ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

1

ภาพสะทอนคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทย * Ma Qiang (สเมธ อาชาสมประสงค) **

บทคดยอ งานวจยเรองนมวตถประสงคเพอวเคราะหภาพชวตและบทบาทของตวละครคนไทยเชอสายจนใน

ละครโทรทศนไทย จ านวนสามเรอง ไดแก เรองหงสเหนอมงกร เสนหนางงว และมงกฎดอกสม ผลการวจยพบวาละครโทรทศนไดสะทอนภาพของวถชวตของคนไทยเชอสายจนมลกษณะตามแบบของบรรพบรษและเปลยนแปลงไปในดานการสรางครอบครว การประกอบอาชพ ระบบความเชอ การอบรมเลยงดเดก ประเพณและพธกรรม รวมทงคานยมในดานอ านาจและเงนทอง ความซอสตย นอกจากน ละครโทรทศนยงแสดงใหเหนถงบทบาทของตวละครทเปนคนไทยเชอสายจนในฐานะเปนผน าและผตามทเหมาะสมกบเพศ รวมทงสถานภาพในครอบครวและสงคม

ค าส าคญ ภาพสะทอน, วถชวต, คนไทยเชอสายจน, ละครโทรทศน, สถานภาพ, บทบาท

______________________________ *บทความนเปนสวนหนงของวทยานพนธ “วเคราะหภาพสะทอนคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทย” หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาการสอสารภาษาไทยเปนภาษาทสอง มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต อาจารยทปรกษา รศ.ธดา โมสกรตน

**นกศกษาหลกสตรบณฑตศกษา สาขาการสอสารภาษาไทยเปนภาษาทสองคณะศลปศาสตรมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

2

Reflections of Chinese - Thai in Soap Opera Series On Thai Televition

Ma Qiang

Abstract The aim of this research study is to analyze the lives and roles of Chinese-Thai

characters in three soap opera series on Thai television : Hong Nue Mangkorn, Saneh Nang Ngew, and Mongkut Dok Som. The study shows that the lifestyle of Chinese-Thais that is presented in the soap series complies with that of their ancestor. However, reflections of the lifestyle of Chinese-Thais in these three television series also suggest that three have been changes in raising a family, working, belief system, child rearing, customs, ceremonies, value in power and wealth, and honesty. Moreover, the television series also present Chinese-Thai characters performing the roles of leader and follower that are appropriate for gender and status in the families and the society. Keywords : reflection, life style, Chinese-Thais, soap opera series, status, role

บทน า คนจนอพยพเขามาในประเทศไทยตงแตสมยราชวงศถง ตอมาในสมยราชวงศหมง

เทคโนโลยการสรางเรอส าเภาพฒนามากขน กษตรยจนไดขยายการตดตอคาขายกบประเทศ ตาง ๆ ในแถบเอเชยและเรมมคนจนอพยพเขามาเมองไทยมากขน ดงท พลกล องกนนท (2514 : 7-17) ไดกลาวไวสรปไดวา ชาวจนเขามาในประเทศไทยปรากฏหลกฐานมาตงแตสมยกรงสโขทย เรอยมาจนถงสมยกรงศรอยธยา กรงธนบร และกรงรตนโกสนทร การเขามาของชาวจน

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

3

เนองมาจากไดประสบปญหาหลายประการ เชน ปญหาความหนาแนนของประชากรในประเทศจน ปญหาทางเศรษฐกจและปญหาทางการเมอง เปนตน

ตอมาในสมยราชวงศชง ประเทศทางตะวนตกเขามารกรานประเทศจน และเกดเหตการณความขดแยงจนราชวงศชงตองชดเชยเปนเงนทองจ านวนมหาศาล ท าใหประชาชนจนไดรบความทกขยากล าบาก จงมคนจนมากมายอพยพจากภาคใตของจน เชน มณฑลกวางตง มณฑลกวางส มณฑลฝเจยน มณฑลไหหล า มณฑลยหนาน เปนตน ดงท เลยว เสถยรสต (2510 : 235) กลาววา ชาวจนไดเรมออกไปตงรกรากตามประเทศตางๆ ในสมยราชวงศถงและกเปนทนยมกนเรอยมา จนกระทงตนราชวงศชง เนองจากชาวจนพากนไมพอใจในการปกครองของราชวงศชงเปนอยางยง จงพากนเดนทางอพยพออกไปอยในตางประเทศกนมากขน จนถงปจจบนรฐบาลจนไดส ารวจจ านวนประชากรทอพยพออกไปอยในตางประเทศเมอป พ.ศ. 2549 ปรากฏมชาวจนอยในตางประเทศถง 14 ลานคน ส าหรบชาวจนทเขามาอยในประเทศไทยนน สวนมากเปนจนฮกเกยน จนกวางตง จนไหหล า จนแตจว และจนแคะ

คนจนทอพยพเขามาอยในเมองไทยไดน าเทคโนโลยและวฒนธรรมจนเขามาพรอมกบเผยแพรสบทอดความร ประเพณ วฒนธรรมตาง ๆ ในเมองไทย อาจกลาวไดวา คนจนมสวนส าคญทท าใหเมองไทยพฒนาขน แมวาคนจนสวนนตอนแรกสวนใหญเปนคนยากจน มฐานะเปนคนชนต าของสงคมและท างานหลกสวนใหญเปนงานคาขายและกรรมกรหรอกล แตกมบทบาทชวยใหเศรษฐกจไทยพฒนาขน ดงท ธานวฒน บญโต (2542 : 6) กลาววา ชาวจนเขามาตงถนฐานในประเทศไทย และท ามาหากนเพอสรางฐานะใหเกดความมนคงในชวต ชาวจนจงขยนขนแขง เมออพยพเขามาครงแรกนน คนจนท างานรบจางสารพด ตอมาเรมท าการคาเลกๆ นอยๆ แลวขยายขนประกอบอาชพคาขายไดอยางมนคง และมบทบาททางดานเศรษฐกจของประเทศไทยมากขน

นอกจากคนจนขยน อดทน และมความช านาญท าการคาขาย ซงท าใหคนจนมรายไดสงขนจนสามารถสรางฐานะใหดขน คนจนไดผสมผสานขามเชอชาตโดยแตงงานกบคนไทยและมลกหลานทเรยกวาคนไทยเชอสายจน ซงไดมบทบาทในสงคมไทย และมการปรบเปลยนธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม พธกรรม ฯลฯ ของจน ดงท สชาดา ตนตะสรฤกษ (2532 : 23) กลาววา “เมอคนจนอพยพเขามาสประเทศไทย ไดน าเอาแบบแผนทางสงคม และวฒนธรรมในสงคมดงเดมตดตวเขามาดวย นานเขากไดพยายามประยกตลกษณะทางสงคมและวฒนธรรมของตน จนเกดเปนรปแบบเฉพาะในสงคมไทย”

เมอคนไทยเชอสายจนมอทธพลอยางกวางขวาง ไดมการน าลกษณะของคนจน ตลอดจนการด ารงชวตและประเพณตางๆ ของจนเหลาน รวมทงการสรางเปนเรองราว ถายทอดในวรรณกรรม และศลปะตางๆ ซงสะทอนสภาพสงคมและวฒนธรรมจนในกลมคนไทยเชอสายจน เชน นวนยายเรอง ลอดลายมงกร ของประภสสร เสวกล เปนนวนยายทไดรบการคดเลอกเปน

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

4

หนงในหนงสอหนงรอยเลมทเยาวชนควรอาน นวนยายเรองอยกบกง ของหยก บรพากไดรบรางวล นวนยายดเดนจากคณะกรรมการจดงานสปดาหหนงสอแหงชาต ประจ าป พ.ศ. 2523 เปนตน

นอกจากน ยงมการน าเรองราวของคนไทยเชอสายจนในวรรณกรรมตาง ๆ มาเผยแพรโดยไดน าเรองราวของคนไทยเชอสายจนเขยนเปนบทละครโทรทศน ดงความหมายของพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546 : 997) อธบายวา “ละครโทรทศนเปนละครพดทมการตกแตงฉากใหเหมอนจรง เพอใหคนดไดความรและความบนเทง ดงนนการน าเรองราวของคนไทยเชยสายจนมาสรางเปนละครโทรทศนกจะท าใหคนดไดเหนและเขาใจในวถชวต สภาพความเปนอย และบทบาทของตวละครซงเปนคนไทยเชอสายจน”

ละครทางโทรทศนจะเปนสอทดแลวรบรไดรวดเรวและสะดวก ไมจ ากดเวลาและสถานท ผดสามารถรบรไดทงภาพและเสยง ดงท จฑามาศ ตนเจรญสข (2549 : 19) กลาววา “สอทสามารถเขาถงผบรโภคไดงาย สะดวก และรวดเรวทสด คอ สอวทยโทรทศน ซงผบรโภคสามารถรบไดทงภาพและเสยง และสอวทยโทรทศนสามารถครอบคลมถงกลมผ บรโภคอยางทวถง และเสยคาใชจายไมแพงมากในการซอโทรทศน”

การสรางละครโทรทศนในฐานะเปนสอสารมวลชน ซงใหความร และความบนเทง ตอมาความนยมของสงคมไดพฒนาเพมขนและเปลยนแปลงไป ละครโทรทศนจงเปนชองทางและเปนเครองมอสอสารทท าใหคนดรจกสงคมในดานตางๆ เชน วถชวตของกลมคน ปญหาของสงคมในดานตางๆ หรอการเดนทางไปทองเทยว เปนตน และเปนสอทมความส าคญตอชวต และครอบครว ดงรายงานของกลมสถตประชากรและสงคม ส านกเศรษฐกจและสงคม (2547 : 7) ทส ารวจพบวา จ านวนครอบครวไทยทมเครองรบโทรทศน มจ านวน เกอบ 15.2 ลานครวเรอน จากจ านวนครวเรอนทมสมาชกชมรายการวทยโทรทศนทงหมด 15.7 ลานครวเรอน คดเปนรอยละ 96.9 และเครองรบวทยโทรทศนทวประเทศมประมาณ 18.5 ลานเครอง แสดงวาครอบครวหนงมเครองรบวทยโทรทศนมากกวาหนงเครองคอ ครวเรอนจะมเครองรบวทยโทรทศนประมาณ 1,215 เครองตอจ านวนหนงพนครวเรอน ผลการส ารวจดงกลาวสะทอนใหเหนวาคนไทยและชมชนมเครองรบวทยโทรทศนจ านวนมาก และมโอกาสดโทรทศนเพอรบขอมลขาวสารตาง ๆ โดยเฉพาะรายการบนเทงในรปแบบตางๆ เชน เกมโชว ละครโทรทศน เปนตน จงกลาวไดวาสอมวลชนประเภทวทยโทรทศนมอทธพลตอผดผชมเชนเดยวกบการสอสารผานวรรณกรรม

ดงนนวทยโทรทศนจงมบทบาทในฐานะเปนเครองมอสอสารทมทงภาพ เสยง และการเคลอนไหว โดยเฉพาะรายการละครโทรทศน ซงเปนรายการบนเทงทมผดผ ชมจ านวนมากและตดตามชมอยางตอเนอง ผวจยในฐานะทเปนนกศกษาชาวจนจงสนใจศกษาวจยละครโทรทศนทมเนอหาและเรองราวของคนไทยเชอสายจน ซงจะท าใหมความเขาใจวถชวตความเปนอยตลอดจนสงคมและวฒนธรรม ประเพณของคนไทยเชอสายจน ทสะทอนผานละครโทรทศน ทงนนอกจากจะเขาใจวถชวตของคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนแลว ยงไดสะทอนภาพสงคม และปญหา

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

5

ของกลมคนไทยเชอสายจน การถายทอดเรองราวและเนอหาในละคร ซงใหทศนคตในแงมมตางๆ ทเปนประโยชนตอผชมละครโทรทศนอกดวย

วตถประสงคของการวจย

1. เพอวเคราะหภาพสะทอนของคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทย 2. เพอวเคราะหสถานภาพและบทบาทของตวละครคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทย

สมมตฐานของการวจย 1. ภาพสะทอนของคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทยแสดงใหเหนถงวถชวตและ

วฒนธรรม ความเชอ คานยมตลอดจนขนบธรรมเนยมประเพณทสบทอดจากบรรพบรษและมการปลยนแปลงไปตามสงคมไทย

2. ตวละครคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทยสะทอนถงสถานภาพและการมบทบาทในครอบครว ชมชน และสงคม โดยไดรบอทธพลจากสงคมไทย

ขอบเขตของการวจย

การวจยครงนผวจยคดเลอกละครโทรทศนจ านวน 3 เรอง ซงไดออกอากาศทางสถานวทยโทรทศน ผ วจยศกษาและวเคราะหจากละครทบนทกในแผนซด ละครโทรทศนแตละเรองไดรบความนยมแพรหลายมการสราง และน ามาฉายออกอากาศซ า ดงน

1. หงสเหนอมงกร ดดแปลงจากนวนยายแตงโดย วศวนาถ (ชอจรงคอ ประพนธ ววฒนาพร) มแนวเรองเกยวกบอทธพลและการตอสของคนไทยเชอสายจน น ามาสรางและออกอากาศทางสถานโทรทศนชอง 5 พ.ศ. 2543 และยงไดดดแปลงน ามาแสดงเปนละครเวทในป 2553

2. เสนหนางงว ดดแปลงจากนวนยายแตงโดยภราดร ศกดา มแนวเรองเกยวกบคนไทยเชอสายจนทตองการอนรกษวฒนธรรมการแสดงงว ออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนชอง 3 พ.ศ. 2542 และน ามาสรางซ า ออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนชอง 7 พ.ศ. 2551 ในการวจยครงน ผวจยไดเลอกศกษาวเคราะหละครโทรทศนทบนทกการแสดงและออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนชอง 7

3. มงกฎดอกสม ดดแปลงจากนวนยายแตงโดย ถายเถา สจรตกล มแนวเรองเกยวกบครอบครวของคนไทยเชอสายจน ออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนชอง 7 พ.ศ. 2539 และน ามาสรางซ าออกอากาศทางสถานวทยโทรทศนชอง 3 พ.ศ. 2553 ในการวจยครงนผวจยไดเลอกศกษาวเคราะหละครโทรทศนทบนทกการแสดงทางสถานวทยโทรทศนชอง 3

ผลการวจย

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

6

จากการศกษาวเคราะหภาพสะทอนของคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทยพบวา คนไทยเชอสายจนมวถชวตและวฒนธรรม ดงรายละเอยดดงน

1. วถชวตของคนไทยเชอสายจน การศกษา วเคราะหวถชวตของคนไทยเชอสายจนพบวา คนไทยเชอสายจนมลกษณะ

ครอบครวตามอยางบรรพบรษและมการเปลยนแปลง นอกจากนยงสะทอนถงปญหาในครอบครว และการประกอบอาชพ ดงน

1.1.ลกษณะของครอบครว ผวจยพบวาครอบครวของคนไทยเชอสายจนมลกษณะเปนครอบครวใหญเชนเดยวกบบรรพบรษทมการรวมเครอญาต นยมมภรรยาหลายคนและมลกหลานจ านวนมาก เชน

การสรางครอบครวของเจาสวเชงสอเกยง เปนครอบครวใหญ มภรรยาสคน เพอ จะไดมลกหลานสบสกลจ านวนมาก ๆ ภรรยาหลวงคอคณนายทหนง ชอเมงฮวยมลกชายชอกองเกยรต คณนายทสอง ชอเยนหลงมลกสาวสองคนชออหลงกบอฮวย คนทสามชอเหมเกว มลกชายชอเกยรตกร และคณนายทสชอค าแกว

(มงกฏดอกสม : ตอนแรกทแนะน ำตวละคร) จากตวอยางขางตนแสดงใหเหนวา ลกษณะของครอบครวของเจาสวเชงสอเกยงเปน

ครอบครวใหญทมภรรยาถง 4 คนและมลกตางมารดารวมสคน อยางไรกตาม ลกหลานคนจนทเกดในเมองไทย ไดรบอทธพลจากสงคมไทยสมยใหม

ลกษณะของครอบครวเปลยนไปเปนครอบครวขนาดเลกแตกตางจากครอบครวของบรรพบรษ กลาวคอ จะแตงงานกบผหญงคนเดยวและมลกเพยงสองสามคนท าใหเปนครอบครวทอบอนมความรกใครปรองดองกน แตคนไทยเชอสายจนกมคานยมแบบเดมคอชอบลกผ ชายมากกวาลกผหญงเพอจะไดสบทอดวงศตระกล ตวอยาง เชน

กำรสรำงครอบครวของตซงทเปนเจำพออนดบทหนงของกลมนกเลง มภรรยาคนเดยวชอเหมยและมลกสองคนคอ หลวกบตเลก สวนครอบครวของตซา ซงเปนเจาพออนดบทสองของกลมนกเลง ตซากมภรรยาคนเดยว และมลกสองคนเปนผชายคนหนงกบผหญงคนหนงนอกจากน ครอบครวของปาเสรฐ ซงเปนเจาพอของนกเลงอกกลมหนงทขดแยงกบตซ ง กมลกชายเพยงคนเดยวชอปต แมวาภรรยาของปาเสรฐจะตายไปแลว แตเขากไมไดแตงงานใหม

(หงสเหนอมงกร : ตอนทแนะน ำตวละคร) จากตวอยางละครเรองหงสเหนอมงกรขางตนแสดงใหเหนวา ครอบครวคนไทยเชอสายจน

ในยคสมยตอมานยมมภรรยาคนเดยวและตองมลกชายเพอจะไดสบทอดวงศตระกล

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

7

สรปไดวา ละครโทรทศนไดสะทอนใหเหนลกษณะของครอบครวคนไทยเชอสายจนทรบรปแบบของครอบครวขนาดใหญจากบรรพบรษคนจนและมการปรบเปลยนเปนครอบครวขนาดเลกตามอทธพลของสงคมไทย

1.2 ปญหาในครอบครว ละครโทรทศนสะทอนเรองราวของคนไทยเชอสายจนวามปญหาทางวตถ (Instrumental) และปญหาทางอารมณ (Affective) ดงน

ปญหาทางวตถเกดมาจากการขดแยงในดานทรพยสน เงนทอง และอ านาจ ละครโทรทศนสะทอนภาพการแยงชงทรพยสน เงนทอง และอ านาจ ญาตพนองจนเขนฆากนและท ารายพอแมเปนการอกตญญ ท าใหครอบครวเกดปญหาวนวาย ตวอยางเชน เรองเสนหนางงว ลกสาวสองคนของยายมาลยอจฉากนเพราะตองการไดทรพยสมบต

วลย “เจ อวปลกตวไมไดจรงๆ อววำงกมำเยยมเลยนะ ใครจะไปรละวำกำรรบ ต ำแหนงประธำนบรษท มนจะยงตงแตเชำจรดเยน เพงปลกตวไดนแหละ” วล “แกนมนชว เลยงไมเชองจรงๆ” วลย “เจ อยำท ำหนำเปนคนโมโหโทโสอยำงนนส ครำวนถำเสนเลอดฝอยในสมอง มนแตกอกเสนแลวละก ตำยแน ๆ อย! ฉนคงไมไปเฝำเงกเซยนฮองเตกบเจ หรอกนะ” ... วล “ฉนยอมตำยดกวำทจะพงนองอกตญญอยำงลอ” ... วลย “ชวมำกนกหรอ นปำกกำแลวนกกระดำษ เซนใบโอนหนทงหมดของเจใหฉน เดยวน เรองมนจะไดจบงำยๆ พดงำยๆ จะไดจบงำยๆ แลวเรองคดฉนจะ จดกำรใหเอง เซน”

(เสนหนางงว : ตอนทวลยไปเยยมพสำวทโรงพยำบำล) จากตวอยางนสะทอนใหเหนวา ลกมความขดแยง ทะเลาะกน โดยเฉพาะการแยงชงเพอ

เอาทรพยสมบตของพอแม ซงมกเปนปญหาในครอบครวทมฐานะร ารวย ปญหาดานอารมณเกดจากความไมเขาใจกนในครอบครว หรอเคยมเรองผดใจกน ท าให

ไมพอใจเกลยดชงกน และหาเรองท ารายกน จนถงกบวางแผนฆากน ท าใหครอบครวไมมความสข ครอบครวแยกแตก เชน

ตซง “อวอยในคกเปนป ไมเหนลอตลอด แตลอบอกวำลอทอง ลอทองกบใคร ทอง กบใคร” ... ตซง “อวถำมวำลอทองกบใคร นำงแพศยำ ลอบอกมำ บอกมำ”

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

8

... ตซง “มนไมใชลกอว มนลกสตวเดรจฉำน ลอไดยนไหม เอะ เดกคนน ปนคลอด เมอไร อวจะบบคอใหตำยคำมอของอวเอง ...” (หงสเหนอมงกร : ตอนทเตงลอกนเหลำจนเมำแลวนกถงเรองทเขำเคยท ำรำยตออำเหมย) จากตวอยางแสดงใหเหนวา สามภรรยาไมไววางใจกน กจะโกรธและดาทอใสอารมณท

เกลยดชงกน สรปไดวา ครอบครวของคนไทยเชอสายจนมปญหาเชนเดยวกบครอบครวทวไป ซงมความ

ขดแยงระหวางสามภรรยา ญาตพนอง จงท าใหเกดการทะเลาะววาทกนในครอบครว 1.3 การประกอบอาชพ ละครโทรทศนแสดงภาพสะทอนคนไทยเชอสายจนวา

ประกอบอาชพสองดานคอ ประกอบอาชพสจรตกบอาชพทจรต การท าอาชพสจรตเปนอาชพทไมไดผดกฏหมาย เชน อาชพคาขาย การแสดงงว เกษตกร

เปนตน เชน ในเรองหงสเหนอมงกร ลงขายสมทตลาด ตซาท ารานอาหาร และจางหาวเปนเกษตกรปลกผกไปขายทตลาด ในเรองเสนหนางงว อาเจยงเปนคนแสดงงว หรอในเรองมงกฏดอกสมภรรยาคนทสาม เหมเกวกอนแตงงานเคยเปนนกแสดงงวทมชอเสยง

สวนการประกอบอาชพทจรตเปนอาชพทผดกฎหมาย เชน ขายยาเสพตด รดไถเงน ขมเหงคนออนแอ ใหกยมเงนนอกระบบและคดดอกเบยแพง เปนตน มการท ารายคนอน การสงใหสมนของตวเองไปขมขเอาเงนจากคนอน เชน ในละครโทรทศนเรองหงสเหนอมงกร เจาพอทสองของเวคนจางนกเลงไปฆาอาหลวเพอแกแคนแทนเวคนทถกฆาตาย ในเรองเสนหนางงว เถาแกเตงใหเจยงยมเงนโดยเกบดอกเบยแพง จากตวอยางเหลานแสดงใหเหนวาคนไทยเชอสายจนบางคนท าอาชพทจรต ทผดกฏหมายและยงท ารายคนอนทเปนคนไทยเชอสายจนดวยกน

สรปไดวา คนไทยเชอสายจนในละครโทรทศน ทงทท าอาชพสจรตหรออาชพทจรต กเปนคนร ารวย มฐานะดกวาคนอนๆ และยงสะทอนใหเหนวาคนไทยเชอสายจนทมอาชพสจรตจะเปนคนทขยนและอดทน

2. วฒนธรรมของคนไทยเชอสายจน ละครโทรทศนสะทอนภาพวฒนธรรมของคนไทยเชอสายจนไว 3 ดาน คอ ระบบความเชอ

การอบรมเลยงดลก และประเพณและวฒนธรรม 2.1 ระบบความเชอ ละครโทรทศนใหภาพคนไทยเชอสายจนวา มความเชอเกยวกบ

การสบทอดต าแหนง ความเชอเกยวกบเทพเจาและผสาง ความเชอทเกยวกบการสบทอดต าแหนง คนไทยเชอสายจนจะสบทอดต าแหนงจากพอ

สลก ซงจะตองเปนลกชาย เพราะคนจนเชอวาผชายมความสามารถสงกวาผหญง จงเปรยบเทยบ

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

9

ผ ชายเปนมงกร สวนผ หญงเปนหงสซงเปนสตวทมฐานะต ากวามงกร แตเมอไมมลกชายหรอลกผชายความสามารถไมเพยงพอทจะรบต าแหนงได ต าแหนงหวหนากเปลยนแปลงเปนการสบทอดไปสลกผหญง ตวอยาง เชน

วลย “ใชสหลำนชำยคนเดยวพำอำมำ ไปขำงนอก ท ำอะไรกไมผด เพรำะวำมนเปน หลำนชำยคนเดยวของตระกล ท ำอะไรกขำมหวผใหญเลย”

(เสนหนางงว : ตอนทชยตพำยำยมำลยไปดงวโดยไมไดบอกใครในครอบครว) จากตวอยางไดเหนวา คนไทยเชอสายจนนยมใหลกผ ชายคนโตของตระกลสบทอด

ต าแหนง แตในเรองหงสเหนอมงกรไดสะทอนใหเหนวา เมอไมมลกผชายทจะรบต าแหนงได เชน ตซงมลกสาวคนเดยวคออาหลว จงใหอาหลวรบต าแหนงเปนผสบทอดตระกล

ความเชอทเกยวกบเทพเจาผสาง ละครโทรทศนฉายภาพคนไทยเชอสายจนวามความเชอเรองเทพเจาวาสามารถปองกนอนตรายใหได เพราะเทพเจามความเมตตาทสามารถชวยคนทมความทกข นอกจากนยงเชอผสางทเปนบรรพบรษ เมอถงเทศกาลส าคญ คนไทยเชอสายจนจะตองไหวผบรรพบรษ เปนตน เชน เรองมงกฏดอกสม เมอถงเทศกาลไหวขนมจาง มการน าอาหารไปไหวเจาทและผบรรพบรษของเชงสอเกยง ในเรองเสนหนางงวมการแสดงงวเพอเฉลมฉลองในงานไหวเจาประจ าป เชนเจาแมทบทม เจาแมกวนอน เปนตน

จากตวอยางแสดงใหเหนวา คนไทยเชอสายจนนอกจากมความเชอเรองผบรรพบรษแลวยงมความเชอเกยวกบเทพเจาทบรรพบรษคนจนเคารพศรทธาอกดวย

2.2 การอบรมเลยงดลก เนอเรองละครโทรทศนเสนอเรองของคนไทยเชอสายจนทจะเลยงดลกชายใหมความเขมแขง กลาหาญ และสามารถเปนผน าหรอหวหนากลมได นอกจากนยงสงสอนใหลกหลานตองมความซอสตย มความกตญญ เชน

ตซงถำมตเลกวำ “อยำกเปนลกมงกร เสอ หรอวำหมำจงจอก” (หงสเหนอมงกร : ตอนทตซงดำวำตเลกเมอตเลกกอเรองววำทครงแรก)

จากตวอยางไดเหนวาคนไทยเชอสายจนจะสงสอนอบรมโดยยกค าเปรยบเทยบใหขอคด

เพอเดกจะไดมความกลาหาญเชนเดยวกบมงกร สวนการอบรมเลยงดลกผหญง ตองใหลกฉลาดสวยงามมความรเชยวชาญงานบาน เชน

เรองหงสเหนอมงกร ดงน ตซงวำ “อวเคยบอกลอแลวอำหลว ลอนะฉลำด เสยแตไมรจกรอบคอบใหมำกกวำ นและเวลำลอเดนหมำกตองใชควำมคดรอบคอบ จองแตรกเอำของฝำย ตรงขำม แตเหนไหม ลอมองแตจองตวใหญแตทำยทสดกโดนตวเบยกนจน เกอบเกลยง”

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

10

(หงสเหนอมงกร : ตอนทอำหลวนกถงกำรสงสอนของตซง)

จากตวอยางจะเหนไดวา ตซ งผ เปนพอสงสอนอาหลวใหอาหลวเฉลยวฉลาดมความรอบคอบในการท างานและรจกวางแผนเหมอนกบการเลนหมากรก 2.3 ประเพณและพธกรรม ละครโทรทศนสะทอนภาพวา ประเพณและพธกรรมของคนไทยเชอสายจนสวนใหญยงปฏบตเหมอนเดม เชน การจดการงานศพ การไหวเจา และการเคารพผอาวโส เปนตน แตกมประเพณบางสวนเปลยนไป เชน ประเพณการแตงงานและงานฉลองวนเกดไดอทธพลจากวฒนธรรมตะวนตกของฝรงเขามา ซงไดเหนประเพณและพธกรรม เชน ประเพณงานศพมฉากการจดงานศพของตซงในเรองหงสเหนอมงกร ประเพณการไหวเจาฉากกองเกยรตเคารพแมเมงฮวยและแมเมงฮวยพากองเกยรตไปไหวและสวดมนตขอพรจากเจาแมกวนอน

ในดานการเปลยนแปลงของประเพณคอเรองเสนหนางงว การแตงงานของชยตกบยงจนทรตามประเพณโบราณของจนคแตงงานจะแตงชดสแดง แตในละครโทรทศนเปนฉากวนแตงงานทคแตงงานสวมใสชดสขาว และจดพธกรรมตามแบบตะวนตก

สรปไดวาคนไทยเชอสายจนยงคงรกษาประเพณตามวฒนธรรมของบรรพบรษและกมการเปลยนแปลงเพราะไดไปศกษาจากประเทศตะวนตกเมอกลบมาแลวกรบเอาประเพณและวฒนธรรมเขามาดวย

3. คานยมของคนไทยเชอสายจน ละครโทรทศนฉายภาพของคนไทยเชอสายจนมคานยมในดานอ านาจและเงนทอง ความ

ซอสตย และความกตญญ ดงน 3.1 ดานอ านาจและเงนทอง คนไทยเชอสายจนบางคนแสวงหาอ านาจ มความเหนแกตวมากเกนไป เพออ านาจและเงนทองยอมเสยสละชวตและญาตพนอง เชน เรองหงสเหนอมงกร อาหลวตองการแกแคนแทนตเลกแมวาตวเองจะรบอนตรายกตาม ดงทเตงลอพดเตอนใหสตวา

“ตเลกตำยไปแลว แตอวกบลอยงมชวตอย ยงจะตองกนยงจะตองดนรน ลอแคน อวร ท ำไมอวจะไมแคน แมวำอวเปนถง...อำแปะของมนเหนมนมำตงแตเลก ตอนนเรำจะตองรอบคอบใหมำกขนไปอกนะ และลอจ ำไว ทกสงทกอยำงมนเปนธรกจ” จากตวอยางแสดงใหเหนวาการท าทกสงทกอยางเปนธรกจ ซงเกยวกบอ านาจเงนทอง จง

ตองมความรอบคอบเพอไมใหสญยเสยโดยไมจ าเปน แมวาจะมความสมพนธเปนพอลกกน 3.2 ดานความซอสตย ละครโทรทศนแสดงใหเหนวา คนไทยเชอสายจนนบถอผ ทซอสตย และจะสงสอนลกหลานใหมความซอสตย เชน ในเรองหงสเหนอมงกร จางเหาใชเกาไป

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

11

ยยงใหเฮยกบอาหลวฆากน เมอเกาท าเรองไมส าเรจถกจบ และถกทรมาน เขากซอสตยตอเพอนจางเหาและไมบอกวาใครใชใหมาฆาเฮยไฮ เขามความซอสตยแมวาจะตองตายกไมยอมขายเพอน 3.3 ดานความกตญญ ละครโทรทศนชใหเหนวา คนไทยเชอสายจนยกยองความกตญญมาก ละครโทรทศนทกเรองชใหเหนความกตญญ โดยแสดงออกไมใชเพยงแตการใหเงนสงของเทานน แตอาจจะแสดงออกดวยการไปเยยมเยยน และการยกยองพอแมอยางมเกยรต เปนตน เชน ในเรองเสนหนางงว ตอนทจดงานวนเกดของยายมาลย ชยตแสดงความกตญญโดยเชญคณะงวมาแสดง ท าใหยายมาลยมความสข เปนการตอบแทนทไมตองใชเงนหรอสงของเหลานน

สรปวาละครโทรทศนสะทอนใหเหนถงคานยมของคนไทยเชอสายจนในดานอ านาจเงนทอง ความซอสตย และความกตญญ ผานพฤตกรรมและบทบาทของตวละคร

4. สถานภาพและบทบาทของคนไทยเชอสายจน สถานภาพและบทบาทของคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนมดงน

4.1 สถานภาพของผชาย ผชายเปนหวหนาครอบครว เปนสาม เปนพอ และเปนลก มหนาทและบทบาททจะตองดแลพอแม ภรรยาและลก เมอเปนลกกตองมบทบาทเลยงดและกตญญตอพอแม เมอเปนสามกตองซอสตยตอภรรยา และเมอเปนพอกตองรกและสงสอนลก เมออยในสงคมกตองมสถานภาพและบทบาทโดยท าประโยชนแกสงคม ตวอยางเชน ในเรองมงกฏดอกสม ตวละครเอกฝายชาย กองเกยรต เปนลกทกตญญตอพอแมและดแลพนอง เมอแตงงานกตองดแลภรรยา และเมออยในสงคม เขากเปนผจดการของบรษท เปนตน 4.2 สถานภาพของผหญง ผหญงมสถานภาพและบทบาทเปนภรรยา แม และลก เมอเปนภรรยามบทบาทหนาทดแลงานบานและสาม เมอเปนแมมบทบาทหนาทดแลและสงสอนลก เมอเปนลกกตองเชอฟงและมความกตญญตอพอแม สวนบทบาทในสงคม เนองจากในสมยกอน คนไทยเชอสายจนไมนยมใหผหญงท างานนอกบาน ผหญงจงไมมฐานะและต าแหนงในสงคม เมอสงคมพฒนา ผหญงกมบทบาทหนาทเพมขนโดยท าประโยชนแกสงคม ตวอยางเชน ในเรองหงสเหนอมงกร อาหลวเปนลกสาวของตซ งกบเหมย เมอแตงงานกบจางเหา อาหลวกมสถานภาพเปนภรรยา และถาหากอาหลวมลกกยอมจะเปนแมทตองดแลลกและสาม และในเรองนอาหลวมสถานภาพและบทบาทเปนเจาแม จงถอวาไดเปนผน าในสงคมซงจะตองดแลกจการและธรกจของพอ เปนบทบาทของผหญงทเปลยนแปลงไปคอ ไดท าประโยชนแกสงคม เปนตน

การอภปรายผล จากการศกษาและวเคราะหภาพสะทอนคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทย แสดงวา

วถชวตและวฒนธรรมของคนไทยเชอสายจน ก าลงจะเปลยนไปตามสงคมทพฒนาตามกระแสโลก

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

12

ทเปดกวางขน สงคมไทยมอทธพลท าใหวถชวตของคนไทยเชอสายจนเปลยนจากบรรพบรษมาเปนการด าเนนชวตและปฏบตตามวฒนธรรมทปรบตวเองใหสอดคลองกบสงคมและถนทอยในประเทศไทย ดงจะเหนไดวาการด าเนนชวตและมวฒนธรรมตามแบบของคนจนทอพยพเขามาในประเทศไทยในระยะแรก ๆ ละครโทรทศนทงเรองมงกฎดอกสม เสนหนางงว และหงสเหนอมงกร ไดสะทอนภาพไดชดเจนวา ตวละครทเปนคนจนมการสรางครอบครวขนาดใหญ ในขณะเดยวกนละครโทรทศนแตละเรองกสะทอนเรองราวของคนไทยเชอสายจนทเปนคนรนตอมาวา ได เปลยนสงคมครอบครวเปนขนาดเลกหรอเปนครอบครวเดยว ท าใหปญหาในครอบครวทมความขดแยงระหวางภรรยาหรอลก ๆ ลดลง และในการประกอบอาชพ คนไทยเชอสายจนกท างานทแตกตางจากพอแมทเปนคนจน กลาวคอ มการศกษาสงขน เชน ศกษาในตางประเทศ จง เปลยนมาท าอาชพทแตกตางออกไป เชน เปนทนาย เปนนกการเมอง เปนนกธรกจทตดตอคาขายกบตางประเทศ เปนตน จงกลาวไดวา วถชวตและวฒนธรรม โดยเฉพาะระบบความเชอกบประเพณตาง ๆ ก าลงแปรเปลยนและสญหายไป

ในดานวฒนธรรม คนไทยเชอสายจนยงคงปฏบตตามบรรพบรษ แตลดความเขมขนลง เชน ยงคงไหวบรรพบรษในวนตรษจน การเคารพศรทธาเทพเจากวนอ และเจาแมกวนอม การหาความบนเทงดวยการดการแสดงงว แตกมการเปลยนแปลงไปบางสวน เชน การสบทอดต าแหนงโดยลกผหญง การแตงงานโดยเลอกคครองเอง การแสดงความกตญญตอญาตผ ใหญ เปนตน แตคานยมของคนไทยเชอสายจนทเปลยนไปในทางแสวงหาอ านาจและเงนทอง ท าใหเกดปญหา ดงเชน สภาษตจนสมยกอนทกลาววา “คน เพอทรพยสนและอ านาจตาย นก เพออาหารตาย มอ านาจเงนทองจะท าใหผท างานแทนเรา มอ านาจเงนทองกเปนพอเปนแมได” มความหมายวา อ านาจเงนทองเปนภยแกตวเอง และท าใหเกดความเดอดรอนได ดงทละครโทรทศนฉายภาพของตวละครคนไทยเชอสายจนทไปศกษาความรจากตะวนตก จงตองการมชวตทมความสข ไดแตงงานกบคนทตวเองรกและท างานทตวเองชอบ ซงดกวาการไดเงนและอ านาจ ทงนเพราะเงนทองและอ านาจไมสามารถอยกบเราไดตลอด และไมสามารถท าใหเราไดทกอยาง การใหแนวคดเชนนผานละครโทรทศนจงเปนคตขอคดทดแกผชม

ในดานสถานภาพของคนไทยเชอสายจน ท าใหเหนไดวา มการเปลยนแปลงสถานภาพและบทบาทของผหญงคนไทยเชอสายจน ซงมความโดดเดนมาก เนองจากสงคมไทยจะยกยองและใหโอกาสผหญงไดมบทบาทเทาเทยมผชาย จงสรางตวละครทมบทบาทเปนผน าทมบทบาทเทาเทยมกบผชายหรอมอ านาจเหนอผชายอกดวย ตวละครผหญงมบคลกภาพและจตใจทเขมแขง กลาหาญ และสามารถท างานไดเทยบเทากบผชาย

ขอเสนอแนะ

1. ควรจะศกษาเปรยบเทยบภาพสะทอนคนไทยเชอสายจนในละครโทรทศนไทยเรองอน ๆ

ศลปศาสตรปรทศน ปท 6 ฉบบท 12

13

เชน กนกลายโบตน ดงดอกเหมย ลอดลายมงกร เปนตน 2. ควรจะศกษาและวเคราะหภาพสะทอนการด าเนนชวตของคนไทยเชอสายจนในละคร

โทรทศนในดานบคลกภาพ จรยธรรม เปนตน

บรรณานกรม จฑามาศ ตนเจรญสข. (2549) การรบรภาพลกษณสถานโทรทศนสกองทพบกชอง 7

ในทศนะของผรบชมในเขตกรงเทพมหานคร. สารนพนธ พธ.ม. (การตลาด) กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร. ธานวฒน บญโต. (2542) ภาพสะทอนวถชวตชาวจนในวรรณกรรมของหยก บรพา.

ปรญญานพนธ กศ.ม. (สาขาภาษาไทย) กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร.

พลกล องกนนท. (2532) บทบาทของชาวจนในประเทศไทยในรชสมยพระบาทสมเดจ

พระจลจอมเกลาเจาอยหว. ปรญญานพนธ กศ.ม. กรงเทพมหานคร : บณฑตวทยาลย วทยาลยวชาการศกษา ประสานมตร.อดส าเนา.

ราชบณฑตยสถาน. (2546) พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. พมพครงทหนง. กรงทพมหานคร : นานมบคสพบลเคชนส.

เลยว เสถยรสต. (2510) ประวตวฒนธรรมจน. กรงเทพมหานคร : นานม. ส านกเศรษฐกจและสงคมกลมสถตประชากรและสงคม. (2547) รายงานของกลมสถต

ประชากรและสงคม. [ออนไลน] แหลงทมา : http://thesis.swu.ac.th/swuthesis/Rec_Man/Achaneeya_M.pdf

(20 ตลาคม 2554). สชาดา ตนตะสรฤกษ. (2532) โพยกวน : การสงเงนกลบประเทศโดยชาวจนโพนทะเลใน

ประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : สถาบนเอเซยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย.