ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชาสนตศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๑

พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร

BUDDHIST PEACEFUL MEANS TO ENGAGE IN THE

ENVIRONMENT CONSERVATION OF THE BUSINESS

นายอภชาต กลพงษวาณชย

ดษฎนพนธนเปนสวนหนงของการศกษา ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชาสนตศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๑

(ลขสทธเปนของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย)

พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร

นายอภชาต กลพงษวาณชย

A Dissertation Submitted in Partial Fulfillment of

The Requirement for the Dereee of

Degree of Doctor of Philosophy

(Peace Studies)

Graduate School

Mahachulalongkornrajavidyalaya University

C.E. 2018

(Copyright by Mahachulalongkornrajavidyalaya University)

Buddhis Peaceful Means to Engage in the

Environment Conservation of the Business

Mr. Apichart Kulpongwanich

ก

ชอดษฎนพนธ : พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร ผวจย : นายอภชาต กลพงษวาณชย ปรญญา : พทธศาสตรดษฎบณฑต (สนตศกษา) คณะกรรมการควบคมดษฎนพนธ : ศ. (พเศษ) ร.ท.ดร.บรรจบ บรรณรจ, ป.ธ. ๙, พธ.บ. (ครศาสตร),

อ.ม. (บาล-สนสกฤต), Ph.D. (Philosophy) : ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ, บธ.บ. (การโฆษณาและประชาสมพนธ) ,

ศศ.ม. (จตวทยาอตสาหกรรมและองคกร), พธ.ด. (พระพทธศาสนา) วนส าเรจการศกษา : ๑๘ มนาคม ๒๕๖๒

บทคดยอ การวจยเรอง “พทธสนตวธการมสวนรวม ในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร” ม

วตถประสงค เพอวเคราะหสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจ เพอศกษาหลกพทธสนตวธการมสวนรวมของบคลากรเพอการอนรกษสงแวดลอมในองคกร เพอเสนอหลกการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจโดยพทธสนตวธการมสวนรวม กรณศกษา : บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ใชระเบยบวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) มผใหขอมลส าคญ จ านวน ๑๘ คน/รป การสนทนากลมกบผทรงคณาวต ๑๑ ทาน

เสยงสะทอนจากชมชนมองวา โรงงานท าใหเกดปญหาดานสงแวดลอมเรอรง โรงงานท าผดกฎหมายอตสาหกรรม ถออภสทธเหนอชมชน ในขณะทโรงงานมองวาตนเองสรางประโยชนใหกบชมชนมากกวาผลเสย และมองวาชาวบานเรยกรองมากเกนไป และตองการเงนชดเชย เสยงสะทอนจากหนวยงานภาครฐ และเสยงสะทอนจากภาครฐ มองวาโรงงานไมสามารถควบคมปญหาสงแวดลอมไดทงหมด การปฏสมพนธระหวางกนมกผานหนวยงานราชการทท าหนาทเปนคนกลาง ท าใหบางปญหาเลกนอยไมไดรบการแกไขอยางรวดเรวจนสะสมกลายเปนความขดแยง เพราะขาดการประชมรวมกนทงสามฝาย ผลกระทบทเกดขนท าใหเกด “อคต” ของชมชนทมตอโรงงาน ปญหาไมไดรบการแกไขอยางรวดเรว และเหมาะสม จงกลายเปนความขดแยงระหวางโรงงานกบชมชน น าไปสการรองเรยนไปยงหนวยงานทมอ านาจมากขนตามล าดบ เกดผลเชงลบตอบรษทเถาแกนอยฯ ในระยะยาว หลกพทธสนตวธทน ามาใชในการสรางการมสวนรวมของบคลากรในการอนรกษสงแวดลอม คอ สาราณยธรรม ๖ โดยมกระบวนการสานเสวนาเปนเครองมอในการเสรมใหระบบการบ ารงรกษาทวผลแบบมสวนรวม (TPM) สามารถท างานไดอยางมประสทธภาพ

รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมการอนรกษสงแวดลอมขององคกร ควรมกลไก ๒ ประการคอ “เชงรก” และ “เชงรบ” โดยเชงรบในสวนขององคกร คอ ตองมจตส านกในการแกปญหาสงแวดลอมดวยการเขาไปเยยวยาแกไขปญหาอยางแทจรง และก าหนดนโยบายใหกบหนวยงานในองคกร ประกอบดวยการออกพนทสรางความสมพนธกบชมชนรวมกบแกไขปญหาดวยระบบเทคโนโลยทนสมย ทชมชนมสวนรวมกบองคกร ในเชงรก คอ มมาตรการปองกน ไมใหเกดปญหา

ข

สงแวดลอมทสงผลกระทบตอชมชน กลาวคอ การรวมก าหนดธรรมนญอนรกษสงแวดลอม ทมาจากขอตกลงรวมกนของโรงงานกบชมชน และมหนวยงานภาครฐมารวมรบทราบเพอชวยควบคมและก ากบ การท างานรวมกน ๓ ขา ในการแกปญหาสงแวดลอมทจะชวยขจดปญหาความขดแยงระหวางกน โดยสนตวธ แกปญหาน าเสยควบคกนทง “ภายใน” และ “ภายนอก” ของโรงงาน และ สรางโอกาสใหทกฝายหนหนาเขาหากน รวมประชม รบฟง เพอใหเกดการแกปญหาอยางตรงจ ด เคารพธรรมนญ (กตกา) ทถกตงขนมารวมกน ปลกฝงปรบจตส านกดานสงแวดลอม การเจรจา โดยปราศจากความรนแรง

ค

Dissertation Title : Buddhis Peaceful Way to Engage in the Conservation of

the Business Environment

Researcher : Mr. Apichart Kulpongwanich

Degree : Doctor of Philosophy (Peace Studies)

Dissertation Supervisory Committee

: Assit. Prof., LT., Dr. Banjob Bannaruji, Pail Ix,

B.A. (Education), M.A. (Pali-Sanskrit),

Ph.D. (Philosophy) : Dr. Khantong Wattanapradith,

B.A. (Advertising and Public Relations),

M.A. (Industral and Organizational

Psychology), Ph.D. (Buddhist Studies) Date of Graduation : March 18, 2019

Abstract

This is a research about Buddhist Peaceful way to engage in the

conservation of the business environment. The objectives to analyze conflict and

causes about saving environment in organization, studying about Buddhist Peaceful

way to engage in the conservation of employees in the business environment, and to

present a principle of conservation of the environment in organization by Buddhist

peaceful way with Taokaenoi food & Marketing Public Co. Ltd. This research is

using qualitative research, in-depth interview and group interview. Dividing into 4

groups, which are 18 people for environment problems of Taokaenoi’s factory and 11

people are group of qualified committees. Analyzing descriptive data by using 4

Noble Truths found that.

The community concluded that factory made a chronically environment

problem. The factory made illegal of industry’s law and they held privileges over the

people in community while the factory think that they made many benefits for

community. The factory thought that people in community demanded a lot of solution

to solve the problem and they needed compensation from government. Also, the

government thought that the factory could not control all the environment problems.

The interaction between community and factory are always passed thought the

ง

government. The minimal problem, as a result, was solved slightly that develop to be

conflicts because of lacking communication between each other. The effect is a bias

of community to factory. Solving slowly and not precisely made a conflict between

community and factory. Then, people community made a complaint to government

that has more demand respectively, that create the negative effect to image of

Taokaenoi company continually. Saraniyadhamma 6 will be using to create an

interaction for saving an environment by using dialogue process to enhance the total

productive management to work sufficiency.

The model of Buddhist Peaceful way to engage in the conservation of

the business environment must have 2 mechanism which are approach strategy and

defensive strategy. Moreover, the defensive strategy is conscious mind that solve the

environment problems, creating the policy in organization, developing a relationship

with community, and solving problem with new technologies. The approach strategy

is the way to protect the environment that will affect community. In fact, making the

constitution of saving environment that come from an agreement between factory and

community; government, in addition, should acknowledge to control the environment

problem. Cooperation would be solving the conflict between community and factory

by Buddhist Peaceful way which are solving wastewater from inside and outside from

factory, making an opportunity to assemble that helps to solve problem precisely,

respecting the constitution that everyone agreed, and cultivating the subconscious

mind in environment and negotiation without violation.

จ

กตตกรรมประกาศ

ดษฎนพนธฉบบนประสบผลส าเรจลลวงไปไดดวยด อนเกดจากความชวยเหลอของ ศ. (พเศษ) ร.ท.ดร. บรรจบ บรรณรจ และ ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ ซงใหค าปรกษา รวมถงขอแนะน าในประเดนทบกพรองตลอดระยะเวลาด าเนนงานวจย ทางผวจยจงขอกราบขอบพระคณอยางสงไว ณ ทน

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒ พระมหาดวงเดน ฐตญาโณ, ดร. ดร.นพ.บรรพต ตนธรวงศ ดร.ประพนธ ศภษร ผศ.ดร.ตวงเพชร สมศร และ ผศ.ดร.สาน มหทธนาดลย ท ใหค าแนะน าในประเดนทควรศกษาเพอใหงานวจยมความสมบรณมากยงขน

ขอขอบพระคณ พระมหาหรรษา ธมมหาโส , รศ.ดร. และพระอาจารย/อาจารยทก ๆ ทานของสาขาวชาสนตศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ทไดใหความรดานตาง ๆ มากมายทนอกเหนอจากต ารา ซงถอวาเปนประสบการณในการเรยนรทส าคญอยางหนงของผวจย

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ , รศ.ดร. และ รศ.ดร.โกนฏฐ ศรทอง เจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลหนาไม จงหวดปทมธาน ชาวบานหม ๔ ต าบลหนาไม และพนกงานบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ผใหสมภาษณเชงลก และสนบสนนในการเขาส ารวจพนทเพอท าวจย

ขอขอบคณพ ๆ เพอน ๆ นสต ตลอดจนเจาหนาทของสาขาวชาสนตศกษา ทใหค าปรกษาดานการจดท าดษฎนพนธและดานเอกสารตาง ๆ

ทายทสดขอกราบขอบพระคณ บพการและบคคลในครอบครวทคอยใหการสนบสนนและเปนก าลงใจใหกบผวจยเสมอมา ซงประโยชนอนเกดจากงานวจยฉบบนผวจยขอมอบแดบคคลตาง ๆ ทไดกลาวมา

อภชาต กลพงษวาณชย ๓๑ มนาคม ๒๕๖๒

ฉ

สารบญ

เรอง หนา

บทคดยอภาษาไทย ก

บทคดยอภาษาองกฤษ ค

กตตกรรมประกาศ จ

สารบญ ฉ

สารบญตาราง ซ

สารบญภาพ ญ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ฏ

บทท ๑ บทน า ๑

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ ค าถามวจย ๘ ๑.๓ วตถประสงคในการวจย ๘ ๑.๔ ขอบเขตการวจย ๙ ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย ๑๐ ๑.๖ ประโยชนทไดรบ ๑๑

บทท ๒ บทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ ๑๒

๒.๑ แนวคดเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม ๑๒ ๒.๒ แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม ๑๗ ๒.๓ แนวคดการบ ารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม ๒๕ ๒.๔ แนวคดพทธสนตวธในการรวมแกไขปญหาองคกร ๕๒

๒.๔.๑ แนวคดพนฐานเกยวกบความขดแยง ๕๒ ๒.๔.๒ แนวคดพนฐานเกยวกบพทธสนตวธ ๕๒

๒.๕ อรยสจ ๔ ๔๒ ๒.๖ แนวคดเกยวกบหลกสาราณยธรรม ๔๘ ๒.๗ แนวคดเกยวกบหลกอปรหานยธรรม ๕๓ ๒.๘ งานวจยทเกยวของ ๕๘ ๒.๙ กรอบแนวคดในการวจย ๗๑

ช

บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๗๒

๓.๑ รปแบบการวจย ๗๒ ๓.๒ ผใหขอมลส าคญในการวจย ๗๓ ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๗๔ ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมลการวจย ๗๕ ๓.๕ การวเคราะหขอมล ๗๖

บทท ๔ ผลการวจย ๗๗

๔.๑ ผลการวเคราะหขอมลพนฐานภาคสนาม ๗๗ ๔.๒ ผลการวจยตามวตถประสงค ๘๖ ๔.๒.๑ การมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม และวเคราะหสภาพปญหา

และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมฯ ๘๖ ๔.๒.๒ หลกพทธสนตวธทสนบสนนหรอสงเสรมการมสวนรวม

ในการอนรกษสงแวดลอมของบรษทเถาแกนอย ๑๒๖ ๔.๒.๓ หลกพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม

ของบรษทเถาแกนอย ๑๔๕ ๔.๓ องคความรจากการวจย ๑๗๕

บทท ๕ สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ๑๗๘

๕.๑ สรปผลการวจย ๑๗๘ ๕.๒ อภปรายผล ๑๘๔ ๕.๓ ขอเสนอแนะ ๑๙๐

บรรณานกรม ๑๙๒

ภาคผนวก ๑๙๘

ภาคผนวก ก. เอกสารส าคญ ๑๙๙ ภาคผนวก ข. ๒๑๓

ภาคผนวก ค. ๒๒๐ ภาคผนวก ง. ๒๒๗ ภาคผนวก จ. ๒๓๑ ภาคผนวก ฉ. ๒๓๙

ประวตผวจย ๒๔๒

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา

๒.๑ แนวทางลดความช ารดเปนศนย กบหลกการ TPM ๒๗

๒.๒ บทบาทและหนาทความรบผดชอบของพนกงาน ๓๑

๒.๓ ขนตอนในการพฒนาการบ ารงรกษาดวยตวเอง ๓๖

๒.๔ ปจจยหลก และปจจยรอง ทชวยชวยสงเสรม

ใหการบ ารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ประสบความส าเรจ ๓๙

๒.๕ ปจจยหลก และปจจยรอง ทชวยชวยสงเสรมใหการบ ารงรกษาทวผล

ททกคนมสวนรวม (TPM) ประสบความส าเรจ ๓๙

๒.๖ แจกแจงความหมายของอรยสจ ๔๔

๒.๗ การประยกตน าหลกอรยสจ ๔ ไปใช เพอแกไขปญหาดานสงแวดลอม

และลดความขดแยงระหวางพนกงานภายในโรงงาน และชมชนรอบโรงงาน ๔๗

๒.๘ สรปสาระส าคญ และประโยชนของของหลกสาราณยธรรม ๕๒

๒.๙ การประยกตน าอปรหานยธรรม ไปใช เพอแกไขปญหาดานสงแวดลอม

และลดความขดแยงระหวางพนกงานภายในโรงงาน และชมชนรอบโรงงาน ๕๗

๔.๑ สรปพฒนาการของบรษทเถาแกนอยฯ ๗๘

๔.๒ ใบรายงานผลการทดสอบน าเสยกอนเขาระบบบ าบด และน าทงหลงบ าบด ๘๗

๔.๓ คาก าหนดมาตรฐานควบคมการระบายน าทงจากโรงงานอตสาหกรรม

นคมอตสาหกรรม และเขตประกอบการอตสาหกรรม ๘๗

๔.๔ วเคราะหความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน ๙๓

๔.๕ ความสมพนธระหวางพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๒๒

๔.๖ วเคราะหจดออน จดแขง ของกระบวนการบ ารงรกษาโดยทกคน

มสวนรวม (TPM) ของโรงงาน ๑๒๖

๔.๗ การประยกตใช หลกสาราณยธรรมในการแกไขปญหาสงแวดลอม ๑๓๐

๔.๘ การประยกตใช หลกอปรหารยธรรมในการแกไขปญหาสงแวดลอม ๑๓๕

๔.๙ ปจจยหลก และปจจยรอง ทชวยชวยสงเสรมใหการบ ารงรกษาทวผลททกคน

มสวนรวม (TPM)ในการแกไขปญหาน าเสยของบรษท เถาแกนอยฯ ๑๔๒

ฌ

๔.๑๐ การประยกตใชแนวคดเสาทง ๘ ตน ของกระบวนการบ ารงรกษา

โดยทกคนมสวนรวม (TPM) เพอแกไขปญหา ๑๔๓

๔.๑๑ รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงาน ในสวนของผบรหาร ๑๔๘

๔.๑๒ รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวม ในสวนของพนกงาน ๑๕๐

๔.๑๓ แผนใบตรวจสอบการบ ารงรกษาเครองจกรตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕ วน ๑๕๓

๔.๑๔ ตารางการบ ารงรกษาเครองจกรตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕ วน และการตรวจซอมใหญ ๑๕๔

๔.๑๕ ตารางตรวจเชค ท าความสะอาดเครองจกร ท าความสะอาดโดยรอบ

และการตรวจเชคสภาพของเครองจกรแบบเปนประจ าทกวน ๑๕๕

๔.๑๖ ตวอยางปายบอกขอมลความผดปกตทเกดขนกบเครองจกร ๑๕๕

๔.๑๗ ตารางตรวจเชค ท าความสะอาดเครองจกร ท าความสะอาดโดยรอบ และการตรวจ

เชคสภาพของเครองจกรในพนทเขาถงไดยาก เปนประจ าทกสปดาห ๑๕๖

๔.๑๘ การก าหนดการตรวจสภาพของเครองจกร และอปกรณปองกน

เปนประจ าทกวน ๑๕๖

๔.๑๙ คมอค าแนะน าในการใชเครองจกรอยางเหมาะสม ๑๕๗

๔.๒๐ ค าถามเพอทดสอบระดบความรความเขาใจ และประโยชนของคมอการใชงาน

ตรวจสอบบ ารงเครองจกรดวยตวเองของพนกงานผควบคมเครองจกร ๑๕๘

๔.๒๑ แสดงดชนน าเสย TSD ทมผลเชงบวกมากขนเรอยๆ หลงการใชหลก TPM ๑๖๙

๔.๒๒ คาพารามเตอรน ากอนเขาระบบบ าบดน าเสย ๑๖๙

๔.๒๓ รายงานการวเคราะหประสทธภาพของระบบบ าบดน าเสยโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๗๑

๕.๑ สรปวธการน าพทธสนตนวตกรรมการมสวนรวมไปใชเพอแกไขปญหาน าเสย

ของโรงงานเถาแกนอย ๑๘๘

๕.๒ ใบรายงานผลการทดสอบน าเสยของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๘๙

ญ

สารบญภาพ ภาพท หนา

๒.๑. วธการก าจดสาเหตของความเสยงเพอบรรลวตถประสงค ๔๗

๒.๒. กรอบแนวคดในการวจย ๗๑

๔.๑. ผบรหารของ บรษท เถาแกนอยฯ ๘๒

๔.๒ คณะกรรมการของ บรษท เถาแกนอยฯ ๘๒

๔.๓ คณะกรรมการตรวจสอบของ บรษท เถาแกนอยฯ ๘๓

๔.๔ ระบบบ าบดน าเสยของบรษท เถาแกนอยฯ ในอดต ๙๒

๔.๕ สงปฎกลทอดตนใสทอ และบอพกน าเสย ๑๖๑

๔.๖ การประชมรวมกนของพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบ ารงรกษา

ทเกยวของกบปญหาน าเสย ในการแกไขปญหาน าเสยของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๖๒

๔.๗ การประชมรวมกนของพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบ ารงรกษา

เพอก าหนดบทบาท และหนาทในการแกไขปญหาน าเสย ๑๖๒

๔.๘ การลอกทอและบอพก เพอใหน าเสยจากอาคารผลตไหลเวยนสะดวก ๑๖๓

๔.๙ ผงแสดงจดเกบตวอยางน าเสย ๑๖๔

๔.๑๐ ตวอยางน าเสยครงท ๑ และการประชมรวมกนเพอหาแนวทาง

ในจดการกบปญหาน าเสย ๑๖๔

๔.๑๑ การสานเสวนารวมกนของพนกงาน ดวยการน ารปแบบอนรกษสงแวดลอมในองคกร

โดยพทธสนตวธการมสวนรวมสนต ในสวนของพนกงาน มาประยกตใช ๑๖๕

๔.๑๒ การดกเศษ และสงปนเปอนขนาดใหญจากไลนการผลต เพอชวยในการแกปญหา

น าเสย ของพนกงานในไลนการผลตของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๖๖

๔.๑๓ การตงกลมขนเพอท าการปรกษา และแจงการด าเนนงานเพอแกไขปญหาน าเสย

ในโปรแกรมสนทนาออนไลนLine ของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๖๖

๔.๑๔ การแจงขาวสารในกลมโปรแกรม Line การตดตงปมดดน ามน

เพอลดการหกปนเปอนทท าใหเกดปญหาน าเสยในโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๖๗

๔.๑๕ ตวอยางน าเสยครงท ๒ ๑๖๘

๔.๑๖ ตวอยางน าเสยครงท ๖ ๑๖๘

ฎ

๔.๑๗ การสรางทเกบน ามนเกา เพอรอการก าจดอยางเหมาะสมจากผเชยวชาญ ๑๗๒

๔.๑๘ ระบบน าน าทบ าบดแลวกลบมาใชใหมภายในโรงงานเถาแกนอย ๑๗๓

๔.๑๙ การปรบสภาพน าบรเวณหนาโรงงานเถาแกนอย ๑๗๓

๔.๒๐ การดดสงปฏกล และสงสกปรกทปดกนเสนทางล าเลยงน าเสยจากไลนผลต ๑๗๔

๔.๒๑ การแจงขาวตดตามประเมนคณภาพของน าเสยจากบอบ าบดน าเสย

ในกลมโปรแกรมสนทนาออนไลน Line ของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๗๕

๔.๒๒ รปแบบความรวมมอกนระหวางผเกยวของกบปญหาสงแวดลอมของโรงงาน

เถาแกนอยฯ ในลกษณะของการท างานรวมกนแบบวงสามขา ๑๗๗

๕.๑ รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท

เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ในสวนของผบรหาร ๑๘๕

๕.๒ รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย

ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ในสวนของพนกงาน ๑๘๖

๕.๓ รปแบบพทธสนตนวตกรรมวธการมสวนรวมในการอนรกษ

สงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ๑๘๗

๕.๔ การอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวม

ดวยรปแบบการวงสามขา ๑๙๐

ฏ

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ ดษฎนพนธฉบบน ใชการอางองพระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรณราช

วทยาลย โดยท าการระบ เลข/ขอ/หนา หลงค ายอของคมภร อาทเชน ม.ม (ไทย) ๑๒/๔๙๒/๕๓๑-๔๓๓ หมายถง สตตนปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก พระไตรปฎกภาษาไทย เลมท ๑๒ ขอท ๔๙๒ หนา ๕๓๑ – ๔๓๓

พระสตตนตปฏก/อรรถกถาพระอภธรรมปฎก

ค ายอ ชอคมภร ภาษา

ท.ม.(ไทย) = สตตนปฎก ทฆนกาย มหาวรรค (ภาษาไทย)

ม.ม (ไทย) = สตตนปฎก มชฌมนกาย มลปณณาสก (ภาษาไทย)

ส .ม.(ไทย) = สตตนปฎก ส ยตตนกาย มหาวารวรรค (ภาษาไทย)

อภ.ว.(ไทย) = อภธรรมปฎก วภงค (ภาษาไทย)

บทท ๑

บทน า

๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

สถานการณปญหามลพษสงแวดลอมนบวนยงสงผลตอวถของมนษยมากยงขน ดงจะเหนไดจากสภาวะอากาศ คณภาพของนาในแมนา ลาธาร ทเปลยนแปลงไป ลวนสงผลใหมนษยไดรบผลกระทบทงทางตรงและทางออม ทงนสถานการณปญหาดานสงแวดลอมในประเทศไทยมรายงานจากกรมควบคมมลพษกระทรวงทรพยากรและสงแวดลอมป ๒๕๖๐ พบวา ประเทศไทยกาลงประสบกบปญหาสงแวดลอมในหลายดาน ไมวาจะเปนขยะมลฝอย , คณภาพนาทะเล, มลพษทางอากาศ, ของเสยอนตรายจากชมชน และนาเสยซงปญหาตางๆ เหลานมสาเหตสาคญมาจากการละเลยในการใสใจผลกระทบทมตอสงแวดลอมทงทเปนทรพยากรธรรมชาตและชมชนโดยรอบ ปญหาทกระทบกบชมชน๑

ทงนสาเหตของสงแวดลอมเปนพษมาจากหลายเหตปจจย และหนงในสาเหตสาคญคอ ภาคอตสาหกรรม ซงอตสาหกรรมการผลตในยคโลกาภวตนเปนการแขงขนทรนแรงระหวางประเทศ โดยผลพวงจากอตสาหกรรมการผลตนาปญหามากมายมาสสงคม เชน ปญหาการเจบปวยของแรงงาน ปญหาสารพษจากอตสาหกรรม เปนตน การขยายตวของอตสาหกรรมการผลตตามนโยบายของภาครฐทเรงการแขงขนทางการคาระหวางประเทศ ทาใหแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตทผานมาฉบบท ๑-๙ ใหนาหนกตอการเจรญเตบโตดานเศรษฐกจเปนหลก ซงสภาพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตเองยงยอมรบวาแผนทมอยไมไดใหความสาคญดานสงแวดลอมและสงคม”๒ สะทอนใหเหนถงการเตบโตของประเทศทผานมาเนนการขยายตวของภาคอตสาหกรรมโดยขาดธรรมาภบาลในการบรหารจดการ จนนาไปสการสรางปญหาสงแวดลอมทสงผลกระทบกบชมชนอนเนองจากการขยายตวทางอตสาหกรรมทขาดการเอาใจใสในเรองการจดการสงแวดลอม ในทสดจงมใหเหนปรากฏความขดแยงระหวางชมชนกบโรงงานอตสาหกรรม

อยางไรกตาม ปญหาดานสงแวดลอม เปนสงททกภาคสวนทงชมชน ภาครฐ หนวยงาน และองคกรตางๆ จาเปนทจะตองใหความใสใจอยางมาก เนองจากการพฒนาประเทศ และการพฒนาเทคโนโลยสมยใหม เปนสงทเรงใหเกดความเสอมโทรมของสงแวดลอมอยางรวดเรวมากยงขน จนอาจทาใหเกดวกฤตดานสงแวดลอมในดานตางๆ ทเกดขนจากฝมอของมนษย ถงแมวาจะมการพยายามแกไขปญหาดานสงแวดลอมจากหลายฝาย แตการแกปญหาทเกดขนอยางไมตรงจด ยงแก ยงเปนการ

๑กรมควบคมมลพษ,การแถลงขาวสรปรายงานสถานการณมลพษประเทศไทยป ๒๕๖๐.[ออนไลน],

แหลงทมา: http://www.mnre.go.th/th/news/detail/9278 [๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].หนา ๑๓-๑๔. ๒แนะอรยสจ ๔แกปญหาสงแวดลอมจากอตสาหกรรม , [ออนไลน ], แหลงทมา :

https://mgronline.com/qol/detail/9500000007689 [๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๒

เพมปญหามากยงขน อกทงยงเปนการสนเปลองบประมาณจานวนมาก รวมไปถงการเกดปญหาดานสงแวดลอม ทกระทบกระทงขดแยงกบคนในชมชน และสงคมในวงกวาง ทงนภาครฐกไดพยายามในการแกปญหาผลกระทบตอสงแวดลอมอนเกดจากการขยายตวของภาคอตสาหกรรมการผลตดงจะเหนไดจากแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๑ ภาครฐไดมโยบายอนเชญปรชญาเศรษฐกจพอเพยง มาเปนแนวทางปฏบตในการพฒนาแบบองครวมบรณาการ แมจะตองเผชญกบปญหาการเปลยนแปลงของโลกทสาคญ โดยเฉพาะการเปลยนแปลงของโลกทสาคญ โดยเฉพาะปญหาการเปลยนแปลงดานทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม มากขน๓

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ ไดใหความสาคญกบการจดการสงแวดลอม โดยเฉพาะอยางยงการเพมประสทธภาพในการจดการคณภาพนาในพนทลมนาวกฤต และลมนาสาคญอยางครบวงจร โดยลดการเกดนาเสยจากแหลงกาเนด โดยเรงแกไขปญหานาเสยจากชมชน และนาเสยจากอตสาหกรรม ปรบปรง และฟนฟคณภาพนาในพนทลมนาวกฤต และลมนาสาคญ รวมทงพนทชมนา ดวยการลดปรมาณนาเสยจากแหลงกาเนด พฒนาและเพมประสทธภาพระบบรวม และระบบบาบดแลวกลบมาใชประโยชนดานอน สนบสนนใหองคกรสวนทองถนดาเนนการระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน และเมอง การจดเกบคาธรรมเนยมในการบาบดนาเสย รวมถงการดแลรกษาและซอมบารง การตดตามและประเมนประสทธภาพนาเสย การสงเสรมบาบาทของภาคเอกชนในการบรหารจดการระบบบาบดนาเสย การเฝาระวงคณภาพนาบาดาลในพนททงขยะ นอกจากน ควรปรบปรงกฏระเบยบภายใตกฎหมายควบคมอาคารทเกยวของกบแหลงกาเนดนาเสย กาหนดหลกเกณฑ และวธการสาหรบการอนญาตใหระบายมลพษทคานงถงปรมาณมลพษสะสมในแหลงรอบรบนาเสย

นอกจากน ยงรวมไปถงนโยบายในการสงเสรมการผลต และการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเนนการบรหารจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพและยงยน ภายใตปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยใชแนวคดตลอด วฎจกรชวต ผานการสงเสรมการผลต และการลงทนในภาคอตสาหกรรมทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยใชมาตราการทางการเงน และการคลง เพอสนบสนนกระบวนการผลตใหไดมาตรฐานการลดมลพษ และการใชทรพยากรใหเกดประสทธภาพสงสด สงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมทใชเทคโนโลยสะอาด พฒนาการจดระบบขอมล และแนวปฏบตตทสอดคลองกบมาตรฐานสากลสนบสนนการออกแบบระบบผลต สรางนวตกรรมสนคา และบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม อาท พลาสตกชวภาพ สนบสนนแนวทางการจดการเชงรก เพอลดผลกระทบสงแวดลอมอตสาหกรรมเฉพาะกลมตลอดหวงโซอปทาน และสงเสรมการลดกาซเรอนกระจกตลอดกระบวยการผลต รวมทงสงเสรมใหมการจดทาบญชผลกระทบสงแวดลอม รายสนคาสนบสนนการออกฉลากคารบอนฟตพรนต สงเสรมสนคาฉลากเขยว และฉลากสงแวดลอมอนๆ พฒนาฐานขอมลการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑของภาคการผลต และการขนสง เพอนาไปสการกาหนดมาตรฐาน

๓แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาตฉบบท ๑๑,ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, [ออนไลน].แหลงทมา: http://old.rmutto.ac.th/rmuttonews

/attachment/TP719_183626.pdf,.[๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].หนา ๑๐๔.

๓

ฟตพรนตสงแวดลอม ตลอดจนสนบสนนการออกแบบผลตภณฑ ทเปนมตรกบสงแวดลอม และปลอยคารบอนตา๔ เหนไดวา แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เรมใหความสาคญอยางมากในการจดการกบปญหาสงแวดลอม โดยเฉพาะปญหาสงแวดลอมจากอตสาหกรรมการผลตสนคาประเภทอปโภค และบรโภค ทถกมองวาเปนสาเหตสาคญ ททาใหเกดปญหาดานสงแวดลอมขน โดยเฉพาะอยางยงปญหานาเสย

ทงนปญหานาเสย เปนหนงในปญหาสงแวดลอมทมผลกระทบกบชวตประชาชนมากทสด เนองจากแหลงนา เปนพนฐานทสาคญของการใชชวตกระทรวงทรพยากรและธรรมชาตและสงแวดลอม โดยกรมควบคมมลพษ ไดเปดเผยสถานการณมลพษในประเทศไทยในป พ.ศ. ๒๕๖๐ ในภาพรวม วาแมจะมแนวโนมทดขนขนจากป พ.ศ.๒๕๕๙ แตกยงคงอยในระดบของเกณฑพอใช แตระดบของการเสอมโทรมของแหลงนาไดลดลงจากรอยละ ๘๖ เปนรอยละ ๘๐ เทานน และอยในเกณฑเสอมโทรมลดลงจากรอยละ ๒๐ เหลอรอยละ ๑๔ โดยแหลงนาทมการเสอมโทรมของคณภาพนาสงสด ๕ อนดบ แรกไดแก แมนาเจาพระยาตอนลาง ทาจนตอนลาง พงราดตอนบน ระยองตอนลาง และกวง เนองจากเปนแมนาทไหลผานพนทชมชนเมองทมประชากรอาศยอยอยางหนาแนน แหลงทตงของอตสาหกรรม พนททาการเกษตร และการเพาะเลยงสตว ซงไมมรบบนาเสย และระบบนาเสยไมเตมประสทธภาพ ปญหานาเสยทเกดจากภาคอตสาหกรรมผลตขาดความเอาใจใสในการควบคมการขจดของเสยกอนปลอยลงสแมนาลาธารสงผลกระทบอยางมากกบประชาชน ชมชนทอยโดยรอบโรงงานอตสาหกรรม

ดงจะเหนไดจากเหตการณสาคญทสะทอนถงผลกระทบของการปลอยของเสยลงสแมนาลาธารจากภาคอตสาหกรรมทาใหคณภาพนาในป ๒๕๖๐ อยในขนวกฤตและสงผลทาใหพนทการเกษตรและบานเรอนประชาชนเสยหาย คอ กรณของโรงงานบรษท ไทยอะโกร เอนเนอรย จากด (มหาชน) จงหวดสพรรณบร พบวา บอกกเกบนากากสาของโรงงานเกดการพงทลาย ประกอบกบเปนชวงฝนตกหนกตดตอกนทาใหเกดนาไหลบาทปนเปอนนาเสยทวมบานเรอนประชาชน และไหลลงสแมนาทาจน จากการวดคณภาพนาจากบอกกเกบนากากสาไมเปนไปตามมาตราฐานนาทงจากโรงงานอตสาหกรรม ทาใหลาหวยเขยวขจ ลาหวยกระเสยว และแมนาทาจน มคณภาพนา ณ ขณะนนอยในระดบเสอมโทรมมาก จงหวดสพรรณบร ไดสงการใหบรษทหยดประกอบกจการทงหมด และปรบปรงแกไขบอบาบดนาเสยใหแลวเสรจภายใน ๔๕ วน มการเยยวยาผลกระทบของประชาชน โดยตงศนยปฏบตตการชวยเหลอ และโรงงานเปนผรบผดชอบในการจายเงนชดเชยความเสยหายทงหมด๕ ปญหาความขดแยงระหวาง ชมชมชนกบโรงงานอตสาหกรรม เปนสงทเกดขนไดบอยๆ เมอชมชนไดรบผลกระทบ โดยสามารถเหนไดจากตวเลขการฟองรองในคดสงแวดลอมตงแตป พ.ศ.๒๕๔๘ -

๔แผนพฒนาเศรษฐกจและ สงคมแหงชาตฉบบท ๑๒,ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต, [ออนไลน], แหลงทมา: https://www.nesdb.go.th/ewt_dl_link.php? nid=6422pdf[๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑]. หนา ๑๑๕.

๕กรมควบคมมลพษ,การแถลงขาวสรปรายงานสถานการณมลพษประเทศไทยป ๒๕๖๐.[ออนไลน], แหลงทมา: http://www.mnre.go.th/th/news/detail/9278[๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].หนา ๑๓-๑๔.

๔

๒๕๕๘ จานวนมากถง ๒,๕๐๔คด๖ ทงนจานวนคดฟองรองทมมากสวนหนงมสาเหตมากจากขาดการมสวนรวมขององคกร และพนกงานอตสาหกรรม ในการเขามาเปนสวนหนงในการแกไขปญหานาเสยทเกดขน

จากปญหาทเกดขนทาใหกระทรวงทรพยากรและธรรมชาตและสงแวดลอม โดยกรมควบคมมลพษ ไดทาการเสนอแนวทางในการแกไขปญหาสงแวดลอมในประเดนการแกไขปญหานาเสย กลาวคอ ๑) ควบคมปรมาณและลดความสกปรกของนาเสยทตนทาง อาท การผลตและการบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม การปฏบตทางการเกษตรทด และการหามระบายมลพษสภายนอก ๒) คานงถงการจดการนาเสยตงแตกอตงสถานประกอบการ การตอใบอนญาต และระหวางประกอบกจการ ๓) การสงอนญาตหรอตออายใบอนญาตตองนามาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงกาเนดไปกาหนดเปนเงอนไขหรอขอบงคบใหผประกอบการปฏบตตามและควบคมการระบายนาเสยดวยระบบการอนญาตระบายมลพษ (Permit System) ๔) ตองมระบบบาบดนาเสยรวมในทกชมชนเมองทมประชากรหนาแนนโดยเฉพาะทตงอยรมนา ๕) ปรบรปแบบการบรหารจดการระบบบาบดนาเสยชมชนในพนททขาดความพรอม เชน ใหองคการจดการนาเสยหรอเอกชนเขาไปดาเนนการแทนและทาการปฏรปใหระบบบาบดนาเสยรวมเปนหนงในระบบสาธารณปโภคของภาครฐเหมอนไฟฟา นาประปา๗

เหนไดวาแนวทางทสาคญในการแกปญหาสงแวดลอมอนเกดจากภาคอตสาหกรรมการผลต คอ การควบคมปรมาณและลดความสกปรกของนาเสยทตนทาง คอ การผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม และการหามปลอยมลพษสภายนอก ประเดนเรองของมาตรฐานการผลตจงเปนสงทภาคอตสาหกรรมตางกตองใหความสาคญ โดยเฉพาะอยางยงในภาคอตสาหกรรมอาหาร การพฒนา และรกษามาตรฐานการผลต เปนสงทมความสาคญอยางมากในการประสบความสาเรจ และเปนการสงเสรมภาพลกษณทด เพมความเชอมนใหกบองคกร เพมโอกาส และศกยภาพในการแขงขนทางการคา ซงโรงงานอตสาหกรรมอาหารทมคณภาพนน ตองมมาตรฐานการผลตทสาคญและรจกคนเคยกนคอ Good Manufacturing Practice (GMP) ขอกาหนดเกยวกบมาตรฐานในการผลตอาหารทกประเภททผานการแปรรป ทชวยปองกนการปนเปอนของสารพษ จากการบวนการผลตทไมเหมาะสม และมาตรฐาน ISO14001 ซ ง เปนมาตรฐานระบบการจดการส งแวดลอม (Environment management System) ทไดรบการยอมรบมากทสดจากหนวยงานองคกรทวโลก เพอใหเกดการพฒนาสงแวดลอมควบคกบการพฒนาธรกจ โดยมงเนนในการปองกนมลพษและรกษาสงแวดลอมเปนหลก เพอชวยลดผลกระทบตอสงแวดลอม และลดตนทนการผลตในธรกจ ป ๒๐๑๕ มการประกาศใช ISO 14001:2015 ฉบบมาตรฐานสากล (IS) ซงมการเปลยนแปลงสาคญ ๗ ประการคอ(๑) การจดการสงแวดลอมเปนสวนหนงในกลยทธขององคกร: เพมบทบาทในกระบวนการวางแผน

๖สถตแผนกคดสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๕๘ . ศาลฎกา แผนกคดสงแวดลอม. [ออนไลน],

แหลงทมา:http://www.supremecourt.or.th/webportal/maincode/content.php?content=component/content/view.php&id=37&base=26&base=26,[๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๗กรมควบคมมลพษ,การแถลงขาวสรปรายงานสถานการณมลพษประเทศไทยป ๒๕๖๐.[ออนไลน], แหลงทมา: http://www.mnre.go.th/th/news/detail/9278[๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].หนา ๑๓-๑๔.

๕

กลยทธ โดยสนใจในการดาเนนการ เพอลดความเสยงหรอใชโอกาสใหเปนประโยชน (๒) ความเปนผนา: ผบรหารสงสดตองแสดงใหเหนถงความเปนผนา และความมงมนทเกยวของกบระบบการบรหารสงแวดลอม (๓) การปกปองสงแวดลอม: มความมงมนในการปกปองสงแวดลอม เชน การปองกนมลพษ และความมงมนเฉพาะอนๆ เพอปกปองสงแวดลอม เชน การใชทรพยากรอยางยงยน, การบรรเทาผลกระทบจากการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและปรบตว , การปกปองความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ (๔) สมรรถนะดานสงแวดลอม: เพมความตระหนกในสมรรถนะดานสงแวดลอม โดยการเนนในนโยบาย (๕) แนวคดวฏจกรชวต: เพมการควบคมทงทางตรงกบทางออมตอผลกระทบตอสงแวดลอมทเกยวของตลอดวฏจกรชวต (๖) การสอสารทดขน: มกลยทธในการสอสารภายในและภายนอก รวมถง stake holders สรางกลไกเพอใหมขอเสนอแนะในการปรบปรงอยางตอเนอง (๗) เอกสาร: เปลยนการใชคาวา documents กบ records เปน documented information และตระหนกถงการเปลยนแปลงของเทคโนโลย เชน การใชคอมพวเตอร หรอ cloud๘ กลาวไดวา ISO ฉบบนจะชวยยกระดบระบบการจดการดานสงแวดลอมขององคกร ซงเนนบทบาทของผบรหารระดบสงทจะตองใหความสาคญกบความตองการ ความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยและผทเกยวของเปนเรองสาคญ ซงผเกยวของนครอบคลมทงภายในและภายนอกองคกรและเนนเรองการสอสารทาความเขาเพอใหเกดการมสวนรวมในการรบผดชอบและอนรกษสงแวดลอมกบทกฝายมใชแตเพยงนโยบายของผบรหารเทานน

นอกจากมาตรฐานการผลตดงทกลาวมาแลว มาตรการควบคมของรฐยงมพระราชบญญตเกยวกบโรงงานเรองของการอนรกษสงแวดลอมในเรองของคณภาพนา ระบวา โรงงานอตสาหกรรมการผลตจะตองมและใชระบบบาบดนาทงทมขนาดและประสทธภาพเพยงพอ สามารถบาบดนาทงทเกดจากการผลต จนสามารถนากลบมาใชประโยชนไดทงหมดและหามระบายออกนอกบรเวณโรงงาน”๙ และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความสกปรกของนาทงจากภาคอตสาหกรรมเพอฟนฟคณภาพนาในแมนาเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑๑๐ ดงนน การอนรกษสงแวดลอมในโรงงานอตสาหกรรมใหเปนไปตามมาตรฐานในขางตน จงเปนแนวทางในการประกอบกจการหรอโรงงานอตสาหกรรม ทชวยทาใหสถานประกอบการมความตระหนกในเรองของความปลอดภยและสงแวดลอม และมการจดการมลพษทเกดจากการประกอบการใหเปนไปตามเงอนไขในการอนญาตใหประกอบกจการตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความสกปรกของนาทงจากภาคอตสาหกรรม เพอฟนฟคณภาพนาในแมนาเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑ ใหไมสงผลกระทบกบความเปนอยของชมชนโดยรอบ

๘ISO ๑๔๐๐๑ มาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอม ในโรงงานผลต, [ออนไลน], แหลงทมา:https://www.chi.co.th/article/article-1216/. [๒๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๙กระทรวงอตสาหกรรม,พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕, [ออนไลน] แหลงทมาhttp:// www.acfs.go.th/km/download/act_factory_2535.pdf. [๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๑๐กระทรวงอตสาหกรรม,ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความสกปรกของน าทงจากภาคอตสาหกรรมเพอฟนฟคณภาพน าในแมน าเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑, [ออนไลน], แหลงทมา http://www.diw.go.th/hawk/law/water/WATER17.pdf. [๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๖

ทงน นอกจากมาตรฐานควบคมการผลต พระราชบญญตโรงงาน และนโยบายจากหนวยงานภาครฐทเกยวของในเรองของการอนรกษสงแวดลอม แตอยางไรกตาม พบวา ปญหาผลกระทบตอสงแวดลอมอนเนองจากโรงงานอตสาหกรรมยงมใหเหนอยตลอดเวลาดงทปรากฏคดฟองรองระหวางโรงงานอตสาหกรรมกบชมชนตามทกลาวมาแลวเบองตน ยงมผเสนอใหนาหลกธรรมคาสอนในทางพระพทธศาสนามาชวยในการแกปญหา ดงท ดร.สธาวลย เสถยรไทย ประธานสถาบนธรรมรฐ เพอการพฒนาสงคม และสงแวดลอม ไดกลาววา อตสาหกรรมการผลตในยคโลกาภวตน เปนการแขงขนทรนแรงระหวางประเทศ โดยผลพวงจากอตสาหกรรมการผลตนาปญหามากมายมาสสงคม เชน ปญหาการเจบปวยของแรงงาม ปญหาสารพษจากอตสาหกรรม เปนตน “ทางเลอกสาหรบการพพฒนาอตสาหกรรม โดยไมละทงสงแวดลอม สามารถนาหลกอรยสจ ๔ มาชวยวเคราะหได ซงประกอบดวย (๑) ทกข หมายถง ปญหา ไดแก ปญหาดานสงแวดลอม สขภาพ สงคม และเศรษฐกจ(๒) สมทย หมายถง สาเหตของปญหา ซงแบงเปนปญหาระดบนโยบาย และระดบพนท (๓) นโรธ หมายถง ภาวะไมมทกข ซงมเปาหมายหลก ๓ ประการ คอ การมธรรมมาภบาล การพฒนาทยงยน และการสรางสงคมทมความสขสงบ (๔) มรรค หมายถง แนวทางแกปญหา ซงแบงออกเปนสวนการจดการสงแวดลอมอตสาหกรรมเพอลดผลกระทบ และสวนของการยกระดบการพฒนาอตสาหกรรมของประเทศเพอสรางเศรษฐกจ และสงคมเขมแขงสงบสข”๑๑

ซงหลกธรรมทางพระพทธศาสนานอกจากหลกอรยสจ ๔ ทสามารถนามาประยกตใชในการวเคราะหและหาแนวทางการแกปญหาทนาไปสการสรางปญญาใหกบมนษย ยงมชดหลกธรรมทสามารถนามาใชในการบรหารจดการ การสรางความรวมมอ การสรางความเขาใจ ขจด และปองกนความขดแยง เรยกวา พทธสนตวธ ซงเปนวธการทพระพทธเจาและพระสงฆสาวกนามาใชในการทาใหเกดสนตสขในหมชน ดวยหลกหลกสาราณยธรรม ดงท ปญญา ใชบางยาง ไดทาการอธบายการนาหลกสาราณยธรรมมาใชในการปฏบตตอกน เพอนาไปใชในการแกไขปญหา และอยรวมกนดวยความเมตตาทงทางกาย วาจา ใจ ทงตอหนาและลบหลง๑๒ อนเปนหลกธรรมอนเปนทพงระลกถงกน ซงมองคประกอบ ๖ ประการ เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม ศลสามญญตา ทฏฐสามญญตา และสาธารณโภค ทชวยสงเสรมการมสวนรวม จนนาไปสความสาเรจ และความสามคค ในการแกไขปญหารวมกน และหลกอปรหานยธรรม หลกธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนหลกแหงความด คอ หลกธรรมการมสวนรวม โดยเนนการมสวนรวมของผมสวนได และสวนเสย ซงจาเปนตองนาหลกอปรหานยธรรมมาใชรวมกน เพอพฒนาคนใหเปนคนด และสงเสรมความสามคคของหมคณะ ซงมองคประกอบ ๖ ประการ คอ การประชมรวมกน กฎตองเปนกฎ เคารพนบถอผใหญ

๑๑ แนะอรยสจ ๔ แกปญหาสงแวดลอมจากอตสาหกรรม , [ออนไลน], แหลงทมา :

https://mgronline. com /qol/detail/9500000007689, [๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑]. ๑๒ ปญญา ใชบางยาง, ธรรมาธบาย เลม ๑, (กรงเทพมหานคร : สานกพมพธรรม, ๒๕๔๖), หนา

๑๒๒-๑๒๓.

๗

ไมลตออานาจความอยาก รกสนตภาพ และสนบสนนคนด๑๓ เพอชวยใหการแกไขปญหารวมกนดานสงแวดลอมเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน ทงในสวนนโยบายของผบรหารองคร และพนกงานในองคกร

ผวจยเหนวาในการอนรกษสงแวดลอม แกปญหามลพษทเกดจากโรงงานอตสาหกรรมการผลต นอกจากเปนเรองของนโยบายจากภาครฐและภาคการผลตแลว สงสาคญคอ คนในองคกรหรอพนกงานในองคกรทตองทราบถงผลกระทบทเกดขนและอยากมสวนรวมในการแกปญหาดงกลาว หลกพทธสนตวธ เปนอกแนวทางหนงทควรนามาใชเพอใหเกดการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมโดยเรมจากพนกงานในองคกร

สาหรบ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เจาของผลตภณฑ “เถาแกนอย” หรอ TKN ครองสวนแบงจากการขายขนมขบเคยวประเภทสาหรายอยในอนดบ ๑ ของประเทศไทย และสามารถสรางรายไดจากการขายไดกวา ๓,๕๐๐ ลานบาท จากการใชแผนเชงรก สงออกผลตภณฑกวา ๕๒% ไปยงตลาดขนมขบเคยวในตางประเทศ โดยเฉพาะในประเทศจน ตงแตป พ.ศ.๒๕๕๗ ทไดรบความนยมเปนอยางมาก จนสามารถสรางสวนแบงตลาด ๖๒%๑๔ เพอรองรบความตองการของตลาดทเพมมากขน ทาใหโรงงานเถาแกนอย ตองทาการผลต ผลตภณฑตลอด ๒๔ ชวโมง ผลกระทบจากการยอดการขายทเพมขน สงผลใหเครองจกรในกระบวนการผลตไมไดรบการบารง ดแล และซอมแซมอยางเหมาะสม อกทง พนกงานททาหนาทควบคมเครองจกร ขาดความรความเขาใจทดในการใชงาน สงผลใหเกดปญหานาเสยสวนหนงขนจากกระบวนการผลต

แนวทางทบรษทไดนามาใชในการแกปญหา เพอทจะสามารถใชงานระบบสาธารณปโภคหรอเครองจกรใหเกดประสทธภาพสงสด คอทาใหระบบสาธารณปโภคหรอเครองจกรหยดการทางานเนองจากการชารดใหนอยทสด วตถประสงคของการบารงรกษา คอ สามารถทจะรกษาสมรรถนะความพรอมในการใชงาน รกษาประสทธผลเพอใหสามารถใชงานไดตามแผนทวางไว มคาใชจายตาทสด รวมถงการบารงรกษาเพอใหเกดความปลอดภยในการใชงาน ทางบรษทจงไดนาระบบการบารงรกษาแบบทวผล โดยทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) ซงเปนวธการแกปญหาของชาวญปน สามารถเพมประสทธภาพของโรงงาน สงอานวยความสะดวกภายในองคกร หรอธรกจ ซงไมเพยงแตมงเนนการบารงรกษา แตมงเนนการบารงรกษา โดยททกคนภายในองคกรใหมสวนรวม องคประกอบทสาคญในการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวมในทกสวนของโรงงาน เพอแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขน อยางไรกตามแมจะมการนาระบบดงกลาวมาใช แตในขณะเดยวกนยงพบ ปญหาทสาคญในปจจบนของโรงงาน คอ พบวามการระบายนาทงทผานการบาบดแลวบางสวนสลารางสาธารณะรมถนนบางบวทอง-สพรรณบร ซงมความผดตามพระราชบญญตและประกาศกระทรวงอตสาหกรรมทกลาวถงขางตน อกทงยงขดแยงกบนโยบายความรบผดชอบตอ

๑๓ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม พมพครงท ๑๒

พ.ศ. ๒๕๔๖ [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=289 [๓ กมภาพนธ๒๕๖๑].

๑๔ Taokaenoi Food & Marketing PCL, News, [ออนไลน], แหลงทมา:http://tkn.listed company.com/news.html/group/newsroom_press/id/514719>, [๓ มถนายน ๒๕๖๑].

๘

สงคมของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ทมการตงเปาหมายการดาเนนธรกจดวยความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility; CSR) ในแงของ การจดการสงแวดลอม, การดแลรกษาสงแวดลอมและการดาเนนธรกจทมผลกระทบตอความรบผดชอบตอสงคม ทงนเปนเพราะขาดการมสวนรวมของพนกงานในองคกรในการตระหนกถงผลกระทบทเกดขนกบสงแวดลอมของชมชน นอกจากนผวจยตงขอสงเกตเกยวกบพนกงานทเกยวของกบการดแลระบบบาบดนาเสยพบวา พนกงานขาดความรความเขาใจในการทางานของระบบบาบดนาเสย ขาดความมสวนรวม ความรวมมอกนในการชวยกนลดภาระของระบบบาบดนาเสยโดยคดวาเปนหนาทของฝายซอมบารงรกษามใชหนาทของฝายผลตสนคา

ดวยสาเหตทโรงงานเถาแกนอยฯ เปนผสรางปญหาดานสงแวดลอมทสงผลกระทบตอชมชนขน ผวจยจงสนใจศกษากระบวนการแกไขปญหาดวยตวเองผานการมสวนรวมกบชมชน ดวยการศกษาเพอหากระบวนการสรางจตสานกในการแกไขปญหานาเสย ดวยกระบวนการมสวนรวมเพอสรางความตระหนกวาปญหานาเสยทเกดขน สรางผลกระทบตอชมชนรอบๆ ผานการนาหลกพทธสนตวธทกลาวถงการอยรวมกนของมนษยและธรรมชาต เปนการพฒนาจตใจจากภายในออกสภายนอก รจกเอาใจเขามาใสใจเราทาใหเกดสนตสขในการทางาน โดยนาหลกพทธสนตวธ ไดแก หลกสาราณยธรรม หลกอปรหานยธรรม และหลกอรยสจ ๔ ประกอบกบแนวคดการมสวนรวม และเทคนคการบารงรกษาเครองจกรทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) ในการสรางสนตนวตกรรมการมสวนรวมเพอใหเปนองคกรอนรกษสงแวดลอม ซงจะเปนโมเดลนารองเพอสามารถนาไปขยายในทกภาคสวนขององคกร และสามารถถอดบทเรยนเปนแนวทางใหกบองคกรภาคการผลตสามารถใชเปนแนวทางในการเปนองคกรอนรกษสงแวดลอมทเปนมตรกบมนษยและธรรมชาตแวดลอมตอไป ๑.๒ ค าถามวจย

๑.๒.๑ ปญหาการจดการระบบบาบดนาเสยของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)เปนอยางไร และพนกงานทเกยวของมการรบรและมสวนรวมในการแกปญหาหรอไมอยางไร อะไรเปนปญหาและอปสรรคตอการมสวนรวมนน

๑.๒.๓ หลกพทธสนตวธทสามารถเปนสวนเสรมใหเกดการมสวนรวมการใชระบบ TPM ในการบาบดนาเสยของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ควรเปนอยางไร

๑.๒.๓ พทธสนตนวตกรรมในการสรางการมสวนรวมของพนกงานในองคกรในการสงเสรองคกรอนรกษของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ควรมรปแบบและลกษณะในการดาเนนการอยางไร ๑.๓ วตถประสงคในการวจย

๑.๓.๑ เพอศกษาการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม และวเคราะหสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจของบรษทเถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)

๙

๑.๓.๒ เพอศกษาหลกพทธสนตวธทสนบสนนหรอสงเสรมการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษทเถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)

๑.๓.๓ เพอนาเสนอพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)

๑.๔ ขอบเขตการวจย

การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) แบบการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) โดยมงเนนทจะสรางความร การตระหนกร และความรบผดชอบของพนกงานองคกรในการเปนองคกรอนรกษสงแวดลอม โดยใชกระบวนการมสวนรวมของพนกงานองคกรฝายบาบดนาเสย บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) และชมชนรอบโรงงานอตสาหกรรม เพอเสรมสรางความรความเขาใจและศกษาสภาพปญหาและแนวทางแกไขปญหาสงแวดลอมทมาจากการบาบดนาเสยขององคกร โดยบรณาการหลกพทธสนตวธ แนวคดการมสวนรวมและเทคนคการบารงรกษาเครองจกรทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) ในแกปญหาการบาบดนาเสยเพอเสรมสรางภาพลกษณทดขององคกร จนเกดเปน พทธสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงานในการสงเสรมองคกรอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) โดยผวจยกาหนดขอบเขตการวจยไวดงน

๑.๔.๑ ขอบเขตดานเนอหา ผวจยกาหนดขอบเขตเนอหา โดยจาแนกเปน แนวคดการมสวนรวมตามหลกทฤษฎ

ตะวนตก หลกพทธสนตเพอการเสรมสรางการมสวนรวม ไดแก หลกสาราณยธรรม ๖ หลกอปรหานยธรรม และหลกอรยสจ ๔ เปนตน แนวคดเทคนคการบารงรกษาเครองจกรทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) โดยศกษาคนควาเอกสารจากพระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ หนงสอ ตารา รายงานวจยและเอกสารวชาการทเกยวของ

๑.๔.๒ ขอบเขตดานประชากร/และผใหขอมลส าคญ ประชากรกลมตวอยางในการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) การสนทนาสราง

ความร การตระหนกร และการมสวนรวมของพนกงานในการเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม โดยการศกษาและวเคราะหปญหา วางแผน และแกไขปญหารวมกนโดยผวจยแบงกลมผใหขอมลสาคญ ดงน

การสมภาษณเชงลก รวมทงสน ๑๘ รป/คน โดยจดกลมผใหขอมลสาคญ ๔ กลม ไดแก ๑) สมภาษณเชงลกชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน จานวน ๖

คน ๒) สมภาษณกลมหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการ

ผลต จานวน ๓ คน ๓) สมภาษณพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากร

มนษยและฝายบาบดนาเสย จานวน ๗ คน ๔) สมภาษณผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา จานวน ๒ คน

๑๐

การจดท า Focus Group Discussion เพอถอดบทเรยนความสาเรจในการสรางการมสวนรวมของพนกงานองคกรในการ

สงเสรมองคกรอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) กบกลมตวแทนของชมชนทเกยวของ จานวน ๗ คน

การเปดเวทสาธารณรบฟงความคดเหน ของพนกงานองคกรในการสงเสรมองคกรอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) และประชาชนทไดรบผลกระทบตอการบาบดนาเสยขององคกร

๑.๔.๓ ขอบเขตดานพนท การวจยในครงน เปนกรณศกษาปญหาดานสงแวดลอมทสงผลกระทบกบชมชน ทเกดขน

จากโรงงานในกระบวนการผลตของโรงงานบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ตงอยหมท ๔ ตาบลหนาไม อาเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน โดยทาการศกษาภายในพนทของโรงงาน ฝายผลต ฝายบาบดนาเสย และชมชนโดยรอบของโรงงานเถาแกนอยฯ

๑.๔.๔ ขอบเขตดานระยะเวลา ผวจยใชเวลาศกษาตงแตเดอนมนาคม พ.ศ.๒๕๖๐ จนถงเดอนธนวาคม พ.ศ.๒๕๖๑ รวม

ระยะเวลา ๑ ป ๑.๕ นยามศพทเฉพาะทใชในการวจย

๑.๕๑ การมสวนรวม หมายถง กระบวนการใหบคคลเขามามสวนเกยวของในการดาเนนงานพฒนา รวมคด ตดสนใจ แกไขปญหาดวยตนเอง เนนการมสวนรวมเกยวของอยางแขงขนของ บคคล แกไขปญหารวมกบการใชวทยาการทเหมาะสมและสนบสนน ตดตามการปฏบตงานขององคการและบคคลทเกยวของ

๑.๕.๒ การบ ารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance : TPM) หมายถงกจกรรมการบารงรกษาทครอบคลมตลอดชวงอายอปกรณนบตงแตการวางแผนการผลตการบารงรกษาและอนๆโดยอาศยความรวมมอจากพนกงานทกคนตงแตฝายบรหารระดบสงจนถงพนกงานหนางานและการสงเสรมการบารงรกษาเชงทวผลโดยผานการจดการแบบสรางขวญและกาลงใจตลอดจนถงการดาเนนกจกรรมกลมยอยทจะทาใหประสทธภาพของอปกรณมคาสงสดกจกรรมกลมยอยคอหวใจของการสงเสรมใหเกด TPM เราอาจนยาม TPM ในรปแบบงายๆ คอการทาใหความสามารถของโรงงานไดรบการนามาใชสงสด

๑.๕.๓ พทธสนตวธ หมายถง การอนรกษสงแวดลอมดวยการอนรกษรวมกบพทธธรรมอยางมสวนรวมกบทกฝาย เพอใหเกดสนตในการอนรกษทเรยกวา “พทธสนต” ผลทไดรบคอ การอยรวมกนอยางสนตระหวางโรงงานกบชมชน

๑.๕.๔ อนรกษสงแวดลอมขององคกรธรกจ หมายถง องคกรภาคอตสาหกรรมการผลตทใหความสาคญเอาใจใสใน การบาบดและการฟนฟ เปนวธการทจะชวยลดความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตสงแวดลอมดวยการบาบดของเสยหรอมลพษกอนปลอยคนสธรรมชาตเพอเอออานวยใหเกดคณภาพสงสดในการสนองความเปนอยของชมชนโดยรอบโรงงานอตสาหกรรม สาหรบงานวจยนมงหมายอนรกษสงแวดลอมทเปนปญหาเกยวกบการรกษาคณภาพนาขององคกร

๑๑

ธรกจภาคอตสาหกรรมการผลต บรษทเถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) โดยการบาบดนาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม กอนทจะปลอยลงสแหลงนาสาธารณะ สวนการฟนฟเปนการรอฟนธรรมชาตใหกลบสสภาพเดม เชน การปลกปาชายเลน เพอฟนฟความสมดลของปาชายเลนใหกลบมาอดมสมบรณ เปนตน

๑.๕.๕ สาราณยธรรม หมายถง หลกธรรมอนเปนทตงพงระลกถงกน ปฎบตตอกน ซงมองคประกอบ ๖ ประการ เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม ศลสามญญตา ทฏฐสามญญตา สาธารณโภค ซงชวยการมสวนรวมระหวางกน จนนาไปสความสาเรจ และความสามคค ในการแกไขปญหารวมกน และออยรวมกนดวยความเมตตาทงทางกาย วาจา ใจ ทงตอหนาและลบหลง

๑.๕.๖ อปรหานยธรรม หมายถง หลกธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนหลกแหงความด คอ หลกธรรมการมสวนรวม โดยเนนการมสวนรวมของผมสวนได และสวนเสย ซงจาเปนตองนาหลกอปรหานยธรรมมาใชรวมกน เพอพฒนาคนใหเปนคนด และสงเสรมความสามคคของหมคณะ ซงมองคประกอบ ๖ ประการ คอ การประชมรวมกน กฎตองเปนกฎ เคารพนบถอผใหญ ไมลตออานาจความอยาก รกสนตภาพ และสนบสนนคนดเพอชวยใหการแกไขปญหารวมกนดานสงแวดลอมเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน ทงในสวนนโยบายของผบรหารองคร และพนกงานในองคกร

๑.๕.๗ อรยสจ ๔ หมายถง หลกธรรมทเปนความจรงอนประเสรฐ ทง ๔ ประการ คอ ทกข สมทย นโรธ และมรรค ทสามารภชวยในการคนหาสาเหตของปญหา เพอนาไปสการแกไขปญหาอยางถกตอง เหมาะสม และยงยน ๑.๖ ประโยชนทไดรบ

๑.๖.๑ สามารถเพมประสทธภาพ ลดคาใชจายของระบบบาบดนาเสย ๑.๖.๒ ไดทราบถงแนวทาง วธการสรางการมสวนรวมของพนกงานในการสงเสรมองคกร

อนรกษสงแวดลอม ๑.๖.๓ สรางภาพลกษณขององคกรใหดขนและความภาคภมใจของพนกงานในการเปน

สวนหนงขององคกรอนรกษสงแวดลอม ๑.๖.๔ ไดรบรปแบบของหลกพทธสนตนวตกรรมการมสวนรวมทสามารถนาไปใชเพอ

แกไขปญหาดานสงแวดลอมจากกระบวนการผลตอยางประสบความสาเรจ และสรางความสมพนธใหโรงงาน และชมชนสามารถอยรวมกนไดอยางสนตปราศจากความขดแยงอยางยาวนานมากยงขน

บทท ๒ ทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของ การวจยเรอง “พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร” จาก

การศกษาบรบทขององคกร แนวคด และหลกพระพทธธรรม และงานวจยทเกยวของ ผวจยสามารถทาการแบงการนาเสนอได ดงตอไปน

๒.๑ แนวคดทฤษฎทเกยวของ ๒.๑.๑ แนวคดเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม ๒.๑.๒ แนวคดทฤษฎการมสวนรวม (Participation)

๒.๑.๓ แนวคดเกยวกบการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM)

๒.๑.๔ แนวคดพทธสนตวธในการรวมแกไขปญหาองคกร ๒.๒ งานวจยทเกยวของ ๒.๓ กรอบแนวคดในการวจย

๒.๑ แนวคดทฤษฎทเกยวของ

๒.๑.๑ แนวคดเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม สงแวดลอมนบวาจะเปนสวนหนงในวถชวตมนษย เกยวของกบมนษยทงทางตรงและ

ทางออม ทาไมแนวคดการอนรกษสงแวดลอมจงเปนสงทสาคญอยางยงทมนษยพงตระหนกและมสวนรบผดชอบรวมกน การทาความเขาใจเกยวกบสงแวดลอมคออะไร สาคญอยางไร จงเปนพนฐานสาคญทนาไปสการทาความเขาใจการอนรกษสงแวดลอมเปนอยางไร มวธการใดบาง และใครบางทเกยวของ ซงผวจยไดเรยบเรยงและนาเสนอประเดนตางๆ ไวดงน

๑) ความหมายและความส าคญของสงแวดลอม ความหมายของสงแวดลอม ตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

แหงชาต ๒๕๓๕ ในมาตรา ๔ ไดใหความหมายไววา และในสารานกรมเยาวชนไทยระบวา สงแวดลอมหมายถง สงตางๆ ทมลกษณะทางกายภาพและชวภาพทอยรอบตวมนษยซงเกดขนเองโดยธรรมชาตและทมนษยไดสราง ขนสงแวดลอม หมายถง สงตางๆ ทอยรอบตวเรา ทงสงทมชวต สงไมมชวต เหนไดดวยตาเปลา และไมสามารถเหนไดดวยตาเปลา รวมทงสงทเกดขนโดยธรรมชาต และสงทมนษยเปนผสรางขน หรออาจจะกลาวไดวา สงแวดลอมจะประกอบดวยทรพยากรธรรมชาต และทรพยากรทมนษยสรางขนในชวงเวลาหนง เพอสนองความตองการของมนษย สงแวดลอมมทงทเกดขนโดยธรรมชาต ไดแก บรรยากาศ นา ดน แรธาต และสงมชวตทอาศยอยบนโลก (พช และสตว) ฯลฯ สงแวดลอมทมนษยสรางขน ไดแก สาธารณปการตางๆ เชน ถนน เขอนกนนา ฯลฯ หรอระบบ

๑๓

ของสถาบนสงคมมนษย ทดาเนนชวตอย ฯลฯ๑ นอกจากน สงแวดลอม หมายถง สงทอยรอบตวมนษย ทงทมชวตและไมมชวต ทงทเปนรปธรรม (จบตองมองเหนได) และนามธรรม (วฒนธรรม แบบแผน ประเพณ ความเชอ) มอทธพลเกยวโยงถงกน เปนปจจยในการเกอหนนกน ผลกระทบจากปจจยหนงจะมสวนเสรมสรางหรอทาลาย อกสวนหนงอยางหลกเลยงไมได สงแวดลอมเปนวงจรและเปนวฏจกรท เกยวของกนไปทงระบบ๒

จากความหมายจะเหนไดวา สงแวดลอม เปนสวนหนงในวถดาเนนชวตของมนษย และมนษยกเปนสวนหนงของสงแวดลอม ซงสมพนธภาพทเกดขนมความสาคญเกยวของเกอหนนและสงผลกระทบตอกนและกนทงในแงททาลายและสรางสรรค ดงนนการละเลยไมใสใจสงแวดลอมโดยมงเอาแตประโยชนของมนษยอยางเดยวในทสดมนษยเองกจะเปนผทไดรบผลกระทบจากการทาลายสงแวดลอมทงทเจตนาและไมเจตนา ดงทเหนปรากฏการณทเกดขนในสงคม ทงน สาเหตสาคญของปญหาสงแวดลอมคอ การเพมประชากรทวโลกอยในอตราทวคณ ถงแมจะมการวางแผนครอบครวกตาม และเปนเหตใหมการใชทรพยากรเพมมากขน อกสาเหตหนงคอมการขยายตวทางเศรษฐกจและความกาวหนาทาง ดานเทคโนโลย ทาใหใชทรพยากร เกนความจาเปนขนพนฐาน เชน สงอานวยความสะดวกตางๆ ของมนษย จงควรมการแกไขพฤตกรรมของมนษยซงเปนตวกอปญหาทสาคญ การเรงรดนาเอาทรพยากรธรรมชาตมาใชใหมากทสดเพอความสะดวกสบายของมนษยโดยไมมการจดการและวางแผนใหใชตอไปไดนานๆ อาจทาใหคณภาพชวตเสยไปเนองจากกอใหเกดภาวะมลพษ (pollution) ตางๆ เชน มลพษในอากาศ ในนา ในอาหาร แหลงเสอมโทรมและของ เหลอทง ไดแก ขยะมลฝอยสงปฏกล วสดทงเสยจากอตสาหกรรมตางๆ โดยเฉพาะสารเคมทเปนพษตอรางกาย เชน โลหะหนก ยาฆาแมลง สารพษ ตกคางตางๆ ทไมสามารถยอยสลายไปไดตามธรรมชาต๓ ดงนนแนวคดเรองการอนรกษสงแวดลอมในประเทศทเจรญจะถอวาเปนหนงในเรองสาคญสาหรบแนวทางการพฒนาประเทศทนอกจากเรองคณภาพชวต วฒนธรรมความเปนอยแลว การเตบโตของรายไดประชากรในประเทศ ยงตองระมดระวงและใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมใหนอยทสด

๒) ประเภทของสงแวดลอม สงแวดลอมแบงไดเปน ๒ ประเภทใหญ กลาวคอ สงแวดลอมทางธรรมชาต (Natural

environment) และสงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-Mode Environment) ๑) สงแวดลอมทางธรรมชาต ( Natural Environment) แบงออกเปน ๒ ประเภทยอย

คอ สงแวดลอมทางกายภาพ (หรอสงแวดลอมทไมมชวต) และสงแวดลอมทมชวต ๑.๑) สงแวดลอมทางกายภาพ (Physical Environment) หรอสงแวดลอมทไมม

ชวต (Abiotic Environment) แบงไดดงน

๑ สาราณกรมไทยฉบบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว, การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, เลมท ๑๙, [ออนไลน], แหลงทมา: http:// kanchanapisek.or.th/kp6/ sub/book/book.php? book=19&chap=1&page=t19-1-infodetail02. html, [๒ กมภาพนธ .๒๕๖๑].

๒ พรสวรรค ดษยบตร, ความหมายของสงแวดลอม, ออนไลน], แหลงทมา: https://www.tistr.or. th/tistrblog/?p=986 [๒ กมภาพนธ ๒๕๖๑].

๑๔

๑.๑.๑) บรรยากาศ (Atmosphere) หมายถง อากาศทหอหมโลก ประกอบดวย กาซ ๙ ชนดเชน โอโซน ไนโตรเจน ออกซเจน อารกอน คารบอนไดออกไซด ฝนละออง และไอนา

๑.๑.๒) อทกภาค (Hydrosphere) หมายถง สวนทเปนนาทงหมดของพนผวโลก ไดแก มหาสมทร ทะเล แมนา ฯลฯ

๑.๑.๓) ธรณภาค หรอ เปลอกโลก(Lithosphere) หมายถง สวนของโลกทเปนของแขงหอหมอยรอบนอกสดของโลกประกอบดวยหนและดน

๒) สงแวดลอมทมชวต (Biotic Environment) ไดแก พช สตว และมนษย ๓) สงแวดลอมทมนษยสรางขน (Man-Mode Environment) แบงได ๒ ประเภท

ดงน ๓.๑) สงแวดลอมทเปนรปธรรม (Concrete Environment) ไดแก บานเรอน ถนน

สนามบน เขอน โรงงาน วด เปนตน ๓.๒) สงแวดลอมทเปนนามธรรม(Abstract Environment) ไดแก ขนบธรรมเนยม

ประเพณ วฒนธรรม ศาสนา กฎหมายระบบเศรษฐกจ การเมอง การปกครอง เปนตน๔ ๓) ปญหาเกยวกบสงแวดลอม สานกงานคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต แบงปญหาสงแวดลอมออกเปน ๒ ประเภท

คอ ๑) ปญหาสงแวดลอมทางกายภาพ ไดแก ภาวะ มลพษ ปญหาความรอยหรอของทรพยากร ปญหาการใชทรพยากรไมถกวธ ขาดการอนรกษ ๒) ปญหาสงแวดลอมทางสงคม ไดแก ปญหาความยากจน ความขาดแคลนอาหาร ทอยอาศย ความไมรหนงสอ ความเจบไข ฯลฯ

นอกจากนปญหาสงแวดลอมยงสามารถแบงปญหาออกไดเปน ๓ ประเภท ตามลกษณะของมลเหตปญหา ไดแก

๑) ปญหาทรพยากรธรรมชาตขาดแคลนหรอถกทาลายจนรอยหรอ ๒) ปญหามลพษสงแวดลอมจากการใชเทคโนโลยอยางขาดประสทธภาพโดยไมคานงถงผลกระทบทอาจเกดขน ๓) ปญหาสงคม การเพมของประชากรอยางรวดเรว รวมถงแรงงานอพยพของ ประชาชน ในเขตชนบทเขาสเมองใหญ๕

ทงนระดบของปญหาและความรนแรงเกยวกบส งแวดลอม ม ๔ ระดบ กลาวคอ ระดบโลก ระดบภมภาค ระดบประเทศ และระดบทองถน กลาวไดวา ปญหาสงแวดลอมถอไดวาเปนปญหาสาคญในโลกปจจบนทไมไดถกทาทายในกระแสโลกแหงการเปลยนแปลงจากกระแสเทคโนโลยแลว

๔ ศนยการเรยนรสงแวดลอม, ความหมายของสงแวดลอม, [ออนไลน], แหลงทมา:https://sites.

google.com/site/environmentbp02/khwam-hmay-khxng-sing-waedlxm, [๒ ก.พ.๒๕๖๑]. ๕ อธพฒน สนทรโก, “การแกไขปญหาดานสงแวดลอมขององคกรปกครองสวนทองถน: กรณศกษา

นคมอตสาหกรรมเกตเวยซต จงหวดฉะเชงเทรา”, รายงานวจย, (สถาบนพระปกเกลา), หนา ๔๑.

๑๕

ปญหาสงแวดลอมนบวาเปนเรองทมนษยพงรบผดชอบ เพราะมนษยเปนเหตแหงปญหาสงแวดลอมทเกดขนโดยการนามอของมนษย

๔) หลกการอนรกษสงแวดลอม ความหมายของการอนรกษสงแวดลอมมกจะถกพวงมากบคาวาทรพยากรธรรมชาต ม

นกวชาการไดใหความและไดอธบายถงการใหความหมายของการอนรกษสงแวดลอมไววา “การอนรกษสงแวดลอมและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตอาจนาไปใชไดในความหมายทเหมอนกน โดยใหเหตผลวา ทรพยากรธรรมชาตลวนเปนองคประกอบของสงแวดลอมทจะตองมความสมพนธซงกนและกน อนจะทาใหสงแวดลอมหรอระบบนเวศเกดความสมดลแตการรอยหรอของทรพยากรอยางรวดเรวรวมทงกระบวนการผลตการแปรรป ทรพยากร และการใชทรพยากรทเพมขน ไดกอใหเกดสารพษในสงแวดลอมทาใหสงแวดลอมขาดความสมดล ดงนนการอนรกษสงแวดลอมและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตจงมความหมายเชนเดยวกน๖ ความหมายเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม มผแสดงทศนะความหมายไวดงน การอนรกษ หมายถง การนาทรพยากรธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนสงสด และยดอายการใชงานใหยาวนานทสด๗ และการอนรกษ หมายถง การรจกใชทรพยากรอยางชาญฉลาดและใหเกดประโยชนตอมหาชนมากทสด อกทงยงสามารถนามาใชไดเปนเวลานานทสด ตองสญเสยทรพยากรโดยเปลาประโยชนนอยทสด และจะตองกระจายการใชประโยชนจากทรพยากรโดยทวถงกน๘

สรปไดวา การอนรกษสงแวดลอม นอกจากเปนเรองทตองคานงถงการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหคมคาทสดแลว ยงตองคานงถงผลกระทบหรอผลเสยทจะเกดขนกบธรรมชาตและสงแวดลอมนน โดยมพนฐานความเขาใจวา ธรรมชาตและสงแวดลอมเปนสมบตและความรบผดชอบของมวลมนษยชาตรวมกน มไดเปนสมบตของกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะ

๕) หลกการและวธการอนรกษสงแวดลอม เกษม จนทรแกว ไดกลาวถงหลกหรอวธการอนรกษสงแวดลอมเพอใหเออประโยชนตอ

การนามาใชและมความยงยน ประกอบดวย ๓ หลกการสาคญ กลาวคอ หลกการท ๑: การใชทคานงถงความยงยน โดยทรพยากรทกประเภท ทกกลม ตองม

แผนการใชแบบยงยน (Sustainable Utilization) ซงตองอาศยมการวางแผนการใชตามสมบตเฉพาะตวของทรพยากร และการเลอกเทคโนโลยทเหมาะสม ทจะใชทรพยากรใหเหมาะสมกบชนดของทรพยากรปรมาณการเกบเกยว เพอการใชชวงเวลาทจะนามาใชและกาจด/บาบดของเสยและมลพษใหหมดไปหรอนอยจนไมม พษมภย

๖ ดรายละเอยดใน วนย วระวฒนานนท, สงแวดลอมและการพฒนา, (กรงเทพมหานคร: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๑), หนา ๓๗-๔๐.

๗ วชย เทยนนอย, การอนรกษทรพยากรธรรมชาต, (กรงเทพมหานคร: อกษรวฒนา, ๒๕๓๓), หนา ๒.

๘ นวต เรองพานช, หลกการอนรกษสงแวดลอมการอนรกษปาไมและสตวปา, (กรงเทพมหานคร:กรมปาไม, ๒๕๔๗), หนา ๖.

๑๖

หลกการท ๒: การฟนฟสงเสอมโทรม กลาวคอ ทรพยากรธรรมชาตและสงทมนษยสรางขน เมอมการใชแลวยอมเกดความเสอมโทรมเพราะใชเทคโนโลยทไมเหมาะสม เกบเกยวมากเก นความสามารถใน การปรบตวของระบบ มสารพษเกดขน เกบเกยวบอยเกนไป และไมถกตองตามกาลเวลา จาเปนตอง ทาการฟนฟใหดเสยกอน จนทรพยากร/สงแวดลอมนนๆ ตงตวได จงสามารถ นามาใชไดในโอกาสตอไป

หลกการท ๓: การสงวนของหายาก ทงนทรพยากรบางชนด บางประเภทมการใชมากเกนไป หรอมการแปรสภาพเปนสงอน ทาใหบางชนดของทรพยากรหรอสงแวดลอมนนกลายเปนสงทหายาก ถาปลอยใหมการใชเกดขนอาจทาเกดการสญพนธได จงจาเปนตองสงวนหรอเกบไว เพอเปนแมพนธหรอเปนตวแมบทในการ ผลตใหมากขน จนแนใจวาไดผลผลตปรมาณมากพอแลว กสามารถ นาใชประโยชนได

ทงน หลกการอนรกษทง ๓ หลกการน มความสมพนธตอกนและกน ตองใชรวมกน ตงแตการใชทรพยากรตองพนจพเคราะหใหดวาจะมทรพยากรใชตลอดไปหรอไม ถาใชแลวมสงใดทม ความเสอมโทรมของทรพยากรประเภทใดทเกดขน หรอถาสงใดใชมากเกนไปจาเปนตองสงวนหรอเกบรกษาเอาไว๙ นอกจากน วชย เทยนนอย ไดเสนอหลกการอนรกษสงแวดลอม ดงน

๑) การสารวจคนหา (Survey and Identify) เปนการสารวจคนหาทรพยากรและ สงแวดลอมทเปนประโยชนทสามารถน ามาใชได

๒) การรกษาปองกน (Maintenance and Protection) เปนการรกษา ปกปองไมให ทรพยากรและสงแวดลอมนนเสอมโทรมหรอถกทาลายหรอเกดมลพษ

๓) การใชใหเกดประโยชนสงสด (Wise use) โดยใชถกประเภทใชใหเหมาะสมกบ ศกยภาพของทรพยากรและสงแวดลอมนนๆ ใชอยางมประสทธภาพ คอ ใชใหนอยแตเกดประโยชน สงสดใชไดนานทสด และใหคนจานวนมากไดรบประโยชนดวย

๔) รจกใชทรพยากรทมคณภาพรองลงมา (Audience of the Best) เลอกใชทรพยากรตาม ความจาเปนและความเหมาะสม โดยไมจาเปนตองใชทรพยากรทมคณภาพสงสด

๕) รจกปรบปรงคณภาพ (Improvement) โดยการปรบปรงคณภาพทรพยากรและ สงแวดลอมนนใหดขนเพอใหใชประโยชนได

๖) การดดแปลงของเกาเปนสงใหม โดยนาของเสยหรอของเหลอมาผานกระบวนการผลตเพอใชใหม เชน ทาขยะเปนปย เปนตน

๗) การนาสงอนมาใชทดแทน เพอประหยดทรพยากรทใชแลวสนเปลอง๑๐ หลกการอนรกษทกลาวมานนเปนแนวทางการอนรกษสงแวดลอมแบบภาพรวมคอ ทงใน

ฐานะภาครฐ ภาคเอกชน หรอประชาชน ผใชประโยชนจากธรรมชาตและสงแวดลอมควรตองคานงถง

๙ เกษม จนทรแกว, การจดการสงแวดลอมแบบผสมผสาน, ๒๕๔๔, หนา ๘๒-๘๔, ม.ป.ท: ม.ป.พ. ๑๐ วชย เทยนนอย, การอนรกษทรพยากรธรรมชาต, (กรงเทพมหานคร: อกษรวฒนา, ๒๕๓๓), หนา

๒๓-๒๔.

๑๗

ทงนกเพอใหเราสามารถมทรพยากรและสงแวดลอมทดสามารถสงตอถงลกหลานไทยได ทงนในแงขององคกรธรกจเอกชนกมความพยายามทสะทอนถงการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ดงน

๖) องคกรธรกจกบการอนรกษสงแวดลอม ปญหาเรองสงแวดลอมและการอนรกษสงแวดลอม ภาคองคกรธรกจหลายแหงตางก

ไมไดนงนอนใจ ดงจะเหนไดวา มการกอตงคณะกรรมการจเพอสงแวดลอมไทย (ธวท) ซงกอตงขนในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๓๖ โดยม นายอานนท ปนยารชน อดตนายกรฐมนตร เปนประธานคณะกรรมการฯ โดยใน พ.ศ. ๒๕๕๐ มบรษทธรกจระดบแนวหนาของประเทศ ๒ ๕ อ ง ค ก ร ร ว ม เ ป นสมาชก โดยมเปาหมายการดาเนนการ เพอเสรมสรางจตสานกในการ ร กษาส งแวดลอมใหแกองคกรในภาคธรกจและสงเสรมใหมการดาเนนธรกจ ควบคไปกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายใตแนวคด “การพฒนาอยางยงยน” โดยมสถาบนสงแวดลอมไทยทาหนาทเปนสานกงานเลขานการและรบผดชอบการดาเนนกจกรรม ตามทคณะกรรมการฯ ไดกาหนดไว โดยกจกรรมทดาเนนการประกอบดวย ๓ แนวทางหลกคอ โครงการเพอการพฒนาานโยบายของประเทศไทย โครงการเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนขององคกรสมาชกและแนวปฏบตทดของธรกจและโครงการเพอสนบสนนและสรางจตสานกดานสงแวดลอมและ รกษามรดกทางวฒนธรรมซงเปนสวนประกอบสาคญของคณภาพชวต๑๑

กลาวโดยสรป แมวาภาคอตสาหกรรมจะมสวนเกยวของในการกอปญหามลภาวะเปนพษกบสงแวดลอม แตอยางไรกตามมาตรการทางกฏหมายกไดมการควบคมใหภาคธรกจตองคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม ประกอบกบการตนตวของภาคธรกจทหนมาใสใจเปนมตรตอสงแวดลอม โดยบรษทเอกชนจานวนมากในแผนการอนรกษสงแวดลอมเปนหนงในกลยทธการสงเสรมภาพลกษณขององคกร ดวยกระแสการบรโภคของประชาชนมไดมเพยงมตของตวสนคา แตภาคสงคมยงใสใจถงกระบวนการผลตของสนคานนมสวนเกยวของในการสรางผลกระทบกบสงแวดลอมหรอไม กลาวไดวาการอนรกษสงแวดลอมจะตองอาศยความรวมมอจากทกภาคสวน ทงภายในองคกรภาคธ รกจและสงคม รวมถงมาตรการทเขมงวดของภาครฐ

๒.๑.๒ แนวคดทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม (Participation) ผวจยไดทาการศกษา แนวคดทเกยวของกบการมสวนรวม ของทงนกวชการทงตะวนออก

และตะวนตก พบวา มการนาเสนอแนวคดการมสวนรวมทนาสนใจ ดงตอไปน ๑) ความหมายและความส าคญของการมสวนรวม Henry P. Fairchild และคณะ ไดใหความหมายของคาวา การมสวนรวมเอาไววา การม

สวนรวม หมายถง การเขามามสวนรวมในกจกรรมรวมกน หรอการเขามามสวนตดตอสมพนธกน และอาจหมายถงสถานการณทางสงคมดวยกได๑๒

Lisk, Franklyn ไดใหความหมายการมสวนรวมของประชาชนเอาไววา การมสวนรวมของประชาชน จะตองมความสมพนธกบแนวคดของการเชอใจ และการยอมรบตนเอง เพอทจะ

๑๑ รายงานประจาป ๒๕๕๐, คณะกรรมการธรกจเพอสงงแวดลอมไทย (ธวท), หนา ๕๖. ๑๒ Henry P. Fairchild and others. (1964).Dictionary of Social Science. P.213.

๑๘

นาไปสการมสวนรวมของประชาชนอยางยงยน ซงสามารถสงเกตไดจากระดบความพงพอใจ ระดบความไววางใจ และตองครอบคลมทศนคต ความคาดหวง และกจกรรมทตองปฎบตรวมกน๑๓

วนชย วฒนศพท ไดนาเสนอ แนวคดการมสวนรวมการมสวนรวม ในความหมายของการบรหารจดการจะมความเชอมโยงอยางใกลชดกบ “การตดสนใจ” นนคอ การมสวนรวม จะนาไปสการตดสนใจอยางมคณคาและอยางชอบธรรม และตองเปนการมสวนรวมอยางแทจรง (meaningful participations) ไมวางระบบไวใหดเหมอนวาไดจดกระบวนการใหมสวนรวมแลวเทานน ดงนน ควรเปดโอกาสใหพนกงานเขามามสวนรวมในการคด การวางแผนตงแตตน และใหพนกงานไดมโอกาสมสวนรวมในการนาแผนมาใชในการปฎบต๑๔

ชาตชาย ณ เชยงใหม ไดกลาววา การมสวนรวม หมายถง สถานการณทคนสวนหนงมารวมตวกนดวยความสมครใจ ดวยความมสานกรวมกน มอตลกษอยางใด อยางหนงรวมกน เพอแสดงความคดเหน และความหวงใย ความสนใจ และการกระทาตางๆ เพอสนบสนน กดดน เรยกรอง และตรวจสอบภาครฐ และภาคธรกจ ใหทางานดวยความโปรงใส และมประสทธภาพ เพอการอยด กนด และการพฒนาทยงยน๑๕

ปรชญา เวสารชช ไดนยามความหมายของของการมสวนรวมวา เปนการประชาชนเขามามสวนเกยวของ โดยการใชความพยายาม หรอทรพยากรในสวนของตนเองตอกจกรรมซงมงสการพฒนาชมชนโดยการมสวนรวม๑๖

สากล สถตวทยานนท กลาววา การมสวนรวม หมายถง การเกยวของทางดานจตใจ และอารมณ (Mental and Emotional Involvent) ของบคคลหนงในสถานการณกลม (Group Situation) ซงผลของการเกยวของดงกลาว เปนเหตเราใหกระทาการให (Contribution) บรรล จดมงหมายของกลมนน กบทงทาใหเกดความรสกรวมรบผดชอบกบกลมดงกลาวดวย๑๗

สมศกด คงเทยง กลาววา การมสวนรวม หมายถง ความเกยวของในจตใจ และอารมณของบคคลทมตอกจกรรมของกลม กจกรรมของมนษยสวนใหญ อาศยการมสวนรวมเปนตวกระตนใหทางานสาเรจไดตามเปาหมาย การมสวนรวมในการบรหารงาน เปนทงเครองมอ และกระบวนการในกจการตางๆ ใหประสบผลสาเรจ และบรรลเปาหมาย การใหบคคลมสวนรวมในองคกรนน บคคล

๑๓ Lisk, Franklyn. (1985). Popular participation in planning for basic need: concept,

methods and practices. Hants: Gower.P 127. ๑๔ วนชย วฒนศพท, การมสวนรวมกบการพฒนาองคกร บรรยายในการสมนานายจางและลกจางภาค

รฐวสาหกจ เรอง “ระบบทวภาคกบการแกปญหาแรงงานในรฐวสาหกจ” วนท ๖-๘ มนาคม ๒๕๔๖ โรงแรมพทยาเซนเตอร เมองพทยา ชลบร จดโดย กองรฐวสาหกจสมพนธ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน.

๑๕ ชาตชาย ณ เชยงใหม, การมสวนรวมกบการพฒนาชมชนทองถนทสมดล, (กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา, ๒๕๔๔), หนา ๑๔.

๑๖ ปรชญา เวสารช ช , “การมส วนรวมของประชาชนในกจกรรมเ พอพฒนาชนบท ” . (กรงเทพมหานคร: สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๒๘). หนา ๘.

๑๗ สากล สถตวทยานนท, ภมศาสตรชนบท, (กรงเทพมหานคร: โอเดยนสโตร, ๒๕๓๒), หนา ๑๖๗-๑๖๘.

๑๙

จะตองมสวนเกยวของ (Involvement) ในการดาเนนกจกรรม หรอปฎบตภารกจตางๆ ขององคกร การทบคคลมสวนรวมเกยวของในกจกรรมตางๆ ยอมทาใหบคคลมความผกพนธตอกจกรรมนน และมความผกพนตอองคกรในทสด จงทาใหเหนวา การมสวนรวม ทาใหมความเกยวของ และการเกยวของ ทาใหเกดความผกพนธขน๑๘

๒) องคประกอบและคณลกษณะของการมสวนรวม หลกการหรอองคประกอบของการมสวนรวมมผอธบายไวดงน ๑) ประชาชนเขารวมในกจกรรมพฒนา ๒) ผเขารวมไดใชความพยายามบางอยางสวนตว เชน ความคด ความร ความสามารถ

แรงงาน หรอทรพยากรบางอยาง เชน เงน และวสดในกจกรรมพฒนา๑๙ ในขณะท ปารชาต วลยเสถยร ไดกลาวถง ความหมายของการมสวนรวมเอาไว ๒

ลกษณะ คอ ๑) การมสวนในลกษณะท เปนการพฒนาโดยใหประชาชนมสวนรวมในการกระบวนการพฒนา ตงแตแรกเรมตนจนสนสดโครงการ ไดแก การรวมกนคดคนหาปญหา การวางแผน การตดสนใจ การระดมทรพยากรและเทคโนโลยทองถน การบรหารจดการ การตดตามประเมนผล รวมทงการรบผลประโชน ทเกดขนจากโครงการ โดยโครงการพฒนาดงกลาว จะตองสอดคลองกบวถชวต และวฒนธรรมของชมชน ๒) การมสวนรวมทางการเมอง๒๐

จากความหมายของการมสวนรวมจะเหนไดวาถกนยามความหมายในลกษณะทสมพนธกบการเมอง การปกครอง และการบรหารจดการ โดยเฉพาะอยางยงเรองการเมองการปกอครองและการพฒนาประเทศ ซง Cohen. J., M. and Uphoff ไดเสนอวาหนงในกลยทธเพอการพฒนาชนบททสาคญมากทสด คอ “การมสวนรวม” ซงการมสวนรวมนนจะสามารถเกดขนไดจากสามปจจย คอ ๑) กจกรรม ๒) การสนบสนนของรฐบาลและ ๓) ความสามารถของผบรจาค ๒๑

จากทกลาวมาแลวในขางตน สามารถสรปไดวา การมสวนรวมขององคกร หมายถง การทองคกรเปดโอกาส ใหพนกงานในองคกร และประชาชน ไดเขามามบทบาทในการดาเนนการแสดงความคดเหน หรอการรกษาสทธตางๆ ของตนเอง ในการแกไขปญหาขององคกร ชมชน หรอในทองถนนนๆ ใหเหมาะสมกบความตองทแทจรง กระทงนาไปสการรวมมอกนในดานกจกรรมตางๆ มากขน เพอใหบรรลผลในความตองการขององคกร และชมชน อยางยงยน โดยทาขอตกลงรวมกนในรปแบบของการมสวนรวมจาก “สวนลางขนสสวนบน” ทงนแนวคดการมสวนรวมถอวาเปนปจจย

๑๘ สมศกด คงเทยง, หลกการบรหารการศกษา, (กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามคาแหง ,

๒๕๔๓), หนา ๒๙๘. ๑๙ ปรชญา เวสารช ช , “การมส วนรวมของประชาชนในกจกรรมเ พอพฒนาชนบท ” .

(กรงเทพมหานคร: สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๒๘).หนา ๘. ๒๐ ปารชาต วลยเสถยร, ทฤษฎและหลกการพฒนาชมชน, (กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, ๒๕๔๒), หนา ๑๓๘. ๒๑ Cohen. J., M. and Uphoff, N. T., Rural development participation: Concept and

measures for project design, implementation and evaluation. (New York: Cornell University, 1977). Abstract retrieved from https://www.popline.org/node/499235 , 1997.

๒๐

ความสาเรจทสาคญทงในแงของการบรหารปกครองประเทศ หรอในแงของการบรหารธรกจ และดวยฐานคดนในประเทศญปนไดนาไปใชในการสรางระบบการทางานทเรยกวา เทคนคการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม ซงถอวาเปนแนวทางหนงทภาคอตสาหกรรมการผลตนามาใชเพอเปนสวนหนงในการอนรกษสงแวดลอม โดยกระบวนการทหนกลบมาดแลระบบการผลตซงสมพนธกบระบบการดแลรกษาใหมประสทธภาพเพอปองการการเกดมลพษตอสงแวดลอม

๒.๑.๓ แนวคดการบ ารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM)

๑) ความหมายของการบ ารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม การบารงรกษาแบบทวผล โดยทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance

TPM) เปนวธการแกปญหาของชาวญปน เพอเพมประสทธภาพของกระบวนการผลต สงอานวยความสะดวกภายในองคกร หรอธรกจ ซงไมเพยงแตมงเนนการบารงรกษาเครองจกร หากแตเปนการสรางการมสวนรวมในการบารงรกษาเครองจกรภายในโรงงานรวมกน ในสวนของพนกงาน ซ งประกอบดวยบคลากรในสวนของฝายบรหารททาหนาทในการวางแผน ออกนโยบายตางๆ การปฎบตงาน ฝายจดเตรยม จดหา หนวยวศวะกรสนบสนนในการซอมบารง และอานวยสงอานวยความสะดวกตางๆ ทชวยใหการปฎบตงานภายในโรงงานสาเรจบรรลผลไดอยางมประสทธภาพมากยงขน ซงผลจากการปฎบตงานน จะชวยนาไปสการลดปญหาดานสงแวดลอม ทเกดขนจากกระบวนการผลตใหนอยลง

อนศกด ฉนไพศาล ไดใหความหมายของการบารงรกษาดวยตวเอง (Autonomous Maintenance) วา

๑) Total หมายถง พนกงานทกคนมสวนรวม และมจดมงหมายเพอขจดอบตเหต ขอบกพอง และเครองจกรหยด หรอขดของ

๒) Productive หมายถง การปฎบตใหเกดประสทธภาพขณะการผลต ไดดาเนนการ และทาใหปญหาในการผลตนอยลง

๓) Maintenance หมายถง การทาใหสภาพเครองจกร อปกรณคงอยในสภาพด และมกจกรรมในการซอม ทาความสะอาด และหลอลน๒๒

ดงนน การบารงรกษาดวยตวเอง หมายถงการปรบปรงความสมบรณของระบบการผลต และระบบคณภาพ มงเนน การรกษาอปกรณทงหมด ใหอยในสภาพทดทสด เพอหลกเลยงการหยดเครอง และความลาชาในกระบวนการผลตโดยผานเครองจกร อปกรณ กระบวนการตางๆและการซอมบารงรกษาโดยพนกงานผควบคมเครองจกรดวยวธการตางๆ เพอใหเครองจกรสามารถทางานตอไปไดอยางปราศจากปญหา และมประสทธภาพมากยงขน โดยทางานเปนกลม มงเนนดานการทา

๒๒ อนศกด ฉนไพศาล, งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม, (กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน,

๒๕๖๑), หนา ๑๓.

๒๑

ความสะอาด การตรวจสอบ การหลอลน และการกากบดแล ซงสงทสาคญทสดทจะทาใหการบารงรกษาดวยตนเองประสบความสาเรจ คอ ความร ความเขาใจเกยวกบเครองจกร๒๓

จาลกษณ ขนพลแกว ใหความหมายของแนวคดการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) เปนการบารงรกษาทกอใหเกดระบบการบารงรกษาทวผลตลอดอายของเครองจกร โดยมเปาหมายใหเครองจกรมประสทธภาพสงสด ซงTPM ตองดาเนนการอยางทวทงองคการ โดยบคลากรทกคนในองคการตงแตผบรหารสงสดจนถงพนกงานทกคนตองมการบารงรกษาดวยตนเอง มกจกรรมการฝกอบรมบคลากรใหมความชานาญในการใชเครองและบารงรกษา มการวางแผนการบารงรกษาและควบคมใหเปนไปตามแผน๒๔

๒) ความเปนมาของการบ ารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม ในเศรษฐกจโลกปจจบน ความอยรอดของบรษท ขนอยกบความสามารถ นวตกรรม และ

การพฒนาเทคโนโลย ซงเปนผลใหมการวจยในกระบวนการ หรอวธตาง ๆ เพอปรบปรงพฒนาในดานคณภาพ คาใชจาย และการเพมผลผลต การบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม เปนแนวคดใหมของชาวญปน โดยในป พ.ศ.๒๔๙๔ ไดมการนา การบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม เขามาใชในประเทศญปน และการบารงรกษาเชงปองกนไดนามาจากประเทศสหรฐอเมรกา บรษท นปปอน เดนโซ ไดนาการบารงรกษาเชงปองกนมาใช โดยใหพนกงานทาการผลตสนคา และฝายบารงรกษษ ตองทาการบารงรกษษเครองจกร และเมอมการนาระบบอตโนมตเขามาใช ในการผลต ทาใหตองการพนกงานฝายบารงรกษา ทตองมความร และประสบการณสง เพราะฉะนนฝายบรหารจงไดมนโยบายใหพนกงานผควบคมเครองจกรตองทาการบารงรกษาเครองจกรทผดชอบในการผลต ซงกคอ การบารงรกษาดวยตนเอง โดยเปนเสาหลกประการหนงในการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม

ทงน บรษทนปปอน เดนโซ ไดทาวงจรคณภาพ และใหพนกงาน มสวนรวมในกจกรรม ดงนน พนกงานทกคนจงมสวนรวมในการดาเนนงานการบารงรกษาทวผล ซงเปนพนฐานของการพฒนาทบรษท นปปอน เดนโซ จนไดรบรางวลในดานการพฒนา และการนาไปประยกตใชใน การบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม โดยสถาบนวศวกรโรงงานของชาวญปน ซงไดมอบรางวล และมอบประกาศนยบตรรบรอง

๓) หลกการพนฐานเทคนคการบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม การบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม อาจถกกาหนดในหลายๆ วธ เพอใหมความ

เหมาะสมกบความตองการของบรษทหรอโรงงานอตสาหกรรม แตเปนทยอมรบกนในสากลมากทสดกคอ การบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม จะตงอยบนเสาหลก ๖ ประการ ซงนามาจากสถาบนบารงรกษาโรงงานของประเทศญปน การทาใหการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม ประสบผลสาเรจ มพนฐานทสาคญ ดงน

๒๓อนศกด ฉนไพศาล, การบ ารงรกษา, (กรงเทพมหานคร:ซเอดยเคชน, ๒๕๕๗), หนา ๖๘ – ๗๐. ๒๔จาลกษณ ขนพลแกว, “การจดการคณภาพและการผลต”, เอกสารการสอนชดวชา การจดการ

คณภาพและผลตภาพ หนวยท ๑๔, (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๔). หนา ๒๗-๒๙.

๒๒

พนฐานอนดบท ๑ การปรบปรงประสทธผลของเครองจกรอปกรณ: โดยตงเปาหมายกบการสญเสยทเปนหลกใหญๆ กจกรรมการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม มงเนนไปยงผลลพธ การวดทเปนพนฐานอยางหนง ทใชในการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม คอ การวดประสทธภาพโดยรวมของอปกรณ โดยรวมทงการสญเสยหลกๆ ซงการทาการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวมตองทาการขจดการสญเสยเหลานน

พนฐานอนดบท ๒ การมสวนรวมของพนกงานผควบคมเครองจกรอปกรณ: คอการตองทาการบารงรกษาประจาวนของเครองจกรอปกรณเหลานน เชน การทาความสะอาด และการตรวจสอบอปกรณ โดยฝายบารงรกษา เปนผถายทอดความร ในการทาความสะอาด และตรวจสอบอปกรณ

พนฐานอนดบท ๓ การปรบปรงประสทธภาพ และประสทธผลของการบ ารงรกษา : คอ การปรบปรงลกษณะของการบารงรกษา รวมทงอะไหล ระบบบรหารงานบารงรกษา การบารงรกษาเชงปองกน การบารงรกษาเชงพยากรณ เครองมอตางๆ ในการบารงรกษา ระบบสงงาน การบารงรกษาตามกาหนดเวลา และบนทกประวตของเครองจกร

พนฐานอนดบท ๔ การฝกอบรมเพอปรบปรงทกษะของพนกงานทกคน : คอ การฝกอบรม การฝกอบรมปฎบตงาน การฝกอบรมการเปนผนา และการฝกอบรมเกยวกบการวเคราะหรากฐาน สาเหตความสญเสยหลกๆ เปนตน พนฐานของการฝกอบรมทสาคญทสดอยางหนงคอ การทาใหพนกงานทกคนเขาใจถงการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม และทาไมถงสาคญตอธรกจ

พนฐานอนดบท ๕ การจดการวฏจกรอายของเครองจกรอปกรณ : คอ การออกแบบการปองกนบารงรกษา

พนฐานอนดบท ๖ การท างานเปนทม: โดยมงเนนสเปาหมายทวไป และมงเนนใหเกดประสทธภาพสงสดของเครองจกร อปกรณ โดยใชกระบวนการทวๆ ไป๒๕

๔) จดมงหมายของการบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม วตถประสงคของการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม มดงน ๑) ปรบปรงพฒนาคณภาพของผลตภณฑ ๒) ลดคาใชจาย และการสนเปลอง ๓) ปรบปรงพฒาสถาณะของการบารงรกษา ๔) ใหอานาจการจดการแกพนกงาน ๕) ปรบปรงพฒนาเครองจกร อปกรณใหมประสทธภาพ ๖) ปรบปรงพฒนาประสทธภาพ และประสทธผลของการบารงรกษา ๗) เพมความพงพอใจใหกบพนกงานในองคกร ๘) สรางความรวมแรง รวมใจภายในองคกร เชน ผควบคมงาน พนกงาน

ควบคมเครองจกร และพนกงานบารงรกษา

๒๕อนศกด ฉนไพศาล, งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม, (กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน,

๒๕๖๑), หนา ๑๔-๑๕.

๒๓

ทงนจดมงหมายหลกทสาคญของการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม คอ การเพมผลผลตของโรงงาน และอปกรณ ดวยการลงทนในการบารงรกษาททนสมยทสด และลดความสญเสย๒๖

๕) ประโยชนของการบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม อนศกด ฉนไพศาล ไดสรปประโยชนของการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม

(Benefits of TPM) ดงตอไปน๒๗ ๑.ประโยชนในสวนขององคกร ๑.ปรบปรงพฒนาประสทธภาพขององคกร ๒.ปรบปรงพฒนาความเชอ ๓.ปรบปรงพฒนาคณภาพของสนคา ๔.คาใชจายในการปฏบตงานตากวา ๕.เนนดานการวางแผน แลการบารงรกษาเชงปองกน ๖.เพมอายการใชงานของเครองจกร และอปกรณ ๗.ปรบปรงพฒนาคาใชจายของสนคาคงคลง ๘.ปรบปรงสขภาพและความปลอดภย ๙.ตอบสนองความตองการ และการสงมอบสนคาทดกวา ๑๐.ปรบปรงพฒนาขดความสามารถในการผลต และความพรอมในการเพมผลผลต ๒.หนาทของการบ ารงรกษา ๒.๑ ความรวมมอระหวางฝายผลตกบฝายบารงรกษา ๒.๒ ไดรบการฝกอบรมทดขน และมประสบการณมากขน ๒.๓ มคณคามากขนสาหรบองคกร ๒.๔ ปรบปรงพฒนาบทบาทของการบารงรกษาในองคกร ซงสงผลให ๒.๔.๑ เกดขวญกาลงใจในการทางาน ๒.๔.๒ การลาออกจากงาน หรอเปลยนงานนอยลง ๒.๔.๓ การขาดงานนอยลง ๓.บคคล ๓.๑ มความภาคภมใจ ๓.๒ มความเปนมออาชพ ๓.๓ ไดรบการฝกอบรมมากขน ทาใหมความสามารถมากขน ๓.๔ สรางความสมพนธทดระหวางแผนกตางๆ เชน แผนกซอมบารงรกษษ กบแผนกการ

ผลต เปนตน

๒๖อนศกด ฉนไพศาล. ๒๕๖๑,งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม,(กรงเทพมหานคร:ซเอด

ยเคชน), หนา ๑๔-๑๕. ๒๗ อางแลว.

๒๔

๓.๕ สภาพแวดลอมในการทางานดขน ๓.๖ ควบคมการทางานของเครองจกรอปกรณไดอยางมประสทธภาพ ๔.พนกงานบ ารงรกษา ๔.๑ เครองมอ เครองจกร และอปกรณอยในสภาพด สะอาด พรอมใชงาน ๔.๒ ความถของการเกดเหตขดของของเครองจกรจะลดนอยลง ๔.๓ ใชเวลาในการซอมบารงรกษาเครองมอเครองจกร ๔.๔ วเคราะหหาสาเหตของการเกดเหตขดของของเครองจกร และลดการทางานดวย

วธการแกปญหาทงวศวกรรม ๕.พนกงานควบคมเครอง ๕.๑ สถานททางานสะดวก ปลอดภย และปราศจากอบตเหต ๕.๒ ปญหาและขอผดพลาดจะถกแกไข โดยทมงานบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวน

รวม ๕.๓ พนกงานควบคมเครองจกรมโอกาสไดรบความร และทกษะทจาเปน ลาคญในการ

ดแลเครองจกร ๔.๔ วธการทางานทสามารถแกปญหาเครองจกรไดอยางมประสทธภาพ อนตรายทเกด

จากความสกปรก หรอเกดจากงานทยาก จะถกสบสวนสาเหต และกาจดออก จากประโยชนทเกดขนกบทกฝาย สรปเปนภาพรวมของประโยชนทเกดจากการใชเทคนค

การบารงรกษาแบบมสวนรวม (TPM) ดงน ๑) พนกงานมสวนรวมมากขน ทาใหเกดความสมพนธระหวางพนกงานดวยกน และ

พนกงานกบผบรหาร รวมทงความรสกวาเปนสวนหนงขององคกร ๒) อตราการเกดของเสยลดลง ทาใหเกดความนาเชอถอของผลตภณฑ (Product

reliability) และสงผลตอความพอใจของลกคา ๓) ปญหาทกซอนเรนในโรงงานถกขจดออก ๔) เกดการพฒนาระดบทกษะของผปฎบตงานมากขน เนองจากไดรบการฝกฝนดวยการ

ใชเทคนคกระบวนการแกปญหา (Proble solving process) ๒๘ กลาวโดยสรป ประโยชนของการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม (Benefits of

TPM) เปนขนตอนทสงผลด ตอภาพลกษณทดขององคกร ผานขนตอนกระบวนการผลตทไดมาตรฐาน ผานการวางแผนการบารงรกษาในเชงปองกน ทสวผลดตอการปรบปรงขดความสามารถในการผลตใหดขน ในขณะทปญหาสงแวดลอม ทเกดขนจากกระบวนการผลตลดนอยลง ในสวนของพนกงาน การบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม สามารถชวยเพมความรวมมอระหวางฝายผลต กบฝายบารงรกษาใหดยงขน สภาพแวดลอมในการทางานดขน สะอาด ปลอดภยมประสบการณในการทางานทมากขน และเกดขวญกาลงใจของพนกงานตอการทางานมากขน นอกจากน ยงชวยปองกน

๒๘ อางแลว.

๒๕

ลดโอกาสเครองจกรขดของ หรอเสอมสภาพ จนนาไปการเกดปญหาดานสงแวดลอม โดยเฉพาะปญหานาเสยขน

๖) นโยบายพนฐานของการบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม นโยบายพนฐานของการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม คอ เพมประสทธผลของ

เครองอปกรณใหเหมาะสม ทสดผานทางการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม ประโยชนของการบารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม จะสะทอนใหเหนในรปแบบการปรบปรงคณภาพการเพมความปลอดภย และลดคาใชจาย นอกจากนแลว ผลการศกษายงพบวา คานยมในการทางาน รวมกนยงสงขนอกดวย ผลทสบเนองมากจากสง เหลาน ทาใหการบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม สรางความมนใจโดยรวม ใหกบการปรบปรงสภาพการทางานในบรษท๒๙

๗) กจกรรหลกๆ ทตองด าเนนการบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม ๑) เพมผลผลตโดยการลดการหยดการขดของของเครองมออปกรณซงจะชวยความ

ปลอดภย และการสงมอบ ๒) เพมคณภาพการปฎบตงานของเครองมออปกรณ และลดการสญเสยโดยตรวจ

ตดตามอยางตอเนองในเครองมออปกรณ ๓) ลดคาใชจาย โดยประหยดวสด และพลงงาน ๔) เพมประสทธผลของกระบวนการ และเครองมออปกรณทใชงานอย และยดอาย

การใชงานของเครองมออปกรณ โดยการดารงรกษากจกรรมตางๆ ในการปรบปรงพฒนา ๕) ใหการศกษากบพนกงานเ พอเปนขวญกาล งใจ และเ พอใหทนตอการ

เปลยนแปลงทางเทคโนโลยของเครองมออปกรณ๓๐ ๘) ปจจยความส าเรจของการบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม ๑) ผลตภณฑตองดดวยการบารงรกษาเครองมออปกรณใหอยในสภาพทด เพอคง

คณภาพของผลตภณฑใหมคณภาพของผลตภณฑอยางสมาเสมอ ๒) การบรหารจดการบารงรกษาดวยตนเอง โดยการจดการฝกอบรมพนกงานผ

ควบคมเครองมออปกรณใหมทกษะ และเขาใจสภาพของเครองมออปกรณ การปรบตง และขอกาหนดดานคณภาพของผลตภณฑ

๓) การมจตสานก และทกษะของพนกงานผควบคมเครองจกร โดยการสรางความตระหนกในความรบผดชอบ และเสรมสรางทกษะของพนกงาน โดยจดการฝกอบรมใหความรแกพนกงานทกระดบ

๔) การทางานเปนทมและขจดปญหาเรอรง เปนกญแจสาคญในการแกปญหาทมผลตอการผลตทเรอรง โดยทาใหปญหาทเกดขนเปนศนย หรอไมปรากฏขนอก

๕) การแกปญหาจากสถานทจรง ซงตองลงไปหาขอมลจากสถานทจรง และทาการแกปญหา ดวยวธการทางวทยาศาสตร เพอใหปญหานนหมด หรอลดลงโดยสนเชง

๒๙ อนศกด ฉนไพศาล, งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม, หนา ๑๔-๑๕. ๓๐ เรองเดยวกน, หนา ๑๙.

๒๖

๖) ปรบปรงอยางตอเนอง โดยศกษาเรยนรนวตกรรม และเทคโนโลยใหมๆ เพอนามาซงการปรบปรงภายในองคกรอยางตอเนอง๓๑

โกศล ดศลธรรม ไดนาเสนอวาแนวคดการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม (Total Productive Maintenance TPM) เปนการบารงรกษาทวผล ทพนกงานทกคนมสวนรวม สามารถดาเนนการบารงรกษาดวยตวเอง (Autonomous maintenance) โดยมงแนวคดใหพนกงานประจาเครอง ไดทาการดแลเครองจกรทปฎบตงานประจาวนดวยตวเอง หรอ “ I’m responsible for my own equipment) แทนความเชอเดมทวา “ I operate the machines, and someone else fixes them.” ซงแนวคดเดมมกใหฝายบารงรกษาเปนผดแลเครองจกร ซงแนวคด TPM พนกงานประจาเครองสามารถดาเนนกจกรรมพนฐาน อาทเชน การทาความสะอาด และการตรวจสอบเบองตน กอนการเดนเครองในแตละวน โดยมฝายบารงรกษา เปนผใหการสนบสนน และใหคาแนะนา๓๒ โดยมแนวทางสาคญ ดงตอไป

๑) การปรบปรงความมประสทธภาพของเครองจกร โดยคนหาความสญสยทเกดขน เชน ความสญเสยจากการหยดเครอง (Downtime losses) ความสญเสยทางความเรว (Speed losses) และความสญเสยจากการเกดของเสย (Defect losses) เปนตน

๒) การขดของของเครองจกร (Machine breakdown) โดยถกมองในรปแบบของเสยทเกดขน ดงนน TPM จงมงปองกนการเกดความขดของดวยการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเครองดวยตนเอง หรอทเรยกวา Jishu – Hozen (JH) โดยใหบคลากร ผควบคมเครองจกรรบผดชอบดแลเครองดวยตวเอง เพอปรบปรงสมรรถภาพการเดนเครอง ซง Murata และ Hsrrison ไดเสนอความรบผดชอบของพนกงาน ๓ ระดบ ดงตอไปน

๒.๑) ระดบการซอมบารง (Repair level) พนกงานมบทบาทเพยงแคแกปญหาทเกดขน แตไมสามารถคาดการณ (Predict) ปญหาทจะเกดขนภายหลงได เชน ถาหากพบวาสกรของเครองจกรหลวม พนกงานซอมบารงเพยงแคขนสกรใหแนนอน และสงใหฝายวศวกรดาเนนการตอ

๒.๒) ระดบการปองกน (Preventive level) พนกงานสามารถดาเนนการแกไข (Corrective action) และยงสามารถคาดการณเหตลวงหนา เชน ถาหากเกดปญหาการหลวมของสกรขน พนกงานซอมบารงรกษา สามารถมองเหนรปแบบของปญหา

๒.๓) ระดบการปรบปรง (Improvement level) พนกงานจะไมเพยงแคสามารถดาเนนการแกไข (Corrective action) และสามารถคาดการณ โดยมองเหนรปแบบปญหาลวงหนาเทานน แตยงสามารถเสนอแนวทางปรบปรง เชน ปรบปรงการออกแบบเครองจกร เพอปองกนไมใหเกดปญหาซาขนอก

๓) การวางแผนบารงรกษา โดยวางแนวทางกจกรรมบารงรกษา (Maintenance activities) อนไดแก กจกรรมระดบ PM ทดาเนนการในแตละสวนของเครอง มาตราฐานสาหรบการ

๓๑ อนศกด ฉนไพศาล.,งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม, หนา ๒๐. ๓๒ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๑.

๒๗

บารงรกษาตามสภาพ (Condition based maintenance) รวมทงความรบผดชอบของพนกงานควบคมเครอง และพนกงานฝายบารงรกษา (Maintenance staff)

๔) TPM เปนการปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous improvement) โดยมงกระบวนการฝกอบรมพนกงานทกคนทเกยวของ เพอเพมทกษะในการปฎบตตามหนาท และบทบาททรบผดชอบ โดยมการดาเนนการฝกอบรมอยางตอเนอง โดยมเปาหมายทการซอมบารงรกษา (Maintenance Prevention) ซงมการวเคราะหสาเหตของการขดของ และมการปรบปรงการออกแบบของเครองจกรนน รวมทงตดตงอปกรณเพอปองกนความผดพลาด (Foolproof devices) และอปกรณการตรวจตดตามสมรรถนะการเดนเครอง เพอขจดความสญเสยทอาจเกดขน

นอกจากน TPM ยงใชแนวคดวงจรชวตของเครองจกร ทมองหาแนวทางลดการสกหรอ และเพมประสทธผลตลอดอายการใชงาน โดยมงลดความขดของเปนศนย (Zero breakdown) ซงเปนปญหาทเกดขน มกมสาเหตมาจากความสกปรก โดย Nakajima ไดเสนอแนะขนตอน สาหรบการคนหาสาเหตปญหา เครองจกรทซอนเรนเอาไว ดงตอไปน

- ดาเนนกจกรรม TPM และกจกรรมรกษาเชงปองกน - พฒนาความสามารถภายในองคกรเพอออกแบบ และฟนฟสภาพเครองจกร - ขจดความผดพลาดของมนษย (Human error) จาการปฎบตงาน

ตารางท ๒.๑ : แนวทางลดความชารดเปนศนย กบหลกการ TPM๓๓

๓๓โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๑๖.

๒๘

๙) ประเภทลกษณะการด าเนนกจกรรมการบ ารงรกษาทวผลโดยการมสวนรวม (๑) การบ ารงรกษาเชงปองกน การดาเนนกจกรรม TPM จะมการผนวกกจกรรม การบารงรกษาเชงปองกน โดยให

ผปฎบตการมความรบผดชอบสาหรบการดาเนนกจกรรม PM มากขน และสามารถทาการซอมแซมเบองตน (Basic repair) ผปฎบตการจะถกอบรม ใหสามารถดาเนนกจกรรมการซอมบารงทหลากหลาย โดยจะปฎบตตามวธการทแสดงในรายละเอยดการซอมบารงเชงปองกน (PM Procedure) ในแตละวน และรายการตรวจสอบประจาสปดาห (Weekly checklists) ทาใหสามารถลดเวลาการหยดของเครองลง และลดภาระของพนกงานฝายซอมบารง ทาใหมเวลารบผดชอบกบงานอนๆ เชน กาปรบปรง และออกแบบเครองจกร การแนะนา และใหความรตอผควบคมเครอง เปนตน๓๔

(๒) พฒนาความสามารถภายในองคกร เพอการออกแบบ และฟนฟสภาพเครองจกร กจกรรม TPM มงเนนไปทการพฒนาความสามารถภายใน โดยมการปรบปรงการ

ออกแบบ การฟนฟสภาพของเครองจกร และพฒนาเครองมอสนบสนนการทางาน อยางอปกรณจบยด (Jig & Fixture) สาหรบบางองคกร อาจมนโยบายใหผรบเหมาชวงภายนอก ดาเนนการดแลรกษา ตลอดจนปรบปรง และออกแบบเครองจกร เพอทจะไดมงใชเครองจกรในสายงานการผลตไดอยางเตมท แตปญหาของผรบเหมาชวงดแล มกขาดความเขาใจ ถงขอกาหนด และการใชงานเครองจกรอยางถองแท ทาใหไมสามารถใหบรการไดตรงตามความตองการได ดงนน การพฒนาทกษะทางเทคนคภายในองคกร จงมความจาเปนอยางมาก เนองจากบคลภายในองคกรจะมความคนเคยกบการใชงานมากกวาผรบชวงภายนอก ผลลพธทไดจากการพฒนาทกษะดงกลาว จะทาใหองคกรสามารถปรบปรง และออกแบบเครองจกร รวมทงอปกรณตางๆ เชน ฝายผลต วศวกรรม ฝายบารงรกษา รวมทงชางตงเครอง และผควบคมเครอง แมวาผควบคมเครองอาจไมมความรดานการออกแบบกตาม แตกมความเขาใจถงการใชงาน และปญหาทมกพบขณะปฎบตงาน ทสามารถบอกตอเพอเปนแนวทางในการปรบปรงได๓๕

(๓) การขจดการความผดพลาดจากการท างานของมนษย (Eliminating human error for work)

ในมมมองของ TPM มกมองปญหาของเครองจกรวาเปนปญหาทไมนาจะเกดขน แตทเกดขนมกจะมาจากสาเหตดานวศวกร คนงาน พนกงานซอมบารง ทาสงทไมถกตอง หรอการทางานทไมเหมาะสม ทาใหเกดความบกพรองขน ดงนน TPM จงมแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว ดงตอไปน

(๓.๑) การใหการศกษาดวยการฝกอบรม นอกเหนอจากการอบรมใหใชงานเครองจกรอยางเหมาะสม และวธการ PM รวมไปถงการซอมบารงเบองตน ผปฎบตการยงจะไดรบการฝกอบรม

๓๔เรองเดยวกน, หนา ๑๑๗. ๓๕ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๑๗.

๒๙

ถงวธการตรวจสอบ และการวนจฉยลกษณะการเสอมสภาพ ทมสาเหตจากปญหาซอนเรน ซงเนอหาจะสอนตงแตเครองมอพนฐาน สาหรบการวนจฉยลกษณะของการเสอมสภาพ ทมสาเหตมาจากปญหาซอนเรน ซงเนอหาจะสอนตงแตเครองมอพนฐานในการเกบขอมล การวเคราะห และการแกไขปญหา โดยมเนอหาการฝกอบรมอาจดาเนนไดหลายแนวทาง เชน การจดสมนาภายใน การจด workshop การศกษาจากวดทศน เปนตน ในหวขอพเศษ อาจตองดาเนนโดยผขายอปกรณ หรอทปรกษาดาน TPM แตโดยทวไป มกจดโดยวทยากรภายใน (In-house trainers) และผชานาญจากฝายซอมบารง เพอเปนการสนบสนน และแรงจงใจใหผเขารวมการอบรม ไดมการพฒนาทกษะอยางเพยงพอจากการฝกอบรม และอาจมการมอบใบประกาศนยบตร เมอผานเกณฑการทดสอบตามมาตราฐาน เพอเปนการรบประกนวา ผทไดรบการฝกอบรมสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพ และลดความผดพลาดในการทางาน

(๓.๒) การปองกนความผดพลาด โดยใชกลไก หรออปกรณทถกตดตง เพอขจดปญหาความผดพลาดทอาจเกดขนจากเครองจกร เรยกวา Poka yoke ดงเชน การขดของทเกดจากผควบคมเครองลมตรวจสอบระดบนามน เมอนามนอยในระดบตากวากาหนด กจะทาใหเครองจกรเสยหาย แนวทางขจดความผดพลาดดงกลาว อาจดาเนนโดยการตดตงอปกรณสวสต และไฟเตอน เมอระดบนามนตากวาระดบทกาหนด กจะมไฟเตอน และมการตดการทางานของมอเตอรโดยสวตซ

(๓.๓) การปรบปรงวธการบารงรกษา เพอขจดความผดพลาดทเกดขนจากมนษย โดยมแนวคดในการมงปรบปรงวธการทางานใหงายขน เชน การปรบปรงวธการตงเครอง โดยวเคราะหวธการทางานในปจจบน และจดทาแนวทางทไดรบการปรบปรงใหเปนมาตราฐาน นอกจากจะชวยลดระยะเวลาในการทางาน และลดความผดพลาดแลว ยงชวยเพมผลตภาพในสายการผลต ซงประเมนไดจากคา MTTR (Mean Time To Repair) นอกจากน การดาเนนกจกรรม ๕ ส ไดมสวนชวยในการปรบปรงสถานท โดยเฉพาะการจดเกบเครองมอ อะไหลสารอง และสงอานวยความสะดวกตองานบารงรกษา ทาใหสามารถคนหาไดอยางสะดวก และสงผลตอการลดเวลาปฎบตการ รวมทงการปรบปรงการสอสาร ดาเนนการโดยปดฉลากทแสดงขอมลวธการทางานไวทเครองจกรแตละเครอง โดยมการจดทาคมอฝกสอนงานใหกบพนกงาน ใหกบพนกงาน และการจดทา One Point Lesson บนบอรดตดประกาศ๓๖

(๔) ปรบเปลยนบทบาทใหมกบผเกยวของ (๔.๑) บทบาทใหมของผควบคมเครอง การดาเนนกจกรรมบารงรกษาเบองตน โดย

กจกรรมดงกลาวประกอบดวย - การทาความสะอาดเครอง และการถอดประกอบเปลยนอปกรณพนฐาน เชน ตวกรอง - การตรวจระดบนามนหลอลน - การตรวจสอบสภาพเครองจกร และอปกรณปองกน เพอปฎบตการไดอยางปลอดภย -รกษาเงอนไขการทางานทเหมาะสม โดยมการแนะนา และฝกอบรมอยางตอเนอง

๓๖ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๑๘-๑๑๙.

๓๐

- สามารถวนจฉย และดาเนนการแกไขปญหาเบองตนทเกดขนประจาวน ตามระดบทไดรบการฝกอบรม

- ทกษะพนฐานทจาเปนตอการปฎบตการ เชน การตรวจตดตาม ,การปรบตงเครอง และสามารถลดปญหาการหยดเลกนอยของเครอง (Minor Stoppages) เปนตน

- การจดเกบขอมล การตรวจตดตามสมรรถนะการเดนเครอง โดยใช ผงการควบคมการผลต (Production Control Chart) และขอมลการแจงซอม

(๔.๒) บทบาทของของพนกงานบารงรกษา -การใหความสนบสนนทางเทคนค และอบรมในเรองการบารงรกษาดวยตวเอง ตอผ

ควบคมเครอง -การฟนฟการเสอมสภาพของเครองงจกร และอปกรณอานวยความสะดวก โดยปรบปรง

แนวทางการบารงรกษาอยางมประสทธผล -ระบจดออนของการออกแบบเครองจกรทใชงานอย และปรบปรงใหมความเหมาะสมตอ

สภาพการใชงาน -ยกระดบทกษะการบารงรกษาของบคลากรทเกยวของ โดยการฝกอบรมอยางมระบบ -ใชขอมลทางเทคนคจากผผลต และขอมลจากผควบคมเครอง เพอจดทาแผนปฎบต

การณบารงรกษาตามรอบเวลา -การปองกนการชารดของเครองจกร โดยคาดการณจากการวนจฉยปญหา และวเคราะห

ขอมลการบารงรกษาในชวงเวลาทผานมา -ทาการประเมนสมรรถนะงานบารงรกษา โดยคานวนคา MTBF และ MTTR๓๗ กจกรรมทเกยวของกบการบารงรกษา ในการดแลเครองจกร และอปกรณ กอนทจะเกด

ความขดของ (Breakdown) หรอหยดการทางานของเครองจกร เพอใหกระบวนการผลตสามารถดาเนนตอไปไดอยางมประสทธผล ในเชงปองกน (Preventive maintenance) โดยกจกรรมทเกยวของ มดงตอไปน

(๑) การตรวจสอบตามรอบระยะเวลา (Periodic inspection) โดยมการบนทกขอมล (Record keeping) เพอทาการประเมนสภาพของอปกรณ หรอสงอานวยความสะดวก และดาเนนการจดแผนการบารงรกษา เพอหลกเลยงความเสยหาย ทจะเกดขนกบเครองจกร

(๒) การจดการหลอลน (Lubricating) การทาความสะอาด (Cleaning) และการทาส (Painting) รวมทงการปรบแตงเครองใหสภาพพรอมใชงาน

(๓) ดาเนนการบารงรกษาตามแผนการทกาหนดเอาไวตามรอบเวลา ถงแมจะยงไมมความเสยหาย หรอการหยดของเครองกตาม เชน การตรวจซอมใหญ (Overhaul)

๓๗ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๑๙-๑๒๐.

๓๑

(๔) การออกแบบและตดตงอปกรณในการตรวจจบ (Sensors) เพอจดเกยขอมลสภาพ และการประเมนสมรรถนะของการเดนเครองจกร หรอเรยกวาการบารงรกษาเชงคาดการณ (Predictive maintenance)

ตารางท ๒.๒ : บทบาทและหนาทความรบผดชอบของพนกงาน๓๘

ตารางบทบาทและหนาทความรบผดชอบของพนกงาน พนกงานบ ารงรกษา พนกงานควบคมเครอง

บทบาท ปองกนเกดเหตขดของของ เครองจกร ใหบรการงานซอมบารง

ใหการดแลเครองจกร และอปกรณทใชงาน

ความรบผดชอบ ใหการฝกอบรมตอ พนกงานควบคมเครอง ดาเนนการแกปญหา ประเมนการปฎบตการ

ควบคมและใชงาน เครองจกรอยางถกวธ ตรวจจบปญหาทเกดขน ดาเนนกจกรรมดแล เครองจกรประจาวน

(๕) จดท าคมอ และเอกสาร เพอด าเนนกจกรรม TPM แนวทางการจดทาคมอ ขนแรกในการจดทาคมอโครงสรางเรอง (Structural manual)

ใหทาการแบงประเภทของโครงสรางออกเปนสองสวน คอ โครงสรางหลก (Main body) อยางเชน ไฮโดรลก นวแมตก ระบบสงกาลง (Power transmission) การหลอลน (Lubrication) และองคประกอบสนบสนน (Auxiliary units) เพอทาการแบงเปนสวนการประกอบยอย (Sub-assemblies) และระบบรายละเอยดกจรรมการตรวจสอบตามรอบเวลา รวมทงวเคราะหความชารดขององคประกอบในแตละสวนของเครองจกรดวยการใหขอมลทบนทก และประเมนหาจดออนทสงผลตอความชารด ซงสารสนเทศทไดรบจะเปนแนวทางสาหรบการจดทาแผนการปองกน และแกไข (Corrective and preventive actions) สาหรบประเภทของเอกสารทเกยวของกบกจกรรม PM จะประกอบดวย

- ทะเบยนบนทกประวตของเครองจกรทงหมด - แผนกาหนดกจกรรมบารงรกษาเชงปองกนในรอบป - กาหนดการถอดชนสวนตามรอบเวลา - คมอโครงสรางเครอง - เอกสารเกยวกบระบบการจดการบารงรกษาดวยคอมพวเตอร (CMMS) - แบบ (Drawings) และแผนภาพวงจร (Circuit diagrams) ของทกเครอง - บนทกประวตการบารงรกษา - รายการอะไหลสารองทเกยวของทงหมด และแนวโนมปรมาณการใชงาน -One-point lessons

๓๘ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม , พมพครงท ๑ ,

(กรงเทพมหานคร : เอมแอนดอ, ๒๕๔๗) หนา ๑๒๐.

๓๒

-ขอมลแนวโนมการเกดปญหาขดของ (Breakdown occurrence trend) -เอกสารวเคราะห Why – Why และการวเคราะห PM -เอกสารรบรองการสอบเทยบเครอง (Calibration certificate) -คมอการใชงาน และขอแนะนาจากผผลต -กาหนดการสาหรบ TPM๓๙ ๑๐) หลกการบ ารงรกษาดวยตวเอง (Autonomous maintenance) การบารงรกษาดวยตวเอง หรอทเรยกตามภาษญปนวา “Jishu – Hozen” เปนกจกรรม

ของผควบคมเครองทจะดาเนนขนตอนตามวธการกจกรรมกลมยอย เพอยกระดบผลตภาพของเครองจกร และปลปฝงแนวคดการดแลเครองจกรดวยตวเอง โดยมเปาหมายหลก ดงน

-การปองกนการสกหรอของอปกรณการผลต -การเพมความสามารถการตรวจสอบและการบารงรกษา -การปรบปรงระดบทกษะของผปฎบตการ -การปรบปรงความสามารถในการคาดการณ โดยวเคราะหขอมล -การปรบปรงการสอสาร ใหกบผมสวนรวมทกคน๔๐

แนวทางพฒนา และขนตอนสความสาเรจของการบารงรกษาดวยตวเอง ๗ ขนตอน แตกอนทจะดาเนนการพฒนาในแตละขนตอน ควรเตรยมการทเรยกวา Primary step ซงเปนขนตอนทมความหมายสาคญ เพอใหทกคนมความเขาใจถงเหตผล และความจาเปนของกจกรรมการบารงรกษาดวยตวเอง โดยมแนวทางเบองตน ดงน

-การคาดการณอบตเหต และใหการศกษาดานความปลอดภย (Safety education) โดยมการสาธตการเกดอบตเหตจากสภาพของการทางานทไมปลอดภย เชน ไฟฟาซอต เศษผงกระเดนเขาตา เปนตน พรอมระบองคประกอบแตละสวน และปญหาทอาจเกดขน ถาหากมการบารงรกษาทไมเหมาะสม

-จดกลมประชม เพอพจารณาเงอนไขการเสอมสภาพเครองจกร และหาสาเหตการเกดปญหาดงกลาว

-ใหผปฏบตการวาดรปเครองจกรทตวเองรบผดชอบ พรอมระบองคประกอบของแตละสวน และปญหาทอาจเกดขน ถาหากมการบารงรกษาทไมเหมาะสม

วตถประสงคและจดมงหมายของการบ ารงรกษาดวยตนเอง

วตถประสงค จดมงหมาย ๑. สรางความเปนเจาของเครองจกรใหกบพนกงานผครอบครองเครองจกร โดยมการอนญาตใหพนกงานเหลานนปฎบตงาน บรการและบรหารจดการเครองจกรดวย

๑. นาไปสการทางานรวมกนระหวางพนกงานผควบคมเครองจกร กบพนกงานบารงรกษา เพอใหบรรลผลสาเรจในเปาหมายทวๆไป ๒. เพอปรบสภาพเครองจกรอปกรณ และหยดการเรงสาเหตททาใหเครองจกรเสอมสภาพ โดยพนกงานผควบคมเครองจกรตอง

๓๙ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๒๐. ๔๐ โกศล ดศลธรรม, การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, หนา ๑๒๑.

๓๓

ความสามารถของพวกเขาเหลานน ๒. สรางความสมพนธทมประสทธภาพระหวางการบารงรกษาเฉพาะและบคลากรผปฎบต ๓. สรางสภาพทดของเครองจกรดวยวธการตรวจสอบการเสอมสภาพ และเรงฟนฟสภาพของเครองจกร ๔. มอบหมายใหบคลากลทเชยวชาญดานการบารงรกษา มงเนนความคดไปทเทคนคการทางาน และการปรบปรงอปกรณ๔๑

เรยนรดาเนนการในการปฎบตงานดแลรกษาเครองจกรประจาวน งานเหลาน เชน การหลอลน การตรวจสอบความแมนยา การปรบเปลยน การบารงรกษาเลกนอย เปนตน ๓. การบารงรกษาดวยตวเอง ชวยใหพนกงานผควบคมเครองจกรไดเรยนรหนาทของเครองจกร ปญหาทวๆไป และแกไขปญหาทอาจเกดขน รวมทงสามารถปองกน และสบหาสาเหตแหงปญหาสภาพของเครองจกรทผดปกต ๔. เตรยมพนกงานผควบคมเครองจกรรวมกจกรรมกบพนกงานบาร งรกษา และพนกงานฝายวศวกรรมในการปรบปร งประสทธผล และความเชอมนโดยรวมของเครองจกร๔๒

ประโยชนของการบ ารงรกษาดวยตวเอง ๑. มอบหมายใหพนกงานผควบคมเครองจกรเปนเจาของดแลเครองจกร ๒. เพมพนความรใหพนกงานผควบคมเครองจกรเกยวกบเครองจกรทใชงาน ๓. สรางความมนใจในความสะอาด และหลอลนเครองจกร ๔. พนกงานฝายบารงรกษาไมตองดแลเครองจกรทพนกงานผควบคมเครองจกรดแลรบผดชอบอย แตจะตองรบผดชอบในระดบของการซอมทซบซอน หากเกดความเสยหายทพนกงานผควบคมเครองจกรไมสามาถแกไขปรบแตงได๔๓

ทงนในภาคการผลตซงเกยวของกบเครองจกรและคนหรอผรบผดชอบ ทงนในการปฏบตงานพบปญหาทเกดขนในการปฏบตงานและผลกระทบทสงผลตอเนองถงสงแวดลอม๑ ดงน

ปญหาการปฏบตงาน ผลทเกดขนและสงผลตอสงแวดลอม

๑) การไมไดรบการศกษาเพ อสร า งจ ตส าน กแกพน ก ง า น ใน ก า ร ด แ ลเครองจกรอปกรณ

-ความสกปรก และไมเอาใจใสเครองมออปกรณ -โบลต หรอนอตหลวม หรอหายจากเครองมออปกรณ -ตวกรองอากาศสกปรก หรอชารด ซงไมมการเปลยนแปลงหรอทาความสะอาด -สารหลอลนสกปรก ไมไดเปลยนเมอถงกาหนดเวลา -การรวของนามนตด นามนไฮดรอลกส หรอนามนหลอลน -เครองมอวดสกปรกไมสามารถวดไดอยางแมนยา -ปมไฮดรอลกสมเสยงดงผดปกต /เครองจกรสนสะเทอน

๒) ทกษะการทางานตา

การไมเขาใจวธการใชเครองมอวด เวอรเนยร ไมโครมเตอร ซงปลอยใหเกดสนมขนทเครองมอวด -ทาใหขาดความเทยงตรงในการวดตรวจสอบชนงาน -ทาใหชนงานคลาดเคลอนไมแมนยาในการผลต สายพานของเครองจกรหยอนทาใหพลเลยมเสยงดงจากการหมนเสยดส -ทาใหสายพานรอนและไหมได ซงสงผลใหความเรวของรอบพลเลย ไมไดตาม

๔๑ เรองเดยวกน, หนา ๑๗. ๔๒ ดรายละเอยดใน โกศล ดศลธรรม,งานบ ารงรกษาทวผลโดยทกคนมสวนรวม, หนา ๕๓-๕๔. ๔๓ เรองเดยวกน, หนา ๕๒.

๓๔

ขอกาหนดของเครองจกร และทาใหผลตภณฑ เสยหายได ๓) มาตราฐานการผลตไมเพยงพอ

ลกษณะน เกดขนจากสภาพโดยรวมของเครองจกรไมด ตวอยาง เชน การทางานของปมลม ซงทาหนาทในการจายลมไปยงระบบการผลตภายในโรงงาน ซงตองทาการควบคมแรงดนทใชในการผลต แตพนกงานดแลปมลมปลอยใหปมลมทางานโดยขาดการดแลรกษาทาใหนามนหลอลนไมเพยงพอในการหลอลนปม และปมมเสยงดงจากการเสยดส ซงสงผลใหกาลงในการผลตทาการผลตลมไดไมเตมทตามตราฐานทตงไว และสงผลไปยงกระบวนการผลตไดไมเตมทสงผลเสยใหการผลตไมไดคณภาพเชนกน

๔) กระบวนการผล ตสนคาหรอผลตภณฑไมด

การไมมมาตราฐานในการเคลอนยายสนคา หรอผลตภณฑ ในกระบวนการผลต พนกงานผควบคมเครองจกรไมไดตระหนกในการเคลอนยายผลตภณฑ ทาใหผลตภณฑเสยหาย หรอตองนากลบมาทาซาอก ตวอยางเชน สายพานลาเลยงผลตภณฑ ซงเกดการชารดเสยหาย หากนาผลตภณฑวางและปลอยใหสายพานลาเลยงอาจทาใหผลตภณฑตกลงพนซงเปนผลกระทบจากระบบสายพานลาเลยงชารด ทาใหผลตภณฑมรอยตาหน นากลบไปทาซาหรอเสยหายใชงานไมได

๕) สภาพแวดลอมในการทางานไมด

ทาใหเกดอบตเหตแกพนกงานผควบคมเครองจกร หรอเพอนรวมงาน ซงสภาพแวดลอมในการทางานไมด เชน --ระบบแสงสวางไมเพยงพอ -เสยงดงเกนมาตราฐาน ,ฝนละอองมากเกนมาตราฐาน -ความรอนสงเกนไป ไมมอากาศถายเทภายในโรงงานอยางเพยงพอ

ทงนทกษะทใชในการบารงรกษาดวยตวเอง ม ๓ ดาน ดวยกน ไดแก ๑) รวธแยกแยะระหวางสภาวะปกตกบสภาวะผดปกตของเครองจกร ๒) รวธสรางความมนใจใหเครองจกรอยในสภาวะปกต ๓) รวธตอบสนองอยางรวดเรวเมอพบวาเครองจกรผดปกต๔๔ นอกจากน ทกษะสาหรบพนกงานควบคมเครองจกรกนบวามความสาคญ เกยวของกบ

ความสามารถในการสบหาสาเหต แกไข และปองกนความผดปกตของเครองจกร รวมถงการปรบปรง และเขาใจในสงสาคญ ดงตอไปน

๑) การหลอลนอยางเหมาะสม รวมถงการแกไขวธการหลอลน และวธตรวจสอบการหลอลน

๒) ทาความสะอาดแบบตรวจสอบ และวธทาความสะอาดอยางเหมาะสม ๓) ปรบปรงอปกรณเพอลดจานวนของฝนผง และปองกนการสะสม ๔) ปรบปรงการทางาน และกระบวนการบารงรกษาเพอปองกนความผดปกต และ

อานวยความสะดวกในการสบหาสาเหต ไดอยางรวดเรว ความสามารถในการเขาใจหนาทของเครองจกร และกลไกลตางๆ และความสามารถใน

การสบหาสาเหตของความผดปกต ๑) รวาอะไรทตองคนหาเมอทาการตรวจสอบกลไกตางๆ

๔๔โกศล ดศลธรรม,งานบ ารงรกษษทวผล โดยทกคนมสวนรวม, พมพครงท ๑, (กรงเทพมหานคร: ซ

เอดยเคชน,๒๕๔๗) หนา ๕๔.

๓๕

๒) ใชเกณฑทเหมาะสมเพอตดสนความผดปกตของเครองจกร ๓) เขาใจความสมพนธระหวางสาเหตเฉพาะ และความผดปกต ๔) รวธการสรางความเชอมนเมออปกรณตองมการหยดซอมชวคราว ๕) สามารถวนจฉยสาเหตบางชนดของความเสยหาย ความสามารถทจะเขาใจควสามสมพนธระหวางอปกรณ คณภาพ และความสามารถ

เพอพยากรณปญหาในดานคณภาพ และสบหาสาเหตเหลานน ๑) รวธการนาการวเคราะหทางกายภาพของปญหา ๒) เขาใจความสมพนธระหวางขอกาหนดคณภาพของผลตภณฑ และหนาทกลไกของ

อปกรณ ๓) เขาใจชวงพกดความเผอในเรองความแมนยาเพอทาการวดความแมนยาเหลานน ๔) เขาใจสาเหตของเสยดานคณภาพความสามารถในการทางานซอม ๕) ความสามารถในการเปลยนชนสวน ๖) เขาใจในการใชงานของชนสวน ๗) ความสามารถในการสรปสาเหตของเครองจกรเสย ๘) ความสามารถในการใชมาตราการฉกเฉน ๙) ความสามารถในการชวยเหลอในการซอมยกเครอง๔๕ โดยสรป การกระตนใหพนกงานทางานใหโดยเตมใจนน จาเปนทจะตองใหความสาคญ

กบการใหความยดหยนในเรองของเวลาการทางาน และอสระในการตดสนใจทางานดวยตวเอง เพอใหเกดกระบนการมสวนรวมในองคกรอยางประสบความสาเรจ

๑๑) สายสมพนธการท างานรวมกนขององคกรในการใชเทคนค TPM กลาวไดวา การบารงรกษาทวผลโดยการมสวนรวม จะเกยวของมากกบฝายซอมบารง ซง

หนาทของฝายซอมบารง ไดแก ฝายงานบารงรกษาจะรบผดชอบสาหรบการวางแผน การจดทากาหนดการ และการดาเนนการตามใบสงงาน ใหเสรจสนภายในระยะเวลาทกาหนด งานดงกลาวไดรวมถง การบารงรกษาเชงคาดการณ และการบารงรกษาเชงปองกน รวมทงงานแกไข ทไดรบการอนมตจากฝายวศวะกรรม ดงนน การวางแผนจงตองเกยวของกบการจดการทรพยากร ทจาเปนตอการซอมบารงใหเสรจสนในระยะเวลาอนสน ดวยคาใชจายทตา แตถาหากงานทแจ งซอมตาม work order ไมสามารถดาเนนการเสรจสนตามเวลาทกาหนด กเปนความรบผดชอบของฝายวางแผนในการตรวจสอบ ตดตามและทาการแจงเตอนตอผเกยวของ รวมทงมอบหมายงานทกาหนดในแผน เพอจดสรรการใชทรพยากรอยางเหมาะสม ดงเชน ชวโมงการทางานของชางบารงรกษา ไดถกจดสรรเพอแจกจายใหกบงานบารงรกษาเชงปองกน และการบารงรกษาเชงคาดการณ สาหรบชวโมงทางานแตละคนทเหลออยกเปนชวโมงบารงรกษา (maintenance hour) ทสามารถกาหนดตองานทคางปจจบน ดงนน การระบกาหนดการ จงมกแสดงดวยคาถาม ดงน มงานอะไรบางในการบารงรกษา

๔๕โกศล ดศลธรรม, งานบ ารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม, พมพครงท ๑, (กรงเทพมหานคร: ซ

เอดยเคชน,๒๕๔๗) หนา ๕๔-๕๕.

๓๖

อปกรณหรอโรงงาน งานอะไรทมความสาคญสงสด เมอไหร ทเครองจกรมความพรอมเดนเครอง เมอไหร ททรพยการหรอสงอานวยความสะดวกมความพรอมนอกจากน ฝายบารงรกษายงรบผดชอบตอการแจงเตอนฝายผลตของงานคางปจจบน นอกเหนอจากงานทรบผดชอบ ดงทกลาวมาในขางตน สวนฝายผลตจะสนบสนนการบารงรกษาในการจดตารางเวลา โดยระบงานทสามารถดาเนนการได และจดสรรเวลาการหยดเครองจกร เพอใหพรอมตอการดาเนนกจกรรมบารงรกษา๔๖

สรปไดวา เทคนคการบารงรกษาทวผลโดยการมสวนรวม เปนระบบทตองอาศยความรวมแรงรวมใจ การทาความเขาใจในการนาระบบมาใช การเรยนรเขาใจการบารงรกษาดวยตนเองจาเปนตองถกถายทอดและปลกฝงใหเกดขน ทงหลายทงมวลกเพอใหองคกรสามารถผลตสนคาทมคณภาพมาตรฐาน และมระบบการดแลเครองจกรผลจากสายการผลตในการขจดเสยของเสยจากโรงงานตองไมสรางความเสยหายใหกบสงแวดลอม ซงขนตอนในการพฒนาการบารงรกษาดวยตวเอง มรายละเอยด สรปไดดงน๔๗

ตารางท ๒.๓ : ขนตอนในการพฒนาการบารงรกษาดวยตวเอง

ตารางท ๒.๓ : ขนตอนในการพฒนาการบารงรกษาดวยตวเอง (ตอ)

๔๖ โกศล ดศลธรรม,การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม , พมพคร งท ๑ , (กรงเทพมหานคร: เอมแอนดอ,๒๕๔๗) หนา ๑๒๓ - ๑๒๔.

๔๗ เรองเดยวกน, หนา ๕๙-๖๓.

ขนตอน เปาหมาย จดเนน

๑.เรมตนทาความสะอาด

“การทาความสะอาด คอ การตรวจสอบ” -ขจดส ง สกปรกท งหมด และปอ งก นการ เร ง ใหเสอมสภาพ -ระบปญหาทซอนเรนอย ทาใหปรากฏชด โดยการทาความสะอาด และแกไขปญหาเหลานน -สรางความคนเคยกบอปกรณ และตองรสกไวตออปกรณ -คดแยกปญหาเปนกลม เรยนรทกษะการเปนผนา

-พนกงานเรยนรการทาความสะอาด คอ การตรวจสอบ และผลทได ทาใหอปกรณไดรบการขดถ สะอาด สดใส

ขนตอน เปาหมาย จดเนน ๒ .จ ดการปญหาท เ ป นสาเหต ททาใหอปกรณสกปรก

-ปองกนการฟงกระจายของฝนผง โดยจากดพนท -ขจดสาเหตททาใหอปกรณสกปรก ปองกนการฟงกระจายของสงสกปรกและสงเจอปนอนๆ -ปรบปรงความเชอมนของอปกรณ โดยกาจดสงสกปรกจาการเกาะตด หรอสะสมบนอปกรณ -เตมไปดวยความปลมปต เมอมการดาเนนการปรบปรง

-ขณะทาการปรบปรงบ า ร ง ร กษาอปกรณ พนกงานไม เพยงแตรสกวาเปนเพยงวธการปรบปรง แตตองเตรยมก จกรรมต า งๆ เพ อปร บปร ง สภาพของ

๓๗

ตารางท ๒.๓ : ขนตอนในการพฒนาการบารงรกษาดวยตวเอง (ตอ)

อปกรณอกดวย ๓.ปรบปรงพนท ซงยากตอการทาความสะอาด

“ยากในการทาความสะอาด หมายถง ยากในการตรวจสอบ” -การทาความสะอาด และการหลอลนตองใชเวลาใหสนลง -พฒนาความสามารถในการบาร งรกษา ผานการปรบปรงการทาความสะอาด และการหลอลน -เรยนรวธการบรหารจดการอยางโปรงใส ผานการควบคมดวยสงทมองเหนไดงาย -เตมไปดวยความปลมปต เมอมการดาเนนการปรบปรง

-ขณะทาการปรบปรง การบารงรกษาอปกรณ พนกงานไม เพยงแตรสกวาเปนเพยงวธการปรบปรง แตตองเตรยมก จกรรมต า งๆ เพ อปร บปร ง สภ าพของอปกรณดวย

๔.กจกรรมตางๆ ในการจ ดท า ม าต ร า ฐ านกา รบารงรกษา

“การตดสนใจอยางหนกแนน และการยดมนอยางเครงครด” -ควบคมองคประกอบทสาคญสามดาน ในการปองกนการเสอมสภาพ การทาความสะอาด การหลอลน และการกวดแนนโบลต -รางกฏขอบงคบมาตราฐานเกยวกบงานทาความสะอาด งานหลอลน และการตรวจสอบ -เรยนรสงสาคญของการดารงรกษาคณภาพผานทมงาน (บทบาทของแตละบคคลในกลม)

-รางมาตราฐาน และม า ต ร า ก า ร แ ก ไ ข ปรบปรงกระบวนการ พนกงานตองเรยนรวา บคลากร ผซ งทาการดารงรกษาอปกรณทต อ งท า ด า เน นกา ร และบงคบใหเปนการต ด ส น ใ จ ใ น ก า รบ า ร ง ร กษา ซ ง เ ป นหน าท ขอ งพน ก งานเหลานน

๕ .พฒนาทกษะในการตรวจสอบทวๆไป

“พนกงานมจตสานกในการดแลอปกรณ และสามารถจดการสภาพของอปกรณได” -เรยนรวธการระบสภาพการทางาท เหมาะสมของอปกรณ และกลายเปนทกษะในวนจฉย -ทางานกบชางเทคนคฝายบารงรกษา เพอพฒนาทกษะในการรกษา -องคประกอบทสาคญสามดาน สาหรบปองกนการเสอมสภาพ -ปฎบตการตรวจสอบทวๆ ไปกบชนสวนทสาคญของอปกรณ เพอเปลยนชนชนสวนทสกหรอ และปรบปรงความเชอมนของอปกรณ -แกไขดดแปลงอปกรณเพอใหงายตอการตรวจสอบ (และบารงรกษา) -พฒนาความรสกของการเปนผนาใหดขน และพฒนาสมาชกโดยการเรยนรจากพนกงานทมประสบการณทมากกวา

-พน ก ง า น ผ ค ว บ ค มเ ค ร อ ง จ ก ร เ ร ย น รจดสาคญในการบรหารจ ด ก า ร อ ป ก ร ณทงหลายผานการศกษา กา รปร บปร งท กษะทงหลายผานการฝกฝน และยนยนระดบของความสาเรจ ผานการทดสอบ

๓๘

จากทกลาวมาในขางตน อาจสรปไดวา แนวคด การบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวน

รวม เปนขนตอน กระบวนการ บารงดแลทาความสะอาดรกษาสภาพของเครองจกร ของพนกงานทใชงานเครองจกร ดวยตวเอง ใหอยในสภาพทสมบรณเปนประจาทกวน เพอลดโอกาสในการเกดปญหาตางๆของเครองจกรใหนอยลง ซงปญหาเหลานน อาจทาใหเกดผลกระทบตอไลนการผลตสนคา และอาจทาใหเกดปญหานาเสยขน นอกจากน ยงชวยสงเสรม ปลกจตสานก ความรบผดชอบ และความตองการมสวนรวม ในการปองกน วเคราะหปญหา และซอมแซมเครองจกรในเบองตน ไดดวยตวเอง อนเปนการเพมศกยภาพในตวเองของพนกงาน ผดแลเครอง และเปนประโยชนอยางยงตอการพฒนา

ขนตอน เปาหมาย จดเนน ๖.ปฎบตการ ตวจสอบดวยตวเอง

“ใหการศกษาแกสมาชก เพอสรางความตระหนกในการดแล และจดสภาพของอปกรณ” -ใชรายการตรวจสอบ และมาตราฐานเกยวกบขนตอนอยางมประสทธภาพ -ปรบปรงความเชอมนในการทางานอยางถกตอง ความผดปกต และการกระทาแกไขอยางเหมาะสม -ใหความอสระโดยการสรางรายการของการตรวจสอบขนเอง

-หมน เว ยนพนกงาน เพ อท า ก ารทดสอบความเขาใจ และการยดมนจดสาคญในการตรวจสอบ

๗.จดทาใหเปนระบบ และบรหารจดการสถานททางาน

“บรหารจดการโรงงาน การจดทามาตราฐาน และการจดการสภาพอปกรณ” -รบรองคณภาพ และความปลอดภย โดยการจดทามาตราฐานโรงงาน กรรมวธการดแลความสะอาด และการปรบปรงการเพมผลผลต -การจดทามาตรฐานจานวน และการเกบรกษา กระบวนกระบวนการทางานวตถดบ ผลตภณฑ อะไหล อปกรณ จบยดชนงาน และเครองมอตางๆ -ทาใหการบรหารจดการบารงรกษางายขน โดยการดาเนนระบบทควบคม และเหนไดอยางชดเจน -ยกมาตราฐาน และมนใจวาตองยดมนมาตราฐานทสงกวา

-ข นตอนน เ น นการจดทามาตราฐานของกฏขอบงคบ และการควบคมการปรบปร งมาตราฐาน และใชการควบคม ทเหนไดงาย เพอทาใหการจดการบารงรกษางายขน

๘.มงมนการบรหารจดการดวยตนเอง

-ทางานรวมกนดวยการปรบปรง ซงจะชวยทาใหบรษทบรรลเปาหมาย -รวบรวม และวเคราะหขอมลอปกรณ ดวยการมงไปยงการปรบปร งความเ ชอม น ความสามารถในการบารงรกษา และความสามารถในการทางาน -มงมนเพอการปรบปรงตอเนอง -เรยนรในการบนทก และวเคราะหขอมลอปกรณ และทาการซอมอปกรณอยางงาย “ปฎบตการกจกรรมตางๆ ในการปรบปรง และทาใหนโยบายของบรษทไดผลยงขน”

-กจกรรมของพนกงานผควบคมเครองจกรจะถ กก าก บตรวจสอบ เพอความสอดคลองกบเปาหมายของบรษท

๓๙

ศกยภาพขององคกรอยางยงยนตอไป จากการทบทวนแนวคด และงานวรรณกรรมทเกยวของกบ การบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ผวจยพบวา การนาแนวคด การบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) มาประยกตใช โดยใหความสาคญกบเสาตนตางๆ เพอใหการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ประสบความสาเรจในองคอยางแทจรงนน มขนตอน ดงตอไปน

ตารางท ๒.๔ : ปจจยทชวยสงเสรม และควรใหความสาคญ เพอให การบารงรกษาทวผลททกคนม

สวนรวม (TPM) มโอกาสสาเรจมากยงขน

ล าดบท ปจจยทชวยสงเสรม และควรใหความส าคญเพอให การบ ารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) มโอกาสส าเรจมากยงขน

๑. การมสวนรวมของพนกงานในการดาเนนกจกรรม ๒. ความพรอมของพนกงานในการปฏบตงาน ๓. การปรบปรงประสทธภาพโดยรวมของเครองจกร (OEE)

ผวจยสรปใหเหนภาพรวมวา หากตองการทจะทาให การบารงรกษาทวผลททกคนมสวน

รวม (TPM) ประสบความสาเรจ จาเปนทจะตองใหความสาคญในสามดาน คอ การปรบปรงประสทธภาพโดยรวมของเครองจกร (OEE), การมสวนรวมของพนกงานในการดาเนนกจกรรมและความพรอมของพนกงานในการปฏบตงาน ในสวนของขอท ๑ นน สามารถทาการวเคราะหไดดวยใชแนวคดการมสวนรวม สวนในขอ ๒ และ ๓ สามารถวเคราะห ไดจากหลกเสาทง ๘ ตนของ TPM ดงตาราง ทไดทาวเคราะหปจจยหลก และปจจยรอง ทมสวนเกยวของในการนาไปสความสาเรจของ การบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ดงตอไปน

ตารางท ๒.๕ : ปจจยหลก และปจจยรอง ทชวยชวยสงเสรมใหการบารงรกษาทวผลททกคนมสวน

รวม (TPM) ประสบความสาเรจ

ล าดบท ล าดบความส าคญของเสาหลก TPM ทง ๘ ตน

ปจจยรองทน ามาประยกต ใชชวยสงเสรมความส าเรจ

๑. เสาตนท ๒ การบารงรกษาดวยตนเอง

-ความมงมนของผบรหารระดบสง -การผลกดนกจกรรมของเครองจกรตนแบบ -การจดสรรเวลาในการทากจกรรมบารงรกษาดวยตวเอง

๒. เสาตนท ๑ การปรบปรงเฉพาะเรองเพอ

การผลตทมประสทธภาพ

-ความเอาใจใสในการบารงรกษาเครองจกรของพนกงานในฝายผลต -การตดตามความคบหนาในการทา Kaizrn ทมประสทธผล -ลดเวลาในการทาความสะอาดเครองจกร ดวยการปรบปรงพนท ใหเขาถงในการทาความสะอาด และ

๔๐

ซอมบารง ไดอยางสะดวกมากขน ๓. เสาตนท ๓

การดาเนนกจกรรมการบารงรกษาตามแผน

-ระบบการจดเกบขอมลตางๆ ของเครองจกรทมประสทธภาพ -ปรบปรงทกษะ และเพมความรใหแกพนกงานซอมบารง -แบ งประ เภท และจ ดล าด บความส าคญของเครองจกร

๔. เสาตนท ๖ การฝกอบรมเพอเพมทกษะความชานาญของฝายผลต

และฝายซอมบารง

-การจดทาแผนการฝกอบรม (Training Road Map) ทชดเจน -การเสรมสรางบรรยากาศใหพนกงานมการพฒนาตนเอง -การนา Rander Chart มาใชวดระดบ และกระตนพนกงาน

๕. เสาตนท ๘ การควบคมเกยวกบความปลอดภย และสงแวดลอม

-การอบรมพนกงานใหมความร ความเขาใจเกยวกบอบตเหต -การประเมนความเสยง (Risk Assessment) เพอลาดบความสาคญของปญหา -การตรวจสอบ ตดตามและแกไขคาตางๆ ทางดานสงแวดลอมอยางเขมงวด

๖. เสาตนท ๔ การดาเนนกจกรรมบารงรกษา

คณภาพ

-การวเคราะห และสาเหตทแทจรงของปญหา -การปรบปรงทกษะและเพมความรใหพนกงาน

๗. เสาตนท ๕ การดาเนนกจกรรมการ

ควบคมดแลขนตน

-การปะยกต ใ ชระบบ MP (Maintenance Prevention) -การปรบปรงทกษะ และใหความรแกพนกงาน -การปรบปรงระบบทมประสทธภาพ เพอใชในการพจารณาผลตภณฑใหม

๘. เสาตนท ๗ การปรบปรงประสทธภาพทาง

ฝายสานกงาน

การจดตงพนทตนแบบ -การปรบปรงทกษะ และใหความรแกพนกงาน -การประชมกลมยอย

กลาวโดยสรป การบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) เปนหลกการจดการทชวยทา

ใหโรงงานอตสหากรรม สามารถดาเนนกจกรรมไดอยางมประสทธภาพ และปราศจากปญหาดานสงแวดลอม อยางไรกตาม การบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม ยงมจดออนในการชกจงใจใหพนกงาน “เขามามสวนรวม” และ “การแกปญหาความขดแยง” ในกระบวนการทางานรวมกนของ

การบารงรกษาดวยตวเอง มจดมงหมายอยทการปรบสภาพของเครองจกร อปกรณ และหยดสาเหตททาใหเครองจกรเสอมสภาพ โดยพนกงานผควบคมเครองจกร เปนผดาเนนการตามขนตอนของการบารงรกษาดวยตนเอง ซงนาไปสการทาใหของเสยของเครองจกรเปนศนย โดยสงผลใหองคกรประหยดงบประมาณในการดแล ซอม และเปลยนอะไหลใหกบเครองจกรอปกรณ ซงสงผลใหลดตนทนในการผลต ทาใหการผลตสนคา หรอผลตภณฑมคณภาพ และยงตองดาเนนการปรบปรง

๔๑

บารงรกษาดวยตวเองอยางตอเนอง ทงนจะเหนวาเทคนคการบารงรกษาทวผลโดยการมสวนรวม สงสาคญคอเรองของสามญสานกของผทางานหรอพนกงานองคกรในสวนททาหนาทรบผดชอบและเกยวของ และการจะขบเคลอนใหระบบ TPM เกดประสทธภาพสงสด ควรตองหนมาศกษาวธการทจะพฒนาจตสานกของพนกงานองคกร และแนวทางการทางานรวมกนของทกฝายทเกยวของ ซงไมอาจหลกหนปญหากระทบทงหรอความขดแยงทตองเกดขนได ผวจยเหนวาการนาหลกธรรมทางพระพทธศาสนา ซงมหมวดธรรมทสามารถนามาประยกตในการแกปญหาองคกรและสรางการมสวนรวม เรยกวา พทธสนตวธ สามารถเปนเครองมอหนงทชวยทาใหระบบ TPM สามารถเปน TPM ทเตมประสทธภาพ

๒.๑.๔ แนวคดพทธสนตวธในการรวมแกไขปญหาองคกร ทงน ภายในองคกรตางๆ ยอมประกอบดวยหมคนจานวนมาก ทรวมตวกนทางาน และม

ความรบผดชอบในแผนก ในฝายตางๆ ทแตกตางกนออกไป อยางไรกตาม เมอมการรวมตวกนของมนษย ทมพนฐานดานลกษณะนสย ใจคอ และความตองการทแตกตางกน ยอมมโอกาสทเกดความขดแยงขนไดงาย ซงความขดแยง เปนสงทสามารถเกดขนไดกบคนทกระดบในองคกร ซงผวจย ใหความสนใจในการนาเอา แนวคดพทธสนต เขามาเปนเครองมอทางธรรม เพอชวยในการแกไขปญหาองคกร โดยใชกรอบหลกสาราณยธรรม และหลกอปรหานยธรรม ดงตามทจะไดอธบายตามลาดบ ดงตอไปน

๑) แนวคดพนฐานเกยวกบความขดแยง เมอมนษยมการรวมกลมกน อาจทาใหเกดความขดแยงขนระหวาบคคล กลม หรอองคกร

กบชมชนได เชนเดยวกบในกรณความขดแยงระหวางโรงงานเถาแกนอย กบชมชนหม ๔ ตาบลหนาไม ทกาลงเกดความขดแยงขน ดงนน การศกษาแนวคดของความขดแยง จงเปนหนงในหนทางใหเขาใจปญหา เพอทจะไดนาไปสการแกไขอยางตรงจด

พระมหาหรรษา ธมมหาโส(นธบณยากร) ไดทาการสรปความหมายของความขดแยง ออกไดเปน ๒ ความหมายหลก กลาวคอ ความหมายในแงบวก และความหมายในแงลบ ดงน

๑) ความหมายของความขดแยงในแงบวก หมายถง ความขดแยงทกอใหเกดความสรางสรรค และกอใหเกดผลดตอตนเอง องคกร และสงคม ทงในแงของทศนคต และพฤตกรรม ในบางครง เมอเกดความขดแยงแลว กสามารถทจะหาทางออกในเชงสมานฉนท

๒) ความหมายของความขดแยงในแงลบ หมายถง ความขดแยงทกอใหเกดผลสย และบรรยากาศทไมดตอตนเอง องคกร และสงคม อนเปนการสะทอนรปลกษของความ “รนแรง” ไมวาจะเปนการดากน การทะเลาะววาท ทารายรางกาย และทาสงครามประหดประหารกน๔๘

ดงนน รายละเอยดของความขดแยง จงเปนหนงในมต ทจาเปนจะตองทาความเขาใจในสาเหต เพอใหเกดความเขาใจ จนกระทงนาไปสการปรบปรงแกไข เพอใหสามารถอยรวมกนในสงคม อยางราบรน และสนตสข อยางยนยาวสบตอไป

๔๘พระมหาหรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร) .๒๕๕๔, พทธสนตวธ การบรณาการหลกการและ

เครองมอจดการความขดแยง , (กรงเทพมหานคร : เซนจร), หนา ๒๓ .

๔๒

๒) แนวคดพนฐานเกยวกบพทธสนตวธ ผทใหความหมายของคาวาพทธสนตวธ คอ พระมหาหรรษา ธมมหาโส, รศ.ดร. ซงได

ศกษาแนวคดการจดการความขดแยง เครองมอจดการความขดแยงในทางพระพทธศาสนา และไดนาเสนอความหมายของคาวา พทธสนตวธ” หรอ “สนตวธเชงพทธ” นน หมายถง “วธ ขอปฏบต หรอชดของวธอยางใดอยางหนงทพระพทธเจา หรอเหลาสาวกของพระองคไดใชเปนเครองมอในการจดการความขดแยงอยางสนต” ซงคาวา “จดการอยางสนต” หมายถง “การใชวธ ขอปฏบต หรอชดของวธทกชนดทมอยเขาไปจดการความขดแยงโดยไมใชความรนแรง หรอปราศจากความรนแรงทงทางตรงและทางออม”๔๙ และไดแบงประเภทของพทธสนตวธออกเปน ๓ ประเภทใหญ กลาวคอ (๑) พทธสนตวธในฐานะเปนเครองมอในการจดการความขดแยง (๒) พทธสนตวธในฐานะเปนเครองมอในการดาเนนชวต (๓) พทธสนตวธในฐานะเปนเครองมอในการเรยกรองความตองการ

สาหรบงานวจยนไดมงหมายทจะศกษาแนวคดพทธสนตวธในฐานะเครองมอจดการความขดแยง ซงพระมหาหรรษา ธมมหาโส ไดนาเสนอประเดนไว ๓ ประเดน คอ พทธสนตวธในการจดการความขดแยงเชงรก พทธสนตวธในการจดการความขดแยงเชงรบ และพทธสนตวธในการจดการความขดแยงแบบคขนาน ซงในทศนะของผวจยมองวา แนวทางในการนาหลกพทธสนตวธมาใชเพอใหเกดการมสวนรวมและชวยเสรมใหระบบการบารงรกษาทวผลโดยการมสวนรวมมประสทธภาพยงขน แนวคดพทธสนตวธเชงคขนาน ซงมทงชดหลกธรรมทเปนแนวคดเชงรก และเชงรบ นาจะสอดคลองกบบรบทการทางานขององคกร ซงคขดแยงในการทางานเกดขนไดหลายกรณ ดงนนในงานวจยน ไดนาเสนอพทธสนตวธทชวยเสรมสรางการมสวนรวมในองคกรไว ๓ หลกธรรม กลาวคอ หลกสาราณยธรรม หลกอปรหานยธรรม และหลกอรยสจ ๔

๓) อรยสจ ๔ การวจยในครงน ผวจย ไดนาอรยสจ ๔ อนเปนหลกธรรมแหงปญญาในการคนหาสาเหต

ของปญหานาเสยจากโรงงานเถาแกนอย การวเคราะหปญหา การคนหาวธการทเหมาะสมในการแกไขปญหา ซงนาไปสการประยกตนามาใชรวมกบหลกพทธสนตอนๆ อนไดแกสารณยธรรม และอปรหารยธรรม ในการแกไขปญหานาเสย และความขดแยงทงภายใน และภายนอกขององคกรอยางยงยนมากยงขน

พจนานกรมพทธศาตร ฉบบประมวลศพท ใหความหมาย อรยสจ หมายถง ความจรงของพระอรยะ ความจรงททาคนใหเปนพระอรยะ ม ๔ อยาง คอ ทกข (หรอ ทกขสจจะ) สมทย (หรอ สมทยสจจะ) นโรธ (หรอ นโรธสจจะ) มรรค (หรอ มคคสจจะ) เรยกเตมวา ทกข (อรยสจจ) ทกขสมทย(อรยสจจ) ทกขนโรธ(อรยสจจ) และทกขนโรธคามนปฏปทา (อรยสจจ)๕๐

๔๙ เรองเดยวกน , หนา ๒๓. ๕๐ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท พมพครงท ๑๐

พ.ศ. ๒๕๔๖ [ออนไลน]แหลงทมา:http://84000.org/tipitaka/dic/v _seek.php? text=%CD%C3%D4%C2% CA%D1%A8+%F4&original=19[๓ ก.พ.๒๕๖๑].

๔๓

หลกอรยสจ ๔ ทรงแสดงไวหลายทในคมภรพระไตรปฎก สวนใหญทรงแสดงใหเหนถงความสาคญของอรยสจ ๔ นเปนเครองมอททาใหพนจากวฏฏะสงสาร หรอการเวยนวายตายเกด ดงพระสตรเรองอรยสจ ๔ ในมหาปรนพพานสตร ความวา

“. . .ภกษทงหลาย เพราะไมรแจงแทงตลอดอรยสจ ๔ ประการ เราและเธอ ทงหลายจงเทยวเรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางน อรยสจ ๔ ประการ อะไรบาง คอ

๑. เพราะไมรแจงแทงตลอดทกขอรยสจ เราและเธอทงหลายจงเทยว เรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางน

๒. เพราะไมรแจงแทงตลอดทกขสมทยอรยสจ เราและเธอทงหลาย จงเทยวเรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางน ๓. เพราะไมรแจงแทงตลอดทกขนโรธอรยสจ เราและเธอทงหลายจง เทยวเรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางน ๔. เพราะไมรแจงแทงตลอดทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ เราและเธอทงหลาย จงเทยวเรรอนไปตลอดกาลยาวนานอยางน

ภกษทงหลาย เราและเธอทงหลายไดรแจงแทงตลอดทกขอรยสจ เราและเธอ ทงหลายไดรแจงแทงตลอดทกขสมทยอรยสจ เราและเธอทงหลายไดรแจงแทงตลอด ทกขนโรธอรยสจ เราและเธอทงหลายไดรแจงแทงตลอดทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ เราและเธอทงหลายถอนภวตณหาไดแลว ภวเนตต สนไปแลว บดนภพใหมไมมอก”๕๑

ในพระสตรทเรยกวา ขนธสตร ไดมการกลาวเกยวกบ อรยสจ ๔ ซงพระพทธเจาไดทรงแสดงธรรมเอาไว ในคมภยรทางพระพทธศาสนา เปนหลกธรรม ๔ ประการ อนไดแก ๑. ทกขอรยสจ ๒. ทกขสมทยอรยสจ ๓. ทกขนโรธอรยสจ และ ๔. ทกขนโรธคามนปฎปทาอรยสจ๕๒ และในพระสตรเดยวกนน ไดแสดงองคประกอบของอรยสจ ๔ ไววา

ทกขอรยสจ เปนอยางไร คอ ควรกลาวไดวา ทกขอรยสจนน ไดแก อปาทานขนธ ๕ ประการ อปาทานขนธ ๕ ประการ อะไรบาง คอ ๑. รปปาทานขนธ ฯลฯ ๕. วญญาณปาทานขนธ นเรยกวา ทกขอรยสจ

ทกขสมทยอรยสจ เปนอยางไร คอ ตณหาอนทาใหเกดอก ประกอบดวยความเพลดเพลนและความกาหนด มปกตใหเพลดเพลนในอารมณนน ๆ คอ กามตณหา ภวตณหา วภวตณหา นเรยกวา ทกขสมทยอรยสจ

ทกขนโรธอรยสจ เปนอยางไร คอ ความดบตณหาไมเหลอดวยวราคะ ความสละ ความสละคน ความพนความไมอาลยในตณหา นเรยกวา ทกขนโรธอรยสจ

ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ เปนอยางไร คอ อรยมรรคมองค ๘ นแล ไดแก ๑. สมมาทฏฐ ฯลฯ ๘.สมมาสมาธ นเรยกวา ทกขนโรธคามนปฏปทาอรยสจ

๕๑ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๕๕/๙๙-๑๐๐. ๕๒ ส.ม. (ไทย) ๑๙/๑๐๘๓/๕๙๘-๕๙๙.

๔๔

กลาวไดวา หลกอรยสจ ๔ เปนหวใจคาสอนสาคญทพระพทธเจาทรงคนพบและพสจนดวยพระองคเอง พรอมกบชกชวนใหผอนไดปฏบตตาม จดหมายปลายทางทสาคญคอ การสนสดแหงทกข หรอการเขาถงพระนพพาน หากพจารณาขอธรรมทง ๔ ขอ จะเหนวาเปนหลกธรรมทสามารถนามาใชในการดาเนนชวตทงในแงของวถโลกและวถธรรม เปนการสะทอนใหเหนถงปญญามนษยในการพจารณาปญหาและหาหนทางในการแกปญหาทมปญญา กลาวคอ การรวาปญหาคออะไร อะไรเปนเหตแหงปญหา ทสนสดของปญหา และหนทางในการแกปญหานน ซงประเดนสาคญทในงานวจยนใหความสนใจเพมเตม คอ หนทางในการแกปญหา หรอ อรยมรรคมองค ๘ ซงในคมภรพระไตรปฎกมหลายพระสตรททรงแสดงรายละเอยดเกยวหลกอรยมรรคมองค ๘ ไว ผวจยไดยกตวอยางพระสตรเรยกวา วภงคสตร๕๓ ซงไดแจกแจงอรยมรรค ๘ ไวโดยละเอยด ดงน

ตารางท ๒.๖ : แจกแจงความหมายของอรยสจ ๔

อรยมรรคมองค ๘ ความหมาย ๑. สมมาทฎฐ

ความรในทกข ความรในทกขสมทย (เหตเกดทกข) ความรในทกขนโรธ (ความดบทกข) ความรในทกขนโรธคามนปฏปทา (ขอปฏบตทใหถงความดบทกข)

๒.สมมาสงกปปะ

ความดารในเนกขมมะ (การออกจากกาม) ความดารในอพยาบาท (ความไมพยาบาท) ความดารในอวหงสา (การไมเบยดเบยน)

๓. สมมาวาจา เจตนาเปนเหตเวนจากมสาวาท (พดเทจ) เจตนาเปนเหตเวนจากปสณาวาจา (พดสอเสยด) เจตนาเปนเหตเวนจากผรสวาจา (พดคาหยาบ)เจตนาเปนเหตเวนจากสมผปปลาปะ (พดเพอเจอ)

๔. สมมากมมนตะ เจตนาเปนเหตเวนจากปาณาตบาต (การฆาสตว) เจตนาเปนเหตเวน จากอทนนาทา (การลกทรพย) เจตนาเปนเหตเวนจากอพรหมจรรย (พฤตกรรมอนเปนขาศกตอพรหมจรรย)

๕. สมมาอาชวะ อรยสาวกในธรรมวนยนละมจฉาอาชวะ สา เรจการเลยงชพดวยสมมาอาชวะน

๖. สมมาวายามะ ๑.สรางฉนทะ พยายาม ปรารภความเพยร ประคองจต มงมน เพอปองกนบาปอกศลธรรมทยงไมเกดมใหเกดขน ๒.สรางฉนทะ พยายาม ปรารภความเพยร ประคองจต มงมน เพอละบาปอกศลธรรมทเกดขนแลว ๓. สรางฉนทะ พยายาม ปรารภความเพยร ประคองจต มงมนเพอทากศลธรรมทยงไมเกดใหเกดขน ๔. สรางฉนทะ พยายาม ปรารภความเพยร ประคองจต ม งมนเพอความดารงอย ไมเลอนหาย ภญโญภาพ ไพบลย เจรญเตมทแหงกศลธรรมทเกดขนแลว

๗. สมมาสต ๑. พจารณาเหนกายในกายอย มความเพยร มสมปชญญะ มสต กาจดอภชฌาและโทมนสในโลกได

๕๓ ส.ม.(ไทย) ๑๙/๘/๑๐-๑๓.

๔๕

๒. พจารณาเหนเวทนาในเวทนาทงหลายอย มความเพยร มสมปชญญะ มสต กาจดอภชฌาและโทมนสในโลกได ๓. พจารณาเหนจตในจตอย มความเพยร มสมปชญญะ มสต กาจด อภชฌาและโทมนสในโลกได ๔. พจารณาเหนธรรมในธรรมทงหลาย๑อย มความเพยร มสมปชญญะ มสต กาจดอภชฌาและโทมนสในโลกได

๘. สมมาสมาธ ๑. สงดจากกามและอกศลธรรมทงหลายแลว บรรลปฐมฌานทมวตกวจาร ปต และสขอนเกดจากวเวกอย ๒. เพราะวตกวจารสงบระงบไป บรรลทตยฌาน มความผองใสในภายใน มภาวะทจตเปนหนงผดขน ไมมวตก ไมมวจาร มแต ปตและสขอนเกดจากสมาธอย ๓. เพราะปตจางคลายไป ภกษมอเบกขา มสต มสมปชญญะ เสวยสขดวยนามกาย บรรลตตยฌานทพระอรยะทงหลายสรรเสรญวา ‘ผมอเบกขา มสต อยเปนสข’ ๔. เพราะละสขและทกขได เพราะโสมนสและโทมนสดบไปกอนบรรล จตตถฌานทไมมทกข ไมมสข มสตบรสทธเพราะอเบกขาอย

นอกจากนใน มคควภงค ไดระบถงอรยมรรคมองค ๘ คอ ๑) สมมาทฎฐ (เหนชอบ)

๒) สมมาสงกปปะ (ดารชอบ) ๓) สมมาวาจา (เจรจาชอบ) ๔) สมมากมมนตะ (กระทาชอบ) ๕)สมมาอาชวะ (เลยงชพชอบ) ๖) สมมาวายามะ (พยายามชอบ) ๗) สมมาสต (ระลกชอบ) ๘) สมมาสมาธ (ตงจตมนชอบ) ๕๔ และไดอรรถาธบายองคทง ๘ ไวในทานองเดยวกบทไดแสดงไวดานบน

จากการศกษาในขางตน สามารถสรปไดวา อรยสจ ๔ หมายถง ความร ความจรงอนประเสรฐ ๔ ประการทประกอบดวยทกข สมทย นโรธ มรรค ทจะชวยแกไขปญหาดานสงแวดลอม และปญหาดานความขดแยงทเกดขน โดยเรมจากการทาความเขาใจเกยวกบสาเหต ความจรงทกอใหเกดความทกข วธการในการดบทกขอยางเหมาะสม การลงมอปฏบตเพอดบทกข จนกระทงนาไปสการดบทกขอยางมความสขไดอยางยงยนทงทางกาย และใจ รวมไปถงหนทางในการดบทกข ในสวนของหลกมรรคมองค ๘ ซงผวจยเหนวาสามารถนามาใชในการสงเสรมการอนรกษในองคกรธรกจ ไดดงน

๑. สมมาทฐ (คดชอบ) ยอมรบในปญหานาเสย และปญหาสงแวดลอมตางๆ ทเกดขน จนทาใหเกดปญหาดานสงแวดลอมตางๆ

๒. สมมาสงกปปะ (ดารชอบ) ปรบเปลยนความคดของตวเองใหถกตอง วาปญหาสงแวดลอมทนาไปสความขดแยงกบชมชน เดมท มาจากการทโรงงานประกอบกจการโดยขาดการวางแผนรองรบทดพอ

๕๔ อภ.ว.(ไทย) ๓๕/๔๘๖/๓๗๑.

๔๖

๓. สมมาวาจา (วาจาชอบ) หลกเลยงการแสดงออก หรอพดจาหยาบคาย เสยดส ดถก และพดเทจ กบชาวบาน และพนกงานในโรงงานเถาแกนอย

๔. สมมากมมนตะ (ปฏบตตชอบ) การประกอบธรกจโดยคดถงสวนรวม ไมเบยดเบยน สรางภาระดานสงแวดลอมใหกบชมชนโดยรอบ

๕. สมมาอาชวะ (หาเลยงชพชอบ) ประกอบธรกจโดยธรรม ถกตองตามกฎหมาย และขอบงคบดานสงแวดลอมใหไดมาตราฐาน

๖. สมมาวายามะ (ความเพรยรชอบ) พยายามเขาไปแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนดวยความใสใจ รวดเรว และเหมาะสม

๗. สมมาสต (สตชอบ) ระลกอยเสมอวาโรงงานสามารถประกอบธรกจได ควบคไปกบการอยรวมกน โดยไมสรางปญหาดานสงแวดลอมแกชมชน

๘. สมมาสมาธ (สมาธชอบ) กาหนดเปาหมายในการแกไข และปองกนปญหาดานสงแวดลอมอยางถกตอง และปฏบตตตาม อยางเครงครด ตอเนอง จนกวาปญหาเหลานน จะไดรบการแกไขใหลลวง เสรจสนลงไดดวยด

นอกจากน ผวจยเหนวา คนทวไปเชอวา หลกอรยสจ ๔ เปนเพยงหลกธรรมพนฐานทถกนามาใชในการแกไขปญหาในชวต แตทจรงแลวอรยสจ ๔ ยงสามารถนามาประยกตใการนาอรยสจ ๔ สามารถนาไปประยกตใชในการแกไขปญหาสงแวดลอม ทเกดขนจากกระบวนการผลตของโรงงานอตสาหกรรม ทนาไปสการเกดความทกขของชมชนโดยรอบ โดยการนาหลกอรยสจ ๔ นามาใชแกไขปญหาภายในองคกร และความขดแยงกบชมชนของโรงงานไดเปนอยางดเชนกน ซงมผลการศกษาทแสดงใหเหนถง การนาหลกอรยสจ ๔ ไปประยกตใชในการบรหารงาน พบวา การบรหารแบบอรยสจ ๔ นน เปนการบรหารทจะทาใหสถานศกษามประสทธภาพเพมมากยงขน๕๕ และการบรหารความเสยงในการดาเนนงาน ดงผลการศกษา พบวา วธการทจะชวยจดการกบความเสยงในการดาเนนอยางไดผลคอ การใชอรยสจ ๔ โดยเรมจากการหาสาเหตของปญหา จากนนหาวธปฎบตหรอแนวทางปฎบตทชวยลด หรอกาจดสาเหตของปญาห และเปนแนวทางเพอบรรลวตถประสงค จนนาไปสการบรรลวตถประสง คอ การทาใหความเสยงลดลง หรอหมดไปนนเอง๕๖ และผลการศกษาน ไดนาเสนอการเสนอ วธการกาจดสาเหตของความเสยงเพอบรรลวตถประสงค ในรปแบบของตารางโดยสรป ดงตอไปน

๕๕พระปลดจรพนธ อมรรส (เลศศรพงษรกษ), “การบรหารงานวชาการตามหลกอรยสจ ๔”,วารสาร

ครศาสตรปรทรรศนฯ, ปท ๒ ฉบบท ๓ (กนยายน-ธนวาคม ๒๕๕๘):๙๗. ๕๖ คณะกรรมการบรหารความเสยง สานกหอสมดกลางมหาวทยาลยรามคาแหง.การจดท าขอเสนอ

เชงนโยบายการใชงานระบบสารสนเทศและเครอขาย ตามแนวคดเลยนแบบอรยสจ ๔ . [ออนไลน], แหลงทมา : https://yaowalakpp.wordpress.com/2012/02/11/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B4%E0%B8%AB%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%84%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A1%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%A2%E0%B8%87-%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A1/, ๑๑ กมภาพนธ ๒๕๕๕ . [๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๔๗

แผนภาพท ๒.๑ : วธการกาจดสาเหตของความเสยงเพอบรรลวตถประสงค๕๗

โดยสรป หลกอรยสจ ๔ นน เปนหลกธรรมทสามารถนาประยกตใชเพอแกไขปญหาดาน

สงแวดลอม และยงสามารถชวยลดความขดแยงทเกดขนระหวางพนกงานในโรงงาน และกบชมชนโดยรอบ ทไดรบผลกระทบไดเปนอยางด โดยผวจยทาการสรปการประยกตเพอนาหลกอรยสจ ๔ ไปใชในการแกไขปญหา ไดดงตอไปน

ตารางท ๒.๗ : การประยกตนาหลกอรยสจ ๔ ไปใช เพอแกไขปญหาดานสงแวดลอม และลดความ

ขดแยงระหวางพนกงานภายในโรงงาน และชมชนรอบโรงงาน หลกอรยสจ ๔

หลกปฎบต ผทควรน าไปปฎบต ผล/อานสงส ของการปฎบตตาม

๑.ทกข ๑ . พ น ก ง า น ภ า ย ใ น โ ร ง ง า น ๒ . ช มชนรอบ โ ร ง ง าน ท ไ ด ร บผลกระทบด านส งแวดลอมจากอตสหกรรมการผลต

ยอมรบ และคนหาสาเหตททาใหเกดความทกข

๒.สมทย วเคราะหปญหา และคนหาขนตอน หรอวธการทจะชวยแกขปญหา / ดบทกข

๓.นโรธ ตงเปาหมายในการดบทกข และสรางเครองมอ / กจกรรมตางๆ ทนาไปสการดบทกข

๔.มรรค ดาเนนกจกรรมตางๆ เพอใหบรรลเปาหมายในการดบทกข อยางไดผล และยงยน

๕๗ เรองเดยวกน.

๔๘

๔) แนวคดเกยวกบหลกสาราณยธรรม

๔.๑) ความหมายและความส าคญของหลกสาราณยธรรม ในคมภรพระพทธศาสนา ไดมการกลาวถงความหมายของหลกสาราณยธรรมเอาไววา

หมายถง ธรรมเปนเหตใหระลกถงกน๕๘ และพทธพจนไดทรงอรรถาธบาย ถงจดมงหมายหรอความสาคญของหลกสาราณยธรรม ไวดงน

หลกสาราณยธรรม ๖

องคประกอบ แนวทางปฏบต จดมงหมาย ๑. ตงมนเมตตากายกรรม

เ มตต ากายกร รม ใน เพ อ นพรหมจารทงหลายทงตอหนาและลบหลง

-ทาใหเปนทรก -ทาใหเปนทเคารพ -เปนไปเพอความสงเคราะหกน -เพอความไมววาทกน -เพอความสามคคกน -เพอความเปนอนเดยวกน (ความเปนเอกภาพ)

๒. ตงมนเมตตาวจกรรม

เ ม ต ต า ว จ ก ร ร ม ใ น เ พ อ นพรหมจารทงหลายทงตอหนาและลบหลง

๓. ตงมนเมตตามโนกรรม

เ ม ตต าม โนกร รม ใน เพ อ นพรหมจารทงหลายทงตอหนาและลบหลง

๔. บรโภคโดยไมแบงแยก

ลาภทงหลายทประกอบดวยธรรม ไดมาโดยธรรม โดยท ส ด แ ม เ พ ย ง บ ณ ฑ บ า ต บรโภครวมกบเพอนพรหม-จารทงหลายผมศลทงตอหนาและลบหลง

๕. เปนผมศลไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย เปนไท ทานผรสรรเสรญไมถกตณหาและทฏฐครอบงา เปนไปเพอสมาธ

การมศ ล เสมอกนกบเพ อนพรหมจารทงหลาย ทงตอหนาและลบหลง

๖.เปนผมทฏฐโดยทฏฐอนประเสรฐ เปนนยยานกธรรมเพอ ความสนทกขโดยชอบแกผทาตาม

การมทฏฐ เสมอกนกบเพอนพรหมจารทงหลาย ทงตอหนาและลบหลง

ทงนในบรรดาทง ๖ ขอ พระพทธเจาทรงใหความสาคญกบ ทฏฐเหนตรงกน ทรงเปรยบ

ไวดงน

๕๘ม.ม (ไทย) ๑๒/๔๙๒/๕๓๑-๔๓๓.

๔๙

“. . .ภกษทงหลาย ยอดอนเปนสวนสงสดเปนทยดคมเรอนยอด แมฉนใด ทฏฐ อนไกลจากกเลสทเปนขาศก เปนนยยานกธรรมนาบคคลผทาตามนนออกไป เพอความสนทกขโดยชอบน กฉนนนเหมอนกน เปนธรรมชนยอดทยดคมสาราณยธรรม ๖ ประการนไว” ๕๙

พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต) ไดเขยนเกยวกบหลกสาราณยธรรม เอาไวในหนงสอ “ธรรมนญชวต” เกยวกบหลกสาราณยธรรมวา สาราณยธรรม เปนหลกธรรมอนเปนเหตใหระลกถงกนในดานความสมพนธกบผอน ทเปนเพอนรวมงาน รวมกจการ หรอชมชน พงปฎบตตามหลกการอยรวมกน ๖ ประการ คอ

๑) เมตตากายกรรม ตงกายกรรมทเปนประกอบดวยเมตตาตอเพอนรวมงาน รวมกจการ รวมชมชน คอ การชวยเหลอกจธระตางๆ ดวยความเตมใจ แสดงอาการกรยาสภาพ เคารพนบถอกนทงตอหนาและลบหลง

๒) เมตตาวจกรรม ตงวจทประกอบดวยเมตตา คอ ชวยบอกแจงสงทเปนประโยชน สงสอน หรอแนะนาตกเตอน ดวยความหวงด กลาววาจาสภาพ เคารพนบถอกนทงตอหนา และลบหลง

๓) เมตตามโนกรรม ตงมโนกรรมทประกอบดวยเมตตา คอ ตงจจปรารถนาทดคดทาสงทเปนประโยชนแกกน มองกนมองกนในแงด มหนาตายมแยมแจมใสสตอกน

๔) สาธารณโภค แบงปนลาภผลทไดมาโดยชอบธรรม แมเปนของเลกนอย กแจกจายใหไดมสวนรวมใชสอบบรโภคทวกน

๕) สลสามญญตา มความประพฤตสจรตดงาม รกษาระเบยบวนยของสวนรวม ไมทาตนใหเปนทนารงเกยจ หรอเสอมเสยหมคณะ

๖) ทฏฐสามญญตา มทฏดงามเสมอกน มความเหนชอบรวมกน ตกลงกนไดในหลกทสาคญ ทจะนาไปสความหลดพน กาจดทกข หรอแกไขปญหา๖๐

๔.๒) แนวทางการน าหลกสาราณยธรรมไปใชในการด าเนนชวต นอกจากน หลกสาราณยธรรม ยงมความหมายถง สภาวะการแสดงไมตรจต และความหวงดเพอนมนษย โดยการ

๑) แสดงอาการกรยาสภาพ เคารพนบถอกน ๒) ชวยบอกแจงสงทเปนประโยชน สงสอน หรอแนะนาตกเตอนกนดวยความหวงด กลาว

วาจาสภาพ แสดงความเคารพนบถอกน ๓) การตงจตปารถนาด คดทาสงทเปนประโยชนแกกน มองกนในแงด มหนาตายงแยม

แจมใสตอกน ๔) การแบงปนลาภผลทไดมาโดยชอบธรรม แมเปนของเลกนอย กแจกจายใหไดมสวนใช

สอยบรโภคทวกน

๕๙ ม.ม (ไทย) ๑๒/๔๙๒/๔๓๓. ๖๐ พระธรรมปฎก (ประยทธ ปยตโต), ธรรมนญชวต, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณ

วทยาลย ในพระบรมราชนปถมถ, ๒๕๓๘), หนา ๑๔-๑๕.

๕๐

๕) การมความประพฤตสจรตดงาม รกษาระเบยบวนยของสวนรวม ไมทาตนใหเปนทรงเกยจ หรอเสอมเสยแกหมคณะ

๖) การเคารพรบฟงความคดเหนกน มความเหนชอบรวมกน ตกลงกนไดในหลกการสาคญ๖๑

นอกจากน ปญญา ใชบางยาง ไดทาการอธบายหลกสาราณยธรรม เอาไวอยางนาสนใจ ในหนงสอธรรมาธบาล เลม ๑ ซงสะทอนถงวธการปฏบตตอกนและกนในการนาหลกสาราณยธรรมไปใชในวถชวต กลาวคอ

๑) เมตตากายกรรม ตงเมตตากายกรรมในเพอนพรหมจรรย ทงตอหนาและลบหลง คอ ชวยเหลอกจธระของหมคณะดวยความเมตตา แสดงอาการกรยาสภาพ เคารพนบถอกนทงตอหนา และลบหลง

๒) เมตตามโนกรรม ตงมโนกรรมในเพอนพรหมจรรยทงตอหนา และลบหลง คอ ตงจตปรารถนาด คดทาสงทเปนประโยชนแกกนมองกนในแงด มหนาตายมแยมตอกน

๓) เมตตามโนกรรม ตงมโนกรรมในเพอนพรหมจรรยทงตอหนา และลบหลง คอ ตงจตปารถนาด คดทาสงทเปนประโยชนแกกน มองกน ในแงด มหนาตายมแยมตอกน

๔) สาธารณโภค ไดของชอบธรรมมากแบงปน ไมหวงไวแตเพยงผเดยว ๕) สลสามญญตา มศลบรสทเสมอกนกบเพอนพรหมจรรยทงตอหนา และลบหลง คอ

ความประพฤตสจรตดงามถกตองตามระเบยบวนย ไมทาตนใหเปนทรงเกยจของหมคณะ ๖) ทฏฐสามญญตา มทฎฐดงามเสมอกบเพอนหรหมจรรย ทงตอหนาและลบหลง คอ ม

ความเหนชอบรวมกนในขอทเปนหลกการสาคญทจะนาไปสความหลดพน สนทกข หรอขจดปญหา๖๒ กลาวไดว หลกสาราณยธรรม ๖ ประการน พระผมพระภาคเจาทรงสอนใหสงคมควรอย

รวมกนดวยความเมตตากนทงทางกาย วาจา ใจ ทงตอหนาและลบหลง ไมใชตอหนากทาเปนเมตตารกใคร แตลบหลงกนนทาวาราย หรอยยง สอเสยดใหเกดความโกรธเกลยด ความแตกแยก หรอความคดอยากใหเขามอนเปนไป ในทางราย ถาเราเมตตากนเฉพาะหนา แตลบหลงขาดเมตตาแลว เรากยงอยรวมกนอยางผาสก โดยแทจรงไมได นอกจากพระพทธเจาจะทรงสอนใหเรามเมตตาตอกนทงทางกาย วาจา ใจ ทงตอหนาและลบหลงแลว ยงทรงสอนใหมความเออเฟอแกกนดวย ไดสงใดมากแบงปนกน ไมตระหน ถเหนยวกน ใชแตลาพง เพราะการให เปนการผกมตรไวไดประการหนง

นอกจากนยงมผลการศกษาทสะทอนใหเหนถงผลจากการทชมชน สงคมอยรวมกนโดยมหลกสาราณยธรรมทพงปฏบตตอกน ซงสงผลใหชมชนเขมแขงและมสนตสข ดงการศกษาของ ศรภทรา รกษาผล ไดทาการศกษา“บทบาทของวดประยรวงศาวาสวรวหารในการสงเสรมการทองเทยวชมชนพหวฒนธรรมตามหลกพทธสนตวธ” แลวทาการสรปไววา หากสมาชกของชมชนใดชมชนหนงปฎบตตามหลกสาราณยธรรมไดทกขออยางสมบรณ จะทาใหสมาชกในชมชนเกดความ

๖๑ พระพรมคณากรณ (ป.อ. ปยต.โต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม, พมพครงท ๑๖

, (กรงเทพมหานคร: เอส. รนตง แมสโปรดกส, ๒๕๕๑), หนา ๒๓๓-๒๓๔. ๖๒ ปญญา ใชบางยาง, ธรรมาธบาย เลม ๑, (กรงเทพมหานคร: สานกพมพธรรม, ๒๕๔๖), หนา

๑๒๒-๑๒๓.

๕๑

ระลกถงกน รก เคารพซงกนและกน ชวยเหลอเกอกลกน ไมทะเลาะววาทกน มแตความสามมคค กลาวคอ สาราณยธรรม ๖ เปนหลกธรรมทเปนเครองมอในการเสรมสรางความเปนระเบยบวนยของชมชน โดยเขาไปเสรมสรางความสมพนธอนดระหวางสมาชกในชมชนตอกน คอ

๑) ตางคนตางมเมตตากรรมตอกน คอ การชวยเหลอกจธระของเพอนสมาชกในชมชนดวยความเตมใจ เคารพนบถอ ทงตอหนาและลบหลง

๒) มเมตตาวจกรรม คอ การชวยบอกแจงสงทเปนประโยชน สงสอน แนะนา ตกเตอนดวยความหวงด กลาววาจาสภาพ แสดงความเคารพทงตอหนาและลบหลง

๓) มเมตตามโนกรรม คอ การตงจตปารถนาด คดทาสงทเปนประโยชนแกกน มองกนในแงด มหนาตาทยมแยมแจมใสตอกน

๔) มสาธารณโภค คอ มการแบงปน เมอไดสงใดมา โดยชอบธรรม แมจะเลกนอยพยงใด กไมหวงไวผเดยว นามาแยงปนกนใชสอยบรโภครวมกน

๕) มสลสามญญตา คอ มความประพฤตสจรตดงาม ถกตองตามระเบยบวนย ไมทาตนใหเปนทนารงเกยจของหมคณะและสมาชก

๖) มทฎสามญญตา คอ มความเหนชอบรวมกนในขอทเปนหลกการสาคญทนาไปสการพน สนทกข หรอขจดปญหาตางๆ) ซงจะทาใหสามชกในชมชนเกดความรก สามคค ความระลกถงกน ความพรอมเพรยงทจะปฎบตภารกจ เกดความเปนเอกภาพ แนนแฟน เปนปกแผน และสามารถดาเนนไดตามวตถประสงคทวางเอาไว

จากทกลาวมาแลวในขางตน สาราณยธรรม จงสามารถสรปความหมาย คอ หมายถง ธรรมอนเปนไปเพอเสรมสรางความรสกทดใหเกดขนตอกนจนกอเกดเปนความสามคคมนาหนงใจเดยวกน หรอ วธสรางความสามคค ในหมคณะเพอแกไขความขดแยงโดยมหลกปฎบต ๖ประการ คอ

๑) กายกรรม อนประกอบดวยความเมตตา คอ การกระทาทางกาย ทประกอบดวยเมตตา เชน การใหการอนเคราะหชวยเหลอ และเออเฟอตอผอน ไมรงแก ทารายผอน

๒) วจกรรม อนประกอบดวยเตตา คอ การมวาจาทด สภาพ ออนหวาน พดมเหตผล ไมพดใหรายผอนใหเดอดรอน

๓) มโนกรรม อนประกอบดวยเมตตา คอ ความคดทประกอบดวยเมตตาทงตอหนา และลบหลง เปนการคดดตอกน ไมคดอจฉารษยา หรอไมคดมงราย

๔) สาธารณโภค คอ การรจกแบงสงของใหกนและกนตามโอกาสอนควร เพอแสดงความรกความหวงดของผทอยในสงคมเดยวกน

๕) สลสามญญตา คอ ความรกใครสามคค รกษาศลอยางเครงครด เหมาะสสชมตามสถานะของตน มความประพฤตสจรตปฎบตตามกฏเกณฑของหมคณะ ไมเอารดเอาเปรยบผอน

๖) ทฎฐสามญญตา คอ การมความเหนรวมกน ไมเหนแกตว รจกเคารพ และรบฟงความคดเหนของผอน รวมมอ รวมใจกน ในการสรางสรรคสงคมใหเกดความสงบ

๔.๓) หลกสาราณยธรรมเครองมอปองกนความขดแยง ในโกสมพยสตร พระพทธเจา ไดทรงตรสเหตแหงการบาดหมางเอาไววา

๕๒

“. . . ภกษทงหลาย ไดยนวา สมยใด เธอทงหลายตาง บาดหมางกน ทะเลาะววาทกน ใชหอกคอปากทมแทงกนอย สมยนน เธอทงหลายกไมตงมนเมตตากายกรรม ไมตงมนเมตตาวจกรรม และไมตงมนเมตตามโนกรรมในเพอนพรหมจารทงหลาย ทงตอหนาและลบหลง

โมฆบรษทงหลาย เมอเปนดงน เธอทงหลายรอะไร เหนอะไร จงตางบาดหมางกน ทะเลาะววาทกน ใชหอกคอปากทมแทงกนอย ไมทาความเขาใจกน ไมปรารถนาปรบความเขาใจกน ไมทาความปรองดองกน ไมปรารถนาความปรองดองกนอย โมฆบรษทงหลาย ขอนนนนแลจกมเพอสงทไมเปนประโยชน เพอความทกขแกเธอทงหลายตลอดกาลนาน” ๖๓

เหนไดวา สงคมหมใด หากปราศจากหลกพนฐาน คอ ความเมตตาตอกน ทงกาย วาจา ใจ ทพงปฏบตตอกนดวยความจรงใจทงตอหนาและลบหลง ยอมเปนเหตใหนาไปสความขดแยง แตในทางกลบกน หากสงคมพงปฏบตตอกนดวยหลกสาราณยธรรมจะเปนเกราะปองกนความขดแย ง ดวยมพนฐานสมพนธภาพทดตอกน มความไววางใจกน ดงนนเมอไหรทมความเหนขดแยงกจะหนหนาเขาหากกน พดคยเจรจาหาทางออกรวมกน ไมใสรายปายส จนเปนเหตนาไปสความเสยหายใหกบหมคณะและสงคม

๔.๔) สรปสาระส าคญ และประโยชนของของหลกสาราณยธรรมเพอสรางการมสวนรวมในองคกร

จาการศกษาพระไตรปฎก ผวจย ไดทาการสรปสาระสาคญ เกยวกบการนาหลกสาราณยธรรมทควรนาไปใช เพอแกไขปญหาความขดแยงดานสงแวดลอมระหวางโรงงานเถาแกนอย กบชมชนโดยรอบโรงงานโดยทาการสรป เปนตาราง เพอใหเหนเปนหลกปฎบตในการนาไปใชไดอยางชดเจนมากยงขน ดงตอไปน

ตารางท ๒.๘ : สรปสาระสาคญ และประโยชนของของหลกสาราณยธรรม

หลกสาราณยธรรม หลกปฎบต ผทควรน าไปปฎบต ผล/อานสงสของการปฎบตตาม

๑.เมตตามโนกรรม ๑.พนกงานในโรงงาน ๒.ชมชนโดยรอบโรงงาน ๓.หนวยงานทเกยวของกบการดแลควบคมดานสงแวดลอม

๑.เกดสามคค และสนตสขรวมกน ๒.ใจกวาง เออฟอ แบงปนระหวางกน ๓.ความเคารพนบถอ และไววางใจระหวางกน ๔.มนาใจ ยอมรบความคดเหนทแตกตาง นาไปสการแกไขปญหาไดอยางตรงเหมาะสม ๕.ปฎบตตามกฎขอบงคบ ไมเบยดเบยนสทธของผอน นาไปสการอยรวมกนอยางมความสข ๖.เกดความรวมมอในการทากจกรรมตางๆ ใหประสบความสาเรจรวมกน

๒.เมตตาวจกรรม ๓.เมตตากายกรรม ๔.สาธารณโภค ๕.สลสามญญตา ๖.ทฎฐสามญญตา

๖๓ ม.ม. (ไทย) ๑๒/๔๙๑/๕๓๐-๔๓๑.

๕๓

๑) เมตตามโนกรรม ชวยทาใหเกดความตระหนกกอนทจะพด คด ทาอะไร ดวยเมตตามโนจตตอกน ไมอจฉารษยา ไมคดอคต ไมพยาบาทโกรธเคองกน รจกการใหอภย ใหโอกาสแกกนอยเสมอ ซงจะนาไปสการทาใหเกดความสมานสามคค และสนตสขรวมกนในสงคม

๒) เมตตาวจกรรม พดแตสงทดงาม ทาใหเกดความเออเฟอเผอแผแบงปนกน ทาใหสงคมรจกประสานประโยชน ใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนของกน และกน ไมพดจาซาเตม วาราย นนทาวาราย และพดแนะนาเฉพาะในสงทเปนประโยชนตอผอน

๓) เมตตากายกรรม ทาใหรจกรกษาความประพฤต กรยามารยาท รกษาระเบยบวนย ศลธรรม และวฒนธรรมใหเหมอนคนอน นาไปสการเปนทรกใคร เคารพนบถอ ไววางใจ และระลกถงกน ออนนอมถอมตน ไมเบยดเบยนเหนแกประโยชนสวนตน

๔) สาธารณโภค ทาใหเกดการรบความคดเหน เขากบผอน ยอมรบฟงความเหนทแตกตาง ทาดตอกน ไมเหนแกตว เหนแกประโยชนของตนแอง และเออเฟอมนาใจกบคนอนๆ

๕) สลสามญญตา ทาใหเกดความตระหนก ไมเหนแกตว เหนแกประโยชนสขสวนตวเพยงฝายเดยว ปฎบตตามกฎระเบยบขอบงคบ และเคารพในสทธของผอน

๖) ทฎฐสามญญตา ทาใหเกดความรวมมอ และนาไปสความสาเรจในกจกรรมตางๆ ของหมคณะ ดวยการปรบมมมองใหตรงกน มองหาจดรวม สงวนจดตาง ยอมรบฟงความคดเหน ไมยดตดกบความคดเหนของตวเองเปนสาคญ

๕) แนวคดเกยวกบหลกอปรหานยธรรม อปรหานยธรรม ในมหาปรนพพานสตร เปนธรรมทพระพทธเจาตรสตอบวสสการ

พราหมณ ถงธรรมทพระองคทรงแสดงใหแกหมกษตรยแควนวชช เปนธรรม ๗ ประการทพงหวงความเจรญเพยงอยางเดยวไมมความเสอมเลย เนอความสรปโดยยอวา

“. . .๑. อานนท พวกเจาวชชพงหวงไดแตความเจรญอยางเดยว ไมมความเสอมเลย ตราบเทาทพวกเจาวชชยงหมนประชมกนเนองนตยประชมกนมากครง”. . .

๒. “. . .ตราบเทาทพวกเจาวชชยงพรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม และพรอมเพรยงกนทากจทพวกเจาวชชจะพงทา” . . .

๓. “. . . ตราบเทาทพวกเจาวชชยงไมบญญตสงทมไดบญญตไว ไมลมลางสงทบญญตไวแลวถอปฏบตมนตามวชชธรรมทวางไวเดม” . . .

๔.“. . . ตราบเทาทพวกเจาวชชยงสกการะ เคารพ นบถอ บชาเจาวชชผมพระชนมายมาก ของชาววชช และสาคญถอยคาของทานเหลานนวาเปนสงควรรบฟง”. . .

๕.“. . . ตราบเทาทพวกเจาวชชยงไมฉดคราขนใจกลสตร หรอกลกมารใหอยรวมดวย”. . . ๖.“. . . ตราบเทาทพวกเจาวชชยงสกการะ เคารพ นบถอ บชาเจดยในแควนวชชของชาว

วชชทงในเมองและนอกเมอง และไมละเลยการบชาอนชอบธรรมทเคยใหเคยกระทาตอเจดยเหลานนใหเสอมสญไป”. . .

๗. “. . . ตราบเทาทพวกเจาวชชยงจดการรกษา คมครอง ปองกนพระอรหนตทงหลายโดย

๕๔

ชอบธรรมดวยตงใจวา ‘ทาอยางไร พระอรหนตทยงไมมา พงมาสแวนแควนของเรา ทานทมาแลวพงอยอยางผาสกในแวนแควน”. . .๖๔

อปรหานยธรรม ๗ ประการ ในพทธพจนน สะทอนถงหลกปฏบตททาใหเกดความสามคค ทาใหหมคณะไมเขาถงความเสอมมแตความเจรญ ซงเปนเหตใหเจาวชชทมกษตรยหลายพระองคยงสามารถปกครองเมองใหเขมแขงจนศตรมสามารถทาลายรางได

อปรหานยธรรม ๗ ในพจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม ใหความหมายวา ธรรมอนไมเปนทตงแหงความเสอม เปนไปเพอความเจรญฝายเดยว สาหรบหมชนหรอผบรหารบานเมอง ม ๗ ประการ คอ

๑) หมนประชมกนเนองนตย ๒) พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม พรอมเพรยงกนทากจทพงทา ๓) ไมบญญตสงทมไดบญญตไว (อนขดตอหลกการเดม) ไมลมลางสงทบญญตไว (ตาม

หลกการเดม) ถอปฏบตมนตามวชชธรรม (หลกการ) ตามทวางไวเดม ๔) ทานเหลาใดเปนผใหญในชนชาววชช เคารพนบถอทานเหลานน เหนถอยคาของทาน

วาเปนสงอนควรรบฟง ๕) บรรดากลสตรกลกมารทงหลาย ใหอยดโดยมถกขมเหง หรอฉดคราขนใจ ( the

women and girls of the families are to dwell without being forced or abducted) ๖) เคารพสกการะบชาเจดย (ปชนยสถานและปชนยวตถ ตลอดถงอนสาวรยตางๆ) ของ

วชช (ประจาชาต) ทงหลาย ทงภายในและภายนอก ไมปลอยใหธรรมกพลทเคยใหเคยทาแกเจดยเหลานนเสอมทรามไป

๗) จดใหความอารกขา คมครอง ปองกน อนชอบธรรม แกพระอรหนตทงหลาย (ในทนกนความกวาง หมายถงบรรพชตผดารงธรรมเปนหลกใจของประชาชนทวไป) ตงใจวา ขอพระอรหนตทงหลายทยงมไดมา พงมาสแวนแควน ทมาแลวพงอยในแวนแควนโดยผาสก๖๕

อยางไรกตามหลกอปรหานยธรรม ๗ ในมหาปรนพพานสตร พทธพจนไดแสดงอปรหานยธรรมไวในภกขอปรหานยธรรมอกหลายแงมม ททาใหไมมความเสอมมแตความเจรญ กลาวคอ

หมวดทวาดวย ๑) หมนประชมกนเนองนตย ประชมกนมากครง ๒) พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม และพรอมเพรยงกนทากจทสงฆจะพงทา ๓) ไมบญญตสงทเรามไดบญญตไว ไมลมลางสง ทเราไดบญญตไวแลว ถอปฏบตมนตามสกขาบททเราบญญตไวแลว ๔) สกการะ เคารพ นบถอ บชาภกษผเปนเถระเปนรตตญญ บวชมานาน เปนสงฆบดร เปนสงฆ ปรณายก และสาคญถอยคาของทานเหลานนวาเปนสงควรรบฟง ๕) ไมตกอยในอานาจแหงตณหา

๖๔ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๓๔/๗๘-๘๑. ๖๕ พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม พมพครงท ๑๒

พ.ศ. ๒๕๔๖ [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.84000.org/tipitaka/dic/d_item.php?i=289 [๓ กมภพนธ ๒๕๖๑].

๕๕

กอใหเกดภพใหม ทเกดขนแลว ๖) เปนผมงหวงเสนาสนะปา ๗) ตงสตไวในภายในวา‘ทาอยางไร เพอนพรหมจารทงหลายผมศลงามทยงไมมา พงมา ทานทมาแลวพงอยอยางผาสก’ ๖๖

หมวดทวาดวย ๑) ไมชอบการงาน ไมยนดการงาน ไมหมนประกอบความเปนผชอบการงาน (การงาน หมายถง ไมเพลดเพลนอยดวยการทางาน เชน การทาจวร การทาผากรองนา จนไมมเวลาบาเพญสมณธรรม) ๒) เปนผไมชอบการพดคย ไมยนดการพดคย (พดคย หมายถง คยนอกธรรมนอกวนย) ๓) ไมชอบการนอนหลบ ไมยนดการนอนหลบ ไมหมนประกอบความเปนผชอบการนอนหลบ ๔) ไมชอบการคลกคลดวยหม ไมยนดการ คลกคลดวยหม ไมหมนประกอบความเปนผชอบการคลกคล ดวยหม ๕) เปนผไมมความปรารถนาชว ไมตกไปสอานาจ ของความปรารถนาชว ๖) ไมมมตรชว มสหายชว มเพอนชว ๗) ไมถงความหยดชะงกในระหวางเพยงเพราะบรรลคณวเศษชนตา๖๗

หมวดทวาดวย ๑) มศรทธา (หมายถงศรทธามนคง ในพระพทธ พระธรรม และพระสงฆ) ๒) มหร (ความละอายตอบาป) ๓) มโอตตปปะ (ความเกรงกลวตอบาป) ๔) เปนพหสต (หมายถง เปนผฟงมาก แตกฉานในพระไตรปฎก) ๕) ปรารภความเพยร (หมายถง ความเพยรทางกายและทางจต) ๖) มสตตงมน ๗) มปญญา๖๘

หมวดทวาดวย ๑) เจรญสตสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความระลกได) ๒) เจรญธมมวจยสมโพชฌงค (ธรรมท เปนองคแหงการตรสรคอการเฟนธรรม) ๓) เจรญวรยสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความเพยร) ๔) เจรญปตสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความอมใจ) ๕) เจรญปสสทธสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความสงบกายสงบใจ) ๖) เจรญสมาธสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความตงจตมน) ๗) เจรญอเบกขาสมโพชฌงค (ธรรมทเปนองคแหงการตรสรคอความวางใจเปนกลาง) ๖๙

หมวดทวาดวย ๑) เจรญอนจจสญญา (กาหนดหมายความไมเทยงแหงสงขาร) ๒) เจรญอนตตสญญา (กาหนดหมายความเปนอนตตาแหงธรรมทงปวง) ๓) เจรญอสภสญญา (กาหนดหมายความไมงามแหงกาย) ๔) เจรญอาทนวสญญา (กาหนดหมายทกขโทษของกายอนมความเจบไขตางๆ) ๕) เจรญปหานสญญา (กาหนดหมายเพอละอกศลวตกและบาปธรรมทงหลาย) ๖) เจรญวราคสญญา(กาหนดหมายวราคะวาเปนธรรมละเอยดประณต) ๗) เจรญนโรธสญญา (กาหนดหมายนโรธวาเปนธรรมละเอยดประณต)๗๐

ในพระสตรเดยวกน พระพทธองคทรงแสดงอปรหานยธรรม ม ๖ ประการ ซงเปนธรรมททาใหไมถงความเสอม มแตความเจรญ เชนเดยวกบ อปรหานยธรรม ๗ แตกตางในเชงจานวนขอและเนอหาตอนทายทมงใหเหนถงการกระทาตองทงตอหนาและลบหลง ไดแก ๑) ตงมนเมตตากายกรรมในเพอนพรหมจารทงหลายทงในทแจงและในทลบ ๒) ตงมนเมตตาวจกรรมในเพอนพรหมจารทงในทแจงและในทลบ ๓) ตงเมตตามโนกรรมในเพอนพรหมจารทงในทแจงและในทลบ ๔) มการบรโภคโดย

๖๖ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๓๖/๘๑-๘๒. ๖๗ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๓๗/๘๓-๘๔. ๖๘ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๓๘/๘๔-๘๕. ๖๙ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๓๙/๘๔-๘๕. ๗๐ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๔๐/๘๖-๘๗.

๕๖

ไมแบงแยกลาภทงหลายอนประกอบดวยธรรม ไดมาโดยธรรม โดยทสดแมเพยงบณฑบาต (อาหารในบาตร) บรโภครวมกบเพอนพรหมจารทงหลายผมศล ๕) มศลทไมขาด ไมทะล ไมดาง ไมพรอย เปนไท (เปนไท หมายถง ไมเปนทาสของตณหา) ทานผรสรรเสรญ ไมถกตณหาและทฏฐครอบงา เปนไปเพอสมาธ เสมอกนกบเพอนพรหมจารทงหลายทงในทแจงและในทลบ ๖) มอรยทฏฐอนเปนธรรมเครองนาออกเพอความสนทกขโดยชอบแกผทาตาม เสมอกนกบเพอนพรหมจาร ทงหลายทงในทแจงและในทลบ๗๑ (ขอความในธรรมนมลกษณะเทยบเคยงกบหลกสาราณยธรรม ๖)

กลาวโดยสรป อปรหานยธรรม ในคมภรพระพทธศาสตรแสดงไวใน ๒ ลกษณะ คอ ในเชงการบรหารการปกครอง การอยรวมกนเปนหมคณะ หากจะทาใหสงคมเกดความเขมแขงและมความเจรญงอกงาม ศตรหมมารทาลายไมได ดวยเพราะสมาชกมหลกปฏบตทยดถอไปในทางเดยวกน กฏระเบยบทตองยดถอ การหมนหารอกนสมาเสมอ การใหความเคารพรบฟงผทมประสบการณ การเคารพสถานทยดเหนยวจตใจ การใหเกยรตสตร การใหความสาคญสงเสรมคนดมศลธรรม และในอกนยหนง เปนเรองของหลกประพฤตปฏบตเพอการบรรลธรรม การพนจากทกข อยางไรกตามสาหรบในงานวจยน อปรหานยธรรม ๗ มงหมายในเชงของสงคมทจะนาไปใชใหองคกรหนวยงานเกดความเขมแขง สรางความสามคค ความไววางใจ อนจะสงผลการผลตและการดแลรกษาเปนไปอยางประสทธภาพไมทาลายสงแวดลอม ดวยสมาชกในองคกรตางกรบรและหมนหารอในการแสวงหาหนทางการทางานรวมกนทนาพาองคกรใหเจรญกาวหนาโดยไมทงผลรายหรอสรางผลกระทบตอสงแวดลอมใหกบชมชนโดยรอบ

กลาวโดยสรป หลกอปรหานยธรรม แตละขอ เปนเหตทจะนาไปสการเกดความสามคคในหมคณะ สงเสรมคณภาพในการปกครอง บรหาร และแกไขปญหาตางๆรวมกนอยางไดผลด รอบดาน ซงจะสงเสรมใหเกดความสข ความเจรญรงเรองภายในชมชน มความรกใคร เคารพซงกน ใหเกยรตกน ทาใหสามารถอยรวมกนอยางมความสขในทกๆ ดาน โดยเฉพาะการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ทสรางความขดแยงระหวางโรงงานกบชมชนโดยรอบ โดยผวจย ไดทาการสรปสาระ และขอปฎบตสาคญของหลกอปรหานยธรรม เพอนาไปใขในการแกไปขปญหาสงแวดลอม ไดดงตอไปน

๑) หมนประชมกนเปนประจา เพราะการประชมกนบอยๆ เปนการชวยระดมสมอง ระดมความคด และนาความร ความสามารถของทกคน เขามาชวยมองหาความบกพรอง แกไขปญหาทเกดขน เปนการสงเสรมใหหมคณะมความเจรญในดานตางๆ ใหมากยงขน

๒) พรอมเพรยงกนประชม พรอมเพรยงกนเลกประชม และพรอมเพรยงกยปฎบตภารกจของหมคณะ เปนการทางานรวมกนดวยความพรอมเพรยงกน และชวยกนทางานของสวนรวมใหประสบความสาเรจอยางพรอมเพรยงกน

๓) ปฎบตตามกฏขอบงคบ ทกคนทเปนสมาชกของสงคม หรอองคกร ตองยดถอระเบยบขอบงคบ เพอใหเกดการปฎบตงาน ตามตาแหนง ความรบผดชอบรวมกนอยางเสมอภาค และยงเปนการชวยสงเสรมใหการปกครอง การบรหารเกดผลด มประสทธภาพมากยงขน

๗๑ ท.ม.(ไทย) ๑๐/๑๔๑/๘๗-๘๘.

๕๗

๔) เคารพนบถอ เชอฟงคาสอนของผใหญ ความเปนผใหญ และความเปนผนอย เปนสงทมความเกยวของสมพนธกนอยางแยกไมออก ในการปกครอง การบรหาร จาเปนทจะตองมผนา ททาหนาทในการปกครองสงการ เปนตน ดงนน ผตาม กควรทจะเคารพ และเชอฟงคาสอนของผนา เพอใหการปฎบตตามหนาท ทไดรบมอบหมาย ประสบความสาเรจลลวง

๕) ไมลแกอานาจความอยาก ความเหนแกตว ถาใครปฎบตไดดงน ยอมทาใหสงคมมระเบยบวนยทดมากยงขน สามารถดารงรกษาสงทมคณคาของสงคมเอาไวไดอยางยงยน จะไมกอใหเกดความสญเสยดานเศรษฐกจ และการปกครอง เปนตน

๖) รกสนตภาพ ขดเกลาจตใจของตนเองอยเสมอ เพอใหตนเองกลายเปนคนทมนสยดพรอมทจะปฎบตด โดยไมประมาท การเปนสมาชกทดของสงคม ยอมทาใหสามารถปฎบตภารกจทไดรบมอบหมายทด ตามไปดวยเชนกน

๗) ตงใจสนบสนนคนด ปกปองคนด สงเสรมคนด มความสามารถเขามาเปนกาลงพฒนาหมคณะของตน

ตารางท ๒.๙ : การประยกตนาอปรหานยธรรม ไปใช เพอแกไขปญหาดานสงแวดลอม และลดความ

ขดแยงระหวางพนกงานภายในโรงงาน และชมชนรอบโรงงาน หลกอปรหานยธรรม

หลกปฎบต ผทควรน าไปปฎบต ผล/ อานสงสของการปฎบตตาม

๑.หมนประชมกนเปนประจา

๑.พนกงานภายในโรงงาน ๒ . ชมชนรอบโร งงาน ท ไ ด ร บผลกระทบดานส งแวดลอมจากอตสหกรรมการผลต ๓.หนวยงานทเกยวของกบการดแลควบคมดานสงแวดลอม

ไดรบความคดเหนในการแก ไขปญหาอยางรอบดาน

๒.พรอมเพรยงกนประชม

เกดความสามคค / เปาหมายของงานลลวงตามเปาหมาย

๓.ปฎบตตามกฏขอบงคบ

ปฎบตหนาทไดลลวงตามเปาหมาย / ปราศจากความขดแยงจากการละเมดสทธของผอน และชมชน

๔ .เคารพนบถอ

ปราศจากความขดแยง

๕.ไมลแกอานาจความอยาก

ไดรบความเคารพจากเพอรวมงาน / ชมชน

๖.รกสนตภาพ

เปนสมาชกทดของสงคม

๗.ตงใจสนบสนนคนด

ไดคนด มความสามารถเขามาเปนกาลงในการแกไขปญหา

๕๘

๒.๒ งานวจยทเกยวของ Prantor Kumar Mondal ไดศกษา “ปญหามลพษทางนา และหลกการบาบดนาเสย”

ในประเทศบงกลาเทศ การเตบโตของอตสาหกรรม และสงคมเมอง ทาใหเกดปญหาความขาดแคลนนาสะอาดเพมมากขนทกวน ในขณะเดยวกนการปนเปอนและมลพษทางนากเพมขนตามการเตบโตของอตสาหกรรม และสงคมเมอง ซงแหลงนาดมหลกในบงกลาเทศ คอ นาบาดาล ทกาลงประสบปญหาการปนเปอนของสารหน ซงมลพษทางนาหลก เกดขนจาก โรงงานอตสาหกรรม นาเสยจากชมชน ยาฆาแมลง การใชสารเคมทางการเกษตร การกอสรางถนน การรวของนามน โลหะหนก การเพมขนของความเคมในนา การตกตระกอนทเกดขนในระหวางนาทวม และการทาลายทรพยากรตางๆทจาเปนสาหรบแหลงนา เมอเรวๆน ปญหามลพษทางนา กลายมาเปนปญหาหลกของบงกลาเทศ ซงแนวทางสาคญในการแกปญหาคอ เทคโนโลยในการบาบดนาเสย ทงทางฟสกส เคม และชววทยา (Shafi filter, หลกการ Kolsi, oxidation, coagulation, precipitation, adsorption, reverse osmosis, solar desalinization, and new technology for oil removal) แตในกรณของนาเสยจากโรงงาน และการบาบดนาเสยของเทศบาล คอ ขอจากดหลกในการบาบดนาเสย การเพมขนของความเคมในนาทางตอนใตของประเทศเอง เปนหนงในปญหาใหญ ทยงไมไดรบการแกปญหา นอกจากน ยาฆาแมลงทางการเกษตร กไดสรางผลกระทบตอจานวนปลาในนาทลดลง แตยงไมไดรบการควบคมการใชงาน ถงแมจะมความพยายามนาตะกอนในแมนาออก แตกยงไมเพยงพอในการแกไขปญหา และยงไมมการพบนาทถกบาบดแลว ถกปลอยลงในแหลงนาในประเทศบงกลาเทศ๗๒

Qing Wang ไดทาการศกษา “ปญหามลพษทางนาจากโรงงานอตสาหกรรม การบาบดแหลงนาในธรรมชาต และความเสยงตอสขภาพในประเทศจน” พบวา ผลเสยดานสขภาพจากปญหามลพษทางนา เปนปญหาหลกทนาไปสการเสยชวต และโรคภยในประเทศจน รฐบาลจนไดพยายามอยางมากในการบาบดนาเสยในแหลงนาทางธรรมชาต อยางไรกตาม ไมมศกษาใด ใดททาการประเมนผลเกยวกบผลกระทบจากการบาบดทสงผลตอสขภาพของมนษยโดยปญหามลพษทางนาในประเทศจน การศกษาครงนไดประเมนระหวางมลพษทางนา และสงผลตอสขภาพ ผลกระทบทสงผลตอธรรมชาตจากนาเสยทสงผลตอสขภาพ ขอมลจากป พ.ศ. ๒๕๕๔ และ พ.ศ.๒๕๕๖ China Health and Retirement Longitudinal Study (CHARLS) ไดทาการสมผลตวอยาง และสมตวอยาง Logit ไดถกนาไปศกษาความสมพนธระหวางสขภาพ และมลพษทางนา ในขณะท Mediator ไดถกนามาใชในการคาดคะเนผลกระทบจากการบาบดนาเสยจากแหลงนาเสยของแหลงนาในธรรมชตทมผลตอสขภาพ โดยการวดความเขมขนของมลพษทางนา แนนอนวามลพษทางนาเปนผลเสยตอสขภาพ และมลพษทวไป จากนาเสยในโรงงานอตสาหกรรมมผลกระทบทแตกตางกนตอสขภาพ ผลกระทบจะรนแรงตอผทมรายรบทนอย การบาบดแหลงนาในธรรมชาตนาไปสสขภาพทดขนของประชาชนใน

๗๒ Prantor Kumar Mondal, “WATER POLLUTION SITUATION AND APPLIED WASTEWATER

TREATMENT STRATEGIESINBANGLADESH” International Journal of Advanced Research, Vol 5 (2) (February, 2017) :2072.

๕๙

ประเทศจน ผลลพธของการศกษาในครงน ชวยใหทราบถงกระบวนการทสามารถชวยบาบดนาเสยในประเทศจนไดอยางมประสทธภาพมากยงขน๗๓

ประเวศ อนทองปาน ประเวศ อนทองปาน ไดกลาวถงปญหาเกยวกบนาในประเทศไทยวา เนองจากประเทศไทยกาลงมการขยายตวทางเศรษฐกจ ความตองการนาเพอการอปโภค และการผลตทางเศรษฐกจสาขาตางๆ จงมแนวโนมเพมขนมาก ในขณะทแหลงนามปรมาณจากด ปญหาแหลงนาเกดขนจากหลายสาเหต ทเกดขนจากฝมอของมนษย โดยเฉพาะ การระบายสงโสโครกลงสแมนาจากโรงงานอตสาหกรรม โดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรมการบรโภค (พ.ศ.๒๕๓๙) ไดแก โรงงานนาตาล โรงงานแปงมน โรงฆาสตว และโรงงานเครองดม เปนตน โรงงานอตสาหกรรมเหลาน ปลอยของเสยรอยละ ๘๐ หรอ ๑ ,๖๐๐,๐๐๐ ตน ลงสแมนาประมาณ ๕,๐๐๐ ,๐๐๐ ตน ตอป ซงความสามารถในการกาจดของเสยมเพยง ๖๗๕,๐๐๐ ตน หรอเพยงรอยละ ๔๒ เทานน เมอแหลงนาเสย ยอมสงผลกระทบตอสขภาพอนามย การอปโภค บรโภค การสาธารณะสข การประมง การกสกรรม การเลยงสตว และการทองเทยว๗๔

นอกจากน การแกปญหาดานสงแวดลอม และนาเสย ควรใชการแกปญหา ๓ สวน คอ ๑)การอนรกษสงแวดลอมโดยการใชความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ดวยการทาความเขาใจพนฐานของเทคโนโลยเหลานน กอนนาไปใชวา เทคโนโลยทกาลงใชในการผลตสนคาอยนน ทามาอยางไร ใชกบอะไร และใชแลวเกดอะไรขน เพอใชในการใชเพอจดการสงแวดลอมทงการใชทรพยากรการควบคมของเสย และมลพษ สงแวดลอม การกาจดของเสย และมลพษสงแวดลอม และรวมถงการบรหารงานสงแวดลอมทเกดประสทธภาพดวย การแกปญหาอกประการหนง คอ ๒)การอนรกษสงแวดลอมโดยการใชกฎหมายบงคบ หรอความรทางสงคมศาสตร และ ๓) การอนรกษสงแวดลอมโดยใชความรทางมนษยศาสตร หรอการศกษาและจรยธรรมทางศาสนาซงกอใหเกดจรยธรรมทด มความรบผดชอบตอสวนรวม เชน ความไมเหนแกตว หรอไมโลภ ความกตญญ ปญญา เปนตน โดยเรมตนจากมตภายในจตใจตวเอง แลวสสงคม และสงแวดลอม๗๕

ประเวศ อนทองปาน ย ง ไดท าการกล าวถ งพระพทธศาสนากบธรรมชาต ว า พระพทธศาสนาใหความสาคญภยธรรมชาตมากในคมภรของพระพทธศาสนาไดมการพรรณนาความงดงามของธรรมชาตไวมากมาย แสดงใหเหนถงอดมคตของพระพทธศาสนาทเกยวกบธรรมชาต โดยการปลอยใหสรรพสงทงหลายเปนไปตามกฎเกณฑทางธรรมชาต นอกจากน ยงไดแสดงถงจรยธรรมในการแสดงตอธรรมชาต ในฐานะทธรรมชาตมคณประโยชนตอมนษยมากมาย การทาลายธรรมชาต เทากบการเปนการทาลายตวมนษยเอง ดงนน หลกจรยธรรมทดงาม ทควรปฏบตตอธรรมชาตมอย ๒ ประการคอ ๑) การรจกคณคาทแทจรงของธรรมชาต ๒)การสรางภาวะสมพนธทถกตอง เชน การรจกนามาใชอยางชาญฉลาด ตองใชสอยอยางระมดระวง และใชสตปญญา รสมถงการรจกทดแทนบญคณ

๗๓ Qing Wang, “Industrial water pollution, water environment treatment , and health

risks in China”, Environmental Pollution, Vol 218 (February, 2016) :358. ๗๔ ประเวศ อนทองปาน , พระพทธศาสนากบสงแวดลอม, พมพครงท ๒ , (กรงเทพฯ : สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๖๐), หนา ๗๐. ๗๕ เรองเดยวกน, หนา ๘๙-๙๐.

๖๐

โดยการสรางขนมาทดแทนนสวนททาลายไป และการรกษาสงทเหลอไวใหคงอย๗๖ นอกจากน ปรชญาสงแวดลอมกบพระพทธศาสนา เอาไววา พระพทธศาสนามปรชญา และคาสอนทเนนถงความตระหนก และมเมตตาตอชวตทงมวล เมอนาทรพยากรธรรมชาตมาใช ควรมจตใจในการถนอมรกษา และเมอพจารณาหลกจรยธรรมทางพระพทธศาสนาแลว หลกธรรมมไดครอบคลมในเรองมนษยกบมนษย และมนษยกบสงคมเทานน ยงรวมไปถงมนษยกบสงแวดลอมทางธรรมชาตอกดวย

ในอดตมนษยอาศยอยอยางกลมกลนกบธรรมชาต ทาใหทรพยากรธรรมชาตมอยอยางอดมสมบรณ แตดวยความรทางวทยาศาสตร และเทคโนโลยทเจรญมากขน ทาใหทรพยากรธรรมชาตถกตกตวงทาลาย จากแนวคดของมนษยทมองตนเองเปนนาย และพยายาเขามาตกตวงใชทรพยากรธรรมชาตจนปราศจากความพอด พฤตกรรมอนไมฉลาดน ทาใหเกดผลภยพบตทางสงแวดลอมขนตามมาหลายประการ เชน ดน นา อากาศ เปนตน และภยคกคามน มแตจะเพมทวขนอยางไมสนสด ตราบใดทมนษยยงไมแสวงหาทางออก ในทางพทธศาสนา กจกรรมทางเศรษฐกจ หมายถง การมชวตทดทประเสรฐ การผลต การบรโภค และการทากจกรรมทางเศรษฐกจตางๆ ไมควรสนสดทตวของมนเอง แตควรจะสนสดทการพฒนาความเปนอยทดขนของบคคล สงคม และสงแวดลอม พระพทธเจาสอนใหคนดาเนนชวตใหสมดลกบธรรมชาต โดยวธตอไปน

-การกนใหนอย ทานสอนใหกนเฉพาะเทาทจาเปนตอการดารงชพ เพราะการทาดงกลาว จะทาลายธรรมชาตนอยลง ซงจะชวยลดมลภาวะใหนอยลงดวย

-การอยอยางผสมกลมกลอนกบธรรมชาต คนและสงมชวตอนๆ อยภายใตกฎของธรรมชาต อนไดแก การเกด แก เจบ ตาย

-การใชทรพยากรธรรมชาตอยางชาญฉลาด พระพทธเจาสอนใหคนใชธรรมชาตในการพฒนาจตใจ พฤตกรรม และศลธรรมของตนเอง ดงนน คนตองเรยนรการใชทรพยากรอยางฉลาด๗๗

เมอมนษยประจกษวาการทาลายธรรมชาต และสงแวดบอมมใชประโยชนสข มาใหแกมนษยฝายเดยวทเคยเขาใจกน แตจะนาหายนะและความทกขมาสมนษยอยางหลกเลยงไมได กจะพากนใหความสนใจตอปญหานมากขนเปนพเศษ ทงนอาจเปนเพราะวาปญหาธรรมชาตและสงแวดลอมเปนปญหาทมนษยจะตองเผชญรวมกน๗๘

นอกจากน ประเวศ อนทองปาน ยงไดทาการศกษาเรอง “การศกษาเปรยบเทยบนเวศวทยาในพทธปรชญากบนเวศวทยาแนวลกตามทศนะของอารเน แนสส” พบวา นเวศวทยาในพทธปรชญาเนนทงระบบคด และระเบยบในการครองชวตทดงามตอการสมพนธกบสรรพสงทางธรรมชาต มองสรรพสงวาตางดาเนนไปอาศยกนอยางสหกรณ คอ การกระทารวมกนแบบองครวมตามกฎธรรมชาต หรอกฎนยาม ๕ และตางตกอยภายใตกฏไตรลกษณหาตวตนทยงยนไมได ดงนน

๗๖ ประเวศ อนทองปาน, พทธศาสนากบสงแวดลอม, (กรงเทพมหานคร: ภาควชาปรชญาและศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร), หนา ๑๒๗.

๗๗ ประเวศ อนทองปาน ,พระพทธศาสนากบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม , (กรงเทพมหานคร: ภาควชาปรชญาศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน, ๒๕๕๓).

๗๘ ประเวศ อนทองปาน, “ปรชญาสงแวดลอมกบพระพทธศาสนา” .วารสารมหาจฬาวชาการ .(ปท ๔ ฉบบท ๒ ๒๕๖๐), หนา ๒๑-๓๗.

๖๑

มนษยจงตองมความเขาใจทถกตอง หรอมสมมาทฎฐ และดาเนนตามหลกพทธจรยธรรมมศล หรอวนยดวยทาทมตรภาพตอกน ขณะเดยวกนกเพมคณภาพชวตดวยศล สมาธ และปญญา และเปาหมายสง คอ การประจกษแจงถงความเปนอนตา ซงทาใหมนษยคลายความเหนแกตว และคลายการมองสรรพสงรอบตวทจะนามาบารงบาเรอตนเอง หรอนพพาน ซงเปนรปแบบแหงการสานกทางนเวศทหยงโยงสรรพสงทวสากล

ประเวศ อนทองปาน ยงไดแสดงความเหน ดานนเวศวทยาแนวลกลบพบวา มทศนะทมงเนนกระบวนการเปลยนแปลงการมองโลกและชวต โดยตระหนกวามนษยเปนหนงเดยวกบธรรมชาตในระบบนเวศ จงตองมปทสถานทางจรยธรรม มนษยไมควรไปรกราน และทารายธรรมชาต ควรอยรวมกบธรรมชาตอยางกลมกลน เพราะสรรพสงมคณคาในตวเอง และผกพนเปนขายใยหนงเดยว นนคอ เนนใหมประสบการณตรงตอสารตถะ และธรรมชาตของสรรพสงทเรยกวา การประจกษแจงในตวตนทแทจรงของอตนเวศ สวนแนวคดทตางกนคอ พทธปรชญาอธบายธรรมชาตจากการตรสรของพระพทธเจา ขณะนเวศวทยาแนวลกมหลกการปฏบตใหเกดประสบการณตรงตอความจรงแททเรยกวาอชฌตตกญาณอนเปนการสมผสธรรมชาตดวยประสบการณทเกดขนอยางฉบพลนทนท ซงเปนความรแจงตอสจธรรมความจรงแทของสรรพสง รวมทงการบรณาการทฤษฎทางวทยาศาสตร และหลกนเวศวทยา แตทงสองวถทรรศนตางตระหนกถงการอนรกษสงแวดลอม และระบบนเวศ โดยปรบแนวคดและการกระทาทถกตองตอธรรมชาต งดเวนการทาลายสงมชวตอน ๆ และตกตวงผลจากธรรมชาต มนษยตองพฒนาจตใจทพรอมดวยปญญา และประสานผลประโยชนทกสงดวยกนทงปจเจก สงคม และระบบนเวศ ๗๙

โดยสรป การแกไขปญหาดานสงแวดลอม จาเปนจะตองนาหลกทางพทธศาสนามาประยกตใช เพอใหมนษยสามารถอยรวมกบธรรมชาตไดอยางสนต ดวยการแสดงจรยธรรมตอธรรมชาตทสาคญสองประการอนไดแก ๑)การตระหนกถงคณคาทแทจรงของธรรมชาต และ ๒)การสรางสมพนธทถกตองระหวางกน ดวยการนามาใชอยางมสต พรอมกบลาลกบญคณของธรรมชาตเสมอ ดวยการสรางธรรมชาตทดแทนในสวนทถกทาลายไป และรกษาธรรมชาตทคงเหลอเอาไวอยางยาวนานมากขน โดยการไมแสวงหาผลประโยชนผานทางกจกรรมทางเศรษฐกจ การผลตดานอตสาหกรรม ทสงผลกระทบตอธรรมชาต ดวยการใชหลกสมมาทฎฐ และหลกพทธจรยธรรม อนไดแก ศล สมาธ และปญญา เพอประจกษแจงในอตตา เพอใหคลายความเหนแกตว หรอ อตนเวศ ดวยการพยายามควบคมมาตรฐานในโรงงานของตวเอง ไมใหสรางผลกระทบตอสงแวดลอมโดยรอบในระยะยาว หากทกโรงงานอตสาหกรรมสามารถทารวมกนไดสาเรจ กจะชวยใหมนษย และธรรมชาต สามารถอยรวมกนไดอยางยงยน พรอมงดเวนการเบยดเบยนชาวบานทอยอาศยอยในชมชนโดยรอบ เพอเปนการประสานประโยชนทงในปจเจก สงคม และระบบนเวศ อยางยาวนานตอไป

กลมหวยขาแขง กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม ไดทาการศกษา การจดการความขดแยงระหวางชมชนประมงพนบาน และภาคอตสาหกรรมเพอการพฒนาทยงยนในพนทอาวอดม

๗๙ ประเวศ อนทองปาน , “การศกษาเปรยบเทยบนเวศวทยาในพทธปรชญากบนเวศวทยาแนวลกตามทศนะของอารเน แนสส” , วารสารมนษยศาสตร, ปท ๑๗ ฉบบท ๒(๒๕๕๓) : ๗๑-๗๒.

๖๒

จงหวดชลบร จากการศกษาพบวา นบตงแตป พ.ศ.๒๕๐๔ ไดมการขยายตวทางอตสาหกรรม และการกอสรางทาเรอนาลก ตามนโยบายสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ โดยเนนการพฒนาโครงสรางพนฐาน และโครงการพฒนาพนทบรเวณชายฝงทะเลตะวนออก จนเกดความขดแยงระหวางชมชนประมงพนบาน และภาคอตสาหกรรมในพนท ผลการศกษาสามารถแบงเหตการณออกไดเปน ๓ ชวงเวลา ไดแก

ชวงท ๑) การพฒนาโดยขาดการมสวนรวม (พ.ศ.๒๕๐๔ - ๒๕๔๐) ซงมรปแบบการวางแผนจากสวนกลางในลกษณะ “บนลงลาง” เนนการพฒนาดานเศรษฐกจ ทาใหเกดปญหาสงคม และความเสอมโทรมของสงแวดลอม

ชวงท ๒) วกฤตสงสดของความขดแยง (พ.ศ. ๒๕๔๑-๒๕๕๔) มการขยายตวทางอตสาหกรรม และทาเรออยางตอเนอง แตเปนการพฒนาทไมสอดคลองกบหลกการพฒนาทยงยน และหลกธรรมมาภบาลสงแวดลอม จงทาใหเกดความขดแยงรนแรง

ชวงท ๓) การเรยนร และปรบตวเพอยรวมกน (พ.ศ.๒๕๕๕ – ปจจบน) ซงมการนาหลกธรรมมาภบาลสงแวดลอมเขามาใชในการดาเนนธรกจอตสาหกรรม และแกไขปญหาความขดแยง ดวยการรวมมอดกนของทกฝาย จนประสบความสาเรจ

ผลการศกษาแสดงใหเหนวา หลกธรรมมาภบาลสงแวดลอม มบทบาทสาคญอยางยงตอการแกไขปญหาความขดแยงระหวางชมชนประมงพนบาน และภาคอตสาหกรรมใน อาวอดม และนาไปสการพฒนาทยงยน อกทงยงเปนประโญชนตอการเตรยมความพรอม และรบมอกบการพฒนาทจะเกดขนในอนาคต โดยเฉพาะโครงการระเบยยบเขตเศรษฐกจภาคตะวนออก ตามนโยบายประเทศไทย ๔.๐ รวมทงประยกต ใชในพนทอน ซงมสภาพปญหา และบรบทคลายคลงกน๘๐

เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน ไดทาโครงการ “การจดเกบคาธรรมเนยมบาบดนาเสย : การจดการนาเสย ภายใตการมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน” หลงจากท ไดรบผลกระทบจากปญหานาเสยจากการขยายตวของเมอง จนกระทงระบบบาบดนาเสยเดม ไมสามารถรองรบปรมาณนาเสยใหมไดทงหมด จงไดมการเพมเตมระบบบาบดนาเสยใหม พรอมกบเฝาระวงคณภาพนาในระบบบาบดนา และแหลงนาธรรมชาต โดยการตรวจสอบเดอนละ ๒ ครง ใหอยในเกณฎมาตรฐานนาทงชมชน ไมเกน 20 มลลกรม ตอลตร ดวยการจดเกบคาบรการในการบาบดนาเสยจากโรงงานอตสาหกรรม และบรษทยอย ทมการใชนามาก เปนประจาทกดอน ในสวนของการสรางการมสวนรวมของประชาชน มดงตอไปน ๑.)การประชมเพอรบฟงความเหนของประชาชน ตอกรณการจดเกบคาธรรมเนยมบาบดนาเสย ผานการประชาสมพนธ ในรปแบบตา งๆ อาทเชน แผนพบ , วซด, วทย , หนงสอพมพ และทประชมของชมชน เปนตน โดยจดการระชมทงสน ๓ ครง กอนจะนาเขาสการประชมสภาเทศบาล คณะกรรมการควบคมมลพษ คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต เพอตราเปนบญญตตอไป ในการประชมแตละครง มมการนาเสนอความสาคญ

๘๐ กลมหวยขาแขง “การจดการความขดแยงระหวางชมชนประมงพนบาน และภาคอตสาหกรรมเพอการพฒนาทยงยนในพนทอาวอดม จงหวดชลบร” กลมหวยขาแขง, สารนพนธ หลกสตรประกาศนยบตรธรรมมาภบาลสงแวดลอมส าหรบนกบรหารระดบสง รนท ๕ (ปธส.๕). กรงเทพมหานคร: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. ๒๕๖๐

๖๓

ของปญหานาเสย , ผลกระทบของนาเสยตอสงแวดลอม ,กระบวนการจดการกบนาเสยในปจจบน , การนาเสนอตวอยางของทองถนทมการจดเกบคาบรการบาบดนาเสยแลว โดยมวตถประสงคเพอใหประชาชน และผประกอบการตางๆ แสดงความคดเหน แลกเปลยน และสรางความตระหนกในการเขามามสวนรบผดชอบตอการจดการนาเสย ผลการประชมพบวา ผทเขารวมประชมโดยสวนใหญรบร และตระหนกในปญหานาสย และยนด ทจะจายคาธรรมเนยมนาเสย ทมความเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ และสงคม๘๑

การศกษาในครงน ชวยใหผวจย มองเหนแนวทาง และหวขอในการประชม เพอรบฟงความคดเหนของประชาชน ในการบาบดนาเสย ผานการมสวนรวม ดวยการจายคาบรการบาบดนาเสยรวมกน รวมไปถงการนาขอมลเกยวกบการบาบดนาเสย ทชวยสรางความตระหนกถงปญหา ทนาไปสการเสรมสรางทศนคตเชงบวก จนกระทงทาใหเกดการขามามสวนรวม ในการชวยแกไขปญหานาเสยในเขตชมชนของตนเอง ไดอยางยงยนมากยงขน

ปนดดา ปานแมน ไดทาการศกษา “แนวทางการบรณาการแบบมสวนรวมของชมชน ในการบรหารจดการนาเสยในเขตเทศบาลเมองลพบร จงหวดลพบร” ผลการวจยพบวา ดชนคณภาพของนาในลาคลอง แลแมนาลพบรอยในเกณฑคณภาพเสอมโทรม โดยมคา WQI เทากบ ๓๘.๔๘ ระดบการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการนาเสยในเขตเทศบาลเมองลพบรพบวาอยในเกณฑปานกลาง เมอพจารณารายดานพบวา ดานทมคาเฉลยสงสด ไดแก ดานการเขามามสวนรวมในการคนหาปญหา และสาเหตของปญหา รองลงมาคอ ดานการมสวนรวมวางแผนแกไขปญหา และการมสวนรวมในการปฎบตงาน สวนทมคาเฉลยตาทสด คอ การมสวนรวมในการตดตามประเมนผล๘๒

งานวจยในครงน ชวยใหผวจยทราบวา นอกจากการสรางพนท ใหกลมเปาหมายไดรวมกนคนหาสาเหต วางแผนเชงนโยบาย และกจกรรม ในการมสวนรวมในการแกไขปญหานาเสยแลว ยงมอกสงหนงทสาคญคอ การใหกลมเปาหมายไดมสวนรวม และรบรในการตดตาม ประเมนผล ความคบหนา จากการแกไขปญหานาเสยเปนระยะ จงจะชวยในการแกไขนาเสยไดอยางบรณาการยงยนมากยงขน

มนตร ยะราไสย ไดทาการศกษาเรอง “คนดอยสเทพกบการจดการนาเสยแบบมสวนรวม” ผลการศกษาพบวา คณภาพนาของลาหวยผาลาด ชวงทไหลผานชมชนดอยสเทพมความเสอมโทรมตามทศทางการไหลผานชมชนดอยสเทพ เมอผานชมชนนามความเสอมโทรมมาก ไมเหมาะในการนาไปใชประโยชน การวเคราะห การมสวนรวมของคนดอยสเทพ พบวา สวนใหญมความร ความเขาใจเกยวกบการบาบดนาเสยในระดบปานกลาง รอยละ ๖๒.๘ และการเขามามสวนรวมในการ

๘๑ เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน “การจดเกบคาธรรมเนยมบาบดนาเสย : การจดการนาเสย ภายใตการมสวนรวมของประชาชนในเขตเทศบาลนครขอนแกน” รายงานการวจย, (เทศบาลนครขอนแกน, ๒๕๔๗.), หนา ๑-๖. ๘๒ ปนดดา ปานแมน, “แนวทางการบรณาการแบบมสวนรวมของชมชน ในการบรหารจดการนาเสยในเขตเทศบาลเมองลพบร จงหวดลพบร” , รายงานวจย, (คณะวทยาศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.๒๕๕๗), [ออนไลน], แหลงทมา: http://journalgrad.ssru.ac.th/index.php/5-01/article/view/11/9

๖๔

จดการกบนาเสย อยในระดบนอยทสด รอยละ ๔๘.๗๒ ตามลาดบ ปจจยทแตกตางดานเพศ อาย อาชพ การศกษา รายไดตอเดอน และระยะเวลาในการอาศยในชมชนดอยสเทพ พบวา มระดบความร ความเขาใจเกยวกบการจดการนาเสย และระดบการเขามามสวนรวมไมแตกตางกน อยางมนยสาคญทางสถตท ๐.๐๕ ดานการมสวนรวมในการจดการนาเสยของหนวยงานราชการพบวา สวนใหญมสวนรวมนอย มเพยงเทศบาลตาบลสเทพ ทเปนหนวยงานหลก ทมสวนรวมในการจดการนาเสยในชมชนมากทสด ดวยการจดโครงการฝกอบรมการใหความรดานการจดการนาเสยกบชมชนดอยสเทพ

การศกษาในครงน ชวยทาใหผวจยทราบวา การจดการปญหานาเสย ควรเรมตนจากเสรมสรางความรในการจดการนาเสยแบบมสวนรวม ดวกยการสรางความตระหนก ใหบคคลทเกยวของ ผานการรณรงค ประชาสมพนธ และสงเสรมใหเกดกจกรรมบาบนาเสยอยางตอเนอง

วรรณ พฤฒถาวร ไดศกษาเรอง “การปรบตวของชมชนตอปญหาสงแวดลอม : ศกษากรณโรงงานอตสาหกรรม” ผลการศกษาพบวาปญหาสงแวดลอมทพบในชมชนสวนใหญคอปญหากลนเหมนจากวตถดบและจากกระบวนการผลตในโรงงานอตสาหกรรม ซงมตงแตอตสาหกรรมทใชสารเคม และอตสาหกรรมอาหาร นอกจากนแลวปญหาทสงสมกนมาแตตงเดมกไมไดเบาบางลงไปเลยกคอปญหานาในแมลาคลองเนาเสย สงกลนเหมน และไมสามารถนาไปใชประโยชนได การปรบตวของราษฎรตอปญหาสภาพแวดลอมทเสอมโทรมนพบวา ราษฎรสวนใหญระบวาจาตองทนกบสภาพและชวยเหลอตนเอง ประเดนของการใหเหตผลดงกลาวนไดสะทอนถงสภาพปญหาทซบซอนและนาวตกอยางยง กลาวคอการรายงานดงกลาวไดเกดขนภายใตเงอนไขของเวลา โดยทผนาชมชนทไดทาการสมภาษณแบบเจาะลกนนกลาววา ราษฎรมกเรมตนปรบตวตอสภาพแวดลอมทเสอมโทรมในระยะเรมตน โดยการรองเรยนผานไปยงผใหญหรอกานน แตเมอปญหาไมไดรบการแกไขหรอเปนการแกไขเพยง ชวครงชวคราว ราษฎรโดยสวนใหญกจะเปลยนวธการไปในลกษณะของการรองเรยนโดยตรงตอโรงงาน อตสาหกรรม และอาจจะรวมถงการใชวธการชมนมเรยกรอง ซงในบางครงกไดรบการตอบสนองจากทางโรงงาน โดยการแกไขบาบดปญหาเปนคราว ๆ แตโดยสวนใหญราษฎรกจะพบวาปญหามลภาวะ ทไดรบจากโรงงานกกลบมาสสภาพเดม เหมอนเชนทเคยเกดขนกอนทจะมการรองเรยน ซงอาจจะสรปไดวาราษฎรในพนทไมสามารถดาเนนการอะไรไดมากไปกวาน และตองยอมรบสภาพไปในทสด

ในสวนของราชการสวนทองถนตอกรณการแกไขปญหาพบวา ทาไดเพยงแตการเขาไปดสถานทเพอตรวจสอบขอเทจจรงบางเปนครงคราว และการออกหนงสอตกเตอนเจาของโรงงานแตในทายทสดปญหามลภาวะทราษฎรไดรบกกลบมาสสภาพเดม และเกดขนอก การปรบตวของชมชนจากผลกระทบของสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงทไดทาการศกษากระทาใน ๓ รปแบบหลกคอ การรองเรยน การชมนมประทวง และการยอมรบสภาพ ซงการปรบตว ดงกลาวนเปนดชนทแสดงใหเหนวา ระบบการดาเนนงานของหนวยงานภาครบและเอกชนตอความรบผดชอบในเรองสงแวดลอมและความรบผดชอบตอชมชนเปนสงทจะตองไดรบการพจารณาแกไข ในอกดานหนงความหวงและทางออกของราษฎรตอการแกไขปญหาสภาพแวดลอมนาจะเปนการเพมศกยภาพของชมชนในเรองของการรบรขอมลเกยวกบกจกรรมตาง ๆ ทจะเขามาดาเนนการในชมชน รวมทง มาตรการดานสงแวดลอมของโรงงานจะตองเปนทเปดเผยและรบรชมชน นอกจากนแลวราษฎรในชมชนอาจจะตอง

๖๕

อาศยอานาจหนาทของหนวยงานสวนทองถน เชน องคการบรหารสวนตาบล ในการเปนตวแทนของชมชนในการรกษาผลประโยชนของชมชนและประสานความรวมมอกบโรงงานอตสาหกรรมในการทจะดาเนนการและหามาตรการปองกนแกไขปญหาสงแวดลอมรวมกน๘๓

วรวรรณ ตณฑเสน ไดทาการศกษา “การมสวนรวมของชมชนในการศกษา ตาบลบอแกว อาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม” โดยศกษาการมสวนรวม ๔ ดาน คอ การวางแผนการศกษา การแสวงหาทรพยากร การประสานงาน และการประเมนผล ผลของการวจยพบวา ชมชนตองการทจะมสวนรวมในการจดการศกษามากทกดาน โดยมขอเสนอแนะ ทไดรบจากการศกษา คอ ควรมการแจงขาว และใหความรทเกยวของกบการจดการศกษา แกคนในชมชน เพอจะไดทาหนาทของตนใหดขนกวาเดม นอกจากน ควรมการเชญชวนใหคนในชมชนเขารวมกจกรรมการศกษาตางๆดวย

องคการบรหารสวนต าบลดอนแกว อาเภอแมรม จงหวดเชยงใหม (๒๕๕๗-๒๕๕๘) ไดจดทา “โครงการตนแบบระบบบาบดนาเสยแบบรวมศนย สาหรบนาเสยชมชนทตดลาเมองสาธาณะ” หลงจากทประสบปญหาการเปลยนแปลงสความเปนสงคมเมอง ทาใหเกดปญหาแหลงนาเนาเสยเปนแหงๆ เกนมาตราฐานคณภาพนาผวดนทกาหนดในบางแหง ซงปญหาสวนใหญ เกดจากนาเสยชมชนทอาศยตดแหลงนา ทไมไดผานการบาบดกอนปลอยลงสแหลงนาสาธารณะ ไดทาการแกไขปญหาดวยการใชแรงโนมถวงของโลก นานาเสยจากครวเรอนใหไหลมารวมกนในทอหลก และถกสงเขาสระบบบาบดรวมอกครง โดยโครงการน มขนตอน แนวทางการดาเนนงาน เรมตนจาก ๑) ประชมเพอวางแผนการดาเนนงาน ๒) สรางความเขาใจใหกบชมชน ๓) ประชมชแจงใหแกประชาชนทวไปทราบ ๔ )ประชมภาคเครอขาย ในตาบลดอนแกว โดยมหลกกลยทธสความสาเรจของโครงการคอ ๑) นโยบายของผบรหาร ๒) การมสวนรวมของประชาชน ๓) การดาเนนงานโดยความสมครใจ ๔) การสรางอาสาสมครในชมชน (จตอาสา) ๕) กระบวนการถายทอดความรสชมชน โดยชมชน ๘๔

งานวจยในครงน ชวยใหผวจยมองเหนถงกลยทธในการบาบดนาเสย ทประชาชนเขามามสวนรวม และขนตอนหลกการทางานเชงกลยทธของฝายบรหาร ททาใหโครงการน ประสบความสาเรจ

จรวทย แกวเวชบตร ไดทาการศกษา การประยกตทฤษฎการยอมรบและเทคโนโลย สาหรบการบารงรกษาเครองจกรแบบทวผล : กรณศกษาอตสาหกรรมบบรจภณฑ พบวา ผลการการวเคราะหคาสถตภายในแบบจาลอง พบวาปจจยทมอทธพลสงสดตอการยอมรบ และการมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมของพนกงานคอ อทธพลทาสงคม (Social Influence : SI) จากนน ไดทาการกาหนดกลยทธ เพอปรบเปลยนพฤตกรรมของพนกงาน และวดสมฤทธของการปรบปรงออกเปน ๓

๘๓ วรรณ พฤฒถาวร, “การปรบตวของชมชนตอปญหาสงแวดลอม : ศกษากรณโรงงานอตสาหกรรม”,

รายงานวจย, (จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สถาบนวจยสภาวะแวดลอม, ๒๕๔๑), หนาท ๓-๔. ๘๔องคการบรหารสวนตาบลดอนแกว,โครงการตนแบบระบบบาบดนาเสยแบบรวมศนย สาหรบนา

เสยชมชนทตดลาเมองสาธาณะ, [ออนไลน], แหลงทมา: https://www.chi.co.th/article/article-1216/.[๒๐ พฤจกายน ๒๕๖๑]

๖๖

สปดาห ไดแก ดานการปรบปรงประสทธภาพโดยรวมของเครองจกร (OEE) ดานการมสวนรวมของพนกงานในการดาเนนกจกรรม และดานความพรอมของพนกงานในการปฎบตงาน๘๕

องคการสหประชาชาต (United Nations : UN) ไดตพมพคมอเพอใชในการจดการปญหานาเสย “A UN-Water Analytical Brief” โดยไดกลาวถงการปรบเปลยนแผนการดาเนนการในทกระดบสาหรบการจดการบาบดนาเสยวา ในปจจบนหลายๆประเทศยงไมไดมการพจารณาถงการบาบดนาเสยอยางจรงจง จากขนตอนการผลต สขนตอนบาบดจนทาใหไดรบนาสะอาด หรอเพอนากลบมาใชใหม ซงปญหานาเสย อาจเกดขนจากการเพมเตมระบบใหมๆอยางไมสมบรณของโรงงานอตสาหกรรม ทาใหเกดผลลพธนาเสยทมากขนในระหวางกระบวนการผลต หรอชมชน อาจไมไดทาการเชอมตอเสนทางระบายนาทงอยางเหมาะสม รวมไปถงการระบายนาแบบผสมลงในคลองนาทงทมทงนาเสย และนาฝน ซงจาเปนจะตองพจารณาถงความสมดลดวย การพฒนาแผนจดการกบนาเสย จงควรครอบคลมในการแกปญหาในทกสวนเทาทจะสามารถเปนไปได ในชอบเขตทเหมาะสม เพอใหมนใจวาจะมประสทธภาพในการพฒนา หรอดาเนนการ ระบบจดการนาเสยควรมความยดหยน เพอใหสะดวกตอประชาชนในการใชงาน และควรมการเปดโอกาสใหชมชนไดเขามามสวนรวมในการพฒนาแผนการจดการทมประสทธภาพมากยงขน

ทงน การเพมประสทธภาพในการบาบดนาเสยเพอนากลบมาใชงานใหม ในหลายๆกรณ การบาบดนาเสยอาจจาเปนทจะตองใชขนตอน และวตถดบทเหมาะสมอยางมาก ในหลายๆประเทศ มการนานาเสยไปใชในการทาการเกษตร ถงแมจะทราบดวามนจะสงผลเสยตอสขาพกตาม การนานาเสยกลบมาใชอกครงเปนเรองททาได แตตองนามาใชอยางเหมาะสม เชน การนานาเสยมาใชในการผลตถานหน ยอมดกวานามาบาบดใชในทางเกษตร ในป พ.ศ. ๒๕๔๙ WHO Guideline ไดเสนอแนวทางในการนานาเสยทถกบาบด และยงไมถกบาบด กลบมาใชงานอยางเหมาะสม

แนวทางการบาบดนาเสย A UN-Water Analytical Brief เปนแนวทางในการบรหารความเสยง เพอปรบปรงระบบนาเสยอยางตอเนอง ทสามารถทาไดจรง ในราคาทถก และไมยอมรบในการนานาเสยทบาบดแลวมาใชในการผลตอาหาร การเกษตร การประมง และอนๆ ถงแมวาในปจจบนจะมเทคโนโลย ทสามารถทาการแยกนาออกจากของเสยไดกตาม ซงนาเสยสามารถนากลบมาใชเพอทดแทนในสวนทขาดแคลนได และลดตนทนในการใชทรพยากรนา ใหนอยลง แตควรคานงถงองคประกอบดานความเสยงของสขภาพ และสงแวดลอม ในการนากลบมาใชดววย

การปรบปรงจตสานกเกยวกบนาเสย เพราะการละเลยการดแลปญหานาเสยของหนวยงาน กระบวนการผลต และจดจาหนายนาดมในเชงพาณชยเอง กเปนสวนหนงทสาคญในการสงผลตอการจดการนาเสยเชนกน เพราะในสวนของการสาธารณประโภคเอง กไมไดมองเหนถงความสาคญในการลงทนเพอสรางระบบจดการกบนาเสย จนกระทงสรางผลกระทบดานสขภาพ จนมการฟองรองระหวางกนเกดขน ผสรางมลพษรายใหญ โดยเฉพาะโรงงานอตสาหกรรม สามารถเขามา

๘๕จรวทย แกวเวชบตร , “การประยกตทฤษฎการยอมรบและเทคไลย สาหรบการบารงรกษาเครองจกรแบบทวผล : กรณศกษาอตสาหกรรมบบรจภณฑ”, วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการวศวกรรม, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ๒๕๕๕), หนา ๒๒๐ – ๒๒๓.

๖๗

เปนสวนหนงในการแกไขปญหาได ดวยการจดการกบปญหานาเสยในพนทของตนเอง วางแผนจดการนาเสย และไมลกลอบปลอยนาเสยลงไปในทอระบายนาฝนอยางผดกฎหมาย นอกจากน รฐบาลยงควรรบผดชอบ ดวยการออกนโยบายทเรยกเกบเงนคาสงแวดลอมจากโรงงานเหลานน แล วนาเงนทไดรบนนไปใชในการจดการปญหานาเสย สวนในระดบภมภาคนน ควรมกลไกทสามารถปรบใช และใหแนใจวาหนวยงานงานทมสวนรวมทงหมดเหนดวยกบมาตรฐานในการดแล และบงคบใช สวนชมชนทองถนเอง กจาเปนทจะตองมผเชยวชาญในการจดการกบปญหานา เสยอยดวย สาหรบในขนตอนการผลต ททาใหเกดปญหานาเสยทเกนความจาเปนนน จาเปนทจะตองหาทางเพอชวยลดการปลอยนาเสยใหไดมากทสด ซงอาจสรปไดวา วธการ “ลด” และ “บาบด” นน เปนสงทมความจาเปน และมประสทธภาพอยางยงในการแกไขปญหานาเสย

การกระตนเจตจานงทางการเมอง และบทบาทสาคญในการปรบปรงการตรวจสอบนาเสย ขอสรปจาก MDG พบวา นาเสย เปนสงทถกละเลยมากทสดของการตรวจสอบนา ซงรปแบบโครงสรางการเฝาระวงขของ องคการอนามยโลก (WHO) และ UNICEF แสดงใหเหนวา การตดตามตรวจสอบปญหานาเสยทด ทไดรบความสนใจจากทวโลก เปนความสาคญในการบรรลเปาหมายในการจดการทรพยากรนา และดานสขาภบาล ถงแมจะมการแบงภาคสวน รวมไปถงวธการในการตดตามตรวจสอบทรพยากรนา เปนสวนหน งของแผนพฒนาทมความสาคญอยางมากในระดบประเทศ๘๖

ชาญณรงค ศกดสรสกล ไดศกษาเรอง “การศกษาปจจยสาคญเเหงความสาเรจตอผลลพธการดาเนนงาน ปญหา และอปสรรค ของการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผลของโรงงานผลต ” ผลการวจยครงนพบวาความสอดคลองกบทฤษฎจากการทบทวนวรรณกรรมทงหมด ๕ ปจจยตอผลการสมภาษณผบรหาร โรงงานขนาดใหญทดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผลทกปจจยมความสอดคลองหมด สวนโรงงานทไมไดดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผลแตนาระบบบรหารงานคณภาพอนๆ มาใชมความสอดคลองอยสองปจจยคอการมพนธะสญญาและสนบสนนของผบรหารและการมสวนรวมของพนกงาน สวนทไมมความสอดคลองคอ การพฒนาและฝกอบรม ความสอดคลองกบกลยทธของบรษท และการเปรยบเทยบและถายทอดความร๘๗

ชยวฒน กตต ไดวจย ระดบการมสวนรวมของพนกงานบรษท ซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) โรงงานผลตอาหารสตวลาพนในการดาเนนกจกรรมTPM ผลวจยพบวา ภาพรวมอยในระดบปานกลาง เรยงลาดบดงน การมสวนรวมในการปฏบตตามกจกรรม สงสดเปนอนดบหนง รองลงมาคอการมสวนรวมในการวางแผน, การมสวนรวมในการตดตามและประเมนผล และการมสวนรวมในการแสดงความคดเหน ทงนพนกงานไดนาความรเรองTPM ไปปรบใชเพอเพม

๘๖ United Nations, “Wastewater Management - A UN-Water Analytical Brief”, [online], from: http://www.unwater.org/publications/wastewater-management-un-water-analytical-brief/ [20 December 2018]. P. 43 - 45

๘๗ ชาญณรงค ศกดสรสกล “การศกษาปจจยสาคญเเหงความสาเรจตอผลลพธการดาเนนงาน ปญหา และอปสรรค ของการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผลของโรงงานผลต”, วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๙), บทคดยอ

๖๘

ประสทธภาพในการทางาน โดยยดหลกการบรหารงานคณภาพพนฐานในการทางาน อาท ๕ส (สะสาง สะอาด สะดวก สรางมาตรฐาน สรางวนย) และนาวธการคนหาสาเหตของกระบวนการทา งานของพนกงานและเครองจกร (LOSS) มาปรบใชในการเพมประสทธภาพในการทางาน โดยการดาเนนงาน TPM ทางบรษทฯควรสนบสนนใหแตละหนวยงานมอปกรณและเครองมอทจาเปนอยางเพยงพอตอความตองการ และควรมการวางแผนการบาร งรกษาเพอใหมแนวทางในการด เนนกจกรรมทเปนไปในทศทางเดยวกน ทงนควรจดการอบรมใหความรแกพนกงาน และมการตดตามผลการดาเนนงานดาน TPM อยางตอเนอง๘๘

ญาณาธป จตรหาญ ไดทาการศกษาเรอง ปจจยความสาเรจทมผลตอการประยกตใชการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ขององคกรในประเทศไทยทไดรบรางวล TPM จาก JIPM ผลวจยพบวา ปจจยความสาเรจ ในการประยกตใชกจกรรมการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม จากโรงงานในประเทศไทยทประสบความสาเรจไดรบรางวล TPM จากสถาบนบารงรกษาโรงงานแหงประเทศญปน (Japan Instiute of Plant Maintenance, JIPM) ผวจยไดคดเลอกเครองมอวจยซงเปนแบบสอบถามเพอเปรยบเทยบปจจยแหงความสาเรจในการทา TPM จากวรรณกรรมทเกยวของ คอ เสาหลกทง ๘ ตน และปจจยรองของเสาหลกทง ๘ ตน ผลการวจยพบวา ในภาพรวมกลมตวอยางททาการศกษานน ไดใหความสาคญกบเสาตนท ๒ การบารงรกษาดวยตนเอง มากทสด ลาดบท ๒ ไดแกเสาตนท ๑ การปรบปรงเฉพาะเรองเพอการผลตทมประสทธภาพ ลาดบท ๓ ไดแกเสาตนท ๓ การดาเนนกจกรรมการบารงรกษาตามแผน ลาดบท ๔ ไดแกเสาตนท ๖ การฝกอบรมเพอเพมทกษะความชานาญของฝายผลต และฝายซอมบารง ลาดบท ๕ ไดแก เสาตนท ๘ การควบคมเกยวกบความปลอดภย และสงแวดลอม ลาดบท ๖ ไดแก เสาตนท ๔ การดาเนนกจกรรมบารงรกษาคณภาพ ลาดบท ๗ ไดแกเสาตนท ๕ การดาเนนกจกรรมการควบคมดแลขนตน และลาดบสดทายไดแก เสาตนท ๗ การปรบปรงประสทธภาพทางฝายสานกงาน

ในสวนของปจจยรอง ของปจจยความสาเรจ ๑๐ อนดบแรก ทกลมตวอยางไดใหความสาคญ เรยงตามลาดบดงตอไปน อนดบแรก ไดแกความมงมนของผบรหารระดบสง รองลงมาไดแก ความเอาใจใสในการบารงรกษาเครองจกรของพนกงานในฝายผลต การผลกดนกจกรรมของเครองจกรตนแบบ การจดสรรเวลาในการทากจกรรมการบารงรกษาดวยตนเอง การซอมแซมจะตองไดรบการสนองตอบอยางรวดเรว ระบบการจดการขอมลตางๆของเครองจกรทมประสทธภาพ การตดตามความคบหนาในการทา Kaizen ทมประสทธผล การเสรมสรางบรรยากาศใหพนกงานมการพฒนาตนเอง ความชดเจนในการวเคราะหตนทน และความสญเสย และการจดทาแผนการฝกอบรม (Training Road Map) ทชดเจน ผลการศกษาทได ทาใหทราบถงลาดบของปจจยแหงความสาเรจในการประยกตใชกจกรรม TPM อนจะเปนประโยชนอยางมาก ตอองคกรทางอตสาหกรรม ทตองการ

๘๘ ชยวฒน กตต, “การมสวนรวมของพนกงาน บรษท ซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน)

โรงงานผลตอาหารสตวลาพน ในการดาเนนกจกรรม TPM ตอการบรหารงานคณภาพ, วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, (บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยนอรท- เชยงใหม, ๒๕๕๕), บทคดยอ

๖๙

ประยกตใชกจกรรมใหประสบผลสาเรจ โดยองคกรสามารถตดสนใจเลอกพฒนาปจจยนนๆ ตามลาดบความสาคญไดอยางถกตอง และเหมาะสม๘๙

พชญนนท เตมยชาต ไดทาการศกษา “การประยกตใชการจดการบารงรกษาเชงทวผล เพอเพมประสทธภาพการผลต กรณศกษาโรงงานผผลคชนสวนอเลกทรอนกส” พบวา จากเดมทางโรงงานมปญหาประสทธภาพโดยรวมของเครองจกรตา งานวจยในชนน ไดนาแนวคดการจดการบารงรกษาเชงทวผลแบบมสวนรวม โดยการประยกตเสาท ๑ เพอลดเวลาในการทาความสะอาดแมพมพ โดยยายตาแหนงรถเขน ซอมบารงแมพมพ ลดเวลาในการตรวจสอบสภาพเครองจกรกอนการผลต โดยจดทารถเขนอปกรณทใชตรวจสอบขน แลววางรถเขนใกลเครอง แกปญหาเรองลวดตดกบเฟรมไมแนน โดยเปลยนความหนาของหนาสมผสของใบเชอม นอกจากน ยงไดประยกตแนวคดตามเสาตนท ๒,๓,๔,๖ เพอแกปญหาเรองลวดละลายตดกบเฟรทไมด โดยกาหนดแผนการตรจสอบ และการเปลยนอะไหลตรงแกนเพลาของใบเชอม๙๐

อไรรตน เพชรยง ไดศกษาเรองการจดการของเสยอตสาหกรรมของโรงงานผลตยาแผนปจจบน กรณศกษาบรษทไบโอแลป จากด ผลการศกษาพบวาการจดการของเสยอตสาหกรรมของบรษทแบงประเภทของเสยในองคกรออกเปน ๒ ประเภท ไดแกของเสยไมอนตรายและของเสยอนตราย ตามประกาศกระทรวงอตสาหกรรม พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยการจดการของเสยของบรษทไบโอแลป มการจดระบบการคดแยกของเสยแตละประเภทออกจากกนอยางชดเจน โดยยดแนวทางตามแนวทางขอกาหนดของระบบการจดการสงแวดลอม ( ISO 14001) และเนนการจดการของเสยทแหลงกาเนด โดยการสรางจงใจใหพนกงานทาการปรบปรงทดขน (Kaizen) โดยใหปรบปรงการทางานในสวนทรบผดชอบ ทาใหกระบวนการผลตมประสทธภาพ ลดการเกดของเสยจากขนตอนการผลต สวนการนากลบมาใชใหมของของเสยภายในบรษท มอตราสวนรอยละ ๒๑ เทยบกบปรมาณของเสยอนตรายทงหมดในป ๒๕๕๔ ของเสยอนตรายทสามารถรไซเคลไดจะขายเพอนาไปรไซเคลเปนวตถดบใหกบโรงงานอนๆ ตอไป๙๑

พระมหาประเสรฐ สเมโธ (เพรชศร) ไดทาการศกษา “สาราณยธรรม : หลกธรรมในการแกปญหาความขดแยงในสงคมไทย” ผลการศกษาพบวา ในทางพทธศาสนา พระพทธเจาไดทรงตรสหลกธรรมอนจะเปนแนวทางในการเสรมสรางความสามคคใหกบสงคมเอาไว ๖ ประการ ดวยกน

๘๙ญาณาธป จตรหาญ, “ปจจยความสาเรจทมผลตอการประยกตใชการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ขององคกรในประเทศไทยทไดรบรางวล TPM จาก JIPM.”, วศวะกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนางานอตสาหกรรม, (คณะวศวกรรมศาสตร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๓), หนา ๑๑๒-๑๑๔.

๙๐พชญนนท เตมยชาต, “การประยกตใชการจดการบารงรกษาเชงทวผล เพอเพมประสทธภาพการผลต กรณศกษาโรงงานผผลคชนสวนอเลกทรอนกส”, วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนางานอตสาหกรรม, ( คณะวศวกรรมศาสตร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๓), หนา ๗๕ – ๘๔.

๙๑ อไรรตน เพชรยง, “การจดการของเสยอตสาหกรรมของโรงงานผลตยาแผนปจจบน กรณศกษาบรษทไบโอแลป จากด”, วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอม, (บณฑตวทยาลย: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๕๕), หนา ๗๓ - ๗๕.

๗๐

อยในหมวดธรรมทเรยกวา สาราณธรรม ๖ มความหมายวา หลกธรรมอนเปนทตงแหงความระลกถงซงกน และกน ซงจะเปนเครองมอในการเสรมสรางความสามคค มนาหนงใจเดยวกนใหเกดขนดวย หากสงคมใดตองการทจะเสรมสรางความสามคค มนาหนงใจเดยวกนใหเกดขน ควรนาเอาหลกธรรมทง ๖ ไปใช อยตลอดเวลา เพอใหสงคมเกดความเปนปกแผน เขาอกเขาใจกน ยอมรบในความแตกตาง ชวยเหลอกน ใหกาลงใจกน และรจกการใหอภย นามาซงความสข ความสนต ความมนคง และความเจรญกาวหนาทงหลายทงปวง สงคมจะมความสงบสขมากยงขน หากคนไทยทกคน เรยนรทจะอยรวมกนอยางสนต เขาอกเขาใจกนอยตลอดเวลา๙๒ ผลการศกษาในชนน ไดชวยอธบายวา หลก สาราณยธรรม เปนแนวทางเชงพทธ ทสามารถชวยการแกไข บรรเทาปญหาความขดแยง ทงแบบเชงรก และเชงรบ ของคนในสงคม เพอใหเกดความเขาอก เขาใจ อยรวมกนดวยการใหอภย เคารพความคดเหน และความแตกตางของผอน ซงสามารถนามาประยกตใชในการแกไขปญหาความขดแยงในการทางานรวมกนเพอใหบรรลจดประสงคบางอยาง ไดเชนกน

กลาวโดยสรปจากการทบทวนวรรณกรรมพบวา มผลการศกษาทนาแนวคดเรองการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผล เปนการศกษาในมตของงานวจยเชงปรมาณซงไมสามารถสะทอนในเรองของทาอยางไรทจะนาระบบนมาใชในการเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม ซงเปนเรองทจาเปนและสงคมรวมถงภาครฐใหความสาคญ นอกจากนการนาหลกพทธสนตวธ ไดแก หลกสาราณยธรรม ๖ นบวาเปนเครองมอหนงททาใหเกดความรกสามคคในองคกรสรางความเปนนาหนงใจเดยวกน และแนวคดการมสวนรวมนบวาเปนหนทางทจะทาใหองคกรสามารถประสบความสาเรจและขบเคลอนไปขางหนาไดหากนโยบายองคกรไดรบความรวมมอ ดงนนการศกษาวจยนจงมงเนนทจะคนหาสนตนวตกรรมโดยการนาหลกพทธสนตวธ การมสวนรวม และแนวการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผล มาใชในกบพนกงานของบรษท บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เพอเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม โดยหวงวาจะเปนการศกษานารองขององคกรในการนาระบบ TPM มาใชไดอยางมประสทธภาพ และเสรมสรางภาพลกษณทดแกองคกรใหดมากยงขน

๙๒ พระมหาประเสรฐ สเมโธ (เพรชศร) ,“สาราณยธรรม : หลกธรรมในการแกปญหาความขดแยงในสงคมไทย” , วารสารวจยเพอพฒนาสงคมและชมชน, ปท ๓ ฉบบท ๑ (๕) (สงหาคม ๒๕๕๙) : ๒๑ - ๒๙.

๗๑

๒.๓ กรอบแนวคดในการวจย

แผนภาพท ๒.๒ : กรอบแนวคดในการวจย

บทท ๓

วธด าเนนการวจย

การศกษาเรอง “พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร” เพอให

บรรลตามวตถประสงคของงานวจย ผวจยไดกาหนดวธการดาเนนการวจย ดงตอไปน ๓.๑ รปแบบการวจย ๓.๒ กลมเปาหมาย/ผใหขอมลหลก (Key informants) ๓.๓ เครองมอทใชในการวจย ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมล ๓.๕ การวเคราะหขอมล

๓.๑ รปแบบการวจย

การดาเนนการวจยในครงนเปนการวจยเชงคณภาพ(Qualitative Research) แบบการปฏบตการมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) โดยผวจยมงศกษาวเคราะหขอมลจากปญหาการบาบดนาเสยอนสงผลกระทบกบสงแวดลอม แนวทางวธการในการแกไขดวยการบรณาการแนวคด TPM หลกการมสวนรวมและพทธสนตวธ เพอสรางสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงานในการเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม โดยผวจยไดจดขนตอนของการดาเนนการวจย (Research Process) ๔ ขนตอน ดงตอไปน

ขนท ๑ การวางแผนเพอแกไขปญหาสงแวดลอม ศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของ และทฤษฎการมสวนรวมทงตามหลกสากลและตามแนวพระพทธศาสนา แนวคดการจดการบาบดนาเสยดวยระบบ TPM โดยผวจยจะใชวธการรวบรวมขอมลจากเอกสารโดยศกษาคนควาขอมลจากเอกสารขนปฐมภม (Primary Source) คอพระไตรปฎกและจากเอกสารขนทตยภม (Secondary Source) คอสวนทเปนอรรถกถาฎกาพรอมทงเอกสารและงานวจยทเกยวของโดยการศกษาจากแหลงขอมลพระไตรปฎก ฉบบมหาจฬาฯ หนงสอ ตารา เอกสาร และงานวจยทเกยวของ นามาวเคราะหสงเคราะหเพอสรางเครองมอวจย การสรางเครองมอวจยและตรวจสอบคณภาพเครองมอแบบสมภาษณเชงลก In-depth Interview กบผใหขอมลสาคญ Key Informants ตามทกาหนดไวในขอบเขตการวจย และตรวจสอบคณภาพความสอดคลองของเนอหาโดยการหาคา IOC ผทรงคณวฒจานวน ๕ ทาน ปรบปรงแกไขแบบสมภาษณ และนาไปสมภาษณกลมผใหขอมลสาคญบนทกเทป จดบนทก และนามาถอดเทป สรปประเดนเพอนามาเปนแนวทางในการนาไปใชในการวางแผนการมสวนรวมของพนกงานในการเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม

ขนท ๒ ปฎบตตามแผนเพอแกไขปญหาสงแวดลอม การดาเนนงานปฏบตการแบบมสวนรวมโดยแบงเปน ๔ ขนตอน ดงน

๗๓

๒.๑ ขนวางแผน ศกษาสภาพปญหา บรบททเกยวของ ดวยการสมภาษณ (Interviews) กลมตวอยางผใหขอมลสาคญทเกยวของจานวน ๑๗ รป/คน

๒.๒ ขนปฏบตการ โดยแบงออกเปน ๓ ขนตอน ดงตอไปน ๒.๒.๑ การใหความรทถกตองโดยการใหความรเกยวกบเทคนค TPM การรบฟง

เสยงสะทอนของพนกงานทเกยวของในการนาระบบไปใช ๒.๒.๒ การสรางการตระหนกรและมสวนรวมการบาบดนาเสย เพออนรกษ

สงแวดลอม โดยการนาพนกงานทสวนงานบาบดนาเสยไปรบฟงผลกระทบกบชาวบานรอบโรงงาน และการสงเกตสงแวดลอมทเสยหายจากการปลอยนาเสยของโรงงาน มลพษกบนา เปดวงเสวนาสะทอนความรสกและกระตนการมสวนรวมในการรบผดชอบสงแวดลอมในการดแลเอาใจใสการบาบดนาเสยของโรงงานอยางมสวนรวม

๒.๒.๓ รวมหารอหาทางปรบปรงแกไขดวยความเปนนาหนงใจเดยวกน เปดวงเสวนาสะทอนปญหาอปสรรคในการนาหลก TPM ไปใชปฏบตจรงเพอลดสารพษจากบอบาบดนาเสย รวมหาทางแกไขอยางเปนระบบ และนาเสนอแนวทางปองกน พรอมกบนาไปแกไขปฏบตและตดตามผลการบาบดนาเสยทเกดจากการมสวนรวมของพนกงานในองคกร

ขนท ๓ การสงเกตการณ ในการแกไขปญหาสงแวดลอม รายงานผลการเปลยนแปลงทเกดขน / ขนตอนการปฎบตการ โดยใชเครองมอการสงเกตการณอยางมสวนรวม

ขนท ๔ การประเมนผล ในการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ทาการวเคราะหและสรปผลการวจยเปนขนสดทายของการศกษาวจยทาใหได“การมสวน

รวมของพนกงานในการสงเสรมองคกรอนรกษสงแวดลอม”โดยการวเคราะหและสรปผลการวจยแบบอปนย และนาเสนอเปนพรรณนาโวหาร พรอมกบนาเสนอการจดทาเอกสารนาเสนอองคกรเพอการขยายผลตอไป ๓.๒ ผใหขอมลส าคญในการวจย

ประชากรทใชในการศกษาวจยในครงน ผวจยทาการกาหนดกลมประชากรแบบเจาะจง โดยคดเลอก ชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน, หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต , พนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากรมนษยและฝายบาบดนาเสยและผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา จานวน ๑๗ รป/คน โดยแบงออกเปน ๔ กลม ประกอบดวย

กลมท ๑ : ชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน จานวน ๖ คน ไดแก

๑. นายสมคด เนตรทอง ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม ๒. นางเฉลยว ครนาวา ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม ๓. นายสมทรง โบวเชยร ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม ๔. นางประดษ โบวเชยร ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม ๕. นางบรรจบ เสมขา ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

๗๔

๖. นายประสทธ โพธศร ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม กลมท๒ : หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต

จานวน ๓ คน ไดแก ๑. นางศรรตน สานกด รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม รกษาการแทน

ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม ๒. นายวรช รตนวชตสรรค รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม ๓. นายวชชา รตนโสภาภรณ ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบล

หนาไม กลมท ๓ : พนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากร

มนษยและฝายบาบดนาเสย จานวน ๗ คน ไดแก ๑. นายมงคล ศรสงข เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกต

ตง จากด (มหาชน) ๒. นายพรตน กรมรมย ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง

จากด (มหาชน) ๓. สธาทพย สอนสงวน เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด

(มหาชน) ๔. นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด

(มหาชน) ๕. นางวกานดา สายวงค ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง

จากด (มหาชน) ๖. นายสมพร บญมาก ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง

จากด (มหาชน) ๗. นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟด

แอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) กลมท ๔ : ผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา จานวน ๒ คน ไดแก ๑. พระมหาบญเลศ อนทปญโญ รศ.ดร. ๒. รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง

๓.๓ เครองมอทใชในการวจย

ผวจย ไดทาการกาหนดเครองมอทใชในการรวบรวมขอมล ดงตอไปน ๓.๓.๑ เครองมอทใชในการวจย ไดแก การสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) โดย

จดประเดนคาถามตามแนวเกณฑชวดกระบววนการสรางสนตภาพ ทไดขอมลจากการศกษาแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ มากาหนดประเดนคาถามใหเหมาะสมกบกลมผใหขอมลสาคญ

๓.๓.๒ การตรวจสอบเครองมอ ใชกระบวนการ Index of Objective Congrene (IOC) ผานการพจารณาของคณะกรรมการผเชยวชาญสาขาทเกยวของกบงานวจยจานวน ๕ ทาน โดยเครองมอทจะนาไปใช ตองไดรบการใหนาหนกความนาเชอถอจากคณะกรรมการรอยละ ๖๐ ขนไป

๗๕

๓.๓.๓ การรบฟงความเหนของผเกยวของ เปนลกษณะคาถามแบบปลายเปด ทไดทาการกาหนดหวขอการศกษาเอาไวดวยลวงหนา โดยองกบแนวคด และทฤษฎ ทงทางฝงตะวนตก และเชงพทธสนต เพอใหไดขอมลระดบลก และสามารถยดหยน หรอปรบปรงคาถามไดตลอดตามสถานการณของการสมภาษณ โดยประเดนในการสมภาษณคอ

๓.๓.๓.๑ คาถามสาหรบชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน ๑) สภาพบรบทของปญหานาเสยในชมชนของทาน ๒) แนวทางปฏบตทดในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมทสงผลตอชมชน

โดยรอบ ๓.๓.๓.๒ คาถามสาหรบหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต

๑) สภาพบรบทของปญหานาเสย ในชมชน ๒) แนวทางปฏบตในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมทสงผลตอชมชน

โดยรอบ ขอใหทานชวยเสนอแนะ ๓.๓.๓.๓ คาถามสาหรบพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการฝายทรพยากรมนษยและฝายบาบดนาเสย

๑) สภาพบรบทของปญหานาเสยในชมชน ๒) การนาหลกสาราณยกรรม มาใชในการแกไขปญหานาเสยในโรงงาน ๓) การนาหลกอปรหานยธรรม มาใชในการแกไขปญหานาเสยในโรงงาน ๓.๓.๓.๔ คาถามสาหรบผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา ๑) ขอใหทานลองยกตวอยางการประยกตใช หลกสาราณยธรรมทละขอเพอใช

ในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมจากโรงงานโดยสนตวธอสาหกรรม ควรเปนอยางไร ๒) ขอใหทานลองยกตวอยางการประยกตใชหลกอปรหานยธรรมทละขอเพอ

การสรางการมสวนรวมในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมจากโรงงานอตสาหกรรมโดยส นตวธ ควรเปนอยางไร

๓.๓.๔ วสดอปกรณตางๆ วสดอปกรณทผวจยไดนาไปใชเปนเครองมอการศกษา ไดแก ๓.๓.๔.๑ แบบบนทกขอมล ในภาคสนามโดยเตรยมบนทกไวลวงหนา ประกอบดวย ๒ สวน คอ บนทกทเกดจากความจรงวา ใครทาอะไร ทไหน อยางไร เมอไหร กบใคร และทาไม โดยยงไมตความ สวนทสองเปนการตความเบองตน โดยใชแนวคด ทฤษฎประกอบ และสวนทสาม เปนสวนบนทกเพมเตมหลงจากทไดวเคราะหขอมลแลว ๓.๓.๔.๒ เทปบนทกเสยง ใชสมภาษณผบงคบบญชา ผใตบงคบบญชา และบคคลอนทเกยวของ เพอชวยบนทกการสนทนาทเปนประเดนสาคญๆ ตามวตถประสงคทกาหนไวไดอยางครบถวนไมใหขอใลตกหลน ๓.๔ การเกบรวบรวมขอมลการวจย

การดาเนนการวจยในครงน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ผวจยทาการเกบรวบรวมเกบขอมลในพนทดวยตวเอง นาขอมลทไดมาวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

๗๖

การสงเคราะหเนอหา (Synthesis) และเผยแพร นาขอมลทไดคนใหกบ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) โดยทาการศกษาจากแหลงขอมลหลก ๒ แหลง ดงตอไปน

๓.๔.๑ ขอมลจากแหลงขอมลทเปนเอกสาร ผวจย ไดทาการศกษาเอกสาร และงานวจยทเกยวของ ไดดงตอไปน

๓.๔.๑.๑ แนวคดเกยวกบการมสวนรวม ๓.๔.๑.๒ แนวคดการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม(TPM) ๓.๔.๑.๓ แนวคดพทธสนตวธในการรวมแกไขปญหาองคกร ๓.๔.๑.๔ งานวจยทเกยวของ

๓.๔.๒ ขอมลทเปนบคคล ผวจยทาการสมภาษณเชงลก กลมเปาหมาบทมสวนเกยวของกบปญหานาเสยจากโรงงาน

เถาแกนอย ไดแก ชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน , หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต, พนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากรมนษยและฝายบาบดนาเสยและผเชยวชาญดานพระพทธศาสนาดวยการเกบขอมลเชงคณภาพ ๓.๕ การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการสงเคราะหเอกสารการประยกตใชในการแกปญหานาเสย และการจดการกบความขดแยง รวมทงเกบขอมลในพนทดวยตวเองตามระเบยบวจย และตรงตามประเดนโจทยวจย วธดาเนนงานงจย และการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ โดยการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview)และสนทนากลมเฉพาะ (Focus Group Discussion: FDG) นาขอมลทไดมาวเคราะหเนอหา (Content Analysis) การสงเคราะหเนอหา (Synthesis) ตามลาดบขนตอน ดงน

๑) จดระเบยบขอมล (data organizing) ๒) การแสดงขอมล (data display) ๓) การหาขอสรป ตความหมายและตรวจสอบความถกตองของผลการวจย

(conclusion, interpretation and verification) ๔) สรปผล นาเสนอผลการวจยโดยการพรรณาโวหาร

บทท ๔

ผลการวจย

งานวจยเรอง “พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกรธรกจ” ในบทน ผวจยไดทาการวเคราะหขอมล ในประเดนตางๆ จากการศกษาวจยภาคสนาม ดวยวธการสมภาษณเชงลก และการสนทนาเฉพาะกลม (Focus group discussion) เปนหลกในการเกบรวบรวมวเคราะหขอมล ซงผวจยไดแบงการนาเสนอ ประกอบดวย

๔.๑ ผลการวเคราะหขอมลพนฐานภาคสนาม ๔.๒ ผลการวเคราะหตามวตถประสงคการวจย ๔.๓ องคความรจากการวจย โดยสามารถทาการสรปผลการวจย และวเคราะหขอมลได ดงตอไปน

๔.๑ ผลการวเคราะหขอมลพนฐานภาคสนาม

สาหรบงานวจยไดใชบรษทเถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เปนพนทศกษาในกรณปญหาสงแวดลอม และการสรางการมสวนรวมของพนกงานในองคกรเพอแกปญหาสงแวดลอม ซงเปนประเดนเกยวกบนาเสยจากโรงงานสงผลกระทบตอสงแวดลอมของชมชน ดงนนเพอใหทราบถงบรบทขอมลพนฐานของบรษทฯ เพอเปนประโยชนในการวเคราะหทาความเขาใจในการศกษาเพอตอบวตถประสงคการวจย ขอมลพนฐานภาคสนาม ผวจยนาเสนอเปนประเดนตามลาดบ ดงน

๔.๑.๑ ประวต และพฒนาของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน)

บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) กอตงขนในป พ.ศ. ๒๕๔๗ ตงอยทเลขท ๓๓๗ ถนนบอนดสตท ตาบลบางพด อาเภอปากเกรด จงหวดนนทบรโดยคณอทธพทธ พระเดชาพนธ ประธานเจาหนาทบรหาร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จากความชนชอบ ความหลงไหลสวนตวในการทาสาหรายทอดจนนามาสการดาเนนธรกจผลตขนมสาหรายภายใตแบรนด “เถาแกนอย” ดวยคอนเซปตของการให “สงทดทสด”" และตองการใหความรในการบรโภคสาหราย เพอประโยชนตอสขภาพกบลกคาอยางตอเนองมาตลอดจนถงปจจบน

๔.๑.๒ พฒนาการของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เจาของผลตภณฑ “เถาแก

นอย” หรอ TKN เจาตลาดขนมขบเคยวประเภทสาหรายอนดบ ๑ ของไทย ในตลาดสาหรายสาเรจรปในประเทศไทย ทาใหมรายไดจากการขาย ๓,๕๐๐ ลานบาท ตอป มาจากการทรกตลาดตางประเทศ เชน ประเทศจน ซงเปนผลสบเนองจากการทกลมลกคานกทองเทยวชาวจนทเดนทางมาประเทศไทยและนยมซอสนคาของเถาแกนอยกลบไปเปนของฝาก ทาใหสนคาเปนทรจกแพรหลาย

๗๘

มากขน ประกอบกบ บรษทเรมทาการตลาดอยางจรงจงและตอเนองตงแตป ๒๕๕๗ ซงเปนไปตามคาดเพราะคนจนใหการตอบรบสนคาทนาเขาไปจาหนายเปนอยางด อกทงยอดสงออกไปตลาดอนโดนเซยทเตบโตขน ทงน รายไดตลอดทงป ๒๕๕๘ แบงเปนรายไดจากการสงออก ๕๒% และรายไดจากการจาหนายในประเทศ ๔๘% ซงเถาแกนอยมสวนแบงตลาด ๖๒%๑ ทงนบรษทมพฒนาการอยางตอเนองสรปไดดงตารางดงน๒

ตารางท ๔.๑ : สรปพฒนาการของบรษทเถาแกนอยฯ

ป พฒนาการของบรษท

พ.ศ. ๒๕๔๗ -จดตงบรษท บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ทนจดทะเบยน ๑ ลานบาท, เปดโรงงาน และสานกงาน ททาอฐ และหมบานมณรวลย

พ.ศ. ๒๕๔๘ -เรมจาหนายไปยงตางประเทศ ผานผสงออกภายในประเทศ (Thai Exporter)

พ.ศ. ๒๕๔๙ -ยายโรงงานผลตจากทาอฐ มายงบางบวทอง , เรมแตงตงผจดจาหนายในตางประเทศแหงแรกทสงคโปร

พ.ศ. ๒๕๕๑ -เปดโรงงานผลตแหงท ๒ ทนพวงศ, มรายไดมากกวา ๑,๐๐๐ ลานบาท เปนปแรก

พ.ศ. ๒๕๕๒ -เปดตวผลตภณฑสาหรายยาง “Super Crisp” , จดตงบรษทยอย TKNRF โดย TKN ถอหนทงจานวน

พ.ศ.๒๕๕๓-๒๕๕๔ -มการนาประวตผกอตงไปทาภาพยนตร “วยรนพนลาน” , เปดตวผลตภณฑ “Want More” และปรบโครงสรางการถอหนของกลมบรษท

พ.ศ.๒๕๕๖ -ปดโรงงานบางบวทอง และยายสายการผลตทงหมดมาทโรงงานนพวงศ, แปรสภาพเปนบรษทมหาชนจากด

พ.ศ.๒๕๕๗ -เปดตวผลตภณฑใหมเปนขาวโพดอบกรอบ

พ.ศ.๒๕๕๘ -เรมกอสรางโรงงานใหมทโรจนะ และจดทะเบยนซอขายในตลาดหลกทรพย บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ในชอของ “TKN”

๑ Taokaenoi Food & Marketing PCL, News, [ออนไลน], แหลงทมา http://tkn.listed company.com/news.html/group/newsroom_press/id/514719>, [๓ ม.ย.๒๕๖๑]. ๒ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ,ขอมลบรษท,[ออนไลน], แหลงทมา :

http://investor-th.taokaenoi.co.th/milestone.html, [๒๐ พ.ย.๒๕๖๑].

๗๙

๔.๑.๓ วสยทศน และพนธกจของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน)

วสยทศนของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มวสยทศน คอ “เถาแกนอย

มงมนทจะพฒนาผลตภณฑทมความเปนเลศ เพอสรางแบรนดใหเปนทรจกในตลาดโลก” สะทอนใหเหนจดยนขององคกร ในการสรางแบรนด “เถาแกนอย” ทงในประเทศ และตางประเทศ เพอใหเปนทรจก ยอมรบกนในระดบสากล ดวยการปรบปรงสนคาอยางตอเนอง จนสามารถกาวขนนมาเปนผนาการผลต และแปรรปผลตภณฑสนคาประเภทสาหรายอบแหงพรอมรบประทานของประเทศไทย ดวยการคดสรรวตถดบทมคณภาพ และขนตอนการผลตทมความพถพถน

พนธกจของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มพนธกจ ของบรษท ดงตอไปน ๑) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จะผลตสนคาทมประโยชนตอ

ผบรโภค และสงคม ๒) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จะผลตสนคาดานอาหารท

ตรงตอความตองการ และชวตประจาวนของผบรโภคใหมากทสด ๓) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มงเนนในการพฒนาสนคาท

แปลกใหม และนาเทคโนโลยการผลตสมยใหมทใชใหเกดประโยชน ๔) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จะมงสรางแบรนด เพอครอง

ใจผบรโภคตลอดไป ๕) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จะปฎบตตอพนกงาน คคา

และผบรโภคเสมอนหนงคนในครอบครว๓ ๔.๑.๔ ผลตภณฑของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ผลตภณฑหลก บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) คอ สาหรายแปร

รป โดยสามารถแบงไดตามลกษณะของผลตภณฑออกไดเปน ๕ ประเภท ไดแก ๑) สาหรายทอดกรอบ สาหรายทอดกรอบ เปนผลตภณฑทมการคดเลอกวตถดบสาหรายจากแหลงผลต โดย

สาหรายดงกลาว จะผานการอบแหง จากนนจงถกนามาผานกระบวนการทอดในอณภมทเหมาะสม จนไดสาหรายทอดกรอบแผนผ สเขยว ผานกระบวนการโรยผงปรงรสตามแตละรสชาต อาทเชร รสคลาสสค, รสเผด, รสซฟด, รสชส , รสซอสญปน, รสพซซา, รสวาซาบ, รสตมยากง และรสสไปซบารบคว เปนตน ภายใตตราสนคาตางๆ ไดแก เถาแกนอย (TaoKaeNoi), บกชท (Big Sheet), โคนาม (Konomi) และมน ไบท (Mini Bite) เปนตน

๒) สาหรายยาง

๓ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) “ขอมลบรษท”, (ออนไลน), แหลงทมา

http://www.taokaenoi.co.th/about_history.php.[๓ ธ.ค.๒๕๖๒].

๘๐

สาหรายยาง เปนผลตภณฑทใชสาหรายผานกระบวนการอบแหงมาเปนวตถดบ เพอนาไปผานกระบวนการโรยผงปรงรสตามแตละรสชาต ผานกระบวนการยางในอณภมทเหมาะสม จนไดออกมาเปนสาหรายยางทมความกรอบตรงตามรสชาต และบรรจในซองทมขนาดแตกตางกน จนกลายมาเปนผลตภณฑสาหรายยางสไตยญปน ทมรสชาตหลากหลาย เชน รสคลาสสค , รสเผด, รสปลาหมกยาง, รสสไปซฟด, รสวาซาบ, รสกมจ และรสสไปซบารบคว เปนตน นอกจากน ผลตภณฑสาหรายยาง ยงมสนคาใหม ทเปนสาหรายมวนยางสไตยญปน ซงเปนรปแบบทฉกไปจากแนวเดมๆ เพอเพมความสะดวกในการรบประทานใหแกผบรโภคมากยงขน ท งน สาหรายยาง ใชตราสนคาแตกตางกนออกไปตามลกษณะของผลตภณฑ อนประกอบไปดวย เถาแกนอย บกโรล (Big Roll), เถาแกนอยบกแบก (Big Bag) โคโนม ไจแอนท ชท (Konomi Giant Sheet) และโคโนม โรลสตก (Konomi Roll Stick)

๓) สาหรายเทมประ สาหรายเทมประ เปนผลตภณฑทมการคดเลอกวตถดบสาหราย จากแหลงทผลต ซงเปน

สาหรายทผานการอบแหง จากนนนาสาหรายมาผานกระบวการชบแปงเทมประทมคณภาพด นาไปทอดในอณภมทเหมาะสม จนไดสาหรายเทมประสเหลอง เนอสมผสทกรอบ ผานกระบวนการคลกผสมผงปรงรสตามแตละรสชาต และบรรจใสซองขนาดตางๆ ทกาหนดเอาไว จนกระทงกลายมาเปนผลตภณฑสาหรายเทมประรสชาตตางๆ อาทเชน รสตนตาหรบสไตยญปน , รสเผดสไตยญปน, รสวาซาบ และรสกงเทมประ เปนตน ภายใตตราสนคาตางๆ เชน เถาแกนอยเทมประ (Taokaenoi Tempura), โคนาม (Konomi) และ ไฮ เทมประ (Hi Tempura)

๔) สาหรายอบ สาหรายอบ เปนผลตภณฑทนาเอาสาหรายทผานการอบแหงเขามาทากระบวนการ

เคลอบนาซอส และโรยผงปรงรส จากนนจงนาไปผานกระบวนการอบในอณภมทเหมาะสม แลวใสลงในบรรจภณฑ จนออกมาเปนผลตภณฑสาหรายอบสไตยญปน ทมหลากหลายรสชาต เชน รสดงเดม , รสเผด, ภายใตตราสนคา บกชทอบ (Big Sheet อบ) และรสตนตารบซอสญปน, รสเผดและรสกระเทยม เปนตน ภายใตตราสนคา เอกตราชท (Extra Sheet)

๕) ผลตภณฑอนๆ นอกเหนอจากการผลต และจาหนายสาหรานแปรรป ซงเปฯธรกจหลกของ หลก บรษท

เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ยงไดทาการผลตขนมขบเคยวประเภทอนๆ เชน ขนมปงอบกรอบ เปนตน นอกจากน กลม หลก บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ยงไดขยายการดาเนนงานเขาไปในธรกจอนๆ ทเกยวของกบการดาเนนธรกจหลก เพอใหเพมประสทธภาพในการสรางรายได และบรหารตนทน รวมไปยงชวยในการควบคมความเสยงในการดาเนนงานใหกบ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จากการพงพงบรษทภายนอกไดอกทางหนงดวย ทงน ธรกจอน ทสามารถสรางรายไดใหกบกลม บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ในปจจบน ประกอบไปดวย

-ธรกจรานจาหนายขนมขบเคยวและของฝาก: จาหนายขนมขบเคยวประเภทตางๆ ในสวนทเปนผลตภณฑของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จากผผลตรายอน เพอเมชองทางในการประชาสมพนธ และเขาถงผบรโภค ทในปจจบน มการดาเนนดการโดย TKNRF

๘๑

เปนบรษท ทมการถอหนทงหมดดวย บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ทงจานวน

-ธรกจสนคาเพอสขภาพ:จาหนายสนคาเครองดมโปรตนสง เพอคนทรกสขภาพ ทอยภายใตตราสนคามาย เวย (My Whey) เพอขยายธรกจไปยงผลตภณฑประเภทอน เพอชวยสรางฐานลกคากลมใหม และจบกระแสคนรกสขภาพ รวมไปถงการออกกาลงกายอกดวย๔

๔.๑.๕ รางวล และประกาศนยบตรตางๆ ของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน)

บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมาร เกตต ง จากด (มหาชน) ไดรบรางวล และใบประกาศนยบตร ทชวยรบรองคณภาพ ในการบรหารงานตางๆ ทสมควรแกการยกยองตางๆ ดงตอไปน

๑) CODEX GMP from Global Certification Service รบรองมาตรฐานจากคณะกรรมการอาหาร และยากระทรวงสาธารณสข

๒) Codex GMP จากประเทศองกฤษ ๓) Certificate of HACCP ๔) GMP ๕) ISO9001: 2008 จาก SGS ๖) Halal by the Central of Islammic of Thailand ๗) Thailand Trusted Quality ทงน ในภาคอตสาหกรรมอาหาร การพฒนา และรกษามาตรฐานการผลต เปนสงทม

ความสาคญอยางมากในการประสบความสาเรจ และเปนการสงเสรมภาพลกษณทด เพมความเชอมนใหกบองคกร เพมโอกาส และศกยภาพในการแขงขนทางการคา ซงโรงงานอตสาหกรรมอาหารทมคณภาพนน ตองมมาตรฐานการผลตทสาคญ ดงนน การอนรกษสงแวดลอมในโรงงานอตสาหกรรมใหเปนไปตามมาตรฐานในขางตน จงเปนแนวทางในการประกอบกจการหรอโรงงานอตสาหกรรม ทชวยทาใหสถานประกอบการมความตระหนกในเรองของความปลอดภยและสงแวดลอม และมการจดการมลพษทเกดจากการประกอบการใหเปนไปตามเงอนไขในการอนญาตใหประกอบกจการตามพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕ และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความสกปรกของนาทงจากภาคอตสาหกรรม เพอฟนฟคณภาพนาในแมนาเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑ ใหไมสงผลกระทบกบความเปนอยของชมชนโดยรอบ๕

๔ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) “ขอมลบรษท”, (ออนไลน), แหลงทมา

http://investor-th.taokaenoi.co.th/products.html p.[๓ ธนวาคม ๒๕๖๒]. ๕ กระทรวงอตสาหกรรม, ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความ

สกปรกของน าทงจากภาคอตสาหกรรมเพอฟนฟคณภาพน าในแมน าเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑, [ออนไลน], แหลงทมา http://www.diw.go.th/hawk/law/water/WATER17.pdf. [๓๐ ธนวาคม . ๒๕๖๑].

๘๒

๔.๑.๖ โครงสรางขององคกร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) ก. ผบรหาร คณะผบรหาร ของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มจานวน

ทงสน ๔ ทาน ดงตอไปน

ภาพท ๔.๑ : ผบรหารของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)๖ ข. คณะกรรมการบรษท

บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มคณะกรรมการ ผดแล และบรหารงานของบรษท จานวนทงสน ๘ ทาน ดงตอไปน

๖ www.taokaenoi.co.th

๘๓

ภาพท ๔.๒ : คณะกรรมการของบรษทเถาแกนอยฯ๗

ค. คณะกรรมการตรวจสอบ คณะกรรมการตรวจสอบของบรษท บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด

(มหาชน) มจานวนทงสน ๓ ทาน ดงตอไปน

ภาพท ๔.๓ : คณะกรรมการตรวจสอบของ บรษท เถาแกนอย

ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)๘

๔.๑.๖ โครงสรางขององคกร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) โครงสรางขององคกร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)

ประกอบดวยแผนกตางๆ ทมหนาทรบผดชอบแตกตางกน ดงตอไปน ก. ฝายบรหาร

๑. คณะกรรมการบรษท ประกอบดวย ๑.๑ คณะกรรมการตรวจสอบ

๑.๒ คณะกรรมการสรรหา และกาหนดคาตอบแทน

๗ www.taokaenoi.co.th ๘ www.taokaenoi.co.th

๘๔

๑.๓ คณะกรรมการบรหารความเสยว ๑.๔ ประธานเจาหนาทบรหาร ๑.๕ สายงานตรวจสอบภายใน

ข. ฝายปฎบตงาน ๑. กรรมการผจดการ (สนบสนนธรกจ)

๑.๑ สายงานทรพยากรบคคล และธรการ ๑.๒ สายงานเทคโนโลยสารสนเทศ

๒. ประธานเจาหนาทกลมงานขายและการตลาดในประเทศ ๒.๑ สายงานขายในประเทศ ๒.๒ สายงานการตลาด

๓. ประธานเจาหนาทกลมงานการเงน ๓.๑ สายงานบญช และการเงน ๓.๒ สายงานบรหารตนทน

๔. ประธานเจาหนาทกลมงานปฎบตการ ๔.๑ สายงานผลตโรงงานนพวงศ ๔.๒ สายงานผลตโรงงานโรจนะ ๔.๓ สายงานซพพลายเชน ๔.๔ สายงานประกนคณภาพ

๕. กรรมการผจดการ (ธรกจระหวางประเทศและการจดการ) ๕.๑ สายงานธรกจระหวางประเทศ ๕.๒ สายงานจดซอ ๕.๓ ฝายกฎหมาย ๕.๔ สานกงานกรรมการผจดการ ๔.๑.๗ นโยบายความรบผดชอบตอสงคมของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง

จ ากด (มหาชน) (CSR) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มนโยบายการดาเนนธรกจดวย

ความรบผดชอบตอสงคม(Corporate Social Responsibility; CSR) เพอนาไปสการพฒนาอยางยงยน และใหความสาคญเปนหนงในนโยบายหลกของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มาโดยตลอด ทงในระดบองคกรดวยการบรหารกจการอยางโปรงใสและมประสทธภาพตามหลกบรรษทภบาล โดยนาแนวคด และนโยบายและการดดาเนนงานของบรษทดานความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอมเพอความยงยนของกจการและสงคมโดยรวม (CSR-In-Process) โดยเฉพาะความใสใจ ในการดแลรกษาสงแวดลอม ทงภายใน และภายนอกขององคกร ดงตอไปน

ก. การจดการสงแวดลอมขององคกร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มความตงใจในการลดผลกระทบ

ตอสงแวดลอมใหอยในเกณฑนอยทสดตลอดทงสายการธรกจ เพอรกษาและดารงไวซงระบบนเวศและสงแวดลอมของชมชนทบรษทฯ ประกอบกจการอย เชน การควบคมผลกระทบตอสงแวดลอม

๘๕

ตามมาตรฐานของกรมอตสาหกรรมและมาตรฐานสากล รวมทงปฏบตตามกฎหมายและขอบงคบทเกยวของอยางครบถวน บรษทฯ มการจดตงนโยบายตรวจลดการใชพลงงานแตละสายการผลต ปลกฝงใหพนกงานใชทรพยากรทมอยอยางประหยดและกอใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชกระดาษทงสองดานการสงขอมลผานระบบอเลกทรอนกสแทนกระดาษ การแยกขยะ และการใชนาไฟฟาแลนาอยางประหยด

ข. การดแลรกษาสงแวดลอมขององคกร บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เปนผนาในธรกจสาหราย และ

มงทจะพฒนานวตกรรมตางๆเพอสรางความรบผดชอบตอสงคม โดยเฉพาะในดานสงแวดลอม อาทเชน - การพฒนาเครองจกรและเครองมอในการผลตใหมประสทธภาพการใชพลงงานใหดขนทงพลงงานเชอเพลงและพลงงานไฟฟาทใชในการขบเคลอนการดาเนนงาน โดยพยายามใชพลงงานแหลงปจจบนอยางมประสทธภาพใหมากทสด การนานนามนทผานการผลต ขายใหโรงงานเพอผลตนามนไบโอดเซล ทาใหลดปรมาณการใชนามนและเปนการสงเสรมใหนาของเหลอนากลบมาใชใหเปนประโยชน ดงนนบรษทฯ จงไดมการดาเนนกจการควบคกบการมสวนรวมดแลสงคม ชมชน และสงแวดลอม เปนสวนหนงของเปาหมายในการพฒนาทยงยนของบรษทฯ โดยตระหนกถงการทาประโยชนเพอตอบแทนสงคมและตองการทจะปลกฝงใหทกคนในองคกรใหความสาคญกบความเปนสวนหนงของสงคม บรษทฯ จงมกจกรรมบาเพญประโยชนเพอสงคมซงเปนกจกรรมตามวาระโอกาส๙

ค. ปญหาน าเสยจากการอตสาหกรรมการผลตขององคกร จากยอดขายทเพมขน ทาใหบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จง

ตองใชงานระบบสาธารณปโภคหรอเครองจกรใหเกดประสทธภาพสงสด จงจาเปนอยางยงทจะตองทาใหระบบสาธารณปโภคหรอเครองจกรหยดการทางานเนองจากการชารดใหนอยทสด วตถประสงคของการบารงรกษา คอ สามารถทจะรกษาสมรรถนะความพรอมในการใชงาน รกษาประสทธผลเพอใหสามารถใชงานไดตามแผนทวางไว มคาใชจายตาทสด รวมถงการบารงรกษาเพอใหเกดความปลอดภยในการใชงาน ปญหาทสาคญในปจจบนของโรงงาน พบวามการระบายนาทงทผานการบาบดแลวบางสวนสลารางสาธารณะรมถนนบางบวทอง-สพรรณบร ทาใหชาวบานในชมชนหมท ๔ ตาบลหนาไม จงหวดปทมธาน ซงตงอยรอบๆบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ไดทาการรองเรยนไปยงองคการบรหารสวนตาบลหนาไม สานกงานอตสาหกรรมจงหวดปทมธาน ศนยดารงธรรม กระกรวงมหาดไทย และหนวยงานตางๆ ททาหนาทในการกากบ ดแล ตรวจสอบปญหาดานสงแวดลอม วาไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมจากโรงงานเถาแกนอย อนไดแก ขยะมลฝอย เสยง กลน โดยเฉพาะปญหานาเสย ทพบวามการระบายนาทงทผานการบาบดแลวบางสวน สลารางสาธารณะรมถนนบางบวทอง-สพรรณบร ทาใหเกดผลกระทบตอภาพลกษณของบรษทเปนอยางมาก อกทงยงมความผดตามพระราชบญญตและประกาศกระทรวงอตสาหกรรมทกลาวถงขางตน

๙ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) “ความรบผดชอบตอสงคม”, [ออนไลน],

แหลงทมา http://investor-th.taokaenoi.co.th/cg_principle.html.[๓๐ พฤศจกายน ๒๕๖๑].

๘๖

ทงน ทผานมา ทางโรงงานเถาแกนอย ไดพยายามเขาไปประสานงานเพอแกไขปญหาดานสงแวดลอม ในดานตางๆ ของชมชนอยางตอเนอง แตเนองจากมปญหาหลายประการ ทยงไมสามารถทาการแกไขไดอยางเรยบรอยเตมรอยเปอรเซนต และจาเปนทจะตองใชเวลาในการปรบปรงบางระบบ เชน ระบบบาบดนาเสย เพอจดการปญหานาเสยอยางเตมประสทธภาพ เปนตน ทาใหชาวบานในชมชนบางสวน ทยงไมไดเขาใจในกระบวนการแกไขปญหาดงกลาว ยงคงมการพยายามรองเรยนไปยงหนวยงานทเกยวของดานสงแวดลอมอกหลายตอหลายครงตลอดมา ซงสงผลอยางมาก ตอภาพลกษณของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)ในฐานะของบรษทมหาชน ทมการเปดจาหนายหนใหกบประชาชนทวไป ใหเขามาถอหนในฐานะของเจาของรวม

จากปญหาทชาวบานรองเรยนโรงงานเรองนาเสย ทาใหสงผลกระทบตอภาพลกษณของบรษทเปนอยางยง เนองจากบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ทมชอเสยงดานผลตอาหารซงเปนทนยมของวยรน และยงขดกบ นโยบายความรบผดชอบตอสงคมของ บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) จนนาไปสแนวคด ในการหามาตราการมารบมอกบปญหานาเสย เพอให บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) สามารถอยรวมกบชมชน ไดอยางสนตสข และมความสข ดวยบรษทฯ เลงเหนถงปญหานาเสยจากอตสาหกรรมการผลต จงไดนาหลกการอนรกษสงแวดลอมสงแวดลอมของโรงงานอตสาหกรรม และหลก 4 M : man (คน) money (เงน) material (วสด) และ method (กระบวนการ)เขามาชวยจดการปญหา ผานการจดการประชมรวมกน เพอหาแนวทางแกไขปญหา , การอนมตงบประมาณเพอพฒนาระบบนาเสยใหมประสทธภาพมากยงขน, การปรบปรง และเลอกใชวสด รวมไปถงเครองจกรในกระบวนการผลตทมประสทธภาพมากยงขน และปรบปรงกระบวนการผลตใหดขน เพอชวยลดปญหานาเสย ทเกดจากอตสาหกรรมการผลตใหนอยลง นอกจากแนวคดเกยวกบการอนรกษสงแวดลอม บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ยงไดมการนาระบบการบารงรกษาทวผลแบบมสวนรวมเขามาชวยในการแกไขปญหานาเสยใหมประสทธภาพมากยงขน ตามแนวคดทจะขอกลาวถงตอไป ๔.๒ ผลการวเคราะหตามวตถประสงคการวจย

เพอนาไปสการตอบวตถประสงคการวจยซงม ๓ ขอ กลาวคอ ๑) เพอศกษาสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจ ๒) เพอศกษาหลกพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม และ ๓) เพอเสนอรปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมของพนกงานในการสงเสรมองคกรอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) โดยผวจยไดนาการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม (PAR) มาใชในการดาเนนการวจยเพอใหบรรลวตถประสงคงานวจย โดยการนาเสนอผลการวเคราะหเรยบเรยงตามวตถประสงค ดงน

๔.๒.๑ การมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม และวเคราะหสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมฯ

ปญหานาเสยทสงผลกระทบตอชมชนตนเหตของปญหาเปนเพราะบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มยอดขายทสงขน จงสงผลใหการใชงานเครองจกรในอตสาหกรรมการผลตทางานหนกและไมไดหยดเดนเครองเพอพกบารงรกษาตามทควรเปน ทาใหเกดปญหานาเสย

๘๗

ในลกษณะของนา ทมการปนเปอนนามน และไขมน เมอทาการวเคราะหพารามเตอรทสาคญ ประกอบดวย BOD, COD, TDS , SS และ O&G มลกษณะ ดงตอไปน

ตารางท ๔.๒ : ใบรายงานผลการทดสอบนาเสยกอนเขาระบบบาบด และนาทงหลงบาบด

ตารางท ๔.๓ : คากาหนดมาตรฐานควบคมการระบายนาทงจากโรงงานอตสาหกรรม

นคมอตสาหกรรม และเขตประกอบการอตสาหกรรม๑๐

ดชนคณภาพน า คามาตรฐาน วธวเคราะห BOD

(Biochemical Oxygen Demand)

ไมเกน ๒๐ มลลกรมตอลตร

บมตวอยางทอณภม ๒๐ องศาเซลเซยส เปนเวลา ๕ วน ตดตอกน และหาคาออกซเจนละลายดวยวธเ อ ไ ซ ด โ ม ด ฟ เ ค ช น ( Azide Modification) หรอวธเมมเบรนอลคโทรด (Membrane Electrode)

COD (Chemical Oxygen Demand)

ไมเกน ๑๒๐ มลลกรมตอ

ยอยสลายโดยใชโพแทสเซยมไดโครเมต (Potassium Dichromate)

๑๐ กรมควบคมมลพษ, มาตรฐานคณภาพน า, [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.pcd.go.th/info _serv/reg_std_water04.html [๓๐ สงหาคม ๒๕๖๑].

๘๘

ลตร TDS

(Total Dissolved Solids) ของแขงละลายนาทงหมด

๑) กรณระบายลงแหลงนา ต อ ง ไ ม เ ก น ๓ ,๐ ๐ ๐ มลลกรมตอลตร ๒)กรณระบายลงแหลงนาทมคา TDS เกนกวา ๓,๐๐๐ มลลกรมตอลตร คา TDS ทงหมดในนาทจะระบายไดตองมค า เกนกวาค า TDS ทงหมด ทมอยในแหลงนาน น ไ ม เ ด น ๕ ,๐ ๐ ๐ มลลกรมตอลตร

ระเหยตวอยางทกรองผานกระดาษกรองใยแกว (Glass Fiber Filter Disk) และอบแหงทอณภม ๑๘๐ องศาเซลเซยส เปนเวลาอยางนอย ๑ ชวโมง

SS (Total Suspended Solids)

ไมเกน ๕๐ มลลกรมตอลตร

กรองผานกระดาษกรองใยแกว (Glass Fiber Filter Disk) และอบแหงทอณภม ๑๐๓ – ๑๐๕ องศาเซลเซยส เปนเวลาอยางนอย ๑ ชวโมง

O & G (Fat Oil & Grease) นามน และไขมน

ไมเกน ๕ มลลกรมตอลตร

สกดดวยเทคนค Liquid – Liquid Extraction หรอ Soxhlet Extraction ด ว ยต ว ท า ละล ายแล ว แยกหานาหนกของนามน และไขมน

ผลการทดสอบ พบวา นาทโรงงานเถาแกนอย ปลอยออกมาภายนอกมความปนเปอนใน

หลายสวนมากกวาทคามาตรฐาน ควบคมการระบายนาทงจากโรงงานอตสาหกรรม นคมอตสาหกรรม และเขตประกอบการอตสาหกรรม ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ลงวนท ๖ มถนายน ๒๕๕๙ ดงตอไปน

๑) ทางโรงงานเถาแกนอยมคา BOD จานวน ๓๓๐ มลลกรมตอลตรในขณะทกฏหมายกาหนดคา BOD ไมควรเกน ๒๐ มลลกรมตอลตร มากวาคามาตรฐาน ถง ๒๙๐ มลลกรมตอลตร

๒) ทางโรงงานเถาแกนอยมคา COD จานวน ๕๖๑ มลลกรมตอลตร ในขณะทกฏหมายกาหนดคา COD ไมควรเกน ๑๒๐ มลลกรมตอลตร มากวาคามาตรฐาน ถง ๔๔๑ มลลกรมตอลตร

๓) ทางโรงงานเถาแกนอยมคา SS จานวน ๓๑๐ มลลกรมตอลตรในขณะทกฏหมายกาหนดคา SS ไมเกน ๕๐ มลลกรมตอลตร มากวาคามาตรฐาน ถง ๒๖๐ มลลกรมตอลตร

๔) ทางโรงงานเถาแกนอยมคา O & G จานวน ๑๑.๒ ลลกรมตอลตรในขณะทกฏหมายกาหนดคา SS ไมเกน ๕ มลลกรมตอลตร มากวาคามาตรฐาน ถง ๖.๒ มลลกรมตอลตร

๘๙

ทงนนาเสยจากโรงงานทมการปนเปอนเกนคามาตรฐานกาหนด สงผลตอสงแวดลอมชมชน กลาวคอ สรางความเสยหายตอพชผล ธรรมชาต และกระทบตอวถชวตชมชน ดงทจะกลาวถงตอไป

๔.๒.๑.๑ ผลกระทบกบชมชนจากการบ าบดน าเสยของโรงงาน จากการลงพนทสมภาษณเชงลกกบผเกยวของรวมถงการสงเกตการณอยางมสวนรวมถงผลกระทบนาเสยจากโรงงานเถาแกนอยสงผลตอวถชมชนอยางไร ผวจยไดรวบรวมสรปประเดนและแยกนาเสนอตามกลมผใหขอมลเพอใหเหนสงทแตละฝายไดสะทอนขอมลนนเปนอยางไร

๑. เสยงสะทอนจากชมชน จากการลงพนทสมภาษณเชงลกกบตวแทนชาวบาน บรเวณรอบโรงงาน ผนาชมชน

ประกอบการสงเกตการณอยางมสวนรวม เกยวกบปญหาดานสงแวดลอมทสงผลกระทบกบชาวบานในชมชนใกลเคยง ผวจยไดสรปประเดนตางๆ ทมความนาสนใจ ดงตอไปน

ก. ปญหาเรองเสยงดง ทาใหชาวบานทไดรบผลกระทบพกผอนในชวงกลางคนอยางเหมาะสม สาหรบปญหาเรองเสยงทสรางผลกระทบ มดงตอไปน

ดงเสยงสะทอนวา “ปญหาเสยงจากการทางานของเครองจกรยงพอทจะเขาใจ เพราะทางโรงงานทางานตลอด ๒๔ ชวโมง สวนเรองของเสยงเครองจกรกดงเปนปกต ไมไดใสใจ แตเสยงดงในชวงพกเบรก และชวงพกกลางวน จากโรงอาหารของพนกงานทอยตดรวใกลกบบาน กบเสยงดงจากการพดคยกนของพนกงาน เสยงดงจากการลากรถเขนสนคาชวงเวลา ๒๔.๐๐ น. สงผลกระทบทาใหบดามารดา ทอายกวา ๙๐ ป ไมไดรบการพกผอนในตอนกลางคนอยางเหมาะสม และในวนหยดทางโรงงานกไมยอมหยด แตมการกอสรางตอเตม ทาใหเสยงดงตลอดเวลาตนเชอวาใชเครองมอทาการวดเสยง มนใจวาระดบของเสยงจากโรงงานเกนกวามาตราฐานททางกฎหมายกาหนดอยางแนนอน ซงเคยแจงทางโรงงานาไปแลวทางโรงงานรบปากแตกยงไมไดแกไข๑๑ สอดคลองกบชาวบานทานหนงวา “ปญหาเรองเสยง จากคนงานพมาบางคนททางานในชวงกลางคน ทมาพกเบรก เปนเรองทควรปรบปรงเพราะเคยแจงปญหานไป เสยงกเงยบลง แตเมอเวลาผานไปนานๆ กจะกลบมาอก๑๒ สอดคลองกบทานหนงวา “ตนและครอบครวยงไดรบจากเสยงดงของพนกงาน ทมาพกเบรกใกลๆ กาแพงดานหลง โดยเฉพาะชวงดกๆ ทสงเสยงดงจนเกนไป๑๓ และ “ปญหาเสยงดงในชวงรบสงคนงานชาวพมาทงชวงตอนเยนและตอนเชาชว ททาใหเกดเสยงดง๑๔

ข. ปญหาเรองกลนจากกระบวนการผลต เชน กลนของทอด กลนนามน และกลนเหมนจากนาเสย ททางโรงงานเถาแกนอยเคยปลอยออกมา เปนตน มเสยงสะทอนวา “เคยแจงทางโรงงานไปแลวซงทางโรงงานรบปาก พรอมกบขอเวลาแกไข ๓ เดอน จนปจจบน ๓ ปกวา แลว ปญหากยงเหมอนเดม โดยเฉพาะเรองของกลนและนาเสย ทเคยปลอยเขาไปในพนททาการเกษตรของตนเอง๑๕

๑๑ สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๒ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๓ สมภาษณ สมทรง โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๔ สมภาษณ, นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๕ สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๐

นอกจากน ในบางครง ทางโรงงานมการปลอยนาทมกลนเหมนออกมาบรเวณดานหนาของโรงงาน แตนาเสยทเหนโดยสวนใหญจะเปนปญหานารวซมออกมาตามกาแพง พอถางหญาออกแลวจะเหนปญหาทชดเจน เมอกอนมปญหานบอย แตตอนนปญหาไดรบการแกไขใหดขนมากแลว สวนเรองนาฝนทไหลงมาจากโรงงานในชวงหนาฝนไมไดเปนปญหาทสาคญ เพราะเขาใจวาเปนเรองธรรมชาต๑๖

ค. ปญหาน าเสย กลาวคอ นาเสยทถกปลอยออกมาบรเวณดานหนาของโรงงานเถาแกนอย และนาเสยทไหลเขาไปสรางความเสยหายใหกบพนทการเกษตร และบอเลยงปลาของชาวบาน รวมไปถงนาเสย ทซมออกมาจากรอยแตกของกาแพงโรงงาน เปนตน ดงเสยงสะทอนวา “นาเสยทเหนโดยสวนใหญจะเปนปญหานารวซมออกมาตามกาแพง พอถางหญาออกแลวจะเหนปญหาทชดเจน เมอกอนมปญหานบอย แตตอนนปญหาไดรบการแกไขใหดขนมากแลว๑๗

ง. ปญหาน าฝน เกดขนในชวงหนาฝน เมอมฝนตกหนกนาฝนททางโรงงานเถาแกนอยระเบายไมทน กจะไหลลงจากหลงคาของกาแพงทอยสงกวาเขาไปทวมขงในบานเรอนของชาวบานทอยตากวา บางครงนาฝนเหลานกจะถกปนเปอนดวยนาเสย เมอขงอยในคนาบรเวณขางกาแพง ซงเมอเวลาผานไปนานๆ นาเหลานกจะกลายเปนนาเนาเสย ทสรางผลกระทบใหกบทางชมชน ทงนปญหาเรองนาในชวงหนาฝนมเสยงสะทอนถงความรสกวาชาวบานพอจะทาใจไดเนองจากมธรรมชาตเขามาเกยวของ ดงเสยงสะทอนวา “เรองนาฝนทไหลงมาจากโรงงานในชวงหนาฝนไมไดเปนปญหาทสาคญ เพราะเขาใจวาเปนเรองธรรมชาต”๑๘ ในขณะทบางทานมองวาเปนปญหาและสรางผลกระทบกบชาวบาน “เรองของการระบายนาฝน ในชวงหนางฝนรวดเดยวลงรางระบายจนเกดการระบายไมทนจนเออลนเขามาทวมพนบาน ๑๙

จ. ปญหาเรองขยะ เปนสวนของบรเวณดานหนา และดานขางของโรงงานเถาแกนอย ทเกดขนจากการทงของพนกงานทกาลงเดนไปขนรถรบสงในขณะทมการเปลยนกะ ดงเสยงสะทอนวา “ปญหาททางโรงงานควรใหความใสใจ คอ เรองขยะตรงบรเวณยเทรน ทชาวบานบนกนมาก เพราะมรถรบสงคนงานจอดอย ซงคนงานชอบทงขยะลงขางทางบรเวณนน”๒๐ สอดคลองกบชาวบานทานหนงกลาวถงปญหาเรองขยะทพนกงานทง ในขณะเดนไปขนรถรบสงบรเวณดานขางของโรงงาน”๒๑

ฉ. ปญหาเรองการจราจร กลาวคอ บรเวณดานหนา และบรเวณยเทรนดานขางโรงงานเถาแกนอย ทมการจอดรถของพนกงาน และรถรบสงพนกงานของโรงงานเถาแกนอยรมทางยดพนทจราจรหนงชองทาง ทาใหพนกงานทกาลงเดนไปขนรถรบสงตองลงไปเดนบนถนนหลก ซงเสยงตอการทาใหเกดอบตเหตทงตอตวพนกงาน ผใชรถใชถนนทวไป และทาใหเกดการจราจรตดขดตอชาวบาน รวมไปถงผทสญจรไปมา โดยเฉพาะในชวงเวลาเปลยนกะในชวงเวลา ๑๗.๐๐ น. เปนตน

๑๖ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๗ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๘ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๑๙ สมภาษณ สมทรง โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๐ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๑ สมภาษณ, นางบรรจบ เสมขา. ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๑

๒. เสยงสะทอนจากผน าชมชน ผนาชมชนหมท ๔ ตาบลหนาไม ไดสะทอนถงปญหาและผลกระทบทเกดขนกบชาวบาน

หรอชมชนวา ชมชนไดรบผลกระทบจากทางโรงงานมากในชวงหนาฝน ทนาฝนไหลลนออกมาจากทางโรงงาน ซงนาเหลาน มทงนาฝน และนาเสยปนกน เมอไหลออกมาทางเดยวกนทาใหคอลงระบายนาไมทนกจะเกดการไหลเขาไปทวมบานเรอนของชาวบาน นอกจากนยงมปญหาทอระบายนาเสยทเคยถกฝงกลบไปแลวมนาซมออกมา ทาใหตองทาทางระบายนาออกไปอกฝงของถนน และปญหาเรองรถบรเวณดานหนาของโรงงานทชาวบานรองเรยนวาจอดยดถนนสาธารณะ โดยเฉพาะชวสลบกะพนกงาน พอจอดรถจนเตมไหลทาง พนกงานกบชาวบาน กไมสามารถเดนไปขนรถรบสงทอยไกลออกไปได จนตองไปเดนบนถนน ยงทาใหรถตดหนกมากขนไปอก นอกจากน ผนาชมชนยงสะทอนใหเหนถงแนวทางการแกไขปญหาทผานมายงไมประสบความสาเรจปญหาผลกระทบจากโรงงานยงสรางความเดอดรอนใหกบชาวบาน ดงน กอนหนานทางโรงงานกบชมชน เคยมการพดคยตกลงกนวา ใหรถจอดรมถนนดานหนาโรงงานไดไมเกนสบนาท และหามจอดบรเวณยเทรน เพราะสรางความเดอดรอนใหกบชาวบาน เมอประสานไปกบทางโรงงาน ปญหาดงกลาวกดขนอยพกหนง แลวกกลบมาเปนอก แมจะมเจาหนาทรกษาความปลอดภยททาหนาทคอยไลไมใหจอดรถในบรเวณดงกลาว กทางานไมทน ซงทางตารวจเอง กเคยเชญผนาชมชนไปพดคยในเรองน ใหชวยจดการดแล แตพอแจงไปยงทางโรงงาน ปญหากไมไดรบการแกไขอยางชดเจน จนเรมทาใหรสกทอแท ปลอยใหเปนหนาทของทางตารวจจดการเขยนใบสงแปะในพนทหามจอด ซงชวยแกปญหาดงกลาว ใหดขนไดอยพกใหญ แตกไมไดแกปญหาทตนเหต เพราะคนทนารถมาจอดหวหนาในโรงงาน ทมแฟนเปนตารวจ ทาใหตารวจเกรงใจกน จนทาใหปญหาไมไดรบการแกไข ถาแกปญหาดงกลาวได กจะสามารถแกไขปญหาเรองนลงไดดวยด๒๒

กลาวโดยสรป จากลงพนทสมภาษณและการสงเกตการณอยางมสวนรวม ผวจยพบวา ปญหาเรองผลกระทบสงแวดลอมของชมชนอนเกดจากโรงงานของบรษทเถาแกนอย แมจะเปนการศกษาทมงประเดนเรองนาเสย แตเมอลงพนทสารวจปญหาพบวา นอกจากเรองนาเสยแลว ผลกระทบทตามมาคอ กลนนาเสยทสงผลตอชมชน อกทงกระบวนการผลตตอเนองทาใหไลนการผลตตองทางานแบบไมมวนหยด ดงนนการรบสงคนงานเพอเปลยนกะการใชเสยงของพนกงานในชวงเวลาทชาวบานยงพกผอนอยกสรางความราคาญใจใหกบชาวบานพอสมควร กลาวไดวา ปญหาสงแวดลอมทองคกรตองใหความใสใจอาจไมไดมเพยงแคปญหาเรองนาเสย แตเนองจากปญหานาเสยสรางผลกระทบและขดตอกฏหมายเรองสงแวดลอม ดงนนประเดนเรองนาเสยจงเปนเรองทตองแกไขเรงดวน

๒๒ สมภาษณ, นายประสทธ โพธศร, ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๒

ภาพท ๔.๔ : ระบบบาบดนาเสยของบรษท เถาแกนอยฯ ในอดต๒๓

๔.๒.๒ วเคราะหปญหา และสาเหต เกยวกบการอนรกษสงแวดลอมของโรงงาน ทงนปญหาเกยวกบปญหาผลกระทบสงแวดลอมทเกดขนกบชมชนอนเกดจากโรงงานผลต

ของบรษทเถาแกนอย และการวเคราะหมลเหตของปญหาเบองตน เพอเปนการรบฟงปญหารอบดานจากทกภาคสวนทเกยวของ ผวจยไดสมภาษณผทมสวนเกยวของกบปญหาโดยตรง ไดแก ชาวบานในชมชนทไดรบผลกระทบ หนวยงานราชการทเกยวของในการดแลสงแวดลอม และพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอย ผานการสมภาษณเชงลก เพอรบฟงปญหาทเกดขนอยางรอบดาน และสะทอนผลการศกษา ดงตอไปน ๑) เสยงสะทอนจากชมชน

ก) ความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน ทงนมเสยงสะทอนถงความสมพนธไมคอยดระหวางโรงงานเถาแกนอยกบชมชนโดยรอบ

เปนการกลาวหาและดหมนชาวบานทาใหเกดความไมพอใจและขยายไปสความขดแยง ดงเสยงจากชาวบานเลาวา “โรงงานหาวาชาวบานไรการศกษา เปนนกเลง เคยปาหนกอกวนโรงงาน ถงขนาดเคยเอาตารวจมาดาเนนคด ทาใหระดบผบรหารของโรงงานไมยอมเขามาพดคยเพอรบฟงปญหาจรงๆ ทเกดขน ซงอาจเพราะเหนแตประโยชนของตวเอง ชาวบานรอบๆ เองกไมอยากพดปญหาออกมา เพราะกลววาจะมปญหากบทางโรงงาน ทาใหไมมการแกปญหาอยางเหมาะสม ซงปญหาจากโรงงานมมาก โดยเฉพาะปญหาเสยงดงกไมยอมแกไขปญหา จนตองรองเรยนไปยงหนวยงานทเกยวของ ถายงไมไดผลกจะมการรองเรยนไปยงหนวยงานทมอานาจอยาง สานกนายกรฐมนตร เพราะเคยรองเรยนผใหญบาน ปลดองคการบรหารสวนทองถน และศนยดารงธรรม ไปแลว ไดรบคาสญญาวาจะแกไข แตเรองกเงยบ หนวยงานทเขามากเปนในลกษณะของเขามาพยายามไกลเกลยไมใหมเรองระหวางโรงงานกบชมชน ไมไดเปนการแกไขปญหาอยางเหมาะสมทาใหตนเองตองทนกบปญหาน มานานหลายปแลว๒๔

๒๓ เอกสารแผนผงระบบบาบดนาเสยโรงานเถาแกนอย และผวจยถายภาพเอง ๒๔ สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๓

ทงน ลกษณะความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย ในสายตาของชาวบาน สามารถแบงความคดเหนแบงชาวบานออกเปนสองกลม ดงตอไปน

๑) กลมทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมมาก และไมพงพอใจกบการแกไขปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย โดยพยายามทจะรองเรยนปญหาทเกดขนไปยงหนวยงานอนๆ ทมอานาจในดานสงแวดลอม อาทเชน องคการบรหารสวนตาบล หนวยอตสาหกรรมจงหวด และศนยดารงธรรม เปนตน ซงเกดขนจากปญหาเรองของเสยงดงจากโรงงานในตอนกลางคน และนาเสย ทไหลเขาไปในพนททางการเกษตรของตนเอง เปนตน

๒) กลมทไดรบผลกระทบนอย และพงพอใจกบการแกไขปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย

ลกษณะความสมพนธของระหวางชมชนกบโรงงานทงสองกลมน สามารถทาการสรปเปน “เสยงสะทอนจากชมชน” วาปญหาสงแวดลอมเรอรง เกดขนจากการทาผดกฎหมายอตสาหกรรมโดยถออภสทธเหนอชมชน เพราะเชอวาโรงงานสรางประโยชนใหชมชนมากกวาผลเสย และชาวบานเรยกรองการแกปญหาทมากเกนไป ตองการเงนชดเชย ทงน ปญหาทเกดขนสงผลตอมมมองของชาวบานทมตอของโรงงานเถาแกนอย สามารถสรปไดดงน

ตารางท ๔.๔ : วเคราะหความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน

วเคราะหความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน มมมองของชาวบาน มมมองของโรงงาน

- โรงงานทาผดกฎหมายดานอตสาหกรรม และสงแวดลอม -โรงงานเหนแกประโยชนสวนตว -โรงงานไมมตวแทนเขารวมในการประชมประชาคมหมบานประจาป -ปญหาสงแวดลอมเรอรง ไมไดรบการดแลแกไขดวยความเอาใจใสดวยความรวดเรวเทาทควร

-ช า ว บ า น ไม ม อ า น า จ ใ นก า ร ต อ ร อ ง ด า นสงแวดลอม -ช า วบ า น เ ร ย ก ร อ ง ก า ร แก ไ ขปญห าด า นสงแวดลอมทมากจนเกนไป -การรองเรยนของชาวบาน เปนไปเพราะตองการเงนเยยวยา -การเขามาตงโรงงานในพนท ชวยสรางรายได และสรางบญคณใหกบชาวบาน - ชาวบานไมไดมฐานะ และสทธทเทาเทยมกน เมอเกดปญหาดานสงแวดลอม ผบรหารจงไมไดสนใจทจะลงมารบฟงปญหาในพนทดวยตวเอง

ข.แนวทางทชมชนใชแกปญหาและความพอใจในการแกปญหา

มเสยงสะทอนทแสดงถงวธการแกปญหาของชาวบานเปนไปในลกษณะ ๑) ไมไดมการเรยกเองอาศยผเสยหายทเปนแกนนา ๒) แจงผนาชมชน ๓) แจงพนกงานทคนเคย ดงเสยงสะทอนมวา

“ไมไดแจงปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนจากโรงงานกบใคร อาศยบานหลงอนๆ ทมปญหาเรองเดยวกนเปนปากเสยงแทน และอกอยางคอบานอยรมคลอง ไมไดอยรมกาแพงโรงงาน

๙๔

ผลกระทบเลยคอนขางนอย ถากลนของนาเสยทซมออกมาไมมากจนเกนไป กไมคอยมปญหากบทางโรงงาน๒๕

“สวนใหญจะแจงผใหญบาน ใหไปประสานงานให ปญหาเรองเสยงกจะหายไปสกพกหนงซงทางโรงงานเขามาแจงผลการแกไขปญหาทเคยแจงไป ๒-๓ครงเวลาแจงปญหา บางครงกไปแจงเจาหนาทเจอกนบรเวณหนาโรงงาน”๒๖

“ไมเคยแจงปญหาจากโรงงานกบพนกงานคนอนๆ นอกจากพ. .. คนเดยว เพราะแจงคนอนไปกเงยบ หลงจากนน พ. . .จะมาบอกวาปญหาอะไรทแกไขใหแลว๒๗

“แจงปญหาจากโรงงานไปทางผใหญบาน องคการบรหารสวนตาบล และอาเภอ ใหเขามาจดการปญหาให”๒๘

“ปกตจะรบแจงปญหาจากทางโรงงานจากชาวบานในลกษณะของการบนใหฟงมากกวา ไมไดถงขนาดเปนการรองเรยนโรงงาน คนทรองเรยนจะมบานหลงเดยวบรเวณดานหลง ทคอนขางไดรบผลกระทบมาก เมอไดรบฟงปญหาจากชาวบานตนกจะแจงปญหาทเกดขนใหกบทางโรงงาน โดยแจงกบระดบหวหนาฝาย หรอผจดการมาโดยตลอด แตพอทางโรงงานมการเปลยนหวหนาทเคยดแลปญหานาเสยกไมเคยแจงชาวบานวาใครมาทาหนาทแทน เลยไมรแลววาตอนนใครดแลในสวนไหนอย๒๙ “มเจาหนาท และฝายชางจากทางโรงงานเขามาดแลปญหาให แตสวนใหญจะเปนฝายชาง เจาหนาทประสานงานนานๆจะมาสกท ชางจะเเขามาถามวาเปนยงไง อยากใหแกไขปญหาตรงไหนบาง แตตนกไมทราบวาขางในสงใหแกปญหากนยงไง บางครงกมการแกไขปญหาให เขาใจวา บางครงชางเปนคนรบฟงปญหาแลวนาไปเสนอ แตถาฝายบรหารไมอนมต ปญหากไมไดรบการแกไข”๓๐ “พ. . .เปนคนทชวยประสานงานหลก สมยกอนจะคยกบพบงอร กบพ . . .แตเดยวน ไมคอยเจอกน”๓๑

นอกจากน พบวา ชาวบานมการรบรถงความพยายามในการแกปญหาของโรงงานเถาแกนอย ซงมทงทพอใจและไมพอใจในความพยายามแกปญหา ดงเสยงสะทอนวา “ปญหาเรองเสยง ตอนแรกๆ ปญหาเรองนเยอะ แตตอนหลงๆมาน ทางโรงงานกชวยปรบปรงใหแลว สวนเรองขยะ กมแมบาน หรอพอบานของทางโรงงานมาเกบให และเรองนาเสย ตอนนไมมแลว ซงกพอใจกบการจดการของโรงงาน และจะมเจาหนาทมาแจงวา แกไขปญหาใหแลว”๓๒

๒๕ สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๖ สมภาษณ. สมทรง โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๗ สมภาษณนางประดษ โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๘ สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๒๙ สมภาษณ นายประสทธ โพธศร, ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๐สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๑สมภาษณนางประดษ โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๒สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๕

“โรงงานเคยพยายามเขามามอบสงของใหอยาง เชน กระเชา หรอทางหนวยงานทหาร เขามาชวยปรบภมทศน ดวยการ ตดตงแอรปรบอากาศให เพอลดเสยง แตตนไมไดความชวยเหลอ หรอตองการเงนชดเชย อยากใหแกไขปญหาจากโรงงานใหเลยมากกวาทางทหาร และอตสาหกรรมจงหวดมาลงพนท แตกยงไมไดรบการแกไขอยางเหมาะสม สวนเจาหนาทลงมาประสานงาน กเปนแคพนกงานททาไดแครบเรอง แตไมมอานาจในการตดสนใจ พอมปญหาแจงไป ๓-๔ เดอน เรองกเงยบ สวนตวอยากคยกบผบรหารโดยตรงวาทางโรงงานเคารพกฎหมายหรอเปลา ในเรองสงแวดลอมในพนทสเขยว

“จะใหเวลาอก ๖ เดอน ในการแกไขปญหาตางๆ กอนทจะทาการรองเรยนไปยงหนวยงานงานทมอานาจมากวานตอไป๓๓

“พอใจ ในการแกไขปญหาสงแวดลอมของทางโรงงานเถาแกนอย๓๔ “การแกไขปญหาของโรงงานเถาแกนอยเปนไปในลกษณะของการแกไขบาง ไมแกบาง

บางปญหาแกไปแลว กกลบมาอกอยางเรองของการจอดรถดานหนา ผบรหารมทจอดรถดานหนาเปนของตวเองกจรง แตทจอดของพนกงานไมม สวนเรองเสยง กบบานทมขอพพาทกนอยนน แตถาเปนปญหาวกฤต อยางตอนทนาทะลกออกมาจากโรงงานชวงหนาฝน ไมถงสองชวโมง ทางโรงงานก สงเจาหนาทเขามาจดการแกปญหาใหเลย”๓๕

นอกจากน ทางโรงงานเถาแกนอยฯ และชมชน ยงไมเคยมการประชมเพอตงกตกาในดานสงแวดลอมรวมกนหรอสงตวแทนเขารวมการประชมสมาคมหมบานประจาป เพอรบฟงปญหาสงแวดลอม ทาใหชาวบานในชมชน ทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมมองวา ทางโรงงาน ตงใจละเมดสทธของชมชนในดานสงแวดลอม ดงเสยงสะทอนดงตอไปน

“โรงงานเคยทาประชาวจารณหรอไมวา การทมาตงโรงงานกอยใกลกบชาวบานเพยงไมกสบมตร กอใหเกดปญหาผลกระทบอะไรบาง ถงแมวาประชาคมหมบาน หวขอประชมเกยวกบการกอสรางอาคาร ถนนหนทาง ทองคการบรหารสวนตาบล โดยคดจากตวแทนของหมบาน ไมไดพดในเรองปญหาสงแวดลอมทเกดจากโรงงาน๓๖ ซงทางชมชนอยากใหทางโรงงานสงตวแทนเขารวมงานประชมประชาคมดวยเหตผลวา เขารวมงานประชมสมาคมหมบานทกครง มการพดคยเรองสงแวดลอมบาง แตกไมไดมตวแทนของโรงงานเขามารวม และอยากใหโรงงานสงตวแทนเขาไปรบฟงปญหาขอมล วาชาวบานมปญหาอะไร คดอยางไรกบทางโรงงาน ถาทางโรงงานอากเขารวม กสามารถไปแจงกบทางองคการบรหารสวนตาบลไดเลย๓๗

๓๓สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๔สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๕สมภาษณ นายประสทธ โพธศร, ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๖สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๗สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๖

ตนเองเขารวมทกป แตการประชาคม ไมมการพดคยกนในประเดนสงแวดลอมของชมชน แตไมมตวแทนของโรงงานเขารวม สวนเรองททางโรงงานจะเขารวมหรอไม อยททางผใหญวายงไงกวาตามกน เพราะคนในหมบานนนอย๓๘

มการพดคยกนเรองปญหาดานแวดลอมในชวงแรกๆ ท เกดปญหาขน และนาเสย ทเปนไขมนไหลลงคลอง และนาเสยดานหนา ในตอนทยงไมมบอบาบด ทางโรงงานกจะมรถเขามาสบนาเสยออกอยตลอด แลวเพมบอบาบดนาเสย ไมปลอยลงคลอง อยากใหมตวแทนของโรงงาน เขารวมประชมประชาคมหมบานดวย มปญหาอะไรจะไดคยกนเลย ไมตองผานหนวยงานตางๆ ใหวนวาย เพราะแบบนนมนหลายขนตอน อยากคยกนโดยตรงไปเลย๓๙

มหนงสอแจงเชญการประชมประชาคมหมบาน จากองคการบรหารสวนตาบล ไปใหกบทกโรงงานในบรเวณน แตทางโรงงานเถาแกนอย ไมไดเขารวม ไมรเหมอนกนวาใครรบหนงสอแจงเรองนไว สวนในการประชม มการคยเรองปญหาสงแวดลอม จากชาวบาน สมาชกองคการบรหารสวนตาบล และผใหญ อยากใหทางโรงงานเขาไปประชมดวย ลาสดมหนงสอแจง เพอขอประชมทาสถตดานอบตตเหตในตาบล หนวยงานอนๆทเกยวของเขารวมหมด แตทางโรงงานเถาแกนอย ไมไดมเขารวมดวย เพราะเคยเกดอบตเหตใกลๆกบโรงงานเถาแกนอย๔๐

โดยสรป เมอเกดปญหาดานสงแวดลอมจากโรงงานเถาแกนอยทสงผลกระทบตอชมชน สามารถทาการแยกออกไดเปน ๓ ประเดนทสาคญ คอ

๑) การรองเรยน ชาวบานทไดรบผลกระทบสวนใหญจะทาการแจงไปยงเจาหนาทฝายบาบดนาเสยของโรงงานเถาแกนอย ทคอยตรวจตราระบบนาเสยรอบๆ โรงงาน ในบางครงกจะมการแจงกบทางหวหนาฝาย ทบงเอญพบกนนอกโรงงาน และแจงทางผใหญบานเปนหลก ในลกษณะของการพดคยกนอยางไมเปนทางการ

๒) การแกไขหากมการรองเรยน ปญหานาเสยกจะไดรบการแกไขบรรเทาใหนอยลงบาง แตเมอเวลาผานไปสกพก กกลบมามปญหาอก ในลกษณะของปญหาเรอรงซงชมชนมองวาอาจเกดขนจากการทเจาหนาทรบเรองรองเรยนไปบอกตอผบงคบบญชา แตไมไดรบการอนมตงบประมาณจากฝายบรหาร อยางไรกตาม สวนใหญแลวทางโรงงานเถาแกนอย มการแจงผลหลงการแกไขปญหานาเสย ใหกบทางชมชน โดยมเจาหนาทฝายบาบดดแลนาเสย และฝายชางทรบผดชอบแกไขปญหานาเสย

๓) ความพงพอใจในการจดการขอรองเรยน ระดบความพงพอของชมชนทมตอทางโรงงานคอนขางนอย เนองจากเมอทาการแจงกบทางโรงงานผานพนกงานชาง หรอระดบหวหนาแผนกไปโดยตรง เรองมกจะเงยบ ทาใหไมเกดการแกไขปญหาอยางเปนรปธรรม ซงทางชมชน มความตองการใหโรงงานเถาแกนอย ทาการปองกนปญหากอนทจะสงผลกระทบออกมายงชมชนรอบๆ ไมไดตองการเยยวยาในรปแบบของเงน หรอการเขามาแกไขปญหาดวยการปองกนผลกระทบในสวน

๓๘สมภาษณ นางประดษ โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๓๙สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๐สมภาษณ นายประสทธ โพธศร, ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๗

ของชาวบาน เชน การตดตงหองแอรให เพอลดปญหาเรองเสยง เปนตน อยางไรกตาม ชาวบานสวนใหญ คอนขางพอใจกบความพยายามในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมตางๆ ใหกบทางชมชน

เสยงสะทอนถงความคาดหวงของชมชนตอการแกปญหานาเสยจากโรงงาน มวาอยากใหลดปญหาเรองเสยงดงในตอนกลางคน ใหปดสวนของการพกเบรก และโรงอาหารในดานหลงในชวงกลางคนไปเลย แลวซอเครองจบเสยงมาตดตงวาดงกเกน ๘๐ เดซเบล หรอเปลา สวนเรองของพนกงานทเสยงดงสวนใหญเกดจากคนงานพมา แตตนมองวาการไปพยายามควบคมเสยงดง นาจะเปนเรองทยาก๔๑

มองกลางๆ ทางโรงงานกพยายามชวยเหลอแกไขด ไมอคตกน แตอยากใหอบรมเรองเสยงดงทเกดขนจากคนงานพมา และการเดนทางไปขนรถรบสงบรเวณดานหนา ทมจานวนมาก และเดนไมเคารพกฏจรจร จบกลมกน ไมหลบรถ ทอาจทาใหเกดอบตเหต เพราะทาใหผใชรถใชถนนตองเดอดรอน ตองกงวล เรองตองคอยรบผดชอบหากเกดอบตเหตขน๔๒

อยากใหเขามาชวยบรณะทางนารมกาแพงกพอแลว เพราะปญหาจรงๆ เปนชวงฝนตกหนกๆ ระบายนาลงคลองไมทน เพราะทางระบายนารมกาแพงทเคยทาไวเรมมตะกอนมาอดตนทางนา อยากใหทางโรงงานขดลอกใหสกหนอย สวนเรองทนาไหลเขามาทวมพนบาน ทางโรงงานไดเขามาประสานแลววาจะทาการเทปน เพอยกพนบานใหสงขนอก ๑๕ เซนตเมตร เพอใหพนจากระดบนาสวนเรองเสยงดงจากพนกงาน และเสยงดงโครมคราม กอยากใหเบาลง ชวงกลางคน ประมาณ ๐๓.๐๐ – ๐๔.๐๐ น. เพราะตองการพกผอน๔๓

อยากใหเอานาฝนทสะสมอยขางๆ กาแพงโรงงานจนกลายเปนนาเสยออกไป อาจใชเครองสบนาออกใหแหง๔๔ และเรองเสยง กบขยะ ถาปรบปรงสองเรองนไดกเพยงพอแลว๔๕

อยากใหกาชบหนวยรกษาความปลอดภย ใหควมสาคญในการปดประตดานหลงของโรงงาน เพราะชวยลดเสยงรบกวนใหนอยลงได ถาเปนไปไดอยากเสนอใหทาการยายประตดานหลงใหม ใหปดสงจนถงหลงคาไปเลย เพราะมชาวบานบรเวณนน ไดรบผลกระทบในเรองของเสยงใหดขน๔๖

โดยสรป เสยงสะทอนความคาดหวงในการแกไขปญหานาเสยจากโรงงานเถาแกนอย จากชมชน โดยสามารถทาการแยกออกไดเปน ๒ ประเดนทสาคญ เพอใหชมชน และโรงงานอยรวมกนไดอยางสนต คอ

๑) ปญหานาเสย ทางชมชนมความตองการอยากใหทางโรงงานจดการปองกนปญหานาเสยไมใหเลดรอดออกมาสรางผลกระทบกบชมชน สวนปญหานาเสยทเกดจากการขงอยบรเวณดานขางของกาแพงโรงงาน อยากใหมการสบออก และทาทางระบายนา เพอไมใหเกดปญหาสะสม

๔๑สมภาษณ นายสมคด เนตรทอง, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๒สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๓สมภาษณ สมทรง โบวเชยร ,ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๔สมภาษณ นางประดษ โบวเชยร, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๕สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๖สมภาษณ นายประสทธ โพธศร, ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๘

๒) ปญหาสงแวดลอมอนๆ ทจาเปนตองไดรบการแกไขปญหา ดงตอไปน ๒.๑) แกไขปญหาเรองเสยงโดยเฉพาะในตอนกลางคนดวยการปดการใชงานพนทพกเบรก

และโรงอาหารดานหลงในชวงกลางคน ตดตงเครองวดระดบเสยงในบรเวณดงกลาว ไมใหเกนคามาตราฐาน ๘๐ เดซเบล อบรมพนกงาน ไมใหสงเสยงดงทมากจนเกนไป โดยเฉพาะชวงเวลา ๐.๐๐ – ๐๔.๐๐ น. และปดประต สรางประตดานหลงใหสงปดทบ หรอยายประตทางเขาออกดานหลง เพอปองกนไมใหเกดเสยงดงรบกวนชมชนในชวงกลางคน

๒.๒) ปญหาการจราจรดานหนา อยากใหอบรมพนกงาน และจดตงกฏในกการเดนทางไปขนรถรบสงในบรเวณถนนดานหนาของโรงงานเถาแกนอยใหมระเบยบ เคารพกฎจราจร เพอปองกนไมใหเกดอบต และชวยใหการจราจรในบรเวณดงกลาวมความคลองตวมากขน

๒.๓) ปญหานาฝน ตองการใหขดลอกตะกอน และบรณะเสนทางระบายนาฝนรมกาแพงโรงงาน เพอใหการระบายนาฝน เปนไปไดอยางสะดวก ไมไหลเขาไปทวมพนทบาน ของชาวบาน

ค) ขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอยจากชาวบาน

สาหรบกจกรรมดๆ ทสรางความประทบใจตอโรงงานเถาแกนอย ในสายตาของชาวบาน คอ กจกรรมททางโรงงานเคยนาทมแพทยไปตรวจสขภาพประจาปใหชาวบาน เมอ ๒ป ทแลว ทงานประชมประชาคม ดวยการประสานกบทางองคการบรหารสวนตาบล เปนเรองทด เพราะไมไดรกษากจรง แตกชวยใหเรารวาตวเอง ปวยเปนอะไรหรอเปลา๔๗ และอยากให โรงงานมกจกรรมรวมกบหมบาน เคยมการของบจากทางโรงงานไปสนบสนนกจกรรมตางๆของชมชน เชน วนเดก ทาบญ กชวยเหลอกนด อยดวยกนได๔๘ หาก ทางโรงงานอยากทากจกรรมอะไร อยากใหประสานงานกบทางอคการบรหารสวนตาบล ทจะประสานมาทางผใหญบาน และผนาชาวบาน๔๙

โดยสรป เสยงสะทอนขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย สามารถสรปออกไดเปน ๒ ประเดน คอ

๑. ขอเสนอแนะในการชวยสรางความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชน ในขนแรก ทางโรงงานเถาแกนอย ควรทาการประสาน หรอประชาสมพนธกจกรรมตางๆ ไปยงองคการบรหารสวนตาบล ซงจะทาหนาทประสานกลบมาทางผใหญบาน สชาวบานอกครงหนง

๒. ขอเสนอแนะในการสรางการมสวนรวมระหวางโรงงานกบชมชน ทางโรงงานควรใหการสนบสนนงบประมาณในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชนอยางตอเนอง และสมาเสมอ ซงกจกรรมทชาวบานใหความสนใจมากทสด คอ การใหบรการตรวจสขภาพประจาป

๒) เสยงสะทอนจากตวแทนภาครฐ ก) ผลกระทบจากน าเสยของโรงงาน

๔๗สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๘สมภาษณ นางบรรจบ เสมขา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. ๔๙สมภาษณ นางเฉลยว ครนาวา, ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๙

หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต ททาหนาทในการในการดแล และประสานงานระหวางชมชน กบบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เปนหลก เมอเกดกรณพพาทในปญหาดานสงแวดลอม คอ การสาธารณสขและสงแวดลอม องคการบรหารสวนตาบลหนาไมอาเภอลาดหลมแกว จงหวดปทมธาน ซงเปนตวแทนของกลมตวอยางในการวจยในครงนซงไดสะทอนแงคดเกยวกบแนวโนมของปญหานาเสยในปจจบนวา โดยภาพรวมมแนวโนมทสงขน๕๐ และมความเปนไปไดทจะมการปลอยนาเสยลงในคลองมากขน เนองจากในสวนขององคการบรหารสวนตาบล ไมไดมมาตราการดแลในเรองนสงเทาทควร เหมอนกบในชมชนใหญๆ หรอในกรงเทพฯ ทาใหปญหานาเสยสะสมมากขน โดยเฉพาะปญหาในการขยายตวของชมชนตาบลหนาไม จนกลายเปนสงคมเมอง และการเขามาตงโรงงานอตสาหกรรมมากขน ทาใหปญหานาเสยมากขนตามไปดวย๕๑

โดยสรป แนวโนมปญหานาเสยในคลองเขตชมชนตาบลหนามไม เพมสงขน แตไมสามารถระบไดวาเกดขนจากโรงงานเถาแกนอยทงหมด เนองจากมปจจยแวดลอมสวนอนๆ เขามารวมดวย ดงตอไปน

๑) นาเสยจากการทาเกษตร การใชปยเคม และยาฆาแมลง ๒) นาเสยจากการขยายตวของชมชนตาบลหนาไม ๓) นาเสยจากหมบานจดสรรตามกฏหมาย และจดสรรกนเอง ๔) นาเสยจากโรงงานอตสาหกรรมอนๆ ในพนทเขตตาบลหนาไม ทงน ในประเดนปญหานาเสยทเกดขนในเขตตาบลหนาไม ทเกดขนจากโรงงานเถาแก

นอย เสยงสะทอนของหนวยงานราชการทเกยวของมองวา เกดขนจาก ๒ ประเดน คอ ๑) การรวซมจากทอลาเลยงนาเสยกอนไปถงบอบาบดภายในโรงงานเถาแกนอย ๒) เกดการรวซมออกมาตามรอยแตกของกาแพงลงไปยงแหลงนาใกลเคยง โดยองจากขอมลจากเสยงสะทอนของหนวยงานราชการทเกยวของ ดงตอไปน นาเสยทเกดขนมาจากนารวซมออกมาจากทอลาเลยงนาเสยกอนไปถงบอบาบดนาเสย

หลก แลวรวซมออกมาตามรอยแตก และรอยตอของกาแพงโรงงาน ลงไปยงแหลงนาใกลเคยง เบองตนทางโรงงานกไดสรางคกน แตกไมสามารถชวยปองกนนาเสยลงไปยงแหลงนาไดเตมรอยเปอรเซนต๕๒ ซงปญหานาเสยอาจเกดขนจากสองสวน คอ ระบบบาบดนาเสยทอาจมปญหา และเรองจตสานกของผประกอบการ๕๓

๕๐สมภาษณ นางศรรตน สานกด, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน

ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑. ๕๑สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนา

ไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑. ๕๒สมภาษณ นายวรช รตนวชตสวรรค , รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม , ๒๒ ตลาคม

๒๕๖๑. ๕๓สมภาษณ นางศรรตน สานกด , รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน

ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๐

นาเสยสวนใหญเกดขนจากสามประเดนหลก คอ หนง โรงงานอตสาหกรรม แตเนองจากผงเมองในบรเวณนเปนผงเมองสเขยว ทาใหมการจากดขนาดของโรงงานอตสาหกรรม ยกเวนโรงงานทตงอยกอนการทาผงเมอง สอง หมบานจดสรรทถกกฏหมาย และทจดสรรกนเอง ทระบบบาบดนาเสยไมมมาตราฐานเทาทควร โดยเฉพาะโครงการทมการโอนกรรมสทธบรหารจากกรรมการหมบาน ไปยงนตบคคล และสาม เปนปญหาทคนทวไปมกมองขาม นาเสยจากการทาเกษตร การใชปยเคม ยาฆาแมลง นาทถกระบายออกจากพนทเหลาน ทาใหเกดการปนปอน จนกลายเปนนาเสยขน๕๔

ข) มลเหตในการแกปญหาของโรงงาน ปญหาของโรงงานเถาแกนอยจากสายตาของหนวยงานราชการทเกยวของ โดยสรป ม

ดงตอไปน ๑. โรงงานไมมการตงกตกา หรอนโยบายรวมกนกบทางชมชน เพอแกไขปญหาดาน

สงแวดลอม ทชดเจน ๒. การประชมรวมกนระหวางโรงงานกบชมชนมนอย และไมเคยมการสรปการประชม

อยางชดเจน ๓. โรงงานยงไมสามารถควบคมปญหาดานสงแวดลอมไดทงหมด ยงคงมปญหาทสรางผล

ลกระทบใหกบทางชมชนหลายครง ๔. การสอสารระหวางโรงงานกบชมชน “คอนขางนอย” และมกใช คนกลางในการ

ตดตอสอสารระหวางกน แทนทจะทาการพดคยกนโดยตรง ทาใหปญหาเลก ๆ สะสม บานปลายมากขน

๕. โรงงานไมมตวแทนเขารวมในการประชมประชาคมหมบานประจาป ทาใหเกดการประชมรวมกนเพยงสองฝาย คอ ชมชน และหนวยงานราชการเทานน

ค) ความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน มเสยงสะทอนลกษณะความสมพนธระหวางชมชน กบโรงงานเถาแกนอยผานสายตา

หนวยงานทเกยวของ ดงน ความสมพนธของชาวบานกบโรงงานเถาแกนอยอยในระดบปกต ตางคนตางอย

ความสมพนธอยในระดบปานกลาง สามารถอยรวมกนได ซงทางโรงงานเอง ถงจะไมไดเอาใจใสตอชมชนขนาดทมเท แตกพรอมทจะแกไขปญหาทเกดขนใหและมกใหองคการบรหารสวนตาบลเปนคนกลาง หากทางโรงงานเถาแกนอยมอะไรประชาสมพนธกบทางชมชน กจะขอใหทางองคการบรหารสวนตาบลออกเสยงตามสายให๕๕

ถาหากไมมประเดนเรองนาเสย ความสมพนธระหวางชาวบานกบโรงงานเปนแบบหลากหลาย อยแบบถอยทถอยอาศยกน แตสวนใหญจะเปนแบบตางคนตางอยเวลามปญหาดานสงแวดลอม ชาวบานจะเขามาแจงทองคการบรหารสวนตาบล อาจมสาเหตบางอยางทาใหคยกนตรงๆ

๕๔สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๕๕สมภาษณ นายวรช รตนวชตสวรรค, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม , ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๑

ไมได แตปญหาทเกดขน กไมไดยากเกนกวาทระดบองคการบรหารสวนตาบลจดการไมได และโรงงานเถาแกนอย ใหความรวมมอด ดวยการสงเจาหนาทเขามาประสานงาน และชวยแกไขปญหานาเสยทเกดขน๕๖

โดยภาพรวมความสมพนธระหวางโรงงานเถาแกนอย กบชมชน ไมคอยดนก เนองจากชมชนมองแตเรองของผลกระทบสวนตวเปนหลก พอเกดปญหานาเสยขน มกมองเหนวาโรงงาน กลมทน เปนผททาใหเกดความเสยหาย สวนปญหาทพบมสามเรอง คอ ปญหานาทวไป อยางเชนเรองแรก เรองของนาฝน ทไหลจากหลงคาโรงงานทอยสงกวา ไหลเขาไปในชมชนทาใหเกดผลกระทบ เรองทสอง เรองของกลน ทเกดจากการทอด ทอาจมเลดรอดออกไป จนทาใหเกดผลกระทบกบชมชนรอบๆ บาง และสาม ปญหานาเสย ททางองคการบรหารสวนตาบลเขาไปตรวจสอบแลววา โรงงานมสวน ในการทาใหเกดนาเสยการสอสารระหวางโรงงานกบชมชน คอนขางนอย เมอมปญหาอะไรขน ทงสองฝายไมไดตดตอกนโดยตรง แตขอใหองคการบรหารสวนตาบลเปนผจดการไกลเกลยให เคยมการพยายามประสานใหตวแทนของทงสองฝายมาพดคยกน วาชาวบานไดรบความเดอดรอนในเรองใด ตองการใหแกไขอยางไร และทางโรงงานสามารถชวยแกไขอะไรไดบาง แตแทบไมเกดการพดคยกนขน เคยเกดกรณพพาทวานาทถกปลอยออกมาดานหนาของโรงงาน บรเวณหนาปมแกซ ซงทางชาวบานมองวาเปนนาสดา แตทางชมชนไมไดแจงปญหานกบทางโรงงานโดยตรง แตกลบมาแจงกบทางองคการบรหารสวนตาบล และองคการบรหารสวนจงหวด ทาใหกลายเปนปญหาใหญโต ทงทหากมการพดคยกนโดยตรงของทงสองฝาย กสามารถทจะจบปญหาดงกลาวไดโดยตรง เคยมหนวยงานราชการเรยกทงสองฝายมาคยกน แตกไมสามารถคยกนจนจบทางองคการบรหารสวนตาบล เคยใหผเสยหาย เขาไปชจดทเกดเหต วานาเสยเกดทไหนใหทางโรงงานรบทราบ ทางโรงงานกยอมปดทางแกไขปญหาใหโดยด แตมบางกรณ เชน ชวงฤดฝน เมอฝนตกหนก ตาแหนงของโรงงานอยสง ทาใหนาไหลลงไปยงเขตชมชนทอยตากวา สงนเปนเรองทชาวบานตองยอมรบสภาพ หรอหาทางปองกน ไมใหนาไหลเขาบานตวเอง แตไมใชวายนรอเฉยๆ แลวใหทางโรงงานยนมอเขามาแกปญหาทกเรองโรงงานเถาแกนอยคอนขางเอาใจใส มความพยายามแกไขปญหา มงบประมาณทชวยชมชน เชน ทนการศกษา ซอมแซมถนนหนทาง และเขารวมกจกรรมตางๆของชมชน ซงเปนขอด ทจะทาใหชมชนมองวาบรษท มความจรงใจทจะอยรวมกบชาวบาน และเขาไปเปนสวนหนงในชวตของชาวบาน๕๗

นอกจากน ทางโรงงานเถาแกนอยฯ และชมชน เคยมการพบปะพดคยเพอวางกตการวมกน แตยงไมใหผลลพธทดเทาทควร เพราะยงมปญหาดานสงแวดลอมหลายประการทยงแกไขไมสาเสรจ จงจาเปนทจะตองหาทางนดหมายใหทงสองฝายมารวมประชม เพอวางกฏกตการวมกน และชความร คดหาวธการแกไขปญหา ทสามารถยอมรบไดจากทงสองฝาย

๕๖สมภาษณ นางศรรตน สานกด , รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๕๗สมภาษณ. นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๒

ในปจจบนทงสองฝายมกตการวมกนแลว เคยคยกนแลว แตยงไมดเทาทควร เพราะยงมปญหาหลายเรองทยงแกไมสาเรจ เชน นาทไหลออกมากดานหนา ทยงมอย การจราจรทตดขดดานหนาเองกยงเปนปญหา ททงสองฝายควรมาพดคยกนใหเขาใจ ตงกตการวมกนอกครง๕๘

ควรมการจดการพดคย และหาแนวทางแกไขปญหารวมกน ซงชาวบาน อาจมการเรยกรองใหทางโรงงานทาบางอยางให ซงทางโรงงานจะรบได และยนดทาใหแคไหน ชาวบานสามารถรบกตการวมกนนไดแคไหน ควรมการแชรความร และชวยกนคดแกไขปญหาถาไดพดคยกนแลว ยอมรบทงสองฝาย ปญหานาเสยกจะหมดไป๕๙

โดยสรป ลกษณะความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย ในสายตาของชาวบาน สามารถแบงความคดเหนแบงชาวบานออกเปน ๒ กลม ดงตอไปน

๑. กลมทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมมาก และไมพงพอใจกบการแกไขปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย เมอมปญหานาเสยเกดขน กจะทาการรองเรยนไปยงหนวยงานราชการทเกยวของเปนลาดบขนไป โดยเรมจากผใหญบาน

๒. กลมทไดรบผลกระทบนอย และพงพอใจกบการแกไขปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย

ลกษณะความสมพนธของระหวางชมชนกบโรงงานทงสองกลมน สามารถทาการสรปเปน “เสยงสะทอนจากชมชน” ความเอาใจใสของโรงงานเถาแกนอยตอชมชนทอยรอบๆ อยในระดบคอนขางเอาใจใสด และพรอมทจะแกไขปญหาส งแวดลอมท เกดขนหากไมมปญหานาเสย กสามารถอยรวมกนไดและมการสอสารระหวางโรงงานเถาแกนอย คอนขางนอย และเปนการสอสารผาน “คนกลาง” อาทเชน ผใหญบาน และองคการบรหารสวนตาบล เปนหลก หากทางโรงงานมอะไรทตองการประชาสมพนธกบทางชมชน กจะทาการประกาศออกเสยงตามสายในหมบานให และเม อชาวบานมปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนจากทางโรงงาน กจะแจงคนกลางใหทาหนาทรายงานปญหา เมอเกดปญหาขน ทาใหไมเกดการพดคยตอหนา ซงจะสามารถชวยแกไขปญหาเลกๆนอยๆ ไดอยางทนทวง เมอปญหาหาลกลามขน กจะมการแจงคนกลางทเปนหนวยงานทดแ ลในปญหาดานสงแวดลอมทใหญขนเขามาจดการปญหาความขดแยงนอกจากน ยงมการสนบสนนงบประมาณตางๆ ทชวยสนบสนนกจกรรมของชมชน เชน ใหทนการศกษา , การซอมแซมถนนหนทาง และเขารวมกจกรรมตางๆ ของชมชน

ง) การแกปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนกบโรงงานเถาแกนอย ในฐานะหนวยงานราชาการถาหากมการรองเรยนเรองนาเสยมาจากทางชาวบาน ทาง

องคการบรหารสวนตาบล ถงจะลงไปสารวจ หากพบปญหากจะทาการแจงใหทางโรงงานจดการแกไข แลวแจงไปทางชาวบานวา ไดประสานใหทางโรงงานจดการกบปญหาแลว นอกจากน ยงไดมการรวมมอกบอตสาหกรรมจงหวดในการรวมมอแกไขปญหาใหดมากยงขนซงหทางโรงงานเถาแกนอยให

๕๘สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๕๙สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๓

ความรวมมอเปนอยางด เมอเกดปญหาขนบรเวณใด จะมตวแทนของโรงงานไปดทเกดเหต พรอมกบเรยกชางมาจดการดแลแกไขทนททางโรงงานใหความรวมมอดวยดเสมอ แตมบางครงทตองจดการประชมหารอระหวางโรงงานกบชาวบานหลายครง เพราะไมสามารถหาขอตกลงรวมกนได และปญหาบางเรอง กเปนเรองใหญทเกนความสามารถขององคการบรหารสวนตาบล จงตองขอความรวมมอกบเทศบาล อาเภอ หรอจงหวด ทาใหตองประชมกนหลายครง จนกวาจะไดขอสรปรวมกนทลงตว๖๐

ทงนองคการบรหารสวนตาบล ไมไดมแผนในการจดการกบปญหานาเสยแบบตายตว แตในขณะเดยวกนกพยายามหาวธทชวยใหชมชนสามารถอยรวมกบทางโรงงานได เพราะบางครงนาทถกระบายออกมาจากทางโรงงานไมใชนาเสย แตเปนนาใชทวไป แตอาจสงผลกระทบกบทางชมชน เมอมปญหาเกดขน ทางองคการบรหารสวนตาบล จะทาการเรยกประชมกบทางโรงงาน วาทศทางของนาควรเปนแบบใด อาจทาการแกไขปญหาชวยในการขดลอกทอระบายนา วางแผนการไหลของนาใหสามารถออกไปได โดยไมสงผลกระทบตอชมชน เมอทาการประสานงานกบทางโรงงาน กสามารถดาเนนการแกปญหาไดอยางทนทวงท ซงปญหาหลกไมใชเรองของนาเสย เพราะทางโรงงานเถาแกนอย มบอบาบดนาเสยแบบบอปด ทไมไดถกปลอยลงสคลอง แตปญหาทเกดขนคอ นาใชทวไปของทางโรงงาน ทเมอถกปลอยลงไปสคลองแลวมสคลา ควรมการหารอกนในโรงงานวาควรเปดเครองกงหนออกซเจนในนาตลอด ๒๔ ชวโมง หรอไม หรอ จะตดตงเครองเพมทบรเวณปมแกซตรงขามโรงงานเพมหรอไม เพอใหชวยเพมปรมาณออกซเจนในนาใหดมากขน กอนทเกษตรกรจะสบนานาไปใชในการเกษตร หรอควรมการลากทอนาทงไปสคลองอกดาน เพอไมเกดปญหานาเสยไหลลงสคลองทมการใชงานถาหากมการรองเรยนเรองนาเสยมาจากทางชาวบาน ทางองคการบรหารสวนตาบล ถงจะลงไปสารวจ หากพบปญหากจะทาการแจงใหทางโรงงานจดการแกไข แลวแจงไปทางชาวบานวา ไดประสานใหทางโรงงานจดการกบปญหาแลว นอกจากน ยงไดมการรวมมอกบอตสาหกรรมจงหวดในการรวมมอแกไขปญหาใหดมากยงขน๖๑

นอกจากน องคการบรหารสวนตาบล มหนาทและภารกจในการเปนตวกลางในการประสานใหประชาชน และโรงานสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข เมอองคการบรหารสวนตาบลมการจดกจกรรม กจะเชญทงสองฝายเขามารวมถามชาวบานเชามารองเรยนปญหานาเสย ทางองคการบรหารสวนตาบลกจะประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเขาไปตรวจสอบ ซงชวยแกไขปญหาไดในระดบหนงเปนภารกจขององคการบรหารสวนตาบล ทจะตองเปนตวกลางในการประสานใหประชาชน และโรงานสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข เมอองคการบรหารสวนตาบลมการจดกจกรรม กจะเชญทงสองฝายเขามารวมถามชาวบานเชามารองเรยนปญหานาเสย ทางองคการบรหารสวนตาบลกจะประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเขาไปตรวจสอบ ซงชวยแกไขปญหาไดในระดบหนง๖๒

๖๐สมภาษณ นายวรช รตนวชตสวรรค, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม , ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๑สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ. ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๒สมภาษณ นางศรรตน สานกด .รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๔

โดยสรป เมอเกดปญหาดานสงแวดลอมจากโรงงานเถาแกนอยทสงผลกระทบตอชมชน สามารถทาการแยกออกไดเปน ๓ ประเดนทสาคญ คอ

๑. การรองเรยน ชาวบานทไดรบผลกระทบสวนใหญจะทาการแจงไปยงองคการบรหารสวนตาบลหนาไม ททาหนาทเขาไปสารวจบรเวณทเกดปญหา ซงในบางครงอาจลงพนทพรอมกบชาวบานททาการรองเรยน เมอพบปญหากจะทาการประสานไปยงโรงงาน เพอใหทาการแกไขปญหา

๒. การแกไขโรงงานเถาแกนอย เมอไดรบแจงจากทางองคการบรหารสวนตาบลวาเกดปญหาขน กจะมการประสานงาน ตอนรบ และใหชางเขามาซอมแซมแกไข และพยายามปรบปรงระบบบาบดนาเสยใหมประสทธภาพมากขน

๓. ความพงพอใจในการจดการขอรองเรยนมการใหความรวมมอในการแกไขปญหาทด หลงจากทโรงงานทาการแกไขปญหานาเสยแลว จะทาการแจงกลบไปยงองคการบรหารสวนตาบลหนาไม ซงจะทาหนาทประสานงานแจงกลบปยงชาวบานททาการรองเรยนอกครง

จ) ขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย เนองจากความสมพนธของโรงงานเถาแกนอยและชมชน เปนแบบถอยท ถอยอาศยกน

พดคยกนเองไดเพราะลกหลานของชาวบานสวนหนงกทางานทน ถาหากไมมปญหาอะไรทสรางความเดอดรอนใหกบชมชนจรงๆ กจะไมเกดการกระทบกระทงกน นอกจากน ตามระเบยบของทองถน มการจดประชมประชาคมของหมบานเพอนาเสนอปญหาของชมชนวามอะไรบ าง เชน ปญหาสงแวดลอม และอนๆ และความตองการวาอยากใหแกไขปญหาอยางไร โดยเฉพาะชวงทมปญหาเรงดวนเชน นาไหลเขามาในบานเรอนของชาวบาน ซงโรงงานเถาแกนอย ตงอยในเขตหม ๔ แตทางโรงงานไมไดสงตวแทนเขารวมในเรองน ทาใหไมทราบถงปญหาทเกดขน๖๓

ทางองคการบรหารสวนตาบลเสนอวา ทางโรงงานควรทาระบบบาบดนาเสยใหถกตองไดมาตราฐานตามกฏหมาย และใหความใสใจตอพระราชบญญตควบคมอาคาร และพระราชบญญตสาธารณะสข ถาไดดาเนนการตามนเปนทเรยบรอยแลว หากยงมการรองเรยนขน กสามารถทจะนามาใชเปนหลกฐานในการพดคย เพอใหสามารถแกขอพพาทกนไดดวยดในทกๆรอบป องคการบรหารสวนตาบลจะมการจดประชาคม โดยมชาวบานในแตละหมบานเขารวม เพอเสนอปญหา หรอความตองการบางอยาง ทจาเปนจะตองไดรบการแกไข ซงบางครงกมปญหาเรองสงแวดลอมดวย แตทางโรงงานเถาแกนอย ไมไดสงตวแทนเขารวมประชมดงกลาว ทาใหกลายเปนการประชมเพยงสองฝาย ระหวางชาวบาน กบองคการบรหารสวนตาบล ไมใชการประชมสามฝาย ทาใหปญหาเลกๆบางอยาง ทเกดจากโรงงาน ไมไดรบการแกไขอยางทนทวงท๖๔

สาหรบการสรางความสมพนธอาจทาไดหลายวธ ทางโรงงานเถาแกนอยเอง กเคยมสวนรวมในกจกรรมตางๆ ของชมชน เชน การอบรมเยาวชนตอตานยาเสพตด รวมกบโรงเรยนวดหนาไม รวมไปถงการสนบสนนอปกรณตางๆ ใหกบนกเรยนทเขารวมกจกรรมเปนประจาทกป และมการ

๖๓สมภาษณ นายวรช รตนวชตสวรรค, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม , ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๔สมภาษณ นางศรรตน สานกด, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๕

สนบสนนทนการศกษา ทางโรงงานควรมกจกรรมอนๆ รวมกบทางชมชนมากขนตามศกยภาพของทางโรงงานวาควรมมากนอยเพยงใด อยางสมาเสมอเปนประจาทกป๖๕

ทงนการสรางความสมพนธเปนเรองทใหญมาก อาจจะมองวาเจาหนาท พนกงาน และผบรหารของโรงงานเถาแกนอย อาจยงเขาไมถงชมชนกไมเชง เพราะทางโรงงานเอง กไมไดนงเฉย ไดมการพยายามเขาไปดแล ทาการพดคยกบทางชมชนมาโดยตลอด แตอาจจะดวยอคตสวนบคคลของชาวบานในพนท และตองการไดรบการเยยวยาในรปแบบของเงนมากกวา ทาใหกลายเปนความสมพนธทไมคอยดสกเทาไหร ซ งความสมพนธระหวางโรงงาน กบชมชน รอบๆ โรงงาน มความสาคญทคอนขางหลากหลาย ถามองจากพนทรอบๆตดคลองคอน ความสมพนธคอนขางด ทางโรงงานไดแกไขปญหานาเสย ดวยการปดทางระบายนาดานหลงเรยบรอย ดานขวา ยงมปญหาคอนขางรนแรง เพราะมขอพพาทกบบานหลงหนง มปญหาเรองของนาใช และนาฝน ทไมใชนาเสย ทไหลลงจากโรงงานลงไปสรางนาสาธารณะ แลวเกดการเออลนขามถนนเขาไปในบาน ซงควรมการตดตอเพอขอโทษ พรอมกบพดคยเพอหาแนวทางแกไขปญหารวมกบเจาของบาน ควรมการกาหนดชวงเวลาในการปลอยนา เพอลดปญหาใหนอยลง สวนดานซาย ไมคอยมปญหา สวนดานหนา ยงมปญหาทคอนขางเยอะพอสมควร และเปนปญหาทใหญกวาเรองนาเสยคอ เรองของการจราจรดานหนา และการจดการทจอดรถ ทสงผลกระทบกบทางชมชน โดยเฉพาะในชวง ๑๗.๐๐ น. ทางโรงงานเถาแกนอย อาจจาเปนทจะตองหาเจาหนาทมาชวยในการจดระบบระบายรถ และคน อยางมประสทธภาพมากขน เพราะอาจทาใหเกดอบตเหตได นอกจากน ยงควรทาการประชาสมพนธเรองนใหกบทางชมชนรบทราบ และพดคยกน เพอสรางความเขาใจวา อาจมบางชวงเวลาทจาเปนจะตองระบายสภาพการจราจร ซงอาจชวยทาใหความสมพนธของทงสองฝายดขนโรงงานเถาแกนอยกบทางโรงงาน ไมไดมการกาหนดแผนการประชมอยางเปนทางงการ แตถาประเดนอะไรเกดขนใหชมชนไดรบผลกระทบ เชน ในชวงฤดฝน กจะเกดขอพพาทขน แตในสวนของการวางแผนยงไมเหนอยางตอเนอง โดยสวนตวอยากใหมการพดคยรวมกนทงสองฝาย และประเมนตดตามผลรวมกนสกปละ ๑-๒ ครง โดยจดขนทโรงงาน หรอองคการบรหารสวนตาบลกได วาเกดปญหาอะไรบาง ปญหาใดไดรบการแกไขแลว ปญหาใดควรไดรบการแกไข ถาหากมการกาหนดแผนการตดตามรวมกน ทกฝายกจะสามารถอยรวมกนไดอยางมความสข๖๖

โดยสรป เสยงสะทอนขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย จากหนวยงานราชการทเกวของ สามารถสรปออกไดเปน ๒ ประเดน คอ

๑. ขอเสนอแนะในการชวยสรางความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชน ในขนแรก ทางโรงงานเถาแกนอย ควรเรมตนจากปรบปรงระบบนาเสยใหไดมาตรฐานตามกฎหมาย และควรมการตดตอกบบานเรอนในเขตชมชนทไดรบผลกระทบ เพอขอโทษอยางเปนทางการ รบฟงปญหา และหาขอตกลงในการจดการปญหารวมกนอยางสนต

๖๕สมภาษณ นางศรรตน สานกด, รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไมรกษาการแทน ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๖สมภาษณ นายวชชา รตนโสภาภรณ, ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๖

๒. ขอเสนอแนะในการสรางการมสวนรวมระหวางโรงงานกบชมชน ทางโรงงานควรใหการสนบสนนงบประมาณในการจดกจกรรมตางๆ ของชมชนอยางตอเนอง และสมาเสมอ ซงกจกรรมทแนะนา เชน งานวนเดก, มอบทนการศกษา และสนบสนนคายฝกอบรมเยาวชนตางๆ เปนตน และควรสงตวแทนเขาไปรวมงานประชมของหมบาน เพอรบฟงปญหาดานสงแวดลอมตางๆ พรอมกบเปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวม เพอใหสามารถแกไขปญหาไดอยางตรงจด และปองกนปญาหาไมใหลกลามใหญโตมากขน

๓) เสยงสะทอนจากกลมพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหาร และปฎบตการ ฝายทรพยากรมนษย และฝายบ าบดน าเสย

กลมพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหาร และปฎบตการ ฝายทรพยากรมนษย และฝายบาบดนาเสยของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เปนผทมสวนเกยวของโดยตรง ในการควบคม ดแล และจดการกบปญหาสงแวดลอมจากโรงงานเถาแกนอย จงเปนตวแทนของกลมตวอยางในการวจยในครงน โดยขอมลจากการสมภาษณ มดงตอไปน

ก) ความสมพนธระหวางชมชน กบโรงงานเถาแกนอย ลกษณะความสมพนธระหวาโรงงานเถาแกนอยกบชมชนโดยรอบมสองแบบ คอ

ความสมพนธทด กบทางชมชนฝงซายของโรงงาน กไดรบอานสงฆอยแบบพงพาอาศยกบทางโรงงาน ทงในเรองของทจอดรถ และรานอาหาร และดานหลงของโรงงาน ทไมไดมปญหาพพาทกนรายแรง จนถงขนตองทาประชาวจารย ยงไมเคยเกดความขดแยงระหวางกน แตพยายามทจบสญญานของความขดแยง และพยายามหาวธการปองกน หาวธรบมอ แกไข อยางเหมาะสม เพอไมใหเกดปญหาตามมา๖๗ ยกเวนบานบางหลงทอยดานหลง ทไดรบปญหามากหนอย ซงผใหญบานเอง กไดมาขอความรวมมอใหเบาเสยงลงในชวงกลางคน๖๘

ทงนปญหาจากโรงงานในบางเรอง ทาใหความสมพนธของทงสองฝาย ไมคอยดนก โดยเฉพาะเรองของกลน ทบางครงมเลดรอดออกไปบาง เปนบางครง และควรมแผนกแรงงานสมพนธ เพอเขาไปพดคยกบทางชมชนทางโรงงานกพยายามทจะปรบปรง แตกไมสามารถปรบไดเลยทนท จาเปนตองใชเวลานาเสยบรเวณดานหลง นาจะเกดขนจากการซมออกไปจากผนงของโรงงาน อาจเกดขนจากการทดนทรดตว หรอพงทลาย ซงทางโรงงาน ไดทาการแกไขปญหาไปบางแลว๖๙ อยางไรกตาม แนวโนมของปญหาระหวางโรงงานกบชมชนถวาลดนอยลง เมอพยายามแกไขปญหาใหทางชมชนเหน เขากโอเค วาทางโรงงานพยายามแกไขปญหาใหแลว สวนใหญเปนปญหานาฝน ทเมอมปรมาณมากกไหลเขาไปในบานของชาวบานทอยดานขาง โดยเฉพาะในชวงหนาฝน และชวงนาขน ท

๖๗สมภาษณ นายพรตน กรมรมย , ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๘สมภาษณ นางวกานดา สายวงค ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๖๙สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน, เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๗

ทาใหปรมาณนาในคลองสง เสมอกบคลองนาทง ทาใหการระบายนาเปนไปไดไมด๗๐ ซงการตงโรงงานในเขตชมชนหม ๔ ตาบลหนาไม กคณ และโทษ เพราะชวยสรางรายไดใหกบชมชน สรางอาชพใหกบชาวบานมากขน และมการสนบสนนหนวยงานทองถน แตอาจจะมการสรางปญหาใหกบชมชนบาง เชน เรองของเสยง กลน บาง แตกไมใชถาวร หรอแกไขไมได หลงจากทไดออกไปพดคย พบปะ กบหวหนาชมชน และชาวบาน พรอมกบพยายามชดเชย แกไขใหกบชมชนหากชมชนมองวาใดทเปนปญหา ทางโรงงานกพรอมทจะเขาไปชวยเหลอแกไข เพอควบคมผลกระทบใหเหลอนอยทสดตอนตงโรงงานใหมๆ อาจจะมปญหาดานสงแวดลอมบาง ทางโรงงานพยายามแกปญหาเรองสงแวดลอมรอบๆโรงงาน ผานการพยายามแกไขปญหาจากภายใน อยางเชน ปญหานาเสย ทางโรงงานกพยายามปฎบตตามขอกาหนดของกฏหมาย ในการบาบดนาเสย แลวนากลบมาหมนเวยนใชใหมภายในโรงงาน ดงนน ปญหาทจะหลดรอดออกไปไดมนนอยมาก แตในเรองของกลนของทอด ผงปรง อาจจะมอยบาง๗๑ ซงแตกอนความสมพนธระหวางโรงงานกบชาวบานแยกวาน ตอนนดขน เพราะทางโรงงานพยายามแกไขปญหานาเสยดวยตวเองมากขนดวย๗๒

โดยสรป ความสมพนธระหวางโรงงานเถาแกนอย กบทางชมชน ในดานสงแวดลอม มแนวโนมทดมากขน กวาสมยทเขามาทาการตงโรงงานใหมๆ เนองจากทางโรงงาน ไดมนโยบายใสใจในการจดการดแลสงแวดลอมมากยงขน และไดพบปะ พดคย และพยายามลดผลกระทบ ใหเหลอนอยทสด ทงสองฝายกสามารถทจะอยรวมกนไดดวยด และแนวโนมปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย โดยรวมลดนอยลงเมอเทยบกบในชวงแรกของการตงโรงงาน แตมปญหาหลายเรองทจาเปนจะตองใชเวลาในการปรบปรงแกไข เชน ปญหานาเสย เปนตนสวนลกษณะความสมพนธระหวางชมชน กบโรงงานเถาแกนอย สามารถแบงออกไดเปน ๓ รปแบบ ทแตกตางกน โดยแบงออกไดตามทศบรเวณตงของชมชน ดงตอไปน

๑) ชมชนดานหนาของโรงงานเถาแกนอย มความสมพนธทด ในลกษณะของการพงพาอาศยกน ในการประกอบอาชพ เชน รานคา รานอาหาร สาหรบพนกงาน

๒) ชมชนดานขางของโรงงานเถาแกนอย มความสมพนธในระดบปานกลาง หากไมเกดปญหาวกฤตดานสงแวดลอมบางอยางทรบกวนการใชชวตจรงๆ ทงสองฝายกสามารถอยรวมกนได

๓) ชมชนดานหลงของโรงงานเถาแกนอย มความสมพนธกบทางโรงงานไมคอยด เนองจากเปนบรเวณทไดรบผลกระทบมากทสด มปญหาดานสงแวดลอมสะสม ทไมไดรบการแกไชอยางเหมาะสม ทนทวงท ทาใหเกดเปนอคตสะสมตอทางโรงงาน กระทงกลายเปนปญหาทสาคญในการประสานงาน เพอแกไขปญหารวมกนทงสองฝาย

ข) ความตระหนกรปญหาของชมชนในมมมองของพนกงานโรงงาน

๗๐สมภาษณ มงคล ศรสงข , เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๑สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร, ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๒สมภาษณ นางวชร บญมา, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๘

ความตระหนกถงปญหาของชมชนในมมมองของพนกงานโดยรวม ไมคอยด ถงแมวาทางโรงงานจะพยายามแกไขปญหาใหกบทางชมชน แตชาวบานบางสวนยงมความฝงใจกบปญหาทเคยเกดขน เชน ปญหานาเสย และเมอเกดปญหา ผมทเปนพนกงานของโรงงานรบเรองไป แตไมไดรบการแกไข ชาวบานกยงอคตกบทางโรงงานมากขนไปอก และบางบานเอง กมปญหาสะสมหลายอยาง สวนตวพยายามเดนดรอบๆ โรงงาน และถามวา มปญหาอะไรบาง นาฝนทไหลจากโรงงานสามารถระบายไดทนไหม และทาหนาทประสานงานกบทางชมชน เมอมปญหาทางชมชนกจะมารองเรยนกบผม ผมกจะรบเรองเอาไว แลวนาไปแจงกบหวหนางานตอ ตามลาดบขนตอนในการแกไขปญหาผมกบชาวบานรอบๆ คอนขางสนทกน เพราะบานเคยอยใกลๆกน เลยมองพวกเขาเหมอนญาตพนอง สวนใหญเวลามปญหา ชาวบานจะเขามาแจงทผมโดยตรง เวลาทเดนมาเจอกนขางนอกโรงงาน แตไมไดถงขนาดไปตดตอกบทางโรงงานเพอขอพบโดยตรงดมทปญหานาเสยเกดขนกอนทเราจะปรบปรงระบบบาบดนาเสย อาจไมทน มคา DOD ยงสงอย ไมผานมาตราฐาน แตหลงจากททาการปรบปรง และใชระบบเคม คณภาพของนากดขนแนวโนมของปญหาลดลง เมอพยายามแกไขปญหาใหทางชมชนเหน เขากโอเค วาทางโรงงานพยายามแกไขปญหาใหแลว สวนใหญเปนปญหานาฝน ทเมอมปรมาณมากกไหลเขาไปในบานของชาวบานทอยดานขาง โดยเฉพาะในชวงหนาฝน และชวงนาขน ททาใหปรมาณนาในคลองสง เสมอกบคลองนาทง ทาใหการระบายนาเปนไปไดไมด๗๓

ทงนยงมเสยงสะทอนจากพนกงานองคกรวา “เราตะหนกมาโดยตลอดวา ในกระบวนการผลตทงหมด สงผลกระทบอะไรบางตอชมชน และสงแวดลอมรอบๆ ทสงผลกระทบกบชมชนรอบๆ กอยางเชน เสยงดง จากพนกงาน และจากการทางาน เพราะทน ไมเหมอนกบนคมอตสาหกรรม ทาใหชมชนอยตดกบทางโรงงาน การแกปญหาจงจาเปนทจะตองใชเวลา และการประชาสมพนธใหทางชมชนรบทราบเรามองหาตนทางของนาเสยวาเกดขนจากอะไร จากนนทาการตรวจสอบ และวเคราะห วากอนทจะเขาระบบบาบดมปญหาอะไรบาง โดยองจากคานาเสยมาตราฐานจากฝายผลตตางๆ หากเกนคามาตราฐาน กตองใหแตละฝายทาการแกไขปญหาเพอใหคาลดลงใหนอยทส ด”๗๔ และยงมเสยงสะทอนวา “เทาททราบโรงงานจะมปญหาเรองนาเสย กลน และเสยง เรองนาเสยจะมการตรวจเปนประจาทกเดอน สวนใหญทไดรบการรองเรยนจะเปนเรองของนาเสย และเสยดง จากชมชนบรเวณดานหลงของโรงงาน ทเกนมาตราฐาน ในตอนน มการพยายามปรบปรงระบบใหดขน โดยเฉพาะเรองนาเสย ทจะไมปลอยออกไปขางนอก แตจะใชการนากลบมาใชหมนเวยนภายในโรงงาน เชน ใชในหองนานาเสยบรเวณดานหลง นาจะเกดขนจากการซมออกไปจากผนงของโรงงาน อาจเกดขนจากการทดนทรดตว หรอพงทลาย ซงทางโรงงาน ไดทาการแกไขปญหาไปบางแลวทางโรงงานกพยายามทจะปรบปรง แตกไมสามารถปรบไดเลยทนท จาเปนตองใชเวลา”๗๕

๗๓สมภาษณ มงคล ศรสงข , เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๔สมภาษณ นายพรตน กรมรมย , ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๕สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน ,เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๙

นอกจากน เสยงสะทอนท ไดรบพบวา พนกงานในโรงงานเถาแกนอยสวนใหญ ยงไมเคยลงพนท เพอรบฟงปญหดานสงแวดลอมทเกดขนจากทางโรงงาน ทาใหขาดการเกดความตระหนกรในปญหา ดงเสยงสะทอนดงตอไปน

ไมไดพดคยกบชาวบาน นอกจากกบญาตทอาศยอยในชมชนรอบๆโรงงาน สมยกอนจะมแผนกแรงงามสมพนธเขาไปพดคยกบชาวบาน แตตอนน ไมมแผนกนแลว ทาใหไมมใครพดคยในเรองนตอ๗๖

“เคยไดยนมาเหมอนกน โดยเฉพาะผลกระทบเรองเสยง จากการผลตสนคา ทอยชดกบกาแพง ทบางครงจะมการลากรถแฮนดลฟต ทสงเสยงดง รบกวนชาวบานทอยบรเวณดานหลง และปญหานาเสย ทออกไปตามทอ เทาทเหนเปนบรเวณดานหนาของโรงงาน นาเสยทถกปลอยออกไปเปนสคลา แตไมไดเหนทจดอนนาเสย นาจะเกดขนจากการผลตสนคา เพราะวตถดบเปนพวกผงปรงรส เมอผสมเขากบนากจะทาใหนาเปลยนส และกลนกมการพยายามดกกรองเศษจากการผลตททาใหเกดนาเสยออกใหมากทสดดวยตะแกรง กอนทจะปลอยนาเขาสระบบบาบดนาเสย แตปญหาหลกๆททาใหเกดปญหานาเสย คอ ผงปรง ทมสวนผสมของนาตาล ทมปรมาณมาก และมลกษณะเปนฝนผง ทโกยเลยไมได เมอเปยกนา กจะไหลลงไปรวมกบนาทเขาสบอบาบดนาเสย ควรหาวธการกรองทมประสทธภาพมากกวาน เพอชวยในการแกไขปญหานาเสยทดมากยงขน และควรมการขดลอกทอบบาบดนาเสย ทมกเกดปญหาทอตน ทาใหลาง ระบายนาในฝายผลตไมได จนสงผลกระทบตอการผลตโดยรวมอกดวย๗๗

“พอทจะทราบ โดยเฉพาะปญหาสงผลกระทบเรองเสยง เพราะฝายผลตอยตดกบรว มพนกงานเดนเขาออกคยกนตลอดเวลาการทางาน ๒๐๐-๓๐๐ คน และเสยงจากการสงงานของผควบคมรแคปญหานาเสยทเกดขนในสวนของฝายผลตทตวเองรบผดชอบอย สวนหนวยงานบาบดจะเอาไปปลอยออกขางนอก หรอจดการหลงจากนนอยางไร อนนกไมทราบแลวหลายปจจย เชน เรองของการวางระบบบาบดนาเสยทมมาตงแตแรก เพราะในชวงแรกทางโรงงาน ไมไดมอตราการผลตมากเหมอนกบในปจจบน ทาใหเกดปญหานาเสยตามมาในฝายผลต จะมทกรองครอบรางนา เพอคดแยกกรองเศษตางๆ ออกไปกอนปลอยลงสบอบาบดนาเสย และทกๆชวโมงจะใหแมบานทาการกวาดเศษนาตาล นาซอส สาหราย และเศษปนเลกๆ ทไมสามารถกวาดรวมได กตองมการไหลปนเปอนไปกบนา แตกพยายามควบคมลดปญหาใหนอยลงมากทสด เทาทสามารถทาไดแลว และอยากใหโชวบอรด ระดบของปญหานาเสย บรเวณบอบาบดวามากนอยเพยงใด ทาใหยงไมมสงบอกชดเจน เลย ไมรวาแนมโนมนาเสยเปนอยางไรบางนาเสย นาจะเกดขนจากการผลตสนคา เพราะวตถดบเปนพวก

๗๖สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน, เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๗สมภาษณ นางวชร บญมา , ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๐

ผงปรงรส เมอผสมเขากบนากจะทาใหนาเปลยนส และกลน๗๘ ซงฝายผลต ไมคอยไดเขาไปสมผสพดคยกบกบชมชนรอบๆ เทาไหร๗๙

“ไมไดพดคยกบชาวบานทมปญหา ดแลเพยงแคฝายผลตอยางเดยว รแคปญหานาเสยทเกดขนในสวนของฝายผลตทตวเองรบผดชอบอย สวนหนวยงานบาบดจะเอาไปปลอยออกขางนอก หรอจดการหลงจากนนอยางไร อนนกไมทราบแลว”๘๐

“ทราบถงปญหา และพอไดยนมาบาง เลยพยายามหามาตราการมาเพอชวยลด แกไขในปญหาในสวนนใหนอยลงเชนกนอาจตองมการมาวางระบบการระบายนาเสยกนใหมหลายปจจย เชน เรองของการวางระบบบาบดนาเสยทมมาตงแตแรก เพราะในชวงแรกทางโรงงาน ไมไดมอตราการผลตมากเหมอนกบในปจจบน ทาใหเกดปญหานาเสยตามมา” ๘๑

“เทาททราบคอ เรองกลนทอาจสงผลกระทบกบชมชนรอบๆ และนาเสยตอนตงโรงงานใหมๆ อาจจะมปญหาดานสงแวดลอมบาง ทางโรงงานพยายามแกปญหาเรองสงแวดลอมรอบๆโรงงาน ผานการพยายามแกไขปญหาจากภายใน อยางเชน ปญหานาเสย ทางโรงงานกพยายามปฎบตตามขอกาหนดของกฏหมาย ในการบาบดนาเสย แลวนากลบมาหมนเวยนใชใหมภายในโรงงาน ดงนน ปญหาทจะหลดรอดออกไปไดมนนอยมาก แตในเรองของกลนของทอด ผงปรง อาจจะมอยบาง”๘๒ “สวนตวยงไมเคยลงไปพดคยโดยตรงกบชาวบาน แตเคยมทมงานจากฝายบคคลลงไปพดคย เพอสรางความเขาใจทดกบชาวบาน”๘๓

โดยสรป ความตะหนกในปญหาสงแวดลอมของชาวบานในชมชนเถาแกนอยของพนกงานภายในบรษท แบงออกเปน ๒ กลม ดงตอไปน

๑) กลมทไดพดคยกบชาวบานโดยตรง ไดแก พนกงานททาหนาทประสานงานกบชาวบาน ฝายบาบดนาเสย และฝายชาง ทมโอกาสไดเขาไปพดคยกบชาวบานโดยตรง กลมดงกลาว รบรถงปญหา มความตระหนกในปญหาสงแวดลอมพยายามแกไขปญหาทเกดขนกบชาวบาน และทราบรายละเอยดเกยวกบการแกไขปญหาสงแวดลอมกบชาวบาน วาอยในขนตอนใด

๒) กลมทไมไดพดคยกบชาวบานโดยตรง ไดแกพนกงานฝายผลต ฝายอะไหล และฝายบคคล ททาหนาทอยในเฉพาะโรงงาน กลมดงกลาว รบรถงปญหา และพยายามลดปญหาสงแวดลอม

๗๘สมภาษณ นางวกานดา สายวงค, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๗๙สมภาษณ นางวชร บญมา, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๐สมภาษณ นางวกานดา สายวงค, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๑สมภาษณ นายสมพร บญมาก, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๒สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร, ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๓สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร, ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๑

ทเกดขนจากการรบผดชอบดแลของตวเองใหนอยลง แตไมไดทราบรายละเอยด ในการแกไขปญหาสงแวดลอมกบชาวบาน วาอยในขนตอนใด

ค) วเคราะหความขดแยงและแนวทางการแกปญหาของโรงงานทผานมา สาหรบปญหาดานสงแวดลอมท กลมพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหาร และ

ปฎบตการ ฝายทรพยากรมนษย และฝายบาบดนาเสยรบทราบวาเกดผลกระทบตอชมชน ไดแก๑) ปญหานาเสย ๒) ปญหาเสยงดง จากพนกงาน และการใชงานรถแฮนลฟต ในชวงเวลากลางคน ๓) ปญหาเรองกลน ซงสอดคลองกบทชาวบานและหนวยงานภาครฐไดสะทอนไวตรงกน นอกจากน ยงมเสยงสะทอนวา โรงงานเถานอยยงเคยมความขดแยงกบทางชาวบานในชมชนบางคน ในประเดนดานสงแวดลอม ปญหาขดแยงน เคยถงระดบทถกชาวบาน ทถกผลกระทบจากมวลนาเสยเขานาเอาไมไลต แตบางท ถาไมมปญหาอะไร กอยรวมกนไดทกทาย ยมใหกน และเคยขดแยงกบหนวยงานภาครฐ กอนทาการปรบปรงระบบนาเสย ทคานาเสยเกนมาตราฐาน แตกเปนหลกฐานยนยน ในการนาเสนอกบฝายบรหารวานาเสยจรงๆ ชวยกระตนใหฝายบรหาร เกดนโยบายในการปรบปรง๘๔ ในขณะทพนกงานองคกรบางทานกสะทอนตางกนวา “ไมเคยมความขดแยง แตกไมไดพดคยซกถามทงชาวบาน หรอหนวยงานทมาเกบตวอยางนาเสย”๘๕

โดยสรป ลกษณะความขดแยง ทเกดขนสวนใหญจะเกดขนมาพรอมกบสภาวะวกฤตดานสงแวดลอม ทสงผลกระทบตอชมโดยรอบ ดงตอไปน

๑) ความขดแยงกบชมชนโดยรอบ เกดความขดแยงขนเมอชมชนไดรบผลกระทบดานสงแวดลอม ทจาเปนจะตองไดรบการแกไขอยางเรงดวน เชน มวลนาเสยไหลเขาไปทวมพนทการเกษตร หรอบอเลยงปลาของชาวบาน เปนตน ในกรณปญหาดานสงแวดลอมเพยงเลกนอย มโอกาสนอยมากทจะเกดลกระทบกระทงกน

๒) ความขดแยงกบหนวยงานราชการทดแลดานสงแวดลอม เกดขนในกรณทมชาวบานทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอม ไดเขาไปรองเรยนกบหนวยงานราชการททาหนาทในการดแลสงแวดลอม โดยสวนใหญแลว ชาวบานจะทาการแจงทองคการบรหารสวนตาบล เปนหลก ถาหากปญหา เชน นาเสย เปนตน ไมไดรบการปรบปรงแกไขอยางเหมาะสม กจะมการรายงาน เพอแจงไปยงหนวยงานททาการดแลดานปญหาสงแวดลอมทมอานาจมากกวา ในการควบคมปญหา อาทเชน อตสาหกรรมจงหวด ตามลาดบขนไปเรอยๆ

ง) การจดการปญหาสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอยในมมมองของพนกงาน มเสยงสะทอนจากหนวยงานของโรงงานทเกยวของกบประเดนเรองสงแวดลอมเปนพษ

อนเนองจากระบบการจดการของเสยของโรงงานเถาแกนอย แยกเปนเสยงสะทอนแตละหนวยงานไวดงน

๘๔สมภาษณ มงคล ศรสงข, เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๕สมภาษณ นางวกานดา สายวงค, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๒

ฝายระบบบ าบดน าเสย: ทางโรงงานมนโยบายแกปญหาใหกบทางชมชน แบบทเมอชาวบานตงโจทยให โรงงานกจะทาการแกไขใหตามนน ทาทกน ปองกนปญหานารว นาซม ในบางจด และไดใหผรบเหมาไดเขยนแบบ เพอแกปญหาการระบายนาฝนไมทนไปดาเนนการแกไขปญหาให ในชวงแรกทมปญหานาเสย ทางโรงงานกไดมการนารถมาดดนาเสยออก และใชรถแมคโครตกออก เพอแกไขปญหา โดยไมไดนงนอนใจอยางเชน ปญหานาทวมพนบานของชาวบาน เพราะฝนตกหนก เมอชาวบานอยากใหชวยเทปน เพอยกพนบานใหสงขน ทางโรงงานกอนมต ใหออกเอกสารเพอจดการกบปญหาใหถกตองตามกฏหมายมการประชมรวมกนเพอแกไขปญหานาเสยรวมกบฝายผลตบอย เพอหาแนวทางในการแกไขปญหารวมกน เปนการประชมในระดบของหวหนาแผนก และมผบรหารเขารวมดวย อยาง CEO คนเกา ทไดลาออกไปแลว ซงผบรหารชดใหมทเขามาดแลตอ กใหความสนใจในเรองของสงแวดลอมมาก และไมยอมใหเกดปญหาขน ทางฝายผลตเคยถกตาหนจากทางผบรหารวา อยาคดแทนนาย วานายจะไมเอา ชอเสยงของบรษททแลกมาคมกนไหม บรษทสรางผลกาไรมามากแคไหน แลวตองมาเสยกบเรองเหลาน มนคมกนไหม ดงนน หากมปญหาอะไรกควรแจงมา๘๖

ฝายวศวกรรมโรงงาน: เราพยายามมองหาตนทางของนาเสยวาเกดขนจากอะไร จากนนทาการตรวจสอบ และวเคราะห วากอนทจะเขาระบบบาบดมปญหาอะไรบาง โดยองจากคานาเสยมาตราฐานจากฝายผลตตางๆ หากเกนคามาตราฐาน กตองใหแตละฝายทาการแกไขปญหาเพอใหคาลดลงใหนอยทสดผบรหารคอนขางชดเจน ตงแต CEO ไปจนถงประธานบรษท ทใหความสาคญ คอยถามมาโดยตลอดวาทโรงงานมปญหาอะไรบาง และแผนในการแกปญหาระยะสน ระยะยาว๘๗

ฝายผลต: ไดสะทอนวา มการพยายามดกกรองเศษจากการผลตททาใหเกดนาเสยออกใหมากทสดดวยตะแกรง กอนทจะปลอยนาเขาสระบบบาบดนาเสย แตปญหาหลกๆททาใหเกดปญหานาเสย คอ ผงปรง ทมสวนผสมของนาตาล ทมปรมาณมาก และมลกษณะเปนฝนผง ทโกยเลยไมได เมอเปยกนา กจะไหลลงไปรวมกบนาทเขาสบอบาบดนาเสย ควรหาวธการกรองทมประสทธภาพมากกวาน เพอชวยในการแกไขปญหานาเสยทดมากยงขน และควรมการขดลอกทอบบาบดนาเสย ทมกเกดปญหาทอตน ทาใหลาง ระบายนาในฝายผลตไมได จนสงผลกระทบตอการผลตโดยรวมอกดวยผบรหารใหการตอบรบทด โดยใหนโยบายในการจดการกบปญหานาเสยอยางจรงจง นามาสการต งกลมไลน เพอประชมตวแทนของแตละฝายรวมกนเพอหาวธแกไข ปญหา๘๘

ทงน ในฝายผลต จะมทกรองครอบรางนา เพอคดแยกกรองเศษตางๆ ออกไปกอนปลอยลงสบอบาบดนาเสย และทกๆชวโมงจะใหแมบานทาการกวาดเศษนาตาล นาซอส สาหราย และเศษปนเลกๆ ทไมสามารถกวาดรวมได กตองมการไหลปนเปอนไปกบนา แตกพยายามควบคมลดปญหา

๘๖สมภาษณ มงคล ศรสงข, เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๗สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๘๘สมภาษณ นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๓

ใหนอยลงมากทสด เทาทสามารถทาไดแลว และอยากใหโชวบอรด ระดบของปญหานาเสย บรเวณบอบาบดวามากนอยเพยงใด ทาใหยงไมมสงบอกชดเจน เลยไมรวาแนมโนมนาเสยเปนอยางไรบาง๘๙

นอกจากน ฝายอาจตองมการมาวางระบบการระบายนาเสยกนใหมทางผบรหารหลายๆทาน กพยายามสอบถามตดตามมาตลอดเกยวกบปญหาสงแวดลอม วามาตราการทแตละฝาย ไดทาตอเนองหรอเปลา ผลเปนอยางไรบางมครบ ถาตดเรองของนาเสยออกไป มการคยกนตงกตกาเร องเสยง กบขยะ ทจะไมมการลากรถขนของในชวงเชามด และมทมของฝายวศวกรรม ทเอาถงขยะมาววางไวตามจดตาง ๆ หนาอาคารผลต แลวใชรถโฟรกลฟตก เพอชวยลดเสยงใหนอยลง จากเมอกอนทไดรบการรองเรยนจากทางชมชน ตอนนกลดนอยลง๙๐

ฝายธรการ: สะทอนถงประเดนนวา ชวงนทางโรงงานใหความใสใจกบปญหาสงแวดลอมมากเปนพเศษ หลงจากทชมชนไดรบผลกระทบอยางชดเจนนโยบายของบรษทไมไดชดเจน ทกฝายรบทราบวาเพยงมหนาท ในการลดของเสยทเกดขนจากการผลต กอนทจะปลอยลงสระบบบาบดนาเสย และการประหยดนา ดงนน อยากใหมนโยบายอยางชดเจนวาควรทาอะไรบาง เรยงลาดบหนง สอง สาม๙๑

ฝายบคคล: สะทอนใหฟงวา ผบรหารมนโยบาย และใหความสาคญในการแกไขปญหาสงแวดลอม แตเนองจากลกษณะของพนท ทอยใกลกบแหลงชมชน อาจทาใหเกดเรองกระทบกระทงกนเลกนอย กบสก ๑๐ เปอรเซนตของชาวบาน๙๒

โดยสรป แผนในการจดการปญหาสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย ในสวนของพนกงานสวนใหญ เปนในเชงของการปองกน และลดปญหาดานสงแวดลอมใหนอยลง โดยสามารถแบงออกไดเปน ๒ มาตราการ ไดแก

๑) คนหาตนเหตของการเกดปญหา เชน นาเสยภายในโรงงาน ทเกดขนจากกระบวนการผลต อาทเชน นามนทอด ผงปรงรส ทปนเปอนกบนาทเขาสระบบบาบดนาเสย จนทาใหระบบนาเสยไมสามารถทางานไดอยางเตมประสทธภาพ

๒) ลดและปองกนสาเหตททาใหเกดปญหาใหนอยลง เชน ขดลอกทอระบายนาเสย และคดกรองดกเศษอาหารจากกระบวนการผลตออกจากนา กอนปลอยลงบอบาบด เพอลดปญหานาเสยใหนอยลง เปนตน

ในสวนของนโยบายในการแกไขปญหาสงแวดลอม ในสวนของผบรหาร มความสาคญ เพอใหสงแวดลอมกบชมชนรอบๆ อยในเกณฑมาตรฐานมากเปนพเศษ หลงจากทชมชนโดยรอบไดผล

๘๙สมภาษณ นางวกานดา สายวงค ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๐สมภาษณ นายสมพร บญมาก ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๑สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๒สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๔

กระทบอยางชดเจน พรอมกบใหฝายปฎบตงาน กาหนดแผนการรบมอกบปญหาสงแวดลอม ทงในระยะสน และระยะยาว และจดใหมกาประชมรวมกนระหวางฝายตางๆ เพอรวมมอกนเพอปองกน และหาวธการแกไขดานสงแวดลอมรวมกน ผานการประชมซงหนา และการประชมในกลมไลน ซงในการประชมดานสงแวดลอมบางครง มผบรหาร CCO เขารวมดวย ในขณะเดยวกน กไดมการสอบถามตดตามผลการปฎบตงานดานสงแวดลอมของแตละฝายมาโดยตลอด

จ) รปแบบการแกปญหาสงแวดลอม สาหรบนโยบายในการแกปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย สามารถแบงออก

ไดเปน ๒ รปแบบ คอ

รปแบบการแกปญหา ตวอยางกรณการแกปญหาทผานมา

๑) การแกปญหาส งแวดลอมในสถานการณปกต

เมอชาวบานทาการรองของใหทางโรงงานชวยเทพนปนซเมนต ใหพนจากระดบนา เพอปองกนไมใหนาฝนไหลจากโรงงานเขาไปทวมพนบาน ซงทางโรงงานกยนดทจะเขาไปชวยสนบสนนในสวนน เปนตน

๒) การแกปญหาส งแวดลอมในสถานการณวกฤต

เปนการเขาไปชวยแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนจากทางโรงงานอยางเรงดวน เชน นาเสยจากทางโรงงานไหลเขาไปในพนทการเกษตร เมอไดรบแจง หนวยทไดรบหนาท กจะลงพนททาการตรวจสอบ และแกไขปญหา ใหกบชาวบานอยางรวดเรวทสด ดวยวธการตางๆ เชน ใชรถดด และรถแมคโครตกดนทไดรบผลกระทบจากนาเสยออก เพอจากดความรนแรงของปญหาใหนอยลง เปนตน

ฉ) ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานเพอจดการแกปญหาสงแวดลอม ทงนแมวาในภาคการบรหารจดการแกปญหาสงแวดลอมของโรงงาน นโยบายองคกรไดให

ความสาคญตอเรองนเปนอยางมาก แตอยางไรกตามในการแกปญหาสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอยทผานมากยงพบวา ยงมปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานเพอจดการแกปญหาสงแวดลอม ซงแตละสวนงานทเกยวของไดสะทอนไวดงน

ฝายบ าบดน าเสย: สะทอนวา เมอมปญหาททางชมชนตองการใหชวยแกไขปญหาให แตตนเองไมสามารถตดสนใจไดดวยตวเอง เชน นาทวมเขาไปในบานของชาวบาน จาเปนจะตองไดรบการเทปนใหสงขนเหนอระดบนา การปดกาแพงกนใหมเสยงรบกวนชมชนรอบๆ เคยพยายามแกไขปญหาเรองเสยง ดวยการประสานกบทางฝายบคคล ซงแนะนาใหพนกงานใชรถโฟรกลฟ เพอ ลดเสยง และดตอการทางานของพนกงาน ใหแตละโรงผลตทาการนากากของเสยจากการผลต ใสถงบกแบคมาทงตามจดตางๆ แลวใหจาหนาขบรถโฟรกลฟนาไปทง เคยทาแบบนนอยสามวนแตเมอไปทางานอน ไมไดเขาไปดแลตอ กไมไดรบการปฎบตอยางตอเนอง แลวกลบมาใชวธการลากไปทงแบบเดม ทาใหปญหาเสยงไมลดลง ซงไมสามารถเขาไปยงได เพราะจะกลายเปนการกาวกายงานของฝายอนๆ มากจนเกนไป จนอาจนาไปสการขดแยงระหวางกน ถาหากฝายผลต และฝายบคคล

๑๑๕

มานงคยกน แลวใชวธดงกลาว เชอวาพนกงานฝายผลตจะเหนอยนอยลง ลดเวลาในการลากขยะจากการผลตไปทง ๓๐ นาท และฝายบคคลเอง กไมตองเสยทรพยากรบคคลมาทาการคดแยกขยะของแตละฝาย และมปญหานาฝน ในชวงหนาฝนทไหลเขามาในสวนของการบาบดนาเสย ในกรณทมปญหาบางเรองมากๆ ผมกไมอยากขามขนตอนไปแจงคนทมอานาจสงกวา เพราะเปนการสรางความขดแยงใหกบสายบงคบบญชา ขามหนาขามตา เชน สารเคม ในการบาบดนาเสยหมด แลวไมไดรบการตอบรบนานนบเดอน จนปญหาลกลาม ถามอะไรกจะไปแจงทผบรหาร เพอใหพจารณาวาควรแกไขปญหาอยางไรทกฝายควรพดคยกนเพอชวยแกไขปญหา แลวใหแตละฝายตกลงรวมกนวาควรแกไขปญหาแบบไหน แลวใหฝายบรหารทาการตดสนใจ เปนนโยบายลงมาวาควรทาอยางไร โดยเฉพาะปญหาเรองเสยงดงจากทางโรงงาน วาควรกนผนง เปลยนรถลาก หรอขยบโตะทานอาหารดานหลงออกมาดานหนา เพอใหชวยปรบปรงลดปญหาทสงผลกระทบตอชาวบานใหนอยลงสก ๒๐ เปอรเซนต เพอใหชาวบานไมตองทนกบเสยงดงจนเกนไป โดยใชงบประมาณเพยงเลก เพยงเทาน ชาวบานกมความสข ไมมปญหาเรองรองเรยนระหวางกน อยกนอยางมความสขทงสองฝาย ซงถอวาเปนผลดระหวางทงสองฝายดวย แตถาเราไมเขาไปดแล ชาวบานถายรป รองเรยน นาไปลงในอนเทอรเนต สรางความเสยหายใหกบชอเสยงของโรงงาน๙๓

ฝายบคคล: สะทอนใหฟงวา อนดบแรก ทางโรงงานควรเนนการปฎบตใหถกตองตามกฏหมาย และขอกาหนดของโรงงานอตสาหกรรม๙๔

ฝายวศวกรรม: มเสยงสะทอนวา เมอกอนมอปสรรคในการทางานรวมกนบาง แตหลงจากทมการประชมรวมกนแลว มองปญหาเดยวกน แลวหาแนวทางแกไขรวมกน การทางานกสามารถเปนไปไดดวยด นอกจากน การเขาไปแกปญหาใหกบชมชนไมคอยราบรน เพราะทางชาวบานมองวาคนทเขาไปพดคย คอ ตวแทนของโรงงาน ไมใชคนกลาง จงจาเปนทจะตองใชเวลาในการชวยแกไขปญหาการพดคย และเขาหาชาวบาน เปนทางในการสรางความสมพนธทด อยางนอยหากทางโรงงานมการชแจง การแจงประชาสมมพนธกบชมชนรอบๆ วาลกษณะการทางานของทางโรงงานเปนอยางไร และหากมอะไรประชาสมพนธ กควรแจงกบทางชมชน นาจะชวยลดแรงเสยดทานจากชาวบานใหนอยลง๙๕

ฝายธรการ: สะทอนวา ปญหานาเสย สงผลกบการทางานของพนกงานเชนกน โดยเฉพาะในเรองของกลน บางครงบาบดไมทน เครองบาบดเสย ทาใหเกดกลนเหมนจนพนกงานปวยหลายคน๙๖ และมเสยงสะทอนวา เคยมความขดแยงกบฝายอนๆ ในชวงแรกๆ ทยงไมไดมการจดการ

๙๓สมภาษณ มงคล ศรสงข ,เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๔สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร, ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๕สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ,ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๖สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน, เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๖

ระบบบาบดนาเสย เพราะทกฝายผลตทาการปลอยนาเสยพรอมกนโดยไมไดกรองเศษจากการผลต ทาใหบอบาบดนาเสยไมสามารถรองรบได ทาใหเกดการโยนความผดใหกนไปมา และมปญหากบทางกรมฯ ทเขามาเกบคานาเสย โดยไมไดแจงทางโรงงานกอนปญหานาเสยทรวซม ตองใหทางฝายชาง ทาการประเมนอกครงวาปญหาไดรบการแกไขแลวหรอยง และควรมการประชมรวมกนทกฝาย เพอดคานาเสยจากผลแลปวาเปนอยางไร ถาหากไมเกนมาตราฐานของกฏหมายกถอวาโอเค๙๗

ฝายผลต: การแกปญหานาเสยในสวนของการผลตแทบจะไมมอะไร เพราะไดทาการดกพวกเศษจากการผลต ทจะทาใหเกดปญหานาเสย อยางเชน ในสวนทดแลอย เปนของทอด กจะไมปลอยนามนจากการทอดลงไปในระบบบาบดนาเสย๙๘ ในขณะทบางเสยงสะทอนวา เมอกอนเคยมความขดแยงกบฝายผลตอนๆ เรองนาเสยเหมอนกน แตตอนนกลดนอยลงแลว๙๙ ในมมมองของฝายผลตมองวา ปญหาหลกๆททาใหเกดปญหานาเสย คอ ผงปรง ทมสวนผสมของนาตาล ทมปรมาณมาก และมลกษณะเปนฝนผง ทโกยเลยไมได เมอเปยกนา กจะไหลลงไปรวมกบนาทเขาสบอบาบดนาเสย ควรหาวธการกรองทมประสทธภาพมากกวาน เพอชวยในการแกไขปญหานาเสยทดมากยงขน และควรมการขดลอกทอบบาบดนาเสย ทมกเกดปญหาทอตน ทาใหลาง ระบายนาในฝายผลตไมได จนสงผลกระทบตอการผลตโดยรวมอกดวยตองหาวธการจดการกบเสยง เชน ตอนกลางคนหามใชรถลาก หรอใชได แตตองมการแยกพนทในการใชทชดเจนมากขน๑๐๐ และอยากใหโชวบอรด ระดบของปญหานาเสย บรเวณบอบาบดวามากนอยเพยงใด ทาใหยงไมมสงบอกชดเจน เลยไมรวาแนมโนมนาเสยเปนอยางไรบาง๑๐๑

โดยสรป ในสวนของปญหา และอปสรรค ในการจดการกบปญหาสงแวดลอมในสวนของพนกงานโรงงานเถาแกนอย สามารถสรปประเดนได ดงตอไปน

๑) ความซบซอนของขนตอนของกระบวนการทางาน เจาหนาทฝายประสานงาน ททาหนาทลงไปจดการแกไขปญหา ไมสามารถตดสนใจในปญหาดานสงแวดลอมเฉพาะหนาบางเรองได โดยเฉพาะในเรองทตองขอความเหนชอบจากผบรหาร ตวอยางเชน การขอเบกเงน เพอใชในการดาเนนการแกปญหาใหกบชาวบาน หรอการเบกซอสารเคมทจาเปนตองใชในการบาบดนาเสย ทตองผานหลายฝาย หรอเรองไปถงฝายบรหารลาชา ทาใหการแกไขเปนไปอยางลาชา หรอปญหามการสะสมมากขนมากกวาเดม

๙๗สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน, เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๘สมภาษณ นายสมพร บญมาก, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๙๙สมภาษณ นายสมพร บญมาก ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๐สมภาษณ นางวชร บญมา, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๑สมภาษณ นางวกานดา สายวงค, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๗

๒) ความไมตอเนองในการแกไขปญหา เชน การทดลองใชรถโฟลกลฟต เพอลดปญหาเรองเสยงรบกวรชาวบาน เมอทดสอบแลววาใชงานไดผลดจรง แตไมไดถกนามาใชอยางตอเนอง ปญหาเรองเสยงกกลบมาอก เปนตน

๓) ความเกรงอกเกรงใจไมกลาเขาไปยงกบหนาทของแผนกอน เพราะกลววาจะทาใหเกดความขดแยงระหวางกนขน ทาใหเกดการสะสมของปญหาทรนแรงมากขน

๔) สงแวดลอมในททางาน ปญหาสงแวดลอมบางประการ เชน นาเสย และกลน นอกจากจะสงผลตอชมชนโดยรอบแลว ยงสงผลเสยในดานของสขภาพรางกาย และสขภาพจต ของพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอย จนทาใหพนกงานหลายคนเกดอาการเจบปวย

๕) ความขดแยงในททางาน ในชวงแรกทเกดปญหาดานสงแวดลอมทสงผลกระทบกบชมชน โดยเฉพาะปญหานาเสย เกดการโยนความรบผดชอบใหกบฝายการผลตอน แตเมอไดทาการสานเสวนาพดคย และประชม โดยเนนการมองไปทการแกไขปญารวมกน ทกฝายกสามารถทางานรวมกนไดดวยดอยางราบรนมากขน

๖) อคตของชมชน ชาวบานมองเจาหนาท ทเขาไปประสานงานในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมในชมชนวาเปน “ตวแทนของโรงงาน” ไมใชคนกลาง ทาใหไมไดรบความรวมมอในการแกไขปญหาจากคนในชมชนเทาทควร

๗) เศษอาหารจากการผลตทไมสามารถดกกรองได ถงแมวาฝายผลตจะพยายามดก กรอง เศษอาหารจากการผลต กอนจะปลอยนาลงสบอบาบด แตมเศษของอาหารบางประเภท เชน ผงปรงรส ทมลกษณะเปนฝนผงนาตาลขนาดเลก ทไมสามารถเกกบกวาดไดทงหมด เมอฝนผงเหลาน ผสมเขากบนากจะกลายเปนนาเสย ทสรางภาระใหกบระบบบาบดนาเสยมากขน

ช) ขอเสนอแนะในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมจากพนกงานโรงงาน สามารถสรปประเดน ไดดงตอไปน ๑) การประชมรวมกนเพอหาทางออกในการแกไขปญหา จดทาเปนแผน และเสนอใหฝาย

บรหารทาการตดสนใจ เพอใหกลายเปนนโยบายทชดเจน ๒) การสรางความสมพนธทดกบชมชนโดยรอบ ผานการประชาสมพนธ ชแจงลกษณะ

การทางานของโรงงาน และการเชาไปมสวนรวมกบกจกรรมตางๆของชมชนอยางใกลชด ตอเนอง และสมาเสมอ

๓) ปรบปรงระบบกรองเศษอาหารกอนปลอยลงสบาบดนาเสย ทมประสทธภาพมากยงขน โดยเฉพาะกบเศษอาหารประเภทฝนผง ทไมสามารถทาการกรองไดดวยวธการตามปกต

๔) ปรบปรงทอบาบดนาเสย ในระยะเวลาทเหมาะสม เพอลดปญหาการเกดทอตน ทสงผลกระทบตอระบบการบาบดนาเสยของโรงงานสวนรวม

๕) ทาการประเมนคณภาพของนาเสยรวมกนทกฝาย จากนนจดทาเปนรายงานสรปผลเปนประจาทกเดอน

๖) ฝายชางทาการประเมนปญหาทไดรบแจงจากภายในโรงงาน และจากชมชน ไดรบการแกไขเรยบรอย หรออยในขนตอนใด จากนนจดทาเปนรายงานสรปผลเปนประจาทกเดอน

๗) ลดปญหาเรองเสยงในชวงกลางคนใหนอยลง ดวยการลดการใชงานรถลาก และปดพนท ทอาจสงเสยงดงบรเวณดานหลง ทอาจรบกวนชวงเวลาพกผอนของชาวบาน

๑๑๘

๘) โชวบอรดบอกคณภาพนาเสยในแตละวนบรเวณบอบาบด เพอใหพนกงาน และแผนกอนๆ สามารถเขาใจถงภาพรวมดานปญหานาเสยในปจจบนมากยงขน

ซ) การใชกระบวนการสนทนาแลกเปลยนเพอชวยแกปญหาสงแวดลอม ทงนในการประชมรวมกนภายในโรงงานเถาแกนอยเพอชวยแกไขปญหาสงแวดลอมทผาน

มามเสยงสะทอนถงความพยายามในการเปดพนทการหาทางออกในการแกปญหารวมกนของพนกงานในองคกร ดงน

ฝายระบบบ าบดน าเสย: สะทอนวา กอนทจะทาการปรบปรงระบบบาบดนาเสย มการประชมรวมกนเพอแกไขปญหานาเสยรวมกบฝายผลต บอย ๆ เพอหาแนวทางในการแกไขปญหารวมกน เปนการประชมในระดบของหวหนาแผนก และมผบรหารเขารวมดวย อยาง COO คนเกาทไดลาออกไปแลว ซงผบรหารชดใหมทเขามาดแลตอ กใหความสนใจในเรองของสงแวดลอมมาก และไดใหขอคดวาหากมปญหาอะไรกควรแจงมา๑๐๒

ฝายธรการ: สะทอนวา กอนหนาน มการประชมประจาเดอน เพอดคานาเสย แตพอระบบบาบดนาเสยใหมเสรจ กไมคอยไดประชมกน กลายเปนการประชมแบบนานๆ ครง๑๐๓

ฝายผลต: สะทอนวา เมอกลางปกอน มการจดตงกลมไลน เพอจดการกบปญหานาเสย ทาการประเมนวานาเสยเกดขนจากฝายผลต มคา BOD เทาไหร แลวนาผลทไดมาเปรยบเทยบกนวาดขนไหม จากนนรวมมอกนเพอหามาตราการปองกน เมอทกฝายผลตใหความรวมมอกน ผลตรวจสอบของนากดขนเรอย ๆ และยงคงใชวธนมาอยางตอเนอง แตพอปญหานาเสยนอยลง การพดคย ถงไดเปลยนไปเปนการตดตามผลคณภาพของนาแทน๑๐๔ ในชวงแรกๆ ทมปญหานาเสย ทกสปดาหจะมการมานงพดคยกน ระดมสมองวา แตละฝายจะสามารถชวยลดนาเสยใหนอยลงอยางไร และมการนาตวอยางนาเสยจากแตละฝายผลต มาดกนวามคาเกนมาตราฐานหรอไม หลงจากททาตอเนองนานประมาณครงป เมอปญหานาเสยเรมไมมปญหา หนวยงานบาบดเองกพอใจ ในการพยายามชวยเหลอ แตยกเวนชวงวกฤตตาง ๆ เชน ฝนตกหนก นาฝนไหลเขาไปในบอบาบดมากจนเกนโควตา กจะมการประชมกนเพอแกไขปญหาสกครง๑๐๕

นอกจากน ยงมเสยงสะทอนวา มการจดตงกลมขนมาระหวางหลายๆ หนวยงาน เชน วศวกรรม HR และฝายผลต ในสวนของฝายผลต จะมหวหนาของแตละอาคารชวยกนวางมาตราการรบมอกบปญหาขนมา ดวยการประชมเดอนละสองครง พรอมกบประเมนผลในการปฎบตงานดวย เทยบนาเสย ทปลอยออกมาจากแตละฝายผลต เมอปญหาไดรบการแกไข การประชมกลดจานวนลง

๑๐๒สมภาษณ มงคล ศรสงข ,เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๓สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๔สมภาษณ นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๕สมภาษณ นางวกานดา สายวงค ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๙

เหลอเพยงเดอน หรอสองเดอนครง เปนการประชมเพอตดตามผล๑๐๖ สอดคลองกบเสยงสะทอนจากฝายบคคลวา มการประชมรวมกนเอง เพอชวยในการแกไขปญหานาเสย๑๐๗ ทงนฝายผลตยงสะทอนวา ไดมการเรมจดตงแผนกรบมอกบสงแวดลอมชมชน แตหนวยงานน สวนใหญจะประจาอยทโรงงานผลตในนคมอตสาหกรรมโรจนะ๑๐๘

โดยสรป การประชมรวมกนของพนกงงานทมหนาทในการจดการกบปญหาสงแวดลอม มเพยงการประชมรวมกนของหวหนาแผนกตาง ๆ เพอแกไขปญหานาเสยเทานน โดยมลกษณะเปนการประชมเปนแบบบซงหนา และจดตงกลมเพอพดคยประชมกนผานโปรแกรมสนทนาไลน เพอหาวธลดปญหานาเสยทเกดขนรวมกน พรอมกบนาตวอยางนาเสยจากทกฝายผลต มาตรวจสอบเพอทดสอบวาคาเกนมาตราฐานหรอไม สาหรบความถ ในการจดการกบปญหานาเสย สามารถแบงออกไดเปน ๒ ลกษณะ คอ

๑) การประชมนาเสยในสภาวะวกฤต เปนการประชมรวมกนเพอแกไขปญหานาเสยของหวหนาแผนกรวมกนกบทกฝาย เปนประจาทกสปดาห การประชมนมขนในชวงทเกดวกฤตปญหานาเสยเกนคามาตราฐาน ทไหลลงสคลองดานขาง และพนทการเกษตรของชาวบาน และในชวงทมปญหาเรงดวน เชน ในชวงหนาฝน ทมมวลนาจานวนมากไหลเขาไปสบอบดนาเสย เปนจานวนมาก จนอาจทาใหเกดปญหานาเสยไหลทวมลนออกมาสภายนอก เปนตน

๒) การประชมนาเสยในสภาวะปกต เปนการประชมเพอตดตามประเมนผล และคณภาพนาเสยภายในโรงงาน ประมาณเดอนละ ๑-๒ ครง หรอสองเดอนครง

นอกจากน ทางบรษทเถาแกนอย ไดมหนวยงานททาหนาทในการรบมอกบปญหาสงแวดลอมชมชน แตหนวนงานน โดยสวนใหญจะประจาอยทนคมอตสาหกรรมโรจนะ อยางไรกตามมการรวมกนประเมนผลนาเสยรวมกนของพนกงานโรงงานเถาแกนอย ดงเสยงสะทอนจากฝายผลตวา มการตดตามเพอประเมนผลนาเสยทกเดอน๑๐๙ ทงนการประเมนปญหาดานสงแวดลอม ในเรองปญหานาเสยของโรงงานเถาแกนอย เปนการประเมนรวมกนในทประชมโดยองจากผลจากตรวจสอบคามาตราฐานคณภาพนาจากหองแลป เปนประจาทกเดอ

ซ) การอบรมใหความรกบพนกงานในการจดการกบปญหาสงแวดลอม การใหความรเกยวกบสงแวดลอมและผลกระทบทโรงงานพงควรระวงทจะไมสราง

ผลกระทบกบชมชนอนเกดจากกระบวนการผลตนบวาเปนเรองสาคญเปนการปลกจตสานกใหกบ

๑๐๖สมภาษณ นายสมพร บญมาก ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๗สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๘สมภาษณ นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๐๙สมภาษณ นางวชร บญมา, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๐

พนกงานในองคกรในการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ทงนทผานมาการอบรมพนกงานในเรองเหลานนบวายงไมเพยงพอ ดงเสยงสะทอนจากฝายตางๆ มวา

ฝายระบบบ าบดน าเสย: สะทอนวา ทางโรงงานเถาแกนอย ยงไมมการอบรมในเรองของปญหานาเสย ใหกบพนกงานสวนใหญโดยตรง ซงพนกงานสวนใหญในโรงงานทเปนชาวพมา ททางานภายในโรงงาน จะไดรบการอบรมพนฐานเรอง GMP ความสะอาด ขนพนฐาน สวนระดบหวหนา กไดรบเพยงแคการฝกอบรมในการควบคมพนกงานเทานน และยงไมเคยมการฝกอบรมใหกบชาวบานในชมชนรอบๆ เชนกน๑๑๐

ฝายธรการ: สะทอนวา โรงงานไมเคยจดการอบรมเรองปญหาสงแวดลอม กบทางพนกงาน และชมชน๑๑๑ไมเคยมการจดอบรมเกยวกบปญหาสงแวดลอมใหกบพนกงาน๑๑๒

ฝายผลต: สะทอนวา การอบรมใหความรดานสงแวดลอมแบบจรงจงกบทางพนกงานโดยตรงยงไมม แตเปนไปในลกษณะของการใหความรโดยหวหนางาน แตการอบรมใหกบหวหนางานโดยตรงกยงไมมเชนกน หวหนางานจะเปนผหาความรดานสงแวดลอมมาเอง๑๑๓ การใหความรเรองนาเสย มเพยงแคระดบหวหนาฝายในกลมไลน ทพดคย เพอจดการปญหานาเสยเทานน ตางคนกไปจดการนาเสยในแผนกของตวเอง แลวจงคอยมารายงานผล และ หวหนาแตละฝาย จะเปนคนทไปทาการอบรมพนกงานของตวเอง วาควรทาอยางไร และจดการกบปญหานาเสยอยางไร๑๑๔

ฝายวศวกรรม: สะทอนวา เคยมการฝกอบรม แตตองมาทาการวเคราะหกนอกครงวา สงทเคยทาการฝกอบรมไปนน เปนอยางไรบาง ผลลพธเปนอยางไร พนกงานมความเขาใจมากนอยเพยงใด ในสวนของฝายบคคลมการฝกอบรมพนกงาน นอกเหนอจากการทางานใหถกสขลกษณะ การทงขยะ สบบหร ลางมอ และกจกรรม ๕ส เปนตน แตตองเขาใจวาพนกงานในโรงงาน มการสบเปลยนหมนเวยนกนอยตลอดเวลา มคนเขามาใหม และลาออกไป จงควรมารวมกนกาหนดวา ควรทาการวเคราะหความร ความเขาใจของพนกงาน ในปญหาสงแวดลอม ทกๆ กเดอน สวนการอบรมดานสงแวดลอมใหกบชาวบานนน ยงไมเคยทา๑๑๕

โดยสรป ลกษณะของการจดอบรม หรอเสวนา เพอใหความรแกกบพนกงานในการจดการปญหาดานสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย สามารถสรปประเดนตางๆ ไดดงตอไปน

๑๑๐สมภาษณ มงคล ศรสงข ,เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๑สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน ,เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๒สมภาษณ นางวกานดา สายวงค ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๓สมภาษณ นายสมพร บญมาก ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๔สมภาษณ,นางวชร บญมา ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๕สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ,ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๑

๑) พนกงานทวไป ทางโรงงานไมไดมการฝกอบรมพนกงาน เพอใหตระหนก และรบมอกบปญหาสงแวดลอมอยางเปนทางการเนองจากพนกงานสวนใหญเปนชาวพมา ประมาณ รอยละแปดสบและยงมการปรบเปลยนหมนเวยนพนกงานอยตลอดเวลา มเพยงแคการฝกอบรมพนฐาน GMP สขลกษณะ กจกรรม ๕ส และการรกษาความสะอาดขนพนฐาน

๒) หวหนาฝายผลต ทางโรงงานไมไดมการฝกอบรมหวหนาแผนกตางๆ อยางเปนทางการ ไดรบเพยงการฝกอบรมในการควบคมพนกงานในความดแลของตวเอง ความร และวธการแกไขปญหานาเสยทไดรบสวนใหญ มาจากผานการประชมรวมกน หรอศกษาหาความรดวยตนเอง แลวจงนาแนวทางไปสงการ หรอใหความรกบพนกงาน เพอจดการกบปญหานาเสยในแผนกของตวเองอกครง นอกจากน ทางโรงงานยงไมไดมการฝกอบรม หรอใหความรใหกบชาวบาน ในชมชนรอบๆ

ขอเสนอแนะจากพนกงานในโรงงานถงประเดนการอบรมใหความรและการเสวนารวมกนวา ควรรวมกนกาหนดวา และรวมกนทาการวเคราะหความร ความเขาใจของพนกงาน ในปญหาสงแวดลอม เปนประจา ผานแบบทดสอบ เปนประจาทกกเดอน

ฌ) ความสมพนธระหวางพนกงานในการด าเนนการแกไขปญหาสงแวดลอม ทงน ลกษณะความสมพนธของพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอย ในการดาเนนการแกไข

ปญหาสงแวดลอมมเสยงสะทอนประเดนตางๆ ไวดงน ฝายระบบบ าบดน าเสย: เมอมปญหาทางชมชนกจะมารองเรยนกบผใหญบาน ซงทาการ

รบเรองเอาไว แลวนาไปแจงกบหวหนางานตอ ตามลาดบขนตอนในการแกไขปญหา แตละฝายผลต ชวยกนในการแกไขปญหานาเสยจากฝายของตวเอง ดวยการกรองเอาเศษสงสกปรกจากการผลตออกจากนา กอนทจะปลอยนาเสยลงไปทบอบาบด เมอกอนไมไดมการจดการปญหาน แตละฝายตางปลอยนาเสยลงมาทบอบาบดพรอมกนเปนมวลใหญ ไมมการกรอง โดยเฉพาะไขมนจากการทอด เพราะบอบาบดไมสามารถจดการกบปญหานามนได ซงหวหนาฝายผลตทกคนเคยเปนหวหนาตนเองมากอน แตการพดคยกนดวยเหตผล วาการกระทาเหลานสงผลเสยอยางมากในการบาบดนาเสย แลวชวยกนลดปญหาของแตละฝายใหนอยลง กสามารถชวยกนแกไขปญหานาเสยไดมากขน๑๑๖

ฝายวศวรกรรม: ทผานมาเปนการรบปญหาดานสงแวดลอมมาแลว กจะแจงกบทางหวหนา หรอในเรองทสามารถตดสนใจเองได กตองปรกษาผบรหาร๑๑๗

ฝายผลต: สะทอนวา มการประสานงานรวมมออยกบฝายชาง และฝายบาบดนาเสยอยตลอด เชน เมอเกดปญหาทอตน จะชวยกนแกไขปญหาอยางไร๑๑๘ มการประสานงานกนตามปกต วา

๑๑๖สมภาษณ มงคล ศรสงข ,เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๗สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ,ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๑๘สมภาษณ นางวชร บญมา ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๒

อะไรทา หรอยงไมทา แลวคอยแจงกน๑๑๙ และมเสยงสะทอนวา ทางานตามผบงคบบญชาสายงาน ไมไดกาวกายงานของฝายอนๆ๑๒๐

ฝายบคคล: ทกฝายมการพยายามสอสารกนตลอดในการบาบดนาเสย เพอทจะไดวางแนวทางในการแกไขปญหานาเสยรวมกน๑๒๑

โดยสรป ความสมพนธระหวางพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอย สามารถแบงออกไดเปน ๓ รปแบบ ดงตอไปน

ตารางท ๔.๕ : ความสมพนธระหวางพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอยฯ

รปแบบความสมพนธ ลกษณะความสมพนธในการท างาน ๑) ความสมพนธภายในแผนก

เปนแบบเคารพผบ งคบบญชา ทาใหการแก ไขปญหาสงแวดลอม ตองเปนไปตามขนตอน เมอมพนกงานในแผนกพบ หรอไดรบแจงปญหาดานสงแวดลอม กจะทาการแจงตอหวหนาภายในแผนกทมตาแหนงสงกวา

๒) ความสมพนธระหวางแผนก

มการแกไขปญหาสงแวดลอมภายในแผนกของตนเอง โดยพยายามเขาไปกาวกายการทางานเ พ อแกปญหาดานสงแวดลอมของแผนกอนๆ เปนการพยายามแกไขปญหาในแผนกของตนเอง โดยไมใหเกดปญหาไปกระทบกบฝายอนๆ อยางไรกตาม ทกแผนกใหความรวมมอกบฝายชาง และฝายบาบดนาเสย รวมไปถงการพยายามสอสารระหวางกนเพอรวมกนแกไขปญหาสงแวดลอมในภาพรวม

๓) ความสมพนธระหวางแผนกกบโรงงาน

เมอหวหนาแผนก ไดรบแจงปญหาดานสงแวดลอม ในเรองทไมสามารถทาการตดสนใจแกไขปญหาไดดวยตนเอง กจะทาการนาเสนอปญหา ไปยงระดบผบรหาร เพอใหทาการตดสนใจตอไป

ญ) การมสวนรวมในกจกรรมของชมชนของโรงงานเถาแกนอย ทงนมเสยงสะทอนจากพนกงานในฝายระบบบาบดนาเสยวา โดยรวมลกษณะการมสวน

รวมในกจกรรมของโรงงานกบชมชน คอนขางนอย ทางโรงงาน กไดใหการสนบสนนกบทางชมชม เมอมการรองขอ เหมอนกบวาทางโรงงาน ไมไดมแผนก ทมทกษะ และหนาท ในการเขาไป

๑๑๙สมภาษณ นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๐สมภาษณ นายสมพร บญมาก ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๑สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ,ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๓

ประสานงานกบทางชมชนโดยตรง๑๒๒ สอดคลองกบตวแทนฝายธรการทสะทอนวา ในลกษณะการเขารวมกจกรรมกบชมชนไมคอยม แตเหมอนจะมการแจกทนใหกบชมชนรอบๆ หลงจากทเกดปญหารองเรยนเรองนาเสยจากชมชนรอบๆ และไมไดมอยางตอเนอง จงอยากใหทาเปนประจา กอนทจะเกดปญหาขนมากกวา สวนกจกรรมอนๆ เชน การนมนตพระสงฆ มาทาบญ จะเปนนานๆ ครง๑๒๓

ในขณะทฝายผลตกสะทอนไวในทางเดยวกนกลาวคอ ทางโรงงานกบชมชน แทบไมมกจกรรมรวมกนเลย มแตทา CSR กบทางโรงเรยนวดหนาไมทอยดานตรงขามของโรงงาน แตไมไดทากบชมชน รอบๆ ๑๒๔ ในขณะเดยวกนกมเสยงสะทอนวา ทางโรงงานมกจกรรมรวมกบชมชนแตเมอนานมาแลว๑๒๕

อยางไรกตามในมมมองของฝายวศวกรรมมองวา โรงงานเถาแกนอย คอนขางเนนใหความสนใจทเขาไปมกจกรรมกบสงคม และอยากมสวนรวมกบชมชน แตเปนการทาแบบปดทองหลงพระ ไมไดประกาศใหทวไปทราบ และทางประธานบรษทเอง กเนนการใหโอกาสกบชมชน ทาอยางไรใหชมชนมความสขรวมกน๑๒๖ ทงนเสยงจากฝายผลตทานหนงสะทอนถงการสอสารไมทวถงในองคกรเวลาองคกรมกจกรรมรวมกบชมชนทาใหไมไดรบขอมล ดงเสยงสะทอนวา ไมทราบเหมอนกน เพราะเราไมเคยเขารวม และไมมการประชาสมพนธใหเราไปเขารวมกจกรรมตางๆ ๑๒๗ ซงฝายบคคลเองกสะทอนขอมลไวคอนขางนาสนในกลาวคอ โดยหลกๆ โรงงานจะใหการสนบสนน หากชมชน และวดตองการอะไร เชน กจกรรมวนเดก เมอทาการแจงมา ทางโรงงานกจะจดการให นอกจากน ทางฝายบคคลเมอรบหนงสอแจงมาจากทางองคการบรหารสวนตาบลหนาไม วามหวขอการประชมในเรองใดบาง เชน ในสปดาหกอน กมหนงสอเชญใหเขารวมประชม เพอแกไขปญหายาเสพตด สวนเรองของการเขารวมประชมประชาคมหมบานนน ทางฝายบคคลไมทราบ และไมเคยไดรบหนงสอแจงในเรองน๑๒๘

โดยสรป ถงแมโรงงานเถาแกนอยจะมนโยบายเนนการใหโอกาส และทากจกรรมรวมกบชมชน แตระดบการมสวนรวมกบกจกรรมในชมชนคอนขางนอย กจกรรมสวนใหญ เปนการใหเงนทน

๑๒๒สมภาษณ มงคล ศรสงข ,เจาหนาทระบบบาบดนาเสย บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๓สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน ,เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๔สมภาษณ นางวชร บญมา ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๕สมภาษณ นายสมพร บญมาก, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๖สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ,ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๗สมภาษณ นางวกานดา สายวงค, ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๘สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ,ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๔

เพอนสนบสนนกจกรรมตางๆ และใหทนชดเชย กบชาวบานทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมในบรเวณรอบๆ ของโรงงาน

๑) โรงงานเถาแกนอยไมมแผนกททาหนาทในการสนบสนนกจกรรม ททาหนาทเขาไปประสานงานโดยตรงกบชาวบาน เพอขอทากจกรรมตางๆรวมกน

๒) ควรทากจกรรมรวมกบชมชน และ CSR เปนประจา และตอเนอง เพอสรางสมพนธทดกบชมชนในระยะยาว

๓) ควรประสานเพอขอหนงสอแจงการทากจกรรมตางๆ จากองคการบรหารสวนตาบล เพอใหโรงงานวางแผน ในการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมไดอยางเหมาะสมมากยงขน

ฎ) ความคาดหวงในการแกไขปญหาสงแวดลอมของพนกงาน ทงน พนกงานของโรงงานเถาแกนอยมความคาดหวงตอโรงงานในการแกไขปญหานาเสย

โดยมเสยงสะทอนดงตอไปน อยากใหโรงงานแกไขปญหาสงแวดลอมมาก โดยเฉพาะเรองของกลนจากนาเสย ฝนละอองภายในโรงงานจากเครองดราฟ และพวกแมลงหว แมลงวน ทเปนอนตรายตอสขภาพของพนกงาน๑๒๙ คาดหวงวาแนวโนมปญหานาเสยจะดขน ในระดบมาตราฐาน ของโรงงานอตสาหกรรม ถาหากทาไดตามน กจะสามารถอยรวมกบชมชนได นอกจากน หากนาเสยในโรงงานไดรบการบาบด กจะชวยลดเรองของกลน ส ทสงผลตอสขภาพของพนกงานอกดวย๑๓๐

โดยสรป ความคาดหวงในการแกปญหาสงแวดลอมของโรงงานเถาแกนอย ในสายตาของพนกงาน อยในระดบทมาก โดยเฉพาะในเรองของกลน และนาเสย ทสงผลกระทบตอสขภาพของชาวบานในชมชนโดยรอบ และตอพนกงาน ทตองปฎบตหนาทอยภายในโรงงานเถาแกนอยอกดวย

ฏ) ขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธระหวางชมชนกบโรงงาน พนกงานของโรงงานเถาแกนอยไดเสยงสะทอนคาแนะนาในการแกไขปญหาดาน

สงแวดลอมของโรงงาน ดงตอไปน ในอนาคต ควรมการสรางความสมพนธกบชมชนดานหลงทไดรบปญหา ในลกษณะของ

ลกคาสมพนธ เปนการถามไถสารทกขสกดบวา ชมชนมปญหาอะไรบาง ทางโรงงานสามารถชวนแกไขอะไรไดบาง เหมอนกบบานใกลเรอนเคยงทอยรวมกนได แตอาจจะยงมชาวบานบางกลมทไดรบผลกระทบจากโรงงาน ทจาเปนทจะตองปรบความเขาใจ และชแจงปญหา ใหรบทราบ แตตองสรางความเขาใจกบชาวบานวา เรามาชวยแกไขปญหาในฐานะของคนกลาง๑๓๑ และถาหากมการทา CSR ทด กจะสามารถชวยลดความขดแยงกบชมชนใหนอยลงได๑๓๒

๑๒๙สมภาษณ สธาทพย สอนสงวน ,เจาทธรการ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๓๐สมภาษณ นางวชร บญมา ,ผชวยผจดการฝายผลต บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๓๑สมภาษณ นายพรตน กรมรมย ,ผจดการฝายวศวกรรม บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) , ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๓๒สมภาษณ นางสาวนชนาฎ อรณเทพกร ,ผจดการฝายทรพยากรบคคล บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน), ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑.

๑๒๕

โดยสรป ขอเสนอแนะในการสรางความสมพนธทดระหวางโรงงานเถาแกนอย กบชมชนโดยรอบ ในความคดเหนของพนกงานโรงงานเถาแกนอย มดงตอไปน

๑) จดตงหนวยงานททาหนาทประสานงานเพอแกปญหาสงแวดลอมรวมกบชาวบาน ทมภาพลกษณเปนคนกลาง ไมใชเปนตวแทนของโรงงาน เพอลดการเสยดทาน

๒) เนนการสรางความสมพนธ โดยเฉพาะกบบรเวณทไดรบปญหาวกฤต เชน ดานหลงของโรงงาน เปนตน

๓) ลงพนท เพอพบปะพดคยกบชาวบาน เพอสอบถามปญหาทเกดขน และชแจงวธการทจะชวยแกไข บรรเทาปญหาดานสงแวดลอม ใหกบชาวบาน

๔) ปรบความเขาใจกบชาวบานทไดรบผลกระทบ ดวยการชแจงใหชาวบานรบทราบปญหา ทเกดขนจากทางโรงงาน

๕) จดทาแผน CSR รวมกบชมชน ผานกจกรรมตางๆ อยางตอเนอง ๖) ควรทาการประชมรวมกบชาวบานเพอตงกฏกตการวมกนแบบไมเปนทางการ ใน

รปแบบของการพดคยตกลงกน เพอแกปญหาในเรองของการลดขยะ และการใชเสยง ใหนอยลง แตยงไมไดมการตกลงกนในสวนของปญหานาเสย

จากการศกษาปญหาสงแวดลอมทเกดขนกบชมชนประกอบกบการสงเกตการณอยางมสวนรวม ผวจยไดรวบรวมประเดนและทาการวเคราะหถงปจจยตางๆ ทเกยวของ สรปมลเหตของปญหาดงกลาวเกดจาก

๑) พนกงานขาดความร ความเขาใจในการทางานของระบบบาบดนาเสย ๒) พนกงานขาดความรวมมอกนในการชวยลดภาระของระบบนาเสย โดยพนกงานททา

หนาทใชงานเครองจกรในกระบวนการผลต มความคดวา หนาทในการดแลเครองจกรนน เปนหนาทของฝายซอมบารง ไมใชหนาทของฝายผลตสนคา

๓) ขาดการบรหารจดการนาเสยจากทมงานนกวชาการทมประสบการณ ๔) อบตภาวะธรรมชาต คอ การไหลรวมระหวางนาฝน และนาเสยจากไลนการผลตเขา

มายงระบบบาบดนาเสย ทาใหปรมาณนาทเขาสระบบบาบดนาเสยสงเกนมาตราฐานทรบไหว ทาใหเกดการลดวงจรของระบบบาบด สงผลตอประสทธภาพในการบาบด

๕) การควบคมปรมาณของนาเสยทไหลเขาสระบบบาบดนาเสยมปรมาณทสงกวาอตราการบาบดปกต

๖) ระบบบาบดนาเสยในบางหนวยการผลต ยงไมสามารถรองรบปรมาณของนาเสยทเขามาในระบบไดอยางมประสทธภาพ

๔.๒.๑.๓) วเคราะหจดแขง และจดออน ของระบบ TPM ของโรงงานเถาแกนอยเพอ

แกไขปญหาดานสงแวดลอม จากการสงเกตการณอยางมสวนรวม การศกษาเอกสารทเกยวของ ประกอบกบการ

สมภาษณเชงลก ผวจจยไดทาการวเคราะห กระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) ของโรงงานเถาแกนอย และสามารถทาการวเคราะหจดแขง และจดออน ของระบบ TPM ของโรงงานเถาแกนอย ไดดงตอไปน

๑๒๖

ตารางท ๔.๖ : วเคราะหจดออน จดแขง ของกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) ของโรงงาน

วเคราะหจดออน จดแขง ของกระบวนการบ ารงรกษา

โดยทกคนมสวนรวม (TPM) ของโรงงาน จดแขง จดออน

๑) ผบรหารใหความสาคญตอปญหาสงแวดลอม ทเกดขนกบชมชนโดยรอบ ๒) มการประชมรวมกนของหวหนาแผนกตางๆ เพอแกไขปญหาอยางเหมาะสม ทงแบบซงหนา และผานโปรแกรมแชทออนไลน เชน โปรแกรมไลน เปนตน

๑) พนกงานงานขาดความรความเขาใจในดานปญหาสงแวดลอม กบชมชนโดยรอบ ๒) พนกงานขาดความรความเขาใจในการซอมแซม บารงรกษาเครองจกรในการผลตดวยตวเอง ๓) โรงงานขาดการปรบปรงสภาพแวดลอม ใหเหมาะสมตอการทางาน อาทเชน ปญหาเรอง เสยง กล น และน า เสย ท ส งผลกระทบตอพนกงานภายในโรงงาน ๔) โรงงานมกระบวนการผลตตลอด ๒๔ ชวโมง ทาใหขาดการจดสรรเวลา ในการบารงรกษาเครองจกรอยางเหมาะสม

ทงน บรษท เถาแกนอย ฟดเเอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) มความตองการทจะ

พฒนาศกยภาพองพนกงานภายในองคกร เพอชวยในการจดการกบปญหานาเสย โดยเรมจากการควบคมการผลตผานเครองจกรใหมประสทธภาพ ซงจะชวยลดปญหานาเสยใหนอยลง ผานแนวคดกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) โดยการนามาประยกตใชโดยองใหความสาคญแกแนวคดเสาทง ๘ ตน การสรางความรวมมอของฝายตางๆในองคกรและจดทาคมอ TPM เพอใหการแกไขปญหานาเสย ประสบความสาเรจ โดยแบงออกเปนสวนตางๆ เพอใหเกดการประสานการรวมมอกนของฝายตางๆในองคกรของ บรษท เถาแกนอย ฟดเเอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เพอใหเกดประสทธภาพสงสด ดงจะกลาวถงตอไป ๔.๒.๒ หลกพทธสนตวธทสนบสนนหรอสงเสรมการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษทเถาแกนอย จากการศกษาพบวา สงทจาเปนมากทสด ในการแกปญหาดานสงแวดลอม ในสวนของพนกงาน ในโรงงานเถาแกนอย สงทสาคญมากทสด คอ ขาด “ความตระหนกในปญหาทสงผลกระทบตอชมชน” และ “การมสวนรวม” ในการเขาไปแกไขปญหาสงแวดลอม ซงการแกไขปญหาดงกลาว สามารทาได โดยการประยกตนาหลกพทธสนตมาใช เปนหลกปฎบตของพนกงานภายในโรงงาน และจากการสมภาษณกลมผเชวชาญดานพระพทธศาสนาพบวา หลกพทธสนต และหลกอปรหารยธรรม เปนสงทสามารถนามาใชเพอชวยในการแกไขปญหานาเสย ปญหาขาดการมสวนรวมของพนกงาน ทงนยงชวยลดความขดแยงระหวางพนกงานดวยกน และความขดแยงระหวางโรงงาน กบ

๑๒๗

ชมชน ไดอยางมประสทธภาพ โดยสามารถทาการสปชดขอมลความร เพอนาไปประยกตใช ไดดงตอไปน

๔.๒.๒.๑ หลกสาราณยธรรมเพอสรางการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ก) หลกการและเหตผลของการน าหลกสาราณยธรรมมาประยกตใช หลกสาราณยธรรม ในคมภรพระพทธศาสนาไดใหความหมายคอ ธรรมอนเปนทตงอนพง

ระลกถงกน ซงมองคประกอบ ๖ ประการ ทงนในคมภรพระพทธศาสนาพระพทธเจาทรงนาหลกธรรมนมาแสดงหลายพระสตร ทนาสนใจเปนอยางยงคอ ในเรองเลาเกยวกบพระวนยธรและพระธรรมถกททาการทะเลาะววาทกน กาลนนสงฆแตกเปนสองฝาย ซงพระองคตรสวาหากสงฆยงคงมหลกสาราณยธรรมตอกนยอมไมนาพาไปสความขดแยงและความแตกแยก หลกสาราณยธรรม ๖ ประการ ประกอบดวย เมตตากายกรรม เมตตาวจกรรม เมตตามโนกรรม ศลสามญญตา ทฏฐสามญญตา สาธารณโภค ซงไดกลาวไวในบทท ๒ เรองเนอหารายละเอยดในคมภร สาหรบในสวนนผวจยไดอางองการสมภาษณผทรงคณวฒดานพระพทธศาสนาเพอใหเหนถงแนวทางในการนาหลก สาราณยธรรมมาใชในการสรางการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ซงสรปนาเสนอไดดงน

สลสามญญาจดเรมตนของการมสวนรวม: ทงนมเสยงสะทอนจากผทรงคณวฒวา หวใจสาคญจรงๆ ของหลกหลกสาราณยธรรม ตองเรมตนจากดานลางสด คอ เรองของสลสามญญตา คอ ความเสมอกนดวยศล เปนเครองมอทางธรรมทชวยทาใหความกลวของคน หรอความคาดหวงของคน สามารถมาบรรจบรวมกนได ภายในกตกาเดยวกน เปนหวใจทสาคญ ในการแกปญหาความขดแยงทจะเกดขนจากทางโรงงาน ทงนการทาโรงงานอตสาหกรรมยอมมผลกระทบตอสงแวดลอมทเปนพษ ทสงผลกระทบตอชาวบานทอยใกลเคยง พชผกทางการเกษตร อยางแนนอน แตกอนทจะเกดการตงโรงงาน หรอกระบวนการผลตของโรงงาน ควรสรางกระบวนการมสวนรวม โดยการพดคยก น กาหนดกตกาพนฐานตางๆ รวมกนเสยกอน ไมวาจากผทได หรอผทเสย ใหอยภายใตกตกาเดยวกน เพอใหเกดการยอมรบดวยกนได ในกรณทเกดปญหา และการแกปญหาทเกดขน จะนาไปสการแกปญหาโดยสนตวธ ชาวบานไมไดมเพยงแคสวนเสยเทานน แตยงมสวนทไดจากทางโรงงานดวย ไมวาจะเปนการจางงานและ CSR ของทางชมชน ททาใหเกดการกระทบกระทง หรอสงสรรครวมกนอยางแนนอน ดงนน ประเดนแรก ควรมธรรมนณ (กตกา) อะไรบาง ทจะสามารถทาใหอยรวมกนได วาทางโรงงานจะทาใหเกดปญหาดานสงแวดลอมอะไรบาง และปญหาสงแวดลอมเหลานน จะตองไมกระทบคณภาพชวตของชาวบานในพนท และการใดกตาม ททางโรงงานทาใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอมตอชาวบาน การนนทางโรงงานจะตองทาการชดใช เยยวยา ใหกบชาวบาน อยางไร๑๓๓ กลาวไดวา สลสามญญตา เปนเรองของการปฏบต ในสวนของโรงงานจาเปนทจะตองทาอยางตรงไป ตรงมา ขอมลขาวสารทเกดขนภายในโรงงาน ตวอยางเชน บางโรงงานททาใหเกดปญหาสงแวดลอม ไมวาจะเปนขยะ หรอนาเสย พยายามทจะปกปด ซงทจรงแลวขอมลในสวนน จาเปนท

๑๓๓สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รศ.ดร., ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๒๘

จะตองเปดเผยตอชาวบานอยางตรงไป ตรงมา ยอมรบในปญหาทเกดขน และพรอมทจะปรบปรงแกไข มขนตอนอยางไร โรงงานจาเปนทตองมแผนกทคอยสอสารกบทางชมชน ๑๓๔

ทฏฐสามญญาการปรบความเหนใหตรงกน: ประเดนตอมาเมอมามกฏกตการวมกนแลยว คอ เรองของทฎสามญญตา แปลวา มความเหนเสมอกน ตามหลกพทธศาสนา การไตบนไดไตรสกขา เรมตนดวยศล ไปสมาธ และปญญา เพราะตองการใหคนถกกากบดวยพฤตกรรมภายนอกใหไดเสยกอน ถามกตกาทมความชดเจน ในการอยรวมกนระหวางทางโรงงานกบชาวบาน สงทตามมา คอ การสรางความเหนใหลงรอยกน คอ หากชาวบานกบทางโรงงานมสงใดทแตกตางกน และนาไปสเกลยวของความขดแยง ทจะเกดขนในอนาคต ทาใหโรงงานดาเนนการอยางลาบาก ชาวบานกอยรวมกนอยางลาบาก จาเปนจะตองทาใหทงสองฝายมความเหนทตรงกนเสยกอน ยกตวอยางเชน ถนนในชวงเชาหนาโรงงานจราจรตดขด รถตด ทาใหเดกนกเรยนในชมชนไปเรยนไดลาบาก ซงอาจเปนปญหาในระยะยาว ทางโรงงานกควรเลอนเวลาเปดโรงงานออกไปอกเลกนอย เพอใหเดกนกเรยนสามารถไปเรยนไดกอน เปนการทาใหความเหนของทงสองฝายใหตรงกน๑๓๕

นอกจากน ทฏฐสามญญตา จาเปนตองใหสอดคลองไปในทางเดยวกน ทงโรงงาน ชมชน และหนวยงานภาครฐ ซงโดยปกตมกมมมมองทตรงขามกน เชน โรงงานมองวา ตนเองจดตงถกตองตามกฎหมาย สามารถทาอะไรกตามเพราะกฎหมายคมครอง ชาวบานมองในการตอตาน เพราะทนเปนทของตนเอง ทางโรงงานทาใหเกดมลภาวะทกระทบตอการใชชวต การมองในมมทแตกตางน ทาใหเกดปญหากระทบกระทงระหวางกน จาเปนจะตองปรบเปลยนดวยการคยกน เอาความจรงมาคยกน ใหขอมลทครอบคลม โดยปรบใชระบบธรรมมาภบาล ซงโรงงานหลายแหง ไดพยายามปรบเปลยนในสวนนแลว และจาเปนอยางมากทจะตองใหมชาวบานมสวนรวม ในบางครงชาวบานไมเคยทราบมากอนวาจะมการจดตงโรงงาน โรงงานผลตสนคาอะไร มกระบวนการอะไร สรางผลกระทบตอตวเขาอยางไร แมวาทางกระทรวงทรพยากรจะมการจดทรายงานผลกระทบดานสงแวดลอมกตาม สงทสาคญคอ ทาอยางไร จงจะสามารปรบความคด ใหชาวบานรบรใหตรงกบทางโรงงานคอ การตอบคาถามวา “ชาวบานจะไดอะไรจากโรงงาน?” ในบางครง สงททางชมชนไดรบ อาจไมไดเปนในรปธรรม แตอาจเปนนามธรรม เชน โรงงานจะมการจดการอยางไร ไมใหเกดปญหาสงแวดลอมกบชาวบานโดยรอบ เปนตน เปนสงทชาวบานโดยรอบไดรบผลประโยชนโดยออม ซงโรงงานตองจดสรรสรรพยากร และเงนทนมาดแลในสวนน เพอปองกนไมใหปญหาเกดขน สงทเนนทสด ในการชวยทาให ทฏฐสามญญตา ประสบความสาเรจ คอ การสอสารองค โดยใหขอมล ทตรงไป ตรงมา เมอมปญหากตองชแจง ไมปกปด ผานตวแทนของชาวบาน และภายในคณะกรรมการทดแลในดานสงแวดลอม จาเปนทจะตองมตวแทนของชมชน เขารวมสงเกตการณดวย เพอใหมผนาสารทถกตองไปสอสารตอรวมกบชมชน จะสามารถชวยลดความไขวเขวของขาวสาร ทชาวบาน อาจไดไปฟงขอมลผดๆ มากจากแหลงอนๆ ไดอกดวย นอกจากน ยงสามารถใชการสอสาร เพอแจงขาวสาร

๑๓๔สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑. ๑๓๕สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ , รศ.ดร., ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๒๙

ผานโซลเชยลมเดยออนไลนตางๆ และควรเปนการสอสารแบบสองทาง ไมใชเปนการสอสารเพยงทางเดยวจากทางโรงงาน เพอใหเกดการมสวนรวมระหวางกนมากยงขน๑๓๖

สาธารณโภคการแบงปนดวยความจรงใจและเอาใจใส: สาธารณโภค เปนเรองทสาคญ เปนพนธกจหลกททางโรงงานอตสาหกรรม ทมความแขงแกรงในเรองของทน ไปอยในพนท ควรทาการแบงปนใหกบคนรอบๆ คอ โรงงานไมควรเพยงแคสบ บรโภค เอาทรพยากรจากพนทตรงนน แลวเอาเขากระเปาตวเอง แตควรทาใหพนทนนอดมสมบรณไปดวย และใหความสาคญเนนไปเรอง CSR เพอเพมพลความสมพนธกบคนในพนท ควรมหนวยงานทเรยกวามวลชนสมพนธ ทเขาไปทางานรวมกบชาวบาน สอบถาม สารทกขสกดบ และรบลกหลานของคนในชมชนเขามาทางาน ในโรงงาน เพอเพมพนรายได ถาหากทาแบบนได โรงงานจะไมใชเปนของนายทน แตโรงงานจะเปนเหมอนของชาวบาน วนใดกตามทโรงงานเกดปญหา ไมวาจะวกฤต หรอไมกตาม ชาวบานจะออกมาเปนฝายปกปอง กอบก โรงงาน๑๓๗ ทงนสาธารณะโภค เปนสงทสาคญ ในการเผอแผผลประโยชนใหกบชาวบาน ไมไดเกบผลประโยชนไวกบตวเองเพยงฝายเดยว และทาอยางไร CSR จงจะประสบความสาเรจ ซงจาเปนทจะตองสารวจความตองการของชาวบานวาตองการอะไรอยางแทจรง ยกตวอยางเชน ชมชนมปญหาเรองสขภาพ และตองการทจะทาการตรวจสขภาพ ทางโรงงานกควรสนบสนน เปนตน ไมใชวาเปนความคดเพยงฝายเดยวจากทางโรงงานทจะให แตอาจไมสามารถใหไดทกอยาง เพราะชาวบานจะเปนคนกลางทไปตดตอประชาสมพนธใหกบทางโรงงานใหกบคนอนๆ และไมใชการชวยเหลอชาวบานเพยงบางคน (ปจเจก) ควรใหการชวยเหลอแบบกลม (สาธารณะ-สวนรวม) เพอใหเกดการรวมตวกนของชาวบานเปนสมาคม หรอองคกร แลวใหชาวบานเขยนโครงการตางๆ ทเปนประโยชนตอชมชน เสนอขอการสนบสนนจากทางโรงงาน การเขาไปประสานงานดงกลาว ผานทางคนกลางทเปนองคกร หรอผนาชาวบานในชมชน ในฐานะของคนกลางน ยงชวยลดความเสยดทานเชงลบในสายตาของชาวบานใหนอยลงไดอกดวย๑๓๘

การแสดงออกตอกนทงกาย วาจา ใจทเมตตาตอกน : กายกรรม วจกรรม มโนกรรม เปนเรองของการแสดงออกรวมกบชาวบาน เชน การจดกฬา จดกจกรรมตางๆ ในวนสาคญ ทางโรงงานกเขาไปมสวนรวม เชน ในภาคเหนอ เมอมการประกอบพธกรรมผขนนา ทางโรงงานจะหยดทาการหนงวน เพอใหพนกงานในโรงงานไดมโอกาสเขาไปรวมในกจกรรมน ทาใหโรงงานไมไดแยกตวเองออกมาอยางโดดเดยว แตมการพยายามสรางความสมพนธกบชมชนอยตลอดเวลา ทาใหโรงงานเขมแขง ชาวบานรก และมความสมพนธทด ในลกษณะของการดแลกน๑๓๙ ทงนกายกรรม การแสดงออกทางกาย อากปกรยาตางๆ ไมใชเพยงแคพดเพยงอยางเดยว จาเปนทจะตองแสดงออก ทงในสวนของโรงงาน และชาวบาน เพอใหเกดความรวมมอระหวางกน สวนวจกรรม การไมถกเถยง

๑๓๖สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๗สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รศ.ดร., ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑. ๑๓๘สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๙สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รศ.ดร., ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๐

กน การไมใสรายกน ถาทกฝายเขาใจตรงกน กสามารถกลายเปนปยะวาจาได สวนมโนกรรม เกดจากหวใจทจรงใจตอกน ๑๔๐

ข) การประยกตใชหลกสาราณยธรรมในการสรางการมสวนรวมระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย

จากการสมภาษณ การสงเกตการณ และการศกษาเอกสาร ผวจยไดสรปการมสวนรวมระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย โดยใชหลกสาราณยธรรม โดยสรปเปนตารางดงตอไปน

ตารางท ๔.๗ : การประยกตใช หลกสาราณยธรรมในการแกไขปญหาสงแวดลอม

๑๔๐สมภาษณ,รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

หลกสาราณยธรรม ขนตอนการปฎบต ๑.เมตตากายกรรม ทางโรงงานตองแสดงออกในการแกไขปญหา ไมใชเพยง

แคพด หรอมนโยบาย ทไมสามารถนามาปฏบตตใชไดจรง ๒.เมตตาวจกรรม หาหนทางปรองดองใหทงสองฝายสามารถเขาใจ และอย

รวมกนได เปนสงทควรใหความสาคญกอนเปนอนดบแรก ทางโรงงานควรปรบ ความคดเหนใหตรงกน หากโรงงานและชมชนมความเหน และไดรบขาวสารทแตกตางกน กจะนาไปสความขดแยง จงจาเปนทจะตองไดรบการปรบความเหนใหเหมอนกนเสยกอน พรอมเปลยนความสมพนธแบบนายทนกบชาวบาน ใหกลายเปนโรงงานของชมชน ทมความสมพนธทดในลกษณะของการดแล และสามารถอยรวมกน กนอยตลอดเวลา โดยปราศจากมฏชาทฐ โดยมขนตอนดงตอไปน -จดตงหนวยงานชมชนสมพนธ เพอลงพนทใหความรกบชาวบาน เพอเปลยนแปลงความคดของทางชมชน ทมตอโรงงาใหเปนไปในเชงบวก -จดการฝกอบรม เพอใหความร และสรางความตระหนกในดานปญหาสงแวดลมทเกดขนกบชมชน ใหกบพนกงาน และระดบผบรหาร ดแลโรงงานเถาแกนอย เพอเปลยนแปลงแนวคดทมตอชมชน ใหไปในเชงบวก

๓.เมตตามโนกรรม เปนการคดด ทาด ทเกดขนจากหวใจความปรารถนาดททางโรงงานมตอชมชนรอบดาน และมตอพนกงานในองคกร

๔. สาธารณโภค เปนพนธกจทโรงงานควรใหความสาคญ ในการแบงปนผลกาไรทไดรบมาใหกบชมชนรอบ ๆ ในรปแบบตาง ๆ อยางเหมาะสม อาทเชน - จดตงหนวยงานชมชนสมพนธ เพอลงพนทสอบถามปญหาดานสงแวดลอม และความตองการตาง ๆ ททางชมชน ตองการ

๑๓๑

ขอความชวยเหลอ สนบสนนจากทางโรงงาน - จดทาโครงการ CSR ตางๆ โดยองจากความตองการทแทจรงของชมชน เปนประจา และมความตอเนอง เพอผลสาเรจในระยะยาว และยงยน มากยงขน - รบบตรหลานของชาวบานเขามาทางานในโรงงาน หรอใหทนสนบสนนบตรหลานของชาวบาน ในดานการศกษาอยางตอเนอง - ใหความชวยเหลอกบชมชน โดยเนนชวยเหลอแบบ “กลม” หลกเลยงการชวยเหลอแบบ “ปจเจก” เพอฝหชาวบานเกดการรวมตวกนเปนสมาคม หรอองคกร ทสามารถเขยนโครงการ หรอรองขอสนบสนนทนจากทางโรงงาน เพอนาไปใชในกจกรรม ประโยชนตอสาธารณะตอไป นอกจากน กลมของชาวบานน ยงสามารถเปนสอกลาง ในการประชาสมพนธกจกรรม ขาวสาร ทถกตองจากทางโรงงาน และชวยลดภาพลกษณเชงลบ ทชมชนมตอโรงงานไดอกดวย

๕.สลสามญญตา คอ สวนของการลงมอปฏบต และการสรางธรรมนณ (กตกา) รวมกน ดวยการพดคย ประชม เพอสรางกตการวมกนสามฝายระหวางชมชน โรงงาน และหนวยงานราชการ ทสามารถทาใหเกดการอยรวมกนไดอยางสนต โดยมขนตอน ดงตอไปน -นดหมายการประชมรวมกนทงสามฝาย โดยใหหนวยงานราชการเปนคนกลาง ทาหนาทในการประสานงาน และจดการประชม หากมประเดนขดแยงดานสงแวดลอมระหวางชมชนกบโรงงาน ไมควรดงภาคประชาสงคม (องคกรไมแสวงหาผลกาไร) เขามาเปนคนกลางในการไกลเกลย เพราะอาจทาใหเกดความเคลองแคลงใจจากทางโรงงานวา องคกรไมแสวงหาผลกาไรเปนผปลกปนชาวบาน ดงนน คนกลางจงควรเปนผนาในชมชน หรอหนวยงานราชการทมฐานะเปนกลาง จะเหมาะสมมากกวา -หากโรงงานทาใหเกดผลกระทบดานสงแวดลอม ตองทาการสอสารอยางตรงไปตรงมากบชาวบาน หากเกดปญหาดานสงแวดลอมขนตองยอมรบ บอกกลาวกบชมชน และแสดงแผนในการแกไขปญหา และการเยยวยาอยางชดเจน

๖.ทฏฐสามญญตา ปรบมมมองของฝายทเกยวของ ไดแก โรงงาน ชมชน และหนวยงานราชการ ใหตรงกน ดวยขนตอนดงตอไปน -โรงงานตองยดหลกธรรมมาภบาล ในการประกอบธรกจ ใหเปนไปตามกฎหมาย และไมสรางผลกระทบใหกบชมชน -สรางการมสวนรวม ผานการนดหมายพดคยกน ระหวางโรงงาน และชาวบาน นอกจากน ยงควรมตวแทนของชาวบาน เขามารวมเปนคณะกรรมการดแลสงแวดลอม เพอสงเกตการณปญหา

๑๓๒

๔.๒.๒.๒ หลกอปรหานยธรรมเพอสรางการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ก) หลกการและเหตผลการน าหลกอปรหานยธรรมไปประยกตใช หลกอปรหานยธรรม นอกจากทคมภรพระพทธศาสนาไดกลาวถงวา เปนธรรมอนไมเปน

ทตงแหงความเสอม เปนไปเพอความเจรญฝายเดยว นอกจากนยงเปนหลกแหงความด คอ หลกการมสวนรวม เปนการเนนการมสวนรวม ของผมสวนได และสวนเสย ซ งจาเปนตองใช หลก อปรหานยธรรม รวมกน และการนาไปใช เพอพฒนาคนใหเปนคนด

ประเดนแรก คอ การประชมรวมกน โดยการกาหนดปฎทนการประชมทชดเจน ระหวางผมสวนไดสวนเสยทงหลาย เจาของโรงงาน ตวแทนเจาของโรงงาน ผนาชาวบาน ผแทนชาวบาน ไดมานงประชมรวมกนในฐานะของกรรมการ เพอตรวจสอบ ตดตาม สงทโรงงานกาลงดาเนนการอย วากอใหเกดผลกระทบอะไรบาง เปนการสรางการมสวนรวม ประเดนปญหาคอ การมสวนรวม ไมสามารถสรางโดยการประกาศใหคนมารวมประชม คาถามคอ ใครละ จะเปนคนทสามารถชกชวนคนใหมารวมประชมได ใครทพดแลวคนเชอ ใครทสงแลวคนทาตามได เปนปญหาทใหญกวาการพาคนเขามารวมการประชม ดงนนหากตองการสรางกระบวนการมสวนรวมไดสาเรจ ผทเปนแกนนา จะตองม ๑) มบารม ๒) มภาวะผนา ๓) ตองมธรรม มผเคารพยกยอง มศลธรรมทดงาม และเปนศนยกลางจตใจของชาวบาน จงจะสามารถดงคนใหเขารวมในการทากจกรรมตางๆ ไดหลกการหมนประชมกนเปนประจา พรอมเพรยงการประชม ปฎบตตามขอบงคบ การเคารพนบถอผใหญ ไมลตออานาจความอยาก รกสนตภาพ ตงใจสนบสนนคนด เปนคณสมบตของผนา ทจะสามารถสรางกระบวนการมสวนรวม ใหชาวบานอยากทจะเขามารวมประชมได๑๔๑

๑๔๑สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รศ.ดร., ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

ตางๆ อยางใกลชด พรอมกบชวยนาขอมลขาวสารตางๆ จากการแกปญหาไปแจงใหทางชมชนรบทราบ อยางแมนยา -ใชการสอสารองคกร ใหขอมลขาวสารทถกตองเหมาะสม อยางตรงไป ตรงมา สรางความเขาใจทดกบชมชนวา ทางโรงงานผลตสนคาอะไร มกระบวนการอยางไร และอาจสงผลกระทบตอชมชนอยางไรบาง ผานแผนกสอสารชมชน หรอตวแทนของชาวบาน -ชใหเหนวา โรงงานสามารถสรางประโยชนใดใหกบชมชนไดบาง ซงประโยชนดงกลาว อาจจะเปนทงในรปธรรม และนามธรรม เชน การปองกนปญหานาเสยไมใหเกดขน ซงทางโรงงานจาเปนทจะตองจดสรรงบประมาณ มาชวยสนบสนนในสวนน -โรงงานควรสรางสออนไลน อาทเชน เวบไซต และโซลเชยลมเดย ในการประชาสมพนธ ขาวสาร กจกรรม ตางๆ ในลกษณะของการ “สอสารสองทาง” กบชมชน เพอใหเกดการมสวนรวมระหวางกนมากยงขน

๑๓๓

โดยสรป การนาหลกหลกอปรหานยธรรม มาประยกตใชเพอลดปญหาสงแวดลอม กคอ ตองมผนา ทมลกษณะสาคญ ดงตอไปน

๑. ผนา ทเขาใจในกระบวนการมสวนรวม ๒. ผนา สามารถวเคราะหปญหาทเกดขน วามสาเหตจากอะไร ๓. ผนาทสามารถดงคนเขามามสวนรวมในการแกปญหา รวมกนคดหาทางออก ในการ

แกปญหา และมเทคนค ในการดงใหผทเขารวมแสดงความคดเหนในการแกปญหารวมกนได ๔. ผนาทสามารถคดหาทางออกในวธการแกปญหารวมกน โดยไดรบการยอมรบจาก

ชาวบาน ๕. ผนาทมลกษณะนาเคารพเชอถอ ไมลตออานาจความอยากของตนเอง รกสนตภาพ ๖. ผนาทมทมงานทเปนคนด มคณภาพ๑๔๒ กลาวไดวา หลกอปรหานยธรรมนนจะบรรลผลไดตองเรมจากตวผนาเปนหวใจสาคญใน

การสรางการมสวนรวมใหเกดขน ซงสอดคลองกบผทรงคณวฒทานหนงวา การพดคยรวมกนกบทกฝาย โดยใชหนวยงานราชการเปนคนกลางประสาน หรอหลกการสามฝาย โดยการสร างธรรมนญรวมกน อาทเชน ภาคเอกชน ภาคประชาสงคม (องคกรไมแสวงหาผลกาไร) และภาครฐ เปนตน อยางไรกตาม ไมควรดงภาคประชาสงคมเขามาจดการประเดนปญหาความขดแยงมากนก เพราะอาจทาใหเกดความเคลองแคลงใจจากภาคเอกชน วาเปนฝายทเขามายยง ปลกปนชาวบานใหเกดการตอตาน แตถาหากเปนระดบของผนาชาวบานในพนท จะสามารถสรางความไวเนอเชอใจจากภาคเอกชนไดมากกวา๑๔๓

กลาวไดวา หลกอปรหานยธรรม การประชมโดยพรอมเพรยงกน เปนสงจาเปน เพอทจะไดเกดการสอสารระหวางกนของทางโรงงาน และชาวบาน ไมจาเปนตองเอาชาวบานทงหมดมารวมประชม แตตองมผแทนของชาวบานมารวมประชม เพอแกปญหาเรองน แจงแกตวแทนวาปญหาทเกดขนมานน เกดจากอะไร แลวใหผแทนประสานงานกบชาวบานไปประสานงานกนเอง ซงความถในการประชม อยางนอยควรเดอนละครง หรอหากเกดปญหาวกฤตดานสงแวดลอมขน กควรมการประชมรวมกน เปดใหชาวบานมการซกถาม แจงขอมลทถกตองอยางตรงไป ตรงมา แตปญหาทเกดขนคอ ไมมการประชมรวมกน แตถาจะใหดทสด คอ ตองมการประชมสามฝาย จากชาวบาน โรงงาน และหนวยงานราชการ กจะสามารถชวยแกปญหาความขดแยงตามหลกพทธสนต และควรหลกเลยงการสงการผานทางเอกสาร ทหลกเลยงการประชม เพราะจะยงทาใหเกดอคต ขาวลอ การกลาวหา ทสงผลเชงลบระหวางกนมากขน๑๔๔

กฎตองเปนกฎ: กลาวคอ ตองปฏบตต ตามกฎ ทางโรงงานตองทาตามกฎขอบงคบตามกฎหมาย กฎของกรมควบคมมลพษ ททาหนาทตรวจสอบในดานน ถาหากโรงงานทาตามกฎ ชาวกจะไมมปญหาอะไร หรอนอกจากกฎขอบงคบตามกฎหมายแลว หากเราม “ธรรมนญ” หรอกตกาทสราง

๑๔๒สมภาษณ พระมหาบญเลศ อนทปญโญ รศ.ดร., ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๔๓สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๔

ขนรวมกน ผานการประชมรวมกนทงสามฝาย รวมไปถงกตกาในกรณทเกดอบตเหต เหตสดวสยขน จะมแผนการรองรบในการแกไขปญหาอยางไร และแจงขาวสารใหผนาชมชนทราบ เพอใหชวยประสานขาวสาร ใหกบทางชมชนตอไป ในการอยรวมกน สนตวธกจะสามารถเกดขนรวมกนได ๑๔๕

เคารพนบถอผใหญ: หมายถง ผมประสบการณทสามารถชแจงขอมลทถกตอง ซงในโรงงาน และชมชน ตางมทปรกษาในดานตางๆ ทงสองฝายตองรบฟงผมประสบการณของอกฝาย เชน ผเชยวชาญทางการแพทย ผเชยวชาญดานสงแวดลอม ทมหลกฐานทนาเชอถอยนยนวา โรงงานสงผลกระทบดานสงแวดลอมกบทางชมชนหรอไม และทางชมชนเอง กตองมหลกผใหญทนาเคารพ เปนผประสานกบทางโรงงานวา ชมชนไดรบผลกระทบอยางไรบาง รวมไปถงสวนราชการ๑๔๖

ไมลแตอ านาจความอยาก: ในสวนของบรษท ตามกฎหมายตองมการทา CSR แนนอนวา การจดตงโรงงานกตองการผลกาไร แตผลกาไรนน ควรไดมาดวยความถกตอง ถาหากมสงใดทสรางผลกระทบใหกบชาวบาน กเปนสงทตองแจงใหกบทางชมชนรบทราบ ในขณะเดยวกน ทางชมชน กตองทาความเขาใจวา ทางโรงงานถกจดตงขนทางกฎหมาย เปนสงทตองใหการยอมรบ ทางโรงงานควรชแจงวาในแตละป มงบประมาณในการทา CSR เทาไหร ถาหากฝายตางมความอยาก ปราศจากความสมดล ตองมความสมเหตสมผลดวย๑๔๗

รกสนตภาพ: ตองเคารพคนเชอฟงผนา กลม หรอเคารพในธรรมนญ ทถกสรางขนจากการประชมตกลงกนทงสามฝาย รวมไปถงการใหความนบถอตวแทน ผจดการของแตละฝาย

ตงใจสนบสนนคนด: มองเปนสองสวน คอ สวนแรก สงททางโรงงานปฏบตดแลว กใหชวยกนสงเสรม ไมใชวาชาวบานจะเอาแตรองขอเพยงฝายเดยว ควรมการสนบสนนทางโรงงานดวย สวนทางโรงงาน หากมกจกรรมทดอะไรกบทางชมชน กควรทามนอยางตอเนอง และเหมาะสม ไมใชทาเสรจสนไปแลว แตปราศจากการตอเนอง เพราะความตอเนอง คอ สงทใหผลสาเรจอยางมหาศาล สวนทสองคอ โรงงาน ควรทาการยกยองชาวบานทมความเชยวชาญในเรองนนๆ โดยการใหรางวล หรอโลหสรรเสรญ เชน ชาวบานทมสวนใหความรดานสงแวดลอมกบชาวบานคนอน โดย เฉพาะในเรองผลกระทบในสงแวดลอม จะชวยทาใหซอใจชาวบานมากยงขน๑๔๘

ข) การประยกตใชหลกอปรหานยธรรมเพอสรางการมสวนรวม กลาวไดวา หลก อปรหานยธรรม เปนหลกการหมนประชมโดยพรอมเพรยงกน ระหวางรางงาน กบชมชน ซงทาใหเกดกระบวนการมสวนรวมระหวางกนมากยงขน ซงการประชมนน ไมจาเปนทจะตองนาชาวบานทงหมดเขามารวมดวย แตจาเปนทจะตองมตวแทนจากชมชน ทสามารถทาหนาทประสานงาน แจงขอมลขาวสารตางๆ ทไดทาการสรป ตกลงกนในทประชม เพอนาไปแจงแกชมชนใหรบทราบ เขาใจตรงกนตอไป โดยมหลกการ ทควรปฏบตต สรปตามตารางดงตอไปน

๑๔๕สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑. ๑๔๖สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑. ๑๔๗สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑. ๑๔๘สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖ พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๕

ตารางท ๔.๘ : การประยกตใช หลกอปรหารยธรรม ในการแกไขปญหาสงแวดลอม

หลกอปรหานยธรรม ขนตอนการปฎบต

๑.การประชมรวมกน

ท งสามฝ ายอนไดแก ช มชน โรงงาน และหนวยงานราชการ เพอสรางการมสวนรวมทดระหวางกน โดยมขนตอนดงตอไปน

- กาหนดปฏทนในการประชมทชดเจน ระหวางตวแทนสามฝาย อนไดแก โรงงาน ชมชน และหนวยงานราชการ ทเขามารวมประชมกนในฐานะของกรรมการ วาการดาเนนกจการของโรงงานกอใหเกดผลกระทบอะไรกบทางชมชนบาง พรอมกบเปดโอกาสใหชาวบานไดซกถาม อยางตรงไป ตรงมา อยางนอยเดอนละ ๑ ครง และหากเกดปญหาวกฤตดานสงแวดลอมทเรงดวน กควรจดใหมวาระการประชมเฉพาะกจ

-หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร หรอการสงงานผานเอกสาร ทน าไปสการหลกเล ยงการประชมแบบเผชญหนา เพราะจะยงทาใหเกดอคต และความสมพนธเชงลบระหวางกนมากขนกวาเดม

๒. กฎตองเปนกฎ เมอมการประชม และทาการตงธรรมนณ (กตกา) รวมกนระหวางสามฝาย ในการแกไขปญหาสงแวดลอมทงในสภาวะปกต และสภาวะวกฤต รวมกนอยางเหมาะสม ทกฝายกตองใหความเคารพ และนบถอกตกาดงกลาว

๓. เคารพนบถอผใหญ ทงชมชน และโรงงาน ตองใหความเคารพนบถอ และรบฟงผมประสบการณของทงสองฝาย โดยปราศจากอคต ยกตวอยางเชน โรงงานตองรบฟงผนาของชมชนวาไดกอใหเกดผลกระทบกบทางชมชนขนจรง ซงอาจเกดขนจากประสบการณในการอยในพนทมานาน จนสามารถเหนความเปล ยนแปลงท เ ก ดขนด านส งแวดลอมของชมชร ในขณะเดยวกน ชมชนกตองรบฟงผเชยวชาญดานสงแวดลอมของทางโรงงาน ทมหลกฐานนาเชอถอวาในปจจบน โรงงานไดสรางผลกระทบดานสงแวดลอมจรงหรอไม มากนอยเพยงใด เปนตน

๑๓๖

๔. ไมลตออานาจความอยาก การจดตงโรงงานนน ยอมเกดขนจากความตองการแสวงหาผลกาไร แตผลกาไรดงกลาว กตองเกดขนอยางถกตอง ชอบธรรม ในขณะเดยวกนชมชนเอง กตองยอมรบวาทางโรงงานถกตงขนอยางถกตองตามกฎหมาย เชนกน โดยมขนตอนดงตอไปน -โรงงานควรมการทา CSR รวมกบชมชน และควรชแจงวามงบประมาณในการทา CSR ในแตละปมากนอยเพยงใด และยงเปนการชวยลดความอยากในการเรยกรองขอการสนบสนนจากความอยากของชมชน ทมากจนเกนไปไดอกดวย

๕. รกสนตภาพ เปนการเคารพในธรรมนณ (กตกา) ททงสามฝายไดตงเอาไวรวมกน และใหความเคารพนบถอ ตวแทนของแตละฝายอยางเหมาะสม

๖. สนบสนนคนด เปนการใหความสาคญกบการสนบสนนคนด โดยเนนไปทผนา ทสามารถชวยสรางกระบวนการมสวนรวม ดวยการเปนสอกลาง ใหชาวบานในชมชน ใหความเคารพนบถอ ในฐานะศนยกลางดานจตใจของชมชน สาหรบลกษณะทสาคญของผนาทมบารม มลกษณะนาเคารพเชอถอ ไดรบการยกยอง เปนศนยกลางจตใจของชมชน เขาใจในกระบวนการมสวนรวม มคณธรรม ไมลตออานาจความอยากของตนเอง รกสนตภาพ สามารถวเคราะหปญหาทเกดขน วามสาเหตจากอะไร มภาวะผนา สามารถดงคนเขามามสวนรวมในการแกปญหา รวมกนคดหาทางออก ในการแกปญหา และมเทคนค ในการดงใหผทเขารวมแสดงความคดเหนในการแกปญหารวมกนได สามารถคดหาทางออกในวธการแกปญหารวมกน โดยไดรบการยอมรบจากชาวบาน มทมงานทเปนคนด มคณภาพ และ สามารถเขาใจ และสามารถสงสาร ทไดรบจากการะชม หรอจากทางโรงงาน จากทางโรงงานไปยงชมชน ไดอยางถกตองชดเจน นอกจากการคนหาผนาทมประสทธภาพของชมชนแลว โรงงานควรใหความยกยอง ชาวบานในชมชน ทมความร ความสามารถในเรองตาง ๆ เชน การทาเกษตร ท

๑๓๗

ควรนาไปเปนเยยงอยาง หรอชาวบาน ทสามารถใหความร ความรดานสงแวดลอมอยางถกตองใหกบชาวบานคนอน ๆ ในชมชน เปนตน ซงจะชวยสรางความสมพนธทด กบทางชมชนมากยงขน

อยางไรกตามในการแกปญหา อนดบแรก จาเปนทจะตองใหความร เพอเปลยนแปลง

ความคดของชาวบาน และโรงงานเสยกอน เพราะเมอทางโรงงานเขามาจดตงตามกฎหมาย โดยไมไดสนใจชาวบาน และเมอโรงงานมาตง ทางชาวบานเองกเกดความรสกไมเหนดวยในการจดตงโรงงาน จะทาใหทงสองฝายเกดมฏชาทฐ เราจาเปนทจะตองเปลยนแนวคดของทงสองฝาย ใหกลายเปนสมมาธฐ ใหมองเหนตรงกน เพอใหสามารถอยรวมกนได หลงจากนนจงคอยนาหลกสาราณยธรรม และหลกอปรหานยธรรมมาใช๑๔๙ ดงนนหลกการพจารณาถงปญหาและการแกปญหา ในทางพระพทธศาสนาเรยกวา ความจรงอนประเสรฐ คอ หลกอรยสจ ๔ ซงสามารถนามาประยกตใชเปนกรอบในการแกปญหาสงแวดลอมไดดงน

๔.๒.๒.๓ การประยกตน าหลกอรยสจ ๔ มาใชเพอแกไขปญหาน าเสย ผวจยพบวาการนาหลกธรรมมรรค ๘ ในหลกอรยสจ ๔ ในสวนของ มรรคมาประยกตใช สามารถชวยในการพนจากทกขดานสงแวดลอมของทกฝายทเกยวของไดอยางยงยน โดยมรรค ๘ สามารถแบงออกไดเปน ๓ หมวดหม ตามหลกของไตรสกขา ๓ ไดแก หมวดศล หมวดสมาธ และหมวดปญญา ดงน

หมวดปญญา : ๑. สมมาทฐ (คดชอบ) ยอมรบในปญหา วาการประกอบกจการของโรงงานเถาแกนอย

สรางผลกระทบดานสงแวดลอม ทาใหชาวบานเกดทกข และทกขดงกลาว ไดยอนกลบมายงผบรษทเอง (ทาดไดด ทาชวไดชว)

๒. สมมาสงกปปะ (ดารชอบ) ปรบเปลยนความคดของตวเองใหถกตอง วาปญหาสงแวดลอมทนาไปสความขดแยงกบชมชน เดมท มาจากการทโรงงานประกอบกจการโดยขาดการวางแผนรองรบทดพอ จนกอใหเกดความทกขกบชาวบาน เมอชาวบานทาการรองเรยนปกปองสทธของตนเอง โรงงานกไมควรเกลยดชง หรอพยาบาท มงราย ชมชนทไดรบผลกระทบ

หมวดศล : ๓. สมมาวาจา (วาจาชอบ) หลกเลยงการแสดงออก หรอพดจาหยาบคาย เสยดส ดถก

และพดเทจ กบชาวบาน และพนกงานในโรงงานเถาแกนอย หากทางโรงงานเถาแกนอยมปญหาดานสงแวดลอมสงแวดลอมใด กควรเขาไปพดคย บอกกลาว ขอโทษ และหาทางแกไขรวมกบชมชน พรอมกบขอความรวมมอจากพนกงานในโรงงาน ใหชวยกนแกไขปญหาดวยการแสดงออกทสภาพ มวาจาทไพเราะ

๑๔๙สมภาษณ รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง , ๖พฤศจกายน ๒๕๖๑.

๑๓๘

๔. สมมากมมนตะ (ปฏบตตชอบ) การประกอบธรกจโดยคดถงสวนรวม ไมเบยดเบยน สรางภาระดานสงแวดลอมใหกบชมชนโดยรอบ

๕. สมมาอาชวะ (หาเลยงชพชอบ) ประกอบธรกจโดยธรรม ถกตองตามกฎหมาย และขอบงคบดานสงแวดลอมใหไดมาตรฐาน

หมวดสมาธ : ๖. สมมาวายามะ (ความเพรยรชอบ) พยายามเขาไปแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขน

ดวยความใสใจ รวดเรว และเหมาะสม ๗. สมมาสต (สตชอบ) ระลกอยเสมอวาโรงงานสามารถประกอบธรกจได ควบคไปกบการ

อยรวมกน โดยไมสรางปญหาดานสงแวดลอมแกชมชน ๘. สมมาสมาธ (สมาธชอบ) กาหนดเปาหมายในการแกไข และปองกนปญหาดาน

สงแวดลอมอยางถกตอง และปฏบตตตาม อยางเครงครด ตอเนอง จนกวาปญหาเหลานน จะไดรบการแกไขใหลลวง เสรจสนลงไดดวยด

มรรค ๘ จงเปนเปนเสนทางแหงการดบทกข อนเปนทางสายกลางในการแกไขปญหา หรอเสนการทนาไปสการดบทกขโดยสนเชง เปนวถอนประเสรฐในการดาเนนชวตทดงาม เปนวถอนประเสรฐในการดาเนนชวตทดงาม เพอใหบรรลเปาหมายแหงชวตทดงาม

จากการศกษาพบวา สามารถประยกตใชหลกนาหลกพทธสนตมาใชเพอแกไขปญหานาเสย การขาดการมสวนรวม และชวยลดความขดแยงสามารถทาการแบงการปฏบตตออกไดเปนสองสวน คอ ๑) การปฏบตตในสวนของผบรหารเชงนโยบาย และ ๒) การปฏบตตในสวนของพนกงานในโรงงานเถาแกนอย ซงจะนาไปส “รปแบบอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวม” ทพรอมในการนาไปใช เพอแกไขปญหา ไดดงตอไปน

๔.๒.๒.๔ หลกพทธสนตในการแกไขปญหาน าเสย และสงแวดลอมของผบรหารโรงงานเถาแกนอย

จากการศกษาพบวา หลกพทธสนตทผบรหารของโรงงานเถาแกนอย ควรนามาใชเพอแกไขปญหานาเสย ปญหาดานสงแวดลอม สรางการมสวนรวมในการแกปญหาของพนกงาน การมสวนรวมของชมชน และลดความขดแยงตอชมชนโดยรอบ ซงนาไปสการอยรวมกนอยางสนต มดงตอไปน

ก) หลกสาราณยธรรมในการชวยแกไขปญหาน าเสยส าหรบผบรหาร ๑) เมตตากายกรรม คอ ผบรหารโรงงานตองแสดงออกถงความชดเจนในการแกไขปญหา

ไมใชเพยงแคพด โดยมนโยบาย ทสามารถนามาปฏบตใชไดจรง ๒) เมตตาวจกรรม คอ ผบรหารตองสอสารเพอหาหนทางปรองดองใหทงสองฝายสามารถ

เขาใจ และอยรวมกนได การลงพนทสอสารทางบวกกบชมชนเพอสรางความสมพนธ สอสารใหพนกงานองคกรเกดความตระหนกถงปญหาสงแวดลอมทเกดขนกบชมชนเปนเรองทโรงงานตองรวมกนรบผดชอบและหาทางแกไขพรอมกบปองกนปญหาในอนาคต ซงอาจผานการอบรมใหความรกบพนกงานในองคกร ใชการสอสารองคกร ใหขอมลขาวสารทถกตองเหมาะสม อยางตรงไป ตรงมา สรางความเขาใจทดกบชมชนวา ทางโรงงานผลตสนคาอะไร มกระบวนการอยางไร และอาจสงผลกระทบตอชมชนอยางไรบาง ผานแผนกสอสารชมชน หรอตวแทนของชาวบาน

๑๓๙

๓) เมตตามโนกรรม คอ ผบรหารตองเปนการคดด ทาด ทเกดขนจากหวใจ ปรารถนาดตอชมชนอยางจรงใจ

๔) สาธารณโภค เปนพนธกจทโรงงานควรใหความสาคญ ในการแบงปนผลกาไรทไดรบมาใหกบชมชนรอบ ๆ ในรปแบบตาง ๆ อยางเหมาะสม อาทเชน

๔.๑) จดตงหนวยงานชมชนสมพนธ เพอลงพนทสอบถามปญหาดานสงแวดลอม และความตองการตาง ๆ ททางชมชน ตองการขอความชวยเหลอ สนบสนนจากทางโรงงาน

๔.๒) จดทาโครงการ CSR ตางๆ โดยองจากความตองการทแทจรงของชมชน เปนประจา และมความตอเนอง เพอผลสาเรจในระยะยาว และยงยน มากยงขน

๔.๓) ใหทนสนบสนนบตรหลานของชาวบาน ในดานการศกษาอยางตอเนอง ๔.๕) ใหความชวยเหลอกบชมชน โดยเนนชวยเหลอแบบ “กลม” หลกเลยงการ

ชวยเหลอแบบ “ปจเจก” เพอใหชาวบานเกดการรวมตวกนเปนสมาคม หรอองคกร ทสามารถเขยนโครงการ หรอรองขอสนบสนนทนจากทางโรงงาน เพอนาไปใชในกจกรรม ประโยชนตอสาธารณะตอไป นอกจากน กลมของชาวบานน ยงสามารถเปนสอกลาง ในการประชาสมพนธกจกรรม ขาวสาร ทถกตองจากทางโรงงาน และชวยลดภาพลกษณเชงลบ ทชมชนมตอโรงงานไดอกดวย

๕) สลสามญญตา คอ การลงมอปฏบต และการสรางธรรมนณ (กตกา) รวมกน ดวยการพดคย ประชม เพอสรางกตการวมกนสามฝายระหวางชมชน โรงงาน และหนวยงานราชการ ทสามารถทาใหเกดการอยรวมกนไดอยางสนต โดยมวธการ ดงตอไปน

๕.๑) การเปดพนทใหผเกยวของไดรวมกาหนดกตกาเมอเวลามปญหาขน ๕.๒) กาหนดนโยบายการสอสารอยางตรงไปตรงมากบชาวบาน หากเกดปญหาดานสงแวดลอมขนตองยอมรบ บอกกลาวกบชมชน และแสดงแผนในการแกไขปญหา และการเยยวยาอยางชดเจน

๖) ทฏฐสามญญตาปรบมมมองของฝายทเกยวของ ไดแก โรงงาน ชมชน และหนวยงานราชการ ใหตรงกน ดวยวธการดงตอไปน

๖.๑) โรงงานตองยดหลกธรรมมาภบาล ในการประกอบธรกจ ใหเปนไปตามกฎหมาย และไมสรางผลกระทบใหกบชมชน

๖.๒) สรางการมสวนรวม ผานการนดหมายพดคยกน ระหวางโรงงาน และชาวบาน นอกจากน ยงควรมตวแทนของชาวบาน เขามารวมเปนคณะกรรมการดแลสงแวดลอม เพอสงเกตการณปญหาตางๆ อยางใกลชด พรอมกบชวยนาขอมลขาวสารตางๆ จากการแกปญหาไปแจงใหทางชมชนรบทราบ อยางแมนยา

๖.๓) ชใหเหนวา โรงงานสามารถสรางประโยชนใดใหกบชมชนไดบาง ซงประโยชนดงกลาว อาจจะเปนทงในรปธรรม และนามธรรม เชน การปองกนปญหานาเสยไมใหเกดขน ซงทางโรงงานจาเปนทจะตองจดสรรงบประมาณ มาชวยสนบสนนในสวนน

๖.๔) โรงงานควรสรางสออนไลน อาทเชน เวบไซต และโซลเชยลมเดย ในการประชาสมพนธ ขาวสาร กจกรรม ตางๆ ในลกษณะของการ “สอสารสองทาง” กบชมชน เพอใหเกดการมสวนรวมระหวางกนมากยงขน

๑๔๐

ข) หลกอปรยหารยธรรมในการชวยแกไขปญหาน าเสยส าหรบผบรหาร ๑) การประชมรวมกนทงสามฝายอนไดแกชมชน โรงงาน และหนวยงานราชการ

เพอสรางการมสวนรวมทดระหวางกน โดย ๑.๑) กาหนดปฏทนในการประชมทชดเจน ระหวางตวแทนสามฝาย อนไดแก

โรงงาน ชมชน และหนวยงานราชการ ทเขามารวมประชมกนในฐานะของกรรมการ วาการดาเนนกจการของโรงงานกอใหเกดผลกระทบอะไรกบทางชมชนบาง พรอมกบเปดโอกาสใหชาวบานไดซกถาม อยางตรงไป ตรงมา อยางนอยเดอนละ ๑ครง และหากเกดปญหาวกฤตดานสงแวดลอมทเรงดวน กควรจดใหมวาระการประชมเฉพาะกจ

๑.๒) หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร หรอการสงงานผานเอกสาร ทนาไปสการหลกเลยงการประชมแบบเผชญหนา เพราะจะยงทาใหเกดอคต และความสมพนธเชงลบระหวางกนมากขนกวาเดม

๒) กฎตองเปนกฎเมอมการประชม และทาการตงธรรมนณ (กตกา) รวมกนระหวางสามฝาย ในการแกไขปญหาสงแวดลอมทงในสภาวะปกต และสภาวะวกฤต รวมกนอยางเหมาะสม ทกฝายกตองใหความเคารพ และนบถอกตกาดงกลาว

๓) เคารพนบถอผใหญทงชมชน และโรงงาน ตองใหความเคารพนบถอ และรบฟงผมประสบการณของทงสองฝาย โดยปราศจากอคต ยกตวอยางเชน โรงงานตองรบฟงผนาของชมชนวาไดกอใหเกดผลกระทบกบทางชมชนขนจรง ซงอาจเกดขนจากประสบการณในการอยในพนทมานาน จนสามารถเหนความเปลยนแปลงทเกดขนดานสงแวดลอมของชมชร ในขณะเดยวกน ชมชนกตองรบฟงผเชยวชาญดานสงแวดลอมของทางโรงงาน ทมหลกฐานนาเชอถอวาในปจจบน โรงงานไดสรางผลกระทบดานสงแวดลอมจรงหรอไม มากนอยเพยงใด เปนตน ๔) ไมลตออานาจความอยาก การจดตงโรงงานนน ยอมเกดขนจากความตองการแสวงหาผลกาไร แตผลกาไรดงกลาว กตองเกดขนอยางถกตอง ชอบธรรม ในขณะเดยวกนชมชนเอง กตองยอมรบวาทางโรงงานถกตงขนอยางถกตองตามกฎหมาย เชนโรงงานควรมการทา CSR รวมกบชมชน และควรชแจงวามงบประมาณในการทา CSR ในแตละปมากนอยเพยงใด และยงเปนการชวยลดความอยากในการเรยกรองขอการสนบสนนจากความอยากของชมชน ทมากจนเกนไปไดอกดวย

๕) รกสนตภาพเคารพในธรรมนณ (กตกา) ททงสามฝายไดตงเอาไวรวมกน และใหความเคารพนบถอ ตวแทนของแตละฝายอยางเหมาะสม

๖) การใหความสาคญกบการสนบสนนคนด โดยเนนไปทผนา ทสามารถชวยสรางกระบวนการมสวนรวม ดวยการเปนสอกลาง ใหชาวบานในชมชน ใหความเคารพนบถอ ในฐานะศนยกลางดานจตใจของชมชน สาหรบลกษณะทสาคญของผนาทพงม กลาวคอ มลกษณะนาเคารพเชอถอ ไดรบการยกยอง เปนศนยกลางจตใจของชมชน เขาใจในกระบวนการมสวนรวม มคณธรรม ไมลตออานาจความอยากของตนเอง รกสนตภาพ สามารถวเคราะหปญหาทเกดขน วามสาเหตจากอะไร สามารถดงคนเขามามสวนรวมในการแกปญหา รวมกนคดหาทางออก ในการแกปญหา และมเทคนค ในการดงใหผทเขารวมแสดงความคดเหนในการแกปญหารวมกนไดสามารถคดหาทางออกในวธการแกปญหารวมกน โดยไดรบการยอมรบจากชาวบาน และเปนผนาทมทมงานทเปนคนด ม

๑๔๑

คณภาพ สามารถเขาใจ และสามารถสงสาร ทไดรบจากการะชม หรอจากทางโรงงาน จากทางโรงงานไปยงชมชน ไดอยางถกตองชดเจน

นอกจากการคนหาผนาทมประสทธภาพของชมชนแลว โรงงานควรใหความยกยอง ชาวบานในชมชน ทมความร ความสามารถในเรองตางๆ เชน การทาเกษตร ทควรนาไปเปนเยยงอยาง หรอชาวบาน ทสามารถใหความร ความรดานสงแวดลอมอยางถกตองใหกบชาวบาน คนอนๆ ในชมชน เปนตน ซงจะชวยสรางความสมพนธทด กบทางชมชนมากยงขน

ค) หลกธรรมมรรคมองค ๘ ในการชวยแกไขปญหาน าเสยส าหรบผบรหาร ๑) สมมาทฐ (คดชอบ) ยอมรบในปญหา วาการประกอบกจการของโรงงานเถาแก

นอยสรางผลกระทบดานสงแวดลอม ทาใหชาวบานเกดทกข และทกขดงกลาว ไดยอนกลบมายงผบรหารบรษทเอง (ทาดไดด ทาชวไดชว)

๒) สมมาสงกปปะ (ดารชอบ) ปรบเปลยนความคดของตวเองใหถกตอง วาปญหาสงแวดลอมทนาไปสความขดแยงกบชมชน เดมท มาจากการทโรงงานประกอบกจการโดยขาดการวางแผนรองรบทดพอ จนกอใหเกดความทกขกบชาวบาน เมอชาวบานทาการรองเรยนปกป องสทธของตนเอง โรงงานกไมควรเกลยดชง หรอพยาบาท มงราย ชมชนทไดรบผลกระทบ

๓) สมมาวาจา (วาจาชอบ) หลกเลยงการแสดงออก หรอพดจาหยาบคาย เสยดส ดถก และพดเทจ กบชาวบาน และพนกงานในโรงงานเถาแกนอย หากทางโรงงานเถาแกนอยมปญหาดานสงแวดลอมสงแวดลอมใด กควรเขาไปพดคย บอกกลาว ขอโทษ และหาทางแกไขรวมกบชมชน พรอมกบขอความรวมมอจากพนกงานในโรงงาน ใหชวยกนแกไขปญหาดวยการแสดงออกทสภาพ มวาจาทไพเราะ

๔) สมมากมมนตะ (ปฏบตตชอบ) การประกอบธรกจโดยคดถงสวนรวม ไ มเบยดเบยน สรางภาระดานสงแวดลอมใหกบชมชนโดยรอบ

๕) สมมาอาชวะ (หาเลยงชพชอบ) ประกอบธรกจโดยธรรม ถกตองตามกฎหมาย และขอบงคบดานสงแวดลอมใหไดมาตราฐาน

๖) สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) พยายามเขาไปแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนดวยความใสใจ รวดเรว และเหมาะสม

๗) สมมาสต (สตชอบ) ระลกอยเสมอวาโรงงานสามารถประกอบธรกจได ควบคไปกบการอยรวมกน โดยไมสรางปญหาดานสงแวดลอมแกชมชน

๘) สมมาสมาธ (สมาธชอบ) กาหนดเปาหมายในการแกไข และปองกนปญหาดานสงแวดลอมอยางถกตอง และปฏบตตตาม อยางเครงครด ตอเนอง จนกวาปญหาเหลานน จะไดรบการแกไขใหลลวง เสรจสนลงไดดวยด ง) หลกการน าระบบ TPM มาใช ใหประสบความส าเรจ ในการแกไขปญหาสงแวดลอม

ผวจยไดทาการศกษา และประยกตนาแนวคดของ เสาทง ๘ ตน ของกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) และปจจยรองททางองคกร บรษทธรกจตางๆ นามาใช เพอชวยในการแกไขปญหาสงแวดลอม และปญหานาเสยจนประสบความสาเรจโดยใหลาดบความสาคญของเสาตนตางๆ ดงตอไปน

๑๔๒

ตารางท ๔.๙ : ปจจยหลก และปจจยรอง ทชวยชวยสงเสรมใหการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ในการแกไขปญหานาเสยของบรษท เถาแกนอย ฟดเเอนดมารเกตตง จากด(มหาชน)

ล าดบท ล าดบความส าคญของเสาหลก

TPM ทง ๘ ตน ปจจยรองทน ามาประยกตใช

ชวยสงเสรมความส าเรจ ๑. เสาตนท ๒

การบารงรกษาดวยตนเอง -ความมงมนของผบรหารระดบสง -การผลกดนกจกรรมของเครองจกรตนแบบ -การจดสรรเวลาในการทากจกรรมบารงรกษาดวยตวเอง

๒. เสาตนท ๑ การปรบปรงเฉพาะเรองเพอการ

ผลตทมประสทธภาพ

-ความเอาใจใสในการบารงรกษาเครองจกรของพนกงานในฝายผลต -การตดตามความคบหนาในการทา Kaizen ทมประสทธผล -ลดเวลาในการทาความสะอาดเครองจกร ดวยการปรบปรงพนท ใหเขาถงในการทาความสะอาด และซอมบารง ไดอยางสะดวกมากขน

๓.

เสาตนท ๓ การดาเนนกจกรรมการบารงรกษา

ตามแผน

-ระบบการจดเกบขอมลตางๆ ของเครองจกรทมประสทธภาพ -ปรบปรงทกษะ และเพมความรใหแกพนกงานซอมบารง -แบงประเภท และจดลาดบความสาคญของเครองจกร

๔. เสาตนท ๖ การฝกอบรมเพอเพมทกษะความชานาญของฝายผลต และฝายซอม

บารง

-การจดทาแผนการฝกอบรม (Training Road Map) ทชดเจน -การเสรมสรางบรรยากาศใหพนกงานมการพฒนาตนเอง -การนา Rander Chart มาใชวดระดบ และกระตนพนกงาน

๕. เสาตนท ๘ การควบคมเกยวกบความปลอดภย และสงแวดลอม

-การอบรมพนกงานใหมความร ความเขาใจเกยวกบอบตเหต -การประเมนความเสยง (Risk Assessment) เพอลาดบความสาคญของปญหา -การตรวจสอบ ตดตามและแกไขคาตางๆ ทางดานสงแวดลอมอยางเขมงวด

๖. เสาตนท ๔ การดาเนนกจกรรมบารงรกษา

-การวเคราะห และสาเหตทแทจรงของปญหา -การปรบปรงทกษะและเพมความรใหพนกงาน

๑๔๓

คณภาพ ๗. เสาตนท ๕

การดาเนนกจกรรมการควบคมดแลขนตน

-การปะยกตใชระบบ MP (Maintenance Prevention) -การปรบปรงทกษะ และใหความรแกพนกงาน -การปรบปรงระบบทมประสทธภพ เพอใชในการพจารณาผลตภณฑใหม

๘. เสาตนท ๗ การปรบปรงประสทธภาพทางฝาย

สานกงาน

-การจดตงพนทตนแบบ -การปรบปรงทกษะ และใหความรแกพนกงาน -การประชมกลมยอย

หลงจากการศกษา พรอมกบการเกบขอมลจากพนกงานของ จากเสาหลก ทง ๘ ตน

พบวา ของกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) ของโรงงานเถาแกนอย พบวาในเชงนโยบาย ผบรหารของโรงงานใหความสาคญกบหลก กระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) ดงตอไปน

ตารางท ๔.๑๐ : การประยกตใชแนวคดเสาทง ๘ ตน ของกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) เพอแกไขปญหา

ล าดบท เสาหลก TPM ทง ๘ ตน ปจจยรองทน ามาประยกตใช ชวยสงเสรมความส าเรจ

๑. เสาตนท ๒ การบารงรกษาดวย

ตนเอง

มความมงมนในการแกไขปญหานาเสย โดยการอนมตงบประมาณในการปรบปรงระบบบาบดนาเสยทมประสทธภาพมากยงขน

๒. เสาตนท ๑ การปรบปรงเฉพาะเรอง

เพอการผลตทมประสทธภาพ

มการตดตามความคบหนาในการทา Kaizen ทมประสทธผล โดยยดหลกการสาคญของ Kaizen3 ประการ คอ -เลก พฤตกรรมเดมๆ ในอตสหกรรมการผลต ทนาไปสการเกดปยหานาเสยจากกระบวนการผลต -ลด ปญหานาเสยทเกดขนจากกระบวนการผลต -เปลยน ทศนคตของพนกงาน ใหตระหนกถงปญหานาเสยทมตอชมชน เพอนาไปสการแกไขปญหาจากกระบวนการผลตอยางยงยน

๓. เสาตนท ๓ การดาเนนกจกรรมการ

บารงรกษาตามแผน

มนโยบายใหฝายชาง และบรษทผผลตเครองจกร เขามาตรวจเชคเครองจกรเปนประจาทกป

๔. เสาตนท ๖ ใหความรแก พนกงานฝายผลต ใหทางานไดอยางม

๑๔๔

การฝกอบรมเพอเพมทกษะความชานาญของฝายผลต และฝายซอม

บารง

ประสทธภาพมากขน และลดปญหาน า เสยจากกระบวนการผลตใหนอยลง

ตารางท ๔.๑๐ : การประยกตใชแนวคดเสาทง ๘ ตน ของกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) เพอแกไขปญหา (ตอ)

ล าดบท เสาหลก TPM ทง ๘ ตน ปจจยรองทน ามาประยกตใช

ชวยสงเสรมความส าเรจ ๕. เสาตนท ๘

การควบคมเกยวกบความป ล อ ด ภ ย แ ล ะสงแวดลอม

สงเสรมสรางสงแวดลอม และทศนคตทด ในการทางานของพนกงานดแลเครองจกร

๖. เสาตนท ๔ ก า ร ด า เ น น ก จ ก ร ร มบารงรกษาคณภาพ

วเคราะหสาเหตของปญหานาเสย พรอมกบดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงคณภาพ อาทเชน -การอบรมพฒนาพนกงานดแลเครองจกร -การปรบปรงระบบบาบดนาเสย ใหมประสทธภาพมากยงขน -จดทาคมอ TPM เพอใหพนกงานดแลเครองจกร นาไปใชเปนมาตราฐานในการชวยลดปญหานาเสยจากการผลตใหนอยลง

๗. เสาตนท ๕ การดาเนนกจกรรมการควบคมดแลขนตน

ปรบปรงระบบบาบดนาเสย ใหมประสทธภาพ ไดมาตราฐานมากยงขน

๘. เสาตนท ๗ การปรบปรง

ประสทธภาพทางฝายสานกงาน

มการประชมกลมยอยของหวหนาฝายตางๆ เพอชวยในการหาสาเหต แกไข และตดตามผลการแกไขปญหารวมกน

๑๔๕

๔.๒.๒.๕ หลกพทธสนตในการแกไขปญหาน าเสย และสงแวดลอมของพนกงานโรงงานเถาแกนอย

จากการศกษาพบวา หลกพทธสนตทผพนกงานของโรงงานเถาแกนอย ควรนามาใชเพอแกไขปญหานาเสย ปญหาดานสงแวดลอม สรางการมสวนรวมในการแกปญหารวมกบโรงงาน การมสวนรวมชมชน และลดความขดแยงตอชมชนโดยรอบ ซงนาไปสการอยรวมกนอยางสนต มดงตอไปน

หลกสาราณยธรรมในการชวยแกไขปญหานาเสยสาหรบพนกงาน ๑) เมตตากายกรรม ปฎบตตามหนาท ทไดรบมอบหมาย และมสวนรวมในการชวยแกไข

ปญหานาเสย และปญหาดานสงแวดลอม ตามหลก TPM อยางตอเนอง เหมาะสม ๒) เมตตาวจกรรม สรางความปรองดอง ลดความขดแยงในกลมของพนกงานใหนอยลง

ดวยการปรบความเขาใจ ปรบทศนคตใหเปนไปในทศทางเดยวกน ๓) เมตตามโนกรรม คดด ทาด จากหวใจ ๔) สาธารณโภค ใหการสนบสนนกจกรรมตางๆ ของชมชน ทพนกงานสามารถทาได เชน

รวมกบพนกงานคนอนๆ เชนทอดกฐนรวมกนในโรงงาน เพอมอบใหกบวดของชมชน เปนตน ๕) สลสามญญตาสวนของการลงมอปฏบต และการสรางธรรมนณ (กตกา) รวมกน ดวย

การพดคย ประชม เพอสรางกตการวมกนของพนกงานในแผนกตางๆ เพอใหสามารถแกไขปญหานาเสยใหเปนไปไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

๖) ทฏฐสามญญตา ปรบมมมอง ทศนคตของพนกงานในโรงงานใหเลงเหนถงปญหารวมกน และสรางการมสวนรวมของพนกงานในแผนกตางๆ ในการแกไขปญหานาเสบไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

หลกอปรยหารยธรรมในการชวยแกไขปญหานาเสยสาหรบพนกงาน ๑) การประชมรวมกน ของพนกงานในโรงงานเพอชวยแกปรกษา แกไขปญหานาเสย

และปญหดานสงแวดลอมทสงผลกระทบตอชมชน เพอสรางการมสวนรวมทดระหวางกน โดยมขนตอนดงตอไปน

๑.๑) กาหนดปฏทนในการประชมทชดเจนระหวางฝายตางๆ เพอคนหาวาแผนกของตนเอง สรางปญหาดานสงแวดลอมทสงผลกระทบอะไรตอชมชนบาง ควรมการปรบปรงแกไขอยางไร และหากมการแกไขแลวอยในขนตอนใด และมผลเชนใด พรอมกบทาการสรปผลการปฎบตงานดงกลาว เพอแจงใหกบทางผบรหารรบทราบ เพอนาไปใชในการกาหนดนโยบานในการแกไขปญหาตอไป อยางนอยเดอนละ ๑ ครง และหากเกดปญหาวกฤตดานสงแวดลอมทเรงดวน กควรจดใหมวาระการประชมเฉพาะกจ

๑.๒) หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร หรอการสงงานผานเอกสาร ทนาไปสการหลกเลยงการประชมแบบเผชญหนา เพราะจะยงทาใหเกดอคต และความสมพนธเชงลบระหวา งกนมากขนกวาเดม

๒) กฎตองเปนกฎเมอมการประชม และทาการตงธรรมนณ (กตกา) รวมกน ในการแกไขปญหาสงแวดลอมทงในสภาวะปกต และสภาวะวกฤต รวมกนอยางเหมาะสม พนกงานทกฝายกตองใหความเคารพ และนบถอกตกาดงกลาวรวมกน

๑๔๖

๓) เคารพนบถอผใหญ พนกงานตองใหความเคารพนบถอผบรหาร หวหนา และตวแทนผมประสบการณจากชมชน ผนาของชมชนวาไดกอใหเกดผลกระทบกบทางชมชนขนจรง ซงอาจเกดขนจากประสบการณในการอยในพนทมานาน จนสามารถเหนความเปลยนแปลงทเกดขนดานสงแวดลอมของชมชร ในขณะเดยวกน ชมชนกตองรบฟงผเชยวชาญดานสงแวดลอมของทางโรงงาน ทมหลกฐานนาเชอถอวาในปจจบน โรงงานไดสรางผลกระทบดานสงแวดลอมจรงหรอไม มากนอยเพยงใด เปนตน

๔) ไมลตออานาจความอยาก พนกงานมสทธในการประกอบอาชพตามหนาทของตวเองตามทไดรบมอบหมายจากทางโรงงาน แตการประชอบอาชพนนตองทาดวยชอบธรรม หากสงผลกระทบดานสงแวดลอมของชมชน พนกงานควรตระหนกถง และเขาไปเปนสวนหนงในการมสวนรวมเพอแกไขปญหา โดยเรมตนจากการแกปญหาทอาจทาใหเกดปญหานาเสยขนในแผนกของตน

๕) รกสนตภาพเปนการเคารพในธรรมนณ (กตกา) ททางโรงงานไดตงขน และปฎบตตามอยางเครงครด เพอใหการแกไขปญหาดานสงแวดลอม เปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน

๖) สนบสนนคนดใหความสาคญกบการสนบสนนคนด หวหนาแผนก หรอเพอนพนกงานดวยกน ทปฎบตหนาทเพอชวยในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมใหกบชมชน หรอสงแวดลอมภายในโรงงาน ใหสามารถปฎบตงานของตนเองไดอยางราบรน และมกาลงใจมากยงขน นอกจากน ควรใหความยกยอง ชาวบานในชมชน ทมความร ความสามารถในเรองตาง ๆ เชน การทาเกษตร ทควรนาไปเปนเยยงอยาง หรอชาวบาน ทสามารถใหความร ความรดานสงแวดลอมอยางถกตองใหกบชาวบานคนอน ๆ ในชมชน เปนตน ซงจะชวยสรางความสมพนธทด กบทางชมชนมากยงขน

หลกธรรมมรรคมองค ๘ ในการชวยแกไขปญหานาเสยสาหรบพนกงาน ดวยการนาศล สมาธ และปญญามาประยกตใช เพอใหเกดกระบวนการแกไขปญหาอยางมประสทธภาพมากยงขน ดงตอไปน

๑) สมมาทฏฐ (ความเหนชอบ) คอ การมองเหนความทกขของชมชน และปรารถนาอยากชวยใหปญหาทชมชนไดรบหมดไปดวยความทมเทเอาใจใสในการทางาน

๒) สมมาสงกปปะ (ความคดชอบ) คอ การแสวงหาวธการทจะชวยใหปญหาสงแวดลอมทชมชนไดรบคลคลายสลายไปดวยกระบวนการวธทางานทมความเอาใจใสและระมดระวง

๓) สมมาวาจา (วาจาชอบ) หลกเลยงการแสดงออก หรอพดจาหยาบคาย เสยดส ดถก และพดเทจ กบชาวบาน และพนกงานในโรงงานเถาแกนอยดวยกน พรอมกบขอความรวมมอจากพนกงานในโรงงาน ใหชวยกนแกไขปญหาดวยการแสดงออกทสภาพ มวาจาทไพเราะ

๔) สมมากมมนตะ (ปฏบตตชอบ) ปฎบตงานตามหนาทของตวเอง โดยคดถงสวนรวม ไมเบยดเบยน สรางภาระดานสงแวดลอมใหกบชมชนโดยรอบ

๕) สมมาอาชโว (อาชพชอบ) คอ การทาหนาทของตนใหเตมทและมองเหนคณคาของงานตน ความสาคญของงานทอยตรงหนาและความภมใจในงานทไมสรางความเดอดรอนใหผอน

๖) สมมาวายามะ (ความเพยรชอบ) พยายามเขาไปแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนดวยหนาททไดรบมอบหมายของตวเองดวยความใสใจ รวดเรว และเหมาะสม

๗) สมมาสต (สตชอบ) ระลกอยเสมอวาโรงงานสามารถประกอบอาชพของตนเองได ควบคไปกบการอยรวมกน โดยไมสรางปญหาดานสงแวดลอมแกชมชน

๑๔๗

๘) สมมาสมาธ (สมาธชอบ) กาหนดเปาหมายในการแกไข และปองกนปญหาดานสงแวดลอมอยางถกตองรวมกนกบพนกงานฝายอนๆ และปฏบตตตาม อยางเครงครด ตอเนอง จนกวาปญหาเหลานน จะไดรบการแกไขใหลลวง เสรจสนลงไดดวยด

๔.๒.๓ พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย

ฟดแอนดมารเกตตง จ ากด (มหาชน) สาหรบงานวจยนดาเนนการวจยแบบปฏบตการอยางมสวนรวมการดาเนนงานปฏบตการ

แบบมสวนรวมโดยแบงเปน ๔ ขนตอน ดงน (๑) ขนวางแผน ศกษาสภาพปญหา บรบททเกยวของ (๒) ขนปฏบตการ โดยแบงออกเปน ๓ ขนตอน ดงตอไปน (๒.๑) การใหความรทถกตองโดยการใหความรเกยวกบเทคนค TPM การรบฟงเสยง

สะทอนของพนกงานทเกยวของในการนาระบบไปใช (๒.๒) การสรางการตระหนกรและมสวนรวมการบาบดนาเสยเพออนรกษ

สงแวดลอม โดยการนาพนกงานทสวนงานบาบดนาเสยไปรบฟงผลกระทบกบชาวบานรอบโรงงาน และการสงเกตสงแวดลอมทเสยหายจากการปลอยนาเสยของโรงงาน มลพษกบนา เปดวงเสวนาสะทอนความรสกและกระตนการมสวนรวมในการรบผดชอบสงแวดลอมในการดแลเอาใจใสการบาบดนาเสยของโรงงานอยางมสวนรวม

(๒.๓) รวมหารอหาทางปรบปรงแกไขดวยความเปนนาหนงใจเดยวกนเปดวงเสวนาสะทอนปญหาอปสรรคในการนาหลก TPM ไปใชปฏบตจรงเพอลดสารพษจากบอบาบดนาเสย รวมหาทางแกไขอยางเปนระบบ และนาเสนอแนวทางปองกน พรอมกบนาไปแกไขปฏบตและตดตามผลการบาบดนาเสยทเกดจากการมสวนรวมของพนกงานในองคกร

(๓) ขนสงเกตการณ การรายงานผลการเปลยนแปลงทเกดขน / ขนตอนการปฎบตการ โดยใชเครองมอการสงเกตการณอยางมสวนรวม

(๔) ขนประเมนผล ดงนนหลงจากทผวจย ไดทาการทบทวนแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ นามา

ประยกตรวมกน ทาใหไดรบ “รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจ” เพอนาไปใชในการปองกน และจดการกบปญหาดานสงแวดลอม ทสงผลกระทบกบชมชนโดยรอบโรงงานเถาแกนอย ในเชงปฎบต สามารถทาการสรปไดเปนแผนภมตาราง ดงตอไปน

ขนท ๑ การวางแผนเพอแกไขปญหาสงแวดลอม โดยการศกษาสภาพปญหา และบรบททเกยวของ สาหรบสภาพปญหา ผวจยไดนาเสนอ

ไวในวตถประสงคท ๑ และบรบทของการนาหลกพทธสนตวธในการนามาใชสรางการมสวนรวม ไดแสดงไวแลวในวตถประสงคท ๒ ทาใหในสวนนเปนเรองของการสรปรปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกรธรกจ ซงในงานวจยน คอ โรงงานเถาแกนอย ซงผวจยนาเสนอไวดงน

๑๔๘

รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมขององคกร บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตง

จ ากดในสวนของผบรหาร

ตารางท ๔.๑๑ : รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงาน บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตง จากดในสวนของผบรหาร

จากแผนภาพรปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมของผบรหาร บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตง จากด ทไดนาเสนอไปแลวนน นอกจากจะสามารถชวยลด ปองกน และแกไขปญหานาเสยภายในแลว ยงสามารถชวยในการแกไขปญหาความขดแยง และฟนฟความสมพนธระหวางโรงงานเถาแกนอยกบชมชนใหกลบมาดมากยงขน โดยในสวนน ผวจยขอทาการกลาวถงเฉพาะการนามาใช เพอแกไขปญหานาเสย ลดความขดแยง สรางความตระหนก และสรางการมสวนรวมในการแกไขปญหานาเสยภาย – ภายนอกของโรงงานเถาแกนอย ดงตอไปน

การแสดงออกเพอแกไขปญหาน าเสย การแสดงออกในการชวยแกไขปญหานาเสย และปญหาดานสงแวดลอม เปนหนงในสง

สาคญทระดบผบรหารของโรงงานเถาแกนอยควรใหความใสใจ เพราะนอกจากจะชวยลดความขดแยงทอาจเกดขนในระหวางการแกปญหา ยงชวยใหพนกงานผรบนโยบายในการแกไขปญหาเกดความศรทธา และอยากปฎบตตามนโยบายอยางเตมใจ ทาใหเกดผลลพธในการดาเนนการแกไขปญหาไดอยางเตมประสทธภาพอกดวย โดยมขอปฎบต ดงตอไปน

๑. คานงถงความทกขของชมชนทเกดขนจากปญหานาเสย ๒. เปนตวอยางทดใหกบพนกงาน ในการปญหานาเสย

๑๔๙

๓. ยอมรบผดเมอเกดปญหา ไมโยนความผดใหพนกงาน ๔. สารวมวาจา แสดงออกสภาพ ตอพนกงาน และชมชน นโยบายในการแกไขปญหาน าเสย นโยบายในการแกไขปญหานาเสยนน เปนสวนทมความสาคญอยางมาก เพราะจากศกษา

พบวา ความมงมน และความชดเจนของนโยบาย เปนสงทสาคญอยางมากตอผลสาเรจตอเปาหมายในการบาบดนาเสย จากการศกษาพบวา หากโรงงานเถาแกนอยตองการทจะใหการบาบดนาเสยอยางประสบความสาเรจ ควรปฎบตตามขนตอน ดงตอไปน

๑. ไมละเมดสทธของชมชน ประกอบธรกจโดยธรรม ไมละเมดสทธของชมชน ถกตองตามกฎหมาย และขอบงคบ

๒. วางแผนแกปญหาระยะสน ยาว และวกฤต ๓. เปาหมายชดเจนพนกงานปฏบตไดจรง กาหนดเปาหมายทชดเจน ใหพนกงานนาไป

ปฏบตใชไดจรง ๔. ตงแผนกประสานงานดแลสงแวดลอมทงภายใน และภายนอกของโรงงาน ๕. ปรบปรงระบบบาบดนาเสยโรงงานใหไดมาตรฐาน ดวยหลกการ TPM ๖. ปรบปรงสงแวดลอมภายในโรงงานใหเออตอการทางาน ๗. ประเมนผลกระทบดานสงแวดลอมอยางนอยเดอนละ ๑ ครง ๘. สรางแรงจงใจใหกบพนกงานในการแกปญหานาเสยดวยการใหกาลงใจ สภาพ และม

เหตผล ๙. จดทาแบบทดสอบวดความตระหนกของพนกงานในดานสงแวดลอมทก ๓ เดอน ๑๐. หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร ผานเอกสาร ทอาจทาใหเกดการสอความหมายผด ๑๑. ทา CSR กบชมชน และสนบสนนกจกรรม ทไดรบการรองขอจากชมชน มประโยชน

ตอชมชน ๑๒. เปดเผยตวเลขงบประมาณการทาCSR ในแตละป แบบสาธารณะ เปดเผยตวเลข

งบประมาณการทา CSR ในแตละป ทชมชนสามารถตรวจสอบได การแกปญหาน าเสยโดยใชหลกของหลกการบ ารงรกษาแบบมสวนรวม หรอTPM หลกการบารงรกษาแบบมสวนรวม เปนหวใจสาคญในการแกไขปญหานาเสย และปญหา

สงแวดลอมตางๆ ในองคกรธรกจ จากการศกษาพบวา หลกการแกปญหานาเสยโดยใชหลกของหลกการบารงรกษาแบบมสวนรวมในสวนทผบรหารของโรงงานเถาแกนอยควรใหความสนใจ มดงตอไปน

๑. เลอกใชเครองเครองจกรทมประสทธภาพไดมาตรฐาน ๒. จดการฝกอบรมพนกงานใหเขาใจความสาคญของหลกการบารงรกษาแบบมสวนรวม ๓. อนมตใหตดตงอปกรณปองกนความผดพลาด ๔. จดซออปกรณทาความสะอาดทเหมาะสมกบเครองจกรแตละประเภท ๕. ปรบปรงสภาพของเครองจกร เพอใหงายตอการเขาถง และตรวจสอบปญหาไดอยาง

รวดเรวมากยงขน

๑๕๐

รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของ บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตง

จ ากดในสวนของพนกงาน

แผนภาพท ๔.๑๒ รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงาน บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตง จากดในสวนของพนกงาน

แผนภาพรปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงาน บรษทเถาแกนอย ฟด แอนด

มาเกตตง จากด ทไดนเสนอไปแลวนน นอกจากจะสามารถชวยลด ปองกน และแกไขปญหานาเสยภายในแลว ยงสามารถชวยในการแกไขปญหาความขดแยง และฟนฟความสมพนธระหวางโรงงานเถาแกนอยกบชมชนใหกลบมาดมากยงขน โดยในสวนน ผวจยขอทาการกลาวถงเฉพาะการนามาใช เพอแกไขปญหานาเสย ลดความขดแยง สรางความตระหนก และสรางการมสวนรวมในการแกไขปญหานาเสยภาย – ภายนอกของโรงงานเถาแกนอย ดงตอไปน

การแสดงออก เพอแกไขปญหาน าเสย การแสดงออกในการชวยแกไขปญหานาเสย และปญหาดานสงแวดลอม เปนหนงในสง

สาคญทพนกงานในโรงงานเถาแกนอยควรใหความใสใจ เพราะนอกจากจะชวยลดความขดแยงทอาจเกดขนในระหวางการแกปญหา ยงชวยใหพนกงานผรบนโยบายในการแกไขปญหาเกดความศรทธา และอยากปฎบตตามนโยบายอยางเตมใจ ทาใหเกดผลลพธในการดาเนนการแกไขปญหาไดอยางเตมประสทธภาพอกดวย โดยมขอปฎบต ดงตอไปน

๑๕๑

๑. คานงถงความทกขของชมชนตอปญหานาเสย ๒. ราลกเสมอวาการทางานขอตนเองตองไมสรางความลาบากใหชมชน และเพอน

รวมงาน ๓. สารวมกรยา วาจาใหสภาพ เพอใหการตดตอประสานงานกบฝายตางๆ เปนไปอยาง

ราบรน ขอปฏบตตามนโยบายแกปญหาน าเสย : หวหนาแผนก การแกไขปญหานาเสย และสงแวดลอมภายโนโรงงานเถาแกนอยอยางมประสทธภาพนน

หวหนาแผนก มความสาคญอยางมาก เนองจากจะตองเปนผใหความร หลกการบารงรกษาแบบมสวนรวม หรอ TPM ใหกบพนกงานในความดแลในแผนกของตนเอง นอกจากน ยงตองปฎบตตามนโยบายของผบรหารอยางเครงครด เพอใหเปนแบบอยางทดของพนกงานคนอนๆ โดยมขนตอนการปฎบต ดงตอไปน

๑. ปฏบตตามนโยบายของบรษท และหลกการบารงรกษาแบบมสวนรวมTPM ๒. ทาตนใหเปนแบบอยางทดอยเสมอ ๓. สรางความสมพนธทดรวมกบแผนกอนๆ ๔. ใหความเคารพหวหนา และผบรหาร ๕. ใหความเคารพธรรมนณ (กตกา) รวมกน ๖. หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร ผานเอกสาร ทอาจทาใหเกดการสอความหมายผด ๗. ชวยปรบความคดเหนของพนกงานดวยกนใหเปนไปในทศทางเดยวกน ดวยการใช

วาจา และสอออนไลน ขอปฏบตตามนโยบายแกปญหาน าเสย : พนกงาน การแกไขปญหานาเสย และสงแวดลอมภายโนโรงงานเถาแกนอยอยางมประสทธภาพนน

พนกงานในไลนการผลตมความสาคญอยางมาก เนองจากเปนผใกลชดกบการผลต และเครองจกรในการผลต ทเปนสาเหตสาคญ ทกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอมขน ดงนน การปฎบตตามนโยบายในการแกไขปญหาจากผบรหาร จงชวยจดการกบปญหา และปองกน แกไขความขดแยง ทอาจเกดขนในกลมพนกงานดวยกนตงแตเนนๆ โดยมขนตอน ดงตอไปน

๑. ปฏบตตามนโยบายของบรษท และหลก TPM ๒. สรางความสมพนธทดรวมกบแผนกอนๆ ๓. ใหความเคารพหวหนาของตนเอง ๔. ใหความเคารพธรรมนณ (กตกา) รวมกน ๕. หลกเลยงการแจงขอมลขาวสาร ผานเอกสาร ทอาจทาใหเกดการสอความหมายผด ๖. ชวยปรบความคดเหนของพนกงานดวยกนใหเปนไปในทศทางเดยวกน ดวยการใช

วาจา และสอออนไลน แกปญหาน าเสยโดยใชหลกของหลกการบ ารงรกษาแบบมสวนรวม หรอTPM หลกการบารงรกษาแบบมสวนรวม หรอ TPM เปนหวใจสาคญในการแกไขปญหานาเสย

และปญหาสงแวดลอมตางๆ ในองคกรธรกจ จากการศกษาพบวา หลกการแกปญหานาเสยโดยใช

๑๕๒

หลกของหลกการบารงรกษาแบบมสวนรวมของพนกงาน ในโรงงานเถาแกนอยควรใหความสนใจ มดงตอไปน

๑. เขารวมฝกอบรม เพมความร ความเขาใจในการใชเครองจกรอยางเหมาะสม ๒. ปฏบตตามคมอ TPM อยางเหมาะสม การมสวนรวมภายในโรงงาน เปนขนตอนการสนบสนนการทางานของแผนกอนๆ และรวมประชม เพอวางแผน และ

หาแนวทางในการแกไขปญหานาเสยรวมกน เพอใหการใหการแกไขปญหามประสทธภาพมากยงขน โดยมขนตอนดงตอไปน

๑. สนบสนนการทางานของแผนกอนๆ ในการแกปญหานา ๒. รบแจงผรบผดชอบเพอไดรบการรองเรยน เพอใหปญหาไดรบการแกไขอยางรวดเรว

ทสด ๓. เขารวมประชมปองกน และแกไขปญหา ๔. เขารวมประชมประเมนระดบของปญหาทยงไมไดรบการแกไข และแกไขแลว สรปผล

ปฏบตงานเพอนาเสนอฝายบรหาร ๕. เขารวมประชมตดตามผลการแกปญหารวมกน อยางนอยเดอนละ ๑ครง ๖. หากมปญหาวกฤตดานสงแวดลอม ควรเรยกประชมฉกเฉนทนท ๗. ตงกลมสนทนาออนไลน เพอประชมแกปญหาแบบเรยลไทม ขนท ๒ ปฏบตตามแผนเพอแกไขปญหาสงแวดลอม ในสวนน เปนขนตอนการปฎบตการหลงจากทไดทาการศกษาบรบทปญหานาเสย และ

ปญหาดานสงแวดลอมของโรงานเถาแกนอย แลวนามากาหนดเปนแนวทางสการปฎบต ไดดงตอไปน การสรางความรวมมอของฝายตางๆ ผานการประยกตใชแนวคดกระบวนการ

บ ารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) กระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) เปนแนวคดทตองอาศยความรวมมอ

จากพนกงาน เพอชวยในการแกไขปญหานาเสย แตจากการศกษาพบวา หากตองการใหการแกไขปญานาเสยสาเรจ จาเปนทจะตองไดรบการรวมมอจากสวนตางๆ ขององคกร ดงตอไปน

สวนท ๑ : องคกร และผบรหาร บรษท เถาแกนอย ฟดเเอนดมารเกตตง จากด(มหาชน)ไดจดทานโยบายตางๆ ทสามารถชวยในการปองกน และแกไขปญหานาเสยไดในระยะยาว โดยสามารถทาแผน ในดานของนโยบายของบรษท ไดดงตอไปน

๑. การเลอกใชเครองเครองจกรทมประสทธภาพไดมาตรฐาน ทสามารถชวยลดปญหานาเสยใหนอยลงอยางมประสทธภาพมากยงขน

๒. จดการฝกอบรมพนกงานใหเขาใจความสาคญของหลกการบารงรกษาแบบมสวนรวม โดยใชวทยากร จากผขายอปกรณ หรอทปรกษาดาน TPM จากฝายซอมบารง เปนตนผานชอทางกจกรรมตางๆ ทมความนาสนใจ อาทเชน

๒.๑ กจกรรม Workshop

๑๕๓

๒.๒ การจดสมมนาภายใน ๒.๓ การศกษาจากวดทศน

๓. การอนมตใหตดตงอปกรณเพอปองกนความผดพลาด (Foolproof devices) และอปกรณการตรวจตดตามสมรรถนะการเดนเครอง เพอขจดความสญเสยทอาจเกดขน

๔. จดซออปกรณในการทาความสะอาดทเหมาะสมกบเครองจกรแตละประเภท เพอใหพนกงานผควบคมเครองจกร และฝายซอมบารง สามารถทาความสะอาดไดอยางงายดาย และมประสทธภาพมากขน

๕. ปรบปรงสภาพของเครองจกร เพอใหงายตอการเขาถง และตรวจสอบปญหาไดอยางรวดเรวมากยงขน

สวนท ๒: ฝายบ ารงรกษาเครองจกร ฝายบารงรกษาเครองจกร ทาหนาทในการซอมบารงเครองจกรทเกดความผดปกตขน ใน

ขณะเดยวกนกตองทาหนาทในการอบรม ใหความรพนฐานทจาเปนตอพนกงานผควบคมเครอง เพอใหสามารถทาการถอดประกอบทาความสะอาดเครองจกร และซอมแซมเครองจกรในเบองตนไดดวยตวเอง รวมไปถงการทาการบารงรกษาตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕ วน และการตรวจซอมใหญ (Overhaul) โดยไมจาเปนตองรอใหเกดปญหาของเครองจกรขนเสยกอน ดงตอไปน

๑. ทาหนาทในการถายทอดความร วธการ ใหกบพนกงานในองคกร ในการทาความสะอาด และตรวจสอบอปกรณอยางถกตองเหมาะสมใหอยในสภาพทพรอมใชงาน

๒. ฝกอบรมพนกงานผควบคมเครอง เพอใหสามารถทาการถอดประกอบทาความสะอาด และซอมบารงเครองจกรในขนพนฐานไดดวยตวเอง

๓. จดทาคมอการใชงาน และตรวจสอบเครองจกรใหกบพนกงานผควบคมเครอง ๔. ทาการบารงรกษาเครองจกรตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕วน และการตรวจซอมใหญ

(Overhaul) โดยใช แผนใบตรวจสอบ (Check sheet) โดยมขนตอนของการตรวจสอบดงตอไปน

ตารางท ๔.๑๓ : แผนใบตรวจสอบ (Check sheet) การบารงรกษาเครองจกรตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕ วน และการตรวจซอมใหญ (Overhaul)

ล าดบท แผนก ชอ

เครองจกร ความ

ผดปกตของ

เครองจกร

การซอมแซม อะไหลส ารองทถกน ามาใชซอมแซม

ผรบผดชอบ ในการตรวจสอบ

หวหนาแผนกท

รบผดชอบ

แกไขแลว ยงไมไดแกไข

รายละเอยด................................................................

....

๑๕๔

๕. จดทารายการอะไหลสารองทงหมด และแนวโนมปรมาณการใชงาน เพอใหทราบจานวนของอะไหลสารองของเครองจกรทใชไปแลว และยอดคงเหลอ เพอใหเหนแนวโนม ของการถกนาไปใช รวมทงการจดซอไดอยางเหมาะสม

ตารางท ๔.๑๔ : ตารางการบารงรกษาเครองจกรตามรอบเวลา ทกๆ ๑๕วน และการตรวจซอมใหญ

(Overhaul) วน/เดอน/ป

แผนก

ชอเครองจกร

อะไหลส ารอง จ านวนทใชไป จ านวนคงเหลอ

๖. จดทาแผนการบารงรกษาในรอบป ๗. จดทากราฟแสดงขอมลแนวโนมการเกดปญหาขดของ (Breakdown occurrence

trend) เพอชวยในการวางแผนซอมบารงเครองจกรอยางมประสทธภาพมากยงขน สวนท ๓ : พนกงานผรบผดชอบเครองจกร พนกงานผรบผดชอบเครองจกร มความสาคญอยางมาก เพราะเปนคนทมความใกลชดกบ

เครองจกรการผลตมากทสด ถาหากพนกงานผรบผดชอบเครองจกรไดรบการอบรม ความร ความเขาใจอยางเหมาะสม กสามารถทจะชวยลดการเสอมสภาพของเครองจกร และโอกาสในการเกดของเสยจากกระบวนการผลตใหนอยลงไดอยางมประสทธภาพซงการพฒนาพนกงานผรบผดชอบเครองจกร สามารถทาได ผานการอบรมใหความร และการจดทาคมอ TPM จากฝายผลต ดงตอไปน

ก) คมอ TPM ฉบบงาย ส าหรบพนกงานผรบผดชอบเครองจกร ผวจยไดทาการศกษาแนวคดการบารงรกษาทวผลแบบทกคนมสวนรวม และไดประยกต

นาหลกการออกมาสรางเปนคมอ TPM ฉบบงาย เพอใหพนกงานผรบผดชอบเครองจกร สามารถนาไปเปนเกณฑในการปฎบตอยางเหมาะสม เพอชวยในการแกไขปญหานาเสยอยางมประสทธภาพ โดยแบงคมอออกเปน ๒ สวน เพอใหงายตอการปฎบต ดงตอไปน

ข) การดแลรกษาสภาพเครองจกรใหอยในสภาพสมบรณพรอมใชงาน -การดแลรกษาเครองจกรประจาวน -การดแลรกษาเครองจกรประจาสปดาห ค) คมอการใชงานเครองจกรอยางเหมาะสม จดทาคมอ ในการใชงานเครองจกรอยางเหมาะสม ใหกบพนกงานฝายผลต โดยองขอมลท

ถกตองจากฝายชาง และบรษทผผลตเครองจกร พรอมกบทาการสรป เปนขนตอนทสามารถตามไดอยางงายๆ เหมาะสมกบเครองจกรการผลตในแตละประเภท

ง) การดแลรกษาสภาพเครองจกรใหอยในสภาพสมบรณพรอมใชงาน ๑. การดแลรกษาเครองจกรประจาวน : เปนการทาความสะอาดเครองจกรภายนอกในสวนทสามารถเขาถงไดงาย การทาความ

สะอาดพนทโดยรอบของเครองจกร เพอลดโอกาสเกดอบตเหตในการทางานใหนอยลง และการตรวจเชคการทางานของเครองจกรวาอย ในสภาพปกตหรอไม เปนประจาทกวน กอนเรมใชงานเครองจกรในการผลตสนคาพรอมกบทาการลงรายละเอยดในตาราง โดยมขนตอน ดงตอไปน

๑๕๕

๐ ปายบอกขอมลความผดปกต

ชอเครองจกร ........................ ชนสวนของเครองจกร ………… วนท ........... ผตดปาย............ คาอธบาย ........................................................

ตารางท ๔.๑๕ : ตารางตรวจเชค ทาความสะอาดเครองจกร ทาความสะอาดโดยรอบ และการ

ตรวจเชคสภาพของเครองจกรแบบเปนประจาทกวน

ล าดบท

ชอเครองจกร พนท/ชนสวนทไดรบการท าความสะอาด

ว ธ ก า ร ท าความสะอาด

ชวงเวลาในการท าความสะอาด

ความผ ดปก ตของเครองจกร

ผรบผด ชอบในการท า ค ว า มสะอาด

ห ว ห น า แ ผ น กผรบผดชอบ

๑. เครองอบแหงสาหราย

ภ า ย น อ ก ข อ งเครองจกร พนทโดยรอบของ เครองจกร

ผาเชดถ แป ร งป ด เ ศ ษโลหะ

ปกต ไมปกต แกไขเบองตน แ ก ไ ข อ ย า ง เรงดวน ร า ย ล ะ เ อ ย ด ..............................

เมอพนกงาน ไดทาความสะอาดเครองจกรตามลาดบทไดมอบหมาย เสรจเรยบรอยแลว

จะทาการใสเครองหมาย √ ลงในชองสเหลยม ตามลาดบ จากนนทาการลงชอของผรบผดชอบในการทาความสะอาด และหวหนาแผนกทาการลงชอกากบรบทราบอกครงวา การทาความสะอาดประจาวนไดเสรจสนเรยบรอยลงแลว อยางไรกตาม หากเครองจกรมความผดปกตใดๆ เกดขนใหพนกงานทาการใสรายละเอยดตางๆ ของอาการผดแกตของเครองจกร ลงในชอง “ความผดปกตของเครองจกร” พรอมกบแขวนปาย ทเครองจกร เพอเปนการบอกรายละเอยดของความผดปกต โดยแยกออกเปน “แกไข” และ “แกไขอยางเรงดวน” เพอใหหนวยซอมบารง สามารถนาขอมลไปใช ในการแกไขปญหาของเครองจกร ไดอยางรวดเรวมากยงขน

ตารางท ๔.๑๖ : ตวอยางปายบอกขอมลความผดปกตทเกดขนกบเครองจกร ๒. การดแลรกษาเครองจกรประจาสปดาห เปนการดแลสภาพของเครองจกร ในบรเวณททาความสะอาดไดยาก เชน การทาความ

สะอาดภายในของเครองจกร และทาความสะอาดชนสวนตางๆ ของเครองจกร ทไมสามารถทาความสะอาดไดทกวน โดยทาทกๆ วนศกร โดยมขนตอน ดงตอไปน

๑๕๖

ตารางท ๔.๑๗ : ตารางตรวจเชค ทาความสะอาดเครองจกร ทาความสะอาดโดยรอบ และการตรวจเชคสภาพของเครองจกรในพนทเขาถงไดยาก เปนประจาทกสปดาห

ล า ด บท

ชอเครองจกร พนท/ชนสวนทไดรบการท าความสะอาด

ว ธ ก า ร ท าความสะอาด

ชวงเวลาในการท าความสะอาด

ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ งเครองจกร

ผรบผดชอบ ใ น ก า ร ท าความสะอาด

ห ว ห น าแ ผ น กรบผดชอบ

๑. เครองอบแหงสาหราย

ภ า ย น อ ก ข อ งเครองจกร พนท โ ดยรอบของ เครองจกร

ผาเชดถ แปรงปนเศษโลหะ

ปกต ไมปกต แกไขเบองตน แ ก ไ ข อ ย า ง เรงดวน รายละ เอ ยด .................................................................................................................

ในขนตอนน พนกงานจาเปนทจะตองเขาใจหลกการถอดประกอบ และเปลยนอปกรณขน

พนฐาน เพอใหสามารถเขาถงการทาความสะอาดในสวนตางๆ ของเครองจกรไดอยางทวถง และรวดเรวมากยงขน โดยไมจาเปนทจะตองขอความชวยเหลอจากฝายซอมบารง

การตรวจสอบสภาพของเครองจกร และอปกรณปองกน เปนการกาหนดการตรวจสภาพของเครองจกร และอปกรณปองกน ใหอยในสภาพทด

ทสด ดวยการกาหนดวาสวนใดของเครองจกรบาง ทพนกงานดแลเครอง ควรใหความสาคญในการตรวจสอบมากทสด และมอปกรณปองกนความผดพลาดของเครองจกรใดบาง ทควรไดรบการตรวจสอบเปนประจาทกวน ดงตอไปน

ตารางท ๔.๑๘ : การกาหนดการตรวจสภาพของเครองจกร และอปกรณปองกน เปนประจาทกวน ล าดบท ชอเครองจกร พนท/ชนสวน/อปกรณ

ทควรไดรบการตรวจสอบ ว ธ ก า รตรวจสอบ

ชวงเวลาในการตรวจสอบ

ค ว า ม ผ ด ป ก ต ข อ งเครองจกร

ผ ร บ ผดชอบ ใ น ก า รตรวจสอบ

ห ว ห น าแ ผ น กรบผดชอบ

๑ เครองอบแหงสาหราย

สภ าพภายนอกขอ งเครองจกร

ปกต ไมปกต แกไขเบองตน รายละเอยด ………………………………………………………………………………. แกไขอยางเรงดวน รายละเอยด ..........................................................................................

๒ อปกรณปองกน ปกต ไมปกต แกไขเบองตน รายละเอยด ………………………………………………………………………………. แกไขอยางเรงดวน ร า ย ล ะ เ อ ย ด ..........................................................................................

๑๕๗

ในกรณทเกดปญหาขน กบเครองจกรในเบองตน พนกงานทไดรบการฝกอบรม สามารถทจะทาการซอมแซมแกไขไดดวยตวเอง ในกรณท เกนความสามารถ และเรงดวน ควรทาการประสานงานกบ เพอขอความชวยเหลอจากฝายซอมบารง อยางรวดเรวมากทสด

จ) คมอการใชงานเครองจกรอยางเหมาะสม จดทาคมอการใชงานเครองจกรอยางเหมาะสม เพอใหพนกงานผควบคมเครอง สามารถท

จะใชงานเครองจกรไดอยางเตมประสทธภาพ และลดความเสยหายตอเครองจกร และปญหานาเสย ทเกดจากการใชเครองจกรอยางไมเหมาะสม โดยอางองจากคาแนะนาของฝายซอมบารง และบรษทเจาของสนคา โดยมขนตอนดงตอไปน

ตารางท ๔.๑๙ : คมอคาแนะนาในการใชเครองจกรอยางเหมาะสม

แผนก ชอเครองจกร ค าแนะน าในการใชงานอยางเหมาะสม อบแหง เครองอบแหงสาหราย ๑.ใชความรอน .....

๒.ควรพกเครองทกๆ ๓๐ นาท ๓.หากมไฟสแดงกระพรบบรเวณตวเครอง ควรลดความรอนของเครองลง ใหเหลอเพยง

ขนท ๓ การสงเกตการณ ในการแกไขปญหาสงแวดลอม นอกจากการกาหนดใหพนกงานผดแลเครองจกรปฎบตตามคมอ TPM แลว สงทสาคญ

อยางมากอกประการหนง คอ การวดระดบความร ความเขาใจ ในการใชงานเครองจกรการผลต หากพนกงาน มความรความเขาใจ และสามารถใชงาน รวมไปถงซอมแซม บารงรกษาเครองจกรในเบองตนไดดวยตวเอง กสามรถทจะลดปญหาของเสยจากอตสาหกรรมการผลตไดเปนอยางด โดยระดบของพนกงานในสายการผลต มความร และการพฒนาตนเอง ม ๓ ระดบ ดงตอไปน

๑. ระดบการซอมบารง (Repair level) พนกงานมบทบาทเพยงแคแกปญหาทเกดขน แตไมสามารถคาดการณ (Predict) ปญหา

ทจะเกดขนภายหลงได เชน ถาหากพบวาสกรของเครองจกรหลวม พนกงานซอมบารงเพยงแคขนสกรใหแนนอน และสงใหฝายวศวกรดาเนนการตอ

๒. ระดบการปองกน (Preventive level) พนกงานสามารถดาเนนการแกไข (Corrective action) และยงสามารถคาดการณเหต

ลวงหนา เชน ถาหากเกดปญหาการหลวมของสกรขน พนกงานซอมบารงรกษา สามารถมองเหนรปแบบของปญหา

๓. ระดบการปรบปรง (Improvement level) พนกงานจะไมเพยงแคสามารถดาเนนการแกไข (Corrective action) และสามารถ

คาดการณ โดยมองเหนรปแบบปญหาลวงหนาเทานน แตยงสามารถเสนอแนวทางปรบปรง เชน ปรบปรงการออกแบบเครองจกร เพอปองกนไมใหเกดปญหาซาขนอก

๑๕๘

สาหรบบรษทเถาแกนอย จากด มหาชน มความคาดหวงทจะสงเสรมใหพนกงานผลต มระดบความสามารถในการดาเนนการปรบปรง ซงเปนระดบสงสดในการพฒนาตนเอง เพอใหชวยตรวจสอบ และเสนอใหแนวทางการแกไขปญหา เพอไมใหเกดปญหาขนอก นอกจากน ยงคาดหวงใหสามารถใชงานเครองจกรการผลต โดยมความสานกตอสงแวดลอมสวนรวมอยางยาวนานสบตอไป

ก) การประเมนระดบความเขาใจของพนกงานควบคมเครอง หลงจากทดลองใชคมอการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม เปนระยะเวลาหนงเดอนจะให

พนกงานควบคมเครองทาการประเมนตนเอง เพอคนหาวาประสทธภาพของคมอมมากนอย และความร ความเขาใจของพนกงานควบคมเครอง ทมตอการใชงานเครองจกร เพมขนมากนอย อยในระดบใด โดยทาการทดสอบ ดวยการใชคาถามปลายเปด ดงตอไปน

ตารางท ๔.๒๐ : คาถามเพอทดสอบระดบความรความเขาใจ และประโยชนของคมอการใชงาน

ตรวจสอบบารงเครองจกรดวยตวเองของพนกงานผควบคมเครองจกร

ขอท ค าถาม ค าตอบ ๑. ทานมความถในการ

ป ฎ บ ต ต า ม ค ม อแนะ น า ก า ร ใ ช ง า นเครองจกรเพยงใด?

ไมเคยปฎบตตามเลย ปฎบตตามเปนบางครง ปฎบตตามเปนประจา อยางเครงครด

๒. ท า น ไ ด ป ฎ บ ต ต า มตารางการตรวจสอบ , ซอมบารง เปนประจา หรอไม?

ไมเคยปฎบตตามเลย ปฎบตตามเปนบางครง ปฎบตตามเปนประจา อยางเครงครด

๓. ค ม อ ก า ร ใ ช ง า นเครองจกร มประโยชนตอตวทานมากนอยเพยงใด?

มประโยชนนอย มประโยชนปานกลาง มประโยชนมาก

๔. หลงจากปฎบตตามค ม อ ก า ร ใ ช ง า น แนวโนมของน า เสยจ า ก ก า ร ผ ล ต เ ป นอยางไร?

นาเสยมแนวโนมเพมมากขน นาเสยมแนวโนมเทาเดม นาเสยมแนวโนมลดนอยลง

๕. หลงจากปฎบตตามค ม อ ก า ร ใ ช ง า น เคร องจ กร ในความรบผดชอบของทาน มแนวโนมการชดของ อยางไร?

ขดของมากขน ขดของเทาเดม ขดของลดนอยลง

๑๕๙

ตารางท ๔.๒๐ : คาถามเพอทดสอบระดบความรความเขาใจ และประโยชนของคมอการใชงาน ตรวจสอบบารงเครองจกรดวยตวเองของพนกงานผควบคมเครองจกร (ตอ)

ขอท ค าถาม ค าตอบ

๖. หลงจากปฎบตตามค ม อ ก า ร ใ ช ง า น ประสทธภาพในการทางานของทานเปนอยางไร?

ทางานไดนอยกวาปกต ทางานไดเทาปกต ทางานไดดขนกวาปกต

๗. หลงจากปฎบตตามคมอการใชงาน เมอเกดปญหาเบองตนเกดขนกบเครองจกรในการดแล ทานทาการแกไขปญหาอยางไร?

ปลอยเอาไวเฉยๆ แจงฝายซอมบารง ตรวจสอบ หรอลองซอมแซมดวยตวเอง

๘. หลงจากปฎบตตามคมอการใชงาน เมอเกดปญหาเกดขนกบเครองจกรในการดแลและไมสามารถแกไขไดดวยตวเอง ทานทาก า ร แ ก ไ ข ป ญ ห าอยางไร?

พยายาม แกปญหาดวยตวเอง แจงฝายซอมบารง แจงฝายซอมบารง พรอมกบอธบายสภาพของปญหา จากการวเคราะหของตนเอง

๙. ทานมขอเสนอนแนะ ใ น ก า ร ป ร บ ป ร ง , ตารางการทางาน หรอแ น ว ท า ง ต า ง ๆ ทส า ม า ร ถ ช ว ย เ พ มป ร ะ ส ท ธ ภ า พ ก า รทางานของเครองจกรหรอไม อยางไร?

……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ……………………………………………………………………… ………………………………………………………………………

ข) เกณฑการประเมนระดบของพนกงานควบคมเครอง หลงจากทใหพนกงานควบคมเครองทาการประเมนตวเองตามแบบทดสอบในขางตนแลว

สามารถทาการประเมนผล วาพนกงานควบคมเครองอยในระดบใด โดยองจากเกณฑการวด ดงตอไปน

๑. วดจากปรมาณแนวโนมของนาเสยจากการผลต วาลดนอยลงหรอไม ๒. วดจากปรมาณแนวโนมการขดของของเครองจกร วาลดนอยลงหรอไม ๓. วดจากคาแนะนาของพนกงานควบคมเครอง วามการเสนอใหมการปรบปรงเครองจกร

และการดแลรกษาอยางไร ถาหากมคาแนะนาเหลาน หมายความวา ระดบของพนกงานควบคมเครอง

๑๖๐

นน อยในระดบทสาม หรอระดบการปรบปรง ( Improvement level) ทเปนขนสงสด อนเปนจดมงหมายสงสด

ขนท ๔ การประเมนผล ในการแกไขปญหาดานสงแวดลอม ก) การปฏบตการลงพนทสรางความปรองดองโดยพทธสนตวธ ผวจยไดทาการลงพนท เพอสารวจ และตนตอททาใหเกดนาเสยขนภายในโรงงานเถาแก

นอยฯ พรอมกบพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษาทปฎบตงานทงหมดในโรงงานเถาแกนอยฯ จานวนทงสน ๑๐ คน เพอใหทราบถงผลสมฤทธ การมสวนรวมของพนกงานทมตอกจกรรมบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม โดยการสารวจไลนการผลตสนคา พบปญหาสาคญททาใหเกดปญหานาเสย ดงตอไปน

การแกไขปญหาน าเสยในสวนของผบรหาร การวเคราะห สาเหตททาใหเกดปญหานาเสยภายในโรงงานเถาแกนอย โดยใชหลก

อรยสจ ๔ ทกข : สภาพปญหา และสาเหต ปญหาสงแวดลอมในองคกรธรกจ ผบรหารของบรษทเถาแกนอยฯ ไดเปดใจยอมรบ ทกข ซงในงานวจยชนน มลกษณะเปน

“วงกลม” ม “ทกขหลก” คอ ปญหาสงแวดลอมจากโรงงานทสงผลตอชมชนสะสมเปน “อคต” ทาใหเกดการรองเรยน สรางทกขใหกบหนวยงานทเกยวของ โรงงาน และพนกงานตามลาดบนาไปสการมนโยบายในการแกไขปญหานาเสยในเชงนโยบาย โดยเรมจากการใหระดบหวหนาพนกงานในแตละแผนก และแผนกชาง ททาหนาทในการดแลบอบาบดนาเสย ทาการคนหาสาเหตของปญหาในการเกดนาเสย

สมทย : วเคราะหปญหาและหาสาเหตทแทจรงเพอน าไปสการแกไขไดอยางตรงจด เมอทาการสารวจปญหาททาใหเกดปญหานาเสยขน พบวา บอพกรอบโรงงานทรองรบนา

เสยทออกมาจากไลนผลตในแตละจด เกดปญหาสงปฎกล อาทเชน ไขมน , ผงปรง, ถงมอ และขยะ เขาไปอดตนในทอ และบอพกนาเสย ทาใหเกดปญหาการระบายนาเสยไดไมสะดวก โดยเกดขนจากสาเหตในสวยของการทางานในหลายระดบ ทจาเปนจะตองไดรบการปรบแกไข เพอใหการจดการปญหาดานสงแวดลอม ปญหานาเสย ตรงจด และมประสทธภาพมากยงขน พบวา

ฝายบรหารของโรงงานเถาแกนอย ๑. ขาดนโยบาย และการวางแผนปองกนปญหานาเสยในระยะสน และระยะยาวอยางม

ประสทธภาพ ๒. ขาดความตระหนกปญหานาเสย และสงแวดลอม ทสงผลกระทบกบชมชนโดยรอบ ๓. ขาดความตะนกถงความสาคญในการรองเรยนปญหาดานสงแวดลอมไปยงหนวยงาน

ราชการทเกยวของของชมชน ซงอาจทาใหเกดการสญเสยภาพลกษณทดขององคกร และอาจสงผลกระทบตอยอดจาหนายสนคาของบรษท หรออาจทาใหเกดการถกดาเนนคดตามกฏหมายอตสาหกรรม

๔. ขาดการมสวนรวมอยางตอเนอง และเหมาะสมกบกจกรรมตางๆของชมชน ซงสงอาจสงผลตอความสมพนธระหวางกนในระยะยาว

๑๖๑

พนกงานของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑. พนกงานขาดความรความเขาใจในการทางานของระบบบาบดนาเสย ๒. พนกงานขาดความรวมมอกนในการชวยกนลดภาระของระบบบาบดนาเสยโดยคดวา

เปนหนาทของฝายซอมบารงรกษามใชหนาทของฝายผลตสนคา ๓. พนกงานขาดการสรางความสมพนธ หรอเขาไปมสวนรวมกบกจกรรมตางๆของชมชน เปาหมายในการแกไขปญหา

ฝายบรหารของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑. ระดบความตระหนกตอปญหาดานสงแวดลอมของผบรหารโรงงานสงขน ๒. มนโยบายในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมทชดเจนมากขน

๓. ลดอคตทมตอชาวบานใหนอยลง พนกงานในโรงงานเถาแกนอยฯ

๑. ระดบความตระหนกตอปญหาดานสงแวดลอมของพนกงานในโรงงานเถาแกนอยสงขน ๒. ความขดแยงในการทางานรวมกนเพอแกไขปญหาสงแวดลอมของพนกงานลดนอยลง ๓. รบทราบหนาทของตนเอง เพอชวยในการแกไขปญหาสงแวดลอมมากขน ๕. มความร ความเขาใจ ในหลกของ TPM มากขน

ภาพท ๔.๕ : สงปฎกลทอดตนใสทอ และบอพกนาเสย ๑๕๐

นโรธ :แสวงหาวธแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ ดวยการประยกตนาหลกพทธสนต อนไดแก หลกสาราณยธรรม หลกอปรยาหารยธรรม

อรยสจ ๔ ในสวนของมรรคมองค ๘ แนวคดการมสวนรวมของพนกงาน และหลก TPM มาใช เพอแกไขปญหา ดวยการจดประชมพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษา ทเกยวของกบปญหานาเสย เพอปรกษาหารอ และกาหนดวตถประสงค วางแผนในการแกไขปญหารวมกน ซงมตจากทประชม ไดมการสรปวา “การทจะแกปญหาระบบบาบดนาเสยจากปรมาณนาใชตอวนเทากบ ๑๐๐ ลบ.ม. มาเปน ๒๐๐ ลบ.ม. นน จะตองใชผเชยวชาญทางดานการออกแบบ และปรบปรงระบบบาบดนาเสยโดยเฉพาะ ซงตองใชงบประมาณ และเวลาอกนานพอสมควร ดงนน จง

๑๕๐ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๒

ขอใหผรบผดชอบทเกยวของชวยกนลดตวแปรทมผลทาใหนาเสยกอนลงบอบาบดนาเสยรวมมคาดขน” ซงในการประชมในครงน ไดมการกาหนดขอบเขตในการทางาน และกาหนดบทบาทหนาทในการทางานรวมกนของผรบผดชอบ เพอใหการแกไขปญหาเปนไปตามแผน และมประสทธภาพมากยงขน

ภาพท ๔.๖ : การประชมรวมกนของพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษา ทเกยวของกบปญหานาเสย ในการแกไขปญหานาเสยของโรงงานเถาแกนอยฯ๑๕๑

ภาพท ๔.๗ : การประชมรวมกนของพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษา เพอกาหนดบทบาท และหนาทในการแกไขปญหานาเสย ๑๕๒

๑๕๑ ผวจยถายภาพเอง ๑๕๒ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๓

มรรค : น ารปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ มาปฎบตใชจรง นามาสรางรปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ นามาใชปฏบตจรง เรมจากสรางความ

รวมมอระหวางกนภายในโรงงาน ลดความขดแยง ประชมหาวธแกปญหานาเสย ทเกดขนใหลดนอยลงอยในเกณฑมาตราฐาน

การแกไขปญหาในเบองตนดวยหลกการ TPM ๑. พนกงานฝายวศวกรรมทาการ ดดไขมนออกจากบอดกไขมน ลอกทอ และบอพกนา

เสย เพอใหนาเสยจากอาคารไหลเวยนไดสะดวก ๒. พนกงานฝายวศวกรรมทาการตด และซอมแซมทอทอดตน ๓. วางแผนการบารงรกษาเชงปองกนทกหนงเดอน หลงจากททาการแกไขปญหาในเบองตน ทางโรงงานไดทาการเกบตวอยางของนาเสย

ภายในโรงงาน ไปทาการตรวจสอบ เพอวดคาคณภาพของนา วาเปนไปตามเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอตสาหกรรมโรงงานหรอไม

ภาพท ๔.๘ : การลอกทอและบอพก เพอใหนาเสยจากอาคารผลตไหลเวยนสะดวก ๑๕๓

ผลจากการเกบตวอยางน าเสยครงท ๑ หลงจากททาการแกไขปญหาในเบองตน ไดมการเกบตวอยางนาเสย ตามแผนผงแสดงจด

เกบตวอยางนาเสยทระบพบวา มนามน ไขมน และของแขงละลายนาทงหมด (Total Dissolved

๑๕๓ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๔

Solids หรอ TDS) ยงม “คาสง”

ภาพท ๔.๙ : ผงแสดงจดเกบตวอยางนาเสย ๑๕๔

ภาพท ๔.๑๐ : ตวอยางนาเสยครงท ๑ และการประชมรวมกนเพอหาแนวทาง

ในจดการกบปญหานาเสย๑๕๕

ความขดแยงทเกดขนในระหวางการปฎบตงาน เพอแกไขปญหาน าเสย ตวอยางของนาเสยในครงท ๑ หลงจากการแกไขปญหาในเบองตนตามหลก TPM ยงมคา

สงกวามาตรฐาน ทาใหเกดประเดนถกเถยงกนในเรองของชวงเวลาในการเกบตวอยางนาเสย จดเกบตวอยางนาเสย และแนวทอนาเสย ทแตละฝายการผลตเกรงวา นาเสยจากไลนการผลตในสวน

๑๕๔ แบบแปลนโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๕๕ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๕

อนจะไหลเขามารวมกบไลนของตนเอง ทาใหไลนของตนนน เกดคานาเสยทเกนมาตรฐานตามไปดวย จนทใหเกดความขดแยง ไมพอใจระหวางกนขนในกลมของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ

การน าหลกพทธสนตมาใชเพอแกไขความขดแยงทเกดขนระหวางพนกงาน ผวจย ไดทาการจดใหม “การสานเสวนา” (Dialogue) ระหวางพนกงานทมสวน

รบผดชอบในการแกไขปญหานาเสย ในวนท ๑๐ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๖๑ ดวยการนา รปแบบอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวมสนต ในสวนของพนกงาน ทไดจากการศกษามาใช เพอสงเสรมความรวมมอระหวางทกฝาย ดวยการปรบทศนคตของพนกงาน พรอมกบสงเสรมใหมการเปดใจพดคย รบฟงกนและกน ลดความไมเขาใจและเสรมสรางความปารถนาดตอกน นาไปสความรวมมอรวมใจ แกไขปญหาในการปฎบตงานใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว

รปท ๔.๑๑ : การสานเสวนารวมกนของพนกงาน ดวยการนารปแบบอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวมสนต ในสวนของพนกงาน มาประยกตใช ๑๕๖

หลงการสานเสวนา ไดมการประชมรวมกนของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ทเกยวของ

ในการแกไขปญหานาเสย เพอหาแนวทางในการปองกน ลด และแกไข ปญหานาเสยใหนอยลง โดยไดแนวทางปฎบตรวมกน ดงตอไปน

๑. ทกฝายชวยกนพยายามลดภาระของบอบาบดนาเสยใหนอยลง โดยการพยายามกาจดสงสกปรก ปนเปอน ทสรางภาระใหระบบบาบดนาเสย ทางานไดไมอยางเตมประสทธภาพ อาทเชน นามนจากการทอด เศษสาหราย และผงปรงรส เปนตน โดยการพยายามกาจด และดก สงปนเปอนดงกลาว ดวยวธการกวาดออก และดกเศษปนเปอน ดวยการใชตะแกรงดก เปนตน อยางไรกตาม การพยายามแกไขปญหาดงกลาวนน สามารถทาไดเพยงแคกบเศษสงปนเปอนทมขนาดใหญเทานน ไมสามารถดกสงปนเปอนขนาดเลก หรอสงปนเปอนทละลายนาได

๒. การประชมเพอสรป และตดตามผลนาเสยรวมกนทกๆ ๗ -๓๐ วนเพอตดตามความคบหนาในการแกไขปญหานาเสยทเกดขน

๑๕๖ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๖

๓. จดตงกลมประชมออนไลนของพนกงานทเกยวของ ผานโปรแกรมสนทนา Line เพอแจงขาว พดคยปรกษา แกไขปญหานาเสยทเกดขนภายนอก และภายในโรงงาน ทงในรปแบบของขอความ รปภาพ และคลปวดโอ เพอใหเกดการแกไขปญหารวมกนอยางรวดเรวทสด และตดตามผลประเมนการบาบดนาเสยรวมกน

๔. หวหนาแผนกทาการใหความร และอบรมพนกงานในไลนการผลตของตนเอง ในการใชเครองจกรอยางเหมาะสม การคดกรองเศษสงปนเปอนกอนปลอยนาทงลงสบอบาบดนาเสย และตดตงอปกรณตางๆ ทชวยใหการปนเปอนในนาทงลดนอยลง ตามหลก TPM

ภาพท ๔.๑๒ : การดกเศษ และสงปนเปอนขนาดใหญจากไลนการผลต เพอชวยในการแกปญหานาเสย ของพนกงานในไลนการผลตของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๕๗

รปท ๔.๑๓ : การตงกลมขนเพอทาการปรกษา และแจงการดาเนนงานเพอแกไขปญหานาเสย ในโปรแกรมสนทนาออนไลนLine ของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๕๘

๑๕๗ ผวจยถายภาพเอง ๑๕๘ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๗

ภาพท ๔.๑๔ : การแจงขาวสารในกลมโปรแกรม Line การตดตงปมดดนามน เพอลดการหกปนเปอนททาใหเกดปญหานาเสยในโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๕๙

การเขามามสวนรวมของพนกงานในโรงงานเถาแกนอยฯ ดงทไดกลาวถงไปแลวใน

ตอนตน เปนการแสดงใหเหนถงความตระหนกถงปญหา และความพยายามในการเขามามสวนรวมในการแกไขปญหานาเสยของพนกงานในโรงงานเถาแกนอยฯ ตามหลก TPM มากขน

การเกบตวอยางน าเสยครงท ๒- ๖ ผลจากหองปฏบตการพบวามนามนและไขมน และของแขงละลายนาทงหมด (Total

Dissolved Solids หรอ TDS) ดขนกวาครงแรก เนองจากมการซบนามนพชกอนทาความสะอาดไลนผลต ใชตะแกรงไนลอนกรองเศษผงปรงหรอเศษสาหรายนามาแยกทงในถงขยะ ไมปลอยทงไปตามนาเสย และใชตะแกรงพลาสตกกรองขยะเพอกนถงมอไหลปนไปกบนาเสย แตยงมคาแกวงอยบาง ในกรณทไลนผลต เปลยนการผลตจากรสชาตคลาสสค เปนรสตมยา ดงเชน อาคารท ๔ เปนตน

๑๕๙ ผวจบถายภาพเอง

๑๖๘

ภาพท ๔.๑๕ : ตวอยางนาเสยครงท ๒ ๑๖๐

ภาพท ๔.๑๖ : ตวอยางนาเสยครงท ๖ ๑๖๑

ระดบความเขาใจของพนกงานควบคมเครองในกระบวนการ TPM จากการประเมนพบวา ระดบความรความเขาใจของหวหนาไลนการผลต และพนกงาน

ควบคมเครองจกรของโรงงานเถาแกนอย อยใน ระดบการปรบปรง (Improvement level) โดยพนกงานไมเพยงแคสามารถดาเนนการแกไข (Corrective action) สามารถคาดการณ โดยมองเหนรปแบบของขนตอนการผลตทจะทาใหเกดปญหานาเสยลวงหนา พรอมกบทาการเสนอแนวทางปรบปรงกระบวนการผลตทปองกน และลดปญหานาเสยใหนอยลง ผานการลด และดกสงปนเปอน กอนปลอยลงสระบบบาบดนาเสย เพอใหระบบบาบดนาเสยของโรงงานสามารถทางานไดอยางเตม

๑๖๐ ผวจยถายภาพเอง ๑๖๑ ผวจยถายภาพเอง

๑๖๙

ประสทธภาพมากยงขน ซงผลสาเรจ สามารถทาการวดไดจากปรมาณแนวโนมของนาเสยจากการผลต ทมดชนคานาเสยTSD ทดมากขนกวาเดม ดงตารางดงตอไปน

ตารางท ๔.๒๑ : แสดงดชนนาเสย TSD ทมผลเชงบวกมากขนเรอยๆ หลงการใชหลก TPM๑๖๒

การแกไขปญหาน าเสยในสวนของผบรหาร หลงจากทไดรบทราบปญหานาเสยทเกดขน ผบรหารของโรงงานเถาแกนอย ไดมนโยบาย

ในการพยายามปรบปรงระบบพนฐาน ผานการขอความรวมมอจากพนกงานทเกยวของในการใชงานเครองจกรการผลต และการขดลอกระบบระบายนา เพอลดปญหานาเสยใหนอยลงในระดบหนงแลว ยงไดมนโยบายตางๆ เพอชวยในการลดปญหานาเสยทงภายใน และภายนอกของโรงงาน ดงตอไปน

๑. อนมตงบประมาณในการปรบปรงประสทธภาพของระบบบ าบดน าเสย ยงไดทาการอนมตงบประมาณ จดจาง ผเชยวชาญดานการออกแบบ และการปรบปรง

ระบบบาบดนาเสยโดยเฉพาะ มาชวยจดการปญหานาเสย เพอใหเกดประสทธภาพมากยงขน

ตารางท ๔.๒๒ : คาพารามเตอรนากอนเขาระบบบาบดนาเสย

๑๖๒ แหลงทมา : เอกสารการเกบตวอยางนาเสย โรงงานเถาแกนอย ประจาเดอน พ.ศ.๒๕๖๐

๑๗๐

ความหมายของพารามเตอรวดคณภาพน า ก) ความเปนกรด - เบส (pH) คาทแสดงปรมาณความเขมขนของอนภาคไฮโดดรเจนใน

นา ข) ปรมาณของแขงละลายทงหมด (Total Dissolved Solids ; TDS) ปรมาณของแขงท

ละลายนาไดประกอบดวยสารอนทรย และสารอนนทรย ค) ปรมาณของแขงแขวนลอย (Suspended Solids : SS) ปรมาณของแขงแขวนลอย ท

สามารกรองไดดวยกระดาษกรองใยแกว ง) ซดโอ (Chemical Oxygen Demand : COD) ปรมาณออกซเจนทงหมด ทตองใชใน

การออกซไดสสารอนทรย จ) บโอด (Biochemical Oxygen Demand : BOD) ปรมาณออกซจนทจลนทรย

ตองการใชในการยอยสลายสารอนทรย ฉ) นามนและไขมน (Oil and Grease : O & G) กลมของสารอนทรยทละลาย หรอ

แขวนลอยนา สามารถสกดไดดวยเฮกเซยน หรอฟรออน ทาใหเกดปญหาการระบายนาทง ทไดรบการบาบดแลวลงสรางนาสาธารณะ รมถนนบาง

บวทอง-สพรรณบร ทมความผดตามพระราชบญญต และประกาศกระทรวงอตสาหกรรม รวมไปถงการสงผลตอภาพลกษของทางบรษท ทาใหทาง บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)

ในเบองตน บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด ไดทาการบาบดนาเสย ดวยวธการดงตอไปน

๑. การออกแบบระบบบ าบดทางกายภาพ ดวยการใชระบบการทาใหลอยตวดวยแรงดนอากาศ (Dissolved Air Floatation) โดยม

อปกรณทสาคญ ไดแก - ถงปฎกรยา– ใบกวาดตะกอน วสด คอ ถงเหลกเคลอบภายในดวยไฟเบอรกลาส และ

เคลอบภายนอกดวยอพอกซ (Steel Plate With Fiberglass Reinforced Plastic Coating Inside, Epoxy Coating Outside)

- อปกรณเพมเตมอนๆ ทใชสาหรบถงปฎกรยา เชน ปมสบนา - ถงสาหรบกระบวนการสรางรวมตะกอน - ถงกวนเรว (Rapid Mix)

ก. ปรมาณของถงเทากบ ๑ ลกบาศกเมตร ข. วสดทใชในการทาถงกวนเรวคอ เหลกเคลอบภายในดวยไฟเบอรกลาส และ

เคลอบภายนอกดวยอพอกซ (Steel Plate With Fiberglass Reinforced Plastic Coating Inside, Epoxy Coating Outside)

- ถงกวนชา (Slow Mix) ก. ปรมาตรของถงเทากบ ๒ ลกบาศกเมตร

๑๗๑

ข. วสดทใชในการทาถงกวนชา คอ เหลกเคลอบภายในดวยไฟเบอรกลาส และเคลอบภายนอกดวยอพอกซ (Steel Plate With Fiberglass Reinforced Plastic Coating Inside, Epoxy Coating Outside)

- ถงสาหรบใสสารเคม ทาหนาทเกบสารเคม เชน PAC, NaOH และ HCI ก. วสดทใชทาถง คอ ถงโพลเอทลน (Polyethylene) ข. ปรมาตรของถงปรบพเอช มขนาดเทากบ ๐.๒๐ ลกบาศกเมตร ค.ปรมาตรของถงใสสารเคม มขนาดเทากบ ๑.๐๐ ลกบาศกเมตร

- เครองอดตะกอน ๒. การปรบปรงประสทธภาพของระบบบาบดนาเสยแบบชวภาพ การปรบปรงประสทธภาพของระบบบาบดนาเสยแบบชวภาพ ทาโดยการปรบปรงเครอง

เตมอากาศ และความสามารถในการรองรบนาเสยในปจจบนของถงตกตะกอน ๓. ประสทธภาพของระบบบาบดนาเสย จากการตดตงอปกรณ และตรวจสอบความพรอม ไดมการเดนระบบบาบดนาเสย เพอ

ตรวจสอบประสทธภาพของระบบบาบดนาเสย โดยการเกบตวอยาง เพอวเคราะหพารามเตอร ทสาคญ ประกอบดวยคา BOD COD TDS SS และ &G ทงกอนเขา และออกจากระบบ ทาใหไดผลทดสอบ ดงตารางดงตอไปน

ตารางท ๔.๒๓ : รายงานการวเคราะหประสทธภาพของระบบบาบดนาเสยโรงงานเถาแกนอยฯ

Parameter Standard Unit Influent Effluent %

Efficiency pH ๕.๕-๙.๐ mg/๑ ๔.๕๒ -

BOD ๒๐ mg/๑ ๑,๑๐๐ ๙๘ COD ๑๒๐ mg/๑ ๒,๔๕๐ ๙๘

Total Dissolved Solids (TDS)

๓,๐๐๐ mg/๑ ๑,๕๔๘ ๗๐

Suspended Solids (SS)

๕๐ mg/๑ ๔๗๕ ๙๓

Oil&Grease (O&G) ๕ mg/๑ ๒๐ ๘๐ รายงานการวเคราะหประสทธภาพของระบบนาเสย (Naalysis / Efficiency Report)

ของโรงงานเถาแกนอยฯ เกบตวอยางเมอวนท ๒๗พศจกายน พ.ศ.๒๕๖๐ชอตวอยาง DAF ทาการวเคราะหเมอวนท ๓๐ พศจกายน พ.ศ.๒๕๖๐ ถงวนท ๖ ธนวาคม พ.ศ.๒๕๖๐ พบวา ตวอยางของนามสเหลอง มกลนเหมน และตะกอนปานกลาง

จากผลการวเคราะหพารามเตอรนาในระบบบาบดนาเสยทงขาเขา และขาออกจากระบบของ บรษท เกาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) พบวา ประสทธภาพในการบาบด

๑๗๒

สามารถลดคา BOD, COD, SS , O&G และ TDS ไดเทากบ ๙๘ , ๙๕ , ๙๓ , ๘๐ และ ๗๐ เปอรเซนต ตามลาดบ

ผลสรป จากการตรวจสอบปรมณนาเสย ทเกดขนจรงพบวา ปรมาณของนาเสยเทากบ ๒๐๐ ลกบาศกเมตร ตอวน เมอทาการเพมเตมระบบทงกายภาพ สามารถชวยลดความสกปรกของนา พบวา ประสทธภาพของระบบการทาใหลอยตวดวยอากาศ (DEF) อยท ๗๐ - ๙๕ เปอรเซนต ซงสามารถชวยลดคา คา BOD, COD, SS , O&G และ TDS ไดเทากบ ๙๘ , ๙๕ , ๙๓ , ๘๐ และ ๗๐เปอรเซนต ตามลาดบ ซงประสทธภาพของระบบนน ทาใหไดนาทงตามมาตราฐานนาทงของทางราชการ และไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม

หลงจากทโรงงานเถาแกนอยไดแกปญหานาเสยจากกระบวนการผลตภภายในโรงงาน โดยปรบปรงระบบบาบดนาเสยใหมมาตรฐานมากขน ไดทาการนานาทไดรบการบาบดมารยท (Reuse) ใชใหมอกครงในสวนของนาใชทวไปของโรงงาน เพอเปนการปองกนนาเสย ถกปลอยออกไปสรางความเสยหายใหกบชมชนโดยรอบ จากการปฎบตตามนโยบาย และการมสวนรวมของพนกงานในการแกไขปญหาดงกลาว ทาใหคานาเสยภายในบอบาบดของโรงงานเถาแกนอยฯ อยในคามาตรฐานนาเสยตามกฏหมาย ทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม ของชมชนโดยรอบ

๒. สรางทเกบน ามนเกาทไมใชงานแลวอยางเปนสดสวน อนมตงบระมาณ เพอสรางทเกบนามนเกาจากไลนการผลตทไมใชงานแลวอยางเปน

สดสวน เพอเปนการปองกนไมใหเกดการเทใหไหลลงไปรวมกบระบบบาบดนาเสย จนอาจนาไปสการบาบดนาเสยทไมไดคณภาพมาตรฐานอตสาหกรรม ซงนามนเหลาน ทางโรงงานจะทาการใหผเชยวชาญ ทาการกาจดอยางเหมาะสมตามขนตอนตอไป

ภาพท ๔.๑๗ : การสรางทเกบนามนเกา เพอรอการกาจดอยางเหมาะสมจากผเชยวชาญ ๑๖๓

๑๖๓ ผวจยถายภาพเอง

๑๗๓

๓. การน าน าทไดรบการบ าบดแลวกลบมาใชใหม โรงงานเถาแกนอยไดมการพยายามนาทไดรบการบาบดแลว กลบมาเปนนาใชภายใน

โรงงานเพอลดการใชนาประปาใหนอยลง โดยนาไปใชในสวนของหองนา และนาใชทวไป เชน การทาความสะอาดพนโรงงาน และนามาใชรดนาพนโดยรอบของโรงงานเพอปองกนไมใหเกดฝน เปนตน

ภาพท ๑๘ : ระบบนานาทบาบดแลวกลบมาใชใหมภายในโรงงานเถาแกนอย ๑๖๔ ๔. การปรบสภาพน าเสยในบรเวณดานหนาของโรงงาน โรงงานเถาแกนอยไดมการปรบสภาพของนาเสย ในบรเวณดานหนาของโรงงาน ทม

ลกษณะสขน ใหกลบมาอยในสภาวะปกต ดวยการปรบนาแบบ EM และตดตงกงหน เพอชวยเพมออกซเจนใหกบนา

ภาพท ๔.๑๙ : การปรบสภาพนาบรเวณหนาโรงงานเถาแกนอย ๑๖๕

๑๖๔ ผวจยถายภาพเอง ๑๖๕ ผวจยถายภาพเอง

๑๗๔

๕. การดดสงปฎกล และสงสกปรกจากระบบล าเลยงน าเสยตามระยะเวลาทก าหนด โรงงานเถาแกนอย ไดมนโยบาใหแผนกวศวะกรรม มการทาความสะอาด ดด และลอก

สงปฎกลภายในระบบบาบดนาเสยทกๆ ๓ เดอน เพอใหการลาเลยงนาเสยไปยงบอบาบดนาเสย เปนไปอยางรวดเรวมากขน และลดภาระของระบบนาเสยใหนอยลง

ภาพท ๔.๒๐ : การดดสงปฎกล และสงสกปรกทปดกนเสนทางลาเลยงนาเสย

จากไลนผลตภายในโรงงานเถาแกนอย๑๖๖ ๖) การตดตามประเมนผลมาตราฐานน าเสยของโรงงานเถาแกนอย

การตดตามประเมนผลของนาเสยของโรง มการทาอยางตอเนองเปนประจาทกๆ ๑ เดอน ยกเวนในชวงทเกดปญหาวกฤต กบระบบนาเสย เชน ในหนาฝน ทมนาฝนจากสวนตางๆของโรงงาน ไหลรวมเขาไปในระบบนาเสยเปนจานวนมาก หรอระบบนาเสยหยดชะงกการทางาน ไมสามารถบาบดนาเสยได กจะมการจดประชมฉกเฉนรวมกนของฝายทเกยวของ เพอรวมกนแกไขปญหานาเสย เปนตน และมการนาหลก TPM มาใช เพอปองกน ไมใหเครองบาบดนาเสย หยดทางานเสยตงแตเนนๆ ไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

๑๖๖ ผวจยถายภาพเอง

๑๗๕

ภาพท ๔.๒๑ : การแจงขาวตดตามประเมนคณภาพของนาเสยจากบอบาบดนาเสย ในกลมโปรแกรม

สนทนาออนไลน Line ของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ๑๖๗

จากการศกษาในขางตนพบวา รปแบบ พทธสนตวธการมสวนรวมฯ ทผ วจยไดทาการศกษาแนวคดทางตะวนตก และแนวคดพทธสนต แบบการทางานรวมกนระหวางผบรหาร และพนกงาน ในขางตนเปนแนวทางสาคญในการลด ปองกน และแกไข ปญหาสงแวดลอมจากอตสาหกรรมการผลต ใหลดนอยลงอยางมประสทธภาพ ดวยการลดความขดแยง สรางความรวมมอระหวางพนกงานดวยกน สการบรรลเปาหมายในการแกไขปญหารวมกน นอกจากน รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ ทไดนาเสนอไปแลวนน ยงสามารถชวยชวยลดความขดแยง ทเกดขนกบชมชน ชวยฟนฟความสมพนธทดระหวางกนใหคนกลบมา ไดอยางมประสทธภาพอกดวย

๔.๓ องคความรจากการวจย

ผลจากการศกษาปฏบตการอยางมสวนรวม ทาใหพบ การสรางการมสวนรวม และฟนฟความสมพนธกบชมชนโดยรอบของโรงงานเถาแกนอยฯ ในดานสงแวดลอม

การแกไขปญหานาเสยภายในโรงงาน ใหอยในเกณฑมาตรฐานอยางถกตองตามกฏหมาย เปนกาวแรกทสาคญ ในการฟนฟความสมพนธกบชมชนโดยรอบ ทเคยไดรบผลกระทบจากปญหานาเสย และปญหาดานสงแวดลอมจากโรงงานเถาแกนอยฯ เมอปญหานาเสย ซงเปนผลกระทบปจจยหลกไดถกแกไขแลว ขนตอนตอไปทสาคญ ซงผบรหาร และพนกงานของโรงงานเถาแกนอยฯ ควรใหความใสใจอยางมาก คอ การฟนฟความสมพนธระหวางชาวบานกบโรงงานเถาแกนอยฯ และ

๑๖๗ ผวจยถายภาพเอง

๑๗๖

ความสมพนธระหวางหนวยงานทเกยวของกบการจดการดแลดานสงแวดลอมในพนท เพอใหเกดการอยรวมกนไดอยางสนตมากยงขน ผานการปฎบตตามหลกสนตนวตกรรมการมสวนรวม ดงตอไปน

รปแบบการสรางการมสวนรวม และฟนฟความสมพนธกบชมชนโดยรอบของโรงงานเถาแกนอยฯ ในดานสงแวดลอม ในสวนของผบรหาร

การสรางสมพนธกบชมชน การฟนฟ และสรางความสมพนธกบชมชนขนมาใหม หลงจากทเกดปญหากระทบกระทง

กนระหวางโรงงานกบชมชนโดยรอบ เปนสงทจาเปนอยางมากเพอชวยใหเกดการอยรวมกนไดอยางสนต และยาวนาน โดยมขนตอนทผบรหารควรปฎบตตามเพอสรางความสมพนธทด ยงยน ดงตอไปน

๑. ลงพนท รบฟงปญหานาเสยทสงกระทบตอชมชนดวยตนเอง ๒. รบปญหาทเกดขน และพรอมใหความชวยเหลอ ๓. อธบายสาเหตของปญหา เพอใหเกดการแกไขทตรงจด ๔. ปรบทศนคตของชมชน ใหขาวสารทถกตอง ตรงไปตรงมา ผานตวแทนของโรงงาน

ตวแทนชมชน และสอออนไลน ๕. ทกฝายควรใหความเคารพผเชยวชาญ หรอผมประสบการณของอกฝาย ๖. รบบตรหลานของชมชนเขาทางานในโรงงาน หรอสนบสนนทนการศกษาอยางตอเนอง

สมาเสมอ สรางการเขามสวนรวมกบชมชน เมอทาการฟนฟ สรางความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชนขนมาใหมแลว ขนตอนตอไป

ทผบรหารของโรงงานเถาแกนอยควรใหความใสใจ คอ การสรางการมสวนรวมกบชมชน เพอรกษาความสมพนธทดระหวางทงสองฝายเอาไวใหยงยน โดยมขนตอนดงตอไปน

๑. สรางธรรมนณ (กตกา) ในการอยรวมกนอยางสนต ๒. สงตวแทนของโรงงานเขารวมประชมประชาคมหมบาน รบฟงปญหานาเสย เปน

ประจาทกป ๓. จดประชมรวมกน ๓ ฝาย โรงงาน ชมชน และใหหนวยงานราชการเปนคนกลาง เดอน

ละ ๑ ๔. เมอเกดวกฤตดานสงแวดลอมควรประชมรวมกน ๓ฝาย เพอแกปญหาใหเรวทสด ๕. เปดโอกาสใหตวแทนชมชนเขามามสวนรวมในฐานะกรรมการกลางเพอดแล

สงแวดลอม รปแบบการสรางการมสวนรวม และฟนฟความสมพนธกบชมชนโดยรอบของโรงงาน

เถาแกนอยฯ ในดานสงแวดลอม ในสวนพนกงาน สรางสมพนธกบชมชน การฟนฟ และสรางความสมพนธกบชมชนขนมาใหม หลงจากทเกดปญหากระทบกระทง

กนระหวางโรงงานกบชมชนโดยรอบ เปนสงทจาเปนอยางมากเพอชวยใหเกดการอยรวมกนไดอยางสนต และยาวนาน โดยมขนตอนทพนกงานในโรงงานเถาแกนอย ควรปฎบตตามเพอสรางความสมพนธทด ยงยน ดงตอไปน

๑. ใหความเคารพผมประสบการณของชมชน

๑๗๗

๒. เขารวมกจกรรมของชมชนในวาระพเศษตางๆ ๓. ควรใหการสนบสนนชมชน เชน รวมกนทอดกฐน ใหกบวดของชมชน เปนตน สรางการเขามสวนรวมกบชมชน เมอทาการฟนฟ สรางความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชนขนมาใหมแลว ขนตอนตอไป

ทพนกงานของโรงงานเถาแกนอยควรใหความใสใจ คอ การสรางการมสวนรวมกบชมชน เพอรกษาความสมพนธทดระหวางทงสองฝายเอาไวใหยงยน โดยมขนตอนดงตอไปน

๑. สรางธรรมนณ (กตกา) ในการอยรวมกนอยางสนต ๒. สงตวแทนของโรงงานเขารวมประชมประชาคมหมบาน รบฟงปญหานาเสย เปน

ประจาทกป ๓. จดประชมรวมกน ๓ ฝาย โรงงาน ชมชน และใหหนวยงานราชการเปนคนกลาง เดอน

ละ ๑ ครง ๔. เมอเกดวกฤตดานสงแวดลอมควรประชมรวมกน ๓ ฝาย เพอแกปญหาใหเรวทสด ๕. เปดโอกาสใหตวแทนชมชนเขามามสวนรวมในฐานะกรรมการกลางเพอดแล

สงแวดลอม การปฎบตตามรปแบบพทธสนตนวตกรรมการมสวนรวมของพนกงานในการสงเสรม

องคกรอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)“การสรางสมพนธกบชมชน” และ “สรางการมสวนรวมกบชมชน” โดยแบงออกเปนสวนของพนกงาน และผบรหารของโรงงานเถาแกนอยฯ ทควรทางานประสานกน เพอใหเกดการทางานรวมกนในการแกไขปญหาสงแวดลอม โดยการมสวนรวมของชมชนมากยงขน ในลกษณะของการทางานแบบ “วงสามขา” ของทงสามฝาย อนไดแก โรงงาเนถาแกนอย ชมชนชนโดยรอบ และหนวยงานทเกยวของ เพอนาไปสการอยรวมกนอยางสนต อยางยนยาวสบตอไป

แผนภาพท ๔.๒๒ : รปแบบความรวมมอกนระหวางผเกยวของกบปญหาสงแวดลอมของโรงงานเถา

แกนอยฯ ในลกษณะของการทางานรวมกนแบบวงสามขา

โรงงานเถาแกนอยฯ

ชมชนรอบโรงงานเถาแกนอยฯ

การมสวนรวมเพอแกไขปญหาสงแวดลอม

หนวยงานทเกยวของดานนสงแวดลอม

๑๗๘

บทท ๕ สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ ปญหานาเสยทถกปลอยออกมาจากโรงงานอตสาหกรรม เปนหนงในปญหาดาน

สงแวดลอมทสาคญอยางมากประการหนง ทผประกอบการอตสาหกรรมจาเปนทจะตองใหความใสใจเปนอยางมาก เนองจากสามารถสรางผลกระทบตอทงระบบนเวศสงแวดลอม การใชชวต รวมไปถงสขภาพของชาวบานในชมชนใกลเคยง และเพอโรงงานอตสาหกรรม สามารถอยรวมกบชมชนไดอยามความสข ยงยน ปราศจากความขดแยงรองเรยน ผวจยไดทาการศกษา เพอนาเสนอรปแบบ “พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน)” เพอนามาใชเปนแนวทางในการแกไขปญหาดงกลาว โดยสรปผลได ดงตอไปน

๕.๑ สรปผลการวจย

การวจยเรอง “พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร” ทาการสรปผลตามวตถประสงคได ดงน

๕.๑.๑. การมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม และวเคราะหสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจของบรษทเถาแกนอยฯ

๑. วเคราะหสภาพปญหา และสาเหต ปญหาการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจ ปญหานาเสยจากโรงงานเถาแกนอย ทถกปลอยออกไปยงแหลงนาใกลเคยง สงผลกระทบ

กบวถชวตของชาวบานหม ตาบลหนาไม ทาใหเกดบรบทความขดแยง และความสมพนธทไมดระหวางโรงงานเถาแกนอยกบชมชน ซงทางโรงงานไดมการพยายามประสานงาน เพอแกไขปญหานาเสย แตเมอปญหาเกดความลาชา ทาใหชาวบานบางสวนไมพอใจ และยงคงรองเรยนอกหลายครง สงผลตอภาพลกษณของบรษทเถาแกนอยฯ ดงเสยงสะทอนจากการลงพนทสมภาษณวา

สรปผลการวสมภาษณเชงลก

เสยงสะทอนจากชมชน: ลกษณะความสมพนธของระหวางชมชนกบโรงงานเถาแกนอย พบวาความเอาใจใสของ

โรงงานเถาแกนอยตอชมชนทอยรอบๆ อยในระดบคอนขางเอาใจใสด และพรอมทจะแกไขปญหาสงแวดลอมทเกดขนหากไมมปญหานาเสย กสามารถอยรวมกนได และมการสอสารระหวางโรงงานระหวางกนคอนขางนอย และเปนการสอสารผาน “คนกลาง” อาทเชน ผใหญบาน และองคการบรหารสวนตาบล เปนหลก หากทางโรงงานมอะไรทตองการประชาสมพนธกบทางชมชน กจะทาการประกาศออกเสยงตามสายในหมบานให และเมอชาวบานมปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนจากทางโรงงาน กจะแจงคนกลางใหทาหนาทรายงานปญหา เมอเกดปญหาขน ทาใหไมเกดการพดคยตอหนา

๑๗๙

ซงจะสามารถชวยแกไขปญหาเลกๆนอยๆ ไดอยางทนทวง เมอปญหาหาลกลามขน กจะมการแจงคนกลางทเปนหนวยงานทดแลในปญหาดานสงแวดลอมทใหญขนเขามาจดการปญหาความขดแยงนอกจากน ยงมการสนบสนนงบประมาณตางๆ ทชวยสนบสนนกจกรรมของชมชน เชน ใหทนการศกษา , การซอมแซมถนนหนทาง และเขารวมกจกรรมตางๆ ของชมชน เปนตน แต ระดบการมสวนรวมกบกจกรรมในชมชนคอนขางนอย กจกรรมสวนใหญ เปนการใหเงนทน เพอนสนบสนนกจกรรมตางๆ และใหทนชดเชย กบชาวบานทไดรบผลกระทบดานสงแวดลอมในบรเวณรอบๆ ของโรงงาน

เมอมองจากสายตาของชมชม ชาวบานมองวาปญหาสงแวดลอมเรอรง เกดขนจากการทาผดกฎหมายอตสาหกรรมโดยถออภสทธเหนอชมชน เพราะเชอวาโรงงานสรางประโยชนใหชมชนมากกวาผลเสย และชาวบานเรยกรองการแกปญหาทมากเกนไป ตองการเงนชดเชย (สรปการสมภาษณ ชาวบานในชมชน, ๒๕๖๑)

เสยงสะทอนจากหนวยงานภาครฐ: โรงงานเถาแกนอยยงไมสามารถควบคมปญหาสงแวดลอมไดทงหมด การปฏสมพนธระหวางกนมกผานหนวยงานราชการททาหนาทเปนคนกลาง ทาใหบางปญหาทเลกนอยไมไดรบการแกไขอยางรวดเรวจนสะสมกลายเปนความขดแยงและขาดประชมรวมกนทงสามฝาย (สรปการสมภาษณหนวยงานทเกยวของดานสงแวดลอม, ๒๕๖๑)

เสยงสะทอนของปญหาเหลาน ไดนาไปส “อคต” ของชมชนตอโรงงาน เมอเวลาผานไป ปญหายงไมไดรบการแกไข กยงเพมพนขน ทาใหเกดความขดแยง นาไปสการรองเรยนไปยงหนวยงานทดแลดานสงแวดลอมทมอานาจมากขนตามลาดบ จนกวาจะไดรบการแกไขปญหา สงผลเชงลบตอภาพลกษณของบรษทเถาแกนอยฯ ในระยะยาว

การสานเสวนาเพอคนหาสาเหตของปญหา ภายในโรงงานเถาแกนอย จากวงสานเสวนาภายในของกลมพนกงานโรงงานเถาแกนอย ในการจดการกบปญหานา

เสย พบวา พนกงานในโรงงานเถาแกนอยขาด “ความตระหนกในปญหาทสงผลกระทบตอชมชน” และ “การมสวนรวม” ในการแกไขปญหา ซงสามารถแกไขได ดวย การเสวนาทาใหนาไปสแนวทางในการแกปญหา โดยการประยกตนาพทธสนต มาบรณารวมกบกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) โดยเรมจากการควบคมการผลตผานเครองจกรใหมประสทธภาพ ซงจะชวยลดปญหานาเสยใหนอยลง ผานแนวคดกระบวนการบารงรกษาโดยทกคนมสวนรวม (TPM) โดยการนามาประยกตใชโดยองใหความสาคญแกแนวคดเสาทง ๘ ตน การสรางความรวมมอของฝายตางๆในองคกรและจดทาคมอ TPM เพอใหการแกไขปญหานาเสย ประสบความสาเรจ โดยแบงออกเปนสวนตางๆ เพอใหเกดการประสานการรวมมอกนของฝายตางๆในองคกรของ โรงงานเถาแกนอย เพอใหเกดประสทธภาพสงสด โดยมหลกการ และขนตอนทสาคญ ดงตอไปน

แนวทางการแกไขปญหาน าเสยของ โรงงานเถาแกนอย ผบรหารองคกร: ควรจะจดทานโยบายตางๆ ทสามารถชวยในการปองกน และแกไข

ปญหานาเสยไดในระยะยาว (๑) การเลอกใชเครองเครองจกรทมประสทธภาพไดมาตรฐาน (๒) จดการฝกอบรมพนกงานใหเขาใจความสาคญของ TPM (๓)การอนมตใหตดตงอปกรณเพอปองกนความผดพลาด (๔) จดซออปกรณทาความสะอาดทเหมาะสมกบเครองจกรแตละประเภท (๕) ปรบปรงสภาพของเครองจกร ใหงายตอการเขาถง และตรวจสอบปญหาไดอยางรวดเรวมากยงขน

๑๘๐

ฝายบ ารงรกษาเครองจกร :หนาทในการซอมบารงเครองจกรทเกดความผดปกตขน ในขณะเดยวกนกตองทาหนาทในการอบรม ใหความรพนฐานทจาเปนตอพนกงานผควบคมเครอง เพอใหทาความสะอาดเครองจกร และซอมแซมเครองจกรในเบองตนไดดวยตวเอง รวมไปถงการทาการบารงรกษาตามรอบเวลา ทก ๑๕ วน และการตรวจซอมใหญ (Overhaul) โดยไมจาเปนตองรอใหเกดปญหาของเครองจกรขน และจดทาคมอ TPM ฉบบงาย สาหรบใหพนกงานผรบผดชอบเครองจกรนาไปปฏบตตใชไดจรง

พนกงานผรบผดชอบเครองจกร : เพมความรความเขาใจในการใชเครองจกรตามกระบวนการ TPM ไดรบการอบรม ความร ความเขาใจอยางเหมาะสม กสามารถทจะชวยลดการเสอมสภาพของเครองจกร และโอกาสในการเกดของเสยจากกระบวนการผลตใหนอยลงไดอยางมประสทธภาพ

๕.๑.๒. ศกษาหลกพทธสนตวธทสนบสนนหรอสงเสรมการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษทเถาแกนอยฯ

เมอทางโรงงานยอมรบในปญหา และทาการศกษาถงทมาของปญหาแลว ในอนดบตอไป จะเปนการ แสวงหาแนวทางในการแกปญหาอยางถกตอง ในขนตนบรษทเถาแกนอยฯ ไดมนโยบายในการบรหารองคกรอสระดานสงแวดลอม และสขภาพ ดวยหลกการ๔4M บรษทเกาแกนอยฯ ไดนาหลก ๔M : Man (คน) Money (เงน) Material (วสด) และ Method (กระบวนการ) เพอชวยแกปญหา ผานการประชมรวมกน เพอหาแนวทางแกไขปญหา , อนมตงบพฒนาระบบนาเสย ,ปรบปรง เลอกใชวสด และเครองจกรทมประสทธภาพมากยงขน และปรบปรงกระบวนการผลตใหดขน เพอชวยลดปญหานาเสย ทเกดจากอตสาหกรรมการผลตใหนอยลง

หลงจากนน ไดมการนาหลกพทธสนตมาใชเพอชวยในการแกไขปญหา จากการศกษาพบวา หลกพทธสนตทนามาประยกตใชในการแกไขปญหาทมประสทธภาพคอ หลกสาราณยธรรม หลกอปรยาหารยธรรม และอรยสจ ๔ รวมกบแนวคดการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจ แนวคดการมสวนรวม และแนวคดการบารงรกษาแบบทกคนมสวนรวม (TPM) มาสรางเปน รปแบบพทธสนตการมสวนรวม ของบรษทเถาแกนอย เพอเชวยแกไขปญหานาเสยทเกดขนจากภายใน และทถกปลอน โดยเนนสรางการมสวนรวมในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมของพนกงานภายในโรงงานเถาแกนอย อนเปนหนทางทนาไปสการ “ปองกน” ไมใหเกดปญหานาเสย ทสงผลกระทบตอชมชนโดยรอบเสยตงแตเนนๆ

ผลการศกษาพบวา การแกไขปญหาดานสงแวดลอมทเกดขนตองนาหลกพทธสนตวธมาใชสรางการมสวนรวม โดยใช (๑) หลกสาราณยธรรม เพอชวยในการลดความขดแยง สรางความสามคคปรองดรองเปนอนหนงอนเดยวกน (๒) หลกอปรยหาธรรม เพอชวยในการปองกนไมใหหมคณะเสอถอยและ (๓) หลกอรยสจ ๔ อนเปนหลกเปนหลกธรรมพนฐานของพทธศาสนา ทเปนขนตอนความร ทนาพาการดบทกข แกไขปญหาตางๆ อยางมประสทธภาพมา สรางเปนกรอบการปฏบตตเปนสองสวน คอ (๑) สวนของผบรหารเชงนโยบาย และ (๒) สวนของพนกงานในโรงงานเถาแกนอย นาไปสรปแบบ “สนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ” ทพรอมในการนาไปใชแกไขปญหาดานสงแวดลอม

๑๘๑

๕.๑.๓.น าเสนอพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอยฯ

หลงจากทผวจยไดทาการศกษาลกพทธสนต ไดทาการประยกตแนวคดตางๆ เพอนามาเสนอเปน รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) เพอชวยในการแกไขปญหานาเสย โดยสามารถสรปขนตอนของกระบวนการตางๆ ไดตามลาดบ ดงตอไปน

ก) การปฏบตการลงพนทสรางความปรองดองโดยพทธสนตวธ ผวจยไดทาการลงพนท เพอสารวจ และตนตอททาใหเกดนาเสยขนภายในโรงงานเถาแก

นอยฯ พรอมกบพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษาทปฎบตงานทงหมดในโรงงานเถาแกนอยฯ จานวนทงสน ๑๐ คน เพอใหทราบถงผลสมฤทธ การมสวนรวมของพนกงานทมตอกจกรรมบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม โดยการสารวจไลนการผลตสนคา พบปญหาสาคญททาใหเกดปญหานาเสย ดงตอไปน

การแกไขปญาหาน าเสยในสวนของผบรหาร การวเคราะห สาเหตททาใหเกดปญหานาเสยภายในโรงงานเถาแกนอย โดยใชหลกอรยสจ ๔

ทกข : สภาพปญหา และสาเหต ปญหาสงแวดลอมในองคกรธรกจ ผบรหารของบรษทเถาแกนอยฯ ไดเปดใจยอมรบ ทกข ซงในงานวจยชนน มลกษณะเปน

“วงกลม” ม “ทกขหลก” คอ ปญหาสงแวดลอมจากโรงงานทสงผลตอชมชนสะสมเปน “อคต” ทาใหเกดการรองเรยน สรางทกขใหกบหนวยงานทเกยวของ โรงงาน และพนกงานตามลาดบนาไปสการมนโยบายในการแกไขปญหานาเสยในเชงนโยบาย โดยเรมจากการใหระดบหวหนาพนกงานในแตละแผนก และแผนกชาง ททาหนาทในการดแลบอบาบดนาเสย ทาการคนหาสาเหตของปญหาในการเกดนาเสย

สมทย : วเคราะหปญหา และหาสาเหตทแทจรง เพอน าไปสการแกไขไดอยางตรงจด เมอทาการสารวจปญหาททาใหเกดปญหานาเสยขน พบวา บอพกรอบโรงงานทรองรบนา

เสยทออกมาจากไลนผลตในแตละจด เกดปญหาสงปฎกล อาทเชน ไขมน , ผงปรง, ถงมอ และขยะ เขาไปอดตนในทอ และบอพกนาเสย ทาใหเกดปญหาการระบายนาเสยไดไมสะดวก โดยเกดขนจากสาเหตในสวยของการทางานในหลายระดบ ทจาเปนจะตองไดรบการปรบแกไข เพอใหการจดการปญหาดานสงแวดลอม ปญหานาเสย ตรงจด และมประสทธภาพมากยงขน พบวา

ฝายบรหารของโรงงานเถาแกนอย ๑. ขาดนโยบาย และการวางแผนปองกนปญหานาเสยในระยะสน และระยะยาวอยางม

ประสทธภาพ ๒. ขาดความตระหนกปญหานาเสย และสงแวดลอม ทสงผลกระทบกบชมชนโดยรอบ ๓. ขาดความตะนกถงความสาคญในการรองเรยนปญหาดานสงแวดลอมไปยงหนวยงาน

ราชการทเกยวของของชมชน ซงอาจทาใหเกดการสญเสยภาพลกษณทดขององคกร และอาจสงผลกระทบตอยอดจาหนายสนคาของบรษท หรออาจทาใหเกดการถกดาเนนคดตามกฏหมายอตสาหกรรม

๑๘๒

๔. ขาดการมสวนรวมอยางตอเนอง และเหมาะสมกบกจกรรมตางๆของชมชน ซงสงอาจสงผลตอความสมพนธระหวางกนในระยะยาว

พนกงานของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑. พนกงานขาดความรความเขาใจในการทางานของระบบบาบดนาเสย ๒. พนกงานขาดความรวมมอกนในการชวยกนลดภาระของระบบบาบดนาเสยโดยคดวา

เปนหนาทของฝายซอมบารงรกษามใชหนาทของฝายผลตสนคา ๓. พนกงานขาดการสรางความสมพนธ หรอเขาไปมสวนรวมกบกจกรรมตางๆของชมชน เปาหมายในการแกไขปญหา ฝายบรหารของโรงงานเถาแกนอยฯ ๑. ระดบความตระหนกตอปญหาดานสงแวดลอมของผบรหารโรงงานเถาแกนอยสงขน ๒. มนโยบายในการแกไขปญหาดานสงแวดลอมทชดเจนมากขน ๓. ลดอคตทมตอชาวบานใหนอยลง

พนกงานในโรงงานเถาแกนอยฯ ๑. ระดบความตระหนกตอปญหาดานสงแวดลอมของพนกงานในโรงงานเถาแกนอย

สงขน ๒. ความขดแยงในการทางานรวมกนเพอแกไขปญหาสงแวดลอมของพนกงานลดนอยลง ๓. รบทราบหนาทของตนเอง เพอชวยในการแกไขปญหาสงแวดลอมมากขน ๕. มความร ความเขาใจ ในหลกของ TPM มากขน นโรธ :แสวงหาวธแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ ดวยการประยกตนาหลกพทธสนต อนไดแก หลกสาราณยธรรม หลกอปรยาหารยธรรม

อรยสจ ๔ ในสวนของมรรคมองค ๘ แนวคดการมสวนรวมของพนกงาน และหลก TPM มาใช เพอแกไขปญหา ดวยการจดประชมพนกงานระดบหวหนาฝายผลต และฝายบารงรกษา ทเกยวของกบปญหานาเสย เพอปรกษาหารอ และกาหนดวตถประสงค วางแผนในการแกไขปญหารวมกน ซงมตจากทประชม ไดมการสรปวา

“การทจะแกปญหาระบบบาบดนาเสยจากปรมาณนาใชตอวนเทากบ ๑๐๐ ลบ.ม. มาเปน ๒๐๐ ลบ.ม. นน จะตองใชผเชยวชาญทางดานการออกแบบ และปรบปรงระบบบาบดนาเสยโดยเฉพาะ ซงตองใชงบประมาณ และเวลาอกนานพอสมควร ดงนน จงขอใหผรบผดชอบทเกยวของชวยกนลดตวแปรทมผลทาใหนาเสยกอนลงบอบาบดนาเสยรวมมคาดขน” (สรปการประชมภายในของโรงงานเถาแกนอย , (๒๕๖๑)

ซงในการประชมในครงน ไดมการกาหนดขอบเขตในการทางาน และกาหนดบทบาทหนาท ในการทางานรวมกนของผรบผดชอบ เพอใหการแกไขปญหาเปนไปตามแผน และมประสทธภาพมากยงขน

การแกไขปญหาในเบองตนดวยหลกการ TPM ๑. พนกงานฝายวศวกรรมทาการ ดดไขมนออกจากบอดกไขมน ลอกทอ และบอพกนา

เสย เพอใหนาเสยจากอาคารไหลเวยนไดสะดวก ๒. พนกงานฝายวศวกรรมทาการตด และซอมแซมทอทอดตน

๑๘๓

๓. วางแผนการบารงรกษาเชงปองกนทกหนงเดอน หลงจากททาการแกไขปญหาในเบองตน ทางโรงงานไดทาการเกบตวอยางของนาเสย

ภายในโรงงาน ไปทาการตรวจสอบ เพอวดคาคณภาพของนา วาเปนไปตามเกณฑมาตรฐานของกฎหมายอตสาหกรรมโรงงานหรอไม

มรรค : น ารปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ มาปฎบตใชจรง นามาสรางรปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ นามาใชปฏบตจรง เรมจากสรางความ

รวมมอระหวางกนภายในโรงงาน ลดความขดแยง ประชมหาวธแกปญหานาเสย ทเกดขนใหลดนอยลงอยในเกณฑมาตรฐาน

ข) การน าหลกพทธสนตมาใชเพอแกไขความขดแยงทเกดขนระหวางพนกงาน จดใหมการสานเสวนา (Dialogue) ภายในบรษทเถาแกนอย ระหวางพนกงานสรางความ

รวมมอรวมกนเสรมความปารถนาทดตอกน รปแบบอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวมสนต ในสวนของพนกงาน ทไดจากการศกษามาใช เพอสงเสรมความรวมมอระหวางทกฝาย ดวยการปรบทศนคตของพนกงาน พรอมกบสงเสรมใหมการเปดใจพดคย รบฟงกนและกน ลดความไมเขาใจและเสรมสรางความปารถนาดตอกน นาไปสความรวมมอรวมใจ แกไขปญหาในการปฎบตงานใหบรรลตามเปาหมายทกาหนดไว เพอใหเกดความรวมมอรวมใจกนแกไขปญหาสงแวดลอม โดยตระหนกถงปญหาทเกดขนกบชมชน ดวยการปรบปรงระบบนาเสยพนฐาน ลดของเสยจากผลตใหนอยลง ขดลอกทอระบายนาเสย ในลาดบตอมา ไดอนมตงบประมาณจางผเชยวชาญในการบาบดนาเสย เขามาแกไขปญหา และประเมนผลการบาบดนาเสยอยางตอเนองทกๆ 1 เดอน ยกเวนในชวงทเกดปญหาวกฤต เชน ระบบบาบดนาเสยไมสามารถใชงานได จะมการจดประชมฉกเฉนเพอแกปญหารวมกนของทกฝายทเกยวของ รวมไปถงการนาหลก TPM มาประยกตใช เพอปองกนไมใหเครองบาบดนาเสยหยดโรงงานอยางมประสทธภาพ หลงการสานเสวนา ไดมการประชมรวมกนของพนกงานโรงงานเถาแกนอยฯ ทเกยวของในการแกไขปญหานาเสย เพอหาแนวทางในการปองกน ลด และแกไข ปญหานาเสยใหนอยลง โดยไดแนวทางปฎบตรวมกน ดงตอไปน

๑. ทกฝายชวยกนพยายามลดภาระของบอบาบดนาเสยใหนอยลง โดยการพยายามกาจดสงสกปรก ปนเปอน ทสรางภาระใหระบบบาบดนาเสย ทางานไดไมอยางเตมประสทธภาพ อาทเชน นามนจากการทอด เศษสาหราย และผงปรงรส เปนตน โดยการพยายามกาจด และดก สงปนเปอนดงกลาว ดวยวธการกวาดออก และดกเศษปนเปอน ดวยการใชตะแกรงดก เปนตน อยางไรกตาม การพยายามแกไขปญหาดงกลาวนน สามารถทาไดเพยงแคกบเศษสงปนเปอนทม ขนาดใหญเทานน ไมสามารถดกสงปนเปอนขนาดเลก หรอสงปนเปอนทละลายนาได

๒. การประชมเพอสรป และตดตามผลนาเสยรวมกนทกๆ ๗ -๓๐ วนเพอตดตามความคบหนาในการแกไขปญหานาเสยทเกดขน

๓. จดตงกลมประชมออนไลนของพนกงานทเกยวของ ผานโปรแกรมสนทนา Line เพอแจงขาว พดคยปรกษา แกไขปญหานาเสยทเกดขนภายนอก และภายในโรงงาน ทงในรปแบบของขอความ รปภาพ และคลปวดโอ เพอใหเกดการแกไขปญหารวมกนอยางรวดเรวทสด และตดตามผลประเมนการบาบดนาเสยรวมกน

๑๘๔

๔. หวหนาแผนกทาการใหความร และอบรมพนกงานในไลนการผลตของตนเอง ในการใชเครองจกรอยางเหมาะสม การคดกรองเศษสงปนเปอนกอนปลอยนาทงลงสบอบาบดนาเสย และตดตงอปกรณตางๆ ทชวยใหการปนเปอนในนาทงลดนอยลง ตามหลก TPM

เมอทาการแกไขปญหานาเสยภายในโรงงานเถาแกนอย โดยการนาหลกพทสนต และ TPM มาใชแลว หวใจสาคญในการแกปญหานาเสยจากโรงงานอตสาหกรรมของโรงงานเถาแกนอย อกประการหนง คอ “การใหความร” เพอเปลยนแปลงความคดของชาวบาน ทมตอโรงงานเสยกอน เพราะเมอทางโรงงานเขามาจดตงตามกฎหมาย โดยไมไดสนใจชาวบาน ทาใหทางชาวบานเองกเกดความรสกไมเหนดวยในการจดตงโรงงาน จะทาใหทงสองฝายเกดมฏชาทฐ เราจาเปนทจะตองเปลยนแนวคดของทงสองฝาย ใหกลายเปนสมมาธฐ ใหมองเหนปญหารวมกน เพอใหเกดการอยรวมกนอยางสนต อยางยงยนยาวนานมากยงขน ๕.๒ อภปรายผล

รปแบบของ “สนตนวตกรรม” ทเกดขนจากการสงเคราะหงานวจยในครงน เปนองคความรใหม จากการนาเอาแนวคดการมสวนรวม หลกการมสวนรวมของกระบวนการผลต (TPM) มาบรณาการเขากบหลกพทธสนตกระทงกลายมาเปน “รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวม” ดงทจะขอทาการอภปรายผล ดงตอไปน

รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของโรงงานเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตงจ ากด (มหาชน)

การจดการกบปญหานาเสย ในสวนภายในโรงงาน ผบรหารควรยอมรบปญหานาเสยทเกดขน และใหความใสใจกบการสรางนโยบายแกไขปญหาทชดเจน ในสวนของหวหนาแผนก ตองประชมสรปปญหา ความคบหนาตางๆ เพอเสนอใหผบรหารรบทราบ พรอมกบคอยกาชบดแล ใหความร ความใสใจ ใหพนกงานในความดแลทางานอยางมประสทธภาพ และพนกงาน ควรมสวนรวมในการแกไขปญหานาเสย ดวยการปฏบตตามหลก TPM เพอปองกนปญหานาเสยทเกดขนจากกระบวนการผลต

รปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ ของผบรหาร และพนกงาน ผวจยนาเสนอ รปแบบสนตนวตกรรมฯ ใน ๒ ประเดน ทมความนาสนใจ คอ สวนของ

ผบรหาร และพนกงาน ทควรนาไปใชปฏบต ในการแกไขปญหานาเสย

๑๘๕

แผนภาพท ๕.๑ : รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอม ของบรษทเถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ในสวนของผบรหาร

จากการศกษาพบวา รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมฯ ในสวนของผบรหาร ควรเรม

จากการนาหลกอรยสจ ๔ มาใชเพอวเคราะหปญหานาเสยทเกดขน เพอนาไปสการแกไขปญหาอยางมเหต และผล สอดคลองกบแนวคดของ คณะกรรมการบรหารความเสยง (๒๕๕๕) และพระมหาประเสรฐ สเมโธ (๒๕๕๘, หนา ๒๑-๒๙) อรยสจ ขนตอนทง ๔ ของอรยสจ “วธการแหงปญญา” เปนวธการแกไขปญหาความขดแยง และเปนขนตอนในการจดการกบปญหานาเสยอยางเปนระบบ ผานการคนหาสาเหตททาใหเกด (๑) ทกขกบทกฝาย ทงภายใน และภายนอกของโรงงาน (๒) สมทย คนหาสาเหตททาใหเกดความทกข (๓) นโรธ คนหาวธในการแกไขปญหา คอ หลกสาราณยธรรม หลกอปรยาหารยธรรม และ (๔) มรรค อนไดแก รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวม ในสวนของผบรหาร ทชวยลดความขดแยง สรางความสมานสามคค และการประชมรวมกนเพอตดตามแกไขปญหาอยางสมาเสมอ พรอมกบนาแนวคดการมสวนรวมของพนกงาน บรณาการเขากบแนวคด เสาทง ๘ ของหลก TPM ในการจดการปญหานาเสยจากการกระบวนการผลตใหนอยลง ซงสอดคลองกบงานวจยของ ญาณาธป จตรหาญ (๒๕๕๓ , หนา ๑๑๒-๑๑๔) ทพบวา การวเคราะหสาเหตทแทจรงของปญหา และความมงมนของผบรหารระดบสง เปนหนงในปจจยสาคญททาใหกระบวนการ TPM ประสบความสาเรจ เมอผบรหารยอมรบปญหานาเสยทเกดขน กจะนาไปสการสรางนโยบาย หรอเครองมอในการดบทกขอยางมประสทธภาพ ดวยการ “ลด” และ “บาบด” นาเสย สอดคลองกบแนวคดของ องคกรสหประชาชาต (๒๕๕๘, หนา ๔๓ - ๔๕) ผานรปแบบพทธสนตวธการมสวนรวม ในสวนของผบรหารอยางเหมาะสม และสรางรปแบบของนโยบายการแกไขปญหานาเสยทชวยในการกระตนจตสานกดานสงแวดลอมของพนกงาน ทสามารถนาไปใชปฎบตตามไดอยางเหมาะสม พรอมกบสรางความสมพนธทดกบชมชน ดวยการสรางแรงจงใจใหพนกงานทาการปรบปรงทดขน (Kaizen) โดยการปรบปรงการทางานในสวนทรบผดชอบ ใหกระบวนการผลตมประสทธภาพ ลดนาเสยใน

๑๘๖

ขนตอนการผลตใหนอยลง ตามแนวคดของ อไรรตน เพชรยง (๒๕๕๕ , หนา ๗๓-๗๕) และเมอปญหานาเสยในโรงงานเถาแกนอยไดรบการรวมมอจากพนกงานแลว ขนตอไปคอ การวางนโยบายเพอสรางความสมพนธทดกบชมชน และสรางการมสวนรวมกบชมชน ซงองคการบรหารสวนตาบลดอนแกว (๒๕๕๗-๒๕๕๘) นาเสนอกลยทธสความสาเรจ ในการสรางความสมพนธทดกบชมชน คอ นโยบายของผบรหาร และการมสวนรวมของประชาชน ซงสอดคลองกบแนวคดของ และเทศบาลนครขอนแกน (๒๕๔๗, หนา ๑-๖) ทไดเสนอวา การรบมอกบความขดแยง และจดการอยางไดผล คอ การปรบตวเพออยรวมกน โดยโรงงานอตสาหกรรมควรนาหลกธรรมภบาลมาใชในการประกอบธรกจ การผานการผอนปรนเขาหากน เพอใหเกดความสามคค และรวมมอกน ผานกจกรรมตาง ๆ การทา CSR การประชมรวมกนอยางสมาเสมอ ฯลฯ อยางสมาเสมอ ผลทไดรบนอกจาก ปญหานาเสยจากโรงงานลดนอยลง ความสมพนธกบชมชมกจะดยงขน

แผนภาพท ๕.๒ : รปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย

ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ในสวนของพนกงาน

จากการศกษาพบวา สาเหตสาคญทกอใหเกดปญหานาเสย คอ พนกงานในโรงงาน“ขาดการมสวนรวม” และ “ไมตระหนกถงปญหา” ในการแกไขปญหาทงสองสวนน ควรเรมตนจากการปรบทศนคต เพอใหพนกงานเกดความตระหนกถงปญหาทเกดขน ซงจะนาไปสการมสวนรวมในการแกไขปญหาผานขนตอน TPM อยางยงยน งานวจยของ ชยวฒน กตต (๒๕๕๕) ชใหเหนวา การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมของ TPM ของพนกงานขนอยกบระดบการมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมตางๆ สวนรวมในการวางแผน และสวนรวมในการตดตามผล ซงการเขารวมดงกลาวจะเกดขนได พนกงานตองไดรบความร และมความตระหนกถงปญหานาเสยทสงผลกระทบตอชมชน ตรงกบแนวคดของ ชาญณรงค ศกดสรสกล (๒๕๕๙) มองวาการมสวนรวมของพนกงาน จะเกดขนไดหากมการสนบสนนของของผบรหาร ผลวจยเหลาน ชวยใหเหนวา ความเขมแขงของนโยบายในการแกไข

๑๘๗

ปญหานาเสยของผบรหาร และทศนคตความอยากเขารวมเพอแกไขปญหาดวยความสมครใจ ปราศจากบงคบ ขมข นาไปสการแกไขปญหานาเสยภายในองคกรรวมกนอยางมประสทธภาพ ซงควรนาหลกพทธสนตมาใชควบคกน เพอชวยแกไข และปองกนความมขดแยงในการปฎบตงานดวยการใชหลกสาราณยธรรม ทพระพทธเจาไดทรงหยบยกขนมา เปนแนวทางกลางในการแกไขความขดแยง เมอเกดการทะเลาะววาท และหลกอปรหานยธรรม ในการประชมรวมกนเพอแกไข สอดคลองกบการนาเสนอแนวคดของ พระมหาประเสรฐ สเมโธ (๒๕๕๙, หนา ๒๑-๒๙) และตดตามผลนาเสยอยางสมาเสมอ สอดคลองกบแนวคดของงานวจยของ ชยวฒน กตต (๒๕๕๕) ตามรปแบบพทธสนตวธการมสวนรวมฯ ในสวนของพนกงานซงการมสวนรวมเหลาน สามารถชวยเพมระดบความรวมมอของพนกงานใหดยงขน จนนาไปสการแกไขปญหานาเสยจากโรงงานไดอยางยงยน

เมอนารปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมของโรงงานเถาแกนอย ฟด แอนด มาเกตตงจากด (มหาชน) ทงในสวนของผบรหาร และพนกงานของโรงงานเถาแกนอยมารวมกนในการแกไขปญหา สามารถสรปออกมาไดเปนโมเดลฟนเฟองสองสวน ทชวยชใหเหนวา หากผบรหารของโรงงานใหความใสใจในปญหานาเสย และมนโยบายในการแกไขปญหาอยางชดเจน เหมาะสม กจะทาใหฟนเฟองในสวนของพนกงานมการขยบตาม อนนาไปสการแกไขปญหานาเสยไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

แผนภาพท ๕.๓ : รปแบบพทธสนตนวตกรรมวธการมสวนรวมในการอนรกษ

สงแวดลอมของบรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) วธการน าพทธสนตนวตกรรมในการมสวนรวมไปใชเพอแกไขปญหาน าเสยของโรงงาน

เถาแกนอย โรงงานเถาแกนอยฯ ไดมการดาเนนการเพอชวยในการแกไขปญหานาเสยทสงผลกระทบ

ตอชมชนโดยรอบ ดวยการมสวนรวมโดยใชหลกพทสนตวธ โดยสามารถสรปไดดงตารางตอไปน

๑๘๘

ตารางท ๕.๑ : สรปวธการนาพทธสนตนวตกรรมการมสวนรวมไปใชเพอแกไขปญหานาเสยของโรงงานเถาแกนอย

หลกธรรม กระบวนการ การปฎบต

ทกข ๑) ถกรองเรยนปญหานาเสยจากชมชน ๒) สภาพปญหา และสาเหต ปญหาสงแวดลอมในองคกรธรกจ

รบฟงปญหานาเสยทเกดขนกบชมชน

สมทย วเคราะหปญหา และหาสาเหตทแทจรง เพอนาไปสการแกไขไดอยางตรงจด

วเคราะหปญหา และหาสาเหตทแทจรง เพอนาไปสการแกไขไดอยางตรงจด ลงพนทชมชนสมภาษเชงลก/รบฟงปญหา

นโรธ แ ส ว ง ห า ว ธ แ ก ไ ข ป ญ ห า อ ย า ง มประสทธภาพ

ศกษาหลกพทธสนต แนวคดทฤษฎ และงานวจยตางๆ ทมกรณศกษาคลายคลงกน มาบรณาการสรางกลกพทธสนตการมสวนรวม

มรรค นาหลกพทธสนตวธการแกไขปญหาอยางเหมาะสม โดยน าหลกมรรค ๘ มาประยกตใชและเสรมดวยหลกธรรมอนๆ ใน ก า ร แ ก ไ ขป ญ ห า น า เ ส ย อ ย า ง มประสทธภาพมากขน ไดแก ๑) สาราณยธรรม ไดแก เมตตากายกรรม, เมตตาวจกรรม, เมตตามโนกรรม,ทฏฐสามญญตา และสาธารณโภค ๒) อปรหารยธรรม ไดแก, ประชมรวมกน, กาหนดและเคารพธรรมนณ (กตกา) รวมกน, นบถอผใหญ, ไมลอานาจ และสนบสนนคนด และแนวคดทฤษฎทเกยวของ ไดแก ๑)แนวคดการมสวนรวม ๒)หลก TPM ไดแก กจกรรมเสาตนท ๑,๒,๓,๔, ๕ , ๗ และ ๘

๑) การแสดงออกเพอแกขปญหา แจงผนาชมชนและหนวยงานกากบดแลทเกยวของ ๒) กาหนดนโยบายในการแกไขปญหานาเสยของผบรหาร ๓) สรางการมสวนรวมของพนกงาน ดงน -ปรบปรงระบบนาเสย/การลางไลนผลต -ฝายผลตบารงรกษาเครองจกรทตนเองใชงาน -บารงรกษาตามแผนงาน -บารงรกษาอยางมคณภาพ -ดาเนนกจกรรมควบคมดแลขนตน -ปรบปรงประสทธภาพของฝายผลต/ฝายซอมบารง -ควบคมความปลอดภยและสงแวดลอม ๔) สรางความสมพนธกบชมชน

หลงจากทไดนา รปแบบพทธสนตนวตกรรมวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมมา

ประยกตใชกบกระบวนการผลตของบรษทเถาแกนอยฯ พบวา ผลนาเสยภายในโรงงานลดนอยลงตามลาดบ จากการเกบตวอยางนาเสยกอนการบาบด และหลงการบาบดทงสน ๗ ครง ตามตารางดงตอไปน

๑๘๙

ตารางท ๕.๒ : ใบรายงานผลการทดสอบนาเสยของโรงงานเถาแกนอยฯ

จดเกบตวอยางน า

เสย

พารามเตอร

กอน หลง

#๑ #๒ #๓ #๔ #๕ #๖ #๗

อาคาร ๑ โรงอาหาร

pH TSD

๕.๖๔ ๒,๒๓๒

๔.๗๕ ๑,๔๖๔

๔.๒๖ ๔๘๙

๕.๕๖ ๕๐๑

๔.๗๑ ๗๑๑

๕.๒๖ ๕๐๗

๔.๕๘ ๕๗๒

๖.๕๑ ๕๓๖

อาคาร ๑ หลงศาล

pH TSD

๕.๖๔ ๒,๒๓๒

๔.๗๖ ๒,๕๑๐

๕.๖๕ ๔๙๕

๗.๓๖ ๕๙๓

๖.๗๔ ๕๗๘

๕.๕๘ ๔๒๒

๔.๔๕ ๔๖๖

๖.๖๙ ๖๘๖

อาคาร ๒ หองโรย

pH TSD

- -

๖.๘๙ ๒,๔๒๐

๕.๒๔ ๘๙๙

๖.๑๙ ๑,๐๖๓

๖.๔๑ ๑,๐๙๗

๔.๔๒ ๑,๐๖๒

๘.๖๔ ๘๓๑

-

อาคาร ๒ หองทอดเทมประ

pH TSD

- -

๖.๗๕ ๕๙๗

๘.๙๐ ๔๐๔

๖.๘๒ ๓๙๔

๗.๕๓ ๔๐๓

๗.๓๓ ๓๒๑

๘.๕๗ ๕๔๙

๗.๘๖ ๔๙๒

อาคาร ๒ หองทอดOmori

pH TSD

- -

๗.๖๕ ๖๕๗

๗.๙๙ ๙๓๒

๖.๘๔ ๔๔๗

๘.๐๙ ๓๘๖

๖.๖๘ ๔๗๘

๘.๐๖ ๘๙๑

๗.๔๔ ๔๘๑

อาคาร ๓ pH TSD

๖.๔๕ ๒,๙๑๖

๖.๔๙ ๙๓๐

๖.๕๘ ๑,๓๕๐

๖.๗๕ ๕๑๘

๖.๒๘ ๑,๓๔๙

๗.๒๓ ๘๔๐

๘.๒๑ ๒,๑๐๐

๔.๗๑ ๑,๐๘๔

อาคาร ๔ pH TSD

๕.๓๖ ๕,๔๕๒

๔.๘๖ ๑,๒๘๒

๗.๔๖ ๕๔๙

๕.๔๖ ๕๘๘

๑.๐๓๕ ๔.๘๑

๔.๓๕ ๕๖๕

๔.๒๗ ๕๙๑

๔.๕๘ ๗๒๖

NCP pH TSD

- -

๕.๘๙ ๙๓๒

๕.๐๑ ๓๘๔

๕.๓๙ ๕๓๔

๔.๘๑ ๕๔๙

๔.๒๘ ๖๘๐

๔.๕๘ ๗๕๘

๗.๖๗ ๕๕๖

การสรางความสมพนธ และลดความขดแยงกบชมชนโดยรอบ ปจจยสาคญในการขจดความขดแยงระหวางโรงงานอตสาหกรรม และชมชน ทเกดขน

จากปญหานาเสย เปนสงทจาเปนจะตองใหความใสใจ ผานการดาเนนควบคกนทง “ภายใน” และ “ภายนอก” ของโรงงาน เพราะการใสใจจดการกบความขดแยงเพยง และปญหาเฉพาะกบกลมใดกลมหนง ไมใชสนตภาพทแทจรง โดยการจดการกบปญหาความขดแยงทแทจรง คอ การสรางโอกาสใหทกฝายหนหนาเขาหากน รวมประชม รบฟง เพอใหเกดการแกไขปญหาอยางตรงจด สอดคลองกบแนวคดของ เทศบาลนครขอนแกน (๒๕๔๗, หนา ๑-๖) และองคการบรหารสวนตาบลดอนแกว (๒๕๕๗-๒๕๕๘) นาเสนอกลยทธสความสาเรจ ในการสรางความสมพนธทดกบชมชน โดยอยภายใตธรรมนญ (กตกา) ทถกตงขนมารวมกนระหวางโรงงาน ชมชน และหนวยงานทดแลดานสงแวดลอม ในรปแบบของการทางานแบบ “วงสามขา” ซงสอดคลองกบแนวคดของ ปนดดา ปานแมน (๒๕๕๗) เพอใหเกดการอยรวมกน โดยปราศจากความขดแยง ไดอยางยงยน ดวยการประยกตนาเอา หลกอรยสจ ๔ หลกสาราณยธรรม และหลกอปรหารยธรรม มาบรณาการเพอใหเกดแนวทางในการแกไขปญหา โดยการปลกฝงปรบจตสานกดานสงแวดลอม การเจรจา ปราศจการใชความรนแรง ซงเปน

๑๙๐

แกนแทในการแกปญหา โดย “สนตวธ” ทนาไปสการแกไขปญหานาเสย ใหเกดการอยรวมกนไดอยางยงยน

แผนภาพท ๕.๔ : การอนรกษสงแวดลอมในองคกรโดยพทธสนตวธการมสวนรวม ดวยรปแบบการวงสามขา

๕.๓ ขอเสนอแนะ

๑.ขอเสนอแนะในการน าไปใชเปนตนแบบของโรงงานอตสาหกรรมแหงอน

ผวจยขอเสนอใหคณะผบรหารโรงงานอตสาหกรรมทอยใกลชมชนตาง ๆ นาสงทไดรบการศกษานรปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ เพอลดปญหาความขดแยง และปองกน แกไขปญหาดานสงแวดลอม โดยการมสวนรวมของภาคประชาชนอยางยงยนตอไป

๒. ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ๒.๑) ศกษาการนารปแบบหลกสาราณยธรรม หลกอาปรยหารยธรรม และหลก

อรยสจ ๔ มาปรบใชในการบรหารจดการบรษทอตสาหกรรม พรอมทงมการประเมนผลอยางละเอยดวา การนาหลกธรรมมาใชมการพฒนาไปในดานใดบาง

๒.๒) ควรมการศกษาเปรยบเทยบกอนและหลงการนาหลกสาราณยธรรม หลกอาปรยหารยธรรม และหลกอรยสจ ๔ เขาไปใชกบโรงงานอตสาหกรรมวามผลอยางไร

๒.๓) นารปแบบสนตนวตกรรมการมสวนรวมฯ ทไดจากการวจยไปพฒนาเครองมอเพอสงเสรมสรางการอยรวมกนระหวางโรงงานอตสาหกรรมกบชมชนนอยางยงยน และเปนตนแบบใหกบชมชนอนนาไปพฒนาการอยรวมกนตอไป

ธรรมนญ

โรงงานเถาแกนอยฯ

ชมชนรอบ

โรงงานฯ

หนวยงานดานสงแวดลอมฯ

๑๙๑

๒.๔) ควรศกษาเพอหากระบวนการทชวยกระตนใหพนกงานเกดความตองการเขามามสวนรวมเพอปองกนปญหานาเสยไมใหเกดขนตงแตเนนๆ

๑๙๒

บรรณานกรม ๑. ภาษาไทย

ก. ขอมลปฐมภม มหาจฬาลงกรราชวทยาลย . พระไตรปฎกภาษาไทย ฉบบมหาจฬาลงกรราชวทยาลย .

กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรราชวทยาลย, ๒๕๓๙. โรงงานเถาแกนอยฟดแอนดมาเกตตงจากด (มหาชน). เอกสารทเกยวของกบระบบบ าบดน าเสยใน

โรงงาน. ๒๕๕๘ – ๒๕๖๑.

ข. ขอมลทตยภม

(๑) หนงสอ: เกษม จนทรแกว. การจดการสงแวดลอมแบบผสมผสาน . กรงเทพมหานคร: ศนยหนงสอ มก,

๒๕๔๔. โกศล ดศลธรรม. การจดการบ ารงรกษา ส าหรบงานอตสาหกรรม, พมพครงท ๑. กรงเทพมหานคร:

เอมแอนดอ, ๒๕๔๗. ชาตชาย ณ เชยงใหม. การมสวนรวมกบการพฒนาชมชนทองถนทสมดล , กรงเทพมหานคร:

สถาบนพระปกเกลา, ๒๕๔๔. นวต เรองพานช. หลกการอนรกษสงแวดลอมการอนรกษปาไมและสตวปา . กรงเทพมหานคร:

กรมปาไม, ๒๕๔๗. ปารชาต วลยเสถยร. ทฤษฎและหลกการพฒนาชมชน . กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร, ๒๕๔๒. ปญญา ใชบางยาง. ธรรมาธบาย เลม ๑, กรงเทพมหานคร: สานกพมพธรรม, ๒๕๔๖. ปรชญา เวสารชช. การมสวนรวมของประชาชนในกจกรรมเพอพฒนาชนบท. กรงเทพมหานคร:

สถาบนไทยคดศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๒๘. ประยทธ ปยตโต, ธรรมนญชวต. กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยในพระบรม

ราชนปถมถ, ๒๕๓๘. ประเวศ อนทองปาน. พทธศาสนากบสงแวดลอม, กรงเทพมหานคร: ภาควชาปรชญาและศาสนา

คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๙. ________. พระพทธศาสนากบสงแวดลอม , พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร :สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๖๐. ประเวศ อนทองปาน. พระพทธศาสนากบการอนรกษธรรมชาตและสงแวดลอม. กรงเทพมหานคร:

ภาควชาปรชญาศาสนา คณะมนษยศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน, ๒๕๕๓. พระพรมคณากรณ (ป.อ. ปยต.โต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลธรรม. พมพครงท ๑๖.

กรงเทพมหานคร: เอส. รนตง แมสโปรดกส, ๒๕๕๑. พระมหาหรรษา ธมมหาโส (นธบณยากร). พทธสนตวธ การบรณาการหลกการและเครองมอจดการ

ความขดแยง. กรงเทพมหานคร: เซนจร, ๒๕๕๔. วชย เทยนนอย. การอนรกษทรพยากรธรรมชาต. กรงเทพมหานคร: อกษรวฒนา,๒๕๓๓.

๑๙๓

วนย วระวฒนานนท. สงแวดลอมและการพฒนา. กรงเทพมหานคร: ศนยหนงสอจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๑.

สมศกด คงเทยง. หลกการบรหารการศกษา. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามคาแหง, ๒๕๔๓. อนศกด ฉนไพศาล. งานบารงรกษาทวผล โดยทกคนมสวนรวม. กรงเทพมหานคร: ซเอดยเคชน, ๒๕๖๑.

(๒) ดษฎนพนธ/วทยานพนธ/สารนพนธ: จรวทย แกวเวชบตร. “การประยกตทฤษฎการยอมรบและเทคโลย สาหรบการบารงรกษาเครองจกร

แบบทวผล : กรณศกษาอตสาหกรรมบบรจภณฑ”.วศวกรรมศาสตรมหาบณฑ ตสาขาการจดการวศวกรรม. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๕.

ชาญณรงค ศกดสรสกล. “การศกษาปจจยสาคญเเหงความสาเรจตอผลลพธการดาเนนงานปญหา และอปสรรค ของการดาเนนกจกรรมบารงรกษาเชงทวผลของโรงงานผลต”วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๙.

ชยวฒน กตต. “การมสวนรวมของพนกงาน บรษท ซพเอฟ (ประเทศไทย) จากด (มหาชน) โรงงานผลต อาหารสตวลาพน ในการดาเนนกจกรรม TPM ตอการบรหารงานคณภาพ, วทยานพนธรฐประสนศาสตรมหาบณฑต , บณฑตวทยาลย: มหาวทยาลยนอรท- เชยงใหม, ๒๕๕๕.

ญาณาธป จตรหาญ. “ปจจยความสาเรจทมผลตอการประยกตใชการบารงรกษาทวผลททกคนมสวนรวม (TPM) ขององคกรในประเทศไทยทไดรบรางวล TPM จาก JIPM.”.วศวะกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนางานอตสาหกรรม. คณะวศวกรรมศาสตร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๓.

พชญนนท เตมยชาต. “การประยกตใชการจดการบารงรกษาเชงทวผล เพอเพมประสทธภาพการผลต กรณศกษาโรงงานผผลคชนสวนอเลกทรอนกส”. วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพฒนางานอตสาหกรรม. คณะวศวกรรมศาสตร: มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๕๓.

อไรรตน เพชรยง. “การจดการของเสยอตสาหกรรมของโรงงานผลตยาแผนปจจบน กรณศกษาบรษทไบโอแลป จากด”. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาการจดการสงแวดลอม. บณฑตวทยาลย: สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๕๕.

(๓) รายงานวจย: คณะกรรมการธรกจเพอสงงแวดลอมไทย (ธวท).“รายงานประจาป ๒๕๕๐”.รายงานวจย. ๒๕๕๐. เทศบาลนครขอนแกน จงหวดขอนแกน “การจดเกบคาธรรมเนยมบาบดนาเสย : การจดการนาเสย

ภายใตการมสวนรวมของประชาชนใน เขตเทศบาลนครขอนแกน”.รายงานวจย . เทศบาลนครขอนแกน, ๒๕๔๗.

วรรณ พฤฒถาวร, “การปรบตวของชมชนตอปญหาสงแวดลอม: ศกษากรณโรงงานอตสาหกรรม”. รายงานวจย. จฬาลงกรณมหาวทยาลย. สถาบนวจยสภาวะแวดลอม, ๒๕๔๑.

๑๙๔

กองรฐวสาหกจสมพนธ กรมสวสดการและคมครองแรงงาน กระทรวงแรงงาน .อธพฒน สนทรโก. “การแกไขปญหาดานสงแวดลอมขององคกรปกครองสวนทองถน: กรณศกษานคมอตสาหกรรมเกตเวยซต จงหวดฉะเชงเทรา”. รายงานวจย. สถาบนพระปกเกลา, ๒๕๔๖.

(๔) บทความ: ประเวศ อนทองปาน. “ปรชญาสงแวดลอมกบพระพทธศาสนา”. วารสารมหาจฬาวชาการ.ปท ๔

ฉบบท ๒ (๒๕๖๐) : ๒๑-๓๗. ประเวศ อนทองปาน , “การศกษาเปรยบเทยบนเวศวทยาในพทธปรชญากบนเวศวทยาแนวลกตาม

ทศนะของอารเน แนสส” . วารสารมนษยศาสตร . ปท ๑๗ ฉบบท ๒ (๒๕๕๓) : ๗๑-๗๒. พระปลดจรพนธ อมรรส (เลศศรพงษรกษ), “การบรหารงานวชาการตามหลกอรยสจ ๔”.วารสารคร

ศาสตรปรทรรศนฯ. ปท ๒ ฉบบท ๓ (กนยายน-ธนวาคม ๒๕๕๘):๙๗. พระมหาประเสรฐ สเมโธ (เพรชศร) .“สาราณยธรรม : หลกธรรมในการแกปญหาความขดแยงใน

สงคมไทย” . วารสารวจยเพอพฒนาสงคมและชมชน . ปท ๓ ฉบบท ๑ (๕) (สงหาคม ๒๕๕๙): ๒๑ - ๒๙.

(๕) เอกสารทไมไดตพมพเผยแพรและเอกสารอน ๆ: กลมหวยขาแขง. “การจดการความขดแยงระหวางชมชนประมงพนบาน และภาคอตสาหกรรม

เพอการพฒนาทยงยนในพนทอาวอดม จงหวดชลบร” กลมหวยขาแขง. สารนพนธหลกสตรประกาศนยบตรธรรมมาภบาลสงแวดลอม สาหรบนกบรหารระดบสง รนท ๕ (ปธส.๕). กรงเทพมหานคร : กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, ๒๕๖๐.

จาลกษณ ขนพลแกว. “การจดการคณภาพและการผลต”. เอกสารการสอนชดวชา การจดการคณภาพและผลตภาพ หนวยท ๑๔, (มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๔).

วนชย วฒนศพท. การมสวนรวมกบการพฒนาองคกร บรรยายในการสมมนานายจาง และลกจางภาครฐวสาหกจ เรอง “ระบบทวภาคกบการแกปญหาแรงงานในรฐวสาหกจ” . โรงแรมพทยาเซนเตอร เมองพทยา ชลบร. ๒๕๔๖.

(๖) สออเลกทรอนกส: ISO ๑๔๐๐๑ มาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอม ในโรงงานผลต , [ออนไลน], แหลงทมา:

https://www.chi.co.th/article/article-1216/. [๒๐ พ.ย.๒๕๖๑] กรมควบคมมลพษ. “การแถลงขาวสรปรายงานสถานการณมลพษประเทศไทยป ๒๕๖๐”.

Taokaenoi Food & Marketing PCL, News, [ออนไลน]. แหลงทมา:http://tkn.listedcompany.com/news.html/group/newsroom_press/id/514719>[๓ ม.ย.๒๕๖๑].

กระทรวงอตสาหกรรม. “พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. ๒๕๓๕”. [ออนไลน] แหลงทมา: http://www.acfs.go.th/km/download/act_factory_2535.pdf. [๓๐ พ.ย.๒๕๖๑].

๑๙๕

กระทรวงอตสาหกรรม. “ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม เรองมาตรการควบคมปรมาณความสกปรกของน าทงจากภาคอตสาหกรรมเพอฟนฟคณภาพน าในแมน าเจาพระยา พ.ศ. ๒๕๕๑”. [ออนไลน]. แหลงทมาhttp://www.diw.go.th/hawk/law/water/WATER17. pdf. [๓๐ พ.ย.๒๕๖๑].

คณะกรรมการบรหารความเสยง สานกหอสมดกลางมหาวทยาลยรามคาแหง . “การจดท าขอเสนอเชงนโยบายการใชงานระบบสารสนเทศและเครอขายตามแนวคดเลยนแบบอรยสจ ๔” . [ออนไลน]. แหลงทมา:https://yaowalakpp.wordpress.com . [๓๐ พ.ย.๒๕๖๑].

“แนะอรยสจ ๔ แกปญหาสงแวดลอมจากอตสาหกรรม”. [ออนไลน]. แหลงทมา: https://mgronline.com/qol/detail/9500000007689. [๓๐ พ.ย.๒๕๖๑]. ปนดดา ปานแมน, “แนวทางการบรณาการแบบมสวนรวมของชมชน ในการบรหารจดการนาเสยใน

เขตเทศบาลเมองลพบร จงหวดลพบร” . รายงานวจย. (คณะวทยาศาสตร : มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.๒๕๕๗), [ออนไลน], แหลงทมา: http://journalgrad.ssru. ac.th/index.php/501/article/view/11/9

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.“แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๑๑”. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://old.rmutto.ac.th/rmuttonews/ attachment/TP719_183626.pdf [ ๒๐ พ.ย.๒๕๖๑].

สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต.“แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๑๒”. [ออนไลน]. แหลงทมา :https://www.nesdb.go.th/ewt dl_link.php?nid=6422pdf [ ๒๐ พ.ย.๒๕๖๑].

พรสวรรค ดษยบตร. “ความหมายของสงแวดลอม”. [ออนไลน]. แหลงทมา: https://www.tistr. or. th /tistrblog/?p=986 [๒ ก.พ.๒๕๖๑].

พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต). พจนานกรมพทธศาสตร ฉบบประมวลศพท พมพครงท ๑๐ พ.ศ. ๒๕๔๖ [ออนไลน]แหลงทมา: http://84000.org/tipitaka/dic/v _seek.php? text=%CD%C3%D4%C2% CA%D1%A8+%F4&original=19 [๓ ก.พ.๒๕๖๑].

ศนยการเรยนรสงแวดลอม. “ความหมายของสงแวดลอม”. [ออนไลน]. แหลงทมา: https://sites. google.com/site/environmentbp02/khwam-hmay-khxng-sing-waedlxm [๒ ก.พ.๒๕๖๑].

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๕๕๐. “มาตรา ๖๗” . [ออนไลน].แหลงทมา: http://www.mua.go.th/users/hecommission/doc/law/Constitution2 5 5 0 . pdf [๒๐ พ.ย.๒๕๖๑].

สาราณกรมไทยฉบบเยาวชน โดยพระราชประสงคในพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. “การจดการ4 ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม”. เลมท ๑๙. [ออนไลน]. แหลงทมา: http://kan chanapisek.or.th/kp6/sub/book/book.php? book=19&chap=1&page=t19-1-infodetail02. html, [๒ ก.พ.๒๕๖๑].

๑๙๖

ศาลฎกา แผนกคดสงแวดลอม. “สถตแผนกคดสงแวดลอม พ.ศ. ๒๕๔๘ – ๒๕๕๘” . [ออนไลน], แหลงทมา: http://www.supremecourt.or.th/webportal/maincode/content. php?content=component/content/view.php&id=37&base=26&base=26 [๒๐ พ.ย.๒๕๖๑].

องคการบรหารสวนตาบลดอนแกว. “โครงการตนแบบระบบบาบดนาเสยแบบรวมศนย สาหรบนา เสยชมชนทตดลาเมองสาธาณะ”. [ออนไลน], แหลงทมา: https://www.chi.co.th /article/article-1216/. [๒๐ พ.ย.๒๕๖๑]

(๗) สมภาษณ/สนทนากลม: สมภาษณ ชาวบานทไดรบผลกระทบจากปญหาดานสงแวดลอม, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ เจาหนาทภาครฐทเกยวของดานสงแวดลอม, ๒๒ ตลาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ พนกงานทเกยวของกบกระบวนการผลตของโรงงานเถาแกนอย, ๒๗ ตลาคม ๒๕๖๑. สมภาษณ ผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา, ๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๖๑. การสานเสวนา (Dialogue) ระหวางพนกงานทมสวนรบผดชอบในการแกไขปญหานาเสย , ๑๐

ธนวาคม พ.ศ.๒๕๖๑. ๒. ภาษาองกฤษ

1. Primary Sources: Taokaenoi Food & Marketing Public Company Limited. Documents related to

wastewater treatment systems in factories. 2016 - 2018. 2. Secondary Sources

(I) Books: Henry P. Fairchild and others. Dictionary of Social Science, 1964.Lisk, Franklyn.

Popular participation in planningfor basic need: concept, methods and practices. Hants: Gower. 1985.

(II) Articles: Prantor Kumar Mondal, “WATER POLLUTION SITUATION AND APPLIED WASTEWATER

TREATMENT STRATEGIESINBANGLADESH” . International Journal of Advanced Research, Vol 5 (2) (February, 2017) :2072.

Qing Wang, “Industrial water pollution, water environment treatment, and health risks in China”, Environmental Pollution, Vol 218 (February, 2016) : P.358

๑๙๗

(IV) Electronics: Cohen. J., M. and Uphoff, N. T., “Rural development participation: Conceptand

measures for project design, implementation and evaluation”. (New York: Cornell University, 1977). Abstract retrieved from https://www.popline.org/node/499235. 1997. [18 October 2018].

United Nations. “Wastewater Management - A UN-Water Analytical Brief”. [online] . from: http://www.unwater.org/publications/wastewater-management-un-water-analytical-brief/ [20 December 2018].

ภาคผนวก

๑๙๙

ภาคผนวก ก. เอกสารส าคญ เครองมอแบบสอบถาม แบบสมภาษณหนงสอเชญเปนผเชยวชาญตรวจสอบ

แบบสอบถามหนงสอเชญเปนผเชยวชาญตรวจเครองมอวจยและบนทกขอความเชญผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอวจย

๒๐๐

การตรวจเครองมอวจยแบบค าถามการสมภาษณเชงลก: เพอประกอบการศกษา โครงการดษฎนพนธ

เรอง พทธสนตวธการมสวนรวม

ในการอนรกษสงแวดลอมขององคกร

โดย อภชาต กลพงษวาณชย

คณะกรรมการทปรกษาดษฎนพนธ ๑. ผศ.ร.ท.ดร.บรรจบ บรรณรจ ประธานกรรมการ ๒. ดร.ขนทอง วฒนะประดษฐ กรรมการ

โครงการวทยานพนธนเปนสวนหนงของการสอบวดคณสมบต ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรดษฎบณฑต

สาขาวชาสนตศกษา บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

พทธศกราช ๒๕๖๐

๒๐๑

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง พทธสนตวธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกรธรกจ ค าชแจง แบบสอบถามนเปนเครองมอหนงของการศกษาวทยานพนธเรอง “พทธสนต

วธการมสวนรวมในการอนรกษสงแวดลอมขององคกรธรกจ” ซงมวตถประสงคงานวจย คอ ๑) เพอวเคราะหสภาพปญหา และสาเหต เกยวกบปญหาการอนรกษสงแวดลอมใน

องคกรธรกจ ๒) เพอศกษาหลกพทธสนตวธการมสวนรวมของบคลากรเพอการอนรกษสงแวดลอม

ในองคกรธรกจ ๓) เพอเสนอหลกการอนรกษสงแวดลอมในองคกรธรกจโดยพทธสนตวธการมสวน

รวม

กลมผใหขอมลส าคญ (Key Informants) ในการศกษาครงนผวจยไดมการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) การสนทนาสรางความร การตระหนกร และการมสวนรวมของพนกงานในการเสรมสรางองคกรอนรกษสงแวดลอม จากกลมผใหขอมล ๔ กลม ไดแก ๑) กลมชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบาบดนาเสยของโรงงาน ๒) กลมหนวยงานภาครฐ ทเกยวของกบการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต จานวน ๓ คน ๓) กลมพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากรมนษย และฝายบาบดนาเสย ๔) กลมผ เชยวชาญดานพระพทธศาสนา เปนคาถามปลายเปด การตรวจสอบคณภาพเครองมอ โดยใชการตรวจหาความสอดคลองของเครองมอกบวตถประสงคและความเทยงตรงของคาถามาทใช โดยใหผทรงคณวฒ พจารณาคาถามมความเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคและกลมผใหขอมลสาคญหรอไมอยางไร เพอนามาคานวณหาคา IOC (Index of item objective congruence) ค าชแจง กรณาพจารณาหาความสอดคลองระหวางคาถามกบวตถประสงคงานวจยและกลมผใหขอมลสาคญ (Key Informants)เพอประเมนความเทยงตรงความสอดคลอง โดยมเกณฑการใหคะแนนเพอหาคา IOC ของผเชยวชาญกาหนดเปน ๓ ระดบ ไดแก + ๑ หมายถง เหมาะสมวาแบบสอบถามวดตรงตามวตถประสงคหรอตรงตามเนอหา

๐ หมายถง ไมแนใจวาแบบสอบถามวดตรงตามวตถประสงคหรอตรงตามเนอหา

- ๑ หมายถง ไมเหมาะสม วาแบบสอบถามไมไดวดตรงตามวตถประสงคหรอตรงตามเนอหา

๒๐๒

ค าถามสมภาษณเชงลกเพอประเมนหาคาดชนความสอดคลองและความเทยงตรงของเครองมอ (IOC) ขอท

-กลมชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบ าบดน าเสยของโรงงาน

ผเชยวชาญ (IOC)

+๑

๐ -๑ หมายเหต

๑ สภาพบรบทของปญหาน าเสยในชมชนของทาน

๑.๑ ความสมพนธ กบโรงงาน เปน ไปดวยดหรอไม อยางไร

๑.๒ ทานและชมชน ไดรบผลกระทบจากปญหามลภาวะจากโรงงาน เชน เสยง/กลน หรอไม อยางไร

๑.๓ ทานคดวา ปญหานาเสยทเกดขนจากโรงงานทสงผลกระทบตอทานและชมชน มาจากสาเหตใด

๑.๔ ทางโรงงาน มการแกปญหานาเสยดงกลาวอยางเหมาะสมหรอไม อยางไร

๑.๕ ในกรณทไมเหมาะสม สงททานคาดหวงใหโรงงานแกปญหานาเสย คออะไร

๑.๖ ทผานมาโรงงานไดแจงผลปฏบตงานเรองการบาบดนาเสยใหทานทราบหรอไม อยางไร

๑.๗ ทานมขอเสนอแนะเรอง แนวทางแกไขปญหา , ขอจากด หรออปสรรคในการ บาบดนาเสยจากโรงงานใหเกดประโญชนตอชมชนอยางแทจรง โดยทกฝายไดรบความพงพอใจ อตสาหกรรมการผลต เพอใหการบาบดนาเสย จากอตสาหกรรมการผลตประสบความสาเรจ อยางไรบาง

๒ แนวทางปฏบตทด ในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมทสงผลตอชมชนโดยรอบ

๒.๑

ขอ ให ท า นช ว ยแนะน า ว า โ ร ง ง านคว รส ร า งความสมพนธ กบชมชนอยางไร

๒.๒

ขอใหทานชวยแนะนาวาโรงงานควรสอสาร พบปะ กบชมชนอยางไร

๒.๓

ทผานมาโรงงานมความจรงใจ และเอาใจใสชมชนหรอไม อยางไร

๒๐๓

๒.๔

ทผานมา โรงงานไดใหอะไรบางแกชมชน

๒.๕

ควรมกฎ และกตกาในการอยรวมกนอยางสนตสขหรอไม อยางไร

๒.๖

ควรมการรวมมอกนแกไขปญหานาเสยระหวางโรงงานกบชมชนหรอไม อยางไร

๒.๗

ทานตองการมสวนรวมในการกาหนดแผนการประชมเพอแกปญหาระหวางโรงงานกบชมชน หรอไม

-กลมหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการจดการสงแวดลอมของอตสาหกรรมการผลต

๑ สภาพบรบทของปญหาน าเสย ในชมชน

๑.๑ ปญหาเรองนาเสยในชมชนโดยรอบ ทเกดขนจากอตสาหกรรมการผลต ณ ปจจบน เปนอยางไร มแนวโนมไปในทศทางใด

๑.๒ ทานคดวา ปญหานาเสยดงกลาว มาจากสาเหตหลกใด

๑.๓ ในความคดเหนของทาน ความสมพนธระหวางชมชน กบโรงงาน อยในระดบใด (ด/ปานกลาง/นอย)

๑.๔ ทาทของทางโรงงาน ตอปญหานาเสยทเกดขน มความเหมาะสมหรอไม อยางไร

๑.๕ หนวยงานของทาน มนโยบาย หรอแผน ในการจดการนาเสยอยางไรบาง และสามารถดาเนนไปไดตรงตามกาหนดการในแผนงานหรอไม

๒ แนวทางปฏบ ต ในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมทสงผลตอชมชนโดยรอบ ขอใหทานชวยเสนอแนะ

๒.๑

ขอใหทานชวยแนะนา การสรางความสมพนธระหวางโรงงานกบชมชน

๒.๒

การใหความรวมมอของโรงงานดวยการ การสอสารระหวางโรงงานกบชมชน

๒.๓ ความจเอาใจใสกบชมชน (เจตคต) อยในระดบใด

๒๐๔

(มาก/ปานกลาง/นอย)

๒.๔

การเปนผใหของโรงงานทมตอชมชน เปนอยางไร

๒.๕

มการวางกฎกตกาในการอยร วมอยางสนตสขระหวางโรงงานกบชมชน หรอไม อยางไร

๒.๖

การรวมมอในการแกปญหานาเสย ระหวางโรงงานกบชมชน เปนอยางไร

๒.๗

ชมชนไดมสวนรวมในการกาหนดแผนการประชมเพอแกปญหารวมกนโรงงานหรอไม อยางไร

กลมพนกงานภายในองคกรทงในระดบบรหารและปฏบตการ ฝายทรพยากรมนษยและฝายบ าบดน าเสย

๑ สภาพบรบทของปญหาน าเสยในชมชน

๑.๑ ทานทราบหรอไมวา โรงงานอตสาหกรรมททานทาอยนน มสวนทาใหเกดปญหานาเสย และสงผลกระทบใหกบชมชนโดยรอบ

๑.๒ หากทราบปญหานาเสย ดงกลาว เปนอยางไร และมแนวโนมเชนใดบาง

๑.๓ ทานคดวา ปญหานาเสยดงกลาว เกดขนจากสาเหตใด

๑.๔ ในความคดเหนของทาน ความสมพนธระหวางชมชน กบโรงงาน เปนอยางไร

๑.๕ ทางโรงงาน มนโยบาย หรอแผน ในการจดการกบนาเสยอยางไร และสามารถดาเนนไปไดตรงตามกาหนดการในแผนงานหรอไม มากนอยเพยงใด

๑.๖ ทาทของทางโรงงาน ทมตอปญหานาเสยทเกดขน ในสายตาของทาน เปนอยางไร และมความเหมาะสมหรอไม

๑.๗ -ทานมปญหา ใดบาง ในการปฏบตหนาท เพอชวยแกไขปญหานาเสย ทควรไดรบการปรบปรง และมขอเสนอแนะใด เพอชวยใหการบาบดนาเสยนน ประสบความสาเรจมากยงขน -ทานมอปสรรค ใดบาง ในการปฏบตหนาท เพอ

๒๐๕

ชวยแกไขปญหานาเสย ทควรไดรบการปรบปรง และมขอเสนอแนะใด เพอชวยใหการบาบดนาเสยนน ประสบความสาเรจมากยงขน

๒ การน าหลกสาราณยกรรม มาใชในการแกไขปญหาน าเสยในโรงงาน

๒๑ เมตตา

กายกรรม

ทานได ให ความร วมมอ ในการดา เนนการแกปญหานาเสย หรอไม อยางไร

๒ ๒ วจกรรม

ทานไดมการพดคยสอสารกบชาวบาน ผไดรบผลกระทบปญหานาเสยหรอไม อยางไร

๒.๓มโนกรรม

-ทานตระหนกในปญหา และผลกระทบจากนาเสยหรอไม อยางไร -ทานมความคาดหวงตอโรงงาน และผทมสวนเกยวของ กบปญหานาเสยอยางไร

๒๔ สสาธารณโภค

ทานเคยแบงปนสงของ หรอสมบตสวนตวใหกบชมชน เพอนาไปใชเปนสวนหนงในการแกไขปญหานาเสยในชมชน หรอไม โปรกยกตวอยางพอสงเขป

๒.๕ (สลสามญญตา

ทานปฎบตตนตามกฏระเบยบ ขอบงคบ ของโรงงาน และชมชนหรอไม อยางไร

๒.๖ (ทฎสามญญตา

-ทานเคยมปญหาความขดแยงกบชมชน หรอไม -ทานเคยมปญหาความขดแยงกบภาครฐ หรอไม -ทานเคยมปญหาความขดแยงกบเพอนรวมงาน หรอไม

๓ การน าหลกอปรหานยธรรม มาใชในการแกไขปญหาน าเสยในโรงงาน

๓.๑ (หมนประชมเปนประจา

-มการรวมกลมกนของพนกงาน เพอพดคยเกยวกบปญหา หรอหาวธการแกไขปญหานาเสย หรอไม ถาหากม ความถในการรวมตวกน มมากนอยเพยงใด และมผเขารวมมากนอยเพยงใด -ทาง โ ร ง งาน เคย เป ด เผยแบบฟอร มการ

๒๐๖

ประเมนผลปฏบตงานในการบาบดนาเสยใหทานเหนหรอไม ถาหากเคย ทานสามารถทาความเขาในขอมลในแบบฟอรมเหลานน ไดมากนอยเพยงใด -ทานอยากทจะเขามามสวนรวมในการตดตามประเมนผลในการบาบดนาเสยหรอไม และตองการใหมการประเมนผลการบาบดนาเสย บอยครงเพยงใด -มการประชมอยางสม า เสมอ เปนประจ า หรอไม

๓.๒ (พรอมเพรยงกนประชม

-ทางโรงงาน ไดเคยมการจดอบรม เสวนา หรอใหความร ในการจดการกบปญหานาเสยแกพนกงานหรอไม และบอยครงเพยงใด -ทางโรงงาน เคยจดงานอบรม งานเสวนา เพอใหความรกบชาวบานในพนท หรอการประชม เพอหาวธการจดการกบปญหานาเสยอยางเหมาะสมหรอไม และบอยครงเพยงใด -ทางโรงงาน ไดมการเปดโอกาสใหพนกงานเขาไปมสวนรวมในการแกไขปญหาหรอไม เชน เขารวมการประชม หรอการแสดงความคดเหน ทนาไปสการวางแผนเพอพฒนาระบบบาบดนาเสยในอนาคต เปนตน และการเขารวมประชม เปนไปในลกษณะของตวแทนพนกงาน หรอพนกงานทงหมด สามารถเขารวม เพอแสดงความคดเหนได -บคลากรทกฝาย ทงผบรหาร /เจาหนาท มการขาประชมโดยพรอมเพรยงกนหรอไม อยางไร

๓.๓ (ไม

เปลยนแปลงกฏโดยพลการ/

ไมจาเปน

ฝ า ย ท อ อ ก ก ฏ เ ก ณ ฑ ต า ง ๆ ไ ม ค อ ย ไ ดเปล ยนแปลงกฏท ออกมาแล ว หร อหากจาเปนตองเปลยนกตองพจารณาเปลยนแปลงกฏดวยความรอบคอบ

๓.๔ (เคารพนบถอ

ผใหญ

บคลากรมความเคารพ นบถอ ออนนอมถอมตนตอผใหญ ผบงคบบญชาตามสายงาน

๓๕ ไมดแคลน บคลากรของโรงงานใหความสาคญ และดแล

๒๐๗

ดแลสตร สตรอยางด หรอไม อยางไร

๓๖ เคารพสถานท

บคคลากรในโรงงาน ไมลบหลสถานท หรอสงศกดสทธในชมชน หรอไม อยางไร

๓๗ ตงใจสนบสนนพระสงฆ

บรษทไดนมนตพระภกษสงฆในงานบญอยางตอเนอง หรอไม อยางไร

กลมผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา

๑ ขอใหทานลองยกตวอยางการประยกตใช หลกสาราณยธรรมทละขอเพอใชในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมจากโรงงานโดยสนตวธอสาหกรรม ควรเปนอยางไร ๑.๑ กายกรรม ๑.๒ วจกรรม ๑.๓ มโนกรรม ๑.๔ สาธารณโภค ๑.๕ สลสามญญตา ๑.๖ ทฎสามญญตา

๒ ขอใหทานลองยกตวอยางการประยกตใชหลกอปรหานยธรรมทละขอเพอการสรางการมสวนรวมในการแกปญหาผลกระทบสงแวดลอมจากโรงงานอตสาหกรรมโดยสนตวธ ควรเปนอยางไร ๒.๑ หมนประชมเปนประจา ๒.๒ พรอมเพรยงกนประชม ๒.๓ ปฎบตตามกฏขอบงคบ ๒.๔ เคารพนบถอผใหญ ๒.๕ ไมลแกอานาจความอยาก ๒.๖ รกสนตภาพ ๒.๗ ตงใจสนบสนนคนด

ลงชอผทรงคณวฒ.................................................................

วนท................/................./..............

๒๐๘

๒๐๙

๒๑๐

๒๑๑

๒๑๒

๒๑๓

ภาคผนวก ข. รปภาพประกอบการลงพนทสมภาษณผทเกยวของกบงานวจย

รปภาพประกอบการสมภาษณเจาหนาทภาครฐ สมภาษณ เมอวนท ๒๒ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑

นายวรช รตนวชตสรรค รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม

นายวชชา รตนโสภาภรณ ผอานวยการกองชาง รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม

นางศรรตน สานกด รองปลด องคการบรหารสวนตาบลหนาไม

รกษาการแทน ผอานวยการสาธารณสขและสงแวดลอม

๒๑๔

รปประกอบการสมภาษณชาวบานทไดรบผลกระทบจากปญหาดานสงแวดลอม

สมภาษณเมอวนท ๒๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑

นายประสทธ โพธศร ผใหญบาน หม ๔ ตาบลทาไม

นางบรรจบ เสมขา ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

นายสมคด เนตรทอง ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

๒๑๕

นางประดษ โบวเชยร ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

นางเฉลยว ครนาวา ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

นายสมทรง โบวเชยร ชาวบานหม ๔ ตาบลทาไม

๒๑๖

สมภาษณพนกงานทเกยวของกบกระบวนการผลตของโรงงานเถาแกนอย

สมภาษณเมอวนท ๒๗ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๖๑.

สธาทพย สอนสงวน เจาทธรการ

นางวกานดา สายวงค ผชวยผจดการฝายผลต

นายมงคล ศรสงข เจาหนาทระบบบาบดนาเสย

๒๑๗

นายพรตน กรมรมย ผจดการฝายวศวกรรม

นายสมพร บญมาก ผชวยผจดการฝายผลต

๒๑๘

สธาทพย สอนสงวน เจาทธรการ

นางวชร บญมา ผชวยผจดการฝายผลต

๒๑๙

สมภาษณผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา

สมภาษณเมอวนท ๖ พฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๖๑

รศ.ดร. โกนฏฐ ศรทอง

พระมหาบญเลศ อนทปญโญ, รศ.ดร.

๒๒๐

ภาคผนวก ค. จดหมายขออนญาตสมภาษณประกอบการวจย

สมภาษณชาวบานทไดรบผลกระทบจากการบ าบดน าเสยของโรงงาน

๒๒๑

๒๒๒

๒๒๓

๒๒๔

๒๒๕

๒๒๖

๒๒๗

ภาคผนวก ง จดหมายขออนญาตสมภาษณประกอบการวจย

สมภาษณกลมหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการสงแวดลอม

๒๒๘

๒๒๙

๒๓๐

๒๓๑

ภาคผนวก จ จดหมายขออนญาตสมภาษณประกอบการวจย

สมภาษณพนกงานภายในองคกรของโรงงานเถาแกนอยฯ

๒๓๒

๒๓๓

๒๓๔

๒๓๕

๒๓๖

๒๓๗

๒๓๘

๒๓๙

ภาคผนวก ฉ จดหมายของอนญาตสมภาษณประกอบการวจย

สมภาษณผเชยวชาญดานพระพทธศาสนา

๒๔๐

๒๔๑

๒๔๒

ประวตผวจย

ชอ ฉายา/นามสกล : นายอภชาต กลพงษวาณชย วน เดอน ปเกด : ๘ สงหาคม ๒๕๐๘ ภมล าเนาทเกด : กรงเทพมหานคร การศกษา : วศวกรรมศาสตรบนฑต สาขาวศวกรรมเครองกล

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ วศวกรรมศาสตรมหาบณฑต สาขาการตรวจสอบและกฎหมายวศวกรรมมหาวทยาลยรามคาแหง

ประสบการณการท างาน : : : : : : : : :

เลขานการประจาคณะกรรมาธการการสาธารณสข สภานตบญญตแหงชาต ผประนประนอมประจาศาลแขวงสมทรปราการ กรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน สถานพนจและคมครองเดก และเยาวชนจงหวดสมทรสาคร ทปรกษากตตมศกด ประธานกรรมการตรวจสอบและตดตาม การบรหารงานตารวจ (กต.ตร.) สถานตารวจหวหมาก กรรมการผจดการ บรษท เอสซเค การเคหะ จากด ทปรกษาการกอสราง (Construction Consultant) บรษท เถาแกนอย ฟดแอนดมารเกตตง จากด (มหาชน) ทปรกษาการกอสราง (Construction Consultant) บรษท เอนซพ เทรดดงแอนดซพพลาย จากด ผอานวยการฝายบรหารจดการอสงหารมทรพย บรษท เค.อ. รเทล จากด ผอานวยการฝายวศวกรรมเครองกลและไฟฟา บรษท เค.อ. แลนด จากด

ผลงานทางวชาการ : :

งานวจยเรอง “แนวทางการปรบปรงอาคารและสงอานวยความ สะดวกสาหรบผพการหรอทพพลภาพและคนชรา กรณศกษา กลมอาคารศนยการคาครสตล ดไซน เซนเตอร เฟส ๑” บทความเรอง “อารยสถาปตยและแนวทางการออกแบบอาคารคอมมนตมอลลเพอใหคนพการและผสงอายเขาถงได” ตพมพใน วศวกรรมสาร ปท๖๘ ฉบบท ๕ เดอนกนยายน – ตลาคม ๒๕๕๘, วศวกรรมสถานแหงประเทศ

ปทเขาศกษา : ปการศกษา ๒๕๕๙ ปทส าเรจการศกษา : ปการศกษา ๒๕๖๑ ทอยปจจบน : กรงเทพมหานคร