ภมปญญาทองถนภาคเหนอ

ลกษณะภมประเทศ มเทอกเขาอยแนวเหนอใตไดแก ภ.หลวงพระบาง ภ.แดนลาว ภ.ขนตาล ภ.ผปนน า ภ.ถนนธงชย ภ.เพชรบรณ ภ.จอมทอง มแมน าหลายสายคอ แมน าปง วง ยม นาน จงมลกษณะเปนทราบลมแมน าสลบภเขาทสลบซบซอน อากาศคอนขางเยนสบาย มปาไมเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาดบแลง ปาดบเขา และปาสนเขา

ภ.หลวงพระบาง ภ.แดนลาว

ภ.ขนตาล

ภ.ผปนน า ภ.ถนนธงชย

ภ.เพชรบรณ

ภ.จอมทอง

ทราบลมแมน าปง วง ยม นาน โดยแมน าปง แมน าวง บรรจบกนทจงหวดตาก แมน ายม แมน านานบรรจบกนทจงหวดนครสวรรค แมน าท ง ๔ สายรวมกนเปนแมน าเจาพระยาทปากน าโพ จงหวดนครสวรรค

ภมปญญาทองถนภาคเหนอ

๑. ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

๒.ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

๓.ภมปญญาทองถนภาคเหนอเกยวกบความเชอ

ภมปญญาภาคเหนอ เปนความรทไดคดคนข นเพอใชในชวตประจาวน เปนสงทมลกษณะเปนรปธรรม และนามธรรมทชดเจน ไดแก เครองมอ เครองใช อาคารบานเรอน สถาปตยกรรม จตรกรรม ดนตร นาฏศลป ศลปะแขนงตาง ๆ ขนบประเพณ พธกรรม ความเชอ กจกรรมอน ๆ ทแฝงไปดวยความคด กลวธแยบคาย ทอบรมสงสอนสบทอดตอกนมา

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

จากลกษณะทางภมศาสตรทประกอบดวยเทอกเขา ทราบระหวางเขาทมสายน า ปง วง ยม นาน ไหลจากภเขาลงมาสพ นทมความลาดเอยง ลดหลนไมราบเสมอกนทาใหแองทราบระหวางเขาเปนทอดมสมบรณเพราะสายน าไดพดพาเอาปยอนทรยตามธรรมชาตจากปา เขาลงสพ นลาง สงผลใหมการครอบครองพ นททาการปลกขาวและพชพรรณตาง ๆ

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

กอนพทธศตวรรษท ๑๘ กลมไทยวน ไดกอต งชมชนเมอง ทาการเพาะปลกขาวและพชพรรณตาง ๆ

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

พทธศตวรรษท ๑๙ พระเจามงรายไดเขาครอบครองดนแดน และพฒนาเปนชมชนถาวร เรยกวา นครรฐเกษตรกรรม และอาณาจกรลานนาตามลาดบ

การต งถนฐานตามระบบนเวศไดกระจายตวไปตามทราบลมหบเขา โดยกระจกตวเปนชมชนขนาดใหญ เปนศนยกลางการปกครอง การคา ศาสนา และวฒนธรรม ตาแหนงเมองใหญจะอยใจกลางทราบทกวางใหญและอดมสมบรณ ซงเอ อตอการทากสกรรมเพอเล ยงคน

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

จากไรเลอนลอย ชาวเมองไดใชภมปญญาทเขาใจธรรมชาต แกปญหาน าดวยระบบ "เหมองฝาย” จดสรรน าเขาหลอเล ยงไรนา เพราะมความแนนอนกวาไดผลผลตสงกวา การออกแบบชลประทานตามลกษณะพ นทโดยใหน าไหลลงสทตา ไหลไปตามแนวลาเหมองทจดทาแนวระนาบ ลดหลนลาดเทตามพ นทชายเขาจนถงเบ องลาง นบเปนภมปญญาทปรบธรรมชาตใหกลมกลนกบการใชชวต

เกษตรแบบเลอนลอย เกษตรแบบชมชน

การทาเกษตรกรรมเชนน ใหเกดการเปลยนแปลงจากสงคมทเคลอนยายสสงคมเกษตรชมชนตามแนวชายเขา เปนเกษตรแบบกาวหนา แตชมชนเมองและชมชนชนบทกมไดแยกออกจากกน หากแตเก อกลและมความสมพนธใกลชดกน

ทดอย

ทราบลม

ลกษณะการต งถนฐานตามระบบนเวศ

เมอง

ตลาด

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

ภาคเหนอมความหลากหลายทางชวภาพ คณประโยชนทมอยมากของพชพนธเขตรอน และการไดอยกบสงน มานานหลายชวอายคน ทาใหมการทดลอง ปรบเปลยน แกปญหาจนเกดความรสะสมถายทอดจากรนสรนกลายเปนภมปญญา หรอความรพ นบานเกยวกบสมนไพรในปจจบน

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

๑. การปลกสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

๒. การเกบสมนไพรใหไดโอสถสาร

๓. การใชสมนไพร

๔. สรรพคณของยา

๕. การบาบดรกษาโรค

๑. การปลกสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

การปลกสมนไพรตองปลกและเกบสมนไพรจากแหลงกาเนดทพชน น ๆ ข นอยเองตามธรรมชาต การเคลอนยายไปปลกถนอนจะทาใหคณคาทางยาลดลง

พญาไรใบ ฝนตน สมปอย

๒. การเกบสมนไพรใหไดโอสถสาร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

ฤดหนาว

เปลอกและตน กระพ และเน อไม

ฤดรอน

รากและแกนของไม

รากและแกนของไม

ฤดฝน

ดอกและผล

เกบตามฤด

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

เกบตามยาม

๐๖.๐๐ – ๐๙.๐๐ น.ใบ ดอก ผล

๐๙.๐๐ – ๑๒.๐๐ น.กง กาน

๑๒.๐๐ – ๑๕.๐๐ น.ตน เปลอก แกน

๑๕.๐๐ – ๑๘.๐๐ น. ราก

๑๘.๐๐ – ๒๑.๐๐ น. ราก

๒๑.๐๐ – ๒๔.๐๐ น. ตน เปลอก แกน

๐๓.๐๐ – ๐๖.๐๐ น. ใบ ดอก ผล

๒๔.๐๐ – ๐๓.๐๐ น. กง กาน

คา

ใกลรง เชา

บาย

๒. การเกบสมนไพรใหไดโอสถสาร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

การแบงเวลาเกบสมนไพร สะทอนใหเหนการมภมปญญาทเขาใจธรรมชาตของตนไมทเกยวกบการดดซม การปรงอาหาร การหลอเล ยงตน การเกบรกษาสารไวในสวนตาง ๆ ของพชตามเวลา หรอเกบสมนไพรวนองคารจะมสรรพคณในทางยารกษาโรคดทสด หรอเกบวนจนทรปราคารเทาน นถงจะมโอสถสารทดทสด

๒. การเกบสมนไพรใหไดโอสถสาร

๓. การใชสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

จากภมปญญาของแพทยพ นบานถอวา ถาใชครบพระเจาหาพระองค คอ ใบ ราก กาน เปลอก และแกนของพชสมนไพรจะไดผลการรกษาทด

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

กดเสมหะ

ทาใหเกดพลง แกอาการทางผวหนง

แกโรคทางโลหต โรคด

โรคลม บารงธาต

๔. สรรพคณของสมนไพร

รส

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

แกโรคเสนเอน บารงไขขอ

แกพษเสมหะ พษโลหต

ใชในการสมานแผล

บารงหวใจ

รส

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

ธาตเหลก

แรธาต

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

แรธาต

แคลเซยม

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

แรธาต

ฟอสฟอรส

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

แรธาต

วตามนซ

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

ขจดรงแค ชนต สงคง ชวยใหผมนม ดกดาเปนเงา ไมแตกปลาย

สมนไพรบารงผม

บารงรากผม ผมสลวยดกดาไมแตกปลาย

ผมสลวยดกดา เปนเงางาม ไมแตกปลาย

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

ใชใบตมกนแกบด ทองรวง

สมนไพรแกพษ

ใชยางกดฝ หนอง

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

หญาหนวดแมว ตมกนน า ขบปสสาวะ ละลายนว

สมนไพรแกพษ

ผกฮวนหม ลาตนแกโรคตา แกหวด แกพษงกด ใบกานแกแผลถกน ารอนลวก แกบวม

รากแกอาเจยน ขบกระทงพษ

๔. สรรพคณของสมนไพร

ความรพ นบานเกยวกบสมนไพร

การบาบดทาควบคกบแพทยพ นบาน เปนรปแบบเชงพธกรรม เปนภมปญญาทเนนการรกษาท งกายและจตใจ เชน การสวดมนตคาถา การประพรมน ามนต ปดรงควาน เรยกขวญ

๕. การบาบดรกษาโรค

๓. ภมปญญาทองถนภาคเหนอเกยวกบความเชอ

ภมปญญาทองถนภาคเหนอเกยวกบความเชอ

๑. ความเชอเกยวกบตนกาเนดของมนษยและชนชาต

๒. ความเชอเกยวกบอานาจของความอดมสมบรณ

๓. ความเชอเกยวกบการนบถอผ

๔. ความเชอเกยวกบขวญ

๕. ความเชอเกยวกบยคอดมคตและการปลดปลอย

๑. ความเชอเกยวกบตนกาเนดของมนษยและชนชาต

กะเหรยง

อะขา ๑. มนษยกาเนดมาจากน าเตา

ไท

๑. ความเชอเกยวกบตนกาเนดของมนษยและชนชาต

๒. มนษยกาเนดมาจากมนษยคแรกทชอวา ปแสงสยาแสงไส หรอปสงกะสายาสงกะส

๑. ความเชอเกยวกบตนกาเนดของมนษยและชนชาต

แถน

ตานานไทอาหม ขนหลวงขนหลาย ลงมาครองเมอง

นนสนคา

พงศาวดารลานนา ขนบรมราชาธราชปกครองเมองนา

นอยออยหน

พงศาวดารโยนก ลาวจกเทวบตรตนราชวงศลานนา

ความอดมสมบรณสงสด คอ ฝนฟาตกตองตามฤดกาล สงผลใหเกดพธกรรมตาง ๆ ซงลวนเปนสญลกษณทางความเชอและคณคาทควรยดถอ

๒. ความเชอเกยวกบอานาจของความอดมสมบรณ

เปนความเชอทมความสมพนธกบบรรพชน ทเกยวกบการนบถอผ ความอดมสมบรณ และความเชอเรองขวญเปนความเชอมโยงระหวางคนกบธรรมชาต ผานทางการเซนไหว “อานาจ”สงทสถตอยในธรรมชาตสวนมากเปนผบรรพชน เชนผด า ผอารกษ ผเส อเมองเปนสงเหนอธรรมชาตทปกปองคมครอง

๓. ความเชอเกยวกบการนบถอผ

การนบถอผ ความอดมสมบรณ ขวญ

๔. ความเชอเกยวกบขวญ

ขวญ หมายถง แกนของชวต ซงเปนสงเชอมโยงกบเรองเคราะหกรรมและบญบาป ขวญจงถกนามาผสมผสานใน

พธสบชะตา

พธสบชะตา

ขวญ

๕. ความเชอเกยวกบอดมคตและการปลดปลอย

กบฎพระยาผาบ

ครบาศรวชย

ลกษณะตาง ๆ ของภมปญญาทองถนภาคเหนอ

ลกษณะภมปญญาทองถนภาคเหนอ

๑. เรอนไทย

๒. เครองมอเครองใช

๓. อาหารคาว หวาน

๔. สมนไพร ยารกษาโรค

๕. การละเลนพ นบาน

เรอนไทยภาคเหนอ

ลกษณะการต งถนฐาน

ทดอย ทราบลม

เรอนไทยภาคเหนอ

ชอหมบานจะมชอเรยกตามลกษณะการต งถนฐานเชน

หมบานทข นตน “ปง” จะต งบรเวณแหลงน าซบ เชน ตาบลบานปงหลวง ตาบลบานปงฝาย ตาบลบานปงยาง เปนตน

หมบานทข นตน “สน” จะต งบรเวณทดอน เชน หมบานสนผกหวาน หมบานสนมงคา หมบานสนลมจอย เปนตน

เรอนไทยภาคเหนอ

ชอหมบานจะมชอเรยกตามลกษณะการต งถนฐานเชน

หมบานทข นตน “หนอง” จะต งบรเวณบงกวาง เชน บงกวานพะเยา บงบอระเพด บงทงกะโล เปนตน และมชอเรยกหมบาน เชน หนองควาย หนองผง หนองหาร สนกาแพง หนองมนปลา เปนตน

หมบานทข นตน “แม”จะต งบรเวณลาธารไหลผาน เชน หมบานแมกาปอง หมบานแมกลางหลวง หมบานแมเหยะ เปนตน

เรอนไทยภาคเหนอ

๒. ลกษณะเรอนไทย

มลกษณะเรอนเต ย เจาะชองหนาตางแคบ เลก เพอกนลมหนาว การจดกลมอาคาร วางแปลนหองสองขางสมดล โดยการใชประโยชนไมเหมอนกน เชอมตอดวยชาน มกาแลตกแตงเพอความงามและความเชอเกยวกบโชคลาภ

เรอนไทยภาคเหนอ

ลกษณะเรอนไทย แบงเปน ๓ แบบ

๑. แบบเรอนชนบท หรอเรอนเครองผก เปนเรอนทมโครงสรางของหลงคา ตง พ น ใชไมไผ สวนคานและเสานยมใชไมเน อแขงฝาเปนฝาไมไผสาน หลงคามงแฝกหรอใบตองตง นยมใชตอกและหวายเปนตวยดสวนตางๆ เรอนเขาดวยกนดวยวธผกมด เรอนชนบทเปนเรอนขนาดเลกถอวาเปนเรอนแบบด งเดมและเกาแกทสดแบบหนง

เรอนไทยภาคเหนอ

ลกษณะเรอนไทย แบงเปน ๓ แบบ

๒.เรอนกาแล เปนเรอนพกอาศยของผมอนจะกน ผนาชมชนหรอบคคลช นสงในสงคม เปนเรอนทสรางดวยไมเน อแขงท งหมด หลงคาม”กาแล” มแบบแผนคอนขางตายตว สวนใหญเปนเรอนแฝด โดยทวไปจะมแผนผง ๒ แบบใหญ ๆ คอ แบบท ๑ เอาบนไดข นตรงตดชานนอกโดด ๆ แบบท ๒ เอาบนไดองชดแนบฝาใตชายคาคลม ท งสองแบบน จะใชรานน าต งอยตอนหนา เปนเรอนทแสดงถงเอกลกษณของชาวลานนาอยางชดเจน

เรอนไทยภาคเหนอ

ลกษณะเรอนไทย แบงเปน ๓ แบบ

๓. เรอนไม เปนเรอนพ นเมองทเกดข นภายหลงเรอนกาแล รปแบบหรอลกษณะทางกายภาพของเรอนประเภทน เกดจากการผสมผสานทางวฒนธรรมของชาวลานนากบวฒนธรรมภาคกลางต งแตสมยรชกาลท ๕ เปนตนมา เรอนประเภทน รปทรงภายนอกของเรอนจะผนแปรไปตามสมยนยม โดยเฉพาะลกษณะฝา มการตกแตงลายฉลไมมาตกแตงทรงจวหลงคาและเชง ชาวลานนาเรยกเรอนประเภทประดบลายฉลไมน วา “เรอนทรงสะละไน”

เรอนไทยภาคเหนอ

หลงคาของเรอนไทยภาคเหนอ

ใชใบตองตงในการมงหลงคา

เครองมอเครองใชภาคเหนอ

ภาคเหนอเปนดนแดนทมศลปวฒนธรรมเฉพาะถนเปนของตนเอง เปนเหตใหเครองมอเครองใชเปนเครองจกสานทมเอกลกษณทแตกตางไปจากภาคอนและทาสบตอกนมาแตโบราณ ดงมหลกฐานปรากฏในภาพจตรกรรมฝาผนงหลายแหง เชน ภาพชาวบานกบเครองจกสานในภาพจตรกรรมฝาผนงวหารวดพระสงหวรวหารอาเภอเมองเชยงใหม เปนภาพชาวบานกาลงนงสนทนากนอย ขางๆ ตวมภาชนะจกสานชนดหนงทเรยกวา เปยด จากลกษณะทางกายภาพและวฒนธรรมการบรโภคขาวเหนยวของชาวเหนอเปนองคประกอบสาคญอกประการหนงทาใหมวตถดบหลายชนดทนามาทาเครองจกสานได เชน กก ใบลาน และไมไผ โดยเฉพาะอยางยงไมไผซงมหลายชนดทใชทาเครองจกสานไดด โดยททาใหเกดเครองจกสานทเกยวเนองกบการบรโภคขาวเหนยวหลายอยาง เชน อบ หวด กองขาว กระตบขาว แอบขาว ขนโตก ฯลฯ นอกจากน นเครองมอเครองใชในครวเรอนยงทาจาก ไมสก ดนเหนยว เชน กวะ ไห หมอนง ไมพาย ชอน เปนตน

๑. เครองมอเครองใชในครวเรอน

วสดธรรมชาตสาหรบทาเครองมอเครองใชภาคเหนอ

กก ลาน ไผ

ตนสก ดนเหนยว มะพราว

เครองมอเครองใชภาคเหนอ

บงหรอเปยด กองขาว แอบขาว

น าทง

โตก อบ

หมอนง กวะขาว ชอน กบ

อาหารภาคเหนอ

ภาคเหนอมการผสมผสานวฒนธรรมการกนจากหลายกลมชน เชน ไทใหญ จนฮอ ไทลอ และคนพนเมอง รสชาตของอาหารจงมรสกลาง ๆ มรสเคมน าเลกนอย รสเปรยว หวานมนอยมาก และการทอากาศหนาวเยนเปนเหตผลใหอาหารสวนใหญมไขมนมาก เชน แกงฮงเล แกงโฮะ ไสอว ขาวซอย เพอชวยใหรางกายอบอน อกทงการทอาศยอยในหบเขาและบนทสงอยใกลกบปาพชพนธในปามาปรงเปนอาหาร เชน ผกแค บอน หยวกกลวย ผกหวาน ท าใหเกดอาหารพนบาน ชอตาง ๆ เชน แกงแค แกงหยวกกลวย แกงบอน อาหารของภาคเหนอ ประกอบดวยขาวเหนยวเปนอาหารหลก มน าพรกชนดตาง ๆ เชน น าพรกหนม น าพรกออง มแกงหลายชนด เชน แกงแค นอกจากนนยงมแหนม ไสอว แคบหม เปนตน

๑. อาหารคาว

อาหารภาคเหนอ

ผกแค ใบชะพล บอน หยวกกลวย

ผกหวาน มะล นไม เพกา ผกไผ แพรว

อาหารภาคเหนอ

แกงหยวกกลวย

ฮงเล ขาวซอย แกงโฮะ

แกงแค แกงบอน แกงหยวก

มะล นไม

อาหารภาคเหนอ

ขนมภาคเหนอสวนใหญจะท าจากขาวเหนยวและจะใชวธการตม มกท ากนในเทศกาลส าคญ เชน เขาพรรษา สงกรานต ขนมทนยมท าในงานบญเกอบทกเทศกาล คอ ขนมใสไสหรอขนมจอก ขนมทหาซอไดทวไปคอ ขนมปาด ขนมเกลอ ขนมลนหมา ขนมทมรบประทานเฉพาะฤดหนาว ไดแก ขาวหนกงา ซงเปนงาควต ากบขาวเหนยว ถาใสน าออยดวยเรยกงาต าออย ขาวควบหรอขาวเกรยบวาว ขนมพนบานไดแก ขนมอาละหวาหรอขนมสวยทะมน เปนตน

๑. ขนมหวาน

อาหารภาคเหนอ

ขนมขาวควบ ขนมเกลอ ขนมจอก ขนมเทยน

ขนมขาวหนกงา ขนมอาละหวา ขนมล นหมา หนมเปยง

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

พชสมนไพร หมายถง พชทใชทาเปนยารกษาโรค โดยใชสวนตางๆ ของพชชนดเดยวหรอหลายชนดพรอมกน พชสมนไพรเปนกลมพชทอยในความสนใจ และมผศกษาทางดานพฤกษศาสตรพ นบานมากทสด ยารกษาโรคปจจบนหลายขนานทผลตเปนอตสาหกรรม ไดมาจากการศกษาวจยการใชพชสมนไพรพ นบานของกลมชนพ นเมองตามปาเขาหรอในชนบท ทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษทไดสงเกตวาพชใดนามาใชบาบดโรคได มสรรพคณอยางไร จากการเรยนรดวยประสบการณ และการทดลองแบบพ นบานทไดท งขอดและขอผดพลาด ภาคเหนอมสมนไพรมากมายหลายชนด เชน

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

สมปอย ใบออน ใชเปนเครองปรงชรส ใสแกงหรออาหารอนเพอใหรสเปร ยวข น ใบออนตมค นเอาน าผสมน าผ ง กนเปนยาขบปสสาวะ ผล ใชบดแลวตมนาน ามาใชเปนยาสระผม ซงชนพ นเมองเชอวาจะนาโชคดมาสตนและยงใชน าจากฝกสมปอยรดน าในพธสงกรานตของไทย

หญาเอนยด เปนสมนไพรชนดหนงชอบข นในบรเวณทมอากาศเยนช นโดยเฉพาะทางภาคเหนอของประเทศไทย ใบจะมรสชาตขมและฝาด สามารถนามารบประทานเปนผกจ มและเครองเคยงกบน าพรก ใชเปนสวนประกอบชนดหนงในสมนไพรหลายๆชนดของการทาลกประคบแกปวดเมอย

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

พลคาวเปนพชสมนไพรประจาถนทพบมากในแถบภาคเหนอของไทย เปนพชตระกลเดยวกบพล ชอบข นในพ นทช นแฉะ มรมเงาเลกนอยและสภาพอากาศเยน มลกษณะแตกตางจากพล คอ ทใตใบของพลคาวจะ มสแดงออนไปจนถงสแดงเขม ชาวบานในเขต ภาคเหนอจะเรยกวา “ผกคาวตอง”เนองจากตนและใบจะมกลนคาวรนแรงคลายคาวปลา ซงสวนใหญนยมนาใบมาเปนผกเคยงใชบรโภคสดกบอาหารประเภทลาบ จานวนประชากรในภาคเหนอเปน“โรคมะเรง” คอนขางนอย เนองจากบรโภคพลคาวเปนประจา และหมอแผนโบราณเคยใชพลคาวมารกษาผปวยรดสดวงทวาร ทาใหหายเจบปวดโดยไมตองทาการผาตด

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

กระทอปา ดอกตม นามาแกงผกรวม แกงใสหนอไม ลวกจ มน าพรก รบประทานเปนผกสด มสรรพคณ ขบลมในกระเพาะไดด

คอนหมาขาว ยอดออน ดอก ลวกตมจ มน าพรก แกงผกรวมใสปลายาง ใสแกงแค ราก ตมน าดมแกไอ ยาพ นบานใชท นตนตมน าดมแกเบาหวาน ท นตนเหนอดน สกดดวยแอลกอฮอล มฤทธยบย งการเกรงตวของลาใสในสตวทดลอง

การละเลนพ นบานภาคเหนอ

คาวา “การละเลน” หมายถง การกระทาหรอกจกรรมใด ๆ ทกอใหเกดความสนกสนานรนเรงบนเทงใจ ซงมกมกตกาการเลนหรอการแขงขนงาย ๆ ไมสลบซบซอนมากนก จดประสงคสวนใหญ มงเพอใหเกดความสนกสนาน เพอออกกาลงกาย และกอใหเกดความสามคค แสดงถงเชาวปญญา จนตนาการ มวนย เชน

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

ชนกวาง ฤดกาลเลนชนกวาง จะเรมตนต งแตกลางฤดฝนไปจนถงตนฤดหนาว โดยชาวบานจะไปจบตามกอไมรวก ดวยการเขยาใหตกลงมา ถาเหนวามลกษณะดตรงตามชนดทจะสามารถนามาเล ยงไวชนไดกจะนามาเล ยง โดยใหอาหารจาพวกหนอไม ลกบวบ กลวยสก ออย

ไกชนมะมวง เปนการละเลนทเลนไดทกโอกาสในฤดทมะมวงเรมออกผล ใหความสนกสนาน สวนมากจะเปนการละเลนของเดกผชาย สอนใหผเลนมน าใจนกกฬา รแพรชนะ และรระเบยบวนยของการเลนดวยกน และเปนการสรางความสามคคตอการรวมกลม

สมนไพรและยารกษาโรคภาคเหนอ

ซกโกงเกง เปนการละเลนพ นบานของเดก ๆ ทเลนกนเพอความสนกสนาน เปนกฬาของชาวเขาทใชทาการแขงขนอยซกโกงเกงเกดข นในชนบท ซงในสมยกอนถนนหนทางไมสะดวกเปนโคลนเปนฝน เมอเดนดวยเทาธรรมดา จะทาใหเกดโรคเทาข น ชาวลานนาเรยกวา หอกนตน ชาวชนบทลานนาถงคดหาวธการทจะหลกเลยงไมใหเทาเปอนโคลนฝนและเช อโรค จงคดทาโกงเกงออกมาเพอใชเดน

การแขงขนเรอบก เดมบรเวณหลงวดเนนกม อาเภอบางกระทม จงหวดพษณโลกมลาคลองสามารถแขงขนเรอยาวเปนประจาทกป ตอมาแมน าลาคลองต นเขน ชาวตาบลเนนกม จงจดการละเลนพ นบาน "การแขงขนเรอบก" ข นในงานประจาปของวดเนนกม ระหวาง วนแรม ๑-๒ คา เดอน ๑๐ ของทกป

เครองดนตรพ นบานภาคเหนอ

ดนตรพ นบาน สวนมากเกดข นและพฒนาในสงคมเกษตรกรรม มลกษณะทไมมระบบกฎเกณฑชดเจนตายตว ประกอบกบใชวธถายทอดปากและการจดจา ในอดตผหญงมกนยมใชเวลาวางในตอนกลางคนใหเปนประโยชน โดยการคดเลอกเมลดพนธพชเพอเตรยมไปเพาะปลกในวนรงข น บรเวณน นจงกลายเปนจดศนยกลางและการดงดดความสนใจของหนมจนกลายเปนศนยรวม “นกแอวสาว” ดนตรคกายชายหนมยอมนามาใชตามความถนด สนนฐานวาคงมการนดหมายเพอใหมาบรรเลง แนวเดยวกน จงเปนการพฒนาการข นแรกของการผสมวงดนตร กลมนกแอวสาวตามลานบานประกอบดวยเครองดนตร เปยะ สะลอ ซง ขลย ป กลองพ นเมอง (กลองโปงปง) จงกลายเปนดนตรพ นบานภาคเหนอโดยปรยาย นยมเรยกตามชนดของเครองดนตรทนามาผสมเปนวงวา “วงสะลอซอซง

พณเพยะ

เครองส

สะลอ

เครองดนตรพ นบานภาคเหนอ

เครองดด

ซง

กลองต งโนง

เครองเปา

ขลย

เครองดนตรพ นบานภาคเหนอ

เครองต

กลองเตงถ ง กลองตะหลดปด กลองสะบดชย

ปล นเดยว ปแน

จบ / สอบ