วชา กฎหมายวธพจารณาความแพง 1

อาจารยผสอน ปารชาต มวงศร

ขอความเบองตน • กฎหมายวธพจารณาความแพงเปนกฎหมายวธสบญญตอนเปน

กฎหมายทบญญตถงวธการตางๆในอนทบคคลทงหลายพงปฏบตเพอใหไดรบการรบรอง คมครองและบงคบตามสทธและหนาทซงมอยตามกฎหมายสารบญญตในทางศาล กฎหมายวธสบญญตจงเปนกฎหมายทเปนสวนประกอบหรอชวยเสรมกฎหมายสารบญญตเมอไดน าคดขนสศาล

บทวเคราะหศพท (มาตรา 1) 1. ศาล o หมายถง ศาลยตธรรมหรอผพพากษาทมอ านาจพจารณาคดแพง

2. คด o หมายถง กระบวนพจารณานบตงแตเสนอค าฟองตอศาล...

3. ค าฟอง o แบงเปน

• ค าฟองเมอเรมคด ไดแก ค าฟอง(ม.172) และค ารองขอ(ม. 188) • ค าฟองภายหลง ไดแก ค ารองขอแกไขเพมเตมค าฟอง(ม.179) ฟองแยง

(ม.177วรรคสาม) ค ารองสอด(ม.57(1)(2)) อทธรณ(ม.225)/ฎกา(ม.249) ค ารองขอพจารณาคดใหม(ม.199 จตวา)

บทวเคราะหศพท (มาตรา 1) 4. ค าใหการ o หมายถง กระบวนพจารณาทคความอกฝายหนงยกขอตอสเปนขอแกค าฟอง

5. ค าคความ o หมายถง ค าฟอง ค าใหการ ค ารองเพอตงประเดนระหวางคความ

6. กระบวนพจารณา o หมายถง การกระท าของผเกยวของในคดทกอยาง

7. การพจารณา o หมายถง กระบวนพจารณาท งหมดในศาลกอนศาลชขาดตดสนคดหรอ

จ าหนายคด

บทวเคราะหศพท (มาตรา 1) 8. การนงพจารณา o หมายถง การทศาลออกนงพจารณาคดบนบลลงกตอหนาคความ

9. วนสบพยาน o หมายถง วนทศาลเรมตนท าหารสบพยานคดนนจรงๆ ครงแรกตามทนดไวไม

วาจะเปนการสบพยานโจทกหรอจ าเลย

10.คความ o หมายถง บคคลผยนค าฟองหรอถกฟองตอศาล o รวมถงบคคลผมสทธกระท าการแทนบคคลนนๆตามกฎหมาย หรอในฐานะ

ทนายความ

เขตอ านาจศาล • การยนค าฟองหรอค ารองขอตองยนตอศาลทมเขตอ านาจทจะรบคดน นไวพจารณาพพากษาไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 2

• หากยนค าฟองหรอค ารองขอตอศาลทไมมเขตอ านาจ ศาลจะรบค าฟองหรอค ารองขอดงกลาวไวพจารณาพพากษาไมได

เขตอ านาจศาล • ค าฟองหนเหนอบคคล

มาตรา 4(1) “ค าฟองใหเสนอตอศาลทจ าเลยมภมล าเนาอยในเขตศาล หรอตอศาลทมลคดเกดในเขตศาลไมวาจ าเลยจะมภมล าเนาอยในราชอาณาจกรหรอไม”

o ภมล าเนา หมายถง ภมล าเนาตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 37-47

o มลคด หมายถง เหตทมแหงการโตแยงสทธอนท าใหโจทกเกดอ านาจฟอง หรอสถานททเกยวของกบเหตอนเปนทมาแหงการโตแยงสทธของโจทก

เขตอ านาจศาล • ค าฟองหนเหนอบคคล

o การฟองโดยอาศยนตกรรม นตเหตแตละประเภทจะพจารณาสถานทมลคดเกดแตกตางกนไป

• มลคดกรณละเมด ไดแก สถานทกระท าละเมด • มลคดกรณฟองหยา ไดแก สถานททมเหตหยาเกดขน แตสถานทจดทะเบยนสมรสเปนเพยงเหตแหงการสมรสไมใชสถานทมลคดเกด

• มลคดกรณฟองดวยเหตผดสญญา ไดแก สถานททสญญาเกด หรอสถานทกระท าผดสญญา

เขตอ านาจศาล • ค าฟองเกยวดวยอสงหารมทรพย

มาตรา 4 ทว “ค าฟองเกยวดวยอสงหารมทรพยหรอสทธหรอประโยชนอนเกยวดวยอสงหารมทรพย ใหเสนอตอศาลทอสงหารมทรพยตงอยในเขตศาลหรอตอศาลทจ าเลยมภมล าเนาอยในเขตศาล”

o ค าฟองเกยวดวยอสงหารมทรพย หมายถง คดพพาทเกยวดวยอสงหารมทรพยทมงหมายจะบงคบเอากบอสงหารมทรพยนนโดยตรง ในค าฟองตองมค าขอทายฟองทตองจดการหรอบงคบเอากบอสงหารมทรพยนน เชน ฟองใหจดทะเบยนตามสญญาจะซอขาย

o ค าฟองเกยวดวยสทธอนเกยวดวยอสงหารมทรพย หมายถง คดทมไดพพาทกนในตวอสงหารมทรพยโดยตรง แตเปนกรณทอสงหารมทรพยกอใหเกดสทธแกเจาของหรอเกดทรพยสทธอยางอน และตอมาเกดขอพพาทเกยวกบสทธนน

o ค าฟองเกยวดวยประโยชนอนเกยวดวยอสงหารมทรพย หมายถง กรณทผ มสทธในอสงหารมทรพยน าอสงหารมทรพยนนออกหาประโยชน เชน ฟองเรยกคาเชาอสงหารมทรพย

เขตอ านาจศาล • ค าฟองตามมาตรา 4 ตร มาตรา 4 ตร “ค าฟองอนนอกจากทบญญตไวในมาตรา 4 ทว ซงจ าเลยมไดมภมล าเนาอยในราชอาณาจกรและมลคดมไดเกดขนในราชอาณาจกร ถาโจทกเปนผมสญชาตไทยหรอมภมล าเนาอยในราชอาณาจกร ใหเสนอตอศาลแพงหรอตอศาลทโจทกมภมล าเนาอยในเขตศาล”

o ตองเปนกรณทไมใชค าฟองตามมาตรา 4 ทว o ตวอยาง โจทก(ภมล าเนาอยบรรมย) จ าเลย(มภมล าเนาอยกมพชา) โจทกท า

สญญาจะซอทดนทตงอยทประเทศกมพชา จากจ าเลย ตอมาจ าเลยไมโอนทดนตามสญญา หากโจทกตองการฟองบงคบใหจ าเลยโอนทดน กรณนเปนค าฟองตามมาตรา 4 ทว ไมใชกรณตามมาตรา 4 ตร

เขตอ านาจศาล • ค ารองขอ มาตรา 4(2) “ค ารองขอ ใหเสนอตอศาลทมลคดเกดขนในเขตศาลหรอตอศาลทผรองมภมล าเนาอยในเขตศาล” o ค ารองขอทวไป เขากรณตามมาตรา 4(2) เชน ค ารองขอใหคนวกลจรตเปนคน

ไรความสามารถ ค ารองขอใหศาลสงเปนคนสาบสญ เปนตน

o มขอยกเวน 3 กรณคอ 1) ค ารองขอตงผจดการมรดก (มาตรา 4 จตวา) 2) ค ารองขอเพกถอนมตทประชมนตบคคล (มาตรา 4 เบญจ) 3) ค ารองขอเกยวกบการจดการทรพยสนทอยในราชอาณาจกร (มาตรา 4 ฉ)

เขตอ านาจศาล • ค ารองขอตงผจดการมรดก

มาตรา 4 จตวา “ค ารองขอตงผจดการมรดกใหเสนอตอศาลทเจามรดกมภมล าเนาอยในเขตศาลในขณะถงแกความตาย ในกรณทเจามรดกไมมภมเนาอยในราชอาณาจกร ใหเสนอตอศาลททรพยมรดกอยในเขตศาล” ตวอยางเชน เจามรดกมภมล าเนาอยจงหวดอางทอง มารกษาตวและเสยชวตทรพ.ศรราช กรณนตองเสนอค ารองขอตอศาลจงหวดอางทองอนเปนศาลทเจามรดกมภมล าเนาอยในเขตศาลในขณะถงแกความตาย

เขตอ านาจศาล • ค ารองขอเพกถอนมตทประชมนตบคคล มาตรา 4 เบญจ “ค ารองขอเพกถอนมตของทประชมหรอทประชมใหญของนตบคคล ค ารองขอเลกนตบคคล ค ารองขอตงหรอถอนผช าระบญชนตบคคล หรอค ารองขออนใดเกยวกบนตบคคล ใหเสนอตอศาลทนตบคคลนนมส านกงานใหญอยในเขตศาล” • ค ารองขอเกยวกบการจดการทรพยสนทอยในราชอาณาจกร มาตรา 4 ฉ “ค ารองขอเกยวกบทรพยสนทอยในราชอาณาจกรกด ค ารองขอทหากศาลมค าสงตามค ารองขอนนจะเปนผลใหตองจดการหรอเลกจดการทรพยสนทอยในราชอาณาจกรกดซงมลคดมไดเกดขนในราชอาณาจกร และผรองไมมภมล าเนาอยในราชอาณาจกร ใหเสนอตอศาลททรพยสนดงกลาวอยในเขตศาล”

ค ำถำมทำยบท • . นายกอฟท าสญญาจะขายทดนต งอยในเขตศาลจงหวดราชบร ราคา

10,000,000 บาทใหแกนายไมค ในการท าสญญานายไมควางมดจ าไวเปนเงน 1,000,000 บาท โดยท าสญญากนทบานของนายไมคทอยในเขตศาลจงหวดสมทรปราการ นายกอฟมภมล าเนาอยทจงหวด ตอมาเมอถงก าหนดโอนทดนและช าระราคาตามสญญา นายกอฟไมยอมไปจดทะเบยนโอนทดนดงกลาว นายไมคจงขอเลกสญญา หากนายไมคตองการฟองคดเพอใหนายกอฟคนเงนมดจ าเนองจากนายกอฟผดสญญาจะซอจะขาย

ใหวนจฉยวา นายไมคจะเสนอค าฟองดงกลาวไดทศาลใดบางเพราะเหตใด

ค ำตอบ การทนายไมคเสนอค าฟองตามสญญาจะซอจะขายเพอใหนายกอฟคนเงนมดจ ามใชค าฟองเกยวดวยอสงหารมทรพยหรอสทธหรอประโยชนเกยวดวยอสงหารมทรพยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 4 ทว แตเปนการฟองบงคบหนเหนอบคคลตามมาตรา 4(1) ซงก าหนดใหเสนอค าฟองตอศาลทจ าเลยมภมล าเนาหรอตอศาลทมลคดเกดในเขตศาลไมวาจ าเลยจะมภมล าเนาในราชอาณาจกรหรอไม นายไมคจงไมอาจฟองนายกอฟตอศาลทจ าเลยมภมล าเนาหรอตอศาลทมลคดเกดในเขตศาลกได เมอนายกอฟมภมล าเนาอยในเขตศาลจงหวดนครปฐม นายไมคจงฟองตอศาลจงหวดนครปฐมได เพราะเปนศาลทจ าเลยมภมล าเนาอยในเขตศาล นอกจากน นายไมคยงอาจฟองตอศาลทมลคดเกดไดดวย กอนอนจ าตองวนจฉยกอนวา มลคด หมายความวา ตนเหตอนเปนทมาแหงการโตแยงสทธอนท าใหโจทกเกดอ านาจฟอง เมอสญญาจะซอจะขายทดนอนเปนทมาแหงการโตแยงสทธของนายไมคท าทบานของนายไมคซงอยในเขตศาลจงหวดสมทรปราการ จงหวดสมทรปราการจงเปนสถานททมลคดเกดขน นายไมคจงอาจฟองนายกอฟตอศาลจงหวดสมทรปราการได เพราะเปนศาลทมลคดเกดในเขตศาล สวนจงหวดราชบรซงเปนทตงของทดนทตกลงจะซอขายกน ถอไมไดวาเปนสถานททมลคดเกด (เทยบค าพพากษาฎกาท 8947/2547) นายไมคจงยนค าฟองตอศาลจงหวดราชบรไมได