ค ากราบบงคมทลถวายรายงานของ นายอภชาต ลาวณยประเสรฐ

ผอ านวยการศนยวจยขาวปทมธาน

܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀܀ ขอพระราชทานกราบบงคมทลทราบฝาละอองพระบาท ขาพระพทธเจา นายอภชาต ลาวณยประเสรฐ ผอ านวยการศนยวจยขาวปทมธาน ขอพระราชทานพระราชานญาต ถวายรายงานเกยวกบกจกรรมการสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค ณ แปลงสาธตการผลตเมลดพนธขาวในพนทของโรงเรยนทหารการสตว จงหวดนครนายก ในหวงทผานมาเพอทรงทราบ ดงน

กจกรรมการจดท าแปลงนาสาธตการผลตเมลดพนธขาวแบบเกษตรทดและเหมาะสมส าหรบการบรโภค ไดด าเนนการปลกขาวพนธปทมธาน 1 จ านวน 10 ไร โดยเรมตกกลา ในวนท 3 กมภาพนธ 2557 บนถาดเพาะกลาขาวส าหรบปกด าดวยเครองปกด า เมอขาวอายได 14 วน ในวนท 17 กมภาพนธ 2557 น ากลาขาวทอยบนถาด ไปปกด าดวยรถปกด าแบบนงขบ ทสามารถปกด าไดครงละ 8 แถว อตราการใชกลาขาวจ านวน 45 ถาดตอไร เมอขาวอายได 129 วน ซงเปนระยะสกแกทเหมาะสมจงท าการเกบเกยวโดยใชรถเกยวนวด น าขาวเปลอกสดท เกบเกยว ไดมาอบ และท าความสะอาด เปา คดแยกเมล ดลบ จนถงกระบวนการบรรจกระสอบทศนยวจยขาวปทมธาน ไดผลผลตขาวน าหนก 5,000 กโลกรม ขณะนอยระหวางรอผลการตรวจสอบคณภาพเมลดพนธ ณ หองปฏบตการวทยาการเมลดพนธ

กจกรรมการถายทอดเทคโนโลยการผลตขาว โดยการถายทอดความรใหแกเจาหนาทผรบผดชอบและนกเรยนโรงเรยนทหารการสตวไดด าเนนการโดยศนยวจยขาวปทมธานและศนยวจยขาวปราจนบรรวมมอกนถายทอดองคความรดวยวธ การฝกอบรมเชงปฏบตการแกเจาหนาทผรบผดชอบและนกเรยนโรงเรยนทหารการสตว เกยวกบเรองพนธขาว การปกด า การตรวจตดขาวปน การจดการบรหารศตรขาว วทยาการกอน ขณะและหลงการเกบเกยว ส าหรบการผลตเมลดพนธขาวเพอการบรโภคไปพรอมกบการท าแปลงนาสาธต จ านวน 8 ครง

ขาพระพทธเจา ขอพระราชทานพระราชานญาตจบการถวายรายงานแตเพยงเทาน ดวยเกลาดวยกระหมอม

รายงานผลการด าเนนงาน กจกรรมการสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค

โครงการเกษตรรวมใจ อนเนองมาจากพระราชด าร ในพนทโรงเรยนทหารการสตว กรมการสตวทหารบก อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก

รายงานผลการด าเนนการ โครงการเกษตรรวมใจ อนเนองมาจากพระราชด ารประจ าป งบประมาณ 2557

ในพนทโรงเรยนทหารการสตว กรมการสตวทหารบก อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก ด าเนนการโดย

ศนยวจยขาวปทมธาน และศนยวจยขาวปราจนบร 1. ชอโครงการ โครงการเกษตรรวมใจ อนเนองมาจากพระราชด ารของกระทรวงเกษตรและสหกรณ

2. ชอโครงการยอย แปลงสาธตการผลตเมลดพนธขาวในพนทของโรงเรยนทหารการสตว จงหวด นครนายก

3. ชอกจกรรม การสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค

4. ความเชอมโยงกบยทธศาสตรขาวไทย พ.ศ. 2554 – 2557 ยทธศาสตรท 4 การสรางความเขมแขงใหชาวนาทย งยน โดยม เปาประสงคใหชาวนาสามารถพงพาตนเองในการผลตและมความสามารถบรหารจดการผลผลตทเหมาะสมตอการด ารงชพ

5. หลกการและเหตผล ตามทกองทพบกไดมหนงสอกราบบงคมทลสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ขอพระราชทานวนจฉย เรองแผนงานการใชพนทโรงเรยนทหารการสตว กรมการสตวทหารบกเปนพนทผลตอาหารส าหรบเลยงนกเรยนนายรอยและประชาชนทประสบภยพบตตางๆ ราชเลขานการในพระองคสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ไดน าความกราบบงคมทลทราบละอองพระบาทแลว ทรงเหนชอบแผนงานดงกลาว ส านกราชเลขาธการฯ แจงวาสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร รบไวเปนโครงการพระราชด าร กองทพบกจงไดจดท าโครงการเกษตรรวมใจอนเนองมาจากพระราชด ารเพอสนองแนวทางพระราชด ารของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร กระทรงเกษตรและสหกรณไดประชมหารอแนวทางสนบสนนการด าเนนงาน โครงการเกษตรรวมใจของหนวยงานในสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ เมอวนท 21 มถนายน 2555 และแจงใหสวนราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ สนบสนนการด าเนนโครงการเกษตรรวมใจ อนเนองมาจากพระราชด าร ตามค ากราบบงคมทลของผบญชาการทหารบก ซงจะด าเนนการในพนทของโรงเรยนทหารการสตว กรมการสตวทหารบก ตงอยท ต าบลพรหมมณ อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก (บรเวณใกลเคยงโรงเรยนนายรอยพระจลจอมเกลาฯ) เพอใชพนทของหนวยงานใหเกดประโยชนในการเกษตร เปนแปลงตวอยางและเปนแหลงศกษาเรยนรการปลกขาวแกนกเรยนนายรอย เกษตรกร และผทมความสนใจ ซงในป 2555 มหนวยงานสงกดกระทรวงเกษตรและสหกรณ จ านวน 6 หนวยงาน รวมด าเนนการอย กรมการขาว ไดสนบสนนเมลดพนธ

๒

และใหค าแนะน าการปลกขาวเพอการบรโภค ซงโรงเรยนมพนทด าเนนการประมาณ 100 ไร สามารถท านาไดเตมพนทในฤดนาป สวนในฤดนาปรงสามารถท านาไดเพยง 30 ไร เนองจากพนทไมสม าเสมอและขาดแคลนน าท านา

6. วตถประสงค 6.1 ผลตเมลดพนธขาวเพอสนบสนนโครงการผลตขาวปลอดภย เพอการบรโภคในพนทของโรงเรยนทหารการสตว จงหวดนครนายก

6.2 ใชเปนแปลงนาสาธตเรยนรในดานการผลตพนธขาว ส าหรบนกเรยนนายรอย เกษตรกร และผทมความสนใจทวไป

7. วธการด าเนนงาน 7.1 การจดท าแปลงนาสา ธตการผลตพนธขาวทเหมาะสมส าหรบการบรโภค ไดแก พนธปทมธาน 1 ในพนท 10 ไร โดย วธการปกด าดวยเครองจกรกล เนนการคดเลอกบ ารงพนธขาวใหบรสทธทกขนตอนการผลต มแนวทางการจดการผลตทเปนมตรตอสงแวดลอม 7.2 การถายทอดเทคโนโลยการผลตขาว โดยการถายทอดความรใหกบเจาหนาทผรบผดชอบในการจดท าแปลงนาสาธตการปลกขาว เพอการบรโภคและแปลงผลตเมลดพนธของโรงเรยนทหารการสตวและน าเจาหนาทผเกยวของดงานแปลงขาวปลอดภยและแปลงผลตเมลดพนธของศนยวจยขาวปทมธาน

8. ผลการด าเนนงาน การด าเนนงานการสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค ในโรงเรยนทหารการสตว จงหวดนครนายก ประจ าป งบประมาณ 2557 ไดผลการด าเนนงานแบงเปน 2 กจกรรม ดงน 8.1 กจกรรมการจดท าแปลงนาสาธตการผลตเมลดพนธขาว แบบเกษตร ทดและ เหมาะสมส าหรบการบรโภค ทางศนยวจยขาวปทมธาน ไดด าเนนการท าแปลงนาสาธตการผลตขาวพนธปทมธาน 1 ซงเปนขาวเจาไมไวตอชวงแสง ลกษณะทรงตนขาวเปนทรงกอตง ใบสเขยวมขน กาบใบและปลองสเขยว ใบธงยาว ท ามม 45 องศากบคอรวง รวงอยใตใบธง ลกษณะเมลดขาวเปลอกสฟาง มขนและมหางเลกนอย ผลผลตเฉลย 650 – 774 กโลกรมตอไร คณภาพขาวสก นมเหนยว มกลนหอม เปนพนธขาวทเหมาะส าหรบการบรโภคเปนอยางย ง การปลกขาวพนธดงกลาว เรมตกกลา วนท 3 กมภาพนธ 2557 บนถาดเพาะกลาขาวส าหรบปกด าดวยเครองปกด า เมอขาวอายได 14 วน (17 กมภาพนธ 2557) น ากลาขาวทอยบนถาด ไปปกด าดวยรถปกด าแบบนงขบ ทสามารถปกด าไดครงละ 8 แถว อตราการใชกลาขาวจ านวน 45 ถาดตอไร ปกด าในพนท 10 ไร

การจดการแปลงนาสาธตหลงจากปกด า 5 วน ใสปยสตร 16 – 20 – 0 อตรา 25 กโลกรมตอไร เพอเรงการเจรญเตบโตของตนขาว เมอขาวอาย 25 วนหลงปกด า ใสปยยเรย สตร 46 – 0 – 0 อตรา 7 กโลกรมตอไร ในระยะขาวแตกกอสงสด และพนสารเคม อทโพรล (เคอรบกซ 10% เอสซ ) อตรา 40

๓

มลลลตรตอน า 20 ลตร เพอปองกนก าจดเพลยกระโดดสน าตาลซงเปนแมลงศตรขาวทส าคญในแปลงนา เมอขาวอาย 45 วนหลงปกด า ใสปยยเรย สตร 46 – 0 – 0 อตรา 7 กโลกรมตอไร รวมกบการใชสารเคม 2 – 4 D\propanil อตรา 160 กรมตอไร เพอควบคมวชพช ในระยะขาวเรมออกรวง พนสารเคม ไตรไซคลาโซล (บม 75%WP) อตรา 10 – 16 กรมตอน า 20 ลตร เพอปองกนก าจดโรคไหมคอรวง (ตารางท 1) ขณะเดยวกนท าการปลอยน าแบบเปยกสลบแหง และเมอขาวออกรวงได 15 วน จงท าการไขน าออกจากแปลงนาใหแหง เพอความสะดวกในการเกบเกยวขาว ตารางท 1 การจดการแปลงนาสาธตการผลตเมลดพนธขาวปทมธาน 1 ดวยวธการเกษตรทดและเหมาะสมส าหรบการบรโภค ตงแตเดอนกมภาพนธ – เดอนพฤษภาคม 2557 ณ แปลงนาสาธตโรงเรยนทหาร การสตว จงหวดนครนายก

วน เดอน ป อายขาว (วน) การจดการแปลงนาสาธตขาวพนธปทมธาน 1

3 กมภาพนธ 2557 0 ตกกลาขาวในกระถาง 15 กมภาพนธ 2557 12 เตรยมแปลงนา ดวยการไถดะ ไถแปร คราดแปลงนา กอนปกด า

ขาว 3 วน 17 กมภาพนธ 2557 14 ปกด าดวยรถปกด าแบบนงขบ 22 กมภาพนธ 2557 19 ใสปยสตร 16 – 20 – 0 อตรา 25 กโลกรมตอไร

14 มนาคม 2557 39 ใสปยยเรย สตร 46 – 0 – 0 อตรา 7 กโลกรมตอไร พนสารเคม อทโพรล อตรา 40 มลลลตรตอน า 20 ลตร

3 เมษายน 2557 59 ใสปยยเรย สตร 46 – 0 – 0 อตรา 7 กโลกรมตอไร การใชสารเคม 2 – 4 D\propanil อตรา 160 กรมตอไร

9 พฤษภาคม 2557 95 พนสารเคมไตรไซคลาโซล อตรา 10 – 16 กรมตอน า 20 ลตร

12 มถนายน 2557 129 เกบเกยวผลผลต

ในระยะขาวเรมแตกกอ จนถงระยะขาวออกรวง ไมพบการระบาดของโรคและแมลงศตรขาวแตพบปญหาหนนาเขาท าลายขาว สวนนกเขาท าลายขาวชวงระยะออกรวง จนถงเกบเกยว ทางกรมวชาการเกษตรจงไดน าเทปไลนกขงรอบแปลงนาและในระหวางแปลงขาว เพอชวยไลนก แตไดผลเพยง 3 วนแรก ทท าการตดเทปไลนก ดงแสดงในภาพท 1 หลงจากนนนกเกดการเรยนรวาไมเปนอนตราย จงเขาท าลายรวงขาวอกครง

๔

ภาพท 1 เทปไลนกทน ามาขงรอบแปลงนา เพอชวยไลนกและลดความเสยหายจากสตวศตรขาวในระยะ ขาวออกรวง ถงกอนเกบเกยว ณ แปลงนาสาธตโรงเรยนทหารการสตว จงหวดนครนายก

เมอขาวอายได 129 วน ซงเปนระยะทเหมาะสมส าหรบการเกบเกยวโดยใชรถเกยวนวดขาว น าขาวเปลอกสดทไดมาอบและท าความสะอาด เปา คดแยกเมลดลบ จนถงกระบวนการบรรจ กระสอบทศนยวจยขาวปทมธาน ไดผลผลตขาวน าหนก 5,000 กโลกรม ขณะนอยระหวางรอผลการตรวจสอบคณภาพเมลดพนธ ณ หองปฏบตการวทยาการเมลดพนธ 8.2 กจกรรมการถายทอดเทคโนโลยการผลตขาว โดยการถายทอดความรใหแกเจาหนาทผรบผดชอบและนกเรยนโรงเรยนทหารการสตว อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก ศนยวจยขาวปทมธานและศนยวจยขาวปราจนบร รวมมอกนถายทอดองคความรดวยวธ การฝกอบรมเชงปฏบตการแกเจาหนาทผรบผดชอบและนกเรยนโรงเรยนทหาร การสตว เกยวกบเรองพนธขาว การปกด า การตรวจตดขาวปน การจดการบรหารศตรขาว วทยาการ กอน ขณะและหลงการเกบเกยวส าหรบการผลตเมลดพนธขาวเพอการบรโภคไปพรอมกบการท าแปลงนาสาธต ดงน การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 1 เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 เรอง พนธขาว วธการปลก ดวยเครองปกด า การดแลรกษาแปลงผลตเมลดพนธขาว การผลตเมลดพนธขาว การตรวจและก าจดตนขาวปน แกเจาหนาทผรบ ผดชอบฯ จ านวน 10 นาย โดย นางสาวณฐธภา เสนานนทสกล นกวชาการเกษตรช านาญการ ศนยวจยขาวปราจนบร ดงภาพท 2

ภาพท 2 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 1 เมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 เรองการผลตเมลดพนธขาว

๕

การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 2 เมอวนท 18 กมภาพนธ 2557 เรอง วธการใชเครองปกด า ส าหรบปลกขาวในแปลงนา แก เจาหนาทผรบผดชอบ ฯ จ านวน 12 นาย โดย นายชวลต หาญด เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน ศนยวจยขาวปทมธาน ดงภาพท 3

ภาพท 3 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 2 เมอวนท 18 กมภาพนธ 2557เรองวธการใชเครองปกด า ส าหรบปลกขาวในแปลงนา

การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 3 เมอวนท 5 มนาคม 2557 เรอง การบรหารจดการแมลงศตรขาว แกเจาหนาทผรบผดชอบฯ จ านวน 20 นาย โดย นางวรรณพรรณ จนลาภา นกวชาการเกษตรช านาญการพเศษ ศนยวจยขาวปราจนบร ดงภาพท 4

ภาพท 4 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 3 เมอวนท 5 มนาคม 2557 เรองการบรหารจดการแมลงศตรขาว

๖

การฝกอบรมเชงปฏบตการ ครงท 4 เมอวนท 21 มนาคม 2557 เรองการตรวจและก าจดตนขาวปน แกเจาหนาทผรบผดชอบฯ จ านวน 7 นาย โดย นายอดลย อนทรประเสรฐ เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน ศนยวจยขาวปราจนบร ดงภาพท 5

ภาพท 5 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 4 เมอวนท 21 มนาคม 2557 เรองการตรวจและก าจดตนขาวปน การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 5 เมอวนท 3 เมษายน 2557 เรอง การบรหารจดการโรคขาว แกเจาหนาทผรบผดชอบ ฯ จ านวน 24 นาย โดย นางวรรณพรรณ จนลาภา นกวชาการเกษตรช านาญการพเศษ ศนยวจยขาวปราจนบร ดงภาพท 6

ภาพท 6 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 5 เมอวนท 3 เมษายน 2557 เรองการบรหารจดการโรคขาว

๗

การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 6 เมอวนท 4 พฤษภาคม 2557 เรองวทยาการกอน ขณะและหลงการเกบเกยว แกเจาหนาทผรบผดชอบฯ จ านวน 24 นาย โดย นางสาวณฐธภา เสนานนทสกล นกวชาการเกษตรช านาญการ ศนยวจยขาวปราจนบร ดงภาพท 7

ภาพท 7 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 6 เมอวนท 4 พฤษภาคม 2557 เรองวทยาการกอนและ หลงการเกบเกยว การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 7 เมอวนท 2 มถนายน 2557 เรอง การปฏบตหลงการเกบเกยว แกเจาหนาทผรบผดชอบฯ จ านวน 10 นาย โดย นายชวลต หาญด เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน ศนยวจยขาวปทมธาน

ภาพท 8 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 7 เมอวนท 2 มถนายน 2557 เรองการปฏบตหลงการเกบเกยว

๘

การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 8 เมอวนท 12 มถนายน 2557 เรองการใชรถเกยวนวดขาว และอายขาวทเหมาะสมตอการเกบเกยวของขาวพนธปทมธาน 1 และสาธตการเกยวขาวแกเจาหนาทผรบผดชอบ ฯ จ านวน 10 นาย โดย นายชวลต หาญด เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน ศนยวจยขาวปทมธาน (ดงภาพท 8)

ภาพท 9 การฝกอบรมเชงปฏบตการครงท 8 เมอวนท 12 มถนายน 2557 เรองการเกยวขาวและการใช รถเกยวนวดขาว 9. สรปผลการด าเนนการ การสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค ใน โครงการเกษตรรวมใจ อนเนองมาจากพระราชด ารของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ในพนทโรงเรยนทหารการสตว จงหวดนครนายก ประจ าป งบประมาณ 2557 ไดด าเนนงาน ตงแตเดอนกมภาพนธ - มถนายน 2557 โดยด าเนนการแบงเปน 2 กจกรรม ไดแก กจกรรมการจดท าแปลงนาสาธตการผลตเมลดพนธขาว ปทมธาน 1 แบบเกษตรทด และเหมาะสมส าหรบการบรโภค ในพนทแปลงนาสาธต จ านวน 10 ไร ท าการเกบเกยว เมอวนท 12 มถนายน 2557 ไดผลผลตขาว 500 กโลกรมตอไร จ านวนรวมทงสน 5,000 กโลกรม ขณะนอยระหวางรอผลวเคราะหคณภาพเมลดพนธ สวนกจกรรมการถายทอดเทคโนโลยการผลตขาว โดยการฝกอบรมเชงปฏบ ตการผลตขาวแบบครบวงจร จ านวน 8 ครง ใหแกเจาหนาทผรบผดชอบ และนกเรยนโรงเรยนทหาร การสตว อ าเภอเมอง จงหวดนครนายก โดยทง 2 กจกรรม ไดด าเนนการบรณาการไปพรอมกนภายใตการด าเนนงานของศนยวจยขาวปทมธาน และศนยวจยขาวปราจนบร สงกดส านกวจยและพฒนาขาว กรมการขาวเปนทเรยบรอยแลว

๙

ประมวลภาพกจกรรม

แปลงนาสาธตการสงเสรมการผลตขาวปลอดภยเพอการบรโภค

๑๐

ภาพท 10 กลาขาว อาย 3 วน บนถาดตกกลาส าหรบใชกบรถปกด าแบบนงขบ หลงจากการท าการตกกลา ขาวเมอวนท 3 กมภาพนธ 2557 ในพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก

ภาพท 11 เมอกลาขาวอาย 3 วน น ากลาขาวทงอกเจรญเตบ มาวางบนพนทปรบระดบใหเรยบเสมอกน เพอใหกลาขาวเจรญเตบโต กอนน าไปปกด าในพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก

๑๑

ภาพท 12 ลกษณะของกลาขาวทอาย 10 วน เมอวนท 13 กมภาพนธ 2557 กอนน าไปปกด าน าในแปลงนา สาธตพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก

ภาพท 13 การเตรยมแปลงนาส าหรบการปลกดวยวธปกด าดวยการไถดะ ไถแปร คราดแปลงนา กอนปกด า ขาว 3 วน เมอวนท 15 กมภาพนธ 2557 ในแปลงนาสาธตพนทโรงทหารการสตว จงหวด นครนายก

๑๒

ภาพท 14 การปกด ากลาขาวดวยรถปกด าแบบนงขบ จ านวน 8 แถว เมอวนท 17 กมภาพนธ 2557 ในแปลง นาสาธตจ านวน 10 ไร พนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก

ภาพท 15 การใสปยสตร 16 – 20 – 0 อตรา 25 กโลกรมตอไร หลงจากปกด าขาวผานไป 5 วน เมอวนท 22 กมภาพนธ 2557 ในพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก

๑๓

ภาพท 16 เมอขาวอายได 101 วน ในระยะออกรวง ใชเทปไลนก ขงรอบแปลงนา เพอปองกนนกกนรวง ขาวแปลงนาสาธตในพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก แตพบวาสามารถปองกนนกได เพยง 3 วน พรอมการตรวจตดขาวปนในแปลงนา

ภาพท 17 ขาวพนธปทมธาน 1 ทมปญหาจากนกรมท าลายจนท าใหรวงขาวมเมลดนอยมาก สงผลใหขาว ในแปลงนาสาธตพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายก เกดการสญเสยผลผลตในชวงเกบ เกยวตามมา

๑๔

ภาพท 18 การเกยวขาวขาวพนธปทมธาน 1 ดวยรถเกยวนวดขาว พรอมกบการฝกอบรมเชงปฏบตการใหแก เจาหนาทผรบผดชอบในโครงการฯ เกยวกบการใชรถเกยวนวดขาว เมอวนท 12 มถนายน 2557 ในแปลงนาสาธตพนทโรงทหารการสตว จงหวดนครนายกกอนน าไปอบ และบรรจกระสอบท ศนยวจยขาวปทมธาน ไดผลผลตทงหมด 5,000 กโลกรม

๑๕

คณะทปรกษา นายชาญพทยา ฉมพาล อธบดกรมการขาว

นางปารชาต ศรวพฒน รองอธบดกรมการขาว นายไพฑรย อไรรงค รองอธบดกรมการขาว นายสวฒน เจยระคงมน ผอ านวยการส านกวจยและพฒนาขาว

คณะผจดท า นายอภชาต ลาวณยประเสรฐ ผอ านวยการศนยวจยขาวปทมธาน นายปญญา รมเยน ผอ านวยการศนยวจยขาวปราจนบร

นางวรรณพรรณ จนลาภา นกวชาการเกษตรช านาญการพเศษ นายพระ ดงสงเนน นกวชาการเกษตรช านาญการ นางสาวณฐธภา เสนานนทสกล นกวชาการเกษตรช านาญการ นางเฉลมขวญ ฉมวย นกวชาการเกษตรปฏบตการ นายชวลต หาญด เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน

นายอดลย อนทรประเสรฐ เจาพนกงานการเกษตรช านาญงาน

คณะท างาน

แผนผงการด าเนนการ

เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ

ความรเรองขาวและพนธขาว

08/07/57

1

ชอไทย : ขาว

ชอสามญ : Rice

ชอวทยาศาสตร : Oryza sativa L.

ชอวงศ : POACEAE

ความรเรองขาว

ลกษณะ indica japonica javanica1. ใบ ใบกวาง สเขยวออน ใบแคบ สเขยวเขม ใบกวาง แขง สเขยวออน

2. เมลด เรยว แบน สน ปอม กวางหนา

3. การแตกกอ แตกกอมาก แตกกอปานกลาง แตกกอนอย

4. ทรงตน สง เตย สง

5. การมหาง มกไมมหาง ไมมหางถงหางยาว ไมมหางถงหางยาว

6. ขนบนเปลอกเมลด ขนสน มจ านวนนอย ขนสน มจ านวนมาก ขนยาว

Subspecies

ลกษณะ indica japonica javanica7. การรวงของเมลด รวงงาย รวงยาก รวงยาก

8. แหลงปลก ศรลงกา, จนทางใต และตอนกลาง, ชวา, ปากสถาน, ฟลปปนส, ไตหวน และประเทศในเขตรอนอนๆ

ทางภาคเหนอ และภาคตะวนออกของจน ญปน และเกาหล

อนโดนเซย

Subspecies

ภายในดอกประกอบดวย 3 สวน คอ• Stamen 6 อน anther แบงเปน 2 lobe ตดอยบนสวนปลายของ filament

• Pistill ประกอบดวย ovary ทม 1 ovule style สน Stigma แยกออกเปน 2 แฉก มรปคลายขนนก(plumose stigma)

ลกษณะภายในดอกขาว

ชนดของแปงหรอลกษณะการบรโภค

สภาพพนทปลก

การตอบสนองตอชวงแสง

08/07/57

2

ชนดของแปงหรอลกษณะการบรโภค

amylopectin 60-90% และamylose 10-30%

amylopectin 95 %

สภาพพนทปลก

ขาวนาสวน

ขาวน าลก ขาวขนน า

นาชลประทาน

นาน าฝนขาวไร

ขาวไร

นาชลประทาน

กเมองหลวง, ขาวโปงไคร, เจาฮอ, ซวแมจนดอกพระยอม, น าร และ อาร 258 เปนตน

กข29, กข31, กข41, กข43 และ กข49 เปนตน

นาน าฝน

ขาวน าลก ขนน า

กข35, กข31, กข41, กข43 และ กข49 เปนตน

กข45, อยธยา 1, ปราจนบร 1, ปราจนบร 2พลายงามปราจนบร, เลบมอนาง 111และขาวบานนา432 เปนตน

การตอบสนองตอชวงแสง

• ขาวไวตอชวงแสง

• ขาวไมไวตอชวงแสง

ตกกลา ปกด า เกดชอดอก ออกดอก เกบเกยว

ระยะขาวกลา ระยะแตกกอ ระยะตงทอง ระยะสรางเมลด

20-30 วน 45-60 วน 30 วน 30 วน

ระบายน าออกกอนเกบเกยว10-15 วน

ระยะการเจรญเตบโต

ใสปยครงท 116-20-0 = 30-35 กก./ไร

ใสปยครงท 246-0-0 = 20 กก./ไร

08/07/57

3

พนธขาว

พนธขาว

เปนปจจยทความส าคญอนดบแรกในการเพมประสทธภาพการผลตขาว

• ใหผลผลตสงและมคณภาพตรงกบความตองการของตลาด

• มความตานทานตอโรคและแมลง

• มความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมในแตละทองถน

• การลดคาใชจายในการผลตหรอเปนการลดตนทนการอยางด

ขาวพนธดมาจากไหน

1. จากในประเทศ เชน ขาวพนธขาวดอกมะล 105 เหลองประทว 123 พลายงามปราจนบร

2. จากตางประเทศ เชน ขาวพนธ IR8 จากประเทศฟลปปนส

3. จากการผสมพนธ เชน ขาวพนธ กข ตางๆ เชน กข31 กข41 กข49

และ กขผ1 เปนตน

4. จากการเปลยนแปลงพนธ โดยการใชรงสหรอสารเคม ซงท าใหเกดลกษณะใหมๆ

ขนในขาวพนธนน เชน อายเกบเกยวสนลง ตนเตยลง และกลายจากขาวเจาเปน

ขาวเหนยว

ขนตอนการด าเนนงาน

รวบรวมพนธ

ผสมพนธ

เปลยนแปลงกรรมพนธ

คดเลอกสายพนธ

คดเลอกสายพนธ(4-5 ป)

คดเลอกสายพนธ(4-5 ป)

ศกษาพนธ- ขนตน- ขนสง

ประเมนผลผลต- ภายในสถาน (1-2 ป)- ระหวางสถาน (3-4 ป)- ในนาราษฎร (3 ป)

ประเมนลกษณะอนๆ- ความตานทานตอโรคและแมลง- คณภาพเมลด- การตอบสนองตอปย- การพกตวของเมลด

เสนอรบรองพนธ ไดจากการผสมพนธระหวางสายพนธขาว BKNA6-18-3-2 (พนธแม) กบสายพนธ PTT8506-86-3-2-1 ท

ศนยวจยขาวปทมธาน เมอฤดนาปรง ป พ.ศ. 2533

กรมวชาการเกษตรพจารณาใหเปนพนธรบรองโดยใชชอ พนธปทมธาน 1 ในป พ.ศ. 2543

พนธขาว ปทมธาน 1

ปทมธาน 1

BKNA6-18-3-2 / PTT85061-86-3-2-1

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาหอมไมไวตอชวงแสง อายประมาณ 120 วน

ความสงประมาณ 104 - 113ซม. ทรงกอตง ตนแขง ใบธงตง

คอรวงยาว รวงอยใตใบธง รวงยาว 29.9 เซนตเมตร

ทองไขนอย รปรางเรยวเยาว

ผลผลตเฉลย 650-774 กก./ไร

ขาวสกนมเหนยว และมกลนหอม

ขอควรระวง คอนขางไมตานทานเพลยจกจนสเขยว โรคใบสสม และโรคใบหงก ไมควรใชปยในอตราสง เพราะท าใหตนขาวลม และผลผลตลดลง ไมทนตออากาศหนาวจดในชวงตงทอง เพราะรวงจะโผลจากกาบ

ใบไมสด และผลผลตเสยหาย จงไมควรปลกขาวในเดอนพฤศจกายน

ไมเหมาะกบอากาศรอนจดในชวงออกดอก เพราะจะท าใหเมลดเปนทองไข คณภาพการสต ามาก จงไมควรปลกขาวในเดอนมกราคม

พนธขาวนาชลประทาน พนธขาวนาชลประทาน

กข29(ชยนาท 80)

สพรรณบร60 / IR29692-99-3-2-1 // IR11418-19-2-3

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาไมไวตอชวงแสง

อาย 103 วน ในฤดนาป และ 99 วน ในฤดนาปรง

กอตง สงประมาณ 104 เซนตเมตร ใบเขยวเขม ใบธงตงตรง

รวงแนนปานกลาง คอรวงยาว ตนแขงไมลมงาย

คณภาพทางเคมเปนขาวอมโลสสง (26.9 – 29.4 %)

ขาวสกรวน แปงสขาวนวล ไมหอม

ผลผลตสง ใหผลผลตเฉลย 876 กโลกรมตอไร

ความตานทานโรคและแมลง คอนขางตานทานเพลยกระโดดสน าตาลในภาคเหนอตอนลาง

และโรคขอบใบแหง

ขอควรระวง ออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาล ในเขตจงหวดนครปฐม ปทมธาน

ราชบร และฉะเชงเทรา

08/07/57

4

พนธขาวนาชลประทาน

กข31

SPR85163-5-1-1-2 / IR54017-131-1-3-2

ลกษณะประจ าพนธ เปนขาวเจาไมไวตอชวงแสง อาย 111 วน ทรงกอตง ตนแขงไมลมงาย ใบธงตง คอรวงยาว รวงยาว 29.9 เซนตเมตร ทองไขนอย รปรางเรยว คณภาพทางเคมเปนขาวปรมาณอมโลสสง (27.3 – 29.8 %) ผลผลตเฉลย 745 กโลกรมตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง ตานทานตอเพลยกระโดดหลงขาว

คอนขางตานทานตอเพลยกระโดดสน าตาล โรคขอบใบแหง โรคใบจดสน าตาล และโรคเมลดดาง

ขอควรระวง ออนแอตอโรคไหม โรคใบหงก และโรคใบสสม

พนธขาวนาชลประทาน

กข41

CNT85059-27-1-3-2 / สพรรณบร60 // RP217-635-8

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาไมไวตอชวงแสง

อายเกยวประมาณ 125-130 วน

ทรงกอตง ล าตนแขงมาก กาบใบและใบมสเขยว

ปรมาณอมโลสต า (27.15%) คณภาพขาวสกนม

คณภาพการสดมาก สเปนขาวขาว 100 เปอรเซนต

ผลผลต 894 กดลกรมตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง คอนขางตานทานเพลยกระโดดสน าตาล

คอนขางตานทานตอโรคไหม

ขอควรระวง ออนแอตอโรคขอบใบแหง

ออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาลในจงหวดนครปฐมและจงหวดปทมธาน

พนธขาวนาชลประทาน

กข43

ขาวเจาหอมสพรรณบร / สพรรณบร1

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาไมไวตอชวงแสง อายเกบเกยวสน ประมาณ 95 วน

ทรงกอตง ตนคอนขางแขง ใบสเขยวจาง ใบธงเอนปานกลาง

ทองไขนอย

ปรมาณอมโลสต า (18.82 %)

ขาวสกนมเหนยว มกลนหอมออน

ผลผลต-ประมาณ 561 กโลกรมตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง คอนขางตานทานตอโรคไหมและเพลยกระโดดสน าตาล

ขอควรระวง เนองจากเปนขาวอายการเกบเกยวสน ไมควรปลกรวมกบขาวทม

อายตางกนมากอาจจะเสยหายจากการท าลายของนกและหนได

ขาวพนธนมล าตนเลกการใสปยอตราสงอาจท าใหขาวลมได

ขาวพนธนออนแอตอโรคไหมทจงหวดพษณโลก

พนธขาวนาชลประทาน

กข47

สพรรณบร 1 / IR64 // CNT86074-25-9-1

ลกษณะประจ าพนธ ขาวไมไวตอชวงแสง อายประมาณ 104-107 วน

ล าตนแขงมาก ใบสเขยว มมใบธงกวางปานกลาง

ขาวเจาเมลดยาวเรยว ทองไขนอย

คณภาพการสดถงดมาก สามารถสเปนขาวสาร 100 เปอรเซนต

ปรมาณอมโลส 26.81%

ผลผลต ประมาณ 793 กโลกรมตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง คอนขางตานทานเพลยกระโดดสน าตาล

ขอควรระวง คอนขางออนแอตอเชอสาเหตโรคไหมในภาคกลาง

ไมทนอากาศเยนจงไมควรปลกในชวงปลายเดอนกนยายนถงตนเดอนพฤศจกายน

พนธขาวนาชลประทาน

กข49

PSL00508-3-1-1-4/IR66738-118-1-2//IR68544-29-2-1-3-1-2

ลกษณะประจ าพนธ เปนขาวไมไวตอชวงแสง อาย 102-107 วน

ล าตนมความแขงแรงมาก

เมลดยาวเรยว ทองไขนอย

ขาวมความนม สามารถน าไปท าขาวนงสงออกแทนพนธชยนาท 1

ใหผลผลตสงโดยมศกยภาพการใหผลผลตสงถง 939 กก.ตอไร หรอผลผลตเฉลยอยท 733 กก.ตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง ตานทานตอเพลยกระโดดสน าตาล

ขอควรระวง ไมเหมาะทจะปลกตอเนอง หรอปลกมากกวา 2 ครง/ป

ควรเปลยนพนธขาว เมอปลกขาวพนธเดมไดประมาณ 3 ฤด เพอไมใหเพลยกระโดดสน าตาลปรบตวได

พนธขาวนาชลประทาน

กข53

PRE92039-3-1-2-1 / SPTLR82022-PRE-26-32-GM-6

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาไมไวตอชวงแสง อายประมาณ133วน

กอตง ตนคอนขางแขง แผนใบและกาบใบสเขยว ใบและปลายใบตงตรง

ลกษณะรวงแนนปานกลาง การแตกระแงปานกลาง คอรวงยาว

ปรมาณอมโลสต า อณหภมแปงสกต า

ความคงตวแปงสกออน เนอสมผสนม และคอนขางเหนยว

ผลผลตสงมศกยภาพผลผลตสงถง 999 กโลกรมตอไร เฉลย 725 กโลกรมตอไร

ความตานทานตอโรคและแมลง คอนขางตานทานถงตานทานมากตอแมลงบว

ในเขตภาคเหนอตอนบน

08/07/57

5

พนธขาวนาน าฝน

ขาวดอกมะล105

ขอควรระวง ไมตานทานโรค ขอบใบแหง โรคไหม โรคใบสสม

และโรคใบหงก ไมตานทานเพลยกระโดดสน าตาล เพลยจกจนสเขยว

และหนอนกอ

ลกษณะประจ าพนธ เปนขาวเจาหอมนาสวน ไวตอชวงแสง

ทรงกอตง ล าตนสเขยวจาง ใบสเขยวยาวคอนขางแคบ

ใบธงท ามมกวางกบคอรวง รวงยาวปานกลาง

คณภาพขาวสก ออนนม มกลนหอม

อายเกบเกยว ประมาณ 25 พฤศจกายน

ผลผลต ประมาณ 363 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน ทนแลงไดดพอสมควร

ทนตอสภาพดนเปรยว และดนเคม

มคณภาพการขดสด ไดเมลดขาวสารใสและแกรง เรยวยาว

คณภาพการหงตมด มกลนหอม และออนนม

พนธขาวนาน าฝน

เหลองประทว123ลกษณะประจ าพนธ ขาวไวตอชวงแสงอายเกบเกยว ประมาณ 19 ธนวาคม

ล าตนและใบสเขยว ใบกวางและยาว คอรวงยาว

ปรมาณอมโลส 29-32 %

คณภาพขาวสก รวน แขง

ผลผลตประมาณ 414 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน คณภาพการส ไดขาวสารแกรง เลอมมน

ปลกในดนเปรยวไดด ใหผลผลตปานกลาง

คอนขางตานทานโรคขอบใบแหงและโรคใบหงก

ขอควรระวง ไมตานทานโรคไหม โรคใบสสม และโรคเขยวเตย

พนธขาวนาน าฝน

กข35

IR5201-65-1-2 / ปนแกวเบา 27//เจาเหลอง 11

ลกษณะประจ าพนธ เปนขาวเจาไวตอชวงแสง อายเกบเกยว ปลายเดอน พ.ย. ถงตนเดอน ธ.ค. ทรงกอตง ตนแขงมาก ใบสเขยว ใบธงตงตรง รวงแนนปานกลาง คอรวงยาว เปนทองไขนอย ปรมาณอมโลสสง (26.1-29.3%) ขาวสกแขง ผลผลต เฉลย 650 กโลกรม/ไร เจรญเตบโตและใหผลผลตดในดนเปรยว เฉลย 600

กโลกรม/ไร

ความตานทานตอโรคและแมลง คอนขางตานทานตอโรคขอบใบแหงและเพลยกระโดด

หลงขาว

ขอควรระวง คอนขางออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาล

กข51

พนธขาวดอกมะล 105 / IR49830-7-1-2-2

ลกษณะประจ าพนธ เปนขาวเจาไวตอชวงแสง

การหงรบประทานใกลเคยงกบขาวขาวดอกมะล 105

ผลผลตในสภาวะน าทวมฉบพลบสงกวาพนธขาวขาวดอกมะล105 โดยใหผลผลตเฉลยสงสด 736 กก./ไร

ลกษณะเดน สามารถทนน าทวมฉบพลนในระยะเจรญเตบโตทาล าตนได

12 วน

พนธขาวนาน าฝน

พนธขาวนาน าฝน

กข55

กข23 / เลบนกปตตาน // ชยนาท 1

ลกษณะประจ าพนธ ขาวไมไวตอชวงแสง ผลผลตสงเฉลย 531 กก./ไร

ลกษณะเดน มความตานทานตอโรคไหมและโรคขอบใบแหง เหมาะส าหรบบรโภคในทองถนภาคใต และปลกใน

เขตนาชลประทานพนทลมน าปากพนงและลมน าทะเลสาบสงขลา ไ ดแก จงหวดนครศรธรรมราช พทลง และสงขลา

ขอควรระวง ควรหลกเลยงปลกในพนททมการระบาดของเ พลยก

ระโดดสน าตาล

พนธขาวน าลก

กข45

PCRBR83012–267-5/ขาวดอกมะล 105

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาน าลกไวตอชวงแสง

ออกดอกประมาณวนท 25 ตลาคม ถง 2 พฤศจกายน

ปลกในพนททมระดบน าไมเกน 100 เซนตเมตร มความสามารถยดปลองไดดทระดบน า 90 เซนตเมตร

ล าตนสงประมาณ 170 เซนตเมตร

ผลผลต ประมาณ 520 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน เปนขาวเจาน าลกทมผลผลตสง

สามารถปลกไดทงในนาน าตนและน าลกไมเกน 100 เซนตเมตร

เมลดยาวเรยว คณภาพการสดมาก มทองไขนอย คณภาพหงตมรบประทานด ขาวสกนมเหนยว และมกลนหอม

ขอควรระวง ออนแอมากตอโรคไหม และเพลยกระโดดสน าตาล

08/07/57

6

พนธขาวน าลก

อยธยา1

อตะเภา / ขาวดอกมะล 105

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาน าลกไวตอชวงแสง

ออกดอกประมาณวนท 6-10 พฤศจกายน

เมอปลกในสภาพน าตน (25 ซม.) ล าตนสงประมาณ 145 ซม. แตสามารถยดปลองไดเมอปลก ในสภาพน าลก (100 ซม.) ล าตนสงประมาณ 223 ซม.

มทองไขนอยถงปานกลาง

ปรมาณอมโลส (28.40%) ขาวสกรวนคอนขางแขง

ลกษณะเดน มศกยภาพในการใหผลผลตสง 842 กก./ไร คอนขางทนทานตอดนเปรยว

สามารถแปรรปเปนผลตภณฑเสนไดด เชน เสนหม เสนกวยเตยว และเสนขนมจน

ขอควรระวง ไมตานทานตอโรคไหม โรคขอบใบแหง

พนธขาวน าลก

ปราจนบร 2

BKNFR80086 / HTAFR80038

ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาไวตอชวงแสง อายเกบเกยว 18 – 25 ธนวาคม ทรงกอตง ใบธงยาวปานกลาง คอนขางตงตรง ใบธงอยเหนอรวง คอรวงสน ใบสเขยว ใบแกชาปานกลาง เมลดรวงปานกลาง คณภาพขาวสก รวน แขง ผลผลต ประมาณ 846 กโลกรมตอไร ในสภาพน าตน 25 ซม.

และ 590 กโลกรมตอไร ในสภาพน าลก 100 ซม.

ลกษณะเดน เปนขาวน าลกทมทรงตนแบบใหม ตนเตย ฟางแขงไมลมงาย

ในสภาพนาทมระดบน าปกต มความสามารถในการยดปลองและทนน าทวมไดปานกลาง

ในชวงขาวอาย 30 – 40 วน เหมาะส าหรบปลกในนาน าลกในภาคกลางและภาคตะวนออก

คอนขางทนทานตอดนเปรยว ตานทานโรคไหมและคอนขางตานทานโรคขอบใบแหง สามารถแปรรปเปนผลตภณฑเสนไดด เชน เสนหม ขนมจน

กวยเตยว

ขอควรระวง ไมตานทานโรคใบสสม

ไมตานทานเพลยจกจนสเขยวและเพลยกระโดดสน าตาล

พนธขาวขนน า

พลายงามปราจนบรลกษณะประจ าพนธ เปนขาวขนน าพนธพนเมอง สงประมาณ 240 เซนตเมตร

(ขนอยกบระดบน า) ไวตอชวงแสง อายเกบเกยว ประมาณ 25 ธนวาคม ใบสเขยว ใบธงคอนขางตงตรง คอรวงยาว ระแงถ การชรวงด ทองไขปานกลาง คณภาพขาวสก รวน แขง ผลผลตประมาณ 380 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน ขนน าไดด ในระดบน าลกตงแต 1-5 เมตร

และทวมขงนานกวา 1 เดอน ทนแลงไดด ตานทานตอโรคไหม ในระยะกลาด แปรรปเปนเสนกวยเตยว คณภาพด มความนมเหนยว

ขอควรระวง ไมตานทานตอโรคใบหงก โรคใบสสม ไมตานทานเพลยกระโดดสน าตาล และเพลยจกจนสเขยว

พนธขาวขนน า

ขาวบานนา432ลกษณะประจ าพนธ ขาวเจาขนน าไวตอชวงแสง ออกดอกประมาณวนท 10 ถง 14 พฤศจกายน ล าตนสงประมาณ 218 เซนตเมตร (ขนอยกบระดบน า) ทรงกอแบะ ตนแขงปานกลาง มใบ กาบใบและปลองสเขยว

ใบธงเปนแนวนอน คณภาพการสด ทองไขมาก มปรมาณอมโลสสง (28.9%) ขาวสกไมหอม สขาวนวล มความเลอมมน ผลผลตเฉลย 449 กโลกรมตอไร

ลกษณะเดน สามารถขนน าและปลกไดดในนาน าลกทมระดบน ามากกวา

100 เซนตเมตร เหมาะส าหรบแปรรปเปนผลตภณฑเสน ไดแก เสนหมและเสน

ขนมจน

ขอควรระวง ออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาลและโรคขอบใบแหง

ในสภาพเรอนทดลอง

กขผ1

IR79156A / IR79156B // JN29-PTT-43-1-5-5-1-3-1R

ลกษณะประจ าพนธ ไมไวตอชวงแสง

อายเกบเกยวประมาณ 115 วน

ตานทานตอโรคไหมในบางพนท คอนขางตานทานตอเพลยกระโดดหลงขาว แตออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาล และโรคขอบใบแหง

ขาวสวย รวน ไมเกาะตด

ผลผลต ประมาณ 1006 กโลกรมตอไร

ขอควรระวง ออนแอตอเพลยกระโดดสน าตาล และโรคขอบใบแหง

คอนขางออนแอตอโรคไหมในเขตพษณโลก

พนธขาวลกผสม พนธขาวลกผสม

กขผ 3

IR79156A / IR79156B // JN29-PTT11-1-B-12-5-5-1R

ลกษณะประจ าพนธ ขาวไมไวตอแสง ผลผลตสง เหมาะส าหรบพนทนาชลประทานเขตภาคกลาง

ลกษณะเดน ผลผลตสง (ศกยภาพสงสด 1415 กโลกรมตอไร)

ปลกในภาคกลาง 1046 กโลกรมตอไร ปลกในภาคเหนอ 1153 กโลกรมตอไร

ผลตเมลดพนธงาย ตานทานตอโรคไหมและเพลยกระโดดหลงขาว

ขอควรระวง ไมตานทานตอเพลยกระโดดสน าตาลและโรคขอบใบแหง

08/07/57

7

ขอบคณคะ

น.ส. รนฤด แกวชนชย นายพระ ดงสงเนน นางอดมพรรณ พรหมนารทศนยวจยขาวปราจนบร

การผลตเมลดพนธขาว

1

กระจายเมลดพนธคณภาพดสเกษตรกร

เมลดพนธ จดท าแปลง

ควบคมคณภาพ

เมลดพนธ

เกบรกษาเพอรอการกระจายเมลดพนธ

ปรบปรงสภาพเมลดพนธ

จดท าแปลงขยายเมลดพนธ

แผนการผลตเมลดพนธขาว

หลกเลยงการปลกขาวตางจากพนธเดมเพอลดปญหาขาวปนจากขาวเรอ

การปลกขาวเพอการขยายพนธ

ก าจดขาวเรอกอนเปลยนพนธใหม

หามปลกขาวพนธทออนแอตออากาศหนาวเยนในชวงกนยายน-พฤศจกายน

หลกเลยงการปลกขาวในเดอนทระยะเกบเกยวตรงกบชวงฝนตกชก

การคดเลอกพนทท าแปลงขยายพนธขาว

ดนมความอดมสมบรณ

มแหลงน าใชพอเพยง

และควบคมระดบน าได

ประวตแปลงด

คมนาคมสะดวก

พนทเรยบสม าเสมอ

มลกษณะตรงตามพนธ

ใหผลผลตสง

ตานทานโรค แมลง

เหมาะกบพนท

เปนพนธทตลาดตองการ

การคดเลอกพนธขาวเมลดพนธท ใชในการจดท าแปลงพนธขาว:

มคณภาพไดมาตรฐาน

จากแหลงทเชอถอได เชน ศนยเมลดพนธขาว ศนยวจยขาว มหาวทยาลย เปนตน

ถงทบรรจเมลดพนธตองไมฉกขาดและสกปรก

มความงอกไมต ากวา 80%

ตรงตามพนธหรอเปนเมลดพนธสทธไมต ากวา 98%

มเมลดพนธอน ๆ ปนไมเกน 20 เมลดตอตวอยางขาว 500 กรม

มความชนไมเกน 14%

มส งเจอปนไมเกน 2%

เมลดสะอาด ปราศจากแมลงและโรค

มขาวแดงไมเกน 10 เมลดตอตวอยางขาว 500 กรม

2

ตรงตามพนธ

สามารถใหผลผลต

สงกวาเมลดพนธทวไป10-20%

ความงอกและความแขงแรงสง

เจรญเตบโตเรวและสม าเสมอ

ทนทานตอสภาพแวดลอมดกวาเมลดพนธทวไป

ประหยดตนทน

คาเมลดพนธตอไร เพราะใชอตราต ากวา เมลดพนธทวไป

ประโยชนของเมลดพนธขาวคณภาพด

เมลดพนธคด : คณภาพชนสงสด เพอน าไปขยายพนธ

ตอเปนเมลดพนธหลก ไมมจ าหนาย

เมลดพนธหลก : เปนเมลดพนธทขยายพนธจากเมลดพนธคด

แลวน าไปขยายพนธตอเปนเมลดพนธขยาย

เมลดพนธขยาย : เปนเมลดพนธทขยายพนธจากเมลดพนธหลก เพอน าไปขยายพนธตอเปน

เมลดพนธจ าหนาย

เมลดพนธจ าหนาย : เปนเมลดพนธทขยายพนธจากเมลดพนธ

ขยาย คณภาพรองจากพนธขยาย

การเตรยมดน

ไถกลบตอซงและฟางขาว (ไมเผา)

ปรมาณธาตอาหารทไดจากการยอยตอซงและฟางขาว

หนวย: รอยละ

ธาตอาหารหลกN P K

0.51 0.41 1.55

ธาตอาหารรองCa Mg S

0.47 0.25 0.17

3

นาด าดวยเครองปกด านาด าดวยแรงงานคน

วธการปลกขาวเพอการผลตเมลดพนธขาว

นาด านาหวาน

แปลงพนธอ นนาด า

แปลงพนธอ นนาด า

แปลงพนธอ น

นาด า

แปลงพนธอ น

นาด า

การเวนระยะหางแปลงขยายพนธ

แปลงขยายพนธ เกบเกยวเพอท าพนธ

แปลงพนธอ นนาหวาน

แปลงพนธอ นนาหวาน

แปลงพนธอ น

นาหวาน

แปลงพนธอ น

นาหวาน

การเวนระยะหางแปลงขยายพนธ

แปลงขยายพนธ เกบเกยวเพอท าพนธ

การก าจดขาวปนในแปลงขาว

ระยะกลา ระยะแตกกอ ระยะออกดอก

ระยะโนมรวง ระยะเมลดสกแก

วธการตรวจและถอนขาวปน

ยอมใหมขาวพนธอนปนไมเกน 1 ตน ตอจ านวนขาวปลก 10,000 ตน

4

5

การควบคมคณภาพในแปลงขยายพนธ

การปฏบตกอนเกบเกยว ขณะเกบเกยวและหลงเกบเกยว

08/07/57

1

การฝกอบรมเชงปฏบตการการปฏบตกอนเกบเกยว

ขณะเกบเกยวและหลงการเกบเกยว

การปฏบตกอนการเกบเกยว

ก าหนดวนเกบเกยว : นบจากวนออกดอก 28-30 วน ก าหนดวนออกดอก : พบรวงโผลพนจากใบธง 80% ของแปลง

21 วนหลงวนออกดอก หรอ 7-10 วน กอนเกบเกยวใหระบายน า ออกจากแปลง ท าใหขาวสกแกสม าเสมอ แปลงแหง เกบเกยวสะดวก ขาวไมเปยกและสกปรก

เกบเกยวเรวไป ไดเมลดขาว น าหนกเบา เมลดยงเขยว ออน และหกปน

เกบเกยวเมอถงระยะสกแก ทเหมาะสม (28-30 วน)หรอ ระยะพลบพลง เมลดควรมความชน 20-24%

เกบเกยวชาไป ท าให ขาวรวงหลนในนา น าไปสจะไดขาวหก

การเกบเกยว

ท าความสะอาดตวรถและเครองเกยวนวดกอนลงแปลงนาทกครง เพอปองกนการปนพนธจากทอนและการน าเอาพนธอน มาตกในแปลงนา

เกบเกยวดวยเครองเกยวนวด (รถเกยว รถอมเกยว)

ถาเรงเครองมาก อาจท าใหเกดการแตกราวและมการสญเสยเมลดด

ใชวสดทกนน าไดคลมกองขาว เพอปองกนน าคางและฝน

ตากเมลดขาวหนา 5-10 ซม. และหมน กลบกองขาวทก 2 ชม.หรอวนละ 4 ครง ตากหนา: ขาวแหงชา ตากบาง: ขาวไดรบอณหภมสง

มผลตอความงอก

หยดตากเมอความชนขาวเปลอกลดลง 12%

การตากบนลาน ควรมวสดแหงรองรบ เมลดขาว และเปนวสดทสามารถ ปองกนความชนทจะขนมาจาก ลานตาก คนกลบสเมลดขาว

เมลดขาวเปลอกขณะเกบรกษาตองมความชนไมเกน 14% จะเกบ ไดนาน 2-3 เดอน หากตองการเกบไดนานกวาน ควรมความชนไมเกน 12-13%

การท าความสะอาดเมลดพนธขาว

08/07/57

2

การตรวจสอบคณภาพเมลดพนธขาว

การสมตวอยาง

08/07/57

3

การแบงตวอยาง การตรวจสอบความชน

การตรวจสอบความบรสทธ

การทดสอบความงอก การตรวจสอบหาขาวแดง

*ระเบยบกรมการขาว วาดวยมาตรฐานคณภาพเมลดพนธขาว พ.ศ. 2552

มาตรฐานคณภาพช นพนธ

ขยาย จ าหนาย

เมลดพนธสทธไมนอยกวา รอยละ 98 รอยละ 98

ส งเจอปน (สงสด) ไมเกน รอยละ 2 รอยละ 2

เมลดอน ๆ (สงสด) ไมเกน15 เมลด

/ตวอยาง 500 กรม20 เมลด

/ตวอยาง 500 กรม

ขาวแดง(สงสด) ไมเกน5 เมลด

/ตวอยาง 500 กรม10 เมลด

/ตวอยาง 500 กรม

ความชน (สงสด) ไมเกน รอยละ 14 รอยละ 14

ความงอก (ต าสด) ไมนอยกวา

รอยละ 80รอยละ 80

การเกบรกษาเมลดพนธขาว

สถานทเกบสะอาด มอากาศถายเท ไดสะดวก ปองกนแดดและฝนไดด

มแครไมรองกระสอบเมลดพนธขาว เพอปองกนความชนจากพนกลบคน สเมลดพนธขาว หามเกบปะปนกบเมลดพนธขาวอน ปย และวสดสารเคม เชน ปยเคม มการเวนระยะหางของแตละกองขาว เพอการถายเทอากาศและสามารถ เขาตรวจสอบขาวได

หมนตรวจสอบและปองกนแมลง นก หน ทจะเขาท าลายขณะเกบรกษา

08/07/57

4

การควบคมคณภาพในโรงเกบรกษาเมลดพนธ