(1)

การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน :

ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย

Disaster Management in Andaman Tourist Cities: A Comparative Study of

Tsunami-Risk Municipalities

รณณภทร พนโกฏ

Ronnapath Pangoat

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา

รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Public Administration

Prince of Songkla University 2560

ลขสทธของมหาวทยาลยสงขลานครนทร

(2)

ชอวทยานพนธ การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย

ผเขยน นายรณณภทร พนโกฏ สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ คณะกรรมการสอบ

.............................................. ..............................................ประธานกรรมการ (ดร.สมพร คณวชต) (ผชวยศาสตราจารย ดร.สทธพร บญมาก)

..............................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ชนษฏา ชสข)

..............................................กรรมการ (ดร.สมพร คณวชต)

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร อนมตใหนบวทยานพนธฉบบน ส าหรบการศกษา ตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

.............................................................. (รองศาสตราจารย ดร.ธระพล ศรชนะ) คณบดบณฑตวทยาลย

(3)

ขอรบรองวา ผลงานวจยชนนมาจากการศกษาวจยของนกศกษาเอง และไดแสดงความขอบคณบคคลทมสวนชวยเหลอแลว

ลงชอ...................................................................... (ดร.สมพร คณวชต)

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ลงชอ......................................................................

(นายรณณภทร พนโกฏ) นกศกษา

(4)

ขอรบรองวา ผลงานวจยชนนไมเคยเปนสวนหนงในการอนมตปรญญาในระดบใดมากอน และไมไดถกใชในการยนขออนมตปรญญาในขณะน

ลงชอ...................................................................... (นายรณณภทร พนโกฏ)

นกศกษา

(5)

ชอวทยานพนธ การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย

ผเขยน นายรณณภทร พนโกฏ

สาขาวชา รฐประศาสนศาสตร ปการศกษา 2559

บทคดยอ

เหตการณสนามทเกดขนในป 2547 ไดสรางความเสยหายอยางมากแกพนทของจงหวดกระบ พงงาและภเกต ทงในแงความเสยหายตอชวต ทรพยสนและเศรษฐกจทงของพนทและของประเทศโดยรวม เนองจากเปนพนททองเทยวทส าคญของประเทศ ฉะน นจ าเปนตองใหความส าคญในการเตรยมความพรอมรบมอเพอลดความเสยหายใหนอยทสดหากเกดขนอก ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะศกษาถงการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบภยสนาม โดยอาศยระเบยบการวจยเชงคณภาพ ใชแบบสมภาษณในการสนทนากลมและสมภาษณเชงลกเพอเกบขอมลกบผทมสวนเกยวของในการบรหารจดการภยพบต ทงในระดบนโยบายและในระดบปฏบต จ านวน 27 คน วเคราะหขอมลจากแหลงตางๆทได ดวยเทคนคการวเคราะหเนอหาและสรปความ (Content Analysis) ผลวจยเปนดงน

1) ดานผลกระทบ พบวา จงหวดพงงาไดรบผลกระทบสงทสดในดานชวต และดานสงปลกสราง จงหวดภเกตมมลคาความเสยหายทเปนตวเงนสงทสด และจงหวดกระบไดรบผลกระทบในครงนโดยรวมนอยทสด 2) ดานการฟนฟจากอดตจนถงปจจบน พบวา องคกรปกครองสวนทองถนทง 3 พนท มวธการด าเนนการในการฟนฟทคลายคลงกนตามนโยบาย แตจะแตกตางกนเลกนอยตามของศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน และศกยภาพของชมชนในการฟนคนกลบ 3) ดานการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบน พบวา ทง 3 พนท ไดมการด าเนนการเตรยมความพรอมในการรบมอภยสนามคลายคลงกน แตจะมความแตกตางกนบางในดานของวธการในการจดการ ตามศกยภาพ ขนาด ลกษณะขององคกรและระดบชอเสยงของความเปนเมองทองเทยวของแตละเมอง

(6)

Thesis Title Disaster Management in Andaman Tourist Cities: A Comparative Study of Tsunami-Risk Municipalities

Author Ronnapath Pangoat Major Program Public Administration Academic Year 2016

Abstract

The primary purpose of this study is to comparatively examine the impacts of tsunami disaster in 2004, the progress in recovery since then and preparedness activities undertaken in three tourist municipalities located in the Andaman Coast of Thailand. Data were collected employing in-depth and focus group interview techniques. The interviews were conducted with 27 Key informants who were actively involved in disaster management at both policy and operational levels. Content analysis was used to analyze the data. Results of the research showed that:

1. Pang Nga Province was highly affected by the tsunami disaster in 2004 in two aspects including live loss and property damage. Phuket was highly affected in terms of total loss. Krabi Province received the lowest impacts compared to the other two provinces.

2. In terms of recovery, the three municipalities were similar in recovery policy. However, the actual progress in recovery differed as the three were different in terms of municipality’s managerial ability and resilience capacity of the communities.

3. In terms of preparedness, the three municipalities have done similar projects or activities. The progress of preparedness, however, was different due to the differences in capacity, size, type, and the level of tourism reputation of that city.

(7)

กตตกรรมประกาศ

การวจยในครงน ผวจยใครขอกราบขอบพระคณอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ดร.สมพร คณวชต เปนอยางสง ทไดใหความเมตตากรณาในการใหค าแนะน า ค าปรกษา และไดมอบองคความรอยางมากมายอนมผลตอการวจยในครงน ทงยงใหความชวยเหลอในการตรวจสอบ การแกไขขอมล ท าใหผวจยไดเหนแนวทางไดชดเจนมากยงขน และเกดความถกตองแมนย าในการท าวจย ลดความผดพลาดอนเกดจากตวผวจ ยเสมอมา นบต งแตเรมการท าวจยจวบจนกระทงวทยานพนธเลมนเสรจสมบรณ ผวจยมความประทบใจ และซาบซงเปนอยางยง

ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. สทธพร บญมาก ประธานกรรมการสอบ และ ผชวยศาสตราจารย ดร.ชนษฏา ชสข กรรมการผทรงคณวฒ ทไดใหค าแนะน าในการแกไขปรบปรงวทยานพนธ รวมทงใหค าปรกษาในการท าวจย เพอท าใหการวจยในครงนมความสมบรณมากยงขน

ขอขอบพระคณผใหขอมลในการท าวจยครงนเปนอยางสง ซงไดแก ผน าชมชน อาสาสมครกภยในพนท ผทมประสบการณตรงทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณภย สนาม เจาหนาทขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง และเทศบาลเมองปาตอง รวมทงกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจภธร ต ารวจทองเทยว ของจงหวดกระบ พงงา และภเกต

ขอขอบพระคณพชายของผวจยทไดชวยเหลอและสนบสนนทนทรพยในการเรยนและในการท าวจยในครงน ขอขอบคณเพอนทนารกทคอยชวยเหลอในการท าวจย ใหค าปรกษามาโดยตลอด ขอบคณตนเองทเลอกการเรยนและไมทอถอย

สดทายน ผวจ ยขอขอบพระคณบรพคณาจารยทกทานทไดประสทธประสาทวชาการ โดยเฉพาะอยางยงคณาจารยทไดถายทอดวธวทยาการวจยใหแกผวจยดวยความเมตตา

นายรณณภทร พนโกฏ

(8)

สารบญ

หนา

บทคดยอ.......................................................................................................................................... (5)

Abstract............................................................................................................................................ (6)

กตตกรรมประกาศ........................................................................................................................... (7)

สารบญ............................................................................................................................................. (8)

รายการตาราง................................................................................................................................. (11)

รายการภาพประกอบ...................................................................................................................... (12)

บทท 1................................................................................................................................................. 1

บทน า.............................................................................................................................................. 1

ความเปนมาของปญหาและปญหา.............................................................................................. 1

ค าถามวจย................................................................................................................................... 7

วตถประสงค............................................................................................................................... 7

ความส าคญและประโยชนของการวจย....................................................................................... 7

ขอบเขตของการวจย................................................................................................................... 8

นยามศพทเฉพาะ........................................................................................................................ 9

บทท 2............................................................................................................................................... 10

เอกสารงานวจยทเกยวของ............................................................................................................ 10

1. แนวคดเกยวกบภยพบต (Disaster)........................................................................................ 11

2. แนวคดเกยวกบคลนสนาม (Tsunami).................................................................................. 18

3. แนวคดเกยวกบการจดการภยพบต (Disaster Management)................................................. 24

4. งานวจยทเกยวของ................................................................................................................ 33

(9)

สารบญ(ตอ)

หนา

5. กรอบแนวคดในการวจย....................................................................................................... 50

บทท 3............................................................................................................................................... 53

วธด าเนนการวจย.......................................................................................................................... 53

1. ประชากรและกลมตวอยาง................................................................................................... 53

2. ประเภทของขอมล................................................................................................................ 54

3. งบประมาณ........................................................................................................................... 55

4. เครองมอในการวจย.............................................................................................................. 55

5. การสรางและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอเชงคณภาพ............................................. 56

6. การเกบรวบรวมขอมล.......................................................................................................... 58

7. การวเคราะหขอมล............................................................................................................... 59

8. การพทกษสทธของกลมผใหขอมล...................................................................................... 59

9. ระยะเวลาในการท าวจย........................................................................................................ 59

บทท 4............................................................................................................................................... 61

ผลการวจย.................................................................................................................................... 61

สวนท 1 ปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ พงงา และภเกต.. 62

สวนท 2 การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอสนาม

..................................................................................................................................................94

สวนท 3 เปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท จงหวด

กระบ พงงา และภเกต.............................................................................................................122

บทท 5............................................................................................................................................. 131

(10)

สารบญ(ตอ)

หนา

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ........................................................................... 131

สรปผลการวจย....................................................................................................................... 132

สวนท 1 ผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชน และการศกษาการฟนฟใน

ปจจบน ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ.............................................................................132

สวนท 2 การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนของแตละพนทในปจจบนตอ

การรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ.

2547........................................................................................................................................134

อภปรายผลการวจย................................................................................................................. 136

สวนท 1 การเปรยบเทยบผลกระทบตอชมชนของทง 3 พนท................................................ 137

สวนท 2 การวเคราะหเปรยบเทยบการฟนฟของ 3 พนท........................................................ 142

สวนท 3 การเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอ

การรบมอกบสนามใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต...........................................146

สวนท 4 การน าเอากรอบการด าเนนงานเซนได (Sendai Framework for Disaster Risk

Reduction) มาวเคราะหกจกรรมในการรบมอในแตละพนท ของจงหวดกระบ พงงา และภเกต

ตามกรอบแนวคด Sendai ทง 4 กจกรรม................................................................................ 150

ขอเสนอแนะ........................................................................................................................... 153

บรรณานกรม.......................................................................................................................... 156

ภาคผนวก............................................................................................................................... 164

แบบสมภาษณเพอการวจย...................................................................................................... 178

ประวตผเขยน.................................................................................................................................. 194

(11)

รายการตาราง

หนา

ตาราง 1: สถตภยพบตยอนหลง 10-20 ป ของความเสยหายทเกดจากภยพบต .................................. 17

ตาราง 2: จ านวนนกทองเทยวตางชาตทไดรบผลกระทบ ................................................................. 23

ตาราง 3: จ านวนผไดรบบาดเจบทรกษาตวในโรงพยาบาล .............................................................. 24

ตาราง 4: การเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบต ....................................................................... 48

ตาราง 5: ประชากรและกลมตวอยางการวจยเชงคณภาพ .................................................................. 54

ตาราง 6: เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ........................................................... 57

ตาราง 7: แบบตรวจสอบกจกรรมในการเตรยมคาวมพรอม ........................................................... 124

ตาราง 8: สรปความเสยหายดานชวตของทง 3 พนท ...................................................................... 139

ตาราง 9: สรปความเสยหายตอสงปลกสรางและมลคาทางเศรษฐกจ .............................................. 140

ตาราง 10: การเปรยบเทยบรายไดจาการทองเทยวของจงหวดภาคใต 5 อนดบแรก ........................ 171

ตาราง 11: จ านวนผเสยชวต บาดเจบ และสญหายจากสนามในป 2547 .......................................... 177

(12)

รายการภาพประกอบ

หนา

ภาพประกอบ 1: แผนภาพแสดงแนวโนมภยพบตทวโลก ................................................................ 16

ภาพประกอบ 2: ภาพวงจรภยพบต ................................................................................................... 26

ภาพประกอบ 3: กรอบแนวคดในการวจยเชงคณภาพ ...................................................................... 50

ภาพประกอบ 4: ภาพความเสยหายของพนทชายหาดอาวนาง .......................................................... 62

ภาพประกอบ 5: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนอาวนาง ............................................ 63

ภาพประกอบ 6: แผนภาพการฟนฟในปจจบนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง .................... 67

ภาพประกอบ 7: ภาพยานธรกจการคา และชายหาดอาวนาง ............................................................ 72

ภาพประกอบ 8: ภาพความเสยหายจากสนามของพนทหมบานน าเคม ............................................. 74

ภาพประกอบ 9: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

.......................................................................................................................................................... 75

ภาพประกอบ 10: แผนภาพการฟนฟขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ................................... 79

ภาพประกอบ 11: ภาพชายหาดบรเวณอนสรณสถาน และเรอทถกคลนซดเขามาในหมบาน ........... 83

ภาพประกอบ 12: ภาพความเสยหายจากสนามของเทศบาลเมองปาตอง .......................................... 84

ภาพประกอบ 13: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนเทศบาลเมองปาตอง ....................... 85

ภาพประกอบ 14: แผนภาพการฟนฟของเทศบาลเมองปาตอง ......................................................... 89

ภาพประกอบ 15: ภาพซอยบางลา และชายหาดปาตอง .................................................................... 93

ภาพประกอบ 16: ภาพวนร าลกสนาม และการอบรมใหความร ....................................................... 95

ภาพประกอบ 17: ปายบอกเสนทางหนภย และพนทปลอดภย ......................................................... 97

ภาพประกอบ 18: แผนทเสนทางอพยพหนภยขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง......................97

ภาพประกอบ 19: การประชมอบรมขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ..................................... 99

ภาพประกอบ 20: ภาพการซอมแผนหนภย และภาพหอเตอนภยสนาม .......................................... 101

ภาพประกอบ 21: ภาพเขอนเคเบยน ............................................................................................... 102

ภาพประกอบ 22: แผนภาพการเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ............. 103

ภาพประกอบ 23: ภาพแหลงความรสนาม และกจกรรมการประชมหมบาน .................................. 105

(13)

รายการภาพประกอบ(ตอ)

หนา

ภาพประกอบ 24: ภาพศนยพกพงผอพยพ และปายบอกเสนทางหนภย.......................................... 106

ภาพประกอบ 25: แผนทเสนทางหนภยขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ............................. 107

ภาพประกอบ 26: ภาพการปฏบตงานของต ารวจ และการประชมการประสานงานรวมกน ........... 109

ภาพประกอบ 27: ภาพการซอมหนภยสนาม และหอเตอนภยสนาม .............................................. 110

ภาพประกอบ 28: ภาพอาคารหลบภยสนามในหมบานน าเคม ........................................................ 112

ภาพประกอบ 29: แผนภาพการเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ............. 113

ภาพประกอบ 30: ภาพการอบรมเกยวกบสนาม และการประชมการจดงานร าลกสนาม ................ 114

ภาพประกอบ 31: ภาพจดปลอดภย และปายบอกพนทเสยงภยสนาม ............................................. 116

ภาพประกอบ 32: แผนทหนภยสนามเทศบาลเมองปาตอง ............................................................. 117

ภาพประกอบ 33: ภาพหางจงซลอนปาตอง และการฝกอบรมเชงปฏบตการ.................................. 119

ภาพประกอบ 34: ภาพหอเตอนภย และสถานเรดารตรวจวดคลน .................................................. 120

ภาพประกอบ 35: แผนการเตรยมความพรอมของเทศบาลเมองปาตอง .......................................... 121

ภาพประกอบ 36: ภาพการซอมแผนหนภยเวลากลางคน และการซอมแผนแบบ Table Top ......... 136

ภาพประกอบ 37: แผนททองเทยวจงหวดกระบ ............................................................................. 166

ภาพประกอบ 38: แผนททองเทยวจงหวดพงงา .............................................................................. 168

ภาพประกอบ 39: แผนททองเทยวจงหวดภเกต .............................................................................. 170

ภาพประกอบ 40: ลกษณะภมประเทศภาคใตฝงทะเลอนดามน ...................................................... 172

ภาพประกอบ 41: แผนทประเทศไทยทไดรบผลกระทบจากสนาม ................................................ 173

ภาพประกอบ 42: แผนทโลกแสดงแนวเขตรอยตอของแผนเปลอกโลก ........................................ 174

ภาพประกอบ 43: ภาพจ าลองการเกดแผนดนไหวใตทองทะเล ...................................................... 175

ภาพประกอบ 44: ภาพแสดงการเปลยนแปลงการเคลอนทของคลนสนาม .................................... 176

ภาพประกอบ 45: ภาพแสดงประเทศทไดรบผลกระทบจากคลนสนาม ......................................... 176

1

บทท 1

บทน า

ความเปนมาของปญหาและปญหา

องคการการทองเทยวโลก (World Tourism Organization: UNWTO) ไดคาดการณสถานการณการทองเทยวของโลกในป พ.ศ. 2563 วาจะมปรมาณนกทองเทยวเดนทางระหวางประเทศเพมสงขนถง 1.6 พนลานคน แบงออกเปนนกทองเทยวทเดนทางภายในภมภาคของผ เดนทางเองจ านวน 1.20 พนลานคน และนกทองเทยวทเดนทางไกลขามจากภมภาคหนงไปยงอกภมภาคหนงอกประมาณ 378 ลานคน โดยทวปยโรปเปนภมภาคทจะมนกทองเทยวมากทสดถง 717 ลานคน รองลงมาเปนทวปเอเชยตะวนออกและแปซฟก 397 ลานคน อเมรกา 282 ลานคน แอฟรกา 77 ลานคน ตะวนออกกลาง 69 ลานคน และเอเชยใต 19 ลานคน ตามล าดบ (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน, ม.ป.ป.) ปจจบนแตละประเทศมการเพมบทบาทส าคญของตลาดเกดใหมเพอเพมการแขงขนดานการทองเทยวใหสงขน หลายๆประเทศจงมการลงทนดานการทองเทยว การโฆษณาประชาสมพนธ การก าหนดกลยทธ และการใชนโยบายปกปองคนของตนใหเดนทางทองเทยวภายในประเทศเพอแยงชงตลาดในเวทโลก อตสาหกรรมการทองเทยวของไทยมบทบาทส าคญมากตอเศรษฐกจของประเทศโดยสามารถน าเงนตราตางประเทศเขาสประเทศไทยมากกวาหาแสนลานบาทตอป กอใหเกดการจางงาน การกระจายรายไดไปสอตสาหกรรมทเกยวเนองและประชาชนในพนท การกระจายความเจรญดานตางๆไปสภมภาคท งการสรางระบบสาธารณปโภคและสงอ านวยความสะดวก นอกจากนการทองเทยวยงเปนเครองมอส าคญในการยกระดบคณภาพชวตของประชาชนในพนท พฒนาสงคม อนรกษและฟนฟวฒนธรรม รวมถงการดแลคมครองสงแวดลอม (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554) ส านกงานสถตแหงชาต และการทองเทยวแหงประเทศไทย (2556) รายงานผลการส ารวจพฤตกรรมการเดนทางทองเทยว พบวาในรอบป พ.ศ. 2555 มจ านวนนกทองเทยวชาวไทยเดนทางทองเทยวเพมขน 57.80 เปอรเซนต สงกวาในรอบป พ.ศ. 2552-2554 ส าหรบนกทองเทยวชาวตางชาตพบวาในแตละปประเทศไทยมนกทองเทยวจากหลายๆ ประเทศเขามาทองเทยวเปนจ านวนมาก ซงเมอศกษาพฒนาการการทองเทยวของประเทศไทยตงแตในอดตจนถงปจจบน พบวาประเทศไทยมการพฒนาการทองเทยวมายาวนานตงแตป พ.ศ. 2493 โดยมจ านวนนกทองเทยวตางชาต 81,000 คน ตอมาในป พ.ศ. 2516 มจ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตมากกวา 1 ลานคน และในอก 8 ปตอมา หรอป พ.ศ. 2524 มจ านวนนกทองเทยวตางชาตเพมมากขน 2 เทา คอ ประมาณ 2

2

ลานคน หลงจากนนภายในระยะเวลาไมถง 10 ป คอ ในป พ.ศ. 2533 ประเทศไทยมจ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตเพมขนอก 2 เทาเปน 5.3 ลานคน และในป พ.ศ. 2544 มจ านวนเพมขนถงระดบ 10 ลานคน โดยอก 11 ปใหหลง คอในป พ.ศ. 2555 มจ านวนนกทองเทยวชาวตางชาตในประเทศไทยเพมขนเปน 2 เทา (กรมการทองเทยว, 2556) ประเทศไทยมความไดเปรยบทางดานการทองเทยว มทรพยากรพนฐานดานการ

ทองเทยวทหลากหลายกระจายอยในทกจงหวดทวภมภาค และมความพรอมในการรองรบนกทองเทยว มแหลงทองเทยวหลายแหงซงมความสวยงามตดระดบโลก มเอกลกษณตางจากภมภาคอนๆ ซงสามารถพฒนาใหเปนกจกรรมการทองเทยว รวมถงอตสาหกรรมทสนบสนนเชอมโยง และยงมแหลงทองเทยวทมศกยภาพพรอมทจะพฒนาอกจ านวนมาก เมอพจารณาศกยภาพของแหลงทองเทยวในประเทศไทยกบประเทศในทวปเอเชย โดยพจารณาจากแหลงทองเทยวทมชอเสยง ทนกทองเทยวทวโลกรจกกนเปนอยางด (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554)

ลกษณะของเมองทองเทยวนนเปนเขตพนททมนกทองเทยวเขามาทองเทยวอยางมากมาย และมสถานททมทรพยากรการทองเทยวทจดเปนสงดงดดใจทางการทองเทยว หมายรวมถง พนท สงของ กจกรรม และสงอนใดทสามารถใหคณคาในเชงการทองเทยว เชน คณคาเชงประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม ความสวยงามตามธรรมชาต และการเรยนรประสบการณใหมแกนกทองเทยว เปนตน และการทองเทยวมองคประกอบทส าคญทจะท าใหเมองนนเปนเมองแหงการทองเทยวดงน

1) แหลงทองเทยว เปนทรพยากรทส าคญ จดเปนอปทานของการทองเทยว ซงสามารถจ าแนกแหลงทองเทยวออกเปน 3 ประเภท คอ 1) แหลงทองเทยวธรรมชาต 2) แหลงทองเทยวประวตศาสตร โบราณคด 3) แหลงทองเทยวศลปวฒนธรรม

2) บรการการทองเทยว เปนบรการทรองรบ มอบความสะดวกสบายและความบนเทงแกนกทองเทยว ซงอาจเปนตวดงดดใจไดดวย เชน ทพก อาหาร แหลงจ าหนายสนคา แหลงบนเทง แหลงกจกรรมและบรการอนๆ ทงนรวมถงโครงสรางพนฐานและสงอ านวยความสะดวกทจ าเปนอนๆอกดวย

3) ตลาดการทองเทยว เปนการแสดงออกของอปสงค ซงมความตองการในการทองเทยวจากทหนงไปยงอกทหนง เพอเขารวมกจกรรมในการพกผอนหยอนใจ และกจกรรมอนๆ มการสงเสรมการพฒนาการขายและการใหบรการแกนกทองเทยวดวย (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2545)

เมองทองเทยวในกลมจงหวดภาคใตฝงทะเลอนดามนของประเทศไทย ครอบคลม 6 จงหวด ซงประกอบดวย จงหวดพงงา กระบ ภเกต ระนอง สตล และตรง ซงเปนจงหวดทเรยงตว

3

อยทางตอนใตของประเทศไทยตามชายฝงทะเล จงมลกษณะทางภมประเทศและรปแบบทางประวตศาสตรทางวฒนธรรมทใกลเคยงกน มทรพยากรทางการทองเทยวคลายคลงกน เชน ชายหาด หมเกาะตางๆ แหลงด าน า ทรพยากรทางธรรมชาตบนบก เชน เทอกเขา ถ า และน าตก ทรพยากรทองเทยวทางประวตศาสตรทางวฒนธรรม และวถชวตแบบทองถน มมนตเสนหของความเปน “Andaman Paradise หรอมรกตเมองใต” ทมศกยภาพในการพฒนาเพอเพมความหลากหลายในทองเทยว มบรการพนฐานสนบสนนการพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวธรรมชาตทางทะเลชนน าของโลก (World Class) (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน, 2556) อตสาหกรรมการทองเทยวในเขตภาคใตสรางรายไดมลคามหาศาลใหกบประเทศ โดยในป พ.ศ. 2549 มรายไดจากการทองเทยวของภาคใตรวมทงหมด 147,297 ลานบาท หรอรอยละ 20 ของรายไดจากการทองเทยวรวมทงประเทศโดยสวนใหญมาจากแหลงทองเทยวในกลมจงหวดชายฝงทะเลอนดามน โดยเฉพาะจงหวดภเกต พงงา กระบและจงหวดสราษฎรธาน ซงเปนศนยกลางของการทองเทยวทางทะเลของภาคทมชอเสยงระดบนานาชาตโดยมรายไดรวมกนสงถง 83 เปอรเซนต ของรายไดจากการทองเทยวภาคใต และเกอบ 80 เปอรเซนตนนเปนรายไดจากนกทองเทยวชาวตางชาต (ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน, 2558)

ปจจยทส าคญอยางยงและเปนความตองการพนฐานของนกทองเทยวในการพจารณาเลอกประเทศเปาหมายทตองการเดนทางเขามาทองเทยวนน พบวาความปลอดภย (Safety) เปนปจจยทนกทองเทยวใหความส าคญเปนอนดบแรก รองลงมาคอความคมคาเงน (Value for Money) (กานตชนก ดาบสมเดจ, 2550) โดยความสามารถในการสรางความพงพอใจใหกบนกทองเทยวในดานความปลอดภยใหไดมาตรฐานทสงกวาคแขงจากประเทศอนๆ ยอมน าไปสการบรโภคซ าๆ ของนกทองเทยวชาวตางชาต หรอการทนกทองเทยวชาวตางชาตแนะน าใหเพอนสนทมตรสหายใหมาทองเทยว ณ แหลงทองเทยวทตนเองประทบใจจะเปนการสรางรายไดใหกบอตสาหกรรมการทองเทยวไทยอยางย งยนในระยะยาว (กวน วงศลด และศรเพญ เยยมจรรยา, 2555) ปจจบนภยพบตทางธรรมชาตเปนภยคกคามทกอใหเกดปญหาในการด าเนนชวตของประชาชน และในแตละปกไดสรางความเสยหายใหแกชวตและทรพยสนของประชาชนเปนจ านวนมาก นอกจากนแนวโนมทจะสรางความเสยหายใหเกดขนไดอยางตอเนอง ดงนนภยพบตทางธรรมชาตจงเปนปญหาสาธารณะททกภาคสวนควรใหความตระหนกถงอยางหลกเลยงไมได (ศรรกษ สงหเสม, 2554) โลกของเราตองเผชญอยกบภยพบตในรปแบบตางๆ ทอาจแตกตางกนไปตามสภาพทางภมประเทศ สงแวดลอม และภมอากาศในแตละพนท เชน น าทวม แผนดนไหว ภเขาไฟระเบด พาย ดนถลม และสนาม เปนตน และอกสาเหตหนงเกดจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ (Climate Change) ซงมผลมาจากกจกรรมของมนษยทกระทบการเปลยนองคประกอบ

4

ของบรรยากาศโลกทงทางตรงและทางออม ซงเมอเกดเหตภยพบตขนแลวมนษยไมสามารถปองกนหรอจดการกบธรรมชาตได ท าไดเพยงการลดหรอการบรรเทาความเสยหายทเกดขนไดเทานน (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย และนลบล สพานช, 2549; รพพร ธรภทรมงคล, 2557) สภาวะโลกรอนเรมแสดงผลกระทบใหเหนไดอยางชดเจนจากภยทางธรรมชาตตางๆทเกดขนอยางรนแรง และครอบคลมไปทวทกภมภาค ซงเหนไดจากการทวความรนแรงของภยพบตตางๆ เชน ภยแลง น าทวม พาย ภเขาไฟระเบด แผนดนไหวและ สนามโดยเฉพาะชวง 30 ปทผานมานมอตราการเกดภยพบตทางธรรมชาตทเพมสงขนในแบบขนบนได เชน ภยพบตทางน าเพมขน 30.7 เปอรเซนต วาตภย (พาย) เพมขน 26.6 เปอรเซนต และแผนดนไหวเพมขน 8.6 เปอรเซนต (กระทรวงการทองเทยวและกฬา, 2554)

ธเนศ ตวนชะเอม (2548) ไดรายงานวา จากการเกดแผนดนไหวอยางรนแรงทหมเกาะสมาตราประเทศอนโดนเซยทผานมา ในวนท 26 ธนวาคม ป พ.ศ.2547 สงผลใหเกดเหตการณคลนยกษสนามขน และเกดผลกระทบมายง 6 จงหวดทางภาคใตฝงทะเลอนดามนของประเทศไทย ท าใหเกดผลกระทบตอชวตและทรพยสนของประชาชน รวมถงทรพยากรธรรมชาตอยางมากมายมหาศาล ประเทศไทยยงไมมการเตรยมความพรอมในการรบมอกบมหตภยในระดบนทเหมาะสม ถงแมวาจะไดรบค าชมจากตางชาตกตามแตหากวามประเดนอกหลายอยางทควรน ามาเปนบทเรยนเพอน าไปปรบปรงแกไข เพอการรบมอกบภยพบตทอาจจะเกดขนอกในอนาคตได (ลกขณา ไทยเครอ, 2549) นอกจากนเหตการณแผนดนไหวดงกลาวนนมความรนแรงระดบ 9 ตามมาตรารกเตอร (Richter Scale) ทมศนยกลางอยใตพนมหาสมทรอนเดย ซงหางจากเมองเมดานทางตอนเหนอของเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย ไปทางทศตะวนตกเฉยงเหนอราว 330 กโลเมตร เมอเวลา 07.58 น.ไดกอใหเกดการสนสะเทอนใตผวน าอยางมโหฬาร มวลน าทะเลจ านวนมหาศาลจงกระเพอมอยางรนแรง กอตวเปนระลอกคลนสนาม (Tsunami) ประเภท Earthquake Sea Wave แผกระจายออกไปทกทศทกทาง จากจดเหนอศนยกลางของการไหว (Epicenter) ดวยความเรว 600-1,000 กโลเมตรตอชวโมง และถาโถมเขาสชายฝงของดนแดนโดยรอบมหาสมทรอนเดยทง 12 ประเทศ คอ อนโดนเซย มาเลเซย ไทย พมา อนเดย ศรลงกา บงกลาเทศ มลดฟส เซเชลส โซมาเลย เคนยา และแทนซาเนย อยางรนแรง สรางความพนาศอยางใหญหลวงแกสงกอสรางและทรพยสนอยางมากมายมหาศาล ตลอดจนคราชวตผคนไปไมนอยกวา 300,000 คนอกดวย เหตการณแผนดนไหวเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 จากการทเกดแผนดนไหวโดยมศนยกลางอยในทะเลลกลงไปราว 28.6 กโลเมตร พกดท 3.298 องศาเหนอ และ 95.778 องศาตะวนออก ทางทศตะวนตกของหมเกาะสมตราเหนอซงอยใกลกบประเทศไทย ท าใหเกดรอยเลอนของเปลอกโลกเปนแนวยาวนบพนกโลเมตรจนกอใหเกดคลนยกษสนามขน (วาสนา เพชรภกด,

5

2550) สนามทเกดขนนนเปนผลมาจากเหตการณแผนดนไหวในเขตของหมเกาะสมาตราประเทศอนโดนเซยซงเกดการมดและบดตวของเปลอกโลกอยางพรอมๆกน จงท าใหสงผลกระทบคอเกดคลนสนามมายงพนทชายฝงทะเลของประเทศไทยซงตงอยบนพนทๆใกลกบหมเกาะสมาตราของประเทศอนโดนเซย ส าหรบบรเวณหมเกาะอนดามนนนแผนทวปอนเดยจะมการเคลอนตวอยท 14-34 มลลเมตรตอป ซงนอยกวาหมเกาะสมาตราทมอตราความเรวในการเคลอนทของแผนทวปอยทราว 63 มลลเมตรตอป อนเนองมาจากอายและความหนาแนนของแผนทวปมนอย เปนปจจยส าคญตออตราความเรวในการเคลอนทของแผนทวป จงสงผลตอการเกดแผนดนไหวดงกลาว ซงจะเหนไดจากการเกดเหตการณแผนดนไหวครงใหญในเขตทางตอนใตของหมเกาะสมมาตราอยบอยครง (อาทตย อนทว, 2551) แผนเปลอกโลกไมไดหยดอยนง แตมการเคลอนทตลอดเวลาคลายกบการเคลอนยายวตถบนสายพานล าเลยงสงของ จงมความเสยงทจะเกดแผนดนไหวขนอกเรอยๆ และจากผลการส ารวจทองมหาสมทรทผานมาพบวามแนวสนเขากลางมหาสมทรรอบโลก (Global Mid Ocean Ridge) ทมความยาวกวา 50,000 กโลเมตร และกวางกวา 800 กโลเมตร การศกษาทางดานธรณวทยาพบวา หนบรเวณสนเขานนเปนหนใหมมอายนอยกวาหนทอยในแนวถดออกมา จงไดมการตงทฤษฎวาแนวสนเขากลางมหาสมทรคอ รอยแตกกงกลางมหาสมทร ซงรอยแตกนเปนรอยแยกของแผนเปลอกโลกทถกแรงดนจากหนหนดภายใตเปลอกโลกดนออกจากกนทละนอย และรอยแยกของแผนเปลอกโลกดงกลาวท าใหเกดการเคลอนทของแผนเปลอกโลกตางๆขน (ณฐธร เปรมะสทธพฒน, 2550)

ส าหรบประเทศไทยซงอยหางจดศนยกลางแผนดนไหว 500-600 กโลเมตร ในครงนน คลนยกษสนามใชเวลาเดนทางราว 1 ชวโมงครง ไดถาโถมเขากระหน าชายฝงภาคใตดานทะเลอนดามน ในเขตพนท 6 จงหวด คอ ภเกต พงงา กระบ ระนอง สตล และตรง ตงแตเวลาประมาณ 09.00-10.30 น. แรงถลมของคลนยกษททรงพลงมหาศาลซงมความสง 7-15 เมตร ไดท าลายอาคารบานเรอนและสงกอสรางตาง ๆ ทอยในบรเวณชายฝงไปจนราบ รวมทงทรพยสนอน ๆ อกมากมายมหาศาล ซงคดเปนมลคาไมนอยกวา 100,000 ลานบาท ยงไปกวานน ผคนทงชาวไทย และชาวตางประเทศกตองสงเวยชวตใหกบมหตภยครงนนบหมนคน นบไดวาเปนการเกดภยทางธรรมชาตครงยงใหญ ซงไมเคยปรากฏมากอนในประเทศไทย ความสญเสยดงกลาว แมวาในทางกายภาพจะจ ากดอยเฉพาะบรเวณชายฝงทะเลของ 6 จงหวดภาคใตเทาน น แตมหตภยครงนกไดสงผลกระทบกระเทอนตอเศรษฐกจของไทยโดยรวมของประเทศเปนอนมาก (ลกขณา ไทยเครอ, 2549) คณะกรรมาธการยโรปไดระบถงแนวโนมของการเกดภยพบตวา ประเทศทก าลงพฒนาตองเผชญกบภยพบตทางธรรมชาตสงกวาประเทศทพฒนาแลวมากถง 3 เทา และความเสยหายจากภยพบตตางๆนนมแนวโนมทจะเกดขนไดอก (ศนยวจยและพฒนาการปองกนและ

6

จดการภยพบต, 2556) ชวงทศวรรษทผานมาเปนชวงเวลาทภยพบตทมขนาดใหญไดเกดขนเปนจ านวนมากสรางความเสยหายใหแกชวตรวมทงทรพยสนของประชาชน อกทงระบบเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมเสยหายคดเปนมลคาอนมหาศาล ส าหรบประเทศทก าลงพฒนานนภยพบตเปนอปสรรคทส าคญในการบรรลถงเปาหมายของการพฒนาทจะสามารถท าใหชวตความเปนอยของประชาชนดขน แนวโนมของการเกดภยพบตและผลกระทบตางๆ จะมความรนแรงมากขนเนองจากมการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศและภาวะโลกรอน รวมถงการขยายตวของประชากรและการเตบโตของพนทเขตเมอง ซงทผานมาเปนการขยายพนทเพอการตงทอยอาศยและพนทเพอการประกอบกจกรรมทางเศรษฐกจเขาไปในเขตพนทเสยงตอการเกดภยพบตมากขนท าใหแนวโนมในความสญเสยเพมมากขนเปนเงาตามตว และการรบมอกบภยพบตทเกดขนนนมความซบซอนมากยงขนเชนกน (พรเทพ ศรวนารงสรรค, 2554)

จากสภาวะภมอากาศทเปลยนแปลงรวมถงการเคลอนทของแผนเปลอกโลกทไมหยดนงจนกอใหเกดภยพบตอยางรนแรงและมความถในการเกดเพมมากขน จงมความเปนไปไดทจะเกดภยพบตเหลานขนไดอก ดงนนจงตองมเตรยมความพรอมในการรบมอทด มการดแลรกษาความปลอดภย การใหความรเบองตนหากเกดภยพบตขน และการชวยเหลอนกทองเทยวและประชาชนในยามเกดภยพบตจงเปนสงส าคญอยางยง หากชมชน และหนวยงานทเกยวของมความพรอมในการรบมอในยามเกดภยพบตทด กจะท าใหมนกทองเทยวเดนทางเขามาทองเทยวยงประเทศไทยเพมมากยงขน

การพฒนาการทองเทยวของประเทศไทยควรใหมงเนนไปทการเตรยมพรอมดานการรบมอในการจดการภยพบตทเกดขนเพอเปนการรกษาความปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยว โดยเฉพาะนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางเขามาทองเทยวในประเทศไทย ซงในแตละปมเปนจ านวนมาก หากนกทองเทยวเหลานนประสบปญหาในระหวางการทองเทยวในประเทศไทยบอยครง แตไมไดรบความชวยเหลอจากชมชนหรอหนวยงานอนๆทเกยวของ หากเกดภยพบตขนอาจท าใหนกทองเทยวเหลานไมหนกลบมาทองเทยวในประเทศไทยอก รวมทงยงเผยแพรปญหา หรอเรองราวไมดเหลานนระหวางททองเทยวอยในประเทศไทยไปสวงกวาง อนจะท าใหการทองเทยวของประเทศเกดความเสยหาย ภาพลกษณของประเทศไทยย าแย นกทองเทยวไมเดนทางมาใชบรการการทองเทยวของไทย มผลตอเศรษฐกจและบคคลทเกยวของรวมถงประชาชนผประกอบอาชพดานการบรการแกนกทองเทยวโดยเฉพาะเมอเปด Asean Economics Community (AEC) ในป พ.ศ. 2558 มการคาดการณ วาจะมนกทองเทยวในเขตประเทศ ASEAN หลงไหลเขามาทองเทยวในประเทศไทยมากขน ดงนนจงตองมการเตรยมความพรอมในการรบมอทดและมประสทธภาพเพอการพฒนาการทองเทยวทย งยนตอไป ในประเทศไทยยงไมเคยมการศกษาเกยวกบการจดการ

7

ภยพบตในเมองทองเทยว ผวจยจงไดมความสนใจศกษาเกยวกบการเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตในเมองทองเทยวเพอพฒนาแนวทางในการบมอตอภยพบตทอาจจะเกดขนไดอกอยางมประสทธภาพ เนองจากเมองทองเทยวมความพเศษหรอแตกตางจากชมชนหรอเมองโดยทวไป เพราะมความหลากหลายทางดานประชากรทง เชอชาต ศาสนา ภาษา วฒนธรรม และแหลงทมา ซงเขามาทองเทยว มาท าธรกจ และมแรงงานขามชาตเขามาท างานรบจางเปนจ านวนมาก มโครงสรางมทรพยากรการทองเทยวทถกสรางขนมาอยางมากมายเชน สถานบนเทงในยามค าคน รานคา รานอาหาร หางสรรพสนคา รสอรทและโรงแรมตางๆทมมลคามากมายมหาศาล ดงนน การจดการภยพบตส าหรบเมองทองเทยวจงตองมลกษณะเฉพาะหรอมความพเศษตางจากเมองอนๆ การศกษาครงนจะชวยใหเมองทองเทยวชายฝงทะเลอนดามนของไทยมแนวทางในการจดการตอปญหาภยพบตทเหมาะสมกบบรบทของแตละพนทตอไป

ค าถามวจย

ปจจบนองคกรปกครองสวนทองถนแตละแหงมการเตรยมความพรอมอยางไรบาง 11 ป นบตงแตเกดเหตการณคลนสนามใน ป พ.ศ. 2547 หนวยงานเหลานไดมการเตรยมการรบมอกบภยพบตสนามอยางไรบาง

วตถประสงค

1. เพอศกษาผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชนทเปนแหลงทองเทยวในความดแลขององคการปกครองสวนทองถนนนๆ รวมทงศกษาถงการฟนฟในปจจบนภายหลงจากการเกดเหตการณในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ 2. เพอศกษาการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ. 2547

ความส าคญและประโยชนของการวจย

1. ทราบถงผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชนทเปนแหลงทองเทยวในการดแลขององคการปกครองสวนทองถนนนๆ และทราบถงแนวทางในการฟนฟภายหลงจากการเกดเหตการณ ในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ 2. ทราบถงการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆในการรบมอกบภยพบตทอาจจะเกดขนในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ

8

3. เพอสามารถน าผลทไดจากการศกษาไปวางแผนในการจดการ การรบมอตอภยพบตสนามในเขตเมองทองเทยวใหเหมาะสมกบบรบทของพนท และสามารถน าไปเปนตนแบบในการจดการภยพบตสนามของเขตเมองทองเทยวอนๆทมลกษณะคลายคลงกนได

ขอบเขตของการวจย

การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย มขอบเขตในการวจย ดงน 1. ขอบเขตดานประชากรและกลมตวอยาง องคการปกครองสวนทองถนในเขตพนทเสยงภย ไดแก เทศบาลเมองปาตองจงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบางอาวนางจงหวดกระบ และองคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงหวดพงงา โดยท าการสมภาษณกบผทมสวนเกยวของในการบรหารจดการภยพบต ทงในระดบนโยบายและในระดบปฏบตไดแก ผน าชมชน เชน ก านน ผใหญบาน ผชวยก านนหรอผใหญบาน คร/อาจารย ปราชญชาวบาน และผ มบทบาทส าคญในชมชน ผ บรหารทองถน และบคลากร เจาหนาทหรอหวหนาหนวยงานทรบผดชอบงานทเกยวของกบการบรหารจดการภยพบตในองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงผทมประสบการณตรงทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณสนาม ในป พ.ศ. 2547 2. ขอบเขตดานเนอหา การจดการภยพบต การเตรยมความพรอมรบมอภยพบต การลดผลกระทบจากภยพบต ขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภยสนามในทง 3 แหง ใน 3 จงหวด ไดแก เทศบาลเมองปาตองจงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบางอาวนางจงหวดกระบ และองคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงหวดพงงา 3. ขอบเขตดานพนท ขอบเขตพนทในการวจยไดแก องคการปกครองสวนทองถนในเขตพนทเสยงภย สนาม ในเขต 3 จงหวดชายฝงทะเลอนดามนไดแก เทศบาลเมองปาตองจงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบางอาวนางจงหวดกระบ และองคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงหวดพงงา ทเคยไดรบผลกระทบจากคลนสนาม

4. ขอบเขตชวงเวลาในการศกษา ขอบเขตชวงเวลาในการวจยครงน เรมตนตงแตเดอน เมษายน พ.ศ. 2558 จนถง

เดอน ตลาคม พ.ศ.2559 โดยท าการเกบรวบรวมขอมลจากเอกสาร จากนนจดท าโครงรางวทยานพนธและน าเสนอวทยานพนธ ลงพนทเกบขอมลจากภาคสนามโดยใชแบบสมภาษณเชงลก

9

น าขอมลทไดมาท าการวเคราะหผลจากการเกบขอมลทไดมาและจดขอมลตามวตถประสงค พรอมท าการตรวจสอบขอมลและปรบปรงแกไข จากนนเขยนวทยานพนธและจดท าเปนรปเลมรายงาน

นยามศพทเฉพาะ

1. การจดการภยพบต หมายถง การด าเนนการตางๆในชวงกอน ระหวาง และหลงการเกดเหตการณภยพบต เพอการควบคมภยพบต และเพอจดหากรอบในการใหความชวยเหลอตอองคการปกครองสวนทองถนทอยในอนตรายใหหลกเลยง ลดและฟนตวจากผลกระทบจากภยพบต 2. การเตรยมความพรอมรบมอภยพบต หมายถง การเตรยมตวขององคการปกครองสวนทองถนทเกยวของในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ เพอการวางแผนรบมอกบภยพบตทอาจจะเกดขนอกในอนาคต เชน การแจงเตอนภย การจดเตรยมอปกรณในการชวยชวตเบองตน การเตรยมแผนการอพยพ และการชวยเหลออนๆ เปนตน 3. สนาม หมายถง คลนของน าทะเลซงเคลอนตวในมหาสมทรดวยความเรวทสงมาก และมพลงทรนแรง สามารถเคลอนทไปไดเปนระยะทางไกลๆ เมอคลนเคลอนทเขาสบรเวณชายฝงกจะท าใหเกดเปนคลนทมขนาดใหญมาก ทเรยกกนวา คลนยกษ ซงกอใหเกดความเสยหายอยางใหญหลวงตอชวต และทรพยสนของผคน ทอาศยอยตามบรเวณชายฝงในเขตจงหวดภเกต พงงา และกระบ เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 4. ชมชน หมายถง กลมบคคลทอาศยอยในเขตพนทๆเสยงตอการเกดภยพบตในจงหวดภเกต พงงา และกระบ 5. องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) คอหนวยงานของรฐทมการด าเนนงานเปนอสระจากสวนกลาง ท าหนาทบรหารจดการกจการตางๆ ในทองถนของตน ไดแก องคการบรหารสวนต าบล (อบต.) เทศบาล และองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) ตงอยในเขตพนทๆมความเสยงตอการเกดภยพบตสนาม ไดแก เทศบาลปาตอง จงหวดภเกต อบต.บางมวง จงหวดพงงา และอบต.อาวนาง จงหวดกระบ 6. พนทเสยง หมายถง พนทๆเสยงตอการเกดภยพบต ไดแก พนทชายหาดปาตองในจงหวดภเกต พนทชายหาดของต าบลบางมวงในจงหวดพงงา และพนทชายหาดอาวนาง รวมถงบนเกาะพพในจงหวดกระบ ทเคยผานการประสบกบปญหาถกคลนยกษสนามถลม เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 โดยเลอกจากพนทๆไดรบผลกระทบอยางรนแรง 7. ภยพบต หมายถง เหตการณหรอสภาวการณทไมเปนปกตของสงแวดลอม ซงสงผลกระทบอยางรนแรงตอการด ารงอยของมนษย และสงแวดลอม เชน คลนยกษสนาม เปนตน ท าความเสยหายอยางกวางขวางตอชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาครฐทเกยงของในจงหวดภเกต พงงา และกระบ

10

บทท 2

เอกสารงานวจยทเกยวของ

เอกสารงานวจยทเกยวของในการศกษาเรอง การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย ครงนไดมาจากหนงสอ วารสาร บทความทางวชาการ รวมถงผลงานทางการวจยตางๆ ทงในและตางประเทศเพอใหไดทราบถงแนวคด ทฤษฎ ตวแปร นยามศพท และระเบยบวธในการวจย โดยผวจยไดท าการศกษาทบทวนวรรณกรรมทเกยวของดงน

1. แนวคดเกยวกบภยพบต (Disaster) 2. แนวคดเกยวกบคลนสนาม (Tsunami) 3. แนวคดเกยวกบการจดการภยพบต (Disaster Management) 4. เอกสารและงานวจยทเกยวของ 5. กรอบแนวคดในการวจย

11

1. แนวคดเกยวกบภยพบต (Disaster)

1.1 ความหมายของภยพบต ภยพบต ตามพระราชบญญตปองกนและบรรเทาสาธารณภย พ.ศ. 2550 ไดให

ความหมายเอาไววา “อคคภย วาตภย อทกภย ภยแลง โรคระบาดในมนษย โรคระบาดสตว โรคระบาดสตวน า การระบาดของศตรพช ตลอดไปจนถงภยอนๆ ซงมผลกระทบตอสาธารณชนไมวาเกดจากธรรมชาต หรออาจจะมผท าใหเกดขน เชน อบตเหตหรอเหตอนใด ซงกอใหเกดอนตรายตอชวตและรางกายของประชาชนหรอความเสยหายแกทรพยสนของประชาชนหรอของรฐ และใหความหมายรวมถงภยทางอากาศ และการกอวนาศกรรมดวย” อยางไรกดในทางสากลไดใหความหมายของค าวา “ภยพบต” วาหมายถง การหยดชะงกอยางรนแรงของการปฏบตหนาทของชมชนหรอสงคม อนเปนผลมาจากการเกดภยทางธรรมชาตหรอเกด จากมนษยซงสงผลตอชวต ทรพยสน สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอมอยางกวางขวาง เกนกวาความสามารถของชมชนหรอสงคมทไดรบผลกระทบดงกลาวจะรบมอไดโดยการใชทรพยากรทมอย ซงเปนการใหความส าคญกบสาธารณภยทสงผลกระทบอยางรนแรงเกนกวาทสงคมจะรบมอได ดวยเหตนจงใชไดค าวา “ภยพบต” แทนค าวา “สาธารณภย” เพอใหสามารถเขาใจไดงาย และสอดคลองกบแนวความคดเรอง Mainstreaming Disaster Risk Reduction into Development ตามหลกการทางสากลอกดวย

ภยพบต (Disaster) หมายถง เหตการณทไดสรางความเสยหายใหแกสาธารณชน ซงมความหมาย เชนเดยวกนกบ สาธารณภย ตามพระราชบญญตปองกนภยฝายพลเรอนป พ.ศ. 2522 ไดใหความหมาย ของสาธารณภยวาหมายถง อทกภย อคคภย วาตภย ตลอดจนภยอน ๆ อนมมาเปนสาธารณะ ไมวาภยนนวาจะเกดจากธรรมชาตหรอวามผกระท าใหภยน นเกดขน ซงกอใหเกดอนตรายตอชวตรางกายของประชาชนหรอความเสยหายทเกดตอทรพยสนของประชาชนหรอของรฐ (ประสทธ ไหมสเสน, 2550) นอกจากนยงมนกวชาการหลายทานทไดใหความหมายและอธบายถงความแตกตางของภย และภยพบตเอาไว ไดแก พรพฒน ค าเกด (ม.ป.ป) ไดอธบายความหมายของภยพบตเอาไววา ภย (Hazard) หมายถง อนตรายทเกดจากธรรมชาตหรอเกดจากการกระท าของมนษย น ามาซงความสญเสยหรอความเสยหายโดยภยนนแบงไดเปน 2 ประเภท ไดแก ภยธรรมชาต เชน น าทวม วาตภย ดนถลม ภยแลง ไฟไหมปาหรอแผนดนไหว เปนตน สวนภยทเกดขนจากการกระท าของมนษย เชน ภยจากการขบขรถ การใชถนน อคคภย ภยจากสารเคม ภยจากสารพษของโรงงานหรอภยจากการกอการราย เปนตน

12

ภยพบต (Disaster) หมายถง ภยทเกดขนไดโดยธรรมชาต หรอเกดจากการกระท าของมนษยสงผลกระทบหรอสรางความเสยหายใหเกดตอชวตและทรพยสนของคนในสงคมหรอชมชน โดยทชมชนไมสามารถจดการกบภยพบตนนไดดวยตวเอง ความแตกตางระหวางภยและภยพบต การทภยจะสามารถพฒนากลายไปเปนภยพบตไดนน ตองอาศยองคประกอบอย 3 สวนดวยกน ไดแก ภย (Hazard) หมายถงอนตรายทเกดจากธรรมชาตหรอจากการกระท าของมนษย ทน ามาซงความสญเสยหรอความเสยหาย ความลอแหลม (Vulnerability) หมายถง ปจจยทางดานกายภาพ เชน เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมทเออใหเกดผลกระทบจากภยนนๆ ศกยภาพหรอความสามารถในการจดการกบภย (Capacity) หมายถง ความสามารถในการจดการหรอรบมอกบภยทจะเกดขน โดยการใชความสามารถและทรพยากรตางๆทมในการตอบสนองและเตรยมความพรอมในการรบมอชมชนทประสบภยและมศกยภาพเพยงพอในการจดการกบภยไดดวยตนเองนน กจะมความเสยหายตอชวตและทรพยสนนอยลง แตถาหากชมชนใดมความสามารถหรอทรพยากรในการจดการกบภยนอยแลว ชมชนนนกจะไดรบความเสยหายตอชวตและทรพยสนเปนอยางมาก อยางไรกตาม จากความหมายของภยพบตในขางตนทไดกลาวมาสรปไดวา ภยพบต หมายถง เหตการณภยอนตรายตางๆทเกดขนทนททนใด อยางไมทนคาดคด กอใหเกดความเสยหายแกชวตและทรพยสน เศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม มผลกระทบตอการด ารงชวต ยากเกนจะรบมอได

1.2 ประเภทของภยพบต ภยพบตทางธรรมชาตทไดเกดขนทวโลกนนมอยหลายหลากดวยกนซงสามารถจ าแนกไดเปน 9 ประเภทใหญๆดงน 1.1.1 วาตภย หมายถง ภยธรรมชาตซงเกดจากพายลมแรงแบงได 2 ชนดคอ 1.1.1.1 วาตภยจากพายฤดรอน เกดขนในชวงฤดรอน ซงเกดจากกระแสอากาศรอนยกขนสดานบนอยางรนแรงและเยนตวลงอยางรวดเรวจนสามารถกลนตวเปนหยดน าหรอลกเหบแลวตกลงมาท าใหเกดความเสยหายขนไดในบรเวณนนๆ สรางความเสยหายตออาคารบานเรอน พชผลทางการเกษตร เปนอนตรายตอชวตมนษยและสตว 1.1.1.2 วาตภยจากพายหมนเขตรอน เกดขนในชวงของฤดฝน เปนพายทเกดขนเหนอทะเลจนใตและ มหาสมทรแปซฟกในเขตรอน ความรนแรงของพายหมนเขตรอนแบงจะสามารถไดตามความเรวลมเปน พายดเปรสชน พายโซนรอนและพายใตฝ น ตามล าดบ หากมความแรงถงขนพายไตฝ นจะท าใหเกดความเสยหายในบรเวณทพายเคลอนทผานเปนอยางมาก

13

1.1.2. อทกภย หมายถง ภยและอนตรายทเกดขนจากน าทวมหรอน าทวมแบบฉบพลน ซงสาเหตเกดมาจากการทฝนตกหนกหรอฝนตกตอเนองยาวนาน เนองมาจากหยอมความกดอากาศต า พายหมนเขตรอน อนไดแก พายดเปรสชน, พายโซนรอน, พายใตฝ น รองมรสมตางๆ หรอรองความกดอากาศต าก าลงแรง ลมมรสมทางตะวนตกเฉยงใตก าลงแรง ลมมรสมทางตะวนออกเฉยงเหนอ เขอนพงซงอาจมสาเหตจากแผนดนไหวและอนๆ ภยจากน าทวมหรออทกภยนนสามารถแบงไดเปน 1) อทกภยจากน าปาไหลหลากและน าทวมฉบพลน 2) อทกภยจากน าทวมขง และน าเออทน

1.1.3. ความแหงแลงหรอภยแลง คอ ภยทเกดขนจากการขาดแคลนน าในพนนนๆเปนเวลาตอเนองยาวนาน ฝนแลงไมมฝนตกตองตามฤดกาล จนกอใหเกดความแหงแลงขน และสงผลกระทบกบชมชน ซงมสาเหตมาจากพายหมนเขตรอนไดเคลอนทผานประเทศไทยนอย หรอไมมผานเขามาเลยในปนน เกดรองความกดอากาศต าทมก าลงออน มรสมตะวนตกเฉยงใตมก าลงออน เกดสภาวะฝนททงชวงเปนระยะเวลานาน หรอเกดปรากฏการณเอลนโญทรนแรง ท าใหฝนตกนอยลงกวาปกตซงมผลท าใหผลตผลทางการเกษตรเสยหาย เกดโรคพชระบาด คณภาพดอยลง เหยวเฉา แหงตายในทสด อตสาหกรรมทางการเกษตรเสยหายขาดแคลนในการน ามาอปโภคและบรโภครวมทงสงผลกระทบตอการผลตไฟฟาพลงงานน าอกดวย 1.1.4. พายฝนฟาคะนอง เปนปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนทกวนเหนอพนผวโลกโดยการกอตวนนจะ เกดขนไปตามฤดกาล ในบรเวณใกลเสนศนยสตรจะมโอกาสทกอใหเกดพายฝนฟาคะนองไดตลอดทงปเนองจากมสภาพอากาศในเขตรอนจงมอากาศทรอนอบอาว เออตอการกอตวของพายไดตลอดป โดยอากาศรอนทอยในระดบต าไดลอยสงขนและอากาศขางเคยงทเยนกวาไหลเขามาแทนท อากาศรอนทมไอน าเมอ ลอยตวสงขนและกระทบกบความเยนในระดบสง ไอน านนกจะกลนตวเปนกอนเมฆ ทวความสงมากขน มฟารองฟาแลบฟาผา เกดพายฝนฟาคะนอง ลมกระโชกแรง ในบางครงมลกเหบตกได อาจเกดพายหมนหรอ พายงวงชางมลมทแรงมาก ท าใหเกดความเสยหายบรเวณนนๆโดยเฉพาะในชวงของเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม พายฝนฟาคะนองจะมความรนแรงมากขนกวาปกตจนเกดเปนลกษณะทเรยกวา “พายฤดรอน” 1.1.5. คลนพายซดฝง คอคลนซดชายฝงขนาดใหญอนเนองมาจากความแรงของลมทเกดขนจากพายหมนเขตทเคลอนตวเขาหาฝง เปนภยธรรมชาตทเกดขนจากพายหมนเขตรอนไดเคลอนทเขาหาฝงความสงของคลนนนขนอยกบความแรงของลมพาย มความรนแรงมากในรศมประมาณ 100 กโลเมตร แตในบางครงอาจเกดขนไดเมอศนยกลางพายอยหางมากกวา 100 กโลเมตรไดทงนกขนอยกบระดบความรนแรงของพาย และสภาพภมศาสตรของพนทชายฝงนนๆดวย หรอในบางครงยงสามารถไดรบอทธพลเสรมเพมความรนแรงไดจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอซงจะ

14

ท าใหเกดความอนตรายมากขนอกได 1.1.6. แผนดนไหว หมายถง ภยธรรมชาตทเกดขนจากการปลดปลอยพลงงานจากใตพภพ ท าใหแผนดนนนเกดการสนสะเทอนซงอาจท าใหเกด ภเขาไฟระเบด แผนดนเลอนหรอถลม สาเหตของการเกดแผนดนไหว หรอความสนสะเทอนของพนดนนนเกดขนไดทงจากการกระท าของธรรมชาต และมนษยเอง แผนดนไหวสวนทเกดขนจากธรรมชาตไดแก การเคลอนตวของเปลอกโลกอยางฉบพลนตามแนวขอบของแผนเปลอกโลกหรอตามแนวรอยเลอน การยบตวของโพรงใตดน แผนดนถลม การระเบดของภเขาไฟ หรออกาบาตขนาดใหญชนโลกเปนตน และสวนทเกดขนจากการกระท าของมนษยนนมทงทางตรงและทางออม เชน การสรางอางเกบน าใกลรอยเลอน การวางระเบดในทตางๆ การท างานของเครองจกรกลบางชนดและการจราจรเปนตน 1.1.7. แผนดนถลม เปนปรากฏการณทางธรรมชาตของการสกกรอนผวดนชนดหนงทกอใหเกดความเสยหายขนตอบรเวณพนทๆเปนเนนสงหรอภเขาตางๆทมความลาดชนมาก เนองจากการขาดความสมดลในการทรงตวของพนดนบรเวณดงกลาวจงท าใหเกดการปรบตวของสภาพพนดนตอแรงดงดดของโลก และกอใหเกดการเคลอนตวขององคประกอบทางธรณวทยาบรเวณนนจากทสงลงสทต า แผนดนถลมมกจะเกดขนในกรณทมฝนตกหนกมากบรเวณภเขา และดนภเขานนอมน าไวมากจนเกดการอมตวจนท าใหเกดการพงทลายของแผนดนขน 1.1.8.ไฟปา เปนภยธรรมชาตซงเกดขนจากน ามอของมนษยเปนสวนใหญมสาเหตมาจากการเผาหาของปา การเผาเพอท าไรเลอนลอย การเผาเพอการก าจดวชพชบางชนด มสวนนอยทเกดขนจากการเสยดสกนของตนไมแหงในปลายเดอนกมภาพนธถงตนพฤษภาคม ซงท าใหเกดมลพษขนในอากาศเปนปรมาณมาก ผงฝ นควนไฟกระจายไปในอากาศทวบรเวณไมสามารถลอยขนสอากาศชนบนได ท าใหการมองเหนไมชดเจนสขภาพเสอม พชผลทางการเกษตรดอยคณภาพและแหลงทรพยากรทางธรรมชาตลดลง 1.1.9. สนาม (Tsunami Wave) คลนสนาม “สนาม” เปนชอของคลนชนดหนงทมความยาวของคลนหลายกโลเมตรและชวงหางของระยะเวลาในแตละลกคลนยาวนาน และลกษณะการเกดคลนสนามนนมจากหลากหลายสาเหต และสาเหตทส าคญซงเกดบอยๆกคอ เกดขนจากการเคลอนตวของพนผวโลกใตทะเลใน แนวดงจมตวลงตรงแนวรอยเลอนในเวลาเกดแผนดนไหว หรอการทมวลของน าไดถกแทนทในแนวดงของแผนดนและสามารถเปลยนสภาพพนทชายฝงไดในชวงระยะเวลาสนๆใหเปลยนแปลงไปไดอยางมหาศาล (ภเวยง ประค ามนทร, 2555) นอกจากนยงมผทไดแบงประเภทของภยพบตทเกดขนตามลกษณะการเกดของภย ทวดา กมลเวชช (2554) ไดจ าแนกประเภทของภยพบตตามลกษณะของการเกด ซงสามารถจ าแนกไดเปน 3 ประเภทดงน

15

1) ภยทางธรรมชาต ไดแก น าทวม แผนดนไหว ดนถลม ไฟปา สนาม ฝนแลง พาย พายฝนฟาคะนอง พายเขตรอน คลนพายซดฝง ฯลฯ 2) ภยทเกดจากการกระท าของมนษย เชน ภยจากการกอการราย อคคภย ภยจากการจราจรและ คมนาคมขนสง 3) ภยจากเทคโนโลยตางๆ เชน ภยจากปญหาระบบสอสาร หรอภยจากการทดลองอาวธนวเคลยร 1.3 ผลกระทบของภยพบตทางธรรมชาต ในชวงทศวรรษทผานมามการเพมขนของประชากร และการพฒนาซงไดท าลายความสมดลของ สงแวดลอม รวมไปถงการเปลยนแปลงดานสภาพภมอากาศทสงผลใหเกดภยพบตขนอยบอยครง ภยพบตทางธรรมชาตทเกดขนในแตละครงไมวาจะมความรนแรงมากหรอนอยเพยงใดตางกไดสรางความเสยหายใหแกมนษยและสงแวดลอมทงสน

ก าไลรตน เยนสจตร (2553) ไดกลาวถงผลกระทบของภยพบตทางธรรมชาตทมตอสงแวดลอมเอาไวทงหมด 5 ดาน ดงน

1) ดานสาธารณสข ผประสบภยไดรบผลกระทบตอชวต อาจจะมการบาดเจบหรอมความพการเกดขนซงสงผลตอครอบครว ท าใหเกดการสญเสยทางเศรษฐกจในระยะยาว จตใจไดความกระทบกระเทอน หวาดผวา เศราโศกเสยใจ วตกกงวลจากการสญเสยบคคลทตนรก เกดความเครยดในความคดและจตใจ หรอบางรายอาจใชกลไกทางจต ในการเผชญปญหาทไมเหมาะสมได

2) ดานเศรษฐกจ ผประสบภยตองสญเสยทรพยสน แหลงท ากน และอาชพ ไมสามารถด าเนนกจการใดๆได ไมสามารถประกอบอาชพไดหรอท าใหผลผลตลดลงและขาดรายไดในทสด

3) ดานสงคม การเมองและการปกครอง สงคมสบสนวนวาย เกดความขดแยง เนองจากการแกงแยงสงของในการชวยเหลอในการบรรเทาทกข การเหนแกตวของผประสบภย เชน สนคาขาดแคลนอาจเกดตลาดมดทรฐไมสามารถควบคมได ซงอาจจะท าใหเกดอาชญากรรมในดานตางๆขนได 4) ดานสาธารณปโภค การคมนาคมขนสง การไฟฟา การประปา และพลงงานอนๆ ถกท าลายหรอถกตดขาดท าใหเปนอปสรรคอยางมากตอการบรรเทาภยและการกภยนนๆซงอาจจะสงผลใหสาธารณภยทเกดขนมขนาดและความรนแรงเพมมากขนได 5) ดานสงแวดลอม ระบบนเวศนถกท าลายเกดผลกระทบตอการด ารงชวตของมนษย รวมทงสตวตางๆ ทอาศยอยในบรเวณทมความเสยง ท าใหผลผลตจากทองทะเลลดลง และใน

16

บางครงสงแวดลอมบรเวณนนอาจจะกลายเปนแหลงแพรระบาดของเชอโรคอนๆได ปจจบนมการเปลยนแปลงของสภาพภมอากาศทงในระดบโลกและระดบทองถน เชน การเกดภาวะโลกรอนท าใหมแนวโนมในการเกดภยพบตทางธรรมชาตเพมมากขนเปนเทาตว และมแนวโนมทจะทวความรนแรงเพมมากขนเรอยๆดงแผนภาพตอไปน

ภาพประกอบ 1: แผนภาพแสดงแนวโนมภยพบตทวโลก ทมา : Greenfield, C.M., Ingram, 2011

ภยพบตไดสรางผลกระทบตอชวตและทรพยสนของประชาชน อกทงยงสงผลกระทบอยางใหญหลวงตอระบบเศรษฐกจของประเทศ ดานเศรษฐกจ ท าใหบรการและการลงทนตองหยดชะงกลง กจการ รานคาตางๆ อตสาหกรรมการทองเทยวตองสญเสยรายไดอยางมากหรอปดกจการ นกทองเทยวขาดความ เชอมนในดานความปลอดภยในการทองเทยว ดานการผลตนนอตสาหกรรมพชผลทางการเกษตร ว ตถดบตางๆไดรบความเสยหาย และขาดแคลน ดานสาธารณปโภค เชนน าประปา ไฟฟา ไดรบความเสยหายไมสามารถใชการได เสนทางคมนาคมและการสอสารตาง ๆ ถกตดขาด และสงผลกระทบเปนลกโซ สนคาขาดตลาด รวมทงท าใหสนคาอปโภคบรโภคมราคาแพงขน แมในพนทนนไมไดอยในพนทประสบภยกไดรบผลกระทบไปดวย

17

เชนกน จากขอมลทางสถตโดยศนยวจยระบาดวทยาดานภยพบตท าใหเหนไดวาในตลอดระยะเวลากวา 1 ศตวรรษทผานมาในทวปเอเชย ภยพบตไดคราชวตผคนในภมภาคเปนจ านวนมาก โดยมผคนเสยชวตจากภยแลงมากทสดเกอบ 10 ลานคน และเสยชวตจากอทกภยเปนอนดบ 2 มากกวา 6.8 ลานคน ภยพบตดงกลาวยงสรางความสญเสยตอระบบเศรษฐกจในภมภาคอยางมาก โดยความสญเสยกวา 11.5 ลานลานบาท ในขณะทเหตการณแผนดนไหวสรางความสญเสยทางเศรษฐกจถง 10 ลานลานบาท จากเหตการณตางๆทผานมาไดท าใหเหนวา นอกจากภยพบตจะไดสรางความเสยหายตอชวต และทรพยสนแลวยงมผลกระทบอยางตอเนองไปถงในทกภาคสวน ทงทางดานสงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม นอกจากนน ยงสงผลท าใหการพฒนาประเทศตองหยดชะงกขาดความตอเนอง เงนทนงบประมาณตางๆทจดสรรไวเพอการพฒนานนตองถกดงกลบไปเพอใชในการซอมแซม และฟนฟสภาพ แทนทจะไดน าไปใชในการพฒนาประเทศ (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2557)

ตาราง 1: สถตภยพบตยอนหลง 10-20 ป ของความเสยหายทเกดจากภยพบต

ประเภทภยพบต (ชวงเวลา)

จ านวนครง ความเสยหาย

บาดเจบ (คน) เสยชวต (คน) มลคา (ลานบาท) อทกภย (2532-

2554) 40,000 2,000 2,000 12,591,810

สนาม (2547) 1 11,775 5,401 44,491 ดนโคลนถลม (2531-2555)

35 500 541 2,053

วาตภย (2532-2552)

36,024 1,367 842 505,155

อคคภย (2532-2552)

46,986 3,775 1,635 2,441,861

ภยแลง (2532-2552)

ไมมขอมล ไมมขอมล ไมมขอมล 1,331,474

ภยแลง (2532-2552)

60,307 กนพนทประมาณ 60 จงหวด มพนทเสยหายรวม 1,027,288 ไร

ทมา : ดดแปลงจาก วารสารสขภาพคนไทย, 2556

18

จากตารางท าใหทราบไดวา นบจากชวงระยะเวลาทผานมาภยพบตทางธรรมชาตทเกดขนนบครงไมถวน ไดคราชวตผคนไปอยางมากมาย สรางความเสยหายอยางใหญหลวงใหกบระบบเศรษฐกจของประเทศ พรอมทงยงทงความล าบากความพการเอาไวกบผประสบภยทโชครายอยางหลกเลยงไมได ศน ยว จย แล ะพฒนาก า ร ป อ งกนและ จด ก า รภยพ บ ต ( 2556) ก ล า ว ว าคณะกรรมาธการยโรปไดรายงานวาประเทศไทยตดอนดบท 5 ของประเทศเหลานนทไดรบความสญเสยทางเศรษฐกจจากภยพบตในชวง 3 ทศวรรษทผานมา (2523-2554) โดยประเทศไทยไดรบความสญเสยทางดานเศรษฐกจถง 45,000 ลานเหรยญสหรฐ และตดอบดบท 9 ของประเทศทสญเสยเงนในการประกนภยพบตสงถง 10,789 ลานเหรยญสหรฐ จากเหตการณน าทวมในป พ.ศ. 2554 สวนความสญเสยทางดานชวตนนประเทศไทยเปนหนงในประเทศแถบเอเชยใต ซงตดอนดบท 2 ของโลก ทไดรบผลกระทบจากภย สนาม ในป พ.ศ.2547 รวมผเสยชวตและผไดรบผลกระทบราว 227,898 คน

2. แนวคดเกยวกบคลนสนาม (Tsunami)

สนาม เปนภาษาญปน แปลวา คลนขนาดมหมา และภาษาองกฤษเรยกวา "Harbour Wave" หรอคลนทเขาสอาว ฝงหรอทาเทยบเรอ ในสวนของประเทศไทยนนคณะกรรมการจดท าอกขรานกรม ภมศาสตรของราชบณฑตยสถานไดอธบายค าวา "คลนสนาม" เอาไวคอ เปนคลนในทะเลทมชวงคลนความยาวประมาณ 80-200 กโลเมตร ซงเกดจากความสนสะเทอนของเหตการณแผนดนไหวหรอแผนดนถลม หรอภเขาไฟระเบดในพนทใตทองทะเล ซงหางจากต าแหนงทเกดนนหลายพนกโลเมตร ซงกอใหเกดอนตราย แกมนษยและสงกอสรางตางๆในบรเวณชายหาดนน ชอ Tsunami นมาจากภาษาญปน มความหมายเหมอนกบ Seismic Sea Wave, Earth Sea Wave และ Seismic Surge (ประสทธ ไหมสเสน, 2550) อนวช เพมทรพย (2548) และณฐธร เปรมะสทธพฒน (2550) ไดอธบายเอาไววา Tsunami - สนาม (ตามราชบณฑตยสถาน) เปนภาษาญปน ออกเสยงวา tsoo-nah-mee ทส-นา-ม และเขยนดวยอกษรสองตว คอ Tsu แปลวา ทาเรอ และ Nami แปลวา คลน Tsunami เปนคลนใตน าขนาดยกษ ทมความยาวคลนหรอระยะระหวางสนคลนทมความยาวมาก และใชระยะเวลานานในการกอใหเกดคลน ซงเกดขนภายใตน าทะเลจากการถกรบกวนอยางแรง จงท าใหเกดการแทนทของน าในแนวดงอยางรนแรง ท าใหมวลของน าทะเลนนเกดการเคลอนทดวยความเรวสงจนกลายเปนคลนสนามทมพลงงานอนมหาศาล และมความเรวทสงมากเกดขน ปรากฏการณทางธรรมชาตบางอยาง เชน แผนดนไหวหรอแผนดนถลมในทะเล ภเขาไฟระเบดในทะเล และอกกาบาตทตกลงในมหาสมทรนนกมกจะท าใหเกดปรากฏการณแทนทน าในลกษณะดงกลาวขนมา ในขณะท

19

คลนสนามเคลอนตวอยในมหาสมทรนนจะมลกษณะเปนคลนใตน าทเราสามารถมองเหนเปนเพยงแคระลอกคลนสงเพยง 30 เซนตเมตร ถง 1 เมตรเทานน แตถาหากเมอใดทคลนสนามไดเคลอนทเขาสชายฝง เขาสเขตน าตนแลวความเรวของคลนกจะลดลงแตในขณะทความสงของคลนนนกลบยงสงขนเปนทวคณ ลกษณะของสนาม คลนสนามเกดขนจากปรมาณน าจ านวนมหาศาลถกแทนทดวยสงรบกวนภายนอก กอใหเกดการเสยสมดลจนท าใหมวลของน านนเกดการเคลอนทดวยความเรวสง เมอเกดการเปลยนแปลงรปรางของเปลอกโลกใตทองทะเล และน าทะเลทอยเหนอพนททเปลยนแปลงนนกจะถกแทนทจากต าแหนงสมดล คลนสนามจงเกดขนจากการทปรมาณน าถกแทนทไดพยายามปรบใหมความสมดลกบความโนมถวงตามเดม ดงนนถาหากเกดการยกหรอมดตวของพนทะเลขนาดใหญแลว กจะสามารถท าใหเกดคลนสนามได การเคลอนทของเปลอกโลกนนสามารถเกดขนไดตามแนวรอยเลอน (Fault) ซงเปนบรเวณพนททแผนเปลอกโลกแตละแผนไดมาบรรจบกน

คลนสนามกบคลนธรรมดาตางกนตรงทความสงของคลนสนามนน มความสงมากกวาคลนตามชายฝงธรรมดาทเกดขนจากกระแสลมและเหตการณน าขนน าลงอยมาก อาจสงตงแต 10 เมตรไปจนถง 30 เมตรกเปนได นอกจากน คลนสนามยงมความยาวของคลนหรอระยะระหวางสนคลนถงกวา 100 กโลเมตรเลยทเดยว แตในขณะทคลนธรรมดานนมความยาวคลนแคเพยงไมเกน 150 เมตรเทานน และเวลาของการเกดคลนสนามอาจใชเวลานานถง 1 ชวโมง แตในขณะทคลนธรรมดานนใชเวลาในการกอใหเกดคลนเพยงแค 10 วนาท คลนสนามจะเคลอนตวออกจากแหลงก าเนด ดงนนชายฝงทถกก าบงโดยแผนดนสวนอนๆมกจะปลอดภยจากคลน แตถงอยางไรกยงมโอกาสทคลนนนจะสามารถเลยวเบนไปกระทบและสรางความเสยหายได นอกจากนนคลนไมจ าเปนตองมความรนแรงเทากนในทกทศทาง โดยทความรนแรงนนจะขนอยกบทมาหรอแหลงก าเนดของคลนและลกษณะของภมประเทศในแถบนน (กรรภรมย กลบด, 2550) ขอเทจจรงเกยวกบคลนยกษสนาม คอ คลนสนามทเขาปะทะชายฝงซงสวนใหญแลวมกจะเกดขนในมหาสมทรแปซฟกและกมกจะเกดจากเหตการณแผนดนไหวโดยทแผนดนไหวในบางครงนนไดเกดขนใกลหรอไกลจากบรเวณทผคนพกอาศยอย บางครงคลนกจะมขนาดทใหญมากในบรเวณชายฝงและคลนอาจจะมความสงไดถง 30 ฟตหรอมากกวานน หรออาจจะเกนกวา 100 ฟต กเปนได และกสามารถเคลอนตวเขาหาชายฝงไดเปนระยะทางไกลหลายรอยฟต ชายฝงทมพนทลาดต าสามารถถกคลนสนามพดถลมไดอยางงายดาย คลนสนามประกอบไปดวยคลนหลายคลนรวมกน ซงคลนชวงลกแรกนนมกจะไมเปนคลนลกทใหญทสด คลนสนามสามารถเคลอนทไดอยางรวดเรวยงกวาคนวง ในบางครงคลนสนามเปนสาเหตท าใหกระแสน าบรเวณชายฝงทะเลไดถดถอย

20

หรอถอยรนแลวไปโผลทพนมหาสมทรอกท แรงกระท าทคลนสนามไดกระท านนมความแรงคอนขางมาก ขนาดของแรงอดสามารถวดไดประมาณ 2 ตน ตอตารางเมตร และสามารถน ากอนหนทมขนาดใหญขนมาทบบนเรอไดหรอแมแตซากปรกหกพงอนๆทอยใตทองทะเลกสามารถเคลอนทเขาสชายฝงไดเปนระยะทางหลายรอยฟตโดยการกระท าของคลนสนาม บานเรอนทพกอาศยของชาวบานอาจถกท าลายจากเศษวตถตางๆและมวลน าทไดเคลอนทมาดวยความเรวและแรงอนมหาศาล จนสามารถท าใหผคนไดรบความบาดเจบและไปจนถงขนเสยชวตได คลนสนามนนสามารถเกดขนไดทกวนทกเวลา แลวยงสามารถเคลอนตวเขาสแมน าสายตางๆทเชอมตอตดกบทะเลไดอกดวย (อนวช เพมทรพย, 2548)

สาเหตการเกดคลนสนาม คลนสนามนนเกดขนจากการกระทบกระเทอนทท าใหน าทะเลปรมาณมากไดเกดการเคลอนตว เชน การเกดเหตการณแผนดนไหว แผนดนถลม หรออกกาบาตพงชน เมอแผนดนใตทองทะเลลกเกดการเปลยนรปรางอยางกะทนหน กจะท าใหน าทะเลเกดการเคลอนตวเพอปรบระดบใหเขาสจดสมดลโดยธรรมชาตและจะกอใหเกดคลนสนาม นอกจากแผนดนไหวแลวดนถลมใตน าทมกเกดขนรวมกบแผนดนไหวกสามารถท าใหเกดคลนสนามไดเชนเดยวกน นอกจากการกระทบกระเทอนทเกดใตน าแลวการทพนดนขนาดใหญถลมลงในทะเลหรอการตกกระทบพนน าของเทหวตถกสามารถท าใหเกดคลนได (เจรญ ธนสถตกล, 2548)

การเกดคลนสนามนนสามารถเกดขนไดจากหลากหลายสาเหตดวยกนซง กษด วชตอกษรพงศ, (2552) ไดจ าแนกสาเหตตางๆของการเกดคลนยกษสนามเอาไว ดงตอไปน 1) แผนดนไหว คลนสนามสวนใหญมกจะเกดจากแผนดนไหวทมความรนแรงมากกวา 7.5 รกเตอร สามารถเปลยนแปลงพนทของทองทะเลและท าใหเกดคลนน าทมพลงสามารถเคลอนทไปไดไกลหลายพนกโลเมตร โดยปกตมกเกดตามแนวรอยเลอนในบรเวณรอยตอของแผนเปลอกโลก 2) ภเขาไฟระเบด ทเกดขนในทะเลกอาจจะเปนสาเหตทสงผลท าใหพนมหาสมทรสนสะเทอนและเกดคลนยกษสนามขนได นอกจากนนการระเบดของภเขาไฟในทะเลอาจจะท าใหเกดการถลมของปากปลองภเขาไฟสงผลใหเกดคลนสงไดถง 40 เมตร 3) ดนถลม ดนและหนทมมวลขนาดใหญถลมจากบนภเขาใกลชายฝงทะเลลงในอาวกสามารถท าใหน าถกแทนทและเกดเปนคลนยกษได หรอเมอเกดแผนดนไหวอาจท าใหเกดดนถลมใตทะเล มวลดนทยงไมแขงตวถลมลงมาแทนทน ากอใหเกดคลนยกษสนามได 4) ดาวเคราะหนอยตก ถาหากเกดเหตการณดาวเคราะหนอยทมขนาดเสนผาศนยกลางขนาดใหญตกลงสมหาสมทร เปนตน

21

การเกดแผนดนไหวในทกครงไมไดกอใหเกดคลนยกษเสมอไป โดยมเพยง 7 ครงเทานนในรอบ 100 ปทผานมา แตยงมปจจยอนๆอกทเปนตวควบคมและกอใหเกดคลนสนามทส าคญ 5 ปจจย คอ 1) ขนาดความรนแรงของแผนดนไหว ในมหาสมทรแปซฟกซงคลนสนามมกจะพฒนาตวขนมาจากแผนดนไหวทมความรนแรงมากกวา 7 รก เตอร กรณทความรนแรงมากกวา 7.8 รกเตอร กจะท าใหมโอกาสสงในการเกดคลนยกษเคลอนตวขามทวป เชน กรณของเหตการณเมอ วนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 2) ลกษณะการเคลอนตวของรอยแยกทเกดขน ทนททเกดแผนดนไหวในทะเล ผเชยวชาญวเคราะหขอมลแลว จะพบลกษณะของการเคลอนตวของคลนวาเปน (Strike Slip หรอ Dip Slip) ถาหากเปนการเคลอนตวแบบ Dip Slip มวลของน าจะถกยกตวขนสงกวาการเคลอนตวแบบ Strike Slip 3) ความลกของจดศนยกลางแผนดนไหว กรณทจดศนยกลางแผนดนไหวอยลกมากกวา 100 กม. จากทองทะเลจะมโอกาสเกดในการเกดคลนสนามไดนอยมาก 4) ระยะทางจากจดศนยกลางแผนดนไหว จากจดเรมตนของการพฒนาตวของคลนสนามจะตองเคลอนตวเปนระยะทางไกลๆอทธพลของ “Dispersion” จะท าใหความสงคลนลดลงตามระยะทาง เมอคลนเคลอนตวมายงบรเวณน าตน อทธพลของ “Shoaling” จะมมากขนท าใหคลนยกตวสงขนเมอน าตนซงจะเปนอนตรายอยางมากตอผทอยตามแนวชายฝง

5) ลกษณะทางกายภาพและความชนของชายฝง ถาชายฝงทะเลมน าตนคลนกจะยกตวไดสงมากขน หรอชายฝงทเปนแหลมยนหรออาวลก คลนจะมการเคลอนตวในแนวเขามารวมกนทชายฝงท าใหคลนมพลงงานสง

ผลกระทบของคลนสนาม พชรยา ฉตรเท (2548) ไดกลาวถงผลกระทบจากเหตการณสนามในครงนนทมตอสงแวดลอมและสงคม เอาไววา คลนยกษสนามทไดพดถลม 6 จงหวดชายฝงทะเลอนดามนของประเทศไทย เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 สนามไดเปลยนสภาพของพนทชายฝงภายในชวงระยะเวลาอนสน สรางความเสยหายตอทอยอาศย ท าใหประชาชนไรซงทรพยสนเนองจากถกคลนยกษท าลาย สงผลกระทบดานแรงงานในทง 6 จงหวด ไมนอยกวา 5 แสนคน กระทบตอธรกจรายยอย เชน รานคาแผงลอยบรเวณชายหาด มกคเทศทพานกทองเทยวชมทศนยภาพกมรายไดทไดรบจากนกทองเทยวลดนอยลง สตวน าบางชนดเปลยนทอยอาศยสงผลกระทบตอชาวประมง กระทบตออาคารบานเรอนสงปลกสรางและสาธารณปโภค เกดภาวะน าทะเลทวมท าใหประชาชนปวยเปนโรคทางจตเวชชนดหนงทเรยกวา Post-Traumatic Stress Disorder (PTSD) ซงสามารถเกดขนไดกบ

22

เหยอของภยพบตทกชนด และทส าคญแผนดนไหวในแถบมหาสมทรแปซฟกครงนนไดมศนยกลางอยทหมเกาะสมาตราของประเทศอนโดนเซย มความรนแรงขนาด 9.0 รกเตอร มอานภาพความรนแรงเทากบระเบดปรมาณมากถง 3 หมนลานลก และมากไปกวานนคลนไดถาโถมเขาตามแนวชายฝงสรางความเสยหายใหประเทศในแถบเอเชย ตงแตเกาะสมาตรา ประเทศอนโดนเซย อนเดย ศรลงกา บงคลาเทศ และรวมถง 6 จงหวดทางภาคใตของประเทศไทยดานชายฝงทะเลอนดามน ซงไดแก จงหวดกระบ พงงา ภเกต ตรง ระนอง และสตล แรงสนสะเทอนของแผนดนไหวไดท าใหเปลอกโลกทอยใตทองทะเลอนดามนนนแตกเปนระยะทางยาวหลายพนกโลเมตรแผนดนเกดการยบตวและคลายตวจนเกดเปนเหตการณคลนยกษสนามขนมา และเหตการณในครงนนกไดท าใหมยอดของผเสยชวตทงหมดมากกวา 1.6 แสนคน สวนความเสยหายทางดานสงแวดลอมนน กษด วชตอกษรพงศ (2552)ไดกลาวไวมการส ารวจความเสยหายทางดานสงแวดลอมโดยเปนการประเมนในเบองตนทสามารถสงเกตไดสรปคอ - ปาไมเสยหายประมาณ 500 ไร - พนททงขยะ สถานทฝงกลบขยะเสยหายประมาณ 2 ไร - สภาพพนทเสอมโทรมเกดเหตการณดนเคม ประมาณ 423.5 ไร - แหลงน าจด บอน าตนเสยหาย 222 บอ บอบาดาลเสยหาย 50 บอ - ปาชายเลนเสยหายมากประมาณ 555 ไร เสยหายเลกนอย 1,860 ไร - ชายหาดโดยสวนใหญเสยหายเปนอยางมาก พนทประมาณ 6,200 ไร - แนวปะการงเสยหายเลกนอยประมาณ 3,146 ไร เสยหายมากประมาณ 550 ไร ความเสยหายดงกลาวนลวนเกดขนในพนทๆเปนสถานททองเทยวซงเปนแหลงเศรษฐกจทส าคญแทบทงสน รายงานความเสยหายอนเนองมาจากสนามในครงนนทไดสรางความเสยหายอนมหาศาลตอพนทชายฝงทะเลอนดามนภาคใตฝงตะวนตกของประเทศไทยซงเปนเมองทองเทยวทส าคญทง 6 จงหวดไดแก จงหวดภเกต พงงา กระบ ตรง ระนอง และสตล รวม 25 อ าเภอ 95 ต าบล 407 หมบาน ในวนท 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2548 พบวาประชาชนไดรบความเดอดรอน 58,550 คน 12,017 ครอบครว มผเสยชวตทงชาวไทยและชาวตางชาตรวมมากถง 5,395 คน และไดรบบาดเจบมากถง 8,457 คน ผคนสญหายกวา 2,822 คน กอใหเกดเดกก าพราขนอก 1,221 คน บานเรอนเสยหายกวา 4,806 หลง พนทการเกษตรเสยหายคดเปนมลคากวา 6 ลานบาท ปศสตวเสยหายกวา 17 ลานบาท สงสาธารณะประโยชนและสาธารณปโภคเสยหายราว 1,057 ลานบาท พนทประมงและเครองมอประมงเสยหายกวา 1,800 ลานบาท สถานประกอบการณเสยหาย 13,100 ลานบาท และทรพยสนเกยวกบการประกอบอาชพของประชาชนทวไปทง 6 จงหวด เสยหายรวมกวา 14,934 ลาน

23

บาท (วาสนา เพชรภกด, 2550) เหตการณครงนนนบเปนความเสยหายอนยงใหญของประเทศในทกๆภาคสวน แตทไดรบความเสยหายมากทสดคอ ภาคเศรษฐกจในดานของอตสาหกรรมการทองเทยว ซงผลกระทบจากสนามนนไดสงผลกระทบมายงระบบเศรษฐกจไทยในป พ.ศ. 2548 โดยไดมการประเมนผลความเสยหายเชงเศรษฐกจในเบองตนเอาไวราว 67,000 ลานบาท และอาจจะสงไดถง 70,000 ลานบาท (กฤชพร นาค ามน, 2548) และนภชนก สขประเสรฐ (2553) ไดกลาวถงผลกระทบของสนามตอประชาชนเอาไววา จากเหตการณสนามในป พ.ศ. 2547 ทผานมาสงผลตอสภาพสงคมของประชากรในพนทดงกลาวอยางมาก เกดการสญเสยหวหนาครอบครว เกดเดกก าพรา และผสงอายทตองอยโดดเดยวมจ านวนเพมมากขน สภาพจตใจของผรอดชวตย าแยรสกหดห เศรา เหงา เกดสภาพแตกแยกและเกดความแตกตางทางสงคมเพมมากขน สงผลกระทบตอสขภาพจตของประชาชนเปนอยางมาก

กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย (2548) ไดรายงานความเสยหายดานชวตของนกทองเทยวชาวตางชาตทเดนทางมาทองเทยวยงจงหวด ภเกต กระบ และพงงา ทไดรบผลกระทบตางๆดงตารางตอไปน

ตาราง 2: จ านวนนกทองเทยวตางชาตทไดรบผลกระทบ

จงหวด ชาวตางชาต เสยชวตไมสามารถ

ระบสญชาตได

จ านวนนกทองเทยวทไดผลกระทบโดยรวม

เสยชวต บาดเจบ สญหาย

พงงา 2,114 1,253 305 722 4,394

ภเกต 111 520 364 17 2,184

กระบ 203 568 240 161 1,172

รวมทงสน 7,750

ดดแปลงจาก: ศนยขอมลสารสนเทศผประสบภยฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2548

ขอมลดงกลาวเปนขอมลของ จ านวนของผบาดเจบ เสยชวต สญหายและผทไมสามารถระบสญชาตได จากกรณรบแจงการสญหายภายหลงจากการเกดเหตการณสนามในป พ.ศ. 2547 ทไดผานการตรวจสอบเบองตนแลว ณ วนท 5 กนยายน พ.ศ. 2548 โดยไดมการตดรายชอทแจงซ าซอนออกแลว และในดานของศนยปฏบตการชวยเหลอผประสบภยจากแผนดนไหวและคลน

24

ยกษสนาม (2548) ไดรายงานถงจ านวนผไดรบบาดเจบทเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาลจากเหตการณคลนสนามพดถลมเปนดงน

ตาราง 3: จ านวนผไดรบบาดเจบทรกษาตวในโรงพยาบาล ทมา : ดดแปลงจาก ศนยปฏบตการชวยเหลอผประสบภยจากแผนดนไหวและคลนยกษสนาม, 2548

จากตารางดานบนจะเหนไดวามผทไดรบผลกระทบจากเหตการณคลนยกษสนามในครงนเปนจ านวนมากทเขารบการรกษาตวตามโรงพยาบาลตางๆในโรงพยาบาลภายในจงหวดทเกดสนาม และจะเหนไดวา 3 จงหวดแรกมผทเขารบการรกษาตวทโรงพยาบาลมากทสด อนดบแรกคอ จงหวดพงงา จงหวดกระบ และจงหวดภเกต ตามล าดบ ซงทง 3 จงหวดลวนเปนจงหวดทมรายไดหลกมาจากการทองเทยวแทบทงสน

3. แนวคดเกยวกบการจดการภยพบต (Disaster Management)

การปองกนการเกดภยพบตทางธรรมชาตทเกดขนนบวาเปนเรองยาก แตการวางระบบในการบรหารจดการทดนนจะสามารถท าใหลดความสญเสยลงได การจดการภยพบตนนเปนกระบวนการทตองท าอยางตอเนองเปนระบบ เรมตงแตการเตรยมการกอนเกดเหต การรบมอในภาวะฉกเฉน การบรรเทาทกขชวยเหลอชวต และการฟนฟบรณะภายหลงจากเกดเหตการณ ส าหรบในอดตนนการจดการภยพบตจะเนนไปเรองของการชวยเหลอบรรเทาทกข แตแนวโนมของการจดการภยพบตในสมยใหมนจะมลกษณะเปนการเตรยมการเชงรกเพมมากขน โดยจะมการด าเนนการดวยวธการตางๆเพอหลกเลยงการสญเสยในชวตและทรพยสนของประชาชนทจะเกดขน

จ านวนผทไดรบบาดเจบทเขารบการรกษาตวในโรงพยาบาล พนท ผปวยนอก ผปวยใน ICU ผาตดใหญ REFER พงงา 6,790 1,444 363 866 471 พนท ผปวยนอก ผปวยใน ICU ผาตดใหญ REFER กระบ 1,762 343 2 135 97 ภเกต 862 155 14 138 253 ระนอง 271 50 2 9 10 ตรง 24 11 1 9 2 รวม 9,709 2,003 382 1,157 833

25

ภายหลงจากการเกดภยพบต รวมทงมมาตรการทสามารถครอบคลมการแกปญหาทงในระยะสนและระยะยาวได ซงเปนการวางแผนเอาไวเพอเผชญหนากบสถานการณภยพบตทจะเกดขน

วงจรการเกดภยพบต (Disaster Cycle) สามารถแบงระยะเวลาออกเปน 3 ระยะคอ ระยะกอนเกดเหต ระหวางเกดเหต และระยะภายหลงเกดเหต ดงน 1) ระยะกอนเกดภย (Pre-Impact Phase) หมายถง ชวงเวลาทยงไมเกดภยพบตขนนบตงแตชวงเวลาทเปนปกตทยงไมมสงเตอนบอกเหตวาจะมภยเกดขนจนถงในชวงเวลาทมสงเตอนบอกเหตวาก าลงจะเกดภยพบตขน เปนชวงเวลาทตองเตรยมความพรอมในการปฏบตงานของหนวยงานตางๆทเกยวของเพอเปนการปองกนความเสยหายหรอลดความรนแรงทอาจจะเกดขน 2) ระยะขณะเกดภย (Impact Phase) หมายถง ชวงเวลาทมภยพบตเกดขนกอใหเกดความเสยหายทงชวตและทรพยสน เปนชวงเวลาทผประสบภยไมสามารถหลกเลยงไดหรอไมสามารถควบคมสถานการณนนได หนวยงานตางๆตองเรมเขามาใหความชวยเหลอ 3) ระยะหลงเกดภย (Post-Impact Phase) หมายถง ชวงเวลาทภยพบตไดผานพนไปแลวเปนชวงเวลาทหนวยงานตางๆทเกยวของตองใหความชวยเหลอทงการบรรเทาภยและการฟนฟสภาพในดานตางๆไมวาจะเปนผประสบภย อาคารบานเรอนและสาธารณปโภคตางๆดวย (ก าไลรตน เยนสจตร, 2553) การปองกนการเกดภยพบตทางธรรมชาตแบบสมยใหมเปนการวางแผนเพอทจะเผชญหนากบสถานการณตางๆนอกจากมวงจรการเกดภยพบตแลว ยงมวงจรทจะใชในการจดการกบภยพบตอก 4 ดาน ไดแก 1) การลดผลกระทบ (Mitigation) คอ กจกรรมทไดมงเนนในเรองของการลดผลกระทบและความ รนแรงของภยพบตทเกดขน ซงกอใหเกดอนตรายและความสญเสยแกประชาชนชนและประเทศ 2) การเตรยมความพรอม (Preparedness) คอ การเตรยมการกอนไวลวงหนาหรอการก าหนด มาตรการตางๆ เพอเพมศกยภาพขดความสามารถใหกบรฐบาล องคกร ชมชน และบคคลในการเผชญกบ สภาวการณการเกดภยพบตไดอยางมประสทธภาพ และทนทวงทมากขน 3) การรบมอ (Response) คอ การปฏบตอยางทนททนใดเมอยามภยพบตเกดขน ประกอบไปดวย การกภย การใหการรกษาพยาบาล การจดหาสงของทจ าเปน และแจกจายไดในสถานการณฉกเฉน รวมทงการใหการบรการทจ าเปนอนๆในสถานการณฉกเฉน 4) การฟนฟบรณะ (Recovery) การฟนฟบรณะนนเปนขนตอนทด าเนนการเมอเหตการณภยพบตนนไดผานพนไปแลว และเพอใหพนทหรอชมชนทไดรบภยพบตกลบคนสสภาพทดขน (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต, 2554)

26

ภาพประกอบ 2: ภาพวงจรภยพบต แบบแสดงความสมพนธองคประกอบของวงจรการจดการภยพบต (Disaster Management Cycle)

สภาพอากาศ แปรปรวน การเกดแผนดนไหว การเกดสนาม ฝนตกหนก น าทวมใหญ พายตางๆทไดเกดขน ประชาชนทอาศยอยในเขตภยพบตนนตองมการรบมอกบภยพบตธรรมชาตจงจ าเปนทจะตองมการประสานงานขอก าลงจากหลายหนวยงานทเกยวของเชน หนวยงานของรฐ หนวยงานปกครองสวนทองถน ต ารวจ ทหาร อาสาสมคร และประชาชนในการรบมอกบเหตการณฉกเฉน ทกภาคสวนตองเขาใจในรายละเอยดของเหตการณนนๆเปนอยางด และสามารถขอใชทรพยากรทจ าเปนในการชวยเหลอ สามารถขอความชวยเหลอจากหนวยงานตางๆได สามารถตดสนใจในการด าเนนการไดอยางฉบพลนเพอลดผลกระทบของเหตการณนนๆได และเมอภยพบตผานพนไปแลวการตดตอประสานงานเพอการฟนฟองคการกสามารถท าไดอยางทนทวงท การจดการภยพบตธรรมชาตโดยอาศยชมชนเปนฐาน Community Based Disaster Risk Management (CBDRM) หมายถง การใชชมชนเปนศนยกลางในการด าเนนการปองกน แกไข บรรเทา และฟนฟภยพบต โดยทชมชนมสวนรวมในการวางแผนตดสนใจในทกๆขนตอน โดยมการใชบคลากร และทรพยากรทมในชมชน โดยมจดมงหมายเพอลดความเสยงในการเกดภยพบตของชมชน และเพอเพมขดความสามารถในการจดการกบภยพบตตางๆทเกดขนใหกบคนในชมชน เพราะชมชนเปนผทเสยงภยและไดรบผลกระทบโดยตรงจากภยพบตดงกลาว การมสวนรวมของชมชน (Community Participation) หมายถง การทชมชนมสวนรวมรบผดชอบในทกขนตอนในการด าเนนงานตงแตการวางแผนไปจนถงการด าเนนการในระดบตางๆ รวมกน

27

แนวคดการจดการภยพบตธรรมชาตโดยใชชมชนเปนฐาน ส าหรบแนวคดการจดการภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐานน เรมเกดขนในชวงทศวรรษท 1980 (พ.ศ. 2523-2533) โดยไดมงเนนในเรองของการบรรเทา การลดความเสยง และความลอแหลม ซงมความแตกตางจากแนวคดการจดการภยพบตธรรมชาตแบบดงเดมทเนนการเพยงการรบมอและการใหความชวยเหลอ แตแนวคดดงกลาวไดปรากฏเดนชดเปนอยางมากในการประชม World Conference On Disaster Reduction ทเมองหลวงโกเบ จงหวดเฮยวโกะ ประเทศญปน รฐบาลจาก 168 ประเทศ ทวโลกรวมถงประเทศไทยไดมฉนทามตใหน าเอากรอบงานเฮยวโกะมาใชส าหรบปฏบตการณในการลดภยพบตในรอบทศวรรษ ป พ.ศ. 2548-2558 (Hyogo Framework for Action 2005-2015) มดงน 1) ใหความส าคญกบการด าเนนการเพอลดความเสยงจากภยพบตเปนอยางแรก ทงในระดบประเทศ ระดบทองถน 2) ใหประชาชนทราบถงความเสยงจากภยพบต และแนวทางในการปฏบตเพอลดความเสยงจากภย 3) สรางความรความเขาใจและความตระหนกในภยพบตใหกบประชาชน เชน การสอดแทรกความร ในระบบการเรยนการสอนหรอตามสอประเภทตางๆ 4) ลดปจจยของความเสยง เชน การใหชมชนอพยพยายถนฐานบานเรอนออกไปจากพนทเสยงภยสรางตก บานเรอนและถนนใหสามารถทนทานตอผลกระทบจากภยพบตได 5) การเสรมสรางในการเตรยมความพรอมเพอการรบมอกบภยพบตไดอยางมประสทธภาพในทกระดบและทกดานอยางสม าเสมอ กลาวไดวาแผนการเตรยมความพรอมในการรบมอกบภยพบตทมประสทธภาพและมการจดการอยางเปนระบบจะสามารถชวยใหเรารบมอกบภยพบตขนาดตางๆได โดยท าใหไดรบผลกระทบจากภยพบตนนนอยทสด

เปาหมายของการจดการภยพบตธรรมชาตโดยอาศยชมชนเปนฐาน

การจดการภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐานนนมเปาหมายเพอใหบรรลถงชมชนโดยตรงในหลายๆประการ ไดแก การลดความลอแหลม การลดความเสยงภยของชมชน การเพมขดความสามารถของคนในชมชน เชน ความสามารถในการจดการกบภยตางๆทเกดขนในชมชน ความสามารถในการประเมนความเสยงในภยตางๆทจะเกดขน และการวเคราะหความลอแหลมความสามารถในการประเมนความสามารถของชมชน ท าใหชมชนนนมความเปนอยทปลอดภย และมการพฒนาทย งยนตอไป

28

ขนตอนในการจดการภยพบตธรรมชาตโดยใชชมชนเปนฐาน มขนตอนดงตอไปน

1) ก าหนดชมชนและคดเลอกพนทด าเนนการซงตองค านงถงปจจยในหลายๆดาน ไดแก สภาพพนทและประวตในการเกดภยพบตทางธรรมชาต ความคมคาในการด าเนนงาน (ควรจะเปนพนททมความเสยงและมจ านวนผไดรบผลกระทบจากการเกดภยสง) ขนาดของชมชนความพรอมของชมชน เชอชาต ภาษา ศาสนา 2) ประเมนความเสยงจากภยพบตธรรมชาตโดยการมสวนรวมของชมชน ไดแก การประเมนภยธรรมชาต การวเคราะหความลอแหลมตอความสญเสยและความเสยหายจากภยพบตธรรมชาต การประเมนก าลงความสามารถในการรบรของชมชนเกยวกบความเสยงภยพบต 3) ก าหนดโครงสรางคณะกรรมการชมชนจะแตกตางกนไปตามสถานการณ ตามโครงสราง และตามจ านวนของประชากรในแตละพนท ซงเขามาเปนสวนรวมในการด าเนนการดวยความสมครใจ 4) จดท าแผนการจดการความเสยงจากภยพบตธรรมชาตโดยการใหมสวนรวมของชมชน เชนการระดมความคดเพอใชในการก าหนดแผนงาน ด าเนนกจกรรม ตลอดจนมาตรการตางๆในการบรหารจดการเพอลดความเสยงและผลกระทบจากภยพบตทางธรรมชาต 5) การท ามวลชนสมพนธและการสรางความเขาใจกบชมชนในการเสรมสรางขดความสามารถใหกบชมชน โดยอาจจะใชเปนรปแบบการประชม การสมมนา เพอใหขาวสารขอมล รวมทงปพนฐานใหความเขาใจในเปาหมาย และวตถประสงคในการด าเนนการ 6) ตดตามการท างาน การรายงาน และการแกไขปรบปรงโดยจะตองมการขอรบความรวมมอและความคดเหนจากองคกรภายนอกอนๆดวย (พรเทพ ศรวนารงสรรค, 2554)

ในสวนของนโยบายในการปองกนและบรรเทาสาธารณะภยนน คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต ไดก าหนดกรอบนโยบายในการปองกนและการบรรเทาจากสาธารณภยแหงชาตไวทงหมด 4 ดาน คอ

1) การพฒนาและสงเสรมการลดความเสยงจากสาธารณภยดวยการปองกน การลดผลกระทบ และการเตรยมความพรอมใหมประสทธภาพ โดยการเสรมสรางความเขมแขงใหกบชมชนเปนชมชนปลอดภย สงเสรมใหทองถนและชมชนมสวนรวมในการพฒนาการจดการ เพอใหเกดการรรบและปรบตวตอผลกระทบจากสาธารณภยเพอน าไปสการจดการอยางย งยน 2) การบรณาการความรวมมอกบทกภาคสวน เพอการพฒนาศกยภาพในการจดการสาธารณภย ในภาวะฉกเฉนใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด พรอมทงการบรรเทาทกขและชวยเหลอสงเคราะหผประสบภย ไดอยางรวดเรว ทวถง และทนตอเหตการณ

29

3) การพฒนาระบบในการฟนฟใหสามารถสนองตอบตอความตองการของผประสบภยไดอยาง ทวถง รวดเรว และเปนธรรม พนทประสบภยไดรบการซอมสรางและฟนสภาพใหกลบคนสสภาพเดมไดโดยเรวหรอดกวา และมความปลอดภยกวาเดม 4) การพฒนา และสงเสรมมาตรฐานความรวมมอระหวางประเทศในการจดการความเสยงจากสาธารณภยรวมกบหนวยงานเครอขายทงภายในประเทศและตางประเทศไดอยางมประสทธภาพ

ในสวนของอ านาจหนาทของกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยนน แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (2558) ไดระบถงอ านาจหนาทของกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในการปฏบตงานเพอเปนการเตรยมพรอมในการรบมอกบภยพบตทอาจจะเกดขนโดยแบงการบรหารจดการเปน 3 สวนไดแก สวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถน

1) สวนกลางไดแก กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกลาง มหนาทประสานงาน และบรณาการขอมลและการปฏบตการของหนวยงานทเกยวของ เตรยมการเผชญเหต ตดตามและเฝาระวงสถานการณ รวมถงวเคราะหขอมลทเกยวของ ประเมนสถานการณ และแจงเตอนภย พรอมทงรายงาน และเสนอความเหน ตอผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตหรอนายกรฐมนตรตามแตระดบในการจดการสาธารณภยเพอทจะตดสนใจในการรบมอกบภยพบตทจะเกดขน

2) สวนภมภาคไดแก กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด มหนาทคอ จดท าแผนปฏบตการตามความเสยงภยดานตาง ๆใหสอดรบกบแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด ก าหนดแนวทางการด าเนนการเพอลดความเสยงจากภย การเตรยมพรอมรบมอกบสาธารณภยของจงหวด อ าเภอ และองคกรปกครองสวนทองถน เฝาระวง ตดตาม ประเมน และวเคราะหสถานการณสาธารณภยเมอเกดหรอคาดวาจะเกดภยขน รวบรวมและจดท าคลงขอมลทรพยากรในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆท งภาคเอกชน และจงหวดขางเคยง โดยใหและรบการสนบสนนทรพยากรเพอชวยเหลอในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ปฏบตหนาทอนใดตามทผมอ านาจตามกฎหมายไดมอบหมาย 3) สวนทองถนไดแก กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ มหนาทคอ จดท าแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ และแผนทเกยวของเพออ านวยการประสานงาน และสนบสนนการปฏบตงานขององคกรปกครองสวนทองถนตามแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด ก าหนดแนวทางปฏบตเพอลดความเสยงจากภย การเตรยมพรอมรบมอกบภย การฟนฟของกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ า เภอ องคกรปกครองสวนทองถน เฝาระวง ตดตาม ประเมน และวเคราะหสถานการณสาธารณภย เมอเกด

30

หรอคาดวาจะเกดสาธารณภยขน รวบรวมและจดท าคลงขอมลทรพยากรในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในพนทอ าเภอ ปฏบตหนาทอนใดตามทผวาราชการจงหวดและหรอกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดไดมอบหมาย ประเทศไทยไดมการจดท าแผนงานในการรบมอกบภยพบตโดยการก าหนดบทบาทและหนาทในการปฏบตงานใหมความเหมาะสมในแตละภาคสวนดงน ระดบนโยบาย (สวนกลาง) 1) คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (กปภ.ช.) จะมหนาทก าหนดนโยบายในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต บรณาการ พฒนาระบบการปองกนและบรรเทาสาธารณภย ระหวางหนวยงานของรฐ และหนวยงานภาคเอกชนใหมประสทธภาพ 2) คณะกรรมการปองกนอบตภยแหงชาต (กปอ.) จะมหนาทน าเสนอนโยบายเกยวกบการปองกนอบตภยของประเทศ เสนอแนะแนวทางปฏบต และประสานงานระหวางหนวยงานรฐ ระดบปฏบต (สวนกลาง)

1) กองบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต (บกปภ.ช.) จะมหนาทบงคบบญชา อ านวยการ ควบคมดแล และประสานการปฏบตการ ปองกนและบรรเทาสาธารณภย ของกองการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแตละระดบ 2) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกลาง (กอปภ.ก.) ใหกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย จดต งกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกลาง มความรบผดชอบ ดงน

2.1) ภาวะปกต ประสานงาน และบรณาการขอมลและการปฏบตการของหนวยงานทเกยวของ ทงในสวนของสรรพก าลง เครองมออปกรณ แผนปฏบตการ เพอเตรยมความพรอมในการปองกน และแกไขปญหาสาธารณภย

2.2) ภาวะใกลเกดภย เตรยมการเผชญเหต ตดตามและเฝาระวงสถานการณ รวมถง วเคราะหขอมลทเกยวของ ประเมนสถานการณ และแจงเตอนภย พรอมทงรายงาน และเสนอความเหนตอผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตหรอนายกรฐมนตรตามแตระดบการจดการสาธารณภยเพอตดสนใจในการรบมอกบสาธารณภยทจะเกดขน

2.3) ภาวะเกดภย อ านวยการ และบรณาการประสานการปฏบต ในกรณการจดการสาธารณภยขนาดเลก (ระดบ 1) และขนาดกลาง (ระดบ 2) ใหกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกลางประเมนสถานการณ และสนบสนนกองอ านวยการปองกน และการบรรเทาสาธารณภยแตละระดบ ตดตามและเฝาระวงสถานการณ วเคราะหประเมนสถานการณ รายงานและ

31

แจงเตอน พรอมทงเสนอความคดเหนตอผบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตเพอตดสนใจยกระดบในกรณการจดการสาธารณภยขนาดใหญ (ระดบ 3) และนายกรฐมนตรหรอรองนายกรฐมนตร ซงนายกรฐมนตรมอบหมายในกรณการจดการสาธารณภยรายแรงอยางยง (ระดบ 4) สวนภมภาค

1) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด (กอปภ.จ.) จะมหนาทอ านวยการ ควบคม สนบสนน และประสานการปฏบตการปองกนและบรรเทา สาธารณภยในพนทจงหวดทรบผดชอบ

2) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยกรงเทพมหานคร (กอปภ.กทม.) มหนาทอ านวยการ ควบคม สนบสนน ประสานการปฏบตในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในเขตกรงเทพมหานคร และจดท าแผนปฏบตการหรอแผนเผชญเหตตามประเภทของภยใหมความสอดคลองกบแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยของกรงเทพมหานคร รวมทงการสนบสนนการปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภย และเปนหนวยเผชญเหตเมอเกดสาธารณภยขนในพนทรบผดชอบ

สวนทองถน 1) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ (กอปภ.อ.) จะมหนาทอ านวยการ ควบคม สนบสนน และประสานการปฏบตกบองคกรปกครองสวนทองถนในเขตพนทรบผดชอบในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย และปฏบตงานตามทผวาราชการจงหวดหรอกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดมอบหมาย 2) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเมองพทยา (กอปภ.เมองพทยา) มหนาทอ านวยการ ควบคม ปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภย เผชญเหตเมอเกดสาธารณภยขน พรอมทงจดท าแผนปฏบตการในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเมองพทยา ใหสอดคลองกบแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ พรอมทงสนบสนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยใหองคกรปกครองสวนทองถนซงมพนทตดตอหรอใกลเคยง หรอเขตพนทอนเมอไดรบการรองขอ 3) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเทศบาล (กอปภ.ทน./ทม./ทต.) มหนาทอ านวยการ ควบคม ปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภย เผชญเหตเมอเกดสาธารณภยขน พรอมทงจดท าแผนปฏบตการในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยเทศบาล ใหสอดคลองกบแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ พรอมทงสนบสนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยใหองคกรปกครองสวนทองถนซงมพนทตดตอหรอใกลเคยง หรอเขตพนทอนเมอไดรบการรองขอ

32

4) กองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยองคการบรหารสวนต าบล (กอปภ.อบต.) มหนาทอ านวยการ ควบคม ปฏบตการปองกนและบรรเทาสาธารณภย และเผชญเหตถาหากวาไดเกดสาธารณภยขน พรอมทงจดท าแผนปฏบตการในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยองคการบรหารสวนต าบล ใหสอดคลองกบแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยอ าเภอ พรอมทงสนบสนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยใหองคกรปกครองสวนทองถนซงมพนทตดตอหรอใกลเคยง หรอเขตพนทอนเมอไดรบการรองขอ นอกจากนยงมหนวยงานหลกทมความเกยวของในการจดการภยพบตอกไดแก กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ส านกงานต ารวจแหงชาต องคการสาธารณกศล มลนธและภาคเอกชน ซงมบทบาทหนาทดงน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย มหนาทเปนหนวยงานกลางของรฐในการด าเนนการเกยวกบการปองกนและบรรเทาสาธารณภยตางๆ ของประเทศ โดยมหนาทดงตอไปน (1) จดท าแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตเสนอตอคณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต เพอขออนมตตอคณะรฐมนตร (2) จดใหมการศกษาวจยเพอหามาตรการในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยใหมประสทธภาพ (3) ปฏบตการประสานการปฏบตงานใหการสนบสนน และชวยเหลอหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาคเอกชนในการปองกนและบรรเทาสาธารณภย (4) ใหการสงเคราะหเบองตนแกผประสบภย ผไดรบอนตราย หรอผไดรบความเสยหายจากสาธารณภย (5) แนะน าใหค าปรกษา และอบรมเกยวกบการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแกหนวยงานของรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาคเอกชน (6) ตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการด าเนนการตามแผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในแตละระดบ

ส านกงานต ารวจแหงชาต (1) รกษาความสงบเรยบรอยและความปลอดภยของประชาชนในพนทประสบภยและพนทใกลเคยง (2) ควบคมและบงคบใชกฎหมายเพอปองกนและปราบปรามการกระท าความผด ทางอาญา (3) ปฏบตหนาทดานการพสจนเอกลกษณบคคล การจดการศพ การตดตามผสญหาย และการสงกลบ (4) จดระบบจราจรในพนทประสบภยและพนทใกลเคยง (5) จดชดเจาหนาทผเชยวชาญพเศษสนบสนนการปองกนและบรรเทาสาธารณภย เชน ชดกภย ชดสนขคนหา ชดเกบก และท าลายวตถระเบดเปนตน (6) สนบสนนก าลงเจาหนาท เครองมอ อปกรณ และยานพาหนะ แกกองบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต และกองอ านวยการปองกนและบรรเทาสาธารณภยในพนท

องคการสาธารณกศล มลนธและภาคเอกชน (1) สนบสนนกองบญชาการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาตหรอกองอ านวยการปองกนและสาธารณภยในพนท (2)

33

สนบสนนการจดท าฐานขอมลทรพยากรทเกยวของกบการปองกนและบรรเทาสาธารณภย (3) รวมปฏบตงานตามทผอ านวยการมอบหมายตามขดความสามารถและตามทรพยากรทม (กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2558ก) กลาวโดยสรปจะเหนวา การจดการภยพบตในปจจบนตองอาศยความรดานการบรหารการจดการภยพบต ตงแตการจดการตามบรบทของวงจรการจดการภยพบต คอ การบรรเทาผลกระทบ (Mitigation) การเตรยมพรอม (Preparedness) การรบมอ (Response) และการฟนฟบรณะ (Recovery) ซงการด าเนนงานตามขนตอนตางๆจะตองมการรวมด าเนนการรวมกนของทกภาคสวน ดงนนการจดการภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐานจงเปนการเตรยมความพรอมในดานการรบมอกบภยพบตทมประสทธภาพสง และการจดการอยางเปนระบบกจะชวยใหชมชนนนๆสามารถรบมอกบภยพบตตางๆทจะเกดขนได และทส าคญทสดคอหนวยงานทมความเกยวของ และรบผดชอบในการจดการภยพบตโดยตรงนนตองมความพรอมและมการจดวางระบบในการปฏบตงานวางแผนการในการรบมอกบภยพบตใหมประสทธภาพเพอใหเกดผลกระทบตอชมชน จงหวด หรอประเทศใหนอยทสด ซงจะเปนการลดผลกระทบของภยพบตทจะเกดขนในอนาคตขางหนาได

4. งานวจยทเกยวของ

จากการศกษางานวจยทเกยวของในเรองของ การจดการภยพบตสนาม : ศกษาการ

เตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาครฐทเกยวของในเขตพนท

เสยงภย พบวาการทองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาครฐจะมความพรอมในการ

ด าเนนการ การสรางมาตรการหรอกจกรรมตางๆในการรบมอกบภยพบตนน ลวนขนอยกบปจจยท

หลากหลาย ดงตอไปน

การจดการภยพบตและผลกระทบจากภยพบต

Kyaw Thu Mya Han (2008) ไดท าการศกษาเรอง การจดการภยพบตโดยชมชนในประเทศพมา ศกษากรณชมชนทไดรบผลการทบจากพายไซโคลนนารกสในเขตโบกาเล อระวด(Community-Based Disaster Management in Myanmar: The case of Cyclone Nargis Effected Communities in Bogale Township, Ayeyarvady Division) ไดศกษาเรองความพยายามในการจดการภยพบตของคนในทองถน และเงอนไขทส าคญในการจดการภยพบตระดบชมชน พบวา ชมชนมความสามารถในการชวยเหลอตวเองนอย ไมมการพฒนารปแบบของการจดการภยพบตโดยชมชน เชน การเตอนภย การวางแผนอพยพ การชวยเหลอบรรเทาทกข และขาดความสามารถในการระดมทรพยากรทจ าเปนในยามเกดภยพบตขน ความสามารถของชมชนทองถนยงคงตองไดรบการสนบสนนและความชวยเหลออยางตอเนองจากระดบชาตหรอนานาชาตเปนอยางมาก

34

ฐตภทรา ค าผงแดง (2553) ศกษาเรอง การมสวนรวมของประชาชนในการจดการภยพบต โดยอาศยชมชนเปนฐาน กรณศกษาต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษนโลก พบวาประชาชนมความรความเขาใจในการจดการภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐาน และมสวนรวมในการจดการกบภยพบตอยในระดบปานกลาง อนเนองมาจากมความเชอทวาเมอหากเกดภยพบตขนแลว ตองเปนหนาทของหนวยงานราชการเทาน นทจะตองเขามาใหความชวยเหลอแกประชาชน ประชาชนมสวนรวมในการคด แตยงขาดความรในการรบมอตอภยพบตทถกตอง ทงนองคกรทเกยวของจงมความจ าเปนทจะตองใหความรความเขาใจในการรบมอกบภยพบตแกประชาชน ตงแตกอนเกดภย ระยะเกดภย และหลงจากเกดภย เพอเปนการเพมระดบในการมสวนรวมของประชาชนในล าดบตอไป

ศรนนต สวรรณโมล (2552) ไดท าการศกษาแนวทางการพฒนาการจดการความเสยงจากภยพบตโดยชมชนเปนฐานจากภาคประชาสงคม:กรณศกษาชมชนบานน าเคม ต.บางมวง อ. ตะกวปา จ.พงงา พบวา การด าเนนงานพบปญหาในดานของการมสวนรวม ดานงบประมาณ ดานความรความเขาใจในสทธและหนาทในการด าเนนงาน และการประสานงานระหวางองคกร ส าหรบแนวทางในการพฒนาในการด าเนนงานคอ ชมชนควรมการรวมกลมหรอตงองคกรของชมชนขนมา ซงเปนหวใจส าคญของการจดการภยพบตโดยมชมชนเปนฐาน ตงแตเรมตน องคกรภาครฐหรอหนวยงานทเกยวของควรประสานงานรวมกนในการสรางความรและความเขาใจในสทธและหนาทในการด าเนนงานทถกตองใหแกชมชน การวจยเชงคณภาพมวตถประสงคเพอศกษาผลกระทบจากคลนสนามเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 ตออาชพของคนในชมชน และศกษายทธศาสตรในการบรหารจดการเพอฟนฟชมชนดานอาชพ ณ หมบานแหงหนงในจงหวดภเกต ผลกระทบตออาชพของคนในหมบานทประสบภยแบงออกไดเปน 3 ดาน คอ 1. ผลกระทบทางดานอาชพ แบงออกได 5 อาชพ คอ 1) อาชพประมง 2)อาชพคาขาย 3) อาชพประดษฐ แยกเปน 2 ประเภท คอ อาชพประดษฐเรอจ าลองหวโทง และอาชพประดษฐผาปาเตะจากลกปดส 4) อาชพรบจางทวไป 5) อาชพใหบรการร ารองเงง 2.ผลกระทบดานจตใจภายหลงเกดเหตการณคลนยกษสนามคนเกดความหวาดวตก กงวล ขวญเสย นอนไมหลบ สขภาพจตเสย 3.ผลกระทบดานสงแวดลอม ระบบนเวศนทางทะเลเปลยนแปลงไป สตวทะเลนอยใหญทอยใกลฝงตางอพยพเพอไปหาถนทอยอน ส าหรบยทธศาสตรในการบรหารจดการฟนฟชมชนดานอาชพของคนในหมบาน ประกอบดวยยทธศาสตรทส าคญ 4 ประการ คอ 1) การเขาถงวถชวตชมชน 2) การบรหารจดการชมชน 3) การเขาถงประชาชน 4) การประสานงานเพอลดปญหาความซ าซอนในการท างานในการแกไขปญหารวมกน (อรพรรณ ขนทอง, 2548) Seneviratne (2010) และคณะ กลาววา ในการศกษาครงนมวตถประสงคเพอทราบ

35

ถงปจจยทส าคญทจะกอใหเกดความส าเรจในการจดการภยพบต ผานการสงเกตการปฏบตงานทดและผลทไดรบ วตถประสงคของงานวจยชนน คอการน าเสนอผลงานการวจยทเกยวกบปจจยทจะสนบสนนการจดการภยพบตใหประสบความส าเรจ ในชวงศตวรรษทผานมาจ านวนภยพบตทางธรรมชาตไดเพมขนเรอย ๆ และเพมขนอยางรวดเรวมากในชวงทศวรรษทผานมา ภยพบตเหลานน ามาซงการสญเสยชวต ทรพยสน การจางงาน และความเสยหายใหเกดกบโครงสรางพนฐานทางดานกายภาพ และสงแวดลอม มความพยายามในการจดการภยพบตโดยมงเนนทจะลดหรอหลกเลยงความเสยหายทอาจเกดขน การสรางมนใจในการความชวยเหลอทรวดเรว มความเหมาะสมตอผประสบภย ชวยใหเกดการฟนตวไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพ ในขณะทการจดการดานขอมลทมประสทธภาพสามารถลดชองวางในกระบวนการของการจดการภยพบตได การใหขอมลความร และการปฏบตงานรวมกนของทกคนในการจดการภยพบตเปนปจจยทส าคญยงในการน าความส าเรจมาสการจดการภยพบต กรรภรมย กลบด (2550) ไดท าการศกษาผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคมจากเหตการณ ภยพบตสนามของสมาชกสหกรณประมงศภนมตรสนามบานน าเคม จ ากด และศกษาการใหความชวยเหลอสมาชก จากหนวยงานทเกยวของ ผลการศกษาพบวา ดานเศรษฐกจ และสงคมของสมาชกสหกรณนนไดรบผลกระทบมากพอกน มทงเพมขนและลดลง นอกจากนสมาชกสหกรณยงมการรวมกลมกนมากขนเพอฟนฟวถชวตและความเปนอยของชมชน การทสมาชกสหกรณบางสวนมชวตและความอยดขนภายหลงการเกดเหตการณภยพบตสนาม กเนองมาจากการไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานตางๆทเกยวของทงภาครฐ และภาคเอกชน Sharpley (2005) กลาววา การวจยในครงนไดรบแรงบนดาลใจหลกจากความจรงทวานกทองเทยวชาวตะวนตกนนไดตกเปนเหยอของคลนสนามซงนบเปนเหตการณทเปนภยพบตระดบโลกอยางแทจรง สนามไดสงผลกระทบตอการทองเทยวในหลายภมภาค และดวยเหตผลทส าคญในการทจะดงดดนกทองเทยวดงกลาวใหกลบไปทองเทยวยงพนทเหลานน กควรจะมการมงเนนไปทการจดการของวกฤตการทองเทยว สรางภาพลกษณในเชงบวกใหเกดขน และพรอมใจกนชวยเหลอฟนฟชมชนทไดรบความเสยหายจากสนามใหฟนกลบคนมา เหตการณคลนยกษสนามในวนท 26 ธนวาคม พ.ศ.2547 สงผลกระทบอยางรายแรงตอบรเวณชายฝงของประเทศโดยรอบมหาสมทรอนเดยท าลายสภาพแวดลอมเปนอยางมาก เกดความเสยหายและน าความสญเสยมาสประชาชนถงเกอบ 300,000 คน เกดความเสยหายอยางกวางขวางตอโครงสรางพนฐานการขนสงและเครอขายการสอสารระบบนเวศและวถชวตทวทงภมภาคไดรบผลกระทบ โดยรวมคาเสยหายทางเศรษฐกจในการเกดภยพบตครงนคาดวานาจะเกนกวา 10,000,000,000 เหรยญสหรฐฯ แตภยพบตทางธรรมชาตคลนสนามครงนมความรนแรงยงใหญเปนประวตการณทงขนาดและความเรว

36

ดานความพงพอใจ ศรวฒนา บรวศษฐ (2552)ไดท าการศกษาเรอง ความพงพอใจและบทบาทขององคการปกครองสวนทองถนและชมชนในการจดการภยพบต กรณศกษาโครงการหนงต าบลหนงทมกภย จงหวดอบลราชธาน เพอศกษาความแตกตางระหวางการจดการภยพบตแบบเดมกบการจดการภยพบตแบบหนงต าบลหนงทมกภย ความพงพอใจของประชาชน และบทบาทขององคการปกครองสวนทองถน พบวา การจดการภยพบตแบบเดม จะมความลาชา ขาดการฝกซอมการรบมอ ประชาชนไมมสวนรวมใน ขาดการใหขอมลขาวสารทตอเนอง บคลากรนอย ชมชนไมสามารถพ งตนเองได สวนแบบใหมน นสามารถด าเนนการไกอยางรวดเรว ทวถง มบคลากรมากขน และมความพรอม ประชาชนมสวนรวมซงท าใหชมชนเขมแขงสามารถชวยตวเองได ประชาชนพงพอใจอยางมากในการไดรบบรการใหความชวยเหลออยางรวดเรว ดานองคการปกครองในสวนทองถนมบทบาทมากขนในการปองกน ชวยเหลอ และบรรเทายามเกดสาธารณภยขนอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ดานของ ภาณพนธ ธนาฤกษมงคล (2552) ไดศกษาถง ความคดเหนเกยวกบการด าเนนงานในการบรหารจดการภยพบตขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทจงหวดหนองคาย ผลการศกษาพบวา บคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนในจงหวดหนองคาย มความคดเหนเกยวกบการบรหารจดการภยพบตอยในระดบปานกลาง บคลากรทมต าแหนงตางกน หนาทตางกน และประสบการณตางกน จะมความคดเหนเกยวกบการบหารจดการภยพบตตางกน พรญา เงนถ (2551) ไดศกษาถง ความคดเหนของนกทองเทยวชาวตางประเทศทมตอปจจยแวดลอมดานนนทนาการบรเวณหาดปาตอง จงหวดภเกต หลงเกดธรณพบตคลนสนาม ป พ.ศ. 2547 และความตองการกลบมาเยอนพนทในอนาคต จากการศกษาพบวา นกทองเทยวสวนใหญเปนเพศชาย อายราว 21-30 ป มภมล าเนาอยในทวปยโรป เดนทางเพอมาทองเทยวพกผอนหยอนใจ และมความรเกยวกบคลนสนามมากนอยอยในระดบพอกน ดานความคดเหนนกทองเทยวคดวา ปจจยแวดลอมดานนนทนาการ ความเหมาะสมของสงอ านวยความสะดวกบรเวณหาดปาตอง จงหวดภเกต มความเหมาะสมอยในระดบปานกลางถงระดบมาก มความคดเหนตอการทองเทยวในชายหาดปาตองในเชงบวก มความพงพอใจตอแหลงทองเทยวโดยรวมอยในระดบปานกลาง และมความตองการกลบมาเทยวใหมอกครงอยในระดบสง รวมทง กฤชพร นาค ามน (2547) ซงไดศกษาในเรองของ การส ารวจทศนคตของประชาชนเกยวกบภยพบตสนามทสงผลกระทบตอเศรษฐกจป พ.ศ. 2548 ผลการส ารวจในครงนพบวา โศกนาฏกรรมในครงนนกทองเทยวสวนใหญทงชาวไทยและชาวตางชาต ตางเขาใจกนดวาเปนภยธรรมชาตไมสามารถหลกเลยงไดถงแมจะกระทบกบการทองเทยวอยางมากแตกไมใชทงประเทศ เพราะประเทศไทยยงมสถานททองเทยวในภาคตางๆอกมากมายหรอแมแตทะเลฝงอาวไทยทยงเปนแหลงทองเทยวยอดนยมอยทกขณะ ประชาชนสวนใหญทท าการส ารวจรจกคลนสนามผานสอโทรทศน และคดวาสนามม

37

ผลกระทบตอภาคเกษตรกรรม ตอภาคพาณชย เปนอยางมาก โดยมากทสดคอภาคของการทองเทยว สดทายประชาชนสวนใหญตองการใหรฐบาลตดตงสญญาณเตอนภยสนามมากทสดเพอจะชวยลดความสญเสยชวต และทรพยสนในอนาคตไดหากเกดเหตการณขนมาอก

Cohen (2007) กลาววา บทความนไดกลาวถง ขอมลเชงลกของการวจยทเกยวของกบภยพบตทรวมสมยในการศกษาปญหาทเฉพาะเจาะจงเกยวกบการทองเทยวและภยพบต มการเสนอหวขอวาระส าหรบการวจย และใชเพอการศกษาเปรยบเทยบของภยทงสองอยาง คอ สนามในภาคการทองเทยวชายฝงทะเลอนดามนภาคใตของประเทศไทยและน าทวมฉบพลนของปายในภาคเหนอของประเทศ .โดยผลการศกษาไดแสดงใหเหนวา ปญหาดงกลาวแยลงโดยเกดจากกจกรรมของมนษยซงไดท าลายอปสรรคตามธรรมชาตทจะสามารถชวยตวมนเองใหรอดพนจากภยพบตอนตราย ในขณะทเงอนไขในการเกดภยพบตท งสองกรณคลายคลงกน และสะทอนใหเหนถงลกษณะบางอยางของสงคมไทย เชนเดยวกนกบแนวโนมทวไปของอตสาหกรรมการทองเทยวทมกจะมองขามอนตรายทเกดจากภยพบต การจดการและผลกระทบทตามมาในอนาคตของการทองเทยวสะทอนใหเหนถงความแตกตาง ทไมเพยงแตความแตกตางทเหนไดชดอยในขอบเขตและความรนแรงของภยพบตทงสองอยาง แตยงแตกตางกนในการก าหนดความส าคญของทงสองดานในระบบการทองเทยวแหงชาตอกดวย

Cioccioa และ Michaelb (2007) ไดกลาวไววา ในปค.ศ.2003 ไดเกดเหตการณไฟไหมปาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของวกตอเรย (ออสเตรเลย) ซงไดสรางความเสยหายกวา 1.1 ลานเฮคเตอร ท าลายวถการด ารงชวตของประชาชนผประกอบการ และบรษททองเทยวขนาดเลกทไมมฐานรายได มากกวา 1,000 บรษท งานวจยนไดศกษาตรวจสอบวา องคกรเหลานไดเตรยมการรบมอไวส าหรบเหตการณและการฟนฟใหหายดจากเหตการณอยางไร หรอองคกรเหลานนอาจจะขาดการเตรยมความพรอมส าหรบการรบมอกบอนตรายทเกดขน ในทางกลบกนกแสดงใหเหนถงความยดหยนของผประกอบกจการในโลกความจรงและความเชอมนในการสะสมประสบการณในการจดการภยและการฟนคนจากเหตการณภยพบตของตนเอง งานวจยนมขอมลทเปนบทเรยนทดทอาจจะสามารถน าไปปรบใชในสถานการณทมความคลายคลงกนได Cheung & Law (2006) กลาววา เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 เกดแผนดนไหวทมขนาดความแรง 9 รกเตอร นอกชายฝงของเกาะสมาตราในอนโดนเซย จนเกดคลนสนามท าใหมผเสยชวตราว 250,000 คนในภมภาคเอเชยใต มการบาดเจบลมตาย มนกทองเทยวจ านวนมากทถกคลนซดออกไปจากโรงแรมทเขาพก จะเหนไดชดเจนวาโรงแรม โดยเฉพาะอยางยงโรงแรมแบบรสอรททถกสรางขนใกลกบชายหาดไมมการวางแผนในดานความปลอดภยส าหรบผเขาพกเกยวกบสนาม โศกนาฏกรรมทนาเศรานแสดงใหเหนถงความส าคญของการจดการภยพบตทาง

38

ธรรมชาต และความพยายามในการจดการภยพบตจะสามารถลดและอาจจะปองกนไมใหเกดการเสยชวตของมนษยได ในตอนทายของงานวจยไดมค าแนะน าอยางละเอยดบางอยางส าหรบโรงแรมโดยทวไปและโรงแรมรสอรท สามารถน าไปเขยนเปนแผนฉกเฉนและใชเปนระบบชวยชวตเพอปกปองลกคาทเขาพกในโรงแรมหากเกดคลนสนาม งานวจยนคาดวาจะมสวนรวมในอตสาหกรรมการโรงแรมโดยการสรางความตระหนกเกยวกบภยพบตทอาจจะเกดขน ดงนนจงมความจ าเปนทจะน ามาตรการใหมๆมาใชเพอปองกนและสรางความปลอดภยใหแกผเขาพกในโรงแรม

นภชนก สกประเสรฐ (2553) ไดศกษาเกยวกบ ประสบการณภยพบตสนามและการฟนพลงของวยรน ทไดรบผลกระทบภยพบตสนาม พ.ศ. 2547 : การศกษาแบบผสานวธ จากผลการศกษาดานปรมาณน นพบวา ประสบการณภยพบต สนามมความสมพนธทางบวกกบความสามารถในดานการฟนพลงตามสถานการณ การมบคคลหรอแหลงสนบสนนทางสงคม และความสามารถในการฟนพลงจากลกษณะนสย การมพลงภายจตใจทเขมแขง มความสมพนธกนอยางมนยยะ สวนดานคณภาพนนพบวา วยรนมความสามารถในการฟนพลงภายหลงจากการเกดภย และวยรนมความสมพนธทดตอคนส าคญในชวตทอยรอบขาง ชนนภา กลปยาพเชฏฐ (2549) ไดท าการศกษาเรอง การประเมนประสทธผลการประชาสมพนธเรองระบบเตอนภยสนามในพนททไดรบผลกระทบ ผลการศกษาพบวา มการใชกลยทธการเลอกใชสอในการประชาสมพนธ ไดแก สอมวลชน สอเฉพาะกจ สอบคคล สออนเตอรเนต และรวมทงกลยทธในการสอสารในภาวะวกฤตเพอใชในการรบมออยางฉบพลน นอกจากนนยงมการสอสารความเสยงไปยงประชาชนในแถบนนเพอเปนการท าใหประชาชนยอมรบและเขาใจความเสยงการเกดภย พรอมทจะรบมอยามเมอเกดเหตขน ประชาชนโดยสวนใหญเปดรบขาวสารเรองของสนามจากสอโทรทศนมากทสด ประชาชนมการรบรเกยวกบระบบเตอนภยอยในระดบสง มทศนคตเปนกลางตอภยสนาม และ มนตร เกยรตเผาพนธ (2550) ไดท าการศกษาเรอง การจ าลองสถานการณเพอประเมนประสทธภาพของแผนอพยพหนภยสนามของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต จากผลการจ าลองสถานการณพบวา ผอพยพมโอกาสทจะปะทะกบคลนยกษสนามอยในระดบต า แตการอพยพในแนวราบในพนทน นกใชเวลาพอสมควรในการชวยเหลออพยพประชาชน แบบจ าลองสถานการณทไดกระท าไปจะท าใหการอพยพชวยเหลอประชาชนสามารถท าไดดขนและมประสทธภาพมากขน ซงสามารถน าไปประยกตใชกบพนทเสยงตางๆในภาคพนทะเลอนดามนได โสมสกาว เพชรานนท และ นชนาถ มงคง (2550) ไดศกษาเรอง แนวทางการพฒนาชมชนอยางย งยนในพนทประสบภยสนาม กรณศกษากงอ าเภอสขส าราญ จงหวดระนอง พบวา องคประกอบดานโอกาสในการด ารงชวตนนมระดบต าทสดเมอเทยบกบองคประกอบในดานอนๆ ทงนเนองจากการไดรบขอมลขาวสาร และการมสวนรวมในชมชนมนอย มปญหาความไมเทาเทยม

39

กนในสงคม รวมถงประชาชนในพนทมระดบการศกษาต า สวนใหญจบการศกษาในระดบประถมศกษาเทานน ส าหรบความเขมแขงของชมชนอยในระดบปานกลาง และองคประกอบดานทนทางสงคมมระดบต าทสดเมอเทยบกบองคประกอบดานอนๆ เนองจากการประกอบอาชพหลกซงสวนใหญ คออาชพเกษตรกรรมทตองพ งธรรมชาตมากท าใหมความไมแนนอนดานรายได การสงเสรมการมสวนรวม และการสงเสรมความรในชมชนมนอย รวมท งมความกงวลตอความปลอดภยในชวต และทรพยสนอกดวย ดงนนในการวางแผนการพฒนาองคการบรหารสวนต าบลควรค านงถงวธการแกไขปญหาตางๆทงทางดานเศรษฐกจสงคม และสงแวดลอม โดยการสนบสนนการจดตงกลมองคกรในชมชนเพอการพฒนาอาชพ การอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การเปดโอกาสทางการศกษาเพอใหประชาชนในพนทมการศกษาสงขน ตลอดจนการฟนฟดาน จตใจของประชาชนใหหายจากความกงวลตอภยพบตสนาม เพอยกระดบคณภาพชวตของประชาชนและสรางความเขมแขงของชมชนใหสงขน การเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบต (Disaster Preparedness) การเตรยมความพรอมรบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชนในพนทเทศบาลต าบลสนก าแพง อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม มวตถประสงค 1) เพอศกษาการเตรยมความพรอมรบมอจากแผนดนไหวของประชาชน 2) เพอศกษาปจจยทมอทธพลตอการเตรยมความพรอมรบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชน 3) เพอเสนอแนวทางการบรหารจดการภยพบตจากแผนดนไหวในการเตรยมความพรอมของประชาชน การศกษาครง พบวา การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตจากแผนดนไหวของประชากรสวนใหญ ทอาศยอยในพนทมากกวา 10 ปไมทราบวา ในพนทมความเสยงจากแผนดนไหว และเคยมประสบการณแผนดนไหวในพนทแตไมไดรบผลกระทบ รบทราบวธการเตรยมความพรอมรบภยพบตแผนดนไหวจากโทรทศนมากทสดแตไมเคยฝกซอมแผนปองกนและบรรเทาภยจากแผนดนไหว ปจจยทมอทธพลตอการเตรยมความพรอมรบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชน พบวา ปจจยดานจตสานก ดานทศนคต และดานการสนบสนนทางครอบครวเปนเรองทประชาชนควรใหความส าคญ รองลงมาคอดานการสอสาร และดานการมสวนรวม ส าหรบแนวทางการบรหารจดการภยพบตจากแผนดนไหวในการเตรยมความพรอมรบภยพบตของประชาชน หนวยงานทเกยวของตองเรงสรางความรวมมอของประชาชนระหวาง ชมชน โรงเรยน และวด กบหนวยงานทเกยวของ โดยใหประชาชนทกสวนเขามามสวนรวมในกระบวนการจดการภยพบตโดยชมชนเปนฐาน และพฒนาเครองมอใหเปนสอในการสรางประสบการณแกประชาชนใหไดรบผลกระทบโดยตรงจากแผนดนไหว เชน เครองจ าลอง แผนดนไหว เพอน าไปสการเปลยนแปลงในดานความร ความเขาใจ ทศนคต และจตสานกในการเตรยมความพรอมรบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชน (บรฉตร กนตะกะนษฐ, 2555)

40

กมปนาท วงษวฒนพงศ (2556) ไดศกษาเรอง การน านโยบายปองกนและบรรเทาสาธารณภยไปปฏบต:กรณศกษาเฉพาะในเขตพนทเสยงภยพบตสนาม 6 จงหวดชายฝงทะเลอนดามน จากผลการศกษาวจย พบวา ปจจยทมผลตอความส าเรจในการน านโยบายปองกน และการบรรเทาสาธารณภยไปปฏบตในเขตพนทเสยงภยพบตสนาม 6 จงหวดชายฝงทะเลอนดามน นนคอ ประสบการณในการรบมอกบภยพบต ลกษณะของหนวยงานน าโยบายไปปฏบตทด และการท างานรวมกนระหวางองคกร โดยทประสบการณในการรบมอกบภยพบต เปนปจจยส าคญทมผลตอการน านโยบายไปปฏบตทงตวผก าหนดนโยบาย ผน านโยบายไปปฏบต ลกษณะของหนวยงานน าโยบายไปปฏบตทดพบวา ภาวะผน ามความส าคญอยางยงตอการจดการกบภยพบตในสถานการณฉกเฉน และการท างานรวมกนระหวางองคกรพบวา หนวยงานทน านโยบายไปปฏบตใหความส าคญตอการมสวนรวมของผมสวนไดเสยจากภยพบตในชมชนเปนอยางมาก Mulligan et al. (2012) ไดกลาวเอาไววา ตงแตเกดคลนสนามในมหาสมทรอนเดย ป พ.ศ. 2547 ซงไดรบความสนใจจากทวโลกเปนประวตการณ ความชวยเหลอทไดรบและจากบนทกของหนวยงานในการใหความชวยเหลอจากนานาชาตทมสวนเกยวของในการบรรเทาและการกคน ไดความคดเหนทมตอการชวยเหลอกภย เหนวา มความพยายามในการชวยเหลอบรรเทาไดอยางทนทวงทและดกวาทคาดไว อยางไรกตามจดออนในการกคน การท างานในระยะยาวมการระบระยะเวลาเพยงไมกเดอนหลงเกดภยพบตและยงเปนจดออนแบบเดยวกนตอมาถง 4-5 ป แมวาการศกษาจ านวนมากไดรบการตพมพเผยแพร แตยงคงมบทเรยนอกมากมายทจะตองเรยนรโดยเฉพาะอยางยงความสมพนธกบการฟนคนกลบทางสงคมทแตกตางไปจากการฟนฟโครงสรางพนฐานทถกท าลายหรอไดรบความเสยหายเมอเกดภยพบตสนาม บทความนน าเสนอภาพรวมของผลการศกษาทไดด าเนนการในชวง 4 ปทคลนสนามไดสงผลกระทบตอพนททองถนของศรลงกาและทางตอนใตของประเทศอนเดย การวจยนเปนการศกษาทมงเนนการเรยนรเกยวกบการสรางชมชน การฟนฟวถชวต การสรางอตสาหกรรมการทองเทยวทเหมาะสม การใหทอยอาศยและการวางแผนการตงถนฐานของผรอดชวตจากภยพบต และการวจยในครงนมวตถประสงคเพอน าผลการวจยมาแปลงเปนกลยทธทชดเจนเพอจะน าไปปฏบตและสามารถใชในการกคนสงคมในระยะยาวได

กษด วชตอกษรพงศ (2552) ไดท าการศกษาเรอง การปองกนและลดผลกระทบจากคลนสนามโดยการเตอนภย จากผลการศกษาไดเสนอแนะให มการปฏบต การปองกนและลดผลกระทบจากคลนสนามโดยการเตอนภยทเหมาะสม และเปนแผนงานทประเทศไทย ควรด าเนนการภายในระยะเวลา 5 ป (พ.ศ. 2553-2557) ใชงบประมาณรวม 2,652.39 ลานบาท ดงน (1) เรงรดการตดต งทนลอยน าเพอตรวจวดคลนสนามในต าแหนงทเหมาะสมอยางเพยงพอ (2)

41

ตรวจสอบเสยงสญญาณในการเตอนภยจากหอเตอนภย (3) ปรบปรงค า ประกาศเตอนภยทสงสญญาณมาจากหอเตอนภย (4) ปรบปรงรปแบบในการเตอนภยทสงมาจากหอเตอนภยสนาม (5) แจงขอมลใหประชาชนไดทราบเปนระยะๆ (6) ปรบปรงระบบการเชอมสญญาณในการแจงเตอนภยระหวางศนยเตอนภยพบตแหงชาตกบจงหวด (7) จดท าแบบจ าลองทางคณตศาสตร และฐานขอมลสนามในกรณสมมตตางๆ (8) ตดตงหอกระจายขาวในทกพนทเสยงภย และเชอมโยงระบบ (9) เตรยมความพรอมในการแจงขาวแผนดนไหวและคลนสนาม (10) รณรงคประชาสมพนธและใหความรในดานระบบและวธในการแจงเตอนภยแกประชาชน (11) จดตง Call Center หรอศนยบรการขอมลในเขตพนทเสยงภย (12) ฝกซอมแผนในการปฏบตการแจงเตอนภย และการอพยพดวยสถานการณจ าลองเปนประจ าอยางตอเนอง

ชยยศ ตงจตด ารงรตน (2553) ไดท าการศกษาในเรองของ ความพรอมในการรบมอกบภยพบตขององคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการ พบวา องคการบรหารสวนจงหวดสมทรปราการมการปรบปรงและพฒนา วางแผนปองกนและการฝกอบรม รวมถงการจดสรรงบประมาณใหเพยงพอตอการชวยเหลอประชาชนผประสบภย แตยงคงมปญหาในดานการเตรยมความพรอมในการลดผลกระทบจากภยทเกดขน สวนดานการประสานงานกบหนวยงานอนๆขาดการบรณาการทดในการวางแผนปฏบตงาน บคคลากรดานการปองกนและการบรรเทาสาธารณภยมไมเพยงพอโดยเฉพาะผทมความเชยวชาญโดยตรง ขาดการสงเสรมการใหความรขอมลขาวสารแกประชาชนเกยวกบการจดการภยพบต การเตรยมความพรอมในการรบมอทถกตองแกประชาชน ดานการจดการหลงจากการเกดภยมความลาชาเปนอยางมากอนเนองมากจากการตดขดกบระเบยบของทางราชการ การชวยเหลอของหนวยงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยสวนใหญจงเปนไปในแบบของการด าเนนการชวยเหลอแบบเฉพาะหนาเทานน

Prideaux (2004) ไดจดท างานวจยชนนขนเพอตอบเสนอตอรฐบาลของประเทศออสเตรเลย ในดานทเกยวของกบภยพบตและวกฤตการทองเทยวทสงผลตออตสาหกรรมการทองเทยวของประเทศออสเตรเลยในปค.ศ. 2001 และมาตรการทสงผลกระทบตอกลไกในการตอบสนอง และขอเสนอแนะทเกยวกบกรอบแนวคดของการทองเทยวกบภยพบตทพฒนาโดย Faulkner (2001) เพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอ จากผลการวจยพบวา การเตอนภยแบบเลก ๆ นอย ๆแบบเปนครงๆกบภยพบตทจะเกดขนจะท าใหเกดผลทด การจดท ากรอบแนวความคดดานการจดการภยพบตอยางเปนทางการควรจะใหความส าคญเปนอยางสงโดยรฐบาลและสมควรไดรบการสนบสนนอยางมากจากภาคเอกชน

จากการศกษาเรอง การประชาสมพนธเพอฟนฟภาพลกษณการทองเทยวชายฝงอนดามนของไทยหลงประสบภยพบตสนาม โดยการทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานภมภาคยโรป

42

ผลการศกษาพบวา ภาพลกษณดานการทองเทยวของทง 6 จงหวดฝงทะเลอนดามนระยะแรกออกไปในทางดานลบ ในขณะทภาคอนๆทไมไดรบผลกระทบนนไมมผลดานลบตอการทองเทยวแตอยางใด และนกทองเทยวตางรและเขาใจเปนอยางดในเรองของภยธรรมชาตวานานๆจะเกดขนสกครง ในดานการจดโครงการเพอประชาสมพนธการทองเทยวในเขตพนททเกดภยพบตสนามผานพนไป ไดมการจดโครงการในการประชาสมพนธการทองเทยวใหเปนไปในเชงบวก กระตนการขาย เนนภาพลกษณทดเกยวกบการทองเทยวใหแกนกทองเทยวและประชาชน พบวาการสอสารเปนการประชาสมพนธทดจงเนนดานนเปนพเศษในการจดการทกโครงการถอวาเปนองคประกอบทส าคญทจะกอใหเกดความส าเรจในโครงการตางๆทไดกอตงขน สงเสรมการขายทจงใจ เลอกใชสอทมประสทธภาพ และเลอกชวงเวลาในการประชาสมพนธทเหมาะสม สวนอปสรรคทพบไดแก ระยะเวลาอนสนทตองรบแกใหทนกบฤดการทองเทยวทก าลงจะมาถง งบประมาณทมยงถอวาขาดแคลนตอการใชฟนฟ และการน าเสนอขาวในดานลบทมากเกนไปของสอมวลชน ทกคนและทกภาคสวนควรรวมมอรวมใจกนในการสรางภาพลกษณทดใหกลบคนมา โดยเฉพาะผทมสวนเกยวของควรไดมการด าเนนการในการไปศกษาดงานในตางประเทศในเรองนเพอจะไดน ามาปรบปรงและพฒนาใหสามารถน ามาใชในประเทศไทยได (อนทรา วฒสมบรณ, 2549) Ritchie (2004) ไดท างานวจยนเพออธบายถงวธการเชงกลยทธแบบองครวมเพอการจดการวกฤตส าหรบอตสาหกรรมการทองเทยว มการตงขอสงเกตถงความส าคญทเพมขนของภาวะวกฤตและการจดการภยพบตส าหรบอตสาหกรรมการทองเทยว ไดมการส ารวจกอนทจะนยามลกษณะของวกฤตและภยพบต แลวน าเสนอวธการเชงกลยทธในการบรหารจดการ การวางแผนกอนวกฤตเชงรกผานการด าเนนการเชงกลยทธและสดทายคอการประเมนผลและขอเสนอแนะ การอภปรายผลการศกษาของวกฤตและการจดการภยพบต การศกษาในดานการทองเทยวมการตงขอสงเกตวาแมวาจะไมสามารถหยดวกฤตและหยดภยพบตได แตการวจยพบวาการท าความเขาใจและการจดการตามลกษณะทมาของเหตการณทจะเกดขน สามารถท าใหมประสทธภาพทดขนไดเปนอยางมากผานการเผยแพรขอมลและการประยกตใชทฤษฎภาวะวกฤตและการจดการภยพบต รวมทงแนวความคดจากสาขาวชาอน ควบคไปกบการพฒนาจากผลของการวจยทางดานการจดการวกฤตการทองเทยวทมความเฉพาะเจาะจง

Tsai และ Chen (2011) ไดกลาวไววา ไตหวนเปนประเทศทตงอยทงในแปซฟกโซนแผนดนไหวและภมภาคกงเขตรอน มลกษณะทางภมศาสตรและสงแวดลอมแบบพเศษท าใหพนทมแนวโนมทจะเกดภยพบตทางธรรมชาตทเกดจากการเกดแผนดนไหวและเกดพายไตฝ นขนไดงาย ในชวงทผานมามบนทกการเกดแผนดนไหวกวา 200 ครง มพายไตฝ นทกป และมน าทวมทมผลกระทบอยางมากตออตสาหกรรมการโรงแรมเกอบทกครงทเกดขน ท าใหเกดความเสยหายอยาง

43

มหาศาลใหกบอตสาหกรรมการโรงแรม ในปจจบนไตหวนไดพจารณาลกษณะความเสยหายทเกยวของกบอตสาหกรรมโรงแรมของโดยการใช Conceptualizations ททนสมยในการบรหารความเสยงลกษณะของความเสยงจากการเกดภยพบตทางธรรมชาตทมการวเคราะหและบรณาการแลวของประเทศทเกยวของ และการวจยระหวางประเทศ เชน การศกษาเกยวกบความเปราะบางของภยพบตน าทวมทอาจเกดขนและอน ๆ นอกจากนยงมกรณศกษาโดยใชขอมลจากโรงแรมในเขตฮวเหลยนส าหรบอตสาหกรรมโรงแรมทองถน เพอทจะน าผลการศกษานใหแกรฐบาล ผถอกรมธรรมในอตสาหกรรมโรงแรม บรษทประกนภยและภาคการเงนในการตดสนใจเกยวกบวธการทดทสดของการด าเนนการในการเตรยมความพรอมทจะรบมอเมอยามเกดภยพบตเกดขน นอกจากนยงจะมประโยชนในการออกแบบกลยทธทมประสทธภาพในการจดการความเสยงและการลดหรอการบรรเทาความสญเสยทอาจจะเกดขนจากภยพบตทางธรรมชาตได

ณฐชย ไชยารตน (2550) ไดท าการศกษาเรอง การศกษาแนวทางการพฒนาพนทเพอการทองเทยวบนพนทเสยงภยธรรมชาตธรณพบตสนามบรเวณ หาดกมลา จงหวดภเกต เพอศกษาสถานการณ ศกยภาพ รปแบบ ปญหาในการพฒนาพนททองเทยว จากการศกษาพบวา ภายหลงการฟนฟพนทหลงจากประสบเหตการณคลนสนาม สงผลใหเกดรายไดจากการทองเทยวในจงหวดภเกต และหาดกมลามประชากรกลบเขามาประกอบอาชพในพนทเหมอนเดม กอนเกดเหตการณสนามรปแบบการทองเทยวหลกของหาดกมลาคอการทองเทยวบรเวณรมชายหาด ซงภายในชมชนหาดกมลามการพฒนาทพกอาศยส าหรบนกทองเทยวทตองการพกอาศยระยะยาว ท าใหเกดการพฒนาพนทเพอการทองเทยวทขดแยงกบหลกการปองกนภยเพอลดความเสยหายจากธรณพบตสนามในอนาคต อกทงยงมการปรบปรงผงเมองรวมจงหวดภเกตหลงเกดธรณพบตสนามใหสามารถขยายการพฒนาพนทไดมากขน โดยการเปลยนผงการใชประโยชนในทดนประเภทชนบท และเกษตรกรรมมาเปนการใชประโยชนทดนเปนประเภททอยอาศยหนาแนนนอย ซงไดขดกบหลกเงอนไขการพฒนาพนทเสยงภยทควรมการหลกเลยงการพฒนาพนทใหนอยทสด ท าใหมาตรการลด และบรรเทาความเสยหายจากคลนสนามไมไดมาตรฐานทควรตามหลกการบนพนทเสยงภย จงควรมมาตรการหรอกฎหมายควบคมอนๆเพมเตมเพอบงคบใหแผนปฏบตเกดผลในพนท เพอลดและบรรเทาความเสยหายอนเกดจากคลนสนามในอนาคตใหแกนกทองเทยว และประชากรในชมชนใหสามารถทองเทยว และด ารงชวตอยดวยความมนใจวาสามารถหลบภยสนามไดเมอเกดเหตขน แนวทางการพฒนาพนทเพอการทองเทยวบนพนทเสยงภยธรณพบตสนามบนหาดกมลา ควรมการวางแผนพนทตามศกยภาพของพนท และแบงพนทตามเกณฑการใชทดน ไดแก พนทเพอการทองเทยว พนทเพอรานคา สถานประกอบการ และพนทเพอการอยอาศยใหเปนสดสวน เพอควบคมพนทพรอมทงสรางมาตรการในการลดความเสยหายทจะเกดจากคลนสนามในอนาคตได

44

ดานสงปลกสราง จรวฒ เจรญอาภารศม (2549) ไดศกษาถง แนวทางการออกแบบอาคารเพอลดผลกระทบทเกดจากสนาม การศกษาในครงนไดศกษากรณของบานหลงเลกทไดรบผลกระทบจากคลนสนาม โดยการจ าลองการไหลของอากาศดวยวธการค านวณพลศาสตรแหงการไหล (Computational Fluid Dynamic: CFD) เพอศกษาถงรปแบบของอาคารเพอลดผลกระทบจากแรงปะทะของคลนสนาม พบวา การปรบปรงบานพกอาศยใหเหมาะแกการใชงานนนควรมความกวางดานหนาตอความลกประมาณ 1:3 สวนพนทควรจะมความสงเหนอพนดนประมาณ 3 เมตร สวนเสาควรจะมหนาตดความกวางตอความลกประมาณ 1:2 – 1:3 และหลงคาควรจะเปนแบบปนหยา เชนเดยวกบ (อนวช เพมทรพย, 2548) ทไดศกษาเรอง การออกแบบสถาปตยกรรมเพอปองกนภยคลนสนาม กลมบานพกและอาคารโรงแรมพพไอรแลนด คาบานา รสอรท วทยานพนธนเปนการศกษาคนควา และทดสอบดวยวธการตางๆ เพอทจะใชเปนสมมตฐานเบองตนในการหาวธการในการปองกนคลนสนามใหกบตวอาคาร ซงผลทไดจะเปนอาคารทค านงถงซงความปลอดภยของมนษย และสถานททท าการออกแบบนนไดใชโรงแรมพพไอรแลนด คาบานา รสอรท ซงเปนหนงในโรงแรมทไดรบความเสยหายจากเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ. 2547 งานวจย ไดน าเสนอการออกแบบกลมอาคารบานพกใหม และแนวทางในการฟนฟ แกไขปรบปรงอาคารเดมทยงคงอยใหสามารถคงอยไดในยามทเกดเหตการณคลนสนามถลมขนมาอกครง รวมทงงานของ ตระการ ลฬหวรงค (2548) ไดท าการศกษาเรอง แนวทางการปรบปรงกฎหมายดานสถาปตยกรรมเพอลดความเสยหายจากคลนสนาม กรณศกษา เทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ผลการวจยสรปไดวา การปรบปรงกฎหมายดานสถาปตยกรรมเพอลดความเสยหายจากคลนสนามสามารถท าไดโดยการปรบปรงเนอหาของกฎหมายเพอใหมความสอดคลองกบการวางผงและการออกแบบอาคารใหมความเหมาะสมกบพนทโดยค านงถงศกยภาพ เศรษฐกจและสงคมของพนทนนๆดวย ทงนควรมการศกษาวจยเพมเตมในเชงลกเกยวกบขอมลดานเทคนคเพอน ามาใชประโยชนในการน ามาเปนแนวทางในการปรบปรงกฎหมายในดานน และเชนเดยวกนกบ พนกรณ ชวะวฒวฒนวทย (2554) ทศกษาดานการควบคมอาคารส าหรบการฟนฟอาคารในเขตภยพบตจากสนาม กรณศกษาบานน าเคม ต าบลบางมวง อ าเภอตะกวปา จงหวดพงงา พบวา ภายหลงจากกการเกดเหตการณภยพบตสนาม ไดกอใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสนเปนจ านวนมากประชาชนทไดรบผลกระทบยงรอคอยความชวยเหลอจากรฐบาลและเอกชน ไมวาจะเปนในดานทอยอาศย ดานสงอปโภคและบรโภค ดานโครงสรางทางเศรษฐกจ และไดก าหนดมาตรการในการปองกนความลาชาในการด าเนนการชวยเหลอตอชวตและทรพยสนในเบองตน ถอวาเปนการฟนฟและเยยวยาผประสบภยจากสนามไดอยางทนท

45

Ritchie (2008) ไดกลาวไววา แมภยธรรมชาตจะมจ านวนเพมมากขนแตการวจยเกยวกบการจดการภยพบตและการวางแผนการทองเทยวกลบมนอย งานวจยนจงไดรวบรวมภยและวรรณกรรมในการวางแผนฉกเฉนทไดมการวางแผนการวจยภยพบตทเกยวกบการทองเทยว เพอตรวจสอบขอบกพรอง ความเปนไปไดและทศทางในอนาคตทเกยวของกบการวจยทางดานน จากการสงเคราะหไดแสดงใหเหนวธการปฏบตในทางวนย เพอการวจยและความเขาใจทดขนในปญหาของการวางแผนการทองเทยวตอภยพบตทเกยวของกบนกวจย หวงวาวธการดงกลาวจะน าไปสความเขาใจทดในการวางแผนวางนโยบายเกยวกบการทองเทยว การลดความเสยหายจากภยพบต การเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบต และสามารถพฒนานโยบายใหเหมาะสมตอการน าไปใช รวมทงความคดรเรมจากหนวยงานการทองเทยวและสมาคมอตสาหกรรมการทองเทยว เพอความสะดวกในการวางแผนงาน และท าใหแผนงานนนมประสทธภาพมากยงขน

จากการเกดภยพบตของโลกทเพมขนท าใหเกดกรอบความรวมมอของโลกในการลดความเสยงจากสาธารณภย นนคอ กรอบการด าเนนงานเซนไดเพอการลดความเสยงจากภยพบต พ.ศ. 2558 – 2573 (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction 2015 – 2030)

กรอบการด าเนนงานเซนไดมวตถประสงคเพอการลดความเสยงจากภยพบตและลดการสญเสยชวต วถชวต และสขภาพ ตลอดจนความสญเสยตอสนทรพยทางเศรษฐกจ กายภาพ สงคม และสภาพแวดลอมของบคคล ธรกจ ชมชน และประเทศอยางเปนรปธรรม

โดยมเปาหมายในปองกนไมใหเกดความเสยงใหมและลดความเสยงทมอยเดม ดวยมาตรการทางเศรษฐกจ โครงสรางทางกฎหมาย สขภาพ วฒนธรรม การศกษา สภาพแวดลอม เทคโนโลย การเมอง รวมถงการบรณาการรวมกบหนวยงานอนๆ ลดความเหลอมล า เพอปองกนความลอแหลมและความเปราะบางตอภยพบตลดนอยลง ตลอดจนชวยใหมการเตรยมความพรอมส าหรบการเผชญตอเหตการณและมความสามารถฟนฟทดยงขน อนน าไปสความสามารถทจะรบมอและฟนคนกลบไดในระยะเวลาทรวดเรวและมประสทธภาพ โดยมพนธกจ 4 ดาน ดงตอไปน

1) เขาใจความเสยงจากภยพบต หมายถง นโยบายและมาตรการในการบรหารจดการความเสยงจากภยพบตจะตองจดท าขนจากฐานความเขาใจเรองความเสยงจากภยพบตในทกดานของความเสยง ประกอบดวย ความเปราะบาง ศกยภาพ ความลอแหลมของบคคลและสนทรพย ลกษณะของภย และสภาพแวดลอม ทงน ความรตอความเสยงภยพบตดงกลาวจะมผลอยางมากในการท าการประเมนความเสยงจากภยพบตกอนเกดภยพบต การปองกนและลดผลกระทบจากภยพบต และในการพฒนาและด าเนนมาตรการเตรยมความพรอมและเผชญเหตภยพบตใหเหมาะสมและมประสทธภาพ

46

2) เสรมสรางศกยภาพในการบรหารและจดการความเสยงจากภยพบต หมายถงศกยภาพในการบรหารและจดการความเสยงจากภยพบตในระดบชาต ภมภาค และโลก มความส าคญอยางมากตอการจดการความเสยงจากภยพบตใหมประสทธภาพและประสทธผล ดงนนจงจ าเปนทจะตองมการก าหนดวสยทศน แผนงาน สมรรถนะทตองการ แนวทางการปฏบตงาน และการประสานงานทงภายในและระหวางภาคสวนตางๆใหชดเจน ตลอดจนตองสงเสรมใหกลมผมสวนไดสวนเสยทเกยวของเขามามสวนรวมดวย การเสรมสรางศกยภาพในการบรหารและจดการความเสยงจากภยพบตเพอด าเนนมาตรการปองกน ลดผลกระทบ เตรยมความพรอมเผชญเหต ฟนฟ และบรณะจงมความจ าเปนและสงเสรมใหเกดความรวมมอกบองคกรตางๆ ทเกยวของกบการลดความเสยงจากภยพบตและการพฒนาทย งยน

3) ลงทนในดานการลดความเสยงจากภยพบตเพอใหพรอมรบมอและฟนคนกลบไดในระยะเวลาทรวดเรวและมประสทธภาพ หมายถง การลงทนของรฐและเอกชนการปองกนและลดความเสยงจากภยพบตโดยมาตรการเชงโครงสราง และไมใชเชงโครงสรางมความส าคญอยางยงตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคม สขภาพ และวฒนธรรมของบคคล ชมชน ประเทศ และทรพยสน รวมทงสภาพแวดลอมใหพรอมรบมอและฟนคนกลบไดโดยเรวเมอเกดภยพบต ทงน การลงทนดงกลาวยงเปนแรงขบเคลอนใหเกดการพฒนาดานนวตกรรม การเจรญเตบโต และการสรางงานได ซงมาตรการดงกลาวนบไดวามความคมคาตอการลงทน และสงผลตอการรกษาชวต ปองกนและลดความสญเสยเกดผลเปนรปธรรม อกทงยงชวยใหการบรณะฟนฟภายหลงเกดภยพบตมประสทธภาพยงขนดวย

4) พฒนาศกยภาพในการเตรยมความพรอมเผชญเหตภยพบตทมประสทธภาพตลอดจนการฟนสภาพและซอมสรางทดกวาเดมในชวงของการบรณะฟนฟภายหลงเหตภยพบต หมายถง ความเสยงจากภยพบตทเพมขนอยางตอเนอง ซงรวมถงการทประชาชนและทรพยสนมความลอแหลมทจะไดรบผลกระทบจากภยพบตเพมมากขน ประกอบกบบทเรยนจากภยพบตทเกดขนในอดตเปนตวบงชถงความจ าเปนทจะตองพฒนาความพรอมในการเผชญเหตภยพบต รบมอตอสถานการณภยตาง ๆ ทอาจเกดขน ผนวกมาตรการลดความเสยงจากภยพบตในการเตรยมความพรอมรบมอภยพบต ซงการด าเนนการดงกลาวจะชวยพฒนาศกยภาพใหพรอมส าหรบการเผชญเหตการณ และการฟนฟทมประสทธภาพ สงส าคญอกประการ คอ การพฒนาภาวะผน าในกลมสตรและผพการใหมสวนรวมในการผลกดนและสงเสรมความเสมอภาคหญงชาย และมาตรการในการเผชญเหต บรณะฟนฟททกคนสามารถเขาถงได นอกจากน ภยพบตทเกดขนไดแสดงใหเหนวา ในชวงของการฟนฟบรณะทมการวางแผนลวงหนามาแลวนนถอเปนโอกาสส าคญทจะท าการฟนสภาพและซอมสรางใหดกวาเดมดวยการบรณาการมาตรการลดความเสยงจากภยพบตไวใน

47

มาตรการการพฒนา เพอท าใหประเทศและชมชนมความสามารถในการรบมอและฟนคนกลบไดโดยเรวไดทกครงทเกดภยพบต (UNISDR, 2016)

จากการทผวจยไดศกษาทบทวนเอกสารและงานวจยเกยวของกบแนวคดและทฤษฎดาน การจดการกบภยพบต และปจจยตางๆทมผลตอการจดการภยพบตดงกลาว จงไดท าเปนกรอบแนวคดในการศกษาโดยมแนวคดพนฐานทวา การจดการภยพบตนนไมใชหนาทของหนวยงานใดหนวยงานหนง หรอบคคลใดบคคลหนงเปนการเฉพาะ แตการจดการภยพบตเปนเรองของทกคน ทกหนวยงาน ทกองคกรทเกยวของ ซงจะตองมสวนรวมในการปองกน และแกไขปญหาตางๆในการจดการภยพบตทกขนตอน และเมอมองไปยงพนทเสยงภย ชมชนทเสยงตอการเกดภย จงเปนกลมแรกทอาจจะไดรบผลกระทบนนสามารถลดลงได และชมชนในเขตพนทเสยงภยไดรบรถงวธการ ขนตอนหรอมาตรการตางๆในการจดการความเสยงทคนในชมชนสามารถใชเพอลดความเสยงทจะเกดขนจากการเกดภยพบตคลนสนามลงได

48

ตาราง 4: การเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบต

บรฉตร กนตะกะนษฐ (2555) การเตรยมความพรอม

รบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชนในพนท

เทศบาลสนก าแพง อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม

ฐตภทรา ค าผงแดง(2553) การมสวนรวมของประชาชนในการจดการภยพบตโดยอาศยชมชนเปน

ฐาน ต.ชมพ อ.เนนมะปราง จ.พษนโลก

ชยยศ ตงจตด ารงรตน(2553) การศกษาความพรอมใน

การรบมอภยพบตขององคการบรหารสวนจงหวดสม ทรปราการ

ผแตง ป / เอกสาร

การเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบต

การประสานงาน/ตดตอสอสาร

ระดบองคกร หรอ หนวยงานทเกยวของ

ระดบเตรยมความพรอมในการรบมอ

การตดตามขอมลขาวสาร

การใหความรและฝกอบรม

การปรบปรงโครงสรางพนฐาน

การควบคมทรพยากร การซกซอมการรบมอภยพบต

การจดตงศนยพกพง ดานบคลากร ระบบเตอนภย การเยยวยาจตใจ งบประมาณ/เงนชวยเหลอ การเตอนภย

ระดบชมชนและภาคธรกจ ระดบภาคธรกจ

การตดตามขาวสาร การสรางศนยพกพงชวคราว การมสวนรวม

การสรางเครอขายชมชน การเตรยมเครองบรโภค การอพยพ ความรเกยวกบภย ประสบการณตรง

49

ประสทธ ไหมสเสน (2549) ไดศกษาเรอง ความ

ตองการและความพงพอใจตอการไดรบความ

ชวยเหลอ ของผประสบภยพบตคลนยกษสนามในจงหวดกระบ

ศรนนต สวรรณโมล (2552) การศกษาแนวทางการ

พฒนาการจดการความเสยงจากภยพบตโดยชมชน

เปนฐานจากภาคประชาสงคม:กรณศกษาชมชนบาน

น าเคม ต.บางมวง อ. ตะกวปา จ.พงงา

ผแตง ป / เอกสาร

การเตรยมความพรอมในการรบมอ

การประสานงาน/ตดตอสอสาร

ระดบองคกร หรอ หนวยงานทเกยวของ

ระดบเตรยมความพรอมในการรบมอ

การตดตามขอมลขาวสาร

การใหความรและฝกอบรม

การปรบปรงโครงสรางพนฐาน

การควบคมทรพยากร การซกซอมการรบมอภยพบต การจดตงศนยพกพง ดานบคลากร ระบบเตอนภย การเยยวยาจตใจ งบประมาณ/เงนชวยเหลอ การเตอนภย

ระดบชมชนและภาคธรกจ

ระดบภาคธรกจ

การตดตามขาวสาร การสรางศนยพกพงชวคราว การมสวนรวม การสรางเครอขายชมชน การเตรยมเครองบรโภค

การอพยพ ความรเกยวกบภย ประสบการณตรง

50

5. กรอบแนวคดในการวจย

การศกษาวจยในครงนไดใชกรอบแนวคด วงจรการจดการภยพบต (Disaster Cycle) เปนกรอบทใชส าหรบการศกษาวจยเชงคณภาพ ซงจะไดน ามาอธบายถงกระบวนการจดการภยพบต ทง 4 กจกรรมอนไดแก การลดผลกระทบ การเตรยมความพรอม การรบมอ และการฟนฟ โดยแตละกจกรรมลวนมความสมพนธกนดงภาพดานลาง

ภาพประกอบ 3: กรอบแนวคดในการวจยเชงคณภาพ

หมายเหต: อปท.ยอมาจาก องคกรปกครองสวนทองถน, ปภ. ยอมาจาก ปองกนและบรรเทา สาธารณภย, พม.ยอมาจาก พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

บทบาทของหนวยงานภาครฐทเกยวของ(ปภ., พม., ต ารวจ, ต ารวจ

ทองเทยว, อาสาสมครกภย)

ผลกระทบของสนามตอเมองทองเทยว

การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวของ อปท.

การวเคราะหเปรยบเทยบการจดการภยพบตใน 3 พนท โดยใช

กรอบ Sendai DRR.

ขอเสนอแนะเชงนโยบายการจดการภยพบตสนาม ใน 3

พนท

ภยพบตสนาม

51

กอนเกดภยพบต

การลดผลกระทบ การเตรยมความพรอม

มาตรการทเนนโครงสราง ( Structural Mitigation) มาตรการทไมเนนโครงสราง (Non-Structural)

การวางแผนรบมอ การก าหนดอ านาจหนาทของแตละคน การเตรยมอปกรณ การก าหนดทรพยากรทจ าเปนจะตองใช เชน อาหาร น าดม ถงยงชพ เปนตน การฝกซอมแผนฉกเฉน การอบรมบคลากร การใหความรแกประชาชน การตดตงอปกรณเตอนภย

ระหวางเกดภยพบต

การรบมอสถานการณภยพบต การเตอนภย การอพยพประชาชนออกจากพนทเสยงภย การจดตงและบรหารศนยพกพงผประสบภย การดแลผประสบภยในศนยพกพง การบรหารจดการสงของทไดรบบรจาค การคนหา ชวยเหลอผประสบภยทตดอยตามทตางๆ การบรรเทาทกขและเยยวยาจตใจของผประสบภยในศนยพกพง

หลงเกดภยพบต

การฟนฟ การส ารวจความเสยหาย การซอมแซมบานเรอนของประชาชนและสงกอสรางสาธารณะ การฟนฟการประกอบอาชพของประชาชน การฟนฟเศรษฐกจของชมชน

จากกรอบแนวคดในการวจยทใชในการศกษา จะเหนไดวาการจดการภยพบตทง 4 กจกรรมนนมความเชอมโยงซงกนและกน ขนอยกบสถานการณนนๆทเกดขน ซงในการศกษาวจยในครงนผวจยไดศกษา 1 กจกรรมหลก คอ การเตรยมความพรอมในการรบมอกบภยพบตขององคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาครฐทเกยวของ เพอทจะน าผลการศกษาไปเปนแนวทางในการจดท าแผนในการรบมอกบภยพบตสนามทเหมาะสมกบบรบทของเมองทองเทยวทาง

52

ทะเลทง 3 จงหวดตอไป โดยกรอบแนวคดในครงนไดมาจาก แนวคดและทฤษฎทไดมาจากการทบทวนวรรณกรรมตางๆ

53

บทท 3

วธด าเนนการวจย

การศกษาเรอง การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย ซงเปนการวจยเชงคณภาพ (Quantitative Research) การวจยในครงนผวจยไดออกแบบในการวจยเปนแบบเชงคณภาพ โดยไดท าการศกษาจากกรณศกษา (Case Study) เพอตอบค าถามในการวจยเกยวกบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบภยพบตในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนยกษสนาม ในป พ.ศ. 2547 ในแตละพนทไดมการด าเนนการในการรบมออยางไร ทงในดานนโยบายและในดานปฏบต มความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไร แตละพนทไดท าหรอไม ท าไดดหรอยงไมดพอ เพอใหไดมาซงแนวทางในการจดการภยพบตทด เพอเปนแบบอยางใหกบพนทอนๆทมลกษณะของพนทเปนเมองทองเทยวทมความเสยงตอการเกดสนามเชนเดยวกน และเพอใหไดค าตอบตามค าถามทไดตงไว ผวจยจงไดก าหนดวธด าเนนการวจยดงน

1. ประชากรและกลมตวอยาง

ประชากรและกลมตวอยางการวจยเชงคณภาพ การวจยในครงน ผวจยไดคดเลอกผใหขอมลหลก (Key Informants) โดยใชวธการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) โดยใชแบบสมภาษณแบบเชงลกกบผทมสวนเกยวของในการบรหารจดการภยพบต ทงในระดบนโยบายและในระดบปฏบตไดแก ผน าชมชน/ปราชญชาวบาน ก านน/ผใหญบาน และผมบทบาทส าคญในชมชน ผชวย/นายกองคการบรหารสวนต าบล ผบรหารทองถน และบคลากร เจาหนาทหรอหวหนาหนวยงานทรบผดชอบงานทเกยวของกบการบรหารจดการภยพบตในองคกรปกครองสวนทองถน รวมทงผทมประสบการณตรงทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547 ซงมหนวยของการวเคราะหไดแก เทศบาลเมองปาตอง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง และหนวยงานอนๆทเกยวของในเขตพนทนนๆไดแก กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจภธร ต ารวจทองเทยว อาสาสมครกภยในเขตพนท โดยใชวธเลอกแบบสม (Snowball Sampling) โดยใหผทถกสมภาษณคนลาสดซงเปนผรวาใครมความรดานนและจะสามารถใหขอมลในการสมภาษณได เปนผแนะน าผทจะมาใหสมภาษณเปนรายตอไปเพราะจะท าใหไดขอมลทมความเทยงตรงมากทสด ผวจ ยไดออกเกบขอมลต งแตเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม 2559 ท าการเกบขอมลโดยการสมภาษณทงสน 25 ครง จากทงหมด 27 ครง

54

ขาดไป 2 ครง อนเนองจากไมไดรบความรวมมอจากต ารวจทองเทยวภเกตและพงงา และไดท าการสนทนากลม 1 ครง ในพนทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ท าการสมภาษณกลม 2 ครง ในเทศบาลเมองปาตองและองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง เพอน าขอมลทไดมารวมวเคราะหผลทไดจากการสมภาษณ

ตาราง 5: ประชากรและกลมตวอยางการวจยเชงคณภาพ

ผใหขอมล พนทละ รวม 3 พนท ผน าหรอตวแทนชมชน 2 คน 6 คน ผบรหาร เจาหนาท ขององคกรปกครองสวนทองถน 2 คน 6 คน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด 1 คน 3 คน กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด 1 คน 3 คน สถานต ารวจภธร 1 คน 3 คน ต ารวจทองเทยว 1 คน 3 คน อาสาสมครกภยในเขตพนท 1 คน 3 คน

รวมทงหมด 27 คน

จ านวนตวอยางทใชในการศกษาครงนมจ านวน 27 คน ไดแก ผน าหรอตวแทนชมชน ผบรหารหรอเจาหนาท ขององคกรปกครองสวนทองถน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจภธร ต ารวจทองเทยว อาสาสมครกภยในเขตพนท ซงอยในพนทของ 3 จงหวด คอ เทศบาลต าบลปาตอง จงหวดภเกต, องคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา, องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ เนองจากเปนกลมตวอยางทมขอมลความรในพนทในเรองนอยางแทจรง และเคยไดผานเหตการณคลนสนามมากอน อกทงมหนาทมภารกจในการปฏบตงานในดานนโดยตรง

2. ประเภทของขอมล

การศกษาวจยในครงนประกอบไปดวยขอมล 2 ประเภท ดวยกนคอ

2.1 ขอมลปฐมภม เปนขอมลทไดจากการสมภาษณเชงลกจากกลมตวอยางไดแก ผน าหรอตวแทนชมชน บคลากร เจาหนาทหรอหวหนาหนวยงาน รวมทงผทมประสบการณตรงในหนวยงานในเขตพนททองเทยวของทง 3 จงหวด ไดแกจงหวดภเกต พงงา และกระบ ทประสบปญหาจากภยพบตสนามอยางรนแรงทผานมา ในป พ.ศ. 2547

55

2.2 ขอมลทตยภม เปนการศกษางานจากเอกสาร งานวจย และบทความตางๆทงในและตางประเทศทเกยวของ และไดมผจดท าเอาไวแลวเพอน ามาใชในการวเคราะหเปนขอมลประกอบและสนบสนนขอมลในสวนแรกเพอใหผลการศกษานนไดมความสมบรณมากยงขน

3. งบประมาณ

งบประมาณในการวจยในครงนประมาณ 35,000 บาท

4. เครองมอในการวจย

เครองมอทใชในการวจยเชงคณภาพ ในการวจยครงนผวจยไดใชเครองมอในการวจยเชงคณภาพ โดยท าการศกษาเปนแบบกรณศกษา (Case Study) ซงผวจยตองท าการออกไปเกบขอมลภาคสนามเพอน ามาวเคราะหและสรปผลในครงน อนประกอบไปดวย การสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) การสงเกตการณ (Observation) โดยการถายภาพ การสนทนากลม (Focus Group) และการสมภาษณแบบกลม (Group Interview) เพอทจะไดน าขอมลพนฐานตางๆเหลานนมาใชในการวเคราะหถงผลกระทบทไดเกดขนจากภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547 ทผานมาตอการจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน เพอท าการศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในเขตพนทเสยงภยสนามทง 3 แหงดงกลาววาในแตละดานนนเปนอยางไร องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานภาครฐในพนทนนมศกยภาพ และมทรพยากรในดานใดบางทจะสามารถน ามาใชในการรบมอกบภยพบตสนามทอาจจะเกดขนอกในอนาคตได และแผนการเตรยมความพรอมในการรบมอกบภยพบตทเหมาะสมกบบรบทของพนทนนๆควรเปนอยางไร รวมทงขอคดเหนกบขอเสนอแนะอนๆเพมเตมเพอใชในการเปนแนวทางในการวางแผนในการจดการกบภยพบตสนาม ทอาจจะเกดขนไดอกในอนาคต ตามกรอบแนวคด และทฤษฎ จากการทบทวนวรรณกรรม โดยการใชวธการศกษาดงน

4.1 จากการสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) ใชแนวค าถามเพอรวบรวมขอมลจากผใหขอมลหลก (Key Informants) ซงเปนการเลอกแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ไดแก หวหนาหรอเจาหนาท บคลากร ตลอดจนผมประสบการณตรงจากหนวยงานภาครฐและหนวยงานอนๆทเกยวของ ซงไดแก องคกรปกครองสวนทองถน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจ ต ารวจทองเทยว และอาสาสมครกภยในเขตพนทนนๆ ซงจะท าการเกบขอมล จ านวน 27 ทาน และใชเวลาในการสมภาษณแตละทาน ราว 30-50 นาท โดยผวจยจะใชการจดบนทก รวมกบการอดบนทกเสยงจากผใหสมภาษณ เพอใชในการเปนหลกฐานยนยนในการใชวเคราะหขอมลเกยวกบ การจดการ

56

ภยพบตในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน เพอท าการศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภยสนามซงไดแก เทศบาลต าบลปาตองจงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงหวดพงงา องคการบรหารสวนต าบลอาวนางจงหวดกระบ และมการออกแบบตรวจสอบกจกรรมในการเตรยมความพรอมรบมอสนามซงมการก าหนดคาวามหรอไมม เพอน าขอมลทไดมาประกอบการวเคราะหถงกจกรรมในการรบมอภยสนามของแตละพนท ดงตอไปน 0 = ไมม กจกรรมในการรบมอภยพบตสนาม, 1 = ม กจกรรมในการรบมอภยพบตสนาม

4.2 การสงเกตการณ (Observation) โดยทผวจยนนจะไดท าการสงเกตการณ (Observation)โดยการถายภาพจากหลกฐานตางๆยงสถานทๆมความเสยงทจะเกดภยพบตสนามขน ซงไดมการจดการหรอด าเนนการใดๆทเกยวของกบการจดการภยพบตสนาม โดยการน าภาพถายทไดนนมาประกอบและสนบสนนในการวเคราะหผลการวจย

4.3 การสนทนากลม (Focus Group) โดยการใชค าถามเพอรวบรวมเอาขอมลทไดจากผใหขอมลหลก (Key Informants) เปนผทอยในชมชนนนๆทจะสามารถใหขอมลได เชน ผน าชมชน ก านน ผใหญบาน ผชวยก านนหรอผใหญบาน คร/อาจารย ปราชญชาวบาน และผมบทบาทส าคญในชมชน รวมทงประชาชนผทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547 ซงไดแก เทศบาลต าบลปาตอง จงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ทงหมดจ านวน 3 กลม กลมละ 10-15 คน โดยการสนทนาจะเปดโอกาสใหทกคนไดมโอกาสในการแสดงความคดเหนของตนเองตามขอค าถามทไดก าหนดขน และในระหวางสนทนากจะท าการจดบนทกและบนทกเสยงการสนทนาเพอเปนหลกฐานยนยนในการใชวเคราะหขอมล

4.4 การสมภาษณแบบกลม (Group Interview) นอกเหนอจากวธการสนทนาแบบกลมแลว ผวจยยงไดใชการสมภาษณอกหนงรปแบบคอ การสมภาษณกลม (Group Interview) โดยผ รวมใหค าสมภาษณจะตองเปนผทสามารถใหขอมลได เชน ผน าชมชน ก านน ผใหญบาน ผชวยก านนหรอผ ใหญบาน คร/อาจารย ปราชญชาวบาน และผ มบทบาทส าคญในชมชน รวมท งประชาชนผทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547 โดยการสมภาษณแบบกลมซงจะมผรวมสมภาษณโดยประมาณกลมละ 5- 7 คน เพอใชเปนแนวทางส ารองหรอใชทดแทนวธการสนทนากลมในกรณทเกดปญหาและอปสรรคบางประการทไมสามรถท าการสนทนากลมไดอกดวย

5. การสรางและการตรวจสอบคณภาพของเครองมอเชงคณภาพ

เครองมอในการวจยครงน คอ

57

5.1 แบบสมภาษณเชงลก เปนการออกแบบขอค าถามในแบบสมภาษณเพอใหทราบถง ผลกระทบจากสนามทผานมาวามากหรอนอยเพยงใด ประสบการณในการรบมอทผานมาเปนอยางไร การด าเนนการในการเตรยมความพรอมรบมอเพอลดผลกระทบความเสยหายในปจจบนไดมการท าอะไรบาง รวมทงการฟนฟในปจจบนของทง 3 พนท วาท าอะไรบางและเปนอยางไร โดยไดแนวทางในการออกแบบขอค าถามจากวตถประสงคของการวจย

5.2 แบบตรวจสอบกจกรรม เพอเปนการตรวจสอบวา องคกรปกครองสวนทองถนของทง 3พนท ไดมการด าเนนการหรอมกจกรรมในการเตรยมความพรอมรบมอภยสนามหรอไม และยงคงมอยจรงหรอไม ตามขอค าถามในการตรวจสอบกจกรรมตางๆดงทไดตงไวโดยอาศยแผนรบมอสนามเปนแนวทางในการออกแบบตรวจสอบกจกรรม

5.3 การสงเกตจากภาพถาย ผวจยไดท าการถายภาพการด าเนนการในกจกรรมตางๆในการรบมอภยสนามของทง 3 พนท เพอเปนการสนบสนนขอเทจจรงทไดจากแบบสมภาษณเชงลกและแบบตรวจสอบกจกรรม วาแตละพนทไดมการด าเนนการจรงหรอไม

5.4 การตรวจสอบความเทยงตรง โดยการน าแบบสมภาษณทไดออกแบบไว เสนอตออาจารยทปรกษาและผ ทรงคณวฒในการตรวจสอบความถกตองและเหมาะสมตรงตามวตถประสงค เพอน าไปแกไขปรบปรงตอไป

5.5 น าแบบสมภาษณทไดรบการแกไขปรบปรงแลวไปท าการทดสอบ (Pre-Test) เพอตรวจดใหละเอยดอกครงวามความถกตอง ชดเจน และเขาใจงาย แลวจงน าไปใชในการสมภาษณเพอเกบขอมลในการลงพนทภาคสนามตอไป ตาราง 6: เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเชงคณภาพ

กลมตวอยาง ขอมลในการเกบ เครองมอใน การเกบขอมล

ผ น า ห ร อตวแทนชมชน

1.ผลกระทบและการรบมอกบสนาม ในป พ.ศ. 2547 2.การเตรยมความพรอมรบมอของชมชน 3.ทรพยากรและศกยภาพของชมชน

1.แบบสมภาษณเชงลกส าหรบชมชน 2.การสงเกตโดยการถายภาพ

องคกรปกครองสวนทองถน

1.ประสบการณในการรบมอกบภยพบตทผานมา 2.การด าเนนการเกยวกบการลดผลกระทบภยพบตในปจจบน 3.การด าเนนการดานการเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

1.แ บ บ ส ม ภ า ษ ณ เชงลก 2.แบบตรวจสอบการด าเนนกจกรรมในการรบมอกบภยสนาม

58

4.แนวทางในการรบมอทวางแผนไว 5.แนวทางในการฟนฟทไดวางแผนไว

3.การสงเกตโดยการถายภาพ

หนวยงานอน ๆทเกยวของ

1.ประสบการณในการรบมอกบภยพบตทผานมา 2.การด าเนนการเกยวกบการลดผลกระทบภยพบตในปจจบน 3.การด าเนนการดานการเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน 4.แนวทางในการรบมอทวางแผนไว 5.แนวทางในการฟนฟทไดวางแผนไว

1. แ บ บ ส ม ภ า ษ ณ เชงลก 2.การสงเกตโดยการถายภาพ

ผน าชมชนหรอผ ท มประสบการณ

1.ผลกระทบและการรบมอกบสนาม ในป พ.ศ. 2547 2.การเตรยมความพรอมรบมอของชมชน 3.ทรพยากรและศกยภาพของชมชน

1.การสนทนากลม 2.การสมภาษณกลม

6. การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยด าเนนการตามขนตอนดงน 6.1 ผวจยไดท าการโทรศพทตดตอหนวยงานตางๆทเกยวของในการท าวจยเพอแจงวตถประสงคอยางคราวๆตอหนวยงานท งหมด จากนนท าการขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยสงขลานครนทร ขอความรวมมอไปยงผน าชมชน องคกรปกครองสวนทองถน ผบรหารหนวยงานตางๆทเกยวของ ในจงหวดภเกต พงงา และกระบ เพอขอนญาตในการเขาไปเกบขอมลในเขตรบผดชอบของพนทนนๆ และขอความอนเคราะหในการชวยตอบแบบตรวจสอบกจกรรมและการขอสมภาษณ 6.2 ด าเนนการเกบขอมล โดยวธการน าแบบตรวจสอบกจกรรม และแบบสมภาษณไปสมภาษณกลมตวอยางตางๆ ดวยตนเองยง 3 พนท โดยการเรมตนทจงหวดภเกตในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม 2559 จงหวดพงงาในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนกนยายน 2559 และจงหวดกระบในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม 2559 6.3 สมภาษณบคคลทเกยวของ ไดแก ผน า/ตวแทนชมชน หวหนาหรอเจาหนาท บคลากร ตลอดจนผมประสบการณตรงจากหนวยงานภาครฐและหนวยงานอนๆทเกยวของ ซงไดแก องคกรปกครองสวนทองถน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจ ต ารวจทองเทยว และอาสาสมครกภยในเขตพนท 6.4 รวบรวมแบบสมภาษณทไดรบการจดบนทก และเทปบนทกเสยงสมภาษณ

59

6.5 แกะเทปบนทกเสยงสมภาษณอยางละเอยด เพอน ามาวเคราะหผลการศกษา

7. การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ การวจยในครงนผวจ ยใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ โดยใชกระบวนการวเคราะหขอมลและการตความขอมลแบบอปนย (Analytic Induction) คอ การตความสรางขอสรปขอมลทไดมาจาก การสมภาษณขอมลเชงลก (In-Depth Interview) การสนทนากลม (Focus Group Interview) และการสง เกตการณ (Observation)โดยการถายภาพ การสมภาษณกลม (Group Interview) เพอทจะน าผลการศกษา และขอมลพนฐานตางๆเหลานนมาใชในการวเคราะหและเขยนสรปถงเนอหาการวจยทงหมดทไดท าการศกษา รวมทงขอคดเหนกบขอเสนอแนะอนๆเพมเตมเพอใชในการเปนแนวทางในการวางแผนในการจดการกบภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกในอนาคต ของพนทเสยงทง 3 จงหวด โดยทหลกการดงกลาวผวจยจะท าการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) ดานวธรวบรวมขอมล (Methodological Triangulation) คอ การใชวธเกบรวบรวมขอมลตางๆกนเพอรวบรวมขอมลเรองเดยวกนไดแก 1) ใชวธการสงเกตจาการถายภาพ 2) การใชแบบสมภาษณเชงลกในการสมภาษณ การสนทนากลม การสมภาษณกลม และแบบตรวจสอบกจกรรม 3) ศกษาขอมลจากเอกสาร บทความ และงานวจยตางๆทเกยวของ เพอน าเอาขอมลทไดจากการศกษาดวย 3 วธดงกลาว มาตรวจสอบเปรยบเทยบขอมลวาทง 3 พนทมความเหมอนหรอแตกตางกนอยางไรในการตรวจสอบขอมลของทง 3 พนท จากนนวเคราะหขอมลตางๆทได ดวยเทคนคการวเคราะหเนอหาและสรปความแบบ (Content Analysis) และท าการคนหา Themes จากขอมลเพอจดท าขอสรปทไดคนพบจากการวจย

8. การพทกษสทธของกลมผใหขอมล

ผวจยไดท าการชแจงใหทราบถงวตถประสงคในการวจย การด าเนนการวจย และสทธของผถกสมภาษณกอนการสมภาษณ โดยขอมลทกอยางของการสมภาษณจะถกน าไปใชตามวตถประสงคของการสมภาษณเทานน

9. ระยะเวลาในการท าวจย

ในการท าวจยครงนผวจ ยไดเรมจากการขอรบค าปรกษาจากอาจารยทปรกษาเกยวกบเรองทผวจยตองการจะศกษาในชวงตนป 2558 หลงจากไดหวขอในการวจย ผวจยกไดเรม

60

คนควาหาขอมลและเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารตางๆทเกยวของกบงานวจยเกยวกบสนาม ตงแตเดอนเมษายนถงเดอนพฤศจกายน 2558 จากนนกไดจดท าโครงรางวทยานพนธและน าเสนอวทยานพนธในชวงเดอนธนวาคม 2558 ถงเดอนเมษายน 2559 หลงจากการน าเสนอโครงรางส าเรจลลวงผ วจ ยกไดท าการแกไขวทยานพนธตามค าแนะน าจากผทรงคณวฒ ต งแตในชวงเดอนพฤษภาคมถงเดอนกรกฎาคม 2559 และจากนนกไดท าการลงพนทในการเกบขอมลจากภาคสนามโดยการท าการสมภาษณเชงลกกบหนวยงานตางๆทไดท าการตดตอเอาไวลวงหนาต งแตเดอนกรกฎาคม และไดท าการสมภาษณในชวงเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม 2559 หลงจากไดขอมลจากการสมภาษณแลวกไดท าการสนทนากลมพรอมทงการสมภาษณกลม เพอหาขอมลในการน ามาสนบสนนขอมลจากการสมภาษณอกทางหนง จากนนผวจยกไดท าการรวบรวมขอมลทได และท าการถอดเทปเสยงทไดท าการบนทกไว แลวท าการวเคราะหผลและจดขอมลตามวตถประสงคทไดตงเอาไว จากนนท าการตรวจสอบขอมลพรอมทงปรบปรงแกไขตามค าแนะน าของอาจารยทปรกษาตงแตในชวงเดอนพฤศจกายน 2559 ถงเดอนมกราคม 2560 แลวเขยนวทยานพนธและจดท ารปเลมรายงานในชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน 2560 แลวน าเสนอผลการวจยในชวงเดอนพฤษภาคม 2560

61

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาเรอง การจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย เปนการศกษาวจยในเชงคณภาพ ซงผวจยไดใชวธการสมภาษณเชงลกในการเกบรวบรวมขอมล ในพนท 3 จงหวดชายฝงทะเลอนดามนไดแก พนทของเทศบาลเมองปาตองจงหวดภเกต องคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงหวดพงงา และองคการบรหารสวนต าบลอาวนางจงหวดกระบ โดยท าการสมภาษณผน าหรอตวแทนชมชน ผบรหารหรอเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด สถานต ารวจภธร ต ารวจทองเทยว อาสาสมครกภยในเขตพนท รวมทงหมด จ านวน 27 คน เพอตอบค าถามวจยและวตถประสงคในการวจยครงนโดยผวจยไดใชกระบวนการวเคราะหขอมลจากแหลงทเกบขอมลมาได ซงของผลการวจยแบงออกเปน 3 สวนดงตอไปน

สวนท 1 บรบทและปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ พงงา และภเกต สวนท 2 การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบสนาม สวนท 3 เปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท จงหวดกระบ พงงา และภเกต

62

สวนท 1 ปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ พงงา และภเกต

1.1 ปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ ในสวนนผวจยน าเสนอปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ เพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณเฉพาะของพนทจงหวดกระบทไดท าการศกษา กลาวคอ ขอมลทน าเสนอสวนนจะชวยใหเหนบรบทของปรากฏการณสนามทเกดขน ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบไดด าเนนการ โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน 1.1.1 ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชน

ในชวงเชาของวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 นน หลงจากทจงหวดไดรบรายงานวาเกดแผนดนไหวขนทบรเวณนอกฝงตะวนตกของหมเกาะสมาตรา ซงทางการกไดมการประกาศแจงใหประชาชนทราบ แตมไดมการเตอนภยวาจะมคลนสนามเกดขน เพราะไมมเครองมอตรวจวดความสงของคลนในทะเล และเจาหนาทกมไดมความรความช านาญหรอความคนเคยเกยวกบเรองคลนสนามดวย จงไมมการแจงเตอนภยใหประชาชนในทองถนไดทราบลวงหนา และในบรเวณทะเลอนดามนไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอนรวมถงประชาชนเองกไมเคยรจกมากอน จงท าใหเกดความสญเสยเปนจ านวนมาก

ภาพประกอบ 4: ภาพความเสยหายของพนทชายหาดอาวนาง

(ซาย) ภาพความเสยหายของเรอประมงทถกคลนซดบรเวณชายฝงทะเลของพนทในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง (ขวา) ภาพความเสยหายของยานธรกจการคาบรเวณรมถนนหนาชายหาด

นอกจากจะมผเสยชวต บาดเจบ และสญหายเปนจ านวนมากแลว ยงมความเสยหายทเกดขนกบทรพยสน เปนจ านวนมากเชนกน ไดแก อาคารของโรงแรมขนาดใหญ ทพกของนกทองเทยวประเภทบงกะโล และเกสตเฮาส รานคาและรานอาหารบรเวณชายหาด บานเรอนของราษฎรทมอาชพทางการประมง ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยวทประสบภย ยานพาหนะ เรอประมง และเรอของหนวยงานราชการ ตลอดจนสาธารณปโภคของทองถน เชน ไฟฟา ประปา โทรศพท ถนนหนทาง ความเสยหายทเกดขนน นมมลคาความเสยหายหลายพนลานบาท

63

(สารานกรมไทยส าหรบเยาวชน, 2548) โดยเฉพาะจงหวดกระบเองไดรบความเสยหายใน 5 อ าเภอ 22 ต าบล 84 หมบาน ประชาชนไดรบผลกระทบมากถง 3,425 ครวเรอน นอกจากนนมประชาชนและนกทองเทยวทไดรบผลกระทบดานชวตชวตเปนดงน มประชาชนทเปนคนไทยทเสยชวตจ านวน 357 คน ผทไดรบบาดเจบจ านวน 808 คน ผทสญหายจ านวน 329 คน และมชาวตางชาตทเสยชวตจ านวน 203 คน ผทไดรบบาดเจบจ านวน 568 คน ผทสญหายจ านวน 240 คน และผเสยชวตทไมสามารถระบสญชาตไดจ านวน 161 คน สวนความเสยหายดานทรพยสนอยางอาคารบานเรอน โรงแรม รานคาตางๆนนไดรบผลกระทบมากนอยตางกนโดยรวมแลวเปนดงน ไดรบความเสยหายทงหมดจ านวน 396 หลง และเสยหายบางสวนจ านวน 262 หลง (ศนยขอมลสารสนเทศผประสบภยฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2548) ซงจากการลงพนทและจากค าสมภาษณในการเกบขอมลในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางแลวสามารถสรปปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชน สามารถสรปไดอยางนอยได 3 ดาน ดงน

ภาพประกอบ 5: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนอาวนาง

จากปรากฏการณสนามทเกดขนในพนทขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในภาพรวมนนไดสรางความสญเสยในชวตมประชาชนและนกทองเทยวไดรบบาดเจบและเสยชวตรวมทงสญหายเปนจ านวนมาก ท าใหเกดความเสยหายตอทรพยสนทงของประชาชนและนกทองเทยว สงปลกสรางตางๆ เชน บานเรอน โรงแรม รานคา พงเสยหาย ท าใหกระทบตอภาคเศรษฐกจการทองเทยวของพนทเปนอยางมาก เนองจากประชาชนในพนทไมเคยรจกสนามมากอนและในตอนนนยงไมมการแจงเตอนภยใดๆเกดขน

ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชน

องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ

ขาดความรหรอไมคนเคยกบสนาม ไมมการแจงเตอนภย

มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก

มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ

64

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ เกยวกบปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง มความสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม โดยผวจยพบประเดนทจะน าเสนออยางนอย 3 ดาน ดงน 1) ขาดความรหรอไมคนเคยกบสนาม ไมมการแจงเตอนภย 2) มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก 3) มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ

1.1.1.1 การขาดความรหรอไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย เหตการณสนามในครงนนไมเคยมใครรจกมากอน เนองจากพนทยงไมเคยเกด

ขนมากอน ประชาชนและเจาหนาทของหนวยงานรฐขาดความรเรองสนาม ท าใหไมไดมการแจงเตอนภยใดๆแกประชาชนในพนท

จากค าสมภาษณ ไดท าใหทราบถงการขาดความรและความไมคนเคยเกยวกบสนาม และท าใหไมไดมการแจงเตอนภยแกประชาชน ดงค าสมภาษณตอไปน

“…ประเทศไทยยงไมรจกสนามกเลยยงไมมเครองเตอนภย ไมมระบบการบรหารจดการไมมอะไรสกอยาง พอเกดเหตมนกเลยรนแรง หลงจากเหตนนแลวมนกเหมอนปกตวาเราจะตองมาแกไขจะมาบอกวาววหายลอมคอกกไมได”

(อรรถพงษ แสนใจวฒ, สารวตรต ารวจทองเทยวกระบ, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…เรายงไมรจกสนาม ตอนนนอยในเหตการณ ยงไมรเลยวาสนามคอ

อะไร ตอนเกดเกดประมาณชวงเชาของวนท 26 ธนวาคม 2547 กมคนแจงเขามาไปยงส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดกระบ ตอนนนเวลาชวงกลางวนไมมเหตการณอะไรเลยทงฝนตก ลมพด แตวาในความรสกตอนนนเหมอนน าลนทะเล”

(ศรพร สขยง, หวหนาฝาย ปภ.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ชาวบานสวนใหญไมมความรเรองสนามเลย เนองจากไมเคยเกดขนมา

กอน ไมมการเตอนภย ชาวบานเกดความหวาดกลว ขาดนกทองเทยว นกทองเทยวไมมาเทยวเปนจ านวนมาก แทบไมมมาเลยกวาได”

(กตต อนทรกล, เจาหนาท พม.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…เหตการณนไมเคยเกดขนมากอน ชาวบานไมมใครรจกสนามมากอนจง

ท าคอนขางมอปสรรคในการรบมอกบเหตการณครงนนอยพอสมควร การตดตอสอสารไมสามารถใชการได การจราจรตดขดเปนอยางมากในวนนน”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ)

65

จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา เหตการณสนามในวนท 26 ธนวาคม 2547 ไมเคยเกดขนมากอนในพนทจงไมมใครรวาก าลงจะเผชญกบเหตการณอะไร ท าใหขาดการเตรยมพรอมในดานตางๆเปนอยางมาก รวมถงการรบมอดานการเตอนภยทไมไดมการเตอนภยใดๆเกดขนอกดวย

1.1.1.2 มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก เหตการณในครงนนไดสรางความเสยหายดานชวตเปนจ านวนมาก ทงตอชวตของ

ประชาชนและนกทองเทยว มคนเสยชวต บาดเจบ และสญหาย เปนจ านวนมาก จากค าสมภาษณ ไดท าใหทราบถงความเสยหายดานชวตของประชาชนและ

นกทองเทยวในพนทเปนจ านวนมาก ดงค าสมภาษณตอไปน “…เพราะวามพนทตดชายทะเลทมความเสยงตอภยสนามทงหมดมทงหมด

5 อ าเภอ 24 ต าบล 80 หมบาน แบงมอบภารกจจดหลกทออกไปคนหาผประสบภย กคอทเกาะพพ เพราะเราเสยหายเยอะมากมผเสยชวตเยอะมาก”

(ศรพร สขยง, หวหนาฝาย ปภ.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…หลงจากการเหตการณสนาม ชวง 2 วนแรกหลงจากเกดเหต พนทสวน

ใหญเตมไปดวยซากศพ ทงเดกและผใหญ สวนใหญมกเปนศพชาวตางชาต พนทหนกสดคอหมเกาะพพ สาเหตการตายสวนใหญเกดจากถกพวกเศษวสดกอสรางกระแทก เศรษฐกจย าแย กวาจะคอยๆฟนตวดขนกราวๆ 4-5 ป จงดขนมาและชาวบานกคอยๆท าใจได หากเกดสนาม”

(กตต อนทรกล, เจาหนาท พม.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…สวนความเสยหายทจงหวดกระบไดรบยอดตวเลขผเสยชวตประมาณ

800 กวาคนหลกๆ จะอยทเกาะพพ สวนทเหลอกจะกระจายตามแหลงทองเทยวกคอ เกาะปอดะ เกาะหอง อาวนาง”

(อรรถพงษ แสนใจวฒ, สารวตรต ารวจทองเทยวกระบ, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนางไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานชวต มทงชาวบาน และนกทองเทยวทเสยชวตจากเหตการณในครงนน และยงชาวบานและนกทองเทยวบางสวนทไดรบบาดเจบอกเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงในพนทๆมลกษณะเปนเกาะและมชายหาดเปนแนวราบต าอยาง เกาะพพ เปนตน

66

1.1.1.3 มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ

เหตการณสนามไดสรางความเสยหายแกทรพยสนของประชาชนและนกทองเทยว สงปลกสรางในดานการทองเทยวตางๆไดรบความเสยหาย เชน โรงแรม รานคาตางๆทอยรมชายหาดพงเสยหายหลายหลง

จากค าสมภาษณ ไดท าใหทราบถงการไดรบความเสยหายอยางมากตอโรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ ดงค าสมภาษณตอไปน

“…จงหวดกระบไดรบผลกระทบดานการทองเทยวมากทสด กวาจะฟนตวนานเปนป เพราะอาคาร สถานท โรงแรมตางๆ ไดรบความเสยหายจ านวนมาก”

(ศรพร สขยง, หวหนาฝาย ปภ.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…มซากเรอ ซากบานเรอน ซากรานคาเตมไปหมด แตกมหนวยงาน

บรรเทาสาธารณภยมาชวย มอาสาสมครมาชวยกน ตามชายหาดตามเกาะตางๆ และสงของอะไรตางๆทถกซดขนไปกองอยตามชายหาด”

(ประสาน สะมาน, สารวตก านนต าบลอาวนาง, 22 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…รานคาบรเวณหนาชายหาดไดรบความเสยหายมากโดยเฉพาะฝง

ชายหาดนพรตนโรงแรมบนเกาะพพเสยหายเกอบรอยเปอรเซนตในบรเวณหนาหาดโดยเฉพาะหม 7 หม 8 ทอยบนเกาะพพไดรบความเสยหายมากทสด มซากปรกหกพงของรานคาบรเวณหนาหาด ของซากเรอทถกคลนซดมาตดชายหาดและขนมากองบนถนน”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนางไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานทรพยสน ทงทรพยสนของชาวบานไมวาจะเปน อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม ยานพาหะนะ เรอ และทรพยสนของนกทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงในพนทๆมลกษณะเปนชายหาดราบต าอยางหาดนพรตน และชายหาดของเกาะพพ เปนตน

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ กลาวไดวา เหตการณสนามในครงนนไดท าใหเกดความสญเสยทงชวตและทรพยสนอยางเปนจ านวนมาก เพราะประชาชนเองกยงไมเคยรจกมากอนและยงไมมเครองมอในการตรวจวดคลนสนามในทะเล ดานเจาหนาทเองกไมไดมความรความช านาญหรอคนเคยเกยวกบเรองคลนสนามดวย จงท าใหไมไดมการแจงเตอนภยใหประชาชน

67

ในทองถนไดทราบลวงหนา และในบรเวณทะเลอนดามนเองนนกไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอน 1.1.2 การฟนฟในปจจบน

จากการรายงานแสดงแผนการจดสรรงบประมาณจงหวดกระบ ประจ าป

งบประมาณ 2559 ท าใหทราบวา ไดรบงบประมาณจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยประมาณ

6,773,100 บาท ไดรบงบเพอใชส าหรบการฟนฟ การปองกน และการจดการภยพบตประมาณ

6,773,100 บาท และไดรบงบส าหรบมาตรการในการปองกน และการเตอนภยจากสาธารณภย

ประมาณ 4,758,200 บาท (ส านกงบประมาณ, 2559ก)

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม พบวา องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ มการจดเตรยมงบประมาณในการเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากภยพบต และงบประมาณส าหรบการชวยเหลอฟนฟอาชพ ใหแกผทไดรบความเสยหายจากภยพบตประจ าทกปงบประมาณ งบประมาณสวนนทรฐบาลน าไปใชเพอการชวยเหลอประชาชนในยามคบขน เชน ภายหลงจากมการเกดภยพบตขนและไดสรางความเสยหายเกนกวาประชาชนจะสามารถรบมอไดดวยตวเอง ซงสามารถสรปแนวทางในการชวยเหลอฟนฟไดอยางนอย 5 ดาน ไดแก

ภาพประกอบ 6: แผนภาพการฟนฟในปจจบนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

การฟนฟในปจจบนของ องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

จงหวดกระบ

วางแผนขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหาย

ประเมนความเสยหายตนเอง อบต.ด าเนนการของบประมาณชวยเหลอ

วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน

จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ

ดแลนกทองเทยว สถานททองเทยว

68

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ จากค าสมภาษณทสะทอนการด าเนนการฟนฟในปจจบนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางอยางนอย 5 ดาน ไดแก

1.1.2.1 วางแผนขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ

หลงจากเหตการณในครงนนทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางกไดจดใหมการวางแผนขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ เพองายตอการชวยเหลอประชาชน ดงค าสมภาษณตอไปน

“…ทางองคการบรหารสวนต าบล วางแผนวาจะขนบญชไวแลวสงไปใหทางสวนกลาง แลวสวนกลางกอนมตจายใหตามทขอมา”

(ประสาน สะมาน, สารวตก านนต าบลอาวนาง, 22 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…จดท าระบบตรวจสอบ เพราะตอนนน screen หว 2,000 เรมรแลววาเงน

2,000 รวไหล เลย Screen ทม ตามแนวความคดของอบต.ทองถน 100% แลวทานนายกกรายงานขางบน ขางบนกสงเงนมา ท าการตรวจสอบอยาง การ Screen ตามชดเลย มาถงใหแจงเลยวาเชนหนมรานอย เรากเรมสแกนดวา มรานอยจรงไหม วางแผนใหเปนระบบ”

(ยงยทธ สทน, ทปรกษานายก อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ตรวจสอบ ครอบครวผประสบภยวามชวตอยางไรไดรบความเสยหาย

มากนอยแคไหน เพอวางแผนหาแนวทางแกไขรบมอเปนรายครอบครว หรอหากผประสบภยเกดทพพลภาพ กจะ 1. เขาไปดน าไปจนทะเบยนเพอใหไดรบเงนชวยเหลอ 2. เงนทนประกอบอาชพ 3. ฝกอาชพ โดยดวาเจาตวมจดแขงจดออนอยางไรบาง โดยจดแขงกจะเสรมใหเขมแขงยงขน และจดออนกจะไปแกไขพฒนา”

(กตต อนทรกล, เจาหนาท พม.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง ทางหนวยงานไดจดใหมการวางแผนการในการชวยเหลอประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ มการจดท าระบบตรวจสอบผทไดรบผลกระทบ ขนบญชรายชอผ ทไดรบผลกระทบ สงรายชอผทไดรบผลกระทบไปยงสวนกลางเพอขออนมตเงนในการชวยเหลอตอไป

69

1.1.2.2 ใหประชาชนประเมนความเสยหายตนเอง องคการบรหารสวนต าบลด าเนนการของบประมาณชวยเหลอ

หลงจากเหตการณสนามในครงนนไดผานพนไปในพนทขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางกไดมการจดใหประชาชนท าการประเมนความเสยหายตนเองในเบองตนกอน จากนนองคการบรหารสวนต าบลจะไดด าเนนการของบประมาณชวยเหลอ ดงค าสมภาษณตอไปน

“…ทางองคการบรหารสวนต าบล จะใหแตละคนเขยนมาวา ใหประเมนมาเลยวาของตนเองไดรบความเสยหายอยางไร ตองซอมเทาไหร เสยหายสนเชงไหมเสยหายบางสวนไหม ประเมนมากนเองกอน”

(ประสาน สะมาน, สารวตก านนต าบลอาวนาง, 22 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…ท าการส ารวจดวาเขาตองการอะไรทเรามอย อะไรเสยหาย เชน เขาแจง

วาตองการขาวสาร เรากเอาไปให พวกอาหารแหงมามาอะไรแบบนกน าไปให พอเสรจจากเรองดแลแลวทน กเคลยรเรองความเปนอยวาจะเอายงไง ปรกษากนวาหลงจากนเราจะเอายงไง หลงจากนนรฐบาลกเรมเขามาประสาน เรากแจงชอชาวบาน บานเลขทนมกคนกคน ทางรฐกเรมดแล ใหหวละ 2,000 ไดหมด”

(ยงยทธ สทน, ทปรกษานายก อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…เรามการจดตงกลมชมชนเขมแขง เชน กลม ชรบ. คอ กลมชมชน

เขมแขงในการบรหารจดการหมบานเชน การชวยเหลอ การส ารวจความเสยหาย และเมอยามเกดภยมาทาง อบต.จะเปนผประสานไปยงมลนธตางๆ ประสานไปยงโรงพยาบาลทอยใกลเคยง และประสานงานไปยงจงหวดเพอขอความชวยเหลอตางๆทจ าเปนตอไป”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง ทางหนวยงานไดจดใหประชาชนนนไดท าการส ารวจความเสยหายและประเมนความเสยหายนนดวยตนเองกอน เพอความรวดเรวมากยงขนในการชวยเหลอและน าผลการประเมนเบองตนทไดสงมายงองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง เพอหนวยงานจะไดท าการประเมนตอและยนตอสวนกลางเพอขอความชวยเหลอตอไป

1.1.2.3 วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน จากเหตการณสนามทผานมาท าใหองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง และ

หนวยงานทเกยวของไดจดใหมการวางแผนในการใหความชวยเหลอประชาชนเบองตนในดานตางๆ ดงค าสมภาษณตอไปน

70

“...การดแลเรองความเปนอย พกทไหน ทานขาวทไหน ท าอะไรยงไง เราประสานจนรจดแลว พวกบรจาคกจะไหลเขามา มอาหารแหง ของกน เสอผาเกาเสอผาใหมรวมอยทเรา เรากมาเชควาผอพยพอยไหน จะไดเขาไปบรการ เขาตองการอะไรทเรามอย ทางรฐกเรมดแลใหหวละ 2,000 บาท”

(ยงยทธ สทน, ทปรกษานายก อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ใหการชวยเหลอผประสบภยในเบองตน เชน อาหาร น า การล าเลยงคน

เจบ คนตายสงโรงพยาบาล เตรยมแผนรบมอ อพยพชวยเหลอ ชวยเหลอขณะเกดภย” (สวทย นวลสวรรณ, หวหนา ปภ.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...มงบในการเขามาชวยประชาชน งบพเศษงบทลงมาชวยพนทประสบภย ในการฟนฟ ทงชวยเหลอ ณ ตอนนนทเดอดรอน และงบฟนฟทจะตามมาทหลง”

(หทยทพย วไลรตน, หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง ทางหนวยงานไดท าการจดตงงบฉกเฉนพเศษในการชวยเหลอประชาชน มการประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของในการใหความชวยเหลอเบองตนแกผประสบภย เชน การดแลเรองความเปนอย การจดหาทพก การแจกจายอาหาร เสอผา สงของบรจาคตางๆ จากผ บรจาคทวประเทศ

1.1.2.4 จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ จากเหตการณในครงนนมาจนถงปจจบนท าใหองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

และหนวยงานทเกยวของไดจดใหมการจดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ แกผประสบภย ดงค าสมภาษณตอไปน

“…เยยวยาผประสบภยในการชวยเหลอเบองตนเชน อาหาร น า การล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย ชวยฟนฟผประสบภยดานอาชพ เชน การชวยตอเรอ อปกรณในการประกอบอาชพ”

(สวทย นวลสวรรณ, หวหนา ปภ.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ทางพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จะดแลดานจตวทยา ฟนฟ

จตใจ และ อาชพ เพอใหสามารถกลบมาด าเนนชวตตอไปได สรางกจกรรมเพอความผอนคลายแกผประสบภย มการจดหาทพกส าหรบผประสบภย เมอเกดเหตวาทไหนสามารถพกไดบางตรวจสอบ ครอบครวผประสบภยวามชวตอยางไร เพอหาแนวทางแกไขรบมอเปนรายครอบครว ชวยเหลอใหตรงจดเพอการดแลฟนฟในระยะยาวทกครอบครว โดยเปดใหลงทะเบยน ในการขอรบการชวยเหลอ

71

ใหสามารถยนไดดวยตวเอง ไมกลบมาขอความชวยเหลออก หรอถาใหดยงขน คอสามารถท าใหเคาเปนทพงของผอนไดในวนขางหนา”

(กตต อนทรกล, เจาหนาท พม.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ในสวนขององคการบรหารสวนต าบล มหนาทในการดแลชมชนใน

พนท ในการรบมอของการชวยเหลอ การชวยใดๆกตามทชวยในการลดผลกระทบทเกดขนจากคลนสนาม เราจะมบทบาทโดยตรงเพราะสวนใหญกมหนาทมนเหมอนกบเปนงานประจ าทตองท า ตามระเบยบของหนวยงานองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง”

(หทยทพย วไลรตน, หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง,25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง ทางหนวยงานไดท าการประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของในการใหความชวยเหลอแกผประสบภยมหนาทในการดแลชมชนในพนท ในการรบมอกบภย ใหการชวยเหลอในดานตางๆ รวมทงการประสานงานไปยงหนวยงานทเกยวของในดานการฟนฟอาชพ และการเยยวยาทางดานจตใจเมอภยนนไดผานพนไปอกดวย

1.1.2.5 การดแลนกทองเทยว และสถานททองเทยว จากเหตการณสนามครงนนทไดผานไปทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางและ

หนวยงานทเกยวของไดจดใหมการดแลนกทองเทยว และสถานททองเทยวในพนท ดงค าสมภาษณตอไปน

“…ต ารวจทองเทยวกจะเปนคนทคอยประสานงานคอยแจงเตอนประชาชนและนกทองเทยวและสวนเอกชนตางๆ ถาเกดเหตเราเปนคนประสานงานเกยวกบตางชาต กบสถานทต ยกตวอยางเชน หากเกดเหตมบคคลสญหาย เสยชวต ถาเราสามารถเชคไดหรอตรวจสอบไดเรากจะตดตอไปยงสถานทตใหเขารบทราบวาคนของเขาเกดเหต ประสานโรงแรม ประสานสถานทตและประสานแพทย พยาบาล หากเกดกรณสนามกจะเปนหนาทของเราอยแลวทจะตองสงนกทองเทยวกลบยงประเทศ หากเกดเหตสนามขนกจะมทกหนวยทตองเขาไปเกยวของและชวยเหลอรวมทงสถานต ารวจทองเทยวเองกจะเขาไปคอยประสานงานใหแกนกทองเทยว”

(อรรถพงษ แสนใจวฒ, สารวตรต ารวจทองเทยวกระบ, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ในสวนนเรากเตรยมการไดคอปดการจราจรประชาสมพนธแลวกปด

การจราจร เคลยรคอระบายรถออกจากหนาหาดใหเรวทสดแลวกปดกนการจราจรไมใหรถเขาไปทหนาหาด แลวกในสวนของต ารวจจราจรกคงเปนประชาสมพนธแลวกชวยเหลอตามทางรวมทางแยก และอพยพคนออกนอกพนทและไปใหอยในทปลอดภยประสานรถพยาบาล ใหโรงพกเปน

72

ศนยกลางในการตดตอประสานงานกนออกใหความชวยเหลอ ประชาชน และนกทองเทยวรวมกบทางหนวยงานอนๆ”

(อธวตน ชยศรสทธ, รองผก ากบ สภ.อาวนาง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…ทางของเรากมเครอขายอย ทางต ารวจเขากจะใชวทย วอหากน ก

เหมอนกบต ารวจประสานงานถงโรงพยาบาลในการชวยเหลอ ถาเกดมนกทองเทยวหรอประชาชนไดรบบาดเจบและเสยชวต อยางในพนทเกาะเรากจะมโรงพยาบาลเกาะพพ ส าหรบในเรองชวยเหลอนกทองเทยวและประชาชนทไดรบความเสยหายเรากชวยเหลอไปตามระเบยบ รายละกบาทๆตามระเบยบเลย หนวยงานองคการบรหารสวนต าบลอาวนางเรารองรบตรงนน”

(หทยทพย วไลรตน, หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง หนวยงานตางๆทมสวนในการดแล ชวยเหลอนกทองเทยวและสถานททองเทยวไดมการประสานกนในการท างานอยางเปนระบบตามหนาทของตนอยางเตมท มเครอขายทเขมแขงในชมชน อยาง ต ารวจควบคมดแลเรองงานจราจรในยามคบขน กภยล าเลยงคนเจบสงโรงพยาบาล โดยเฉพาะต ารวจทองเทยวคอยเปนลามในการชวยเหลอนกทองเทยวเบองตนไปจนถงขนตอนของการสงกลบประเทศ เปนตน

ภาพประกอบ 7: ภาพยานธรกจการคา และชายหาดอาวนาง

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ถาหากเกดสนามขน ทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จะท าการขนบญชผไดรบผลกระทบจากภยพบตสนาม และสงรายงานไปยงสวนกลาง โดยใหประชาชนท าหนาทในการประเมนตนเองกอนวาภายในครวเรอนไดรบความเสยหายอยางไร หรออะไรบาง จากนนทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางกจะท าการประเมนและตรวจสอบอกรอบ แลวจงเสนอขอความชวยเหลอไปยงสวนกลางเพอขอใหสวนกลางอนมตจายงบประมาณในการชวยเหลอใหตามทประชาชนรองขอมา ส าหรบในการฟนฟเยยวยาผประสบภยพบตสนามนน จะใหการชวยเหลอประชาชนผทไดรบความเสยหายในเบองตน เชน อาหาร น า ยารกษาโรคเบองตน การล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย และเยยวยาสภาพจตใจ และฟนฟดานอาชพ

73

เชน การชวยตอเรอ หรอการมอบอปกรณในการประกอบอาชพ สวนดานนกทองเทยวกไดใหการชวยเหลอนกทองเทยวในเบองตนไปจนถงขนตอนของการน านกทองเทยวทไดรบความเสยหายกลบยงประเทศของตน เปนตน

1.1.3 การดแลชวยเหลอนกทองเทยว และฟนฟสถานททองเทยว จงหวดกระบ ไดจดท ายทธศาสตรการพฒนาการทองเทยวของจงหวดกระบสความ

ย งยน ดงน (1) สรางความตระหนกในความเปนเจาของบานทด มจตใจบรการ ในทกภาคสวน (2) ท าการตลาดและสรางมลคาเพมทางการทองเทยว โดยการรกษาจดยนของการเปนเมองทองเทยวทมคณภาพ (3) มงเนนการใหบรการและอ านวยความสะดวกแกนกทองเทยว (4) สรางระบบและมาตรการรกษาความปลอดภยแกชวตและทรพยสนของนกทองเทยว (5) อนรกษและฟนฟทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และด าเนนกจกรรมทองเทยวทเออตอการเปนเมองทองเทยวเชงคณภาพระดบนานาชาต (6) พฒนาโครงสรางพนฐาน สงอ านวยความสะดวก เพอสรางความสะดวกสบายและยกระดบมาตรฐานความเปนเมองทองเทยวระดบนานาชาต (7) พฒนาระบบบรหารจดการแบบมสวนรวมของทกฝายในพนทเพอเปนกตกาในการจดระเบยบ พฒนา และแกไขปญหา (องคการบรหารสวนจงหวดกระบ, 2560)

1.2 ปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดพงงา

ในสวนนผวจยน าเสนอปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดพงงา เพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณเฉพาะของพนทจงหวดพงงาทไดท าการศกษา กลาวคอ ขอมลทน าเสนอสวนนจะชวยใหเหนบรบทของปรากฏการณสนามทเกดขน ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดพงงาไดด าเนนการ โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน 1.2.1 ปรากฏการณสนามและผลกระทบตอชมชน

หลงจากเกดเหตการณแผนดนไหวขนทประเทศอนโดนเซย เมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 ท าใหเกดคลนสนาม (TSUNAMI) กระจายไปตามแรงของแผนดนไหว ไดสงผลใหเกดความเสยหายมายงประเทศไทยทางดานชายฝงทะเลอนดามน 6 จงหวด และหนงในนนคอ จงหวดพงงา ชาวประมงพนบานซงมการตงชมชนอยชายฝงทะเล และด าเนนชวตโดยการท าประมงเปนอาชพหลกนน เปนอกกลมหนงทไดรบผลกระทบอยางมาก จากเหตการณสนามในครงนน โดยความเสยหายไดเกดขนกบ บานเรอน เรอ เครองมอในการท ามาหากนนนคอ การท าประมง ทนาและแปลงผกของชาวประมงพนบาน

74

ภาพประกอบ 8: ภาพความเสยหายจากสนามของพนทหมบานน าเคม

ภาพบานเรอนชาวประมงทอาศยอยรมชายหาด และภาพบานเรอน รสอรท รานคา ทอยบนพนทราบต า ซงไดรบความเสยหายอยางหนกในหมบานน าเคม ต าบลบางมวง จงหวดพงงา

จากการส ารวจของส านกงานเศรษฐกจแหงชาต พบวา มมลคา ความเสยหายรวมทงสนถง 1,942.80 ลานบาทจงหวดทไดรบความเสยหายมากทสดอกจงหวดหนงนนคอ จงหวดพงงา มมลคาความเสยหายรวมถง 1,077.4 ลานบาท มพนทประสบภยทงหมด 6 อ าเภอ 19 ต าบล 69 หมบาน และประชาชนไดรบความเดอนรอนสงถง 4,394 ครวเรอน ในจงหวดพงงามรายงานตวเลขบานทเสยหายทงหมด 1,904 หลง และเสยหายเพยงบางสวน 604 หลง โดยอ าเภอตะกวปาไดรบความเสยหายมากทสด เปนจ านวน 3 ต าบล 17 หมบาน พนทไดรบความเสยหายรวม 105.79 ตารางกโลเมตร มผเสยชวตทงชาวไทยและชาวตางชาตจ านวน 4,225 คน และบาดเจบ 5,597 คน และมคนสญหายกวา 722 คน (กรรภรมย กลบด, 2550ก) และจากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการสนทนากลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา เกยวกบปรากฏการณสนามและผลกระทบตอชมชนท าใหไดขอมลซงสามารถสรปไดอยางนอย 3 ดาน ไดแก

75

ภาพประกอบ 9: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

จากปรากฏการณสนามทเกดขนในพนทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ไดเกดผลกระทบสรางความสญเสยในชวตเปนจ านวนมาก เนองจากประชาชนในพนทไมเคยรจกสนามมากอนและในตอนนนยงไมมการแจงเตอนภยใดๆอกดวย มประชาชนและนกทองเทยวไดรบบาดเจบ เสยชวต และสญหาย ท าใหเกดความเสยหายตอทรพยสนท งของประชาชนและนกทองเทยว อาคาร สงปลกสรางตางๆ เชน บานเรอน โรงแรม รานคา พงเสยหายมาก ท าใหกระทบตอภาคเศรษฐกจการทองเทยวของพนทเปนอยางมาก

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา เกยวกบปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง มความสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม โดยผวจยพบประเดนทจะน าเสนออยางนอย 3 ดาน ดงน 1) ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย 2) มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก 3) โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ เสยหายจ านวนมาก

1.2.1.1 ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย จากเหตการณสนามในครงนนไดผานพนไปไดท าใหทราบวา ประชาชนในพนท

ขาดความรและความไมคนเคยเกยวกบสนาม และท าใหไมไดมการแจงเตอนภยใดๆจากหนวยงาน

ในพนทแกประชาชน ดงค าสมภาษณตอไปน

ปรากฎการณสนาม และผลกระทบตอชมชน

องคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา

ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม ไมมการแจงเตอนภย

มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก

โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอน และทรพยสนอนๆ เสยหายจ านวนมาก

76

“...ตอนนนยงไมมใครรจกสนาม เกดเหตไมทนไดขนมายงฝงทะเลไมทน

เอาปลาขนมาคลนมาถง เรากลอยไปตามน า รอดมาไดมตนไมโกงกางทมความอดมสมบรณ รากไม

มความแขงแรงคลนตวนพอมนกระทบกบตนโกงกางมนกจะชะลอความเรวลง น าทะเลไดทะลกเขา

ทวมหมบานมความลกประมาณ 4 เมตรจากพนถนน ถงชนบน 1.10 เมตร ตอนนกมคราบน าอย

ดานบน”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต., 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...ไมมใครรจกเลยวาสนามคออะไร มการเตอนจากธรรมชาต แตทางการ

ไมมการเตอนอะไรทงสน บางคนยนดคลนจนถกพดเสยชวต”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“…ตอนนนทกคนบอกวาเปนน าทวมไมไดรวาเปนสนามเพราะสนามไมม

ใครรจกใน ณ ตอนนน เพราะตอนนนชาวบานแจงเขามาวาโดนน าทะเลทวม ตอนนนมนเปนปลายป

2547 วนท 26 ธนวาคม 2547 ซงปองกนและบรรเทาสาธารณะภยจงหวดชวงนนไดมการเตรยมงาน

เทศกาล 7 วนอนตรายชวงปใหม พอมาเกด STAR 9 แบบนกจะตองมาเปลยน ตงเปนศนยชวยเหลอ

ผประสบภยน าทะเลทวม ซงค าวาสนามไมเคยมทเกดขนกบของคนไทย”

(โชคชย หยกซาย, หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...กอนเกดเหตบานน าเคมมประชากร 6,000 กวาคน ประมาณ 3,000-4,000 ครวเรอน ทงหมบานน าเคม ไมมใครรจกมากอน เหตการณเกดทจงหวดภเกตกอนทจะมายงจงหวดพงงา จะมองระยะเหนขนไปประมาณ 30 กโลเมตร ทเหนเปนแนวยอดคลนขาวๆซดเขามาเรอยๆ”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา เหตการณสนามในวนท 26 ธนวาคม 2547 นนยงไมเคยเกดขนมากอนในพนทและไมมใครรวาตนเองก าลงจะเผชญอยกบเหตการณอะไร ท าใหไมไดมการเตรยมพรอมในดานตางๆหรอไมไดมการเตรยมพรอมใดๆเลยในการรบมอกบเหตการณทจะเกดขน สวนดานการเตอนภยนนกไมไดมการเตอนภยใดๆเกดขนอกดวยเนองจากประชาชนและเจาหนาทภาครฐทมหนาทในการดแลในดานนกไมมใครเคยรจกมากอนวา สนามนนคออะไร

77

1.2.1.2 มผเสยชวต บาดเจบเปนจ านวนมาก

หลงจากเหตการณไดผานพนไปกไดท าใหเกดผลกระทบความเสยหายทเกดขนตอชวตของประชาชน ไมวาจะเปนชาวบาน ผ ประกอบธรกจ นกทองเทยว มท งชาวไทยและชาวตางชาต ดงค าสมภาษณตอไปน

“...มคนราวตาย 1,400 คน บาดเจบประมาณ 3,000-4,000 ซงเยอะมาก คนก

บาดเจบกนทกคน คนทถกคลนสนามมพฤตกรรมทเสยชวตหรอบาดเจบไมเหมอนกนบางคนตดอย

ทตนไมพอน าลดแลวกยงกอดตนไมแขงอยอยางนน”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...ตอนนนมผเสยชวต 1,000 กวาคน ในสวนนรวมกบแรงงานตางดาวดวย

ทนจะเปนชมชนชาวประมง ทงขนาดใหญและขนาดเลก ประชากรทกอนจะเกดเหตสนามมอย

ประมาณ 5,000-6,000 คน ตอนนเหลอ 4,000 กวาคน เฉพาะหมท 2 บานน าเคม”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดรบความเสยหายอยางมากมายมหาศาลโดยเฉพาะดานชวตนน มทงชาวบานทเปนชาวประมง ชาวตางดาวทเขามาขายแรงงานในพนท และรวมไปถงนกทองเทยวทเสยชวตและไดรบบาดเจบตงแตในระดบเลกนอยไปถงขนบาดเจบสาหส หรอสญหายจากเหตการณในครงนนหลายพนคน โดยเฉพาะบรเวณพนทของหมบานน าเคม

1.2.1.3 มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม รานคา อาคาร บานเรอนและทรพยสนอนๆ

เหตการณสนามในครงนนไดกอใหเกดความเสยหายอนมากมายทเกดขนตอทรพยสนของประชาชน ไมวาจะเปน อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม รวมถงทรพยสนอนๆในพนท ดงค าสมภาษณตอไปน

“...เรอประมงเสยหายรวมทงหมดประมาณ 400 ล า กระชงปลาประมาณ 10 ราย และในสวนของการปลกพชสวนกจะเปนบางสวนไมเยอะมากเปนเพยงปลกเพอใชในการกนในครวเรอนทเหลอกขาย ในสวนทไดรบความเสยหายมากทสดกเปนในสวนของประมง รองลงมากจะเปนการทองเทยว เมอกอนในหมบานน าเคมกจะมรสอรทเลกๆ โฮมสเตยของชาวบานรวมทงหมด 3 รสอรททเสยหาย”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

78

“...บานเรอนประชาชนไดรบความเสยหายประมาณ 800 หลงคาเรอน โรงเรยนไดรบความเสยหายประมาณ 40% หนวยงานราชการกจะเปนทพกสายตรวจของต ารวจไดรบความเสยหาย 100% เฉพาะในพนท สหกรณประมงของชมชน ไดรบความเสยหาย 100%”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ไมวาบานเรอนกดทรพยสนกด ไดรบความเสยหายจากคลนสนาม

ทงหมดเรยกวาสนเนอประดาตวเหลอแคชวตรอดกลบมา” (โชคชย หยกซาย, หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...ทวมสงประมาณ 5 เมตร คลนมาแคหนงครง ลกษณะคลนสนามจะดดสงของลงไปยงทะเลทงหมดเคลอนตวไปไหนกยาก รถ เรอ ลอยลงทะเลหมด”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

จากค าสมภาษณดงกลาว สามารสรปไดวา พนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานทรพยสนซงมมลคาความเสยหายหลายพนลานบาท สวนทรพยสนของชาวบานทไดรบความเสยหายไดแก อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม เรอประมงของชาวบาน ยานพาหะนะอนๆ ไดรบความเสยหายอยางมากมายมหาศาล พนทบรเวณรมชายหาดทราบต าไดรบความเสยหายมากทสด และรวมไปถงทรพยสนของนกทองเทยวอกดวย

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสนทนากลม ในพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา กลาวไดวา เหตการณสนามในครงนนไมมใครรจกมากอน มไดมการเตอนภยวาจะมคลนสนามเกดขน ไมไดมการเตอนภยใดๆเพราะยงไมมเครองเตอนภยหรอเครองมอในการตรวจวดความสงของคลนในทะเล และเจาหนาทเองกมไดมความรความช านาญเกยวกบเรองคลนสนามดวย เนองจากในบรเวณทะเลอนดามนไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอนจงไมมการแจงเตอนภยใหประชาชนในทองถนไดทราบลวงหนา จงท าใหเกดความสญเสยทงชวตและทรพยสนของทงประชาชนรวมไปถงทรพยสนของนกทองเทยวอยางมหาศาล โดยมมลคาความเสยหายหลายพนลานบาท

1.2.2 การฟนฟในปจจบน

จากการรายงานแสดงแผนในการจดสรรงบประมาณของจงหวดพงงา ประจ าปงบประมาณ 2559 ท าใหทราบวา ไดรบงบประมาณจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยประมาณ 6,637,300 บาท ไดรบงบเพอใชส าหรบการฟนฟ การปองกน และการจดการภยพบตประมาณ 6,637,300 บาท และไดรบงบส าหรบมาตรการในการปองกน และการเตอนภยจากสาธารณภยประมาณ 5,337,900 บาท (ส านกงบประมาณ, 2559ข)

79

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสนทนากลม พบวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ไดมการจดเตรยมงบประมาณในการเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากภยพบต และมการจดสรรงบประมาณส าหรบการใชชวยเหลอฟนฟอาชพ ทใหแกผทไดรบความเสยหายจากภยพบตประจ าทกปงบประมาณ งบประมาณสวนนทรฐบาลมอบใหเพอใชในการชวยเหลอประชาชนในยามคบขน เชน ภายหลงจากมการเกดภยพบตขนและไดสรางความเสยหายเกนกวาทประชาชนจะสามารถรบมอไดดวยตวเอง ซงสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ซงสามารถสรปไดอยางนอย 4 ดาน ดงตอไปน

ภาพประกอบ 10: แผนภาพการฟนฟขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

1.2.2.1 วางแผนขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ จากเหตการณสนามทผานมาท าใหเหนถงการจดใหมการวางแผนขนทะเบยน

ประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ เพอใหงายตอการชวยเหลอขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ซงสอดคลองกบค าสมภาษณ ดงตอไปน

“...ครงนนการตรวจสอบไมชดเจน บางคนไมใชชาวประมงแตไปขอรบการชวยเหลอ เขากไดรบมา บางคนเปนชาวสวนยงไดรบเรอไปเลย หากเกดขนอกกจะมการจดสรรการชวยเหลอใหถกตอง เปนระบบมากขน”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต., 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

การฟนฟในปจจบนของ องคการบรหารสวนต าบลบางมวง

จงหวดพงงา

วางแผนขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหายอยางเปนระบบ

ส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหาย

วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน

จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ

80

“...ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จะชวยผประสบภย โดยจะชวยเหลอผประสบภยทลงทะเบยน ทไดรบความเสยจากเหตการณ แตถาหนวยงานชวยเหลอหลกทรพยเปนหนวยงานบรรเทาสาธารณภยจงหวด จะมผวา รองผวาไปก ากบดแลดวยตวเองเมอเกดภย”

(วโรศนม หนดาษ, นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...แตละหนวยงานมความชดเจนในเรองของขอมลมากขน ในเรองของ

การจดการระบบฐานขอมล ปจจบนทมการขนทะเบยนในแตละอาชพกจะท าใหขอมลมความชดเจนมากขนและมระบบการจดการทถกตอง”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา ทางดานหนวยงานองคการบรหารสวน

ต าบลบางมวงนน ไดมการจดใหประชาชนทไดรบความเสยหายจากสนามไดท าการลงทะเบยนผประสบภยทไดรบความเสยหาย เพอใหเปนระบบระเบยบทดและงายตอการตรวจสอบ การชวยเหลอทถกตองแมนย า และมประสทธภาพตอไป

1.2.2.2 ส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหาย

จากสนามในครงนนองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดจดใหชมชนทไดรบความเสยหายไดท าการส ารวจความเสยหายทเกดขนตอประชาชนเอง รวมทงมการประเมนมลคาความเสยหายตางๆในพนท เพอใหมความถกตองแมนย าในการของบชวยเหลอรวมทงการกระจายการใหความชวยเหลอในทกๆดาน ซงสอดคลองกบค าสมภาษณ ดงตอไปน

“...การประเมนความเสยหายมนกตองมอยแลว เพราะวา อยางนอยกจะตองมค าสงมาวาถาเกดเหต คณกจะตองรแลววาบานพงกหลง กไร อยางนอยเขากจะตองท ารายงานใหเบองบนไดรบทราบ”

(ธงชย หนชอ, นายก อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ผมลงสอบถามเจาหนาทประมง โดยเฉพาะหนวยงานของรฐทใหความ

ชวยเหลอกระชงปลาไปประมาณเทาไร อยางต าสด ผมวาไมต ากวา 300 ลานบาท แตถาถามจรงๆ แลวกระชงปลาทมกอนเกดสนาม มเทาไรและความเสยหายมเทาไรควรตรวจสอบ”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต.บางมวง, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ใหผใหญบาน ก านน เซนรบรองมาวาเปนลกบานของทานจรง มความ

เสยหายจรง สวนหนงใหไปแจงความเสยหายทสถานต ารวจ ในสวนนกจะมเปนขอก าหนดอยแลวมาตงแตตอนแรก ในการทจะมามาขอความชวยเหลอจะตองมเอกสารใดบางทตองน ามายนรวมดวยเพราะตอนนนเราใชงบประมาณเยอะมากในการชดเชย”

81

(โชคชย หยกซาย, หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทเกยวของในพนทๆอย

ในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงนน ไดจดใหมการส ารวจความเสยหาย และประเมนความเสยหายทเกดขน รวมทงมการตรวจสอบความถกตองในสทธของผเสยหายในการไดรบความชวยเหลออกดวย เพอความไมซ าซอนในการชวยเหลอ

1.2.2.3 วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน ปจจบนองคการบรหารสวนต าบลบางมวง และหนวยงานทเกยวของไดจดใหมการ

วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน เพอใหมความรวดเรวในการชวยเหลอผประสบภยกอนทหนวยงานอนๆจะเขามาเสรม ซงสอดคลองกบค าสมภาษณ ดงตอไปน

“…ต ารวจประจ าจดเพออ านวยความสะดวกใหแกประชาชนในเรองจราจร ดแลเรองบานเรอน ทรพยสน กนพนทเสยงทเกดเหต และจดทปลอดภยในเบองตน รวมถงการรวมกนกบหนวยงานอนในการแจกจาย อาหาร น าดม ใหแกชาวบานทประสบภย และใหความชวยเหลอดานอนๆหากไดรบความรองขอ”

(สมเกยรต มดด า, ผบ.หม(ป) สภ.ตะกวปา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “....ในการชวยเหลอในเบองตน อยางถงยงชพ องคการบรหารสวนต าบลก

จะมการเตรยมงบประมาณในการจดซอเอาไว และไดจดตงงบประมาณเพอจดท าซอมแผนอพยพหลบภยใหกบคนในพนท และนกทองเทยวในพนทอกดวย”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต.บางมวง, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด มหนาทแกปญหาเฉพาะ

หนา ชวงแรกจะเนนการชวยในเหตฉกเฉน พวกเครองอปโภคบรโภคฉกเฉน ทส าคญคอตองตงครวกอนใหเขามทกนทอยทพกกอน จะชวยเหลอเบองตนกอน”

(วโรศนม หนดาษ, นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ในสวนของการชวยเหลอการแจกจายอปกรณยงชพเบองตน ไมวาจะ

เปนน า อาหารแหง ปลากระปอง ใหกบทางผประสบภยทยงมชวตและในสวนของผบาดเจบสงตอไปใหโรงพยาบาลและกในสวนของผเสยชวตทางปองกนและบรรเทาสาธารณภยเองกจะก าหนดจดในการจดเกบศพ”

(โชคชย หยกซาย, 2หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 9 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทมความเกยวของใน

พนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงนน ไดมการวางแผนในการใหความ

82

ชวยเหลอประชาชนในเบองตน เชน การแจกจาย อาหาร น าดม ใหแกชาวบานทประสบภย การแจกจายอปกรณยงชพ การเตรยมเครองอปโภคบรโภคฉกเฉน เปนตน

1.2.2.4 จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ จากเหตการณครงนนจนถงปจจบนองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดมการ

ประสานงานกบหนวยงานทมความเกยวของในการเขามาใหความชวยเหลอในดานการเยยวยาจตใจและการฟนฟดานอาชพแกผประสบภย ซงสอดคลองกบค าสมภาษณ ดงตอไปน

“...ภาคเอกชนกไดจดสรางหมบานไอทว และทางภาครฐจดสรางหมบานพรเตยว บนเนอทของทางราชพสด เพอใหเปนบานหลงใหมใหแกประชาชนผประสบภยสนาม”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…เรามงบฉกเฉน งบกลางทเราไดจดตงไว ถาเกดเหตภยพบตขนเชน หาก

เกดแผนดนไหว เขาจะโฟกสมาทบานน าเคม ต าบลบางมวงทนท เรากจะดวาระดบทแผนดนไหวมโอกาสจะเกดสนามไหม แตทเราตกลงกน ถาเกน 7 รกเตอรขนไป วงกอนเลยไมวาเขาจะเตอนหรอไมเตอน”

(ธงชย หนชอ, นายก อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...พฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด มหนาทสงเสรมอาชพ

เมอภยผานพนไป และมหนาทในการเขาไปชวยเหลอเยยวยาจตใจ สวนการชวยเหลอหลกทรพยเปนหนวยงานบรรเทาสาธารณภยจงหวด จะมผวา รองผวา ไปก ากบดแลดวยตวเองเมอเกดภย”

(วโรศนม หนดาษ, นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ในสวนของการชวยเหลอจะชวยเหลอชาวประมงเปนอนดบแรก จะม

การบรจาคเรอ อปกรณการท าประมง อปกรณเสรมเชน ดาวซาวโซนาเปนอปกรณจบพกดปลา มการตงโรงงานประกอบเรอในพนท”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทเกยวของในพนทๆอย

ในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงนน ไดประสานจดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจ และฟนฟอาชพใหกบผประสบภย เชน การชวยเหลอเยยวยาจตใจ ชวยเหลอหลกทรพยการเงน การสรางบานใหแกผประสบภย มการตงโรงงานประกอบเรอในพนท การมอบอปกรณในการท ามาหากน เปนตน

83

ภาพประกอบ 11: ภาพชายหาดบรเวณอนสรณสถาน และเรอทถกคลนซดเขามาในหมบาน

(ซาย) ภาพชายหาดบรเวณอนสรณสถานสนามบานน าเคมในปจจบน (ขวา) ภาพเรอทถกคลนซดเขามาในหมบานและไมสามารถเคลอนยายออกไดจนไดรบการพฒนาใหกลายเปนพพธพนธกลางแจงเรอเกยตนธรณพบตภยสนาม ซงอยในพนทความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

จากขอมลขางตนกลาวไดวา หากเกดภยพบตสนามขน ทางองคการบรหารสวนต าบลบางมวงนนจะมในสวนของงบประมาณฉกเฉน เปนงบกลางทไดจดตงส ารองเอาไว มการวางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตนในเรองของเครองอปโภคและบรโภคในยามฉกเฉน เชน การแจกจาย อาหาร น าดม ใหแกชาวบานทประสบภย การแจกจายอปกรณยงชพ ส าหรบการฟนฟเยยวยาจะมการสงเจาหนาทเขาไปชวยเหลอ สงเสรม หรอฟนฟอาชพใหแกประชาชนผประสบภย และท าการเยยวยาจตใจประชาชนผประสบภยในระยะแรกหลงจากเกดภยพบตสนาม ภายหลงจากเหตการณภยพบตสงบลง ชวยเหลอหลกทรพยการเงน การสรางบานใหแกผประสบภย มการตงโรงงานประกอบเรอในพนท การมอบอปกรณในการท ามาหากน มการท าการส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหายเพอใหความชวยเหลอในดานอนๆตอไป

1.2.3 การดแลชวยเหลอนกทองเทยว และฟนฟสถานททองเทยว

จงหวดพงงามนโยบายดานการทองเทยวดงตอไปน 1) พฒนาแหลงทองเทยวเชงอนรกษ เชงนเวศ เปดแหลงทองเทยวใหม พรอมทงยกระดบแหลงทองเทยวทมอยใหเปนทยอมรบของนกทองเทยว จดระบบภมทศนแหลงทองเทยว โดยรวมมอกบจงหวดพงงาและหนวยงานตางๆทเกยวของ 2) สงเสรมบทบาทและการมสวนรวมของชมชน องคกรเอกชนและผประกอบการดานการทองเทยวใหส านกในการเปนชมชนเจาบาน เพออนรกษทรพยากรทองถน 3) สนบสนนการทองเทยวจงหวดพงงา โดยการประชาสมพนธในรปแบบตางๆทเหมาะสม และสนบสนนกจกรรมเกยวกบการทองเทยวจงหวดพงงา พรอมจดหาตลาดการทองเทยวทงภายในและตางประเทศ และสาธารณสขเพอการทองเทยว เปนตน 4) พฒนาเยาวชน ประชาชน ผประกอบการและบคลากรดาน

84

การทองเทยว เพอยกระดบมาตรฐานดานการบรการใหเปนทประทบใจแกนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางประเทศ 5) สงเสรมและสนบสนนการทองเทยวเชงวฒนธรรม เชน ถนนคนเดน ถนนสายวฒนธรรม ลานวฒนธรรม เปนตน และการทองเทยวสถานทส าคญทางโบราณสถาน โบราณวตถในจงหวดพงงา 6) สนบสนนและสรางระบบภมทศนดานการทองเทยวของจงหวดพงงาสระดบนานาชาต เชน จดประกวดถนนสวยเพอการทองเทยว (องคการบรหารสวนจงหวดพงงา, 2560)

1.3 ปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดภเกต

ในสวนนผวจยน าเสนอปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดภเกต เพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณเฉพาะของพนทจงหวดภเกตทไดท าการศกษา กลาวคอ ขอมลทน าเสนอสวนนจะชวยใหเหนบรบทปรากฏการณสนามทเกดขน ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดภเกตไดด าเนนการ โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน

1.3.1 ปรากฏการณสนามและผลกระทบตอชมชน กอนการเกดเหตการณภยพบตสนามในครงนนประชาชนในพนทตางไมเคยพบ

หรอประสบกบภยพบตชนดนมากอน และในครงนนกเปนครงแรกทประชาชนในพนทไดเผชญกบภยพบตสนาม ในวนอาทตยท 26 ธนวาคม 2547 เปนวนทอากาศแจมใสตลอดชายฝงทะเลอนดามนของประเทศไทย ทะเลเรยบสงบ นกทองเทยวทงชาวไทย และตางประเทศทเดนทางมาพกผอนบนชายหาดทสวยงามรมชายฝงทะเลอนดามนของไทยไมวาจะเปนทในจงหวดภเกต ซงในชวงเชาของวนนนโทรทศนทกชองจะมการรายงานขาว ถงขาวการเกดแผนดนไหวในทะเลเหนอเกาะสมาตรา มความรนแรงมากถง 8.9 รกเตอร เมอเวลา 08.00 น. ซงแรงสนสะเทอนนนสามารถรบรไดถงจงหวดภเกต และในอกหลายจงหวดชายฝงทะเลอนดามนของไทยแตกไมมใครนกถงวาสงทจะเกดขนตามมานนจะคอ “สนาม”

ภาพประกอบ 12: ภาพความเสยหายจากสนามของเทศบาลเมองปาตอง

85

ภาพภายหลงน าลดเกดความเสยหายของบานเรอน รสอรท รานคา ทอยในบรเวณของชายหาดปาตองแหลงทองเทยวทมชอเสยงอนโดงดงของ จงหวดภเกต ครงเมอถกคลนสนามในป 2547 พดถลม

เหตการณในครงนนประชาชนในพนทไมเคยรจกสนามมากอนและกอนทคลนยกษสนามจะถลมเขามายงชายฝงอนดามนแมจะมสญญาณเตอนจากธรรมชาต เชน น าทะเลลดระดบลงผดปกต และปลาขนาดใหญเกยตน แตดวยหลายฝายรวมทงผประสบเหตเองไมเคยรจกไมมประสบการณมากอนจงท าใหเกดความสญเสยทงชวต และทรพยสนตามมาอยางมหาศาล จงหวดภเกตไดรบความเสยหายในพนท 3 อ าเภอ 15 ต าบล 100 หมบาน และไดรบผลกระทบ 1,463 ครวเรอน โดยในจงหวดภเกตมผเสยชวตประมาณ 262 คน บาดเจบกวา 1,111 คน และสญหายอกไมนอย อกทงยงมความเสยหายในดานทรพยสน ไดแก อาคารบานเรอนของราษฎร โรงแรม รานคาทเสยหายทงหมดจ านวน 742 หลง และเสยหายเพยงบางสวนจ านวน 291 หลง ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยว ยานพาหนะ ตลอดจนระบบสาธารณปโภคตางๆ อาท ไฟฟา ประปา โทรศพท ถนน เปนมลคากวา 1,000 ลานบาท (ไทยรฐออนไลน, 2558) ซงมความสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ซงจากค าสมภาษณสามารถสรปไดอยางนอย 3 ดาน ดงน

ภาพประกอบ 13: ปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชนเทศบาลเมองปาตอง

จากปรากฏการณสนามทเกดขนในพนทของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกตนน ไดเกดผลกระทบ และสรางความสญเสยในชวตเปนจ านวนมาก เนองจากประชาชนในพนทไมเคย

ปรากฎการณสนาม และผลกระทบตอชมชน

เทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต

ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย

มผเสยชวตและบาดเจบเปนจ านวนมาก

มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม อาคาร รานคา บานเรอนและทรพยสนอนๆ

86

รจกสนามมากอนและในตอนนนยงไมมการแจงเตอนภยใดๆ มประชาชนและนกทองเทยวไดรบบาดเจบ เสยชวต และสญหาย สงปลกสรางตางๆ เชน บานเรอน โรงแรม รานคา พงเสยหายมาก ท าใหกระทบตอภาคเศรษฐกจการทองเทยวของพนทเปนอยางมากมาย ท าใหเกดความเสยหายตอทรพยสนทงของประชาชนและนกทองเทยวเปนจ านวนมาก

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต เกยวกบปรากฏการณสนาม และผลกระทบตอชมชน มความสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง หนวยงานทเกยงของ ผน าชมชน และการสมภาษณกลม โดยผวจยพบประเดนทจะน าเสนออยางนอย 3 ดาน ดงน 1) ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย 2) มผเสยชวต และบาดเจบเปนจ านวนมาก 3) มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม อาคาร รานคา บานเรอนและทรพยสนอนๆ

1.3.1.1 ขาดความรและไมคนเคยกบสนาม และไมมการแจงเตอนภย จากเหตการณสนามทไดผานพนไปท าใหทราบวาประชาชน และเจาหนาทของรฐ

ขาดความรเกยวกบสนามและความไมคนเคยกบเหตการณ เนองจากไมเคยเกดขนมากอน อกทงไมไดมการแจงเตอนภยแกประชาชนเพอหนภย ดงค าสมภาษณตอไปน

“...เขากแจงเขามาวาไมรมเสยงอะไรยงไงอยตรงหนาหาดเหมอนกบระเบด และกคนออกไปออดกนอะไรอยางนแลวสกพกหนงคนกวงตามถนน จะมน าทะเลไหลเขามาเพราะหางจากทะเลประมาณ 200 เมตร เทศบาลเองกไมเคยเจอเหตการณแบบนและกไมคอยมความรดานน คอไมนกวามนจะเกดขน”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…ทผานมาไมไดรบมอเพราะไมรตวไมรวาสนามมนคออะไรแตตอนนร

แลว เพงเกดเหตครงแรกรบมอครงแรก ตอนแรกๆไมรจรงๆ การจราจรขณะเกดเหตรถตดเยอะ ตางคนตางไปไมมระเบยบวนย จราจรวนวาย แลวกเรองการสอสาร บางคนพดภาษาไทยไมได แลวเครองมอสอสารกมปญหา”

(วสทธ เมธาสนทรพจน, หวหนาส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...เพยงแตเราไมรเลยเหมอนแทบจะไมรเลย บางคนอาจจะรแตพอไปพดก

ไมมใครเชอบานเราไมคอยเชอจะมไดยงไงอากาศดๆแบบนน าทะเลขนมาทวมพนดนตอนนนเขายงเรยกวาน าทะเลทวม”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...คนไมรจกสนามกนไมรจะหนกนยงไงแลวโรงแรมมอยโรงแรมหนงท

เขามหองอาหารอยชนใตดน กเหมอนเตมน าใสขวดคนออกไมได”

87

(ชยรตน สขบาล, วทยากรพเศษของ UN, 28 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา เหตการณสนามในวนท 26 ธนวาคม

2547 ไมเคยมการเกดขนมากอนในพนท จงท าใหไมมใครรจกวาก าลงจะเผชญกบเหตการณอะไร

และสนามคออะไร ตองท าอยางไร ท าใหขาดการเตรยมพรอมในดานตางๆเปนอยางมากในการ

รบมอตอเหตการณในครงนน จงท าใหไมมการเตอนภยแตอยางใดจากทางการ

1.3.1.2 มผเสยชวต และไดรบบาดเจบจ านวนมาก จากสนามในครงนนไดท าใหเกดความเสยหายอนใหญหลวงตอชวตของประชาชน

ในพนทและนกทองเทยว ทงชาวไทยและชาวตางชาต มทงผไดรบบาดเจบ สญหาย และเสยชวต ดงค าสมภาษณตอไปน

“...มนกทองเทยวตายเขาโดนน าซดมาเขามาอยในโรงแรมเสยชวตเยอะมากสวนใหญลอยไปรวมกนอยในสระน าจะเยอะมากเพราะวามนเปนซอยแคบๆ ตรงซอยเกบทรพยหนาหาด ตรงซอยไปรษณย”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “...แลวกมปญหาอปสรรคในเรองการจดการเรองศพเรองเอกลกษณ คน

ตายคนหาย เยอะมากมปญหาเยอะแยะไมรชาตไหนเปนชาตไหนมนกอยปะปนกนหมด” (อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...ภเกตเสยชวตทงหมด 261 คนรวมทงจงหวดภเกต ครงหนงอยทปาตอง 141 คนตายมากทสดเพราะวงลงไป Supermarket ใตดนน ากเขาไป แลวโรงแรมมอยโรงแรมหนงทเขามหองอาหารอยชนใตดน กเหมอนเตมน าใสขวดคนออกไมได”

(ชยรตน สขบาล, วทยากรพเศษของ UN, 28 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา พนทๆอยในความดแลของเทศบาล

เมองปาตองนนไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานชวต มทงชาวบาน และชาวตางดาวทเขามาขายแรงงาน รวมถงนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทไดรบบาดเจบหรอเสยชวตจากเหตการณในครงนนหลายรอยคน นอกจากนนยงมผสญหายอกดวย โดยเฉพาะอยางยงพนทบรเวณชายหาดปาตอง

1.3.1.3 มความเสยหายจ านวนมากตอ โรงแรม อาคาร รานคา บานเรอนและทรพยสนอนๆ

จากเหตการณในครงนนท าใหเกดความเสยหายเปนอยางมากตอสงปลกสรางตางๆ เชน โรงแรม อาคาร รานคา บานเรอนและทรพยสนอนๆ ของประชาชนและนกทองเทยว ดงค าสมภาษณตอไปน

88

“...โรงแรมหนาหาดกพง เพราะโรงแรมทโดนคลนซดเขามาตงแตแถบ ตงแตจากตนสายถนนหนาหาด ทงหมดนนกไปหมดเลย ม (โรงแรมเชอรนา) นนกยบกจการไปเลยเพราะโดนเตมๆ และอกหลายๆโรงแรมกพง โรงเรยนกะหลมอยใกลหาดพงเสยหายเยอะจนตองซอมแซมสรางอาคารเรยนกนใหม”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “...อยางเชน ชมชนเองกจะมกลมอาชพหนาหาด กลมนวด กลมหวกระตก

กจะเปนพวกน าดมอาหารบางผลไมอยางนนและกพวกกลมของเจตสกและเตยงรมนวด เตยงผาใบ กลมนจะไมไดมรานคากจะมอปกรณเตยงรมอะไรอยางนนทเสยหายไปหมดเลย และโรงแรมเองกไดรบความเสยหายถงขนปดกจการ หรอขายกจการทงไปเลย”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...เมองปาตองมความความเสยหายเยอะมากทเกดกบอาคาร รานคา สวน

ใหญจะเปนธรกจ เพราะวาถนนหนาหาดหลกจะเปนธรกจไมมบานอยอาศย ปาตองสวนใหญจะเปนภาคธรกจมากกวาอยางเชน รานคา กจการรานอาหารตางๆ โรงแรม”

(ชยรตน สขบาล, วทยากรพเศษของ UN, 28 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารสรปไดวา พนทๆอยในความดแลของเทศบาลเมอง

ปาตองนน ไดรบความเสยหายเปนอยางมากในดานทรพยสน เนองจากเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยง มสงปลกสรางตางๆมากมาย ทงทรพยสนในพนทไมวาจะเปน อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม ยานพาหะนะ เรอโดยสาร อปกรณตางๆในการประกอบอาชพไดรบความเสยหาย และรวมไปถงทรพยสนของมคาตางๆของนกทองเทยว โดยเฉพาะอยางยงในพนทบรเวณชายหาดปาตอง

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม ในพนทๆอยในความดแลของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต กลาวไดวา เหตการณสนามในครงนนไมมใครรจกมากอนทงเจาหนาทรวมถงประชาชนเอง ไมมผทมความรความช านาญเกยวกบเรองคลนสนามดวย จงมไดมการเตอนภยวาจะมคลนสนามเกดขน รวมทงยงไมมเครองมอในการเตอนภยหรอเครองมอในการตรวจวดความสงของคลนในทะเล และเนองจากในบรเวณทะเลอนดามนในแถบนไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอนจง จงท าใหเกดความสญเสยทงชวตและทรพยสนตางๆของประชาชนรวมถงของนกทองเทยวทอยในพนทเปนจ านวนมากอยางไมเคยเกดขนมากอน

1.3.2 การฟนฟในปจจบน

จากการรายงานแสดงแผนการจดสรรงบประมาณจงหวดภเกต ประจ าปงบประมาณ

2559 ท าใหทราบวา ไดรบงบประมาณจากกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยประมาณ 9,584,200

89

บาท ไดรบงบเพอใชส าหรบการฟนฟ การปองกน และการจดการภยพบตประมาณ 9,584,200 บาท

และไดรบงบส าหรบมาตรการในการปองกน และการเตอนภยจากสาธารณภยประมาณ 6,330,400

บาท (ส านกงบประมาณ, 2559ค)

จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม พบวา ทางเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต มการจดเตรยมงบประมาณในการเยยวยาผทไดรบผลกระทบจากภยพบต และงบประมาณส าหรบการชวยเหลอฟนฟอาชพ ใหแกผทไดรบความเสยหายจากภยพบตประจ าทกปงบประมาณ งบประมาณสวนนทรฐบาลน าไปใชเพอการชวยเหลอประชาชนในยามคบขน เชน ภายหลงจากมการเกดภยพบตขนและไดสรางความเสยหายเกนกวาทประชาชนจะสามารถรบมอไดดวยตวเอง จากค าสมภาษณไดสะทอนใหเหนการด าเนนการฟนฟในปจจบนของทางเทศบาลเมองปาตองอยางนอย 4 ดาน ไดแก

ภาพประกอบ 14: แผนภาพการฟนฟของเทศบาลเมองปาตอง

1.3.2.1 จดงบประมาณเบองตนเพอชวยประชาชน จากเหตการณในครงนนท าใหเทศบาลเมองปาตองไดวางแผนในการจดเตรยม

งบประมาณเบองตนเพอใชในการชวยเหลอประชาชนผประสบภยในพนทซงไดรบผลกระทบจากคลนสนามในป 2547 ดงค าสมภาษณตอไปน

“...แตในสวนของเทศบาลเอง เทศบาลเองกจะมงบประมาณใหความชวยเหลอในกลมของอาชพรายละ 2,000 บาท ในตอนนนเพอบรรเทาความเดอดรอนกบคนทมรายชอ”

การฟนฟในปจจบนของ เทศบาลมองปาตอง จงหวดภเกต

จดงบประมาณเบองตนเพอชวยประชาชน

ส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหาย

วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน

จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ

90

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “...โดยการซอมใชงบประมาณของเราเอง ปแรกเรากซอมของเรา แตปหลง

หลงป 49 หรอ50 ทางจงหวดทางรฐบาลเรมเลงเหนประดบถงตรงน ซอมเดกๆตงงบประมาณไวแลวทกป ซอมใหญ ปละ 1 ครง ตงงบประมาณจดท าปายใหมอยเรอยๆ เพราะเปนเมองทองเทยวฉะนนท ายงไงกไดใหนกทองเทยวเกดความมนใจ ทจะเขามาเทยวเพมหรอจะมาเทยวอก รวมถงงบในการชวยเหลอผประสบภย”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559:สมภาษณ) “...ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดกจะเขาไปดแลและ

การบรหารจดการในเรองของการจดหางบประมาณในการด าเนนการในการปองกนและชวยเหลออยางเชน ในเรองของการจดท าอาคารอพยพ อาคารหลบภย แลวกจดท าเปนพนททเสยงใหประชาชนไดรบร”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทมสวนเกยวของในการจดตงงบประมาณในการชวยเหลอเบองตนแกประชาชนในพนทนน ไดมการจดตงและเตรยมงบประมาณเอาไวต งแตในสวนของ การซอมแผน การจดท าปายใหม การจดท าอาคารหลบภย รวมทงการจดตงงบประมาณในการปองกนและการชวยเหลออนๆเพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอตอสนามทดอกดวย

1.3.2.2 ส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหาย หลงจากเหตการณสนามผานพนไปทางเทศบาลเมองปาตองไดมการด าเนนการใน

การส ารวจความเสยหาย และการประเมนมลคาความเสยหายในพนท เพอใชในการชวยเหลอประชาชน ดงค าสมภาษณตอไปน

“...คนอยากไดอยากม กม แตวาสามารถสบคนไดเพราะเรามหลกฐาน ในการชวยเพราะวาการชวยเหลอน เราตองยนหลกฐานมาเขาจะชวยเหลอตามหลกฐาน มการส ารวจความเสยหาย ชวงแรกๆในการตรวจสอบในการชวยเหลอยงเปนปญหาอยแตพอหลงๆเรมคอยๆดขน”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ชวยเหลอระงบเหตหนาหาดท งหมด สรางศนยบญชาการในพนท

บญชาการฝายตางๆประสานงานดานงบประมาณ ปฏบตการ ฝายสอสาร หนวยงานจะสงคนเขาไปตรวจสอบสถานทเกดเหต ส ารวจความเสยหาย เพอชวยเหลอประชาชน”

(ประสทธ กจบรรยงเลศ, เจาหนาท ปภ. เทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

91

“...มการสงจตอาสาเขาไปชวยชาวบานอกทางไดทเกดผลกระทบผบรหารตงเปนวอรรม ทนเหตการณเลย เจาหนาทฝายเบองหลงลงพนทตรวจสอบความเสยหาย ทมงานท าวอรรม ทางวอรรมกสงการ หองวอรรม กมทานนายกปลด คอยสงการ”

(วสทธ เมธาสนทรพจน, หวหนาส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทมสวนเกยวของใน

การชวยเหลอประชาชนในพนทเทศบางเมองปาตองไดจดใหมการส ารวจความเสยหาย ตรวจสอบ และประเมนความเสยหายทเกดขนเพอความถกตองแมนย าในการชวยเหลอผประสบภย และเพอลดปญหาการชวยเหลอทซ าซอน การแอบอางสทธของบคคลบางกลมทคอยหาผลประโยชนจากผประสบภย การทจรตตางๆเปนตน

1.3.2.3 วางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน จากเหตการณสนามในครงนน เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของ ไดม

การวางแผนงานในการใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน เพอใชในการชวยเหลอประชาชนทไดรบความเสยหายในพนท ดงค าสมภาษณตอไปน

“...แตในสวนของเทศบาลเองน น เทศบาลเองกไดจดงบในใหความชวยเหลอเบองตนในกลมของผประกอบอาชพเพอบรรเทาความเดอดรอน ชวยเหลอเรองเรอประมง การจดเตรยมแจกจายเสบยงอาหาร เปนตน”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “... เขาไปชวยเหลอประชาชน แจกจายสงของบรจาค ถงย งชพ แก

ผประสบภยในเบองตน รวมกบจงหวด กรม และหนวยงานอนๆ” (ประสทธ กจบรรยงเลศ, เจาหนาท ปภ. เทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...ทางเรากรอค าสงจากผวาราชการจงหวด วาสงใหเปดศนยพกพงชวคราว เมอเกดภยพบต โดยไดเตรยมอาหารเครองดมเครองนงหมยารกษาโรค โดยมพยาบาลมธนาคาร รอจนกระทงพนทกลบสสภาพเดมกจะสงผอพยพกลบ”

(วรภทร อนทะมนา, นกพฒนาสงคมช านาญการ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทมสวนเกยวของใน

ดานการวางแผนชวยเหลอประชาชนในเบองตนของพนทเทศบาลเมองปาตองนน ไดมการวางแผนงานในการชวยเหลอเบองตนแกผประสบภยทไดรบความเสยหาย เชน การเตรยมอาหารเครองดมเครองนงหมยารกษาโรค แจกจายเสบยงอาหาร ถงยงชพ แกผประสบภย เปนตน

92

1.3.2.4 จดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ จากเหตการณสนามในครงน นจนถงปจจบนทางเทศบาลเมองปาตอง และ

หนวยงานทเกยวของ ไดมการด าเนนจดเตรยมหนวยงานในการใหความชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพใหแกประชาชนทไดรบผลกระทบจากสนาม ดงค าสมภาษณตอไปน

“…การฟนฟเยยวยาผประสบภย จะใหนกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นตกร ไวคอยดแลแลวแตทองถนวาเคามบคลากรใดบางคอยดแล เขาไปชวยเหลอซงเปนหนาท สวนการชวยเหลอกแลวแตกรณไป ทางศนยจะมประวตของแตละคน วามปญหาและควรเขาชวยเหลออยางไร”

(วรภทร อนทะมนา, นกพฒนาสงคมช านาญการ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...สวนมากมประกนนะเพราะวาโรงแรมทดานหนาทงหมดเคาท าประกน

นกธรกจ รานเพชร ทกอยาง รานคากม หางสรรพสนคากม แตพวกแผงลอยจะชวยรายละหมนหา แตพวกแผงลอยเลกๆรานคาเขามรายไดคนมเงนทโดนนนสวนใหญเปนคนมเงน เพราะวาถาเขาฟนตวไดเรวเขากสามารถกลบมาขายของหาก าไรไดเรว ตอนนนทเกดเหต ภาครฐจะจายใหรายละสองหมนหา คนทขายอาหารในสวนอาหารโลมาของเทศบาล Set แผงลอยรานเลกๆ ทงหมดราวประมาณ 7- 800 รายได ทภาครฐจายใหรายละสองหมนหา สวนใหญรานคาแถวนนเขามทนส ารอง”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...กคอสวนของผประกอบการธรกจโรงแรมจะมการดนรนเองกอนทกลม

เงนทนธนาคารตางๆจะเขามาชวยในภายหลง รวมทงรฐบาลกจะเขามาภายหลง นอกจากนนยงไดงบชวยเหลอจากทางการทองเทยวแหงประเทศไทยในการประชาสมพนธเพอสรางความมนใจใหกบชาวตางชาตในดานการทองเทยวอกดวย”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) จากค าสมภาษณดงกลาว สามารถสรปไดวา หนวยงานตางๆทมสวนเกยวของใน

ดานการวางแผนชวยเหลอประชาชนในดานการประสานจดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพของพนทเทศบาลเมองปาตองนน ไดมการจดเตรยมงบประมาณในการชวยเหลอ มการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของในดานการเยยวยาจตใจ และการฟนฟอาชพใหแกผประสบภยในพนทใหสามารถฟนกลบคนมาไดอกครง สวนทางดานของบรษท หางรานตางๆของเอกชนนน สามารถฟนคนกลบไดอยางรวดเรวดวยการมประกน และมงบประมาณส ารอง ท าใหสามารถฟนตวและหารายไดอกครงอยางรวดเรว เปนการแบงเบาภาระของรฐบาลไดอกทางหนง

93

ภาพประกอบ 15: ภาพซอยบางลา และชายหาดปาตอง

(ซาย) ภาพซอยบางลาทเปนแหลงทองเทยวยามค าคนอนเลองชอ (ขวา) ภาพชายหาดปาตองในปจจบนทเตมไปดวยนกทองเทยว

จากขอมลขางตน กลาวไดวา หากเกดภยพบตสนาม ทางเทศบาลเมองปาตองจะมการตงงบประมาณในการใหความชวยเหลอประชาชนผสบภยในเบองตน และส ารวจความเสยหาย ส าหรบการฟนฟเยยวยาผประสบภยพบตสนาม จะใหการชวยเหลอประชาชนในเบองตน เชน อาหาร น า การล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย และฟนฟจตใจ และฟนฟดานอาชพ แตส าหรบผประกอบการการทองเทยว หรอผประการสวนอนๆ ตองรบผดชอบตอความเสยหายนดวยตวเอง ซงถอเปนเรองทสรางความล าบากใหกบผประกอบการและเปนสาเหตหนงทท าใหเศรษฐกจของพนทภายในขณะนนซบเซา

1.3.3 การดแลชวยเหลอนกทองเทยว และฟนฟสถานททองเทยว

จงหวดภเกตมนโยบายดานเศรษฐกจและการทองเทยวของจงหวดภเกตดงน 1) การสนบสนน ผลกดนแผนการพฒนาการทองเทยวของจงหวดภเกตและรฐบาล ทจะสรางความแตกตางเพอสรางมลคาเพมการทองเทยว (Increase Value From Tourism) 2) รกษาสงแวดลอมทางกายภาพ ทางสงคม และทางทศนยภาพของภเกต 3) พฒนาฟนฟแหลงทองเทยวธรรมชาต วฒนธรรม และปรบโครงสรางพน ฐานใหมคณภาพสมาตรฐานสากล 4) สนบสนนการยกระดบมาตรฐานดานบรการและธรกจทเกยวของกบการทอง เทยวสมาตรฐานสากล 5) สงเสรมการตลาดทงในและตางประเทศ 6) สนบสนนใหมการผลตบคลากรเพอรองรบการทองเทยวและกจกรรมทเกยวของ 7) สงเสรมใหมการพฒนาบคลากรดานการทองเทยวในภเกตทกประเภท ทกระดบอยางตอเนองโดยความรวมมอระหวางสถาบนศกษากบผประกอบการ 8) ขยายตลาดทองเทยวเชงรก เชน สรางการทองเทยวเชงนเวศน 9) พฒนาแหลงทองเทยวและสรางเครอขายการทองเทยวในชมชน เพอใหมการกระจายรายไดอยางทวถง 10) สนบสนนการทองเทยวในเขตเมอง เพอฟนธรกจและเศรษฐกจในเขตเมอง 11) เพมคณคายานส าคญทางประวตศาสตรของจงหวดภเกต และสนบสนนการอนรกษอาคาร

94

เกาทมคณคาทางประวตศาสตร เพอพฒนาเปนแหลงทองเทยวเชงประวตศาสตร 12) สงเสรมสนบสนนการทองเทยวเชงอนรกษดานวถชวต วฒนธรรม ประเพณของจงหวดภเกต 13) สรางศนยแสดงสนคาส าหรบรองรบสนคาจากภมปญญาทองถน เพอจ า หนายใหกบนกทองเทยวและเพมรายไดใหกบประชาชน 14) สนบสนนการสรางรายไดจากการทองเทยวโดยฟนฟพฒนาคณภาพ และมาตรฐานการทองเทยวใหดยงขน และสรางแหลงทองเทยวใหมในเชงพนททมศกยภาพ สามารถเชอมโยงธรรมชาต ศลปวฒนธรรม และวถชวตของชมชน ควบคกบการสงเสรมตลาดนกทองเทยวคณภาพ เชน กลมผสงอาย กลมดแลรกษาสขภาพ กลมประชมและแสดงสนคา เปนตน 15) จดตงศนยขอมลทางการทองเทยวเพอใหบรการแกนกทองเทยว 16) สนบสนนการคมครองสทธเสรภาพและความปลอดภยของนกทองเทยว รวมทงระบบเตอนภย (องคการบรหารสวนจงหวดภเกต, 2560)

สวนท 2 การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบสนาม

2.1 การเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม พบวา การเตรยมความพรอมตอการรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ.2547 มหลายดาน โดยในสวนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางนน ไดมแผนในการจดเตรยมการรบมอสนาม เนองจากพนทอยในบรเวณทมความเสยงในการเกดสนาม อกทงยงเปนพนททเคยเกดสนาม เมอป พ.ศ. 2547 องคการบรหารสวนต าบลอาวนางจงมความตระหนกในการเตรยมแผนในการรบมอขน และเพอใหเหนถงบรบทในการเตรยมแผนในการรบมอขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางมากขน ผวจยจงน าเสนอการเตรยมความพรอมในการรบมอสนาม โดยสามารถแบงออกเปน 5 ดาน คอ ดานการใหขอมลความรแกประชาชน ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภย ดานสงกอสรางในการรบมอ ซงมรายละเอยดดงตอไปน 2.1.1 ดานการใหขอมลความรแกประชาชนและนกทองเทยว

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในเรองการเตรยมความพรอมในดานการใหขอมลความรแกประชาชน ท าใหทราบวา ไดจดใหมการใหขอมลความรแกประชาชน เชน การใหขอมลแกชาวบาน ผประกอบการ และเดกนกเรยนทอาศยอยในพนท ในเรองของการท าความรจก และวธการในการเอาตวรอดจากภยพบตสนาม เพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอตอเหตการณในอนาคตหาก

95

จะตองเกดขนอก ซงสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน “…มวนร าลกสนาม วนท 26 มการท าบญแลวกมในสวนของหนวยเผยแพรความรเรองสนามรวมกบปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และมการสอดแทรกเรองภยสนามไวในหลกสตรของการเรยนอยางในโรงเรยนทสงกดขององคการบรหารสวนต าบล และมการจดท าแผนพบโบวชวร 7 ภาษา เปนภาษาทประเทศเขามาทองเทยวเยอะๆ เชน ไทย องกฤษ จนสวเดน”

(หทยทพย วไลรตน,หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…มการใหความรเกยวกบภยสนามกบนกเรยนในโรงเรยน สวนชาวบาน

กบผประกอบการ ไดมการใชเจาหนาทของปองกนและบรรเทาสาธารณภย ขององคการบรหารสวนต าบล มาใหความรในจดนโดยการนดรวมกลม พดคยกนสอนองคความรในการเอาตวรอดตางๆถาหากเกดภยสนามมา”

(ยงยทธ สทน, ทปรกษานายก อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…มการฝกอบรมใหความรแกบคลากรและประชาชนทอยในพนทเสยงภยสนาม ใหเขามความรเอาตวรอดในการรบรและการสงขาวสารเกยวกบภย”

(ศรพร สขยง, หวหนาฝาย ปภ.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 16: ภาพวนร าลกสนาม และการอบรมใหความร (ซาย) ภาพวนร าลกสนามซงจะจดขนทกวนท 26 ธนวาคมของทกป เพอเปนการ

ระลกถงเหตการณและท าบญอทศสวนกศลใหแกผเสยชวต (ขวา) ภาพการจดการอบรมใหความรแกเจาหนาทๆเกยวของ รวมทงนกเรยน และประชาชนในเรองเกยวกบสนาม และทกษะการเอาตวรอดจากสนามอกดวย

จากขอมลขางตน กลาวไดวา การเตรยมความพรอมในดานการใหขอมลความรแกประชาชน องคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดจดท าเอกสารเผยแพรความรเกยวกบสนาม รวมกบ

96

ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดกระบ และมการสอดแทรกเนอหาความรเรองสนามใหกบนกเรยนไวในหลกสตรของโรงเรยนทอยในสงกดขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง และมการจดท าแผนพบ 7 ภาษา ใหกบกลมนกทองเทยว นอกจากนในสวนของการใหขอมลความรแกชาวบาน และผประกอบการ เจาหนาทงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จะเปนผใหความร รวมถงฝกอบรมใหความรทกษะตางๆแกประชาชนและบคลากรทอยในพนทเสยง ใหสามารถเอาตวรอดเมอเกดภยได

2.1.2 ดานการจดหาเสนทางอพยพ และพนทหลบภย จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในเรองการเตรยมความพรอมดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ท าใหทราบวา การจดหาเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภย และการจดหาทหลบภย องคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดมการประสานไปยงหนวยงานทเกยวของ ชมชนและผประกอบการในพนท จดท าปายเสนทางหนภย จดท าปายเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภยและการขอความรวมมอในการใชพนทส าหรบใชเปนศนยหลบภย ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน “…ในชมชนของเราม ทหลบภยอยในพนทสง เชน ทพกทเปนเนน โรงแรมบนทสงทอยบรเวณใกลชายหาด ทราบสงบรเวณโรงเรยนบานอาวนาง และทเนนสงในพนทอนๆ ในชมชนมหลายจดดวยกน ในสวนของทเปนโรงแรมทางโรงแรมเปนผจดการอยแลว แตในสวนทเปนทราบสงหรอเนนสงนนเปนทวางเปลาสามารถเขาใชพนทไดเมอเกดภยชมชนของเรามทราบสงและเนนสงในการหลบภยสนามได”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…มการท าเสนทางหนภยกหลายหลายเสนทางในเกาะ มการซอมแซมปายทหกลมเสยหาย ท าถนนใหเดนทางสะดวก ในหมบานบนเกาะพพมภเขาสงเราจงไดขอเสนทาง ขอใชพนทของอทยานเราไมสามารถท าสงกอสรางได ขอแคอาศยพนททเปนลานกวางทปาไมรกเพอใชเปนทหลบภย”

(ยงยทธ สทน, ทปรกษานายก อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…มการส ารวจพนท เพราะอาจมการเปลยนแปลงสวนผงเมอง จดหาจดเตรยมเสนทางในการอพยพผประสบภย จดท าแผนในการอพยพ หนภย ก าหนดจดเสยงตางๆ จดหาพนทปลอดภยส าหรบใชหลบภยในพนททมความเสยง มการประชาสมพนธโดยไมตองรอสวนกลางโดยเทคนคใหมๆ”

(สวทย นวลสวรรณ, หวหนา ปภ.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

97

ภาพประกอบ 17: ปายบอกเสนทางหนภย และพนทปลอดภย

(ซาย) ปายบอกเสนทางหนคลนสนามบรเวณถนนหนาชายหาดอาวนาง (ขวา) เปนพนทปลอดภยซงเปนพนทสงทอยใกลชายหาดอาวนางมากทสดคอบรเวณโรงแรมกระบรสอรท

จากขอมลขางตน กลาวไดวา การเตรยมความพรอมในดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย บรบทพนทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง สถานทหลบภยสนามจะอยในพนทสง มลกษณะเปนทวางเปลา สามารถเขาใชหลบภยส าหรบประชาชนพนทไดทนทเมอเกดภยสนาม ตลอดเสนทางมปายบอกทางหนภยกระจายอยทวพนท มการซอมแซมปายทเสยหายอยเสมอ และมการส ารวจพนทอยเปนประจ า เผอในกรณทอาจมการเปลยนแปลงดานผงเมอง นอกจากนนองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง มจดเตรยมเสนทางในการอพยพผประสบภย จดท าแผนในการอพยพหนภย ก าหนดจดเสยงตางๆ จดหาพนทปลอดภยส าหรบใชหลบภยในพนททมความเสยง และมการประชาสมพนธททนเหตการณโดยไมตองรอขอมลจากสวนกลาง

ภาพประกอบ 18: แผนทเสนทางอพยพหนภยขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

98

ภาพไดบอกเสนทางในการอพยพหนภยสนามใหมายงพนทปลอดภยขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ และมจดปลอดภยทเปนพนทสงไดแกโรงแรมกระบรสอรทซงเปนพนทสงทอยใกลกบชายหาด และพนทชายฝงคอนขางมความลาดชนเปนพนทสง สามารถวงขนสทสงไดงาย มโรงเรยนบานชองพล โรงเรยนบานอาวนาง เปนจดอพยพทปลอดภยแกประชาชนและนกทองเทยว ต าแหนงของหอเตอนภยสนามซงอยบรเวณรมชายหาด มทงหมด 3 จดดวยกน ไดแก จดท 1) บรเวณหาดนพรตน จดท 2) หาดอาวนาง จดท 3) อาวไรเลย

2.1.3 ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอม

รบมอในสถานการณฉกเฉน

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในเรองการเตรยมความพรอมดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ท าใหทราบวา องคการบรหารสวนต าบลอาวนางมการประสานไปยงหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ทงภาครฐและภาคเอกชน รวมทงชมชนและผประกอบการในพนท ทอยในพนทเสยงภยสนาม เพอเตรยมพรอมในการรบมอกบสถานการณฉกเฉนลวงหนา ทสามารถปฏบตหนาทไดอยาง มประสทธภาพ ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน “…เรามอาสาสมครชมชน อสม .อปพร. คณะกรรมการหมบาน เรามการจดตงกลมชมชนเขมแขง เชน กลม ชรบ. คอ กลมชมชนเขมแขงในการบรหารจดการหมบาน กลมอาสาสมครตางๆภายในชมชนตดตอประสานงานกนอยางเปนระบบ เพราะเรามการจดตงกลมชมชนเขมแขงขนประสานงานกบองคกรและหนวยงานตางๆทเกยวของไดเปนอยางด เมอยามเกดภยมาทาง อบต.จะเปนผประสานไปยงมลนธตางๆ ประสานไปยงโรงพยาบาลทอยใกลเคยง และประสานงานไปยงจงหวดเพอขอความชวยเหลอตางๆทจ าเปนตอการชวยเหลอ”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…ชมชนนเปนชมชนจดการตวเองเปนชมชนเขมแขง เปนกลมทชวยดแลในเรองนของชมชนอางนางทวไป ความปลอดภยของชาวบานเหมอนพวกชด ชรบ.ชดรกษาความปลอดภยหมบานทางก านนจะเรยกรวมพลกนแลวกแบงแยกหนาทกน และประสานโดยตรงกบนายอ าเภอ”

(ประสาน สะมาน, สารวตก านนต าบลอาวนาง, 22 ตลาคม 2559: สมภาษณ)

99

“…จดใหมการอบรม ฝกฝน เพมศกยภาพใหบคลากรในการชวยเหลอผประสบภยในยามเกดภย เตรยมแผนรบมอ อพยพ ประสานงานกบหนวยงานอนๆ เชน โรงเรยน โรงพยาบาล ต ารวจ ปภ.จงหวด ทกภาคสวน”

(สวทย นวลสวรรณ, หวหนา ปภ.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ถาเกดเหตขนต ารวจทองเทยวจะเปนเจาหนาททคอยประสานงานกบภาคสวนทกสวนทเกยวของ ทงภาครฐและภาคเอกชน ซงถาหากเกดเหตกจะไดรบการเตอนภยจากเสาสนามทมอยแลวซงตรงนเปนสวนของรฐทจะคอยแจงเตอนกคอส านกงานปองกน และบรรเทาสาธารณภยจงหวดจะเตอนมาในรปแบบเครอขายซงสถานต ารวจทองเทยวถอเปนลกขาย โดยมหนาทประสานงานกบทางโรงแรมทางเครอขายทองเทยวโดยบอกใหเขาเตรยมความพรอมรบมอใหเขารเหต”

(อรรถพงษ แสนใจวฒ, สารวตรต ารวจทองเทยวกระบ, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 19: การประชมอบรมขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

ภาพการประชมอบรมโครงการเกยวกบสนามกบหลายๆหนวยงานทเกยวของรวมถงประชาชนทวไป ของพนทในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉนภายในพนทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง มทมอาสาสมครชมชน อาสาสมครปองกนฝายพลเรอน รวมกบคณะกรรมการหมบาน และมการจดตงกลมชมชนเขมแขงภายในชมชนอยาง ชดรกษาความปลอดภยหมบาน (ชรบ.) และเมอเกดภยสนามทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จะท าหนาทในการประสานขอความชวยเหลอไปยงมลนธตางๆ โรงพยาบาลทอยใกลเคยง รวมถงประสานงานไปยงจงหวดเพอขอความชวยเหลอตางๆ เทาทจ าเปน นอกจากนองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ยงไดมการจดการอบรม ฝกฝน และเพมศกยภาพใหบคลากรในการชวยเหลอผประสบภย มการเตรยมแผนรบมอ อพยพ ประสานงานกบหนวยงานอนๆในการชวยเหลอ เปนตน

100

2.1.4 ดานการซอมแผนฉกเฉนและการตดตงอปกรณเตอนภย

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในเรองการเตรยมความพรอมดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภย ท าใหทราบวา องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จดใหมการซอมแผนในการรบมอสนามในทกๆป มการตดตงหอเตอนภยในพนทเสยงในทกจดกระจายอยางทวถงทงชายฝงและบนเกาะทอยในความดแลของหนวยงาน ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน “…เรามการซอมแผนอพยพหนภยปละครง มหอสญญาณเตอนภย บรเวณหนาหาดของเรามเขอนกนคลนสามารถกนสนามทมความสงเหมอนในป 47 ได”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…มฝกซอมแผนอพยพปละครงแลวก ซอมแซมปายอพยพแลวกตงงบไวส าหรบซอมแซมปายบอกเสนทางหนภย มหอเตอนภยโดยสวนกลางจะปลอยสญญาณมาทกวนท 1 กบ 15 จะเปนการเปดเพลงชาตเพอทดสอบวาล าโพงยงดงอยไหม”

(หทยทพย วไลรตน, หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…มการตดตงหอเตอนภยครอบคลมทกพนทเสยงในพนทจงหวดกระบ ทงหมด 32 จด ใน 5 อ าเภอ เราจะมการทดสอบสญญาณทกวนท 1 และวนท 15 ของทกเดอนโดยการเปดสญญาณหรอเปดเพลงชาต มการฝกซอมแผน การฝกซอมแผนในพนทเสยงภยสนามทงหมด โดยการเลอกซอมภยปละ 1 ครง”

(ศรพร สขยง, หวหนาฝาย ปภ.จงหวดกระบ, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…เวลาทดสอบระบบเตอนภย กไมไดมการแจงเตอนเสยงดงเหมอนกบสญญาณสนาม คอจะใชวธการเปดเพลงชาต เดอนละ 2 ครงเพอทจะทดสอบวาระบบยงสามารถใชไดอยในวนท 1 และวนท 15 ของทกเดอน หลกๆกจะเปนปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดทจะออกแผนเพอทจะน ามาฝกซอม”

(อรรถพงษ แสนใจวฒ, สารวตรต ารวจทองเทยวกระบ, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

101

ภาพประกอบ 20: ภาพการซอมแผนหนภย และภาพหอเตอนภยสนาม

(ซาย) ภาพการซอมแผนหนภยสนามของประชาชน อาสาสมครของชมชนในการชวยเหลอผประสบภย (ขวา) ภาพหอเตอนภยสนามทตงอยบรเวณของพนทอาวนาง

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ในทกๆปองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ไดจดใหมการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป และมการฝกซอมแผนหนภยสนามกบประชาชน และนกทองเทยว เพอใหท งเจาหนาท และประชาชนไดมความพรอมตนตวในการรบมอตอเหตการณสนามอยเสมอและใหนกทองเทยวไดรบทราบวาตนเองอยในพนทเสยง ในแตละปจะท าการฝกซอมหนภยปละ1 ครง มการอบรมเจาหนาท มการตดตงหอเตอนภยสนามในพนท และทกวนท 1 กบวนท 15 ของทกเดอน มการทดสอบหอเตอนภยวาล าโพงยงสามารถใชการไดดหรอไม ท าการซอมแซมหอเตอนภยหากช ารดเสยหาย

หอเตอนภยของจงหวดกระบมจ านวน 12 หอ ประกอบดวย บานคลองมวง หมท 2 ต าบลหนองทะเล และบานแหลมโพธ หมท 6 ต าบลไสไทย อ าเภอเมองกระบ บานคลองเตาะ หมท 1, บานตงไหร หมท 5 ต าบลเกาะศรบอยา อ าเภอเหนอคลอง, โรงเรยนบานศาลาดาน หมท 2 ต าบลศาลาดาน และบานคลองนล หมท 8 ต าบลเกาะลนตา อ าเภอเกาะลนตา ในสวนของพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางนนมจ านวน 5 หอ โดยตงอยทบานรมนา เกาะพพ หมท 7, อาวโละบาเกา เกาะพพ หมท 8, ซงเปนพนทเกาะ สวนพนทชายหาดบนแผนดนใหญแลวจะม 3 หอ ตงอยทอาวไรเลย ฝงตะวนออก หมท 2, หาดอาวนาง หมท 2, หาดนพรตนธารา หมท 3, หาดนพรตนธารา (บานพกอทยานฯ)

2.1.5 ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ จากการทไดลงไปส ารวจพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบล

อาวนางนนและจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ในเรอง

102

สงกอสรางเพอลดผลกระทบ พบวา ไดมการสรางเขอนผนงกนคลนทท าดวยกอนหนขนาดใหญอดเรยงตวกนโดยมลวดเสนใหญถกทอเปนตาขายมาหอหมกอนหนเอาไวขนมาเพอลดแรงปะทะของคลนน าทะเลในฤดมรสมเพอลดการพงทลายของชายฝงเอาไวในสวนบรเวณหนาหาดซงเรยกวา เขอนเคเบยน ซงเขอนสามารถตานความแรงของคลนน าทะเลทซดเขามายงชายฝงในฤดมรสมได และมผลพลอยไดคอ เขอนเคเบยนสามารถลดแรงปะทะของสนามทมระดบความสงเทยบเทาสนามทเกดขนในป พ.ศ. 2547 ไดอกดวย

“…หาดอาวนางมเนนหาดสง หาดนพรตนจะต ากวา และกมเขอนกนน าเซาะ มก าแพงอยตรงหนาชายหาดชวยลดความแรงของคลนสนามลงได คลนกระเดนมาตรงทบรเวณถนนแคนนเอง”

(ประสาน สะมาน, สารวตก านนต าบลอาวนาง, 22 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…มเขอนเคเบยนทแรกคดวาจะสรางปญหาใหนกทองเทยวทางไมสะดวก

แตวาพอเกดเหตเขากมาขอบคณนายก เพราะวามนชวยลดแรงปะทะคลน ถาไมมเขอนเคเบยนนนคลนกซดเขามาเตมๆ”

(หทยทพย วไลรตน, หวหนาส านกปลด อบต.อาวนาง, 25 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “… บรเวณหนาหาดของเรามเขอนกนคลนสามารถกนสนามทมความสง

เหมอนในป 47 ได เขอนกนคลน เคเบยน เอาไวตานแรงปะทะของน าทะเล จากคลนมรสม และคลนสนาม”

(ดล ขนานใต, รองประธานหมบานอาวนาง, 23 ตลาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 21: ภาพเขอนเคเบยน เขอนเคเบยนททางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดจดท าขนเพอลดแรงปะทะ

ของคลนในฤดมรสม แตสามารถชวยลดแรงปะทะของคลนสนามในป 2547ได

จากขอมลขางตนในดานของสงกอสรางเพอลดผลกระทบ กลาวไดวา องคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดมการสรางเขอนผนงกนคลนขนมาเพอลดแรงปะทะของคลนน าทะเล

103

ในฤดมรสมเพอการพงทลายของชายฝงเอาไวในสวนบรเวณหนาชายหาดซงเรยกวา เขอนเคเบยน เขอนสามารถตานความรนแรงของคลนในฤดมรสมได และสามารถลดแรงปะทะของสนามทมระดบความสงเทยบเทาสนามทเกดขนในป พ.ศ. 2547 และลดความเสยหายอนจะเกดขนตอชวตและทรพยสนของประชาชนและนกทองเทยวไดเปนอยางดอกดวย

กลาวโดยสรป การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง มการใหขอมลความรแกประชาชน ผประกอบการณ ไดจดท าเอกสารเผยแพรความรเกยวกบสนาม มการสอดแทรกเนอหาความรเรองสนามใหกบนกเรยนไวในหลกสตรของโรงเรยนทอยในสงกดและมการจดท าแผนพบ 7 ภาษา จดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ปายบอกทางหนภย มการซอมแซมปาย และมการส ารวจพนทเปนประจ า จดท าแผนในการอพยพหนภย ก าหนดจดเสยง และมการประชาสมพนธททนเหตการณโดยไมตองรอขอมลจากสวนกลาง มการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนท มทมอาสาสมครชมชน อาสาสมครปองกนฝายพลเรอน รวมกบคณะกรรมการหมบาน และมการจดตงกลมชมชนเขมแขงภายในชมชน มการจดการอบรม ฝกฝน และเพมศกยภาพใหบคลากรในการชวยเหลอผประสบภย มการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป มการสรางเขอนผนงกนคลนขนมาเพอลดแรงปะทะของคลนน าทะเลในฤดมรสมซงเรยกวา เขอนเคเบยน เขอนสามารถตานความรนแรงของคลนในฤดมรสมได และสามารถลดแรงปะทะของสนามทมระดบความสงเทยบเทาสนามทเกดขนในป พ.ศ. 2547 ได

ภาพประกอบ 22: แผนภาพการเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง

การเตรยมความพรอมในการรบมอสนา

ม

ดานการใหขอมลความรแกประชาชนและนกทองเทยว

ดานการซอมแผน และอปกรณเตอน

ภย

ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย

ดานการประสานงานเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน

ดานสงกอสรางเพอลด

ผลกระทบ

104

2.2 การเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสนทนากลม พบวา การเตรยมความพรอมตอการรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ.2547 มหลายดาน โดยในสวนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงนน ไดมแผนในการจดเตรยมการรบมอสนาม เนองจากพนทอยในบรเวณทมความเสยงในการเกดสนาม อกทงยงเปนพนททเคยเกดสนาม เมอป พ.ศ. 2547 องคการบรหารสวนต าบลบางมวงจงมความตระหนกในการเตรยมแผนในการรบมอขน และเพอใหเหนถงบรบทในการเตรยมแผนในการรบมอขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงมากขน ผวจยจงน าเสนอการเตรยมความพรอมในการรบมอสนาม โดยสามารถแบงออกไดอยางนอย 5 ดาน ไดแก ดานการใหขอมลความรแกประชาชน ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ดานการซอมแผนและการตดตงหอเตอนภย ดานสงกอสรางในการรบมอ ซงมรายละเอยดดงตอไปน 2.2.1 ดานการใหขอมลความรแกประชาชน และนกทองเทยว

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ในเรองการเตรยมความพรอมในดานการใหขอมลความรแกประชาชน ท าใหทราบวา ไดจดใหมการใหขอมลความรแกประชาชน เชน การใหขอมลแกชาวบาน ผประกอบการ และเดกนกเรยนทอาศยอยในพนท ในเรองของการท าความรจก และวธการในการเอาตวรอดจากภยพบตสนาม เพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอตอเหตการณในอนาคตหากจะตองเกดขนอก ซงสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ดงน

“...จรงๆตอนนเราพยายามใหขอมล ความรตางๆ เชน ผสงอาย คนพการ ในการเตรยมเขาชวยเหลอ และอพยพจากพนทโดนใหขนาบแตละพนทหนภย ถาเปนผสงอายไมมญาต องคการบรหารสวนต าบลกจะหาคนใหเคาประกบคไวเปนการชวยเหลอไปพลางๆ ตอนน ทเราก าลงท าอย ท าหลายๆพนทแลว”

(วโรศนม หนดาษ, นกพฒนาสงคมช านาญการพเศษ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ประชาสมพนธแกประชาชน มการจดท าคมอประชาชน ปจจบนยงม

แผนงานเกยวกบใหความรเกยวกบสนามแกประชาชนในชมชนและเดกนกเรยนในโรงเรยน ถงแมวาชวงหลงๆไมคอยไดลงพนทมากเทาแตกอน”

(ศรอนนต ตนสกล, เจาหนาท ปภ. อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

105

“...ไดมการสอดแทรกเนอหาสนามตามหลกสตร และทโรงเรยนสอนอยแลว วธการ หนยงไง อพยพยงไง อาจารยเขาสอนอยดวย วนทซอมกมเดกๆมารวมตงแตอนบาล จนถงเดกโต เพราะตางอยในพนทเสยง สวนการใหความรแกประชาชนทางรฐบาลกไดเขามาชวย”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 23: ภาพแหลงความรสนาม และกจกรรมการประชมหมบาน

(ซาย) ภาพแหลงความรเรองสนาม ในอนสรณสถานสนามบานน าเคม ซงภายในจะมเรองราวประวตการเกดสนามไวใหประชาชนและนกทองเทยวไดเขามาศกษา (ขวา) จะเปนกจกรรมการประชมประจ าหมบาน ซงจะสอดแทรกในเรองของการใหความรเรองภยพบตเกยวกบคลนสนามไวดวย

จากขอมลขางตน กลาวไดวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวงมการใหความรเกยวกบภยพบตสนาม โดยการประชาสมพนธใหแกประชาชนไดรบทราบ มการจดท าคมอส าหรบประชาชนและเดกนกเรยนในชมชน โดยรวมมอกบโรงเรยนในพนทในการจดหลกสตรเพอการเรยนรทกษะตางๆในการเอาตวรอดจากจากสกนาม มการสอดแทรกในเรองของการใหความรเกยวกบภยพบตอยางสนามในกจกรรมการประชมประจ าหมบานอยเสมอเพอเปนการกระตนความสนใจและตระหนกถงปญหาของประชาชนในพนท มการจดสรางอนสรณสถานสนามเอาไวในหมบานน าเคม ซงภายในจะมเรองราวประวตการเกดสนามไวใหประชาชนและนกทองเทยวไดเขามาศกษาอกดวย

2.2.2 ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ในเรองการเตรยมความพรอมดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ท าใหทราบวา การจดหาเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภย และการจดหาทหลบภย องคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดมการประสานไปยงหนวยงานทเกยวของ ชมชนและผประกอบการในพนท จดท าปายเสนทางหนภย จดท าปายเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภยและการขอความรวมมอในการใชพนทส าหรบใชเปนศนยหลบภย นอกจากนนยงมศนยพกพงเปน

106

บานพกชวคราวส าหรบผประสบภยอกดวย ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ดงน

“...จดหาจดท าเสนทางหนภย ดแลศนยพกพงผอพยพหนภยทบานพงเมอเกดแผนดนไหวเขาจะ อพยพมาอยบนน (บานนอกดาวน) กจะมการจดสรรเจาหนาทไปดแลบานทกหลงมภารโรงดแล ซงบานหลงหนงสามารถอาศยได 2 ครอบครว ครอบครวหนงจ ากดประมาณ 4-5 คน มปายบอกทางหนภย แตปายสวนใหญจะช ารดเพราะไอน าของทะเล องคการบรหารสวนต าบลมหนาทในการตรวจเชคสภาพของปายและแจงไปยงปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดในการลงมาซอมแซม/ซอมบ ารง”

(ศรอนนต ตนสกล, เจาหนาท ปภ. อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“…ภายในชมชนมเนนทเปนพนทสงสามารถใชหลบภยไดโดยอาศยใชพนทของ วด และโรงเรยนในหมบานน าเคม มเสนทางและปายบอกทางหนภยเปนรป วด และรปเสาธงซงหมายถงโรงเรยน มหอหลบภย มบานพกพงหากใครไมมบานอยเพราะบานพงเสยหายบานพกอยไดประมาณ 4 คนตอหลงมทงหมด 80 กวาหอง”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“…มการขออนญาตใชพนทจากวด และโรงเรยนในพนท เพอท าเปนจดหลบสนาม เพราะวามลกษณะทเปนพนททเปนเนนและมความสงของพนทเพยงพอ และมปายบอกทางหนภยตามสญลกษณวาใหไปทใด และมบานนอคดาวนทองคการบรหารสวนต าบลบางมวงอยประมาณ 40 หลง สามารถทจะใชประโยชนไดต งแตหลงเกดภยสนาม ไดมการปรบปรงและซอมแซมบ ารงอยตลอดเวลา”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 24: ภาพศนยพกพงผอพยพ และปายบอกเสนทางหนภย

(ซาย) ภาพอาคารศนยรองรบการอพยพตนแบบเพอนพง(ภาฯ) เพอใชเปนบานพกพงชวคราวของผประสบภยสนามทผานมาซงตงอยบนเนอทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

107

(ขวา) จะเปนปายบอกเสนทางหนภยและบอกจดปลอดภยทใกลทสด (และสถานทนนคอโรงเรยน เปนตน ซงเปนปายทท าขนมาใหมเพอความเขาใจของประชาชนในพนท)

จากขอมลขางตน กลาวไดวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวง ไดจดท าแผนในการอพยพ จดท าสถานทปลอดภย จดหลบภยตามสถานทตางๆ มการจดท าปายเสนทางหนภย แตในปจจบนเนองจากผานระยะเวลานานมากวา 12 ปแลว ซงปายสวนใหญบางสวนจงช ารดแตในสวนนองคการบรหารสวนต าบลบางมวงกไดมหนาทในการตรวจเชคสภาพของปายและแจงไปยงปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดในการลงมาซอมแซมหรอเปลยนปายใหมตอไป ไมเพยงเทานนในพนทสวนหนงขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงยงมศนยพกพงเปนบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยทพรอมใชงานอยเสมออกดวย

ภาพประกอบ 25: แผนทเสนทางหนภยขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

108

ภาพบอกเสนทางในการอพยพหนภยคลนยกษสนามขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ไดแกพนทของบานน าเคม มจดหลบภย 3 จดไดแก หอหลบภยสนามซงตงอยในหมบาน โรงเรยนบานน าเคม วดบานน าเคม ซงลวนแตเปนพนทสงทปลอดภย มหอเตอนภยสนามซงอยบรเวณใกลชายหาดและในหมบานทงหมด 3 จดดวยกน ไดแก จดท 1) ขางสถานอนามยบานน าเคม จดท 2) ใกลโรงเรยนบานน าเคม จดท 3) ใกลบรเวณหอหลบภย และหมบานบางสก มอาคารหลบภยสนามอยบรเวณหนาชายหาดบางสก และมพนทสงในชมชนทปลอดภย มต าแหนงของหอเตอนภยสนามทงหมด 2 จดดวยกน ไดแก จดท 1) หมบานทบตะวน ซงเปนหมบานชนเผามอแกน จดท 2) หมบานราษฎรประชานเคราะห 35

2.2.3 ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ในเรองการเตรยมความพรอมดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ท าใหทราบวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวงมการประสานไปยงหนวยงานตางๆ ทเกยวของ ทงภาครฐและภาคเอกชน รวมทงชมชนและผประกอบการในพนท ทอยในพนทเสยงภยสนาม เพอเตรยมพรอมในการรบมอกบสถานการณฉกเฉนลวงหนา ทสามารถปฏบตหนาทไดจรงอยางมประสทธภาพ ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ดงน

“...หลกจรงๆ กคอบานน าเคมจะมชดทมเตรยมความพรอมบานน าเคม องคการบรหารสวนต าบล กจะเขาไปสนบสนนและชวยเหลอในทางทมงานอกท ซงชดทมเตรยมความพรอมบานน าเคมเพงจดตงหลงจากเกดสนามแลว ตอนทเกดป 2547 เปนทมทมความพรอมและเขมแขง เนนการจดการโดยใชชมชนเปนฐาน อาสาสมคร ประชาชน”

(ศรอนนต ตนสกล, เจาหนาท ปภ. อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ในบานน าเคมจะมรกษาการของเจาหนาทต ารวจแบบปอมยาม ทศนย

ยอยมเจาหนาทต ารวจประมาณ 6-7 นาย ประจ าอยในบานน าเคม มการสลบสบเปลยนกนไปมาในการเฝา หลกๆ กจะมเจาหนาทต ารวจประจ าอยแลว 1 นาย สวนนายอนๆ กจะเขามาชวยเหลอหรอมาเฝาระวงรวมกน และมทมเตรยมความพรอมบานน าเคมมความพรอมในการปฏบตงาน 24 ชวโมง ทเปนจดแขงของชมชนในการรบมอภยสนาม”

(บรรลอ ชศลป, หวหนาผดแลอนสรณสถานบานน าเคม, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

109

“…ทมเตรยมความพรอมบานน าเคมเปนทมทมความเขมแขงมาก ซงเปนจดแขงของชมชนบานน าเคมเอง มการตดตอประสานงานอยางรวดเรวผานทางวทย แตมาตอนนหนมาตดตอผานทางไลน ในการตดตอประสานงานแตละครงกจะมทมเตรยมความพรอมตดตอไปยงศนยเตอนภยพบตแหงชาตและแจงเตอนมายงปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด อ าเภอ และทองถนตามล าดบ”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 26: ภาพการปฏบตงานของต ารวจ และการประชมการประสานงานรวมกน (ซาย) ภาพการแสดงใหเหนถงการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจในการอ านวย

ความสะดวกดานการจราจรในยามเกดเหตสนามขน (ขวา) ภาพการประชมประสานงานรวมกนกบหนวยงานอนๆทเกยวของในพนทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ภายในชมชนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง มการจดตงชดทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามทเปนอาสาสมครในพนท คอยรบแจงเตอนเหตการณเกยวกบสนามใหกบประชาชนในชมชนบานน าเคมไดเตรยมตวระวงภย ในการตดตอประสานงานแตละครง ทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามบานน าเคมรบฟงรายงานจากศนยเตอนภยพบตแหงชาตและแจงเตอนมายงปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด อ าเภอ และทองถนตามล าดบ มการประสานงานรวมกนกบหนวยงานอนๆทเกยวของในพนทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงอยางเปนระบบ

2.2.4 ดานการซอมแผน และการตดตงอปกรณเตอนภย จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ในเรองการเตรยมความพรอมดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณในการเตอนภย ท าใหทราบวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวง ไดจดใหมการซอมแผนในการรบมอสนามในทกๆป มการตดตงและการทดสอบ มการซอมแซมหอเตอนภย เพอ

110

เปนการลดผลกระทบหรออนตรายทอาจเกดตอประชาชนและนกทองเทยวในพนท สามารถลดความสญเสยในชวตและทรพยสนได ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ดงน

“…จงหวดพงงาเองมการฝกซอมแผนหลบหนภยสนามทกป หอเตอนภยมการตรวจเชคตลอด ในการฝกซอมแผนนเพอใหเขารวา หากมเหตการณแผนดนไหวและมการแจงเตอนใหทกคนอพยพโดยทนท มอาคารหลบภยประจ าจดทงหมด 8 จด เตอนภยมทงหมด 18 หอกอยกระจายตามชายหาดทงหมด และกจะมอาคารหลบภยนเปน 2 ชน ถาเกดเหตแลวกจะแนะน าไปอยทหลบภย จคนไดประมาณ 400-500 คน พงมาสรางตอนหลงเกดสนาม พอหลงจากป 47 เรากสรางเลย”

(โชคชย หยกซาย,หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...มการฝกอบรมทบทวนเจาหนาท อปพร. แตไมไดมขนในทกๆ ป ในเรองของการปองกนในชมชนไดมการจดการโดยชมชนเปนฐาน โดยทางองคการบรหารสวนต าบลบางมวงกจะมโครงการในการฝกซอมแผน ซอมอพยพใหแกประชาชนในพนทประจ าทกๆ ป องคการบรหารสวนต าบลบางมวงมอาคารเปนทพกชวคราว เรยกวาอาคารเพอนพงพา ซงพระองคทานพระเทพฯ ไดมอบใหไว แต มนกช ารดทรดโทรมไปบางสวน แตกไดสงการใหเจาหนาทตดหญา เตรยมไฟ เตรยมน าไวใหพรอม ถาเกดเหตจรง กสามารถเอากอกไปใสเปดน า ตอไฟฟาเปดใชไดตามปกต”

(ธงชย หนชอ, นายก อบต.บางมวง, 26 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“...มการฝกซอมการหนภยปละ1 ครง อบรมเจาหนาท ซอมแซมหอเตอนภย ถามนเสยขนมาอยางนอย คอทกพนทในบรเวณน วนท 1 กบวนท 15 ของทกเดอน เพอการทดสอบหอเตอนภยวาใชไดหรอไม จะเปดเพลงชาตเวลา 08.00 น.”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต.บางมวง, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 27: ภาพการซอมหนภยสนาม และหอเตอนภยสนาม

111

(ซาย) ภาพกจกรรมการฝกซอมหนภยสนาม ซงกมเดกๆเขามารวมซอมดวยกนกบผใหญ (ขวา) จะเปนหอเตอนภยสนามทตงอยในพนทของหมบานน าเคม

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ในทกๆปองคการบรหารสวนต าบลบางมวง มการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป และมการฝกซอมแผนหนภยสนามกบประชาชน เพอใหทงเจาหนาทและประชาชนมความพรอมตนตวในการรบมอตอสนามอยเสมอ ในแตละปจะท าการฝกซอมหนภยปละ1 ครง มการอบรมเจาหนาท มการตดตงหอเตอนภยสนามในพนท ท าการซอมแซมหอเตอนภยหากช ารด และทกวนท 1 กบวนท 15 ของทกเดอน จะมการทดสอบหอเตอนภยวาล าโพงยงดงชดเจนและสามารถใชไดหรอไม 2.2.5 ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ในเรองการเตรยมความพรอมดานสงกอสรางเพอการลดผลกระทบนน ท าใหทราบวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวง ไดจดใหมการกอสรางสงกอสรางหนงอยางขนมาเพอรบมอกบสนามทจะเกดขนในการชวยเหลอประชาชนในยามเกดเหตการณโดยไดรบงบประมาณจากสวนกลาง นนคอไดมการสรางอาคารหอหลบภยสนาม ซงเปนอาคารสง 3 ชน ทมความแขงแรงและสามารถรองรบผคนไดเปนจ านวนมาก เพอเปนการลดอนตรายทอาจเกดตอประชาชนและนกทองเทยว สามารถลดความสญเสยในเรองของชวตได ดงค าสมภาษณของเจาหนาทองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสนทนากลม ดงน

“…กจะมอาคารหลบภยนเปน 2 ชน ถาเกดเหตแลวกจะแนะน าไปอยทหลบภย จคนไดประมาณ 400-500 คน พงมาสรางตอนหลงเกดสนาม พอหลงจากป 47 เรากสรางเลย”

(โชคชย หยกซาย, หวหนากลมงาน ปภ.จงหวดพงงา, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

“…มการขออนญาตใชพนทจากวด และโรงเรยนในพนท เพอท าเปนจดหลบสนาม เพราะวามลกษณะทเปนพนทๆเปนเนนและมความสงของพนทเพยงพอ และมปายบอกทางหนภย และมหอสงหลบภยสนามอยในหมบานโดยงบของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย”

(มนสศกด ยวนแกว, ผใหญบานน าเคม, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...จดท าสถานทปลอดภย จดหลบภยตามสถานทตางๆ และยงมอาคาร

หลบภยสนามอยในหมบาน มบานพกผประสบภยอยทองคการบรหารสวนต าบล มหอเตอนภยอยภายในหมบาน”

(ทวป ซายหย, ประธานสภา อบต.บางมวง, 23 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

112

ภาพประกอบ 28: ภาพอาคารหลบภยสนามในหมบานน าเคม

จากขอมลขางตน กลาวไดวา องคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดจดใหมการกอสรางอาคารหลบภยสนามขนมาเพอรบมอกบสนามทจะเกดขนในการชวยเหลอประชาชนในยามเกดเหตการณโดยไดรบงบประมาณจากสวนกลาง โดยตงอยบนพนทของหมบานน าเคม ซงเปนพนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ซงเปนอาคารสง 3 ชน ทมความแขงแรงทนทานและสามารถรองรบผคนไดเปนหลายรอยคนหากเกดสนามขนมาอกครง เพอเปนการลดอนตรายทอาจเกดตอชวตของประชาชนและนกทองเทยวได

กลาวโดยสรปไดวา การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ไดมการใหความรเกยวกบภยพบตสนาม โดยการประชาสมพนธใหแกประชาชนไดรบทราบ มการจดท าคมอส าหรบประชาชนและเดกนกเรยนในชมชน โดยรวมมอกบโรงเรยนในพนท มการจดสรางอนสรณสถานสนามเอาไวในหมบานน าเคม มการจดท าแผนในการอพยพ จดท าสถานทปลอดภย จดหลบภย มการจดท าปายเสนทางหนภย มศนยพกพงเปนบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยทพรอมใชงาน มการจดต งชดทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามทมการประสานงานรวมกนกบหนวยงานอนๆทเกยวของอยางเปนระบบ มการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป มการอบรมเจาหนาท มการตดตงหอเตอนภยสนามในพนท ท าการซอมแซมหอเตอนภยหากช ารดและมการกอสรางอาคารหลบภยสนามภายในชมชน

113

ภาพประกอบ 29: แผนภาพการเตรยมความพรอมขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง

2.3 การเตรยมความพรอมของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต จากการลงพนทสมภาษณเชงลก และการท าสมภาษณกลม พบวา การเตรยมความ

พรอมตอการรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ.2547 มหลายดาน โดยในสวนของเทศบาลเมองปาตองนน ไดมแผนในการจดเตรยมการรบมอสนาม เนองจากพนทอยในบรเวณทมความเสยงในการเกดสนาม อกทงยงเปนพนททเคยเกดสนาม เมอป พ.ศ. 2547 เทศบาลเมองปาตองจงมความตระหนกในการเตรยมแผนในการรบมอขน และเพอใหเหนถงบรบทในการเตรยมแผนในการรบมอของเทศบาลเมองปาตองมากขน ผวจยจงน าเสนอการเตรยมความพรอมในการรบมอสนาม โดยสามารถแบงออกไดอยางนอย 4 ดาน ไดแก ดานการใหขอมลความรแกประชาชน ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภย ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ ซงมรายละเอยดดงตอไปน 2.3.1 ดานการใหขอมลความรแกประชาชน และนกทองเทยว

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ในเรองการเตรยมความพรอมในดานการใหขอมลความรแกประชาชน ท าใหทราบวา ไดจดใหมการใหขอมลความรแกประชาชน เชน การท าแผนพบในการใหขอมลความรแกนกทองเทยวถง 5 ภาษา อนไดแก ภาษาเยอรมน องกฤษ รสเซย จน และญปน การใหขอมลแกชาวบาน ผประกอบการ และเดกนกเรยนทอาศยอยในพนท ในเรองของการท าความรจก และวธการ

การเตรยมความพรอมในการรบมอสนาม

ดานการใหขอมลความรแกประชาชนและนกทองเทยว

ดานการซอมแผน และอปกรณเตอนภย

ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย

ดานการประสานงานเพอการเตรยมพรอมรบมอใน

สถานการณฉกเฉน

ดานสงกอสรางเพอลด

ผลกระทบ

114

ในการเอาตวรอดจากภยพบตสนาม เพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอตอเหตการณในอนาคตหากจะตองเกดขนอก ซงสอดคลองกบค าสมภาษณของเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน

“...มการใหความรแกนกเรยนและประชาชน โดยมวทยากรของญปนและฝรงเศส มาใหความรเกยวกบเรองภยพบตเปนกลมทมทกษะพเศษในเรองน ในฐานะทเปนประเทศทเคยเจอมากอน และมแผนพบในการใหขอมลความรแกนกทองเทยวถง 5 ภาษา ไดแก เยอรมน องกฤษ รสเซย จน และญปน วางในหองพกแตละหองแมแต Emergency Call กจะมแจงเหตใหทราบเวลาเกดเหตวาจะตดตอไดยงไง”

(จงรก อธมตตสรรค, ผน าชมชนปาตอง, 10 ตลาคม 2559: สมภาษณ) “…เราใหความรแลวเราจะมาสอนเรองสญญาณ สอใหความรแลวกสอน

เดกในเรองการปฏบต ใหเดกสงเกตวาถาเกดเหตการณหนงมลกษณะแบบนถาน าลกลงไปอยางรวดเรวจะเกดเหตการณ สนามขน แลวถาเกดเหตการณน าลดเดกจะตองรวาตองพาตวเองขนไปทสง มการประชาสมพนธใหความร แจกเอกสารใบปลวภาษาตางๆใหตามโรงแรม ไปใสไวตามหองพกแจงแกนกทองเทยว เพอใหนกทองเทยวทราบเกยวกบสนาม และแจงการซอมสนาม ถาเขาอยากมารวมกออกมารวมได”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...กมพวกสอประชาสมพนธ เอกสารภาษาอะไรตางๆ กอนในชวงวนท

เกดสนามวนท 26 ธนวาคมเปนสวนของปองกนและบรรเทาสาธารณภย เปนหนวยงานหลกในการจดงานร าลกสนามรวมกนกบหนวยงานตางๆ เพอทจะสรางความรและความเขาใจเกยวกบภยสนามใหกบประชาชน”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 30: ภาพการอบรมเกยวกบสนาม และการประชมการจดงานร าลกสนาม

(ซาย) ภาพการจดอบรมใหความรเรองสนามแกผประกอบการ ณ โรงแรมรายาบรปาตอง (ขวา) ภาพการประชมเตรยมพรอมการจดงาน Light Up เพอร าลกสนามทปาตอง และการอบรมบคลากรดานการชวยเหลอในสถานการณฉกเฉน

115

จากขอมลขางตน กลาวไดวา เทศบาลเมองปาตอง มการจดใหมการถายทอดความรใหแกนกเรยนและประชาชนทวไปโดยมการเชญวทยากรของญปนและฝรงเศส มาใหความรเกยวกบเรองภยพบตเปนกลมทมทกษะพเศษในเรองน รวมถงยงมจดการอบรมใหความรใหกบผประกอบการอกดวย และไดมการจดท าแผนพบในการใหขอมลความรแกนกทองเทยวถง 5 ภาษา ไดแก ภาษาเยอรมน องกฤษ รสเซย จน และญปน ท าการประชาสมพนธโดยใหความร และแจกเอกสารใหผประกอบการโรงแรมน าไปไวตามหองพก เพอใหนกทองเทยวทราบวาตนอยในพนทเสยงภยสนาม และแจงการฝกซอมสนาม นอกจากนเทศบาลเมองปาตอง จะสงเจาหนาทมาใหความรแกประชาชนและนกเรยนในเรองของสญญาณ สอใหความรแลวกสอนเดกในเรองการปฏบต ใหเดกสงเกตวาถาเกดเหตการณทมลกษณะแบบนถาน าทะเลลดลงไปอยางรวดเรวจะเกดเหตการณ สนามขน แลวถาเกดเหตการณน าทะเลลดลงอยางรวดเรวเดกๆจะตองรวาตองพาตวเองขนไปทสง

2.3.2 ดานการจดหาเสนทางอพยพ และพนทหลบภย

จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ในเรองการเตรยมความพรอมดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ท าใหทราบวา การจดหาเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภย และการจดหาทหลบภย เทศบาลเมองปาตองไดมการประสานไปยงหนวยงานทเกยวของ ชมชนและผประกอบการในพนท ในการจดท าปายเสนทางหนภย จดท าปายเสนทางในการล าเลยงอพยพผประสบภย และการขอความรวมมอในการใชพนทส าหรบใชเปนทหลบภย ดงค าสมภาษณจากเจาหนาทของเทศบาลเมองปาตอง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน

“…ปาตองไดจดใหม 13 จด ทเปนเสนทางหนภย แลวยงมปายบอกเสนทางหนภยอยทกจดตามถนน กไดตดปายบอกไว 13 จดน สามารถรองรบผคนไดประมาณ 7,000 คน มการซอมแซม เปลยนปายใหม เพราะวาอยใกลทะเลซงเสอมเรว ฉะนนปายจะตองต งงบประมาณจดท าใหมอยเรอยๆ เพราะมนเปนเมองทองเทยว ท ายงไงกไดใหนกทองเทยวเกดความมนใจ ทจะเขามาเทยวเพมหรอจะกลบมาเทยวอก”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...ทองถนจะเปนผจดหาสถานทปลอดภย โดยมการแนะแนวจากทาง

ปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด มการแนะแนวมการใหความร มการเทรนนงตางๆ ตอนหลงทองถนกเรมเขมแขงขน แตปองกนและบรรเทาสาธารณภยกคอยบรหารจดการในภาพรวมระดบจงหวด ไมเนนวาตองเจาะพนทไหนทเปนจดบอดจดออน กเขาไปเสรมเตมแตง”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

116

“…ทางเทศบาลเมองปาตองมโซนปลอดภยทงหมด 13 จด จะเปนพวกโรงเรยน มสยด วด เปนทหลบภย เปนทๆมนใจวาน าไมถง เชน อยบนเขาเปนเนนสง อยบนตกชนสงของโรงแรม มแผนทเสนทางหนภยตางๆอกดวย”

(วสทธ เมธาสนทรพจน, หวหนาส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 31: ภาพจดปลอดภย และปายบอกพนทเสยงภยสนาม

(ซาย) ภาพจดหลบภยสนามซงเปนพนทสง บรเวณนนจะเปนพนทโลงกวางมอาคารสามารถรองรบประชาชนในยามเกดสนามได (ขวา) ภาพปายบอกวาทบรเวณนเปนพนทเสยงภยสนาม เมอเกดแผนดนไหวควรออกจากพนทนไปยงพนทปลอดภยโดยเรวทสด

จากขอมลขางตน กลาวไดวา บรเวณเทศบาลเมองปาตองมการตดตงปายบอกเสนทางหนภยอยทกจดตามแนวถนน ปายบอกต าแหนงทเปนพนทเสยง และปายบอกจดรองรบผประสบภย ซงสามารถรองรบผคนไดถงประมาณ 7,000 คนนอกจากนทางเทศบาลเมองปาตองมการซอมแซม และเปลยนปายบอกเสนทางหนภยใหใหมอยเสมอ เพอใหนกทองเทยวเกดความมนใจในความปลอดภยและกลบมาเทยวซ าอกครง

117

ภาพประกอบ 32: แผนทหนภยสนามเทศบาลเมองปาตอง

จากภาพบอกถงต าแหนงของพนทเสยงภย ต าแหนงของพนทๆเคยไดรบความเสยหายจากสนามครงในป 2547 ต าแหนงจดทเปนพนทปลอดภยซงเปนโรงเรยน วด มสยดทเปนพนทสงรวมถงบอกต าแหนงของอาคารสงโรงแรมตางๆ ทสามารถใชเปนพนทหลบภยไดเมอยามเกดสนาม บอกต าแหนงสถานทพกพงชวคราว 3 จด ซงไดแกโรงเรยนสวรรณครวงค วดสวรรณครวงค และตลาดแมอบล ซงมพนทสงทกวางขวางสามารถรองรบผประสบภยไดหลายพนคน มหอเตอนภยสนามซงตงอยบรเวณรมชายหาดปาตอง มทงหมด 3 จดดวยกนตลอดแนวชายหาด ไดแก จดท 1) อยบรเวณรมชายหาดปาตองใกลซอยบางลา จดท 2) อยบรเวณสดชายหาดปาตอง และจดท 3) อยบรเวณชายหาดบานกะหลม

118

2.3.3 ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ในเรองการเตรยมความพรอมดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ท าใหทราบวา เทศบาลเมองปาตอง มการประสานไปยงหนวยงานตางๆ ท เ กยวของ ท งภาครฐและภาคเอกชน รวมท งชมชนและผประกอบการในพนท ทอยในพนทเสยงภยสนาม เพอเตรยมพรอมในการรบมอกบสถานการณฉกเฉนลวงหนาทสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ ดงค าสมภาษณของเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของและการสมภาษณกลม ดงน “…มเครอขายมลนธทส าคญ มลนธและองคกรปกครองสวนทองถนจะประสานงานชวยกน แลวโรงพยาบาล ต ารวจ เวลาเกดเหต จะมาอยรวมกนบนทองถนน ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของทงหมด เชน ต ารวจ โรงพยาบาล ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด อาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน มลนธกศลธรรม แลวกเทศบาลตางๆพนกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยปาตองทงหมด 70 กวาคน ม 3 กะเขาจะท างานตลอด 24 ชวโมง กะละ 8 ชวโมง”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…หนวยงานพฒนาสงคมจะเปนผจดการศนย โดยมคณะกรรมการรวม

ไดแก สาธารณสข ไฟฟา ประปา ศนยรองรบผอพยพทเกดมาจากระดบทองถนทระดบทองถนไมสามารถรองรบได เพราะเกนก าลง และทางเรากรอค าสงจากผวาราชการจงหวด สงใหเปดศนยพกพงชวคราว เมอเกดภยพบตโดยไดเตรยมอาหารเครองดมเครองนงหมยารกษาโรค โดยมพยาบาล มธนาคาร รอจนกระทงพนทกลบสสภาพเดมกจะสงผอพยพกลบ ไมไดใหอยตลอด”

(วรภทร อนทะมนา, นกพฒนาสงคมช านาญการ, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…สงแรกทเทศบาลท ากคอการเตรยมก าลงพลเพอใชในการชวยเหลอ ใน

การชวยเหลอกจะมการประสานงานไปกบหนวยงานขางเคยง ทมความเกยวของในการชวยเหลอทงหมด มมสเตอรเตอนภยชมชนละ 1 คน ไวแจงเหตชมชนมไว ไมวาจะเปนน าทวมหรอไฟไหม”

(วสทธ เมธาสนทรพจน, หวหนาส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

119

ภาพประกอบ 33: ภาพหางจงซลอนปาตอง และการฝกอบรมเชงปฏบตการ

(ซาย) ภาพหางจงซลอนชายหาดปาตอง ททางเทศบาลเมองปาตอง ไดขออนญาตเขาใชพนทไดอยางอตโนมตในการจดตงเปนศนยบญชาการและใหความชวยเหลอประชาชนและนกทองเทยวในยามเกดสนาม (ขวา) ภาพการอบรมประสานงานของบคลากรทมสวนเกยวของในดานการชวยเหลอในสถานการณฉกเฉน

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉนนน เทศบาลเมองปาตอง มเครอขายมลนธทรวมมอในการประสานงานสถานการณฉกเฉนในพนท นอกจากนยงรวมมอกบโรงพยาบาล ต ารวจ ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน มการสรางจดรบแจงเหตฉกเฉน มการจดตงศนยบญชาการและใหความชวยเหลอประชาชนและนกทองเทยวบรเวณหนาหาดปาตองเพอสะดวกแกการแจงเหต การชวยเหลอและประสานงานสถานการณฉกเฉน 2.3.4 ดานการซอมแผน และการตดตงอปกรณเตอนภย จากการวเคราะหขอมลทไดจากการลงพนท และจากค าสมภาษณเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ในเรองการเตรยมความพรอมดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภยในการรบมอ ท าใหทราบวา เทศบาลเมองปาตอง ไดจดใหมการซอมแผนในการรบมอสนามในทกๆป มการตดตงหอเตอนภยสนามกระจายอยท วพนท มการตดตงกลองวงจรปดทวพนทๆเปนสถานททองเทยวบรเวณหนาชายหาด และในทะเลมเสาเรดารในการวดระดบคลนน าทะเล ซงสามารถลดอนตรายทอาจจะเกดตอนกทองเทยว และเสาเรดารสามารถชวยตรวจวดความผดปกตของระดบน าทะเลทอาจกอใหเกดสนามได ดงค าสมภาษณของเจาหนาทเทศบาลเมองปาตอง ผน าชมชน หนวยงานทเกยวของ และการสมภาษณกลม ดงน

“…เรามมสเตอรเตอนภยทไมเหมอนใครชมชนละ 1 คน ไวแจงเหตพอเกดเหตกจะวงบอกใหชาวบานรไดรบทราบ ทนจะเดนกวาทอน เพราะวามกลองวงจรปดเยอะ และยงมเรดารวดคลนทแหลมคอไสรอด ใชวดความผดปกตของคลนทแหลมคอไสรอดภาคใตมทนทเดยว แลวเรายงไดรบรางวลการรบมอภยพบตดเยยม จาก UN องคกรของตางชาต”

120

(วสทธ เมธาสนทรพจน, หวหนาส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “…ซอมระดบจงหวดทกป ปละ 1 ครง ซอมแยก 2 ครง เดก 1 ครงผใหญ 1

ครง ซอมเดกตงงบประมาณไวแลวทกป ซอมใหญ ปละ 1 ครง จงหวดกจะมาลงทปาตอง แลวกซอมกบชาวบาน นกทองเทยว ผประกอบการหนาหาด แลวกโรงแรม ปาตองมหอเตอนภย 3 จด ตงแต รมหาดจนถงสดหาด แลวอกอยางมการตดตงกลอง CCTV รมหาด มการตดตงเครองเรดารตรวจวดคลนในทะเลทคอไสรอด และมประกาศ 7 ภาษาอกดวย”

(สมจต หลมพฒนวงศ, รองส านกปลดเทศบาลเมองปาตอง, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ) “...มแผน มแผนท มพนทปลอดภย มเรดารวดคลนในทะเล มการสราง

เครอขายในการตดตามเฝาระวง แลวมกจกรรมทใชส าหรบการเตรยมความพรอมเชน มการฝกซอมแผนอพยพหนภย แลวกการอบรมใหความรแกบคลากรทกฝายทมสวนเกยวของ จะมการซอมแผนใหญระดบประเทศ เกยวกบการจดการดานภยพบตเรองสนามทกเดอนธนวาคมสวนใหญจะจดในวนอบตภยแหงชาต และในพนทๆมผลกระทบโดยตรงกมหอเตอนภยอย”

(อดมพร กาญนจ, หวหนาส านกงาน ปภ.จงหวดภเกต, 29 สงหาคม 2559: สมภาษณ)

ภาพประกอบ 34: ภาพหอเตอนภย และสถานเรดารตรวจวดคลน (ซาย) ภาพหอเตอนภยสนามทตงอย ณ รมชายหาดปาตอง (ขวา) ภาพสถานเรดาร

ตรวจวดคลนวทยความถสง ซงตงอยบรเวณปลายแหลมคอไสรอด หาดปาตอง จงหวดภเกต

จากขอมลขางตน กลาวไดวา ทางเทศบาลเมองปาตอง มการซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกๆป และมการฝกซอมแผนหนภยสนามกบประชาชนและนกทองเทยว เพอใหทงเจาหนาทและประชาชนมความพรอมตนตวในการรบมอตอสนามอยเสมอ ซงในแตละปจะท าการฝกซอมหนภยปละ1 ครง มการอบรมเจาหนาท ส าหรบในสวนของพนทปาตองนนไดมการตดตงหอเตอนภยสนามไวแลว 3 หอ ซงสามารถเตอนภยได ซอมแซมหอเตอนภยถาช ารด และทกวนท 1 กบวนท 15 ของทกเดอน จะท าการทดสอบหอเตอนภยวาใชไดหรอไม และทางกรมอตนยมวทยาได

121

ตดตงเครองเรดารตรวจวดคลนในทะเลเพอเพมศกยภาพในการเตอนภยสนาม ทบรเวณปลายแหลมคอไสรอด หาดปาตอง จงหวดภเกตอกดวย

กลาวโดยสรปไดวา การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามของเทศบาลเมองปาตองไดมการจดใหมการถายทอดความรใหแกนกเรยนและประชาชนทวไปโดยวทยากรของญปนและฝรงเศส มาใหความรเกยวกบเรองภยพบตให มการจดท าแผนพบในการใหขอมลความรแกนกทองเทยวถง 5 ภาษา ไดแก ภาษาเยอรมน องกฤษ รสเซย จน และญปน แจกเอกสารใหผประกอบการโรงแรมน าไปไวตามหองพก มการตดตงปายบอกเสนทางหนภย ปายบอกพนทเสยง และปายบอกจดรองรบผประสบภย ทพนทรองรบผคนไดถงประมาณ 7,000 คน มการซอมแซม และเปลยนปายบอกเสนทางหนภย มเครอขายมลนธทรวมมอในการประสานงานสถานการณฉกเฉนในพนท โดยการรวมมอกบโรงพยาบาล ต ารวจ ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน มการสรางจดรบแจงเหตฉกเฉน และมการจดต งศนยบญชาการ มการซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกๆมการตดตงหอเตอนภยสนาม 3 หอ มการซอมแซมหอเตอนภยถาช ารด มการทดสอบหอเตอนภย และทางกรมอตนยมวทยาไดตดตงเครองเรดารตรวจวดคลนในทะเลเพอเพมศกยภาพในการเตอนภยสนาม ทบรเวณปลายแหลมคอไสรอดอกดวย

ภาพประกอบ 35: แผนการเตรยมความพรอมของเทศบาลเมองปาตอง

การเตรยมความพรอมในการรบมอส

นาม

ดานการใหขอมลความรแกประชาชนและนกทองเทยว

ดานการซอมแผน และอปกรณเตอน

ภย

ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบ

ภย

ดานการประสานงานเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณ

ฉกเฉน

122

สวนท 3 เปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท จงหวดกระบ

พงงา และภเกต

การศกษาเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนใน 3 พนท ของจงหวดกระบ พงงา และภเกต นนสามารถจ าแนกไดอยางนอย 5 ประเดน ซงมความเหมอนและความตางกน ดงตอไปน

ดานการใหความรแกประชาชนและนกทองเทยว พบวา ทง 3 พนท ไดมการจดท าแผนพบใหความรเรองสนามทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ มการบรรจเรองสนามลงในหลกสตรของสถานศกษา มการจดอบรมใหความรแกประชาชนและผประกอบการทคลายคลงกน แตกตางกนทความหลากหลายในภาษาทใชในแผนพบอาจจะแตกตางกนบางเนองจากกลมของนกทองเทยวทเขามาใชบรการในพนทนนๆมาจากตางพนทกน และความแตกตางของเทศบาลเมองปาตองทไดมการเชญวทยากรพเศษมาจากประเทศญปนและประเทศฝรงเศสซงเปนผมความเชยวชาญดานสนามมาใหความรแกนกเรยนและประชาชนในพนทเปนประจ าทกปเนองจากภเกตเปนพนทตนแบบในการจดการภยพบตสนามและยงเคยไดรบรางวลในดานการจดการภยพบตจาก UN อกดวย และในสวนองคการบรหารสวนต าบลบางมวงกไดมการจดสรางอนสรณสถานสนามในหมบานน าเคม เพอเปนศนยในการใหความรเกยวกบสนามแกคนรนหลงและเปนอทาหรณใหแกประชาชนไดจดจ า

ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย พบวา ทง 3 พนท ไดมการส ารวจพนท จดท าแผนในการอพยพ จดท าสถานทปลอดภย จดท าหรอจดสรางจดหลบภย มการจดท าปายบอกเสนทางหนภย มการตดตงและซอมแซมปายบอกทาง ทมความคลายคลงกน แตกตางกนตรงทองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดสรางศนยพกพงผอพยพชวคราวแบบถาวร อยในพนทของทท าการองคการบรหารสวนต าบลบางมวงทมความพรอมในการใชงานไดดหากเกดเหตการณ เพอสามารถรองรบผประสบภยภายในชมชนและสามารถอยอาศยแบบชวคราวไดหลายครอบครวอกดวย

ดานการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนทเพอการเตรยมพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน พบวา ทง 3 พนท มการประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของในดานการชวยเหลอประชาชนโดยมทงองคกรภาครฐ องคกรอสระและกลมตางๆในชมชน ซงแตละพนทกไดมระบบในการปฏบตงานทคลายคลงกน แตกตางกนท องคการบรหารสวนต าบลบางมวงมการจดตง ชดทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามทมความเขมแขงและมประสทธภาพขนมาโดยเฉพาะซงนบเปนการจดการภยพบตโดยมชมชนเปนฐานทด และควรเอาเปนแบบอยางในดานการจดการ

123

ภยพบตในชมชนทโดดเดนมากกวา มสเตอรเตอนภยของเทศบาลเมองปาตองหรอ ชรบ.ขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง เปนตน

ดานการซอมแผนและตดตงอปกรณเตอนภย พบวา ท ง 3 พนท ไดจดใหมการวางแผนในการด าเนนการจดการภยพบตในพนท มการซอมแผนหนภยสนามในทกป มการตดตงหอเตอนภยในจดทมความเสยงรอบบรเวณชายหาดหรอทราบต า แตจะแตกตางกนทเทคนควธการในการซอมแผนทมความตางกนไดแก องคการบรหารสวนต าบลบางมวงมการซอมแผน 2 เวลาเพมเตมในเวลากลางคนเพอลดความสญเสยถาหากสนามไดเกดขนในเวลากลางคนจะเปนการเสรมประสทธภาพในการรบมอไดดยงขน และเทศบาลเมองปาตองมการซอมแผนบนโตะแบบ (Table Top) เพอการลดความโกลาหน ความวนวาย ความเขาใจผดตางๆของนกทองเทยว ซงอาจจะกระทบตอการทองเทยวกเปนได

ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ พบวา เทศบาลเมองปาตองไมไดมสงกอสรางใด

เพอลดผลกระทบตางๆจากสนาม ซงแตกตางกบองคการบรหารสวนต าบลบางมวง ทมอาคารหลบ

ภยสนามบานน าเคมอยในพนทในความดแล สวนองคการบรหารสวนต าบลอาวนางทมอาคารหลบ

ภยสนามตงอยบนเกาะพพ ขณะทองคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดจดสรางเขอนเคเบยนเพอลด

แรงปะทะของน าทะเลขนมาและสามารถรบมอกบสนามในครงนนได แตขณะเดยวกนเทศบาลเมอง

ปาตองกไดท าการประสานขออนญาตใชพนทของโรงแรมทเปนตกสงเพอใชเปนทหลบภยแทนการ

กอสรางเนองจากพนทบรเวณหนาชายหาดไมสามารถสรางไดและมตกสงๆอยเยอะอยแลวซง

เพยงพอตอการใช

การลงส ารวจพนท และการเกบขอมลเกยวกบการเตรยมความพรอมในการรบมอ

ตอสนามผวจยไดใชแบบตรวจสอบกจกรรม ซงอาศยองคประกอบ 5 ดาน อนไดแก ดานการให

ความร ดานการประสานงานรวมกบหนวยงานอน ดานการวางแผนและซอมแผน ดานการจดดาน

เสนทางและทหลบภย ดานสงกอสรางในการรบมอ ในการตรวจสอบกจกรรมตางๆในการเตรยม

ความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง โดยหวหนางานหรอเจาหนาททมขอมล

ความรเกยวกบการเตรยมความพรอมรบมอสนามของแตละพนทเปนผกรอกแบบตรวจสอบกจกรรม

น ซงสามารถสรปไดดงตอไปน

จากตารางดานลาง ม/ ไมม หมายถง การทองคกรปกครองสวนทองถนอนไดแก

องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง ไดมการ

ด าเนนกจกรรมตางๆ ในการเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามหรอไม ตอการเตรยมความพรอม

124

ในการรบมอตอสนามทอาจจะเกดขนไดในอนาคตและสามารถลดความเสยหายทจะเกดขนไดหาก

เกดเหตการณขนอกครงหนง

ตาราง 7: แบบตรวจสอบกจกรรมในการเตรยมคาวมพรอม

องคกรปกครองสวนทองถน อาวนาง บางมวง ปาตอง

การเตรยมความพรอมรบมอสนาม ม ไมม

ม ไมม

ม ไมม

1.การฝกซอมแผนในการรบมอสนามแกบคลากร เจาหนาททรบผดชอบ

2.การอบรมบคลากร เจาหนาทใหมความรเกยวกบภยพบต มทกษะและความสามารถชวยเหลอผประสบภยไดหลากหลายรปแบบ

3.การเตรยมความพรอมดานจ านวนบคลากร เจาหนาททเกยวของในการรบมอกบสนาม

4.การประชาสมพนธ ใหขาวสาร และการเตอนภยสนามแกชมชน

5.การจดท าแผนทเสนทางในการอพยพหนภยไปยง ทปลอดภยแกประชาชน

6.จดท าปายบอกสถานทหลบภยจากสนาม 7.การจดต งหอเตอนภยสนาม และการดแลซอมแซมใหสามารถใชงานไดอยเสมอ

8.การจดท าคมอ ในการใหความรเกยวกบสนาม 9.จดต งศนยอ านวยการเฉพาะกจในการชวยเหลอและบรรเทาสาธารณภย

10.จดตงคณะกรรมการในการเฝาระวงภย และการเตอนภย 11.วางแผนเสนทางในการอพยพหนภย ทงทางหลกและทางรอง

12.จดตงหนวยแพทย พยาบาล เพอดแลรกษาผประสบภย 13.มการจดสรรงบประมาณในการชวยเหลอผประสบภยพบต

125

14.การวางแผนชวยเหลอผประสบภยอยางเปนระบบ และเหมาะสม

15.จดเตรยมอปกรณตางๆทมความจ าเปนในการชวยเหลอชวตของผประสบภย

16.จดเตรยมถงยงชพ อาหาร น า ยารกษาโรค เครองนงหมไวแจกจายใหแกผประสบภย

17.มการแบงเขตพนทรบผดชอบอยางชดเจน 18.การประสานงานกบเจาหนาทต ารวจในดานการจดการจราจรเสนทางในการอพยพหนภยในยามเกดสนามขน

19.การประสานงานกบเจาหนาทต ารวจในการรกษาความสงบเรยบรอย และทรพยสนของประชาชนภายหลงภยพบตไดผานพนไปแลว

20.การจดตงสถานทปลอดภยเพอใชหลบภยในยามเกดสนามขน

21.ประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของ หรอหนวยงานทอยใกลเคยง เชน สถานต ารวจ โรงพยาบาล กภย ฯลฯ

22.การจดท าทมกภย เชน หนงต าบล หนงทมกภย เปนตน 23.การตดต งระบบเตอนภยในพนท เ สยงตอการไดรบผลกระทบจากสนาม

24.จดท า ทอาบน า หรอรถสขาเคลอนท เพอใหบรการประชาชนผประสบภย

25.ส ร า งศ นยพ กพ ง ช ว ค ร า ว ส า ห รบ เ ป น ทพก ของผประสบภย

26.แจงหมายเลขหรอระบชองทางในการสอสารใหแกผทอยในพนทเสยงภย ไดสามารถตดตอกบหนวยงานในการชวยเหลอได

27.การก าหนดใหมการเยยวยารกษาดานสภาพจตใจแกผประสบภย

28.จดเตรยมยานพาหนะเพอใชล าเลยงผประสบภยไปยงทปลอดภย และน าผทไดรบบาดเจบสงโรงพยาบาล

126

29.การวางแผน สนบสนน และสงเสรมใหประชาชนมการจดตงกลม หรอเครอขายในการรบมอกบภยพบตตางๆทจะเกดขน

30.จดเตรยมรถบรรทกน าแจกจายแกประชนชนเพอการอปโภค และบรโภค

31.จดต งคณะกรรมการในการท างานดานการปองกนและบรรเทาสาธารณะภยโดยตรง

32.จดท าฐานขอมลก าลงเจาหนาท อาสาสมคร เครอขายชมชน ในการชวยเหลอและบรรเทาสาธารณะภย

33.ประสานงานขอความชวยเหลอดานงบประมาณในการฟนฟ จากองคกรภายนอก เ ชน การขอรบบรจาคเ งนชวยเหลอผประสบภย

34.การตดตามสถานการณของโลกเกยวกบปจจยทอาจจะกอใหเกดสนามได เพอการเฝาระวง

35.จดท าแผนในการรบมอภยพบตจากสนามอยางเปนระบบ 36.การสนบสนนบคลากร ดานการซอมหรอสรางอาคารบานเรอนใหแกผประสบภย

37.การวางแผนและเตรยมวสดอปกรณเพอจดเกบซากทเกดจากความเสยหาย การท าความสะอาดภายในชมชน เชน ถนน โรงเรยน ฯลฯ ในพนททประสบภย

38.ก าหนดแนวทางหรอแผนงานเพอท าการตรวจสอบ การประเมนความเสยหายภายหลงจากการเกดภย

39.การก าหนดแนวทาง แผนงาน งบประมาณ เพอพฒนาสงเสรมอาชพใหแกผประสบภย หลงจากทภยพบตไดผานพนไป

จากตารางแบบตรวจสอบกจกรรมการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนาม

ขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง พบวา องคการปกครองสวนทองถนทง 3 แหงไดม

แนวทางในการด าเนนการเกยวกบการจดท ากจกรรมในการเตรยมความพรอมตอการรบมอภยพบต

จากสนามทมความคลายคลงกนในทงหมด

127

การวเคราะหเปรยบเทยบในดานความเหมอนหรอแตกตางในการเตรยมความพรอม

ตอการรบมอสนามของแตละหนวยงานตางๆทมความเกยวของในพนท รวมทงองคกรปกครองสวน

ทองถนทง 3 แหง ตามภารกจหลกของหนวยงานแตละแหง เปนดงน

ดานความเหมอน

จากการวเคราะหขอมลพบวา องคการปกครองสวนทองถนของทง 3 พนท อนไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานตางๆทเกยวของมการด าเนนงานทคลายคลงกนนนคอ มการจดท าเอกสารใบปลวเกยวกบสนาม มการวางแผนในการรบมอภยสนาม มการตงงบประมาณในการใหความชวยเหลอประชาชนผประสบภยในเบองตน เชน การมอบเงนชวยเหลอครอบครวผประสบภย มการส ารวจและการประเมนความเสยหาย มการชวยเหลอฟนฟและเยยวยาผประสบภยพบตสนาม มการวางแผนในการใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตน เชน อาหาร น า การล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย และใหความชวยเหลอเมอภยผานพนโดยมการฟนฟสภาพจตใจของผประสบภย พรอมทงชวยเหลอฟนฟทางดานอาชพแกผประสบภยทไดรบผลกระทบ เชน การฝกอบรมอาชพแกผประสบภยเปนตน

ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณะภยจงหวดทง 3 พนท มหนาทในการชวยเหลอผประสบภยในเบองตนเชน การแจกจายถงยงชพ อาหาร น า การคนหาผประสบภย ล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย ท าหนาทในการฟนฟ ดแลในดานภยตางๆในพนท จดท าจดหางบประมาณในการจดการเกยวกบภยตางๆ จดหาและจดท าอาคารหลบภย จดใหมการอบรมใหความรเรองภย พฒนาทกษะดานการรบมอภยใหกบบคลากร โดยมอาสาสมครปองกนและบรรเทาสาธารณะภยในพนทเปนผปฏบตการ อกทงยงมการชวยฟนฟผประสบภยดานอาชพ เชน การมอบอปกรณในการท าประมง และอปกรณในการประกอบอาชพอนๆอกดวย

ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยทง 3 จงหวด จะท าหนาทในการชวยเหลอผประสบภยในเบองตน เชน การจดต งครวขนมาเพอใหผประสบภยไดมอาหาร น า เครองนงหม ยารกษาโรค ในการประทงชวต ดแลดานจตวทยา ฟนฟสภาพจตใจของผประสบภยใหมความเขมแขงในระยะแรกหลงจากภยพบตสนามนนไดผานพนไปโดยการใหนกสงคมสงเคราะห นกจตวทยาเขามารวมกนในการปฏบตงานรวมกนแบบบรณาการ เพอใหผประสบภยสามารถฟนคนและยนอยไดดวยตวเอง และฟนฟอาชพแกผประสบภย เพอใหผประสบภยสามารถกลบมาด าเนนชวตตอไปไดดงเดมอกครง

ต ารวจภธร ทอยในพนทของทง 3 จงหวด ลวนมนโยบายและหนาทหลกในการปฏบตงานทมความคลายคลงกน กลาวคอ ต ารวจท าหนาทในการชวยเหลอในยามเกดเหตการณ เชน

128

อ านวยความสะดวกใหแกประชาชนในเรองของการจราจร การดแลความปลอดภยในเรองบานเรอน และทรพยสนของประชาชน ท าหนาทกนพนทเสยงทเปนสถานทเกดเหต และรวมก าหนดจดพนทปลอดภยในเบองตน ประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของในพนท และใหความชวยเหลอดานอนๆหากไดรบความรองขอ เชน ชวยเหลอในการแจกจาย อาหาร น าดม ใหแกชาวบานทประสบภย เปนตน

ดานความแตกตาง

จากการวเคราะหขอมลพบวา จงหวดภเกตเปนจงหวดทสามารถฟนตวจากภยพบตไดดและรวดเรวทสดเมอเปรยบเทยบทง 3 พนท สบเนองจาก จงหวดภเกตเปนแหลงทองเทยวทขนชอ และพนทๆอยในความดแลของเทศบาลเมองปาตอง กเปนสถานททองเทยวทมชอเสยงท งชายหาดและสถานบนเทงในยามราตร ท าใหมเมดเงนทเปนรายไดจากการทองเทยวจ านวนมหาศาล มากทสดเมอเทยบกบกระบ และพงงา ดงนนผประกอบการตางๆในพนทจงมศกยภาพในการฟนตวเองไดสงและรวดเรวกอนทจะไดรบความชวยเหลอจากภายนอกหรอจากทางภาครฐ จนท าใหสามารถควารางวลการรบมอภยพบตดเยยม New Frontier Award จาก UN นบไดวาเปนเมองทสามารถฟนตวจากภยพบตไดอยางรวดเรวและมความปลอดภยทสดเมองหนงของโลก และอกหนงความแตกตางคอองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดท าการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในการจดหาสถานทในการท าโรงงานตอเรอ เพอชวยเหลอชาวบานในการซอมแซมและสรางเรอประมงใหแกประชาชนทไดรบความเสยหายอกดวย

ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวดของทง 3 พนท มไดมความแตกตางกนมากในดานการชวยเหลอประชาชนผประสบภยแตอยางใด ลวนมกจกรรมและแนวทางในการปฏบตงานทคลายคลงกน สวนการฟนฟชวยเหลอผประสบภยมความแตกตางกนเลกนอย คอ หลงจากเหตการณสนามในป พ.ศ. 2547 ไดผานพนไปในพนทขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางและองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดมการจดสงเจาหนาทอาสาสมครเขาไปชวยเหลอในดานการตอเรอและซอมแซมเรอประมงใหกบชาวบานทไดรบความเสยหายเปนตน

ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยทง 3 จงหวด มไดมความแตกตางในดานการชวยเหลอประชาชนผประสบภย ลวนแลวแตมกจกรรมและแนวทางในการปฏบตงานทมความคลายคลงกนตามนโยบายหลกของหนวยงาน แตมอยางหนงทแตกตางนนคอจงหวดพงงา มการสรางบานพกชวคราว และจงหวดกระบมการเปดศนยพกพงชวคราวทมความพรอมและทนสมยตอเหตการณเมอเกดภยพบต โดยมพยาบาลประจ าศนยอพยพ มธนาคารภายในศนยอพยพไวคอยบรการประชาชนผประสบภยอกดวย

129

ต ารวจทองเทยว ดานความเหมอนหรอความแตกตางในการปฏบตงานของต ารวจทองเทยวของทง 3 พนทนน ไมสามารถเปรยบเทยบใหเหนซงความเหมอนหรอความแตกตางไดเนองจาก ไมไดรบความรวมมอในการใหขอมลในการท าวจยจาก ต ารวจทองเทยวของส านกงานต ารวจทองเทยวจงหวดพงงาและต ารวจทองเทยวของส านกงานต ารวจทองเทยวจงหวดภเกต ซงอยในการควบคมของกองบงคบการ 5 เชนเดยวกน แตจากขอมลทไดจากเจาหนาทต ารวจทองเทยวอาวนางกลาวไดวา ต ารวจทองเทยวในพนทขององคการปกครองสวนทองถนทอยบนพนทๆเปนสถานททองเทยว มหนาทหลกในการท างานคอ มหนาทในการดแลชวยเหลอนกทองเทยวโดยเฉพาะใหการดแลนกทองเทยวชาวตางชาตโดยการท าหนาทเปนลามแปลภาษา การดแลความสงบเรยบรอยของบานเมอง ดแลความสงบเรยบรอยของสถานททองเทยวตางๆในพนท มการปฏบตงานรวมกนกบต ารวจภธรตามนโยบาย ตามหนาทๆไดรบมอบหมายในการดแลความสงบเรยบรอยของบานเมอง และในยามทนกทองเทยวชาวตางชาตประสบปญหาตางๆ รวมถงนกทองเทยวชาวตางชาตทประสบภยพบตน นต ารวจทองเทยวกจะใหการชวยเหลอในเบองตนไปจนถงข นตอนของการสงนกทองเทยวชาวตางชาตทประสบภยกลบสประเทศของตนตอไป

การเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมในการบมอสนามในสวนท 3 น ผวจยได

น าเอาผลการวจยในสวนท 2 คอ ผลของการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนามของทง 3

พนท และผลจากการใชแบบตรวจสอบกจกรรมการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนาม

ขององคกรปกครองสวนทองถน มาใชรวมในวเคราะหการเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของทง 3 แหง พบวา จากผลการวจยในสวนท 2 ท าใหทราบวาพนทขององคการ

บรหารสวนต าบลอาวนาง และองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดมการเตรยมความพรอมในการ

รบมอสนามพบทงหมด 5 ดาน และมกจกรรมตางๆทไดปฏบต ไดแก มการใหขอมลความรแก

ประชาชนและนกเรยน มการประชาสมพนธขอมลแกนกทองเทยวโดยการจดท าเอกสารใบปลว

คมอตางๆ มการวางแผนอยางเปนระบบในการรบมอภยและการซอมหนภย การจดสรรงบประมาณ

ในการจดการภย การจดหาเสนทางอพยพหลบภย จดหาพนทปลอดภย การตดตงอปกรณเตอนภย

ปายบอกเสนทางหนภย การเตรยมอปกรณในการชวยเหลอในเบองตน การสงเสรมอาชพภาย

หลงจากภยสงบลง การเยยวยาจตใจแกผประสบภย การตดตอประสานงานรวมกบหนวยงานท

เกยวของในพนท และการกอสรางสงกอสรางตางๆเพอใชในการรบมอภยสนาม เชน อาคารหลบภย

ขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง และเขอนเคเบยนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง แต

ขณะทเทศบาลเมองปาตองซงพบการเตรยมความพรอมทงหมด 4 ดาน และไมมสงกอสรางใดๆใน

130

การรบมอสนามแตเทศบาลเมองปาตองกไดมการด าเนนการขออนญาตใชพนทของตกสงจาก

โรงแรมตางๆในพนทเพอใชเปนทหลบภยแทนการกอสราง ซงแตกตางจากพนทขององคการบรหาร

สวนต าบลอาวนางและองคการบรหารสวนต าบลบางมวง เปนตน

การเปรยบเทยบผลจากการวจย พบวา องคการปกครองสวนทองถนทง 3 แหงไดม

การด าเนนการในการจดท ากจกรรมในการเตรยมความพรอมตอการรบมอภยพบตสนามทมความ

คลายคลงกน แตมความแตกตางบางตามขนาด ตามลกษณะของพนท รวมทงศกยภาพของแตละ

พนท และเทคนควธการจดการในการเตรยมพรอมรบมอ หากแตวาในความเปนจรงนน จากการท

ผวจยไดท าการลงพนทส ารวจและเกบขอมลพบวา กจกรรมในการเตรยมความพรอมบางอยางนน

ไมไดประจกษตอสายตาของผวจย นนคอ เอกสารแผนพบใบปลวเกยวกบสนามส าหรบประชาชน

และแผนพบภาษาตางประเทศ 5 ภาษาส าหรบนกทองเทยว ดงทองคกรปกครองสวนทองถนตางๆได

กลาวมา ท าใหผวจยเกดความสงสยวา กจกรรมดงกลาวมอยแคในแผนนโยบายเทานนหรอขาดความ

ตอเนองในการรณรงค ขาดงบประมาณในการจดพมพหรอการหยอนการใหความส าคญตอ

เหตการณ

131

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยนศกษาเรองการจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเล อนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย มว ตถประสงค 1) เพอศกษาถงผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชนทเปนแหลงทองเทยวในความดแลขององคการปกครองสวนทองถนนนๆ รวมทงศกษาถงการฟนฟในปจจบนภายหลงจากการเกดเหตการณในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ และ 2) เพอศกษาถงการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบภยพบต ในระยะเวลา 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ. 2547

การวจยน ใชวธการวจยแบบเชงคณภาพ เปนรปแบบของการวจยเชงพรรณนา กลมตวอยางทใชในการวจยม 3 กลม ในพนท 3 จงหวดชายฝงทะเลอนดามนคอ จงหวดกระบ พงงา และภเกต สมภาษณผบรหารหรอเจาหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน เจาหนาทกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด เจาหนาทพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ต ารวจภธร ต ารวจทองเทยว อาสาสมครกภย ผน าชมชนหรอตวแทนชมชน ทมประสบการณตรงทเคยไดรบผลกระทบจากเหตการณภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547 รวมทงหมดจ านวน 27 คน ดานการวเคราะหขอมลในครงนผวจยไดน าขอมลทมการเกบรวบรวมขอมลจาก การสมภาษณเชงลก (In-Depth Interview) การสนทนากลม (Focus Group) รวมทงการสงเกตการณ (Observation)โดยการถายภาพจากสถานทจรง และน าขอมลมาวเคราะหโดยใชเทคนคการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ นนคอการเปรยบเทยบเหตการณ เปนการน าขอมลทไดมาไปเทยบเคยงหรอเปรยบเทยบกบเหตการณอน เพอหาความเหมอนและความแตกตางกนทเกดขนของทง 3 พนทถงการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนามในปจจบน แลวน ามาเขยนเปนประโยคขอความเพอวเคราะหสรางขอสรปตามกรอบแนวคดในการวจย เพอตอบค าถามของการวจย

132

สรปผลการวจย

การสรปผลการศกษาเรองการจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย ผวจยไดแบงเนอหาการสรปออกเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1. ผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชนทเปนแหลงทองเทยวในความดแลขององคการปกครองสวนทองถนนนๆ รวมทงศกษาถงการฟนฟในปจจบนภายหลงจากการเกดเหตการณในเขตพนทเสยงภย ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ สวนท 2. การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ. 2547 ดงน

สวนท 1 ผลกระทบของภยพบตจากสนาม ในป พ.ศ. 2547 ตอชมชน และการศกษาการฟนฟใน

ปจจบน ของจงหวดภเกต พงงา และกระบ

จากการลงพนทเกบขอมลในการท าวจยในครงน ท าใหทราบถงบรบทและปรากฏการณสนามทผานมาในป 2547 ทราบถงผลกระทบทเกดขนในดานตางๆและรวมไปถงการฟนฟพนทภายหลงจากทสนามไดผานพนไปขององคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของของแตละพนทในทง 3 จงหวด ปรากฏผลดงตอไปน

1.1 บรบทและปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ ผลการศกษาดานผลกระทบพบวา เหตการณสนามในวนท 26 ธนวาคม 2547 ไม

เคยเกดขนมากอนในพนท จงท าใหขาดการเตรยมพรอมในดานตางๆเปนอยางมาก รวมถงไมไดมการเตอนภยใดๆเกดขนอกดวย พนทๆอยในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานชวต มท งชาวบาน และนกทองเทยวทเสยชวตจากเหตการณในครงนน โดยเฉพาะอยางยงในพนทๆมลกษณะเปนเกาะและมชายหาดเปนแนวราบต า เกดความเสยหายทงทรพยสนของชาวบานไมวาจะเปน อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม ยานพาหะนะ เรอ และทรพยสนของนกทองเทยว ประชาชนเองกยงไมเคยรจกมากอนและยงไมมเครองมอในการตรวจวดคลนสนามในทะเล ดานเจาหนาทเองกไมไดมความรหรอคนเคยเกยวกบเรองคลนสนามดวย และในบรเวณทะเลอนดามนเองกไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอน

ดานการฟนฟ พบวา หากเกดสนามขน ทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จะท าการขนบญชผ ไดรบผลกระทบจากภยพบตสนาม และสงรายงานไปยงสวนกลาง โดยใหประชาชนท าหนาทในการประเมนตนเองกอนวาภายในครวเรอนไดรบความเสยหายอยางไร หรออะไรบาง จากนนทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางกจะท าการประเมนและตรวจสอบอกรอบ แลวจงเสนอขอความชวยเหลอไปยงสวนกลางเพอขอใหสวนกลางอนมตจายงบประมาณในการ

133

ชวยเหลอใหตามทประชาชนรองขอมา ส าหรบในการฟนฟเยยวยาผประสบภยพบตสนามนน จะใหการชวยเหลอประชาชนผทไดรบความเสยหายในเบองตน เชน อาหาร น า ยารกษาโรคเบองตน การล าเลยงคนเจบ คนตาย ใหความชวยเหลอในขณะเกดภย และเยยวยาสภาพจตใจ และฟนฟดานอาชพ เชน การชวยตอเรอ หรอการมอบอปกรณในการประกอบอาชพ สวนดานนกทองเทยวกไดใหการชวยเหลอนกทองเทยวในเบองตนไปจนถงขนตอนของการน านกทองเทยวทไดรบความเสยหายกลบยงประเทศของตน เปนตน

1.2 บรบทและปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดพงงา ผลการศกษาดานผลกระทบ พบวา เหตการณครงในป 2547 นนยงไมเคยเกดขนมา

กอนในพนทและไมมใครรวาตนเองก าลงจะเผชญอยกบเหตการณอะไร ท าใหไมไดมการเตรยมพรอมในดานตางๆในการรบมอกบเหตการณ สวนดานการเตอนภยกไมไดมการเตอนภยใดๆเกดขนอกดวยเนองจากไมมใครเคยรมากอน พนทไดรบความเสยหายอยางมากมายมหาศาลโดยเฉพาะดานชวต มทงชาวบานทเปนชาวประมง ชาวตางดาวทเขามาขายแรงงานในพนท และรวมไปถงนกทองเทยวทเสยชวตและไดรบบาดเจบตงแตในระดบเลกนอยไปถงขนบาดเจบสาหส หรอสญหายจากเหตการณในครงนนหลายพนคน โดยเฉพาะบรเวณพนทของหมบานน าเคม ไดรบความเสยหายดานทรพยสนซงมมลคาความเสยหายหลายพนลานบาท สวนทรพยสนของชาวบานทไดรบความเสยหายไดแก อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม เรอประมงของชาวบาน ยานพาหะนะอนๆ ไดรบความเสยหายอยางมาก พนทบรเวณรมชายหาดทราบต าไดรบความเสยหายมากทสด และรวมไปถงทรพยสนของนกทองเทยวอกดวย

ดานการฟนฟ พบวา ทางองคการบรหารสวนต าบลบางมวงนนจะมในสวนของงบประมาณฉกเฉน เปนงบกลางทไดจดตงส ารองเอาไว มการวางแผนใหความชวยเหลอประชาชนในเบองตนในเรองของเครองอปโภคและบรโภคในยามฉกเฉน เชน การแจกจาย อาหาร น าดม ใหแกชาวบานทประสบภย การแจกจายอปกรณยงชพ ส าหรบการฟนฟเยยวยาจะมการสงเจาหนาทเขาไปชวยเหลอ สงเสรม หรอฟนฟอาชพใหแกประชาชนผประสบภย และท าการเยยวยาจตใจประชาชนผประสบภยในระยะแรกหลงจากเกดภยพบตสนาม ภายหลงจากเหตการณภยพบตสงบลง ชวยเหลอหลกทรพยการเงน การสรางบานใหแกผประสบภย มการตงโรงงานประกอบเรอในพนท การมอบอปกรณในการท ามาหากน มการท าการส ารวจความเสยหาย ประเมนมลคาความเสยหายเพอใหความชวยเหลอดานอนๆตอไป

1.3 บรบทและปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดภเกต ผลการศกษาดานผลกระทบ พบวา เหตการณสนาม ไมเคยมการเกดขนมากอนใน

พนท จงท าใหไมมใครรจกวา สนามคออะไร ตองท าอยางไร ท าใหขาดการเตรยมพรอมในการรบมอ

134

ตอเหตการณในครงนน จงท าใหไมมการเตอนภยแตอยางใดจากทางการ ท าใหไดรบความเสยหายเปนอยางมากโดยเฉพาะดานชวต มทงชาวบาน ชาวตางดาวทเขามาขายแรงงาน รวมถงนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตทไดรบบาดเจบหรอเสยชวตจากเหตการณในครงนนหลายรอยคน นอกจากนนยงมผสญหายอกดวย มสงปลกสรางตางๆมากมาย ไมวาจะเปน อาคาร บานเรอน รานคา โรงแรม ยานพาหะนะ เรอโดยสาร อปกรณตางๆในการประกอบอาชพไดรบความเสยหาย และรวมไปถงทรพยสนของมคาตางๆของนกทองเทยวโดยเฉพาะอยางยงพนทบรเวณชายหาดปาตอง

ดานการฟนฟ พบวา หนวยงานไดมการจดตงงบประมาณในการชวยเหลอเบองตนแกประชาชนในพนท มการวางแผนงานในการชวยเหลอเบองตนแกผประสบภยทไดรบความเสยหาย เชน การเตรยมอาหารเครองดมเครองนงหมยารกษาโรค แจกจายเสบยงอาหาร ถงยงชพ แกผประสบภย ไดมการจดตงและเตรยมงบประมาณเอาไวในสวนของ การซอมแผน การจดท าปายใหม การจดท าอาคารหลบภย รวมทงการจดตงงบประมาณในการปองกนและการชวยเหลออนๆเพอเปนการเตรยมความพรอมในการรบมอตอสนามทดอกดวย ไดจดใหมการส ารวจความเสยหาย ตรวจสอบ และประเมนความเสยหายทเกดขนเพอความถกตองแมนย าในการชวยเหลอผประสบภย และเพอลดปญหาการชวยเหลอทซ าซอน การแอบอางสทธของบคคลบางกลมทคอยหาผลประโยชนจากผประสบภย การทจรตตางๆ วางแผนการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของในดานการเยยวยาจตใจ และการฟนฟอาชพใหแกผประสบภยในพนทใหสามารถฟนกลบคนมาไดอกครง สวนทางดานของบรษท หางรานตางๆของเอกชนนน สามารถฟนคนกลบไดอยางรวดเรวดวยการมประกน และมงบประมาณส ารอง ท าใหสามารถฟนตวและหารายไดอกครงอยางรวดเรว เปนการแบงเบาภาระของรฐบาลไดอกทางหนง

สวนท 2 การเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนของแตละพนทในปจจบนตอการ

รบมอกบภยพบต ในระยะ 11 ปทผานมา นบตงแตเกดเหตการณคลนสนาม ในป พ.ศ. 2547

จากการเกบขอมลในการท าวจยครงนท าใหไดทราบถงการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในของแตละพนทปจจบนตอการรบมอกบสนามบนพนทเสยงตอการเกดทอาจจะเกดขนอกครงของทง 3 พนท ซงผลการศกษาของแตละพนทปรากฏดงน

2.1 การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง ผลการศกษา พบวา มการใหขอมลความรแกประชาชน ผประกอบการ ไดจดท า

เอกสารเผยแพรความรเกยวกบสนาม มการสอดแทรกเนอหาความรเรองสนามใหกบนกเรยนไวในหลกสตรของโรงเรยนทอยในสงกดและมการจดท าแผนพบ 5 ภาษา จดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ปายบอกเสนทางหนภย มการซอมแซมปาย และมการส ารวจพนทเปนประจ า จดท าแผนใน

135

การอพยพหนภย ก าหนดจดเสยง และมการประชาสมพนธททนเหตการณโดยไมตองรอขอมลจากสวนกลาง มการประสานงานระหวางกลมตางๆในพนท มทมอาสาสมครชมชน อาสาสมครปองกนฝายพลเรอน รวมกบคณะกรรมการหมบาน และมการจดตงกลมชมชนเขมแขงภายในชมชน มการางแผนงาน การจดอบรม ฝกฝนตางๆ และเพมศกยภาพใหบคลากรในการชวยเหลอผประสบภย มการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป มการตดตงอปกรณในการเตอนภยหรอหอเตอนภยสนามในจดเสยงรอบๆชายหาด และการสรางเขอนผนงกนคลนขนมาเพอลดแรงปะทะของคลนน าทะเลในฤดมรสมซงเรยกวา เขอนเคเบยน ซงเขอนสามารถตานความรนแรงของคลนสนามทมขนาดเทากบสนามในป 2547 ได

2.2 การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ผลการศกษา พบวา มการใหความรเกยวกบภยพบตสนาม โดยการประชาสมพนธ

ใหแกประชาชนไดรบทราบ มการจดท าคมอส าหรบประชาชนและเดกนกเรยนในชมชน โดยรวมมอกบโรงเรยนในพนท มการจดสรางอนสรณสถานสนามเอาไวในหมบานน าเคม มการจดท าแผนในการอพยพ จดท าสถานทปลอดภย จดหลบภย มการตดตงและจดท าปายเสนทางหนภย มศนยพกพงเปนบานพกชวคราวส าหรบผประสบภยทพรอมใชงาน มการจดตงชดทมเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนามทมการประสานงานรวมกนกบหนวยงานอนๆทเกยวของอยางเปนระบบ มการฝกซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกป มการอบรมเจาหนาท มการตดตงหอเตอนภยสนามในพนทเสยง ท าการซอมแซมหอเตอนภยหากช ารดและมการกอสรางอาคารหลบภยสนามภายในชมชนอกดวย

2.3 การเตรยมความพรอมรบมอกบสนามของเทศบาลเมองปาตอง ผลการศกษา พบวา ไดมการจดใหมการถายทอดความรใหแกนกเรยนและ

ประชาชนทวไปโดยวทยากรของญปนและฝรงเศส มาใหความรเกยวกบเรองภยพบตให มการจดท าแผนพบในการใหขอมลความรแกนกทองเทยวถง 5 ภาษา ไดแก ภาษาเยอรมน องกฤษ รสเซย จน และญปน แจกเอกสารใหผประกอบการโรงแรมน าไปไวตามหองพก มการตดตงปายบอกเสนทางหนภย ปายบอกพนทเสยง และปายบอกจดรองรบผประสบภย ทพนทรองรบผคนไดถงประมาณ 7,000 คน มการซอมแซม และเปลยนปายบอกเสนทางหนภย มเครอขายมลนธทรวมมอในการประสานงานสถานการณฉกเฉนในพนท โดยการรวมมอกบโรงพยาบาล ต ารวจ ส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด และอาสาสมครปองกนภยฝายพลเรอน มการสรางจดรบแจงเหตฉกเฉน และมการจดต งศนยบญชาการ มการประสานขอความชวยเหลอในการยมใชพนทของโรงแรมทมตกสงรอบๆชายหาดเพอใชเปนทหลบภย มการซอมแผนรบมอสนามเปนประจ าทกๆมการตดตงหอเตอนภยสนาม 3 หอบรเวณจดเสยงหนาชายหาด มการซอมแซมหอเตอนภยถาช ารด ม

136

การทดสอบหอเตอนภย และทางกรมอตนยมวทยาไดตดตงเครองเรดารตรวจวดคลนในทะเลเพอเพมศกยภาพในการเตอนภยสนาม ทบรเวณปลายแหลมคอไสรอดอกดวย

กลาวโดยสรปองคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง ตางมภารกจหลกตามทนโยบายจากสวนกลางทไดก าหนดเอาไวและการปฏบตหนาทเพอประชาชนและประเทศชาต ในฐานะทอยบนพนททเปนสถานททองเทยวทมชอเสยงจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองมความรบผดชอบในหนาททไดรบมอบหมายอยางเตมทเพอเปนการสรางภาพลกษณทดใหแกประเทศไทย

จากการลงพนทส ารวจและเกบขอมลใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต ในครงนท าใหผวจยไดคนพบกจกรรมและวธการใหมๆทจะใชในการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนาม นนคอ การซอมแผนหนภยสนามขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ทไดเพมการซอมแผนหนภยในเวลากลางคนดวยในระยะหลง และการซอมแผนหนภยของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ทเปลยนมาเปนการซอมแผนแบบ (Table Top) เนองจากชวยลดความแตกตนวนวายจากนกทองเทยวทมอยอยางหนาแนนได ซงยงไมมงานวจยใดกลาวถง

ภาพประกอบ 36: ภาพการซอมแผนหนภยเวลากลางคน และการซอมแผนแบบ Table Top

อภปรายผลการวจย

การอภปรายผลการศกษาเรองการจดการภยพบตสนามในเมองทองเทยวภาคใตฝงทะเลอนดามน : ศกษาเปรยบเทยบองคกรปกครองสวนทองถนในพนทเสยงภย ผวจยไดแบงเนอหาการอภปรายผลออกเปน 4 สวน ไดแก สวนท 1 เปรยบเทยบผลกระทบจากปรากฏการณสนามของ 3 พนท สวนท 2 เปรยบเทยบการฟนฟใน 3 พนท สวนท 3 เปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบสนามใน 3 พนท และสวนท 4 การน าเอากรอบการด าเนนงานเซนได (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) มาวเคราะหในแตละพนท ของจงหวดกระบ พงงา และภเกต ซงในแตละสวนมประเดนส าคญทจะน ามาใชอภปราย ดงน

137

สวนท 1 การเปรยบเทยบผลกระทบตอชมชนของทง 3 พนท

1.1 ผลกระทบในพนทของจงหวดกระบ

ในสวนนผวจยอภปรายผลของปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดกระบ เพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณสนามเฉพาะของพนทจงหวดกระบ ทไดท าการศกษา โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน

ประเทศไทยยงไมมระบบเตอนภยคลนสนาม และไมมเจาหนาท ซงมความรความช านาญ เกยวกบเรองคลนสนามโดยตรง ทงนเนองจากในบรเวณทะเลอนดามนไมเคยเกดพบตภยจากคลนสนามมากอน ในตอนเชาของวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 เกดแผนดนไหวขนทบรเวณนอกฝงตะวนตก ของหมเกาะสมาตรา จงไดมการประกาศแจงใหประชาชนทราบ แตมไดมการเตอนภยวาจะมคลนสนามเกดขน เพราะไมมเครองมอตรวจวดความสงของคลนในทะเล และเจาหนาทกมไดมความรความช านาญ เกยวกบเรองคลนสนามดวย จงไมมการแจงเตอนภยใหประชาชนในทองถนไดทราบลวงหนา นอกจากจะมผเสยชวต บาดเจบ และสญหายเปนจ านวนมากแลว ยงมความเสยหายทเกดขนกบทรพยสน เปนจ านวนมากเชนกน

การเปลยนแปลงของพนทภายหลงเกดสนาม เหตการณครงนนไดท าใหน าทะเลมความใสมากขนกวาเดม สภาพแวดลอมโดยรวมดดขน ในสวนของความเปลยนแปลงในทะเลทเหนไดชดนนกคอ ตอนน าลดจะเหนพวกหนปะการงสด าทตายแลวอยางเหนไดชด แตขอเสยคอท าใหระบบนเวศในทะเลเปลยนแปลงไปมาก ปลาลดนอยลงเพราะปะการงไดรบความเสยหาย สงผลกระทบตอการด ารงชวตทงสตวใตทองทะเล และการด ารงชวตของคนในพนทดงกลาว ภายในพนทของจงหวดกระบทไดรบผลกระทบจากการเกดสนามไดมการตดตงหอเตอนภยพบตเอาไวหลายแหงเชนเดยวกน หากเปรยบเทยบสภาพแวดลอมทางนเวศวทยากอนและหลงเกดสนาม จากพบตภยคลนยกษ “สนาม” ทซดเขาสฝงทะเลอนดามน เมอ26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 สรางความเสยหายแกชวตและทรพยสนใน 6 จงหวดภาคใตของไทยเปนอยางมาก มการศกษาผลกระทบและความเสยหายของระบบนเวศใตทะเล รวมทงสน 37 จด สรปภาพความเสยหายโดยรวมคอ พบวารอยละ 5-80 เกดการแตกหกของกงหรอกอนปะการง การเลอนตวของทรายบนพนลาดและมสงตกคางในแนวปะการง ปรมาณแบคทเรยในน าอยในเกณฑปกต ผลส ารวจหญาทะเลมากกวารอยละ 70 ของพนท แหลงหญาไดรบผลกระทบเพยงรอยละ 5 ของพนทจงหวดกระบ แนวปะการงทไดรบผลกระทบคอนขางมาก คอ พนทหมเกาะพพ (บางสวน) เกาะไผ อาวโละลานา (พพดอน) หมเกาะฝงตะวน ออกของพพเล เกาะดามหอก แหลมหางนาค รองน าระหวางเกาะรอกใน-เกาะรอกนอก (Andaman of Thailand, 2011)

138

1.2 ผลกระทบในพนทจงหวดพงงา ในสวนนผวจยสรปปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดพงงา เพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณสนามเฉพาะของพนทจงหวดพงงา ทไดท าการศกษา โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน จากเหตการณแผนดนไหวทประเทศอนโดนเซย ในชวงเชาของวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 ท าใหเกดคลนสนามกระจายไปตามแรงของแผนดนไหว ไดสงผลใหเกดความเสยหายมายงประเทศไทยทางดานชายฝงทะเลอนดามนในพนทชายฝงของจงหวดพงงา ตอนนนไมมใครรจกมากอนวาสนามคออะไร ชาวบานไมรวาตองท าอยางไรจงท าใหเกดความเสยหายอยางมหาศาล ชาวประมงพนบานซงมการตงชมชนอยชายฝงทะเล และด าเนนชวตโดยการท าประมงเปนอาชพหลกนน เปนกลมหนงทไดรบผลกระทบอยางมาก ซงมมลคาความเสยหายรวมทงสนถง 1,942.80 ลานบาทจงหวดทไดรบความเสยหายมากทสดจงหวดหนงในนนคอ จงหวดพงงา มมลคาความเสยหายรวมถง 1,077.4 ลานบาท มพนทประสบภยทงหมด 6 อ าเภอ 19 ต าบล 69 หมบาน และประชาชนไดรบความเดอนรอนสงถง 4,394 ครวเรอน โดยอ าเภอตะกวปาไดรบความเสยหายมากทสด เปนจ านวน 3 ต าบล 17 หมบาน พนทไดรบความเสยหายรวม 105.79 ตารางกโลเมตร มผเสยชวตจ านวน 4,225 คน และบาดเจบ 5,597 คน และสญหายกวา 722 คน (กรรภรมย กลบด, 2550ข)

1.3 ผลกระทบในพนทจงหวดภเกต

ในสวนนผวจยอภปรายผลของปรากฏการณสนาม ผลกระทบและการฟนฟในพนทจงหวดภเกตเพอใหเกดความเขาใจในปรากฏการณสนามเฉพาะของพนทจงหวดภเกต ทไดท าการศกษา โดยสามารถสรปภาพรวมได ดงน การเกดเหตการณภยพบตสนาม เมอป พ.ศ. 2547 ในครงนนประชาชนในพนทตางไมเคยพบ หรอประสบกบภยพบตชนดนมากอน เปนครงแรกทประชาชนในพนทไดเผชญกบภยพบตสนาม ยอนไปในวนอาทตยท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 เกดเหตแผนดนไหวในทะเลเหนอหมเกาะสมาตรา มความรนแรงมากถง 8.9 รกเตอร เมอเวลา 08.00 น. ซงแรงสนสะเทอนนนสามารถรบรไดถงจงหวดภเกต และในอกหลายจงหวดชายฝงทะเลอนดามนของไทย แมจะมสญญาณเตอนจากธรรมชาต เชน น าทะเลลดระดบลงผดปกต และปลาขนาดใหญเกยตน แตดวยหลายฝายรวมทงผ ประสบเหตเองไมรจกไมมประสบการณมากอนจงท าใหเกดความสญเสยทงชวต และทรพยสนตามมาอยางมหาศาล เฉพาะในไทยมผเสยชวตยนยนประมาณ 5,400 คน บาดเจบกวา 8,000 คน และสญหายอกไมนอย อกทงยงมความเสยหายในดานทรพยสน ไดแก บานเรอนของราษฎร โรงแรม บงกะโล เกสตเฮาส รานคา รานอาหาร ทรพยสนสวนตวของนกทองเทยว ยานพาหนะ ตลอดจน

139

ระบบสาธารณปโภคตางๆ อาท ไฟฟา ประปา โทรศพท ถนน เปนมลคากวา 1,000 ลานบาท ภเกตไดชอวาเปนไขมกแหงอนดามน เปนเมองทองเทยวทมชอเสยงไปทวโลกในดานความสวยงามของชายหาด พรอมดวยสงอ านวยความสะดวกทางการทองเทยว ซงไดรบผลกระทบจากคลนสนาม ท าลายพนทชายหาดฝงทะเลอนดามน จนท าใหจ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการ ทองเทยวลดลง รฐบาลจงใหการสนบสนนดานนโยบายโดย เรงใหมการฟนฟปรบปรงพนทอยางรวดเรวภายในสองป (พ.ศ. 2547-2549) เพอน ารายไดจากการทองเทยวเขาสประเทศเหมอนกอนเกดเหตการณสนาม (ณฐชย ไชยารตน, 2550) ผลกระทบตอชวตของประชาชนและนกทองเทยว

ในสวนของผลกระทบตอชมชนดานความเสยหายในดานชวตพบวา จงหวดพงงา

ไดรบผลกระทบในดานชวตมากทสดซงไดรบผลกระทบมากทงชาวไทยและชาวตางชาตเมอ

เปรยบเทยบทง 3 จงหวดโดยเฉพาะชาวไทยมผเสยชวตมากถง 1,389 คน มผไดรบบาดเจบ 4,344 คน

มผสญหาย 1,428 คน รองลงมาคอจงหวด กระบ โดยมผเสยชวตจ านวน 357 คน มผไดรบบาดเจบ

จ านวน 808 คน มผสญหาย 329 คน และจงหวดภเกตไดรบความเสยหายในดานนนอยทสดเมอ

เปรยบเทยบทง 3 จงหวดทไดรบผลกระทบดานชวต โดยจงหวดภเกตมผเสยชวตจ านวน 151 คน ม

ผไดรบบาดเจบ 591 คน มผสญหาย 256 คน ส าหรบชาวตางชาตนนกเชนกน จงหวดพงงาเปน

จงหวดทไดรบผลกระทบดานนมากทสด โดยมผเสยชวตมากถง 2,114 คน มผไดรบบาดเจบ 1,253

คน และมผ สญหาย 305 คน รองลงมาคอจงหวด กระบ โดยมผ เสยชวตจ านวน 203 คน ม

ผไดรบบาดเจบจ านวน 568 คน มผสญหาย 240 คน และจงหวดภเกตไดรบความเสยหายในดานน

นอยทสดเมอเปรยบเทยบทง 3 จงหวดทไดรบผลกระทบดานชวต โดยจงหวดภเกตมผเสยชวต

จ านวน 111 คน มผไดรบบาดเจบ 520 คน มผสญหาย 364 คน จงหวดพงงามผเสยชวตทไมสามารถ

ระบสญชาตไดสงถง 722 คน รองลงมาคอจงหวดกระบ 161 คน และตามดวยจงหวดภเกต 17 คน แต

จงหวดภเกตมตวเลขของผทเสยชวตโดยไมสามารถระบสญชาตไดสงทสดดงตารางดานลางน

ตาราง 8: สรปความเสยหายดานชวตของทง 3 พนท

จงหวด คนไทย ตางชาต เสยชวตไมสามารถ

ระบสญชาตได เสยชวต บาดเจบ สญหาย เสยชวต บาดเจบ สญหาย

พงงา 1,389 4,344 1,428 2,114 1,253 305 722

140

กระบ 357 808 329 203 568 240 161

ภเกต 151 591 256 111 520 364 17

ทมา: ดดแปลงจากศนยขอมลสารสนเทศผประสบภยฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย (2548)

จากตารางสามารถสรปไดวา ผลกระทบความเสยหายทางดานชวตนนจงหวดพงงา

ไดรบความเสยหายมากทสด โดยมตวเลขของยอดผทไดรบผลกระทบรวมสงทสดถง 11,555 คน

รองลงมาคอจงหวดกระบ จ านวน 2,666 คน และตามมาดวยจงหวดภเกต จ านวน 2,010 คน

ผลกระทบดานอาคารบานเรอนและเศรษฐกจ

ความเสยหายตอสงปลกสรางอนไดแก บานพกอาศย โรงแรม/รสอรท รานคา และ

อาคารสาธารณะตางๆนน ไดเกดความเสยหายทงเสยหายบางสวนและเสยหายทงหลง โดยทความ

เสยหายเปนดงน จงหวดพงงามสงปลกสรางทไดรบความเสยหายมากทสด เสยหายทงหลงจ านวน

1,522 หลง เสยหายบางสวน 743 หลง รองลงมาคอจงหวดภเกต มสงปลกสรางทไดรบความเสยหาย

ทงหลงจ านวน 742 หลง เสยหายบางสวน 291 หลง และตามมาดวยจงหวดกระบทมสงปลกสราง

ไดรบความเสยหายทงหลงจ านวน 396 หลง เสยหายบางสวน 262 หลง

ความเสยหายดานมลคาทางเศรษฐกจโดยวดจากมลคาสนไหมทดแทนทบรษท

ประกนภยตองชดใชใหแกประชาชนผประสบภยทไดรบความเสยหายจากเหตการณสนามในป

2547 ทง 3 จงหวด พบวา จงหวดภเกตไดรบความเสยหายในดานนสงมากทสดโดยมมลคาความ

เสยหายทเปนตวเงนสงถง 3,359 ลานบาท รองลงมาคอจงหวดพงงาทมมลคาความเสยหายอยท

2,257 ลานบาท และจงหวดกระบมมลคาความเสยหายประมาณ 387 ลานบาท ดงตาราง

ตาราง 9: สรปความเสยหายตอสงปลกสรางและมลคาทางเศรษฐกจ

จงหวด

เสยหายทงหลง

เสยหายบางสวน

รวม

มลคาความเสยหายทางเศรษฐกจ

(บาท)

พงงา 1,522 743 2,292 2,257,456,068

ภเกต 742 291 1,033 3,359,541,759

141

กระบ 396 262 658 387,962,996

ทมา: ดดแปลงจาก สภาวศวกรกบกรมโยธาธการและผงเมอง และฐานขอมลไทยรอนชวรรนทได

จากการรวบรวมขอมลของบรษทประกนวนาศภย

จากตารางกลาวไดวา จงหวดพงงาเปนจงหวดทไดรบความเสยหายดานสงปลก

สรางมากทสด โดยมสงปลกสรางทไดรบความเสยหายจ านวนรวมสงถง 2,292 หลง รองลงมาคอ

จงหวดภเกตจ านวนรวม 1,033 หลง และจงหวดกระบจ านวน 658 หลง ตามล าดบ สวนความเสยหาย

ดานมลคาทางเศรษฐกจนน จงหวดภเกตมมลคาความเสยหายทเปนตวเงนสงมากทสดถง 3,359 ลาน

บาท รองลงมาคอจงหวดพงงามมลคาความเสยหายกวา 2,257 ลานบาท และจงหวดกระบมมลคา

ความเสยหายทเปนตวเงนนอยทสดเมอเทยบกบภเกตและพงงา คอราว 387 ลานบาท

จากขอมลดงกลาวท าใหทราบวา ผลกระทบในดานตางๆและความเสยหายทเกดขน

จากสนาม ในป 2547 นน จงหวดพงงาไดรบผลกระทบดานชวต ดานสงปลกสรางและมความ

เสยหายสงมากทสด ขณะทจงหวดภเกตไดรบผลกระทบดานชวตและสงปลกสรางนอยทสด แตกลบ

มมลคาความเสยหายทางเศรษฐกจสงมากทสด และจงหวดกระบไดรบผลกระทบดานชวตและสง

ปลกสรางและความเสยหายทางเศรษฐกจนอยกวาจงหวดภเกตและพงงา แตหากพจารณาผลกระทบ

ทางดานความเสยหายโดยรวมแลวนบวาเปนภยพบตทเกดขนไมบอยแตสามารถสรางความเสยหาย

ตอชวต ทรพยสน และมลคาทางเศรษฐกจอยางมหาศาล ซงสอดคลองกบ Sharpley (2005) ทพบวา

สนามนบเปนเหตการณทเปนภยพบตระดบโลกอยางแทจรง ซงไดสงผลกระทบตอการทองเทยวใน

หลายภมภาค ท าลายสภาพแวดลอมอยางเปนมากเกดความเสยหายและน าความสญเสยมาส

ประชาชน โครงสรางพนฐาน การขนสงและเครอขายการสอสาร ระบบนเวศและวถชวต สวน

Cheung & Law (2006) พบวา คลนสนามท าใหมผเสยชวตจ านวนมาก มการบาดเจบลมตาย ม

นกทองเทยวจ านวนมากทถกคลนซดออกไปจากโรงแรมทเขาพก เปนโศกนาฏกรรมทนาเศรา ซง

Seneviratne (2010) และคณะ พบอกวา ภยพบตน ามาซงการสญเสยชวต ทรพยสน การจางงาน และ

ความเสยหายใหเกดกบโครงสรางพนฐานทางดานกายภาพ และสงแวดลอม รวมทงงานของ กฤชพร

นาค ามน (2547) พบวา โศกนาฏกรรมในครงนไดสรางความเสยหายครงยงใหญและกระทบกบการ

ทองเทยวไทยเปนอยางมาก นกทองเทยวสวนใหญทงชาวไทยและชาวตางชาต ตางเขาใจกนดวาเปน

ภยธรรมชาตไมสามารถหลกเลยงได

142

สวนท 2 การวเคราะหเปรยบเทยบการฟนฟของ 3 พนท

การฟนฟ เปนการด าเนนการภายหลงจากทภยไดผานพนไปแลว เพอปรบสภาพ

ระบบในสงคม และสภาวะวถความเปนอยของชมชนทประสบภยใหกลบสสภาวะปกตหรอพฒนา

ใหดกวาและปลอดภยกวาเดม โดยน าวธการตางๆมาใชในการลดความเสยงจากสาธารณภยเขามา

ชวยในการฟนฟ เชน การซอมสราง และการฟนสภาพ โดยมหลกส าคญคอ การชวยเหลอ

ผประสบภยใหสามารถชวยเหลอตนเองได โดยไมตองพงพงความชวยเหลอจากภายนอกแตเพยง

อยางเดยว ผประสบภยตองมสวนรวมในกระบวนการตดสนใจ เพอใหเกดกระบวนการยอมรบและม

สวนรวมในขนตอนตาง ๆ เพอไมใหงบประมาณสญเสยไปโดยเปลาประโยชนจากสาธารณภย โดย

มแผนในการด าเนนการแบงได 3 ระยะ ดงตอไปน

ระยะสน เปน การบรรเทา และการชวยเหลอในภาวะฉกเฉนไดยตลงเพอสนอง

ความตองการทจ าเปนของผประสบภย ธรกจ และชมชนทไดรบผลกระทบจากสาธารณภยในระยะ

เรงดวน รวมถงการจดมาตรการรกษาความปลอดภยไมใหเกดอนตรายซ าขนอก การประเมนความ

เสยหายของโครงสรางพนฐาน การจดเตรยมทพกอาศยชวคราว และการใหบรการสาธารณะ

ระยะกลาง เปนการประสานและสนบสนนชมชนทประสบภย ฟนฟ หรอสรางสง

อ านวยความสะดวกในการด ารงชวตขนใหม การฟนฟเศรษฐกจและสงแวดลอม รวมทงสภาพจตใจ

รางกาย และสงคมของผประสบภย

ระยะยาว เปนการด าเนนการตอเนองจากระยะกลาง ซงอาจใชเวลาหลายเดอนหรอ

หลายปนบจากหลงเกดสาธารณภย โดยมงเนนการกลบสสภาวะปกตหรอใหดกวาและปลอดภย

กวาเดม(แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต, 2558ข)

ในการวเคราะหเปรยบเทยบผลในดานการฟนฟพนทและการชวยเหลอประชาชน

ขององคการปกครองสวนทองถนทง 3 แหง สามารถวเคราะหผลไดอยางนอย 5 ดาน ไดแก

2.1 การขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหาย

จากการวจยพบวา หากเกดสนามขนอกครง ทางองคการบรหารสวนต าบลทง 3

แหง มการด าเนนการขนทะเบยนประชาชนทไดรบความเสยหายทคลายคลงกน โดยจะไดท าการขน

บญชผไดรบผลกระทบจากภยพบตอยางเปนระบบ เพอใหมความถกตองและรวดเรวในการใหความ

ชวยเหลอในล าดบถดไป และสงรายงานผลของจ านวนผทไดรบความเสยหายไปยงสวนกลาง เพอ

143

ขออนมตงบในการชวยเหลอผประสบภยตอไป เพอเปนการท าใหความชวยเหลอนนมความรวดเรว

และทวถงครอบคลมทงพนททประสบภยทไดรบความเสยหาย เพอการชวยเหลอประชาชนผเสยหาย

ไดอยางทวถง อกทงยงชวยปองกนการทจรตของผทไมหวงดจากเหตการณภยสนามเขามาแอบอาง

หาผลประโยชนจากการชวยเหลอของรฐ หรอการเหนแกตวของผทไดรบความเสยหายเองทมความ

โลภในเงนชวยเหลอจากทางภาครฐทมากเกนกวาความเสยหายทเกดขนจรง

2.2 การใหประชาชนประเมนความเสยหายดวยตนเองกอนในเบองตน

จากการวจยพบวา หากเกดภยพบตสนาม ทางองคการบรหารสวนต าบลทง 3 แหง

จะมการด าเนนการใหประชาชนประเมนความเสยหายดวยตนเองกอนในเบองตนทคลายคลงกน

โดยมการด าเนนการโดยใหประชาชนในแตละชมชนแตละหมบานท าหนาทประเมนตนเองวา

ภายในครวเรอนไดรบความเสยหายอะไรบาง มากหรอนอยเทาไร ภายในชมชนไดรบความเสยหาย

อยางไรบาง จากนนทางองคการบรหารสวนต าบลอาวนางกจะไดท าการประเมนอกครง แลวจงเสนอ

ไปยงสวนกลางเพอขอใหสวนกลางกอนมตจายใหตามทประชาชนรองขอมาอยางถกตอง ตามความ

เสยหายทประชาชนไดรบและรฐสามารถใหการชวยเหลอได เพอใหการชวยเหลอนนมความรวดเรว

เนองจากเจาหนาทของรฐในการส ารวจและประเมนความเสยหายมจ านวนไมมากพอตอบรเวณท

ไดรบผลกระทบท าใหการชวยเหลอชาจงไดใหประชาชนในชมชนเปนผประเมนกนเองกอนใน

เบองตน เพอจะไดความแมนย าและเพอความทวถงในการใหความชวยเหลอประชาชนผประสบภย

เหลานน

2.3 การวางแผนชวยเหลอประชาชนในเบองตน

จากการวจยพบวา หากเกดภยพบตสนาม ทางองคกรปกครองสวนทองถนทง 3

แหง กจะมการวางแผนชวยเหลอประชาชนผประสบภยในเบองตนทมความคลายคลงกน เชน การ

จดสรรงบประมาณในการใหความชวยเหลอดานสาธารณภย มการประสานงานกบหนวยงานอนๆท

เกยวของในพนทเพอชวยเหลอประชาชนผประสบภย และมการใหความชวยเหลอในเบองตนตางๆ

เชน การแจกอาหาร น า ยารกษาโรค อปกรณในการด ารงชวตพนฐาน การล าเลยงคนเจบสง

โรงพยาบาล การล าเลยงคนตายไปยงสสานทจดไว การใหความชวยเหลอในขณะเกดภย การ

ชวยเหลออยางเรงดวนเมอภยไดผานพน และการส ารวจความเสยหายทเกดขนเพอจะไดท าการ

ชวยเหลอตอไป เพอท าใหการชวยเหลอประชาชนนนเปนไปดวยความถกตอง รวดเรว เปนระบบ

144

และมประสทธภาพทด เพอชวยลดความสญเสยอนจะเกดขนจากสนามได และเพอชอเสยงของพนท

อนเนองจากเปนสถานททองเทยวทมชอเสยระดบประเทศหรอในระดบโลก อกทงเพอเปนการรกษา

ภาพลกษณทดใหเกดขนตออตสาหกรรมการทองเทยวของประเทศอกดวย

2.4 การจดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพ

จากการศกษาวจย พบวา การฟนฟเยยวยาผประสบภยพบตสนาม องคกรปกครอง

สวนทองถนทง 3 แหง กจะมการจดเตรยมหนวยงานชวยเหลอ เยยวยาจตใจและฟนฟอาชพท

คลายคลงกนและแตกตางกนตามวธการในใหการชวยเหลอประชาชน ทงในขณะเกดภย และ

ภายหลงจากภยไดผานพนไป นอกจากนนไดมการจดเตรยมและประสานกบหนวยงานทเกยวของ

ไดแก ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยในการเขามาใหความชวยเหลอในดานการ

เยยวยาจตใจโดยการประสานงานกบทางโรงพยาบาลเพอจดหาเจาหนาทในการเขามาฟนฟสภาพ

จตใจของผประสบภย เนองจากผประสบภยสวนหนงไมสามารถจดการกบสภาพจตใจของตนเองให

กลบมาสสภาวะปกตได และมการจดสรรงบประมาณในการฟนฟดานอาชพใหกบผประสบภยท

ไดรบผลกระทบความเสยหาย เชน งบประมาณในการชวยเหลอชาวประมงทไดรบความเสยหาย งบ

ในการชวยเหลอผประกอบการรายยอย การแจกจายอปกรณในการประกอบอาชพ แตจะมความ

แตกตางตรงทการจดตงโรงงานตอเรอในหมบานน าเคม การเขาไปชวยตอเรอประมงของชาวบาน

โดยเจาหนาทจากส านกงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยในพนทในความดแลขององคการบรหาร

สวนต าบลบางมวง เนองจากมเรอประมงของชาวบานไดรบความเสยหายอยางมากมาย เปนตน

เพอใหประชาชนสามารถกลบมายนไดและสามารถด ารงชวตโดยการพงตนเองไดอกครงโดยเรว

ทสด

2.5 การดแลนกทองเทยว และสถานททองเทยว

จากการศกษาวจย พบวา การดแลนกทองเทยว และสถานททองเทยวนน หนาทหลกในการปฏบตงานดานนเปนในสวนของเจาหนาทต ารวจ และเจาหนาทต ารวจทองเทยว คอ ต ารวจภธรปฏบตงานตามนโยบาย ตามหนาทๆไดรบมอบหมายในการดแลความสงบเรยบรอยของบานเมอง เพอใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอย เกดความปลอดภยในพนท และต ารวจทองเทยวมหนาทในการดแลชวยเหลอนกทองเทยวโดยเฉพาะใหการดแลนกทองเทยวชาวตางชาตโดยการท าหนาทเปนลามแปลภาษา ในยามทนกทองเทยวชาวตางชาตประสบปญหาตางๆรวมถงนกทองเทยวตางชาตทประสบภยพบตนนต ารวจทองเทยวกจะใหการชวยเหลอในเบองตนไปจนถงขนตอนของ

145

การสงนกทองเทยวชาวตางชาตทประสบภยกลบภมล าเนาของตนโดยการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของในการชวยเหลอ สวนดานความเหมอนหรอความแตกตางในดานนนน ไมสามารถเปรยบเทยบใหเหนซงความเหมอนหรอความแตกตางไดเนองจาก ไมไดรบความรวมมอในการใหขอมลในการท าวจยจาก ต ารวจทองเทยวของส านกงานต ารวจทองเทยวจงหวดพงงาและต ารวจทองเทยวของส านกงานต ารวจทองเทยวจงหวดภเกต ซงอยในการควบคมของกองบงคบการ 5 เชนเดยวกน

จากผลการวจยดงกลาว พบวา ทง 3 องคกรปกครองสวนทองถนของจงหวดภเกต

พงงา และกระบ รวมทงหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทๆเกยวของ ลวนแลวแตไดมวธการ

ด าเนนการเตรยมความพรอมในการรบมอกบภยทเกดขนในดานของการฟนฟทคลายคลงกนตาม

นโยบายของสวนกลาง โดยเฉพาะการฟนฟผประสบภยใหสามารถฟนคนกลบจากภยสนามถลมได

มการจดหาเจาหนาทในการดแลเยยวยาจตใจเขามาชวยเหลอในดานฟนฟสภาพจตใจของ

ผประสบภย มการจดสรรงบประมาณในการบรหารจดการภยในพนท เชน งบประมาณในการ

ชวยเหลอขณะเกดภย งบประมาณชวยเหลอกรณภยไดผานพนไปแลวเกดความเสยหายตอชวตและ

ทรพยสนของประชาชน งบประมาณในการฟนฟอาชพความเปนอย และสภาพแวดลอมในพนท การ

บรหารจดการหาอาสาสมครในการชวยเหลอในดานตางๆ แตจะแตกตางกนเลกนอยในดานของ

ศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน และศกยภาพของชมชนในความสามารถฟนคนกลบได

อยางรวดเรวตางกน คอ พนททเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยงมกจะมเงนไหลเวยนอยในพนท

คอนขางสงเพราะประชาชนในพนทมรายไดจากการประกอบกจการทองเทยวทสงตามเชนกน และ

องคกรปกครองสวนทองถนทมขนาดทใหญอกทงอยบนพนททเปนสถานททองเทยวยอมมศกยภาพ

ดานการเงนทดกวาทองทอนๆทไมไดเปนแหลงทองเทยว รวมทงความแตกตางทางดานความ

เสยหายในพนทเทานนซงพนททไดรบความเสยหายนอยมกจะสามารถฟนตวไดรวดเรวกวาพนทท

ไดรบความเสยหายมาก สอดคลองกบ Sharpley (2005) พบวา การมงเนนไปทการจดการของวกฤต

การทองเทยว สรางภาพลกษณในเชงบวกใหเกดขน และการพรอมใจกนชวยเหลอฟนฟชมชนท

ไดรบความเสยหายจากสนามจะสามารถท าใหชมชนฟนกลบคนมาได สวน ชยยศ ตงจตด ารงรตน

(2553) พบวา การปรบปรงและพฒนา วางแผนปองกนและการฝกอบรม รวมถงการจดสรร

งบประมาณใหเพยงพอตอการชวยเหลอฟนฟประชาชนผประสบภย จะสามารถท าใหประชาชนฟน

ตวจากภยไดดขน ดาน Mulligan et al. (2012) นนพบวา มความพยายามในการชวยเหลอบรรเทาใน

146

การกภยไดอยางทนทวงทและดกวาทคาดคดไว แตยงคงมบทเรยนอกมากทจะตองเรยนรโดยเฉพาะ

อยางยงความสมพนธกบการฟนคนกลบทางสงคมทแตกตางไปจากการฟนฟโครงสรางพนฐานทถก

ท าลายหรอไดรบความเสยหายเมอเกดภยพบตสนาม

สวนท 3 การเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการ

รบมอกบสนามใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต

ในสวนนผวจยสรปจากการลงพนท การสมภาษณเชงลก การสนทนากลมและการสมภาษณกลมในการเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวนทองถนในปจจบนตอการรบมอกบสนามใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต โดยพบอยางนอย 5 ดาน คอ 1) ดานการใหขอมลความรแกประชาชน 2) ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย 3) ดานการประสานงานเพอเตรยมความพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน 4) ดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภย 5 ) ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ สามารถสรปไดดงน

องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง จงหวดกระบ ภายหลงจากเหตการณสนามผานพนไป ทางองคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของไดมการรวมมอ จดท าแผนเตรยมความพรอมรบมอกบสนามมาโดยตลอด การเตรยมความพรอมในการรบมอสนาม สามารถแบงออกเปน 5 ดาน คอ ดานการใหขอมลความรแกประชาชน ดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ดานการประสานงานเพอเตรยมความพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ดานการซอมแผนและการตดตงอปกรณเตอนภย และดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ สรปไดดงตอไปน 3.1 ดานการใหขอมลความรแกประชาชน

การเตรยมความพรอมในดานการใหขอมลความรแกประชาชน ขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง พบวา ไดมการใหขอมลความรแกประชาชนทคลายคลงกนและแตกตางกน คอ มการจดท าเอกสารใบปลวตางๆ มการจดท าแผนพบภาษาตางประเทศใหกบกลมนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในพนท เพอใหนกทองเทยวทราบวาตนไดอยในพนทเสยงตอการเกดสนาม และมการแจงการซอมหนภยสนามอกดวย มการสอดแทรกเนอหาความรเรองสนามใหกบนกเรยนไวในหลกสตรของโรงเรยนในสงกด มการใหขอมลความรแกชาวบานประชาชน และผประกอบการ รวมถงการฝกอบรมทกษะตางๆในการเอาตวรอดจากสนามแกประชาชนและบคลากรทอยในพนทเสยง ใหสามารถเอาตวรอดเมอเกดภยสนามขนไดหรอสามารถชวยเหลอผอนในยามเกดเหตการณฉกเฉนขนไดอกดวย โดยมเจาหนาทจากงานปองกนและบรรเทาสาธารณภยขององคกรปกครองสวนทองถนนนๆ เปนวทยากรผใหความรในดานน แตในขณะทเทศบาลเมองปาตองไดมการจดใหมการถายทอดความรใหแกนกเรยนและประชาชนทวไปรวมถงผประกอบการ

147

โดยมการเชญวทยากรพเศษมาจากประเทศญปนและประเทศฝรงเศสทมความรความเชยวชาญ มาใหความรเกยวกบเรองภยพบตสนามและทกษะตางๆในการเอาตวรอด ซงเปนกลมทมทกษะพเศษในเรองนโดยเฉพาะ ในฐานะทเปนประเทศทเคยประสบเหตการณมากอนและสามารถรบมอกบเหตการณไดอยางมประสทธภาพ 3.2 ดานการจดหาเสนทางอพยพ และพนทหลบภย

การเตรยมความพรอมในดานการจดหาเสนทางอพยพและพนทหลบภย ขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง พบวา ทง 3 พนทไดมการด าเนนการในการจดหาเสนทางอพยพและสถานทปลอดภยทคลายคลงกน คอ มการวางแผนจดท าเสนทางอพยพและท าแผนทในการอพยพ เพอความรวดเรวในการอพยพผประสบภยไปยงทปลอดภยและเพอลดความวนวายไมเปนระเบยบในระหวางวงหนสนาม จดหาพนทสรางอาคารหลบภยสนามหรอจดหาพนทสงเพอใชในการหลบภย ทมลกษณะเปนทวางเปลาซงสามารถเขาใชหลบภยส าหรบประชาชนในพนทไดทนทเมอเกดภยสนาม มการตดตงปายบอกทางหนภยกระจายอยท วพนท พรอมทงมการซอมแซมปายทเสยหายโดยมการเปลยนปายใหมอยเสมอ อกท งมการส ารวจพนทอยเสมอเผอในกรณทอาจมการเปลยนแปลงดานผงเมอง 3.3 ดานการประสานงานเพอเตรยมความพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน

การเตรยมความพรอมในดานการประสานงานเพอเตรยมความพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉน ขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง พบวา ทง 3 พนทไดมการด าเนนการในการประสานงานเพอเตรยมความพรอมรบมอในสถานการณฉกเฉนทคลายคลงและแตกตางกน คอ มการจดตงกลมอาสาสมครในชมชน มการประสานขอความชวยเหลอไปยงมลนธสาธารณกศลตางๆในการเกบกศพผเสยชวต การน าคนเจบสงโรงพยาบาล และประสานหนวยงานทเกยวของเพอระดมก าลงในการชวยเหลอในดานตางๆ เชน ประสานกบสถานต ารวจเพอใหเจาหนาทต ารวจเขารกษาความปลอดภยในพนท ประสานโรงพยาบาลทอยใกลเคยงในการชวยเหลอผทไดรบบาดเจบอยางทนทวงท รวมถงประสานงานไปยงจงหวดเพอขอความชวยเหลอตางๆในขณะเกดภย เปนตน แตกตางกนตรงทพนทขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง ไดมการจดตงชดทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนาม โดยมประชาชนในพนทมาเปนอาสาสมครของทม ซงมเจาหนาททไดรบการอบรมจากตางประเทศ มการท างานรวมกนอยางเปนระบบและมประสทธภาพ ท าหนาทคอยรบแจงเตอนและชวยเหลอในยามเกดเหตการณเกยวกบสนามได ใหการชวยเหลอประชาชนในชมชนบานน าเคมใหมความรเรองส านามและใหไดมการเตรยมตวระวงภยอยเสมอ ท าหนาทในการตดตอประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของเมอยามเกดเหตการณในแตละครง ทมเตรยมความพรอมรบมอภยพบตจะรบฟงรายงานจากศนยเตอนภยพบตแหงชาตและท าการแจงเตอนมายงปองกนและ

148

บรรเทาสาธารณภยจงหวด ตามดวยอ าเภอ และทองถนตามล าดบ ซงนบเปนการจดการภยพบตโดยชมชนเปนฐานทดเยยมในการลดความเสยงทจะเกดความสญเสยจากสนามได 3.4 ดานการซอมแผน และการตดตงอปกรณเตอนภย

การเตรยมความพรอมในดานการซอมแผน และการตดตงอปกรณเตอนภย ขององคกรปกครองสวนทองถนทง 3 แหง พบวา ทง 3 พนทไดมการตดตงอปกรณเตอนภยในลกษณะทคลายคลงแตมการด าเนนการในกจกรรมการซอมแผนทแตกตางกน คอ มการตดตงหอสญญาณแจงเตอนภยสนาม มการทดสอบหอเตอนภยทกวนท 1 และ 15 ของทกเดอน มการซอมแซมล าโพงและระบบไฟฟาของหอเตอนภยหากเกดการช ารดเสยหาย โดยตดตงหอแจงเตอนภยกระจายครอบคลมทกพนทเสยง มการซกซอมแผนอพยพหนภยสนามขนปละ 1 ครง แตแตกตางกนทกจกรรมในการซอมแผนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง และเทศบาลเมองปาตอง โดยทองคการบรหารสวนต าบลบางมวงจะมการซอมแผนแบบจ าลองสถานการณจรงแบบเดยวกนกบขององคการบรหารสวนต าบลอาวนาง แตจะมการซอมโดยแบงเปน 2 เวลา คอในเวลากลางวน และในเวลากลางคน เพราะจะเปนการเพมประสทธภาพในการรบมอสนามไดดยงขนในเวลากลางคน และลดความสญเสยหากสนามไดเกดขนในเวลากลางไดอกดวย สวนจงหวดภเกต ทางเทศบาลเมองปาตองกไดเปลยนวธการซอมแผนแบบจ าลองสถานการณจรงมาเปนแบบ สถานการณจ าลองบนโตะ (Table Top) เพอเปนการลดความวนวาย โกลาหล ลดความตนตระหนกตกใจของนกทองเทยว เพอไมใหกระทบตอการพกผอนในการทองเทยวของนกทองเทยวในอกทางหนง เนองจากพนทชายหาดปาตองเปนพนททองเทยวมสถานประกอบการ สถานบนเทงอยมากอกทงยงมนกทองเทยวอยอยางหนาแนนอกดวย

3.5 ดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ การเตรยมความพรอมในดานสงกอสรางเพอลดผลกระทบ ขององคกรปกครอง

สวนทองถนทง 3 แหง พบวา ม 2 พนททไดการสรางสงกอสรางเพอลดผลกระทบแตมรปแบบทแตกตางกน คอ องคการบรหารสวนต าบลอาวนางไดจดท าสงกอสรางประเภทหนงขนมาในสวนบรเวณหนาชายหาดอาวนางนนคอ ไดมการสรางเขอนตานความแรงของคลนเมอคลนน าทะเลเขาปะทะชายฝงในฤดมรสม เรยกวา เขอนเคเบยน ซงถอวาเปนผลพลอยไดเพราะวานอกเหนอจากทจะสามารถลดแรงปะทะของคลนทะเลในชวงฤดมรสมไดแลวยงสามารถรบมอกบสนามทมระดบความสงเทยบเทากบสนามทเกดขน ในป พ.ศ. 2547 ไดเปนอยางดอกดวย ถงแมวาในชวงแรกของการกอสรางจะถกคดคานและโจมตวาท าใหบดบงทศนยภาพชองชายหาดอาวนางกตาม สวนองคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดมการกอสรางหอหลบภยสนามขนมาภายในชมชนโดยไดรบงบประมาณจากสวนกลางอยางกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย ไดจดท าเปนอาคารสง 3 ชน จ านวน 1 หลง ซงมความมนคงแขงแรงและสามารถรองรบผประสบภยไดเปนจ านวนหลายรอยคน

149

ซงตงอยในบรเวณของหมบานน าเคม แตในขณะทเทศบาลเมองปาตองไมไดมการสรางสงกอสรางใดๆในการรบมอเพอการลดผลกระทบ เนองจากในพนทมโรงแรมและรสอรททมลกษณะเปนตกสงอยเปนจ านวนมาก ซงเพยงพอตอการใชเปนทหลบภยไดเปนอยางด ทางเทศบาลจงประสานงานกบสถานทดงกลาวเพอขออนญาตเขาใชพนทไดอยางอตโนมตหากเกดสนามขน นอกจากนทภเกตยงไดมการตดต งสถานเรดารในการตรวจวดความผดปกตของคลนทะเล เพอวดความผดปกตของระดบน าทะเลโดยกรมอตนยมวทยาทบรเวณแหลมคอไสรอดอกดวย

จากการศกษาการเปรยบเทยบการเตรยมความพรอมขององคกรปกครองสวน

ทองถนในปจจบนตอการรบมอกบสนามใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต พบวา ทง 3

พนท ไดมการด าเนนการเตรยมความพรอมในการรบมอภยสนามทคลายคลงกน มการใหความร

ขอมลขาวสารเกยวกบสนามแกประชาชนและเดกนกเรยน การส ารวจและจดท าเสนทางหนภย

ตดตงปายบอกเสนทางหนภย ปายบอกจดปลอดภย มการจดหาพนทเพอท าเปนจดอพยพหลบภย ม

การตดต งอปกรณเตอนภย สรางอาคารหลบภยสนามในพนท มการฝกซอมแผนหนภยสนาม

แผนปฏบตการในภาวะฉกเฉนในทกๆป รวมทงมการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของใน

สถานการณฉกเฉนเชนกน และมการจดตงงบประมาณในการบรหารจดการภยทคลายคลงกน เชน

การจดท างบในการชวยเหลอเมอขณะเกดภย งบชวยเหลอจากการไดรบความเสยหายทางดานชวต

และทรพยสน อาคาร บานเรอน งบประมาณในการชวยเหลอดานการประกอบอาชพแกผประสบภย

เปนตน จะมความแตกตางกนบางตามขนาดและลกษณะของพนทเชน พนทชายหาดบางมวงทมา

ชายหาดลาดต าจะมการสรางหอหลบภยหรออาคารหลบภยสนามขน แตในขณะทบรเวณชายหาด

อาวนาง และชายหาดปาตองไมมอาคารหลบภยเนองจากมพนททมความลาดชนสง มทโลงสง มตก

สงอยมากสามารถใชเปนจดอพยพหลบภยไดเชนกน และประเภทขององคกรปกครองสวนทองถน

ศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน รวมถงระดบความเปนเมองทองเทยวทมชอเสยงของทง 3

พนท ซงมนกทองเทยวเขามาใชบรการเปนจ านวนมาก จงจ าเปนตองมความกระตอรอรนอยางมาก

ในการเตรยมความพรอมในการรบมอ และระยะหลงไดรบความรวมมอจากประชาชนลดนอยลง จง

ท าใหวธในการซอมแผนมความแตกตางกน ซงสอดคลองกบ ณฐชย ไชยารตน (2550) พบวา การ

วางแผนพนทตามศกยภาพของพนท และแบงพนทตามเกณฑการใชทดน ไดแก พนทเพอการ

ทองเทยว พนทเพอรานคา สถานประกอบการ และพนทเพอการอยอาศยใหเปนสดสวน เพอควบคม

พนทพรอมการสรางมาตรการตางๆ สามารถลดความเสยหายทจะเกดขนจากคลนสนามในอนาคต

150

สวนของ Prideaux (2004) พบวา การเตอนภยแบบเลกๆ นอยๆแบบเปนครงๆกบภยพบตทจะเกดขน

จะท าใหเกดผลทด การจดการภยพบตอยางเปนควรจะใหความส าคญเปนอยางสงโดยรฐบาลและ

สมควรไดรบการสนบสนนอยางมากจากภาคเอกชน ในดานของ Ritchie (2008) พบวา การท าความ

เขาใจทดในการวางแผนวางนโยบายเกยวกบการทองเทยว สามารถลดความเสยหายจากภยพบต การ

เตรยมความพรอมรบมอกบภยพบต และความสามารถพฒนานโยบายใหเหมาะสมตอการน าไปใช

รวมทงความคดรเรมจากหนวยงานการทองเทยวและสมาคมอตสาหกรรมการทองเทยว จะท าให

แผนงานนนมประสทธภาพมากยงขน

ดานงานของ บรฉตร กนตะกะนษฐ (2555) พบวา การสรางความรวมมอของ

ประชาชนระหวาง ชมชน โรงเรยน และวด กบหนวยงานทเกยวของ โดยใหประชาชนทกสวนเขามา

มสวนรวมในกระบวนการจดการภยพบตโดยชมชนเปนฐาน เปนการเตรยมความพรอมรบภยพบตท

ด สวน Ritchie (2004) พบวา การท าความเขาใจและการจดการตามลกษณะทมาของเหตการณทจะ

เกดขน สามารถท าใหมประสทธภาพในการจดการภยพบตทดขนไดเปนอยางมาก โดยผานการ

เผยแพรขอมลและการประยกตใชทฤษฎภาวะวกฤตและการจดการภยพบต รวมทงแนวความคดจาก

สาขาวชาอน

สวนท 4 การน าเอากรอบการด าเนนงานเซนได (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction)

มาวเคราะหกจกรรมในการรบมอในแตละพนท ของจงหวดกระบ พงงา และภเกต ตามกรอบแนวคด

Sendai ทง 4 กจกรรม

ผลการศกษาวเคราะหโดยการใช 4 กจกรรม ซงไดจากประยกตกรอบการด าเนนงานเซนได (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) นนเปนดงน

1) ดานการท าความเขาใจการรจกความเสยงในพนทจากภยพบตสนาม พบวา หลงจากทภยพบตสนามในครงป พ.ศ. 2547 ไดผานพนไป องคกรปกครองสวนทองถนอนไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทของทง 3 จงหวด ไดจดใหมการด าเนนกจกรรมในการใหความรเกยวกบสนาม วาสนามคออะไร เกดขนไดอยางไร มวธการหนเอาตวรอดอยางไร และวธการใชชวตในพนทเสยงตอการเกดภยสนาม ท าใหรวาจะตองอยอยางไรเพอใหตนเองและคนทตนรกสามารถอยไดอยางปลอดภยบนพนทเสยงภยนน โดยทง 3 พนทไดมการด าเนนการในการใหขอมลความรในรปแบบทมความคลายคลงใกลเคยงกน นนกคอ ไดมการจดท าเอกสารขอมล แผนพบ/โบชวรทง

151

ภาษาไทยและภาษาตางประเทศ จดท าสอประชาสมพนธใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตไดรบร มการจดอบรมใหความรกบบคลากรในหนวยงาน การจดประชมผน าชมชน ประชาชน และผประกอบการในพนท เพอเพมศกยภาพในการเตรยมความพรอมในดานการใหความรเพอลดความเสยหายทอาจจะเกดขนจากสนามได และมการจดงานร าลกสนามเพอร าลกถงเหตการณในวนนนใหเปนอทาหรณแกคนรนหลงตอไป รวมถงไดบรรจขอมลความรเกยวกบสนามและวธในการเอารอดจากภยใหเปนหนงในวชาทตองมการสอนใหนกเรยนภายในโรงเรยนทอยในสงกดขององคกรปกครองสวนทองถนทอยบนพนทเสยงจากภยสนามอกดวย

2) ดานการเสรมสรางระบบบรหารจดการ ทเออตอการลดความเสยงจากภยพบตสนาม พบวา องคกรปกครองสวนทองถน ซงไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทของทง 3 จงหวด ไดมการจดท าแผนการด าเนนการในการวางแผนหรอการก าหนดนโยบายตางๆ ในการลดความเสยงลดอนตรายทจะเกดขนจากภยสนามรวมถงภยอนๆ ในพนท ซงมความคลายคลงกนและแตกตางกนตามลกษณะงานขององคกรปกครองสวนทองถนรวมถงศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถน และโครงสรางขององคกรปกครองสวนทองถนในแตละพนทนนๆ มกจกรรมในการจดประชมเกยวกบการวางแผนงานหรอนโยบายดานการจดการภยพบตขององคกร เชน มการจดใหขนทะเบยนประชาชนผประสบภยอยางเปนระบบเพอใหความชวยเหลอเปนไปดวยความถกตองโปรงใสและทวถง มการวางแผนในการชวยเหลอประชาชนในเบองตนเพอจะไดมความรวดเรวในการชวยเหลอประชาชนผประสบภย มการประสานงานกบหนวยงานตางๆทเกยวของในปฏบตงานเมอยามเกดภยเพอท าใหการชวยเหลอนนเปนไปดวยความเรยบรอยไมวนวายและเกดประสทธภาพทดอกดวย

3) ดานการลงทนเพอลดความเสยงภยพบตและเสรมสรางความสามารถในการฟนคนกลบไดอยางรวดเรว พบวา องคกรปกครองสวนทองถน อนไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทของท ง 3 จงหวด ไดมการด าเนนกจกรรมดานการลงทนเพอลดความเสยงภยพบตและเสรมสรางความสามารถในการฟนคนกลบทมความแตกตางกนตามขนาดและลกษณะของพนทๆ เชน พนททเปนสถานททองเทยวมความลาดชนเปนเนนสงหรอเปนทราบต า และระดบความเปนเมองทองเทยวทมชอเสยงซงท าใหมเงนหมนเวยนในปรมาณทสงในพนท แตกตางตามงบประมาณของแตละพนทซงถอเปนศกยภาพขององคกรปกครองสวนทองถนแตละแหง เชน การสรางเขอนกนคลนเคเบยนขององคการบรหารสวนต าบลอาวนางเพอกนการกดเซาะชายหาดของคลนบรเวณหนาหาด การสรางอาคารหลบภยเพอใชเปนสถานทหลบภยสนาม และการสรางบานพกพงชวคราว

152

เพอใหผประสบภยทไรบานไดเขามาอยอาศยในเบองตนขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง การสงเสรมอาชพแกประชาชนผประสบภยเพอใหผประสบภยสามารถกลบมาพงพาตนเองไดดงเดม ศกยภาพของชมชนกเปนสวนหนงทท าใหพนทนนๆมขดความสามารถในการฟนคนกลบจากภยไดอยางรวดเรว เชน ยานธรกจการคา และสถานบนเทงบรเวณชายหาดปาตอง จงหวดภเกต ทชมชนบรเวณนนสามารถฟนคนไดเองอยางรวดเรวกอนทจะไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานภายนอกหรอจากรฐบาลภายหลงภยไดผานพนไป เนองจากประชาชนและผประกอบการในพนทมทนทรพยทสงมาก จากการทชมชนเปนแหลงทองเทยวทมชอเสยงและมเมดเงนไหลเวยนจ านวนมหาศาลจงท าใหสามารถฟนตวไดเรวกวาชมชนอนๆ จนไดรบรางวลดานการฟนตวไดอยางรวดเรวจากภย และยงเปนเมองทองเทยวทปลอดภยแหงหนงของโลกจาก UN เปนตน

4) ดานการพฒนาศกยภาพในการเตรยมความพรอมรบมอภยพบตทมประสทธภาพและความสามารถในการฟนฟทด พบวา องคกรปกครองสวนทองถนอนไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทของทง 3 จงหวด ไดจดใหมกจกรรมในการด าเนนการเตรยมความพรอมในการรบมอทกภยในสถานการณฉกเฉนกบทกๆภย โดยเฉพาะการฝกซอมแผนปฏบตการในภาวะฉกเฉนจากภยสนามซงไดจดใหมการซอมแผนหนภยสนามในทกๆปซงแตละพนทกมกจกรรมทมความคลายคลง และแตกตางกนตามลกษณะของพนท เชน เทศบาลเมองปาตองไดท าการจดซอมแผนแบบบนโตะเพอลดความวนวายในพนทเนองจากมนกทองเทยวอยอยางหนาแนน ขณะทองคการบรหารสวนต าบลอาวนาง และองคการบรหารสวนต าบลบางมวงเปนการซอมแบบจ าลองสถานการณจรงแตในพนทในความดแลขององคการบรหารสวนต าบลบางมวงไดจดใหมการซอมแผน 2 เวลา เปนตน มการจดการอบรมใหความรและเพมพนทกษะพเศษ เพมขดความสามารถตางๆแกเจาหนาทฝายปฏบตการชวยเหลอในยามเกดเหต และมการจดสรรงบประมาณในการบรหารจดการภยส าหรบการรบมอตอเหตการณฉกเฉนตางๆในพนทพรอมทงงบประมาณในการชวยเหลอประชาชนผประสบภยภายหลงจากภยนนไดผานพนรวมทงงบประมาณในการฟนฟอาชพ เพอเปนการพฒนาศกยภาพในการเตรยมความพรอมและความสามารถในการฟนฟทดอกดวย

กลาวโดยสรป องคกรปกครองสวนทองถน อนไดแก องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง องคการบรหารสวนต าบลบางมวง เทศบาลเมองปาตอง และหนวยงานทเกยวของอนๆในพนทของทง 3 จงหวด ไดมการด าเนนกจกรรมในการรบมอตอภยพบตทสอดคลองตามกรอบการด าเนนงานเซนได (Sendai Framework for Disaster Risk Reduction) ทง 4 กจกรรม อนไดแก 1) มกจกรรมในการท าความเขาใจการรจกความเสยงในพนทจากภยพบตสนาม 2) มกจกรรมในการเสรมสรางระบบบรหารจดการทเออตอการลดความเสยงจากภยพบตสนาม 3) มกจกรรมในการ

153

ลงทนเพอลดความเสยงภยพบตและเสรมสรางความสามารถในการฟนคนกลบไดอยางรวดเรว 4) มกจกรรมในการพฒนาศกยภาพในการเตรยมความพรอมรบมอภยพบตทมประสทธภาพและความสามารถในการฟนฟทด เพอเปนการเพมขดความสามารถทดในการเตรยมความพรอมรบมอตอภยพบตสนามของพนทใหมประสทธภาพและประสทธผลทดมากยงขนและเพอเปนการลดความเสยงทจะเกดความสญเสยอยางมากมายมหาศาลลงได

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะทไดจากการวจย 1. องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของกบพนทเสยงภยสนาม

ควรสรางความตระหนกใหประชาชนเหนความส าคญของภยสนามอยางจรงจง เพอลดความเสยหายทอาจจะเกดขนได

2. องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของกบพนทเสยงภยสนาม ควรไดมการสงเสรมใหทกชมชนทอาศยอยในพนทเสยงภย มการเตรยมเงนทนในการพฒนาและปกปองชมชนของตวเอง เชน เพอใชในการสรางทมเตอนภยสนามทเขมแขง เปนตน

3. ควรไดมการชใหเหนถงความส าคญของพนทซงเปนสถานททองเทยวทอยบนพนทเสยงในจงหวดอนๆไดมมาตรการในการเตรยมความพรอมในการรบมอสนามเชนเดยวกบทง 3 จงหวด

4. ทางหนวยงานภาครฐในสวนกลาง ควรมการส ารวจความตองการของประชาชน และบรบทของชมชน ลกษณะของพนท กอนทจะวางมาตรการในการชวยเหลอแกประชาชนทไดรบผลกระทบ เชน สงปลกสรางตางๆในการรบมอ เพอไมเปนการสญเปลาของงบประมาณชาต

ขอเสนอแนะส าหรบงานวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาเพมเตมเกยวกบการเตรยมความพรอมดานการประสานงานใน

สถานการณฉกเฉนหากตองเกดสนามขนอกครงอยางจรงจง 2. ควรมการศกษาดานภาวะผน าขององคการปกครองสวนทองถน ในการตดสนใจ

ไดอยางทนทวงทของผบรหารในขณะเกดสนาม ซงเปนตวเลอกใหมเพอใชในการลดผลกระทบจากภยสนามทอาจจะเกดขน

3. ควรมการศกษาเพมเตมในพนทอนๆทอยในกลมจงหวดชายฝงทะเลอนดามนทเกดเหตการณสนามขนเชนกนในป 2547 เพอใหเหนภาพรวมทชดเจนมากยงขน2.1.1 องคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของกบพนทเสยงภยสนาม ควรสรางความตระหนกให

154

ประชาชนเหนความส าคญของภยสนาม โดยการใหความรอยางจรงจงแกประชาชนรวมถงนกเรยนทอยในพนทเสยงอยางตอเนอง ไมใหความรเรองสนามนนเลอนหายไปตามกาลเวลา

แนวปฏบตในการเตรยมความพรอมรบมอภยสนามทผวจยคนพบ จากการลงพนทส ารวจและเกบขอมลใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต

ในครงนท าใหผวจยไดคนพบกจกรรมและวธการใหมๆทจะใชในการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนาม ซงยงไมมงานวจยใดกลาวถง นนคอ

1. การซอมแผนหนภยสนามขององคการบรหารสวนต าบลบางมวง จงหวดพงงา ทไดเพมการซอมแผนหนภยสนามแบบจ าลองเหตการณจรง ( Full-scale Exercise : FSX )ในเวลากลางคนขนมาดวย ถงแมไมใชเปนสถานทแรกทไดเรมด าเนนการซอมแผนในเวลากลางคนกตาม โดยแนวปฏบตนไดท าครงแรกทจงหวดภเกต แตเนองดวยนกทองเทยวมอยอยางหนาแนนในสถานททองเทยวยามราตรยานชายหาดปาตองจงท าใหจงหวดภเกตระงบการซอมแผนหนภยสนามทงกลางวนและกลางคน โดยลาสดไดมการซอมเวลากลางคนเมอวนพธท 14 กนยายน 2559 ในเวลาประมาณ 20.00 น. ณ หมบานน าเคม

2. การซอมแผนหนภยของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต ทเปลยนจากการซอมแผนหนภยสนามแบบจ าลองสถานการณจรง มาเปนการซอมแผนแบบบนโตะ (Table Top Exercise : TTX) โดยการน าผทมความเกยวของทงดานนโยบาย และปฏบตเกยวกบการรบมอภยสนามมาประชมรวมกนและมการจ าลองสถานการแบบบนโตะโดยการใชแผนทในการจ าลองเหตการณ เนองจากชวยลดความแตกตนวนวายหรอลดความตระหนกตกใจหรอลดความวตกกงวลจากนกทองเทยวทมอยอยางหนาแนนในบรเวณชายหาดปาตองได

แนวปฏบตทควรเปนแบบอยาง จากการลงพนทในการเกบขอมลเกยวกบการเตรยมความพรอมรบมอภยสนามของ

เทศบาลเมองปาตอง พบวา จงหวดภเกต มศกยภาพในการฟนตวเองไดสงและมความรวดเรวกอนทจะไดรบความชวยเหลอจากหนวยงานภายนอกหรอจากทางภาครฐ จนท าใหสามารถควารางวลการรบมอภยพบตทดเยยม New Frontier Award จาก UN นบไดวาจงหวดภเกตนนเปนเมองทสามารถฟนตวจากภยพบตสนามไดอยางรวดเรว และยงเปนเมองมความปลอดภยสงทสดเมองหนงของโลก ซงนบไดวา รางวลนไดการนตถงความปลอดภยในชวตและทรพยสนของนกทองเทยวไดเปนอยางด และเชอวาจะสามารถสรางความมนใจใหแกนกทองเทยวจากทกมมโลกใหมความสนใจทจะมาทองเทยวยงพนทของเทศบาลเมองปาตองซ าอกเรอยๆ เกดผลดอยางยงยวดตออตสาหกรรมการ

155

ทองเทยวของประเทศและเปนการเพมรายไดใหแกประเทศไทยไดอยางมหาศาลอกดวย จงเหนควรใหเปนแบบอยางทดตอเมองทองเทยวทกๆแหงในประเทศไทยทมความเสยงตอภยในทกๆประเภท

แนวปฏบตในการเตรยมความพรอมทควรไดรบการแกไข จากการทผวจยไดท าการลงพนทส ารวจและเกบขอมล พบวา กจกรรมในการเตรยม

ความพรอมบางอยางนนไมไดประจกษตอสายตาของผวจย นนคอ เอกสารแผนพบใบปลวตางๆ เกยวกบสนามส าหรบประชาชนและแผนพบภาษาตางประเทศ 5 ภาษาส าหรบนกทองเทยว ดงทองคกรปกครองสวนทองถนตางๆไดกลาวมา ท าใหผวจยเกดความสงสยวา กจกรรมดงกลาวมอยแคในแผนนโยบายเทานนหรอขาดความตอเนองในการรณรงค การจดพมพหรอการหยอนการใหความส าคญตอเหตการณ จะเหนกเพยงแตโบชวรแผนพบประชาสมพนธดานการทองเทยวเทานน จงเหนควรใหแตละพนทไดจดท าเอกสารขอมลในดานนอยางจรงจง และตอเนอง เชน ควรจะใสเนอหาเกยวกบการเอาตวรอดจากสนามและการแจงนกทองเทยววาคณไดอยในพนทเสยงควรท าตวอยางไรแบบสนๆและอานแลวไมท าใหนกทองเทยวรสกกลวหรอกงวล ลงไปในแผนพบหรอโบชวรการทองเทยวดวย

ปญหาและอปสรรคในการท าวจย จากการลงพนทส ารวจและเกบขอมลใน 3 พนทของจงหวดกระบ พงงา และภเกต

ในครงนผวจยไดพบอปสรรคและปญหาในการเกบขอมลในการท าวจย ดงน 1. การไมไดรบความรวมมอในการใหขอมลจากต ารวจทองเทยวทดแลความ

ปลอดภยดานการทองเทยวใหแกนกทองเทยวของจงหวดพงงาและภเกต 2. ชวงทผวจยออกไปเกบขอมลเปนชวงมรสมทมลมพายและคลนแรง จงไม

สามารถเขาไปเกบขอมลยงพนทบนเกาะพพ ต าบลอาวนาง ของจงหวดกระบได 3. ในการเกบขอมลจากผน าชมชน ประชาชน และผทเคยมประสบการณโดยตรง

จากเหตการณสนามในป 2547 โดยการสนทนากลมแบบ (Focus Group) จากกลมละ 10-15 คน ในบางพนทไมไดรบความรวมมอจากชมชนเทาทควร เนองจากประชาชนสวนใหญตองท ามาหากนจงไมไดสละเวลามาเพอใหขอมลแกผวจย จงไดเพมการสมภาษณแบบกลม (Group Interview) กลมละ 5 คน เพอมารองรบในการเกบขอมลในสวนนรวมดวย

156

บรรณานกรม

เอกสารอางองภาษาไทย กรมการทองเทยว. (2556). จ านวนนกทองเทยวตางชาตป พ.ศ. 2556. กระทรวงการทองเทยวและ

กฬา. กรมการทองเทยว. (2557). รายงานสถตจงหวด พ.ศ. 2557. ส านกงานสถตภเกต. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (2556). การลดความเสยงจากสาธารณภย. กระทรวงมหาดไทย. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย และนลบล สพานช. (2549). แนวทางการปฏบตงานส าหรบ ผปฏบตงานภาคสนามในการจดการความเสยงจากภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐาน

ในประเทศไทย . กรงเทพมหานคร : บรษท โรงพมพ คลงวชาจ ากด. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. ( 2557). การลดความเสยงจากภยพบตสการพฒนาทยงยน.

กรงเทพฯ. กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (2553). แผนการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต พ.ศ.

2553 – 2557. ส านกงานนโยบายปองกนและบรรเทาสาธารณภย กระทรวงมหาดไทย. กรมโยธาธการและผงเมอง. (2559). แผนทพนทประสบภยธรณพบตจงหวดกระบ. คนเมอ 15

พฤศจกายน 2559. สบคนจาก http://www.dpt.go.th/Tsunami/map/mainmap.html กรมโยธาธการและผงเมอง. (2559). แผนทพนทประสบภยธรณพบตจงหวดพงงา.

กระทรวงมหาดไทย. คนเมอ 15 พฤศจกายน 2559. สบคนจาก http://www.dpt.go.th/Tsunami/map/mainmap.html

กรมทรพยากรธรณ. (2559). แผนทหนภยสนามหาดปาตอง. คนเมอ 10 พฤศจกายน 2559. จากhttp://www.dmr.go.th/main.php?filename=index_tsunami

กรรภรมย กลบด. (2550). ผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคมจากเหตการณ ภยพบตสนามของสมาชกสหกรณประมงศภนมตรสนามบานน าเคม จ ากด. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กรอบความรวมมอหนสวนระหวางไทยกบสหประชาชาต พ.ศ. 2555-2559. (2554). กรอบความรวมมอหนสวนระหวางไทยกบสหประชาชาต ประเทศไทย พ.ศ. 2555-2559.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2554). แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต พ.ศ. 2555-2559. กระทรวงการทองเทยวและกฬา.

กระทรวงการทองเทยวและกฬา. (2560). มาตรการดแลชวยเหลอนกทองเทยวทประสบภยของกระทรวงการทองเทยวและกฬา. คนเมอ 29 มกราคม 2560. สบคนจาก http://www.mots.go.th/ewt_news.php?nid=6912

157

กฤชพร นาค ามน. (2548). การส ารวจทศนคตของประชาชนเกยวกบภยพบตสนามทสงผลกระทบตอ เศรษฐกจป 2548. มหาวทยาลยราชภฏวไลยอลงกรณในพระบรมราชปถมภ.

กวน วงศลด และศรเพญ เยยมจรรยา. (2555). ปจจยดานการตลาดและปจจยดานความปลอดภยของ นกทองเทยวชาวตางชาตทตลาดนดสวนจตจกร. มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา.

กษด วชตอกษรพงศ. (2552). การปองกนและลดผลกระทบจากคลนสนามโดยการเตอนภย.มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

กมปนาท วงษวฒนพงศ . (2556). การน านโยบายปองกนและบรรเทาสาธารณภยไปปฏบต:กรณศกษาเฉพาะในเขตพนทเสยงภยพบตสนาม 6 จงหวดชายฝงทะเลอนดามน.มหาวทยาลยรามค าแหง.

กานตชนก ดาบสมเดจ. (2550). ทศนคตของนกทองเทยวชาวตางชาตทมตอต ารวจทองเทยว กรณศกษาต ารวจทองเทยว 5 อดรธาน. มหาวทยาลยมหาสารคาม.

การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2545). องคประกอบของการทองเทยว (Tourism Element). ก าไลรตน เยนสจตร. (2553). พยาบาลกบการจดการสาธารณภย.การประชมวชาการรวม รพ.

กรงเทพ 2010. คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. คณะกรรมการปองกนและบรรเทาสาธารณภยแหงชาต. (2558). แผนการปองกนและบรรเทาสา

ธารณภยแหงชาต พ.ศ. 2558. กระทรวงมหาดไทย. โครงการการสรางความเขมแขงของชมชนในการรบมอพบตภย. (ม.ป.ป.)

มหาวทยาลยสงขลานครนทร. จรวฒ เจรญอาภารศม. (2549). แนวทางการออกแบบอาคารเพอลดผลกระทบทเกดจากสนาม.

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. เจน บญไพรตนสกล. (2552). การสงเสรมสขภาพจตผสงอายทประสบภยสนาม.วารสารโรงพยาบาล

ศรธญญา. เจรญ ธนสถตกล. (2548). คลนยกษสนาม วธสงเกตและปองกน. ครงท2. กรงเทพมหานครฯ:

ส านกพมพวชญา. ชาญชย ธนาวฒ และเชาวน ยงเฉลมชย. (2556). รายงานวจยฉบบสมบรณการก าหนดบรเวณพนททม

โอกาสไดรบผลกระทบจากคลนสนามในอ าเภอตะกวปา จงหวดพงงาโดยใชระบบสารสนเทศภมศาสตรและขอมลจากการส ารวจระยะไกล.

ชยยศ ตงจตด ารงรตน. (2553). ความพรอมในการรบมอกบภยพบตขององคการบรหารสวนจงหวด สมทรปราการ.มหาวทยาลยขอนแกน.

158

ชนนภา กลปยาพเชฏฐ. (2549). การประเมนประสทธผลการประชาสมพนธเรองระบบเตอนภยสนามในพนททไดรบผลกระทบ. คณะนเทศศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ฐตภทรา ค าผงแดง. (2553). การมสวนรวมของประชาชนในการจดการภยพบต โดยอาศยชมชนเปนฐาน กรณศกษาต าบลชมพ อ าเภอเนนมะปราง จงหวดพษณโลก. มหาวทยาลย นเรศวร.

ณฐชย ไชยารตน. (2550). แนวทางการพฒนาพนทเพอการทองเทยวบนพนทเสยงภยธรรมชาตธรณพบตสนาม: กรณศกษา หาดกมลา ต าบลกมลา อ าเภอกะท จงหวดภเกต. คณะสถาปตยกรรมศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ณฐธร เปรมะสทธพฒน. (2550). ปจจยทมผลตอการทองเทยวในจงหวดภาคใตของประเทศไทยของประชากร ในกรงเทพมหานคร ภายหลงเกดธรณพบตสนาม. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เดชา มณนย. (2556). สนามภยจากแผนดนไหว.รายงายวชาการ.ส านกงานทรพยากรธรณเขต 3 (ปทมธาน) กรมทรพยากรธรณ.

ตระการ ลฬหวรงค. (2548). แนวทางการปรบปรงกฎหมายดานสถาปตยกรรมเพอลดความเสยหายจากคลนสนาม กรณศกษา เทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต. คณะสถาปตยกรรมศาสตร.จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ทวดา กมลเวชช. (2554). คมอการจดการภยพบตทองถน.กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกลา. เทศบาลเมองปาตอง. (2558). จ านวนครวเรอนทอยอาศยจรงในเทศบาลเมองปาตอง. คนเมอ 1

ตลาคม 2558. สบคนจาก http://www.patongcity.go.th/index.php เทศบาลเมองปาตอง. (2559). ขอมลทวไป. ทตงและอาณาเขต. คนเมอ 2 พฤศจกายน 2559. สบคน

จาก http://www.patongcity.go.th/index.php ไทยรอนชวรรน. (2559). ฐานขอมลไทยรทไดจากการรวบรวมขอมลของบรษทประกนวนาศภย.

ตารางขอมลคาสนไหมทดแทนและรายละเอยดทเกยวของตามสาเหตความเสยหายจากภยธรรมชาตเปนรายจงหวดและอ าเภอ ตงแตปอบตเหต 2541-2554. คนเมอ 27 ธนวาคม 2559. สบคนจาก www.thaire.co.th/thaire_backend/upload/.../natural_mape20140327100402.xls

ธเนศ ตวนชะเอม. (2548). สนาม คลนกรรรมแหงความทรงจ า. กรงเทพฯ. สมาคมนกวจย. นภชนก สกประเสรฐ. (2553). ประสบการณภยพบตสนามและการฟนพลงของวยรน ทไดรบ

ผลกระทบภยพบตสนาม พ.ศ. 2547 : การศกษาแบบผสานวธ. คณะจตวทยา. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

159

นารรตน ธนเกษม. (2549). การจดการความปลอดภยเสนทางอพยพหนภยธรณพบตคลนยกษสนามกรณศกษาถนนทววงศและถนนบางลา หาดปาตอง อ าเภอกระท จงหวดภเกต. โครงการสหวทยาการระดบบณฑตศกษา.

บรฉตร กนตะกะนษฐ. (2555). การเตรยมความพรอมรบภยพบตจากแผนดนไหวของประชาชนใน พนทเทศบาลต าบล สนก าแพง อ าเภอสนก าแพง จงหวดเชยงใหม. มหาวทยาลยเชยงใหม.

ประสทธ ไหมสเสน. (2550). ความตองการและความพงพอใจตอการไดรบความชวยเหลอของ ผประสบภยพบตคลนยกษสนามในจงหวดกระบ. มหาวทยาลยราชภฏสราษฎรธาน.

พรเทพ ศรวนารงสรรค. (2554).การจดการความเสยงจากภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐาน Community Base Disaster Risk Management (CBDRM).วารสารสมาคมเวชศาสตรปองกนแหงประเทศไทย.

พชรยา ฉตรเท. (2548). คลนสนามกบผลกระทบสงแวดลอม.โครงการฟสกสและวศวกรรม. กรมวทยาศาสตรบรการ.

พนกรณ ชวะวฒวฒนวทย. (2554). การควบคมอาคารส าหรบการฟนฟในเขตภยพบตจากสนามกรณศกษาบานน าเคม ต.บางมวง อ.ตะกวปา จ.พงงา. มหาวทยาลยรามค าแหง.

พรญา เงนถ. (2551). ความคดเหนของนกทองเทยวชาวตางประเทศทมตอปจจยแวดลอมดาน นนทนาการบรเวณหาดปาตอง จงหวดภเกต หลงเกดธรณพบตคลนยกษสนาม ป 2547 และความตองการกลบมาเยอนพนทในอนาคต. โครงการสหวทยาการระดบบณฑตศกษา.

พรพฒน ค าเกด. (ม.ป.ป). วทยาศาสตรและเทคโนโลยเพอชวตและสงคม. วารสารวชาการ. มหาวทยาลยราชภฏนครสวรรค.

ภยพบตโดยอาศยชมชนเปนฐาน. (ม.ป.ป.) กรงเทพมหานคร: ศกดโสภาการพมพ. ภาณพนธ ธนาฤกษมงคล. (2552). ความคดเหนเกยวกบการด าเนนงานในการบรหารจดการภยพบต

ขององคกรปกครองสวนทองถนในพนทจงหวดหนองคาย. มหาวทยาลยมหาสารคาม. ภเวยง ประค ามนทร. (2555). ภยธรรมชาต (Natural Disaster). กรมอตนยมวทยา.กรงเทพฯ. มนตร เกยรตเผาพนธ. (2550). การจ าลองสถานการณเพอประเมนประสทธภาพของแผนอพยพหน

ภยสนามของเทศบาลเมองปาตอง จงหวดภเกต.คณะการจดการสงแวดลอม. มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

รพพร ธรภทรมงคล. (2557). การมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในการจดการภยพบตในพนทประสบอทกภยตอเนอง : กรณศกษาต าบลทาตม จงหวดปราจนบร. คณะสถาปตยกรรมศาสตร. สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

160

ลกขณา ไทยเครอ. (2549). การสงเคราะหเหตการณคลนยกษสนาม เพอเตรยมรบมอภยพบตในอนาคต กรณขอมลขาวสาร : รายงานฉบบสมบรณ. คณะแพทยศาสตร. มหาวทยาลยเชยงใหม.

วาสนา เพชรภกด. (2550). ปจจยทมอทธพลตอความผาสกของผสงอายทประสบภยพบตสนาม ป 2547อ าเภอตะกวปา จงหวดพงงา. มหาวทยาลยมหดล.

ศรวฒนา บรวศษฐ. (2552). ความพงพอใจและบทบาทขององคการปกครองสวนทองถนและชมชนในการจดการภยพบต กรณศกษาโครงการหนงต าบลหนงทมกภย จงหวดอบลราชธาน. มหาวทยาลยอบลราชธาน.

ศกดสกล ศภกฤตอนนต. (2549). ทศนคตตอการทองเทยวของนกทองเทยวชาวไทยหลงเกดสนามใน 6 จงหวดชายฝงทะเลอนดามนของไทย. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศรนนต สวรรณโมล. (2552). การศกษาแนวทางการพฒนาการจดการความเสยงจากภยพบตโดยชมชนเปนฐานจากภาคประชาสงคม:กรณศกษาชมชนบานน าเคม ต.บางมวง อ. ตะกวปา จ.พงงา. มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร.

ศรรกษ สงหเสม. (2554). เครอขายนโยบายและการจดการภยพบตจากอทกภย : กรณศกษาเฉพาะจงหวดนครราชสมาและจงหวดชยภม. วารสารการเมอง การบรหาร และกฎหมาย.

ศภาวลย ฉมเนยม. (2552). การประเมนความเสยหายทางการเกษตรของพนททไดรบผลกระทบจาก ภยพบตสนามในภาคใตของประเทศไทย.

ศนยขอมลสารสนเทศผประสบภยฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย. (2548). จ านวนผไดรบบาดเจบ เสยชวต และสญหายจากสนาม. กระทรวงมหาดไทย.

ศนยวจยและพฒนาการปองกนและจดการภยพบต. (2556). การจดการภยพบตกบอาเซยน (ASEAN). คนเมอ 5 กรกฎาคม 2558. สบคนจากhttp://dpm.nida.ac.th/main/index.php/articles/tsunami-and-earthquake/item/154

เศกสน ศรวฒนานกลกจ. (2553). การจดการสาธารณภย.เชยงใหม: สาขาวชาการจดการสาธารณภย. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2554). การจดการภยพบตและการ

ฟนฟบรณะหลงการเกดภย : กรณศกษาประเทศไทยและตางประเทศ. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. (ม.ป.ป.). ยทธศาสตรการวจยการทองเทยวแหงชาต (พ.ศ.

2555-2559) การวเคราะหสถานการณการทองเทยวและบรบทการวจยการทองเทยวไทยเพอก าหนดยทธศาสตรวจยการทองเทยวแหงชาต.

ส านกงานสถตจงหวดภเกต. (2558). รายไดจากการทองเทยวของจงหวดทางภาคใต. คนเมอ 2 กนยายน 2558. สบคนจาก http://phuket.nso.go.th/

161

ส านกงานสถตแหงชาต และการทองเทยวแหงประเทศไทย. (2556). การส ารวจพฤตกรรมการเดนทางทองเทยวของชาวไทย พ.ศ. 2556. ส านกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร การทองเทยวแหงประเทศไทย.

ส านกงบประมาณ. (2559). รายงานแสดงแผนการจดสรรงบประมาณจงหวด ประจ าปงบประมาณ 2559. คนเมอ 2 พฤศจกายน 2559. สบคนจาก http://www.bb.go.th/bbweb/?page_id=6013

ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน. ( ม.ป.ป.). การทองเทยวของกลมจงหวดอนดามน. คนเมอ 1 กรกฎาคม 2558. สบคนจาก www.osmsouth-w.moi.go.th/file-data/789554.doc

ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน. ( ม.ป.ป.). ทรพยากรการทองเทยว. คนเมอ 7 กรกฎาคม 2558. สบคนจาก http://www.osmsouth-w.moi.go.th/file-data/359396.pdf

ส านกบรหารยทธศาสตรกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน. (2556). แผนปฏบตราชการประจ าปของกลมจงหวด. ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน. กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน.

ส านกมาตรฐานและก ากบความปลอดภยนกทองเทยว. (2560). อ านาจหนาท. คนเมอ 25 มกราคม 2560. สบคนจากhttp://secretary.mots.go.th/tourist/ewt_news.php?nid=1521&filename=index

โสมสกาว เพชรานนท และ นชนาถ มงคง. (2550). แนวทางการพฒนาชมชนอยางยงยนในพนทประสบภยสนาม กรณศกษากงอ าเภอสขส าราญ จงหวดระนอง. ภาควชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร และภาควชาเศรษฐศาสตรเกษตรและทรพยากร คณะเศรษฐศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

องคการบรหารสวนต าบลบางมวง. (2558). จ านวนครวเรอนทอยอาศยจรงในหมบานน าเคม. คนเมอ 1 ตลาคม 2558. สบคนจาก http://www.bangmoung-sao.go.th/

องคการบรหารสวนต าบลบางมวง. (2559). สภาพและขอมลพนฐาน. คนเมอ 3 พฤศจกายน 2559. สบคนจาก http://www.bangmoung-sao.go.th/index.php

องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง. (2558). จ านวนครวเรอนทอยอาศยจรงในหมบานอาวนาง. คนเมอ 1 ตลาคม 2558. สบคนจาก http://www.aonang.go.th/

องคการบรหารสวนต าบลอาวนาง. (2559). โครงสรางทางภมศาสตร. คนเมอ 4 พฤศจกายน 2559.สบคนจาก http://www.aonang.go.th/

162

อนวช เพมทรพย. (2548). โครงการออกแบบสถาปตยกรรมเพอปองกนภยคลนยกษสนาม กลมบานพกและอาคารโรงแรม พ พ ไอรแลนด คาบานา รสอรท. คณะสถาปตยกรรมศาสตร. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

อรพรรณ ขนทอง. (2548). ยทธศาสตรการบรหารจดการฟนฟชมชนดานอาชพภายหลงประสบภยพบตจากคลนยกษสนาม:กรณศกษาหมบานแหงหนงในจงหวดภเกต. มหาวทยาลยราชภฏภเกต.

อาทตย อนทว. (2551). การพยากรณสนามโดยวธโครงขายใยประสาทเทยม. จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อนทรา วฒสมบรณ. (2549). การประชาสมพนธเพอฟนฟภาพลกษณการทองเทยวชายฝงอนดามนของไทยหลงประสบภยพบตสนาม โดยการทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานภมภาคยโรป. คณะวารสารศาสตรและสอมวลชน. มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

องคการบรหารสวนจงหวดกระบ. (2560). ปฏญญาการพฒนาการทองเทยวจงหวดกระบ สความยงยน.องคการบรหารสวนจงหวดกระบ. คนเมอ1 กมภาพนธ 2560.สบคนจาก http://www.krabi.go.th/krabi2015/m_file/declaration/declaration.pdf

องคการบรหารสวนจงหวดพงงา. (2560). นโยบายดานการทองเทยว.องคการบรหารสวนจงหวดพงงา. คนเมอ 3 กมภาพนธ 2560. สบคนจาก http://www.phangngapao.go.th/index.php?name=data&file=readdata&id=24

องคการบรหารสวนจงหวดภเกต. (2560). นโยบายดานเศรษฐกจและการทองเทยว. องคการบรหารสวนจงหวดภเกต. คนเมอ 6 กมภาพนธ 2560. สบคนจาก http://www.phuketcity.org/policy.php

เอกสารอางองตางประเทศ Cheung, C., & Law, R. (2006). How can hotel guests be protected during the occurrence of a

Tsunami. Asia Pacific Journal of Tourism Research, 11(3), 289-295. Cioccioa, L., & Michaelb, E. J. (2007). Hazard or disaster: Tourism management for the inevitable

in Northeast Victoria. Tourism Management, 28, 1-11. Cohen, E. (2007). Tsunami and flash-floods-contrasting modes of tourism-related disasters in

Thailand. Tourism Recreation Research, 32(1), 21-39. Department for International Development. (2011). Defining disaster resilience: A DFID

approach paper. UK: Department.

163

Greenfield, C.M., Ingram. (2011). “An Analysis of US Navy Humanitarian Assistance and Disaster Relief Operations.” Graduate School of Business & Public Policy, Naval Post Graduate School, Monterey, CA.

Han, K. T. M. (2008). Community-based disaster management in Myanmar: The case of Cyclone Nargis effected communities in Bogale township, Ayeyarvady division (Master thesis). Chulalongkorn University, Bangkok.

Mulligan, M., Ahmed, I., Shaw, J., Mercer, D., & Nadarajah, Y. (2012). Lessons for long-term social recovery following the 2004 tsunami: Community, livelihoods, tourism and housing. Environmental Hazards, 11(1), 38-51.

Prideaux, B. (2004). The need to use disaster planning frameworks to respond to major tourism disasters. Journal of Travel & Tourism Marketing, 15(4), 281-298.

Ritchie, B. (2008). Tourism disaster planning and management: From response and recovery to reduction and readiness. Current Issues in Tourism, 11(4), 315-348.

Ritchie, B. W. (2004). Chaos, crises and disasters: A strategic approach to crisis management in the tourism industry. Tourism Management, 25, 669–683.

Seneviratne, K., Baldry, D., & Pathirage, C. (2010). Disaster knowledge factors in managing disasters successfully. International Journal of Strategic Property Management, 14(4), 376-390.

Sharpley, R. (2005). The Tsunami and tourism: A comment. Current Issues in Tourism, 8(4), 344-349.

Terpstra, T. (2009). Flood preparedness thoughts, feelings and intentions of the Dutch public. Enschede: University of Twente.

Tsai, C.-H., & Chen, C.-W. (2011). Development of a mechanism for Typhoon-and flood-risk assessment and disaster management in the hotel industry–A case study of the Hualien area. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 11(3), 324-341.

UNISDR. (2016). Sendai framework for disaster risk reduction 2015–2030. Geneva, Switzerland:

UNISDR.

164

ภาคผนวก

165

สภาพโดยทวไปของพนท 3 จงหวดภาคใตชายฝงทะเลอนดามน ทไดรบผลกระทบจากคลนสนาม

จงหวดกระบ

สภาพภมประเทศโดยทวไปของจงหวดกระบนน ทางตอนเหนอประกอบดวยเทอกเขายาวทอดตวไปในแนวเหนอจรดใต สลบกบสภาพพนทแบบลกคลนลอนลาด และลอนชน มทราบชายฝงทะเลดานทศตะวนตก บรเวณทางทศใต มสภาพเปนภเขากระจดกระจาย สลบกบพนทแบบลกคลน สวนบรเวณทางตอนใตสด และตะวนตกเฉยงใตนน มสภาพพนทเปนแบบลกคลนลอนลาดจนถงคอนขางเรยบ และมภเขาสงต า สลบกนไป บรเวณดานทศตะวนตกมลกษณะเปนชายฝงตดกบทะเลอนดามนยาวประมาณ 160 กโลเมตร ซง ประกอบดวยหมเกาะนอยใหญประมาณ 130 เกาะ แตเปนเกาะทมประชากรอาศยอยประมาณ 13 เกาะ และมเกาะทส าคญไดแก เกาะลนตา ซงเปนทตงของอ าเภอเกาะลนตา และเกาะพพ ซงอยในเขตอ าเภอเมอง เปนสถานททองเทยวทสวยงามตดอนดบของโลก ทศเหนอ ตดกบจงหวดพงงาและจงหวดสราษฎรธาน ทศใต ตดกบจงหวดตรงและทะเลอนดามน ทศตะวนออก ตดกบจงหวดนครศรธรรมราช ทศตะวนตก ตดกบจงหวดพงงาและทะเลอนดามน

166

ภาพประกอบ 37: แผนททองเทยวจงหวดกระบ ทมา : การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2558ก

167

จงหวดพงงา

พงงา เปนจงหวดทมภมประเทศสวนใหญเปนปาเขา มพนท 4,170.895 ตารางกโลเมตร อยหางจากกรงเทพฯ ประมาณ 788 กโลเมตรสภาพภมศาสตรของจงหวดพงงา เปนภเขาสลบซบซอน ทอดเปนแนวยาวจากทศเหนอไปทศใต มชายฝงทะเลยาวประมาณ 239.25 กโลเมตร มพนทปาไม เปนปาไมประเภทไมผลดใบ มชนดปาทส าคญ ไดแกปาดบเขา ปาดบชน และปาชายเลน ส าหรบบรเวณทเปนทราบจะลาดลงจากทศตะวนออกไปยงทศตะวนตก ลงสทะเลอนดามนตามชายฝงทะเลจะมปาชายเลนเกอบตลอดพนทประกอบดวย เกาะประมาณ 105 เกาะ และมเกาะอยในทะเลอนดามนจ านวนมาก เชน เกาะยาว หมเกาะสรนทร และหมเกาะสมลน ทศเหนอ ตดกบจงหวดระนอง และจงหวดสราษฎรธาน ทศใต ตดกบจงหวดภเกต และทะเลอนดามน ทศตะวนออก ตดกบจงหวดสราษฎรธานและจงหวดกระบ ทศตะวนตก ตดกบทะเลอนดามน

168

ภาพประกอบ 38: แผนททองเทยวจงหวดพงงา ทมา : การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2558ข

169

จงหวดภเกต

ภเกตมพนทประมาณ 1.75 ลานไร พนทสวนใหญประมาณรอยละ 70 เปนทราบสงหรอภเขา มเทอกเขาทอดยาวในแนวเหนอใต ยอดเขาทสงทสดคอ ยอดเขาไมเทาสบสอง ซงสงจากระดบน าทะเลปานกลาง 529 เมตร ตงอยในพนทต าบลปาตอง อ าเภอกะท จงหวดภเกตมลกษณะเปนเกาะซงมขนาดใหญทสดของประเทศไทย ตงอยฝงทะเลดานตะวนตกของภาคใต ความยาวของเกาะจากเหนอจรดใตประมาณ 48.7 กโลเมตร และความกวางจากตะวนตกไปตะวนออกประมาณ 21.3 กโลเมตร มเกาะบรวารอก 39 เกาะ และพนทสวนทเหลอประมาณรอยละ 30 เปนทราบแถบเชงเขา และชายฝงทะเลอยบรเวณตอนกลางและตอนใตของเกาะตดกบทะเลอนดามน ซงต งอยในมหาสมทรแปซฟก

ทศเหนอ ตดตอกบจงหวดพงงา โดยมสะพานสารสนเชอมอ าเภอตะกวปา จงหวดพงงา

ทศใตและตะวนตก ตดตอกบทะเลอนดามน ทศตะวนออก ตดตอกบอาวพงงาและจงหวดพงงา

170

ภาพประกอบ 39: แผนททองเทยวจงหวดภเกต

ทมา : การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2558ค

171

จากสถตขอมลของกรมการทองเทยวเกยวกบจ านวนรายไดจากการทองเทยวเปรยบเทยบกบจงหวดในกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามนและจงหวดในภาคใตตงแตป พ.ศ. 2554-2556 ปรากฏดงน

ตาราง 10: การเปรยบเทยบรายไดจาการทองเทยวของจงหวดภาคใต 5 อนดบแรก

จงหวด รายได (ลานบาท)

2554 2555 2556 ภเกต 188,822.46 228,984.88 241,926.99 กระบ 37,646.09 48,270.57 60,086.73

สราษฎรธาน 23,695.83 35,571.36 51,254.51 สงขลา 23,296.00 26,702.29 37,275.81 พงงา 5,677.57 9,177.24 13,493.50

ทมา : ดดแปลงจาก กรมการทองเทยว ( 2557)

จากตารางจะเหนไดวาจงหวดทองเทยวทางทะเลทส าคญทางภาคใตทสามารถท ารายไดใหแกประเทศไทยไดอยางงดงามอยาง ภเกต กระบ สราษฏรธาน สงขลา พงงา รวมทงจงหวดอนๆกสามารถสรางรายไดใหกบประเทศไทยไดอยางมหาศาลปละหลายลานลานบาท และจงหวดภเกตมจ านวนรายไดทไดจากการทองเทยวมากเปนอนดบหนงของกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน และของภาคใตดงตาราง (ส านกงานสถตจงหวดภเกต, 2558)

172

ภาพประกอบ 40: ลกษณะภมประเทศภาคใตฝงทะเลอนดามน

173

ภาพประกอบ 41: แผนทประเทศไทยทไดรบผลกระทบจากสนาม ทมา : ศนยวจยภมสารสนเทศเพอประเทศไทย [ GISTHAI ] จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2558

จากภาพในขางตนกลมจงหวดภาคใตฝงทะเลอนดามน ประกอบไปดวย จงหวดกระบ จงหวดตรง จงหวดพงงา จงหวดภเกต และจงหวดระนอง กลมจงหวดภาคใตฝงทะเลอนดามนน มพนทเปนแนวทอดยาวตามชายฝงทะเลอนดามนทางทศตะวนตกของประเทศไทย โดยในแตละจงหวดมลกษณะภมประเทศ และมพนทโดยรวมประมาณ 17,688.915 ตารางกโลเมตร คดเปนรอยละ 24 ของพนทภาคในใตท งหมด มลกษณะรปรางเรยวยาว และแคบ เปนลกษณะภเขาทสลบซบซอนทอดเปนแนวยาวจากทศเหนอไปยงทศใต มชายฝงทะเล มปาไมประเภทไมผลดใบ ทงปาดบเขา ปาดบชน ปาชายเลน และมลกษณะเปนหมเกาะ จะเหนไดวาภมประเทศของทง 3 จงหวดนนมพนทเปนชายหาดทอดยาวทเชอมตดกบทะเลฝงอนดามน มสถานททองเทยวทมากมายหลากหลาย และอยใกลกบศนยกลางของแผนดนไหวทเกดขน ณ หมเกาะสมตรา ทางตอนเหนอของประเทศอนโดนเซย เมอวนท 26

174

ธนวาคม พ.ศ. 2547 จงท าใหทง 3 จงหวดไดรบผลกระทบจากเหตการณในครงนนอยางหลกเลยงไมได

แนวรอยตอของแผนเปลอกโลกทมกกอใหเกดแผนดนไหวทรนแรงแหงหนงนนอยในบรเวณของมหาสมทรแปซฟก ซงเรยกวา เขตแผนดนไหวมหาสมทรแปซฟก (Pacific Seismic Belt) และเขตนเองเปนบรเวณเดยวกนกบแนวภเขาไฟทไดโอบลอมอยทางดานทศตะวนตก และทศตะวนออกของมหาสมทรแปซฟก ทเรยกวา วงแหวนอคน (Ring of Fire) ประกอบไปดวย แนวของภเขาไฟในคาบสมทรคมชตคาของประเทศรสเซย หมเกาะญปน หมเกาะฟลปปนส และหมเกาะของประเทศอนโดนเซย ซงอยทางทศตะวนตกของมหาสมทร สวนดานทศตะวนออกนนมแนวของภเขาไฟบรเวณชายฝงตะวนตกของทวปอเมรกาเหนอและทวปอเมรกาใตซงทบรเวณรอยตอของแผนเปลอกโลกตางๆเหลานน มกเกดแผนดนไหวและเกดภเขาไฟปะทหรอระเบดอยบอยครงโดยเฉพาในบรเวณของวงแหวนอคนในมหาสมทรแปซฟกดงภาพ

ภาพประกอบ 42: แผนทโลกแสดงแนวเขตรอยตอของแผนเปลอกโลก

175

ภาพประกอบ 43: ภาพจ าลองการเกดแผนดนไหวใตทองทะเล

เมอแผนดนใตทะเลนนไดเกดการเปลยนรปรางอยางกะทนหน จนท าใหน าทะเลเกดเคลอนตวเพอทจะปรบระดบใหเขาสจดสมดลไดตามเดม และกอใหเกดเปนคลนสนาม ซงการเปลยนรปรางของพนทะเลนนมกจะเกดขนเมอเกดเหตการณแผนดนไหวเนองจากการขยบตวของเปลอกโลก ซงจะเกดขน ณ บรเวณทขอบของเปลอกโลกหลายตอหลายแผนเชอมตอกนทเรยกวา รอยเลอน (Fault) เชน รอยเลอนบรเวณขอบของมหาสมทรแปซฟก เปนตน นอกจากแผนดนไหวแลว เหตการณดนถลมใตน าทมกเกดรวมกบแผนดนไหวสามารถทจะท าใหเกดคลนสนามไดเชนกน คลนสนามใชเวลาทในการเคลอนททนานมาก โดยมกจะเรมจากไมกนาทไปจนถงเปนชวโมง และในขณะเดยวกนกมความยาวของคลนทยาวมากเชนกน โดยอาจยาวไดถงหลายรอยกโลเมตร ความสงของคลนในทะเลเปดมกจะนอยกวาหนงเมตร ซงจะท าใหไมเปนทสงเกตของผคนทอยบนเรอ คลนสนามนนจะสามารถเคลอนทดวยความเรวตงแต 500 ถง 1,000 กโลเมตรตอชวโมง ไดเลยทเดยว อยางไรกตามเมอคลนเขาสชายฝงทมความลกลดลงคลนสนามกจะมความเรวลดลง แตจะเรมกอตวเปนคลนสงโดยอาจจะมความสงมากกวา 30 เมตร ดงภาพดานลาง

176

ภาพประกอบ 44: ภาพแสดงการเปลยนแปลงการเคลอนทของคลนสนาม

ภาพประกอบ 45: ภาพแสดงประเทศทไดรบผลกระทบจากคลนสนาม

177

แผนดนไหวในมหาสมทรอนเดย พ.ศ. 2547

ความเสยหายทของประเทศตางๆภายหลงจากทถกคลนสนามพดถลมเมอวนท 26 ธนวาคม พ.ศ. 2547 เวลา 00:58:50 น. (07:58:50 เวลาทองถน) แมกนจด 9.1–9.3 Mw มความลก 30 กโลเมตร (19 ไมล) จดเหนอศนยเกดแผนดนไหว : 3.316°N 95.854°E พกดภมศาสตร : 3.316°N 95.854°E ประเภทแผนดนไหวเมกะทรสต ซงเปนแผนดนไหวใตทองทะเล (เขตมดตว) และประเทศทไดรบผลกระทบจากเหตการณมดงน ไดแก อนโดนเซย ศรลงกา อนเดย ไทย มลดฟส โซมาเลย พมา มาเลเซย แทนซาเนย เซเชลส บงคลาเทศ แอฟรกาใต เยเมน เคนยา มาดากสการ และคลนสนามมความสง (สงสด 30 เมตร) ซงเหตการณครงนนมผประสบภย และผเสยชวตรวมกวา 230,210 – 280,000 ราย

ตาราง 11: จ านวนผเสยชวต บาดเจบ และสญหายจากสนามในป 2547

จงหวด คนไทย ตางชาต เสยชวตไมสามารถ

ระบสญชาตได เสยชวต บาดเจบ สญหาย เสยชวต บาดเจบ สญหาย

พงงา 1,389 4,344 1,428 2,114 1,253 305 722

กระบ 357 808 329 203 568 240 161

ภเกต 151 591 256 111 520 364 17

ระนอง 153 215 9 6 31 0 0

ตรง 3 92 1 2 20 0 0

สตล 6 15 0 0 0 0 0

รวม 2,059 6,065 2,023 2,436 2,023 909 900

หมายเหต : ขอมลกรณรบแจงสญหายไดผานการตรวจสอบเบองตน ณ วนท 5 กนยายน พ.ศ. 2548 โดยตดรายชอแจงซ าซอน และกลบภมล าเนาเดม / บาดเจบ / เสยชวต / พบตว ทมา: ศนยขอมลสารสนเทศผประสบภยฯ กรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย, 2548

178

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของผน าชมชน

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของผน าหรอตวแทนชมชน ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซงขอมลทจะไดจากการ

สมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงการวางแผนเพอ

รบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบชมชน

ตอนท 1: ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง.....................................................................

ชอชมชน............................................................เบอรโทรศพท.............................................................

ตอนท 2. ค าถามส าหรบผน าชมชน

1.ผลกระทบและการรบมอกบภยพบตสนาม ในป พ.ศ. 2547

1.1. ชมชนของทานไดรบผลกระทบจากภยพบตสนามอยางไร ชมชนม

ความเสยหายในเรองใดบางหรอมความสญเสยมากนอยพยงใด

1.2. ชมชนของทานมปญหาหรออปสรรคในการรบมอกบเหตการณครงนนอยางไรและในชมชนไดมการรบมอกบภยพบตสนามเมอครง ในป พ.ศ. 2547 อยางไรบาง จงอธบาย

1.3. จากเหตการณคลนยกษสนามทผานมา ทานคดวาชมชนของทานตองการไดรบการชวยเหลอดานใดมากทสด เพราะเหตใด และทานคดวาการชวยเหลอดานบรรเทา

179

สาธารณภยในครงนนมความเหมาะสม ทวถง ทนทวงท หรอดพอหรอยงส าหรบชมชนของทาน หากยงไมดพอ มเรองใดบางทสมควรไดรบการแกไขปรบปรง เพอใหเกดการพฒนาระบบในการบรหารจดการภยพบตทมประสทธภาพสงมากขน

2. การเตรยมความพรอมในการรบมอ

2.1.ชมชนของทานในปจจบนมกจกรรมอยางไรบาง ทจะเปนการ

ด าเนนการเพอลดความเสยงหรอการเตรยมความพรอม ในการรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขน

ไดในอนาคต

2.2. ชมชนของทานมปญหาหรออปสรรคในการในการเตรยมความพรอม

หรอการลดความเสยงมอะไรบาง

2.3. ชมชนของทานมอาสาสมคร หรอเครอขายชมชนในการชวยเหลอ

ปองกน และบรรเทาทกขเกยวกบภยพบตหรอไม หากมองคกรเหลานนตดตอประสานงานหรอม

การด าเนนงานอยางไร ยามเมอเกดภยพบตขน

2.4. ภายในชมชนของทานมทหลบภยหรอมศนยพ กพงชวยเหลอ

ผประสบภยหรอไม หากมสถานทแหงนนอยทใด และมการด าเนนการดแล การใหความชวยเหลอ

ผประสบภยอยางไร มการแบงหนาทรบผดชอบและประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของ

อยางไรบาง

3. ดานศกยภาพและทรพยากร

ชมชนของทานมทรพยากรอะไรบาง หรอมจดแขงดานใด ททานคดวาจะสามารถ

น ามาใชในการรบมอกบภยพบตสนามทอาจจะเกดขนอกในอนาคตได

180

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามขององคกรปกครองสวนทองถน

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามขององคกรปกครองสวนทองถน ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซงขอมลทจะไดจาก

การสมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงการวางแผนเพอ

รบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบพนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล...............................................................................ต าแหนง..........................................

ชอองคกรปกครอบสวนทองถน..................................................เบอรโทรศพท.................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดมการด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบ

ภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมาในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

181

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการลดความ

เสยงหรอเพอเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

ตอนท 3 แบบตรวจสอบกจกรรมการเตรยมความพรอมในการรบมอภยพบตสนามขององคกรปกครองสวนทองถน

ค าชแจง :โปรดท าเครองหมาย ทตรงกบความเปนจรงในหนวยงานของทาน

ค านยาม : ม/ ไมม หมายถง การทองคกรปกครองสวนทองถนไดมการด าเนนกจกรรมตางๆ ในการ

เตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนาม หรอไมมกจกรรมใดๆเพอเปนการเตรยมความพรอมในการ

รบมอตอสนามทอาจจะเกดขน

การเตรยมความพรอมรบมอสนาม ม ไมม 1.การฝกซอมแผนในการรบมอสนามแกบคลากร เจาหนาททรบผดชอบ 2.การอบรมบคลากร เจาหนา ท ให มความ ร เ ก ยวกบภยพบต มทกษะและความสามารถชวยเหลอผประสบภยไดหลากหลายรปแบบ

3.การเตรยมความพรอมดานจ านวนบคลากร เจาหนาททเกยวของในการรบมอกบสนาม

4.การประชาสมพนธ ใหขาวสาร และการเตอนภยสนามแกชมชน 5.การจดท าแผนทเสนทางในการอพยพหนภยไปยงทปลอดภยแกประชาชน 6.จดท าปายบอกสถานทหลบภยจากสนาม 7.การจดตงหอเตอนภยสนาม และการดแลซอมแซมใหสามารถใชงานไดอยเสมอ 8.การจดท าคมอ ในการใหความรเกยวกบสนาม 9.จดตงศนยอ านวยการเฉพาะกจในการชวยเหลอและบรรเทาสาธารณภย 10.จดตงคณะกรรมการในการเฝาระวงภย และการเตอนภย 11.วางแผนเสนทางในการอพยพหนภย ทงทางหลกและทางรอง 12.จดตงหนวยแพทย พยาบาล เพอดแลรกษาผประสบภย 13.มการจดสรรงบประมาณในการชวยเหลอผประสบภยพบต 14.การวางแผนชวยเหลอผประสบภยอยางเปนระบบ และเหมาะสม 15.จดเตรยมอปกรณตางๆทมความจ าเปนในการชวยเหลอชวตของผประสบภย

182

การเตรยมความพรอมรบมอสนาม ม ไมม 16.จดเตรยมถงยงชพ อาหาร น า ยารกษาโรค เครองนงหมไวแจกจายใหแกผประสบภย

17.มการแบงเขตพนทรบผดชอบอยางชดเจน 18.การประสานงานกบเจาหนาทต ารวจในดานการจดการจราจรเสนทางในการอพยพหนภยในยามเกดสนามขน

19.การประสานงานกบเจาหนาทต ารวจในการรกษาความสงบเรยบรอย และทรพยสนของประชาชนภายหลงภยพบตไดผานพนไปแลว

20.การจดตงสถานทปลอดภยเพอใชหลบภยในยามเกดสนามขน 21.ประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของ หรอหนวยงานทอยใกลเคยง เชน สถานต ารวจ โรงพยาบาล กภย ฯลฯ

22.การจดท าทมกภย เชน หนงต าบล หนงทมกภย เปนตน 23.การตดตงระบบเตอนภยในพนทเสยงตอการไดรบผลกระทบจากสนาม 24.จดท าทอาบน า หรอรถสขาเคลอนท เพอใหบรการประชาชนผประสบภย 25.สรางศนยพกพงชวคราว ส าหรบเปนทพกของผประสบภย 26.แจงหมายเลขหรอระบชองทางในการสอสารใหแกผทอยในพนทเสยงภย ไดสามารถตดตอกบหนวยงานในการชวยเหลอได

27.การก าหนดใหมการเยยวยารกษาดานสภาพจตใจแกผประสบภย 28.จดเตรยมยานพาหนะเพอใชล าเลยงผประสบภยไปยงทปลอดภย และน าผทไดรบบาดเจบสงโรงพยาบาล

29.การวางแผน สนบสนน และสงเสรมใหประชาชนมการจดตงกลม หรอเครอขายในการรบมอกบภยพบตตางๆทจะเกดขน

30.จดเตรยมรถบรรทกน าแจกจายแกประชนชนเพอการอปโภค และบรโภค 31.จดต งคณะกรรมการในการท างานดานการปองกนและบรรเทาสาธารณภยโดยตรง

32.จดท าฐานขอมลก าลงเจาหนาท อาสาสมคร เครอขายชมชน ในการชวยเหลอและบรรเทาสาธารณภย

33.ประสานงานขอความชวยเหลอดานงบประมาณในการฟนฟ จากองคกรภายนอก เชน การขอรบบรจาคเงนชวยเหลอผประสบภย

34.การตดตามสถานการณของโลกเกยวกบปจจยทอาจจะกอใหเกดสนามได เพอ

183

การเฝาระวง การเตรยมความพรอมรบมอสนาม ม ไมม

35.จดท าแผนในการรบมอภยพบตจากสนามอยางเปนระบบ 36.การสนบสนนบคลากร ดานการซอมหรอสรางอาคารบานเ รอนใหแกผประสบภย

37.การวางแผนและเตรยมวสดอปกรณเพอจดเกบซากทเกดจากความเสยหาย การท าความสะอาดภายในชมชน เชน ถนน โรงเรยน ฯลฯ ในพนททประสบภย

38.ก าหนดแนวทางหรอแผนงานเพอท าการตรวจสอบ การประเมนความเสยหายภายหลงจากการเกดภย

39.การก าหนดแนวทาง แผนงาน งบประมาณ เพอพฒนาสงเสรมอาชพใหแกผประสบภย หลงจากทภยพบตไดผานพนไป

184

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของสถานต ารวจ

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของสถานต ารวจ ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซงขอมลทจะไดจากการสมภาษณน

เปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงการวางแผนเพอรบมอกบ

สถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบพนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง.....................................................................

ชอหนวยงาน......................................................เบอรโทรศพท............................................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดมการด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบ

ภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

185

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการเตรยม

ความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

186

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภยจงหวด ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซง

ขอมลทจะไดจากการสมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรง

การวางแผนเพอรบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบ

พนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง.....................................................................

ชอหนวยงาน......................................................เบอรโทรศพท............................................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบภย

พบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

187

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการเตรยม

ความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

188

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของ

กรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของกรมพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด ในเขตพนทเสยงภย

จากสนามซงขอมลทจะไดจากการสมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการ

แกไขปรบปรงการวางแผนเพอรบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความ

เหมาะสมส าหรบพนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง.....................................................................

ชอหนวยงาน.......................................................เบอรโทรศพท...........................................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดมการด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบ

ภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

189

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการเตรยม

ความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

190

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของอาสาสมครกภย

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของอาสาสมครกภย ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซงขอมลทจะไดจากการ

สมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงการวางแผนเพอ

รบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบพนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง....................................................................

ชอหนวยงาน.......................................................เบอรโทรศพท...........................................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดมการด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบ

ภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

191

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการเตรยม

ความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

192

แบบสมภาษณเพอการวจย

เรอง การเตรยมความพรอมรบมอภยพบตสนามของต ารวจทองเทยว

ค าชแจง

แบบสมภาษณในการวจยนมจดมงหมายเพอศกษาการเตรยมความพรอมในการ

รบมอภยพบตสนามของต ารวจทองเทยว ในเขตพนทเสยงภยสนาม ซงขอมลทจะไดจากการ

สมภาษณนเปนประโยชนอยางยงทจะน าไปเปนแนวทางในการแกไขปรบปรงการวางแผนเพอ

รบมอกบสถานการณฉกเฉนอนเกดจากคลนยกษสนามทมความเหมาะสมส าหรบพนท

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผใหขอมล

ชอผใหขอมล......................................................ต าแหนง.....................................................................

ชอหนวยงาน.......................................................เบอรโทรศพท...........................................................

ตอนท 2 ขอค าถามส าหรบการสมภาษณ

1. ประสบการณในการรบมอทผานมา

1.1 ทานไดมบทบาท หรอไดมการด าเนนการอยางไรบาง ในการรบมอกบ

ภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547

1.2 การเกดภยพบตสนามทผานมา ในป พ.ศ. 2547 ทานไดพบปญหา หรอ

อปสรรค ในการรบมออยางไรบาง

193

2. การเตรยมความพรอมรบมอในปจจบน

2.1 ทานไดมการด าเนนการ หรอมกจกรรมใดบาง ทจะใชในการเตรยม

ความพรอมรบมอภยพบตสนามทอาจจะเกดขนไดอกครงในอนาคตขางหนา

194

ประวตผเขยน

ชอ สกล นายรณณภทร พนโกฏ

รหสประจ าตวนกศกษา 5610521545

วฒการศกษา วฒ ชอสถาบน ปทส าเรจ ศลปศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามค าแหง 2549 (สาขาสอสารมวลชน)

การน าเสนอผลงานวจยตอทประชมวชาการ

เขารวมการประชมวชาการระดบชาตดานการบรหารจดการ ครงท 8 คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ