พัฒนาการของรัฐเกาหลีเหนือในยุคหลังสงครามเย็น* ·...

พฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน*

วเชยร อนทะส**

บทคดยอ

นบตงแตสงครามเยนสนสดลง แมเกาหลเหนอกงวลตอภยคกคามดานความมนคงจากสหรฐอเมรกาและเกาหลใต เผชญวกฤตเศรษฐกจ และภาวะความอดอยาก เกาหลเหนอกลบไมลมสลายเหมอนประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก ยงไปกวานน การขนมามอ�านาจการเมองของคมจองอนในเดอนธนวาคม ค.ศ. 2011 กกลายเปนการสบทอดอ�านาจสบคคลรนทสามในครอบครวเดยวกน อนท�าใหระบบการเมองเกาหลเหนอเปนระบบเอกานภาพ (monolithic system) จากสภาพทนาสนใจดงกลาว การวจยนจงก�าหนดวตถประสงคเพอศกษาพฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน ในมมมองดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม โดยมขอสนบสนนวาผน�าเกาหลเหนอมงสรางความมนคงใหแกระบอบ เพอเปาหมายในดานความอยรอด และเพอศกษาวธการทผน�าการเมองในเกาหลเหนอจดการกบภยคกคาม เพอปองกนไมใหระบอบสนคลอนและสนสด ผลการศกษาพบวาผน�าการเมองในเกาหลเหนอจ�ากดวงอยเฉพาะบคคลบางกลม ซงมงรกษาอ�านาจและสรางความมนคงใหแกระบอบ โดยใชวธการกวาดลางฝายตรงกนขาม และใชแนวคดและอดมการณในการสรางความชอบธรรม ในมมมองดานเศรษฐกจ แมผ น�าการเมองไดรเรมปฏรปเศรษฐกจ แตกยกเลกไป เนองจากความหวนเกรงตอผลกระทบทมตอระบอบ ส�าหรบดานสงคม ผน�าการเมองในเกาหลเหนอยงคงใชวธการควบคมประชาชน ปดกนการรบขอมลขาวสารจากโลกภายนอก และใชลทธบชาตวบคคลเพอสรางความภกดจากประชาชน ดวยเหตทผน�าเนนความอยรอดของระบอบ การแกไขปญหาทประชาชนเผชญจงไมประสบความส�าเรจ และผลจากการทกลไกของรฐควบคมประชาชนอยางเขมงวด จงเปนขอจ�ากดส�าคญในการรวมกลมอยางอสระของประชาชน ทจะเปนตวขบเคลอนการเปลยนแปลงระบอบ

ค�าส�าคญ : รฐเกาหลเหนอ; ระบอบคม; การเมอง เศรษฐกจและสงคม; ยคหลงสงครามเยน

* บทความวจยนสรปมาจากรายงานผลการวจย เรอง พฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน

ซงไดรบการสนบสนนจากกองทนวจยมหาวทยาลยนเรศวร ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ. 2556

** ภาควชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

วารสารสงคมศาสตร ปท 10 ฉบบท 2 (ก.ค.-ธ.ค. 2557) หนา 27-88

2928 วเชยร อนทะส

Development of North Korean State in the Post-Cold War Era

Wichian Intasi

Abstract

Since the end of the Cold War, though North Korean state has been concerned about the US and South Korean military threats and experienced an economic crisis and long severe famine, it did not collapse like the communist states in Eastern Europe did in the late 1980s. Furthermore, the Kim Jong-un’s assumption of political power in December 2011 became the third successive generation of his family to lead the nation that characterizes the North Korean political system as the monolithic system. From this background, this study aims to explore the development of North Korean state in the post-Cold War era in political, economic and social aspects, which argues that political leaders aim at promoting regime stability, and to find how North Korean leaders deal with threats in order to prevent the regime breakdown. The findings suggested that political leaders in North Korea are concentrated in a specific background group. They maintain political power and strengthen the regime by purging opponents, and create legitimacy by employing political ideology. Though North Korean leaders initiated economic reform to address the moribund economy, it was abolished later due to worrying over the impact on the regime. They keep people under surveillance and prevent them to reach outside information. The reclusive regime also develops the cult of personality in order to gain people’s loyalty. Due to emphasizing the regime survival, North Korean leaders fail to deal with problems that people have experienced. Under the repressive regime, autonomous groups have hardly emerged in North Korea as a driving force of regime change.

Keywords: North Korean state; Kim regime; politics, economy and society; post-Cold War era

2928 พฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน

1. บทน�า การลมสลายของสหภาพโซเวยตและประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก เมอปลายทศวรรษท 1980 ไดน�าไปสการคาดการณวาเกาหลเหนออาจลมสลายในระยะเวลาถดมา เนองจากประเทศเหลานนมบทบาทส�าคญในการใหความชวยเหลอดานการเมอง การทหาร และเศรษฐกจแกเกาหลเหนอ โดยเฉพาะสหภาพโซเวยตทสนบสนนการเคลอนไหวของกลมคอมมวนสตทมคมอลซอง (Kim Il-sung) เปนผน�า นบตงแตชวงเกาหลไดรบเอกราชจากญปน เมอญปนยอมแพในสงครามโลกครงทสองใน ค.ศ. 1945 การสนบสนนดงกลาวท�าใหการสถาปนาสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล (Democratic People’s Republic of Korea-DPRK) และการสถาปนาระบอบคอมมวนสตในดนแดนเหนอเสนขนานท 38 ประสบความส�าเรจใน ค.ศ. 1948 ทามกลางการตอตานของฝายอนรกษนยมในดนแดนเกาหลสวนใต สหรฐอเมรกา และสหประชาชาต ถดมาเมอคมอลซองด�าเนนแผนการรวมเกาหลโดยใชก�าลงทหาร จนเกดเปนสงครามเกาหลระหวาง ค.ศ. 1950-1953 แมสหภาพโซเวยตไมไดแสดงบทบาทสนบสนนเกาหลเหนออยางแขงขน แตจนไดสนบสนนดานการทหารอยางเตมท จนเกาหลเหนอรอดพนจากการตกเปนฝายพายแพ เมอเผชญการรกรบจากฝายเกาหลใต สหรฐอเมรกา และกองก�าลงสหประชาชาต ผลของสงครามไดสรางความเสยหายอยางรนแรงตอเกาหลเหนอและเกาหลใต ในชวงการฟนฟบรณะหลงสงคราม ความชวยเหลอจากสหภาพโซเวยตและประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก รวมทงจน กถอเปนปจจยส�าคญทท�าใหเศรษฐกจและสภาพชวตความเปนอยของประชาชนเกาหลเหนอดขน นอกจากการมอดมการณรวมกน และการใหความชวยเหลอในดานตางๆ แลว ประเทศเหลานนยงเปนประเทศคคาและประเทศทเขามาลงทนในเกาหลเหนออกดวย

อยางไรกตาม เมอสหภาพโซเวยตและประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก เปลยนระบอบการเมองและระบอบเศรษฐกจ นบตงแตสงครามเยนสนสดเปนตนมา ความรวมมอดานการเมองและการทหารไดเปลยนแปลงไป เพราะประเทศดงกลาวตางสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใต จงเทากบเปนการสนสดนโยบายเกาหลเดยว ในขณะเดยวกน ความรวมมอดานการทหารกบประเทศผน�าคายคอมมวนสตในอดตกอยในลกษณะไมแนนอน


การคาทเกาหลเหนอเคยไดรบสทธพเศษกเปลยนแปลงไป อนเปนผลน�าไปส การขาดแคลนเงนตราตางประเทศ การขาดแคลนวตถดบ และวกฤตดานพลงงานและอาหารในเวลาตอมา จนน�าไปสการเสยชวตและการหลบหนออกนอกประเทศของประชาชน อยางไรกตาม ระบอบในเกาหลเหนอกลบไมไดลมสลายเหมอนประเทศในยโรปตะวนออก ผน�าการเมองยงคงผกขาดและสบทอดอ�านาจจากบคคลในครอบครวเดยวกน กลาวคอ เมอคมอลซองเสยชวตใน ค.ศ. 1994 คมจองอล (Kim Jong-il) ในฐานะบตรไดสบทอดอ�านาจการเมองหรอด�ารงต�าแหนงผน�าตอ ถดมาเมอคมจองอลเสยชวตใน ค.ศ. 2011 คมจองอน (Kim Jong-un) ในฐานะบตรของคมจองอล กไดสบทอดอ�านาจแทน จนกลายเปนลกษณะเฉพาะของระบอบการเมองในเกาหลเหนอ จากลกษณะดงกลาว ผเขยนจงก�าหนดวตถประสงคในการศกษาไวสองประการ คอ ประการแรก วเคราะหพฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน ทงมมมองดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม โดยมแนวคดหรอขอสนบสนนวาผน�าเกาหลเหนอมงสรางความมนคงใหแกระบอบ เพอเปาหมายในดานความอยรอด และประการทสอง ศกษาวธการทผน�าเกาหลเหนอใชในการจดการกบภยคกคามหรอสงทาทาย เพอปองกนไมใหระบอบสนคลอนและสนสดลง ส�าหรบกรอบแนวทางในการศกษา ผเขยนจะใชกรอบแนวคดเกยวกบรฐและระบอบ โดยในการน�าเสนอจะกลาวถงรฐเกาหลเหนอในยคสงครามเยน เพอเปนพนฐานในการวเคราะห ถดจากนน จะเปนการวเคราะหรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน ในมมมองดานการเมอง เศรษฐกจ และสงคม และหลงจากนน จะเปนสวนสรปผลการศกษา

2. กรอบแนวคดในการศกษา เมอพจารณาดานความหมายและลกษณะของรฐสมยใหม (modern

state) แนวคดของแมกซ เวเบอร (Max Weber) ดไดรบการอางองในวงกวาง โดยเขามองวารฐเปนองคกรการเมองทมอ�านาจดานการบรหารและการบญญตกฎหมาย ทมผลตอการควบคมกจกรรมและการปฏบตงานของเจาหนาท และประชาชนทอยในดนแดนของรฐ นอกจากนน รฐยงเปนฝายผกขาดความชอบธรรมในการใชก�าลง ส�าหรบหนาทขนพนฐานของรฐนน ไดแก การก�าหนดกฎหมาย การดแลความปลอดภย และการรกษาความเปนระเบยบของสงคม การปกปก


รกษาสทธตางๆ การพฒนาดานสขอนามย การศกษา สวสดการสงคม และดานวฒนธรรม และการจดใหมกองก�าลงเพอปองกนการโจมตจากภายนอก1

ส�าหรบการอธบายลกษณะของรฐ ครสโตเฟอร เพยรสน (Christopher Pierson) ไดใหความเหนวารฐสมยใหมประกอบดวยลกษณะส�าคญตามทรรศนะของแมกซ เวเบอร แตไดเพมเตมประเดนดานภาษอากรเขาไป2 กลาวคอ ประการแรก การผกขาดการใชวธการรนแรง (monopoly control of the means of violence) นนหมายถงรฐมความชอบธรรมแตเพยงผเดยว ในการใชความรนแรงทางกายภาพ (physical force) ภายในดนแดนหรอขอบเขตของรฐ ประการทสอง ดนแดนหรออาณาเขต (territoriality) ทชดเจน ประการทสาม อธปไตย (sovereignty) ถาพจารณาตามความเหนของแจง โบแดง (Jean Bodin) อธปไตยถอเปนอ�านาจทใหแกรฐบาลอยางไมมเงอนไขและมลกษณะสมบรณ (absolute) ซงโทมส ฮอบส (Thomas Hobbes) กเหนดวยเชนกนวาอธปไตยมลกษณะสมบรณ ในขณะทจอหน ลอค (John Locke) มองในทางตรงกนขามวาประชาชนมอบอ�านาจสงสดไปใหแกผปกครองในลกษณะทพอด เพอทจะรกษาสทธตามธรรมชาตของตนไว ประการทส การถอปฏบตตามรฐธรรมนญ (constitutionality) ในรฐสมยใหมรฐธรรมนญกคอกฎกตกาในกระบวนการทางการเมอง มการระบองคกรตางๆ การจดสรรอ�านาจ และบรรดาขนตอนในการออกกฎหมาย รวมทงการสรางความมนคงหรอการธ�ารงอยของรฐ ประการทหา การปกครองโดยยดหลกกฎหมาย (rule of law) และการใชอ�านาจโดยแยกออกจากประเดนสวนตว (exercise of impersonal power)

ประการทหก ระบบราชการ (public bureaucracy) ในทรรศนะของแมกซ เวเบอร ระบบราชการถอเปนสงจ�าเปนส�าหรบรฐสมยใหม ประการทเจด การมอ�านาจทชอบธรรม (authority) โดยไดรบการยอมรบและเชอฟงจากประชาชน ในขณะเดยวกนกมความชอบธรรม (legitimacy) คอ เปนไปตามความถกตองหรอหลกเหตผล โดยในสถานการณปรกต การกระท�าและความตองการของรฐทมตอประชาชนตองไดรบการยอมรบ หรออยางนอยตองไมมการตอตาน

1 Max Weber, Economy and Society: An Outline of Interpretive Sociology, ed. Guenther

Roth and Claus Wittich (Berkeley: University of California Press, 1978), 56, 905. 2 Christopher Pierson, The Modern State (London: Routledge, 2004), 4-26.


ประการทแปด ความเปนพลเมอง (citizenship) หมายถงการเปนสมาชกในประชาคมการเมอง (political community) หรอความสมพนธในเชงกฎหมายระหวางปจเจกบคคลกบประชาคมการเมองหรอรฐ และประการทเกา การเกบภาษอากร (taxation) ซงมใชมเปาหมายเฉพาะการแสวงหารายไดของรฐเทานน แตรฐยงใชเปนเครองมอในการกระตนหรอลดพฤตกรรมในรปแบบตางๆ ดวย

ส�าหรบทดา สกอซโพล (Theda Skocpol) มองรฐวาเปนองคการทมอ�านาจควบคมเหนอดนแดนและประชาชน อาจก�าหนดเปาหมายและพยายามด�าเนนการใหบรรลผล ซงไมใชเปนเพยงการสะทอนความตองการ หรอประโยชนของบรรดากลมทางสงคม ชนชนหรอสงคม ยงเปนการแสดงใหเหนถงความเปนอสระของรฐ (state autonomy) ถาหากรฐไมมอสระในการก�าหนดเปาหมาย กแทบไมจ�าเปนตองพดถงวารฐเปนตวแสดงทส�าคญ ในขณะเดยวกน การด�าเนนการใหเปาหมายบรรลผล กจ�าเปนตองดทสมรรถนะของรฐ (state capacities) ในการมอยเหนอกลมตางๆ ทางสงคม โดยองคประกอบพนฐานดานสมรรถนะ ไดแก บรณภาพดานอธปไตย และการควบคมดานการบรหารและกองทพอยางเตมท3

สวนประเดนดานอ�านาจของรฐ ไมเคล แมนน (Michael Mann) เสนอแนวทางการวเคราะหซงเรมตนดวยการพจารณาทชนชนน�าของรฐ (state elites) กบรฐ โดยอ�านาจประเภทแรกเรยกวาอ�านาจเดดขาด (despotic power) ซงเปนอ�านาจทชนชนน�าหรอผปกครองรฐใช โดยไมตองปรกษาหารอกบบรรดากลมประชาสงคม (civil society group) หรอผอยภายใตการปกครอง สวนอกประเภทหนงเปนอ�านาจทางโครงสราง (infrastructural power) ซงหมายถงสมรรถนะหรอความสามรถของรฐ (capacity of state) ในการสอดแทรกและน�าการตดสนใจทางการเมองไปด�าเนนการในสงคม ในรปของการจดเกบภาษ การรวบรวมขอมลขาวสาร การบงคบใชค�าสงหรอกฎระเบยบตางๆ รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจในฐานะตวประสานงาน ลกษณะนเกดขนไมวารปแบบของรฐเปนแบบเผดจการหรอแบบประชาธปไตย4

3 Theda Skocpol, “Bring the State Back In: Strategies of Analysis in Current Research,” in Bringing the State Back In, ed. Peter B. Evans, Dietrich Rueschemyer and Theda Skocpol (Cambridge: Cambridge University Press, 1985), 9-20. 4 Michael Mann, The Sources of Social Power: Volume Two The Rise of Classes and Nation-States, 1760-1914 (Cambridge: Cambridge University Press, 1993), 58-60.


ส�าหรบแนวคดเกยวกบระบอบ ถาพจารณาเรมตนทความหมายของระบอบ ตามทรรศนะของชารลส ทลล (Charles Tilly) ระบอบคอปฏสมพนธทเขมแขงและเกดขนซ�า ระหวางบรรดาตวแสดงทางการเมองทส�าคญ ไดแก รฐบาล กองทพ พรรคการเมอง สหภาพแรงงาน องคกรสอสาร กลมสนบสนนรฐบาล กลมตอตานรฐบาล สมาคม องคกรศาสนา และองคกรของภาคธรกจ5 และถาจ�าแนกระบอบการเมองของบรรดารฐตางๆ นบตงแตอดตเปนตนมา กอาจจ�าแนกอยางกวางๆ ไดเปนสองระบอบ คอ ระบอบประชาธปไตยกบระบอบทไมใชประชาธปไตยหรออ�านาจนยม โดยตางมลกษณะทตรงกนขามกน ตามขอเสนอของดก แมกอาดม (Doug McAdam) ซดนย ทารโรว (Sidney Tarrow) และชารลส ทลล (Charles Tilly) การแบงระบอบพจารณาไดจากสองมต6 คอ มตแรก สมรรถนะของรฐ (state capacity) ซงหมายถงระดบการควบคมทหนวยงานของรฐใชอ�านาจเหนอบคคล กจกรรมและทรพยากร ภายในอาณาเขตของรฐ เมอสมรรถนะของรฐเพมขน กจะเปนผลใหการปกครองโดยออมถกแทนดวยการปกครองโดยตรง (direct rule) อ�านาจของรฐแทรกซมหรอแผขยาย (penetrate) จากสวนกลางไปยงอาณาบรเวณโดยรอบ แนวปฏบตและเอกลกษณของรฐเปนมาตรฐาน (standardization) และมการสรางเครองมอ (instrumentation) หรอกลไกใหมๆ เพอน�านโยบายไปด�าเนนการในทางปฏบต

ส�าหรบมตทสอง ขอบเขตของประชาธปไตย (extent of democracy) โดยพจารณาจากตวแปรสตวแปร คอ ตวแปรแรก ความกวาง (breadth) หมายถงสดสวนของบคคลทงหมดซงเปนสมาชกของรฐ (polity members) ทอยภายใตอ�านาจรฐบาล ตวแปรทสอง ความเทาเทยมกน (equality) หมายถงขอบเขตทบคคลซงเปนสมาชกของรฐมความเปนอสระเทาเทยมกน และสามารถเขาถงหนวยงานของรฐบาลและทรพยากร ตวแปรทสาม การปรกษาหารอ (consultation) หมายถงระดบทสมาชกของรฐใชอ�านาจควบคมหนวยงานของรฐบาล ทรพยากร และกจกรรม และตวแปรทส การปกปอง (protection) ซงหมายถงการปองกนสมาชกของรฐและผมสทธลงคะแนนเสยงเลอกตง จากการกระท�าโดยพลการของ

5 Charles Tilly, Regimes and Repertoires (Chicago: University of Chicago Press, 2006), 19. 6 Doug McAdam, Sidney Tarrow and Charles Tilly, Dynamics of Contention (Cambridge:

Cambridge University Press, 2004), 78-79, 266.


เจาหนาทรฐ เมอรวมบรรดาตวแปรเหลานเขาดวยกน กถอวาเปนการปรกษาหารอทไดรบการปกปอง (protected consultation) เมอการปรกษาหารอทไดรบการปกปองอยในระดบสง กจะถอวาสงคมหรอระบอบนนมลกษณะเปนประชาธปไตย

เมอประชาธปไตยเกยวโยงกบระดบการปรกษาหารอทไดรบการปกปองสง กยอมสงผลใหเกดความตระหนกในความเปนพลเมอง (institution of citizenship) โดยความเปนพลเมองประกอบดวยการค�านงถงสทธและพนธะหนาท (mutual rights and obligations) ซงหนวยงานของรฐบาลมตอประชาชน ดงนน รฐใดทประชาชนอยในระดบการปรกษาหารอทไดรบการปกปองอยในระดบต�า ในขณะทรฐบาลมสมรรถนะสง ระบอบการเมองกจะเปนแบบรฐควบคม (regimented state) หรออ�านาจนยมเบดเสรจ (totalitarian state)

ในทรรศนะของจอน ลนซ (Juan Linz) ระบอบอ�านาจนยม (authoritarian regimes) ถอเปนระบอบทสถาบนการเมอง มความเฉพาะเจาะจงต�า กลมผมอ�านาจมกแทรกแซง และกดกนการแสดงความคดเหนทางการเมองของกลมตางๆ หรอไมกเขาไปครอบง�าและก�าหนดทศทางความคดเหน ดงนน การมสวนรวมทางการเมองจงเปนไปอยางจ�ากด เพราะการมสวนรวมเกดขนในลกษณะการดงเขามาเปนพวก (co-optation)7 พรอมกนนน เชฮาบ (H. E. Chehabi) และจอน ลนซไดเสนอแนวคดสลตานนยม (sultanism) อนเปนรปแบบหนงของระบอบอ�านาจนยม ซงเปนรปแบบสดขวของแนวคดพอขนอปถมภ (patrimonialism) ของแมกซ เวเบอร โดยมลกษณะส�าคญ คอ การใหความส�าคญและการเชอฟงผปกครอง โดยขนอยกบการผสมผสานระหวางความกลวกบรางวลทมตอบคคลทอยรายลอม การใชอ�านาจของผปกครองเปนไปโดยไมค�านงถงกฎกตกา การคอรรปชนเกดขนแพรหลาย การคดเลอกและการแตงตงบคคลเปนไปตามความพงพอใจ ซงอาจมาจากสมาชกในครอบครว เพอนฝง กลมธรกจ หรอกลมบคคลทท�าหนาทปกปกรกษาระบอบ8

7 Juan J. Linz, Totalitarian and Authoritarian Regimes (Boulder: Lynne Rienner Publishers,

2000), 67, 159-62. 8 H. E. Chehabi and Juan J. Linz, “A Theory of Sultanism 1: A Type of Nondemocratic Rule,”

in Sultanistic Regimes, ed. H. E. Chehabi and Juan J. Linz (Baltimore: The Johns Hopkins

University Press, 1998), 4-7.


ส�าหรบการศกษาเกยวกบระบอบการเมองถอวาไดรบความสนใจอยางมาก โดยเฉพาะในชวงทศวรรษท 1990 โดยมจดสนใจทกระบวนการความเปนประชาธปไตย (democratization) ซงประชาชนในหลายประเทศตองการเขาไปมสวนรวมทางการเมอง และปฏเสธผน�าการเมองทผกขาดอ�านาจ การศกษาจงมงไปทแนวคดการเปลยนผานไปสประชาธปไตย (democratic transition) ความเปนปกแผนของประชาธปไตย (democratic consolidation) และคณภาพของประชาธปไตย (democratic quality)9 อยางไรกตาม ระบอบอ�านาจนยมกลบด�ารงอยในบางรฐ แมเผชญปญหาภายในและการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอมภายนอก สภาพเชนน ผน�าการเมองและระบอบยอมตองมกลไกในการสรางความมนคง หรอการคงอย (durability) ของระบอบ ในทรรศนะของดน สเลเตอร (Dan Slater) และโซเฟย เฟนเนอร (Sofia Fenner) เปาหมายทางการเมองสามารถด�าเนนการใหบรรลผลไดโดยกลไกทางโครงสราง (infrastructural mechanisms) ส�าหรบกลไกทางโครงสรางทถอวาส�าคญทสด ในการรกษาระบอบอ�านาจนยมใหอยรอดนน ประกอบดวยการบงคบหรอการควบคมคแขง (coercing rivals) ซงอาจอยในรปของการขมขหรอการใชวธรนแรง การเกบภาษและรายได (extracting revenues) เพอน�ามาใชเปนทนในการด�าเนนกจกรรมตางๆ และการใชจายเพอสรางความภกด การลงทะเบยนประชาชน (registering citizens) โดยการบนทกขอมลประชาชนในรปแบบตางๆ โดยขอมลเหลาน ผน�าการเมองหรอระบอบสามารถใชในการตดตามและควบคมประชานได และการสรางความพงพา (cultivating dependence) โดยความชวยเหลอหรอประโยชนตางๆ ทระบอบใหแกประชาชน มกจะไดรบความสนบสนนเปนการแลกเปลยน ในขณะเดยวกน ประชาชนกยอมไมกลาไปสนบสนนฝายตรงกนขาม เนองจากความหวนเกรงการสญเสยประโยชนทตนเคยไดรบ10

9 Gerardo L. Munck, “The Regime Question: Theory Building in Democracy Studies,” World

Politics 54, no. 1 (October 2001): 119-44. 10 Dan Slater and Sofia Fenner, “State Power and Staying Power: Infrastructural Mechanism

and Authoritarian Durability,” Journal of International Affairs 65, no. 1 (Fall/Winter 2011):

17-24.


3. รฐเกาหลเหนอในยคสงครามเยน 3.1 คมอลซอง ผวางรากฐานระบอบคม การก�าจดคแขงทางการเมอง ถายอนไปพจารณาในชวงญปนยดครองเกาหลเปนอาณานคมระหวาง ค.ศ. 1910-1945 ยอมพบวากลมคอมมวนสตทเคลอนไหวตอสกบญปน ประกอบดวยกลมคอมมวนสตทองถน ซงปฏบตการลบอยในเกาหลและญปน กลมเอยนอน (Yanan group) เคลอนไหวอยในจน และกลมสายโซเวยต เคลอนไหวอยในสหภาพโซเวยต โดยมคมอลซองเปนผน�า ดงนน การกอตงพรรคคอมมวนสตหรอพรรคคนงานเกาหล (Workers’ Party of Korea-WPK) ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1945 และการสถาปนาสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนเกาหล (Democratic People’s Republic of Korea-DPRK) หรอเกาหลเหนอขนในเดอนกนยายน ค.ศ. 1948 จงน�าไปสการชวงชงอ�านาจระหวางกลมตางๆ แตการทสหภาพโซเวยตสนบสนน คมอลซอง จงท�าใหเขาไดเปรยบผน�าคอมมวนสตกล มอน และสามารถกาวด�ารงต�าแหนงผน�าสงสดทงของพรรคและของประเทศ

เมอคมอลซองเหนวาฐานอ�านาจการเมองมความมนคง กลยทธทเขาใช

ในการรวบอ�านาจขนตอไป กคอการใชฐานสนบสนนทมอยในพรรคคอมมวนสต

เกาหล เพอขจดบคคลททาทายอ�านาจ และแตงตงบคคลทไววางใจเขาด�ารง

ต�าแหนงแทน ดงในการประชมสมชชาพรรค (Party Congress) ครงทส ค.ศ. 1961

และครงทหา ค.ศ. 1970 และการประชมตวแทนพรรค (Party Conference)

ครงทสอง ค.ศ. 1966 ไดมการปลดบคคลออกจากองคกรทส�าคญของพรรค เชน

คณะกรรมการกลาง (Central Committee) คณะกรมการเมอง (Politburo)

และคณะกรรมการทางทหาร (Military Commission) และแตงตงบคคลซงเปน

พลพรรคของผน�าเขาด�ารงต�าแหนงแทน โดยเฉพาะในการประชมสมชชาพรรค

ครงทส ทความพยายามรวบอ�านาจการเมองของคมอลซองบรรลเปาหมาย11

นอกจากการใชกลยทธดงกลาว การอาศยสถานการณกเปนอกวธการหนงท

คมอลซองใชในการขจดผน�ากลมคอมมวนสตทองถน กลมเอยนอน หรอบคคลท

11 Dae-Sook Suh, Kim Il Sung: The North Korean Leader (New York: Columbia University

Press, 1988), 168-242.


คมอลซองไมพอใจในกลมสายโซเวยต ดงตวอยางในชวงสงครามเกาหล ทมการ

กลาวหาบคคลเหลานนวาปฏบตงานผดพลาด หรอไมกรวมสมคบกบสหรฐอเมรกา

ในความพยายามโคนลมรฐบาลเกาหลเหนอ12

ดวยเหตทผน�าเกาหลเหนอสามารถสรางฐานอ�านาจไดมนคง โดยการแตง

ตงและการปลดบคคลออกจากต�าแหนงในพรรค กองทพ และรฐบาล ขนอยกบ

ความพอใจเปนหลก การก�าหนดตวบคคลทจะด�ารงต�าแหนงผน�าตอจากคมอลซอง

จงขนอยกบความพอใจของผน�าอกเชนกน กอปรกบไมมกฎเกณฑก�าหนดระยะเวลา

การอยในต�าแหนงผน�าเอาไว ดงนน ใครจะเปนผน�าเกาหลเหนอถดจากคมอลซอง

จงกลายเปนเรองของการคาดการณ ดงในชวงทศวรรษท 1950 ทคมยองจ (Kim

Yong-ju) นองชายของคมอลซอง ถกคาดการณวาจะเปนทายาทการเมอง

เนองจากไดรบแตงตงเปนหวหนาฝายองคกร (Organization Department) ของ

คณะกรรมการกลางพรรค ซงถอเปนต�าแหนงทมอ�านาจมาก แตไดถกตอตานจา

กกลมคปซน (Kapsan) ซงเปนกลมทมบทบาทโดดเดน ในการตอสกบญปนสมย

ยดครองเกาหล เพราะทางกลมเหนวาคมยองจไมไดมบทบาทส�าคญในการตอส

เพอเอกราชของเกาหล พรอมกบเสนอบคคลอนทเหมาะสมแทน อยางไรกตาม

กลมคปซนไดถกกวาดลางในเวลาตอมา ดวยขอกลาวหาวาทาทายอ�านาจคมอลซอง13

การทคมอลซองขจดคแขงทางการเมองออกไป จงท�าใหระบอบการเมอง

ของเกาหลเหนอเปนระบอบอ�านาจนยมแบบเบดเสรจ โดยอ�านาจทงหลายรวม

ศนยอยทผน�า การตดสนใจตางๆ จงกระจกตวอยทกลมบคคลจ�านวนนอย กลไก

ตางๆ ของพรรคและของรฐไดถกใชเปนเครองมอในการปราบปรามหรอก�าจดฝาย

ตรงกนขาม การแสดงออกของประชาชนทสะทอนความตองการ หรอการวพากษ

วจารณรฐบาลไมอาจกระท�าได การปลกฝงอดมการณใหประชาชนเชอฟงและ

ยดถอปฏบตตามจงไดรบการตอกย�า ควบคไปกบการควบคม ทงนเหตผลส�าคญ

กเพอปองกนการทาทายระบอบ

12 Jacques Fuqua, Nuclear Endgame: The Need for Engagement with North Korea

(Westport: Praeger Security International, 2007), 61-63. 13 Lim Jae-Cheon, Kim Jong Il’s Leadership of North Korea (London: Routledge, 2009), 37-50.


การปลกฝงอดมการณจเช

การทสหภาพโซเวยตเขามามบทบาทส�าคญในการกอตงเกาหลเหนอ โดย

สนบสนนใหคมอลซองท�าหนาทผ น�ามาตงแตแรก ดงนน ระบอบการเมอง

เศรษฐกจ และสงคมของเกาหลเหนอ จงถกปฏรปไปในทศทางเดยวกนกบแนวทาง

สงคมนยมของสหภาพโซเวยต พรรคคอมมวนสตเกาหลกลายเปนพรรคทมอ�านาจ

การเมองสงสด แมในระยะแรกคมอลซองอาจยงไมไดรวบอ�านาจอยางเบดเสรจ

แตในระยะเวลาตอมาเขากสามารถขจดคแขงทางการเมอง จนสามารถผกขาด

อ�านาจไดอยางยาวนาน ในดานเศรษฐกจ รฐบาลไดเขาควบคมปจจยการผลต

ดงสงเกตไดจากการปฏรปทดนซงด�าเนนการอยางจรงจง โดยการยดทดนจาก

นายทนและบคคลซงเคยรวมมอกบญปนในยคอาณานคม และน�ามาจดสรรใหกบ

ชาวนา เมอเปรยบเทยบกบเกาหลใตในชวงใกลเคยงกน ซงมอซงมน (Syngman

Rhee) เปนประธานาธบด กลบมไดด�าเนนการอยางจรงจง เพราะกลมนายทน

ทดนตางเปนฐานเสยงสนบสนนทส�าคญของรฐบาล ถดมารฐบาลเกาหลเหนอกยด

อตสาหกรรมทส�าคญเขามาด�าเนนการเอง ดวยเหตน ลกษณะการวางแผนหรอ

การตดสนใจทางเศรษฐกจจงถกรวมศนยอยทสวนกลาง นบจากชวงหลงสงคราม

เกาหลเปนตนมา

แมรฐบาลเกาหลเหนอไดยดถออดมการณคอมมวนสตเปนแนวทางใน

การด�าเนนนโยบาย แตกไมใชหมายความวาผน�าการเมองของเกาหลเหนอไดยดถอ

เปนคมภร เพราะในเวลาตอมา คมอลซองไดเสนอแนวคดหรออดมการณจเช

(Chuch’e or Juche) ขน ในทรรศนะของเขา พนฐานของจเชกคอมนษยหรอคน

เพราะถอเปนผตดสนใจอะไรทกอยาง มวลชนคอผเปนใหญหรอควบคมการสราง

สงคมนยม อ�านาจทไปมผลตอการสรางและการปฏวตอยทประชาชน ผทจะคม

ชะตาของตนเองกคอตนเอง และอ�านาจในการควบคมชะตาของตนเองกคอตนเอง

เชนกน ดงนน การสรางอดมการณจเชขนมา กเพอเปนแนวทางในการปฏวต

ส�าหรบการสรางประเทศในลกษณะการพงตนเอง (self-reliance) จ�าเปนตองใช

ความคด การเชอในความเขมแขง การพงจตวญญาณการปฏวตของตนเอง โดย

ปฏเสธการพงพาคนอน ดวยเหตน แตละคนจงตองธ�ารงจตใจทสรางสรรค ตอตาน

การตดยดกบคมภร รจกประยกตหลกการของมากซและเลนน (Marxism and


Leninism) และประสบการณของประเทศอนๆ ใหสอดคลองกบลกษณะของชาตตน

นอกจากนน ในทรรศนะของคมอลซอง ความส�าเรจของการปฏวตทเกด

ขนในเกาหลเหนอ ถอเปนการกระท�าอยางอสระของคนเกาหลเอง ภายใตหลก

การของมากซและเลนน อยางไรกตาม ปญหาหลายประการของเกาหลในชวงสมย

ใหม หลกการดงกลาวไมไดก�าหนดแนวทางเอาไว แตปญหาเหลานกถกแกไขโดย

คนเกาหลเอง ตามหลกการพงตนเอง ดงนน จเชจงไมใชอะไรนอกจากแนวทาง

ปฏวตของเกาหล (Korean Revolution) ซงประกอบดวยแนวคดตางๆ ดงน14

ประการแรก แนวคดจาย (chaju) หรอความเปนเอกราชทางการเมอง (political

independence) หมายถงความเปนอสระของรฐ ความมฐานะทดเทยมกบรฐอน

และความสามารถก�าหนดอนาคตของตนเองได โดยใหหลกประกนดานเสรภาพ

และความมงคงของประชาชน และปฏเสธการอยภายใตอาณตของรฐอน

ประการทสอง แนวคดจานบ (charip) หรอการพงตนเองทางเศรษฐกจ

(economic self-sustenance) ถอเปนสงก�าหนดทศทางและสาระของการสราง

เศรษฐกจแบบสงคมนยม ซงการกระท�าดงกลาวโดยคนงานหรอประชาชน ตองใช

ทรพยากรทมอยหรอผลตภายในประเทศ หากเปนการพงพาประเทศอน กเหมอน

กบเปนการบอนเซาะความเปนเอกราชของรฐ ซงกไมตางอะไรกบยคลาอาณานคม

ดวยเหตน การพงตนเองทางเศรษฐกจจงเปนหลกประกนทางวตถ ส�าหรบความ

เปนเอกราชและการปองกนตนเองดานการทหาร และประการทสาม แนวคด

จาว (chawi) หรอการปองกนตนเองดานการทหาร (military self-defense)

หมายถงการปกปองประชาชน และการพทกษผลส�าเรจของการปฏวตจาก

จกรวรรดนยมและประเทศผรกราน รวมทงการสรางและการเตรยมพรอมของ

กองทพเพอการดงกลาว ส�าหรบการสรางกองทพใหเขมแขงตองยดอยบนหลก

การพงตนเอง และการไมพงพงกองทพของชาตอน ตราบใดทประเทศ

จกรวรรดนยมยงอย ความสามารถในการปองกนตนเองดานการทหาร ตองถอวา

เปนวธการเดยวในการปกปองความเปนเอกราช และการสนบสนนการพฒนา

เศรษฐกจของรฐสงคมนยม

14 Suh, Kim Il Sung, 302-305.


ประเดนทวาอดมการณจเชทผน�าเกาหลเหนอเสนอ มลกษณะเหมอน

แนวคดชาตนยมนน คมอลซองมองวาเปาหมายของอดมการณจเชกเพอสราง

ระบอบคอมมวนสต ทมลกษณะเฉพาะของตนเองขนในเกาหล การกระท�าดงกลาว

ถอวาไมไดขดแยงกบขบวนการคอมมวนสตและสงคมในระดบสากล ในทาง

ตรงกนขามกบเปนการสรางความเขมแขงใหอก เนองจากการปฏวตสงคมนยม

โดยยดหลกการพงตนเองและความเปนอสระ ถอวาเปนสวนหนงของการปฏวต

คอมมวนสตโลก หลกการส�าคญของจเช คอ การน�าหลกการทวไปของลทธมากซ

และเลนนมาปรบใช อนไดแก การปฏเสธพวกปฏกรยานยม (revisionism) การละทง

แนวทางการพงพงมหาอ�านาจโดยไมมเงอนไข การตอตานความคดทไมเชอใน

คณคาของชาต (national nihilism) และการปดกนสงทอยภายนอกชาตของตน

(exclusiveness) และการไมเหนดวยในการรอฟนสงเกาๆ ในอดตโดยปราศจาก

การวพากษ

เหตใดคมอลซองตองเสนอจเชเปนอดมการณทางการเมอง และให

ประชาชนเกาหลเหนอยดถอปฏบตตาม เหตผลกคอประสบการณในอดต ทเกาหล

ตองตกอยภายใตอ�านาจของชาตอน ตองพงพาความชวยเหลอดานเศรษฐกจจาก

ตางชาต รวมทงการพงพาดานการทหารจากสหภาพโซเวยตและจน แมไดประกาศ

อดมการณจเชในเดอนธนวาคม ค.ศ. 1955 โดยการเนนย�าแนวคดการพงตนเอง

ในดานตางๆ แตคมอลซองกไมไดเนนย�าแนวคดดงกลาวบอยครงนก ดงในการ

ประชมสมชชาพรรคคอมมวนสตครงทส (Fourth Party Congress) ในเดอน

กนยายน ค.ศ. 1961 ซงตวแทนจนและสหภาพโซเวยตไดรบเชญใหเขารวม ผน�า

เกาหลเหนอจงหลกเลยงในการกลาวถงอดมการณจเช หรอความเปนอสระทางการ

เมองจากจนและสหภาพโซเวยต จวบจนในชวงสหภาพโซเวยตหยดใหความชวย

เหลอดานเศรษฐกจและดานการทหาร ผน�าเกาหลเหนอจงเรมเนนย�าการพงตนเอง

อดมการณจเชไดกลายเปนอดมการณทพรรคคอมมวนสตหรอพรรคคน

งานเกาหล ยดถอเปนแนวทางในการปฏวต ในการน�าทางใหเกาหลเหนอกาวส

สงคมนยมและสงคมคอมมวนสต โดยพลงขบเคลอนหลก คอ ชนชนคนงาน

อนประกอบดวยชนชนแรงงานฝายกาวหนา ชาวนา และปญญาชนแรงงาน ทงน

เพอใหความปรารถนาของประชาชน ซงไดแกความมอสระหรอการไมตกอยภายใต


การครอบง�าของชาตอน บรรลความเปนจรง15 ในระยะเวลาถดมา คมอลซองได

พยายามแสดงใหเหนวาอดมการณจเช คอ แนวทางทรฐเกาหลเหนอไดยดถอ

ปฏบต โดยในโอกาสเดนทางเยอนอนโดนเซยในเดอนเมษายน ค.ศ. 1965

เขาแถลงวาเกาหลเหนอมความเปนอสระทางการเมองจากจนและสหภาพโซเวยต

และในปถดมา ผน�าเกาหลเหนอประกาศวาเกาหลเหนอมความเปนอสระดานการ

ด�าเนนนโยบายตางประเทศ สวนดานการพงตนเองทางเศรษฐกจ คมอลซองได

รเรมขบวนการมาบนหรอชอลลมา (Chollima Movement) แนวทางชองซาลล

(Chongsalli Method) หรอวธการจดการสหกรณภาคการเกษตร และระบบ

การท�างานเปนทม (Team Work System) ทงนกเพอใหสอดคลองกบ

อดมการณดงกลาว ตอมาอดมการณจเชไดกลายเปนหลกการทประชาชนและรฐ

เกาหลเหนอยดถอเปนแนวปฏบตอยางเปนทางการ เมอมการก�าหนดไวใน

รฐธรรมนญฉบบ ค.ศ. 197216 และในรฐธรรมนญฉบบ ค.ศ. 1998 กไดเนนย�าไว

ในอารมภบทวาเกาหลเหนอเปนรฐสงคมนยมตามแนวทางจเช อนเปนแนวคดและ

การชน�าของคมอลซองผน�าอนยงใหญ17

การเขาครอบง�ากลไกของพรรคและของรฐโดยผน�า

การเขาครอบง�ากลไกของพรรคและของรฐโดยผน�า นอกจากพจารณาได

อยางชดเจนกรณทคมอลซองขจดบคคล ซงถกมองวาอาจทาทายอ�านาจของตนเอง

ออกไป โดยอาศยการประชมสมชชาพรรค และการประชมตวแทนพรรค

ปลดบคคลเหลานนออกจากต�าแหนง และแตงตงบคคลทไววางใจเขาด�ารงต�าแหนง

แทนแลว คมอลซองยงไดด�าเนนความพยายามครอบง�ากลไกของพรรคและของรฐ

ดวยการแตงตงบตรชาย ซงกคอการเรมตนวางตวคมจองอล ใหด�ารงต�าแหนง

15 Kim, Il-sung, Historical Experience of Building the Workers’ Party of Korea (Pyongyang:

Foreign Languages Publishing House, 1986), 14-17.

16 Suh, Kim Il Sung, 308.

17 Young Whan Kihl, “Staying Power of the Socialist ‘Hermit Kingdom,’” in North Korea:

The Politics of Regime Survival ed. Young Whan Kihl and Hong Nack Kim (Armonk: M. E.

Sharpe, 2006), 8-9.


ส�าคญในพรรค เปาหมายในการด�าเนนการเชนนกเพอความมนคงในการอยในต�า

แหนงของคมอลซองเอง และการใหคมจองอลเปนผสบทอดอ�านาจทางการเมอง

หรอผน�าเกาหลเหนอคนถดไป

ส�าหรบกลไกส�าคญของพรรคคอมมวนสตหรอพรรคคนงานเกาหลนน

ไดแก คณะกรรมการกลางพรรคคนงานเกาหล (Central Committee of the

Korean Workers’ Party-CC KWP) ถอเปนองคกรทส�าคญสงสดในการก�าหนด

นโยบาย โดยมอ�านาจใหความเหนชอบการรณรงคดานอดมการณและการเมอง

การใหค�าแนะน�าและขอเสนอแนะเกยวกบนโยบายตางๆ ตอรฐบาล การคดเลอก

และการอนมตการแตงตงบคคลในคณะรฐมนตร พรรค และกองทพ การตดสนใจ

ซงเปนประเดนส�าคญทเกยวของกบพรรค เชน การเลอกเลขาธการใหญ เลขาธการ

สมาชกคณะกรมการเมอง (Political Bureau) หรอโพลตบโร (Politburo) และ

คณะกรรมการสงสด (Presidium) ส�าหรบสมาชกคณะกรรมการกลางนน

สมชชาพรรค (Party Congress) เปนผเลอก

นอกจากนน คณะกรรมการกลางยงมองคกรทอยภายใตอ�านาจ ไดแก

1) คณะกรมการเมอง (Political Bureau) หรอโพลตบโร (Politburo) มหนาท

รบผดชอบดานกจกรรมทางการเมองของพรรค และพจารณาใหความเหนดาน

นโยบายและเหตการณตางๆ ในชวงทมการประชมเตมคณะของคณะกรรมการกลาง

แมคณะกรมการเมองหรอโพลตบโรโดยหลกการแลวอยภายใตคณะกรรมการกลาง

แตในความเปนจรงกลบเปนองคกรทมอ�านาจสงสดของพรรคหรอของประเทศ

ดงนน การเปนสมาชกโพลตบโรจงหมายถงการเปนสมาชกวงในสดของกลมผม

อ�านาจ18 2) คณะกรรมการควบคมกลาง (Central Control Committee)

ท�าหนาทในดานการก�าหนดกฎระเบยบและวนยสมาชกพรรค และ 3) ส�านก

เลขาธการ (Secretariat) รบผดชอบในดานการบงคบใช และการน�าการตดสนใจ

ไปด�าเนนการในทางปฏบต

ส�าหรบอกองคกรหนงทถอวามความส�าคญ กคอคณะกรรมการกลางทาง

ทหาร (Central Military Commission-CMC) โดยมหนาทตดสนใจเกยวกบ

18 Andrei Lankov, Crisis in North Korea: The Failure of De-Stalinization, 1956 (Honolulu:

University of Hawaii Press, 2005), 51, 71.


นโยบายการพฒนาอตสาหกรรมทหาร การจดตงกองก�าลงปองกนฝายพลเรอน

และการสรางความเขมแขงใหแกกองทพ ความส�าคญของกองทพถอวาไมจ�ากด

อยเฉพาะการปองกนอธปไตยเทานน หากแตผน�าการเมองยงสามารถใชเปน

เครองมอ ในการคมครองตนเองและขจดฝายตรงกนขามดวย ส�าหรบดานการ

บรหารงานของรฐบาล โดยหลกทวไปยอมมหวหนารฐบาลท�าหนาทดแลและ

ตดตามการน�านโยบายไปปฏบต ตามรฐธรรมนญก�าหนดใหมคณะกรรมการ

ประชาชนกลาง (Central People’s Committee-CPC) ท�าหนาทคลายองคกร

ดานนตบญญตของสภาการบรหาร (Administrative Council) หรอคณะรฐมนตร

เพอการตรวจสอบและการถวงดล โดยมประธานาธบดเปนประธาน ตอมาคณะ

กรรมการประชาชนกลางนไดถกยกเลกไปตามรฐธรรมนญฉบบ ค.ศ. 199819

ถาพจารณาจากโครงสรางและอ�านาจหนาทของคณะกรรมการประชาชนกลาง

ยอมเหนวาพรรคคอมมวนสตเกาหลสามารถก�าหนดและควบคมทศทางการบรหาร

ของรฐบาล เพราะบคคลทด�ารงต�าแหนงในคณะกรรมการลวนมาจากพรรค และ

บคคลทด�ารงต�าแหนงสงสดของพรรคและของรฐบาลกเปนบคคลคนเดยวกน ดงนน

การโตแยงหรอการขดขวางจากผปฏบตงานประจ�าทอยในต�าแหนงระดบสง

ยอมยากทจะเกดขน สวนองคกรทท�าหนาทดานการออกกฎหมาย ซงกคอสมชชาประชาชนสงสด (Supreme People’s Assembly) แตในขอเทจจรงแลวกลบไมมอ�านาจในเรองดงกลาวอยางแทจรง เพราะการปฏบตหนาทมลกษณะเปนการสงผาน (transmit) กฎหมายหรอการตดสนใจ ในลกษณะทสอดคลองกบความตองการของพรรคหรอคณะกรรมการของพรรคคอมมวนสต ดวยเหตน สมชชาประชาชนสงสด จงมลกษณะไมตางไปจากตรายางประทบ ส�าหรบสมาชกของสมชชา แมก�าหนดวาระไว 5 ป แตบคคลทผานการเลอกตงเขามา กคอนกกจกรรมหรอหวหนาองคกรมวลชนตางๆ ในทองถน20 แนนอนวาบคคลเหลาน กคอสมาชกพรรคคอมมวนสต ดงนน กระบวนการเลอกตงจงเปนเพยงการรบรองบคคล

19 Ilpyong J. Kim, Historical Dictionary of North Korea (Lanham: Scarecrow Press, Inc.,

2003), 16. 20 Ibid., 123-24.


ตามทพรรคเสนอ ซงไมสามารถบงบอกไดวาตวแทนจากเขตการเลอกตงนน เปนตวแทนของประชาชนอยางแทจรง

เมอพจารณาโดยภาพรวม พรรคคอมมวนสตเกาหลซงยดถอตาม

โครงสรางของพรรคคอมมวนสตสหภาพโซเวยตนน คมอลซองถอเปนผมอ�านาจ

สงสด และผกขาดอ�านาจภายในพรรค โดยท�าหนาทประธานคณะกรรมการกลาง

ใน ค.ศ. 1949 ภายหลงจากทพรรคคอมมวนสตเกาหลเหนอและเกาหลใตรวมตวกน

และในเวลาตอมาไดด�ารงต�าแหนงเลขาธการใหญ (secretary-general) เมอ

ต�าแหนงสงสดของคณะกรรมการกลางเปลยนแปลงเปนเลขาธการใหญ21 ในชวง

ทคมอลซองเขากมอ�านาจในพรรค เขาไดกวาดลางบคคลทถกมองวาเปนฝาย

ตรงกนขาม และแตงตงบคคลทไววางใจเขาด�ารงต�าแหนงแทน ส�าหรบการครอบง�า

กลไกของรฐนน คมอลซองไดเขาด�ารงต�าแหนงหวหนารฐบาล ในฐานะนายก

รฐมนตรระหวางทศวรรษท 1950-1960 และเขาด�ารงต�าแหนงประธานาธบด เมอ

มการก�าหนดต�าแหนงดงกลาวขนตามรฐธรรมนญทแกไขใน ค.ศ. 1972 ซงเปน

ต�าแหนงสงสดทท�าหนาทหวหนารฐบาลแทนต�าแหนงนายกรฐมนตร ดงนน

ในการประชมสภาการบรหารหรอคณะรฐมนตรในเวลาตอมา คมอลซองจงอยใน

ฐานะประธานของการประชม ดวยเหตน จงกลาวไดวาผน�าเกาหลเหนอสามารถ

ครอบง�ากลไกของพรรคและของรฐ อนกอผลใหระบอบการเมองมลกษณะ

เผดจการแบบเบดเสรจ (totalitarianism) กลาวคอ ผน�ารฐไมใชควบคมในดาน

การเมองเทานน แตยงรวมไปถงดานเศรษฐกจและสงคมอกดวย การทคมอลซองสามารถควบคมกลไกตางๆ ของพรรคและของรฐได นอกจากสรางความมนคงในการอยในต�าแหนงผน�าแลว ยงเปนสงชวยใหเขาตดสนใจยตความไมแนนอนเกยวกบทายาทการเมองอกทางหนง โดยเขาไดเลอกคมจองอลบตรชาย ซงเกดจากคมจองซก (Kim Chong-suk) ภรรยาคนแรก ใหเปนวาทผน�าเกาหลเหนอคนถดจากเขา ซงในการประชมคณะกรรมการกลางพรรคในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 1974 คมจองอลขณะทอาย 33 ป ไดรบเลอกใหเปนผ ชวยหวหนาฝายโฆษณาชวนเชอและปลกระดม (Propaganda and

21 Dae-Sook Suh, “Communist Party Leadership,” in Political Leadership in Korea ed.

Dae-Sook Suh and Chae-Jin Lee (Seattle: University of Washington Press, 1976), 173.


Agitation Department) ส�าหรบมลเหตทตองเสนอบตรชายใหเปนวาทผน�า กอาจสบเนองจากการตอตานของพลพรรคทมตอคมซองแอ (Kim Song-ae) ซงเปนภรรยาคนทสองของคมอลซอง ทพยายามสนบสนนบตรชายใหเปนวาททายาทการเมอง ปญหาดานสขภาพของคมยองจซงเปนนองชายของคมอลซอง และปญหาสขภาพของคมอลซองเอง รวมทงกรณทนกตา ครสชอฟ (Nikita Khrushchev) ผน�าถดจากโจเซฟ สตาลน (Joseph Stalin) ไดวพากษวจารณสตาลน หรอกรณของเหมาเจอตง (Mao Zedong) ดงนน คมอลซองจงตองการใหผน�าคนถดไป ควรจะภกดและไมทรยศภายหลงจากทเขาเสยชวตแลว22 และถดมาในการประชมสมชชาพรรคครงทหก ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1980 คมจองอลกไดรบแตงตงใหเปนทายาทการเมองอยางเปนทางการ โดยด�ารงต�าแหนงเลขาธการพรรค (secretary) ซงอยในล�าดบทสองรองจากบดา สมาชกล�าดบทสของคณะกรมการเมอง สมาชกคณะกรรมการกลางและคณะกรรมการทหารของพรรค โดยอยในล�าดบทสาม

3.2 รฐเกาหลเหนอกบการเผชญความเปลยนแปลงในชวงปลายยคสงครามเยน

การทสหภาพโซเวยตและประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก รบรอง

ความเปนรฐของเกาหลเหนอในเดอนตลาคม ค.ศ. 1948 นบวากอประโยชนทงใน

ดานการเมอง ความมนคง และเศรษฐกจตอเกาหลเหนอ เนองจากการสถาปนา

สาธารณรฐเกาหล (Republic of Korea-ROK) หรอเกาหลใตขนในเดอนสงหาคม

ปเดยวกน ถอวาเปนไปตามมตของสหประชาชาต ซงก�าหนดใหจดการเลอกตง

ทวไป และด�าเนนการจดตงรฐบาลขนในดนแดนเกาหล ดงนน ถาสหรฐอเมรกา

และพนธมตรสนบสนนใหเกาหลใตเปนสมาชกสหประชาชาต จงตองเผชญการ

ไมเหนดวยกบทางฝายสหภาพโซเวยต เพราะมหาอ�านาจทสนบสนนเกาหล

แตละฝาย ตางกอางวารฐบาลเกาหลทตนสนบสนนเปนรฐบาลทชอบธรรมของ

ประชาชนเกาหลทงมวล ตอมาเมอเกาหลเหนอเรงรบการรวมเกาหลเขาดวยกน

โดยใชก�าลงทหาร อนเปนทมาของสงครามเกาหลระหวาง ค.ศ. 1950-1953

22 Han S. Park, North Korea: The Politics of Unconventional Wisdom (Boulder: Lynne

Reinner Publisher, 2002), 136; Lim, Kim Jong Il’s Leadership of North Korea, 52-53.


นอกจากความชวยเหลอจากสหภาพโซเวยตและจน ทท�าใหเกาหลเหนอรอดพน

จากความพายแพ ประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออกกไดสงความชวยเหลอ

ใหแกเกาหลเหนอดวย ถดมาเมอการสรบในสงครามยตลง ความชวยเหลอจาก

ภายนอกนบเปนปจจยส�าคญอยางยงในการฟนฟบรณะ เมอพจารณาประเทศท

ใหความชวยเหลอแกเกาหลเหนอในชวงดงกลาว กพบวาสหภาพโซเวยตใหความ

ชวยเหลอมากเปนล�าดบตน โดยอยท 1,653 ลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 43.1)

รองลงมาคอจน 508.6 ลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 30.75) และประเทศคอมมวนสต

ในยโรปตะวนออก 431.6 ลานเหรยญสหรฐ (รอยละ 26.1)23

เนองจากสงครามเกาหลสงบลง โดยคขดแยงของสงครามลงนามในความ

ตกลงสงบศก (armistice) ซงไมใชการลงนามในสนธสญญาสนตภาพ เพอยต

สงครามอยางเปนทางการ จากสภาพเชนน เกาหลเหนอจงตองแสวงหาหลก

ประกนดานความมนคง โดยเฉพาะความชวยเหลอดานการทหาร ในกรณความ

ขดแยงระหวางเกาหลเหนอกบเกาหลใต กลายเปนสงครามขนอก โดยในเดอน

กรกฎาคม ค.ศ. 1961 คมอลซองผน�าเกาหลเหนอไดลงนามในสนธสญญามตรภาพ

ความรวมมอ และความชวยเหลอซงกนและกน (Treaty of Friendship,

Cooperation, and Mutual Assistance) กบสหภาพโซเวยต ซงมสาระส�าคญ

ระบวาถาฝายใดฝายหนงของคสญญาถกโจมตจากภายนอก ประเทศคสญญาจะ

รบใหความชวยเหลอดานการทหารและดานอนๆ ในทนท24 และในเดอนเดยวกน

เกาหลเหนอและจนกไดลงนามในสนธสญญาดานความมนคงระหวางกนดวย

อาจกลาวไดวาการเปนพนธมตรดานการทหาร การมอดมการณรวมกน

และความชวยเหลอในดานตางๆ ทเกาหลเหนอไดรบ ถอวากอผลในเชงบวก

โดยตรงตอกลมผน�าในเกาหลเหนอ เพราะอยางนอยสหรฐอเมรกากไมสามารถ

ผลกดนใหเกาหลใตเขาเปนสมาชกสหประชาชาตไดส�าเรจ จวบจนเกาหลเหนอ

23 In Young Chun, “North Korea and East European Countries, 1948-85,” in The Foreign

Relations of North Korea: New Perspectives, ed. Jae Kyu Park, Byung Chul Koh and

Tae-Hwan Kwak (Seoul: Kyungnam University Press, 1987), 204-205. 24 Robert A. Scalapino, “The Foreign Policy of North Korea,” in North Korea Today, ed.

Robert A. Scalapino (New York: Frederick A. Praeger Publisher, 1963), 37-38.


และเกาหลใตเขาเปนสมาชกพรอมกนใน ค.ศ. 1991 เมอการเผชญหนาระหวาง

มหาอ�านาจผน�าคายเสรและคายคอมมวนสตผอนคลายลง ในดานความมนคง

แมสหรฐอเมรกายงคงกองทพไวในเกาหลใต ภายหลงสงครามเกาหลยตการสรบ

แตการทเกาหลเหนอมความตกลงดานการทหารกบสหภาพโซเวยตและจน กถอ

เปนหลกประกนวาถาเกาหลเหนอถกรกราน ยอมมมหาอ�านาจผ น�าคาย

คอมมวนสตใหความชวยเหลอ ทงนยงไมนบรวมความชวยเหลอดานเศรษฐกจและ

ดานอนๆ นอกจากนน แมสหภาพโซเวยตและจนมความขดแยงกนในบางชวงเวลา

เกาหลเหนอกไดระมดระวงในการก�าหนดทาท ทงนกเพอหลกเลยงปญหาการ

สนบสนนฝายใดฝายหนง

อยางไรกตาม กอนหนาการลมสลายของระบอบคอมมวนสตในยโรป

ตะวนออกไมนานนก ผน�าเกาหลเหนอไดเรมกงวลตอทาทของประเทศผน�าคาย

คอมมวนสต เนองจากการด�าเนนนโยบายปรบปรงประเทศสความทนสมยของ

ผน�าจน และการประกาศนโยบายของประธานาธบดมคาอล กอรบาชอฟ (Mikhail

Gorbachev) ในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 1986 เพอกระชบความสมพนธระหวาง

สหภาพโซเวยตกบจน การกระท�าดงกลาวดเหมอนท�าใหประเทศทงสองปรบทาท

ตอประเทศทเคยเปนศตรกนมากอน จงถอเปนการถอยหางจากอดมการณ

ขอวตกกงวลนปรากฏใหเหนอยางเดนชดจากสนทรพจนของผน�าเกาหลเหนอ

ซงกลาวตอสมชชาประชาชนสงสดเมอเดอนธนวาคม ค.ศ. 1986 โดยเรยกรองให

มการตอตานอดมการณทนนยมและลทธแก (revisionism) อนเปรยบเสมอนยาพษ

เพอมใหแทรกซมเขามาภายในประเทศ ดวยการไมด�าเนนนโยบายตามแนวทาง

ของจนและสหภาพโซเวยตนนเอง25

ความวตกกงวลของคมอลซองตอทาทของมหาอ�านาจผ น�าค าย

คอมมวนสต เรมเปนจรงขน เมอสหภาพโซเวยตและจนสถาปนาความสมพนธ

ทางการทตกบเกาหลใตใน ค.ศ. 1990 และ ค.ศ. 1992 ตามล�าดบ โดยกอนหนานน

ประเทศในยโรปตะวนออกกไดสถาปนาความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตแลว

25 Kim Roy, “Gorbachev’s Asian Policy and Its Implications for Peace and Unification of

Korea,” Korea Observer 18, no. 4 (Winter 1987): 380-408.


ดงฮงการในตน ค.ศ. 1989 ซงการกระท�านสรางความไมพอใจใหแกเกาหลเหนอ

อยางมาก ถงกบเกาหลเหนอไดลดระดบความสมพนธทางการทตใหอยในระดบ

อปทต และประณามฮงการวาเปนผทรยศตอสงคมนยม (betrayal of socialism)26

อยางไรกตาม ทาทดงกลาวกไมสามารถยบยงประเทศในยโรปตะวนออกอนๆ ใน

การเปดความสมพนธทางการทตกบเกาหลใตได ดงโปแลนดและยโกสลาเวยใน

ค.ศ. 1989 บลแกเรย โรมาเนย และเชโกสโลวะเกยใน ค.ศ. 1990 จากการ

เปลยนแปลงทเกดขน นบวาสงผลกระทบโดยตรงตอทาทและสถานะของ

เกาหลเหนอ เพราะเกาหลเหนอไดกลาวอางตลอดมา นบตงแตการกอตงประเทศ

ใน ค.ศ. 1948 ถงการเปนรฐบาลทชอบธรรมแตเพยงรฐบาลเดยวของประชาชน

เกาหล พรอมกบมความมงมนในการรวมดนแดนเกาหลเขาดวยกน ดงนน การท

ประเทศซงสนบสนนเกาหลเหนอและมองเกาหลใตวาเปนศตร แตกลบไปรบรอง

เกาหลใต จงเทากบเปนการรบรองการมสองเกาหล และเพมความไดเปรยบใหแก

เกาหลใต ในดานการเมอง ความมนคง และดานเศรษฐกจ เพราะเกาหลใตสามารถ

บรรลขอตกลงกบสหภาพโซเวยตและจน จนน�าไปสการสถาปนาความสมพนธ

ทางการทต ในขณะทเกาหลเหนอยงคงไมสามารถแกไขปญหาความขดแยงกบ

สหรฐอเมรกาและญปน ซงเปนพนธมตรของเกาหลใต

4. รฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน ดงทกลาวมาแลววาเกาหลเหนอไดรบประโยชน จากความรวมมอดานการเมอง ดานการทหาร และความชวยเหลอดานเศรษฐกจ จากประเทศในยโรปตะวนออกและสหภาพโซเวยต นบตงแตการกอตงเกาหลเหนอเปนตนมา เมอเกดการเปลยนแปลงดานการเมองในประเทศดงกลาวเมอปลายทศวรรษท 1980 จงถอวากอผลกระทบไมใชนอยตอเกาหลเหนอ ดงนน ในสวนนจะเปนการน�าเสนอวารฐเกาหลเหนอไมวาเปนผน�าการเมอง พรรค กองทพ รฐบาล และกลไกตางๆ ไดด�าเนนการอยางไร ทจะท�าใหระบอบคม (Kim regime) ซงคมอลซองเปนผวางรากฐานไวไมลมสลาย เหมอดงทเกดขนในยโรปตะวนออกและสหภาพโซเวยต

26 Charles K. Armstrong, Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950-1992

(Ithaca: Cornell University Press, 2013), 268.


4.1 มมมองดานการเมอง

การสบทอดอ�านาจการเมอง จากปสพอและหลาน

ระบอบการเมองในเกาหลเหนอ ถอวามลกษณะอ�านาจนยม หรออาจ

มองไปอกไดวาเปนระบอบอ�านาจนยมแบบเบดเสรจ ซงอ�านาจการเมองผกขาด

หรอรวมศนยอยทผน�า โดยพรรคคอมมวนสตหรอพรรคคนงานเกาหล ซงเปน

องคกรทมอ�านาจการเมองสงสด ไมไดมบทบาทส�าคญมากนก สมชชาประชาชน

สงสดเมอพจารณาในหลกการนาจะเปนตวแทนของประชาชน แตขอเทจจรงกไม

ไดเปนเชนนน ดงนน เมอคมอลซองเหนวาถงเวลาอนสมควรในการวางตวบคคล

เพอด�ารงต�าแหนงผน�าคนถดไป เขาจงไดเลอกบคคลทไววางใจ และคาดการณวา

จะไมทาทายอ�านาจ ซงกคอคมจองอลในฐานะบตรชาย จงท�าใหการถายโอน

อ�านาจการเมองเกดขนในกลมบคคลทอยในครอบครวเดยวกน

ในการกาวเขาสอ�านาจของคมจองอลนน คมอลซองไดวางตวบตรชาย

ใหเปนทายาทการเมองโดยพฤตนยมาตงแต ค.ศ. 1973 โดยการแตงตงใหด�ารง

ต�าแหนงเลขาธการพรรค (party secretary) ซงรบผดชอบฝายกจการของพรรค

กอนการเขารบหนาทส�าคญในฝายโฆษณาชวนเชอและปลกระดม และตอมาได

รบความเหนชอบจากคณะกรมการเมอง ในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 1974 ใหด�ารง

ต�าแหนงสมาชกและเลขาธการพรรค ซงรบผดชอบในดานพรรค กองทพ และ

คณะรฐมนตร จากการด�ารงต�าแหนงและปฏบตหนาทส�าคญดงกลาว คมจองอล

จงถกกลาวถงในฐานะทเปน“ศนยกลางของพรรค (party center)” ซงกหมายถง

การเปนผชแนะแนวทางของพรรคนนเอง27 ตอมาในการประชมสมชชาพรรค

ครงทหก ในเดอนตลาคม ค.ศ. 1980 ทประชมมมตแตงตงคมจองอลใหด�ารง

ต�าแหนงส�าคญ ทงในพรรคคอมมวนสตและกองทพ พรอมกนนน คมอลซองยงได

กวาดลางหรอโยกยายผทมความคดเหนแตกตางทงในพรรคและกองทพ เพอไม

ใหเปนอปสรรคตอการกาวขนเปนผน�าของบตรชาย แนนอนวาตลอดระยะเวลา

เกอบ 15 ป ทคมจองอลไดรบการวางตวใหเปนทายาทการเมอง เขายอมสามารถ

27 Sung Chull Kim, North Korea under Kim Jong Il: From Consolidation to Systemic

Dissonance (Albany: State University of New York Press, 2006), 41.


ใชอ�านาจและโอกาสทม แตงตงบคคลทภกดและไววางใจใหด�ารงต�าแหนงส�าคญ

เพอเปนหลกประกนความมนคงเมอกาวเขาด�ารงต�าแหนงผน�าประเทศ28

ตอมาในตนทศวรรษท 1990 คมจองอลไดเขาด�ารงต�าแหนงสงสด

ในกองทพ ทงทเขาไมไดผานการฝกฝนหรออบรมทางดานนมากอน โดยใน

ค.ศ. 1991 เขาด�ารงต�าแหนงผบญชาการสงสดกองทพประชาชนเกาหล (Korean

People’s Army-KPA) และมชนยศเปนจอมพลในปถดมา และใน ค.ศ. 1993

ด�ารงต�าแหนงประธานคณะกรรมการปองกนประเทศ (National Defense

Commission-NDC) ซงถอเปนองคกรทมอ�านาจทางการเมองสงสดในเกาหลเหนอ

สวนต�าแหนงในพรรคคอมมวนสตเกาหล นบจากคมจองอลด�ารงต�าแหนงคณะ

กรรมการกลางของพรรคตงแต ค.ศ. 1974 แลว อก 10 ปถดมา คมจองอลกได

ด�ารงต�าแหนงส�าคญล�าดบสองรองจากบดา29

ส�าหรบในยคคมจองอลด�ารงต�าแหนงผน�า การสบทอดอ�านาจการเมอง

ถอวาเรมปรากฏเดนชดขน เมอคมจองอลมค�าสงแตงตงคมจองอน (Kim Jong-un)

บตรชาย และคมเคยงฮ (Kim Kyoung-hui) นองสาวของคมจองอล ซงรบผดชอบ

ดานอตสาหกรรมเบาของพรรค ใหด�ารงชนยศนายพล โดยการแตงตงกระท�าใน

ชวงเวลาเดยวกนกบการประชมตวแทนของพรรคคนงานเกาหลครงทสาม

(The Third Meeting of Party Representatives) เมอเดอนกนยายน ค.ศ. 2010

และในการประชมครงน นอกจากการเลอกคมจองอลใหด�ารงต�าแหนงส�าคญ

ภายในพรรคแลว ยงไดเลอกคมจองอนใหด�ารงต�าแหนงสมาชกคณะกรรมการ

กลาง และรองประธานคณะกรรมการทหารของพรรค ซงคมจองอลด�ารงต�าแหนง

ประธานอย จงเทากบเปนการประกาศการวางตวบตรชายใหเปนทายาทการเมอง

เพราะคณะกรรมการทหารถอเปนองคกรทมอ�านาจ ในการก�าหนดนโยบายและ

ทศทาง รวมทงการควบคมกองทพ

28 วเชยร อนทะส, การด�าเนนนโยบายการทตแบบบบบงคบของสหรฐอเมรกาในกรณความขดแยงกบเกาหลเหนอ ในชวงหลงสงครามเยน (รายงานการวจย) (ปทมธาน : สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2551) หนา 35. 29 Kongdan Oh and Ralph C. Hassig, “North Korea’s Nuclear Politics,” Current History 13 (September 2004): 273-79; Dae-Sook Suh, “New Political Leadership,” in The North Korean System in the Post-Cold War Era, ed. Samuel S. Kim (New York: Palgrave, 2001), 73-78.


เนองจากคมจองอนอายยงนอย และไมมประสบการณในพรรค กองทพ

และรฐบาลมากอน ดงนน การมบคคลทจะท�าหนาทคมครอง สอนงาน และ

ถายทอดประสบการณ จงถอเปนสงส�าคญ ซงในการประชมตวแทนพรรคคนงาน

เกาหลครงทสาม บคคลซงเปนเครอญาตของคมจองอล จงไดรบแตงตงใหด�ารง

ต�าแหนงส�าคญ เพอการปฏบตหนาทดงกลาว ซงนอกจากการแตงตงคมเคยงฮ

ซงเปนอาของคมจองอน ใหด�ารงต�าแหนงนายพลแลว คมเคยงฮยงไดรบเลอกให

เปนสมาชกคณะกรมการเมอง อนเปนองคกรทมความส�าคญ ในขณะเดยวกน

จางซองแทก (Jang Song-thaek) ซงเปนสามของคมเคยงฮและมฐานะเปนนองเขย

ของคมจองอล ไดรบเลอกเปนสมาชกส�ารองของคณะกรมการเมอง ส�าหรบ

จางซองแทก ถอเปนบคคลทมอ�านาจและอทธพลอยในล�าดบทสองรองจาก

คมจองอล เพราะในเดอนเมษายน ค.ศ. 2009 เขาไดรบแตงตงใหเปนกรรมการ

ในคณะกรรมการปองกนประเทศ อนเปนองคกรทมอ�านาจสงสดในเกาหลเหนอ

และในเดอนมถนายนปถดมา กไดรบแตงตงใหเปนรองประธานคณะกรรมการ

ดงกลาว นอกจากนน คมจองอลยงแตงตงบคคลทใกลชดหรอไววางใจใหด�ารง

ต�าแหนงส�าคญอกดวย

การสบทอดอ�านาจการเมองจากผน�าร นแรกสผ น�าร นทสามดงกลาว

สะทอนใหเหนถงลกษณะเฉพาะของระบอบการเมองในเกาหลเหนอ ทบคคลใน

ตระกลเดยวผกขาดอ�านาจ (monolithic system) ซงมลกษณะทส�าคญ คอ

ประการแรก อ�านาจสงสดอยทบคคลหรอผน�าเพยงคนเดยว ท�าหนาทควบคมและ

ชน�าพรรค ประชาชน และสงตางๆ ประการทสอง มการระดมพลงทางสงคมและ

การจดองคกรแบบกองทพ เพอการตอบสนองตอประโยชนของผน�า ประการท

สาม มการอภปรายและสนทนาเพอเปาหมายในการสนบสนนอ�านาจและการ

ปฏบตตามแนวทางของผน�า และประการทส การใชประโยชนลทธบชาตวบคคล

(personality cult) ในการสรางความชอบธรรมใหแกผน�า30

30 Yong Soo Park, “Policies and Ideologies of the Kim Jong-un Regime in North Korea: Theoretical Implications,” Asian Studies Review 38, no. 1 (2014): 5-6.


นบตงแตการกอตงเกาหลเหนอเปนตนมา การเขากมอ�านาจการเมอง

ของคมอลซองและการสบทอดอ�านาจการเมองจากผน�ารนแรกจนถงรนทสาม

จงแสดงใหเหนวากลมผมอ�านาจรฐในเกาหลเหนอ นอกจากคมอลซองแลวกยงม

กลมบคคลทใกลชด ซงไดแกพลพรรคของกลมคอมมวนสตทท�าสงครามกองโจร

ตอตานญป น ในชวงเกาหลตกเปนอาณานคมของญป น โดยบคคลเหลานได

ด�ารงต�าแหนงส�าคญในพรรคคอมมวนสต กองทพ และรฐบาล ถดมากเปนบคคล

ภายในครอบควของคมอลซอง ซงกคอทงคมจองอลและคมจองอน ลกษณะดงกลาว

ยอมสามารถอธบายไดวาอ�านาจการเมองในรฐเกาหลเหนอ ผกขาดอยทบคคล

บางกลม ซงมความผกพนกบผน�า

การปรบโครงสรางอ�านาจการเมอง

นอกจากการสบทอดอ�านาจการเมองเปนวธการทผน�าในเกาหลเหนอ

น�ามาใช เพอการรกษาอ�านาจและการสรางความมนคงใหแกระบอบแลว การปรบ

โครงสรางการเมองกเปนอกวธการหนง ในการตอบสนองตอประโยชนดงกลาว

รวมทงการรบมอกบสถานการณทเปลยนแปลง นบตงแตการกอตงเกาหลเหนอ

ใน ค.ศ. 1948 คมอลซองไดอาศยชวงจงหวะเวลาในการรวบอ�านาจ และการขจด

คแขงทางการเมองตลอดมา ดงใน ค.ศ. 1972 เขาไดยกฐานะตนเอง จากทอยใน

ต�าแหนงนายกรฐมนตรเปนประธานาธบด ทงนกเพอใหอยในฐานะทงผน�ารฐบาล

และประมขของรฐ ถดมาในสมยของคมจองอล เขาไดด�าเนนการแกไขรฐธรรมนญ

โดยก�าหนดใหคณะกรรมการปองกนประเทศ เปนองคกรทมอ�านาจสงสดใน

เกาหลเหนอ ยกเลกส�านกประธานาธบด (Office of the President of the

Republic) และก�าหนดใหประธานคณะกรรมการประจ�าของสมชชาประชาชน

สงสด (Chairman of the Standing Committee of the Supreme People’s

Assembly) ท�าหนาทประมขของรฐในสวนทเกยวของกบพธการ

นอกจากการปรบเปลยนโครงสรางอ�านาจดงกลาว คมจองอลตระหนก

ถงปญหาทเกาหลเหนอเผชญในชวงการสญเสยชวตของผน�าคนแรกใน ค.ศ. 1994

และภยพบตอนสบเนองมาจากการเกดภาวะน�าทวมใหญใน ค.ศ. 1995 อนเปนการ

ซ�าเตมสภาพการขาดแคลนอาหารและภาวะวกฤตเศรษฐกจ จนเกาหลเหนอตอง


รองขอความชวยเหลอจากตางประเทศ จากสภาพดงกลาวท�าใหคมจองอล

ตระหนกวากลไกของรฐและของพรรคในระดบตางๆ คงไมสามารถจดการกบ

ปญหาทเกดขนได นอกจากการตองพงบทบาทกองทพในการจดการกบวกฤต

ดงกลาว31 อนเปนทมาของนโยบายกองทพตองมากอน (military-first politics)

หรอซอนกนจองช (Songun Chongchi) โดยสาระของแนวคดนระบวาประเทศ

จะเขมแขงหรอออนแอนน ลวนขนอยกบบทบาทของกองทพ เปาหมายทผน�า

เกาหลเหนอใหความส�าคญตอแนวคดน กคอการใชกองทพเปนหลกประกนตอ

ความอยรอดของระบอบ จากภยคกคามทงภายนอกและภายใน32 โดยภยคกคาม

ภายนอก กคอสหรฐอเมรกา เกาหลใตและอาจรวมถงญปน เนองจากเกาหลเหนอ

ยงไมไดสถาปนาความสมพนธทางการทตกบประเทศเหลาน สวนภยคกคามภายใน

กคอความวนวายและความรนแรงทอาจเกดขน จากความไมพอใจของประชาชน

และกลมบคคลบางสวนทอยภายใตระบอบเอง

เกาหลเหนอในยคคมจองอน

การสบทอดอ�านาจการเมองสผน�ารนทสามในเกาหลเหนอปรากฏขนจรง

เมอคมจองอลเสยชวตในเดอนธนวาคม ค.ศ. 2011 และคมจองอนบตรชายไดกาว

ขนมามอ�านาจแทน โดยในปลายเดอนธนวาคมนนเอง คมจองอนกอยในสถานะ

ผน�าสงสด (Supreme Leader) ของพรรค กองทพ และประชาชน พรอมกบคณะ

กรมการเมองไดรบรองการแตงตงเขา ใหด�ารงต�าแหนงผบญชาการสงสดของกองทพ

ส�าหรบการด�ารงต�าแหนงส�าคญภายในพรรคคอมมวนสตนน ในเดอนเมษายน

ค.ศ. 2012 ผลการประชมพรรคไดแตงตงใหคมจองอนเปนประธานคณะ

กรรมการทหาร สมาชกคณะกรมการเมอง และเปนเลขาธการคนทหนง (First

Secretary) ของพรรค ในขณะทคมจองอลซงเสยชวตไปแลว ใหอยในต�าแหนง

เลขาธการใหญตลอดกาล (Eternal General Secretary) ลกษณะเชนนกดไมตาง

31 Ken E. Gause, North Korea under Kim Chong-il: Power, Politics and Prospects for Change (Santa Barbara: Praeger, 2011), 12-15. 32 Dae-Sook Suh, “Military-First Politics of Kim Jong-il,” in The Korean Peninsula in Transition: The Summit and Its Aftermath, ed. Byung Chul Koh (Seoul: Kyungnam University Press, 2002), 256.


จากในชวงทคมจองอลเขาด�ารงต�าแหนงผน�าเกาหลเหนอ ทไดแตงตงใหคมอลซอง

ซงเปนบดาด�ารงต�าแหนงประธานาธบดเกาหลเหนอตลอดกาล และในชวงเดอน

เมษายนเชนกน สมชชาประชาชนสงสดไดประชมและลงมตเลอกคมจองอนให

ด�ารงต�าแหนงประธานคนทหนง (First Chairman) ของคณะกรรมการปองกน

ประเทศ พรอมกนนน ไดแตงตงใหคมจองอลซงเสยชวตไปแลว เปนประธานถาวร

(Permanent Chairman) ของคณะกรรมการดงกลาว

ในชวงการกาวเขามารบต�าแหนงผน�าการเมองของคมจองอน สงเกตไดวา

ผน�าเกาหลเหนอคนใหมยงจ�าเปนตองสรางภาพลกษณ หรอการเชอมโยงกบผน�า

คนกอน เพอประโยชนในการสรางความยอมรบ ศรทธา และความภกด อนเปน

ลกษณะหนงของลทธบชาตวบคคล33 แตภายหลงการเขาด�ารงต�าแหนงไดไมนาน

คมจองอนกด�าเนนแผนการขจดบคคลทเหนวาอาจคกคามตอความมนคงในการ

ด�ารงต�าแหนงของเขา และแตงตงผไดรบความไววางใจใหด�ารงต�าแหนงแทน

ดงในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2012 คมจองอนไดแตงตงเฮยนยองชอล (Hyon

Yong-chol) ขนมาท�าหนาทผบญชาการทหารบกแทนอยองโฮ (Ri Yong-ho)

และตอมาคมจองกก (Kim Jong-gak) ไดรบแตงตงเปนรฐมนตรกลาโหมแทน

คมยองชน (Kim Yong-chun) ซงทงอยองโฮและคมยองชนเปนบคคลทใกล

ชดกบคมจองอลบดาของเขา แตเหตการณส�าคญทถอวาเปนการกวาดลาง

ทางการเมอง ไดเกดขนในเดอนธนวาคม ค.ศ. 2013 กคอการปลดจางซองแทก

ออกจากต�าแหนง และลงโทษประหารชวตในเวลาไลเลยกน ดวยขอกลาวหาสราง

ความแตกแยกภายในพรรค ประพฤตตนไมเหมาะสม กระท�าการทจรตโดยขาย

ทดนใหตางชาต รวมทงการขายถานหนและทรพยากรอนมคา34 จางซองแทกนม

ฐานะเปนอาเขย ซงในสมยทคมจองอลยงมชวตอย เขาแตงตงจางซองแทกใหเปน

รองประธานคณะกรรมการปองกนประเทศ และถอกนวาเขายงเปนผมอ�านาจ

สงสดล�าดบทสองรองจากคมจองอล

33 ดรายละเอยดเพมเตมในวเชยร อนทะส, “เกาหลเหนอ : ท�าไมการลกฮอตอตานระบอบคมจงไมปรากฏ?” กระแสเอเชย 2012/1 ฉบบท 1, (2555): 165-212. 34 Barbara Demick, “Purge of Kim Jong Un’s Uncle Unsettles North Korean Businesspeople,” Los Angeles Times February 15, 2014, http://articles.latimes.com; Tania Branigan, “North Korea’s Kim Jong-un Purges His Uncle in Spectacularly Public Fashion,” Guardian December 9, 2013, http://www.theguardian.com (accessed April 25, 2014).


กลไกในการปกปกรกษาระบอบคม

ตลอดชวงทคมอลซองและคมจองอล รวมทงคมจองอนเปนผน�า ตองถอวา

ระบอบในเกาหลเหนอยงไมเคยเผชญการรฐประหาร (coup d’état) หรอการยด

อ�านาจไมส�าเรจแลวกลายเปนกบฏ ปจจยทท�าใหระบอบการเมอง เศรษฐกจ และ

สงคมในเกาหลเหนอเปลยนแปลงนอยมาก เวนแตเปนไปในลกษณะกอประโยชน

ตอผน�า นอกจากอดมการณจเชและนโยบายตางๆ ทผน�าก�าหนดขนแลว ขอท

นาสนใจอกประการหนง กคอผน�าการเมองในเกาหลเหนอไดจดตงหนวยความมนคง

พเศษขน โดยมวตถประสงคหลกในการใหความคมครองผน�า จากการประทษราย

การปองกนและการตอตานการแยงชงอ�านาจจากฝายตรงกนขาม โดยหนาทของ

หนวยงานเหลาน แตกตางจากกองทพและต�ารวจโดยทวไป ทเนนการปองกน

ประเทศ และการรกษาความสงบเรยบรอยภายใน แตการทกองทพทวไปมก�าลง

พลและอาวธ กถอวาเออประโยชนใหผน�าทหาร ใชในการกอรฐประหารเพอยด

อ�านาจได ดวยเหตน การจดตงหนวยความมนคงพเศษ ซงประกอบดวยก�าลงพล

ทฝกฝนอยางดและมอาวธททนสมย จงสามารถปองปรามมใหผน�าทหารกอการ

ยดอ�านาจ หรอถากอการดงกลาวขน กเสยงทจะถกปราบปราม นอกจากนน การม

หนวยขาวกรองคอยตดตามการเคลอนไหวของประชาชน พรรคและกองทพ ยอม

ท�าใหรถงบคคลหรอกลมบคคลทตอตานผน�าและระบอบ อนจะท�าใหสามารถ

กวาดลางหรอตดไฟตงแตตนลมได

ส�าหรบกลไกในการการปราบปรามการลมลางระบอบ รวมทงการปกปก

รกษาระบอบในเกาหลเหนอใหคงอยนน ประกอบดวยหนวยงานทส�าคญ35 ไดแก

1) กองบญชาการความปลอดภย (Guard Command) ซงอยในสงกดกระทรวง

กองทพประชาชน (Ministry of People’s Armed Forces-MPAF) หรอกระทรวง

กลาโหม มภารกจหลกในการรกษาความปลอดภยใหแกผน�าเกาหลเหนอและ

เจาหนาทระดบสง 2) กองบญชาการความมนคง (Security Command) แมการ

จดโครงสรางอยในสงกดกระทรวงกองทพประชาชน แตอยภายใตการควบคมของ

35 Joseph S. Burmudez Jr., Shield of the Great Leader: The Armed Forces of North Korea (St. Leonards: Allen & Unwin, 2001), 177-212; Gause, North Korea under Kim Chong-il, 40-44; Kongdan Oh and Ralph C. Hassig, North Korea through the Looking Glass (Washington, D.C.: Brookings Institution Press, 2000), 105-26.


กรมความมนคงแหงรฐ (State Security Department-SSD) โดยมเจาหนาท

ปฏบตภารกจอยในทกหนวยของกองทพ เพอท�าหนาทเสาะแสวงหาขอมลเกยว

กบการคอรรปชน การตอตานระบอบ และกจกรรมใดๆ ทเกยวของกบการ

รฐประหาร 3) กรมความมนคงแหงรฐ อยภายใตการควบคมของคณะกรรมการ

ปองกนประเทศ มภารกจหลกดานขาวกรองทงภายในและภายนอกประเทศ

รวมทงการปฏบตภารกจต�ารวจลบคลายดงเคจบ (KGB) ของสหภาพโซเวยต

ใหความคมกนและความปลอดภยแกผน�า นอกจากนน ยงท�าหนาทดแลคายกกกน

ทางการเมอง การแสวงหาเงนตราตางประเทศ ผานการคายาเสพตดและธนบตร

ดอลลารสหรฐปลอม และ 4) กระทรวงความมนคงสาธารณะ (Ministry of Public

Security) มภารกจหลกดานต�ารวจ กองก�าลงปองกนฝายพลเรอน ความปลอดภย

สาธารณะ ความปลอดภยดานรถไฟ และสงอ�านวยความสะดวกตางๆ นอกจากนน

ยงมกองบญชาการปองกนกรงเปยงยาง (Pyongyang Defense Command)

ถอเปนอกหนวยหนง ในการท�าหนาทปองกนเมองหลวง ซงเปนสถานทตงของ

พรรค ทท�าการของรฐบาล ทพ�านกของผน�าและเจาหนาทระดบสง รวมทงเปน

สถานทตงของสนามบน สถานรถไฟ และสงอ�านวยความสะดวกตางๆ

4.2 มมมองดานเศรษฐกจ

นบตงแตทศวรรษท 1970 อตราการเตบโตทางเศรษฐกจของเกาหลเหนอ

ไดเรมลดลง ซงแตกตางจากในชวง 20 ปภายหลงสงครามเกาหล ทอตราการเตบโต

ทางเศรษฐกจอยในเกณฑสง และเมอเขาสกลางทศวรรษท 1980 การเตบโตทาง

เศรษฐกจไดเขาสภาวะชะงกงน ถดมาในทศวรรษท 1990 เศรษฐกจเกาหลเหนอ

ไดเขาสภาวะถดถอย โดยอตราการเตบโตทางเศรษฐกจเปนลบ และหนตางประเทศ

ไดพอกพนขน36 จากสภาพดงกลาว จงท�าใหเกาหลเหนอขาดแคลนเงนตรา

ตางประเทศ ส�าหรบซอสนคาขนพนฐานทจ�าเปนตอการผลตและการบรโภค

โดยเฉพาะอาหารและน�ามนเชอเพลง ในสวนอตราการเพมขนของรายไดเฉลย

36 Marcus Noland, “Economic Strategies for Reunification,” in Korea’s Future and the Great

Powers, ed. Nicholas Eberstadt and Richard J. Ellings (Seattle: The National Bureau of Asian

Research, 2001), 199-208.


ตอหวของประชากร กมลกษณะชะงกงนในชวง ค.ศ. 1973-1991 และกตกต�าลง

นบตงแตชวงดงกลาวเปนตนมา37

ส�าหรบมลเหตของภาวะวกฤตดงกลาว สามารถพจารณาได ดงน ประการแรก

การทมเทสรางความทนสมยใหกบกองทพในชวงทศวรรษท 1970 กอปรกบ

กองทพเกาหลเหนอมก�าลงพลประจ�าการเปนจ�านวนมาก ดงสถตใน ค.ศ. 1987

เกาหลเหนอมก�าลงพลกวา 1 ลาน 2 แสนคน ซงมผลตองบประมาณคาใชจายเปน

จ�านวนมหาศาล โดยมสดสวนตอผลตภณฑมวลรวมประชาชาต (GNP) อยถง

รอยละ 2538 ประการทสอง ระบบเศรษฐกจมลกษณะรวมศนยอ�านาจการตดสนใจ

ไวทสวนกลาง จงไมสามารถแกไขปญหาทเกดขนในพนทตางๆ การจดสรร

ทรพยากรระหวางวสาหกจทรฐเปนเจาของ ไมไดขนอยกบเหตผลและความจ�าเปน

ทางเศรษฐกจ หากแตขนอยกบปจจยดานการเมอง หรอความใกลไกลศนยกลาง

ทางอ�านาจ และประการทสาม การยตการใหความชวยเหลอของสหภาพโซเวยต

ในกลางทศวรรษท 1980 และการลมสลายของระบอบคอมมวนสตในยโรป

ตะวนออก เนองจากเกาหลเหนอพงพาประเทศดงกลาวมาชานาน โดยมลคาความ

ชวยเหลอนบตงแตภายหลงสงครามโลกครงทสองจนถง ค.ศ. 1984 อยท 3.5 พนลาน

เหรยญสหรฐ โดยรอยละ 45 มาจากสหภาพโซเวยต รอยละ 18 มาจากจน และ

สวนทเหลอมาจากประเทศในยโรปตะวนออก39 ส�าหรบการแกไขภาวะวกฤต

เศรษฐกจ กจกรรมส�าคญทรฐเกาหลเหนอด�าเนนการ ไดแก

การปฏรปเศรษฐกจ

การแกไขวกฤตเศรษฐกจของเกาหลเหนอ ในลกษณะรเรมการปฏรป

ปรากฏขนในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2002 โดยรฐบาลไดก�าหนดมาตรการแกไข

ซงมจดเนนทการปฏรปราคาสนคา การสนบสนนกลไกตลาด การกระจายการตดสนใจ

37 Marcus Noland, “Economic Strategies for Reunification,” in Korea’s Future and the Great Powers, ed. Nicholas Eberstadt and Richard J. Ellings (Seattle: The National Bureau of Asian Research, 2001), 199-208. 38 Oh and Hassig, North Korea through the Looking Glass, 58-60. 39 Glyn Ford and Soyoung Kwon, North Korea on the Brink: Struggle for Survival (London: Pluto Press, 2008), 57.


ใหแกภาคอตสาหกรรมและภาคการเกษตร และการเปดรบการลงทนและการคา

ตางประเทศ เมอยอนพจารณาในยคทเกาหลเหนอน�าหลกการสงคมนยมมาใช

การซอขายสนคาในตลาดไดกลายเปนสงตองหาม และการคาขายในตลาดไดยต

ลงใน ค.ศ. 1958 โดยรฐไดน�าระบบการแบงปนอาหารและสนคา (public

distribution system-PDS) มาใชแทน จนถงกลบมการกลาวกนวาเกาหลเหนอ

เปนประเทศเดยวในโลกทตลาดหายไป และกรงเปยงยางในฐานะเมองหลวง

กเปรยบเสมอนสวรรคของพวกสงคมนยม (socialist paradise) เนองจากไมม

ตลาดหรอการซอขายปรากฏใหเหน40 แตเมอเกาหลเหนอประสบวกฤตเศรษฐกจ

และภาวะทพภกขภย ระบบการแบงปนอาหารและสนคาจงไมสารมารถด�าเนนไป

ไดเหมอนปรกต เนองจากการขาดแคลนอาหารและสนคา การขาดแคลนพลงงาน

และการขาดแคลนวตถดบ จนประมาณกนวาในปลายทศวรรษท 1990 ประชาชน

เกาหลเหนอไมถงรอยละ 10 ทยงไดรบอาหารผานระบบการแบงปนอาหารและสนคา

โดยสวนใหญเปนผอาศยอยในเมองหลวง หรอพนททมความส�าคญทางการเมอง

ส�าหรบการปฏรปราคาสนคาและการสนบสนนกลไกตลาด กอนการ

ประกาศนโยบายในเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2002 ราคาสนคาในเกาหลเหนอ

โดยทวไปไมสอดคลองกบมลคาทางการตลาด ทงนสบเนองมาจากรฐบาลอดหนน

สนคาทจ�าเปน ระบบการแบงปนอาหารและสนคา และสภาพการขาดแคลนอาหาร

ดงนน ผมเงนกไมใชไดรบหลกประกนในการซออาหารไดในปรมาณทตองการ

ผลกระทบทเกดขนตามมา กคอการเกดตลาดมด ดวยเหตน เมอรฐบาลประกาศ

ใชมาตรการดงกลาว จงปลอยใหราคาสนคาเปนไปตามกลไกตลาด เชน อาหาร

บรการขนสง และคาไฟฟา อนเปนการสะทอนตนทนสนคาทแทจรง ดงราคา

ขาวสารจากเดมทรฐบาลก�าหนดไว 0.08 วอน เพมขนเปน 44 วอนตอกโลกรม

การกระท�าดงกลาว ถอเปนการสรางแรงจงใจใหชาวนาหรอเกษตรกรผลตอาหาร

ออกสตลาดมากยงขน และผลผลตขาวจะเขาสระบบแบงปนอาหารไดเพมขน

โดยในชวงระยะเวลากอนหนา รฐบาลซอขาวจากชาวนาในราคากโลกรมละ 0.8 วอน

40 Andrei Lankov, “The Natural Death of North Korean Stalinism,” Asia Policy no. 1 (January

2006): 111.


และน�าไปขายในระบบแบงปนอาหารในราคา 0.08 วอน อนเปนราคาทรฐบาล

อดหนน แตเมอประกาศใชนโยบายการปฏรป รฐบาลไดซอขาวจากชาวนาในราคา

40 วอน และขายในราคา 44 วอนตอกโลกรม อยางไรกตาม ภายหลงการประกาศ

ใชนโยบายการปฏรป ปรากฏวาใน ค.ศ. 2004 ราคาขาวในตลาดมดไดเพมเปน

250 วอนตอกโลกรม ทงนเปนผลมาจากการเกดภาวะเงนเฟออยางรนแรง41

นอกจากนน รฐบาลเกาหลเหนอยงไดสนบสนนการจดตงตลาดทวไปขนในพนท

ตางๆ ส�าหรบตลาดทวไป ถอวาพฒนามาจากตลาดเกษตรกร (farmers markets)

ซงแตเดมขายเฉพาะผลผลตดานการเกษตร โดยตลาดเหลานขายสนคาประเภท

อาหารและสงจ�าเปนในการด�ารงชวตเปนหลก และถอเปนแหลงรายไดส�าหรบผน�า

สนคามาขาย

การเปลยนแปลงทส�าคญอกประการหนง กคอการกระจายการตดสนใจ

ใหแกภาคอตสาหกรรมและภาคการเกษตร โดยการเปลยนแปลงโครงสรางการ

จางงานและความรบผดชอบไปใหผจดการโรงงาน ซงในชวงปลายทศวรรษท 1980

ความรบผดชอบดานเศรษฐกจไดเปลยนจากพรรคไปยงคณะรฐมนตร ซงมบคคล

ทช�านาญเฉพาะดาน และไดรบมอบหมายใหวางยทธศาสตรดานการผลตและการ

ก�าหนดราคาสนคา ส�าหรบกจกรรมภายใตแนวทางการปฏรป ไดแก การปดโรงงาน

หรอวสาหกจทไมมก�าไรหรอหมดความส�าคญ การลดจ�านวนเจาหนาทของพรรค

ทเขาไปดแลกจการ และการก�าหนดใหวสาหกจตองมผลประกอบการคมกบตนทน

เพราะรฐบาลไดลดการสนบสนนดานเงนทน ดวยเหตน ผจดการโรงงานหรอ

วสาหกจจงตองกระตอรอรนในการท�าก�าไร เพอน�าผลลพธไปจายเปนคาจาง

เงนเดอน อยางไรกตาม รฐบาลเกาหลเหนอยงคงยดถอแนวทางความเปนอสระ

ภายใตการควบคมของสวนกลาง เพราะรฐบาลไมไดมอบอ�านาจในการบรรจและ

การปลดคนงาน แตใหอ�านาจแกผจดการในดานการสรางก�าไรเปนหลก42

40 Andrei Lankov, “The Natural Death of North Korean Stalinism,” Asia Policy no. 1 (January

2006): 111. 41 Christopher D. Hale, “Real Reform in North Korea? The Aftermath of the July 2002

Economic Measures,” Asian Survey 45, no. 6 (November/December 2005): 824-26. 42 Ibid., 834.


ในสวนของภาคการเกษตร การกระจายอ�านาจถอวาเกดขนโดยไมตงใจ

เพราะการทรฐบาลเกาหลเหนอใหผน�าทองถน และหนวยการผลตขาวหรออาหาร

ตองจดการดานตางๆ เอง เพอใหไดผลผลตเพยงพอตอความตองการนน ถอเปน

ผลมาจากความลมเหลวของระบบแบงปนอาหารและสนคา ในการจดหาอาหาร

หรอขาวมาแบงปนใหแกประชาชน นบตงแตตนทศวรรษท 1990 จวบจนการเกด

ภาวะทพภกขภยใน ค.ศ. 1995 ทางการตองยดขาวจากชาวนาทกกตนไว การท

ผลผลตขาวเพมขนในชวงเผชญภาวะความอดอยากอยางรนแรง รฐบาล

เกาหลเหนอไดตงความหวงไววาปรมาณขาวทเพมขน จะเขาสระบบการแบงปน

อาหารและสนคามากขน เนองจากชาวนาทท�านาในแปลงทรฐเปนเจาของและ

ระบบนารวม ตางมขอผกมดวาจะตองขายขาวตามโควตาและราคาทก�าหนดให

แกรฐ43 ฉะนน จงเปนการยากทจะระบปรมาณขาวทชาวนาผลตไดทงหมด

นอกจากสวนหนงเกบไวบรโภคแลว จะเขาสตลาดมากนอยเพยงใด

ส�าหรบการเปดรบการลงทนและการคาตางประเทศ เปาหมายในสวนน

ของเกาหลเหนอ คอ การแสวงหาเงนตราและรายไดจากการลงทนและการคา

ตางประเทศ ดงในชวงครงหลงของ ค.ศ. 2002 รฐบาลเกาหลเหนอไดปรบอตรา

การแลกเปลยนเงนตราจาก 2.15 วอนตอเหรยญสหรฐ เปน 150 วอนตอเหรยญ

สหรฐ ทงนเพอสะทอนคาเงนตราทแทจรงตามภาวะตลาด ในขณะเดยวกน

กอนญาตใหชาวตางชาตใชเงนตราในลกษณะเดยวกนกบคนเกาหลเหนอทวไปใช

การเปลยนแปลงดงกลาวน ยงกระตนใหชาวตางชาตหนมาใชระบบการแลกเปลยน

ของทางการ แทนการกระท�าในตลาดมด นอกจากนน รฐบาลเกาหลเหนอยงได

รเรมแผนการเปดเขตเศรษฐกจพเศษ (special economic zones-SEZs)

เพอดงดดนกลงทนตางชาตเขามาลงทน ซงแตเดมเกาหลเหนอไดจดตงเขต

เศรษฐกจพเศษนาจนซอนบง (Rajin-Sonbong SEZs) ขนในพนทตดตอกบจน

และรสเซยใน ค.ศ. 1991 โดยคาดวาจะมมลคาการลงทนจากตางประเทศราว 4.7

พนลานเหรยญสหรฐ ภายใน ค.ศ. 2010 แตผลการด�าเนนการกระท�าไดเพยง

100 ลานเหรยญสหรฐ จนท�าใหมองวาการประกอบการในเขตเศรษฐกจพเศษน

43 Ibid., 836.


เกอบอยในลกษณะหยดด�าเนนการ44

แตในระยะถดมามลกษณะบงบอกวาเขตเศรษฐกจพเศษนาจนซอนบง

เรมไดรบความสนใจจากนกลงทนตางชาตมากขน ดงรายงานทระบวามกจการรวม

ทนของนกธรกจจน แคนาดา รสเซย และญปน ประมาณ 150 กจการ เขาไปลงทน

อนมผลใหพนทดงกลาวแตกตางไปจากพนททวไปในเกาหลเหนอ โดยมสงอ�านวย

ความสะดวกคลายในประเทศทนนยม จนกอใหเกดความหวนเกรงในหมผน�า

เกาหลเหนอวาประชาชนอาจรบรหรอสมผสวธการ แนวปฏบต หรอคานยมในโลก

ทนนยม จงน�าไปสความเขมงวดในการตรวจตราการเขาออกพนท ดงในทรรศนะ

ของจางซองแทก ซงถอวามความใกลชดกบจนและกลมผน�าเกาหลเหนอ ไดกลาว

เมอเดอนตลาคม ค.ศ. 2013 ในชวงการเดนทางไปยงเขตเศรษฐกจพเศษนาจน

ซอนบงวาพนทนเปรยบเสมอนแหลงเพาะเชอลทธทนนยม45

นอกจากนน เกาหลเหนอยงมงขอรบความชวยเหลอจากตางประเทศ

เพอใชในการผอนคลายปญหาดานเศรษฐกจ เพราะนอกจากการประชมสดยอด

ระหวางสองเกาหลใน ค.ศ. 2000 ไดเปนผลใหความรวมมอในดานตางๆ ระหวาง

กนเกดขนอยางเปนรปธรรมแลว การปรบทาทระหวางเกาหลเหนอกบญปนในชวง

ระยะเวลาใกลเคยงกน ยงเปนการเปดโอกาสใหเกาหลเหนอไดรบความชวยเหลอ

และญปนไดผอนคลายมาตรการคว�าบาตร ในสวนเกาหลเหนอเอง เมอสงคราม

เยนสนสดลง ไดพยายามเปดความสมพนธทางการทตกบอกหลายประเทศ อยางไร

กตาม การเกดวกฤตนวเคลยรเกาหลเหนอครงทสอง ใน ค.ศ. 2002 กลบเปน

ปจจยบนทอนความพยายามในการแกไขปญหาเศรษฐกจ เนองจากประเทศท

เกยวของไดเปลยนมาด�าเนนมาตรการแขงกราวตอเกาหลเหนอ ดวยจดมงหมาย

ทจะใหเกาหลเหนอละทงการพฒนาอาวธนวเคลยร ดงกรณสหรฐอเมรกา

44 Sung-Hoom Lim, “Rethinking Special Economic Zones as a Survival Strategy for North

Korea,” in The Survival of North Korea: Essays on Strategy, Economics and International

Relations, ed. Suk Hi Kim, Terence Roehrig and Bernhard Seliger (Jefferson: McFarland and

Company, Inc., Publishers, 2011), 161. 45 “Rajin-Sonbong a Weird Oasis in the N. Korean Desert,” Chosun Ilbo November 14, 2013,

http://english.chosun.com (accessed May 2, 2104).


เกาหลใต และญปน ระงบความชวยเหลอดานการเงน ในการจดหาน�ามนดบชดเชย

ใหแกเกาหลเหนอ ตามกรอบความตกลงดานนวเคลยร (Agreed Framework)

ใน ค.ศ. 1994

การสรางความรวมมอทางเศรษฐกจกบเกาหลใต

ผลจากการประชมสดยอดระหวางประธานาธบดคมแดจง (Kim Dae-jung)

กบคมจองอลในเดอนมถนายน ค.ศ. 2000 ไดน�าไปสการออกแถลงการณรวม

เหนอ-ใต 15 มถนายน (The June 15 South-North Joint Declaration) ซง

ผน�าเกาหลทงสองเหนพองในการพฒนาเศรษฐกจรวมกน เพอประโยชนตอการ

รวมประเทศในอนาคต ผลของแถลงการณรวมไดน�าไปสความรวมมอในโครงการ

ทองเทยวบรเวณภเขาคมกง (Mt. Kumgang) โดยกลมเฮยนแด (Hyundai)

ไดตกลงกบเกาหลเหนอเมอ ค.ศ. 1998 ในการเชาทดนบรเวณภเขาคมกงสราง

ทพกอาศย และสงอ�านวยความสะดวกตางๆ ส�าหรบนกทองเทยว โดยกลมเฮยน

แดจายเงนใหแกรฐบาลเกาหลเหนอเดอนละ 12 ลานเหรยญสหรฐ จนถงเดอน

กมภาพนธ ค.ศ. 2005 รวมเปนเงน 942 ลานเหรยญสหรฐ ทงนโดยไมค�านงถง

จ�านวนนกทองเทยว46 นอกจากนน รฐบาลเกาหลเหนอยงมรายไดเปนเงนสดอก

ประมาณปละ 30 ลานเหรยญสหรฐ โดยเปนคาธรรมเนยมการอนญาตการทอง

เทยวใหแกบรษทตางๆ ของเกาหลใต ในสวนของรฐบาลเกาหลใต ไดลงทนกอสราง

สถานทพบปะระหวางผพลดพรากจากครอบครวในชวงสงครามเกาหลขนใน

บรเวณภเขาคมกงดวย47 ส�าหรบจ�านวนนกทองเทยวทเขาไปทองเทยวบรเวณภเขา

คมกง นบตงแตเรมด�าเนนการใน ค.ศ. 1998 จ�านวนนกทองเทยวอยท 10,554 คน

เพมขนเปน 268,420 คน ใน ค.ศ. 2004 และสงสด 345,006 คน ใน ค.ศ. 2007

กอนการถกปดใน ค.ศ. 2008 อนเนองมาจากกรณทหารเกาหลเหนอยงนกทองเทยว

46 Semoon Chang and Hwa-Kyung Kim, “Inter-Korean Economic Cooperation,” in The

Survival of North Korea: Essays on Strategy, Economics and International Relations,

ed. Suk Hi Kim, Terence Roehrig and Bernhard Seliger (Jefferson: McFarland and Company,

Inc., Publishers, 2011), 94. 47 Lim, “Rethinking Special Economic Zone as a Survival Strategy for North Korea,” 161.


เกาหลใตเสยชวต48

นอกจากน เกาหลทงสองยงมความรวมมอในโครงการนคมอตสาหกรรม

แคซอง (Kaesong Industrial Complex-KIC) อนมจดเรมตนจากชองจยอง

(Chung Ju-yung) ผกอตงและประธานกลมเฮยนแดเดนทางไปเกาหลเหนอใน

ค.ศ. 1998 และ 1999 และพบปะคมจองอล ซงผน�าเกาหลเหนอไดเชญชวนให

กลมธรกจของเขาเขาไปลงทน ตอมาภายหลงการประชมสดยอดระหวางผน�า

เกาหลทงสอง ความรวมมอในการจดตงนคมอตสาหกรรมไดกาวหนาเปนรปธรรมขน

ในเดอนสงหาคม ค.ศ. 2000 โดยฝายเกาหลใตมบรรษทเฮยนแดอาซาน (Hyundai

Asan) ซงอยในเครอของกลมเฮยนแด เปนผด�าเนนการลงทนและพฒนานคม และ

บรรษทพฒนาทดนแหงเกาหล (Korea Land Corporation) ซงรฐบาลเกาหลใต

เปนเจาของ รวมบรหารและจดการ โดยสญญาเชามระยะเวลา 50 ป ซงบรรษท

เฮยนแดอาซานตองจายคาเชาใหแกรฐบาลเกาหลเหนอจ�านวน 12 ลานเหรยญ

สหรฐ และเกาหลเหนอไดรบรองสถานะความรวมมอดงกลาว โดยประกาศเปน

กฎหมายพนทนคมอตสาหกรรมแคซอง (Law for Kaesong Industrial District)

ซงผานความเหนชอบจากสมชชาประชาชนสงสด49

เมอพจารณาในดานทตง นคมอตสาหกรรมแคซองอยหางจากกรงโซล

60 กโลเมตร และอยหางจากกรงเปยงยาง 170 กโลเมตร ถอไดวามความสะดวก

ในดานการขนสงสนคา และการจายกระแสไฟฟาจากเกาหลใตไปยงนคม

อตสาหกรรม รวมทงการพฒนาทจะเกดขนในอนาคต ถาความสมพนธระหวาง

สองเกาหลอยในลกษณะปรองดองกน แคซองอาจรวมเขาเปนหนสวนสามเหลยม

เศรษฐกจโซลและอนชอน (Incheon) ของเกาหลใต โดยแคซองเปนแหลงผลต

สนคา โซลสนบสนนดานการเงนและบรการ และอนชอนอ�านวยความสะดวกดาน

การคาและการกระจายสนคา สวนในระยะยาว นคมอตสาหกรรมแคซองซง

48 Chang and Kim, “Inter-Korean Economic Cooperation,” 93. 49 Chang Woon Nam, “Kaesong Industrial Complex: The Second Free Economic and Trade

Area in North Korea,” International Quarterly for Asian Studies 43, no. 3-4 (November

2012): 355-56; Seok Yoon, “An Economic Perspective of Kaesong Industrial Complex in North

Korea,” American Journal of Applied Sciences 4, no. 11 (2007): 939.


เกาหลเหนอก�าหนดใหเปนเขตเศรษฐกจพเศษ อาจท�าหนาทเชอมโยงชายฝงทะเล

ตะวนออกของจนกบชายฝงทะเลตะวนตกของคาบสมทรเกาหล50

ส�าหรบความกาวหนาของนคมอตสาหกรรมแคซอง การกอสรางไดเรมตน

ในเดอนมถนายน ค.ศ. 2003 และในเดอนธนวาคมปถดมา บรษททเขาไปลงทน

ในนคมอตสาหกรรมเรมตนการผลตสนคาเปนครงแรก ส�าหรบบรษททเขาไปลงทน

ประกอบการ ใน ค.ศ. 2005 มจ�านวน 18 ราย ใน ค.ศ. 2008 จ�านวน 93 ราย

และ ค.ศ. 2012 จ�านวน 123 ราย ในจ�านวน 123 รายน สาขาทมการผลตมาก

ทสดสามอนดบแรก ไดแก สงทอ 72 กจการ โลหะและเครองจกรกล 23 กจการ

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 13 กจการ ในดานคนงานเกาหลเหนอใน

ค.ศ. 2005 มจ�านวน 17,621 คน ค.ศ. 2008 มจ�านวน 38,931 คน และใน

ค.ศ. 2012 มจ�านวน 53,448 คน51 จากสถตดงกลาวยอมเหนวาจ�านวนบรษทและ

จ�านวนคนงานเกาหลเหนอในนคมอตสาหกรรมไดเพมขนในแตละชวงเวลา

ส�าหรบปญหาส�าคญทสงผลตอการด�าเนนการของนคมอตสาหกรรม

แคซอง กคอปญหาความขดแยงบนคาบสมทรเกาหล ดงในชวงวกฤตนวเคลยร

เกาหลเหนอครงทสอง ซงน�าไปสการทดลองนวเคลยรของเกาหลเหนอใน ค.ศ. 2006

ประธานาธบดจอรจ ดบเบลย บช (George W. Bush) ไดกดดนใหเกาหลใต

พจารณาทบทวนความรวมมอดานเศรษฐกจกบเกาหลเหนอ ในโครงการนคม

อตสาหกรรมแคซองและโครงการทองเทยวบรเวณภเขาคมกง แตประธานาธบด

โนมเฮยน (Roh Moo-hyun) ปฏเสธค�าขอของผน�าสหรฐอเมรกา โดยใหเหตผล

วาโครงการความรวมมอดงกลาว ถอเปนผลมาจากความตกลงของผน�าเกาหล

ทงสอง ในอนทจะสรางความเขาใจและการอยรวมกนอยางสนต เพอทจะน�าไปส

การรวมเกาหลในอนาคต ถดมาเมอเกดกรณการจมเรอรบชอนน (Cheonan) ของ

เกาหลใตในเดอนมนาคม ค.ศ. 2010 โดยเกาหลใตเชอวาเปนการกระท�าของ

เกาหลเหนอ รฐบาลเกาหลใตจงประกาศมาตรการตอบโตเกาหลเหนอใน

เดอนพฤษภาคมถดมา โดยการไมอนญาตใหบรษทหรอกจการของเกาหลใตด�าเนน

50 Lim, “Rethinking Special Economic Zone as a Survival Strategy for North Korea,” 169. 51 Ministry of Unification, White Paper on Korean Unification 2013 (Seoul: EBOOKS, 2013),

93, 95.


ธรกจใหมในนคมอตสาหกรรมแคซอง และการจ�ากดจ�านวนคนเกาหลใตทอาศย

อยในนคมอตสาหกรรมดงกลาวไวทประมาณ 1,000 คน ในขณะเดยวกน ถงแม

เกาหลเหนอไดแถลงการณตอบโตเกาหลใต แตกไมมขอความใดทระบวาทงสอง

ฝายจะยตหรอปดนคมอตสาหกรรมแคซอง

ปญหาและอปสรรคในการปฏรปเศรษฐกจ

แมเกาหลเหนอไดรเรมการปฏรปเศรษฐกจ ไมวาการน�าระบบตลาดมาใช

เพอแกไขสภาวะการขาดแคลนอาหาร โดยสรางแรงจงใจใหชาวนาเพมผลผลต

หรอการปลอยใหราคาเปนไปตามหลกอปสงคและอปทาน ในขณะเดยวกน กสราง

ความรวมมอดานเศรษฐกจกบเกาหลใต โดยมงหวงผลตอบแทนดานคาเชา ภาษ

และคาธรรมเนยม เพอน�ามาใชในการพยงระบบเศรษฐกจใหขบเคลอนตอไป

อยางไรกตาม เมอประเมนผลการปฏรป ท�าใหสรปไดวาแผนการดงกลาวไมบรรลผล

เพราะเกาหลเหนอยงตองพงพาความชวยเหลอจากภายนอก ประชาชนยงเผชญ

ภาวะการขาดแคลนอาหาร หนทมกบประเทศตางๆ ยงไมมการช�าระคน และ

โครงการความรวมมอระหวางสองเกาหลกเผชญความไมแนนอน เนองจาก

เกาหลเหนออาจบอกเลกโครงการ กอนทสญญาเชาหรอระยะเวลาความรวมมอ

จะสนสดลง ส�าหรบปญหาและอปสรรค สามารถพจารณาได ดงน

ประการแรก ความตงเครยดบนคาบสมทรเกาหล เมอสนยคประธานาธบด

คมแดจงและโนมเฮยน บรรยากาศปรองดองระหวางเกาหลทงสอง กเปลยนแปลง

ไปในลกษณะเผชญหนากน ดงในชวงประธานาธบดอเมยงบก (Lee Myung-bak)

เกาหลเหนอไดตอบโตเกาหลใตทสนบสนนทาทสหรฐอเมรกาในการคว�าบาตร

เกาหลเหนอ อนเนองมาจากการทดลองนวเคลยรในเดอนกมภาพนธ ค.ศ. 2013

โดยประกาศถอนคนงานออกจากนคมอตสาหกรรมแคซองในเดอนเมษายน

ค.ศ. 2013 จงเทากบเปนการปดนคมอตสาหกรรมแคซองไปโดยปรยาย อยางไร

กตาม เกาหลเหนอกลบตองเปนฝายเปดการเจรจากบเกาหลใต ในการเปดนคม

อตสาหกรรมแคซองขนอกครง และกสามารถบรรลขอตกลงรวมกน

ประการทสอง ความไมแนนอนเกยวกบแผนการปฏรป เนองจากการกอตว

และการขยายตวของตลาด ไดสรางความกงวลแกบรรดาผน�าเกาหลเหนอ เพราะ


การทประชาชนสามารถซอหาสนคาและสงจ�าเปนในการด�ารงชวต โดยไมตอง

พงพาระบบแบงปนอาหารและสนคา จงกอใหเกดการพงพารฐนอยลง ผทมโอกาส

เขามาท�าการคา ไมวานอกเวลาทตองปฏบตงานใหแกรฐ ผานวธการใหสนบน หรอ

การคาทกระท�าในตลาดมด ยอมสามารถสะสมความความมงคง และเปนโอกาส

ทจะขยายเครอขาย สรางบารมและอทธพลในพนทได นอกจากนน การทเจาหนาท

ของรฐไมสามารถควบคมประเภทสนคาทจ�าหนาย เนองจากการลกลอบจ�าหนาย

หรอการใหสนบนระหวางผท�าการคากบเจาหนาท ผลดงกลาวยอมท�าใหผซอหรอ

ผบรโภคสามารถรถงความเปนไปในโลกภายนอก จากขอมลขาวสารทมากบสนคา

ดวยเหตน เกาหลเหนอจงกลบไปน�าระบบการแบงปนอาหารและสนคามาใชใหม

ใน ค.ศ. 2005 พรอมกบก�าหนดกฎระเบยบเกยวกบตลาด การควบคมอายผน�า

สนคามาขาย การควบคมราคา และการปดบรษทการคาทตงขนอยางไมเปน

ทางการ ทงนกเพอเปนการรกษาหลกการสงคมนยม

การยอนกลบหรอการกลบล�าการปฏรป จงเปนการสะทอนใหเหนถง

ความไมจรงจงของกลมผน�าการเมอง ในการแกไขปญหาเศรษฐกจทประเทศ

เผชญอย กจกรรมการปฏรปทกระท�าจงเปนแคเพยงการผอนคลาย หรอการแกไข

ปญหาเฉพาะหนามากกวา ดงในเดอนมกราคม ค.ศ. 2009 บทบรรณาธการรวม

หนงสอพมพของพรรค รฐบาล และกองทพ กยงคงเนนย�าถงนโยบายกองทพตอง

มากอน (military-first politics) ขบวนการมาบนหรอชอลลมา (Chollima

Movement) ทเนนการระดมพลงประชาชนในขบวนการผลตเพอการพงตนเอง52

จงเปนการสอดรบกบกฎหมายทเกาหลเหนอประกาศใชในเดอนเมษายน ค.ศ. 1998

อนเกยวเนองกบแผนเศรษฐกจ ทเนนย�าถงความส�าคญของเศรษฐกจแบบวางแผน

และการพงตนเองทางเศรษฐกจ อนเปนการบอกโดยนยวาแมเกาหลเหนอก�าลง

สงเสรมการปฏรปและการเปดประเทศ แตกจะไมละทงการสรางสรรคสงคมนยม

ผานนโยบายการพงตนเอง การระดมประชาชน และการวางแผนเศรษฐกจแบบ

รวมศนยอ�านาจ53 ลกษณะเชนนจงสวนกบแนวทางการเปลยนผานสเศรษฐกจแบบ

52 Stephen Haggard and Marcus Noland, “Sanction NK: The Political Economy of Denuclearization and Proliferation,” Asian Survey 50, no. 3 (May/June 2010): 548-49. 53 Young Chul Chung, “North Korean Reform and Opening: Dual Strategy and ‘Silli (Practical) Socialism,’” Pacific Affairs 77, no. 2 (Summer 2004): 292.


ตลาด ดงมผตงขอสงเกตวาการเปลยนแปลงไปสเปาหมายดงกลาว เกาหลเหนอ

ตองละทงการเกษตรแบบนารวม การกระตนธรกจขนาดเลก และรฐจ�าเปนตอง

สนบสนนการพฒนา โดยภาคการผลตตองมงสการสงออก ในขนสดทาย ทนและ

วทยาการจากตางประเทศ นบเปนสงจ�าเปนส�าหรบการพฒนาศกยภาพการแขงขน

ของภาคการสงออก54

ประการทสาม การถกคว�าบาตรจากสหประชาชาตและนานาชาต ทงน

เปนผลมาจากการพฒนาอาวธนวเคลยรของเกาหลเหนอ ซงขดตอขอก�าหนดของ

สนธสญญาไมแพรขยายอาวธนวเคลยร (NPT) รวมทงกรณการทดลองนวเคลยร

ของเกาหลเหนอใน ค.ศ. 2006, 2009 และ 2013 นอกจากสหประชาชาตไดมมต

ลงโทษแลว สหภาพยโรป (European Union) กเปนอกองคกรหนง ซงแสดง

บทบาทส�าคญในการลงโทษเกาหลเหนอ ดงขอก�าหนดหามเครองบนขนลง หรอ

บนผานนานฟาของประเทศสมาชก ถามกรณทเชอไดวาเครองบนล�าดงกลาว

บรรทกสนคาหรอสงของทเปนรายการตองหามของเกาหลเหนอ นอกจากการคว�า

บาตรดงกลาวแลว ประเทศทมความขดแยงกบเกาหลเหนอ โดยเฉพาะ

สหรฐอเมรกากไดใชมาตรการคว�าบาตร มาตงแตชวงสงครามเกาหล เพราะ

สหรฐอเมรกาถอวาเกาหลเหนอรกรานเกาหลใต ดงในเดอนมกราคม ค.ศ. 1950

สหรฐอเมรกาประกาศใชกฎหมายควบคมการสงออก (Export Control Act)

ก�าหนดหามการสงออกสนคาไปยงเกาหลเหนอ รวมทงกฎหมายอนอกหลายฉบบ

เพอกดดนมใหเกาหลเหนอเปนภยคกคามตอสนตภาพและความมนคงในภมภาค

การคว�าบาตรดงกลาวถอเปนอปสรรคส�าคญประการหนง ในการเขาถงแหลง

เงนทนและเทคโนโลยในตางประเทศ เพอน�ามาใชในการพฒนาเศรษฐกจ

ประการทส การจดสรรทรพยากรขาดความสมดลและภาระหน

ตางประเทศสง เกาหลเหนอมลกษณะทอาจจดเปนรฐทหาร (militarization)

เนองจากก�าลงพลในกองทพมมากกวา 1 ลาน 2 แสนคน โดยนบตงแตตนทศวรรษ

ท 1970 กองทพไดรบการจดสรรทรพยากรและงบประมาณทงในดานการปองกน

และอตสาหกรรมทเกยวเนองเปนจ�านวนมาก เมอพจารณาเฉพาะ ค.ศ. 2009

54 Byung-Yeon Kim and Gerard Roland, “Scenarios for a Transition to a Prosperous Market

Economy in North Korea,” International Economic Journal 26, no. 3 (September 2012): 537.


เกาหลเหนอมคาใชจายดานการทหารจ�านวน 570 ลานเหรยญสหรฐ หรออยท

ประมาณหนงในสามของรายไดประเทศ55 แตถาพจารณาเปนชวงระยะเวลา

กลาวคอ ระหวาง ค.ศ. 1990-1998 อตราการเตบโตทางเศรษฐกจอยทรอยละ -4.18

แตเกาหลเหนอใชงบประมาณลงทนดานอตสาหกรรมทหารหรอการปองกน

ประเทศอยทรอยละ 30.5 ถดมาระหวาง ค.ศ. 1999-2005 อตราการเตบโต

ทางเศรษฐกจอยทรอยละ 2.74 สวนงบประมาณการลงทนดานอตสาหกรรมทหาร

อยทรอยละ 24.9 สวนระหวาง ค.ศ. 2006-2011 อตราการเตบโตทางเศรษฐกจ

อยทรอยละ 0.05 แตงบประมาณการลงทนดานอตสาหกรรมทหารเพมขนเปน

รอยละ 30.956

จากลกษณะดงกลาวจงเปนเหตใหภาคการผลตอน ไดรบการจดสรร

งบประมาณและทรพยากรนอยลง การผลตสนคาและบรการอนทเปนการเพม

มลคา หรอสงผลดตอการพฒนาเศรษฐกจจงมปรมาณนอยเชนกน ดวยเหตน

การใหความส�าคญกบอตสาหกรรมปองกนประเทศ ภายใตนโยบายกองทพตอง

มากอนในสมยคมจองอล พรอมไปกบการพฒนาอตสาหกรรมเบาและการ

พฒนาการเกษตร ตามแนวทางของสหภาพโซเวยต จงเปนไปไดยากยงทการปฏรป

เศรษฐกจจะประสบความส�าเรจ เมอเปรยบเทยบกบกรณการปฏรปของจน

ทอตสาหกรรมทหารในระยะแรก รฐเปนผด�าเนนการฝายเดยว แตในเวลาตอมา

ในชวงการเปลยนผานทางเศรษฐกจ รฐไดเปดโอกาสใหภาคเอกชนเขารวมทน

อนถอเปนการเปลยนแปลงเขาสระบบเศรษฐกจแบบตลาด57

นอกจากนน เกาหลเหนอยงมปญหาหนสะสมทยงคงมกบตางประเทศ

นบตงแตในยคสงครามเยน ดงการทเกาหลเหนอปฏเสธการจายเงนตนและ

55 “North Korea Spends about a Third of Income on military: Group,” Reuters January 18,

2011, http://ca.reuters.com (accessed May 2, 2014). 56 Anthony H. Cordesman and Ashley Hess, The Evolving Military Balance in the Korean

Peninsula and Northeast Asia (Washington, D.C.: Center for Strategic and International

Studies, 2013), 76-77. 57 Jin Jingyi, “Prospects for Reform in North Korea,” SERI Quarterly 5, issue 4 (October 2012):

119-20.


ดอกเบยใหกบประเทศทอยในคายคอมมวนสต ในชวงทศวรรษท 1950-197058

ตามประมาณการใน ค.ศ. 2010 เกาหลเหนอมหนตางประเทศประมาณ 12 พนลาน

เหรยญสหรฐ โดยสองในสามเปนหนคางช�าระกบอดตประเทศคอมมวนสต และ

หนดงกลาวกมปญหาในการช�าระคน เพราะเกาหลเหนอขาดแคลนเงนตรา

ตางประเทศ ซงสวนหนงเปนผลมาจากการขาดดลการคา ดงใน ค.ศ. 2009 มลคา

การสงออกอยท 1,060 ลานเหรยญสหรฐ แตมลคาการน�าเขาอยท 2,350 ลานเหรยญ

สหรฐ ดวยเหตน เกาหลเหนอจงพยายามช�าระหนทมอยดวยสนคาทตนเองผลตได

ดงปรากฏตามรายงานขาวเมอเดอนสงหาคม ค.ศ. 2010 ทวาเกาหลเหนอเสนอ

ตอรฐบาลเชก (Czech) ในการขอช�าระหนรอยละ 5 ของหนทงหมดจ�านวน

10 ลานเหรยญสหรฐ โดยใชสนคาโสมแทนเงนตรา ซงคาดวาตองใชโสมเปน

ปรมาณ 20 ตน59 ซงในอดตทผานมา เชโกสโลวะเกยเปนประเทศทขายสนคา

ประเภทเครองจกรกลหนก รถบรรทก และรถรางใหแกเกาหลเหนอ และในเดอน

เมษายน ค.ศ. 2014 สภาของรสเซยไดใหความเหนชอบกบการจ�าหนายหนสญ

ทเกาหลเหนอมตอรสเซยสมยยงเปนสหภาพโซเวยตมลคา 10 ลานเหรยญสหรฐ

จงเปนผลใหหนทเกาหลเหนอคงคางกบรสเซยอยท 1.09 พนลานเหรยญสหรฐ

โดยรสเซยมมลเหตจงใจในการสรางทอกาชผานดนแดนเกาหลเหนอไปยง

เกาหลใต60

4.3 มมมองดานสงคม

การควบคมประชาชน

ในปจจบน รฐบาลเกาหลเหนอยงคงควบคมประชาชนหรอแมแตเจาหนาท

ของรฐอยางเขมงวด ดงการเดนทางออกนอกพนทหรอทองถนทตนเองอาศยอย

58 Nicholas Eberstadt, “Western Aid: The Missing Link for North Korea’s Economic Revival?”

in North Korea in Transition: Politics, Economy and Society, ed. Kyung-Ae Park and Scott

Snyder (Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2013), 127-30. 59 Kim So-hyun, “North Korea Concerned with Snowballing Debts,” Korea Herald August

18, 2010, http://www.koreaherald.com (accessed April 16, 2014). 60 Vladimir Soldatkin and Peter Graff, “Russia Writes off 90 Percent of North Korea Debt,

Eyes Gas Pipeline,” Reuters April 19, 2014, http://uk.reuters.com (accessed May 16, 2014).


ตองไดรบอนญาตกอน บคคลทอาศยอยในพนทเมองหลวงตองเปนบคคลทเปน

สมาชกพรรคคอมมวนสต เจาหนาทของรฐ หรอไมกจดอยในกลมชนชนน�า

การเดนทางออกนอกประเทศแทบไมอาจกระท�าได ถาไมไดรบอนญาตจากรฐ

ดานเสรภาพในการรบรขอมลขาวสารถกปดกน เพราะสอประเภทตางๆ ด�าเนนการ

โดยรฐ แมในบางกรณประชาชนอาจลกลอบฟงวทย หรอดโทรทศนจากเกาหลใต

หรอประเทศอน แตกเสยงทจะไดรบโทษอยางรนแรง ถาหากหนวยความมนคง

ตรวจพบ ยงไปกวานน การวพากษวจารณหรอสนทนาในประเดนการเมอง

อนเกยวของกบผน�าหรอระบอบ อาจเปนเหตใหผฝาฝนถกสงตวไปยงคายแรงงาน

เพอท�างานหนก หรอไมกคายกกกนทางการเมอง การทเกาหลเหนอตองใชวธการ

ดงกลาวในการควบคมประชาชนและเจาหนาท เหตผลกเพอความมนคงและความ

อยรอดของระบอบ เนองจากความหวนเกรงวาถาประชาชนสามารถแลกเปลยน

ความคดเหน และไดรบขอมลขาวสารทงจากภายในและภายนอกประเทศ โดย

ปราศจากการปดกน ยอมน�าไปสการตดสนใจไดวาสงทรฐบาลหรอกลมผน�าใน

เกาหลเหนอด�าเนนการถกตองหรอไม และผลของการตดสนใจกอาจน�าไปส

ประเดนการยอมรบหรอไมยอมรบกลมผน�าและระบอบ ส�าหรบมาตรการทใชใน

การควบคมประชาชน สามารถพจารณาได ดงน

การเนนย�าความภกดตอระบอบ

นอกเหนอจากวธการเชงบงคบ การใชลทธบชาตวบคคลกเปนอกวธการหนง

ทผน�าเกาหลเหนอน�ามาใช ในการสรางความภกดตอระบอบ ส�าหรบลทธบชา

ตวบคคลของคมอลซองถอวามรากฐานมาจากการผสมผสาน ระหวางหลกค�าสอน

ของลทธขงจอ แนวคดของสตาลน คตการเคารพจกรพรรดของญปน และบางสวน

อาจเปนอทธพลของศาสนาครสต โดยหลกค�าสอนเกยวกบการกตญญรคณของ

ลทธขงจอ ชวยสะทอนใหเหนคณสมบตอนนายกยองของคมอลซองทมตอบดา ซง

เปนนกรบในการตอสกบญปน ในชวงเขายงเปนเดก ตอมาครอบครวของเขาไดถก

กลาวถงวาเปนครอบครวของนกตอส เพอความเปนเอกราชของเกาหล สวนค�าวา

ผน�าทยงใหญ (Great Leader) หรอซเรยง (Suryong) ซงเปนค�าใชเรยกคมอลซอง

กถอวาไดแบบอยางจากสตาลน หรอการเปรยบเทยบคมอลซองวาเปนพระอาทตย


ของชาต หรอมนโจกยแทยาง (minjogui taeyang) กคลายกบการทคนญปน

เปรยบเทยบจกรพรรดเหมอนดงพระอาทตย61

นอกจากลทธบชาตวบคคลแสดงใหเหนความส�าคญของคมอลซองแลว

ในชวงทคมอลซองก�าหนดใหคมจองอลเปนทายาทการเมอง การสรางภาพให

คมจองอลเปนบคคลทมบญบารมเหนอบคคลทวไป กไดปรากฏในประวตทเปน

ทางการของคมจองอล ซงระบวาเขาเกดในชวงทบดาและมารดาก�าลงตอสกบ

กองทหารญปนบรเวณพรมแดนจนกบเกาหล โดยสถานทเกดคอภเขาแพกต

(Baekdu) ซงเปนภเขาทสงทสดในคาบสมทรเกาหล และคนเกาหลถอวาเปนภเขา

ศกดสทธ ในชวงเวลาทเกด กมการระบอภนหารวาดาวดวงใหมไดปรากฏบนทองฟา

เกดร งกนน�าสองตว กอนภเขาน�าแขงในทะเลสาบแตกกระจาย และมแสง

ประหลาดพาดผานทองฟา นอกจากน ยงระบอกวาแมคมจองอลยงเปนเดก แต

กไดเคยงขางบดาโดยตลอด ในการตอสกบกองทหารญปน62

การปลกฝงความคดวาผน�า คอ ผมความสามารถเหนอกวาบคคลทวไป

และบคคลทวไปตองใหความเคารพยกยอง เสมอนดงผ น�าไมเคยท�าอะไรผด

ไดเพมความเขมขนขน เมอคมจองอลไดเขาปฏบตหนาทในฝายองคการและชน�า

ของพรรคคอมมวนสตเกาหล ในเดอนกนยายน ค.ศ. 1964 โดยหนาทหลกของเขา

คอ การเผยแพรค�าสอนของคมอลซองในรปของวรรณคด เพลง งานศลปะ สงพมพ

และสอกระจายเสยง และในเวลาตอมา คมจองอลเขาปฏบตหนาทในฝาย

โฆษณาชวนเชอและปลกระดม ดงนน เขาจงไมไดท�าหนาทเฉพาะการสรางลทธ

บชาตวบคคลใหเฉพาะบดาเทานน แตกกระท�าส�าหรบตวเขาเองดวย63 เมอ

พจารณาถงเนอหาของสอดงกลาว นอกจากการชใหเหนความสามารถของผน�าแลว

ยงมเนอหาสะทอนถงความผกพนระหวางผน�ากบประชาชน และเจาหนาทของรฐ

ในลกษณะความรกและความหวงใยระหวางบดากบบตรดวย64

61 Charles K. Armstrong, The North Korean Revolution, 1945-1950 (Ithaca: Cornell University, 2003), 223. 62 Paul French, North Korea: The Paranoid Peninsula: A Modern History (London: Zed Books, 2007), 57. 63 Kim, North Korea under Kim Jong il, 39. 64 B.R. Meyers, The Cleanest Race: How North Koreans See Themselves, and Why It Matters (Brooklyn: Melville House, 2010), 86-88.


ในทรรศนะของผน�าเกาหลเหนอ ลทธบชาตวบคคลซงคมอลซองสรางขน

ถอวามสวนส�าคญในการสรางความมนคงใหแกระบอบ ดงนน เมอคมจองอนด�ารง

ต�าแหนงผน�า การสรางลทธบชาตวบคคลจงยอมเปนผลดตอเขา เพราะอยางนอย

ผน�าคนใหมกไดแสดงความภกดตอผน�าคนกอน ซงเปนคานยมทคนเกาหลถอ

ปฏบตกนอยางเครงครดในอดต ดวยเหตน เพยงไมนานนกทคมจองอนเขารบ

ต�าแหนงผน�า กระบวนการสรางลทธบชาตวบคคลจงไดเรมขน ดงการสรรเสรญ

คมจองอนวามความสามารถเหมอนกบคมอลซอง พรอมกบยกยองวาเปน

“อจฉรยะแหงอจฉรยะ (genius of geniuses)” ในขณะเดยวกน รฐบาล

เกาหลเหนอกก�าหนดแผนการสรางอนสาวรยคมจองอล และหอคอยแหงความ

เปนอมตะ (Towers to His Immortality) ขนทวประเทศ65 ซงกไมแตกตางไป

จากสมยทคมจองอลยกยองใหบดาเปนประธานาธบดตลอดกาล

แมผน�าการเมองไดใชวธการตางๆ ในการท�าใหประชาชนสนบสนนผน�า

และระบอบ แตเมอเผชญภาวะไมปรกต อนเปนผลใหพวกเขาตองมภาระตอรฐ

หรอการด�าเนนชวตเปนไปอยางยากล�าบาก การตอตานเพอรกษาประโยชน หรอ

สงทเคยไดรบกยอมเกดขน แตถาหากภาระหรอความยากล�าบากมมากไปกวานน

การตอตานยอมเพมระดบขน ภายใตระบอบการเมองแบบเผดจการ การเรยกรอง

หรอการวพากษวจารณผน�าและระบอบมกเกดขนไดนอย ดงนน ทางเลอกท

ประชาชนเกาหลเหนอม อาจเปนการยอมจ�านนอยกบสภาพความทกขยากนน

กบอกทางหนงกเปนการตอสดนรน ดงเชนการหลบหนออกนอกพนทเขาไปในจน

เพอแสวงหาอาหารส�าหรบการด�ารงชวต หรอไมกเปนการปฏเสธระบอบ ดงการ

หลบหนไปยงเกาหลใตหรอประเทศอน

การปดกนประชาชนในการรบรขอมลขาวสาร

การปดกนการรบร ข อมลสารถอเปนอกวธการหนงในการควบคม

ประชาชน เพอใหคดและท�าในสงทไมเปนการทาทายผน�าการเมอง การมความ

65 Daily Mail Reporter, “Punished for Not Crying: Thousands of North Koreans Face Labor

Camps for not Being Upset Enough about Death of Kim Jong-il,” Daily Mail January 13,

2012, http://www.dailymail.co.uk (accessed April 21, 2014).


คดเหนแตกตางและการวพากษวจารณรฐบาลและผน�า ถอเปนสงตองหาม ดงนน

การเปดโอกาสใหประชาชน หรอแมแตเจาหนาทของรฐ สามารถเขาถงขอมล

ขาวสารอยางเสร จงเปนสงไมพงปรารถนา แตการทสงคมโลกเขาสยคขอมล

ขาวสาร การตดตอกนเปนไปอยางสะดวกและรวดเรว จากสภาพเชนน เกาหลเหนอ

คงไมสามารถตานทานกระแสดงกลาวได เพราะเทคโนโลยชวยใหการสอสารมใช

มปรากฏในรปถอยค�าเทานน แตยงมภาพและเสยง และสามารถเขาถงคนไดเปน

จ�านวนมาก โดยใชระยะเวลาทสนและคาใชจายต�า ในสายตาของกลมผน�า

เกาหลเหนอ การไหลบาของขอมลขาวสารจากภายนอกสภายใน และอาจจาก

ภายในสภายนอก ถาไมมการควบคมยอมกอผลกระทบในดานลบ เพราะเมอ

ประชาชนเขาถงขอมลจากภายนอก ยอมสามารถเปรยบเทยบกบสงทผน�าพร�าสอน

หรอก�าหนดไดวาจรงหรอเทจ ในขณะเดยวกน กยอมตดสนใจไดวาระบอบ

การเมอง เศรษฐกจ และสงคม ในประเทศอนดกวาของตนเองหรอไม หรอแมแต

การทคนเกาหลเหนอบางสวนยงรบรวา เกาหลใตมสภาพเศรษฐกจดอยกวา

เกาหลเหนอ กสบเนองจากรฐบาลยดเยยดขอมลในลกษณะชวนเชอให ดงนน

ถาประชาชนไดทราบความจรง ความตองการเปลยนแปลงเพอการมชวตทดกวา

กยอมเกดขน แตถาผน�าการเมองและรฐบาลไมตอบสนองตอความตองการนน

เพราะไมตองการสญเสยสถานภาพเดม กเสยงทจะเกดความขดแยงและความ

รนแรงขนได

การปดกนเสรภาพในการรบรขอมลขาวสารดงกลาว ไดมผลใหการรบฟง

วทยและการรบชมโทรทศน กระท�าไดเฉพาะชองสญญาณทรฐบาลก�าหนด และ

จากขอเทจจรงทปรากฏ เนอหารายการสวนใหญกเกยวของกบสนทรพจนของ

คมอลซอง และรายการอนๆ ทคมจองอลเปนผอ�านวยการผลต66 สวนหนงสอพมพ

และอนเทอรเนตกอยภายใตการควบคมของรฐบาล จากรายงานของผสอขาวไร

พรมแดน (Reporters Without Borders) ระบวาตามดชนชวดเสรภาพของสอ

ทวโลกใน ค.ศ. 2013 เสรภาพของสอในเกาหลเหนออยในล�าดบท 178 จากจ�านวน

179 ประเทศ67 ซงแสดงใหเหนวาเกาหลเหนอเปนประเทศทสอมเสรภาพอยใน

66 Barbara Demick, Nothing to Envy: Ordinary Lives in North Korea (New York: Spiegel &

Grau, 2010), 54.


กลมนอยทสด โดยประชาชนแทบไมมโอกาสทราบขอเทจจรงทเกดขน ทงใน

เกาหลเหนอเองและโลกภายนอก นอกจากนน ในกรณทผน�าการเมองหรอรฐบาล

เหนวาขาวสารดงกลาว อาจเปนแรงดลใจใหประชาชนกระท�าตาม จากการเรยน

รทไดรบจากสอ นอกจากการสงปดชองทางการไหลเวยนของขาวสารแลว

ประชาชนทอาจรบรขาวสาร เนองจากอยในพนทเหตการณ กอาจถกหามเดนทาง

กลบประเทศ ดงกรณเกาหลเหนอหามประชาชนของตนในลเบยเดนทางกลบ

ในชวงเกดการโคนลมประธานาธบดโมอมมาร กดดาฟ (Moammar Gaddafi)

เมอเดอนตลาคม ค.ศ. 2011 เพราะหวนเกรงวาขาวสารดงกลาวจะเผยแพรในหม

ประชาชน68 และถงแมในปจจบน การไหลเวยนของขาวสารเกดขนอยางรวดเรว

โดยเฉพาะสออนเทอรเนตและโทรศพทเคลอนท แตรฐบาลเกาหลเหนอไดก�าหนด

ใหเครอขายและการตดตอ จ�ากดอยเฉพาะในประเทศเทานน

อยางไรกตาม การขาดแคลนอาหารทเกดขนในเกาหลเหนออยางรนแรง

ในกลางทศวรรษท 1990 ไดเปนผลใหรฐตองผอนคลายมาตรการควบคมประชาชน

กลาวคอ ประชาชนสามารถเดนทางจากพนทหนงไปยงอกพนทหนง หรอในกรณ

ผมญาตเปนคนจนเชอสายเกาหล กกลายเปนชองทาง ในการลกลอบขามพรมแดน

เขาไปในจน เพอแสวงหารายไดและอาหารเพอการด�ารงชวต รวมทงการน�าสนคา

เขามาขาย แนนอนวาการเดนทางเขาไปในจน และการเกดขนของตลาด ไดสงผล

ใหสนคาทน�าตดตวมา หรอสนคาทซอคาขายกนในตลาดไมจ�ากดอยเฉพาะดาน

อาหาร เนองจากในบางพนทมสนคาอนลกลอบน�าเขามาดวย เชน เครองรบวทย

แผนซด (CD) และดวด (DVD) เครองเลนเอมพ 3 (MP 3 players) ยเอสบ (USB)

และโทรศพทมอถอ เปนตน

การลกลอบน�าเขาสนคาและการใหสนบนแกเจาหนาทดานความมนคง

บรเวณพรมแดน ในสายตาของกลมผน�าการเมองแลว ถอเปนภยคกคามประการหนง

ตอระบอบ เพราะดงทกลาวมาขาวสารขอมลสามารถเปลยนแปลงความรสกนกคด

67 Reporters Without Borders, 2013 World Press Freedom Index: Dashed Hopes after

Spring, http://en.rsf.org (accessed May 4, 2014). 68 Julian Ryall, “North Korea Bans Citizens Working in Libya from Returning Home,” Telegraph

October 27, 2011, http://www.telegraph.co.uk (accessed May 4, 2014).


ของผรบได และสามารถเปรยบเทยบสงทเคยรกบสงทรบรเขามาใหม ดวยเหตน

การควบคมการเขามาของสนคาและขอมลขาวสารจงสงส�าคญ ดงค�ากลาวของ

คมจองอนตอเจาหนาทดานความมนคงเมอเดอนตลาคม ค.ศ. 2012 ถงความ

จ�าเปนในการตอตานการแทรกซมเขามาของวฒนธรรมและอดมการณของศตร69

อนหมายถงบรรดาสนคาของเกาหลใต โดยเฉพาะละคร ภาพยนตร และเพลง

ทลกลอบน�าเขาผานทางจน เพราะเมอคนเกาหลเหนอไดด ฟงหรอสมผสกบสง

เหลาน ยอมเขาใจถงสภาพการด�ารงชวตทดกวาของคนเกาหลใต ทงในดานอาหาร

การกน ทอยอาศย การเดนทาง สทธและเสรภาพตางๆ

เมอพจารณาดานจ�านวนผใชบรการโทรศพทเคลอนท ใน ค.ศ. 2012

จ�านวนผใชไดเพมเปน 2 ลานราย ซงถอเปนการขยายตวทสง แตเมอเปรยบเทยบ

กบประชากรของประเทศราว 25 ลานคน กถอเปนจ�านวนนอย และการทผใช

บรการเพมขนน กไมไดหมายความวาผใชไดรบความสะดวกดานการใหบรการ

เพราะการใหบรการจ�ากดเฉพาะในเกาหลเหนอ และการพดคยทางโทรศพทจะ

ถกตดตามตรวจสอบ ดงนน การสนทนาในเรองการเมอง และการวพากษวจารณ

รฐบาลหรอผน�า จงกลายเปนสงตองหาม และการใชโทรศพทเคลอนทดงกลาวก

ไมอาจเขาถงอนเทอรเนต

การลงโทษฝายตรงกนขามอยางรนแรง

นอกจากการควบคมประชาชน ทงในดานการด�าเนนชวตและความรสก

นกคดแลว ผน�าการเมองและระบอบในเกาหลเหนอ ยงแบงคนในสงคมออกเปน

กลม โดยถอเอาความภกดตอระบอบและภมหลงวงศตระกลเปนหลกเกณฑ การแบง

ดงกลาวท�าใหกลมทจงรกภกดตอผน�าไดรบประโยชน ขณะทกลมซงถกมองวาเปน

ฝายตรงกนขามจะถกกดกนและถกลงโทษ70 โดยกลมแรกถอเปนชนชนหลก

69 Tim Sullivan, “North Korea Cracks down on Knowledge Smugglers,” Sydney Morning

Herald January 1, 2013, http://www.smh.com.au (accessed April 23, 2014). 70 Oh and Hassig, North Korea through the Looking Glass, 133-35; Robert Collins, Marked

for Life: Songbun, North Korea’s Social Classification System (Washington, D.C.: The

Committee for Human Rights in North Korea, 2012), 6-8.


(core class) ซงภมหลงทางครอบครวสวนใหญเปนชาวนายากจน คนงาน เสมยน

ในส�านกงาน และทหาร โดยทวไปสมาชกพรรคคนงานเกาหล มภมหลงมาจาก

บคคลเหลาน สทธพเศษของชนชนน กคอการไดรบพจารณาในล�าดบแรกเมอ

เขาท�างาน เลอนต�าแหนง การจดสรรทอยอาศย อาหาร และบรการทางการแพทย

กลมทสอง ชนชนไมมนคง (wavering class) หรอนาสงสย ไดแก พอคา ชาวนา

คนงานทใหบรการ และบคคลทครอบครวอพยพมาจากเกาหลใต จน และญปน

หรอผทมญาตหลบหนจากเกาหลเหนอไปเกาหลใต บคคลทจดอยในกลมน

อาจด�ารงชวตตามปรกต แตการกาวเขาสต�าแหนงระดบสงในพรรคและรฐบาล

แทบไมปรากฏ เนองจากมประเดนทพรรคอาจสงสยถงความภกดทมตอผน�าและ

ระบอบ ซงจ�าเปนตองปลกฝงอดมการณใหอยางตอเนอง และกลมทสาม ชนชนศตร

(hostile class) บคคลทจดอยในกลมน ไดแก นายทนทดน พอคา ผน�าองคกร

ทางศาสนาในชวงทญปนยดครองเกาหล และกลมทตอตานระบอบ บคคลทจดอย

ในชนชนนแทบไมมโอกาสเลอนสถานะทางการเมองและสงคม การด�ารงชวตเปน

ไปดวยความยากล�าบาก อาศยอยในพนทหางไกล และไมไดรบอนญาตใหเขามา

อาศยในเมองหลวง การด�ารงชวตประจ�าวนอยภายใตการตดตามและการสอดสอง

จากเจาหนาทของรฐ

เมอมการควบคมและการแบงชนชนกนเชนน การใหรางวลแกชนชนท

ภกดยอมเปนสงทคาดการณได เพราะเปนการแลกเปลยนประโยชนแบบตาง

ตอบแทน แตส�าหรบชนชนทเปนศตร การลงโทษจงกลายเปนวธการเพอก�าจด

เสยนหนามทสรางความสนคลอนใหแกระบอบ ในขณะเดยวกน กเพอปองปราม

มใหบคคลอนกระท�าตาม วธการกวาดลางฝายตรงกนขาม ใหหลดพนจากต�าแหนง

และอ�านาจ เพอความมนคงของผน�าและระบอบ อาจมใชเพยงการปลดออกจาก

ต�าแหนง การกกบรเวณบาน หรอการสงหาร แตยงมกรณการสงไปกกขงในสถาน

ทพเศษ ดงกรณคายกกกนทางการเมอง (political-detention camp or

concentration camp) หรอควานลโซ (kwanliso) อนเปนรปแบบหนงของการ

ปราบปราม ซงคลายกบกลก (Gulag) ของสหภาพโซเวยต


ในการลงโทษผถกกลาวหาวาตอตานผน�าหรอระบอบ เกาหลเหนอมได

ยดถอตามกระบวนการยตธรรมทวไป เนองจากมการน�าผถกจบกมไปสอบสวน

โดยวธการทรมาน เพอใหรบสารภาพ กอนทจะสงตวไปเขาคายกกกน ยงไปกวานน

หลกในการลงโทษกไมไดเฉพาะเจาะจงทตวผถกกลาวหา แตอาจรวมไปถงเครอ

ญาตถงสามรน ตามหลกความรบผดชอบรวมกน (collective responsibility)

ทงนขนอยกบความหนกเบาของขอกลาวหา เมอเขาไปอยในคายกกกน สงท

นกโทษตองปฏบต กคอการท�างานหนก อาจเปนงานตดไม การท�าเหมองแร และ

การเพาะปลก โดยมชวโมงการท�างานวนละ 12 ชวโมงหรอมากกวา และไมมวนหยด

อาจยกเวนเฉพาะวนส�าคญทเกยวกบผน�า เนองจากท�าเลทตงของคายกกกนมก

ตงอยตามหบเขา เพอปองกนการหลบหน ดวยเหตน นกโทษนอกจากเผชญการ

ขาดแคลนอาหาร เสอผา และความแออดของสถานทแลว ยงตองเผชญการใช

แรงงานหนก และความรนแรงจากระบบการลงโทษ สวนระยะเวลาการอยใน

คายกกกน กรณถกกลาวหาดวยขอหารนแรง อาจตองอยในคายตลอดชวต

จากการควบคมประชาชนในเกาหลเหนอดงทกลาวมา ยอมเหนวาการ

รวมตวของประชาชนในลกษณะกลม ทเปนอสระจากการควบคมของรฐ เพอ

แสดงออกถงความตองการและการถวงดลอ�านาจรฐ จงเปนสงทเกดขนไดยาก

ดงนน การผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงระบอบ หรอผน�าระบอบตองรบฟงความ

คดเหนประชาชน จงไมเกดขนเหมอนในประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออก

เมอชวงปลายทศวรรษท 1980 เพราะกอนเกดการโคนลมระบอบคอมมวนสตใน

ยโรปตะวนออก ประชาชนในเยอรมนตะวนออก โปแลนด เชโกสโลวะเกย และ

ฮงการ ไดเกดการรวมตวเปนกลมหรอองคกรประชาชน (civic organizations)

จดกจกรรมแลกเปลยนความคดเหนในประเดนตางๆ ตดตอกบองคการ สถาบน

และรฐบาลในยโรปตะวนตก เพอแสดงใหเหนถงเปาหมายและนโยบายของกลม

นอกจากนน ผน�ากลมเคลอนไหวเหลาน ยงสามารถตดตอกบนกการเมองในยโรป

ตะวนตก จงเทากบเปนการสรางความเชอถอใหแกผน�ากลม และเมอเกดการ

เปลยนแปลงขนอยางรวดเรวในเยอรมนตะวนออก เชโกสโลวะเกย และบลแกเรย


ใน ค.ศ. 1989 กพบวาประชาชนไดออกมาแสดงความไมพอใจตอผน�าพรรค

คอมมวนสตและรฐบาล และเรยกรองใหผน�าเหลานเจรจากบตวแทนของฝาย

ตอตาน อนเปนการแสดงใหเหนวาทางออกทางการเมองยงมอยในสงคม71 เมอ

พจารณากรณเกาหลเหนอ ตองกลาววาลกษณะดงกลาวยงไมเกดขน เนองจากรฐ

ควบคมประชาชนอยางเขมขน ประชาชนไมสามารถเดนทางไปตางประเทศ ถา

รฐบาลไมอนญาต การรบฟงวทยและดโทรทศนของตางประเทศถอเปนสงตอง

หาม และไมเวนแมแตการปฏบตกจกรรมทางศาสนา

5. บทสรป

ผลการศกษาพฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน แสดง

ใหเหนวาผน�าการเมองในเกาหลเหนอจ�ากดอยเฉพาะบคคลบางกลม โดยมพรรค

คอมมวนสตหรอพรรคคนงานเกาหล (Workers’ Party of Korea-WPK) ผกขาด

อ�านาจการเมอง ผน�าการเมองสบทอดอ�านาจจากบคคลในครอบครวเดยวกน

นบตงแตคมอลซอง (Kim Il-sung) ผน�ารนแรก คมจองอล (Kim Jong-il) ผน�า

รนทสอง และคมจองอน (Kim Jong-un) ผน�ารนทสาม ผน�าทงสามรนไดใชวธ

การกวาดลางหรอปราบปรามฝายตรงกนขาม เพอการรกษาอ�านาจและสรางความ

เขมแขงทางการเมอง ในขณะเดยวกน กพยายามสรางความชอบธรรมและการ

รกษาอ�านาจ ดวยการเสนอแนวคดหรออดมการณใหประชาชนยดถอปฏบต

ดงอดมการณจเช (Juche) ของคมอลซอง และแนวคดกองทพตองมากอน

(military-first politics) ของคมจองอล รวมไปถงการสรางลทธบชาตวบคคล

(cult of personality)

จากลกษณะดงกลาว ระบอบการเมองในเกาหลเหนอจงยงคงเปนระบอบ

อ�านาจนยม (authoritarian regime) นบตงแตยคคมอลซองเปนตนมา กลาวคอ

สถาบนการเมองมลกษณะเฉพาะเจาะจงต�า อ�านาจการเมองรวมศนยอยทบคคล

หรอกลมบคคล โดยไมตองรบผดชอบตอประชาชน การมสวนรวมทางการเมอง

71 Christine M. Sadowski, “Autonomous Groups as Agents of Democratic Change in Communist

and Post-Communist Eastern Europe,” in Political Culture and Democracy in Developing

Countries, ed. Larry Diamond (Boulder: Lynne Rienner Publishers, 1993), 178-90.


เปนไปอยางจ�ากดมาก ผน�าการเมองอยในอ�านาจไดอยางยาวนาน โดยประชาชน

ไมสามารถกดดนใหพนจากอ�านาจไดโดยสนตวธ ในขณะเดยวกน ระบอบใน

เกาหลเหนอกมลกษณะคลายแนวคดสลตานนยม (sultanism) ทจอน ลนซ (Juan

Linz) เสนอ ทใหความส�าคญและการเชอฟงตอผปกครอง โดยเปนการผสมผสาน

ระหวางความกลวกบรางวลทผปกครองมตอบคคลรายลอม ผปกครองใชอ�านาจ

แบบไมมการยบยง การคดเลอกและการแตงตงบคคลขนอยกบความพงพอใจ ซง

บคคลเหลานนอาจมาจากสมาชกในครอบครว หรอกลมบคคลทภกดตอระบอบ

ในขณะเดยวกน การเปลยนแปลงระบอบกมโอกาสเกดขนนอย เพราะผน�า

การเมองไดวางกลไกในการปองกนปญหาดงกลาวไว

เมอผน�ามงรกษาระบอบทตนครองอ�านาจและไดรบประโยชน การรเรม

หรอการแกไขปญหาตางๆ จงไมเกดขนอยางจรงจง เพราะผน�ากงวลวาถาเกดการ

ปฏรปขน อาจน�ามาซงการเปลยนแปลง เชน การเกดชนชนใหม ซงอาจไมจ�าเปน

ตองพงพารฐ และในเวลาตอมาอาจทาทายรฐ การปฏรปเดอนกรกฎาคม ค.ศ. 2002

ในยคคมจองอลเปนผน�า ดวยการรเรมน�าระบบตลาดมาใช เพอแกไขสภาวะการ

ขาดแคลนสนคาและอาหาร แตเมอผน�าและรฐบาลเหนวาการเปลยนแปลงดงกลาว

เปนผลใหพอคาหรอเจาหนาทของรฐบางสวนสามารถสะสมความมงคง และสราง

อทธพลได ซงยอมสรางความสนคลอนใหแกระบอบได ในทสดกตองยกเลก

แผนการปฏรปไป ในขณะเดยวกน การทระบบเศรษฐกจของเกาหลเหนอเปนแบบ

การวางแผนจากสวนกลาง และการจดสรรทรพยากรไมเปนไปอยางสมเหตสมผล

การแกไขปญหาจงไมบรรลเปาหมาย กอปรกบการใหความส�าคญดานกองทพ

จงเปนผลใหงบประมาณสวนใหญใชจายไปในดานการทหาร

เมอพจารณามมมองดานสงคม ผน�าการเมองในเกาหลเหนอไดใชวธการ

ควบคมประชาชน โดยอาศยภมหลงดานการภกดตอระบอบในการแบงกลม เพอ

ประโยชนในการใหสทธพเศษตางๆ และการเฝาตดตามพฤตกรรม เมอพบวาบคคล

ใดถกกลาวหาไมภกดหรอเปนภยคกคามตอระบอบ จงมกใชวธการลงโทษอยาง

รนแรง จนกลายเปนการขดตอหลกสทธมนษยชน แมปจจบนเปนยคขอมลขาวสาร

แตเกาหลเหนอยงคงใชมาตรการควบคม เพอมใหประชาชนรบรขอมลขาวสาร

จากโลกภายนอก รวมทงการควบคมสนคาดานวฒนธรรมจากภายนอก เนองจาก


ความหวนเกรงวาประชาชนจะทราบขอเทจจรง ซงเปนสงทแตกตางจากการ

โฆษณาชวนเชอของรฐ อนจะมผลตอความภกดทมตอระบอบ หรอแมมการใช

โทรศพทเคลอนทในเกาหลเหนอ แตการสอสารกลบถกควบคมหรอตดตามจาก

เจาหนาทรฐ

จากผลการศกษาพฒนาการของรฐเกาหลเหนอในยคหลงสงครามเยน

ยงไดสะทอนใหเหนวาผน�าการเมองพยายามควบคมการเปลยนแปลงในดานตางๆ

เนองจากความหวนเกรงผลกระทบทมตอระบอบ การปฏรปเพอแกไขปญหาท

ประชาชนเผชญจงไมเกดขน ทางเลอกส�าหรบประชาชนทไมสามารถเผชญปญหา

การขาดเสรภาพ และสภาพความแรนแคนทางเศรษฐกจ สวนหนงจงเลอกหลบ

หนออกนอกประเทศ แตสวนหนงอาจยอมจ�านน เพราะการวพากษวจารณ หรอ

การรวมตวเพอเรยกรองตอรฐบาลหรอผน�าไมอาจกระท�าได ส�าหรบผทฝาฝนกฎ

เกณฑของระบอบยอมมความเสยงสงในการถกลงโทษ หรอไมกอาจถกกวาดลาง

อยางไรกตาม กใชวาลกษณะดงกลาวจะปดกนโอกาสการเปลยนแปลงระบอบ

เพราะถาเมอใดในกลมผน�าเกดความขดแยงดานความคดและผลประโยชน ความ

รนแรงในลกษณะการโคนลม หรอการยดอ�านาจอาจเกดขนได ในขณะเดยวกน

ถาประชาชนพรอมใจกนลกฮอตอตานการกดข และกลไกของระบอบเพกเฉย การ

เปลยนแปลงระบอบกยอมมโอกาสเกดขนไดเชนกน แตในกรณเกาหลเหนอถอวา

มลกษณะแตกตางไปจากประเทศคอมมวนสตในยโรปตะวนออกในชวงกอนการ

ลมสลาย เพราะในประเทศเหลานนมการรวมตวของประชาชนเปนกลม ซงไมอย

ภายใตการควบคมของรฐ และไดพยายามแสดงออกซงความตองการหรออทธพล

ทจะมผลตอการก�าหนดนโยบายของรฐ

จากผลการศกษาน ยงไดแสดงใหเหนวาการเปลยนแปลงระบอบ โดยการ

เรยกรองและการเคลอนไหวจากระดบลาง เมอเปรยบเทยบกบประเทศ

คอมมวนสตในยโรปตะวนออก ยงไมมสญญาณบงบอกวาจะเกดขน เชนเดยวกน

การรเรมทจะมาจากผน�าระบอบในเกาหลเหนอ ในลกษณะการใหประชาชนม

เสรภาพในการแสดงความคดเหน หรอแสดงออกถงความตองการกยงไมปรากฏ

เพราะดงผลการศกษาชใหเหนแลววาผน�าไดใหความส�าคญตอการด�ารงรกษา

ระบอบเปนหลก การทคมจองอนก�าจดหรอกวาดลางบคคลส�าคญซงคมจองอล


แตงตงใหเปนผพทกษหรอคอยใหค�าชแนะแกเขา กยอมสะทอนใหเหนถงการเมอง

ในระบอบอ�านาจนยม ซงผน�ามอ�านาจสงสดและใชกลไกของระบอบตอบสนอง

ตอเปาหมายของตน เมอเปนเชนน การปฏรปถงแมอาจเปนเพยงบางดานจะเกดขน

ในเกาหลเหนอ อยางจรงจงหรอไมนน คงตองขนอยกบผน�าเปนส�าคญ ในเมอ

ประชาชนหรอผอยในระดบลางถกปดกนการแสดงออกในดานตางๆ


บรรณานกรม

วเชยร อนทะส. การด�าเนนนโยบายการทตแบบบบบงคบของสหรฐอเมรกาใน กรณความขดแยงกบเกาหลเหนอ ในชวงหลงสงครามเยน (รายงาน การวจย). ปทมธาน : สถาบนเอเชยตะวนออกศกษา มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, 2551.._____. “เกาหลเหนอ : ท�าไมการลกฮอตอตานระบอบคมจงไมปรากฏ?” กระแส เอเชย 2012/1 ฉบบท 1: (2555): 165-212. Armstrong, Charles K. 2003. The North Korean Revolution, 1945- 1950. Ithaca: Cornell University, 2003.._____. Tyranny of the Weak: North Korea and the World, 1950- 1992. Ithaca: Cornell University Press, 2013.Bermudez Jr., Joseph S. Shield of the Great Leader: The Armed Forces of North Korea. St. Leonards: Allen & Unwin, 2001.Branigan, Tania “North Korea’s Kim Jong-un Purges His Uncle in Spectacularly Public Fashion.” Guardian December 9, 2013, http://www.theguardian.com (accessed April 25, 2014). Cargill, Thomas F. and Elliot Parker. “Economic Reform and Alternatives for North Korea.” In The Survival of North Korea: Essays on Strategy, Economics and International Relations, edited by Suk Hi Kim, Terence Roehrig and Bernhard Seliger, 99-115. Jefferson: McFarland and Company, Inc., Publishers, 2011.Chang, Semoon and Hwa-Kyung Kim. “Inter-Korean Economic Cooperation.” In The Survival of North Korea: Essays on Strategy, Economics and International Relations, edited by Suk Hi Kim, Terence Roehrig and Bernhard Seliger, 86-98. Jef ferson: McFarland and Company, Inc., Publishers, 2011.Chehabi, H. E. and Juan J. Linz. “A Theory of Sultanism 1: A Type of Nondemocratic Rule.” In Sultanistic Regimes, edited by H. E. Chehabi and Juan J. Linz, 3-25. Baltimore: The Johns Hopkins


University Press, 1998. Chun, In Young. “North Korea and East European Countries, 1948-85.” In The Foreign Relations of North Korea: New Perspectives, edited by Jae Kyu Park, Byung Chul Koh and Tae-Hwan Kwak, 201-52. Seoul: Kyungnam University Press, 1987.

Chung, Young Chul. “North Korean Reform and Opening: Dual Strategy and ‘Silli (Practical) Socialism.’” Pacific Affairs 77, no. 2 (Summer 2004): 283-304.Collins, Robert. Marked for Life: Songbun, North Korea’s Social Classification System. Washington, D.C.: The Committee for Human Rights in North Korea, 2012.Cordesman, Anthony H. and Ashley Hess. The Evolving Military Balance in the Korean Peninsula and Northeast Asia. Washington, D.C.: Center for Strategic and International Studies, 2013.

Daily Mail Reporter. “Punished for Not Crying: Thousands of North Koreans Face Labor Camps for not Being Upset Enough about Death of Kim Jong-il.” Daily Mail January 13, 2012, http://www.dailymail.co.uk (accessed April 21, 2014).Demick, Barbara. Nothing to Envy: Ordinary Lives in North Korea. New York: Spiegel & Grau, 2009.

._____. “Purge of Kim Jong Un’s Uncle Unsettles North Korean Businesspeople.” Los Angeles Times February 15, 2014, http://articles.latimes.com (accessed April 25, 2014).Eberstadt, Nicholas. “Western Aid: The Missing Link for North Korea’s Economic Revival?” In North Korea in Transition: Politics, Economy and Society, edited by Kyung-Ae Park and Scott Snyder, 119-52. Lanham: Rowman & Littlefield Publishers, Inc., 2013.Ford, Glyn and Soyoung Kwon. North Korea on the Brink: Struggle


for Survival. London: Pluto Press, 2008.French, Paul. North Korea: The Paranoid Peninsula: A Modern

History. London: Zed Books, 2007.Fuqua, Jacques. Nuclear Endgame: The Need for Engagement

with North Korea. Westport: Praeger Security International, 2007. Gause, Ken E. North Korea under Kim Chong-il: Power, Politics and

Prospects for Change. Santa Barbara: Praeger, 2011. Haggard, Stephan and Marcus Noland. “Sanction NK: The Political

Economy of Denuclearization and Proliferation.” Asian Survey 50, no. 3 (May/June 2010): 539-68.

Hale, Christopher D. “Real Reform in North Korea? The Aftermath of the July 2002 Economic Measures.” Asian Survey 45, no. 6 (November/December 2005): 823-42.

Jin, Jingyi. “Prospects for Reform in North Korea.” SERI Quarterly 5, issue 4 (October 2012): 114-20.

Kihl, Young Whan. “Staying Power of the Socialist ‘Hermit Kingdom.’” In North Korea: The Politics of Regime Survival, edited by Young Whan Kihl and Hong Nack Kim, 3-33. Armonk: M. E. Sharpe, 2006.

Kim, Byung-Yeon and Gerard Roland. “Scenarios for a Transition to a Prosperous Market Economy in North Korea.” International Economic Journal 26, no. 3 (September 2012): 511-39.

Kim, Ilpyong J. Historical Dictionary of North Korea. Lanham: Scarecrow Press, Inc., 2003.

Kim, Il-sung. Historical Experience of Building the Workers’ Party of Korea. Pyongyang: Foreign Languages Publishing House. 1986.

Kim, Roy. “Gorbachev’s Asian Policy and Its Implications for Peace and Unification of Korea.” Korea Observer 18, no. 4 (Winter 1987): 380-408.

Kim, So-hyun. “North Korea Concerned with Snowballing Debts.”


Korea Herald August 18, 2010, http://www.koreaherald.com

(accessed April 16, 2014).Kim, Sung Chull. North Korea under Kim Jong Il: From Consolidation

to Systemic Dissonance. Albany: State University of New York Press, 2006.

Lankov, Andrei. Crisis in North Korea: The Failure of De-Stalinization, 1956. Honolulu: University of Hawaii Press, 2005.

._____. “The Natural Death of North Korean Stalinism.” Asia Policy no. 1 (January 2006): 95-121.

Lim, Jae-Cheon. Kim Jong Il’s Leadership of North Korea. London: Routledge, 2009.

Lim, Sung-Hoom. “Rethinking Special Economic Zones as a Survival Strategy for North Korea.” In The Survival of North Korea: Essays on Strategy, Economics and International Relations, edited by Suk Hi Kim, Terence Roehrig and Bernhard Seliger, 160-79. Jefferson: McFarland and Company, Inc., Publishers, 2011.

Linz, Juan J. Totalitarian and Authoritarian Regimes. Boulder: Lynne Rienner Publishers, 2000.

Mann, Michael. The Sources of Social Power: Volume Two The Rise of Classes and Nation-States, 1760-1914. Cambridge: Cambridge University Press, 1993.

McAdam, Doug, Sidney Tarrow and Charles Tilly. Dynamics of Contention. Cambridge: Cambridge University Press, 2004.

Ministry of Unification. White Paper on Korean Unification 2013. Seoul: EOBOOKS, 2013.

Munck, Gerardo L. “The Regime Question: Theory Building in Democracy Studies.” World Politics 54, no. 1 (October 2001): 119-44.

Myers, B.R. The Cleanest Race: How North Koreans See Themselves,


and Why It Matters. Brooklyn: Melville House, 2010.Nam, Chang Woon. “Kaesong Industrial Complex: The Second Free

Economic and Trade Area in North Korea.” International Quarterly for Asian Studies 43, no. 3-4 (November 2012): 351-71.

Noland, Marcus. “Economic Strategies for Reunification.” In Korea’s Future and the Great Powers, edited by Nicholas Eberstadt and Richard J. Ellings, 191-228. Seattle: The National Bureau of Asian Research, 2001.

“North Korea Spends about a Third of Income on military: Group.” Reuters January 18, 2011, http://ca.reuters.com (accessed May 2, 2014).

Oh, Kongdan and Ralph C. Hassig. North Korea through the Looking Glass. Washington, D.C.: Brookings Institution Press, 2000.

._____. “North Korea’s Nuclear Politics.” Current History 13 (September 2004): 273-79.

Park, Han S. North Korea: The Politics of Unconventional Wisdom. Boulder: Lynne Reinner Publisher, 2002.

Park, Yong Soo. “Policies and Ideologies of the Kim Jong-un Regime in North Korea: Theoretical Implications.” Asian Studies Review 38, no. 1 (2014): 1-14.

Pierson, Christopher. The Modern State. London: Routledge, 2004. “Rajin-Sonbong a Weird Oasis in the N. Korean Desert.” Chosun Ilbo

November 14, 2013, http://english.chosun.com (accessed May 2, 2014).

Reporters Without Borders. 2013 World Press Freedom Index: Dashed Hopes after Spring, http://en.rsf.org (accessed May 4, 2014).

Ryall, Julian. “North Korea Bans Citizens Working in Libya from Returning


Home.” Telegraph October 27, 2011, http://www.telegraph.co.uk (accessed May 4, 2014).

Sadowski, Christine M. “Autonomous Groups as Agents of Democratic Change in Communist and Post-Communist Eastern Europe.” In Political Culture and Democracy in Developing Countries, edited by Larry Diamond, 163-95. Boulder: Lynne Rienner Publishers, 1993.

Scalapino, Robert A. “The Foreign Policy of North Korea.” In North Korea Today, edited by Robert A. Scalapino. New York: Frederick A. Praeger Publisher, 1963.

Skocpol, Theda. “Bringing the State Back In: Strategies of Analysis in Current Research.” In Bringing the State Back In, edited by Peter B. Evans, Dietrich Rueschemeyer, and Theda Skocpol, 3-37. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.

Slater, Dan and Sofia Fenner. “State Power and Staying Power: Infrastructural Mechanisms and Authoritarian Durability.” Journal of International Affairs 65, no. 1 (Fall/Winter 2011): 15-29.

Soldatkin, Vladimir and Peter Graff. “Russia Writes off 90 Percent of North Korea Debt, Eyes Gas Pipeline.” Reuters April 19, 2014, http://uk.reuters.com (accessed May 16, 2014).

Suh, Dae-Sook. “Communist Party Leadership.” In Political Leadership in Korea, edited by Dae-Sook Suh and Chae-Jin Lee, 159-91. Seattle: University of Washington Press, 1976.

._____. Kim Il Sung: The North Korean Leader. New York: Columbia University Press, 1988.

._____. “New political leadership.” In The North Korean System in the post-Cold War Era, edited by Samuel S. Kim, 65-85. New York: Palgrave, 2001.

._____. “Military-First Politics of Kim Jong-il.” In The Korean Peninsula


in Transition: The Summit and Its Aftermath, edited by Byung Chul Koh, 237-58. Seoul: Kyungnam University Press, 2002.

Sullivan, Tim. “North Korea Cracks down on Knowledge Smugglers.”

Sydney Morning Herald January 1, 2013, http://www.smh.

com.au (accessed April 23, 2014). Tilly, Charles. Regimes and Repertoires. Chicago: University of

Chicago Press, 2006.Weber, Max. Economy and Society: An Outline of Interpretive

Sociology, edited by Guenther Roth and Claus Wittich. Berkeley: University of California Press, 1978.

Yoon, Seok. “An Economic Perspective of Kaesong Industrial Complex

in North Korea.” American Journal of Applied Sciences 4,

no. 11 (2007): 938-45.

พัฒนาการของรัฐเกาหลีเหนือในยุคหลังสงครามเย็น* ·...

Documents