Oral

11

การศกษาปญหาเพอการออกแบบพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ ส าหรบผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใต

THE STUDY OF ENTREPRENEURS DEMAND ISSUES FOR PRODUCTS AND PACKAGING DEVELOPMENT IN 5 SOUTHERN BORDER PROVINCES

อมรรตน บญสวาง1* จงกล บวแกว2 และวชย รงเรองอนนต3

Amornrat Boonsawang1*, Jongkon Buakaew2 and Vichai Rungreunganun3

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) เพอศกษาปญหาและประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใต 2) เพอศกษาแนวทางการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใต รวบรวมขอมลจากผประกอบการ จ านวน 19 คน ดวยแบบสอบถามและสนทนากลม วเคราะหขอมลดวยสถตพนฐาน และวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ผลการวจยพบวา 1) ระดบปญหาในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑโดยภาพรวมอยในระดบปานกลางมคะแนนเฉลยเทากบ 2.82 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน และคะแนนประเมนประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑโดยภาพรวมมคะแนนเฉลยเทากบ 4.90 คะแนน คดเปนรอยละ 48.99 จากคะแนนเตม 10 คะแนนและ 2) ไดแนวทางการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑตามกลยทธการวางแผนพฒนาผลตภณฑ "นวตกรรมแหงคณคา" ค าส าคญ: การออกแบบพฒนาผลตภณฑ, บรรจภณฑ

Abstract

This research aimed to 1) study the problems and effectiveness of the management of product and packaging development for the entrepreneurs in 5 southern border provinces 2) study the guildline of products and packaging development for the entrepreneurs in 5 southern border provinces. The data collected from 19 entrepreneurs using questionnaire and small group discussion, analyzing by statistic and qualitative analysis. The results found that 1) the problem level in the management of product and packaging development was considered to be moderate, the average point was 2.82 point out of 5 and the average point of the effectiveness of product and packaging development was 4.90 point or 48.99 percent. 2) the guideline of product and packaging development followed the product development plan strategy named “Innovation of Value” Keywords: Product Design and Development, Packaging

1 อาจารยประจ าสาขาวชาการออกแบบ คณะศลปกรรมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา 2 อาจารยประจ าคณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสงขลา 3 ผชวยศาสตราจารย, อาจารยประจ าภาควชาวศวกรรมอตสาหการ คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลย

พระจอมเกลาพระนครเหนอ * Corresponding author, E-mail: penn2424@hotmail.com

Oral

13

1. บทน า จากการทนโยบายรฐบาลมงเนนการกระตนเศรษฐกจใหขบเคลอนดวยการพฒนาผประกอบการ SME เพอเพม

ศกยภาพในการแขงขนและอยรอดได การผลกดนใหเกดการลงทนในธรกจใหม Start up เปนสงส าคญเพราะเศรษฐกจหลกของประเทศคอภาคการผลต หากสถานประกอบการหรอผผลตประสบปญหาและปดกจการลงจะมผลกระทบอยางมาก ซงผประกอบการ SME และวสาหกจชมชน ในกลมจงหวดชายแดนภาคใตกเชนกน มความจ าเปนตองเพมขดความสามารถในทกดานไมวาจะเปนกระบวนการผลต เครองมออปกรณททนสมย ผลตภณฑทมมาตรฐานยอมรบ แบรนดหรอบรรจภณฑหรอการพฒนาผลตภณฑดวยนวตกรรมใหม ๆ เพอเพมมลคาแกสถานประกอบการ สรางรายได สรางงานใหแกชมชนและทองถน นอกจากนปญหาส าคญอกประการ คอ ผประกอบการ SME และวชาหกจชมชนในจงหวดชายแดนภาคใตขาดการพฒนาผลตภณฑอยางยงยน กลาวคอสนคาและบรการสวนใหญยงขาดการผลตทมนวตกรรมของตนเอง ขาดความแตกตางของสนคาทมอตลกษณ ท าใหไมสามารถสรางมลคาเพม ประกอบกบดานการจดการตลาดยงอยในวงแคบ สงผลใหสน คาดงกลาวจ าหนายไดในราคาต า และไมสอดคลองกบความตองการของตลาด อกทงไมสามารถเขาถงผบรโภคไดอยางแพรหลายซงปจจยส าคญประการหนงเปนเพราะผประกอบการ SMEยงขาดความร ความเขาใจ และความส าคญของการพฒนาผลตภณฑ

จากประเดนขางตนส านกงานอตสาหกรรมในจงหวดชายแดนภาคใต ประกอบดวยจงหวดสตล สงขลา ปตตาน ยะลา และนราธวาส ซงอตสาหกรรมจงหวดนราธวาสเปนผน าหลก และไดเลงเหนถงความส าคญและผลประโยชนทจะไดรบจงเกดรวมมอกบมหาวทยาลยพระจอมเกลาพระนครเหนอในการพฒนาผประกอบการ SME และวสาหกจชมชนขน ภายใตโครงการเสรมสรางผประกอบการ SME และกลมอาชพเพอพฒนาศกยภาพทางการแขงขนประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 ประกอบดวย 3 กจกรรมหลก คอ กจกรรมท 1 การเตรยมความพรอมดานขอมลและกลมเปาหมาย กจกรรมท 2 การพฒนาผประกอบการและผลตภณฑ และกจกรรมท 3 การสงเสรมการตลาดและการจดแสดงนทรรศการผลตภณฑ จะเหนไดวากจกรรมท 1 นนมความส าคญมาก ทมผวจยคดวาควรมศกษาขอมลพนฐานของผประกอบการทเขารวมโครงการใน 2 ประเดน คอ ปญหาในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ อกประเดนศกษาเกยวกบประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ นอกจากการศกษาขอมลพนฐานแลว ควรจะมการออกแบบแนวทางการพฒนาผลตภณฑดวย จงศกษาแนวคดในการพฒนาผลตภณฑ พบวา กลยทธการวางแผนพฒนาผลตภณฑ "นวตกรรมแหงคณคา" (VIPP : Value Innovation Strategic Product Planning) เปนกลยทธหนงทมประโยชนและนเปนเครองมอส าคญทชวยใหองคกร / หนวยงาน / ผประกอบการในการสรางสงสงใหมทสงผลใหกลมเปาหมายรบรและตระหนกถงคณค าในแงทส า คญตอกลมเปาหมายอยางแทจรง โดยกระบวนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑใหมนนแบงออกเปน 2 ขนตอนหลก ตามระยะเวลาในการพฒนา คอ 1) Product Planning (Front - end) ประกอบดวยขนตอนยอย คอ ส ารวจโอกาสสรางนวตกรรม การสงเคราะหความคดนวตกรรม การคดสรรความคดนวตกรรม การพฒนาและทดสอบแนวคด และการวเคราะหทางธรกจและ 2) Product Development (back - end) ประกอบดวย 2 ขนตอนยอยคอ การทดสอบผลตภณฑและ การพฒนา และการทดสอลตลาด (ไปรมา อศรเสนา ณ อยธยา, 2553)

ดงนนจากทกลาวมาขางตน ทมผวจยสนใจทจะศกษาปญหาเพอการออกแบบผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการใน 5 จงหวดชายแดนใตภายใตโครงการเสรมสรางผประกอบการ SME และกลมอาชพเพอพฒนาศกยภาพทางการแขงขนประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 เพอน าผลการศกษาทไดไปพฒนาผประกอบการและเปนแนวทางในการวางแผนเชงนโยบายเกยวกบการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของกลมอาชพอน ๆ ตอไป

Oral

14

2. วตถประสงคของการวจย 2.1 เพอศกษาปญหาและประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวด

ชายแดนภาคใต 2.2 เพอศกษาแนวทางการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใต

3. แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด

ประเภทของสนคา OTOP แบงไดเปน 5 กลมผลตภณฑหลกดงน 1) กลมอาหาร ไดแก ผลตผลทางการเกษตรทใชบรโภคสด หรอ ผานกระบวนการแปรรปกงส าเรจรปหรอส าเรจรป 2) กลมเครองดม ไดแก ชนดทมแอลกอฮอล (สราแช สรากลนไวน) และชนดทไมมแอลกอฮอล (น าผลไม ผลตภณฑประเภทชงละลาย) 3) กลมผาและเครองแตงกาย ไดแก ผาทอ ผาถก เสอผา 4) กลมของใช ของตกแตงและของทระลกไม ไดแก จกสาน ดอกไมประดษฐ วสดจากเสนใยธรรมชาต โลหะ เซรามค เครองปนดนเผา เปนตน 5) กลมสมนไพรทไมใชอาหาร ไดแก ยา เครองส าอาง สมนไพรไลหรอก าจดแมลง ในบรรดาสนคาเหลาน ผลตภณฑอาหารและเครองดมจดไดวาเปนกลมทตองใหความส าคญในเรองบรรจภณฑมากกวากลมอน เพราะมผลกระทบกบความปลอดภยในการบรโภค รวมทงความคมครองสนคามใหเนาเสยหรอเสอมคณภาพเรวเกนไป ตลอดจนตองถกตอกฎระเบยบของประเทศทจ าหนายสนคานน

การออกแบบบรรจภณฑ ประกอบดวยการออกแบบโครงสราง และการออกแบบกราฟก หากออกแบบใหทงสองสวนลงตว จะสามารถสรางบรรจภณฑทเปนเอกลกษณเฉพาะของตราสนคานนได บรรจภณฑนนกจะสามารถท าหนาท ไดอยางสมบรณ ซงเปนขอควรพจารณาในการออกแบบบรรจภณฑทนกออกแบบควรค านงถง ดานการออกแบบโครงสรางบรรจภณฑ (Structural Design) การออกแบบโครงสรางบรรจภณฑ หมายถง การก าหนดลกษณะรปราง รปทรง ขนาด ปรมาตร สวนปรมาณอน ๆ ของวสดจะน ามาผลต และประกอบเปนภาชนะบรรจ ใหเหมาะสมกบหนาทใชสอย ตลอดจนกรรมวธการผลต การบรรจ การเกบรกษา และการขนสง ดานการออกแบบกราฟกบรรจภณฑ (Graphic Design) หมายถง การสรางสรรคลกษณะสวนประกอบภายนอกของโครงสรางบรรจภณฑใหสามารถสอความหาย ความเขาใจ อนทจะใหผลทางดานจตวทยาตอผบรโภค เชน การดงดดความสนใจ กระตนใหเกดความทรงจ าบคลกลกษณะของผลตภณฑดวยการใชวธการออกแบบ จดวางรป ตวอกษร ถอยค า โฆษณา และอาศยหลกศลปะการจดภาพใหเกดความกลมกลนกนอยางสวยงาม ตามวตถประสงคทไ ดก าหนดไว (ประชด ทณบตร. 2531: 21-139) การพฒนาและออกแบบกราฟกของบรร จภณฑ จะด าเนนการหลงจากไดตนแบบการออกแบบโครงสรางของบรรจภณฑแลว โดยน ารปแบบ รปทรง วสด และขนาดทคดเลอกแลวมาตกแตงดวยการใหสสน ลวดลาย รปภาพ ขอความ เพอสอสาร ดงดดความสนใจ และกระตนใหผบรโภคซอสนค า รวมทงเกดความทรงจ าในสนคานน เพอการซอครงตอไปดวย ขนตอนตาง ๆ ทใชในการพฒนาและออกแบบกราฟกของบรรจภณฑส าหรบสนคาอปโภคบรโภคทมงเนนการจ าหนายในเชงธรกจในระดบอตสาหกรรมขนาดกลางขนไปจนถงขนาดใหญ ไดแก การศกษาขอมลทตองการในการพฒนาและออกแบบกราฟกของบรรจภณฑ การออกแบบและขอก าหนดดานแบบกราฟกของบรรจภณฑ การจดท า การประเมนและเลอกตนแบบกราฟกบรรจภณฑ การออกขอก าหนดทสมบรณดานกราฟกของบรรจภณฑ (มยร ภาคล าเจยก. 2556: 49-99)

วธการบรรจมดงน 1) การบรรจภายใตบรรยากาศปกต จะใชกบผลตภณฑทอายการเกบสน และผลตภณฑทม ความเสถยรคอนขางสง เชน ผกแหง ปลาเคมแหง ขนมคบเคยวจากครวเรอน วสดทใชสวนใหญไมตองมสมบตดานการปองกนการซมผานของกาซและไอน าสง และสวนใหญใชในรปแบบถง เชน OPP / PE , OPP / CPP และ OPP / Met.CPP หรอใชถงแลวบรรจในกลองกระดาษอกชน 2) การบรรจภายใตสญญากาศเพอก าจดออกซเจนภายในภาชนะบรรจ เหมาะกบ

Oral

15

ผลตภณฑทคงรป เนอสมผสไมเปนโพรงหรอพรน และไมมมมแหลมคม ระดบของสญญากาศจะขนกบปรมาณไขมน และอายการเกบของผลตภณฑ อาหารทมไขมนสง เชน กะทผง เครองดมชอกโกแลตชนดผง ถวทอด ถวอบเนย เปนตน ควรใชระดบสญญากาศสง ๆ และตองใชวสดบรรจทปองกนการซมผานของกาซไดด เชน K - OPP / LLDPE ถาใชกบผลตภณฑทมอายการเกบสงควรตองใชวสดททบแสงดวย 3) การบรรจภายใตกาซไนโตรเจน เนองจากอาหารแหงและอาหารขบเคยวไมคอยมปญหาการเสอมเสยคณภาพจากจลนทรย จงไมจ าเปนตองใชกาซคารบอนไดออกไซด การก าจดออกซเจนจงใชการบรรจภายใต กาซไนโตรเจนเพยงชนดเดยว การบรรจวธนเหมาะกบผลตภณฑทไมคงรปเนอสมผสกรอบเปราะและแตกหกงาย หรอมมมแหลมคม เชน มนฝรงทอด ทเรยนทอดกรอบ ขนมปงกรอบ เปนตน รปแบบภาชนะทบรรจไดแก ถาดพรอมฟลมปด ถาดรองอาหารแลวบรรจในถง กระปองโลหะ เปนตน 4) การใชวตถดดออกซเจน สวนใหญใชกบการบรรจอาหารภายใตบรรยากาศปกต บางครงอาจใชรวมกบการบรรจภายใตกาซไนโตรเจน เพอเพมประสทธภาพการก าจดออกซเจน เหมาะกบผลตภณฑท ไวตอปฏกรยาออกซเดชนมาก ปจจบนมการใชวตถดดออกซเจนเคลอบบนฟลมพลาสตกโดยตรง เพอลดปญหาผบรโภค บางกลมไมยอมรบการมซองดดออกซเจนในภาชนะบรรจอาหาร (งามทพย ภวโรดม, 2551: 356-357)

4. วธด าเนนการวจย

4.1 กลมเปาหมาย กลมเปาหมายของการวจยครงน คอ ผประกอบการทผานการคดเลอกเขารวมโครงการสรมสรางผประกอบการ SME

และกลมอาชพเพอเพมศกยภาพทางการแขงขนประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 จ านวน 19 คน โดยเปนตวแทนจากกลมอาชพ 10 สถานประกอบการทตงอยในพนท 5 จงหวดชายแดนภาคใตประกอบดวย วสาหกจมนคงมงคงยงยน จ.นราธวาส, ขาวเกรยบปลาบานใหม จ.นราธวาส, วสาหกจชมชนลกหยกวนฮามดะ จ.ยะลา, บานอโมงคปยมตร จ.ยะลา, กลมผลตรองเทาเยาวชนบานมะนงดาล า จ.ปตตาน, กลมแมบานเกษตรกรยอมผาสสมนไพร จ.ปตตาน, บรษท เทพไทยโปรดคท จ ากด จ.สงขลา, วสาหกจชมชนกลมเลยงนกกระทาบานบอเตย จ.สงขลา, วสาหกจชมชนมสลมะฮเบเกอร ควนโดน จ.สตล และสวนสมนไพรบานปญญ จ.สตล

4.2 เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนเปนแบบสอบถามมาตราสวนประมาณคา 5 ระดบ เกยวกบสภาพปญหาและ

ประสทธภาพการด าเนนการเกยวกบการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑจ านวน 23 ขอ 4.3 การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลครงน ทมผวจยแบงออกเปน 2 สวนคอ 4.3.1 เกบขอมลเชงปรมาณดวยแบบสอบถาม โดยใหผประกอบการประเมนสภาพปญหาและความตองการใน

ผลตภณฑและบรรจภณฑของตนเอง 4.3.2 เกบขอมลเชงคณภาพดวยการสนทนากลม โดยใหผประกอบการทง 10 กลมอาชพตอบประเดนตามกลยทธ

การวางแผนพฒนาผลตภณฑ "นวตกรรมแหงคณคา" (VIPP: Value Innovation Strategic Product Planning) 4.4 การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในการวจยครงน ทมผวจยวเคราะหสถตพนฐาน โดยวเคราะหความถ รอยละของขอมลพนฐานผประกอบการ และวเคราะหคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน ส าหรบสภาพปญหาและความตองการของผประกอบการ นอกจากนวเคราะหแนวทางการพฒนาโดยการวเคราะหเชงคณภาพ

Oral

16

5. สรปผลการวจย ผลการวจยครงน ทมผวจยเกบขอมลจากกลมเปาหมาย 19 คน แบงเปนเพศชายจ านวน 4 คนคดเปนรอยละ 21.05

และเพศหญง จ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 78.95 และจ าแนกตามประเภทของธรกจพบวาธรกจดานอาหาร จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 52.63 ธรกจดานสมนไพรทไมใชอาหาร จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 26.32 และธรกจดานผาและเครองแตงกาย จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 21.05 นอกจากนสรปผลตามวตถประสงคของการวจยไดดงน

5.1 ผลการศกษาปญหาและประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใตจ านวน 10 กลมอาชพ พบวา ผประกอบการประเมนตนเองเกยวกบระดบปญหาในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ โดยภาพรวมอยในระดบปานกลางมคะแนนเฉลยเทากบ 2.82 คะแนน จากคะแนนเตม 5 คะแนน เมอพจารณาตามขอรายการ พบวาคะแนนเฉลยปญหาการด าเนนการทง 23 รายการนน มจ านวน 9 ขอรายการทมคะแนนเฉลยอยในระดบนอย มขอรายการจ านวน 12 ขอรายการทมคะแนนเฉลยอยในระดบปานกลาง และมจ านวน 2 ขอรายการทอยในระดบมาก คอ รายการท 7 บรรจภณฑของทานมการปรบปรงใหแปลกใหมอยางนอย 6 เดอนครง และรายการท 19 แผนกลยทธการปรบตว ใหทนกบความตองการของตลาด (Market Adjustment) สวนประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ นน พบวา คะแนนประเมนประสทธภาพในการด าเนนการทง 23 รายการโดยภาพรวมมคะแนนเฉลยเทากบ 4.90 คะแนน คดเปนรอยละ 48.99 ของคะแนนเตม 10 คะแนนเมอพจารณาจ าแนกตามขอรายการ พบวา ขอรายการทมคะแนนต าสามอนดบสดทาย คอ รายการท 2 ผลตภณฑรปแบบใหม ๆ ออกสทองตลาด (อยางนอยปละ 2 ผลตภณฑ) (คะแนนเฉลย 3.63 คะแนน) รายการท 7 บรรจภณฑของทานมการปรบปรงใหแปลกใหมอยางนอย 6 เดอนครง (คะแนนเฉลย 2.74 คะแนน) และรายการท 13 ผลตภณฑของทานสามารถหาซอไดตามรานสะดวกซอทวไป (คะแนนเฉลย 2.26 คะแนน) รายละเอยดดงตารางท 1

ตารางท 1 ผลการประเมนปญหาและประสทธภาพการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ

ขอท รายการ การด าเนนการพฒนาผลตภณฑฯ ปญหา ประสทธภาพ

X S แปลผล X รอยละ 1 การส ารวจความตองการผลตภณฑจากผบรโภค 2.21 1.55 นอย 3.79 37.89 2 ผลตภณฑรปแบบใหม ๆ ออกสทองตลาด (อยางนอยปละ 2

ผลตภณฑ) 2.26 1.59 นอย 3.63 36.32

3 ผลตภณฑผานการรบรองมาตรฐาน (เชน อย.) 2.26 1.91 นอย 6.63 66.32 4 การผลตภณฑและบรรจภณฑมกระบวนการวจยเขามาเกยวของ 2.84 1.57 ปานกลาง 3.79 37.89 5 ผลตภณฑมการน าวสดในทองถนมาเปนสวนประกอบ 2.00 1.76 นอย 7.05 70.53 6 กระบวนการผลตบรรจภณฑ 3.47 1.78 ปานกลาง 4.68 46.84 7 การปรบปรงบรรจภณฑใหมความแปลกใหม 3.53 1.81 มาก 2.74 27.37 8 ผลตภณฑและบรรจภณฑทผลตแตละครงผานการตดสนใจจาก

หลายฝาย 2.89 1.97 ปานกลาง 5.11 51.05

9 การตงราคาสนคาไดทบทวนราคาตนทน และก าไร 3.26 1.59 ปานกลาง 6.53 65.26 10 สถานประกอบการมระบบควบคมและประมาณการตนทน

ในการผลต 2.42 1.30 นอย 5.74 57.37

Oral

17

ขอท รายการ การด าเนนการพฒนาผลตภณฑฯ ปญหา ประสทธภาพ

X S แปลผล X รอยละ 11 ราคาสนคาเหมาะสมกบทกเพศ ทกวย และทกระดบรายได 2.47 1.61 นอย 8.00 80.00 12 พนทสถานประกอบการเพยงพอส าหรบการผลต และการ

จ าหนาย 2.16 1.74 นอย 6.11 61.05

13 ผลตภณฑสามารถหาซอไดตามรานสะดวกซอทวไป 2.53 1.84 ปานกลาง 2.26 22.63 14 ผลตภณฑสามารถซอผานรานคาออนไลน 3.42 1.74 ปานกลาง 4.05 40.53 15 ผลตภณฑสามารถซอไดจากทตงของสถานประกอบการเทานน 2.00 1.63 นอย 4.32 43.16 16 สถานประกอบการมแผนการขยายตลาดในประเทศ/ตางประเทศ 3.37 1.42 ปานกลาง 3.95 39.47 17 การก าหนดจดเดนทางการตลาดทแตกตางจากคแขง

(Market Position) 3.11 1.73 ปานกลาง 5.42 54.21

18 การก าหนดกลมลกคาเปาหมายทชดเจน (Customer Concentration)

3.00 1.53 ปานกลาง 5.95 59.47

19 การท าแผนกลยทธทนกบความตองการของตลาด (Market Adjustment)

3.68 1.45 มาก 5.00 50.00

20 การคนหาคดเลอกคคาทเหมาะสม 2.95 1.72 ปานกลาง 3.89 38.95 21 ระบบการบรหารจดการความสมพนธกบลกคา 2.47 1.65 นอย 3.68 36.84 22 การเพมมลคาของสนคา 3.21 1.58 ปานกลาง 5.05 50.53 23 การใชเทคโนโลย/นวตกรรมมาชวยในการผลตสนคา 3.42 1.77 ปานกลาง 5.32 53.16

รวม 2.82 1.66 ปานกลาง 4.90 48.99

5.2 ผลการศกษาแนวทางการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑของผประกอบการ 5 จงหวดชายแดนภาคใตครงน ทม

ผวจยใชวธการสนทนากลมเกยวกบปญหาในการด าเนนการแลวรวมกนออกแบบแนวทางในการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑโดยใชกลยทธการวางแผนพฒนาผลตภณฑ"นวตกรรมแหงคณคา" (VIPP: Value Innovation Strategic Product Planning) เปนฐานในการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ แบงออกเปน 2 ขนตอนคอ Product Planning (Front - end) และ Product Development (back - end) ไดขอสรปการวางแผนการพฒนาดงน

5.2.1 ขนตอน Product Planning (Front - end) ผประกอบการไดสรปแนวทางการพฒนาดงน 1) การส ารวจโอกาสสรางนวตกรรม สรปประเดนแนวทางในการด าเนนการขนน คอ การศกษาความ

ตองการของกลมเปาหมาย การศกษาคแขง การศกษากระบวนการผลตเดม และการศกษาการประยกตใชเทคโนโลยใหสอดคลองกบลกษณะผลตภณฑและราคาตนทนทเหมาะสม

2) การสงเคราะหความคดนวตกรรม สรปประเดนแนวทางในการด าเนนการขนน คอ การระดมความคดคนหารปแบบผลตภณฑใหสอดคลองพฤตกรรมผบรโภคโดยใช Generation Focus และใชแนวคด VIPP สงเคราะหแนวคดผลตภณฑทมความเปนไปไดมากทสด

Oral

18

3) การคดสรรความคดนวตกรรม สรปประเดนแนวทางในการด าเนนการขนน คอ พจารณาขอเสนอแนะจากผเชยวชาญ ดานสอดคลองกบเปาหมายระยะเวลาโครงการงบประมาณชองทางการจ าห นายคณประโยชนส าหรบผบรโภค และความเหมาะสมทางธรกจและเทคโนโลย

4) การพฒนาและทดสอบแนวคด สรปประเดนแนวทางในการด าเนนการขนน คอ การทดสอบแนวคดกระท าใน 3 สวน คอ ระบต าแหนงแนวคด (Concept positioning) ประเมนแนวคด (Concept evaluation) และ focus group ศกษาความพงพอใจจากกลมเปาหมาย

5) การวเคราะหทางธรกจ สรปประเดนแนวทางในการด าเนนการขนน คอวางแผนคาใชจายในการพฒนาผลตภณฑการผลตและการกระจายผลตภณฑสตลาดการลงทนเครองมอ / อปกรณ และการพฒนาตลาด ราคาขาย ยอดขาย ก าไร

5.2.2 ขนตอน Product Development (back - end) ผประกอบการไดสรปแนวทางการพฒนาดงน 1) การทดสอบผลตภณฑและการพฒนา สรปแนวทางในการด าเนนการขนน แบงออกเปน 2 สวน คอ การ

ทดสอบขนตนแบบผลตภณฑและบรรจภณฑวางแผนด าเนนการทมหาวทยาลยราชภฏสงขลา คณะอตสาหกรรมเกษตรและหองปฏบตการคณะเภสชกรรม มหาวทยาลงสงขลานครนทร และสถานประกอบการ

2) การทดสอบการตลาด สรปแนวทางในการด าเนนการขนนคอ วางแผนในการจ าหนายผลตภณฑดวยการออกราน และตลาดออนไลน (E - commerce)

6. อภปรายผลการวจย

จากผลการวจยสามารถอภปรายไดวา 6.1 ผลการประเมนตนเองของผประกอบการเกยวกบปญหาในการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ พบวา โดยรวมม

ปญหาในระดบปานกลาง โดยพบรายการทมคะแนนสงสด 2 รายการ คอ รายการบรรจภณฑของทานมการปรบปรงใหแปลกใหม และรายการแผนกลยทธการปรบตวใหทนกบความตองการของตลาด ซงจะเหนวาสองรายการนมความส าคญมากส าหรบการจ าหนายผลตภณฑ ปญหาการปรบปรงบรรจภณฑใหมความแปลกใหมมความส าคญในการพฒนาผลตภณฑ ใหแกผประกอบการ โดยเฉพาะอยางยงเมอบรรจภณฑจ าเปนตองมการเปลยนแปลงในทกชวงอายของสนคา สอดคลองการแนวคดของ เจษฎา ปรนทวรกล (2561. ออนไลน) ในเรองการปรบ Packaging รกษายอดขายตอยอดลกคา เพราะการออกแบบบรรจภณฑครงหนงไมไดออกแบบมาขายเพยงครงเดยว เพราะสนคามวงจรชวตผลตภณฑ (Product Life Cycle) 4 ชวง ไดแก 1) ชวงแนะน า เปนชวงเปดตวสนคา ยอดขายอาจต า อาจมหรอไมมคแขงในทองตลาด 2) ชวงเตบโต เรมเปนทรจกในตลาด สนคาไดรบการยอมรบและยอดขายเตบโตขน 3) ชวงอมตว ยอดขายจะเรมนง และอาจมคแขงเขามาแชรสวนแบงทางการตลาด 4) ชวงลดลง ยอดขายลดลง ถาไมมการพฒนา ปรบปรง รกษาคณภาพใหด หรอแตกไลนสนคา ใหม กอาจเขาสภาวะขาดทนได ในดานแผนกลยทธการปรบตวใหทนกบความตองการของตลาด ทงในดานของการออกแบบพฒนาผลตภณฑ บรรจภณฑ และการใหบรการ เปนปญหาส าคญทผประกอบการประเมนตนเองวามประสทธภาพในการจดการนอย สอดคลองกบผลการวจยของศนยวจยกสกรไทย (2560: 3) ซงพบวา เมอวเคราะหถงสถานภาพของผประกอบการ SME ไทยกลมคาปลกในปจจบน พบวา แมจะมผประกอบการกวา 1.1 ลานราย แตสวนใหญยงคนชนและยดตดอยกบรปแบบการขายออฟไลนแบบเดม โดยเฉพาะผประกอบการในตางจงหวด (มเพยงสวนนอยทเรมปรบตวกบการท าการตลาดออนไลนเพอเสรมกบ การท าตลาดผานหนารานหรอออฟไลน โดยสวนใหญเปนผประกอบการรนใหม ๆ ) ซงผประกอบการกลมนมโอกาสสงทจะ

Oral

19

สญเสยโอกาสทางการตลาดและโดนคแขงเขามาแยงพนททางการตลาดไปในระยะตอไป ในระยะขางหนารปแบบการท าตลาดจะคอย ๆ เรมเปลยนไปจากกลมลกคาทวไป (Mass Market) มาเปนลกคาเฉพาะกลม (Niche Market) และในทสดจะกลายเปนการตลาดเพอลกคารายบคคล (Individual Market)

6.2 ผลการประเมนตนเองของผประกอบการเกยวกบประสทธภาพในการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ พบวา โดยรวมมคะแนนเฉลยเทากบ 4.90 คะแนน คดเปนรอยละ 48.99 โดยพบวาคะแนนต าสามอนดบสดทาย คอ รายการผลตภณฑรปแบบใหม ๆ ออกสทองตลาด (อยางนอยปละ 2 ผลตภณฑ) รายการบรรจภณฑของทานมการปรบปรงใหแปลกใหม และรายการผลตภณฑของทานสามารถหาซอไดตามรานสะดวกซอทวไป โดยเฉพาะประเดนในดานการพฒนาผลตภณฑรปแบบใหม ๆ ทผประกอบการยงไมมประสทธภาพเพยงพอทงในดานของแนวคดการพฒนา ก าลงการผลต เครองจกรและเทคโนโลย สอดคลองกบผลการวจยของ สพศพรรณ วจนเทพนทร และชตระ ระบอบ (2555: 102-103) ซงพบวา จดออนของผลตภณฑอาหารและผลตภณฑเกษตรแปรรป OTOP คอ ขาดการเสรมสรางแนวความคดในเชงธรกจใหกบชมชนหรอผน าชมชน ทงทางดานการจดการการตลาด การบรหารดานการเงน เปนตน ซงมหลายชมชนทยงมจดออนไมสามารถพฒนาและยกระดบผลตภณฑใหมมาตรฐานและเปนทยอมรบของตลาด ขาดการพฒนาทางดานเทคโนโลยหรอการใชความรทางเทคนคททนสมยมาใชเพอชวยในการผลต รวมทงการสรางนวตกรรมใหมของผลตภณฑยงอยในขอบเขตทจ ากด

6.3 แนวทางการพฒนาผลตภณฑทไดนน เปนตวชวยทดในการพฒนาผลตภณฑ เพราะกระบวนการทไดแนวทางมานนผานการมสวนรวมจากการระดมความคดเหนของผประกอบการ การใหขอเสนอแนะของทปรกษาโครงการ และผทรงคณวฒ อกทงกลยทธนวตกรรมแหงคณคา (Value Innovation Strategic Product Planning: VIPP) ทน ามาใชเปนแนวทางการพฒนานนเปนตวชวยทดส าหรบผประกอบการ ซงสอดคลองกบ ไปรมา อศรเสนา ณ อยธยา (2553) ทสรปวา กรอบแนวคด VIPP นเออใหผประกอบการ / องคกรสามารถตงเปาหมายในการพฒนาผลตภณฑไดอยางชดเจน สามารถเลอกใชวธการท างานและขอมลทจ าเปนในการวางแผนพฒนาผลตภณฑอยางเหมาะสม น าไปสการใชทรพยากรตลอดจนกระบวนการอยางมประสทธภาพและแผนการพฒนาผลตภณฑทมศกยภาพ นอกจากนยงมตวอยางงานวจยทน ากลยทธนวตกรรมแหงคณคามาใชแลวประสบความส าเรจคอ สมพงษ อ านวยเงนตรา (2559) สรางมลคาเพมธรกจโรงแรม โดยการวางแผนธรกจทหลกเลยงการแขงขนทางดานราคา แตใหความส าคญกบการสรางประสบการณใหมใหลกคา ดวยการใชความคดสรางสรรคออกแบบบรรยากาศโรงแรมใหมเอกลกษณเฉพาะตว กลมกลนกบภมประเทศ สงแวดลอม และวฒนธรรม เชน การออกแบบทบานนอนเพลน มรการอนรกษบานเกา มต านาน เรองเลาในอดตทนาสนใจ และมการออกแบบตกแตงบรรยากาศยอนยคทโดดเดน การออกแบบหนตกรเวอร แคมป เปนการออกแบบเตนทพกขนาดใหญ กวางขวาง สะดวกสบาย อกทงพฒนาระบบสอสารการตลาดมาชวยเพมประสทธภาพ และอ านวยความสะดวกใหแกลกคา ดงนนแนวทางการพฒนาผลตภณฑครงนสามารถชวยใหผประกอบการของโครงการประสบความส าคญในการพฒนาผลตภณฑและบรรจภณฑ อกทงยงชวยเกยวกบการวางแผนการตลาดของแตละสถานประกอบการดวย

7. ขอเสนอแนะและการน าผลการวจยไปใชประโยชน

จากผลการวจย สามารถสรปขอเสนอแนะและการน าผลการวจยไปใชประโยชนดงน 7.1 ผลการประเมนตนเองของผประกอบการดานปญหาและประสทธภาพในการด าเนนการพฒนาผลตภณฑและบรรจ

ภณฑนน พบวาคะแนนยงอยในระดบทไมนาพอใจเทาทควร ดงนนควรมการศกษาเพมเตมในประเดนนวามปจจยอะไรบางทท าใหผประกอบการไมสามารถพฒนาผลตภณฑของตนเองไดอยางมประสทธภาพและสมบรณ

Oral

20

7.2 แนวทางการพฒนาผลตภณฑทไดจากการศกษาครงนนน เปนแนวทางของผประกอบการจ านวน 10 กลมอาชพทเขารวมโครงการเสรมสรางผประกอบการ SME และกลมอาชพเพอพฒนาศกยภาพทางการแขงขนประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2561 ดงนนการน าแนวทางทไดไปใชในสถานประกอบการหรอกลมอาชพอน ๆ พงระวงเกยวกบขอจ ากดและขอไดเปรยบของตนเองกอนน าแนวทางทไดนไปใชในการพฒนา

8. เอกสารอางอง กรมทรพยสนทางปญญา. (ม.ป.ป.). ความรเบองตนดานทรพยสนทางปญญา. นนทบร: สหมตรพรนตง. __________________. (2544). พระราชบญญตเครองหมายการคา. กรงเทพมหานคร: อกษรไทย. งามทพย ภวโรดม. (2550). การบรรจอาหาร. กรงเทพมหานคร: เอส.พ.เอม.การพมพ. จระเสกข ตรเมธสนทร. (2547). การตลาด. กรงเทพมหานคร: สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. เจษฎา ปรนทวรกล. (2559). ปรบ Packaging รกษายอดขาย ตอยอดลกคา. สบคนเมอวนท 20 กรกฎาคม 2561, จาก

http://www.smesupply.com/article/12 ชยรตน อศวางกร. (2548). ออกแบบใหโดนใจ. กรงเทพมหานคร: ส านกพฒนาอตสาหกรรมกรมสงเสรมอตสาหกรรม. ทองเจอ เขยดทอง. (2548). การออกแบบสญลกษณ. กรงเทพมหานคร: สปประภา. ปณณณช ธนทพรรษรตน และฉนทนา สรสวด. (2558). การพฒนารปแบบผลตภณฑสนคาชมชนโดยใชวธการวจย

ปฏบตการแบบมสวนรวม กรณศกษา : ผลตภณฑของใชในครวเรอน บานคลองเดอพฒนา ต าบลทามะนาวอ าเภอชยบาดาล จงหวดลพบร. วารสารวจยเพอการพฒนาเชงพนท. 7(3), 76-89.

ประชด ทณบตร. (2531). การออกแบบบรรจภณฑ. กรงเทพมหานคร: โอ.เอส.พรนตงเฮาส. ไปรมา อศรเสนา ณ อยธยา. (2553). กลยทธการวางแผนการผลต ‘นวตกรรมแหงคณคา’. วารสารวชาการคณะ

สถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 1:161-174. ปน คงเจรญเกยรต และสมพร คงเจรญเกยรต. (2541).บรรจภณฑอาหาร. กรงเทพมหานคร: แพคเมทส. มยร ภาคล าเจยก. (2556). บรรจภณฑสนคาอปโภคบรโภค. กรงเทพมหานคร: โรงพมพหยเฮง. _____________. (2558). รอบรบรรจภณฑ. กรงเทพมหานคร: จนดาสาสนการพมพ. ศรพรณ ปเตอร. (2550). มนษยและการออกแบบ. กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร. ศนยวจยกสกรไทย. (2560). SME คาปลก ปรบอยางไรใหทนยค 4.0. กรงเทพมหานคร: ธนาคารกสกรไทย. สมพงษ อ านวยเงนตรา. (2559). การสรางมลคาเพมธรกจโรงแรมดวยกลยทธ Blue Ocean. วารสารมหาวทยาลย

ศลปากร. 38(1): 1-23. ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. (2558). การเเสดงฉลากของอาหารในภาชนะบรรจ.สบคนวนท 3 เมษายน 2558,

จาก http://www.fda.moph.go.th สมตรา ศรวบลย. (2547). การออกแบบอตสญลกษณ. นนทบร: Core Function. สพศพรรณ วจนเทพนทร และชตระ ระบอบ. (2555). การพฒนาคณภาพอตสาหกรรมอาหารและผลตภณฑเกษตรแปรรป

OTOP จงหวดนครนายก. วารสาร มฉก. วชาการ, 15(30), 89-105. อารยะ ศรกนยาณบตร. (2541). การออกแบบตราสญลกษณ. กรงเทพมหานคร: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.