเอง โดยมวธการคนควาหาความรจากการกาหนดปญหาในการสบคนความร การ

วางแผนในการสบคนความร การดาเนนการสบคนความรตามแผนทกาหนดไว การวเคราะหขอมลจากการ

สบคนความร การดาเนนการสบคนความรตามแผนทกาหนดไว การวเคราะหขอมลจากการสบคนความร

การบนทกจดเกบและสรปผลจากการสบคนความร โดยอาจปรกษาหรอขอความชวยเหลอจากครหรอ

บคคลอน

ทกษะพนฐานทางการศกษาหาความร ทกษะการแกปญหา และเทคนคในการเรยนรดวยตนเอง

การสงเสรมทกษะในการแสวงหาความรดวยตนเองผเรยนควรฝกตนเอง ดงน

1. ฝกใหมนสยรกการอาน ชางจด – จา และบนทกกจกรรมการอานซงสามารถจดทาไดในหลาย ๆ

การเรยนร

2. เปนคนชางสงเกต เพราะถอวาการสงเกตชวยใหผเรยนรอบร และเขาใจไดดพอ ๆ กบการเรยนร

โดยวธอน

3. ฝกใหรจกการคนควาหาความร โดยดาเนนกจกรรมการคนความาก ๆ หนงสอจะเปนปจจย

สาคญในการทจะชวยใหการฝกวธนไดผล

4. ฝกคนควาจากปญหาตาง ๆ ทอยในความสนใจ และเกยวของกบตน

5. ฝกหาคาตอบจากคาถามตาง ๆ

6. ศกษาขอความหรอบทความทเก ยวของกบวธการแสวงหาความรใหตนเองไดอานอยาง

สมาเสมอ

การสงเสรมใหเกดทกษะการแสวงหาความรดวยตนเองผเรยนจะตองฝกฝนใหมนสยรกการอาน

ชางสงเกต ศกษาคนควาขอมลตาง ๆ จากแหลงขอมลทหลากหลาย รจกตงคาถาม และฝกการหาคาตอบจาก

คาถามตาง ๆ อยางมระบบ

~ 17 ~

การพดเปนวธการสอสารทมนษยใชกนมานานนบพนป

และในโลกนคงไมมเครองมอสอสารใดทสามารถายทอดความคด

ความรสกและสงตาง ๆ ในใจเราไดดความคาพด ถงแมวา ปจจน

เทคโนโลยในการสอสารจะไดรบการพฒนาไปถงไหน ๆ แลวกตาม

สาเหตทเปนเชนนกเพราะวาการพดไมใชแตเพยงเสยงทเปลง

ออกไปเปนคา ๆ แตการพดยงประกอบไปดวยนาเสยง สง – ตา

จงหวะชา – เรว และทาทางของผพดททาใหการพดมความ

ซบซอนและมประสทธภาพยงกวาเครองมอสอสารใด ๆ

การพดนนเปรยบเสมอนดาบสองคม คอ สามารถใหทง

คณและโทษแกตวผพดได นอกจากนการพดยงเปนอาวธในการ

สอสารทคนสวนใหญชอบใชมากกวาการฟงและการเขยน เพราะ

คดวาการพดไดมากกวคนอนนนจะทาใหตนเองไดเปรยบ

ไดประโยชน แตทง ๆ ทคดอยางนหลายคนกยงพาตนเองไปส

ความหายนะไดดวยปากเขาทานองปากพาจน ซงเหตทเปนเชนน

กเพราะรกนแตเพยงวาฉนอยากจะพด โดยไมคดกอนพดไมรวา

การพดทจะใหคณแกตนเองไดนนควรมลกษณะดงน

- ถกจงหวะเวลา - ภาษาเหมาะสม

- เนอหาชวนตดตาม - นาเสยงชวนฟง

- กรยาทาทางด - มอารมณขน

- ใหผฟงมสวนรวม - เปนธรรมชาตและเปนตวของตวเอง

กจกรรมท 1 ทานคดอย างไรกบคา

กลาวขางลางน โปรดอธบาย

“การพดเปนทกษะหน ง

ท มความสาคญท สดของคนเรากอนท

เ ราจะพดอะไรออกไปน น

เราจะเปนนายคาพด

แต เ ม อ เราได พดออกไปแลว

คาพดเหล าน น กกลบมาเปนนายเรา”

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

……………………………………………………

…………………………………………………..

~ 18 ~

กจกรรมท 2 คณเปนผฟงทดหรอเปลา

ใหตอบแบบทดสอบตอไปน ดวยการทาเครองหมาย √ ลงในชองคาตอบทางดานขวา เพอประเมน

วา

คณเปนผฟงไดดแคไหน

ลกษณะของการฟง

ความบอยครง

เสมอ สวนใหญ บางครง นานๆครง ไมเคย

1. ปลอยใหผพดแสดงความคดเหนของเขาจนจบโดยไมขดจงหวะ

2. ในการประชมหรอระหวางโทรศพท มการจดโนตสาระสาคญของสงทได

ยน

3. กลาวทวนรายละเอยดทสาคญของการสนทนากบผพด เพอใหแนใจวาเรา

เขาใจถกตอง

4. พยายามตงใจฟง ไมวอกแวกไปคดเรองอน

5. พยายามแสดงทาทวาสนใจในคาพดของผอน

6. รดวาตนเองไมใชนกสอสารทด ถาผกขาดการพดแตเพยงผเดยว

7. แมวากาลงฟงกแสดงอาการตาง ๆ เชน ถาม จดสรปสงทไดฟงกลาวทวน

ประเดนสาคญ ฯลฯ

8. ทาทาตาง ๆ เหมอนกาลงฟงอยในทประชม เชน ผงกศรษะเหนดวยมองตาผพด

ฯลฯ

9. จดโนตเกยวกบรปแบบของการสอสารทไมใชคาพดของคสนทนา เชน

ภาษากาย นาเสยง เปนตน

10. พยายามทจะไมแสดงอาการกาวราวหรอตนเตนเกนไปถามความคดเหนไม

ตรงกบผพด

คาตอบทง 5 คาตอบ (ในแตละชอง) มคะแนนดงน

เสมอ = 5 คะแนน นาน ๆ ครง = 2 คะแนน

สวนใหญ = 4 คะแนน ไมเคย = 1 คะแนน

บางครง = 3 คะแนน

นาคะแนนจากทง 10 ขอมารวมกน เพอดวาคณจดอยในกลมนกฟงประเภทไหนใน 3 กลมตอไปน

40 คะแนนขนไป จดวาคณเปนนกฟงชนยอด

25 – 39 คะแนน คณเปนนกฟงทดกวานกฟงทว ๆ ไป

ตากวา 25 คะแนน คณเปนผฟงทตองพฒนาทกษะการฟงเปนพเศษ

แตไมวาจะอยในกลมไหนกตาม คณควรจะพฒนาทกษะในการฟงของคณอยเสมอ เพราะวาผสงสาร (ทง

คนและอปกรณเทคโนโลยตาง ๆ) นนมการเปลยนแปลงและมความซบซอนมากขนอยตลอดเวลา

~ 19 ~

กจกรรมท 3 “ถา……… คณ……..”

เพอใหผเรยนฝกทกษะในการคดและการใหเหตผล

วตถประสงค

ทกษะการคดดวยวธการทมเหตผลรองรบ มความสาคญในการใชประกอบการแสวงหาความรหรอ

แกปญหาในชวตประจาวน

แนวคด

1. ใหผเรยนตอบคาถามตอไปน

คาชแจง

1. ถาทาน

2.

มโอกาสในการเลอกทจะประกอบอาชพไดทานปรารถนาจะประกอบอาชพอะไร เพราะ

อะไร

ถาทาน

3.

ขออะไรไดหนงอยาง ทานปรารถนาจะขออะไร

ถาทาน

4. ถามอะไรในตวทานทอยากจะเปลยนสงนนคออะไร เพราะอะไร

ตองการบอกเกยวกบตวทานดวยคาเพยงคาเดยวคาวาอะไร เพราะอะไร

5. ทานไดประโยชนอะไรจากการใช เหตผล

กจกรรมท 4 “นกแสวงหา”

เพอใหผเรยนรวธแสวงหาขอมลโดยวธการทหลากหลาย

วตถประสงค

เพอใหผเรยนรวธแสวงหาขอมลโดยวธการทหลากหลาย

วตถประสงค

การทผเรยนจะเปนคนททนกบการเปลยนแปลงของสงคมปจจบน ซงมแหลงขอมลทหลากหลาย ทง

ทเชอถอได และเชอถอไมได การพจารณาขอมลจากหลายแหลง และเลอกใชขอมลทเปนประโยชนมาปรบ

ใชในชวตประจาวนจงมความสาคญ

แนวคด

1. ใหผเรยนอธบายประเดนตอไปน

คาชแจง

1. ถาผเรยนตองการทราบขาวสารตาง ๆ ผเรยนตองหาขาวสารขอมลไดจากทใดบาง

2. ใหผเรยนมวธการทจะแสวงหาขอมลทตองการไดอยางไร

3. ใหผเรยนบอกแหลงแสวงหาขอมลภายในชมชน

4. ทานไดประโยชนการแสวงหาขอมลอยางไรบาง

~ 20 ~

กจกรรมท 5 นกจดบนทก

เพอฝกใหผเรยนมนสยในการจดบนทกขอมล

วตถประสงค

การจดบนทกขอมลเปนวธการททาใหบคคล สมารถจดจาเหตการณตาง ๆ ทผานมาไดเปนอยางด

แนวคด

1. ใหทานเลอกประเภทของชอตาง ๆ ททานจะเขยนมาใหไดมากทสด

คาชแจง

ตวอยาง ประเภทของชอทขาพเจาเลอกคอ

1. หม

ชอสตว

2. สนข

3. แมว

4. …………….

ประเภทของชอทขาพเจาเลอกคอ

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

2. ใหทานอธบายสรป ความสาคญของการจดบนทก วาการจดบนทกมความสาคญอยางไร

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………….

~ 21 ~

“คณคาแหงตน”

กจกรรมท 1

วตถประสงค

1. เพอใหผเรยนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง และสรางความภมใจในตนเอง

2. เพอใหผเรยนสามารถระบปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ และความตองการความสาเรจ

รวมทงความคาดหวงทจะไดรบความสาเรจอกในอนาคต

แนวคด

ทกคนยอมมความสามารถอยในตนเอง การมองเหนถงความสาเรจของตนจะนาไปสการรจกคณคา

แหงตน และถามโอกาสนาเสนอถงความสามารถและผลสาเรจในชวตของผอนไดทราบในโอกาสท

เหมาะสม จะทาใหคนเราเกดความภมใจ กาลงใจเจตคตทด เกดความเชอมนวาตนเองจะเปนผทสามารถ

เรยนรดวยตนเองได และความตองการประสบความสาเรจ ตอไปอกในอนาคตความรสกเหนคณคาในตนเอง

อยางแทจรงเปนการเหนคณคาคณประโยชนในตนเองเขาใจตนเอง รบผดชอบตอทกสงทตนเปนเจาของ

ยอมรบความแตกตางของบคคล เหนคณคาการยอมรบของผอน สามารถพฒนาตนเองนนในดานสวนตว

ยอมรบ ยกยอง ศรทธาในตวเองและผอนทาใหเกดความเชอมนในตนเองเปนความรสกไววางใจตนเอง

สามารถยอมรบในจดบกพรอง จดออนแอของตนและพยายามแกไขรวมทงยอมรบความสามารถของตนเอง

ในบางครง และพฒนาใหดขนเรอยไป เมอทาอะไรผดแลวกสามารถยอมรบไดอยางแทจรงและแกปญหาได

อยางสรางสรรค

คาชแจง

1. ใหผเรยนเขยนความสาเรจทภาคภมใจในชวตในชวง 5 ปทผานมา จานวน 1 เรองและตอบคาถาม

ในประเดน

1. ความรสกเมอประสบความสาเรจ

2. ปจจยทมผลทาใหตนไดรบความสาเรจ

2. ใหผเรยนเขยนเรองทมความมงหวงทจะใหสาเรจในอนาคตและ คาดวาจะทาไดจรงจานวน 1 เรอง

และตอบคาถามในประเดน “ปจจยอะไรบางทจะทาใหความคาดหวงไดรบความสาเรจในอนาคต”

บทสรปของกจกรรม

ความรสกเหนคณคาในตวเองของบคคลทมตอตนเองวามคณคามความสามารถในการกระทาสงตาง

ๆ ใหประสบความสาเรจ มความเชอมนนบถอตนเอง และการมความมนใจในการเรยนรดวยตนเอง

ความสามารถจดเวลาในการเรยนรได มระเบยบวนยตอตนเองมความรในดานความจาเปนในการเรยนรและ

แหลงทรพยากรการเรยนรมความคดเหนตอตนเองเปนผทมความอยากร อยากเหน

แบบประเมนตนเองหลงเรยน

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

~ 22 ~

1. สงททานประทบใจในการเรยนรสาระท 1 การเรยนรดวยตนเอง

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

2. ปญหา/ อปสรรคทพบในการเรยนรสาระท 1 การเรยนรดวยตนเอง

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………

คาชแจง แบบวดนเปนแบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน มจานวน 7 ขอ

โปรดทาเครองหมาย √ ลงในชองสเหลยมทตรงกบความสามารถในการเรยนรดวยตนเองตามความ

เปนจรงของทาน

1. การวนจฉยความตองการเนอหาในการเรยน 5. การดาเนนการเรยน

ผเรยนไดเรยนเนอหาตามคาอธบายรายวชาเทานน ผเรยนดาเนนการเรยนตามแนวทางทคร

กาหนด

ครนาเสนอเนอหาอน นอกเหนอจากคาอธบายรายวชา ผเรยนดาเนนการเรยนตามแนวทางท

ครแลวใหผเรยนเลอกเรยนเพมเตม แลวใหผเรยนปรบ

แบบวดระดบการเรยนดวยตนเองของผเรยน

~ 23 ~

ผเรยนไดเสนอเนอหาอนเพอเรยนเพมเตม ผเรยนดาเนนการเรยนตามแนวทางทผเรยน

นอกเหนอจากคาอธบายรายวชา รวมกนกาหนดกบคร

ผเรยนเปนผกาหนดเนอหาในการเรยนเอง ผเรยนดาเนนการเรยนตามกาหนดของ

ตนเอง

2. การวนจฉยตามความตองการวธการเรยน 6. การแสวงหาแหลงทรพยากรการเรยน

ครเปนผกาหนดวาจะจดการเรยนการสอนวธใด ครเปนผจดการแหลงทรพยากรการเรยนให

ผเรยน

ครนาเสนอวธการเรยนการสอน แลวใหผเรยนเลอก ครเปนผจดหาแหลงทรพยากรการเรยน

ผเรยนรวมกบครกาหนดวธการเรยนร แลวใหผเรยนเลอก

ผเรยนเปนผกาหนดวธการเรยนรเอง ผเรยนรวมกบครหาแหลงทรพยากรการเรยน

รวมกน

ผเรยนเปนผหาแหลงทรพยากรการเรยนเอง

3. การกาหนดจดมงหมายในการเรยน 7. การประเมนการเรยน

ครเปนผกาหนดจดมงหมายในการเรยน ครเปนผประเมนการเรยนของผเรยน

ครนาเสนอจดมงหมายในการเรยนแลวใหผเรยนเลอก ครเปนผประเมนการเรยนของผเรยนเปนสวน

ใหญ

ผเรยนรวมกบครกาหนดจดมงหมายในการเรยน และเปดโอกาสใหนกศกษาไดประเมนการเรยน

ของตนเองดวย

4. การวางแผนการเรยน มการประเมนโดยคร ตวผเรยนเองและเพอน

ผเรยน ผเรยนไมไดเขยนแผนการเรยน ผเรยนเปนผประเมนการเรยนของตนเอง

ครนาเสนอแผนการเรยนแลวใหผเรยนนาไปปรบแก

ผเรยนรวมกบครวางแผนการเรยน

ผเรยนวางแผนการเรยนเอง โดยการเขยนสญญาการเรยน

ทระบจดมงหมายการเรยน วธการเรยนแหลงทรพยากร

การเรยน วธการประเมนการเรยนและวนทจะทางานเสรจ

กระบวนการเรยนรทเปนการเรยนรดวยตนเอง

มความจาเปนทจะตองอาศยทกษะและความร

บางอยาง ผเรยนควรไดมการตรวจสอบพฤตกรรม

ทจาเปนสาหรบผเรยนทจะเรยนรดวยตนเอง

~ 24 ~

บทท 2

การใชแหลงเรยนร

สาระสาคญ

การเรยนรจากสงแวดลอมในชมชนทมองคความรทเรยกวาแหลงเรยนรตาง ๆ ทาให

ผเรยนสามารถรถงการสงสมความร ประสบการณทผานมาจากแหลงเรยนรประเภทตาง ๆ เรยนรไดเทา

ทนความเปลยนแปลงทเกดขน เกดโลกทศนกวางขวางมากยงขนกวาการเรยนจากการพบกลมในหอง

หรอการเรยนรในรปแบบอน ๆ

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. ผเรยนสามารถบอกประเภทคณลกษณะของแหลงเรยนรและเลอกใชแหลงเรยนร

ไดตามความเหมาะสม

2. ผเรยนเหนคณคาแหลงเรยนรประประเภทตาง ๆ

3. ผเรยนสามารถสงเกต ทาตาม กฎ กตกา การใชแหลงเรยนร

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมายและความสาคญของแหลงเรยนร

เรองท 2 ประวตความเปนมาของแหลงเรยนร

เรองท 3 แหลงเรยนรประเภทตาง ๆ

เรองท 4 การใชแหลงเรยนรทสาคญ

เรองท 5 การเขยนรายงานการคนควา

~ 25 ~

เรองท 1 ความหมายและความสาคญของแหลงเรยนร

ความรมเกดใหมและพฒนาตลอดเวลาประกอบกบเทคโนโลยสารสนเทศทาใหเผยแพรสอสาร

ถงกนไดอยางรวดเรวตอเนองและตลอดเวลา มนษยจงจาเปนตองเรยนรสงใหม ๆ ทเกดขนและปรบตว

ใหสอดคลองกลมกลนกบสงคมทไมหยดนง เพอใหสามารถปรบตวและดารงชวตไดอยางมความสข การ

เรยนรในหองเรยนยอมไมทนเหตการณและเพยงพอ ตองมการเรยนรทกรปแบบดาเนนไปพรอม ๆ กน

โดยเฉพาะการเรยนรจากสงแวดลอมในชมชนทมสาระเนอหาทเปนขอมลความรหรอองคความร เปน

แหลงใหความร ประสบการณส งแปลกใหม ท เอ อตอการเรยนร จงจะทาใหเรยนรไดเทาทนความ

เปลยนแปลงทเกดขน แหลงสถานท บรเวณ ทมองคความรท มนษยสามารถเรยนรไดเรยกวา “แหลง

เรยนร”

ความหมายของ “แหลงเรยนร”

แหลง หมายถง ถน ทอย บรเวณ ศนยรวม บอเกด แหง ท

เรยนร หมายถง เขาใจความหมายของสงใดสงหนงโดยประสบการณ

แหลงเรยนร หมายถง ถน ทอย บรเวณ ศนยรวม บอเกด แหง ท ทมสาระเนอหาทเปนขอมล

ความรหรอองคความร

กจกรรม

ใหผเรยนหาความหมายของ “แหลงเรยนร” จากหนงสอในหองสมดและอนเทอรเนต

คนละ 1 ความหมาย แลวนามาแบงกลม ๆ ละ 5-6 คน อภปรายและสรปความหมายเปนของ

กลมแลวรายงานหนาชนเรยน

~ 26 ~

ความสาคญของแหลงเรยนร

แหลงเรยนรมบทบาทสาคญอยางยงในการชวยพฒนาคณภาพของมนษยในยคความรทเกดขน

ใหมๆ และเปลยนแปลงอยางรวดเรว ดงตอไปน

1. เปนแหลงทมสาระเนอหา ทเปนขอมลความรใหมนษยเกดโลกทศนทกวางไกลกวาเดม ชวย

ใหเกดความสนใจในเรองสาคญ ชวยยกระดบความทะเยอทะยานของผศกษาจากการนาเสนอสาระ

ความร หรอภาพในอดมคต หรอเสนอผลสาเรจและความกาวหนาของงานหรอชนงาน หรอเทคโนโลย

หรอบคคลตาง ๆ ของแหลงเรยนร

2. เปนสอการเรยนรสมยใหมทใหทงสาระ ความร กอใหเกดทกษะและชวยใหเกดการเรยนร

ไดเรวและมากยงขน

3. เปนแหลงชวยเสรมการเรยนรของการศกษาประเภทตาง ๆ ทงการศกษาในระบบ

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

4. เปนแหลงการเรยนรตลอดชวต ทบคคลทกเพศ วย ทกระดบความร ความสามารถ เรยนรได

ดวยตนเองตลอดเวลาโดยไมจากด

5. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏสมพนธในการหาความรจากแหลงกาเนด หรอ

แหลงตนตอของความร เชน จากโบราณสถาน โบราณวตถ พนธไม พนธสตว สภาพชวตความเปนอย

ตามธรรมชาตของสตว เปนตน

6. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏสมพนธใหเกดประสบการณตรง หรอ ลงมอ

ปฏบตไดจรง เชน การประดษฐเครองใชตาง ๆ การซอมเครองยนต เปนตน ชวยกระตนใหเกดการสนใจ

ความใฝร

7. เปนแหลงทมนษยสามารถเขาไปปฏสมพนธใหเกดความรเกยวกบวทยาการใหม ๆ ท

ไดรบการคดคนขน และยงไมมของจรงใหเหน เชน การดภาพยนตร วดทศน หรอสออน ๆ ในเรอง

เกยวกบการประดษฐคดคนสงตาง ๆ ขนมาใหม

8. เปนแหลงสงเสรมความสมพนธอนดระหวางคนในทองถนกบผเขาศกษา ในการทา

กจกรรมรวมกน ชวยสรางความรสกของการเปนสวนหนงของการมสวนรวม เกดความตระหนก และ

เหนคณคาของแหลงเรยนร

9. เปนสงทชวยเปลยนทศนคต คานยมใหเกดการยอมรบสงใหม แนวความคดใหม เกด

จนตนาการและความคดสรางสรรคกบผเรยน

10. เปนการประหยดเงนของผเรยนในการใชแหลงเรยนรของชมชนใหเกดประโยชนสงสด

กจกรรม

ใหผเรยนแบงกลม ๆ ละ 5 – 10 คน อภปรายถงความสาคญของแหลงเรยนรและรายงานเปนกลมหนาชนและ

สงรายงานคร

~ 27 ~

เรองท 2 ประวตความเปนมาของแหลงเรยนร

นบตงแตสมยสโขทยมแหลงเรยนรไดแก บาน วด และวง ผถายทอดความรในบานมพอ แม และ

ผใหญในบาน ในวดจะมพระ และในวงจะมผร นกปราชญ ราชบณฑตในดานตาง ๆ

สมยพอขนรามคาแหง ไดทรงสรางพระแทนมนงคศลาไวในดงตาลเพอใหเปนสถานทสอน

หนงสอและธรรมะแกขาราชการการและประชาชนทวไป เปนทนดพบระหวางผรและผใฝร เปนการจด

สงแวดลอมในลกษณะชมชนแหงการเรยนรโดยมสอความรทใชกนไดแก ใบลาน สมดไทยและหลกศลา

จารก

สมยกรงศรอยธยา แหลงความรไดพฒนาอยางรวดเรว นอกจากมบานและวดและวงแลว ในสมย

สมเดจพระนารายณมหาราช มการสรางโบสถฝรงหลายแหง มการตงโรงเรยนมชชนนาร มการตง

โรงเรยนสอนสามเณร ในการเรยนร นอกจากมครเปนผสอนแลว ยงมการเลานทานและวรรณกรรมเปน

สอในการเรยนรอยางแพรหลาย

สมยกรงรตนโกสนทรตอนตน แหลงความรไดพฒนาอยางรวดเรว มการตงโรงพมพขนมาหลาย

แหง มการพมพหนงสอพมพฉบบแรกของไทย มการตงโรงทาน มพระธรรมเทศนาพรอมกบสอน

หนงสอวชาการตาง ๆ แกประชาชนทงหลาย มการพฒนาวดพระเชตพนวมลมงคลาราม (วดโพธ) ใหเปน

มหาวทยาลยเปดแหงแรกของประเทศไทยโดยการจารกวชาหนงสอ วชาแพทย วชาตาง ๆ ดาราศาสตร

และวชาทวไปลงบนแผนศลาประดบไวตามกาแพงและบรเวณวด มทงภาพเขยน รปปนและพชสมนไพร

ตาง ๆ ประกอบคาอธบาย ทงนเพอใหประชาชนทวไปไดศกษาดวยตนเอง

สมยรชกาลของพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 แหงกรงรตนโกสนทรม

การปฏรปการจดกจกรรมการศกษาครงยงใหญ แหลงความรทมอย ในทองถน ซงเปนการเรยนรแบบ

อธยาศยหรอแบบไมเปนทางการนน ไมเพยงพอตอการเรยนรทจะปรบตวรบกบระบบจกรวรรดนยม

ตะวนตก จงมการจดตงโรงเรยนแบบตะวนตกขนเปนครงแรกของประเทศ และเปนแหลงเรยนรท ม

บทบาทหลกในการใหการศกษาแกคนไทย สวนแหลงความรประเภทส อไดมการพฒนาหนงสอ

แบบเรยน หนงสอพมพรายวนจานวนเกอบ 30 ฉบบ มหนงสอนตยสาร วารสารตาง ๆ มภาพยนตร และม

หองสมด นอกจากนยงมการใชภมปญญาทองถนเผยแพรความรอกดวย แหลงความรเหลานไดรบการ

พฒนาเรอย ๆ

ปจจบนมส อหลากหลายประเภทมากย งข นโดยเฉพาะส ออเลกทรอนกส คอมพวเตอร

โทรศพทเคลอนทเปนแหลงความรทสามารถเรยนรไดทกท ทกเวลา ทกสถานทไดทวโลก เพราะมการ

พฒนาระบบดาวเทยม มการพฒนาระบบโทรทศน วทยกระจายเสยง วดทศน ซด ตาง ๆ อยางทปรากฏใน

ปจจบน

~ 28 ~

กจกรรม

ใบงานการสารวจแหลงเรยนร

1. ชอแหลงเรยนร ...............................................................................................................................

2. ทตง/ทอย เลขท .............. หมท ................ ชอหมบาน ...................................................................

ตาบล ..................... อาเภอ....................................... จงหวด .........................................................

โทรศพทบาน .............................โทรศพทเคลอนท ............................ โทรสาร ...........................

เวบไซต (ถาม)................................................................................................................................

3. เจาของ/ผครอบครอง/ผจดการแหลงเรยนร

สวนราชการ วด โบสถ มสยด เอกชน ชมชน

องคกรชมชน อน ๆ ............................................ (ระบ)

4. ชอบคคลของแหลงเรยนรสาหรบตดตอ ........................................................................................

สถานทตดตอ .......................................................... โทรศพท ......................................................

5. ประเภทของแหลงเรยนร

kหองสมด kพพธภณฑ kโบราณสถาน kศาสนสถาน

kอนสาวรย kหอศลป kศนยวฒนธรรม kศนยขอมลทองถน

kแหลงหตถกรรม kแหลงเรยนรศลปะ kแหลงเรยนรในทองถน kแหลงฝกอบรม

kอทยานวทยาศาสตร kศนยวทยาศาสตร kพพธภณฑความกาวหนาทางเทคโนโลย

kศนยการเรยนรชมชน kหมบาน/ชมชนโบราณ kศนยศกษาตามแนวพระราชดารฯ

kสวนสตว kสวนพฤกษศาสตร kสงแวดลอมทางธรรมชาต

kสวนสาธารณะ kสวนเกษตร kสวนสนก kสวนสมนไพร

kอทยาน kสวนอทยาน kแหลงทองเทยว kสอสารมวลชน

kสอพนบาน kโรงละคร kศนยกฬา kแหลงนนทนาการ

kศนยการคา/ตลาด kสถานประกอบการ kสถาบนการศกษา kศนยขอมล

kอน ๆ (โปรดระบ) ..........................................................................................................

6. ความรทสามารถเรยนไดจากแหลงเรยนรแหงน (เรยงตามลาดบความสาคญและความโดดเดน 3 ลาดบ)

1........................................... 2. ................................................3……………..……………….

ผบนทก ..................................... วนท............ เดอน ................................. พ.ศ. ….…………

~ 29 ~

เรองท 3 แหลงเรยนรประเภทตาง ๆ

การแบงประเภทของแหลงเรยนร มผรไดจดประเภทของแหลงเรยนรแตกตางกนไป ทงนขนอย

กบปจจยทใชเปนเกณฑในการแบง อาท แหลงกาเนด ลกษณะของแหลงเรยนร วตถประสงคการจดตง

และกลมเปาหมายของแหลงเรยนร

แหลงเรยนรแบงตามลกษณะกายภาพและวตถประสงค เปน 5 กลม ดงน

1. กลมบรการขอมล ไดแก หองสมด อทยานวทยาศาสตร ศนยวทยาศาสตร ศนยการเรยน

สถานประกอบการ

2. กลมงานศลปวฒนธรรมประวตศาสตร ไดแก พพธภณฑ อทยานประวตศาสตร อนสรณ

สถาน

อนสาวรย ศนยวฒนธรรม หอศลป ศาสนสถาน เปนตน

3. กลมขอมลทองถน ไดแก ภมปญญา ปราชญชาวบาน สอพนบาน แหลงทองเทยว

4. กลมสอ ไดแก วทย วทยชมชน หอกระจายขาว โทรทศน เคเบลทว สออเลกทรอนกส

อนเทอรเนต หนงสออเลกทรอนกส (e-book)

5. กลมสนทนาการ ไดแก ศนยกฬา สวนสาธารณะ สวนพฤษศาสตร ศนยนนทนาการ เปนตน

ประเภทของแหลงเรยนร จาแนกตามลกษณะ ม 6 ประเภท ดงน

1. แหลงเรยนรประเภทบคคล หมายถง บคคลทมความร ความสามารถในดานตาง ๆ ทสามารถ

ถายทอดความรทตนมอยใหผสนใจหรอผตองการเรยนร ไดแก บคคลทมทกษะความสามารถ

ความเชยวชาญในสาขาวชาชพตาง ๆ รวมทงผ อาวโสทมประสบการณ พฒนาเปนภมปญญาทองถน

ปราชญชาวบาน ภมปญญาชาวบาน และภมปญญาไทย

2. แหลงเรยนรประเภทธรรมชาต หมายถง สงตาง ๆทเกดขนโดยธรรมชาตและใหประโยชนตอ

มนษย เชน ดน นา อากาศ พช สตว ปาไม แรธาต เปนตน แหลงเรยนรประเภทน เชน อทยาน วน

อทยาน เขตรกษาพนธสตวปา สวนพฤกษศาสตร ศนยศกษาธรรมชาต

3. แหลงเรยนรประเภทวตถและสถานท หมายถง อาคาร สงกอสราง วสดอปกรณ และสงตาง ๆ

เชน หองสมด ศาสนสถาน ศนยการเรยน พพธภณฑ สถานประกอบการ ตลาด นทรรศการ

สถานททางประวตศาสตร เปนตน

4. แหลงเรยนรประเภทสอ หมายถง สงทตดตอใหถงกนหรอชกนาใหรจกกน ทาหนาทเปน

สอกลางในการถายทอด เนอหา ความร ทกษะและเจตคต ไปสทกพนทของโลกอยางทวถงและ

ตอเนอง ทงสอสงพมพและสออเลกทรอนกสทมทงภาพและเสยง

5. แหลงเรยนรประเภทเทคนคสงประดษฐคดคน หมายถง สงทแสดงถงความกาวหนาทาง

~ 30 ~

เทคโนโลยและนวตกรรมดานตาง ๆ ซงเปนสงประดษฐคดคนหรอทาการพฒนาปรบปรง ชวยใหมนษย

เรยนรถงความกาวหนา เกดจนตนาการแรงบนดาลใจในการสรางสรรค ทงความคด และสงประดษฐตาง

ๆ

6. แหลงเรยนรประเภทกจกรรม หมายถง การปฏบตการดานวฒนธรรมประเพณตาง ๆ การ

ปฏบตงานของหนวยราชการ ตลอดจนความเคลอนไหวเพอแกปญหาและปรบปรงพฒนาสภาพตาง ๆ

ในทองถน การเขาไปมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ เหลาน จะทาใหเกดการเรยนรทเปนรปธรรม อาท

ประเพณงานทอดกฐน งานบญ การรณรงคปองกนยาเสพตด การสงเสรมการเลอกตงตามระบอบ

ประชาธปไตย การรณรงคความปลอดภยของเดกและสตรในทองถน

ภาพจาก http://play.kapook.com/

ภาพจาก http://www.moohin.com ภาพ2

จาก http://www.kaoyai.info/

กจกรรม

ใหผเรยนสารวจแหลงเรยนรภายในชมชน ตาบล อาเภอ และจดแบงประเภทตามลกษณะ 6 ประเภท

จดทาเปนรายงานสงคร

~ 31 ~

เรองท 4 การใชแหลงเรยนรทสาคญ

แหลงเรยนร ในทนจะกลาวถงเฉพาะแหลงเรยนรในชมชนทใกลตวผเรยนมากทสด 3 ประเภท

คอ 1. แหลงเรยนรประเภทบคคล 2. ศนยการเรยนชมชน(สงกด สานกงาน กศน.) 3. หองสมดประชาชน

แหลงเรยนรประเภทบคคล

ภมปญญาไทยเกดขนจากความสมพนธระหวางคนกบธรรมชาต คนกบบคคลอน และคนกบสง

เหนอธรรมชาต ทาใหเกดความคด ความเชอ ศลปวฒนธรรม ประเพณ และพธกรรมทสบทอดตอ ๆ กน

มา คนไทยควรคานงถงคณคาของภมปญญาไทย ยกยองสงเสรมผทรงภมปญญา สามารถเผยแพรความร

และดารงรกษาเอกลกษณ ศกดศรของชาตไทยไว

ประเทศไทยไดประกาศยกยอง ภมปญญาไทยอยางตอเนอง เชน ศลปนแหงชาต ผมผลงานดเดน

ทางวฒนธรรม และคนดศรสงคม เปนตน ปราชญไทยทมผลงานดเดนทางวฒนธรรม ไดรบการยกยอง

จากองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ยเนสโก ไดแก พระบาทสมเดจพระ

พทธเลศหลานภาลย พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระ

ยานรศรานวตวงศ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ และสนทรภ เปนตน

การถายทอดภมปญญาไทย มความเชอศรทธาสบตอกนมาเปนพนฐาน ประชาชนชาวไทยจงควร

สนใจศกษาองคความร ความคด ความเชอททรงคณคาน และธารงรกษาไวใหคงอยคชาตไทย

สนทรภ

ภาพจาก http://social-people.exteen.com/ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอกรมพระยาดารงราชานภาพ

ภาพจาก www.thaistudy.chula.ac.th

~ 32 ~

ความหมาย

ภมปญญาไทย หมายถง องคความร ความสามารถ และทกษะของคนไทย อนเกดจากการสงสม

ประสบการณทผานกระบวนการเรยนร เลอกสรร ปรงแตง พฒนา และถายทอดสบตอกนมา เพอใช

แกปญหาและพฒนาวถชวตของคนไทยใหสมดลกบสภาพแวดลอมและเหมาะสมกบยคสมย

ภมปญญาชาวบานหรอภมปญญาทองถน หมายถง ความรของชาวบาน ซงเรยนรจากปยา ตา

ยาย ญาตพนอง และความเฉลยวฉลาดของแตละคน หรอผมความรในหมบาน ในทองถนตาง ๆ ทใชใน

การดาเนนชวตใหเปนสข ภมปญญาชาวบานเปนเรองการทามาหากน เชน การจบสตว การปลกพช การ

เลยงสตว การทอผา การทาเครองมอการเกษตร เปนตน

ครภมปญญา หมายถง ผทรงภมปญญาดานใดดานหนง หรอหลายดานและสบสานภมปญญา

ดงกลาวอยางตอเนองจนเปนทยอมรบของสงคมและชมชน และไดมการยกยองใหเปน “ครภมปญญา

ไทย” เพอทาหนาทถายทอดและสบสานภมปญญาในการจดการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และ

การศกษาตามอธยาศย

ครทองใส ทบถนน ครภมปญญาไทย ดานศลปกรรม ดนตรพนเมอง

ภาพจาก http://www.onsorn.com/tongsai.html

ความสาคญ

ภมปญญา เปนฐานรากสาคญและเปนพลงขบเคลอนในการพฒนาคน เศรษฐกจ การเมอง สงคม

วฒนธรรม และสงแวดลอม คตและความสาคญของภมปญญา ทบรรพบรษไทยไดสรางสรรคและสบ

ทอดมาอยางตอเนองจากอดตสปจจบน ทาใหคนในชาตเกดความรกและความภาคภมใจทจะรวมใจสบ

สานตอไปในอนาคต เชน โบราณสถาน โบราณวตถ สถาปตยกรรม ประเพณไทย การมนาใจ ศกยภาพ

ในการประสานผลประโยชน เปนตน ภมปญญาไทยจงมคณคาและความสาคญดงน

1. ภมปญญาไทยชวยสรางชาตใหเปนปกแผน

พระมหากษตรยไทยไดใชภมปญญาสรางความเปนปกแผนใหแกประเทศชาตมาโดยตลอด

ตงแตสมยพอขนรามคาแหงมหาราช พระองคทรงปกครองประชาชนดวยพระเมตตาแบบพอปกครองลก

สมยพระนเรศวร ทรงใชภมปญญากระทายทธหตถจนชนะขาศกศตร และทรงกอบกเอกราช

ของชาตไทยคนมาได

~ 33 ~

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช รชกาลปจจบน พระองคทรงใชภมปญญาสราง

คณประโยชนตอประเทศชาตและพสกนกรมากมายเหลอคณานบ ทรงใชพระปรชาสามารถแกไข

วกฤตการณของบานเมองใหรอดพนจากภยพบ ตหลายคร ง แมแตดานการเกษตร พระองคได

พระราชทานทฤษฎใหมใหแกประชาชน ท งด านการเกษตรแบบสมดลและย งยน การฟ นฟ

สภาพแวดลอมตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง นาความสงบรวมเยนมาสพสกนกร

2. ภมปญญาไทยสรางความภาคภมใจและศกดศรเกยรตภม

คนไทยในอดตมความสามารถเปนทยอมรบของนานาอารยประเทศ เชน นายขนมตมเปน

นกมวยทมฝมอถอวาเปนศลปะชนเยยมเปนทนยมในหมคนไทยและชาวตางชาต ปจจบนมคายมวยไทย

ทวโลกไมตากวา 30,000 แหง ใชกตกาของมวยไทย การไหวครกอนชกถอเปนมรดกภมปญญาไทยทโดด

เดน นอกจากนยงมมรดกภมปญญาทางภาษาและวรรณกรรมทมความไพเราะจนไดรบการแปลเปนภาษา

ตางประเทศหลายเรอง มรดกภมปญญาดานอาหารไทย ซ งเปนท ร จกและเปนท นยมไปท วโลก

เชนเดยวกน

ภาพจาก nattafishing.exteen.com ภาพจากwww.212cafe.com

3. ภมปญญาไทยสามารถปรบประยกตหลกธรรมคาสอนทางศาสนามาใชกบวถชวตไดอยาง

เหมาะสมคนไทยสวนใหญนบถอศาสนาพทธ มนสยออนนอมถอมตน เออเฟอเผอแผ ประนประนอม

รกสงบ ใจเยน มความอดทน ใหอภยแกผสานกผด ดารงชวตอยางเรยบงายปกตสข คนในชมชนพงพากน

ทงหมดนสบเนองมาจากหลกธรรมคาสอนทางศาสนา และสามารถดาเนนกศโลบายดานตางประเทศ จน

ทาใหชาวพทธทวโลกยกยองใหประเทศไทยเปนผนาทางศาสนาและเปนทตงสานกงานใหญองคการ

พทธศาสนกสมพนธแหงโลก (พสล.) ตงอยเยองกบอทยานเบญจสร กรงเทพมหานคร

4. ภมปญญาไทยสรางสมดลระหวางคนในสงคมและธรรมชาตไดอยางยงยน

ภมปญญาไทยมความเดนชดในเรองการยอมรบนบถอและการใหความสาคญแกคน สงคม

และธรรมชาตอยางยง สงทแสดงใหเหนไดอยางชดเจนมมากมาย เชน ประเพณไทยซงมตลอดปทง 12

เดอน ลวนเคารพคณคาของธรรมชาต เชน ประเพณสงกรานตเปนประเพณททาใหฤดรอน ซงมอากาศ

รอน ภมปญญาไทยจงมวธคลายรอนโดยการรดนาดาหว สวนประเพณลอยกระทง มคณคาอยทการบชา

ระลกถง

~ 34 ~

บญคณของนาทมความสาคญในการหลอเลยงชวตของคน พช และสตวใหไดใชทงอปโภคและบรโภค

จากตวอยางดงกลาวลวนเปนความสมพนธระหวางคนกบสงคมและธรรมชาต

5. ภมปญญาไทย เปลยนแปลง ปรบปรงไดตามยคสมย

แมวากาลเวลาจะผานไป ความรสมยใหมจะหลงไหลเขามามากมาย แตภมปญญาไทยก

สามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมย เชน การรจกนาเครองยนตมาตดตงกบเรอ ใสใบพดเปนหาง

เสอ รจกการทาเกษตรแบบผสมผสาน พลกฟนธรรมชาตใหอดมสมบรณ การรจกสรางปะการงเพอให

ปลาอาศยวางไขและแพรพนธ เปนตน ถอเปนการใชภมปญญามาปรบปรงประยกตใชไดตามยคสมย

ประเภทของภมปญญา

การจดแบงประเภท/สาขาของภมปญญาไทยจากการศกษาพบวา ไดมการกาหนดสาขาภมปญญา

ไทยไวอยางหลากหลายขนอยกบวตถประสงคและหลกเกณฑตาง ๆ ซงนกวชาการแตละทานไดกาหนด

ไวในหนงสอสารานกรมไทย โดยไดแบงภมปญญาไทยไดเปน 10 สาขา ดงน

1. สาขาเกษตรกรรม หมายถง ความสามารถในการผสมผสานองคความร ทกษะ และเทคนค

ดานการเกษตรกบเทคโนโลย โดยการพฒนาบนพ นฐานคณคาด งเดม ซงสามารถพ งพาตนเองใน

ภาวการณตาง ๆ เชน การทาการเกษตรแบบผสมผสาน วนเกษตร เกษตรธรรมชาต ไรนาสวนผสมและ

สวนผสมผสาน การแกปญหาการเกษตรดานการตลาด การแกปญหาดานการผลต การแกไขปญหาโรค

และแมลง และการรจกปรบใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบการเกษตร เปนตน

2. สาขาอตสาหกรรมและหตถกรรม หมายถง การรจกประยกตใชเทคโนโลยสมยใหมในการ

แปรรปผลตผล เพอชะลอการนาเขา เพอแกปญหาดานการบรโภคอยางปลอดภย ประหยดและเปนธรรม

อนเปนกระบวนการททาใหชมชนทองถนสามารถพงพาตนเองทางเศรษฐกจได ตลอดทงการผลตและ

การจาหนายผลตผลทางหตถกรรม เชน การรวมกลมของกลมโรงงานยางพารา กลมโรงส กลมหตถกรรม

เปนตน

3. สาขากองทนและธรกจชมชน หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดานการสะสม

บรการกองทนและธรกจในชมชนทงทเปนเงนตราและโภคทรพยเพอสงเสรมชวตความเปนอยของ

สมาชกในชมชน เชน การจดการเรองกองทนของชมชนในรปของสหกรณออมทรพยและธนาคาร

หมบาน เปนตน

4. สาขาการแพทยแผนไทย หมายถง ความสามารถในการจดการปองกนและรกษาสขภาพของ

คนในชมชน โดยเนนใหชมชนสามารถพงพาตนเองดานสขภาพแผนโบราณไทย เปนตน

~ 35 ~

ภาพจาก3 gotoknow.org

ภาพจาก www.thaigoodview.com

5. สาขาสวสดการ หมายถง ความสามารถในการจดสวสดการในการประกนคณภาพชวตของ

คนใหเกดความมนคงทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม เชน การจดตงกองทนสวสดการรกษาพยาบาล

ของชมชน การจดระบบสวสดการบรการในชมชน การจดระบบสงแวดลอมในชมชน เปนตน

6. สาขาศลปกรรม หมายถง ความสามารถในการผลตผลงานทางดานศลปะสาขาตาง ๆ เชน

จตกรรม ประตมากรรม วรรณกรรม ทศนศลป ศลปะมวยไทย เปนตน

ภาพจาก www.polyboon.com ภาพจากwww.sahavicha.com

7. สาขาการจดการองคกร หมายถง ความสามารถในการบรหารจดการดาเนนงานขององคกร

ชมชนตาง ๆ ใหสามารถพฒนา และบรหารองคกรของตนเองไดตามบทบาทและหนาทขององคกร เชน

การจดการองคกรของกลมแมบาน กลมออมทรพย กลมประมงพนบาน เปนตน

8. สาขาภาษาและวรรณกรรม หมายถง ความสามารถผลตผลงานเกยวกบดานภาษา ทงภาษา

ถนภาษาโบราณ ภาษาไทย และการใชภาษา ตลอดทงดานวรรณกรรมทกประเภททกประเภท เชน การ

จดทาสารานกรม ภาษาถน การปรวรรตหนงสอโบราณ การฟนฟการเรยนการสอนภาษาถนของทองถน

ตาง ๆ เปนตน

9. สาขาศาสนาประเพณ หมายถง ความสามารถประยกตและปรบใชหลกธรรมคาสอนทาง

ศาสนา

~ 36 ~

ความเชอ และประเพณดงเดมทมคณคา ใหเหมาะสมตอการประพฤตปฏบต ใหบงเกดผลดตอบคคลและ

สงแวดลอม เชน การถายทอดหลกธรรมทางศาสนา การบวชปา การประยกตประเพณ บญประทายขาว

เปนตน

การศกษาเรยนรจากภมปญญา

1. เรยนรจากการบอกเลาเรองราว การเทศน

2. เรยนรจากการปฏบตจรง

3. เรยนรจากการทาตาม เลยนแบบ

4. เรยนรจาการทดลอง ลองผด ลองถก

5. เรยนรจากการศกษาดวยตนเอง

6. เรยนรจากการตอวชา

7. เรยนรจากการสอบแบบกลม

วธการถายทอดความร ของภมปญญา อาจมลกษณะแตกตางกนตามเอกลกษณเฉพาะตว

การศกษาเรยนรจากครภมปญญา จะชวยทาใหภมปญญาความรหรอคณคาของทองถนไดรบการสบทอด

และพฒนาตอไป นบเปนการสงเสรมใหครภมปญญามโอกาสเผยแพรความร และมความภาคภมใจทได

มสวนรวมอนรกษภมปญญา และถายทอดความรใหแกคนรนตอไป สวนผทศกษาเลาเรยนกจะเหนคณคา

ของสงทดงามในทองถนของตน ดวยความรกความภาคภมใจในทองถนของตน ภมปญญาไทยจงถอเปน

แหลงขอมลแหลงการเรยนรทสาคญของทองถน

~ 37 ~

ศนยการเรยนชมชน (สานกงาน กศน.)

ศนยการเรยนชมชน สานกงาน กศน. เปนแหลงการเรยนรสาคญแหงหนง ทสานกงานสงเสรม

การศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ไดดาเนนการจดตงขนในพนทระดบตาบลทวประเทศ

และเปนแหลงสงเสรมการเรยนรตลอดชวตของชมชน เนนการมสวนรวมในการจดการศกษาของชมชน

มงสรางโอกาสและใหบรการการเรยนรอยางหลากหลายวธสนองความตองการและเสนอทางเลอกใน

การพฒนาตนเอง นาไปสการพฒนาคณภาพชวตโดยยดหลกการชมชนเปนฐานของการพฒนา

ศนยการเรยนชมชน อาจแบงออกไดเปน 2 ลกษณะ ไดแก

1. ศนยการเรยนชมชน ทาหนาทเปนศนยกลางการจดกจกรรมเพอสรางโอกาสในการเรยนร

การถายทอดและเปนเวทแลกเปลยนประสบการณ วทยาการ ตลอดจนภมปญญาของชมชน

2. ศนยการเรยนชมชน ทาหนาทเปนศนยกลางการจดกจกรรมและประสานงานกบศนยการ

เรยนชมชนอนหรอหนวยงาน องคกรตาง ๆ

อาคารศนยการเรยนชมชน

ศนยการเรยนชมชน มอาคารสถานทท เหมาะสมกบแตละชมชนอาจตงอยในอาคารสถานท

เอกเทศหรอในสถานประกอบการ ศาสนสถาน หนวยงานของรฐ หรอเอกชน ตลอดจนบานภมปญญา

ทองถน มสอวสดอปกรณในการจดกจกรรมการเรยนรทเปนประโยชนตอชมชนทงการศกษานอกระบบ

และการศกษาตามอธยาศย

ภาพจาก www.sanphanet.go.th ภาพจาก http://korat.nfe.go.th

ภาพจาก google.co.th

~ 38 ~

วตถประสงคของศนยการเรยนชมชน

1. เพอเปนศนยกลางการเรยนรและจดกจกรรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย

เพอใหประชาชนไดรบการสงเสรมใหเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต

2. เพอสรางเสรมกระบวนการเรยนรของชมชน

3. เพอสรางโอกาสการเรยนรสาหรบประชาชนในชมชน

4. เพอใหชมชนมสวนรวมในการบรหารจดการ และจดการศกษาใหกบชมชนเอง

บทบาทหนาทของศนยการเรยนชมชน

1. สงเสรมและจดการศกษาพนฐาน ในระดบประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษา

ตอนปลาย

2. สงเสรมและจดการศกษาตอเนองทงการศกษาเพอพฒนาทกษะชวต การศกษาเพอพฒนา

อาชพ

การศกษาเพอพฒนาสงคมและชมชน

3. สงเสรมการเรยนรตามอธยาศย

4. สงเสรมกจกรรมและกระบวนการเรยนรของชมชน

ครประจาศนยการเรยนชมชน

ในศนยการเรยนชมชนหนง ๆ จะมครศนยการเรยนชมชน เปนบคลากร สงกด กศน. อาเภอและ

สานกงาน กศน.จงหวด ทสานกงาน กศน. จดไวใหมหนาทจดการความรในศนยการเรยนชมชน มหนาท

ใหบรการแกผเรยนในพนทความรบผดชอบ ความรดานขอมลการใหบรการการศกษาตาง ๆ ตามบทบาท

หนาทของครศนยการเรยนชมชน โดยเนนการบรการการจดการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศยแกผ เรยนในพ นทความรบผดชอบ จดการเรยนการสอน การวดผลประเมนผล และจดทา

ฐานขอมลศนยบรการ ประสานงานกบ กศน.อาเภอ ในการจดบรการทาเอกสาร และหลกฐานทางวชา

การศกษาแกผเรยน

กจกรรม

ใหผเรยนแบงกลม ๆ ละประมาณ 5-10 คน อภปราย หาขอสรปวา ผเรยนจะคนควาเรยนรอะไร

ได

ในศนยการเรยนชมชนของตนเอง และจดทาเปนสรปรายงานของกลม รายงานหนาชนและสงคร

~ 39 ~

หองสมดประชาชน

หองสมดประชาชนเปนแหลงเรยนรทสาคญ เพราะเปนแหลงจดหา รวบรวมสรรพความรตาง ๆ

ทมและเกดขนในโลกมาจดระบบในการอานวยความสะดวกใหผรบบรการไดเขาถงสารสนเทศทตนเอง

ตองการ และสนใจไดสะดวกรวดเรวและจดบรการอยางกวางขวางแกประชาชนทวไป นกเรยน นกศกษา

ทงในระบบและนอกระบบโรงเรยน ตลอดจนจดกจกรรมสนบสนนสงเสรมการอาน การศกษา คนควา

หาความร เพอใหเกดการใชบรการใหมากทสด

ความหมายของหองสมดประชาชน

หองสมดประชาชน หมายถง สถานทจดหารวบรวมทรพยากรสารสนเทศเพอการอานการศกษา

คนควาทกชนด มการจดระบบหมวดหมตามหลกสากลเพอการบรการ และจดบรการอยางกวางขวางแก

ประชาชนในชมชน สงคม ในประเทศและตางประเทศ โดยไมจากดเพศ วย ความร เชอชาต ศาสนา

รวมทงการจดกจกรรมสงเสรมการอาน โดยรฐเปนผสนบสนนทางการเงน และมบคลากรทมความรทาง

บรรณารกษศาสตรเปนผดาเนนการ

ประเภทของหองสมดประชาชน แบงเปน 3 ประเภท

1. หองสมดประชาชนขนาดใหญ เชน หองสมดประชาชนจงหวด หอสมดรชมงคลาภเษก

พระราชวงไกลกงวลหวหน

2. หองสมดประชาชนขนาดกลาง เชน หองสมดประชาชน “เฉลมราชกมาร”

3. หองสมดประชาชนขนาดเลก เชน หองสมดประชาชนอาเภอทวไป

~ 40 ~

การบรการของหองสมดประชาชน

การบรการของหองสมดประชาชาชนโดยทวไป จะจดทงภายในหองสมดและบรการชมชน

ภายนอกหองสมดดงน

1. การบรการภายในหองสมดประชาชน

1.1 ใหบรการการอาน การศกษาคนควาจากหนงสอ สอ โสตทศน สออเลกทรอนกส ฯลฯ

เชน

หนงสอพมพ วารสาร หนงสออางอง สารคด ชดวชา แบบเรยน จลสาร ซด ดานขอมลตาง ๆ วทย

โทรทศน อนเทอรเนต เปนตน

1.2 ใหบรการสบคนขอมลสอดวยคอมพวเตอรและหรอตบตรรายการ

1) การสบคนดวยคอมพวเตอร หองสมดประชาชนจะจดเครองคอมพวเตอรไวบรการ

สบคนสอทตองการและสนใจโดยใชโปรแกรมบรการงานหองสมด หรอ PLS (Public Library Service)

ทสามารถคนหาไดทงจากชอหนงสอ/สอ ชอผแตงหรอผจดทา และหวเรองหรอคาสาคญทเปนสาระหลก

ของสอ

2) การสบคนดวยตบตรรายการ โดยหองสมดประชาชนจะจดทาบตรรายการของสอ

ความรทกประเภท ทกชนด ลงในบตรรายการใสไวในลนชกของตบตรรายการ และแยกประเภทของ

บตรรายการอานวยความสะดวกแกผใชบรการ

1.3 ใหบรการยม – คน หนงสอ สอความรตาง ๆ สาหรบผใชบรการทจะยมไปอานศกษา

คนควานอกหองสมดประชาชน โดยหองสมดแตละแหงจะมการกาหนด ระเบยบ ขอบงคบ การยม- คน

ฯลฯ ทเหมาะสมกบแตละหองสมด โดยมการใชคอมพวเตอรในการบรการดวย

1.4 ใหบรการชวยการคนควา ตอบคาถาม ตลอดจนการแนะแนวการศกษานอกระบบและ

การศกษาตามอธยาศย และในระบบโรงเรยน

1.5 ใหบรการเอกสารและขอมลขาวสารของสถาบนอดมศกษาอน เชน หาวทยาลยสโขทย

ธรรมาธราช มหาวทยาลยรามคาแหง โดยจดมมไวบรการโดยเฉพาะและสวนใหญอย ในหองสมด

ประชาชนจงหวด

1.6 ใหคาแนะนาทางบรรณารกษศาสตรแกบคลากรเครอขายในการจดปรบปรงพฒนา

แหลงเรยนรในทองถน

1.7 ใหบรการฝกประสบการณ การปฏบตงานเกยวกบหองสมดแกนกเรยน นกศกษา

สถาบนตาง ๆ

1.8 ใหความรวมมอกบสถาบนการศกษา แหลงเรยนรและเครอขายตาง ๆ

~ 41 ~

2. การบรการชมชนภายนอกหองสมดประชาชน

2.1 ใหบรการหองสมดเคลอนทรวมกบหนวยงาน องคกรในทองถน

2.2 ใหบรการหมนเวยนสอความรไปยงครอบครว ศนยการเรยนและแหลงความรตาง ๆใน

รปแบบยาม/กระเปา/หบ/ ฯลฯ เพอใหบรการแกกลมเปาหมายทอยหางไกลหองสมด

2.3 ใหบรการความรทางสถานวทย หอกระจายขาว เสยงตามสาย แผนพบ ใบปลว ฯลฯ

แกประชาชน

ภาพจาก http://pet.nfe.go.th/ ภาพจาก amnat.nfe.go.th

ภาพจาก http://www.oknation.net/ ภาพจาก http://surin.nfe.go.th/

กจกรรม

ใหผเรยนไปศกษาการบรการของหองสมดประชาชนของสถานศกษาทตนสงกด เขยนรายงาน

เรองการบรการของหองสมดประชาชน และจดทาแผนผงสถานทภายในหองสมดวามบรการอะไรบาง

อยบรเวณใด สงครผสอน

~ 42 ~

กฎ ขอกาหนด ขอบงคบ ระเบยบ เกยวกบการใชหองสมดประชาชน

หองสมดเปนสถานทบรการสาธารณะทประชาชนทกคนสามารถเขาใชบรการ ดงนน หองสมด

ประชาชนแตละแหงจะม กฎ/ขอกาหนด/ขอบงคบ/ขอปฏบต/ระเบยน เกยกบการใชหองสมดประชาชน

ในการเขารบบรการสาธารณะรวมกนของคนเปนจานวนมาก ซงผานความเหนชอบของคณะกรรมการ

หองสมดและหรอคณะกรรมการสถานศกษา ขนอยกบความเหมาะสมของแตละหองสมด ดงน

1. เวลาทาการ วนเปด-ปด บรการ เชน เปดบรการทกวนจนทร-วนศกร เวลา 07.30 – 21.00 น.

วนเสาร – วนอาทตย เปดเวลา 09.00-21.00 น. หยดวนนกขตฤกษ เปนตน

2. การใชบรการหองสมด

2.1 การทาบตรเพอการยม-คน ทรพยากรสารสนเทศ ใหนารปถายขนาด 1-2 นว จานวน 2 รป

และสาเนาบตรประชาชนหรอสาเนาทะเบยนบานมาประกอบการขอทาบตร พรอมเงนคาสมาชก

หองสมด

2.2 สทธในการยม-คน ทรพยากรสารสนเทศ

2.3 การใชบรการอนเทอรเนต

3. มารยาทการใชบรการ

กจกรรม

ใหผเรยนแตละคนเขาไปศกษา กฎ ขอกาหนด ขอบงคบ/ระเบยบ หองสมดประชาชนในอาเภอ

ทตนเปนนกศกษาอย ทาความเขาใจและเขยนรายงานนาเสนอคร

~ 43 ~

เรองท 5 การเขยนรายงานการคนควา

การศกษาคนควาดวยตนเองจากแหลงเรยนรตาง ๆ ทาใหเกดการเรยนรอยางกวางขวางลกซง

มากกวาการไดฟงจากครเพยงอยางเดยว นอกจากนนยงเปนการเสรมสรางนสยรกการอาน เปนการสราง

ทกษะในการแสวงหาความรไดดวยตนเอง เพอประโยชนในการดารงชวต พฒนาตนเอง และพฒนา

สงคม

การศกษาคนควาดวยตนเองจะปรากฏผลสมบรณเมอมการนาเอาความรมารวบรวม เรยบเรยง

จดลาดบอยางมระเบยบและเหตผลและตองใชความสามารถทางภาษาในการเรยบเรยง เพอใหการเสนอ

รายงานเปนลายลกษณอกษรทสมบรณ ตามแบบแผนและลกษณะรายงานทด ทเปนสากลนยม

รายงาน (Report) เปนผลจากการคนควา รวบรวม และเรยบเรยงขอมลสารสนเทศทไดไปศกษา

คนควาดวยตนเอง มานาเสนออยางมแบบแผน ถอเปนสวนหนงในการประเมนผลนกศกษาในการจด

กระบวนการเรยนรหมวดวชาใดวชาหนง

วตถประสงคของการทารายงาน เพอขยายความรใหกวางขวางลกซงจากการศกษาดวยตนเองฝก

ทกษะในการอาน การวเคราะห สงเคราะหขอมล นามาเรยบเรยงรายงานดวยสานวนตนเองตามแบบแผน

ลกษณะของรายงานทด

1. เนอหาตรงกบหวขอเรองหรอชอรายงาน

2. สาระเนอหาเปนประโยชนตอผทารายงานและผอาน

3. เนอหาสาระถกตองเทยงตรง โดยรวบรวมขอมลจากแหลงทรพยากรสารสนเทศทเชอถอได

4. การใชภาษาทถกตอง สละสลวย เนอหาสมพนธกน กระชบ รดกม อานแลวเขาใจงาย

5. มรปภาพ ตาราง แผนภม ฯลฯ ประกอบเนอหา

6. มรปแบบการเขยนทถกตองทงปกนอก ปกใน คานา สารบญ บท/ตอน ของเนอหาสาระ การ

อางอง บรรณานกรม ฯลฯ

7. มความสะอาด ไมสกปรกเลอะเทอะ

ขนตอนของการเขยนรายงาน

1.การเลอกเรองรายงาน

2. การสารวจแหลงความรสารสนเทศเกยวกบเรองรายงาน

3. การรวบรวมบรรณานกรมเบองตน

4. การอานจบใจความและบนทกขอมล

5. การวางโครงเรองรายงาน

6. การเรยบเรยงเนอหารายงาน

7.การรวบรวมบรรณานกรมทายบท

~ 44 ~

8. การเขารปเลมรายงาน

กจกรรม

ใหผเรยนเขยนรายงานคนละ 1 เรอง ตามขนตอนการเขยนรายงาน

~ 45 ~

แบบทดสอบ เรอง การใชแหลงเรยนร ระดบประถมศกษา

1. แหลงเรยนรมความสาคญตอผเรยนในขอใดมากทสด

ก. การศกษาตามอธยาศย

ข. ชวยสรางเสรมประสบการณภาคปฏบต

ค. แหลงสรางเสรมความร ความคด วทยาการ

ง. เปนแหลงปลกฝงนสยรกการอาน การศกษาคนควา แสวงหาความรดวยตนเอง

2. 1

ก. เปนแหลงความรทางวชาการ

ขอใดใหความหมายของ "แหลงเรยนร" ไดสมบรณทสด

ข. เปนแหลงสารสนเทศใหความรอยางกวางขวาง

ค. เปนแหลงรวมภมปญญาชาวบานใหศกษาคนควา

ง. เปนแหลงขอมลขาวสาร และประสบการณทสงเสรมใหผเรยนแสวงหาความรดวยตนเอง

ตามอธยาศยอยางตอเนอง

3. 1

ก. สถานประกอบการ

ขอใดเปนแหลงเรยนรกลมขอมลทองถน

ข. ภมปญญาชาวบานและปราชญชาวบาน

ค. แหลงเรยนรในโรงเรยนและหอกระจายขาว

ง. แหลงเรยนรในโรงเรยนและแหลงเรยนรในทองถน

4. ขอใดคอการแสวงหาความรดวยตนเองจากแหลงเรยนรในทองถน

ก. เรยนทาอาหารไทยจาก1

ข. ไปทหองคอมพวเตอร เพอสบคนขอมลมาทารายงาน

โรงเรยนสอนอาหารไทย

ค. อานหนงสอคมอฟสกสทศนยวทยาศาสตร1

ง. ไปศกษาคนควาเรองประโยชนของพชสมนไพรทสวนสมนไพร

ทองฟาจาลอง

5. ขอใด คอแหลงเรยนรในชมชนทมทรพยากรสารสนเทศหลากหลายมากทสด

ก. หองสมดประชาชน

ข. ศนยนนทนาการ

ค. สวนพฤษศาสตร

ง. อทยานวทยาศาสตร

~ 46 ~

6. ถาจะศกษาคนควาเรองความเปนมาของประวตเขาพระวหาร ควรจะศกษาจากแหลงใดทมขอมล

มากทสด

ก. อทยานประวตศาสตร

ข. พพธภณฑแหงชาต

ค. อนเทอรเนต

ง. เขาพระวหาร

7. จานง ตองการปลกขาวใหไดผลดมากทสด จานงควรเรยนรจากแหลงใดมากทสด

ก. ภมปญญา

ข. หอกระจายขาว

ค. สวนสมนไพร

ง. สวนสาธารณะ

8. ขอใดเปนแหลงเรยนรกลมศลปวฒนธรรม

ก. ศาสนสถาน

ข. อนสาวรย

ค. หอศลป

ง. ถกทกขอ

9. วตถประสงคของการจดแหลงเรยนรในทองถน คอขอใด

ก. เปนขอมลเพอการพฒนาประเทศชาต

ข. เปนแหลงคนควาสนบสนนการเรยนการสอน

ค. เพอเปนการพฒนาชมชนใหเจรญกาวหนาทนเทคโนโลย

ง. เปนแหลงการศกษาตลอดชวตทประชาชนสามารถหาความรตางๆ ไดดวยตนเอง

10. ขอใดควรปฏบตในหองสมดประชาชน

ก. ตวเขมเพอเตรยมตวสอบ

ข. เตรยมอาหารและเครองดมไปเอง

ค. ตองยมหนงสอดวยบตรสมาชกของตนเอง

ง. ทกครงทหยบหนงสอมาอานใหนาไปเกบทชนหนงสอดวย

~ 47 ~

11. ระเบยบและมารยาทการใชหองสมด หมายถงขอใด

ก. ขอยกเวนการปฏบตของผใชบรการหองสมด

ข. กฎระเบยบทใหผใชบรการปฏบตอยางเครงครด

ค. กฎเกณฑทหองสมดตงไวสาหรบใหผใชบรการเลอกปฏบต

ง. ขอบงคบหรอขอพงปฏบต จากจตสานกทดในการปฏบตตนของผใชบรการ

12. ใดเปนมารยาทและขอปฏบตทพงกระทาในการใชหองสมด

ก. เมออานหนงสอเสรจแลววางไวบนโตะ

ข. ใชปากกาเนนขอความขดหนงสอของหองสมด

ค. อานหนงสอออกเสยงเพอใหบรรณารกษแนะนาเมออานผด

ง. เลนเกมในคอมพวเตอรกบเพอนหลายๆคนอยางสนกสนาน เพอเปนการประหยด

13. หากผเรยนตองการศกษาคนควาหนงสอในหองสมดประชาชน ควรปฏบตอยางไร

ก. สบคนจากบตรสมาชก

ข. สบคนจากการถามผใชบรการ

ค. สบคนจากโปรแกรม บรการงานหองสมด (PLS)

ง. สบคนจากหนงสออเลกทรอนกสหรออนเทอรเนต

14. นนทา ตองการสบคนขอมลเพอมาทารายงานเรอง วรสตรไทย ควรปฏบตอยางไร

ก. ไปหองสมดสบคนดวยโปรแกรม PLS พมพคาวา วรสตรไทย

ข. ไปหองสมดสบคนหนงสอดวยบตรชอเรอง ทาวสรนาร

ค. สบคนทางอนเทอรเนต

ง. ถกทกขอ

15. ถาผเรยนตองการคาแนะนาในการลงทะเบยนเรยนระดบมธยมศกษา ควรหาขอมลจากแหลง

เรยนรใด ดทสด

ก. หองสมดประชาชน

ข. ศนยการเรยนชมชน

ค. ศนยบรการชมชน

ง. หอกระจายขาว

เฉลย 1 ง 2 ง 3 ข 4 ง 5 ก 6 ค 7 ก 8 ง 9 ง 10 ค 11 ง 12 ก 13 ค 14 ง 15 ข

~ 48 ~

บทท 3

การจดการความร

สาระสาคญ

การจดการความรเปนเครองมอของการพฒนาคณภาพงาน หรอสรางนวตกรรมใน

การทางาน การจดการความรจงเปนการจดการกบความรและประสบการณทมอยในตวคน

และความรเดนชด นามาแบงปนใหเกดประโยชนตอตนเองและองคกร ดวยการผสมผสาน

ความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม มเปาหมายเพอการพฒนางาน พฒนาคน

และ พฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร

ผลการเรยนรทคาดหวง

1. อธบายความหมาย กระบวนการชมชนปฏบตการ กาหนดขอบเขตความรจาก

ความสามารถหลกของชมชน และวธการยกระดบขอบเขตความรใหสงขน

2. รวมกนแลกเปลยนเรยนรและสรปผลการเรยนรทบงชถงคณคาของกระบวน

การจดการความร

3. สามารถสงเกตและทาตามกระบวนการจดการความรชมน

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 ความหมาย ความสาคญ หลกการของการจดการความร

เรองท 2 กระบวนการจดการความร

เรองท 3 กระบวนการจดการความรดวยตนเอง

เรองท 4 กระบวนการจดการความรดวยการปฏบตการกลม

เรองท 5 การสรางองคความรพฒนา ตอยอดยกระดบความร

เรองท 6 การจดทาสารสนเทศเผยแพรองคความร

~ 49 ~

แบบทดสอบกอนการเรยน

แบบทดสอบเรองการจดการความร ( Knowledge Management )

คาชแจง

1. การจดการความรเรยกสน ๆ วาอะไร

จงเลอกขอททานคดวาถกตอง

ก. MK ข. KM

ค. LO ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความร คออะไร

ก. พฒนาคน ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร ง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความร "ไมทา - ไมร"

ข. การจดการความรนนจะตองใหคนทมพนฐานคลายๆกน มารวมกนคด

เปน กลม

ค. การจดการความรเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความรไมมการลองผดลองถก

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล ง. ความร

5. ชมชนนกปฏบต ( CoP ) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการ

เฉลย 1) ข 2) ข 3) ก 4) ค

~ 50 ~

เรองท 1

หลกการของการจดการความร

ความหมาย ความสาคญ

ความหมายของการจดการความร

การจดการ หมายถง กระบวนการในการสงงานควบคมงานและดาเนนงานเพอให

เกด การเขาถงความร ถายทอดความรทตองดาเนนการรวมกนกบผปฏบตงานซงอาจเรมตน

จาก การบงชความรทตองการใช การสรางและแสวงหาความร การประมวลเพอกลนกรอง

ความร การจดการความรใหเปนระบบ การสรางชองทางเพอการสอสารกบผเกยวของ การ

แลกเปลยน ความร การจดการสมยใหมใชกระบวนการทางปญญาเปนสงสาคญในการคด

ตดสนใจ และ สงผลใหเกดการกระทา การจดการจงเนนไปทการปฏบต

ความร หมายถง สงทสงสมมาจากการศกษาเลาเรยน การคนควาหรอประสบการณ

ควบคกบการปฏบต ซงในการปฏบตจาเปนตองใชความรทหลากหลายสาขาวชามาเชอมโยง

บรณาการเพอการคดและตดสนใจ และลงมอปฏบต จดกาเนดของความรคอสมองคน เปน

ความรทฝงลกอยในสมองชแจงออกมาเปนถอยคาหรอตวอกษรได

ในยคแรกๆ มองวา ความร หรอทนปญญา มาจากการจดระบบและการตความ

สารสนเทศ ซงสารสนเทศกมาจากการประมวลของมล ขนตอนของการเรยนร เปรยบดง ป

ระมตตามรปแบบน

~ 51 ~

การจดการความร

การจดการความร (Knowledge Management) หมายถง การจดการกบ

ความรและ ประสบการณ ทมอยในตวตน และความรเดนชดนามาแบงปนใหเกดประโยชน

ตอตนเองและ องคกร ดวยการผสมผสานความสามารถของคนเขาดวยกนอยางเหมาะสม ม

เปาหมายเพอการ พฒนางาน พฒนาคน และพฒนาองคกรใหเปนองคกรแหงการเรยนร

ในปจจบนและในอนาคต โลกจะปรบตวเขาสการเปนสงคมแหงการเรยนร ซง

ความร กลายเปนปจจยสาคญในการพฒนาคน ทาใหคนจาเปนตองสามารถแสวงหาความร

พฒนา และสรางองคความรอยางตอเนอง เพอนาพาตนเองสความสาเรจ และนาพา

ประเทศชาตไปส การพฒนา มความเจรญกาวหนาและสามารถแขงขนกบตางประเทศได

คนทกคนมการจดการความรในตนเอง แตยงไมเปนระบบ การจดการความร

เกดขน ไดในครอบครวทมการเรยนรตามอธยาศย พอแมสอนลก ปยา ตายาย ถายทอด

ความร ภมปญญาใหแกลกหลานในครอบครว ทากนมาหลายชวอายคน โดยใชวธธรรมชาต

เชน พดคย สงสอน จดจา ไมมกระบวนการทเปนระบบแตอยางใด วธดงกลาวถอเปนการ

จดการ ความรรปแบบหนง แตอยางไรกตามในโลกยคปจจบนมการเปลยนแปลงอยาง

รวดเรวในดาน ตางๆ การใชวธการจดการความรแบบธรรมชาตอาจกาวตามโลกไมทน จง

จาเปนตองม กระบวนการทเปนระบบ เพอชวยใหองคกรสามารถทาใหบคคลไดใชความร

ตามทตองการได ทนเวลา ซงเปนกระบวนการพฒนาคนใหมศกยภาพ โดยการสรางและใช

ความรในการปฏบต งานใหเกดผลสมฤทธดขนกวาเดม การจดการความรหากไมปฏบตจะ

ไมเขาใจเรองการจดการ ความร นนคอ " ไมทา ไมร " การจดการความรจงเปนกจกรรม

ของนกปฏบตกระบวนการ จดการความร จงมลกษณะเปนวงจรเรยนรทตอเนองสมาเสมอ

เปาหมายคอ การพฒนางาน และพฒนาคน

การจดการความรทแทจรง เปนการจดการความรโดยกลมปฏบตงาน เปนการ

ดาเนน กจกรรมรวมกนในกลมผทางาน เพอชวยกนดง " ความรในคน " และควาความร

ภายนอกมา ใชในการทางานทาใหไดรบความรมากขน ซงถอเปนการยกระดบความรและนา

ความรท ไดรบ การยกระดบไปใชในการทางานเปนวงจรตอเนองไมจบสน การจดการ

ความรจงตองรวมมอ กนทาหลายคน ความคดเหนแตกตางในแตละบคคลจะกอใหเกดการ

สรางสรรคดวยการใช กระบวนการแลกเปลยนความร มปณธานมงมนทจะทางานใหประสบ

ผลสาเรจ ดขนกวาเดม เมอดาเนนการจดการความรแลวจะเกดนวตกรรมในการทางาน นน

~ 52 ~

คอเกดการตอยอดความร และมองคความรเฉพาะเพ อใชในการปฏบตงานของตนเอง

การจดการความรมใชการเอา ความรทมอยในตารา หรอจากผเชยวชาญมากองรวมกนและจด

หมวดหมเผยแพร แตเปน การดงเอาความรเฉพาะสวนทใชงานมาจดการใหเกดประโยชนกบ

ตนเอง กลม หรอชมชน

การจดการความรเปนการเรยนรจากการปฏบต นาผลจากการปฏบตมาแลกเปลยน

เรยนร กน เสรมพลงของการแลกเปลยนเรยนรดวยการชนชม ทาใหเปนกระบวนการ

แหงความสข ความภมใจ และการเคารพเหนคณคาซงกนและกน ทกษะเหลาน

นาไปสการสรางนสยคดบวก ทาบวก มองโลกในแงด และสรางวฒนธรรมในองคกร

ทผคนสมพนธกนดวยเรองราวดๆ ดวยการ แบงปนความร และแลกเปลยนความรจาก

ประสบการณซงกนและกน โดยทกจกรรมเหลาน สอดคลอง แทรกอยในการทางาน

ประจา ทกเรอง ทกเวลา……

ศ.นพ.วจารณวานช

ความสาคญของการจดการเรยนร

หวใจของการจดการความรคอ การจดการความรทอยในตวบคคล โดยเฉพาะ

บคคล ทมประสบการณในการปฏบตงานจนประสบผลสาเรจ กระบวนการแลกเปลยน

เรยนรระหวาง คนกบคน หรอกลมกบกลม จะกอใหเกดการยกระดบความรทสงผลตอ

เปาหมายของการ ทางาน นนคอ เกดการพฒนาประสทธภาพของงาน คนเกดการพฒนา

และสงผลตอเนองไปถง องคกร เปนองคกรแหงการเรยนร ผลทเกดขนกบการจดการความร

จงถอวามความสาคญตอ การพฒนาบคลากรในองคกร ซงประโยชนทจะเกดขนตอบคคล

กลม หรอองคกร มอยางนอย 3 ประการ คอ

1. ผลสมฤทธของงาน หากมการจดการความรในตนเอง หรอในหนวยงาน

องคกร จะเกดผลสาเรจทรวดเรวยงขน เนองจากความรเพอใชในการพฒนา

งาน นนเปนความรทไดจากผทผานการปฏบตโดยตรง จงสามารถนามาใชใน

การ พฒนางานไดทนท และเกดนวตกรรมใหมในการทางานทงผลงานท

~ 53 ~

เกดขน ใหม และวฒนธรรมการทางานรวมกนของคนในองคกรทมความเออ

อาทร ตอกน

2. บคลากร การจดการความรในตนเองจะสงผลใหคนในองคกรเกดการพฒนา

ตนเองและสงผลรวมถงองคกร กระบวนการเรยนรจากการแลกเปลยนความร

รวมกน จะทาใหบคลากรเกดความมนใจในตนเอง เกดความเปนชมชนใน

หมเพอนรวมงาน บคลากรเปนบคคลเรยนรและสงผลใหองคกรเปนองคกร

แหงการเรยนรอกดวย

3. ยกระดบความรของบคลากรและองคกร การแลกเปลยนเรยนร จะทาให

บคลากรมความรเพมขนจากเดม เหนแนวทางในการ พฒนางานทชดเจนมาก

ขน และเมอนาไปปฏบตจะทาใหบคคลและองคกรมองคกรความรเพอใชใน

การปฏบตงานในเรองทสามารถนาไปปฏบตได มองคความรทจาเปนตอการ

ใชงาน และจดระบบใหอยในสภาพพรอมใช

~ 54 ~

การทเรามการจดการความรในตนเอง จะพบวาความรในตวเราทคดวาเรามเยอะแลว

นน จรงๆ แลวยงนอยมากเมอเทยบกบบคคลอน และหากเรามการแบงปนแลกเปลยน

ความรกบบคคลอน จะพบวามความรบางอยางเกดขนโดยทเราคาดไมถง และหากเราเหน

แนวทางมความรแลวไมนาไป ปฏบต ความรนนกจะไมมคณคาอะไรเลย หากนาความรนน

ไป แลกเปลยนและนาไปสการปฏบต ทเปนวงจรตอเนองไมรจบ จะเกดความรเพมขนอยาง

มาก หรอทเรยกวา " ยงให ยงได "

หลกการของการจดการความร

การจดการความร ไมมสตรสาเรจในวธการของการจดการเพอใหบรรล

เปาหมายใน เรองใดเรองหนง แตขนอยกบปณธานความมงมนทจะทางานของตนหรอ

กจกรรมของกลมให ดขนกวาเดม แลวใชวธการจดการความรเปนเครองมอหนงในการ

พฒนาหรอสรางวตกรรม ในงาน มหลกการสาคญ 4 ประการ ดงน

1. ใหคนหลายหลายทกษะ หลากหลายวธคด ทางานรวมกนอยางสรางสรรค

การ จดการความรทมพลงตองทาโดยคนทมพนฐานแตกตางกน มความเชอ

หรอ วธคดแตกตางกน (แตมจดรวมพลงคอ มเปาหมายอยทงานดวยกน) ถา

กลมท ดาเนนการจดการความรประกอบดวยคนทคดเหมอนๆ กน การจดการ

ความร จะไมมพลงในการจดการความร ความแตกตางหลากหลาย มคณคา

มากกวา ความเหมอน

2. รวมกนพฒนาวธการทางานในรปแบบใหมๆ เพอบรรลประสทธภาพ และ

ประสทธผล ทกาหนดไว ประสทธผลประกอบดวยองคประกอบ 4 ประการ

คอ

2.1 การตอบสนองความตองการ ซงอาจเปนความตองของตนเอง ผรบ

บรการความตองการของสงคม หรอความตองการทกาหนดโดยผนา

องคการ

2.2 นวตกรรม ซงอาจเปนนวตกรรมดานผลตภณฑใหมๆ หรอวธการ

ใหมๆ กได

2.3 ขดความสามารถของบคคล และขององคกร

2.4 ประสทธภาพในการทางาน

~ 55 ~

3. ทดลองและการเรยนร เนองจากกจกรรมการจดการความรเปนกจกรรมท

สรางสรรค จงตองทดลองทาเพยงนอยๆ ซงถาลมเหลวกกอผลเสยหายไม

มาก นก ถาไดผลไมดกยกเลกความคดนน ถาไดผลดจงขยายการทดลองคอ

ปฏบต มากขน จนในทสดขยาย เปนวธทางานแบบใหม หรอทเรยกวาได

วธการปฏบต ทสงผลเปนเลศ (best practice ) ใหม นนเอง

4. นาเขาความรจากภายนอกอยยางเหมาะสม โดยตองถอวาความรจากภายนอก

ยง เปนความรท " ดบ " อยตองเอามาทาให " สก " ใหพรอมใชตามสภาพ

ของเรา โดยการเตมความรทมตามสภาพของเราลงไป จงจะเกดความรท

เหมาะสมกบ ทเราตองการใช

หลกการของการจดการความร จงมนเนนไปทการจดการทมประสทธภาพ เพราะ

การจดการความรเปนเครองมอระดมความรในคน และความรในกระดาษทงทเปนความร

จาก ภายนอกและความรของกลมผรวมงาน เอามาใชและยกระดบความรของบคคล ของ

ผรวมงาน และขององคกรทาใหงานมคณภาพสงขน คนเปนบคคลเรยนรและองคกรเปน

องคกรแหงการ เรยนร การจดการความรจงเปนทกษะสบสวน เปนความรเชงทฤษฎเพยง

สวนเดยว การจดการ ความรจงอยในลกษณะ " ไมทา - ไมร "

~ 56 ~

กจกรรม

กจกรรมท 1 ใหอธบายความหมายของ " การจดการความร " มาพอสงเขป

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

กจกรรมท 2 ใหอธบายความสาคญของ " การจดการความร " มาพอสงเขป

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

กจกรรมท 3 ใหอธบายหลกการของ " การจดการความร " มาพอสงเขป

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 57 ~

เรองท 2

กระบวนการจดการความร

รปแบบการจดการความร

การจดการความรนนมหลายรปแบบ หรอทเรยกกนวา " โมเดล " มหลากหลาย

โมเดล หวใจของการจดการความรคอ การจดการความรทอยในฐานะผปฏบตและเปนผม

ความร การจดการความรททาใหคนเคารพในศกดศรของคนอน การจดการความรนอกจาก

การจดการ ความรในตนเองเพอใหเกดการพฒนางานและพฒนาตนเองแลว ยงมองรวมถง

การจดการ ความรในกลมหรอองคกรดวยรปแบบการจดการความรจงอยบนพนฐานของ

ความเชอทวา ทกคนมความร ปฏบตในระดบความชานาญทตางกน เคารพความรทอยใน

ตวคน

ดร.ประพนธผาสกยด ไดคดคนรปแบบการจดการความรไว 2 รปแบบคอ รปแบบ

ปลาทหรอทเรยกวา "โมเดลปลาท" และรปแบบปลาตะเพยน หรอทเรยกวา "โมเดล ปลา

ตะเพยน " แสดงใหเหนถงรปแบบการจดการความรภาพรวมของการจดการทครอบคลม ทง

ความรทชดแจงและความรทฝงลก ดงน

โมเดลปลาท

เพอใหการจดการความร หรอ KM เปนเรองทเขาใจงาย จงกาหนดใหการจดการ

ความรเปรยบเหมอนกบปลาทตวหนง มสงทตองดาเนนการจดการความรอย 3 สวน โดย

กาหนดวา สวนหวคอการกาหนดเปาหมายของการจดการความรทชดเจน สวนตวปลาคอ

การ แลกเปลยนความรซงกนและกน และสวนหางปลาคอความารทไดรบจากการ

แลกเปลยน เรยนร

~ 58 ~

รปแบบการจดการความรตาม “โมเดลปลาท”

สวนท 1 “หวปลา” หมายถง “Knowledge Vision” หรอ KV คอ เปาหมาย

ของการจดการความร ผใชตอรวาจะจดการความรเพอบรรลเปาหมายอะไร เกยวของหรอ

สอดคลองกบวสยทศน พนธกจ และยทธศาสตรขององคกรอยางไร เชน จดการความรเพอ

เพม ประสทธภาพของงาน จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานยาเสพตด จดการความร

เพอ พฒนาทกษะชวตดานสงแวดลอม จดการความรเพอพฒนาทกษะชวตดานชวตและ

ทรพยสน จดการความรเพอฟนฟขนบธรรมเนยมประเพณดงเดมของคนในชมชน เปนตน

สวนท 2 “ตวปลา” หมายถง “Knowledge Sharing” หรอ KS เปนการ

แลกเปลยนเรยนรหรอการแบงปนความรทฝงลกในตวตนคนผปฏบต เนนการแลกเปลยน

วธการทางานทประสบผลสาเรจ ไมเนนทปญหา เครองมอในการแลกเปลยนเรยนรม

หลากหลายแบบ อาท การเลาเรอง การสนทนาเชงลก การชนชมหรอการสนทนาในเชง

บวก เพอนชวยเพอน การทบทวนการปฏบตงาน การถอดบทเรยน การถอดองคกรความร

สวนท 3 “หางปลา” หมายถง “Knowledge Assets” หรอ KA เปนขมความรท

ได จากการแลกเปลยนเรยนร มเครองมอในการจดเกบความรทมชวตไมหยดนง คอ

นอกจาก จดเกบความรแลวยงงายในการนาความรออกมาใชจรง งายในการนาความรออกมา

ตอยอด และงายในการปรบขอมลไมใหลาสมย สวนนจงไมใชสวนทมหนาทเกบขอมลไว

เฉยๆ ไมใช หองสมดสาหรบเกบสะสมขอมลทนาไปใชจรงไดยาก ดงนน เทคโนโลยการ

สอสารและ สารสนเทศ จงเปนเครองมอจดเกบความรอนทรงพลงยงในกระบวนการจดการ

ความร

~ 59 ~

ตวอยางการจดการความรเรอง

“การพฒนากลมวสาหกจชมชน” ในรปแบบปลาท

โมเดลปาตะเพยน

จากโมเ ดล “ปลาท ” ตวเดยวมาสโมเดล “ปลาตะเพยน” ทเปนฝง โดยเปรยบแม

ปลา “ปลาตวใหญ” ไดกบวสยทศน พนธกจ ขององคกรใหญ ในขณะทปลาตวเลกหลายๆ

ตว เปรยบไดกบเปาหมายของการจดการความรทตองไปตอบสนองเปาหมายใหญขององคกร

จงเปนปลาทงฝงเหมอน “โมบายปลาตะเพยน” ของเลนเดกไทยสมยโบราณทผใหญสาน

เอา ไวแขวนเหนอเปลเดก เปนฝงปลาทหนหนาไปในทศทางเดยวกน และมความเพยร

พยายามทจะ วายไปในกระแสนาทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา

ปลาใหญอาจเปรยบเหมอนการพฒนาอาชพตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ใน ชมชนซงการพฒนาอาชพดงกลาวตองมการแกปญหาและพฒนารวมกนไปทงระบบ เกด

กลม ตางๆขนในชมชน เพอการเรยนรรวมกน ทงการทาบญชครวเรอน การทาเกษตร

อนทรย การ ทาปยหมก การเลยงปลา การเลยงกบ การแปรรปผลตภณฑเพอใชใน

ครอบครวหรอจาหนาย เพอเพมรายได เปนตน เหลานถอเปนปลาตวเลก หากการแกปญหา

ทปลาตวเลกประสบผล สาเรจ จะสงผลใหปลาใหญ หรอเปาหมายในระดบชมชนประสบ

ผลสาเรจดวยเชนกน นนคอ ปลาวายไปขางหนาอยางพรองเพรยงกน

ทสาคญปลาแตละตวไมจาเปนตองมรปรางและขนาดเหมอนกน เพราะการจดการ

ความรของแตละเรอง มสภาพของความยากงายในการแกปญหาทแตกตางกน รปแบบของ

การ จดการความรของแตละหนวยยอยจงสามารถสรางสรรค ปรบใหเขากบแตละทไดอยาง

เหมาะสม ปลาบางตวอาจจะทองใหญเพราะอาจมสวนของการแลกเปลยนเรยนรมาก บาง

ตว อาจเปนปลาทหางใหญเดนในเรองของการจดระบบคลงความรเพอใชในการปฏบตมาก

แต ทกตวตองมหวและตาทมองเหนเปาหมายทจะไปอยางชดเจน

~ 60 ~

การจดการความรไดใหความสาคญกบการเรยนรทเกดจากการปฏบตจรง เปนการ

เรยนรในทกขนตอนของการทางาน เชน กอนเรมงานจะตองมการศกษาทาความเขาใจในสง

ท กาลงจะทา จะเปนการเรยนรดวยตวเองหรออาศยความชวยเหลอจากเพอนรวมงาน มการ

ศกษาวธการและเทคนคตางๆ ทใชไดผล พรอมทงคนหาเหตผลดวยวาเปนเพราะอะไร และ

จะ สามารถนาสงทไดเรยนรนนมาใชงานทกาลงจะทานไดอยางไร ในระหวางททางานอย

เชนกน จะตองมการทบทวนการทางานอยตลอดเวลา เรยกไดวาเปนการเรยนรทไดจากการ

ทบทวน กจกรรมยอยในทกๆ ขนตอน หมนตรวจสอบอยเสมอวาจดมงหมายของงานททาอย

นคออะไร กาลงเดนไปถกทางหรอไมเพราะเหตใด ปญหาคออะไร จะตองทาอะไรให

แตกตางไป จากเดมหรอไม และนอกจากนนเมอเสรจสนการทางานหรอเมอจบโครงการก

จะตองมการ ทบทวนสงตางๆ ทไดมาแลววามอะไรบางททาไดด มอะไรบางทตองปรบปรง

แกไขหรอ รบไวเปนบทเรยน ซงการเรยนรตามรปแบบปลาทน ถอเปนหวใจสาคญของ

กระบวนการ เรยนรทเปนวงจรอยสวนกลางของรปแบบการจดการความรนนเอง

กระบวนการจดการความร

กระบวนการจดการความร เปนกระบวนการแบบหนงทจะชวยใหองคกรเขาใจถง

ขนตอนททาใหเกดกระบวนการจดการความร หรอพฒนาการของความรทจะเกดขนภายใน

องคกร มขนตอน 7 ขนตอน ดงน

1. การบงชความร เปนการพจารณาวา เปาหมายการทางานของเราคออะไร

และ เพอใหบรรลเปาหมายเราจาเปนตองรอะไร ขณะนเรามความรอะไร อย

ใน รปแบบใด อยทใคร

2. การสรางและแสวงหาความร เปนการจดบรรยากาศและวฒนธรรมการ

ทางาน ของคนในองคกรเพอเออใหคนมความกระตอรอรนในการแลกเปลยน

ความร ซงกนและกน ซงจะกอนใหเกดการสรางความรใหมเพอใชในการ

พฒนาอย ตลอดเวลา

3. การจดความรใหเปนระบบ เปนการจดทาสารบญและจดเกบความรประเภท

ตางๆ เพอใหการเกบรวบรวมและการคนหาความร นามาใชไดงายและ

รวดเรว

~ 61 ~

4. การประมวลและกลนกรองความร เปนการประมวลความรใหอยในรป

เอกสาร หรอรปแบอนๆ ทมมาตรฐาน ปรบปรงเนอหาใหสมบรณ ใหภาษาท

เขาใจงาย และใชไดงาย

5. การเขาถงความร เปนการเผยแพรความรเพอใหผอนไดใชประโยชน เขาถง

ความรไดงายและสะดวก เชน ใชเทคโนโลย เวบบอรด หรอบอรด

ประชาสมพนธ เปนตน

6. การแบงปนแลกเปลยนความร ทาไดหลายวธการ หากเปนความรเดนชด

อาจ จดทาเปนเอกสาร ฐานความรทใชเทคโนโลยสารสนเทศ หากเปน

ความรท ฝงลกทอยในตวคน อาจจดทาเปนระบบแลกเปลยนความรเปนทม

ขามสายงาน ชมชนแหงการเรยนร พเลยงสอนงาน การสบเปลยนงาน การ

ยมตว เวท แลกเปลยนเรยนร เปนตน

7. การเรยนร การเรยนรของบคคลจะทาใหเกดความรใหมๆ ขนมากมาย ซงจะ

ไปเพมพนองคความรขององคกรทมอยแลวใหมากขนเรอยๆ ความรเหลานจะ

ถกนาไปใชเพอสรางความรใหมๆ เปนวงจรทไมสนสด เรยกวาเปน “วงจร

แหง การเรยนร”

~ 62 ~

ตวอยางของกระบวนการจดการความร

“วสาหกจชมชน” บานทงรวงทอง

1. การบงชความร

หมบานทงรวงทองเปนหมบานหนงทอยในอาเภอจน จงหวดพะเยา จากการท

หนวยงานตางๆ ไดไปสงเสรมใหเกดกลมตางๆ ขนในชมชน และเหนความสาคญของการ

รวมตวกนเพอเกอกลคนในชมชนใหมการพงพาอาศยซงกนและกน จงมเปาหมายจะพฒนา

หมบานใหเปนวสาหกจชมชน จงตองมการาบงชความรทจาเปนทจะพฒนาหมบานใหเปน

วสาหกจชมชน นนคอหาขอมลชมชนในประเทศไทยมลกษณะเปนวสาหกจชมชน และ

เมอ ศกษาขอมลแลวทาใหรวาความรเรองวสาหกจชมชนอยทไหน นนคออยทเจาหนาท

หนวยงาน ราชการทมาสงเสรม และอยในชมชนทมการทาวสาหกจชมชนแลวประสบ

ผลสาเรจ

2. การสรางและแสวงหาความร

จากการศกษาหาขอมลแลววา หมบานททาเรองวสาหกจชมชนประสบผลสาเรจ อย

ทไหนไดประสานหนวยงานราชการ และจดทาเวทแลกเปลยนเรยนรเพอเตรยมการในการ

ไปศกษาดงาน เมอไปศกษาดงานไดแลกเปลยนเรยนร ทาใหไดรบความรเพมมากขน เขาใจ

รปแบบ กระบวนการของการทาวสาหกจชมชน และแยกกนเรยนรเฉพาะกลมเพอนาความร

ทไดรบมาปรบใชในการทาวสาหกจชมชนในหมบานของตนเอง เมอกลบมาแลว มการทา

เวทหลายครง ทงเวทใหญทคนทงหมบานและหนวยงานหลายหนวยงานมาใหคาปรกษา

ชมชนรวมกนคด วางแผน และตดสนใจ รวมทงเวทยอยเฉพาะกลมจากการแลกเปลยน

เรยนร ผานเวทชาวบานหลายครง ทาใหชมชนเกดการพฒนาในหลายดาน เชน

ความสมพนธของคน ในชมชน การมสวนรวมทงรวมคด รวมวางแผน รวมดาเนนการ รวม

ประเมนผล และรวมรบ ผลประโยชนทเกดขนในชมชน

3. การจดความรใหเปนระเบยบ

การทาหมบานใหเปนวสาหกจชมชน เปนความรใหมของคนในชมชน ชาวบานได

เรยนรไปพรอมๆ กน มการแลกเปลยนเรยนรกนอยางเปนทางการและไมเปนทางการ โดยม

สวนราชการและองคกรเอกชนตางๆ รวมกนหนนเสรมการทางานอยางบรณาการ และจาก

~ 63 ~

การ ถอดบทเรยนหลายครง ชาวบานมความรเพมมากขนแลบนทกความรอยางเปนระบบนน

คอ มความรเฉพาะกลมสวนใหญจะบนทกในรปเอกสาร และมการทาวจยจากบคคลภายนอก

4. การประมวลและกลนกรองความร

มการจดทาขอมล ซงมาจากการถอดบทเรยน และการจดทาเปนเอกสารเผยแพร

เฉพาะกลมเปนแหลงเรยนรใหกบนกศกษา กศน. และนกเรยนในระบบโรงเรยน รวมทงม

นาขอมลมาวเคราะหเพอจดทาเปนหลกสตรทองถนของ กศน. อาเภอจนดวย

5. การเขาถงความร

นอกจากการมขอมลในชมชนแลว หนวยงานตางๆ โดยเฉพาะองคการบรหารสวน

ตาบลไดจดทาขอมลเพอใหคนเขาถงความรไดงาย ไดนาขอมลใสไวอนเทอรเนต และใน

แตละตาบลจะมอนเทอรเนตตาบลใหบรการ ทาใหคนภายนอกเขาถงขอมลไดงาย และมการ

เขาถงความรจากการแลกเปลยนเรยนรรวมกนมาศกษาดงานคนภายนอก

6. การแบงปนแลกเปลยนความร

ในการดาเนนงานกลม ชมชน ไดมการแลกเปลยนเรยนรกนในหลายรปแบบ ทง

การ ไปศกษาดงาน การศกษาเปนการสวนตว การรวมกลมในลกษณะชมชนนกปฏบต

(CoP) ทแลกเปลยนเรยนรรวมกนทงเปนทางการและไมเปนทางการ ทาใหกลมไดรบความร

มากขน และบางกลมเจอปญหาอปสรรค โดยเฉพาะเรองการบรหารจดการกลม ทาใหกลม

ตองงมา ทบทวนรวมกนใหม สรางความเขาใจรวมกน และเรยนรเรองการบรหารจดการจาก

กลมอน เพมเตม ทาใหกลมสามารถดารงอยไดโดยไมลมสลาย

7. การเรยนร กลมไดเรยนรหลายอยางจากการดาเนนการวสาหกจชมชน การทกลมมการ

พฒนาขน นนแสดงวากลมมความรมากขนจากการลงมอปฏบตและแลกเปลยนเรยนร

รวมกน การพฒนา นอกจากความรทเพมขน ซงเปนการยกระดบความรของคนในชมชน

แลว ยงเปนการพฒนา ความคดของคนในชมชนดวย ชมชนมความคดทเปลยนไปจากเดม

มการทากจกรรมเพอ เรยนรรวมกนบอยขน มความคดในการพงพาตนเอง และเกดกลม

ตางๆ ขนในชมชน โดยการ มสวนรวมของคนในชมชน

~ 64 ~

กจกรรม

กจกรรมท 1 รปแบบของการจดการความรมอะไรบาง

และมลกษณะอยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

กจกรรมท 2 กระบวนการจดการความรมกขนตอน อะไรบาง

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

กจกรรมท 3

ใหผเรยนยกตวอยางกลม หรอชมชนทมการจดการความรประสบผลสาเรจ

และอธบายดวยวา สาเรจอยางไร เพราะอะไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 65 ~

เรองท 3

กระบวนการจดการความรดวยตวเอง

การจดการความรเปนเรองทเรมตนทคน เพราะความรเปนสงทเกดมาจากคน มา

จาก กระบวนการเรยนรการคดของคน คนจงมบทบาททงในแงของผสรางความร และเปนผ

ทใช ความร ซงถาจะมองภาพกวางออกไปเปนครอบครว ชมชน หรอแมแตในหนวยงาน ก

จะเหนไดวา ทงครอบครวชมชน หนวยงานลวนประกอบขนมาจากคนหลายๆ คน ดงนน

หากระดบปจเจกบคคลมความสามารถในการจดการความร ยอมสงผลตอความสามารถใน

การ จดการความรของกลมดวย

วธการเรยนรทเหมาะสมเพอใหเกดการจดการความรดวยตนเอง คอ ใหผเรยนได

เรม กระบวนการเรยนรตงแตการเรมคด คดแลวลงมอปฏบต และเมอปฏบตแลวจะเกด

ความรจาก การปฏบต ซงผปฏบตจะจดจาทงสวนทเปนความรฝงลกและความรทเปดเผย ม

การบนทก ความรในระหวางเรยนรกจกรรมหรอโครงการลงในสมดบนทก ความรปฏบตท

บนทกไวใน รปแบบตางๆ จะเปนประโยชนสาหรบตนเองและผอนในการนาไปปฏบตแกไข

ปญหาทชมชน ประสบอยใหบรรลเปาหมายและขนสดทายคอ ใหผเรยนไดพฒนาปรบปรง

สงทกาลงเรยนรอย ตลอดเวลา ยอนดวาในกระบวนการเรยนรนน มความบกพรองใน

ขนตอนใด กลงมอพฒนา ตรงจดนนใหด

การจะเรยนรไดดนน ผเรยนจะตองพฒนาตนเอง ใหมความสามารถและมทกษะใน

การจดการความรดวยตนเองใหมความรทสงขน ซงสามารถฝกทกษะเพอการเรยนรไดดงน

ฝกสงเกต ใชสายตาและหเปนเครองมอ การสงเกตจะชวยใหเขาใจในเหตการณ

หรอ ปรากฏการณนนๆ

ฝกตงคาถาม คาถามจะเปนเครองมออยางหนงในการเขาถงความรได เปนการตง

คาถามใหตนเองตอบ หรอจะใหใครตอบกได ทาใหไดขยายขอบขายความคด ความร ทา

ให รสก และรกวางยงขนไปอก อนเนองมาจากการทไดศกษาคนควาในคาถามทสงสยนน

คาถาม ควรจะถามวา ทาไม อยางไร ซงเปนคาถามระดบสง

ฝกแสวงหาคาตอบ ตองรวาความร หรอคาตอบทตองการนนมแหลงขอมลให

คนควา ไดจากทไหนบาง เปนความรทอยในหองสมด ในอนเทอรเนต หรอเปนความรทอย

ในตวคน ทตองไปสมภาษณไปสกดความารออกมา เปนตน

~ 66 ~

ฝกบนทก จะบนทกแบบจดลงสมด หรอเปนภาพ หรอใชเครองมอบนทกใดๆ กได

ตองบนทกไว บนทกใหปรากฏรองรอยหลกฐานของการคดการปฏบต เพอการเขาถงและ

การ เรยนรของบคคลอนดวย

ฝกการเขยน เขยนงานของตนเองใหเปนประโยชนตอการเรยนรของตนเองและ

ผอน งานเขยนหรอขอเขยนดงกลาวจะกระจายไปเพอแลกเปลยนเรยนรกบผคนในสงคม

ทมาอาน งานเขยน

ตวอยางการจดการความรดวยคนเอง

“เกษตรประณต” ทางเลอกทถกตองของคณพอจนทรท

เมอกอนทาเกษตรเชงเดยวทานาอยางเดยวพอฝนแลงนาไมขาวกไมมรายไดจะ

ซอขาวปลาอาหารกตองตดหนเขาคยเปนหนพวกนายทนถงแสนกวาบาทจายดอกเบย

วนละ 114บาทกลมใจมากไมมทางออกตองจากครอบครวไปขายแรงงานทมาเลเซย ได

เงนกลบมาแสนกวาบาท เอาไปไถทนาคนแตเครองมอทานาไมมแลว ตองกเงนมาซอ

เครองมอแลวกขาดทนเหมอนเดมเลยมานงคดกนในครอบครววาสงทกาลงทามนไมใช

คนทเขาไมเปนหนคนทเขามความสขเขาทายงไงกนไปดงานทไรดการใชชวตของพอ

ผายสรอยสระกลางท จงหวดบรรมยกเหนวาเขามกนมเกบพราะทาเกษตรแบบ

ผสมผสาน

คณพอจนทรทจงเรมตนดวยการสรางแหลงนาบนทดนของตนเองซงตอนนน

ไมมเงนจางรถขดดตองใชสองมอของคนทงครอบครวชวยกนขด“ชวยกนขดทงบาน

ขนตอนกลางวนถาคนไหนเดอนหงายกขดตอนกลาวคนดวยราไมมเงนแตมแรงมความ

ตงใจอยากใหครอบครวอยรอด พอ3 เดอนกไดบอนาสาหรบเรมตนทาเกษตรประณต

หรอเกษตรแบบผสมผสานเรมจากทดนแคงานขดบอเลยงปลาปลกผกสวนครวไม

ผลไมยนตนพชผกสวนครวผลไมและปลาพอกนทงบานแลวยงเหลอพอแจกจายพนอง

สรางความรกใครกลมเกลยวในชมชน”

คณพอจนทรทบอกวา“ตอนทาเกษตรเชงเด ยวใชป ยเคมดนเลวลงทกวน

คาใชจายสงราคาผลผลตกผนผวนตามตลาดตตอนทาเกษตรประณตไมยาฆาแมลงใช

~ 67 ~

ปยคอกราคาถกแถมดนยงดขนดวยทามา4ปแลวจากงานกลายเปนทาเตมพนท22ไร

แบงเปนปลกขาว10ไรปลกไมผลไมยนตนพชผกสวนครว5ไรปนทอยอาศยหองนาและ

ทาศนยอบรมปราชญชาวบาน 2อกไร”

นอกจากผลตอบแทนทเปนพชผลและรายไดแลวเกษตรประณตยงให

ผลตอบแทนเปนความอบอนของครอบครวอกดวยเม อกอนลกหลานเรยนจบกไป

ทางานทกรงเทพฯไดเงนเดอนหมนกวาบาทแตไมมเหลอกเรมหนกลบมามองวาพอ

จนทรทใชชวตอยางไรทาอยางไรจงมเงนเหลอเกบปละเปนแสนทงๆทไมมเงนเดอนลย

พากนกลบบานแลว ชวยกนทางานในไร

“เกษตรประณตทาใหครอบครวไดอยดวยกนมอยมกนมเกบและมสขภาพด

ถาเกษตรกรทาไดอยางนทกคนหายจนแนนอนผมลองมาแลวขดบอมาเองกบมอรดวา

ทาไดขอแคใจสและตงใจจรงคนทลมเหลวกเพราะไมสหยดกอนสาเรจ ใจรอนอยาก

หนผลเรวๆหลกของเกษตรประณตคอทาแบบคอยเปนคอยไปตามกาลงของตนอยาคด

ใหญเกนตวเนนเกบเลกผสมนอยทาแบบนาซมบอทรายทสาคญทางานแบบยดความสข

และความพอเพยงปนทตงอยายดทตวตนแลวจะพบกบความสขทยงยน”

การจดการความรดวยตนเอง ของคณพอจนทรท ประทมภา

วย 69 ป ปราชญชาวบานแหงตาบลตลาดไทร อาเภอชมพวง จงหวดนครราชสมา

การกาหนดความรหลกทจาเปน หรอสาคญตองานและกจการ

การกาหนดความรหลกทจาเปน คอการคนหาความรเพอการแกปญหาและพฒนา

ตนเอง ดงเชน

พอจนทรท ประทมภา มปญหาจากการทาเกษตรเชงเดยว อาศยฝนอยางเดยวใน

การ ทางาน เมอฝนแลง ไมมนา ทาใหทานาไมได ไมมรายได และเปนหนนายทน จงหา

แนวทางใหมในการทาการเกษตร ความรหลกทจาเปนของพอจนทรท คอ การทาเกษตร

ประณต หรอทาเกษตรผสมผสาน

~ 68 ~

การเสาะแสวงหาความร

เมอไดระบความรทตองการแลว กดาเนนการเสาะแสวงหาความรโดยจาเพาะ

เจาะจง ใชวธการหาความรใหลกซงจากผมประสบการณ โดยการแลกเปลยนเรยนร คด

วเคราะห เชอมโยงกบประสบการณของตนเอง เกดเปนความรใหม หรอความรเดมเพมขน

พอจนทรท ประทมภา ไดเสาะแสวงหาความรเรองการทาเกษตรประณต หรอ

เกษตรผสมผสาน จากพอผาย สรอยสระกลาง ปราชญชาวบาน จงหวดบรรมย เพราะเหน

วา พอผาย มกน มเกบ เพราะทางานเกษตรแบบผสมผสาน เปนการเสาะแสวงหาความร

โดย จาเพาะเจาะจง

พอผาย สรอยสระกลาง ปราชญชาวบาน

นกจดการ จ.บรรมย

~ 69 ~

การประยกตใชความร

เมอเสาะแสวงหาความร และรวาความรทตองการนนอยทไหน พอจนทรท

ประทมภา ไดไปศกษาหาความรจากพอผาย สรอยสระกลาง เมอเขาใจในหลกการจดการ

พนทเพอทาการ เกษตรแบบผสมผสานแลว ไดวางแผนทจดการในพนทของตนเอง นนคอ

เกดความคดในการ ประยกตใชความรใหเหมาะสมกบสภาพพนทหรอสงแวดลอมของตนเอง

พอจนทรท ประทมภา บนทนาของตนเอง

~ 70 ~

การแลกเปลยนความร

นอกจากแลกเปลยนความรการทานาแบบผสมผสานกบพอผายแลว พอจนทรท ได

ม การแลกเปลยนความรกบเกษตรกรอนๆ ทมความสนใจเรยนรเกยวกบการทาการเกษตร

แบบ ผสมผสาน จดพนทสาหรบการอบรมใหความรกบผทสนใจ โดยการเปนวทยากรให

ความร

การพฒนาความร ยกระดบความร และการตอยอดความร

ในการจดการความรของพอจนทร ประทมภา การแลกเปลยนเรยนรการทาเกษตร

ประณต หรอเกษตรผสมผสาน ทาใหพอจนทรท มการพฒนาความร และยกระดบความร

นนคอมความรเรองการทาเกษตรประณต และเมอนาความรจากการปฏบตไปแลกเปลยน

เรยนรกบเกษตรกรผอน ซงเกษตรกรในหมบานกด หรอเกษตรกรทมาศกษาดงานกด ทาให

ไดรบความรเพมมากขน เปนการตอยอดความร การแลกเปลยนเรยนรเพอยกระดบความร

ของ พอจนทรท จงม 3 รปแบบ คอ

1. การยกระดบความรโดยเคลอนความรระหวางคนกบความรทอยในกระดาษ

นนคอ พอจนทรทเรยนรจากการอานหนงสอ บทความ บนทกผานเรองราว

ทผ ปฏบตงานไดบนทกจากเรองเลาแหงความสาเรจ การถายทอด

ประสบการณ การทางานบนกระดาษ เปนการยกระดบความรของบคคลจาก

การศกษาดวย ตนเองงผานกระดาษหรอสออนๆ

2. การยกระดบความรโดยเคลอนความรระหวางคนกบคน เปนการแลกเปลยน

เรยนรระหวางกน โดยเฉพาะคนทมมมมองหรอวธคดทแตกตางกน จะเปน

ลกษณะของการเตมเตมความรและตอยอดความรใหแกกนและกน

ในการพฒนาความร ยกระดบความรเพอใหเกดการตอยอดความรนน ความรจะ

เปลยนสถานภาพสลบกนไปตลอดเวลา บางครงความรทชดแจงซงอยในกระดาษหรอสอ

อนๆ กแปรสภาพเปนความรฝงลกทอยในตวบคคล และบางครงความรฝงลกทอยในตว

บคคล กแปรสภาพเปนความรชดแจง นนคอมการถายทอดความรออกมาและบนทกเปนลาย

ลกษณ อกษรเพอใหคนอนไดศกษา

~ 71 ~

การสรปองคความร

เกษตรกรสวนใหญ มกเรมตนดวยการทาเกษตรเชงเดยว แตสดทายกพบวา “

เกษตร ประณต” คอทางเลอกทใชและถกตองทสด เชนเดยวกบ คณพอจนทรท ประทมภา

ปราชญ ชาวบานทานหนงแหงเมองโคราช

การทาเกษตรประณต หลกสาคญคอ “การออม” แตไมใชการออมทใชเงนเปนตว

ตง หากแตเปนการออมทรพยากรธรรมชาต เรมจาก ออมนา ตองขดบอรอบพนทหรอขด

สระ บาดาล ตอมาคอ ออมความสมบรณของดน ไมเปดหนาดน ไมทาลายไสเดอนดน ไม

ใชยาฆา แมลงหรอปยเคม ใชปยคอกและปยหมกชวภาพ นอกจากนนกตองออมสตว เลยง

กง หอย ป ปลา ไวในสระทขด เลยงเปด ไก โค กระบอ และสดทาย ออมตนไม ตอง

ปลกพชให หลากหลาย แบงพนทนาขาว ทาโรงเพาะเหด ปลกพชสวนครวไวบรโภค

แจกจายและไวขาย โดยพชทปลกไวขาย ตองมมากกวา 10 ชนด และปลกไมดอกเพอความ

สดชน ปลกพช สมนไพรไวรกษาโรค

การทาเกษตรประณตมความแตกตางจากเกษตรเชงเดยวดงน

ความหมาย

เกษตรเชงเดยว : ปลกพชชนดเดยวกนทงหมดเตมพนท

เกษตรประณต : ปลกพชหลากหลายชนด

และแบงพนทสาหรบเลยงสตวและสรางแหลงนา

รายได

เกษตรเชงเดยว : มรายไดทางเดยวจากพชชนดเดยวทปลก

เกษตรประณต : มรายไดหลายทางและมรายไดทกวน

ความเสยง

เกษตรเชงเดยว : มความเสยงสง ราคาพชผลผนแปรตามตลาด

เกษตรประณต : มความเสยงเปนศนย

เพราะถาผลผลตชนดใดราคาตกกยงมพชผลชนดอนแทน

และยงไงกไมอดตายเพราะมพชผกสวนครวและปลาไวกน

ทกวน

~ 72 ~

ความสข

เกษตรเชงเดยว : ถาปลกมน แลวมนไดราคากมความสข

ถามนราคาตก กไมมความสข

สรปคอ ถากาไร ถงจะมความสข เมอไหรทขาดทนกทกข

ทนท

เกษตรประณต : มความสขอยางยงยน มกน มเกบ

ชนใจเมอเหนพชผลงอก การไดกนอาหารปลอดสารพษ

ไดออกกาลงกาย รางกายแขงแรง

การจดทาสารสนเทศองคความรในการพฒนาเอง

สารสนเทศ

คอ ขอมลตางๆ ทผานการกลนกรองและประมวลผลแลว บวกกบประสบการณ

ความเชยวชาญทสะสมมาแรมป มการจดเกบหรอบนทกไวพรอมในการนามาใชงาน

การจดทาสารสนเทศองคความรในการพฒนาตนเอง

ในการจดการความร จะมการรวบรวมและสรางองคความรทเกดจากการปฏบต ขน

มากมาย การจดทาสารสนเทศจงเปนการสรางชองทางใหคนทตองการใชความรสามารถ

เขาถงองคความรไดและกอใหเกดการแบงปนความรกนอยางเปนระบบ ในการจดเกบเพอให

คนหาความรคอไดงายนน ตองกาหนดสงสาคญทจะเกบไวเปนองคความร และตอง

พจารณา ถงวธการในการเกบรกษา และนามาใชใหเกดประโยชนตามตองการ

การจดทาสารสนเทศเปนการถายทอดความรทมอยออกมาในรปแบบตางๆ เชน การ

จดบนทกเปนตวอกษร การจดทาเปนใบความร การบนทกเสยง การบนทกวดโอ เปนตน

~ 73 ~

กจกรรม

ใหผเรยนวเคราะหปญหาของตนเอง

และเขยนแผนการพฒนาตนเอง สงครผสอน ดงน

1. ปญหาของผเรยนคออะไร ทาไมถงเกดปญหานน

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

2. ความรหลกทจาเปนของผเรยน คออะไร

ใชแกปญหาของผเรยนไดอยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 74 ~

3. ผเรยนมวธเสาะแสวงหาความร ดวยการแลกเปลยนเรยนรจากผอนท

ไหน อยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

4. ผเรยนนาความรทไดรบไปแกปญหาหรอประยกตใชอยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 75 ~

เรองท 4

กระบวนการจดการความรดวยการปฏบตการกลม

ในชมชนมปญหาซบซอน ทคนในชมชนตองรวมกนแกไข การจดการความร จง

เปนเรองททกคนตองใหความรวมมอ และใหขอเสนอแนะในเชงสรางสรรค การรวมกลม

เพอแกไขปญหาหรอรวมมอกนพฒนา โดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกน เรยกวา “กลม

ปฏบตการ” บคคลในกลมจงตองมเจตคตทดในการแบงปนความร นาความรทมอยมา

พฒนา กลมจากการลงมอปฏบต และเคารพในความคดเหนของผอน

กระบวนการจดการความรดวยการปฏบตการกลม จะทาใหบคคลในกลมเกดการ

เรยนรซงกนและกน โดยเฉพาะการเรยนรจากประสบการณการทางานรวมกน เปนความรท

บคคลเคยประสบผลสาเรจมาแลว และเมอนามาแลกเปลยนเรยนรรวมกน จะเปนการ

ยกระดบ ความรใหกบคนทไมรและคนทรบางสวน แลวจะเกดการตอยอดความร และ

สามารถนา ความรทไดรบไปปฏบตไดอยางเปนรปธรรม

บคคลและเครองมอทเกยวของกบการจดการความร

บคคลทเกยวของกบการจดการความร

ในก าร จ ดก ารค วา มร ด วย วธก าร รวม กล มปฏ บ ต การ เพ อตอ ยอ ดคว าม ร

การแลกเปลยน เรยนรเพอดงความรทฝงลกในตวบคคลออกมาแลวสกดเปนขมความร หรอ

องคความรเพอใช ในการปฏบตงานนน ตองมบคคลทสงเสรมใหเกดการแลกเปลยนเรยนร

ในบรรยากาศของการ มใจในการแบงปนความรรวมทงผททาหนานกระตนใหคนอยากทจะ

แลกเปลยนเรยนรซงกน และกน บคคลทสาคญและเกยวของกบการจดการความร

มดงตอไปน

~ 76 ~

“คณเออ ” ชอเตมคอ “คณเออระบบ ” เปนผนาระดบสงขององคกร ทาหนาท

สาคญคอ

1) ทาให การจดการความร เปนสวนหนงของการปฏบตงานตามปกตขององคกร

2) เปดโอกาสใหทกคนในองคกรเปน “ผนา” ในการพฒนาวธการทางานทตน

รบผดชอบ และนาประสบการณมาแลกเปลยนเรยนรกบเพอนรวมงาน สราง

วฒนธรรมเอออาทรและแบงปนความร

3) หากศโลบายทาใหความสาเรจของการใชเครองมอการจดการความร มการ

นาไปใชมากขน

“คณอานวย” หรอ ผอานวยความสะดวกในการจดการความร เปนผกระตน

สงเสรม ใหเกดการแลกเปลยนเรยนร และอานวยความสะดวกตอการแลกเปลยนเรยนร นา

คนมา แลกเปลยนประสบการณ ทางานรวมกน ชวยใหคนเหลานนสอสารกนใหเกดความ

เขาใจ เหน ความสามารถของกนและกน เปนผเชอมโยงคนหรอหนวยงานเขาหากน

โดยเฉพาะอยางยง เชอมระหวางคนทมความรหรอประสบการณกบผตองงการเรยนร และนา

ความรนนไปใช ประโยชน คณอานวยตองมทกษะทสาคญคอ ทกษะการสอสารกบคนท

แตกตางหลากหลาย รวมทงตองเหนคณคาของความแตกตางหลากหลาย และรจกประสาน

ความแตกตางเหลานน ใหเปนคณคาในทางปฏบต ผลกดนใหเกดการพฒนางาน และตดตาม

ประเมนผลการ ดาเนนงาน คนหาความสาเรจหรอการเปลยนแปลงทตองการ

“คณกจ” คอ เจาหนาท ผปฏบตงาน คนทางานทรบผดชอบงานตามหนาทของ

คนในองคกร ถอเปนผจดการความรตวจรงเพราะเปนผดาเนนกจกรรมจดการความร ม

ประมาณรอยละ 90 ของทงหมด เปนผรวมกนกาหนดเปาหมายการใชการจดการความรของ

กลมตน เปนผคนหาและแลกเปลยนเรยนรภายในกลม และดาเนนการเสาะหาและดดซบ

ความรจากภายนอกเพอนามาประยกตใชใหบรรลจด เปาหมายรวมกาหนดไวเปนผดาเนนการ

จดบนทก และจดเกบความรใหหมนเวยนตอยอดความรไปไมรจบ

“คณลขต” คอ คนททาหนาทจดบนทกกจกรรมจดการความรตางๆ เพอจดทาเปน

คลงความรขององคกร

~ 77 ~

ชมชนนกปฏบตหรอชมชนแหงการเรยน (CoP)

ในชมชนมปญหาซบซอน ทคนในชมชนตองรวมกนแกไขการจดการความรจงเปน

เรองททกคนตองใหความรวมมอ และใหขอเสนอแนะในเชงสรางสรรค การรวมกลมเพอ

แก ปญหาหรอรวมมอกนพฒนาโดยการแลกเปลยนเรยนรรวมกนเรยกวา “ชมชนนกปฏบต”

บคคลในกลมจงตองมเจตคตทดในการแบงปนความร นาความรทมอยมาพฒนากลมจากการ

ลงมอปฏบต และเคารพในความคดเหนของผอน

ชมชนนกปฏบตคออะไร ชมชนนกปฏบต คอ คนกลมเลกๆ ซงทางานดวยกนมาระยะหนง มเปาหมาย

รวมกน และตองการทจะแบงปนแลกเปลยนความร ประสบการณจากการทางาน กลม

ดงกลาวมกจะ ไมไดเกดจากการจดตงโดยองคการหรอชมชน เปนกลมทเกดจากความ

ตองการแกปญหา พฒนาตนเอง เปนความพยายามทจะทาใหความฝนของตนเองบรรลผล

สาเรจ กลมทเกดขน ไมมอานาจใดๆ ไมมการกาหนดไวในแผนภมโครงสรางองคกร ชมชน

เปาหมายของการ เรยนรของคนมหลายอยาง ดงนนชมชนนกปฏบตจงมไดมเพยงกลมเดยว

แตเกดขนเปนจานวน มาก ทงนอยทประเดนเนอหาทตองการจะเรยนรรวมกนนนเอง และ

คนคนหนงจะเปนสมาชก ในหลายชมชนกได

ชมชนนกปฏบตมความสาคญอยางไร

ชมชนนกปฏบตเกดจากกลมคนทมเครอขายความสมพนธทไมเปนทางการรวมตว

กน เกดจากความใกลชด ความพอใจจากการมปฏสมพนธรวมกน การรวมตวกนในลกษณะ

ท ไมเปนทางการจะออตอการเรยนร และการสรางความรใหมๆ มากกวาการรวมตวกนอยาง

เปน ทางการ มจดเนนคอตองการเรยนรรวมกนจากประสบการณทางานเปนหลกการทางาน

ในเชง ปฏบต หรอจากปญหาในชวตประจาวน หรอเรยนรเครองมอใหมๆ เพอนามาใชใน

การพฒนา งาน หรอวธการทางานทไดผลและไมไดผล การมปฏสมพนธระหวางบคคล ทา

ใหเกดการ ถายทอดแลกเปลยนความรฝงลก สรางความรและความเขาใจไดมากกวาการ

เรยนรจากหนงสอ หรอการฝกอบรมตามปกต เครอขายทไมเปนทางการในเวทชมชนนก

ปฏบตซงมสมาชกจาก ตางหนวยงาน ตางชมชน จะชวยใหองคกรหรอชมชนประสบ

ความสาเรจไดดกวาการสอสาร ตามโครงสรางทเปนทางการ

~ 78 ~

การเลาเรอง

การถอดความรฝงลก ดวยกจกรรมเรองเลาเราพลง

การเลาเรองเปนเทคนคของการใชเรองเลาในกลมเพอนแบงปนความร หรอสราง

แรงบนดาลใจในการพฒนาการปฏบตงาน โดยใชภาษางายๆ ในชวตประจาวน เลาเฉพาะ

เหตการณ บรรยากาศ ตวละครทเกยวของกบผเลาในขณะทเกดเหตการณตามจรง เลาให

เหน บคคล พฤตกรรม การปฏบต การคด ความสมพนธ ขอสาคญผเลาตองไมตความ

ระหวางเลา ไมใสความคดเหนของผเลาในเรองขณะทเลา เมอเลาจบแลวผฟงสามารถ

ซกถามผเลาได

การเลาเรองทด ควรมลกษณะดงน

1. เรองทเลาตองเปนเรองจรงทเกดขน อยาแตงเรองขนมาเอง

2. เรองเลาสอดคลองกบหวปลาหรอประเดนของกลม

3. มชอเรองทบอกถงความสาเรจ

4. ผเลาเปนเจาของเรอง

5. ลลาการเลา เราพลงผฟงใหเกดแนวคดทจะนาไปปฏบตหรอคดตอ

6. เรองทเลา ควรจบภายในเวลาไมเกน 5 นาท

7. ทาทางขณะเลา เลาอยางมชวตชวาจะทาใหเกดพลงขบเคลอน

8. การเลาเรอง ตองใหครบทง 3 สวน คอ เปนมาอยางไร แกปญหาอยางไร

และ ไดผลเปนอยางไร

กจกรรมการเลาเรอง 1. ใหกคณกจ (สมาชกทกคน) เขยนเรองเลาประสบการณความสาเรจในการ

ทางานของตนเองเพอใหความรฝงลก (Tacit Knowledge) ปรากฏออกมาเปน

ความรชดแจง (Expicit Knowledge) ลงในกระดาษ A4 สงครผสอนกอนเลา

เรอง

2. เลาเรองความสาเรจของตนเอง ใหสมาชกในกลมยอยฟง

3. คณกจ (สมาชก) ในกลม ชวยกนสกดขมความร จากเรองเลา เขยนบน

กระดาษ ฟลปชารด

~ 79 ~

4. ชวยกนสรปขมความรทสกดไดจากเรอง ซงมจานวนหลายขอ ใหกลายเปน

แกนความร ซงเปนหวใจททาใหงานประสบผลสาเรจ

5. ใหแตละกลม คดเลอกเรองเลาทดทสด เพอนาเสนอในทประชมใหญ

6. รวมเรองเลาของทกคน จดทาเปนเอกสารคลงความรของกลม หรอเผยแพร

ผาน ทางเวบไซดเพอแบงปน แลกเปลยนความร และนามาใชประโยชนใน

การ ทางาน

สกดขมความรและแกนความร

1. ขมความร ในการฟงเรองเลานน ผฟงจะตองฟงอยางตงใจ ฟงอยางลกซง หาก

ไมเขาใจหรอไดยนไมชดเจน สามารถซกถามเมอผเลา (คณกจ) เลาจบแลว ในบางชวง บาง

ตอน ทไมชดเจนได ซงจะมผบนทก (คณลขต) ชวยบนทกเรองเลาและอานบนทกใหท

ประชมฟง อกครงหนงเพอสอบทานการจดบนทกกบการเลาเรองของผเลา (คณกจ) ให

สอดคลองตรงกน ผอานวยการประชม (คณอานวย) จะชวยใหผฟงสกดเอาวธการปฏบตของ

ผเลา (คณกจ) ท ทาใหงานสาเรจออกมา วธการกระทาทสกดออกไดเรยกวา ขมความร ผฟง

แตละคนจะเขยน ขมความรออกโดยใชกระดาแผนนอยเขยน 1 ขมความรตอกระดาษ 1 แผน

ไมจากดจานวน วาแตละคนจะเขยนไดกขม กแผน ขนอยกบทกษะการฟงและความสามารถ

ในการจบประเดน ของแตละคน

ลกษณะของขมความรควรมลกษณะดงน

1) เปนประโยค ทขนดวยคากรยา

2) เปนวธการปฏบต ( How to )

3) เปนประโยคหรอขอความทสอความเขาใจไดโดยทวไป

2. แกนความร แกนความรจะมาจากขมความรทสกดไดจากเรองเลา ซงจะม

เปน จานวนมาก และเมอวเคราะหและพจารณาอยางจรงจงจะเหนวาขมความรเหลานน

สามารถ จดกลมได การจดกลมขมความรประเภทเดยวกนไวดวยกนแลวตงชอใหกบขม

ความรใหมนน โดยใหครอบคลมขมความรทงหมดทอยในกลมเดยวกนเรยกวาเปน

~ 80 ~

ตวอยางการเลาเรองจากชมชนนกปฏบต

โลกใหมของเนต

แนต เปนเดกสาวในหมบานและเคยอยทกรงเทพฯ พอแมเสยชวตหมด อยกบยาย

และยายกไดเสยชวตไปแลว อยกรงเทพได 6-7 ป ไดกลบมาอยในหมบาน กลบมาไมมใคร

รวาแนตตดเชอ HIV มาดวย เมอมาอยใหมๆ ทกคนกสงสยทาไมเกบตว ไมออกไปไหน

บางครงกชอบเหมอมองไปขางนอกบาน โดยไมมจดหมาย มหนมๆ แวะเวยนไปหาแนต ก

ออกไปกบบางคน

มครงหนงกองผาปาทตงไวทหอประชมหมบานกหายไป มชาวบานมาแจงวา เหน

ถง พลาสตกทตงกองผาปาแอบอยขางหอประชมหมบาน เงนหายไปหมดเหลอแตถง

พลาสตก กบกงไมทใชแขวนเงน ขาพเจาและคนในหมบานลงความเหนวา คนทเงนไปนาจะ

เปนคนท มบานอยใกลบรเวณน เพราะตอนทเงนหายไปคนดแลเพยยงแตไปเขาหองนาทอย

ดานหลง หอประชมเทานน

ตอมามคนไปพบแนตทโรงพยาบาล เหนพดกบหมออยนาน และไดยนมาวาแนต

ตดเชอ HIV และตองการเงนมาเปนคายาเพอรกษาตนเอง เมอคนนนมาบอกขาพเจาและ

ขาพเจา ไดปรกษากบคณะกรรมการหมบาน ลงความเหนวา ตองใหความชวยเหลอแนต

เพราะหาก แนตไมยอมรบความจรงและยงไปกบเดกผชายในหมบาน กจะเปนการแพรเชอ

ใหกบคนใน หมบานไปอก และหากทกคนรวาแนตตดเชอ จะพากนรงเกยจไมใหเขาสงคม

ดวย

ขาพเจาไดพดคยกบแนตเปนการสวนตว และแนะนาใหแนตเลกเทยวกบเดกผชาย

ในหมบาน และใหไปพบกบเจาหนาทมลนธสขใจ เพอรวมกบกลมผตดเชอทากจกรรม

รวมกน และเรยนรวธการดแลตนเองทถกตอง ตอนแรกแนตไมยอมไป เพราะเมอไปแลวน

ในหมบาน จะรวาแนตตดเชอ HIV ขาพเจาจงไปขอรองภรรยาผใหญบานซงเปนญาต

กบแนตใหชวยพด เพอใหแนตยอมรบสภาพตวเอง แนตรองไหอยนาน คราครวญถงชวต

อนแสนรนทด และ ยอมไปทมลนธสขใจ

การไปมลนธสขใจครงน แนตไดรจกกบเพอนทตดเชอเหมอนกน ไดพดคยกน

รวมตว กนเปนกลมเพอทากจกรรมรวมกนทกวนศกร แนตคลายกงวลใจและคดวาตวเองม

~ 81 ~

เพอน หวอกเดยวกน ไมโดดเดยว แลกเปลยนความรวธการดแลตนเองกบเพอนๆ และหา

อาชพ ใหกบตนเอง ไมแพรเชอใหคนอน

ขาพเจาไดไปเยยมเยยนแนตทมลนธสขใจ เหนแนตหวเราะกบเพอนๆ พดคยกบ

คนอนมากขน และแนตบอกวา “นเปนโลกใหมของแนต โลกของคนหวอกเดยวกน”

ขาพเจาสรางความเขาใจกบคนในหมบานไมใหแสดงอาการรงเกยจ โรคนไมตดกน

ไดงายๆ นผานมา 4 ปแลว แนตกยงใชชวตไดเหมอนปกต และชวยสงคมโดยการเปน

วทยากร ใหความรกบเยาวชนในหมบานในเรองการปองกนโรคทเกยวกบเพศสมพนธ

กจกรรม

1. การจดการความรในการปฏบตการคออะไร มความสาคญอยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 82 ~

2. บคคลทเกยวของกบการจดการความรในการปฏบตการกลมมใครบาง

ทาหนาทอะไรบาง

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 83 ~

3. ใหผเรยนเขยนเรองเลาแหงความสาเรจ

และรวมกลมกบเพอนทมเรองเลาลกษณะคลายกน

ผลดกนเลาเรอง สกดความรจากเรองเลาของเพอน ตามแบบฟอรมน

แบบฟอรมการบนทกขมความรจากเรองเลา

ชอเรอง

……………………………………………………………………

ชอผเลา

……………………………………………………………………

1. เนอเรองยอ

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 84 ~

2. การบนทกขมความรจากเรองเลา

2.1 ปญหา

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

2.2 วธแกปญหา (ขมความร)

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 85 ~

2.3 ผลทเกดขน

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

2.4 ความรสกของผเลา / ผเลาไดเรยนรอะไรบาง จากการทางานน

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

3. แกนความร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 86 ~

เรองท 5

การสรางองคความรพฒนา ตอยอด และยกระดบความร

องคความรเปนความรและปญหาทแตกตางกนไปตามสภาพและบรบทของชมชน

การสรางองคความรหรอชดความรของกลม จะทาใหสมาชกกลมมองคความรหรอชด

ความรไวเปนเครองมอในการพฒนางาน และแลกเปลยนเรยนรกบคนอน หรอกลมอนอยาง

ภาคภมใจ เปนการตอยอดความรและการทางานของตนตอไปอยางไมมทสนสด อยางท

เรยกวา เกดการเรยนรและพฒนากลมอยางตอเนองตลอดชวต

บคคลททาหนาทศกษา คนควา และปฏบต บคคลนนยอมมโอกาสไดสมผสกบ

องคความรนนโดยตรง และหากมการเรยนรอยางตอเนอง จะทาใหเกดการพฒนาตอยอด

ความรขนไปเรอยๆ

การสรางองคความรพฒนา ตอยอด และยกระดบความร

ความรเปนผลจากการเรยนร เกดจากความเขาใจในสงทเรยนร เปนความสามารถ

เฉพาะบคคล ซงความรททกคนมนาจะมาจากความรรอบตว ความรทางวชาการหรอความร

จากตาราทไดเรยนมาตงแตระดบประถมนนเอง

มนษยแตละคนมความรและปญญาแตกตางกนออกไป เนองจากปจจยตางๆ เชน

สภาพแวดลอม ภมศาสตร พนฐานการศกษารวมทงความสามารถของสมองเอง กทาให

มนษย คดหรอมความรทแตกตางกน

ความรจากการปฏบตเปนความรททาใหมนษยคดคนสงใหมๆ ขนมา และการ

ปฏบต กทาใหมนษยเกดการเรยนร การเรยนรจนเกดความชานาญสามารถแกปญหาและ

พฒนาในสง ทตนเองตองการได ถอวาเกดปญญาหรอสรางองคความรใหกบตวเอง

ความรมการเปลยนแปลงไดตามยคสมย การทจะดารงชวตในสงคมไดอยางม

ความสข จงตองมการพฒนาตนเองอยตลอดเวลา เรยนรในสงใหมๆ ทเกดขนในสงคม การ

แสวงหาความรเพอพฒนาตอยอดใหกบตนเองนน การแลกเปลยนเรยนรรวมกบผอนเปนการ

แสวงหาความรททนสมยสอดคลองกบสภาวะปจจบน หากมการแลกเปลยนเรยนรแลว ทา

ให เรามความรมากขนถอวามการยกระดบความรนนเอง รแลวแตยงไมครอบคลมและอาจ

~ 87 ~

ไมทนสมยเขากบสถานการณ การเรยนรเพมเตมจงถอวาเปนการยกระดบความรใหกบ

ตนเอง

หวใจของการจดการความร คอการสงเสรมใหมการแลกเปลยนความร ดงนนการ

ดาเนนการจดการองคความรอาจตองดาเนนการตามขนตอนตางๆ ดงน

1. การกาหนดความรหลกทจาเปนหรอสาคญตองาน หรอกจกรรมของกลมหรอ

องคกร

2. การเสาะหาความรทตองการ

3. การปรบปรง ดดแปลง หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงาน ของ

ตน

4. การประยกตใชความรในกจกรรมงานของตน

5. การนาประสบการณจากการทางาน และการประยกตใชมาแลกเปลยนเรยนร

และสกดขมความร ออกมาบนทกไว

6. การจดบนทก “ขมความร” และ “แกนความร” สาหรบไวใชงาน และ

ปรบปรง เปนชดความรทครบถวน ลมลก และเชอมโยงมากขน เหมาะตอ

การใชงาน มากขน

~ 88 ~

เรองท 6

การจดทาสารสนเทศเผยแพรองคความร

สารสนเทศการจดการความรดวยการรวมกลมปฏบตการ หมายถง การรวบรวม

ขอมล ทเปนประโยชนตอการพฒนางาน พฒนาคน หรอพฒนากลม ซงอาจจดทาเปน

เอกสารคลง ความรของกลม หรอเผยแพรผานทางเวบไซด เพอแบงปน แลกเปลยนความร

และนามาใช ประโยชนในการทางาน

ตวอยางของสารสนเทศจากการรวมกลมปฏบตการ ไดแก

1. การบนทกเรองเลา เปนเอกสารทรวบรวมเรองเลา ทแสดงใหเหนถงวธการ

ทางานใหประสบผลสาเรจ อาจแยกเปนเรองตางๆ เพอใหผทสนใจเฉพาะ

เรองไดศกษา

2. บนทกการถอดบทเรยนหรอการถอดองคความร เปนการทบทวน สรปผล

การทางานหรอผลจากเรองเลาในรปแบบเอกสาร การถอดบทเรยนหรอถอด

องคความรมหลายลกษณะ เชน การเขยนเปนความเรยง เปนตาราง แยกเปน

หวขอ เพอใหอานเขาใจงาย

3. วซดเรองสน เปนการจดทาฐานขอมลความรทสอดคลองกบสงคมปจจบน ท

ม การใชเครองอเลกทรอนกสกนอยางแพรหลาย การทาวซดเปนเรองสนเปน

การ เผยแพรใหบคคลไดเรยนร และนาไปใชในการแกปญหา หรอพฒนางาน

ใน โอกาสตอไป

4. คมอการปฏบตงาน การจดการความรทประสบผลสาเรจจะทาใหเหนแนวทาง

ของ การทางานทชดเจน การจดทาเปนคมอเพอการปฏบตงาน จะทาใหงานม

มาตรฐาน และผเกยวของสามารถนาไปพฒนางานได

5. อนเทอรเนต ปจจบนมการใชอนเทอรเนตกนอยางแพรหลาย และมการ

สอสาร แลกเปลยนความรผานทางอนเทอรเนตในเวบไซดตางๆ มการบนทก

ความรทง ในรปแบบของเวบเพจ เวบบอรด และรปแบบอนๆ อนเทอรเนต

จงเปนแหลง เกบขอมลจานวนมากในปจจบน เพราะคนสามารถเขาถงขอมล

ไดอยางรวดเรว ทกท ทกเวลา

~ 89 ~

ตวอยางการถอดองคความร

~ 90 ~

กจกรรม

1. การสรางองคความรจะกอใหเกดการพฒนาตอยอดและยกระดบความร

ไดอยางไร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

2. ใหผเรยนสรปองคความร จากกจกรรมทายบทท 4 " การเลาเรอง " ตาม แบบฟอรม

ทกาหนดใหและใหดาเนนการดงน

2.1 รวบรวมเรองเลาทกเรอง (จากบทท 4) ใหอยในเลมเดยวกน

2.2 นาสรปองคความรใสไวในตอนทายเลม จดทาปก คานา สารบญ และ

เยบเปนรปเลม

2.3 นาไปเผยแพรใหกบคนในชมชนของผเรยน

~ 91 ~

~ 92 ~

แบบทดสอบเรองการจดการความร

คาชแจง จงกาบาท X เลอกขอททานคดวาถกตองทสด

1. การจดการความรเรยกสนๆ วาอะไร

ก. MK

ข. KM

ค. LO

ง. QA

2. เปาหมายของการจดการความรคออะไร

ก. พฒนาคน

ข. พฒนางาน

ค. พฒนาองคกร

ง. ถกทกขอ

3. ขอใดถกตองมากทสด

ก. การจดการความรหากไมทา จะไมร

ข. การจดการความรคอการจดการความรของผเชยวชาญ

ค. การจดการความรถอเปนเปาหมายของการทางาน

ง. การจดการความรคอการจดการความรทมในเอกสาร ตารา มาจดใหเปน

ระบบ

4. ขนสงสดของการเรยนรคออะไร

ก. ปญญา

ข. สารสนเทศ

ค. ขอมล

ง. ความร

5. ชมชนนกปฏบต ( CoP ) คออะไร

ก. การจดการความร

ข. เปาหมายของการจดการความร

ค. วธการหนงของการจดการความร

ง. แนวปฏบตของการจดการความร

~ 93 ~

บทสะทอนทไดจากการเรยนร

1. สงททานประทบใจในการเรยนรรายวชาการจดการความร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

2. ปญหา / อปสรรคทพบในการเรยนรรายวชาการจดการความร

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

3. ขอเสนอแนะเพมเตม

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

……………………………………………………………………

~ 94 ~

บทท 4

คดเปน

สาระสาคญ

ศกษาทาความเขาใจกบความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ดวยกระบวนการอภปรายกลม

และรวมสรปสาระสาคญทเชอมโยงไปสกระบวนการคดเปน ดวยการวเคราะหขอมลทงดานวชาการ

ตนเอง และสงคมสงแวดลอม

ผลการเรยนรทคาดหวง

5. อธบายเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญได

6. บอกความสมพนธเชอมโยงของความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ไปสกระบวนการ

“คดเปน” ได

ขอบขายเนอหา

1. ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญดวยการสรปจากกรณตวอยาง

2. “คดเปน” และกระบวนการคดเปน

3. ฝกทกษะการคดเปน

ขอแนะนาการจดการเรยนร

1. คดเปน เปนวชาทเนนใหผเรยนไดเรยนรดวยการคด การวเคราะห และแสวงหาคาตอบดวย

การใชกระบวนการทหลากหลาย เปดกวาง เปนอสระมากกวาการเรยนรทเนนเนอหาให

ทองจาหรอมคาตอบสาเรจรปใหโดยผเรยนไมตองคด ไมตองวเคราะหเหตและผลเสยกอน

2. ขอแนะนาวากระบวนการเรยนรในระดบประถมศกษาตองใชวธการพบกลม อภปรายถก

แถลง เพอใหผเรยน และครชวยกนแสวงหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และชวยใหผเรยน

ไดคนเคยและมนใจในการเรยนร ดวยกระบวนการกลมสมพนธตอไป

3. เนองจากเปนวชาทประสงคจะใหผเรยนไดฝกการคดการวเคราะห เพอแสวงหาคาตอบดวย

ตนเอง มากกวาทองจา เนอหาความรแบบเดม ครและผเรยนจงควรจะตองปฏบตตาม

กระบวนการทแนะนาโดยไมขามขนตอนจะชวยใหการเรยนรเกดขนอยางมประสทธภาพ

~ 95 ~

เรองท 1 ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ / ปฐมบทของ “คดเปน”

ครงหนง ดร.โกวท วรพพฒน อดตปลดกระทรวงศกษาธการ ซงเคยเปนอธบดกรมการศกษา

นอกโรงเรยนมากอนเคยเลาใหฟงวามเพอนฝรงถามทานวา ทาไมคนไทยบางคนจนกจน อยกระตอบเกา

ๆ ทางานกหนก หาเชากนคา แตเมอกลบบานกยงมแกใจนงเปาขลย ตงวงสนทนา สนกสนาน เฮฮากบ

เพอนบานหรอโขกหมากรกกบเพอนไดอยางเบกบานใจ ตกเยนกนงกนขาวคลกนาพรก คลกนาปลากบ

ลกเมยอยางมความสขได ทานอาจารยตอบไปวาเพราะเขาคดเปนเขาจงความสข มความพอเพยง ไมทกข

ไมเดอดรอนทรนทรายเหมอนคนอน ๆ เทานนแหละคาถามกตามมาเปนหางวาว เชน กเจา “คดเปน” มน

คออะไร อยทไหน หนาตาเปนอยางไร หาไดอยางไร หายากไหม ทาอยางไรจงจะคดเปน ตองไปเรยน

จากพระอาจารยทศาปาโมกขหรอเปลา คาเรยนแพงไหม มคายกครไหม ใครเปนครอาจารยหรอศาสดา

ฯลฯ ดเหมอนวา “คดเปน” ของทานอาจารยแมจะเปนคาไทยงาย ๆ ธรรมดา ๆ แตกออกจะลกลา ชวนให

ใฝหาคาตอบยงนก

ประมาณป พ.ศ. 2513 เปนตนมา ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน และคณะไดนาแนวคดเรอง

“คดเปน” มาเปนเปาหมายสาคญในการจดการศกษาผใหญหลายโครงการ เชน โครงการการศกษาผใหญ

แบบเบดเสรจ โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต โครงการการศกษาประชาชนและการศกษา

ผใหญขนตอเนอง*เปนตน ตอมาทานยายไปเปนอธบดกรมวชาการ ทานกนา “คดเปน” ไปเปนแนวทาง

จดการศกษาสาหรบเดกในโรงเรยนจนเปนทยอมรบมากขน เพอใหการทาความเขาใจกบการคดเปนงาย

ข นพอทจะใหคนทจะมามสวนรวมในกระบวนการเรยนการสอนตามโครงการดงกลาวเขาใจและ

สามารถดาเนนการกจกรรมการเรยนรใหสอดคลองกบหลกการ “คดเปน” ได จงมการนาเสนอแนวคด

* นบเปนวธการทางการศกษาทสมยใหมมากยงไมมหนวยงานไหนเคยทามากอน

“คดเปน” คออะไรใครรบาง

มทศทางมาจากไหนใครเคยเหน

จะเรยนราทาอยางไรให “คดเปน”

ไมลอเลนใครตอบได ขอบใจเอย

~ 96 ~

เรอง ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญขนเปนครงแรก โดยใชกระบวนการคดเปน ในการทา

ความเขาใจกบความเชอพนฐานทางการศกษาผ ใหญใหกบผ ทจะจดกระบวนการเรยนการสอนตาม

โครงการดงกลาวในรปแบบของการฝกอบรม ** ดวยการฝกอบรมผรวมโครงการการศกษาผใหญแบบ

เบดเสรจ และโครงการการศกษาผใหญขนตอเนองระดบ 3-4-5 จนเปนทรจกฮอฮากนมากในสมยนน ผ

เขารบการอบรมยงคงราลกถง และนามาใชประโยชนจนทกวนน

การเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญใหเขาใจไดด ผเรยนตองทาความเขาใจดวย

การรวมกจกรรมการคด การวเคราะห เรองราวตาง ๆ เปนขนเปนตอนตามลาดบ และสรปความคดเปน

ขนเปนตอนตามไปดวยโดยไมตองกงวลวาคาตอบหรอความคดทไดจะผดหรอถกเพยงใด เพราะไมม

คาตอบใดถกทงหมด และไมมคาตอบใดผดทงหมด เมอไดรวมกจกรรมครบตามกาหนดแลวผเรยนจะ

รวมกนสรปแนวคดเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญไดดวยตนเอง

ตอไปนเราจะมาเรยนรเรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เพอนาไปสการสรางความ

เขาใจเรอง การคดเปนรวมกน เรมดวยการรวมกจกรรมตาง ๆ เปนขนเปนตอนไปตงแตกจกรรมท 1 –

กจกรรมท 5 โดยจะมครเปนผรวมกจกรรมดวย

** ทใหวทยากรทเปนผจดอบรมและผเขารบการอบรมมสวนเรยนรไปพรอมๆ กนดวย กระบวนการอภปรายถกแถลงในรปกระบวนการ

กลมมการวเคราะหกรณตวอยางหลายเรอง ทกาหนดขน นาเหตผล และขอคดเหนของกลมมาสรปสงเคราะหออกมาเปนความเชอพนฐาน

ทางการศกษาผใหญ (สมยนน) หรอ กศน. (สมยตอมา) ผลสรปของการอภปรายถกแถลงไมวาจะเปนกลมไหนกจะไดออกมาเปนทศทาง

เดยวกนเพราะเปนสจธรรมทเปนความจรงในชวต

เราจะมาทาความรจกกบความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญทเปนปฐมบทของการคดเปน

กนบางดไหม

~ 97 ~

กจกรรมท 1

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 1 ทเปนกรณตวอยางเรอง

“หลายชวต” ใหผเรยนทกคน ครอธบายใหผเรยนทราบวา ครจะอานกรณตวอยางใหฟง 2 เทยวชาๆ ใครท

พออานไดบางกอานตามไปดวย ใครทอานยงไมคลองกฟงครอานและคดตามไปดวย เมอครอานจบแลวก

จะพดคยกบผเรยนเชงทบทวนถงเนอหาในกรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เพอจะใหแนใจวาผเรยนทกคน

เขาใจเนอหาของกรณตวอยางตรงกนจากนนครจงอานประเดน ซงเปนคาถามปลายเปด (คาถามทไมม

คาตอบสาเรจรป) ทกากบมากบกรณตวอยางใหผเรยนฟง

ใบงานท 1 กรณตวอยาง เรอง “หลายชวต”

พระมหาสมชย เปนพระนกเทศน มประสบการณการเทศนมหาชาตกณฑมทรท มช อเสยงเปนท

แพรหลาย

ในหลายทหลายภาคของไทย วดหลายแหงตองจองทานไปเทศนใหงานของวดนนๆ เพราะ

ญาตโยมขอรอง และพระนกเทศนทงหลายกนยมเทศนรวมกบทาน มหาสมชยตงใจไววาอยาก

เดนทางไปเทศนทวดไทยในอเมรกาสกครงในชวต เพราะไมเคยไปตางประเทศเลย

เจเกยว เปนนกธรกจชนนา มกจการหลายอยางในความดแล เชน กจการเสอผาสาเรจรป กจการจาหนาย

สนคาโอทอป กจการสงออกสนคาอาหารกระปอง กจการจาหนายสนคาทางอนเทอรเนต

แตเจเกยวไมมลกสบสกลเลย ตงความหวงไววาขอมลกสกคน แตกไมเคยสมหวงเลย

ลงแปน เปนเกษตรกรอาวโส อายเกน 60 ปแลว แตยงแขงแรง มฐานะด ชอบทางานทกอยาง ไมอยนง

ทางานสวนตว งานสงคม งานชวยเหลอคนอน และงานบารงศาสนาลงแปนแอบมความหวงลกๆ

อยากไดปรญญากตตมศกด จากมหาวทยาลยราชภฏสกแหงเพอเกบไวเปนความภมใจของ

ตนเอง และวงศตระกล

เดกหญงนวลเพญ เปนเดกหญงจนๆ ในตางจงหวดหางไกล ไมเคยเหน กรงเทพฯ ไมเคยเขาเมอง ไมเคย

ออกจากหมบานไปไกลๆ เลย ด.ญ. นวลเพญคดวาถามโอกาสไปเท ยวกรงเทพสกครงจะดใจและม

ความสขมากทสด

ทดแหวง บวชเปนเณรตงแตเลก เมออายครบบวชกบวชเปนพระ เพงสกออกมาชวยพอทานา ทดแหวง

ตงความหวงไววาเขาอยากแตงงานกบหญงสาวสาย รารวยสกคน จะไดมชวตทสขสบาย ไม

ตอ ทางานหนกเหมอนทเปนอยในปจจบน

ประเดน กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” บอกอะไรบางเกยวกบชวตมนษย

หลายชวต

~ 98 ~

แนวทางการทากจกรรม

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2-3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอ

เปนผนาอภปรายและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมและนาผลการอภปรายของกลมเสนอตอท

ประชมใหญ จากนนใหผ เรยนทกกล มอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให คร

ตดตามสงเกต เหตผลของกลมหากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตม ในสวนของ

ขอมลท ยงขาดอย ไดเลขานการกล มบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด ใหเปน

คาตอบสนๆ ไดใจความเทานน และนาคาตอบนนไปรายงานในทประชมกลมใหญ หากมผเรยนไมมาก

นกครอาจไมตองแบงกลมยอย ใหผเรยนทกคนรวมอภปรายถกแถลง หรอสนทนาแลกเปลยนความคด

กนในกลมใหญเลยโดยมประธานหรอหวหนากลมเปนผนา และมเลขานการกลมเปนผบนทกขอคดเหน

ของคนในกลม ลงบนกระดาษปรฟ หรอกระดานดา (ครอาจเปนผชวยบนทกได)

ในการประชมกลมใหญ ผแทนกลมยอยนาเสนอรายงาน ครบนทกขอคดเหนของกลม

ยอยไวทกระดาษปรฟ ซงเตรยมจดไวกอนแลว เมอทกกลมรายงานแลว ครนาอภปรายในกลมใหญถง

คาตอบของกลม ซงจะหลอมรวมบรณาการคาตอบของกลมยอยออกมาเปนคาตอบประเดนอภปรายของ

กรณตวอยาง “หลายชวต” ของกลมใหญ จากนนครนาสรปคาตอบทไดเปนขอเขยนทสมบรณขน และนา

คาตอบนนบนทกในกระดาษปรฟตดไวใหเหนชดเจน กรณตวอยางเรอง “หลายชวต” เรมเปดตวออกมาเปนเรองแรก ผเรยนจะตองตดตาม

ตอไปดวยการทากจกรรมท 2 ท 3 ท 4 ถงท 5 ตามลาดบ จงจะพบคาตอบวา “ความเชอพนฐานทาง

การศกษาผใหญ คออะไรแน และจะเปนปฐมบทของ “การคดเปน” อยางไร พกสกครกอนนะ

ต ว อ ย า ง ข อ ส ร ป ข อ ง ก ร ณ

ตวอยาง เรอง “หลายชวต” จาก

ความเหนของผเรยนหลายกลมท

ผานมา ปรากฏดงในกรอบดาน

ขวามอตวอยางขอสรปน อาจ

ใกลเคยงกบขอสรปของทานกได

ตวอยาง

ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“หลายชวต”

--------------

คนแตละคนมความแตกตางกน มวถการดาเนนชวตทไม

เหมอนกน แตทกคนมความตองการท คลายกน คอ

ตองการประสบความสาเรจ ซงถาบรรลตามตองการของ

ตน คนนนกจะมความสข

~ 99 ~

กจกรรมท 2

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 2 ทเปนกรณตวอยาง เรอง

“แปะฮง” ครดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 1

ใบงานท 2 กรณตวอยางเรอง แปะฮง

ทานขนพชตพลพาย เปนคหบดมชอเสยงมากในดานความเมตตากรณาทานเปนคนท

พรอมไปดวยทรพยสมบต ขาทาสบรวาร เกยรตยศ ชอเสยง และสขกายสบายใจ

ตาแปะฮง เปนชายจนชราตวคนเดยว ขายเตาฮวย อาศยอยทหองแถวเลกๆ หลงบานขน

พชต แปะฮงขายเตาฮวยเสรจกลบบานตอนเยนตกคาหลงจากอาบนาอาบทากนขาวเสรจกนงสซอ

เพลดเพลนทกวนไป

วนหนงทานขนคดวา แปะฮงดมความสขด แตถาไดมเงนมากขนคงจะมความสขอยาง

สมบรณมากขน ทานขนจงเอาเงนหนงแสนบาทไปใหแปะฮง จากนนมาเปนเวลาอาทตยหนงเตมๆ ทาน

ขนไมไดยนเสยงซอจากบานแปะฮงอกเลย ทานขนรสกเหมอนขาดอะไรไปอยางหนง เยนวนทแปด

แปะฮงกมาพบทานขน พรอมกบนาเงนทยงเหลออกหลายหมนมาคน แปะฮงบอกทานขนวา

“ผมเอาเงนมาคนทานครบ ผมเหนอยเหลอเกน มเงนมากกตองทางานมากขนตองคอย

ระวงรกษาเงนทอง เตาฮวยกไมไดขาย ตองไปลงทนทางอนเพอใหรวยมากขนอกลงทนแลวกกลว

ขาดทน เหนอยเหลอเกน ผมไมอยากไดเงนแสนแลวครบ”

คนนนทานขนกหายใจโลงอก เมอไดยนเสยงซอจากบานแปะฮง แทรกเขามากบสายลม

ประเดน ในเรองของความสขของคนในเรองน ทานไดแนวคดอะไรบาง?

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปราย ความเหนอาจมหลายคาตอบกได

2. เปรยบเทยบความเหน หรอคาตอบของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอวาใกลเคยงกน

หรอไมเพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบทกลมคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

แปะฮง

~ 100 ~

4. คาตอบทกลมคดวาดทสดทเลอกบนทกไวคอ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………

ตวอยาง ขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “แปะฮง” จากความเหนของ

ผ เ รยนหลายกล มท เคยเสนอไวดง

ปรากฏในกรอบดานขวามอ ตวอยาง

ขอสรปนอาจใกลเคยงกบขอสรป

ของกลมของทานกได

ตวอยาง

ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“แปะฮง”

-----------

เม อคนมความแตกต างกน แตทกคนตางก

ตองการความสข ดงนน ความสขของแตละคนก

อาจไมเหมอนกน ตางกนไปตามสภาวะของ

แตละบคคลทแตกตางกนดวย

~ 101 ~

กจกรรมท 3

ครและผเรยนนงสบายๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 3 ทเปนกรณตวอยาง เรอง

“ธญญวด” ครดาเนนกจกรรมเชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 2

ใบงานท 3 กรณตวอยางเรอง “ธญญวด”

ธญญวดไดรบการบรรจเปนครในโรงเรยนมธยมทตางจงหวด พอเปนครได 1 ป กมอน

เปนตองยายเขามาอยในกรงเทพมหานคร โรงเรยนทธญญวดยายเขามาทาการสอนเปนโรงเรยนมธยม

เชนเดยวกน แตมการสอนการศกษาผใหญ ระดบท 3-4 และ 5 ในตอนเยนอกดวย มาเมอเทอมทแลว

ธญญวดไดรบการชกชวนจากอาจารยใหญใหสอนการศกษาผใหญในตอนเยน ธญญวด เหนวาตวเองไม

มภาระอะไรกเลยตกลงโดยไมตองคดถงเรองอน ซายงจะมรายไดเพมขนอกดวย

แตธญญวดจะคดผดหรอเปลาไมทราบ เรมตนจากเสยงกระแนะกระแหนจากครเกาบาง

คนวามาอยยงไมทนไรกไดสอนภาคคา สวนครเกาทสอนภาคคา กเลอกสอนเฉพาะชวโมงตนๆ โดยอาง

วา เขามภารกจทบาน ธญญวดยงสาว ยงโสด ไมมภาระอะไรตองสอนชวโมงทายๆ ทาใหธญญวดตอง

กลบบานดกทกวน ถงบานกเหนอย อาบนาแลวหลบเปนตายทกวน

การสอนของครภาคคา สวนใหญไมคอยคานงถงผ เรยน เขาจะรบสอนใหหมดไป

ชวโมงหนงๆ เทานน เทคนคการสอนทไดรบการอบรมมา เขาไมนาพา ทางานแบบขอไปท เชาชามเยน

ชาม ธญญาวดเหนแลวกคดวา คงจะรวมสงฆกรรมไมได จงพยายามทมเทกาลงกายกาลงใจและเวลา

ทาทกๆ วถทาง เพอหวงจะใหครเหลานนไดเอาเยยงอยางของตนบางแตกไมไดผล ทกอยางเหมอนเดม

ธญญวดแทบหมดกาลงใจไมมความสขเลย คดจะยายหนไปอยทอน มาฉกคดวาทไหนๆ คงเหมอนๆกน

คนเราจะใหเหมอนกนหมดทกคนไปไมได

ประเดน ถาทานเปนธญญวด ทาอยางไรจงจะอยในสงคมนนไดอยางมความสข

ธญญวด

~ 102 ~

แนวทางการทากจกรรม

1. เลขานการกลมบนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปรายความเหนอาจมหลายคาตอบกได

2. เปรยบเทยบความเหน หรอคาตอบของกลมผเรยนกบตวอยางขอสรปทนาเสนอวาใกลเคยงกน

หรอไมเพยงใด

3. เลอกขอคดหรอคาตอบทกลมคดวาดทสดไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทกลมคดวาดทสดทเลอกบนทกไวคอ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “ธญญวด” จากความเหนของ

ผ เรยนหลายกล มท เคยเสนอไวดง

ป ร า ก ฏ ดง ใ นก ร อบ ด า น ข วา ม อ

ตวอยางขอสรปนอาจจะใกลเคยงกบ

ขอสรปของกลมของทานกได

ตวอยาง

ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“ธญญวด”

---------------------

การทคนเราจะมชวตอยไดอยางเปนสขนน ตอง

รจกปรบตวเองใหเขากบสถานการณ สงแวดลอม

หรอปรบสถานการณสงแวดลอมใหเขากบตนเอง

หรอปรบท งสองทางให เขาหากนไดอยางผสม

กลมกลนกจะเกดความสขได

~ 103 ~

กจกรรมท 4

ครและผเรยนนงสบาย ๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 4 ทเปนกรณตวอยาง เรอง

“วน” ครดาเนนกจกรรมท 4 เชนเดยวกบการดาเนนงานในกจกรรมท 3

ใบงานท 4 กรณตวอยางเรอง “วน”

หมบานดอนทรายมลทเคยสงบเงยบมาแตกาลกอน กลบคกคกดวยผคนทอพยพเขาไป

อยเพมกนมากขนๆ ทกวน ทงนเปนเพราะการคนพบพลอยในหมบาน มการตอไฟฟา ทาใหสวางไสว

ถนนลาดยางอยางด รถราวงดขวกไขวไปหมด สงทไมเคยเกดขนมากอนกเกดขน เชน เมอวานเจาจกลก

ผใหญจาง ถกรถจากกรงเทพฯ ทบตายขณะวงไลยงนก เมอเดอนกอน น.ส.เหรยญเงน เทพสงกรานตปน

ถกไฟฟาดดขณะรดผาอย ซองผหญงเกดขนเปนดอกเหด เพอตอนรบผคนทมาทาธรกจ ทรายกคอเปนท

เทยวของผชายในหมบานนไปดวย ทาใหผวเมยตกนแทบไมเวนแตละวน

ครสงหแกนงดเหตการณตางๆ ทเกดขนแลว ไดแตนงปลงอนจจง “เออ ไอพวกนเคย

สอนจาจจาไชมา ตงแตหวเทากาปน เดยวนดมนขดหขดตากนไปหมด จะสอนมนอยางเดมคงจะไปไม

รอดแลว เราจะทาอยางไรด”

ประเดน

1. ทาไมจงเกดปญหาตางๆ เหลานขนในหมบานดอนทรายมล

2. ถาทานเปนคนในหมบานทรายมล ทานจะแกปญหาอยางไร

3. ทานคดวา การเรยนรทเหมาะสมกบสภาพของชมชนเชนน ควรเปนอยางไร

“วน”

~ 104 ~

แนวทางการทากจกรรม

1. บนทกความเหนของกลมทรวมกนอภปรายถกแถลง ความเหนอาจมหลายขอ

2. เปรยบเทยบความเหน ทกลมผเรยนเสนอกบตวอยางขอคดเหนทเสนอไววาใกลเคยงกนหรอไม

เพยงใด

3. เลอกคาตอบหรอขอคดเหนทกลมผเรยนเลอกไววาดทสดบนทกไว 1 คาตอบ

4. คาตอบทเลอกไวคอ

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………

……………

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง

เ รอง “ว น” จา ก ค วา ม เ หนข อง

ผเรยนหลายกลมทเคยเสนอไวดงท

ป ร า ก ฏ ใ น ก ร อ บ ด า น ข ว า ม อ

ตวอยางขอสรปนอาจจะใกลเคยง

กบขอสรปของกลมของทานกได

ตวอยาง

ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“วน”

----------------------------

สงคมปจจบนมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว ความ

เจรญทางวตถและเทคโนโลยว งเขาส ชมชนอยาง

รวดเรวและรนแรงตลอดเวลา จนคนในชมชนตงรบ

ไมทน ปรบตวไมไดจงเกดปญหาทหลากหลายทงดาน

เศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง การศกษา

อาชพ ความม นคง และความปลอดภยของคนใน

ชมชน การจดการเรยนการสอนในปจจบนจะใชวธ

สอนโดยการบอกการอธบายของครใหผ เรยนจาได

เทานนคงไมเพยงพอแตตองใหผเรยนรจกคดรจกการ

แกปญหาทตองไดขอมลทหลากหลายมาประกอบการ

คดแกปญหาใหสอดคลองกบความเชอ ความจาเปน

ของตนเอง และความตองการของชมชนดวย

~ 105 ~

กจกรรมท 5

ครและผเรยนนงสบาย ๆ อยกนเปนกลม ครแจกใบงานท 5 ทเปนกรณตวอยาง เรอง “ส

ไหม” ครเปดเทปทอดเสยง กรณตวอยางเรอง “สไหม” ใหผเรยนฟงพรอม ๆ กน ถาไมมเทปครตองอาน

ใหฟงแบบละครวทย เพอสรางบรรยากาศใหตนเตนตามเนอหาในกรณตวอยางเมอครอานจบแลวกจะ

พดคยกบผเรยนในเชงทบทวนถงเนอหาและเหตการณในเนอเรองของกรณตวอยางตรงกนไมตกหลน

จากนนครจงเสนอประเดนกากบกรณตวอยางใหผเรยนนาไปอภปรายถกแถลง เพอหาคาตอบในกลมยอย

ใบงานท 5 กรณตวอยางเรอง “สไหม”

ผมตกใจสะดงตนขนเมอเกดเสยงเอะอะ พอลมตาขนมา เหนทกคนยนกนเกอบหมดรถ “ทกคน

นงลงอยนง ๆ อยาเคลอนไหวไมงนยงตายหมด” เสยงตวาดลนออกมาจากปากของเจาชายหนาเหยม คอ

สนทยนอยหนารถ กาลงใชปนจออยทคอของคนขบ

ผมรทนทวารถทวรทผมโดยสารคนนถกเลนงานโดยเจาพวกวายรายแน หนไปดดานหลง เหน

ไอวายรายอกคนหนงถอปนจงกาอย ผมใชมออนสนเทาลวงลงไปในกระเปากางเกง คลา .38 เหาไฟของ

ผมซงซอออกมาจากรานเมอบายนเอง นกในใจวา “โธเพงซอเอามายงไมทนยงเลย เพยงใสลกเตมเทา

นนเองกจะถกคนอนเอาไปเสยแลว”

เสยงเจาตาพองหนารถตะโกนขบอกคนขบรถ “หยดรถเดยวน มงอยากตายโหงหรอไง” ผมนก

ในใจวา เดยวพอรถหยดมนคงตองใหเราลงจากรถแลวกวาดกนเกลยงตว แตผมตองแปลกใจแทนทรถ

จะหยดมนกลบยงเรวขนทกท ทกท ยงไปกวานนรถกลบสายไปมาเสยดวย ไอพวกมหาโจรเซไปเซมา

แตเจาตาพองยงไมลดละ แมจะเซออกไปมนกกลบวงไปยนประชดคนขบอก พรอมตะโกนอย

ตลอดเวลา “หยดโวย หยด ไอน กลงไปไดละมง จะเหยยบใหคาสนทเดยว”

รถคงตะบงไปตอ คนขบบาเลอดเสยแลว ผมไมแนใจวาเขาคดอยางไร ขณะนนผมกวาดสายตา

เหนผชายทนงถดไปทางมานงดานซาย เปนตารวจยศจากาลงจองเขมงไปทไอวายรายและถดไปอกเปน

ชายผมสนเกรยนอก 2 คน ใสกางเกงสกาก และสขมา ผมเขาใจวาคงจะเปนตารวจหรอทหารแน กาลง

เอามอลวงกระเปากางเกงอยทงสองคน

บรรยากาศตอนนนชางเครยดจรง ๆ ไหนจะกลวถกปลน ถกยง ไหนจะกลวรถควา ทกคนเกรง

ไปหมด ทกสงทกอยางถงจดวกฤตแลว

ประเดน

1. ถาคณอยในเหตการณอยางผม คณจะตดสนใจอยางไร

2. กอนทคณจะตดสนใจ คณคดถงอะไรบาง

“สไหม”

~ 106 ~

แนวทางการทากจกรรม

ครแบงกลมผเรยนออกเปน 2 – 3 กลมยอย ใหผเรยนเลอกประธานกลมและเลขานการกลมเพอ

เปนผนาและผจดบนทกผลการอภปรายของกลมตามลาดบ และนาผลการอภปรายทบนทกไวไปเสนอตอ

ทประชมใหญ จากนน ใหผเรยนทกกลมอภปรายถกแถลงเพอหาคาตอบตามประเดนทกาหนดให คร

ตดตามสงเกต การใชเหตผลของแตละกลม หากขอมลยงไมเพยงพอ ครอาจชแนะใหอภปรายเพมเตมได

เลขานการกลมบนทกผลการพจารณาหาคาตอบตามประเดนทกาหนด และนาคาตอบนนไปรายงานในท

ประชมกลมใหญ (หากมผเรยนไมมาก ครอาจใหมการสนทนาหรออภปรายถกแถลงกนในกลมใหญเลย

โดยไมตองแบงกลมยอยกได)

ในการประชมกลมใหญ ครเตรยมกระดาษปรฟแบงเปน 3 ชอง ใหหวขอแตละชองวา ขอมลทาง

วชาการ ขอมลดานตนเอง และขอมลดานสงคมสงแวดลอม ขอมลทางวชาการ คอ ขอมลทเปนความร

ความจรง ทฤษฎ ตารา ฯลฯ ขอมลเกยวกบตนเอง คอ ขอมลสวนตวของผ คด ผ วเคราะหเอง เชน

ประสบการณของผวเคราะห ความชอบ ความถนด ความสนใจ จดออน จดแขง ความรก ความชอบ

ความกลว ความกลาของตนเอง ฯลฯ ขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม คอ ขอมลทอยในสงคมรอบตวของ

ผวเคราะห เชน ความเชอ วฒนธรรมประเพณ สภาวะแวดลอม กฎหมายขอบงคบ ภมประเทศ ภมอากาศ

กระแสสงคม ฯลฯ นามาตดไวลวงหนา เมอแตละกลมรายงานถงเหตผลของกลมวาสหรอไมส เพราะ

เหตผลอะไร ขอมลทนามาเสนอจะถกบนทกลงในชองทเหมาะสมกบขอมลนน ๆ เชน ถายกเหตผลวาส

หรอไมส เพราะสงเกตจากปฏกรยาหรอพฤตกรรมของผคนรอบขางในรถ กนาจะบนทกเหตผลนนลงใน

ชองท 3 เรองขอมลดานสงคมสงแวดลอม หากเหตผลทเสนอเปนเรองความมนใจหรอความเขมแขงทาง

จตใจของตนเองกบนทกเหตผลลงในชองท 2 ขอมลดานตนเอง หรอถาเหตผลทเสนอเปนเรองของ

ความรเรองการยงปน ชนดของปน กบนทกเหตผลลงในชองท 1 ขอมลทางวชาการ เปนตน เมอทกกลม

รายงานและขอมลถกบนทกลงในแบบบนทกขอมลทง 3 กลมแลว ครนากระดาษปรฟทบนทกขอมลทง

3 ดานขนมาใหผเรยนพจารณาแลวจะถามผเรยนวา พอใจกบการคด การตดสนใจหรอยง ถายงไมพอใจ

ใหทกคนเพมเตมตามทตองการ จากนน ครสรปใหผเรยนเขาใจวา การคดการแกปญหาตาง ๆ ผแกปญหา

จะมการนาขอมลมาประกอบการคดอยางนอย 3 ประการ เสมอ คอ ขอมลวชาการ ขอมลตนเอง และ

ขอมลสงคมสงแวดลอม อาจมคนคดถงขอมลดานอน ๆ อกกได แตจะมขอมลหลกอยางนอย 3 ประการ

เสมอ การคดแกปญหานนจงจะรอบคอบและพอใจ ถายงไมพอใจกตองกลบไปคดถงปญหาและขอมลท

นามาคดแกไข พยายามคดหาขอมลเพมเตมแตละดานใหมากขน จนพอเพยงทจะใชแกปญหาจนพอใจก

ถอวา การคดการแกปญหานนเสรจสนดวยด

ในการประชมกลมใหญ ครเตรยมกระดาษปรฟแบงเปน 3 ชองใหหวขอในแตละชองวางวา

ขอมลทางวชาการ ขอมลดานตนเอง และขอมลดานสงคมสงแวดลอม นามาตดไวลวงหนา ขอมลทาง

วชาการ คอ ขอมลทเปนความร ความจรง ทฤษฎ ตารา ฯลฯ ขอมลเกยวกบตนเอง คอ ขอมลสวนตวของผ

คด ผวเคราะหเอง เชน ประสบการณของผวเคราะห ความชอบ ความถนด ความสนใจ จดออน จดแขง

~ 107 ~

ความรก ความชอบ ความกลว ความกลาของตนเอง ฯลฯ เปนตน ขอมลเกยวกบสงคมสงแวดลอม คอ

ขอมลทอยในสงคมรอบตวของผวเคราะห เชน ความเชอ วฒนธรรมประเพณ สภาวะแวดลอม กฎหมาย

ขอบงคบ ภมประเทศ ภมอากาศ กระแสสงคม ฯลฯ เปนตน เมอแตละกลมรายงานถงเหตผลของกลมวาส

หรอไม เพราะเหตผลอะไร ขอมลทนามาเสนอจะถกบนทกลงในชองทเหมาะสมกบขอมลนนๆ เชน ถา

ยกเหตผลวาส หรอไมส เพราะสงเกตจากปฏกรยาหรอพฤตกรรมของผคนรอบขางในรถ กนาจะบนทก

เหตผลนนลงในชองท 3 เรองขอมลดานสงคมสงแวดลอม หากเหตผลทเสนอเปนเรองความมนใจหรอ

ความเขมแขงทางจตใจของตนเองกบนทกเหตผลลงในชองท 2 ขอมลดานตนเอง หรอถาเหตผลทเสนอ

เปนเรองของความรเรองการยงปน ชนดของปน กบนทกเหตผลลงในชองท 1 ขอมลทางวชาการ เปนตน

เมอทกกลมรายงานและขอมลถกบนทกลงในแบบบนทกขอมลทง 3 กลมแลว ครนากระดาษปรฟท

บนทกขอมลทง 3 ดานขนมาใหผเรยนพจารณาแลวจะถามผเรยนวา พอใจกบการคด การตดสนใจหรอยง

ถายงไมพอใจใหทกคนเพมเตมตามทตองการ จากนนครสรปใหผ เรยนเขาใจวา การคดการแกปญหา

ตางๆ ผแกปญหาจะมการนาขอมลมาประกอบการคดอยางนอย 3 ประการ เสมอคอ ขอมลวชาการ ขอมล

ตนเอง และขอมลสงคมสงแวดลอม อาจมคนคดถงขอมลดานอนๆ อกกได แตจะมขอมลหลกอยางนอย 3

ประการเสมอ การคดแกปญหานนจงจะรอบคอบและพอใจ ถายงไมพอใจกตองกลบไปคดถงปญหาและ

ขอมลทนามาคดแกไข พยายามคดหาขอมลเพมเตมแตละดานใหมากขน จนพอเพยงทจะใชแกปญหาจน

พอใจกถอวา การคดการแกปญหานน เสรจสนดวยด

ตวอยาง แบบฟอรมในการเตรยมบนทกขอมลจากการคดการสรปของผเรยน หลงจากอภปรายถกแถลง

กรณตวอยางเรอง “สไหม” แลวครนามาบนทกลงตารางในกระดาษปรฟขางลางน

1. ขอมลทางวชาการ 2. ขอมลเกยวกบตนเอง 3.ขอมลทางสงคมสงแวดลอม

.................................................

.................................................

.................................................

................................................

................................................

.................................................

.................................................

.................................................

................................................

................................................

.................................................

.................................................

.................................................

................................................

................................................

~ 108 ~

ตวอยาง แบบฟอรมในการเตรยมบนทกขอมลจากการคดการสรปของผเรยน หลงจากอภปรายถก

แถลงกรณตวอยางเรอง “สไหม” แลวครนามาบนทกลงตารางในกระดาษปรฟขางลางน

1

ขอมลทางวชาการ

2

ขอมลเกยวกบตนเอง

3

ขอมลทางสงคมและสงแวดลอม

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

.............................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

...................................................

ตวอยางขอสรปของกรณตวอยาง

เรอง “สไหม” จากความเหนของ

ผเรยนหลายกลมหลายคนทเคย

เสนอไว ดงทปรากฏในกรอบ

ดานขวามอ ตวอยางขอสรปน

อาจจะใกลเคยงกบขอสรปของ

กลมของทานกได

ตวอยาง

ขอสรปผลการอภปรายจากกรณตวอยางเรอง

“สไหม”

--------------

ป ญ ห า ใ น ส ง ค ม ป จ จ บ น ซ บ ซ อ น แ ล ะ

เปลยนแปลงรวดเรว การเรยนรโดยการฟงการจาจาก

การสอนการอธบายของครอยางเดยวคงไมพอทจะ

แกปญหาไดอยางย งยน ทนตอเหตการณ การสอนให

ผเรยนรจกคดเอง โดยใชขอมลทหลากหลายอยางนอย

3 ประการ คอ ขอมลทเกยวของกบหลกวชาการ ขอมล

เกยวกบตนเอง และขอมลเกยวกบสภาพของสงคม

สงแวดลอม มาประกอบในการคด การตดสนใจอยาง

พอเพยงกจะทาใหการคด การตดสนใจเพอแกปญหานน

มความมนใจและถกตองมากขน

~ 109 ~

เมอผเรยนไดรวมทากจกรรม ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ ครบทง 5 กจกรรม

แลว ครนากระดาษปรฟทสรปกรณตวอยางทง 5 แผนตดผนงไว เชญทกคนเขารวมประชมกลมใหญแลว

ใหผ เรยนบางคนอาสาสมครสรปความเชอพนฐานทางการศกษาผ ใหญใหเพอนฟง จากนนครสรป

สดทายดวยบทสรปตวอยางดงน

ความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ เช อวาคนทกคนมพนฐานทแตกตางกน ความ

ตองการกไมเหมอนกนแตทกคนกมจดมงหมายปลายทางของตนทจะกาวไปสความสาเรจ ซงถาบรรลถง

สงนนไดเขากจะมความสข ดงนน ความสขเหลานจงเปนเรองตางจตตางใจทกาหนดตามสภาวะของตน

อยางไรกตามการจะมความสขอยไดในสงคม จาเปนตองปรบตวเอง และสงคมใหผสมกลมกลนกนจน

เกดความพอดแกเอกตภาพ และบางครงหากเปนการตดสนใจทไดกระทาดทสดตามกาลงของตวเองแลว

กจะมความพอใจกบการตดสนใจนน อกประการหนงในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวน การท

จะปรบตวเองและสงแวดลอมใหเกดความพอดนน จาเปนตองรจกการคด การแกปญหา การเรยนการ

สอนทจะใหคนรจกแกปญหาไดนน การสอนโดยการบอกอยางเดยวคงไมไดประโยชนมากนก การสอน

ใหรจกคด รจกวเคราะหจงเปนวธทควรนามาใช กระบวนการคด การแกปญหามหลากหลายวธแตกตาง

กนไป แตกระบวนการคด การแกปญหาทตองใชขอมลประกอบการคด การวเคราะหอยางนอย 3

ประการ คอขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตวเอง และขอมลเกยวกบสงคมและสงแวดลอม ซงเมอนา

ผลการคดนไปปฏบตแลวพอใจ มความสข กจะเรยกการคดเชนนนวา คดเปน

~ 110 ~

บทสรป เรองความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ

เราไดเรยนรถงความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญ โดยการทากจกรรมรวมกนทง 5 กจกรรม

แลวดงบทสรปทไดรวมกนเสนอไวแลว ความเชอพนฐานทสรปไวนคอ ความเชอพนฐานทเปนความจรง

ในชวตของคนท กศน. นามาเปนหลกใหคนทางาน กศน. ตลอดจนผเรยนไดตระหนกและเขาใจแลว

นาไปใชในการดารงชวตเพอการคด การแกปญหา การทางานรวมกบคนอน การบรหารจดการในฐานะ

เปนนายเปนผนาหรอผตาม ในฐานะผสอน ผเรยนในฐานะเปนสมาชกในครอบครว สมาชกในชมชน

และสงคม เพอใหรจกตวเอง รจกผอน รจกสภาวะสงแวดลอม การคดการตดสนใจตาง ๆ ทคานงถง

ขอมลทเพยงพออยางนอยประกอบดวยขอมล 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเกยวกบตนเองและ

ขอมลเกยวกบสงคม สงแวดลอม ดวยความใจกวาง มอสระ ยอมรบฟงความคดเหนของผอนไมเอาแตใจ

ตนเอง จะไดมสต รอบคอบ ละเอยดถถวน ไมผดพลาดจนเกนไป เราถอวาความเชอพนฐานทางการศกษา

ผใหญ ดงกลาวน คอ พนฐานเบองตนของการนาไปสการคดเปน หรอเรยกตามภาษานกวชาการวา ปฐม

บทของกระบวนการคดเปน

~ 111 ~

เรองท 2 คดเปนและกระบวนการคดเปน

ในเรองท 1 เราไดเรยนรเรองของความเชอพนฐานทางการศกษาผใหญมาแลววา เปนพนฐาน

หรอปฐมบทของคดเปน เปนความจรงหรอสจธรรมในชวตทสามารถนาไปใชในการดารงชวตใหม

ความสขได ดงนน คดเปนจงควรจะเปนเรองทอยในแวดวงของความจรงทอยในวถการดารงชวตของ

มนษยและสามารถนามาปรบใชในการเรยนรและการมชวตอย รวมกบ เพอนมนษยอยางเปนสขได

เพ อใหผ เรยนไดเรยนรเรองคดเปนอยางกวางขวางเพมข นขอใหผ เรยนไดรวมกจกรรมทกาหนดให

ตอไปน

กจกรรมท 1

ใหผ เรยนไปหาความหมายของคาวา คดเปนในแงมมตาง ๆ ทงโดยการอานหนงสอ สนทนา

ธรรม ฟงวทย คยกบเพอน ฯลฯ แลวบนทกการคดดงกลาวลงในหนาวางของแบบเรยนนอยางสน ๆ โดย

ไมตองกงวลวาจะไมถกตอง

1. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

2. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

3. คดเปน คอ .........................................................................................................................

....................................................................................................................................

4. คดเปน คอ .........................................................................................................................

.....................................................................................................................................

กจกรรมท 2

ขอใหผเรยนลองใหความเหนของผเรยนเองบางวา คดเปนคออะไร โดยไมตองกงวลวาจะไม

ถกตอง

คดเปน คอ ...........................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

.......................................................................................................................................................

~ 112 ~

ขอใหผเรยนนาบนทกความเขาใจทไดศกษาเรอง คดเปน ในกจกรรมท 1 และ 2 ไปปรกษาครวา

ทานมความเขาใจเรองคดเปนมากนอยเพยงใด ครใหคะแนนผเรยนแตละคนดวยเครองหมาย

เขาใจดมาก เขาใจดพอควร

ใหผเรยนไดศกษาเรองของคดเปนและกระบวนการคดเปนตอไปนอยางชา ๆ ไมตองรบรอน

แลวใหคะแนนความเขาใจของตวเองดวยเครองหมาย ลงในกรอบการประเมนหลงจากการทาความ

เขาใจเสรจแลว

คดเปนและกระบวนการคดเปน

“คดเปน” เปนคาไทยสน ๆ งาย ๆ ทดร.โกวท วรพพฒน ใชเพออธบายถงคณลกษณะทพง

ประสงคของคนในการดารงชวตอยในสงคมทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รนแรง และซบซอน ไดอยาง

ปกตสข “คดเปน” มาจากความเชอพนฐานเบองตนทวาคนมความแตกตางกนเปนธรรมดา แตทกคนมความ

ตองการสงสดเหมอนกนคอความสขในชวต คนจะมความสขไดกตอเมอมการปรบตวเองและสงคม

สงแวดลอมใหเขาหากนอยางผสมกลมกลนจนเกดความพอด นาไปสความพอใจและมความสข อยางไรกตาม

สงคมสงแวดลอมไมไดหยดนง แตจะมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและรนแรงอยตลอดเวลากอใหเกดปญหา

เกดความทกข ความไมสบายกายไมสบายใจขนไดเสมอ กระบวนการปรบตนเองกบสงคมสงแวดลอมใหผสม

กลมกลนจงตองดาเนนไปอยางตอเนองและทนการ คนทจะทาไดเชนนตองรจกคด รจกใชสตปญญา รจก

ตวเองและธรรมชาตสงคมสงแวดลอมเปนอยางด สามารถแสวงหาขอมลทเกยวของอยางหลากหลายและ

พอเพยง อยางนอย 3 ประการ คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลทางสงคมสงแวดลอม และขอมลทเกยวของกบ

ตนเองมาเปนหลกในการวเคราะหปญหาเพ อเลอกแนวทางการตดสนใจท ดท สดในการแกปญหา หรอ

สภาพการณทเผชญอยอยางรอบคอบ จนมความพอใจแลวกพรอมจะรบผดชอบการตดสนใจนนอยาง

สมเหตสมผล เกดความพอดความสมดลในชวตอยางสนตสข เรยกไดวา “คนคดเปน” กระบวนการ คดเปน อาจ

สรปไดดงน

~ 113 ~

ทานอาจารย ดร.โกวท วรพพฒน เคยกลาวไววา “คดเปน” เปนคาเฉพาะทหมายรวมทก

อยางไวในตวแลว เปนคาทบรณาการเอาการคด การกระทา การแกปญหา ความเหมาะสม ความพอด

ความเชอ วฒนธรรมประเพณ คณธรรมจรยธรรม มารวมไวในคาวา “คดเปน” หมดแลว นนคอ ตองคด

เปน คดชอบ ทาเปน ทาชอบ แกปญหาไดอยางมคณธรรมและความรบผดชอบ ไมใชเพยงแคคดอยาง

เดยว เพราะเรองดงกลาวเปนขอมลทตองนามาประกอบการคด การวเคราะหอยางพอเพยงอยแลว

กระบวนการเรยนรตามทศทางของ “คดเปน” น ผเรยนสาคญทสด ผสอนเปนผจดโอกาสจด

กระบวนการ จดระบบขอมล และแหลงการเรยนร รวมทงการกระตนใหกระบวนการคด การวเคราะหได

ใชขอมลอยางหลากหลาย ลกซงและพอเพยง นอกจากนน “คดเปน” ยงครอบคลมไปถงการหลอหลอม

จตวญญาณของคนทางาน กศน. ทปลกฝงกนมาจากพสนองนบสบ ๆ ป เปนตนวา การเคารพคณคาของ

ความเปนมนษยของคนอยางเทาเทยมกน การทาตวเปนสามญเรยบงาย ไมมมม ไมมเหลยม ไมมอตตา

“คดเปน” ปญหา กระบวนการคดเปน ความสข

ขอมลทตองนามาพจารณา

ไมพอใจ

ลงมอปฏบต ลงมอปฏบต

พอใจ

ตนเอง สงคม วชาการ

การวเคราะหและสงเคราะหขอมล

ทหลากหลายและพอเพยง

อยางละเอยดรอบคอบ

การตดสนใจ

เลอกแนวทางปฏบต

~ 114 ~

ใหเกยรตผอนดวยความจรงใจ มองในดมเสย ในเสยมด ในขาวมดา ในดามขาว ไมมอะไรทขาวไป

ทงหมด และไมมอะไรทดาไปทงหมด ทงนตองมองในสวนดของผอนไวเสมอ

จากแผนภมดงกลาวน จะเหนวา คดเปนหรอกระบวนการคดเปนนนจะตองประกอบดวย

องคประกอบตาง ๆ ดงตอไปน

1. เปนกระบวนการเรยนรทประกอบดวยการคด การวเคราะห และสงเคราะหขอมลประเภท

ตาง ๆไมใชการเรยนรจากหนงสอหรอลอกเลยนจากตาราหรอรบฟงการสอนการบอกเลา

ของครแตเพยงอยางเดยว

2. ขอมลทนามาประกอบการคด การวเคราะหตาง ๆ ตองหลากหลาย เพยงพอ ครอบคลม อยาง

นอย 3 ดาน คอ ขอมลทางวชาการ ขอมลเก ยวกบตนเอง และขอมลเก ยวกบสงคม

สงแวดลอม

3. ผเรยนเปนคนสาคญในการเรยนร ครเปนผจดโอกาสและอานวยความสะดวกในการจดการ

เรยนร

4. เรยนรจากวถชวต จากธรรมชาตและภมปญญา จากประสบการณและการปฏบตจรง ซงเปน

สวนหนงของการเรยนรตลอดชวต

5. กระบวนการเรยนรเปนระบบเปดกวาง รบฟงความคดของผอนและยอมรบความเปนมนษย

ทศรทธาในความแตกตางระหวางบคคลดงนนเทคนคกระบวนการทนามาใชในการเรยนรจง

มกจะเปนวธการสานเสวนา การอภปรายถกแถลง กลมสมพนธหรอกลมสนทนา

6. กระบวนการคดเปนนน เมอมการตดสนใจ ลงมอปฏบตแลวจะเกดความพอใจ มความสข

แตถาลงมอปฏบตแลวยงไมพอใจกจะมสตไมทรนทราย ไมเดอดเนอรอนใจ แตจะกลบยอน

ไปหาสาเหตแหงความไมสาเรจ ไมพงพอใจกบการตดสนใจดงกลาว แลวแสวงหาขอมล

เพมเตม เพอหาทางเลอกในการแกปญหาแลวทบทวนการตดสนใจใหมจนกวาจะพอใจกบ

การแกปญหานน

ทานเขาใจเรองของคดเปน และกระบวนการคดเปนหรอยง ? อยาลมใสเครองหมาย เพอประเมน

ตนเองดวย

เขาใจด เขาใจพอสมควร

~ 115 ~

เรองท 4 ฝกทกษะการคดเปน

คดเปน เปนเรองของการสรางสมประสบการณทจะทาความเขาใจกบความจรงของชวต

คดเปนนอกจากจะเปนการทาความเขาใจกบหลกการและแนวคดแลว กระบวนการเรยนรจะเนนหนกไป

ทการฝกปฏบตจากกรณตวอยาง และจากการปฏบตจรงในวถการดารงชวตประจาวน รวมทงการได

แลกเปลยนความคดและประสบการณจากการสานเสวนาหรออภปรายถกแถลงกบเพอนในกลมดวย คน

มทกษะสงกจะสามารถมองเหนทางเลอกและชองทางในการแกปญหาไดรวดเรวและคลองแคลวมากขน

ฉะนน การฝกปฏบตบอยครง และดวยวธทหลากหลายกจะชวยใหการแกปญหาไมผดพลาดมากนก ใน

ตอนสดทายนเปนการเสนอกจกรรมตวอยางใหครและผเรยนไดรวมกนปฏบตเพอเพมพนทกษะ “คด

เปน” ใหเขมแขง เฉยบคม ฉบไว จนเกดสภาพคลองเปนธรรมชาต และใชเวลาในการคด การตดสนใจท

รวดเรวขนดวย

กจกรรมฝกทกษะท 1 กรณตวอยางเรอง “ชาวบานบางระจน”

ในราวป พ.ศ. 2310 พมาขาศกไดยกทพมาโจมตกรงศรอยธยาทอยในสภาพออนแอขาดความ

สมานฉนทสามคค แตมชาวบานบางระจนกลมหนงมผนาสาคญ เชน ขนสวรรค พนเรอง นายทองแสง

ใหญ นายแทน นายดอก นายทองเหมน และนายจนหนวดเขยว ผมฝมอทางการรบโดยมพระอาจารย

ธรรมโชต พระสงฆผแกกลาทางคาถาอาคมเปนศนยรวมขวญกาลงใจไดรวมกาลงกนเขาโจมตพมาขาศก

จนไดรบชยชนะถง 7 ครง ทง ๆ ทมกาลงนอยกวามากตอมาก จนพมาไมกลาออกจากคายมารบดวย แต

ใชวธยงปนใหญมาทาลายคายของชาวบานบางระจนจนเสยหาย ผคนลมตายไปมาก ชาวบานบางระจน

สงคนไปขอปนใหญจากกรงศรอยธยากไมไดรบการอนญาตเพราะกลวพมาจะแยงชงระหวางทาง

ชาวบานบางระจนจงรวบรวมโลหะทมอยหลอปนใหญเอง แตความทขาดวชาการความร การหลอปน

ใหญจงไมประสบความสาเรจ ในทสดชาวบานบางระจนซงถนดในการรบแบบใชกาลงฝมอกไมสามารถ

เอาชนะพมาขาศกได ตองถกโจมตแตกพายไป

ประเดน

1. ถาทานเปนคนไทยในสมยนน ทานคดจะไปชวยชาวบานบางระจนตอสกบขาศกหรอไม

เพราะเหตใด

2. หากทานจะใชกระบวนการ “คดเปน” ในการตดสนใจครงน ทานจะใชขอมลประกอบการ

ตดสนใจอยางไรบาง

1) ขอมลตนเอง (ตวทานและชาวบานบางระจน)

2) ขอมลสงคมและสงแวดลอม

3) ขอมลทางวชาการ

~ 116 ~

กจกรรมฝกทกษะท 2 กรณตวอยาง เรอง ขาวทนาสนใจ

ใหผเรยนและผสอนรวมกนสนทนาถงขาวสารทไดรบการกลาวขวญและวพากษวจารณทางสอ

ในปจจบน แลวเลอกขาวทนาสนใจมา 1 ขาว ทบคคลในขาวไดตดสนใจกระทาการอยางใดอยางหนงไป

ตามทปรากฏในขาวนน สมมตวาผเรยนเปนบคคลในขาวนน ผเรยนจะตดสนใจ เหมอนบคคลในขาว

หรอไม เพราะอะไร ใหแสดงวธการแยกแยะขอมลทง 3 ดานประกอบการคดการตดสนใจใหชดเจนดวย สาระของขาว

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

การตดสนใจของทาน

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

เพราะขอมลทศกษา มดงน

ขอมลทางวชาการ

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

ขอมลทางสงคมสงแวดลอม.

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

ขอมลเกยวกบตนเอง

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

.....................................................................................................................................................................

~ 117 ~

กจกรรมฝกทกษะท 3 กรณตวอยางเรอง “เหตเกดทโนนหมากมน”

ผมสบตรมน มเขยน ประจาอย ร.พน 11 ขณะนปฏบตการอยทอรญประเทศ คนนนผมกบเพอน

อยหมวดลาดตระเวน เราจะตองแบงกนออกลาดตระเวนเปนหม ๆ ในขณะทเรารออยในบงเกอร บางคน

กนง บางคนกเอนนอน ... คยกนอยางกระซบกระซาบ เสยงปนดงอยเปนจงหวะไมไกลนก เราจะตอง

ออกลาดตระเวนตรวจดวา พวกขาศกทชายแดนจะรกลาเขามาหรอไม เราไมเคยนกดอกครบวา ทหาร

ญวนกบเขมรเสรทกาลงตอสกนนน จะรกลาเขามาในเขตของเราแมเขากาลงรบตดพนกนอย

พอไดเวลาหมของเราตองออกไปลาดตระเวน เดอนกมด คนนาทเราเหยยบยามานน เราเหนเปน

เสนดา ๆ ยดยาว... ขางหนาคอหมบานโนนหมากมน

เราเดนอยางแนใจวา จะไมมอะไรเกดขน เพราะเราไมไดอยทเสนกนเขตแดน ทนใดนนเองเสยงปนดง

ขน จากขางซาย จากขางขวา ดเหมอนจะมาทงสามดาน อะไรกนน เกดอะไรขนทบานโนนหมากมน...

เราจะทาอยางไร ผมคดวาเสยงปนมาจากปนหลายกระบอกจานวนมากกวาปนเราหลายเทานก ผม

กระโดดลงในปลกควายขางทาง ลกนองของผมกกระโดดตาม ทกคนคดถงตวเองกอน หลบกระสนเอา

ตวรอด มอผมกมปนไว ผมจะทาอยางไร สงสร อาจจะตายหมด ถอยร ไมได ไมได เราอาจจะถอยไม

รอด มนมดจนไมรวาเราตกอยในสถานการณอยางไร เพอนผมละ ผมเปนหวหนาหมตองรบผดชอบ

ลกนองของผมดวย เราทกคนมปนคนละกระบอก มกระสนจากด จะส หรอจะถอย คายทหารอยไม

หางไกลนกชวยผมทเถอะครบ ผมตองรบผดชอบตอหนาทลาดตระเวน ผมตองรบผดชอบชวตลกนอง

ผมทกคน ผมจะทาอยางไร โปรดชวยผมตดสนใจวา ผมจะสงสหรอสงถอย

ประเดน

1. ถาทานเปน ส.ต.มน มอเขยน จะตดสนใจอยางไร เพราะอะไร

2. ในการททานจะตดสนใจนน ทานตองใชขอมลอะไรบาง

วธดาเนนการ

1. วทยากรเลาเหตการณบานโนนหมากมน

2. แบงกลมสมาชกออกเปน 5 – 6 กลม เพอรวมกนคดและรวมอภปรายถกแถลงตามประเดนใน

เหตการณทเกดทบานโนนหมากมน ประมาณ 10 นาท

3. ใหทกกลมไดนาเสนอผลการคด วเคราะหตามประเดนทกาหนด

4. สรปประเดนในกลมใหญ

~ 118 ~

กจกรรมฝกทกษะท 4 กรณตวอยางเรอง “เรองของฉนเอง”

ใหผเรยนทกคนคดถงปญหาทเกดขน หรอเคยเกดขนกบตนเองมา 1 เรอง และแสดงวธการ

แกปญหานนอยางคนคดเปน โดยการแสวงหาขอมลทง 3 ดาน อยางพอเพยงมาประกอบการพจารณาใน

การแกปญหานนใหชดเจน และบนทกกระบวนการดงกลาวไวดวย

1. ลกษณะของปญหาทนาไปสกระบวนการแกปญหาแบบคนคดเปน คออะไร

2. ขอมลทง 3 ประการ ทจะนามาเปนขอมลประกอบการคดการตดสนใจเปนอยางไร ใหเสนอ

รายละเอยดของขอมลตามสมควร

3. กระบวนการวเคราะหปญหาเพอการกาหนดทางเลอกในการแกปญหาทาอยางไร มทางเลอก

กทาง อะไรบาง

4. ทานตดสนใจเลอกทางเลอกขอไหน เพราะเหตใด

5. ทานจะนาทางเลอกไปปฏบตอยางไร

6. ทานพอใจและมความสขกบการแกปญหานนหรอไม อยางไร

กจกรรมทายเลม

1. ใหครและผเรยนทงกลมชวยกนเขยนบนทกหรอบนทกลงแผนซดรอมสรปกระบวนการ

เรยนรวชา “คดเปน” ของกลมผเรยนกลมน และใหแสดงความคดเหนสน ๆ ตอผลทไดจาก

การศกษารายวชาน

2. ใหผเรยนแตละคนอธบายสน ๆ ถงสงทไดเรยนรเพมขนจากการเรยนรายวชาคดเปน

3. ครและผเรยนจดทาแฟมสะสมงานของผเรยนแตละคนในรายวชาคดเปน เพอเปนการ

ประเมนผลการเรยนรายบคคล

~ 119 ~

บทท 5

การวจยอยางงาย

สาระสาคญ

1. การวจยเปนการหาคาตอบทอยากร อยางมระบบ เพอใหไดรบคาตอบทเชอถอได

2. การวจยทาใหเกดความรใหม ๆ และผวจยไดฝกการศกษาคนควา อยางเปนระบบ

3. การวจยทาไดโดยมขนตอนการวจยอยางงาย ๆ 3 ขนตอน

4. การเขยนรายงานการวจยอยางงาย เปนการเขยนใหผอนเขาใจเหตผลททาวจย วธการ/

ขนตอนการทาวจยและผลการวจย

ผลการเรยนรทคาดหวง

เมอจบบทน ผเรยนสามารถ

4. อธบายความหมายและประโยชนของการวจยได

5. ระบขนตอนของการทาวจยได

6. อธบายวธเขยนรายงานการวจยงาย ๆ ได

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 วจยคออะไร มประโยชนอยางไร

เรองท 2 ทาวจยอยางไร

เรองท 3 เขยนรายงานการวจยอยางไร

สอการเรยนร

1. บทเรยนวจยออนไลน (http://www.elearning.nrct.net/). ของสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาต

2. เขาไปคนขอมลโดยพมพหวเรองวจยทตองการศกษาใน http://www.google.co.th

3. วารสารเอกสาร งานวจยและวทยานพนธตาง ๆ

~ 120 ~

วจยคออะไร มประโยชนอยางไร

ความหมายของการวจย

ผเรยนระดบประถมศกษา 2 คน ทตองเรยนหวขอ การวจยอยางงายในเทอมน กาลงพดคยอยาง

วตกกงวลทตองเรยนวจย ดงน

สมชาย “ทาจะแยเทอมน ตองเรยนวจยดวย มนคออะไรกไมร แตคงยากมาก ๆ แนเลย”

สมหญง “ใช ๆ พเราทอยมหาวทยาลย บอกวาปวดหวมากเลย ทาวจยนตองไปคนหนงสอ

มากมายตองรเรองสถต บอกวากวาจะทาวจยเสรจใชเวลาเปนป ๆ เลยละ”

สมชาย “แตวจยของเราแคระดบประถม และหวขอคอวจยอยางงาย คงไมยากเหมอนวจยใน

มหาวทยาลยหรอก แตทเราสงสยคอ วจยคออะไร แลวทาไมพวกเราตองเรยนวจยดวย มประโยชนอะไร”

ผเรยนหลายคน คงมปญหาขอสงสยเหมอนสมชายและสมหญง เราลองมาหาคาตอบกนเถอะวา

วจยคออะไร มประโยชนอยางไร

วจยคออะไร

การวจยเปนการหาคาตอบทสงสยทอยากรอยางเปนระบบ ไมใชคาดเดา หรอสรปเอาเอง คาตอบ

นนจงจะเชอถอได

ตวอยางเชน สงสยวา ผเรยนระดบประถมศกษาใน ศรช. แหงน ใชเวลาวางทาอะไรจะไปสงเกต

หรอสอบถามผเรยนเพยง 2-3 คน แลวมาสรปวา เวลาวางผเรยนใน ศรช. น ชอบเลนดนตรกคงไมได แต

ตองไปสงเกตหรอทาแบบสอบถามไปใหผเรยนทมจานวนมากพอจะเปนตวแทนของ ผเรยนทงหมดตอบ

แลวนามาสรปวาผเรยนสวนใหญใชเวลาวางทาอะไร เปนตน

อกตวอยางหนง เชน ถาผเรยนสงสยวาผกบงทชอบกนนน จะขนไดเจรญงอกงามในดนชนดใด

ระหวางดนทราย กบดนเหนยว ผเรยนสามารถพสจนขอสงสย โดยทดลองปลกผกบงในดนทง 2 ชนดนน

โดยตองควบคมสภาพแวดลอมทกอยางใหเหมอน ๆ กน เชน จานวนเมลดพนธผกบงทปลก การรดนา

การใสปย เมอครบเวลาทจะนาผกบงมาทาอาหารผเรยนกจะสามารถสรปไดวาผกบงสามารถขนไดดใน

ดนชนดไหนมากกวากน

การทดลองเชนนเราเรยกวา เปนการวจย เรอง “การเปรยบเทยบความเจรญเตบโตของผกบงท

ปลกในดนทรายกบดนเหนยว” ซงเปนการศกษาหาความจรงทอยากร โดยวธการทดลองปฏบตจรง และ

ทสาคญทผเรยนตองทาเพอใหการตอบคาถามนนาเชอถอคอ การจดบนทกทกขนตอนของการปลกผกบง

ในดนทง 2 ชนด ตงแตเรมตนเตรยมดน การปลก การดแลรกษา ใหนา ใสปย และบนทกผลเมอผกบงเรม

งอกจนเกบมาทาอาหารได เปรยบเทยบการเจรญเตบโตของผกบงในดนทง 2 ชนด เกยวกบจานวนตนท

งอก ความสงของตน ความสมบรณแขงแรง เปนตน

เรองท 1

~ 121 ~

จากตวอยางทง 2 เรองดงกลาว จะเหนวาทเรยกวาการวจยนนประกอบดวยสงสาคญ คอ

1. คาถาม ปญหา หรอขอสงสยตาง ๆ เชน อยากรวาเพอน ๆ ใน ศรช. ใชเวลาวางทาอะไร หรอ

สงสยวาผกบงจะขนไดดในดนทรายหรอดนเหนยว

2. กระบวนการหาคาตอบทเปนระบบ ไมใชการคาดเดา เชน ไปสงเกต สอบถาม สมภาษณ หรอ

ทดลองปฏบตจรง โดยไปศกษาวธปลกผกบง การดแลรกษา แลวมาปลกจรง สงเกต บนทกผล ทเกดขน

ทกขนตอน

3. รายงานผลการดาเนนงาน หรอเรยกวา รายงานการวจย เปนการเขยนใหผอนทราบวาทาไมจง

สนใจทาวจยเรองนน ๆ มวธการและขนตอนการทาวจยอยางไร และผลสรปทไดจากการวจยเปนอยางไร

ประโยชนของการวจย

ประโยชนของการวจย สาหรบผทาวจยเอง มหลายประการดงน

1. ทาใหมความสนใจ กระตอรอรน สงสย อยากรอยากเหนในสงรอบตว

2. ฝกการเปนคนมเหตผล เมอมปญหา ขอสงสย ตองหาคาตอบทถกตอง ไมใชการคาดเดาหรอ

สรปเอง

3. ฝกการศกษาคนควา จากแหลงความรตาง ๆ

4. ฝกการเปนคนชางคด ชางสงเกต อดทน

5. ฝกการจดบนทก เขยนเรยบเรยงอยางเปนระบบ

6. ฝกการทางานรวมกบผอน

ประโยชนของการวจย สาหรบผอน/หนวยงาน/สงคม

1. ความรใหม ทนาไปใชในการพฒนางานดานตาง ๆ

2. นวตกรรมสงประดษฐใหม ๆ

กจกรรมท 1

ใหผเรยนเขยนสรปความหมายของการวจยตามความเขาใจของตนเองและนาเสนอในการพบกลม

กจกรรมท 2

ใหผเรยนไปศกษาคนควา และยกตวอยางวา มนวตกรรม หรอสงประดษฐใหม ๆ อะไรบาง

ทเกดขนจากผลของการวจย

~ 122 ~

เรองท 2 ทาวจยอยางไร

ขนตอนของการทาวจย

โดยทวไป การวจยอยางงาย มขนตอนทเขยนเปนแผนภมได ดงน

ขนตอนแรก คาถามทตองการคาตอบ คออะไร เปนขนตอนทสาคญมาก เพราะการวจยจะเรมตนจาก

ปญหาความสนใจ ความตองการหาคาตอบในเรองใด เรองหนงของผวจยเอง

ขนตอนทสอง วธการหาคาตอบทตองการร ทาอยางไร ขนตอนนผวจยตองแสดงวาจะมแนวทาง/

วธการหาคาตอบ อยางไรบาง โดยตองเขยนรายละเอยดใหผอานมองเหนภาพรวมของ

การดาเนนการวจยทงหมด

ขนตอนทสาม รายงานผลการหาคาตอบ เปนขนตอนสดทาย เมอไดรบคาตอบจากการวจยแลว นามา

เขยนเปนรายงานใหผอนทราบวา ทาไมจงสนใจทาวจยเรองนน ๆ มวธการทาวจย

อยางไร และผลทไดจากการทาวจยเปนอยางไร

ในขนตอนของการทาวจยทง 3 ขนตอนดงกลาว มรายละเอยดและวธการดาเนนการดงตอไปน

1. คาถามทตองการคาตอบ คออะไร

เปนขนตอนแรกของการวจย ทผวจยตองตอบใหไดวา อยากรอะไร มปญหาขอสงสยอะไร

คาถามทตองการคาตอบคออะไร เรยกวา เปนคาถามการวจย

ตวอยางคาถามการวจย เชน อาหารประเภทใดทวยรนชอบกน วยรนใชเวลาวางทาอะไร ลกษณะ

ครทวยรนชอบเปนอยางไร ผกชขนไดดในดนชนดใด ฯลฯ เปนตน

ทมาของคาถามการวจย ไดมาจากปญหา ขอของใจ ความสนใจของผวจยเอง หรอไดมาจากการ

พดคยกบผอนแลวเกดประเดนคาถาม หรอไดมาจากการศกษาคนควาอานหนงสอ แลวเกดความสนใจทจะ

หาคาตอบ เปนตน

ขนตอน

คาถามทตองการคาตอบ คออะไร

วธการหาคาตอบทตองการร ทาอยางไร

รายงานผลการหาคาตอบ

~ 123 ~

2. วธการหาคาตอบทตองการร ทาอยางไร

เมอผวจยมคาถามการวจยแลว ขนตอนตอไปผวจยตองเขยนแสดงใหเหนวาจะมแนวทาง/วธการ

หาคาตอบ ในเรองทสนใจหรออยากรอยางไร โดยเขยนรายละเอยด ใหครอบคลมหวขอตอไปน

1. จะทาวจยเรองอะไร (ชอเรองทวจย)

2. ทาไมจงทาเรองน (เหตผลทสนใจทาวจยเรองนคออะไร)

3. อยากรอะไรบางจากการวจย (วตถประสงคการวจย)

4. มวธการขนตอนการวจยอยางไร (อธบายรายละเอยดของการดาเนนงานวจย ระยะเวลา

แผนการดาเนนงาน)

5. ประโยชนทไดจากการวจยคออะไร

3. รายงานผลการหาคาตอบ

เปนขนตอนสดทายของการวจย เมอทาวจยเสรจเรยบรอยแลว เรยกวา เปนรายงานการวจยเขยน

เพอใหผอานเขาใจถงเหตผลททาวจย สงทอยากรในการทาวจย วธการ/ขนตอนของการทาวจย และ

ผลการวจย

กจกรรมท 3

ใหผเรยนเขยนคาถามการวจยตามความสนใจของตนเอง คนละ 3 คาถาม

กจกรรมท 4

1. ใหผเรยนแบงกลม กลมละ 5 คน

2. ในกลมใหแตละคนนาเสนอคาถามการวจยตามทตนเองสนใจทเคยเขยนไวในกจกรรมท 3

3. กลมพจารณาเลอกคาถามการวจยทนาสนใจทสดมา 1 คาถาม

4. ระดมสมองในกลมวาจากคาถามการวจยทเลอกมา จะทาวจยเรองอะไร ทาไม จงทาเรองน อยากร

คาตอบอะไร จะเกดประโยชนอยางไร และมแนวทาง/วธการทาวจยอยางไรบาง

5. สงตวแทนไปนาเสนอรายละเอยดในขอ 4 ในการพบกลมใหญ

~ 124 ~

เรองท 3 เขยนรายงานการวจยอยางไร

การเขยนรายงานการวจยอยางงาย ๆ

การเขยนรายงานการวจยอยางงาย ๆ สวนใหญจะประกอบดวยหวขอตอไปน

1. ชอเรองทวจย

2. ชอผวจย

3. เหตผลททาวจย (ทาไมจงทาวจยเรองน)

4. อยากทราบอะไรจากการวจย (วตถประสงคการวจย)

5. วธการดาเนนการวจย (ขนตอน/วธการ/ระยะเวลาการวจย)

6. ผลการวจย (ขอคนพบจากการวจย)

กจกรรมท 1

คาตอบอาจมหลากหลาย แตทสาคญคอความหมายของการวจย ตองการมศกษาคนควา หา

คาตอบอยางเปนระบบ ไมใชการคาดเดา หรอสรปเอาเอง

กจกรรมท 2

คาตอบเปนไปตามสงทผ เรยน ไดไปศกษาคนควา และยกตวอยางเกยวกบนวตกรรม ผลงาน

สงประดษฐทเกดขนจากการวจย

กจกรรมท 3

คาตอบเปนไปตามคาถาม การวจยของผเรยนแตละคน

กจกรรมท 4

คาตอบในขอ 4 ใหครอบคลมชอเรองทวจย เหตผลความเปนมาททาวจย วตถประสงคการวจย

วธการ/ขนตอนการวจย ประโยชนไดรบจากการวจย

กจกรรมท 5

คาตอบใหครอบคลมชอเรองทวจย ชอผวจย เหตผลททาวจย วตถประสงคการวจย วธการ

ดาเนนการวจย ผลการวจย

กจกรรมท 5

ใหผเรยนแบงกลมไปศกษาคนควารายงานการวจยในเอกสารหรอเวบไซตและเขยนสรปรายงานการ

วจยทสนใจ ใหครอบคลมทง 6 หวขอ ขางตน เปนรายงานกลมสงครประจากลม

เฉลยกจกรรม

~ 125 ~

บทท 6

ทกษะการเรยนรและศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

ในปจจบนโลกมการแขงขนกนมากขน โดยเฉพาะการประกอบอาชพตาง ๆ จาเปนตอง

มความรความสามารถ ความชานาญการ ทงภาคทฤษฎ และปฏบต ผ ท ประสบผลสาเรจในอาชพของ

ตนเอง จะตองมการคนควา หาความรจากแหลงเรยนรตาง ๆ เพอเพ มพนความรความสามารถให

สอดคลองกบการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การทจะจดการอาชพใหไดผลสาเรจนนจาเปนตองมปจจย

หลายดาน การเรยนรปจจยดานศกยภาพหลกของพนท เปนเรองทสาคญเรองหนงทตองเรยนร

เรองท 1. ความหมายความสาคญของศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

ศกยภาพหลกของพนท คอ ทกษะการเรยนรทสาคญทจะตองนามาพฒนา เปนขอมลหลกในการ

ประกอบอาชพหรอพฒนาอาชพเปนขอมลสาคญทจะทาใหการประกอบอาชพ หรอการพฒนาอาชพนน

ๆ เพมขดความสามารถในการยกระดบคณภาพชวต และสงคม เปนทกษะการเรยนรทคานงถงสภาพแต

ละพนทท มความแตกตาง และมความตองการของทองถนไมเหมอนกน ความสาเรจในการประกอบ

อาชพในพนทหนง อาจไมเปนความสาเรจในอกพนทหนงได การศกษาเรองการประกอบอาชพหรอ

พฒนาอาชพจงตองเนนการศกษาศกยภาพหลกของพนทเปนสาคญ

ในสภาพปจจบนดวยพลวตหรอการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ สงคม และการสอสาร

เทคโนโลยของโลกเปนไปอยางรวดเรว และรนแรง สงผลตอสงคมไทย ทงการแขงขนในระดบชาต และ

ระดบโลก ทงระดบภมภาคอาเซยน และทกภมภาคอน ๆ ของโลกดวย การจดการศกษาดานอาชพใน

ปจจบนจงตองเปนการพฒนาประชากรของประเทศใหมความร ความสามารถ และทกษะการเรยนรใน

การประกอบอาชพ เปนการแกปญหาการวางงาน และสงเสรมความเขมแขงใหแกเศรษฐกจชมชน ซง

กระทรวงศกษาธการไดกาหนดยทธศาสตร 2555 ภายใตกรอบเวลา 2 ป ทจะพฒนา 5 ศกยภาพ ของพนท

ใน 5 กลมอาชพใหม สามารถแขงขนไดใน 5 ภมภาคหลกของโลก “รเขา รเรา เทาทน เพอแขงขนไดใน

เวทโลก” และกระทรวงศกษาธการไดกาหนดภารกจทจะพฒนายกระดบการจดการศกษา เพอพฒนา

ศกยภาพ และขดความสามารถใหประชาชนไดมอาชพทสามารถสรางรายไดทมนคงเปนบคคลทม

ระเบยบวนยเปยมไปดวยคณธรรม จรยธรรม มจตสานกความรบผดชอบตอตนเอง และสงคมภายใต

หลกการพนฐาน ทคานงถงศกยภาพ และบรบทของพนททแตกตางกน โดยเนนการประกอบอาชพให

สอดคลองกบหลกการพนท และการพฒนา 5 ศกยภาพหลก ของพนทใน 5 กลมอาชพใหม คอ กลม

อาชพดานเกษตรกรรม อตสาหกรรม พาณชยกรรม ความคดสรางสรรค การบรหารจดการและบรการ

ตามยทธศาสตร 2555 ของกระทรวงศกษาธการไดอยางตอเนองตลอดชวต โดยเนน 5 ศกยภาพของพนท

คอ ศกยภาพของธรรมชาตใน

~ 126 ~

แตละพนท ศกยภาพของศลปวฒนธรรม ประเพณ องคความร ภมปญญา และวถชวตของแตละพนท และ

ศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละพนท

เรองท 2. การวเคราะหศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพ

1.ศกยภาพของทรพยากรธรรมชาตในแตละพนท หมายถง สงตาง ๆ(สงแวดลอม) ทเกดขนเอง

ตามธรรมชาตและมนษย สามารถนามาใชประโยชนได เชน บรรยากาศ ดน นา ปาไม ทงหญา สตวปา

แรธาต พลงงาน และกาลงแรงงานมนษย เปนตน ดงน น การแยกแยะเพ อนาเอาศกยภาพของ

ทรพยากรธรรมชาตในแตละพ นทเพอนามาใชประโยชนในดานการประกอบอาชพตองพจารณาวา

ทรพยากรทางธรรมชาตทจะตองนามาใชในการประกอบอาชพในพนทมหรอไมมเพยงพอหรอไม ถาไม

ม ผ ประกอบการตองพจารณาใหมวาจะกอบอาชพท ตดสนใจเลอกไวหรอไม เชน การผลตนาแร

ธรรมชาต แตในพนทไมมตานาไหลผานและไมสามารถขดนาบาดาลได ซ งผ ประกอบการจะตอง

พจารณาวายงจะประกอบอาชพนอกหรอไม และถาตองการประกอบอาชพนจรงๆเนองจากตลาดมความ

ตองการมากตองพจารณาวาการลงทนหาราตทจะมาใชในการผลตคมหรอไม

2.ศกยภาพของพนทตามหลกภมอากาศ หมายถง ลกษณะของลมฟาอากาศทมอยประจาทองถน

ใดทองถนหนงโดยพจารณาจากคาเฉลยของอณหภมประจาเดอน และปรมาณนาฝนในชวงระยะเวลา

ตางๆของป เชนภาคเหนอของประเทศไทยมอากาศหนาวเยนหรอเปนแบบสะวนนา (Aw) คอ อากาศ

รอนชนสลบกบฤดแลงเกษตรกรรม กจกรรมททารายไดตอประชากรในภาคเหนอ ไดแก การทาสวน ทา

ไร ทานา และเลยงสตวภาคใตเปนภาคทมฝนตกตลอดทงป ทาใหเหมาะแกการปลกพชเมองรอน ท

ตองการความชมชนสง เชน ยางพารา ปาลมนามน เปนตน ดงนนการประกอบอาชพอะไรกตามจาเปน

พจารณาสภาพภมอากาศดวย

3. ศกยภาพของภมประเทศและทาเลทตงของแตละพนท หมายถงลกษณะของพนทและทาเล

ทตงในแตละจงหวด ซงมลกษณะแตกตางกน เชน เปนภเขา ทราบสง ทราบลม ทราบชายฝง สงทเราตอง

ศกษาเกยวกบลกษณะภมประเทศ เชน ความกวาง ความยาว ความลาดชน และความสงของพนท เปนตน

ซงในการประกอบอาชพใดๆกตามไมวาจะเปนการผลต การจาหนาย หรอการใหบรการกตามจาเปนตอง

พจารณาถงทาเลทตงทเหมาะสม

4.ศกยภาพของศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตของแตละพนท จากการทประเทศ

ไทยมสภาพภมประเทศ ภมอากาศ และทรพยากรธรรมชาตทแตกตางกนออกไปในแตละภาค จงมความ

แตกตางกนในการดารงชวตของประชากรทงดานวฒนธรรม ประเพณ และการประกอบอาชพระบบการ

เกษตรกรรม สงคมไทยเปนสงคมเกษตรกรรม (agrarian society) กลาวคอ ประชากรรอยละ 80 ประกอบ

อาชพเกษตรกรรม หรอกลาวอกนยหนงไดวา คนไทยสวนใหญมวถชวตผกพนกบระบบการเกษตรกรรม

และระบบการเกษตรกรรมนเอง ไดเปน ทมาของวฒนธรรมไทยหลายประการ เชน ประเพณขอฝน

ประเพณลงแขก และการละเลน เตนการาเคยว เปนตน

~ 127 ~

5.ศกยภาพของทรพยากรมนษยในแตละพนท หมายถง เปนการนาศกยภาพของแตละบคคลใน

แตละพนทมาใช ในการปฏบตงานใหเกดประโยชนสงสด และสรางใหแตละบคคลเกดทศนคตทดตอ

องคการ ตลอดจนเกดความตระหนกในคณคาของตนเอง เพอนรวมงานและองคการ เมอพจารณาถง

ทรพยากรมนษยในแตละพนท โดยเฉพาะภมปญญาไทย แมวากาลเวลาจะผานไป ความรสมยใหมจะ

หลงไหลเขามามาก แตภมปญญาไทยกสามารถปรบเปลยนใหเหมาะสมกบยคสมย เชนการรจกนา

เครองยนตมาตดตงกบเรอ ใสใบพดเปนหางเสอ ทาใหเรอสามารถแลนไดเรวขน เรยกวา เรอหางยาว การ

รจกทาการเกษตรแบบผสมผสาน สามารถพลกฟนคนธรรมชาตใหอดมสมบรณแทนสภาพเดมทถก

ทาลายไป การรจกออมเงน สะสมทนใหสมาชกกยม ปลดเปลองหนสน และจดสวสดการแกสมาชก จน

ชมชนมความมนคง เขมแขง สามารถชวยตนเองไดหลายรอยหมบานทวประเทศ เชนกลมออมทรพยคร

วง จงหวดนครศรธรรมราชจดในรปกองทนหมนเวยนของชมชน

จะเหนไดวา การวเคราะหศกยภาพมความสาคญและจาเปนตอการพฒนาอาชพใหเขมแขงมาก

หากไดวเคราะหแยกแยะศกยภาพของตนเองอยางรอบดาน ปจจยภายในตวตนผประกอบการ ปจจย

ภายนอกของผประกอบการ โอกาสและอปสรรคในการประกอบธรกจการคา ยงวเคราะหไดมากและ

ถกตองแมนยามาก จะทาใหผประกอบการรจกตนเอง อาชพของตนเองไดดยงขนเหมอนคากลาว รเขา ร

เรา รบรอยครง ชนะทงรอยครง

~ 128 ~

เรองท 3 ตวอยางอาชพทสอดคลองกบศกยภาพหลกของพนท

1. กลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

กลมการผลต เชน การผลตไมดอกเพอการคา การผลตปยอนทรย การผลตไกอนทรย

กลมแปรรป เชน การแปรรปปลานลแดดเดยว การแปรรปทาไสกรอกจากปลาดก

กลมเศรษฐกจพอเพยง เชน การเกษตรแบบยงยน การเกษตรผสมผสานตามแนวทาง

เกษตรทฤษฎใหม และแนวทางเศรษฐกจพอเพยง

การฝกอบรมเกษตรทางเลอก ภายใตเศรษฐกจพอเพยง

ตวอยางอาชพ การปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาต

ปจจบนการเพาะปลกของประเทศไทยประสบปญหาหลายประการทสาคญ ประการแรกคอ

พนททาการเกษตรสวนใหญเปนดนทขาดความอดมสมบรณ ประการทสองเกษตรกรประสบปญหา

แมลงศตรรบกวนและหนทางท เกษตรกรเลอกใชแกปญหาสวนใหญกคอสารเคมฆาแมลง ซ งเปน

อนตรายตอเกษตรกรผผลตและผบรโภค และเกดมลพษในสภาพแวดลอม ทางการแกปญหาดงกลาวตาม

แนวพระราชดารกคอ “แนวทางการเกษตรธรรมชาตแบบยงยน ตามแนวพระราชดาร” ซงจะเปนแนวทาง

ทจะทาใหดนเปนดนทมความอดมสมบรณ เปนดนทมชวต มศกยภาพในการผลตและใหผลผลตทาง

การเกษตรทปลอดภยจากสารพษตาง ๆ ทางการเกษตร ดงนน ผเรยนควรมความร ความเขาใจ ทกษะและ

เจตคตเกยวกบ แนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว หลกเกษตรธรรมชาต การปรบปรงดน

โดยใชปยอนทรยและปยชวภาพ ดนและอนทรยวตถในดน ชมแปลงสาธต-ทดลองเกษตรธรรมชาต การ

ปองกนและกาจดศตรพชโดยวธเกษตรธรรมชาต การทาสมนไพรเพ อปองกนและกาจดศตรพช

มาตรฐานเกษตรธรรมชาต ศฝก. ฝกปฏบตการทาปยหมก ปยนาชวภาพและนาสกดชวภาพ ฝกปฏบตการ

เพาะกลาและฝกปฏบตงานในแปลงเกษตร มาตรฐานเกษตรธรรมชาต MOA มาตรฐานเกษตรธรรมชาต

ศฝก. การจดดอกไม การแปรรปผลผลตการเกษตร การวางแผนการปลกพชผกโดยวธเกษตรธรรมชาตใน

อนาคต การตดตามผลและใหคาแนะนา

~ 129 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานเกษตรกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะห ทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

- ดนมความสมบรณ

- ไมมแมลงศตรรบกวน

- มแหลงนา และลกษณะภมประเทศทเปนทราบลมแมนาทอดม

สมบรณเหมาะสมในการทาการเกษตร

2 การวเคราะห พนทตามลกษณะ

ภมอากาศ

ฤดกาล ภมอากาศเหมาะสมตอการปลกพชผก เชน ไมอยในพนท

นาทวม มอากาศเยนไมรอนจด

3 การวเคราะห ภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- เปนฐานการผลตทางการเกษตร

- มแหลงชลประทาน

- ไมมความเสยงจากภยธรรมชาตทมผลความเสยหายรนแรง

- มพนทพอเพยงและเหมาะสม.

- มการคมนาคมทสะดวก

4 การวเคราะห ศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

- มวถชวตเกษตรกรรม

- ประชาชนสนใจในวถธรรมชาต

5 การวเคราะห ทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

- มภมปญญา/ผร เกยวกบเกษตรธรรมชาต

- มกระแสการสนบสนนเกษตรธรรมชาตจากสงคมสง

~ 130 ~

2. กลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม

ภาคการผลต ไดแก

กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส เชน ชางไฟฟาอตสาหกรรม ชางเชอมโลหะดวย

ไฟฟาและแกส ชางเชอมเหลกดด ประต หนาตาง ชางเดนสายไฟฟาภายในอาคาร ชางเดนสายและตดตง

อปกรณไฟฟา

กลมเสอผา สงทอ เชน การทาซลคสกรน การทาผามดยอมและมดเพนท การทาผา

ดวยกกระตก การทาผาบาตค

กลมเครองยนต เชน การซอมรถจกรยานยนตและเครองยนต ชางเครองยนตชมชน

ชางเคาะตวถงรถยนต

กลมศลปะประดษฐและอญมณ เชน การแกะสลกวสดออนเบองตน การขนรป

กระถางตนไมดวยแปนหมน การทาของชารวยดวยเซรามค การออกแบบเครองโลหะและรปภณฑอญ

มณ

ตวอยางอาชพ การเปนตวแทนจาหนายทพกและบรการทองเทยวในแหลงทองเทยวเชง

วฒนธรรม ในกลมประเทศภมภาคอาเซยนโดยใชคอมพวเตอรอนเตอรเนต

สบเนองจากความเปลยนแปลงของประชาคมโลกทมการตดตอสอสารกนมากขนอยางรวดเรว

และกลมประเทศอาเซยนไดมนโยบายใหเกดประชาคมอาเซยนขน ซงหมายถงคนในภมภาคดงกลาจะ

ตดตอไปมาหาสกนมากขน และในการนการเดนทางทองเทยวของประชาชนกจะมมากขนจากความ

สนใจใครรใครเหนเกยวกบประเพณวฒนธรรมของชาตเพอนบาน การทองเทยวเปนอตสาหกรรมบรการ

ทมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวทวโลก โดยมเอกลกษณเฉพาะตวซงแตกตางจากอตสาหกรรมประเภท

อนๆ คอการสรางรายไดเปนเงนตราตางประเทศเขาประเทศเปนจานวนมหาศาล เมอเทยบกบรายไดจาก

สนคาอนๆ การขยายตวของอตสาหกรรมการทองเทยวดงกลาว ทาใหธรกจทเกยวของกบการทองเทยว

ไดแก ธรกจโรงแรม รานอาหาร คมนาคม และขนสง มการขยายตวตามไปดวยและการทองเทยวยงถกใช

เปนเครองมอในการกระจายรายไดและความเจรญไปสภมภาคตาง ๆ กอใหเกดการสรางงานสรางอาชพ

ใหแกชมชนในทองถน และยงมบทบาทในการกระตนใหเกดการผลตและการนาเอาทรพยากรธรรมชาต

ตาง ๆ มาใชใหเกดประโยชนอยางเหมาะสม โดยอยในรปของสนคาและบรการเกยวกบการทองเทยว

ดงนน การรวบรวมนาเสนอขอมลการใหบรการเกยวกบการทองเทยวโดยการเปนตวกลางระหวางสถาน

ประกอบการ/ผประกอบการกบผใชบรการ จงเปนอาชพทนาสนใจและมโอกาสกาวหนาสง ดงนน

ผเรยนจงควรมความร ความเขาใจ ทกษะ และเจตคตเกยวกบธรกจทพกและการใหบรการการทองเทยว

~ 131 ~

เชงวฒนธรรมในกลมประเทศอาเซยน การใชคอมพวเตอรอนเตอรเนตสาหรบการเปนตวแทนจาหนาย

ระหวางเจาของ/ผประกอบการการทองเทยวเชงวฒนธรรมกบผใชบรการผานทางอนเตอรเนต การเจรจา

ตอรองในฐานะตวแทนจาหนาย การประเมนผลและพฒนาธรกจของตน

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานอตสาหกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

ขอมลของแหลงทองเทยว

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ แหลงทองเทยวมบรรยากาศทเหมาะสม

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

มทาเลทตงในชมชน สงคม ทมการคมนาคมสะดวก

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

- ทนทางสงคมและวฒนธรรม การบรโภคของตลาดโลกม

แนวโนมกระแสความนยมสนคาตะวนออกมากขน

- มศลปะ วฒนธรรม ประเพณ และวถชวตแบบดงเดม และเปน

เอกลกษณ

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

แรงงานมทกษะฝมอและระบบประกนสงคม และมความสามารถ

ในการใชเทคโนโลย

~ 132 ~

3. กลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม

การคาและเศรษฐกจพอเพยง ไดแก

กลมพฒนาผลตภณฑ การออกแบบและพฒนาบรรจภณฑเพอชมชน การ

พฒนาผลตภณฑเพอชมชน การพฒนาและออกแบบผลตภณฑ

การขายสนคาทางอนเทอรเนต (e-Commerce) การสรางรานคาทางอนเทอรเนต

กลมผประกอบการ เชน การประกอบการธรกจชมชน รานคาปลกกลมแมบาน

และวสาหกจชมชน

ตวอยางอาชพ โฮมสเตย

อาชพโฮมสเตย เปนการประกอบอาชพโดยนาตนทนทางสงคม คอ ทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมมาบรหารจดการเพอเพมมลคาจงใจใหนกทองเทยวเขามาสมผสกบการทองเทยวเชงอนรกษ

ในรปแบบโฮมสเตย ในการจดการศกษาวชาอาชพโฮมสเตย ยดหลกการของการศกษาตลอดชวต โดย

ใหสงคมเขามามสวนรวมในการจดการศกษา เนนการพฒนาสาระและกระบวนการเรยนรโดยใชชมชน

เปนฐาน ควบคกบสรางองคความรในการประกอบอาชพโฮมสเตย ภายใตยทธศาสตรการใชตนทนทาง

ธรรมชาต ทนทรพยากรบคคล ทนภมปญญาและแหลงเรยนร ทนทางวฒนธรรม ทนงบประมาณของ

รฐ และทนทางความรมาใชจดกจกรรมการเรยนร การจดการศกษาอาชพโฮมสเตย เปนการจดการ

กจกรรมการเรยนรทเสรมสรางศกยภาพใหผเรยนไดมความร และสามารถพฒนาตนเองและกลมไปส

การบรหารจดการทมมาตรฐาน เปนไปตามหลกการของโฮมสเตย นาไปสการเชอมโยงองคความรท

หลากหลาย ซงเกดจากฝกประสบการณโดยการจดทาโครงการประกอบอาชพโฮมสเตย ดงนน ผเรยน จง

ควรมความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบสถานการณการทองเทยว นโยบายการทองเทยวของ

ประเทศไทย ความรพนฐาน และมาตรฐานการจดการโฮมสเตย การจดกจกรรมนาเทยว การตอนรบ

นกทองเทยว การบรการ มคคเทศก การสรางเครอขายการทองเทยวโฮมสเตย การประกอบอาหาร การ

ปฐมพยาบาลเบองตน ภาษาองกฤษเพอการทองเทยวและ การบรหารจดการ

~ 133 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานพาณชยกรรม

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

- มแหลงทองเทยวทเปนจดสนใจแปลกชวนใหผคนมาเทยว และ

พกคางคน

- มโปรแกรมทนาสนใจในการศกษาธรรมชาต และพกผอนทด

- ไมถกรบกวนจากแมลงและสตวอน ๆ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - ใกลแหลงนา ทะเล มทวทศนทสวยงาม

- ภมอากาศไมแปรปรวนบอย ๆ

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- มทาเลทตงพอดไมใกลไกลเกนไป

- มการคมนาคมสะดวกในการเดนทาง

- ขอมลแตละพนททเราเลอกอยใกลจดทองเทยวหรอไม สะดวกใน

การเดนทางดวยความปลอดภยเพยงใด มคแขงทสาคญหรอไม

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

เปนแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมทเปนธรรมชาต อยในพนทมการ

ประชาสมพนธทดจากองคกรทองเทยว

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

- มผประกอบการ และแรงงานทมความรความสามารถ

- มความรวมมอจากชมชนในดานการเปนมตรกบแขกทมาใช

บรการ

4. กลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค

คอมพวเตอรและธรการ ไดแก

Software

กลมออกแบบ เชน โปรแกรม AUTO CAD เพองานออกแบบกอสราง ออกแบบชนสวน

อตสาหกรรม เขยนแบบเครองกลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร Solid Work

กลมงานในสานกงาน เชน Office and Multimedia การจดทาระบบขอมลทางการเงน

และบญชดวยโปรแกรม Excel และโปรแกรมบญชสาเรจรปเพอใชในการทางานทางธรกจ

การใชคอมพวเตอรในสานกงานดวยโปรแกรม Microsoft Office

การพฒนาโปรแกรมดวย MS Access โดยใชระบบงานบคคล

การใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร สาหรบการประกอบธรกจบนอนเทอรเนต

Hardware

ชางคอมพวเตอร เชน ซอม ประกอบ ตดตงระบบบารงรกษาคอมพวเตอรและเครอขาย

~ 134 ~

ตวอยางอาชพ ภาพเคลอนไหว (Animation) เพอธรกจ

ในปจจบนเทคโนโลยกาวเขามามบทบาทในชวตประจาวนของมนษย มากขน สงหนงทเหนได

วามการเตบโต อยางรวดเรวนนคอธรกจอตสาหกรรมดาน Animation การสรางความบนเทง และงาน

สรางสรรคการออกแบบโดยการใชคอมพวเตอร หลกสตรทางดาน Animation จงนาจะตอบสนองความ

ตองการของกลมธรกจ Animation หลกสตร Animation เพอธรกจ เปนหลกสตรอาชพทสรางสรรค

สามารถนาไปประกอบอาชพทสรางรายไดเปนอยางด ทงในปจจบนและอนาคต ดงนน ผเรยนควรม

ความร ความเขาใจ ทกษะและเจตคตเกยวกบความหมาย ความสาคญ และประโยชนของความคด

สรางสรรค เทคนคการคดเชงสรางสรรค การกาจดสงกดกนความคดเชงสรางสรรค ความรเบองตน

เกยวกบ Animation เพอธรกจ การออกแบบ Animation เพอธรกจ Animation Workshop ประโยชนและ

โทษของการใชคอมพวเตอร จรรยาบรรณในการประกอบอาชพ กฎหมายทเกยวของเกยวกบการ

ประกอบอาชพ การทาธรกจ Animation

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานความคดสรางสรรค

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

ขอมลของทรพยากรธรรมชาต ทพอเพยง และสะดวกในการเขาถง

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ - อณหภม 2 ความชน2 ความกดอากาศ2 ลม2 และปรมาณนาฝน2 รวมไป

ถงปจจยทเกยวของอนในทางอตนยมวทยา 2

4

ทตงตามแนวละตจด4

- มขอมลของภมอากาศ

ความใกลไกลจากทะเล

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

มขอมลภมประเทศ และทาเลทตงตาง ๆ

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

มขอมลเกยวกบวฒนธรรม ประเพณ ทผสมผสานของหลายพนท

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

มแรงงานทมทกษะฝมอ ความร ความสามารถในการใชเทคโนโลย

การสงเสรมโอกาสทางการศกษาอยางตอเนอง

~ 135 ~

5. กลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ

กลมทองเทยว ไดแก การอบรมมคคเทศก พนกงานบรการอาหารและเครองดม

พนกงานผสมเครองดม การทาอาหารวางนานาชาต การฝกอบรมภาษา และธรกจโฮมสเตย

กลมสขภาพ ไดแก การนวดแผนไทย นวดลกประคบ สปาการดแลเดกและผสงอาย

กลมการซอมแซม และบารงรกษา การซอมเครองปรบอากาศรถยนต การซอม

เครองยนตดเซล การซอมเครองยนตเบนซน การซอมเครองยนตเลกเพอการเกษตรการซอมจกร

อตสาหกรรม

คมนาคมและการขนสง จานวน 1 หลกสตร

วชาชพดาน Logistics หรอการขนสงสนคาทางอากาศและทางเรอ

การกอสราง

กลมชางตาง ๆ เชน การปกระเบอง ชางไมกอสราง ชางสอาคาร

กลมการผลตวสดกอสราง เชน การทาบลอคคอนกรต การผลตซเมนต

ตวอยางอาชพ การพฒนากลมอาชพทอผาพนเมอง

4ในปจจบน 4น ผาพนเมองของไทยในภาคตางๆ กาลงไดรบการอนรกษฟนฟ และพฒนา รวมทง

ไดรบการสงเสรมใหนามาใชสอยในชวตประจาวนกนอยางกวางขวางมาก ดงนน จงเกดมการผลตผา

พนเมองในลกษณะอตสาหกรรมโรงงาน โดยมบรษทจางชางทอ ทาหนาททอผาดวยมอตามลวดลายท

กาหนดให โรงงานหรอบรษทจดเสนไหมหรอเสนดายทยอมสเสรจแลวมาใหทอ เพอเปนการควบคม

คณภาพ บางแหงจะมคนกลางรบซอผาจากชางทออสระซงเปนผปนดาย ยอมส และทอตามลวดลายท

ตองการเองทบาน แตคนกลางเปนผกาหนดราคาตามคณภาพและลวดลายของผาทตลาดตองการในบาง

จงหวดมกลมแมบานชางทอผาทรวมตวกนทอผาเปนอาชพเสรม และนาออกขายในลกษณะสหกรณ

เชน กลมทอผาของศลปาชพอยางไรกตามในสภาพทไดกลาวมาแลวขางตนนนเปนการทอเพอขายเปน

หลก การทอผาพนบานพนเมองหลายแหงยงทอลวดลายสญลกษณดงเดม โดยเฉพาะในชมชนทมเชอ

สายชาตพนธบางกลมทกระจายตวกนอยในภาคตางๆ ของประเทศไทย ศลปะการทอผาของกลมชน

เหลานจงนบวาเปนเอกลกษณเฉพาะกลมอยจนถงทกวนน หากจะแบงผาพนเมองของกลมชนเหลานตาม

ภาคตางๆ เพอใหเหนภาพชดเจนขน 0ในภมภาคตางๆ

และมการปรบปรงพฒนาสสน คณภาพ และ

ลวดลาย ใหเขากบรสนยมของตลาด ดงนน ผ เรยนจงควรมความร ความสามารถ ทกษะและเจตคต

เกยวกบการวเคราะหสภาพกลมอาชพ/ธรกจของกลมอาชพทอผาพนเมอง และวเคราะหสถานภาพของ

กลมอาชพ/ธรกจ

~ 136 ~

การวเคราะห 5 ศกยภาพของพนท ในกลมอาชพใหมดานบรหารจดการและการบรการ

ท ศกยภาพ รายละเอยดทควรพจารณาในประเดน

1 การวเคราะหทรพยากรธรรมชาตในแต

ละพนท

มทรพยากรธรรมชาตทสามารถนามาเปนวตถดบ

2 การวเคราะหพนทตามลกษณะภมอากาศ มภมอากาศทเหมาะสม

3 การวเคราะหภมประเทศ และทาเลทตง

ของแตละพนท

- เปนศนยกลางหตถอตสาหกรรม

- มถนนทเออตอการบรการดานการคา การลงทน และการ

ทองเทยวเชอมโยงกบประเทศเพอนบาน สามารถตดตอคาขายกบ

ประเทศเพอนบาน มพนทชายแดนตดกบประเทศเพอนบาน ม

อาณาเขตตดตอกบประเทศเพอนบาน การคาชายแดน

4 การวเคราะหศลป วฒนธรรม ประเพณ

และวถชวตของแตละพนท

มแหลงอตสาหกรรมทเกยวของ ทนทางสงคมและวฒนธรรม

5 การวเคราะหทรพยากรมนษยในแตละ

พนท

มภมปญญา และฝมอแรงงาน

1. ใหผเรยนรวมกลม และอภปรายวาศกยภาพหลกของพนทในการพฒนาอาชพในพนทชมชน

ของตนเองควรจะเนนศกยภาพใดเปนพเศษ เพราะเหตใด

กจกรรม

2. ใหผ ใหผ เรยนรวมกลม และอภปรายวาอาชพความคดสรางสรรคในพนทของชมชนของ

ตนเอง ควรเนนจะเนนเรองใดเปนพเศษ เพราะเหตใด

~ 137 ~

คณาพร คมสน. 2540 การพฒนารปแบบการเรยนรดวยการนาตนเองในการอานภาษาองกฤษเพอความเขาใจสาหรบ

นกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลาย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑต สาขาหลกสตรและการสอน,

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชยฤทธ โพธสวรรณ. 2541. รายงานการวจย เรอง ความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองของผเรยนผใหญของ

กจกรรมการศกษาผใหญบางประเภท. กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

.

นดดา องสโวทย. 2550. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนวชาเคมทเนนกระบวนการเรยนรแบบนาตนเองของ

นกศกษาระดบปรญญาตร. วทยานพนธการศกษาดษฎบนฑต สาขาวชา วทยาศาสตรศกษา, มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ.

2544. การศกษาผใหญ : ปรชญาตะวนตกและการปฏบต. กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

บญศร อนนตเศรษฐ. 2544. การพฒนากระบวนการเรยนการสอนเพอเสรมสรางความสามารถในการเรยนรดวย

ตนเองของผเรยนในระดบมหาวทยาลย. วทยานพนธครศาสตรดษฎบณฑตสาขาอดมศกษา, จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

บซาน, โทน. ใชหวคด, 2541. (ธญญา ผลอนนต ผแปล). กรงเทพฯ : ขวญขาว ’95.

ฝายวชาการบสคต. 2550. ฟง คด อาน เขยน. กรงเทพฯ : สานกพมพบสคต.

ยดา รกไทย และปานจตต โกญจนาวรรณ. 2550. พดอยางฉลาด. กรงเทพฯ : ซเอดยเคชน จากด.

ราชบณฑตยสถาน. 2546. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพฯ : นานมบคสพบลเคชนส.

รงอรณ ไสยโสภณ. 2550. การจดกจกรรมทเสรมสรางความพรอมในการเรยนรโดยการชนาตนเองและความสามารถ

ในการพฒนาหลกสตรสถานศกษา. วทยานพนธศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขาอาชวศกษา,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วนษา เรซ. 2551. อจฉรยะ...เรยนสนก. กรงเทพ ฯ : อจฉรยะสรางได จากด.

วกร ตณฑวฑโฒ. 2536. หลกการเรยนรของผใหญ. กรงเทพฯ : สานกสงเสรมและฝกอบรม

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

วชย วงษใหญ. 2542. “ยกเครองเรองเรยนร : การเรยนรคอสวนหนงของชวต ทกลมหายใจคอการเรยนร”

สานปฏรป. 20 (พฤศจกายน 2542) : 55 – 61.

วภาดา วฒนนามกล. 2544. การพฒนาระบบการเรยนดวยตนเองสาหรบนกศกษาสาขาวชาชพสาธารณสข.

วทยานพนธศกษาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาหลกสตรและการสอน, มหาวทยาลยขอนแกน.

บรรณานกรม

~ 138 ~

ศรณย ขจรไชยกล. 2542. การใชโปรแกรมการแนะแนวกลมตอการเพมความพรอมของการเรยนรโดยการชนาตนเอง

ของนกศกษารอพนจชนปท 2 มหาวทยาลยกรงเทพ. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาจตวทยา

การศกษาและการแนะแนว, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศนศนย ฉตรคปต. 2545. รายงานการวจย เรอง การเรยนรรปแบบใหม : ยทธศาสตรดานนโยบายและการใช

ทรพยากร. กรงเทพ ฯ : หางหนสวนจากด ภาพพมพ.

สมคด อสระวฒน. 2538. รายงานการวจย เรอง ลกษณะการเรยนรดวยตนเองของคนไทย. กรงเทพ ฯ : คณะ

สงคมศาสตรและมนษยศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

.

สมบต สวรรณพทกษ. 2541. เทคนคการสอนแนวใหมสาหรบการศกษานอกโรงเรยน. กรงเทพ ฯ : กองพฒนาการ

ศกษานอกโรงเรยน.

2541 . รายงานการวจย เรอง ลกษณะการอบรมการเรยนรดวยตวเองของคนไทย. กรงเทพ ฯ :

คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต. 2545. แผนการศกษาแหงชาต (พ.ศ. 2545-2559). (พมพครงท 2 ).

กรงเทพ ฯ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด.

.

กรงเทพ ฯ : บรษทพรกหวานกราฟฟค จากด.

ม.ป.ป. 2545. พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 และทแกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545.

สานกบรหารงานการศกษานอกโรงเรยน. 2549. แนวคดสการปฏบต : การเรยนรโดยการชนาตนเองสาหรบผใหญ.

กรงเทพ ฯ : โรงพมพอกษรไทย.

สนทรา โตบว. 2546. การพฒนารปแบบการเรยนการสอนเพอเสรมสรางลกษณะการเรยนรดวยตนเองของนกศกษา

พยาบาล. วทยานพนธการศกษาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร, มหาวทยาลยศรนครนทรว

โรฒ.

สรางค โควตระกล. 2544. จดวทยาการศกษา. (พมพครงท 5). กรงเทพ ฯ : สานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สวฒน วฒนวงศ. 2544. จตวทยาเพอการฝกอบรมผใหญ. กรงเทพ ฯ : ธระปอมวรรณกรรม.

. 2546. การเรยนรดวยการนาตนเองของผเรยนการศกษาตอเนองสายอาชพ. วทยานพนธ

ศลปะศาสตรดษฎบณฑต สาขาอาชวศกษา, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อญชล ชาตกตสาร. 2542. การพฒนาคณลกษณะการเรยนรดวยตนเองของคนไทย. วทยานพนธ ศกษาศาสตร

มหาบณฑต สาขาการศกษาผใหญและการศกษาตอเนอง, มหาวทยาลยมหดล.

Brockett, R. G. and R. Hiemstra. 1991 . Self-direction in Learning : Perspectives in theory, research and

practice. London : Routledge. nd

~ 139 ~

. 1993. Seft-Direction in Adult Learning. (2 ed.). San Francisco : Champman and Hall, Inc. Brookfield,

S.D. 1984. “Self-Directed Learning : A Critical Paradigm” Adult Education Quarterly. 35(2) : 59-71 .

Caffarella, R.S. 1983. “Fostering Self-Directed Learning in Post-secondary Education” An Omnibus

Of Practice and Research. (November 1983) : 7-26.

Candy, P.C. 1991. Self-Directed Learning. San Francisco : Jossey-Bass Publishers. Good, C. V. 1973.

Dictionnary of Education. (3 ed.). New York : Mcgraw-Hill Book.

Griffin, C. 1983. Curriculum Theory in Adult Lifelong Education. London : Crom Helm.

Guglielmino, L. M. 1997. Development of the Self-directed Learning Readiness Scale. Georgia :

Unpublished Doctoral Dissertation, University of Georgia.

Knowles, M.S. 1975. “Self-Directed Learning : A Guide for Learner and Teacher. New York :

Association Pess.

Oddi, L.F. 1987. “Perspectives on Self-Directed Learning” Adult Education Quarterly. 38 (1987) :

97-107.

Skager, R. 1977. Curriculum Evaluation for Lifelong Education. Toronto : Pergamon Press.

. 1978. Lifelong Education and Evualuation Practice. Hamburg : Pergamon Pess and the

UNESCO Institution for Education.

Tough, A.1979. The Adult’s Learning projects. Toronto, Ontario Institute for Studies in Education.

ชยยศ อมสวรรณ. “คดเปนคอคดพอเพยง”. วารสาร กศน., มนาคม 2550, หนา 9 – 11.

ชมพล หนสง และคณะ 2544. ปรชญาคดเปน (หนงสอรวบรวมคาบรรยายและบทสมภาษณ ดร.โกวท

วรพพฒน ในโอกาสตาง ๆ) กรงเทพฯ : โรงพมพอกษรไทย

ทองอย แกวไทรฮะ. “คดเปน : เพอนเรยนรสอนาคต”. วารสาร กศน. มนาคม 2550, หนา 12 – 16.

“________________”, 2546. ใตรมไทร (หนงสอเกษยณอายราชการ ทองอย แกวไทรฮะ). กรงเทพฯ :

โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ (ร.ส.พ.)

สนอง โลหตวเศษ, 2544. ปรชญาการศกษาผใหญและการศกษานอกระบบ. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

ศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

หนวยศกษานเทศก, 2552. คมภร กศน. เอกสารหลกการและแนวคดประกอบการดาเนนงาน กศน.

กรงเทพฯ : หนวยศกษานเทศก, สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตาม

อธยาศย.

อนตา นพคณ, 2528. แนวคดทางการศกษานอกโรงเรยนและการพฒนาชมชน เรอง คดเปน. กรงเทพฯ :

กรงสยามการพมพ.

กลขณษฐ ราเชนบณขวทน. เอกสารประกอบการบรรยายเรองกระบวนการวจย. ในการประชมสมมนา

rd

~ 140 ~

งานวจยโครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน 2552).

บญใจ ศรสถตนรากร. ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร. พมพครงท 3 กรงเทพฯ : บรษทย

แอนดไอ

อนเตอรมเดย จากด, 2547.

พนต เขมทอง. เอกสารประกอบการบรรยายเรอง มโนทศนการวจยในชนเรยน. ในการประชมสมมนา

งานวจย

โครงการวจยพฒนาคณภาพ กศน. ปงบประมาณ 2552 (วนท 29-30 มถนายน 2552).

พสณ ฟองศร. วจยชนเรยน หลกการและเทคนคปฏบต. พมพครงท 7. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ,

2551.

ไมตร บญทศ. คมอการทาวจยในโรงเรยน. กรงเทพฯ : สวรยาสาสน, 2549.

ศรรตน วรชาตนานกล. ความรเบองตนเกยวกบสถตและการวจย. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยกรงเทพฯ,

2545

สานกงานคณะกรรมการอาชวศกษา. วจยแผนเดยว : เสนทางสคณภาพการอาชวศกษา. กรงเทพฯ :

สานกงาน

วจยและพฒนาการอาชวศกษา, 2547.

สมเจตน ไวทยาการณ. หลกและการวจย. นครปฐม : โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544.

~ 141 ~

คณะผจดทา

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. นางรกขณา ตณฑวฑโฒ ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผเขยนและเรยบเรยง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. บทท 3 การจดการความร

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาดานการพฒนาหลกสตร กศน.

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชการบานาญ

ผบรรณาธการ และพฒนาปรบปรง

1. บทท 1 การเรยนรดวยตนเอง

ดร.รงอรณ ไสยโสภณ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. บทท 2 การใชแหลงเรยนร

นายธวชชย ใจชาญสขกจ รกษาการในตาแหนงผอานวยการ

สานกงาน กศน. จงหวดเพชรบร

นางสาวสพตรา โทวราภา สถาบนสงเสรมและพฒนานวตกรรมการเรยนร

3. บทท 3 การจดการความร

นางอจฉรา ใจชาญสขกจ สานกงาน กศน.จงหวดสมทรสงคราม

นางณฐพร เชอมหาวน สถาบนการศกษาและพฒนาตอเนองสรนธร

4. บทท 4 คดเปน

ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษาสานกงาน กศน.

~ 142 ~

5. บทท 5 การวจยอยางงาย

นางศรพรรณ สายหงษ ขาราชบานาญ

นางพชญาภา ปตวรา ขาราชบานาญ

ผพฒนาและปรบปรงครงท 2

คณะทางาน

1. นายสรพงษ มนมะโน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวศรญญา กลประดษฐ กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพมพตนฉบบ

1. นางปยวด คะเนสม กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. นางเพชรนทร เหลองจตวฒนา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

3. นางสาวกรวรรณ กววงษพพฒน กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวอรศรา บานช กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผออกแบบปก

นายศภโชค ศรรตนศลป กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

~ 143 ~

คณะผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

ทปรกษา

1. นายประเสรฐ บญเรอง เลขาธการ กศน.

2. ดร.ชยยศ อมสวรรณ รองเลขาธการ กศน.

3. นายวชรนทร จาป รองเลขาธการ กศน.

4. นางวทน จนทรโอกล ผเชยวชาญเฉพาะดานการพฒนาสอการเรยนการสอน

5. นางชลพร ผาตนนนาท ผเชยวชาญเฉพาะดานเผยแพรทางการศกษา

6. นางอญชล ธรรมวธกล หวหนาหนวยศกษานเทศก

7. นางศทธน งามเขตต ผอานวยการกลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

ผพฒนาและปรบปรง ครงท 2

1. ดร.ทองอย แกวไทรฮะ ทปรกษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

2. ดร.รงอรณ ไสยโสภณ หวหนากลมพฒนาการเรยนการสอน

3. นายสมชาย ฐตรตนอศว กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

4. นางสาววรรณพร ปทมานนท กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน

5. นางสาวชาลน ธรรมธษา กลมพฒนาการศกษานอกโรงเรยน