การศึกษาความต้องการบัณฑิต...

การศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

กลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร

คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

2555

กตตกรรมประกาศ

ขอขอบคณผเชยวชาญรองศาสตราจารย ดร.สขม เฉลยทรพย รองศาสตราจารยวภา ศภจารรกษ และ ดร.ภรด วชรสนธ ทใหความกรณา ใหขอเสนอแนะ เพอพฒนาเครองมอวจยทใชในการวจยในครงนไดอยางมประสทธภาพ

ขอขอบคณกลมตวอยางทกๆ ทานทได กรณาสละเวลาตอบแบบสอบถาม และใหความอนเคราะหใหขอมลในการสมภาษณจนสามารถด าเนนการวจยไดส าเรจไดงานวจยฉบบสมบรณ

ขอขอบส านกสงเสรมวชาการ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ในการใหทนอดหนนการวจย ท าใหงานวจยด าเนนการไดจนส าเรจลลวงไปดวยด

สดทายนความดของงานวจยฉบบนขอมอบใหแก มหาวทยาลย คณาจารยกลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารเทศศาสตรทใหก าลงใจในการชวยเหลอการด าเนนงานใหประสบผลส าเรจ

คณะผวจย พฤษภาคม 2555

หวขอวจย การศกษาความตองการบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและ สารสนเทศศาสตร ผด ำเนนกำรวจย คณาจารยกลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร หนวยงำน คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ปกำรศกษำ 2555

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและ

สารสนเทศศาสตร และเพอน าเสนอแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความของผประกอบการ

กลมตวอยางทใชในการวจยแบงเปน 2 กลม คอ 1) กลมตวอยางทเปนเชงปรมาณไดแก ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน จ านวน 400 คน 2) กลมตวอยางเชงคณภาพไดแก ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทสามารถใหขอมลในลกษณะ Key Informant ได จ านวนทงสน 5 คน เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 1) แบบสอบถาม 2) แบบสมภาษณ การวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดย คาเฉลยเลขคณต (X ) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) สวนขอมลเชงคณภาพใชการวเคราะหเนอหา ซงผลการศกษาพบวา

1) ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จากขอมลเชงปรมาณมความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจ านวน 248 คน สอดคลองกบขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทระบวาในป 2555 มความตองการประมาณ 300 กวาอตรา ตามงบประมาณทจดสรรมา แตความเปนจรงยงมความตองการรวม 700 อตรา รวมถงหอสมดแหงชาตกไดระบวา มความตองการมจ านวน 8-10 อตรา สวนชอหลกสตรคอ “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร”

2) คณลกษณะในวชาชพทมความตองการมากตามความคดเหนของผประกอบการคอ ดานงานบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหาร และดานงานเทคนคคณสมบตเฉพาะของบณฑตทตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ เปนนกประชาสมพนธ และมความคดรเรมสรางสรรค รายวชาตางๆ ทบรรจไวในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรควรมเนอหาทเกยวของกบการจดการหองสมด ความรดานเทคโนโลยสารสนเทศ คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ

บทสรปส ำหรบผบรหำร

ชอเรอง การศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ผวจย กลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร ปทท ำวจย 2555 แหลงทน ส านกสงเสรมวชาการ มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต ประจ าปงบประมาณ 2555

การวจยเรอง “การศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ

ศาสตร” ครงนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และเพอน าเสนอแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความของผประกอบการ วธด าเนนการวจยเปนการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ กลมตวอยางทใชในการวจยแบงเปน 2 กลม คอ 1) กลมตวอยางทเปนเชงปรมาณไดแก ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน การสมกลมตวอยางโดยการสมแบบเปนกลม (Cluster sampling) โดยคดเลอกสถานประกอบการทจะเปนตวแทนของประชากร โดยเปนหนวยงานทเกยวของกบการใชบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และขนาดของกล มตวอยางไดจากการใชสตร Yamane ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน 2) กลมตวอยางเชงคณภาพไดแก ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคนอาท การศกษานอกโรงเรยน กระทรวงแรงงาน ส านกงาน ก.พ. หอสมดแหงชาต และวฏจกรงาน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงทสามารถใหขอมลในลกษณะ Key Informant ได จ านวนทงสน 5 คน ตวแปรทใชศกษาไดแก ตวแปรอสระคอ ขอมลทวไปของผประกอบการ อาท ประเภทของหนวยงาน สถานภาพในหนวยงาน และหนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร สวนตวแปรตามคอ ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความของผประกอบการ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และแบบสมภาษณความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

ผลการวจยทส าคญ มดงตอไปน 1. ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จาก

ขอมลเชงปรมาณสถานประกอบการทเกบขอมลสวนใหญเปนหองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดมหาวทยาลย และบรษทเอกชน/หางราน มความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจ านวน 248 คน ซงหนวยงานมความตองการผทมวฒการศกษาตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรหนวยงานละ 1-2 คน สอดคลองกบขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทระบวา ความตองการตลาดแรงงานบณฑตทส าเรจการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในป

(5)

2555 มความตองการประมาณ 300 กวาอตรา ตามงบประมาณทจดสรรมา แตความเปนจรงยงมความตองการรวม 700 อตรา รวมถงหอสมดแหงชาตกไดระบวา ความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในป 2555 นมจ านวน 8-10 อตรา ซงถอวาปนตองการสงสด แตมจ ากดเรองงบประมาณ เพราะยงขาดแคลนบคลากรสาขานอยมาก

ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอรองการเขาสประชาคมอาเซยนทตองการของผประกอบการคอ ความรภาษาองกฤษ รองลงมาคอ ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ความตองการบณฑตในวชาชพดานบรหารคอ ความสามารถในการจดการเผยแพร และประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง ความตองการในวชาชพดานงานเทคนคคอ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ ความตองการในวชาชพดานงานบรการ คอ ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน ความตองการในวชาชพดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ คอ ความสามารถในการประยกตใชมลตมเดย ความตองการในว ชาชพดานภาษาคอมทกษะในการสอสาร และคณสมบตเฉพาะของบณฑตคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ จากผลการวจยเชงปรมาณพบวาความตองการคณลกษณะในวชาชพภาพรวม มความตองการบณฑตทมความสามารถดานสอ เทคโนโลย การสรางฐานขอมล การจดเกบและคนคนสารสนเทศ มลตมเดยเพอการเผยแพรประชาสมพนธ ทเปนเชนนอนเนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทใหความส าคญตอการพฒนาทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 และเพอเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยนทผเรยนตองมทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ประกอบดวย ความรพนฐานดานสารสนเทศ ความรพนฐานดานสอ และความรพนฐานทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กลาวคอ ผเรยนมความสามารถในการใชทกษะเหลานพฒนาความรและทกษะแหงศตวรรษท 21 ในบรบทการเรยนรเพอเขาถงเนอหาและทกษะตางๆ จะไดรจกวธเรยนร การคดเชงวพากษ การแกไขปญหา การใชขอมลขาวสาร การสอสาร การผลตนวตกรรม และสารมารถรวมมอกนท างานได นอกจากนในการพฒนาผเรยนตามกรอบมาตรฐานคณวฒซงเปนเกณฑของ สกอ.นน ตองการพฒนาผเรยนในประเดนทส าคญคอ คณธรรม จรยธรรม ความร ทกษะทางปญญา ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ จงกลาวไดวาในการจดการเรยนการสอนในรายวชาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศตองมการปรบเปลยนหลกสตรและเนอหาวชาใหสอดคลองกบสภาพความตองการบรรณารกษ/นกสารสนเทศของตลาดแรงงานในปจจบน ซงนอกจากตองมความรเฉพาะในตวพนฐานทางบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรแลว บณฑตตองมความสามารถทางดานตางๆ ใหสอดคลองกบสงคมในยคดจทล เชน การจดการหองสมดดจทล อนเทอรเนต มลตมเดย เทคโนโลย ระบบสารสนเทศดจทล เพอตอบสนองการเปดเสรการศกษาทงในกรอบอาเซยนและการคาโลก พฒนามาตรฐานการศกษาของสถาบนอดมศกษาไปสความเปนนานาชาต และ World Class University ตามระบบ เพอตอบสนองการเปลยนแปลงและความตองการของตลาดแรงงานในระดบชาตและภมภาคอาเซยน

(6)

ส าหรบประเดนความเหมาะสมของชอหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความคดเหนของผประกอบการสวนใหญเหนวาชอหลกสตรมความเหมาะสม นอกจากนชอหลกสตรทตองการเพมเตมคอ สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศศาสตร สอดคลองกบขอมลเชงคณภาพทพบวา การรบต าแหนงบรรณารกษ จะเปนไปตามเงอนไข คอ ส าเรจการศกษาทางบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร หรอทางอนทหนวยงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) เปนผก าหนด หากชอไมตรง “บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร” หรอ “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร” กก าหนดวาตองมเนอหาการศกษาทางบรรณารกษหรอหองสมดอยางนอย 30 หนวยกต สอดคลองกบทางหอสมดแหงชาตทระบวา ชอวฒทรบสมครของหอสมดแหงชาตนน คอ วฒบรรณารกษศาสตร วฒใหม ๆ ทจบมากจะเปนการจดการสารสนเทศ สารสนเทศศกษา ตองพจารณาเนอหาวชาทเรยนคอวชาหองสมด ถาจบบรรณารกษโดยตรงกไมตองตรวจแตถาจบดานอน ๆ เชน การจดการสารสนเทศนนตองตรวจวามการศกษาทางดานบรรณารกษหรอทางดานหองสมดหรอไม นอกจากนส านกงานขาราชการพลเรอนกไดใหขอคดเหนวา การตรวจสอบคณวฒของบณฑต ส านกงาน ก.พ. จะพจารณาจากมาตรฐานก าหนดต าแหนง เชน สมครต าแหนงบรรณารกษ มาตรฐานก าหนดต าแหนงจะระบวา ต องเรยนวชาเอกทางบรรณารกษไมนอยกวา 30 หนวยกต เปนตน

2. แนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความต องการของผ ป ระกอบการ ส งท ต อ ง พจารณาคอ คณล กษณะบณฑตหล กส ตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ซงจากผลการวจยพบวา คณลกษณะในวชาชพ ความตองการในระดบมากคอ ดานงานบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหาร และดานงานเทคนค วชาทควรบรรจไวในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตองมเนอหาสาระทสามารถพฒนาคณลกษณะบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คอ ความรความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน ดานการประยกตใชมลตมเดย ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมล และความสามารถในการจดการความร ทกษะการสอสาร ความสามารถในการจดการเผยแพร และประชาสมพนธ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ สวนคณสมบตเฉพาะของบณฑต ความตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ จงกลาวไดวาความรความสามารถของบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในปจจบนมความตองการบณฑตทมความรดานหองสมด ความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมด และเปนผมคณธรรมจรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ ดงนนรายวชาพนฐานของหลกสตรจงเกยวกบ 1) การจดการหองสมดประกอบดวย วชาการจดการโครงการ การจดการความร และการวางแผนเชงกลยทธส าหรบหองสมด 2) การพฒนาบคคลและความสมพนธระหวางบคคลประกอบดวย วชาการสอสารสารสนเทศ ภาวะผน า คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ รวมถงการประชาสมพนธส าหรบหองสมด 3) การบรการ ประกอบดวย วชาการใหค าปรกษาทางสารสนเทศ การบรการสารสนเทศ 4) งานเทคนค ประกอบดวย วชาการพฒนาฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ การจดหม การท ารายการ และการจดการแหลงทรพยากรสารสนเทศทางอเลกทรอนกส 5) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรม ประกอบดวย วชาการ

(7)

วเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศส าหรบหองสมด การจดการฐานขอมลในหองสมดและศนยสารสนเทศ รวมถงการออกแบบและพฒนาเวบ

3. ขอเสนอแนะทส าคญ คอ 1) จากขอคนพบคณลกษณะในวชาชพทมความตองการมากตามความคดเหนของผประกอบการคอ ดานงานบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหาร และดานงานเทคนค ดงนนรายวชาตางๆ จงควรมเนอหาทจะพฒนาบณฑตใหมความรความสามารถใหเปนทตองการของตลาดแรงงาน 2) คณสมบตเฉพาะของบณฑตทตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ เปนนกประชาสมพนธ และมความคดรเรมสรางสรรค ดงนนจงควรสอดแทรกเนอหาทเกยวของดงกลาวไวในวชาพนฐานเพอพฒนาบณฑตตอไป 3) รายวชาตางๆ ทบรรจไวในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรควรมเนอหาทเกยวของกบการจดการหองสมด ความรดานเทคโนโลยสารสนเทศ คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ

สารบญ หนา กตตกรรมประกาศ (1) บทคดยอภาษา ไทย (2) บทคดยอภาษาองกฤษ (3) บทสรปส าหรบผบรหาร (4) สารบญ (8) สารบญตาราง (10) สารบญภาพ (11) บทท 1 บทน า 1

ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคการวจย 2 ขอบเขตการวจย 2 กรอบแนวคดในการวจย 3 ค าจ ากดความทใชในการวจย 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ 6 แนวคดเกยวกบความตองการของตลาดงานและความตองการของผประกอบการ 6 การพฒนาหลกสตร 7

แนวทางการจดการเรยนการสอนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 11 คณลกษณะบณฑตทพงประสงค 14 งานวจยทเกยวของ 17

บทท 3 วธด าเนนการวจย 20 ประชากร 20 กลมตวอยาง 20 เครองมอทใชในการวจย 21 การเกบรวบรวมขอมล 24 การวเคราะหขอมล 24

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 26

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 26

(9)

ตอนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 29 ตอนท 3 คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดาน

บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทตองการ 32 ตอนท 4 ขอมลจากการสมภาษณผประกอบการ 39

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 44 สรปผลการวจย 44 อภปรายผล 49 ขอเสนอแนะ 54

บรรณานกรม 56 ภาคผนวก 57 ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญ 58 ภาคผนวก ข แบบสรปคะแนนคาดชนความสอดคลอง (IOC) 60 ภาคผนวก ค แบบสอบถามเพอการวจย 65 ภาคผนวก ง แบบสอบสมภาษณเชงลก 71

ภาคผนวก จ ตวอยางขอมลการสมภาษณ 73 ภาคผนวก ฉ หนงสอราชการ 80

คณะจดท า 85

สารบญตาราง

หนา ตารางท 3.1 ประชากรและกลมตวอยางเชงปรมาณ 21 ตารางท 4.1 จ านวนและรอยละขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 26 ตารางท 4.2 จ านวนและรอยละความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตรเขาท างานในหนวยงาน 29 ตารางท 4.3 จ านวนและรอยละความตองการผทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตร 30 ตารางท 4.4 จ านวนและรอยละความเหมาะสมของชอหลกสตร 30

(10)

ตารางท 4.5 จ านวนและรอยละชอหลกสตรทตองการเพมเตม 31 ตารางท 4.6 จ านวนและรอยละการพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตรเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน 31 ตารางท 4.7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ โดยรวม 32 ตารางท 4.8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานงานบรหาร 33 ตารางท 4.9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานงานเทคนค 34 ตารางท 4.10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานงานบรการ 35 ตารางท 4.11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ 36 ตารางท 4.12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานภาษา 37 ตารางท 4.13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณสมบตเฉพาะ ของบณฑต 37

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 1.1 กรอบในคดในการวจย 4

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

การศกษาทกระดบโดยเฉพาะอยางยงการศกษาในระดบอดมศกษา เปนปจจยทส าคญปจจยหนงในการพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนผมคณภาพ มความรความสามารถเพยงพอทจะเขาสตลาดแรงงาน และสามารถด ารงชวตอยไดอยางเหมาะสมในสภาวการณการเปลยนแปลงดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง ตลอดจนความกาวหนาทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย และรวมถงการพฒนาหลกสตรเพอใหไดหลกสตรทตรงกบความตองการของตลาดแรงงานและกาวทนการเปลยนแปลงของโลกจงเปนเครองมอทส าคญในการจดการศกษาใหบรรลผลตามความมงหมาย (รชนวรรณ ข าประดษ และอรพนธ พนนารถ, 2549)

หลกสตรมความส าคญในการพฒนาบคลากรนบตงแตการสรางคณลกษณะผเรยนใหเปนบณฑตทมคณภาพ เปนสมาชกทดของสงคม ในการพฒนาหลกสตรตองก าหนดจดมงหมายและเนอหาวชาเพอวางรากฐานความคดใหผเรยน พฒนาใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงของสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม การเรยนร สภาพแวดลอม และปจจยเกอหนนใหบคคลเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต แตกอนทจะพฒนาหลกสตรไดนน จ าเปนตองมการศกษาความตองการ และแนวโนมตลาดแรงงานบณฑต เพอใหไดสารสนเทศมาปรบปรงหลกสตรไดถกตอง เพอใหเปนหลกสตรทมประสทธภาพ อนจะสงผลใหผส าเรจการศกษามคณลกษณะตามความมงหมายของหลกสตรและตรงกบความตองการของผประกอบการ

กลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรไดเคยมการปรบปรงหลกสตรเปนหลกสตรเทคโนโลยสารสนเทศ แขนงการจดการสารสนเทศ แตจากกระแสความเปลยนแปลงในสงคมโลกจงตองมการปรบเปลยนหลกสตรและเนอหาวชาใหสอดคลองกบสภาพความตองการบรรณารกษหรอนกสารสนเทศของตลาดแรงงานในปจจบน ซงนอกจากตองมความรเฉพาะในวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรแลวบณฑตตองมความสามารถทางดานตางๆ ใหสอดคลองกบสงคมในยคสอใหม (New Media) ใหมทกษะความสามารถดานอนเทอรเนต เครอขายสงคม มลตมเดยเทคโนโลยดจทล การประมวลผลสอดจทล ระบบสารสนเทศดจทล สารสนเทศออนไลน สารสนเทศออพตคล และเครอขายความร (Knowledge Network) นบเปนสงทส าคญและจ าเปนอยางมากสอดคลองกบบทบาทของภาคการศกษาในเสาสงคมและวฒนธรรมนอกเหนอจากเสาการเมองความมนคงอาเซยนและเสาเศรษฐกจอาเซยน ทตองมการสนบสนนการเรยนรตลอดชพในประเทศสมาชกอาเซยนโดยการสนบสนนการศกษาส าหรบทกคน เสรมสรางความเขมแขงดานการศกษาเพอใหเกดประชาคมอาเซยนทมพลวตร กอปรกบความตองการตลาดแรงงานดานบรรณารกษหรอนกสารสนเทศในภาครฐบาลและเอกชนในประเทศไทยยงมความตองการบณฑตในสาขานสงดงจะเหนไดจากความตองการบณฑตประมาณ 2,000 คนในป 2551 และยงมแนวโนมความตองการในแตละปทสงขน แตก าลงการผลต

2

บณฑตยงนอยและขาดแคลน (ทมา : หนงสอพมพเดลนวส ฉบบวนท 30 พฤษภาคม 2551 หนาการศกษา) ฉะนนการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจงสอดคลองตอการเปลยนแปลงของประเทศและประชาคม โดยเฉพาะการผลตบณฑตทมทกษะดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรซงอยในความตองการของตลาดแรงงานทงในหนวยงานภาครฐและเอกชน

ดวยเหตผลขางตนท าใหกลมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรจ าเปนตองมการศกษาขอมลตางๆ ทเกยวของและเพอการวางแผนการ รวมทงการด าเนนการดานหลกสตรอยางมทศทางใหทนตอการเปลยนแปลง สอดคลองกบสถานการณของประเทศและประชาคมโลกทมการพฒนาอยางตอเนอง เปนไปตามนโยบายของมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต โดยการศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ อนจะสงผลตอการผลตบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรใหเปนทรพยากรบคคลทมคณภาพและศกยภาพตามมาตรฐานวชาชพ เปนทยอมรบทงภายในและตางประเทศ รองรบความตองการของผใชบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ทงในปจจบนและอนาคตตอไป วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาความตองการบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 2. เพอน าเสนอแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความตองกาของผประกอบการ ขอบเขตการวจย 1. ประชากรและกลมตวอยาง 1.1 ประชากรและกลมตวอยาง (เชงปรมาณ) 1) ประชากรทใชในการวจยเชงปรมาณคอ ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนจ านวนทงสน 36,542 แหง 2) กลมตวอยางไดแก ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน การสมกลมตวอยางโดยการสมแบบเปนกลม (Cluster sampling) โดยคดเลอกสถานประกอบการทจะเปนตวแทนของประเทศ ซงเปนหนวยงานทเกยวของกบการใชบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และขนาดของกล มตวอยางไดจากการใชสตร Yamane ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน 1.2 ประชากรและกลมตวอยาง (เชงคณภาพ)

1) ประชากรทใชในการวจยคอ ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคน

2) กลมตวอยางไดแก ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคนอาท การศกษานอกโรงเรยน กระทรวงแรงงาน ส านกงาน

3

ก.พ. หอสมดแหงชาต และวฏจกรงาน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงทสามารถใหขอมลในลกษณะ Key Informant ได จ านวนทงสน 5 คน 2. ตวแปรทใชในการวจย 2.1 ตวแปรตน คอ ขอมลทวไปของผประกอบการ อาท ประเภทของหนวยงาน สถานภาพในหนวยงาน และหนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 2.2 ตวแปรตาม 2.2.1 ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 2.2.2 แนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร กรอบแนวคดในการวจย การวจยครงนเปนการศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณะผวจยก าหนดกรอบ ดงภาพท 1.1

ภาพท 1.1 กรอบแนวคดในการวจย

ค าจ ากดความทใชในการวจย 1. ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หมายถง ความประสงคทจะตดสนใจรบบณฑตทจบหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานในองคกรหรอสถานประกอบการ 2. บณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หมายถง ผส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

ตวแปรตน ตวแปรตาม

21

ขอมลทวไปของผประกอบ - ประเภทของหนวยงาน - สถานภาพในหนวยงาน -หนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

- ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร - แนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

4

3. การพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หมายถง กระบวนการ วธการ หรอแนวทางในการพฒนา เพอก าหนดหลกสตรการศกษาในระดบปรญญาบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ใหมความรทงในระบบงานหองสมดและดานเทคโนโลยสารสนเทศ 4. ผประกอบการ หมายถง องคกรหรอสถานประกอบการ ทงภาครฐ รฐวสาหกจ และเอกชนทจะรบบณฑตเขาท างาน 5. คณลกษณะบณฑตท พงประสงค หมายถง คณสมบตทด ของบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทตองการของสถานประกอบการ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ไดขอมลความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอเปนแนวทางในการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความตองการของผประกอบการทงภาครฐ และเอกชน 2. ทราบแนวทางการพฒนาและปรบปรงหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอผลตและพฒนาบณฑตใหสอดคลองกบความตองการตลาดแรงงานและรองรบการกาวสประชาคมอาเซยน 3. เปนแนวทางการผลตและพฒนาบณฑตวชาชพบรรณารกษ ทมความรความสามารถในการบรหารจดการ การจดการเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมด 4. เปนแนวทางการจดการเรยนการสอนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ในการสงเสรมการศกษาและความกาวหนาทางดานวชาการทเกยวของกบการน าเทคโนโลยสารสนเทศมาประยกตใชในวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หรอสาขาทเกยวของ

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของ

แนวคด ทฤษฎ เอกสารและงานวจยทเกยวของในการศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร มแนวคดและทฤษฎทเกยวของดงน

1) แนวคดเกยวกบความตองการของตลาดงานและความตองการของผประกอบการ 2) การพฒนาหลกสตร 3) แนวทางการจดการเรยนการสอนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ

ศาสตร 4) คณลกษณะบณฑตทพงประสงค 5) งานวจยทเกยวของ ดงมรายละเอยดตอไปน

แนวคดเกยวกบความตองการของตลาดงานและความตองการของผประกอบการ จากการศกษางานวจยทเกยวของกบความตองการของตลาดงานดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร พบวามการวจยอยางตอเนอง เพอใหสถาบนการศกษาสามารถผลตบณฑตทตรงกบความตองการอยางมคณภาพ ดงมรายละเอยดตอไปน มทตา ไตรลขต (2532) ไดศกษาลกษณะต าแหนงงานดานการจดการสารนเทศตามความตองการของสถาบนธรกจเอกชน พบวาต าแหนงงานในวชาชพบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร สวนใหญตองการผมความรความสามารถพเศษดานภาษาตางประเทศ มประสบการณในการท างาน และมความสามารถในการใชคอมพวเตอร ราหน วรสทธ (2534) ไดท าการศกษาสถานภาพและแนวโนมของบรการสารสนเทศเชงพาณชยในประเทศไทย พบวาบรการสารสนเทศเชงพาณชยตองการบคลากรทมความช านาญดานคอมพวเตอรโดยเฉพาะอยางยงการใชไมโครคอมพวเตอรมากทสด และภาษาตางประเทศ ปญหาทประสบคอ ขาดแคลนบคลากรโดยเฉพาะผมความช านาญงานบรการสารสนเทศ พรอมทงเสนอใหพฒนาหลกสตรใหสอดคลองกบความตองการของตลาดงาน วรญญา โฆษตกลจร (2538) ไดศกษาเรอง บคลากรผปฏบตงานสารนเทศเชงพาณชย โดยศกษาการจางบคลากรระหวาง พ.ศ. 2536-2538 พบวา มต าแหนงงานและความรบผดชอบทหลากหลาย แตงานสวนใหญจะเกยวของกบการจดเกบและคนคนสารสนเทศ งานตความและวเคราะหขอมลขนตน คณาจารยภาควชาบรรณารกษศาสตร คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2538) ไดท าการศกษาเรอง นกวชาชพสารนเทศ: การศกษาและการวางแผนก าลงคนพบวา ในชวงป 2535 จนถง ป 2538 กลมสถาบนอดมศกษามต าแหนงงานดานสารนเทศทบรรจไปแลวในอนดบสงสด

7

ตามล าดบคอ บรรณารกษ นกเอกสารสนเทศ นกเทคโนโลยการศกษา และเจาหนาทระบบงานคอมพวเตอร ในระยะสามปตอจากปทศกษาพบวาแนวโนมของสถาบนการศกษากยงมต าแหนงงานดานสารสนเทศวางเปนอนดบสงสด อกทงมความตองการต าแหนงงานตางๆ ตามล าดบคอ บรรณารกษ นกเอกสารสนเทศ เจาหนาทระบบงานคอมพวเตอร และนกวชาการ การพฒนาหลกสตร

1. มาตรฐานการพฒนาหลกสตรทวไป

การพฒนาหลกสตรมความหมายครอบคลมถงการสรางหลกสตร การวางแผนหลกสตร และการปรบปรงหลกสตร การพฒนาหลกสตรเปนการปรบปรงคณภาพของหลกสตรใหดขนทงระบบ ตงแตจดมงหมาย การเรยนการสอน การใชสอการเรยนการสอน การวดผลและการประเมนผล ผลการสอนของผสอน ผลการเรยนของผเรยน เปนตน การพฒนาหลกสตรจะตองมขนตอน มกระบวนการ ตองอาศยบคคลเปนจ านวนมากในการพฒนาหลกสตร ตองพฒนาใหเปนระบบ ตองมหนวยงานทรบผดชอบ และควรพฒนาหลกสตรใหสม าเสมอและตอเนอง โดยทวไปการพฒนาหลกสตรบณฑตศกษา มหลกเกณฑดงตอไปน (ณฐวด มะลทอง, 2545) 1) ศกดศรความเปนมนษย หลกสตรตองพฒนาผเรยนใหด ารงตนอยในชมชน สงคม และโลก ไดอยางมศกดศร รจกประพฤตปฏบตตนตามสทธและเสรภาพในความเปนมนษย และตามบทบญญตแหงกฎหมาย และคณธรรม จรยธรรมของชมชนและประเทศได 2) ความเปนคนทสมบรณ หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหเปนคนทสมบรณทงรางกายและจตใจ สตปญญา และอารมณ รวมทงรจกตนเองในฐานะความเปนมนษย ความมศกดศร ความเปนพลเมองดของประเทศและของโลก และการด ารงตนใหมความสขตามควรแกอตภาพ 3). คณธรรมจรยธรรม หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมคณธรรม จรยธรรม ทงในฐานะความเปนมนษย ความเปนผน า และสมาชกของสงคมประชาธปไตย ผน าและสมาชกของครอบครว ผน าและสมาชกชมชนและประเทศ และมคณธรรมจรยธรรมในสาขาอาชพของตนเอง รวมทงมวฒภาวะทเหมาะสมในการด ารงตน 4) วฒนธรรมสนต หลกสตรตองพฒนาผเรยนใหตระหนกถงคณคาของวฒนธรรมสนต และด ารงตนในชมชน สงคม ประเทศ และโลกได มความสามารถในการสรางสรรควฒนธรรมสนต และเปนผน าใหเกดวฒนธรรมสนตในชมชน สงคม ประเทศ และโลกได 5) การศกษาตอเนองและการศกษาตลอดชวต หลกสตรตองมงสรางทกษะใหผเรยนแสวงหาความรอยางตอเนอง และเปนผใฝรตลอดชวต 6) ความเปนพลเมองด หลกสตรจะตองมงพฒนาใหผเรยนเปนสมาชกทดของชมชน สงคม ประเทศ และโลก รวมทงเปนผมความรบผดชอบตอชมชน สงคม ประเทศ และโลก 7) ความเปนผน า หลกสตรจะตองมงสรางผน าในการพฒนาวชาการหรอวชาชพและเปนผชน า และปฏบตเปนแบบอยางทางเศรษฐกจและสงคม การเมอง การศกษา วฒนธรรมและคณธรรม จรยธรรมแกชมชน และประเทศได

8

8) ความเปนประชาธปไตย หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมจตส านกในความเปนประชาธปไตย และศรทธาในการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และปฏบตตามครรลองของประชาธปไตย โดยทงในการด ารงชวตสวนตวและการท างานรวมกบผอน 9) การด ารงชวตไดอยางเปนสข หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหรจกการด ารงชวตไดอยางเปนสข และสามารถปรบตนเองใหอยในสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทางธรรมชาต รวมทงรจกการประยกตใชค าสอนทางศาสนามาใชอยางเหมาะสม 10) ทกษะในการแสวงหาความร หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมทกษะในการแสวงหาความร ทกษะในการเรยนร และทกษะในการผสมผสานความร ภมปญญาทองถน ภมปญญาไทย และความรทเปนสากล รวมทงทกษะในการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 11) ทกษะทางภาษา หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมทกษะในการใชภาษาไทยในการพด อาน และเขยน ส าหรบการแสวงหาความร การเกบรวบรวม และการสอความรเพอประโยชนส าหรบตนเอง และการประกอบอาชพหรอทางวชาการ รวมทงมทกษะในการใชภาษาองกฤษในฐานะเปนภาษาสากล หรอทกษะในการใชภาษาทสองในฐานะทเปนภาษาอนนอกจากภาษาไทย 12) ทกษะในการวจย หลกสตรจะตองพฒนาทกษะในการคนควาวจย ทงเพอสรางองคความรใหมและการพฒนาอาชพ รวมทงการพฒนาทกษะในการวจยเพอการคดและการท างานทเปนระบบ เปนเหตเปนผล และเปนวทยาศาสตร 13) ทกษะในการประกอบอาชพ หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมทกษะขนสงในการประกอบอาชพนอกเหนอไปจากความรดานทฤษฎไดอยางเพยงพอ ใหสามารถประกอบอาชพไดอยางมประสทธภาพ มความสามารถพฒนาอาชพไดตลอดเวลา รวมทงสามารถท างานรวมกบผอนและปรบปรงการท างานใหเหมาะสมกบสงแวดลอม สงคม และวฒนธรรมของทองถนได มคณธรรม จรยธรรมตามสาขาอาชพ และมความมงมนพฒนาอาชพทปฏบต 14) มวสยทศนกวางไกล หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหเปนผมความรกวาง ทนสมย และมองการณไกล มองเหนความเชอมโยงของสาระความร ความสมพนธระหวางชมชน ประเทศ และโลก และระหวางอดต ปจจบน และอนาคต ตลอดจนตดตามขาวสารในทกดานอยางสม าเสมอ และทนทวงท 15) ความกลาหาญทางวชาการ หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมความกลาในการชน าทางเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม การเมอง การปกครอง เทคโนโลย และสงแวดลอม ถงปญหาและสภาวะวกฤตทจะเกดขนแกชมชน ประเทศ และโลก ทงในปจจบนและอนาคต 16) สตปญญาและความคด หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหเกดปญญา มความคดสรางสรรค เปนอสระ มเหตมผล เปนระบบ และมทกษะในการใชวจารณญาณในการแกปญหา การวเคราะห สงเคราะห และการตดสนใจเกยวกบขอมล องคความร และเหตการณตางๆ ไดอย างมประสทธภาพ 17) ความรทเพยงพอและลกซง หลกสตรจะตองมองคความรในสาขาอาชพอยางเพยงพอ และลกซง ทงความรในทางทฤษฎและปฏบต ในเชงเนอหาสาระ และการน าไปประยกตใชในการท างานในสถานประกอบการและชมชนได รวมทงพฒนาทกษะการใฝรทจะพฒนางานของตนอยางตอเนอง

9

18) การใชเทคโนโลยและภมปญญาทองถน หลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหมทกษะในการใชเทคโนโลยททนสมยไปใชในการท างาน และสามารถพฒนาภมปญญาทองถนมาใชในการพฒนาอาชพไดอยางเหมาะสม 19) กระบวนการเรยนร หลกสตรจะตองพฒนาใหผเรยนไดคนพบ พฒนากระบวนการเรยนรทเหมาะสมส าหรบตนเอง และสามารถใชกระบวนการเรยนรเพอการพฒนาตนเอง และพฒนางานได 2. มาตรฐานหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จากความกาวหนาทางเทคโนโลย สอ และอปกรณ เทคโนโลยการจดการสารสนเทศและการสอสารทเปลยนแปลงอยางรวดเรว หองสมดซงเปนแหลงความรและสารสนเทศ ตองปรบการด าเนนงานโดยน าเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการบรการ บรหารจดการและงานเทคนค สถาบนทเปดสอนสาขาบรรณารกษศาสตรจงจ าเปนตองปรบปรงหลกสตรใหทนกบความกาวหนาทางเทคโนโลยเหลานน โรงเรยนบรรณารกษศาสตรสวนใหญในสหรฐอเมรกาและแคนาดา ไดเปลยนชอและเนอหาหลกสตรไปตามเทคโนโลยสารสนเทศ ค าวา “หองสมด” หายไป “บรรณารกษศาสตร” ถกเปลยนเปน “สารสนเทศศาสตร” หรอ “สารนเทศศาสตร” และ “สารสนเทศศกษา” การเปลยนชอหลกสตรตองการบงชถงขอบเขตบรการทกวางขวางขน โรงเรยนบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร สวนใหญมงทจะเตรยมนกศกษาเพอใหมความพรอมทจะออกไปประกอบอาชพในหองสมดทกประเภท รวมทงอาชพทเกยวของกบสารสนเทศนอกเหนอจากหองสมด (รชนวรรณ ข าประดษ และอรพนธ พนนารถ, 2549) มาตรฐานวชาชพส าหรบการศกษาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรของ ALA เมอป ค.ศ. 1992 มสาระส าคญเกยวกบการจดการเรยนการสอนในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร (ALA, 2001) ดงน

1) พนธกจ เปาหมาย และวตถประสงค (Mission, Goals and Objectives) สถาบนการศกษาจะก าหนดพนธกจ และเปาหมายของโปรแกรมการศกษาตลอดจนกระบวนการวางแผน เพอใหบรรลวตถประสงคของโปรแกรมการศกษา ซงตองสอดคลองกบวฒนธรรม และ พนธกจของสถาบนการศกษา ทงนการก าหนดเปาหมายและวตถประสงคของโปรแกรมการศกษา กเพอใหไดมาซงการศกษาทมคณภาพ

1.1) คณลกษณะทส าคญของการศกษาในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ไดแก ความรและสารสนเทศทสามารถบนทกเปนหลกฐานได รวมทงการบรการและเทคโนโลยตางๆ อนเปนประโยชนตอการจดการ และการใชสารสนเทศซงครอบคลมถงการผลต การสอสาร การเขาถง การคดเลอก การจดหา การจดหมวดหม และจดท าค าบรรยาย การจดเกบและคนคน การสงวนรกษา การวเคราะห การตความ การประเมน การสงเคราะห การเผยแพร และการจดการสารสนเทศและความร

1.2) ปรชญา หลกการ และจรรยาบรรณของวชาชพ 1.3) หลกการทสอดคลองกบนโยบายของหนวยงานในเชงวชาชพ 1.4) การสอนและการบรการ เพอใหเกดความกาวหนาในวชาชพ 1.5) การวจย เพอใหเกดการพฒนาพนฐานความรในวชาชพ

10

1.6) การสงเสรมการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรสความรในสาขาอน

1.7) การสงเสรมใหมการศกษาความรสาขาอน ในการศกษาสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

1.8) บทบาทการใหบรการดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ในสงคมทมความแตกตางทางดานวฒนธรรม จรยธรรม และภาษาทใช ซงมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว รวมถงบทบาทในการใหบรการผใชเฉพาะกลม

1.9) บทบาทการใหบรการดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในสภาพสงคมทกวางขน และเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

1.10) ความจ าเปนขององคประกอบตางๆ ในโปรแกรมการศกษาในการเออประโยชนตอผเรยนตามวตถประสงคของภาควชา และสถาบน

2) หลกสตร (Curriculum) โดยหลกสตรตองเกยวของกบวชาการ สารสนเทศ และความรทบนทกเปนหลกฐานรวมการบรการ และเทคโนโลยตางๆ อนเปนประโยชนในดานการจดการและการใชสารสนเทศและความรตางๆ เหลานน เพอตอบสนองเปาหมาย และวตถประสงคของแผนการศกษา ดงนนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจงตองครอบคลมการจดหมวดหมและการท ารายการ การจดเกบและคนคน การบ ารงรกษา การวเคราะห การตความ การประเมน การสงเคราะห การเผยแพร ตลอดจนการจดการสารสนเทศ แนวทางการจดการเรยนการสอนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จากการประชมของ International Federation of Library Associations หรอ IFLA (IFLA, 2001) ไดสรปแนวทางการจดการศกษาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในประเดนส าคญตอไปน 1) บรบท (Context) รายละเอยดของโปรแกรมการศกษา และสถานภาพของสถาบนทจดใหมการศกษาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรมความทดเทยมกบสถานภาพของสถาบนทจดใหมการศกษาหลกสตรทางวชาชพอน และควรจดใหมการเรยนการสอนในระดบอนๆ นอกเหนอจากระดบปรญญาตรเชนเดยวกบหลกสตรอนๆ 2) พนธกจ (Mission) ควรจดท าเอกสารทางราชการ และเผยแพรตอสาธารณชน ควรขยายขอบเขตวตถประสงคของหลกสตรทงในบรบท การเมอง สงคม เศรษฐกจ และเนอหาทางวชาชพ นอกจากนยงควนสนองความตองการของประเทศ และสถาบนการศกษา 3) เปาหมายและวตถประสงค (Goals and Objectives) โปรแกรมการศกษาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรเสนอเปาหมาย และวตถประสงคทคาดวาจะไดรบจากเปาหมายนนอยางชดเจน ก าหนดปรชญา หลกการ และวธการ เชน ขอบเขตของความช านาญ ระดบของการเตรยมความพรอมทางการสอน การบรการ และการวจย รวมถงบทบาทของหองสมด และการบรการสารสนเทศในสงคม อยางไรกตาม เปาหมายและวตถประสงคควรยดตามหลกนโยบายการศกษา

11

4) หลกสตร (Curriculum) หลกสตรประกอบดวยชดวชา และประสบการณทางการศกษาอนทสอดคลองกบเปาหมาย และวตถประสงคของโปรกรมการศกษา ทงนหลกสตรตองจดเตรยมผเรยนใหมความรในภาคทฤษฎเพยงพอทจะน าไปใชในการท าวจย และการปฏบตงานในดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร โดยเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความสามารถเชงวชาชพ ตลอดจนสอดแทรกความรในดานจรยธรรม หรอจรรยาบรรณทางวชาชพไวในหลกสตรดวย 5) เอกสารทเผยแพรสสาธารณะ ควรมการระบเนอหาของหลกสตรไวอยางชดเจนและสามารถเผยแพรตอสาธารณชนได ซงควรอธบายถงจดมงหมาย เนอหา ผลทไดรบจากการเรยน และวธการประเมนผลของแตละรายวชาในหลกสตร 6) การศกษาทวไปหรอรายวชาทนอกเหนอจากรายวชาในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรสมพนธกบภาพรวมของการศกษาส าหรบผประกอบการวชาชพทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 7) รายวชาบงคบหรอวชาแกน ของหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรองนโยบายการศกษาทจดท าโดยผเชยวชาญ รฐบาลหรอสมาคมอนทระบถงองคความร และทกษะเปนส าคญ เชน นโยบายทจดท าขนโดย The Institute of Information Science (UK), the Library Association (UK), the Special Libraries Association (US), the Medical Library Association (US), the Association of Library Service to Children (US), the Australian Library and Information Association 8) รายวชาพนฐานของหลกสตร ควรประกอบดวย 8.1) รายวชา The Information Environment and Information Policy 8.2) รายวชา Information Generation, Communication and Use 8.3) รายวชา Assessing Information Needs and Designing Responsive Services 8.4) รายวชา The Information Transfer Process 8.5) รายวชา Organization and Retrieval of Information 8.6) รายวชา Research, Analysis and Information 8.7) รายวชา Applications of Information and Communication Technologies to Library and Information Products and Services 8.8) รายวชา Information Resource Management & Knowledge Management 8.9) รายวชา Management of Information Agencies 8.10) รายวชา Quantitative and Qualitative Evaluation of Outcomes of Information and Library Use 9) การศกษาภาคปฏบตหรอฝกงาน (Practicum, Internship หรอ Fieldwork) ในแผนการจดการศกษา ควรก าหนดใหมการฝกปฏบตเพอใหนกศกษาสามารถประยกตใชทฤษฎในการปฏบตงานเชงวชาชพ

12

10) ทกษะในการถายทอด วธการสอนและการประเมนผลควรไดรบการออกแบบเพอพฒนาหรอเพมทกษะในการสอสารระหวางบคคลของนกศกษา ความสามารถในการท างานเปนหมคณะ รวมถงทกษะในการจดการเวลาและงานในหนาท ในระดบผเชยวชาญควรเนนการพฒนาทกษะของนกศกษาในดานการวเคราะหและแกไขปญหา 11) การศกษาตอเนอง เพอฝกอบรมใหบรรณารกษ และผเชยวชาญสารสนเทศคงไวซงความสามารถในการปฏบตงานในสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไป หลกสตรควรมการจดใหมการประชมเชงปฏบตการ และหลกสตรระยะสนทเหมาะสม เพอผลประโยชนในการฝกฝนบรรณารกษ และผเชยวชาญสารสนเทศหรอผทเกยวของ ในกรณทเปนหลกสตรการศกษาทางไกล คณภาพของการไดรบประสบการณทางการศกษาตองเทยบเทากบการศกษาภายในสถานท McLain, Wallace and Heim (1990) กลาวถงการจดหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอใหสอดคลองกบการด าเนนงานในหองสมดประกอบดวย 1) ความรเกยวกบหองสมด ไดแก 1.1) ความรเกยวกบ Articulate a philosophy of the library and information professions 1.2) ความรเกยวกบ Recognize basic human behavior patterns applied to the communication of information 1.3) ความรเกยวกบ Comprehend the theory and general patterns of information transfer in society 1.4) ความรเกยวกบ Articulate the major methods of organizing 1.5) ความรเกยวกบ Manage an information system, employing appropriate management theory 1.6) ความรเกยวกบ Analyze information needs of a client group 1.7) ความรเกยวกบ Appropriate research methodologies and interpret research results in the management of an information system 1.8) ความรเกยวกบ Evaluate and design an information system, employing appropriate methods and technologies 1.9) ความรเกยวกบ Design appropriate services for a particular environment based on the comprehension of the societal functions of libraries and information centers 2) ความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมด ไดแก 2.1) ความรเกยวกบ Advanced microcomputers 2.2) ความรเกยวกบ Statistical inference 2.3) ความรเกยวกบ Analysis of information systems 2.4 ความรเกยวกบ Bibliographic control systems 2.5) ความรเกยวกบ Practicum in library automation

13

คณลกษณะบณฑตทพงประสงค 1. การพฒนานกศกษาตามกรอบมาตรฐานคณวฒ 1.1 คณธรรม จรยธรรม 1) ตระหนกถงคณคาของคณธรรมและจรยธรรม 2) มพฤตกรรมทมความรบผดชอบตอตนเอง สงคมและมจตสาธารณะ 3) มภาวะผน าเออเฟอเผอแผตอผอน และสามารถท างานรวมกบผอนไดด 4) มความเคารพในสทธและความมคณคาของตนเองและผอน 1.2 ความร 1) มความรและเขาใจในศาสตรทเปนพนฐานในการด ารงชวต 2) สามารถจ าแนกและอธบายองคความรทศกษา 3) มความรทเกยวของกบชมชนและความเปนไปของชาตและสงคมโลก 4) สามารถบรณาการและประยกตใชกบศาสตรอนๆ ทเกยวของ รวมถงด าเนนชวตไดอยางมคณภาพ 1.3 ทกษะทางปญญา 1) สามารถคดอยางเปนระบบ 2) สามารถคนควา ศกษาวเคราะหขอมลตาง ๆ ไดเปนอยางด 3) สามารถประยกตความรและทกษะของตนเองในการด ารงชวตได 4) สามารถวเคราะหและแกไขปญหาในการด าเนนชวตไดอยางสรางสรรค 1.4 ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ 1) มความสามารถท างานเปนกลมในฐานะผน าและผตามได 2) สามารถรเรมสรางสรรค แนวทางทเปนประโยชนตอการด าเนนกจกรรมตางๆได 3) มมนษยสมพนธทดสามารถสอสารกบผอนไดเปนอยางด ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ 4) มความเคารพสทธและความมคณคาของตนเองและผอน 5) สามารถวางแผนในการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนอง 1.5 ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 1) มทกษะในการใชเครองมอทจ าเปนเกยวของกบคอมพวเตอร 2) สามารถสบคนขอมล วเคราะหเพอน ามาประยกตใชในชวตประจ าวนได 3) สามารถใชภาษาในการสอสาร ถายทอดและแลกเปลยนความรกบผอนไดเปนอยางด 4) สามารถน าเสนอและสอสารโดยใชสารสนเทศทางคณตศาสตรหรอการแสดงสถตได 5) สามารถเลอกใชขอมลและสารสนเทศเพอประยกตใชในการด ารงชวตและแกไขปญหาของตนเองไดอยางเหมาะสม 2. กรอบแนวคดเพอการเรยนรและทกษะแหงศตวรรษท 21

14

การอบตขนของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทกาวหนาจงท าใหตองมการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 เพอเปนทกษะ “อนยงยน” (Perennial) ทสรางคณคา และสรางทกษะ “ตามบรบท” (Context) ทจ าเปนส าหรบการท างานและการเปนพลเมองในสหสวรรษใหม โดยแนวคดและทกษะแหงศตวรรษท 21 มดงตอไปน (วรพจน วงศกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554) 1) แนวคดส าคญในศตวรรษท 21 ประกอบดวย จตส านกตอโลก ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และการเปนผประกอบการ ความรพนฐานดานพลเมอง ความรพนฐานดานสขภาพ และความรพนฐานดานสงแวดลอม 2) ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ประกอบดวย ความคดสรางสรรคและผลตนวตกรรม การคดเชงวพากษและการแกไขปญหา การสอสารและการรวมมอท างาน รวมถงการเรยนรตามบรบท หมายความวา ผเรยนนอกจากเรยนรเนอหาวชาการแลวจ าเปนตองรจกวธเรยนรอยางตอเนองตลอดชวต รจกใชสงทเรยนมาอยางมประสทธผลและสรางสรรค 3) ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ประกอบดวย ความรพนฐานดานสารสนเทศ ความรพนฐานดานสอ และความรพนฐานทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ไอซท) กลาวคอ ผเรยนมความสามารถในการใชทกษะเหลานพฒนาความรและทกษะแหงศตวรรษท 21 ในบรบทการเรยนรเพอเขาถงเนอหาและทกษะตางๆ จะไดรจกวธเรยนร การคดเชงวพากษ การแกไขปญหา การใชขอมลขาวสาร การสอสาร การผลตนวตกรรม และสารมารถรวมมอกนท างานได 4) ทกษะชวตและการท างาน ประกอบดวย ความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ความคดรเรมและการชน าตนเอง ทกษะทางสงคมและการเรยนรขามนวตกรรม การเพมผลผลตและความรรบผดชอบตอสงคม ความเปนผน าและความรบผดชอบ ซงความทาทายในปจจบน คอ การผสานทกษะทจ าเปนเหลานในสถานศกษาอยางจงใจ แยบคาย และรอบดาน 2. คณลกษณะวชาชพบรรณารกษ จากการเสวนาในงานสมมนาเรองสารสนเทศศาสตรกบการกาวสสงคมฐานความร (เนองในโอกาสครบรอบ 20 ป แขนงวชาสารสนเทศศาสตรสาขาวชาศลปศาสตรมหาวทยาลยสโขทย ธรรมาธราช) ไดระบสถาบนทจดการเรยนการสอนบรรณารกษศาสตร/สารสนเทศศาสตร ในปจจบน ทเดมเคยจดท าหลกสตรการเรยนการสอนในรายวชาสารสนเทศศาสตรนนตองมการปรบเปลยนหลกสตรและเนอหาวชาใหสอดคลองกบสภาพความตองการนกสารสนเทศของตลาดแรงงานในปจจบน ซงนอกจากตองมความรเฉพาะในตวพนฐานของวชาสารสนเทศศาสตรแลวบณฑตตองมความสามารถทางดานตางๆ ใหสอดคลองกบสงคมในยคดจทลในปจจบนดวย ซงในการปรบหลกสตรนนเพอตอบสนองความตองการ 3 ดาน คอ 1) การพจารณา core/professional competencies 2) การเพมวชาใหม/การลดรายวชา 3) วงรอบของการปรบปรงหลกสตร หนาทของบรรณารกษดจทล (digital librarians) คอ 1) จดการหองสมดดจทล

15

2) จดระบบความร และสารนเทศดจทล 3) เผยแพรสารนเทศดจทลทระบบคอมพวเตอรจดเกบไว 4) ใหบรการชวยคนควาดจทล (digital reference services) และบรการสารนเทศอเลกทรอนกส 5) ใหบรการคนหาความรจากคลงเกบความร 6) ดแลภาระงานดานการแปลงใหเปนดจทล กระบวนการจดเกบ และการสงวนรกษาดจทล 7) ใหการเขาถง และการคนคนความรในรปดจทลจากทวโลก 8) ท ารายการและจดหมวดหมเอกสารดจทล และความรในรปดจทล ทกษะของบรรณารกษดจทล คอ 1) อนเทอรเนตและเวลดไวดเวบ 2) มลตมเดย เทคโนโลย ดจทล และการประมวลผลสอดจทล 3) ระบบสารนเทศดจทล สารนเทศออนไลน และสารนเทศออพตคล 4) เครอขายความร (knowledge network) Robbins (1998) ไดใหความเหนเกยวกบความร และทกษะทจ าเปนของบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรประกอบดวยความร และทกษะในดานตางๆ ดงน 1) ความร และทกษะในดาน Information Economics 2) ความร และทกษะในดาน Artificial intelligence/ Expert Systems 3) ความร และทกษะในดาน Information management 4) ความร และทกษะในดาน Information policy งานวจยทเกยวของ ณฐวด มะลทอง (2545) ไดท าการศกษาการผลตและพฒนาบรรณารกษระบบส าหรบหองสมดสถาบนอดมศกษา มวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ระดบบณฑตศกษา และแนวทางการพฒนาบคลากร เพอใหสามารถปฏบตงานในหนาทบรรณารกษระบบ กลมตวอยางทใชในการวจยคอ คณาจารยระดบบณฑตศกษา สาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จ านวน 62 คน และผอ านวยการหองสมดสถาบนอดมศกษาจ านวน 73 คน เครองมอทใชในการวจยคอ แบบสอบถาม และการวเคราะหขอมลใชสถตเชงพรรณนา ผลการวจยสรปผลไดดงน 1) กลมตวอยางทงสองกลมมความเหนสอดคลองกนวา ผทควรท าหนาทบรหารจดการเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมดคอ บรรณารกษ ระบบและหวหนาฝายเทคโนโลยของหองสมด 2) กลมตวอยางทเปนคณาจารยระดบบณฑตศกษา สาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเหนวา ในการผลตบรรณารกษระบบ วชาบงคบทควรจดใหมการเรยนการสอนในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คอ รายวชาเทคโนโลยเพอการจดการสารสนเทศ รายวชาการจดเกบและคนคนสารสนเทศ รายวชาการวเคราะหและออกแบบ

16

ระบบสารสนเทศส าหรบหองสมด รายวชาการจดการฐานขอมลในหองสมดและศนยสารสนเทศ และรายวชาระบบหองสมดอตโนมต วชาเลอก คอ รายวชาการใหค าปรกษาทางสารสนเทศ และรายว ชาโปรแกรมคอมพวเตอรเกยวกบอนเทอรเนต 3) กลมตวอยางทเปนผอ านวยการหองสมดมหาวทยาลยของรฐ ผอ านวยการหองสมดมหาวทยาลยเอกชน และผอ านวยการหองสมดวทยาลยเอกชน ทยงไมมบรรณารกษระบบ เหนวา หองสมดควรมบรรณารกษระบบ คดเปนรอยละ 100 รอยละ 86.68 และรอยละ 80.95 ตามล าดบ ทงนผอ านวยการหองสมดมหาวทยาลยของรฐ ผอ านวยการหองสมดมหาวทยาลยเอกชน และผอ านวยการหองสมดวทยาลยเอกชน มความเหนสอดคลองกนวา วธการสรรหาบรรณารกษระบบ ควรใชวธการพฒนาบคลากรภายในหองสมด ส าหรบการพฒนาบคลากรใหสามารถด ารงต าแหนงบรรณารกษระบบควรใชวธการฝกอบรมระหวางปฏบตงาน และวธการศกษาตอ ทพภา ปลหะจนดา กสลวฒน คงประดษฐ ศภรางศ อนทรารณ และชตาภา สขพล า (2549) ไดศกษาแนวโนมความตองบณฑตในสาขาบรรณาธการ โดยมวตถประสงคเพอศกษาความตองการและคณสมบตบณฑตสาขาบรรณาธการ ทหนวยงานผลตและเผยแพรสอสงพมพคาดหวง และเพอน าผลการวจยมาใชประโยชนในการจดท าหลกสตรและจดการเรยนการสอนสาขาบรรณาธการศกษา เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอแบบสอบถาม เกบขอมลกบหนวยงานผลตและเผยแพรสงพมพจ านวน 219 แหง และจดประชมกลมเปาหมายผประกอบอาชพในวงการบรรณาธการ จ านวน 60 คน ผลการวจยพบวาส านกพมพตองการบรรณาธการทมคณสมบตในวชาชพเกอกทกดานในระดบมาก โดยตองการผมการแสดงออกทางความคดไดอยางถกตองกบกาลเทศะเปนล าดบแรก รองลงมาไดแก สามารถตรวจแกตนฉบบไดถกตอง สวนคณสมบตทวไป ส านกพมพตองการบรรณาธการทมจรยธรรม ความซอสตย ความรบผดชอบ ความอดทน และความประณต ละเอยด รอบคอบ ในระดบมากทสด เมอเปรยบเทยบความตองการดานคณสมบตทวไปกบคณสมบตวชาชพ พบวา ส านกพพมเกอบทกกลมใหความส าคญกบคณสมบตทวไปสงกวาคณสมบตในวชาชพ ส าหรบจ านวนบณฑตสาขาบรรณาธการ ทส านกพมพตองการรบเขาท างานนน ส านกพมพจ านวน 50 แหง ระบวาภายในระยะเวลา 5 ป ตองการรบบณฑตจ านวน 561 คน และจากการประชมกลมเปาหมายพบวา อาชพบรรณาธการมความส าคญและจ าเปนตอสงคมมาก เนองจากตองมบทบาทหนาทเกยวของกบเรองการใชภาษาและการแปล สวนคณลกษณะของผทจะเปนบรรณาธการทดนนจะตองรกการอาน รกการท างานดานหนงสอและมจรยธรรม ในการพฒนาหลกสตรดานบรรณาธการ จงตองมงฝกคนเพอท าหนาทบรรณาธการตรวจแกตนฉบบ โดยมวชาดานจรยธรรมของบรรณาธการตนฉบบเปนวชาหลก เพราะบรรณาธการตนฉบบตองมความรบผดชอบทงทางกฎหมาย สงคม และจรยธรรม โดยมขอเสนอแนะวา ควรพฒนาหลกสตรพเศษส าหรบผทท างานบรรณาธการอยแลว แตไมมคณวฒดานบรรณาธการดวย รชนวรรณ ข าประดษ และอรพนธ พนนารถ (2549) ไดท าการวจยการประเมนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ มวตถประสงคเพอประเมนความเหมาะสมของหลกสตรในดานวตถประสงคของหลกสตร โครงสราง รายวชาของหลกสตร ปจจยสนบสนน กจกรรมการเรยนการสอนและการฝกประสบการณวชาชพ และเพอส ารวจความคดเหนของอาจารย นกศกษา และบณฑตทมตอหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร ประชากร

17

ทศกษาไดแก อาจารยในโปรแกรมบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรจ านวน 6 คน นกศกษาชนปท 4 โปรแกรมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรจ านวน 30 คน และบณฑตของโปรแกรมวชาบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร จ านวน 70 คน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลไดแก แบบสอบถามทผวจยสรางขน โดยสงแบบสอบถามไป 106 ฉบบ ไดรบคน 78 ฉบบ คดเปนรอยละ 73.5 ผลการวจยในประเดนทส าคญพบวา ดานหลกสตรควรมการปรบปรงหลกสตรใหทนสมยขน โดยเฉพาะดานสอและเทคโนโลยสารสนเทศ ควรปรบปรงหลกสตรสม าเสมอ เพมรายวชาดานคอมพวเตอรใหมากขน ควรเพมจ านวนหนวยกตปฏบต ปรบจ านวนหนวยกตแตละรายวชาเปน 3 หนวยกต ปรบปรงเนอหารายวชาบางรายวชาไมใหซ าซอนและใหมความทนสมย ทนกบยคสมยตลอดจนปรบโครงสรางหลกสตร โดยใหมจ านวนหนวยกตกลมวชาเนอหามากกวา 70 หนวยกต

บทท 3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร โดยคณะผวจยไดก าหนดขนตอนในการด าเนนการวจย ตามล าดบดงน ประชากร

ประชากรทใชในการวจยแบงเปน 2 กลม คอ ประชาการทใชในการวจยเชงปรมาณ และเชง

คณภาพดงน 1. ประชากรทใชในการวจยเชงปรมาณคอ ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน

จ านวนทงสน 36,542 แหง 2. ประชากรทใชในการวจยเชงคณภาพคอ ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและ

เอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคน กลมตวอยาง

กลมตวอยางทใชในการวจยแบงเปน 2 กลม คอ กลมตวอยางทใชในการวจยเชงปรมาณ และ

เชงคณภาพดงน 1. กลมตวอยางไดแก ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน การสมกลมตวอยาง

โดยการสมแบบเปนกลม (Cluster sampling) โดยคดเลอกสถานประกอบการทจะเปนตวแทนของประชากร โดยเปนหนวยงานทเกยวของกบการใชบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และขนาดของกล มตวอยางไดจากการใชสตร Yamane ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน รายละเอยดดงตารางท 3.1

21

ตารางท 3.1 ประชากรและกลมตวอยางเชงปรมาณ

หนวยงาน ประชากร กลมตวอยาง

1. หองสมดโรงเรยน 35,697 94 2. หองสมดประชาชน/หองสมดเฉลมพระเกยรต 244 70 3. หองสมดมหาวทยาลย/วทยาลย 138 70 4. หอสมดแหงชาต 13 26 5. หองสมดเฉพาะ 176 70 6. บรษทเอกชน/หางราน 274 70

รวม 36,542 400

หมายเหต หอสมดแหงชาตม 13 แหง แตเกบแหงละ 2 คน 2. กลมตวอยางเชงคณภาพไดแก ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคนอาท การศกษานอกโรงเรยน กระทรวงแรงงาน ส านกงาน ก.พ. หอสมดแหงชาต และวฏจกรงาน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงทสามารถใหขอมลในลกษณะ Key Informant ได จ านวนทงสน 5 คน เครองมอทใชในการวจย

1. ลกษณะของเครองมอ 1.1 เครองมอทใชในการศกษาความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ

ศาสตรเพอพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทเปนแบบสอบถามประกอบดวย แบบตรวจรายการ (Check List) เตมค าลงในชองวาง แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) และแบบปลายเปด (The Opened Form) จ านวน 3 ตอนมรายละเอยดดงน ตอนท 1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจรายการ และแบบเตมค าลงในชองวาง คอ ประเภทของหนวยงาน สถานภาพในหนวยงาน และหนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตอนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบตรวจรายการ และแบบเตมค าลงในชองวาง คอ ความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างาน ความคดเหนเกยวกบชอสาขาวชา “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร” และคณลกษณะบณฑตเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน

22

ตอนท 3 คณล กษณะในว ช าชพและคณสมบ ต เ ฉพาะของบณฑ ตทา งด านบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทตองการลกษณะแบบสอบถามเปนแบบประมาณคา 5 ระดบ คอ ระดบความตองการอยในระดบ มากทสด มาก ปานกลาง นอย นอยทสด สวนขอเสนอแนะเพมเตม เปนแบบปลายเปด 1.2 ลกษณะของเครองมอเปนแบบสมภาษณเปนแบบสมภาษณเชงลกเกยวกบ ความตองการของผประกอบการในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คณลกษณะเฉพาะของบณฑตในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ลกษณะต าแหนงงานและความรบผดชอบทตองการในอนดบตนๆ เชน การจดเกบและการคนคน นกเอกสารสนเทศ บรรณาธกร เปนตน 2. การสรางเครองมอและการหาประสทธภาพของเครองมอ 2.1 เครองมอทเปนแบบสอบถามความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 1) ศกษาขอมลเบองตนโดยศกษาหลกการ ทฤษฎ และเอกสารทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการสรางเครองมอ

2) สรางเครองมอ โดยการศกษาหลกการสรางแบบสอบถามและแบบตรวจรายการ โดยก าหนดประเดนและขอบเขตค าถามดวยการจดหมวดหมใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย แลวน าเสนอตอผเชยวชาญจ านวน 3 ทาน เพอตรวจสอบความถกตอง ความเหมาะสมของภาษา และครอบคลมเนอหาโดยประเมนความสอดคลองของขอค าถามกบจดมงหมาย หรอ IOC (Item Objective Congruence) โดย +1 หมายถง แนใจวาขอค าถามมความสอดคลองกบวตถประสงค 0 หมายถง ไมแนใจวาขอค าถามมความสอดคลองกบวตถประสงค -1 หมายถง แนใจวาขอค าถามไมมความสอดคลองกบวตถประสงค การค านวณคา IOC ใชสตร

IOC = N

R

เมอ IOC หมายถง คาความสอดคลองระหวางขอค าถามและวตถประสงค R หมายถง ความคดเหนของผเชยวชาญ N หมายถง จ านวนผเชยวชาญ โดยคา IOC ทเหมาะสมของขอค าถามตองมากกวา .50 ขอค าถามทไมผานเกณฑไดท าการตดทง และท าการปรบปรงขอค าถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ 3) เมอปรบปรงแบบสอบถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญแลวน าไปทดลองใชกบกลมตวอยางทมคณลกษณะเดยวกนกบกลมตวอยางทใชในการวจย โดยในการทดลองใช (Try

23

Out) ผวจยไดน าไปทดลองใชกบผบรหารสถานประกอบการทไมใชกลมตวอยาง เสรจแลวน ามาหาคาความเชอมน (Reliability) โดยใชวธการหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach) ไดคาสมประสทธแอลฟาของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ 0.973 4) ปรบปรงเครองมอจากผลการทดลองแลวน าไปใชในการเกบรวบรวมขอมล 2.2 เครองมอทเปนแบบสมภาษณความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 1) สรางเครองมอ โดยการศกษาหลกการสรางแบบสอบถาม แลวก าหนดประเดนและขอบเขตค าถามดวยการจดเกบหมวดหมใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ตามกรอบแนวคดเกยวกบความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 2) น าแบบสอบถามทได เสนอใหผเชยวชาญจ านวน 3 ทานตรวจสอบ เพอตรวจสอบดานความเทยงตรง (Validity) คอ ความเทยงตรงตามเนอหา (Content) ความเหมาะสมในดานภาษา (Wording) 3) ปรบปรงแบบสอบถามตามขอเสนอแนะของผเชยวชาญ 4) ปรบปรงเครองมอจากผลการทดลองแลวน าไปใชในการเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมล 1. ท าหนงสอขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถามและการสมภาษณ 2. แจกแบบสอบถามใหกลมตวอยางดวยตนเอง และนดหมายการสมภาษณดวยตนเอง 3. เกบรวบรวมแบบสอบถามแลวคดเลอกแบบสอบถามทสมบรณ สวนการสมภาษณบนทกเสยงขณะสมภาษณ 4. น าขอมลทไดมาวเคราะหผลและแปลผล การวเคราะหขอมล 1. ขอมลสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม วเคราะหโดยการแจกแจงความถและค านวณหาคารอยละของผตอบ 2. ขอมลคณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทตองการวเคราะหโดยการหาคาเฉลยเลขคณต และสวนเบยงเบนมาตรฐาน แลวอภปรายผลในรปความเรยงประกอบตาราง

ลกษณะของแบบสอบถามแบบมาตราสวนประมาณคา มรายละเอยดดงน 5 หมายถง ความตองการอยในระดบมากทสด 4 หมายถง ความตองการอยในระดบมาก

24

3 หมายถง ความตองการอยในระดบปานกลาง 2 หมายถง ความตองการอยในระดบนอย 1 หมายถง ความตองการอยในระดบนอยทสด ส าหรบเกณฑการตดสนผลการวเคราะหขอมล พจารณาจากคาเฉลยเลขคณตตามเกณฑจดกลาง (Midpoint) ของชวงระดบคะแนน (Class interval) ดงน คาเฉลย 4.51-5.00 หมายความวา ระดบความตองการอยในระดบมากทสด คาเฉลย 3.51-4.50 หมายความวา ระดบความตองการอยในระดบมาก คาเฉลย 2.51-3.50 หมายความวา ระดบความตองการอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 1.51-2.50 หมายความวา ระดบความตองการอยในระดบนอย คาเฉลย 1.00-1.50 หมายความวา ระดบความตองการอยในระดบนอยทสด 3. ขอมลทเปนค าถามแบบปลายเปดเกบรวบรวมเปนความตองการและขอเสนอแนะ 4. ขอมลทไดจากการสมภาษณการวเคราะหขอมลดวยวธวเคราะหเนอหา (content Analysis)

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

ผลการศกษาความตองการบณฑตสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

คณะผวจยน าเสนอผลการวจยในรปของตารางและความเรยงประกอบตาราง ดงน สวนท 1 ขอมลเชงปรมาณ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตอนท 3 คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดาน

บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทตองการ สวนท 2 ขอมลเชงคณภาพ ตอนท 4 ขอมลจากการสมภาษณผประกอบการ

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ผลการศกษาขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถามเกยวกบความตองการบณฑตสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร มรายละเอยดดงแสดงไวในตารางท 2 ตารางท 4.1 จ านวนและรอยละขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม จ านวน

(n=400) รอยละ ล าดบท

1. ประเภทของหนวยงาน 1.1 หองสมดโรงเรยน 84 21.3 1 1.2 หองสมดประชาชน/หองสมดเฉลมพระเกยรต 70 17.5 2 1.3 หองสมดมหาวทยาลย/วทยาลย 70 17.5 2 1.4 หอสมดแหงชาต 26 6.5 4 1.5 หองสมดเฉพาะ 1.5.1 ภาครฐ 35 8.8 3 1.5.2 ภาคเอกชน 35 8.8 3 1.6 บรษทเอกชน/หางราน 70 17.5 2 1.7 อนๆ เชน ส านกงานกฎหมาย สถาบนโรคผวหนง 9 2.1 5

2. สถานภาพในหนวยงาน 2.1 ผบรหาร 58 14.5 2

2.2 ปฏบตงาน/พนกงาน 329 82.3 1

27



2.3 อนๆ เชน หมอ นตกร พยาบาล

10 2.5 3

3. ต าแหนงงาน 3.1 คร

36

9.0

3

3.2 ครบรรณารกษ 18 4.5 6 3.3 เจาพนกงานในพระองค 4 1.0 12 3.4 เจาหนาท 62 15.5 2 3.5 เจาหนาทงานบรการ 6 1.5 10 3.6 เจาหนาทฝายพฒนาทรพยากรสารสนเทศ 3 0.8 13 3.7 เจาหนาทฝายวชาการ 8 2.0 9 3.8 เจาหนาทหองสมด 20 5.0 5 3.9 นกวชาการ 2 0.5 14 3.10 นกสารสนเทศ 14 3.5 7 3.11 นตกร 2 0.5 14 3.12 บรรณารกษ 75 18.8 1 3.13 บรรณารกษระดบ 4-8 4 1.0 12 3.14 ผจดการ 5 1.3 11 3.15 ผชวยผจดการ 1 0.3 15 3.16 ผบรหาร 11 2.8 8 3.17 พนกงาน 33 8.3 4 3.18 พนกงานช านาญการ 5 1.3 11 3.19 พยาบาล 2 0.5 14 3.20 แพทย 3 0.8 13 3.21 หวหนาหองสมด,ศนยขอมล,ศนยสารสนเทศ 14 3.5 7 3.21 อาจารย 3 0.8 13

4. หนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

4.1 ม 211 52.8 1 4.2 ไมม 167 41.8 2 5. ผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตร

5.1 จ านวน 1 คน 64 16.0 2 5.2 จ านวน 2 คน 72 18.0 1

28



5.3 จ านวน 3 คน 23 5.8 3 5.4 จ านวน 4 คน 5.5 จ านวน 5 คน 5.6 จ านวน 6 คน

12 3.0 5 18 2

4.5 .5

4 6

จากตารางท 4.1 พบวา ผตอบแบบสอบถามทงหมด จ านวน 400 คน สวนใหญอยใน

หองสมดโรงเรยนจ านวน 84 คน คดเปนรอยละ 21.3 รองลงมาคอ หองสมดประชาชน/หองสมดเฉลมพระเกยรต หองสมดมหาวทยาลย/วทยาลย และบรษทเอกชน/หางราน จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 17.5 หองสมดเฉพาะ แบงเปน ภาครฐและภาคเอกชน จ านวน 35 คน คดเปนรอยละ 8.8 หอสมดแหงชาต จ านวน 26 คน คดเปนรอยละ 6.5 อนดบสดทายคอหนวยงานอนๆ เชน ส านกงานกฎหมาย สถาบนโรคผวหนง จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 2.1

สถานภาพในหนวยงาน สวนใหญเปนผปฏบตงาน/พนกงาน จ านวน 329 คน คดเปนรอยละ 82.3 รองลงมาคอ ผบรหาร จ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 14.5 รองลงมาคอ อนดบสดทายคอสถานภาพอนๆ เชน หมอ นตกร พยาบาล จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 2.5

ต าแหนงงาน สวนใหญเปน บรรณารกษ จ านวน 75 คน คดเปนรอยละ 18.8 รองลงมาคอเจาหนาท จ านวน 62 คน คดเปนรอยละ 15.5 คร จ านวน 36 คน คดเปนรอยละ 9.0 พนกงาน จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 8.3 เจาหนาทหองสมด จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 5.0 ครบรรณารกษ จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 4.5 หวหนาหองสมด,ศนยขอมล,ศนยสารสนเทศ และ นกสารสนเทศ จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 3.5 ผบรหาร จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 2.8เจาหนาทฝายวชาการ จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.0 เจาหนาทงานบรการ จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 1.5 ผจดการและ พนกงานช านาญการ จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 1.3 เจาพนกงานในพระองค และบรรณารกษระดบ 4-8 จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 1.0 เ จ า ห น า ท ฝ า ย พ ฒ น าทรพยากรสารสนเทศ แพทยและอาจารย จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.8 นกวชาการ นตกร และพยาบาล จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 อนดบสดทาย คอ ผชวยผจดการ จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3

หนวยงานสวนใหญมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและ สารสนเทศศาสตร จ านวน 211 คน คดเปนรอยละ52.8 และไมมวฒ จ านวน 167 คน คดเปนรอยละ 41.8

ผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในหนวยงานสวนใหญมหนวยงานละ 2 คน จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 18.0 รองลงมา ม 1 คน จ านวน 64 คนคดเปนรอยละ 16.0 ม 3 คน จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 5.8 ม 5 คน จ านวน 18 คน คดเปน

29

รอยละ 4.5 ม 4 คน จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0 อนดบสดทาย ม 6 คน จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5

ตอนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตารางท 4.2 จ านวนและรอยละความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร

และสารสนเทศศาสตรเขาท างานในหนวยงาน

ขอ

ความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดาน บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานใน

หนวยงาน

จ านวน (n=400)

รอยละ ล าดบท

1 ตองการ 248 62.0 1 2 ไมตองการ 152 38.0 2

จากตารางท 3 พบวา หนวยงานสวนใหญมความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานในหนวยงานจ านวน 248 คน คดเปนรอยละ 62.0 และไมตองการจ านวน 152 คน คดเปนรอยละ 38.0 ตารางท 4.3 จ านวนและรอยละความตองการผทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและ สารสนเทศศาสตร

ขอ ความตองการผทมวฒการศกษาทางดาน บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร



1 ตองการ 1 คน 71 17.8 1 2 ตองการ 2 คน 67 16.8 2 3 ตองการ 3 คน 29 7.3 3 4 ตองการ 4 คน 9 2.3 5 5 ตองการ 5 คน 12 3.0 4 6 ตองการ 6 คน 1 .3 6

จากตารางท 4.3 พบวา หนวยงานมความตองการผทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หนวยงานละ 1 คนเปนสวนใหญจ านวน 71 คน คดเปนรอยละ 17.8 รองลงมาคอ มความตองการ 2 คน จ านวน 67 คน คดเปนรอยละ 16.8 มความตองการ 3 คน จ านวน 29 คน คดเปนรอยละ 7.3 ตองการ 5 คน จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0 ตองการ 4 คน จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 3.0 อนดบสดทายคอ ตองการ 6 คน จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3

30

ตารางท 4.4 จ านวนและรอยละความเหมาะสมของชอหลกสตร

ขอ ความเหมาะสมของชอหลกสตร จ านวน


1 เหมาะสม 367 91.8 1 2 ไมเหมาะสม 33 8.2 2

จากตารางท 4.4 พบวา สวนใหญเหนวาชอหลกสตร มความเหมาะสม จ านวน 367 คน คดเปนรอยละ 91.8 และไมเหมาะสม จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 8.3 ตารางท 4.5 จ านวนและรอยละชอหลกสตรทตองการเพมเตม

ขอ ชอหลกสตรทตองการเพมเตม จ านวน (n=29)


1 การจดการสารสนเทศ 7 1.8 2 2 เทคโนโลยสารสนเทศ 2 .5 4 3 บรรณารกษศาสตร 4 1.0 3 4 สารสนเทศศาสตร 7 1.8 2 5 สารสนเทศศกษา 9 2.3 1

จากตารางท 4.5 พบวา ชอหลกสตรทตองการเพมเตม คอ สารสนเทศศกษา จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 2.3 รองลงมาคอ การจดการสารสนเทศและสารสนเทศศาสตร จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 1.8 บรรณารกษศาสตร จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 1.0 อนดบสดทายคอ เทคโนโลยสารสนเทศ จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 ตารางท 4.6 จ านวนและรอยละการพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ ศาสตรเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน

ขอ

การพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน



1 ความรภาษาองกฤษ 233 58.3 1 2 ภาษาเพอนบาน 94 23.5 6 3 ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และ

การเปนผประกอบการ 170

42.5

3

4 ทกษะการเรยนรและนวตกรรม 163 40.8 4

31

ขอ

การพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน



5 ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย 203 50.8 2 6 ทกษะชวตและการท างาน 129 32.3 5 7 อนๆ เชน เขาใจนวตกรรมใหมๆ และเปนบคคลท

มความรดานภาษาอนๆ หลายภาษา 1 0.3 7

จากตารางท 4.6 พบวา การพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน ทตองการสวนใหญ คอ ความรภาษาองกฤษ จ านวน 233 คน คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมาคอ ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย จ านวน 203 คน คดเปนรอยละ 50.8 ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และ การเปนผประกอบการจ านวน 170 คน คดเปนรอยละ 42.5 ทกษะชวตและการท างาน จ านวน 129 คน คดเปนรอยละ 32.3 ภาษาเพอนบาน จ านวน 94 คน คดเปนรอยละ 23.5 อนดบสดทายคอ ทกษะอนๆ เชน เขาใจนวตกรรมใหมๆ และเปนบคคลทมความรดานภาษาอนๆ หลายภาษาจ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3 ตอนท 3 คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตรทตองการ 3.1 คณลกษณะในวชาชพ ระดบความตองการของคณลกษณะในวชาชพของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตร จ าแนกตามรายดานและรายขอ ดงแสดงในตารางท 4.7 - 4.12 ตารางท 4.7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพโดยรวม

ขอ คณลกษณะในวชาชพ X SD ระดบความ

ตองการ ล าดบท

1 ดานงานบรหาร 3.67 0.64 มาก 4 2 ดานงานเทคนค 3.67 0.69 มาก 4 3 ดานงานบรการ 3.79 0.67 มาก 1 4 ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ 3.72 0.62 มาก 2 5 นวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ 3.65 0.93 มาก 5 6 ดานภาษา 3.70 0.58 มาก 3

รวม 3.70 0.55 มาก

32

จากตารางท 4.7 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพโดยรวม อยในระดบมาก

(X =3.70) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ดานงานบรการ (X =3.79) รองลงมาคอ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ( X =3.72) ดานภาษา (X =3.70) ดานงานบรหารและดานงานเทคนค (X =3.67) อนดบสดทาย คอ นวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ (X =3.65) ตารางท 4.8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพดาน

งานบรหาร

ขอ ดานงานบรหาร X SD ระดบความ


1

ความสามารถในการวางแผนการบรหาร งานทวไป

3.58

0.83

มาก 7

2 ความสามารถในการจดการองคกร 3.58 0.84 มาก 7 3 ความสามารถในการบรหารงานบคคล 3.63 0.78 มาก 6 4 ความสามารถในการควบคมงาน 3.70 0.79 มาก 4 5 ความรและความสามารถในการปฏบตงาน

สารบรรณ 3.76 0.97 มาก 2

6 ความสามารถในการจดการเผยแพรและ ประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง

3.77 0.88 มาก 1

7 ความรความเขาใจในดานการบรหารงบประมาณ

3.68

0.82 มาก 5

8 ความรความสามารถในการตดตาม งานและการประเมนผล

3.71 0.85 มาก 3

รวม 3.67 0.64 มาก

จากตารางท 4.8 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานบรหารโดยรวม อยในระดบมาก (X =3.67) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการจดการเผยแพรและ ประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง (X =3.77) ความรและความสามารถในการปฏบตงานสารบรรณ ( X =3.76 ) ความรความสามารถในการตดตามงานและการประเมนผล ( X =3.71) ความสามารถในการควบคมงาน ( X =3.70) ความรความเขาใจในดานการบรหารงบประมาณ ( X =3.68) ความสามารถในการบรหารงานบคคล ( X =3.63) อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการวางแผนการบรหารงานทวไปและความสามารถในการจดการองคกร (X =3.58)

33

ตารางท 4.9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพดาน

งานเทคนค ขอ

ดานงานเทคนค X SD

ระดบความตองการ

ล าดบท

1 ความสามารถในการคดเลอกและประเมนคาทรพยากรสารสนเทศ

3.59

0.81

มาก 7

2 ความสามารถในการจดหาและผลตทรพยากรสารสนเทศ

3.67

0.83

มาก 5

3 ความสามารถในการวเคราะหและท ารายการทรพยากรสารสนเทศ

3.62

0.88

มาก 6

4 ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม

3.72

0.89

มาก 2

5 ความสามารถในการจดท าดรรชน วารสารและกฤตภาค

3.69

0.86

มาก 4

6 ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ

3.74 0.88 มาก 1

7 ความสามารถในการบ ารงรกษา ทรพยากรสารสนเทศ

3.71 0.82 มาก 3

รวม 3.67 0.69 มาก

จากตารางท 4.9 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานเทคนคโดยรวม อยใน

ระดบมาก (X =3.67) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ ( X =3.74) รองลงมาคอ ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม ( X =3.72) ความสามารถในการบ ารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ (X =3.71) ความสามารถในการจดท าดรรชน วารสารและกฤตภาค ( X =3.69) ความสามารถในการจดหาและผลตทรพยากรสารสนเทศ ( X =3.67) และความสามารถในการวเคราะหและท ารายการทรพยากรสารสนเทศ ( X =3.62) อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการคดเลอกและประเมนคาทรพยากรสารสนเทศ (X =3.59)

34

ตารางท 4.10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพ ดานงานบรการ

ขอ ดานงานบรการ X SD ระดบความ


1 ความสามารถในการใหบรการสารสนเทศ 3.76 0.86 มาก 4 2 ความสามารถในการจดบรการขาวสารท

ทนสมย 3.84 0.87 มาก 3

3 ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน

3.92

0.85

มาก 1

4 ความสามารถในการใหบรการสบคนสารสนเทศ

3.89

0.85

มาก 2

5 ความสามารถในการจดกจกรรมสงเสรม การอาน

3.76

0.85

มาก 4

6 ความสามารถในการจดการบรการสารสนเทศธรกจและการตลาด

3.68

0.83

มาก 6

7 ความสามารถในการจดบรการสารสนเทศในเชงรก

3.71 0.80 มาก 5

รวม 3.79 0.67 มาก

จากตารางท 4.10 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานบรการโดยรวม อยใน

ระดบมาก (X =3.79) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอย ในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน (X =3.92) รองลงมาคอ ความสามารถในการใหบรการสบคนสารสนเทศ (X =3.89) ความสามารถในการจดบรการขาวสารททนสมย ( X =3.84) ความสามารถในการใหบรการสารสนเทศและความสามารถในการจดกจกรรมสงเสรมการอาน ( X =3.76) และความสามารถในการจดบรการสารสนเทศในเชงรก ( X =3.71) อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการจดการบรการสารสนเทศธรกจและการตลาด (X =3.68)

35

ตารางท 4.11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพดาน เทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ

ขอ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ

นวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ

X SD ระดบความ


1 ความสามารถดานการใชเทคโนโลยส านกงานอตโนมต

3.53

0.82

มาก 8

2 ความสามารถในการใชและการจดการเทคโนโลยเวบ

3.67

0.81

มาก 7

3 ความสามารถในการใชและจดการเทคโนโลยเครอขาย

3.73

0.86

มาก 5

4 ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมล

3.78

0.79

มาก 2

5 ความสามารถในการประยกตใชมลตมเดย 3.80 0.82 มาก 1 6 ความสามารถในการจดการความร 3.78 0.78 มาก 2 7 ความสามารถในการวเคราะหและออกแบบระบบ

สารสนเทศ 3.77 0.81 มาก 3

8 ทกษะดานการวจย 3.70 0.82 มาก 6 9 ความสามารถในการสรางสรรคผลงาน/นวตกรรม

ใหมๆ 3.74 0.90 มาก 4

รวม 3.72 0.62 มาก

จากตารางท 4.11 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานเทคโนโลยสารสนเทศ

และการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ โดยรวม อยในระดบมาก (X =3.72) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการประยกตใชมลตมเดย ( X =3.80) รองลงมาคอ ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมลและความสามารถในการจดการความร ( X =3.78) ความสามารถในการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศ ( X =3.77) ความสามารถในการสรางสรรคผลงาน/นวตกรรมใหมๆ ( X =3.74) ความสามารถในการใชและจดการเทคโนโลยเครอขาย ( X =3.73) ทกษะดานการวจย (X =3.70)และความสามารถในการใชและการจดการเทคโนโลยเวบ (X =3.67) อนดบสดทาย คอ ความสามารถดานการใชเทคโนโลยส านกงานอตโนมต (X = 3.53)

36

ตารางท 4.12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณลกษณะในวชาชพดานภาษา

ขอ ดานภาษา X SD ระดบความ


1 มทกษะในการสอสาร 3.72 1.02 มาก 1 2 มทกษะในการเขยนบทความ เอกสาร ต ารา 3.60 1.00 มาก 3 3 มทกษะในการน าเสนองาน 3.64 1.00 มาก 2

รวม 3.65 0.93 มาก

จากตารางท 4.12 พบวา ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานภาษาโดยรวม อยใน

ระดบมาก (X =3.65) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ มทกษะในการสอสาร( X =3.72) รองลงมาคอ มทกษะในการน าเสนองาน (X =3.64) อนดบสดทาย คอ มทกษะในการเขยนบทความ เอกสาร ต ารา (X =3.60)

3.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑต ระดบความตองการของคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จ าแนกตามรายขอ ดงแสดงในตารางท 4.13 ตารางท 4.13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและระดบความตองการคณสมบตเฉพาะของบณฑต

ขอ คณสมบตเฉพาะของบณฑต X SD ระดบความ


1 สามารถท าประชามต เชน ท าโพลเพอส ารวจความตองการของผใชบรการได

3.50

.89

ปานกลาง 11

2 สามารถจดการดานการตลาดเขาถง กลมเปาหมาย ทตองการได

3.61

.83

มาก 9

3 สามารถคาดการณ/ท านาย/วเคราะหเศรษฐกจ 3.55 .82 มาก 10

4 ความสามารถดานธรกจ การเพมผลผลต มลคาเพมสนคาและบรการ

3.63

.83

มาก 8

5 ความสามารถในการจดกจกรรม เชน จดนทรรศการ ตลาดนดวชาการ

3.69

.78

มาก 6

6 เปนนกประชาสมพนธ 3.75 .81 มาก 3 7 สามารถบรหารโครงการได 3.72 .79 มาก 5 8 มทกษะทางดานสงคมและการเรยนรขาม

วฒนธรรม 3.67 1.02 มาก 7

9 มทกษะการคดวพากษและการแกปญหา 3.71 .83 มาก 6

37

ขอ คณสมบตเฉพาะของบณฑต X SD ระดบความ


10 มความยดหยนและความสามารถใน การปรบตว

3.73 .80

มาก 4

11 มความคดรเรมและการชน าตนเอง 3.75 .80 มาก 3 12 มภาวะผน าและความรบผดชอบ 3.95 .81 มาก 2

13 มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ

3.96

.84

มาก 1

รวม 3.70 0.58 มาก

จากตารางท 4.13 พบวา ความตองการความตองการคณสมบตเฉพาะของบณฑตโดยรวม อยในระดบมาก (X =3.70) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ มคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพ (X =3.96) รองลงมาคอ มภาวะผน าและความรบผดชอบ (X =3.95) เปนนกประชาสมพนธและมความคดรเรมและการชน าตนเอง ( X =3.75) มความยดหยนและความสามารถในการปรบตว ( X =3.73) สามารถบรหารโครงการได ( X =3.72) มทกษะการคดวพากษและการแกปญหา ( X = 3.71) ความสามารถในการจดกจกรรม เชน จดนทรรศการ ตลาดนดวชาการ ( X =3.69) มทกษะทางดานสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม ( X = 3.67) ความสามารถดานธรกจ การเพมผลผลต มลคาเพมสนคาและบรการ (X =3.63) สามารถจดการดานการตลาดเขาถง กลมเปาหมาย ทตองการได (X = 3.61) และ สามารถคาดการณ/ท านาย/วเคราะหเศรษฐกจ ( X = 3.55) อนดบสดทาย คอ สามารถท าประชามต เชน ท าโพลเพอส ารวจความตองการของผใชบรการได (X = 3.50) ตอนท 4 ขอมลจากการสมภาษณผประกอบการ 4.1 การสมภาษณส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย 4.1.1ความตองการตลาดแรงงานของบณฑตทส าเรจการศกษาดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร โดย กศน. มบทบาทในการจดการศกษานอกระบบ การจดการตามอธยาศย ซงมหองสมด เมอกอนนหองสมดเปนสวนหนงทเราตงขนมา กจะเปนหองสมดประชาชนประจ าอ าเภอ หรอหองสมดประชาชนจงหวด แลวกยงมหองสมดพเศษกคอ หองสมดเฉลมราชกมารฯ ส าหรบหองสมดขณะน มนเปนนโยบายของรฐบาลทจะใหมการถายโอนหองสมดไปใหกบองคการบรหารสวนทองถน ซงเรมมาตงแตการถายโอนระยะท 1 ระยะท 2 เรากยงไมไดท าการถายโอนจรงๆ มนกเปนปญหาตอเนองมา และเมอเขาสแผนระยะท 3 ขององคการบรหารสวนทองถน นโยบายของคณะกรรมการกระจายอ านาจ ใหกบทองถน กยงมนโยบายเดมคอใหถายโอนหองสมดทไมใชหองสมดเฉลมราชกมารฯ ไปใหกบทองถน สวนวธการทจะด าเนนการอาจใชวธการสอบถามไปททองถนวามความพรอมทจะรบโอนหรอไม? ทงอาคารสถานท ทงบคลากร กลบมาเรองเดม ตอนนเรา

38

กมหองสมดยงไมครบทกอ าเภอ แตบางอ าเภออาจม 2 แหง เพราะมทงหองสมดอ าเภอ และหองสมดเฉลมราชกมารฯ ขณะนเรามอตราต าแหนงบรรณารกษ ทมเงนงบประมาณ ประมาณ 300 กวาอตรา ในขณะทเรามหองสมด ประมาณ 700 แหง เหตทเราไมสามารถมบรรณารกษไดครบ เนองจากเราไมมงบประมาณ ท าใหเราไมสามารถก าหนดต าแหนงบรรณารกษใหมทกหองสมดได เดมทมต าแหนง แตเราไดมการเปลยนแปลงอยชวงหนง (ป พ.ศ.2537-2538) คอใหบรรณารกษทมวฒครไปเปนคร โดยไดโอนอตราบรรณารกษไปเปนอตราของคร กเลยท าใหอตราบรรณารกษในปจจบนไมม 4.1.2 ประเดนความตองการรบบคลากรใหม ของ กศน. การรบต าแหนงบรรณารกษ จะเปนไปตามเงอนไข คอ ส าเรจการศกษาทางบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร หรอทางอนทหนวยงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) เปนผก าหนด หรออาจก าหนดวาตองมเนอหาการศกษาทางบรรณารกษกหนวยกต ซงไมจ าเปนตองชอวฒตรง แตมการเรยนทครบตามเงอนไข แตทผานมามสาขาการจดการสารสนเทศ ของมหาวทยาลยวลยลกษณ ทยงไมผานการรบรอง อาจเปนเพราะเคาเอาเนอหาทเรยนไปเทยบแลวไมครบตามเงอนไขของ ก.ค.ศ. อยางเชน มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคามไดท าการตรวจสอบกบ ก.ค.ศ. แลวมใบรบรองคณวฒแนบมาพรอมกบใบสมครเลย กท าใหพจารณาไดงายขน 4.1.3 แนวโนมความตองการรบอตราก าลงของบรรณารกษ ทาง กศน. บอกไมได แตตามกรอบอตราก าลงมต าแหนงบรรณารกษทกหองสมดอยแลว แตขนอยกบรฐบาลทจะจดสรรงบประมาณมาใหหรอไม แตปญหาอยางหนงคอ เมอบรรณารกษท างานไปถงขน 8 กจะขอโอนยายไปเปนคร ท าใหอตราก าลงลดลงไปอก ทงนกเพราะเรองความกาวหนาในต าแหนงงาน 4.1.4 บรรณารกษควรมคณสมบตและหนาทหลกอยางไรตามความตองการของ กศน. ซงทาง กศน. ใหความเหนวา จากการสอบบรรจทผานมา พบวา นกศกษาทจบมาใหมเขยนบรรณานกรมไมเปน และหนาทหลกๆ ของบรรณารกษคอ มการจดการหองสมดเปนหลก เชน การซอมหนงสอ การท ารายการ สวนเรองคอมพวเตอรนกศกษาสมยนกตองมความรอยแลว เชน อนเทอรเนต การคนหาขอมล 4.1.5 แนวโนมของผทเรยนทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จะไปในทศทางใด ซงทาง กศน. ใหความเหนวา อตราในต าแหนงบรรณารกษ มมากกจรง แตการจดสรรงบประมาณมาใหมจ านวนจ ากด กเปนสาเหตหนงทท าใหการเปดรบยงคงมนอย แตถาการถายโอนหองสมดไปใหองคการบรหารสวนทองถน กจะท าใหมงบประมาณมารองรบการเปดอตราบรรณารกษเพมเตมได ซงอยางนอยหองสมดแตละแหงกจะมบรรณารกษ 1 คน 4.2 การสมภาษณส านกหอสมดแหงชาต 4.2.1 ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรหอสมดแหงชาตนมนโยบายอยางไรนน ทางหอสมดแหงชาตใหความเหนวา จะรบบรรณารกษใหมไดเมอมต าแหนงวางกอนเทานน ตงแตป 2533 เปนตนมา หอสมดแหงชาตจะไมคอยไดต าแหนง นอกจากวาเกษยณไปกจะไดคนมา แตกชาไปบางทเปนป หรอปกวาถงจะไดอตรามา พรบ.โจดแจงการพมพ 2550 หอสมดแหงชาตกมหนาทท างานนโดยทกระทรวงวฒนธรรมรบผดชอบและสงมาใหกรมศลปากร กรมศลปากรกมอบหมายใหหอสมดแหงชาตรบผดชอบออกใบอนญาตคลาย ๆ เครองหมายทะเบยนการคาคลาย ๆ กระทรวงพาณชยทเขาออก หอสมดแหงชาตกออกใหหนวยงานทหอสมดแหงชาต

39

รบผดชอบคอ ISSN ทออกเลขแปดตว ทเหนในวารสาร ในเรว ๆ น หอสมดแหงชาตจะไดงบประมาณเพอรบบคลากรทจบหลกสตรบรรณารกษ 8 -10 ต าแหนง กรสกดใจมาก เพราะรอคอยมานานตงแตเปนผอ านวยการตงแต ป 2551 กวาจะไดต าแหนงมาเพราะบคคลากรขาดแคลน กจะเปดสอบเดอนเมษายน ป 2555 น 4.2.2 ประเดนหอสมดแหงชาตมบคลากรทจบวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร ยงไมเพยงพอกบการท างานในต าแหนงตาง ๆ บรรณารกษกลมของหอสมดแหงชาต และกลมตาง ๆ ทอยภายใตหอสมดแหงชาตทหอสมดแหงชาตแบงหนวยงาน ต าแหนงบรรณารกษกยงขาดอยทกกลมไมเพยงพอกบการท างานแตเมอมการจดงาน จดนทรรศการ จดกจกรรมตาง ๆ ทางหอสมดฯกตงคนท างานโดยแบงแตละกลมมาชวยกนท างาน 4.2.3 ชอวฒทรบสมครของหอสมดแหงชาตนน คอ วฒบรรณารกษศาสตร หรอเจาพนกงานหองสมด อยางเจาหนาทหองสมดกเปลยนเปนพนกงานหองสมด ซงตอนนกไมคอยมแลวทจบปรญญาตรทางบรรณารกษจะหายาก และต าแหนงบรรณารกษทอยตามหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดปจจบนแยกออกไปสงกดส านกศลปากร แตดานวชาการเราไมทงเขาเรากดงเขามารวมงานดานวชาการเสมอ หอสมดแหงชาตทวประเทศม 11 แหง กเชญมารวมกจกรรมทางวชาการอยเสมอ ไมไดยงเกยวดานบรหารจดการบคคลกร แตถาบคคลากรมปญหาตาง ๆ กยงตองดงมาทหอสมดแหงชาตอย พดงาย ๆ กเหมอนส านกแม แตหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดสงกดตรงกบส านกศลปากร รวมเอาหอสมดแหงชาตประจ าจงหวด หอจดหมายเหต รวมเปนส านกศลปากรเหมอนกบเปนกรมศลปนอย ๆ มทงหมด 15 แหง กรมศลปากรทหนงกอยทจงหวดราชบร ทสองกจงหวดพระนครศรอยธยา ต าแหนงบรรณารกษกขาดแคลน บางทเทานนทสมบรณ เชน ทจงหวดเชยงใหม มทงหมด 4 คน กถอวาไมขาด ซงหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดบางแหงกยบไปแลวเพอทเหลอ 11 แหง จะไดมต าแหนงเหลอมาเปนฐานให สาขา 11 แหงทเหลอ จะไดม ซ 8 อก 3 – 4 ต าแหนง การเลอนขนใหซสงขนของบรรณารกษตองมอตรากอนถงเลอนขนไดไมเหมอนกบขาราการคร หรออาจารยมหาวทยาลยทสามารถท าต าแหนงผลงานทางวชาการไดเลย สงสดไดถงบรรณารกษ 9 แตจรง ๆ กมไดถงซ 11 สงสดถงต าแหนงอธบดกรม 4.2.4 การรบสมครโดยวฒสารสนเทศศาสตร สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศเพอการสอสาร ทางหอสมดแหงชาตเมอกอนไมรบเพราะทาง ก.พ. ไมยอมรบวฒเหลาน แตทางหอสมดแหงชาตกตองท าเรองไปบอกทาง ก.พ. วาถาไมรบวฒเหลานทางหอสมดฯ กไมมใครมาสมครเพราะมหาวทยาลยทงหลายเอาวฒไปปรบใหมหมด เปนอะไรกไมรแลว ซงวฒทางดานสารสนเทศศาสตร สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศเพอการสอสารหรอ อน ๆ นเนนไปทางดานไอท แตจรง ๆ แลวไมไดเนนทางดานบรรณารกษเลย พดงาย ๆ อยางบรรณานกรมแตละสถาบนกไมยอมรบกนทงนน แตกอนทางหอสมดกใชของววซนทาวเวอรของอาจารยจอยเอามาแปลเรยบเรยงเปนภาษาไทย เปนบรรณานกรมและเชงอรรถ หมอมหลวงจอย นนทวชรนท แตปจจบนน มหาวทยาลยเชยงใหมกแบบหนง รามค าแหงกแบบหนง จฬาลงกรณมหาวทยาลย กจะเอาแบบเดมแบบเกายนพน มหาวทยาลยธรรมศาสตรกจะเอาแบบงาย ๆ ผาน ๆ หยวน ๆ แบบใดกไดอะไรแบบน แตละทกไมเหมอนกนแลว ซงธรรมดาเราตองมมาตรฐาน แตตอนนมหลายมาตรฐานแลว

40

4.2.5 การรบสมครบรรณารกษของหอสมดแหงชาตตองตรวจสอบวฒ โดยฝายกองการเจาหนาทของกรมศลป ตองตรวจอยางละเอยด ถาไมไดตองปรกษาเกณฑของ ก.พ. เพราะถาสอบไดและบรรจแลวแตวฒไมผาน ไมตรงแลวไปถอดเขาออกมนกไมด วฒใหม ๆ ทจบมากจะเปนการจดการสารสนเทศ สารสนเทศศกษา ตองพจารณาเนอหาวชาทเรยนคอวชาหองสมด ถาจบบรรณารกษโดยตรงกไมตองตรวจแตถาจบดานอน ๆ เชน การจดการสารสนเทศนนตองตรวจ แตกอนทจะเปดสอบบรรณารกษ หนวยงานกองการเจาหนาทกตองถามวาจะใหรบสมครวฒอะไรบางกอน มใหเลอกดไดเลย แตอยางเจาพนกงานหองสมดนนไมตองเลอก วฒอะไรกไดทม วฒ ปกศ. กได ไมตองจบวชาทางหองสมดมากได เพราะเขาตองมาอบรมกบทางหอสมดกอน แตถาเจาพนกงานหองสมดแตก าหนดวฒนนเดยวน มหาวทยาลยตาง ๆ หรอ มหาวทยาลยราชภฏกไมไดสอนวฒทต ากวาปรญญาตรแลว ถารบสมครต าแหนงบรรณารกษ สวนมากกมวฒปรญญาตรมาสมครตลอด แตใจเขากไมไดอยกบหอสมดฯเพราะเขามทางเลอกอน ๆ ดวย ลาออกไปอยทดกวาและต าแหนงขาราชการกมนอยมาก สวนมากกจะเปนพนกงานราชการ แตต าแหนงกนอยมาก ๆ ซงกตองประเมนปตอป ตอสญญาจางปตอป แตถาประเมนไมผานกไมจางตอ แตเมดงานทพนกงานราชการท ากจะมากกวาขาราชการบางคนอก เพราะเขาตองมการประเมนปตอป ตองพยายามท าผลงานทมากกวา กลวการประเมนไมผานและไมไดตอสญญาจาง 4.3 การสมภาษณศนยสรรหา ส านกงานขาราชการพลเรอน 4.3.1 ประเดน การรบรองของ ก.พ. หมายถง การทหลกสตรสราง หรอพฒนาหลกสตร แลวน าเสนอตอกรรมการคณะ เมอไดพจารณาจากกรรมการคณะแลวสงไปสภาวชาการ เมอสภาวชาการอนมตแลวน าเสนอตอสภามหาวทยาลย แลวจงน าสง สกอ. เพอพจารณาตามกรอบมาตรฐานคณวฒ หากผาน สกอ. จงจะน าสง ส านกงาน ก.พ. เพอรบรองคณวฒ และเพมขอมลในมาตรฐานก าหนดต าแหนง 4.3.2 ประเดน การตรวจสอบคณวฒของบณฑต จะเกดขนเมอผสมครงาน สมครเขาต าแหนงตาง ๆ ซง ส านกงาน ก.พ. จะพจารณาจากมาตรฐานก าหนดต าแหนง เชน สมครต าแหนงบรรณารกษ มาตรฐานก าหนดต าแหนงจะระบวา ตองเรยนวชาเอกทางบรรณารกษ ไมนอยกวา 30 หนวย เปนตน 4.3.3 ประเดน จ านวนความตองการบรรณารกษ ทางส านกงาน ก.พ. ไมมขอมล เนองจาก ปจจบน ส านกงาน ก.พ. มหนาทในการจดสอบ ภาค ก. ใหกบหนวยงานตางๆ เทานน สวนการประกาศรบต าแหนงตางๆ หนวยงานแตละแหง สามารถด าเนนการไดเอง และตองจดสอบ ภาค ข. และ ภาค ค. ไดเอง 4.3.4 ประเดน ความตองการบคลากรทมความรทางบรรณารกษ ทาง ส านกงาน ก.พ. ไมมความตองการ แตมความตองการใชความรทางบรรณารกษ เชน การอาน เพอน ามาฝกอบรมใหแกบคลากร สามารถอาน จบใจความ และน าเสนอได หากมการจดอบรมเปนหลกสตรระยะสนทรองรบความตองการของแตละหนวยงาน จะดมาก 4.4 การสมภาษณกรมแรงงาน และวฏจกรงาน 4.4.1 ในการเกบรวบรวมขอมลสาขาอาชพทางบรรณารกษนนทางกรมแรงงาน และวฏจกรงานไมไดเกบขอมลเกยวกบต าแหนงงานบรรณารกษไวเลย

41

4.4.2 ต าแหนงงานบรรณารกษมทประกาศรบสมครสวนมากเปนสวนราชการมากกวาเอกชน 4.4.3 ต าแหนงงานบรรณารกษทประกาศรบสมครสวนมากเปนลกจางส าหรบหนวยงานภาคเอกชน 4.4.4 ต าแหนงงานทประกาศรบใกลเคยงกบบรรณารกษ คอ ในสวนของส านกพมพ กองบรรณาธการ ตรวจอกษร 4.4.5 ต าแหนงงานบรรณารกษทลงทะเบยนหางานไวมบางแตนอยมาก

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความตองการบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและ

สารสนเทศศาสตร และเพอน าเสนอแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความของผประกอบการ กลมตวอยางทใชในการวจยแบงเปน 2 กลม คอ 1) กลมตวอยางทเปนเชงปรมาณไดแก ผบรหารสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชน การสมกลมตวอยางโดยการสมแบบเปนกลม (Cluster sampling) โดยคดเลอกสถานประกอบการทจะเปนตวแทนของประชากร โดยเปนหนวยงานทเกยวของกบการใชบณฑตดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และขนาดของกล มตวอยางไดจากการใชสตร Yamane ไดกลมตวอยางจ านวน 400 คน 2) กลมตวอยางเชงคณภาพไดแก ผบรหารในสถานประกอบการทงภาครฐและเอกชนทเกยวของกบการพจารณาอตราก าลงคนอาท การศกษานอกโรงเรยน กระทรวงแรงงาน ส านกงาน ก.พ. หอสมดแหงชาต และวฏจกรงาน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจงทสามารถใหขอมลในลกษณะ Key Informant ได จ านวนทงสน 5 คน ตวแปรทใชศกษาไดแก ตวแปรอสระคอ ขอมลทวไปของผประกอบการ อาท ประเภทของหนวยงาน สถานภาพในหนวยงาน และหนวยงานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตร ส วนต วแปรตามคอ ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความของผประกอบการ

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสอบถามความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร และแบบสมภาษณความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

สรปผลการวจย 1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ผตอบแบบสอบถามทงหมด จ านวน 400 คน สวนใหญอยในหองสมดโรงเรยนจ านวน 84 คน คดเปนรอยละ 21.3 รองลงมาคอ หองสมดประชาชน/หองสมดเฉลมพระเกยรต หองสมดมหาวทยาลย/วทยาลย และบรษทเอกชน/หางราน จ านวน 70 คน คดเปนรอยละ 17.5 หองสมดเฉพาะ แบงเปน ภาครฐและภาคเอกชน จ านวน 35 คน คดเปนรอยละ 8.8 หอสมดแหงชาต จ านวน 26 คน คดเปนรอยละ 6.5 อนดบสดทายคอหนวยงานอนๆ เชน ส านกงานกฎหมาย สถาบนโรคผวหนง จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 2.1

สถานภาพในหนวยงาน สวนใหญเปนผปฏบตงาน/พนกงาน จ านวน 329 คน คดเปนรอยละ 82.3 รองลงมาคอ ผบรหาร จ านวน 58 คน คดเปนรอยละ 14.5 อนดบสดทายคอสถานภาพอนๆ เชน หมอ นตกร พยาบาล จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 2.5

45

ต าแหนงงาน สวนใหญเปน บรรณารกษ จ านวน 75 คน คดเปนรอยละ 18.8 รองลงมาคอเจาหนาท จ านวน 62 คน คดเปนรอยละ 15.5 คร จ านวน 36 คน คดเปนรอยละ 9.0 พนกงาน จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 8.3 เจาหนาทหองสมด จ านวน 20 คน คดเปนรอยละ 5.0 ครบรรณารกษ จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 4.5 หวหนาหองสมด ศนยขอมล ศนยสารสนเทศ และนกสารสนเทศ จ านวน 14 คน คดเปนรอยละ 3.5 ผบรหาร จ านวน 11 คน คดเปนรอยละ 2.8เจาหนาทฝายวชาการ จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 2.0 เจาหนาทงานบรการ จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 1.5 ผจดการและ พนกงานช านาญการ จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 1.3 เจาพนกงานในพระองค และบรรณารกษระดบ 4-8 จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 1.0 เ จ า ห น า ท ฝ า ย พ ฒ น าทรพยากรสารสนเทศ แพทยและอาจารย จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 0.8 นกวชาการ นตกร และพยาบาล จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 อนดบสดทาย คอ ผชวยผจดการ จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3

หนวยงานสวนใหญมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและ สารสนเทศศาสตร จ านวน 211 คน คดเปนรอยละ52.8 และไมมวฒ จ านวน 167 คน คดเปนรอยละ 41.8 ผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในหนวยงานสวนใหญมหนวยงานละ 2 คน จ านวน 72 คน คดเปนรอยละ 18.0 รองลงมา ม 1 คน จ านวน 64 คนคดเปนรอยละ 16.0 ม 3 คน จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 5.8 ม 5 คน จ านวน 18 คน คดเปน รอยละ 4.5 ม 4 คน จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0 อนดบสดทาย ม 6 คน จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 2. ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หนวยงานสวนใหญมความตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานในหนวยงานจ านวน 248 คน คดเปนรอยละ 62.0 และไมตองการจ านวน 152 คน คดเปนรอยละ 38.0 ซงหนวยงานมความตองการผทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร หนวยงานละ 1 คนเปนสวนใหญจ านวน 71 คน คดเปนรอยละ 17.8 รองลงมาคอ มความตองการ 2 คน จ านวน 67 คน คดเปนรอยละ 16.8 มความตองการ 3 คน จ านวน 29 คน คดเปนรอยละ 7.3 ตองการ 5 คน จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 3.0 ตองการ 4 คน จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 3.0 อนดบสดทายคอ ตองการ 6 คน จ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3 3. ความเหมาะสมของชอหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร สวนใหญเหนวาชอหลกสตร มความเหมาะสม จ านวน 367 คน คดเปนรอยละ 91.8 และไมเหมาะสม จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 8.3 นอกจากนชอหลกสตรทตองการเพมเตม คอ สารสนเทศศกษา จ านวน 9 คน คดเปนรอยละ 2.3 รองลงมาคอ การจดการสารสนเทศและสารสนเทศศาสตร จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 1.8 บรรณารกษศาสตร จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 1.0 อนดบสดทายคอ เทคโนโลยสารสนเทศ จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 0.5 4. การพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน

46

การพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน ทตองการสวนใหญ คอ ความรภาษาองกฤษ จ านวน 233 คน คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมาคอ ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย จ านวน 203 คน คดเปนรอยละ 50.8 ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และ การเปนผประกอบการจ านวน 170 คน คดเปนรอยละ 42.5 ทกษะชวตและการท างาน จ านวน 129 คน คดเปนรอยละ 32.3 ภาษาเพอนบาน จ านวน 94 คน คดเปนรอยละ 23.5 อนดบสดทายคอ ทกษะอนๆ เชน เขาใจนวตกรรมใหมๆ และเปนบคคลทมความรดานภาษาอนๆ หลายภาษาจ านวน 1 คน คดเปนรอยละ 0.3 5. คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตร และสารสนเทศศาสตรทตองการ 5.1 คณลกษณะในวชาชพ ความตองการคณลกษณะในวชาชพโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ดานงานบรการ รองลงมาคอ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหารและดานงานเทคนค อนดบสดทาย คอ นวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานบรหารโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการจดการเผยแพรและ ประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง ความรและความสามารถในการปฏบตงานสารบรรณ ความรความสามารถในการตดตามงานและการประเมนผล ความสามารถในการควบคมงาน ความรความเขาใจในดานการบรหารงบประมาณ ความสามารถในการบรหารงานบคคล อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการวางแผนการบรหารงานทวไปและความสามารถในการจดการองคกร ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานเทคนคโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ รองลงมาคอ ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม ความสามารถในการบ ารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ ความสามารถในการจดท าดรรชน วารสาร และกฤตภาค ความสามารถในการจดหาและผลตทรพยากรสารสนเทศ และความสามารถในการวเคราะหและท ารายการทรพยากรสารสนเทศ อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการคดเลอกและประเมนคาทรพยากรสารสนเทศ ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานงานบรการโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน รองลงมาคอ ความสามารถในการใหบรการสบคนสารสนเทศ ความสามารถในการจดบรการขาวสารททนสมย ความสามารถในการใหบรการสารสนเทศและความสามารถในการจดกจกรรมสงเสรมการอาน และความสามารถในการจดบรการสารสนเทศในเชงรก อนดบสดทาย คอ ความสามารถในการจดการบรการสารสนเทศธรกจและการตลาด ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ โดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใช

47

อยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ ความสามารถในการประยกตใชมลตมเดย รองลงมาคอ ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมลและความสามารถในการจดการความร ความสามารถในการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศ ความสามารถในการสรางสรรคผลงาน/นวตกรรมใหมๆ ความสามารถในการใชและจดการเทคโนโลยเครอขาย ทกษะดานการวจย และความสามารถในการใชและการจดการเทคโนโลยเวบ อนดบสดทาย คอ ความสามารถดานการใชเทคโนโลยส านกงานอตโนมต ความตองการคณลกษณะในวชาชพดานภาษาโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ มทกษะในการสอสาร รองลงมาคอ มทกษะในการน าเสนองาน อนดบสดทาย คอ มทกษะในการเขยนบทความ เอกสาร ต ารา 5.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑต ความตองการความตองการคณสมบตเฉพาะของบณฑตโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา มการใชอยในระดบมากทกขอ เรยงตามล าดบคาเฉลยจากมากไปหานอย คอ มคณธรรม จรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพ รองลงมาคอ มภาวะผน าและความรบผดชอบ เปนนกประชาสมพนธและมความคดรเรมและการชน าตนเอง มความยดหยนและความสามารถในการปรบตว สามารถบรหารโครงการได มทกษะการคดวพากษและการแกปญหา ความสามารถในการจดกจกรรม เชน จดนทรรศการ ตลาดนดวชาการ มทกษะทางดานสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม ความสามารถดานธรกจ การเพมผลผลต มลคาเพมสนคาและบรการ สามารถจดการดานการตลาดเขาถง กลมเปาหมาย ทตองการได และ สามารถคาดการณ/ท านาย/วเคราะหเศรษฐกจ อนดบสดทาย คอ สามารถท าประชามต เชน ท าโพลเพอส ารวจความตองการของผใชบรการได 6. การสมภาษณผประกอบการ 6.1 ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ระบวา ความตองการตลาดแรงงานของบณฑตทส าเรจการศกษาดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ป 2555 มความตองการประมาณ 300 กวาอตรา ซงความจรงแลวมหองสมดประมาณ 700 แหง เหตทไมสามารถมบรรณารกษไดครบ เนองจากไมมงบประมาณ การรบต าแหนงบรรณารกษ จะเปนไปตามเงอนไข คอ ส าเรจการศกษาทางบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร หรอทางอนทหนวยงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) เปนผก าหนด หรออาจก าหนดวาตองมเนอหาการศกษาทางบรรณารกษหรอหองสมดอยางนอย 30 หนวยกต ซงไมจ าเปนตองชอวฒตรง แตมการเรยนทครบตามเงอนไข 6.2 หอสมดแหงชาตระบวา ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรป 2555 มความตองการประมาณ 8 – 10 อตรา ชอวฒทรบสมครของหอสมดแหงชาตนน คอ วฒบรรณารกษศาสตร วฒใหม ๆ ทจบมากจะเปนการจดการสารสนเทศ สารสนเทศศกษา ตองพจารณาเนอหาวชาทเรยนคอวชาหองสมด ถาจบบรรณารกษโดยตรงกไมตองตรวจแตถาจบดานอน ๆ เชน การจดการสารสนเทศนนตองตรวจ 6.3 ส านกงานขาราชการพลเรอน ความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ป 2555 ไมมความตองการ แตมความตองการใชความรทางบรรณารกษ เชน การ

48

อาน เพอน ามาฝกอบรมใหแกบคลากร สามารถอาน จบใจความ และน าเสนอได หากมการจดอบรมเปนหลกสตรระยะสนทรองรบความตองการของแตละหนวยงาน จะดมาก การตรวจสอบคณวฒของบณฑต ส านกงาน ก.พ. จะพจารณาจากมาตรฐานก าหนดต าแหนง เชน สมครต าแหนงบรรณารกษ มาตรฐานก าหนดต าแหนงจะระบวา ตองเรยนวชาเอกทางบรรณารกษ ไมนอยกวา 30 หนวย เปนตน 6.4 กรมแรงงานและวฏจกรงาน ต าแหนงงานบรรณารกษมทประกาศรบสมครสวนมากเปนสวนราชการมากกวาเอกชน ต าแหนงงานบรรณารกษทประกาศรบสมครสวนมากเปนลกจางส าหรบหนวยงานภาคเอกชน ต าแหนงงานทประกาศรบใกลเคยงกบบรรณารกษ คอ ในสวนของส านกพมพ กองบรรณาธการ ตรวจอกษร ต าแหนงงานบรรณารกษทลงทะเบยนหางานไวมบางแตนอยมาก อภปรายผล

1. ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

จากขอมลเชงปรมาณสถานประกอบการทเกบขอมลสวนใหญเปนหองสมด โรงเรยน หองสมดประชาชน หองสมดมหาวทยาลย และบรษทเอกชน/หางราน มความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรจ านวน 248 คน ซงหนวยงานมความตองการผทมวฒการศกษาตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรหนวยงานละ 1-2 คน สอดคลองกบขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศยทระบวา ความตองการตลาดแรงงานบณฑตทส าเรจการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในป 2555 มความตองการประมาณ 300 กวาอตรา ตามงบประมาณทจดสรรมา แตความเปนจรงยงมความตองการรวม 700 อตรา รวมถงหอสมดแหงชาตกไดระบวา ความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในป 2555 นมจ านวน 8-10 อตรา ซงถอวาปนตองการสงสด แตมความจ าเปนเรองงบประมาณ เพราะยงขาดแคลนบคลากรสาขานอยมาก จงกลาวไดวาความตองการบนฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรยงมความตองการในตลาดแรงงาน สอดคลองกบการศกษาของทพภา ปลหะจนดา กสลวฒน คงประดษฐ ศภรางศ อนทรารณ และชตาภา สขพล า (2549) ทไดศกษาแนวโนมความตองบณฑตในสาขาบรรณาธการซงเปนสาขาทเกยวของกบสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ผลการวจยระบวาจ านวนบณฑตสาขาบรรณาธการทส านกพมพตองการรบเขาท างานจ านวน 50 แหง ระบวาภายในระยะเวลา 5 ป ตองการรบบณฑตจ านวน 561 คน และจากการประชมกลมเปาหมายพบวา อาชพทางบรรณาธการมความจ าเปนและส าคญตอสงคมทตองมคณลกษณะรกการอาน รกการท างานดานหนงสอและมจรยธรรม สอดคลองกบผลการวจยความตองการบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทพบวาการพฒนาคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเพอรองการเขาสประชาคมอาเซยนทตองการของผประกอบการคอ ความรภาษาองกฤษ รองลงมาคอ ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ความตองการบณฑตในวชาชพดานบรหารคอ ความสามารถในการจดการเผยแพร และประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง ความตองการในวชาชพดานงานเทคนคคอ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบ

49

และคนคนสารสนเทศ ความตองการในวชาชพดานงานบรการ คอ ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน ความตองการในวชาชพดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ คอ ความสามารถในการประยกตใชมลตมเดย ความตองการในวชาชพดานภาษาคอมทกษะในการสอสาร และคณสมบตเฉพาะของบณฑตคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ สอดคลองกบการศกษาของรชนวรรณ ข าประดษ และอรพนธ พนนารถ (2549) ไดท าการวจยการประเมนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ ผลการวจยในประเดนทส าคญพบวา ดานหลกสตรควรมการปรบปรงหลกสตรใหทนสมยขน โดยเฉพาะดานสอและเทคโนโลยสารสนเทศ ควรปรบปรงหลกสตรสม าเสมอ เพมรายวชาดานคอมพวเตอรใหมากขน และควรเพมจ านวนหนวยกตปฏบต และสอดคลองกบแนวคดของ McLain, Wallace and Heim (1990) กลาวถงการจดหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร เพอใหสอดคลองกบการด าเนนงานในหองสมดทตองประกอบดวยความรเกยวกบหองสมดและความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมด บณฑตจงตองมความรเกยวกบเนอหาในดาน Analyze information needs of a client group, Evaluate and design an information system, Design appropriate services for a particular environment based on the comprehension of the societal functions of libraries and information centers, Analysis of information systems และ Advanced microcomputers เปนตน จากผลการวจยเชงปรมาณพบวาความตองการคณลกษณะในวชาชพภาพรวม มความตองการบณฑตทมความสามารถดานสอ เทคโนโลย การสรางฐานขอมล การจดเกบและคนคนสารสนเทศ มลตมเดยเพอการเผยแพรประชาสมพนธ สอดคลองกบการศกษาของ ณฐวด มะลทอง (2545) ไดท าการศกษาการผลตและพฒนาบรรณารกษระบบส าหรบหองสมดสถาบนอดมศกษา มวตถประสงคเพอศกษาแนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ซงพบวากลมตวอยางทเปนคณาจารยระดบบณฑตศกษา สาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเหนวา ในการผลตบรรณารกษระบบ วชาบงคบทควรจดใหมการเรยนการสอนในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คอ รายวชาเทคโนโลยเพอการจดการสารสนเทศ รายวชาการจดเกบและคนคนสารสนเทศ รายวชาการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศส าหรบหองสมด รายวชาการจดการฐานขอมลในหองสมดและศนยสารสนเทศ และรายวชาระบบหองสมดอตโนมต วชาเลอก คอ รายวชาการใหค าปรกษาทางสารสนเทศ และรายวชาโปรแกรมคอมพวเตอรเกยวกบอนเทอรเนต ทเปนเชนนอนเนองจากความกาวหนาของเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารทใหความส าคญตอการพฒนาทกษะทจ าเปนในศตวรรษท 21 และเพอเตรยมความพรอมในการกาวสประชาคมอาเซยนทผเรยนตองมทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ประกอบดวย ความรพนฐานดานสารสนเทศ ความรพนฐานดานสอ และความรพนฐานทางเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กลาวคอ ผเรยนมความสามารถในการใชทกษะเหลานพฒนาความรและทกษะแหงศตวรรษท 21 ในบรบทการเรยนรเพอเขาถงเนอหาและทกษะตางๆ จะไดรจกวธเรยนร การคดเชงวพากษ การแกไขปญหา การใชขอมลขาวสาร การสอสาร การผลตนวตกรรม และสารมารถรวมมอกนท างานได (วรพจน วงศกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554) นอกจากนในการพฒนาผเรยนตามกรอบมาตรฐานคณวฒซงเปนเกณฑของ สกอ.นน ตองการพฒนาผเรยนในประเดนทส าคญคอ คณธรรม

50

จรยธรรม ความร ทกษะทางปญญา ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ และทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ สอดรบกบแนวคดของ Robbins (1998) ไดใหความเหนเกยวกบความร และทกษะทจ าเปนของบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ควรประกอบดวยความร และทกษะในดานตางๆ เชน ความร และทกษะในดาน Information Economics, Artificial intelligence/ Expert Systems Information management และ Information policy เปนตน จงกลาวไดวาในการจดการเรยนการสนอในรายวชาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศตองมการปรบเปลยนหลกสตรและเนอหาวชาใหสอดคลองกบสภาพความตองการบรรณารกษ/นกสารสนเทศของตลาดแรงงานในปจจบน ซงนอกจากตองมความรเฉพาะในตวพนฐานทางบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรแลว บณฑตตองมความสามารถทางดานตางๆ ใหสอดคลองกบสงคมในยคดจทล เชน การจดการหองสมดดจทล อนเทอรเนต มลตมเดย เทคโนโลย ระบบสารสนเทศดจทล เพอตอบสนองการเปดเสรการศกษาทงในกรอบอาเซยนและการคาโลก พฒนามาตรฐานการศกษาของสถาบนอดมศกษาไปสความเปนนานาชาต และ World Class University ตามระบบ เพอตอบสนองการเปลยนแปลงและความตองการของตลาดแรงงานในระดบชาตและภมภาคอาเซยน ส าหรบประเดนความเหมาะสมของชอหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความคดเหนของผประกอบการสวนใหญเหนวาชอหลกสตรมความเหมาะสม นอกจากนชอหลกสตรทตองการเพมเตมคอ สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศศาสตร สอดคลองกบขอมลเชงคณภาพทพบวา การรบต าแหนงบรรณารกษ จะเปนไปตามเงอนไข คอ ส าเรจการศกษาทางบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร หรอทางอนทหนวยงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) เปนผก าหนด หากชอไมตรง “บรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร” หรอ “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร” กก าหนดวาตองมเนอหาการศกษาทางบรรณารกษหรอหองสมดอยางนอย 30 หนวยกต สอดคลองกบทางหอสมดแหงชาตทระบวา ชอวฒทรบสมครของหอสมดแหงชาตนน คอ วฒบรรณารกษศาสตร วฒ ใหม ๆ ทจบมากจะเปนการจดการสารสนเทศ สารสนเทศศกษา ตองพจารณาเนอหาวชาทเรยนคอวชาหองสมด ถาจบบรรณารกษโดยตรงกไมตองตรวจแตถาจบดานอน ๆ เชน การจดการสารสนเทศนนตองตรวจวามการศกษาทางดานบรรณารกษหรอทางดานหองสมดหรอไม นอกจากนส านกงานขาราชการพลเรอนกไดใหขอคดเหนวา การตรวจสอบคณวฒของบณฑต ส านกงาน ก.พ. จะพจารณาจากมาตรฐานก าหนดต าแหนง เชน สมครต าแหนงบรรณารกษ มาตรฐานก าหนดต าแหนงจะระบวา ตองเรยนวชาเอกทางบรรณารกษไมนอยกวา 30 หนวยกต เปนตน

2. แนวทางการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตามความ

ตองการของผประกอบการ 2.1 คณลกษณะบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จากผลการวจยพบวา คณลกษณะในวชาชพ ความตองการในระดบมากคอ ดานงานบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหาร และดานงานเทคนค จงกลาวไดวางานบรการเปนคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทผประกอบการเลงเหน

51

ความส าคญและเปนคณลกษณะทตองการมากทสด ซงอาจเปนเพราะงานทางดานหองสมดหรองานทางดานสารสนเทศเปนการใหบรการขอมล และสารสนเทศแกผใชบรการหองสมดหรอสารสนเทศ โดยเฉพาะอยางยงความกาวหนาทางดานเทคโนโลยสารสนเทศจงท าใหผประกอบการตองการใหบณฑตมความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน ใหบณฑตอาศยศกยภาพของเทคโนโลยสารสนเทศน ามาประยกตในงานบรการอยางเหมาะสม สอดคลองกบแนวคดการพฒนาทกษะแหงศตวรรษท 21 ทผเรยนตองมทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลยอนจะสงผลตอการเขาถงเนอหาและทกษะตางๆ การใชขอมลขาวสาร การสอสาร และผลตนวตกรรม (วรพจน วงศกจรงเรอง และอธป จตตฤกษ, 2554) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จดไดวาคณลกษณะบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทผประกอบการกใหความสนใจ โดยเฉพาะในดานการประยกตใชมลตมเดย ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมล และความสามารถในการจดการความร ซงสอดคลองกบการพฒนาคณลกษณะพเศษของนกศกษาตามกรอบมาตรฐานคณวฒทตองการใหผเรยนมความคดสรางสรรคและสรางนวตกรรมเพมมลคาเพม รวมถงสอดคลองกบมาตรฐานวชาชพส าหรบการศกษาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรของ ALA ทเนนย าถงคณลกษณะทส าคญของการศกษาในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรไดแก ความรและสารสนเทศ การบรการและเทคโนโลยตางๆ อนเปนประโยชนตอการจดการ และการใชสารสนเทศ รวมถงการประเมน การสงเคราะห การเผยแพร และการจดการการสารสนเทศและความร (ALA, 2001) ดานภาษาเปนคณลกษณะทจ าเปนในวชาชพทางบรรณารกษเพอกาวเขาสประชาคมอาเซยนและความตระหนกการเปนพลเมองโลกทตองมทกษะการสอสาร ซงเปนบทบาทการใหบรการดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในสงคมทมความแตกตางทางดานวฒนธรรม และภาษาทใช ทตองอยในสภาพการบรการในสงคมทกวางขน และเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว นอกจากนคณลกษณะบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตองมทกษะเขยนบทความ เอกสาร ต ารา สอดคลองกบงานวจยของทพภา ปลหะจนดา กสลวฒน คงประดษฐ ศภรางศ อนทรารณ และชตาภา สขพล า (2549) ทระบวาบรรณาธการทด งานทางดานบรรณารกษจะตองมนสยรกการอาน รกการท างานดานหนงสอ นอกจากนทกษะในดานการสอกอยในประเดนการพฒนานกศกษาตามกรอบมาตรฐานคณวฒเพอพฒนานกศกษาใหมมนษยสมพนธทดสามารถสอสารกบผอนไดเปนอยางดทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ และสามารถใชภาษาในการสอสาร ถายทอด และแลกเปลยนความรกบผอนไดเปนอยางด ดานงานบรหาร ผประกอบการตองการใหบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรมความสามารถในการจดการเผยแพร และประชาสมพนธภารกจขององคกร ความรและความสามารถในการปฏบตงานสารบรรณ ความรความสามารถในการตดตามงานและการประเมนผล เปนตน สอดคลองกบกบแนวทางการจดการศกษาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรของ IFLA ทกลาววาผเรยนตองมทกษะในการถายทอด การเผยแพรสารสนเทศแบบดจทล ความสามารถในการวจยส าหรบการประเมนและการตดตามผลการปฏบตงานได (IFLA, 2001)

52

ดานงานเทคนค บณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรตองมความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม จงกลาวไดวาหนาทของบรรณารกษในกระแสความความกาวหนาเทคโนโลยสารสนเทศตองมความร ความสามารถในการจดระบบความร การจดการคลงความร ท ารายการและจดหมวดหมเอกสารดจทลได สอดคลองกบการศกษาของณฐวด มะลทอง (2545) ทระบวาวชาบงคบทควรจดใหมการเรยนการสอนในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คอ รายวชาเทคโนโลยเพอการจดการสารสนเทศ รายวชาการจดเกบและคนคนสารสนเทศ รายวชาการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศส าหรบหองสมด รายวชาการจดการฐานขอมลในหองสมดและศนยสารสนเทศ และรายวชาระบบหองสมดอตโนมต 2.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑต ความตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ เปนนกประชาสมพนธ และมความคดรเรมสรางสรรรค สอดคลองกบแนวคดการพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรของ IFLA ทระบวา หลกสตรควรเปดโอกาสใหผเรยนแสดงความสามารถเชงวชาชพตลอดจนสอดแทรกความรในดานจรยธรรม หรอจรรยาบรรณทางวชาชพไวในหลกสตรดวย (IFLA, 2001) และสอดคลองกบของณฐวด มะลทอง (2545) ทกลาววาหลกสตรจะตองมงสรางผน าในการพฒนาวชาการหรอวชาชพและเปนผชน า และปฏบตเปนแบบอยางทางเศรษฐกจและสงคม การเมอง การศกษา วฒนธรรม และคณธรรม จรยธรรมแกชมชน และประเทศได รวมถงหลกสตรจะตองพฒนาผเรยนใหเกดปญญา มความคดสรางสรรค เปนอสระ มเหตมผล เปนระบบ และมทกษะในการใชวจารณญาณในการแกปญหา การวเคราะห สงเคราะห และการตดสนใจเกยวกบขอมล องคความร และเหตการณตางๆ ไดอยางมประสทธภาพ 2.3 การจดการเรยนการสอนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร จากผลการวเคราะหขอมลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ พบวาผลการวเคราะหสอดคลองกนในชอของหลกสตร คอ “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร” และตองมการจดการเรยนการสอนวชาเอกบรรณารกษและมเนอหาดานหองสมดไมนอยกวา 30 หนวยกต วชาทควรบรรจไวในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตองมเนอหาสาระทสามารถพฒนาคณลกษณะบณฑตหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร คอ ความรความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน ดานการประยกตใชมลตมเดย ความสามารถในการใชและจดการระบบฐานขอมล และความสามารถในการจดการความร ทกษะการสอสาร ความสามารถในการจดการเผยแพร และประชาสมพนธ ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ สวนคณสมบตเฉพาะของบณฑต ความตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ จงกลาวไดวาความรความสามารถของบณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรในปจจบนมความตองการบณฑตทมความรดานหองสมด ความรเกยวกบเทคโนโลยสารสนเทศในหองสมด และเปนผมคณธรรมจรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ ดงนนรายวชาพนฐานของหลกสตรจงเกยวกบ 1) การจดการหองสมดประกอบดวย วชาการจดการโครงการ การจดการความร และการวางแผนเชงกลยทธส าหรบหองสมด

53

2) การพฒนาบคคลและความสมพนธระหวางบคคลประกอบดวย วชาการสอสารสารสนเทศ ภาวะผน า คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ รวมถงการประชาสมพนธส าหรบหองสมด 3) การบรการ ประกอบดวย วชาการใหค าปรกษาทางสารสนเทศ การบรการสารสนเทศ 4) งานเทคนค ประกอบดวย วชาการพฒนาฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ การจดหม การท ารายการ และการจดการแหลงทรพยากรสารสนเทศทางอเลกทรอนกส 5) ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรม ประกอบดวย วชาการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศส าหรบหองสมด การจดการฐานขอมลในหองสมดและศนยสารสนเทศ รวมถงการออกแบบและพฒนาเวบ ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะในการน าไปใช 1.1 จากขอคนพบคณลกษณะในวชาชพทมความตองการมากตามความคดเหนของผประกอบการคอ ดานงานบรการ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการ ดานภาษา ดานงานบรหาร และดานงานเทคนค ดงนนรายวชาตางๆ จงควรมเนอหาทจะพฒนาบณฑตใหมความรความสามารถใหเปนทตองการของตลาดแรงงาน 1.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑตทตองการมากทสดคอ มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ มภาวะผน าและความรบผดชอบ เปนนกประชาสมพนธ และมความคดรเรมสรางสรรค ดงนนจงควรสอดแทรกเนอหาทเกยวของดงกลาวไวในวชาพนฐานเพอพฒนาบณฑตตอไป 1.3 รายวชาตางๆ ทบรรจไวในหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรควรมเนอหาทเกยวของกบการจดการหองสมด ความรดานเทคโนโลยสารสนเทศ คณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพ 2. ขอเสนอแนะในการศกษาคนควาตอไป 2.1 ควรมการวจยเพอพฒนาวชาชพบรรณารกษตามความตองการของตลาดแรงงานในระดบภมภาคอาเซยนและในระดบโลก 2.2 ควรมการสงเคราะหงานวจยดานการพฒนาหลกสตรทเกยวของกบบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

บรรณานกรม

ณฐวด มะลทอง. (2545). การผลตและพฒนาบรรณารกษระบบส าหรบหองสมดสถาบนอดมศกษา. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง.

ทพภา ปลหะจนดา กสลวฒน คงประดษฐ ศภรางศ อนทรารณ และชดาภา สขพล า. (2549). “การศกษาแนวโนมความตองการบณฑตในสาขาบรรณาธการ”. วารสารวชาการ. 14(23): 109-130.

รชนวรรณ ข าประดษ และอรพนธ พนนารถ. (2549). รายงานการวจยการประเมนหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏอตรดตถ,

รตนา ณ ล าพน และดรณ ณ ล าปาง. (2548). ประสทธผลของหลกสตรศลปศาสตรบณฑตสาขาวชาบรรณารกษศาสตร (ปรบปรง พ.ศ.2530) มหาวทยาลยเชยงใหม ตอการปฏบตงานของบณฑตปการศกษา 2533-2545. คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

สารภ วรรณตรง และสนทนา กลรตน. (2550). ปญหาการใชหลกสตรและความพงพอใจของผวาจางบณฑตตอหลกสตรบรรณารกษศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร. คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสรนทร,

หนงสอพมพเดลนวส ฉบบวนท 30 พฤษภาคม 2551 หนาการศกษา. American Library Association (ALA). (2001). Standards for Accreditation of

Master’s Programs in Library and Information Studies. [online]. Available: http://www.ala.org. (March 26, 2012).

IFLA. (2001). Guidelines for Professional Library/Information Education Program. [online]. Available: http://www.ifla.org. (March 26, 2012).

Mclain, J. P., Wallace, D. P. and Heim, K. M. (1990). “Education for automation: can the library schools do the job”. Personnel Administration in an Automated Environment. London: Haworth Press.

Robbins, J. B. (1998). “Curriculum reform in library and information science education”. Library and Information Studies Education in the United States. Washington: Mansell.

ภาคผนวก

58

ภาคผนวก ก รายนามผเชยวชาญ

59

รายนามผเชยวชาญประเมนความสอดคลองของขอค าถามกบจดมงหมาย (Item Objective Congruence: IOC)

1. รองศาสตราจารย ดร.สขม เฉลยทรพย คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 2. รองศาสตราจารย วภา ศภจารรกษ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 3. ดร.ภรด วชรสนธ คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

60

ภาคผนวก ข แบบสรปคะแนนคาดชนความสอดคลอง (IOC)

61

แบบสรปคะแนนคาดชนความสอดคลอง (IOC) ระหวางเนอหาขอค าถามกบจดมงหมายทใช ในการวจยจากความคดเหนของผเชยวชาญ

ค าถามแบบทดสอบขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ผลรวม IOC สวนท 1 ขอมลทวไป 1. สถานภาพในหนวยงาน

คนท1 คนท2 คนท3 1

1

1 3 1.0

2. ลกษณะของหนวยงานทสงกด

1

1

1 3 1.0

3. หนวยงานของทานมผปฏบตงานห อ งสม ดท ม วฒ ก า รศ กษาทางด า นบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรหรอไม

1

1

0 2 0.7

สวนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 4. ทานตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานในหนวยงานของทานหรอไม

1

1

1 3 1.0

5. หากมการพฒนาหลกสตรดานบรรณารกษ ทานคดวาชอสาขาวชา “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร” นเหมาะสมหรอไม

1

1

1 3 1.0

6. ในการผลตบณฑตเพอเขาสสงคมอาเซยน ทานคดวาบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรควรมลกษณะอยางไร

1

1

1 3 1.0

สวนท 3 คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑต 3.1 คณลกษณะในวชาชพ ดานงานบรหาร 1. ความสามารถในการวางแผนการบรหารงาน

1

1

1 3 1.0

62

ค าถามแบบทดสอบขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ผลรวม IOC 2. ความสามารถในการจดการองคกร


1

1 3 1.0

3.ความสามารถในการบรหารงานบคคล

1

1

1 3 1.0

4.ความส ามา รถ ในกา รส ง ก า ร ของหองสมด

1

1

1

3 1.0 5.ความสามารถในการควบคมงานของหองสมด

1

1

1

3 1.0 6.ความร แ ละความสามารถ ในกา รปฏบตงานสารบรรณ

1

1

1

3 1.0 7.ความสามารถในการประชาสมพนธเผยแพรและประชาสมพนธกจกรรมของหองสมดใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง

1

1

1 3 1.0

8.ความรความเขาใจในดานการบรหารงบประมาณประจ าปให เหมาะสมและเพยงพอตอการปฏบตงาน

1

1

1 3 1.0

ดานงานเทคนค 10.ความสามารถในการคดเลอกและประเมนคาทรพยากรสารสนเทศ

1

1

1 3 1.0

11. ความสามารถในการจดหาและผลตทรพยากรสารสนเทศ

1

1

1

3 1.0 12. ความสามารถในการวเคราะหและท ารายการทรพยากรสารสนเทศ

1

1

1

3 1.0 13. ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม

1

1

1

3 1.0 14. ความสามารถในการจดท าดรรชนวารสารและกฤตภาค

1

1

1

3 1.0

63

ค าถามแบบทดสอบขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ผลรวม IOC

15. ความสามารถในการจดเกบและคนคนสารสนเทศ


1

1 3 1.0

16. ความสามารถในการบ ารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ

1

1

1 3 1.0

ดานงานบรการ 18. ความสามารถในการใหบรการสารสนเทศ

1

1

1 3 1.0

19. ความสามารถในการจดบรการขาวสารทนสมย

1

1

1

3 1.0 20. ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน

1

1

1

3 1.0 21.ความสามารถในการใหบรการสบคนสารสนเทศ

1

1

1

3 1.0 22.ความสามารถในการจดกจกรรมสงเสรมการอาน

1

1

1

3 1.0 23.ความสามารถในการจดการบรการขอมลและการตลาด

1

1

1

3 1.0 24.บรการสารสนเทศเพ อธ รกจและอตสาหกรรม

1

1

1

3 1.0 ดานเทคโนโลยสารสนเทศและนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ 26. ความสามารถในการจดการเทคโนโลยเวบ

1

1

1 3 1.0

27. ความสามารถในการจดการระบบเครอขายสงคม

1

1

1

3 1.0 28. ความสามารถในการจดการระบบฐานขอมล

1

1

1

3 1.0 29. ความสามารถในประยกตใชมลตมเดย

1

1

1

3 1.0

64

ค าถามแบบทดสอบขอท คะแนนความคดเหนของผเชยวชาญ ผลรวม IOC 30. ความสามารถในการจดการระบบองคความร


1

1 3 1.0

31.ความสามารถในการวเคราะหระบบสารสนเทศและการจดการ

1

1

1 3 1.0

32.ความสามารถในการท าวจย

1

1

1

3 1.0 33.ความสามารถในการสรางและพฒนานวตกรรมใหมๆ

1

1

1

3 1.0 ดานภาษา 35. มทกษะในการสอสา

1

1

1

3 1.0 36. มทกษะในการเขยนบทความ

1

1

1

3 1.0 37. มทกษะในการน าเสนองาน

1

1

1

3 1.0 3.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑต 1. สามารถท าประชามต เชน ท าโพลเพอส ารวจความตองการของผใชบรการได

1

1

1 3 1.0

2. สามารถจดการดานการตลาดเขาถงกลมเปาหมายทตองการได

1

1

1

3 1.0 3.เปนผน าในการจดกจกรรม

1

1

1

3 1.0 4.สามารถจดนทรรศการ (Event) ได

1

1

1

3 1.0 5.สามารถวางแผนบรหารจดการโครงการได

1

1

1

3 1.0 6.เปนนกวชาการ/นกวจย

1

1

1

3 1.0 7.เปนนกประชาสมพนธ

1

1

1

3 1.0

65

ภาคผนวก ค

แบบสอบถามเพอการวจย

66

แบบส ารวจ: ความตองการบณฑตสาขาวชาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร

ค ำชแจง 1. แบบส ารวจนจดท าขนเพอส ารวจความตองการบณฑตและคณลกษณะบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 2. ขอความอนเคราะหกรอกขอมลและกาเครองหมายถก () ใหครบถวนตามความเหมาะสม สวนท 1 ขอมลทวไป 1. ประเภทของหนวยงาน หองสมดโรงเรยน หองสมดประชาชน/หองสมดเฉลมพระเกยรต

หองสมดมหาวทยาลย/วทยาลย หอสมดแหงชาต หองสมดเฉพาะ ภาครฐ ภาคเอกชน บรษทเอกชน/หางราน อนๆ โปรดระบ.....................................................................................................

2. สถานภาพในหนวยงาน ผบรหาร ระบต าแหนง................................................................................................... ผปฏบตงาน/พนกงาน ระบต าแหนง.................................................................................................... อน ๆ ระบต าแหนง................................................................................................... 3. หนวยงานของทานมผปฏบตงานทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรหรอไม ม จ านวน………….คน ไมม สวนท 2 ความตองการบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 4. ทานตองการบณฑตทมวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรเขาท างานใน หนวยงานของทานหรอไม ตองการ จ านวน………….คน ไมตองการ 5. หากมการพฒนาหลกสตรดานบรรณารกษ ทานคดวาชอสาขาวชา “บรรณารกษศาสตรและสารสนเทศ ศาสตร” นเหมาะสมหรอไม เหมาะสม ไมเหมาะสม ควรใชชอวา(โปรดระบ).................................................. 6. บณฑตบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรควรไดรบการพฒนาคณลกษณะดานใดมากทสดเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน (โปรดเรยงล าดบคณลกษณะทส าคญ) ความรภาษาองกฤษ ภาษาเพอนบาน ความรพนฐานดานการเงน เศรษฐกจ ธรกจ และการเปนผประกอบการ ทกษะการเรยนรและนวตกรรม ทกษะดานสารสนเทศ สอ และเทคโนโลย ทกษะชวตและการท างาน อนๆ (โปรดระบ).............................................................................................................................

67

สวนท 3 คณลกษณะในวชาชพและคณสมบตเฉพาะของบณฑตทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ทตองการและคาดหวง 3.1 คณลกษณะในวชาชพ

คณลกษณะในวชาชพทตองการ


นอยทสด (1)

นอย (2)

ปานกลาง (3)

มาก (4)

มากทสด (5)

ดานงานบรหาร

1. ความสามารถในการวางแผนการบรหารงานทวไป

2. ความสามารถในการจดการองคกร

3. ความสามารถในการบรหารงานบคคล

4. ความสามารถในการควบคมงาน

5. ความรและความสามารถในการปฏบตงานสารบรรณ

6. ความสามารถในการจดการเผยแพรและประชาสมพนธภารกจขององคกรใหผมสวนเกยวของทราบอยางทวถง

7. ความรความเขาใจในดานการบรหารงบประมาณ

8. ความรความสามารถในการตดตามงานและการประเมนผล

9. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

ดานงานเทคนค

10. ความสามารถในการคดเลอกและประเมนคาทรพยากรสารสนเทศ

11. ความสามารถในการจดหาและผลตทรพยากรสารสนเทศ

12. ความสามารถในการวเคราะหและท ารายการทรพยากรสารสนเทศ

13. ความสามารถในการรวบรวมและจดท าบรรณานกรม

14. ความสามารถในการจดท าดรรชนวารสารและกฤตภาค

15. ความสามารถในการสรางฐานขอมล จดเกบและคนคนสารสนเทศ

16. ความสามารถในการบ ารงรกษาทรพยากรสารสนเทศ

17. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

ดานงานบรการ

18. ความสามารถในการใหบรการสารสนเทศ

68

คณลกษณะในวชาชพทตองการ



นอย (2)


มาก (4)


19. ความสามารถในการจดบรการขาวสารททนสมย

20. ความสามารถในการบรการฐานขอมลและสอออนไลน

21. ความสามารถในการใหบรการสบคนสารสนเทศ

22. ความสามารถในการจดกจกรรมสงเสรมการเรยนร

23. ความสามารถในการจดการบรการสารสนเทศธรกจและการตลาด

24. ความสามารถในการจดบรการสารสนเทศในเชงรก

25. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการจดการนวตกรรมทางบรรณารกษศาสตรฯ

26. ความสามารถดานการใชเทคโนโลยส านกงานอตโนมต

27. ความสามารถในการใชและการจดการเทคโนโลยเวบ

28. ความสามารถในการใชและการจดการเทคโนโลยเครอขาย

29. ความสามารถในการใชและการจดการระบบฐานขอมล

30. ความสามารถในประยกตใชสอมลตมเดย

31. ความสามารถในการจดการความร

32. ความสามารถในการวเคราะหและออกแบบระบบสารสนเทศ

33. ทกษะดานการวจย

34. ความสามารถในการสรางสรรคผลงาน/นวตกรรมใหมๆ

35. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

ดานภาษาและการสอสาร

36. ทกษะในการสอสาร

37. ทกษะในการเขยนบทความ เอกสาร ต ารา

38. ทกษะในการน าเสนองาน

39. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

69

3.2 คณสมบตเฉพาะของบณฑต

คณสมบตเฉพาะของบณฑตทตองการ



นอย (2)


มาก (4)


1. สามารถท าประชามต เชน ท าโพลเพอส ารวจความตองการของผใชบรการได

2. สามารถจดการดานการตลาดเพอเขาถงกลมเปาหมายทตองการได

3. สามารถคาดการณ/ท านาย/วเคราะหเศรษฐกจ

4. ความสามารถดานธรกจ การเพมผลผลต มลคาเพมสนคาและบรการ

5. ความสามารถในการจดกจกรรม เชน จดนทรรศการ ตลาดนดวชาการ

6. เปนนกประชาสมพนธ

7. สามารถบรหารโครงการได

8. มทกษะทางสงคมและการเรยนรขามวฒนธรรม

9. มทกษะการคดเชงวพากษและการแกปญหา

10. มความยดหยนและความสามารถในการปรบตว

11. มความคดรเรมและการชน าตนเอง

12. มภาวะผน าและความรบผดชอบ

13. มคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ

14. อนๆ(โปรดระบ)……………………………………………………………

3.3 ขอเสนอแนะเพมเตม………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

--------------------ขอบคณทกทำนทกรณำสละเวลำตอบแบบสอบถำม----------

70

ภาคผนวก ง แบบสอบสมภาษณเชงลก

71

แนวทางการสมภาษณเชงลก 1. ไดมการเกบขอมลไวในฐานเกยวกบการประกาศรบสมครงานสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ลกษณะงานทเกยวของกบสาขาดงกลาว ทงภาครฐและเอกชนหรอไม หากมจะคนไดทไหน อยางไร ตงแตป 53-55 แนวโนม ป 56 จะเปนอยางไร 2. ความตองการของตลาดงานดานทงภาครฐและเอกชน ปจจบน และแนวโนมความตองการในอนาคต 3. ความตองการของผประกอบการในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร (มากหรอนอย ตองการสาขานหรอไม) 4. คณลกษณะเฉพาะของบณฑตในสาขาบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร 5. ลกษณะต าแหนงงานและความรบผดชอบทตองการในอนดบตนๆ เชน การจดเกบและการคนคน นกเอกสารสนเทศ บรรณาธกร ฯลฯ

72

ภาคผนวก จ ตวอยางขอมลการสมภาษณ

73

สมภาษณผอ านวยการหอสมดแหงชาต

นางวลาวลย ทรพยพนแสน วนท 26 มนาคม 2555 เวลา 11.00 – 12.00 น. ณ หอสมดแหงชาต

ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตยา เนตรวงษ : การท าวจยครงนเพอพฒนาหลกสตรบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตรทจะเปดในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2556 จงตองการทราบแนวโนวความตองการของตลาดแรงงานดานบรรณารกษศาสตรและสารนเทศศาสตรมมากนอยแคไหน ในสวนท ไดไปสมภาษณส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย นนเปนสวนของคร จงตองการทราบวาในแตละปหอสมดแหงชาตนมนโยบายรบบรรษรกษเขาท างานอยางไรบาง ผอ านวยการ : จะรบบรรณารกษใหมไดเมอมต าแหนงวางกอนเทานน ตงแตป 2533 เปนตนมา เราโดนแชแขงเลยจะต าแหนงจะไมคอยได นอกจากวาเกษยณไปเรากจะไดคนมา แตกชาไปบางทเปนป หรอปกวาถงจะไดอตรามา แตตอนนทเราท าไปกเพราะวารบงานชนทพระราชบญญตโจดแจงการพมพทเอาหอสมดแหงชาตเปนหนวยงานทตองออกใบอนญาตใหกบเจาของบรรณาธการเจาของโรงพมพอะไรทเขาจะพมพวารสารหนงสอพมพอะไรตาง ๆ เขาจะมาขอ ซงแตเดมเปนงานของส านกงานต ารวจแหงชาตตาม พรบ.โจดแจงการพมพ 2550 หอสมดแหงชาตกมหนาทท างานนแทนโดยทกระทรวงวฒนธรรมรบผดชอบและสงมาใหกรมศลปากร กรมศลปากรกมอบหมายใหหอสมดแหงชาตรบผดชอบออกใบอนญาตคลาย ๆ เครองหมายทะเบยนการคาคลาย ๆ กระทรวงพานชยทเขาออก หอสมดแหงชาตกออกใหหนวยงานทเรารบผดชอบคอ ISSN ทออกเลขแปดตว ทเหนในวารสาร ในเรว ๆ น เราจะไดงบประมาณ 8 -10 ต าแหนง กรสกดใจมาก เพราะรอคอยมานานตงแตเปนผอ านวยการาตงแต ป 2551 กวาจะไดต าแหนงมาเพราะบบคคลากรเราขาด กจะเปดสอบเดอนเมษายนน อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ : หอสมดแหงชาตมบคคลากรทจบวฒการศกษาทางดานบรรณารกษศาสตรเพยงพอกบการท างานในต าแหนงตาง ๆ ของหอสมดหรอเปลาคะ ผอ านวยการ : บรรณารกษกลมของหอสมดแหงชาต และกลมตาง ๆ ทอยภายใตหอสมดแหงชาตทเราแบงหนวยงาน ต าแหนงบรรณารกษกยงขาดอยทกกลมไมเพยงพอกบการท างานแตเมอมการจดงาน จดนทรรศการ จดกจกรรมตาง ๆ เรากตงคนท างานโดยแบงแตละกลมมาชวยกนท างาน อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ : ต าแหนงบรรณารกษทอยตามหอสมดแหงชาตประจ าจงหวด สงกดหอสมดแหงชาตหรอเปลาคะ ผอ านวยการ : ปจจบนแยกออกไปสงกดส านกศลปากร แตดานวชการเราไมทงเขาเรากดงเขามารวมงานดานวชการเสมอ หอสมดแหงชาตทวประเทศม 11 แหง กเชญมารวมกจกรรมทางวชาการอยเสมอ ไมไดยงเกยวดานบรหารจดการบคคลกร แตถาบคคลากรมปญหาตาง ๆ กยงตองดงมาทหอสมดแหงชาตอย พดงาย ๆ กเหมอนส านกแม แตหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดสงกดตรงกบส านกศลปากร รวมเอาหอสมดแหงชาตประจ าจงหวด หอจดหมายเหต รวมเปนส านกศลปากรเหมอนกบเปนกรมศลนอย ๆ มทงหมด 15 แหงกรมศลทหนงกอยทจงหวดราชบร ทสองกจงหวดพระนครศรอยธยา ต าแหนงบรรณารกษกขาดแคลน บางทเทานนทสมบรณ เชน ทจงหวดเชยงใหม มทงหมด 4 คน กถอวาไมขาด ซงหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดบางแหงกยบไปแลวเพอทเหลอ 11

74

แหง จะไดมต าแหนงหลอมาเปนฐานให สาขา 11 แหงทเหลอ จะไดม ซ 8 อก 3 – 4 ต าแหนง การเลอนขนใหซสงขนของบรรณารกษตองมอตรากอนถงเลอนขนไดไมเหมอนกบขาราการคร หรออาจารยมหาวทยาลยทสามารถท าต าแหนงผลงานทางวชาการไดเลย สงสดไดถงบรรณารกษ 9 แตจรง ๆ กมไดถงซ 11 สงสดถงต าแหนงอธบดกรม ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตยา เนตรวงษ : ชอวฒทรบสมครคอวฒอะไรคะ ผอ านวยการ : วฒทรบสมคร คอ วฒบรรณารกษศาสตร หรอเจาพนกงานหองสมด อยางเจาหนาทหองสมดกเปลยนเปนพนกงานหองสมด ซงตอนนกไมคอยมแลวทจบปรญญาตรทางบรรณารกษจะหายาก อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ : วฒสารสนเทศศาสตร สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศเพอการสอสารรบสมครหรอเปลาคะ ผอ านวยการ : เมอกอนไมรบเพราะทาง ก.พ. ไมยอมรบวฒเหลาน แตทางเรากตองท าเรองไปบอกเขาวาถาไมรบวฒเหลานเรากไมมใครสมาสมครเพราะมหาวทยาลยทงหลายเอาวฒไปปรบใหมหมด เปนอะไรกไมรแลว ซงวฒทางดานสารสนเทศศาสตร สารสนเทศศกษา การจดการสารสนเทศ และสารสนเทศเพอการสอสารหรอ อน ๆ นเนนไปทางดานไอท แตจรง ๆ แลวไมไดเนนทางดานบรรณารกษเลย พดงาย ๆ อยางบรรณานกรมแตละสถาบนกไมยอรบกนทงนน แตกอนเรากใชของววซนทาวเวอรของอาจารยจอยเอามาแปลเรยบเรยงเปนภาษาไทย เปนบรรณานกรมและเชงอรรถ หมอมหลวงจอย นนทวชรนท แตปจจบนน มหาวทยาลยเชยงใหมกแบบหนงรามค าแหงกแบบหนง จฬาลงกรณมหาวทยาลย กจะเอาแบบเดมแบบเกายนพน มหาวทยาลยธรรมศาสตรกจะเอาแบบงาย ๆ ผาน ๆ หยวน ๆ แบบใดกไดอะไรแบบน แตละทกไมเหมอนกนแลว ซงธรรมดาเราตองมมาตรฐาน แตตอนนมหลายมาตรฐานแลว อยางการตรวจต าแหนงผลงานวชาการของบรรณารกษ กศน.บางครงกเขาใจหยวน ๆ เพราะเขาอยตางจงหวด เอากจกรรมสงเสรมการอานหรอกจกรรมอะไรมาใสบางซงอาศยเอาภาพประกอบมาใสอยางด กใหผานเพราะร ๆ กนอยถาเอาเกณฑมาตรฐานจรง ๆ กคงไมผาน แตหองสมดกพฒนาขนเยอะ อยางหองสมดประชาชนทเพชรบรทเคยแวะไปดมา ถากรมศลปากรท าผลงานระดบ 8 ตองมขอมลเยอะ ผลงานตองม 3 ชนใหญ มขอเสนอแนวคด ตองสรางงานภายใน 3 ปใหเยอะ เกยวกบวฒบรรณารกษนเหมอนกบตามทองตลาดนะ บางมหาวทยาลยกปดหลกสตรบรรณารกษศาสตรไปแลว บางมหาวทยาลยกเปดสอนแคเปนบางปเทานน เคยไดถามนกศกษาฝกงานทมาฝกงานทหอสมดแหงชาต ถามวาเลอกเรยนบรรณารกษศาสตรเพราะอะไร ค าตอบทไดคอ เดกนกศกษาตอบวาอยากจะเลอกเรยนวชาอนแตไมได ไมรจะเรยนอะไร จงเลอกเรยนวชาบรรณารกษศาสตร ฟงแลวกหดหใจเมอจบมาแลวกไมตองการท างานดานวชาชพบรรณารกษอกเพราะไมเคยชอบตงแตเลอกเรยนแลว อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ : การรบสมครบรรณารกษของหอสมดแหงชาตตองตรวจสอบวฒกอนหรอเปลาคะ ผอ านวยการ : แนนอนตองตรวสอบวฒกอน โดยฝายกองการเจาหนาทของกรมศลป ตองตรวจอยางละเอยด ถาไมไดตองปรกษาเกณฑของ ก.พ. เพราะถาสอบไดและบรรจแลวแตวฒไมผาน ไมตรงแลวไปถอดเขาออกมนกไมด

75

ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตยา เนตรวงษ : สงเกตจาก วฒใหม ๆ ทจบมากจะเปนการจดการสารสนเทศ สารสนเทศศกษา ตองมการเทยบหนวยกจหรอเปลาคะ ตองเรยนวชาดานบรรณารกษจ านวนกหนวยกต ผอ านวยการ : ตองเรยนวชาหองสมด หรอตองเรยนบรรณารกษกหนวยกตนนยงไมไดก าหนดขนาดนน ถาจบบรรณารกษโดยตรงกไมตอตรวจแตถาจบดานอน ๆ เชน การจดการสารสนเทศนนตองตรวจ แตกอนทจะเปดสอบบรรณารกษ หนวยงานกองการเจาหนาทกตองถามวาจะใหรบสมครวฒอะไรบางกอน มใหเลอกดไดเลย แตอยางเจาพนกงานหองสมดนนไมตองเลอก วฒอะไรกไดทม วฒ ปกศ. กได ไมตองจบวชาทางหองสมดมากได เพราะเขาตองมาอบรมกบเรากอน แตถาเจาพนกงานหองสมดแตก าหนดวฒนนเดยวน มหาวทยาลยตาง ๆ หรอ มหาวทยาลยราชภฏกไมไดสอนวฒทต ากวาปรญญาตรแลว ถารบสมครต าแหนงบรรณารกษ สวนมากกมวฒปรญญาตรมาสมครตลอด แตใจเขากไมไดอยกบเราเพราะเขามทางเลอกอน ๆ ดวย ลาออกไปอยทดกวาและต าแหนงขาราชการกมนอยมาก สวนมากกจะเปนพนกงานราชการ แตต าแหนงกนอยมาก ๆ ซงกตองประเมนปตอป ตอสญญาจางปตอป แตถาประเมนไมผานกไมจางตอ แตเมดงานทพนกงานราชการท ากจะมากกวาขาราชการบางคนอก เพราะเขาตองมการประเมนปตอป ตองพยายามท าผลงานทมากกวา กลวการประเมนไมผานและไมไดตอสญญาจาง อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ : จ านวนบคลากรทงหมดมจ านวนเทาไหรคะ ผอ านวยการ : บคลากรทงหมดมประมาณ 100 กวาคน รวมทงหมดไมใชแคบรรณารกษอยางเดยว มนกภาษาโบราณเพราะเรามเอกสารโบราณดวย จบเปรยญประโยค 9 ทบวชพระมากอน มาสมครเปนนกภาษาโบราณดวย แตปรญญาตรดานภาษาศาสตรภาษาจารก ภาษาขอม ภาษาลาว ภาษาอะไร ๆ ได ภาษาลานนา เรากจะรบสมคร มหลากหลายอาชพ และภาษาศาสตรดวย ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตยา เนตรวงษ : การท าผลงานการเลอนขนต าแหนงของหนวยงานเปนอยางไรบางคะ ผอ านวยการ : การท าผลงานสงสดไดถง ซ 11 แตจรง ๆ กยงไมมใครท าได บรรณารกษของหอสมดแหงชาตประจ าจงหวดการทจะท าผลงานตองรออตราทวางกอนจงท าได รอการเกษยณของอตราเกากอนจงเรมท าได โดนบลอกโดย ก.พ. ตองแจง ก.พ. กอนวาอตราต าหนงวางแลวกเรมท าได ต าแหนงช านาญการเปนช านาญการพเศษ แตอตราวางไมคอยมหวงเทาไร และหองสมดเฉพาะนนยงยากกวานอก จรง ๆ บรรณารกษและหองสมดกส าคญกบการพฒนาประเทศแตผบรหารประเทศมองไมคอยเหนความส าคญ ซงประเทศในเอเซยตะวนออกเฉยงใตนนผบรหารหองสมดประชาชนมต าแหนงอธบดทงนนเลย มแตประเทศไทยเทานนทยงเปนแคระดบผอ านวยการส านก อยางอธบดกรมหอสมดแหงชาตประเทศมาเลเซยนน เขาตองนงประชมกบมหาเธทก ๆ วนศกร ถาหองสมดจะเอาอะไรกเอาได ตอนไปศกษาดงานหองสมดทประเทศมาเลเซย ทรงกาวนะ บรรยากาศขางนอกเหมนขวว มแตขววเตมไปหมด บานนอกมากแตบรรยากาศขางในหองสมดนนแตกตางจากขางนอกมาก มคอมพวเตอรจอแบน จดหองสมดไดสวยหรและมขอมลใหคนจ านวนมาก ผดเลหองสมดตองเรยนจบระดบปรญญาเอก ดอกเตอรทงนน รฐบาลเขาใหความส าคญกบหองสมดมาก ๆ เขาพยายามแขงกบประเทศสงคโปร ทง ๆ ทเขามประชาชนหลายเชอชาต มจน อสลาม แขกทงนน ปกครองยากแตเขากบรหารประเทศไดดมาก

76

สมภาษณผอ านวยการกลมเจาหนาท ส านกงานสงเสรมการศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

นายสจจา วงศาโรจน วนท 26 มนาคม 2555 เวลา 9.00 – 10.45 น. ณ กระทรวงศกษาธการ

ถาม: ตลาดแรงงานของบณฑตทส าเรจการศกษาดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ตอบ: อนทจรง กศน. มบทบาทในการจดการศกษานอกระบบ การจดการตามอธยาศย ซงมหองสมด เมอกอนนหองสมดเปนสวนหนงทเราต งขนมา กจะเปนหองสมดประชาชนประจ าอ าเภอ หรอหองสมดประชาชนจงหวด แลวกยงมหองสมดพเศษกคอ หองสมดเฉลมราชกมารฯ ส าหรบหองสมดขณะน มนเปนนโยบายของรฐบาลทจะใหมการถายโอนหองสมดไปใหกบองคการบรหารสวนทองถน ซงเรมมาตงแตการถายโอนระยะท 1 ระยะท 2 เรากยงไมไดท าการถายโอนจรงๆ มนกเปนปญหาตอเนองมา และเมอเขาสแผนระยะท 3 ขององคการบรหารสวนทองถน นโยบายของคณะกรรมการกระจายอ านาจ ใหกบทองถน กยงมนโยบายเดมคอใหถายโอนหองสมดทไมใชหองสมดเฉลมราชกมารฯ ไปใหกบทองถน สวนวธการทจะด าเนนการอาจใชวธการสอบถามไปททองถนวามความพรอมทจะรบโอนหรอไม? ทงอาคารสถานท ทงบคลากร กลบมาเรองเดม ตอนนเรากมหองสมดยงไมครบทกอ าเภอ แตบางอ าเภออาจม 2 แหง เพราะมทงหองสมดอ าเภอ และหองสมดเฉลมราชกมารฯ ขณะนเรามอตราต าแหนงบรรณารกษ ทมเงนงบประมาณ ประมาณ 300 กวาอตรา ในขณะทเรามหองสมด ประมาณ 700 แหง เหตทเราไมสามารถมบรรณารกษไดครบ เนองจากเราไมมงบประมาณ ท าใหเราไมสามารถก าหนดต าแหนงบรรณารกษใหมทกหองสมดได เดมทมต าแหนง แตเราไดมการเปลยนแปลงอยชวงหนง (ป พ.ศ.2537-2538) คอใหบรรณารกษทมวฒครไปเปนคร โดยไดโอนอตราบรรณารกษไปเปนอตราของคร กเลยท าใหอตราบรรณารกษในปจจบนไมม ถาม: ปจจบนหาก กศน. ตองการรบบคลากรใหม จะเปดรบบรรณารกษโดยตรงหรอไม ? ตอบ: การรบต าแหนงบรรณารกษ จะเปนไปตามเงอนไข คอ ส าเรจการศกษาทางบรรณารกษศาสตร สารนเทศศาสตร หรอทางอนทหนวยงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา (ก.ค.ศ.) เปนผก าหนด หรออาจก าหนดวาตองมเนอหาการศกษาทางบรรณารกษกหนวยกต ซงไมจ าเปนตองชอวฒตรง แตมการเรยนทครบตามเงอนไข แตทผานมามสาขาการจดการสารสนเทศ ของมหาวทยาลยวลยลกษณ ทยงไมผานการรบรอง อาจเปนเพราะเคาเอาเนอหาทเรยนไปเทยบแลวไมครบตามเงอนไขของ ก.ค.ศ. อยางเชน มหาวทยาลยราชภฏมหาสารคามไดท าการตรวจสอบกบ ก.ค.ศ. แลวมใบรบรองคณวฒแนบมาพรอมกบใบสมครเลย กท าใหพจารณาไดงายขน ถาม: การเปดสอบรบบคลากร อตราบรรณารกษจะมเพมขนหรอไม? ตอบ: บอกไมได แตตามกรอบอตราก าลงมต าแหนงบรรณารกษทกหองสมดอยแลว แตขนอยกบรฐบาลทจะจดสรรงบประมาณมาใหหรอไม แตปญหาอยางหนงคอ เมอบรรณารกษท างานไปถงขน 8 กจะขอโอนยายไปเปนคร ท าใหอตราก าลงลดลงไปอก ทงนกเพราะเรองความกาวหนาในต าแหนงงาน ถาม: บรรณารกษควรมคณสมบตอยางไร? ตอบ: จากการสอบบรรจทผานมา พบวา นกศกษาทจบมาใหมเขยนบรรณานกรมไมเปน ถาม: หนาทหลกของต าแหนงบรรณารกษ คออะไร?

77

ตอบ: มหลายอยาง กจะมการจดการหองสมดเปนหลก เชน การซอมหนงสอ การท ารายการ สวนเรองคอมพวเตอรนกศกษาสมยนกตองมความรอยแลว เชน อนเทอรเนต การคนหาขอมล ถาม: แนวโนมของผทเรยนทางดานบรรณารกษศาสตรและสารสนเทศศาสตร ทานคดวาจะไปในทศทางใด? ตอบ: อตราในต าแหนงบรรณารกษ มมากกจรง แตการจดสรรงบประมาณมาใหมจ านวนจ ากด กเปนสาเหตหนงทท าใหการเปดรบยงคงมนอย แตถาการถายโอนหองสมดไปใหองคการบรหารสวนทองถน กจะท าใหมงบประมาณมารองรบการเปดอตราบรรณารกษเพมเตมได ซงอยางนอยหองสมดแตละแหงกจะมบรรณารกษ 1 คน

78

ภาคผนวก ฉ หนงสอราชการ

82

คณะจดท า

83

ทปรกษา 1. รองศาสตราจารย ดร.ศโรจน ผลพนธน อธการบดมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต

2. รองศาสตราจารย ดร.ณฏฐารมณ จฑาภทร รองอธการบดมหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 3. ผชวยศาสตราจารยเฉดฉน สกปลง คณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 4. ผชวยศาสตราจารยเฟองฟา บญถนอม รองคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 5. อาจารยอภรด ผลประเสรฐ รองคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต 6. ดร.เอกชย พมดวง รองคณบดคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต คณะผวจย 1. ผชวยศาสตราจารย ดร.ฐตยา เนตรวงษ

2. ผชวยศาสตราจารยสายสดา ปนตระกล 3. อาจารยรชฎาพร ธราวรรณ 4. อาจารยบรรพต พจตรก าเนด 5. ผชวยศาสตราจารยบญญลกษม ต านานจตร 6. ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรศนา มชฌมา

การศึกษาความต้องการบัณฑิต...

Documents