เปรียบเทียบรูปแบบและองค์...

ศลปกรรมสาร 75

เปรยบเทยบรปแบบและองคประกอบการแสดงหนงใหญ

แบบราชส�านกและแบบพนบาน

A Study of Comparing Forms and Components of Royal

Nang Yai Performance and Local Nang Yai Performance

1นกศกษาระดบบณฑตศกษาสาขาวชานาฏศลปไทยคณะศลปนาฏดรยางคสถาบนบณฑตพฒนศลป

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาความเปนมาและเปรยบเทยบรปแบบ

การแสดงหนงใหญแบบราชส�านกทสบทอดมายงกรมศลปากร และแบบพนบาน

ตามรปแบบของคณะหนงใหญวดขนอน จงหวดราชบร เพอวเคราะหแนวทาง

ในการพฒนาการแสดงหนงใหญ โดยศกษาจากเอกสาร สมภาษณผทรงคณวฒ

สงเกตการณและฝกปฏบตการแสดงหนงใหญจากศลปนพนบานผลการศกษาพบวา

มลกษณะทแตกตางกน ไดแก 1) การคดเลอกคนเชด กรมศลปากรคดเลอกจาก

ขาราชการสวนวดขนอนคดเลอกจากเยาวชนในทองถน2)ทาเตนและการเชดหนง

กรมศลปากรใชทาเตนทสบทอดมาจากกรมมหรสพ เนนการใชหนาหนง มหลก

การเชดคลายกบการแสดงโขน สวนวดขนอนใชทาเตนทสบทอดกนในทองถน

ซงมลลาเฉพาะ 3) ดนตรประกอบการแสดง ใชวงปพาทยไมแขงเชนเดยวกน

แตกรมศลปากรมเครองดนตรพเศษ 3 ประเภท คอ ปกลาง โกรง และกลองตง

สวนวดขนอนใชปในและโกรง แตไมใชกลองตง 4) เครองแตงกายของคนเชดม

ลกษณะคลายกน แตวดขนอนไมสวมหมวกหกระตาย 5) เครองแตงกายของ

คนพากย-เจรจากรมศลปากรสวมชดราชปะแตนสวนวดขนอนแตงกายเชนเดยวกบ

คนเชด 6) การพากย-เจรจา กรมศลปากรแบงหนาทกนพากยตามบทบาท ม

แบบแผนและด�าเนนเรองชาสวนวดขนอนจะมลลาแบบทองถนด�าเนนเรองรวดเรว

คนพากย-เจรจาตองพากยไดทกบทบาท 7) ทศทางในการแสดงตรงกนขามกน

ยทธนา อมระรงค1

The Fine & Applied Arts Journal76

8) กรมศลปากรไมมผก�ากบการแสดง สวนวดขนอนมผจดหนงท�าหนาทคลาย

ผก�ากบการแสดง จากการเปรยบเทยบสามารถสรปไดวาองคประกอบหลกของ

การแสดงเชนตวหนงรปแบบการแสดงไมควรเปลยนแปลงสวนองคประกอบอนๆ

เชนจอการใหแสงเครองดนตรเครองแตงกายสามารถเปลยนแปลงไดตามยคสมย

ค�าส�าคญ :หนงใหญ,หนงใหญแบบราชส�านก,หนงใหญแบบพนบาน,หนงใหญ

วดขนอน

Abstract

The purpose of this research is to compare forms and

componentsofroyalNangYaiperformancesbyFineArtsDepartment

and localNangYaiperformancesbyWatKhanon (Khanon temple)

troupe,Ratchaburi.AndtriedtofindoutprocesstodeveloptheNang

Yaiperformance.Researchmethodologiesaredocumentaryresearch,

interviews, observations from live performances and trainingwith

danceexpert.Theresultshowsbotharedifferent.Thedifferencesare

1)puppeteerselection:theFineArtsDepartmentselectstheperformers

fromgovernmentofficers,whileWatKhanonselectthosefromteenagers

living inthecommunity,2)performance:theperformingpatternof

the Fine Arts Department is inherited from the Arts Department

inthepastwhichfocusesontheexpressionofthepuppetslikeKhon

performance,butthepatternofWatKhanonhasitsuniquemovement

whichisinheritedfromthelocal,3)Thaimusicalinstrumentsplayedin

theperformance:intheThaiClassicalEnsemble,theFineArtsDepartment

playsPiKlang(akindofThaireedpipe),Krong(aThaibamboopercussion)

andKlongTing(aThaidrum),whileonlyPiNaiandKrongareplayed

intheensembleofWatKhanon,4)thecostumesofthepuppeteers

inbothperformancesaresimilar,butthepuppeteersofWatKhanon


donotwearhats,5)thecostumesofthenarratorsoftheFineArts

DepartmentwearofficialclothescalledRajaPattern,whilethoseof

WatKhanondresslikethepuppeteers,6)thenarratorsoftheFineArts

Departmenthavetheirowndialoguesandrunthestoryslowly,while

thoseofWatKhanonhavetobeabletoreciteineverydialogueor

characterandrunthestoryfast,7)thedirectionsofbothperformance

aredifferent,and8)thereisnodirectorintheperformanceoftheFine

ArtsDepartment,while intheperformanceofWatKhanonthere is

onewhomanageanddirecttheperformance.Incomparisonshows

themainelementsasthepuppets,performancepatternsshouldbe

conseved.Butotherelementsasscreen,lighting,musicalinstruments,

costumescanbedeveloped.

Keywords:Thaishadowplay

ความเปนมาและความส�าคญของปญหา

การเลนหนงเงาโดยการใชแผนหนงสลกเปนรปบคคลสตวสถานทและ

สงประกอบตางๆน�ามาวางทาบกบจอผาขาวทมแสงไฟสองจากดานหลงจนเกดเปน

เงาอยบนจอโดยมผเชดตวหนงประกอบกบบทพากยและเสยงดนตรไดถอก�าเนด

ขนราว 2,000 ปลวงมาแลวในแหลงอารยธรรมตางๆ เชน อนเดย จน ตรก

อยปตฯลฯแตไมมหลกฐานแนชดวาชนชาตใดเปนตนแบบและไมอาจสรปไดวา

ชาตใดไดรบอทธพลมาจากชาตใด(ราศบรษรตนพนธ,2551,น.6)อยางไรกตาม

พบวาการเลนหนงเงาเปนมหรสพนนแพรหลายไปทวทกมมโลก เชน วายงกลต

ของชวาหนงใหญของไทยหนงคาราโกสของตรกหนงเงาของจนและหนงเงาของ

อนเดย แมแตในทวปยโรปกมการเลนเงาทเรยกวา Silhouette เกดขนราว

ครสตศตวรรษท18(ปรตตาเฉลมเผากออนนตกลอางถงในชวสทธบณยเกยรต,

และคนอนๆ,2549,น.6)


การเลนหนงเงาทเกาแกทสดของไทยคอการเลนหนงใหญซงมมาตงแต

กอนสมยกรงศรอยธยาดงทกฎมณเฑยรบาลสมยสมเดจพระรามาธบดท1(พระเจา

อทอง) ป พ.ศ. 1901) บนทกไววา “...เลยงลกขนแลฝายในฝายนอก มโมงครม

ซายขวากลาตไมเลนแพนไตเชอกหนงลอดบวงพงหอกยงธน...”(กรมศลปากร,

2521, น. 72) นอกจากนยงมบนทกทกลาวถงการเลนหนงเปนมหรสพใน

พระราชพธอกหลายครง แสดงใหเหนวาการเลนหนงนนเปนทนยมมาตงแตสมย

กรงศรอยธยาตอนตนแลวสนนษฐานวาเรมแสดงเรองรามเกยรตมากอนเนองจาก

มบทพากยส�านวนกรงเกาเปนหลกฐานตอมาจงไดแตงเรองสมทรโฆษค�าฉนทและ

อนรทธค�าฉนทขนในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช(พ.ศ.2099-2131)แตกไม

ปรากฏวาเปนทนยม การเลนหนงทตกทอดมาถงสมยรตนโกสนทรจงมเพยงเรอง

รามเกยรตและการแสดงเบกโรงชดตางๆเชนจบลงหวค�าเทานน(ราศบรษรตนพนธ,

2551,น.9-10)

หนงใหญซงเปนมหรสพในพระราชพธและอยภายใตการดแลของราชส�านก

สบเนองมาแตสมยกรงศรอยธยาจนถงกรงรตนโกสนทร ไดมการสบทอดตอเนอง

มาจนถงปจจบน ซงอยภายใตการดแลของกรมศลปากร ในขณะเดยวกนกมคณะ

หนงใหญของสามญชนซงแพรหลายจากราชส�านกไปสสามญชนในเมองตางๆเชน

เพชรบรอางทองสงหบรฯลฯตงแตสมยรชกาลท3โดยไดรบการอปถมภจากวด

ซงเปนศนยกลางของชมชน(เอนกนาวกมล,2546,น.269)และเจรญแพรหลาย

มากขนในสมยรชกาลท5มคณะหนงใหญทมชอเสยงไดแก

1.หนงใหญวดขนอนต�าบลสรอยฟาอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบร

2.หนงใหญวดสวางอารมณอ�าเภอเมองจงหวดสงหบร

3.หนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวดระยอง

4.หนงใหญวดตะเคยนต�าบลทายตลาดอ�าเภอเมองจงหวดลพบร

5.หนงใหญวดพลบพลาชยอ�าเภอเมองจงหวดเพชรบร

6.หนงใหญวดตะกอ�าเภอบางบาลจงหวดพระนครศรอยธยา


เปนทนาเสยดายวามเพยงคณะหนงใหญวดขนอน วดสวางอารมณ และ

วดบานดอนเทานนทยงคงสบทอดการแสดงมาจนถงปจจบน สวนคณะหนงใหญ

วดตะเคยนวดพลบพลาชยและวดตะกไมมผสบทอดรปแบบการแสดงคงเหลอ

เพยงตวหนงททางวดเกบรกษาไวเทานน(เอนกนาวกมล,2546,น.296-297)

นอกจากการเลนหนงใหญแลว ยงมชาวควนพราวแขวงจงหวดพทลงได

คดประดษฐตวหนงขนาดเลกเลยนแบบตวหนงชวา แตเลนดวยเรองราวอยางไทย

มลลาการเลนทรวดเรวและสนกสนาน เปนทนยมแพรหลายกนในภาคใต เรยกวา

“หนงควน” ไดมโอกาสแสดงถวายหนาพระทนงพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลา

เจาอยหวทพระราชวงบางปะอนเมอปพ.ศ.2419จนเปนทนยมและเปนทรจก

ของชาวกรงเทพฯ ในชอ “หนงตะลง” ซงสนนษฐานวาเพยนมาจากหนงพทลง

(สทธวงศ พงศไพบลย, ม.ป.ป., น. 2) ตอมาจงมผคดดดแปลงเรองราวทใชแสดง

ภาษาของบทพากยและดนตรประกอบใหเหมาะสมกบวฒนธรรมของตนเกดเปน

คณะหนงตะลงทองถนเลนกนอยางแพรหลายทงในเขตพระนครและจงหวดอนๆ

เชน เพชรบร ราชบร นครปฐม อยธยา และอทยธาน แมกระทงในภาคอสาน

กเกดคณะหนงตะลงอสานขนในจงหวดอบลราชธานเมอป พ.ศ. 2469 เรยกวา

“หนงปราโมทย หรอ หนงปะโมทย” ซงแพรหลายไปยงจงหวดใกลเคยงในเวลา

ตอมา(รถพรซงธาดา,2526,น.15-21)

การเลนหนงเงาของไทยทสบทอดมาจนถงปจจบน จงแบงออกเปน

2รปแบบไดแก

1. การเลนหนงเงาแบบราชส�านก ไดแก หนงใหญ ซงสบทอดมายง

กรมศลปากร

2.การเลนหนงเงาแบบพนบานไดแก

2.1 หนงใหญ ปจจบนเหลอคณะทสบทอดและจดการแสดงเพยง

3คณะไดแกหนงใหญวดขนอนหนงใหญวดสวางอารมณและหนงใหญวดบานดอน

2.2 หนงตะลง ซงมถนก�าเนดมาจากภาคใตและแพรหลายมายง

ภาคกลาง

2.3 หนงปราโมทยซงไดรบอทธพลจากหนงตะลงในภาคกลาง


ส�าหรบการแสดงหนงใหญในปจจบนนนมการสบทอดทง 2 รปแบบคอ

แบบราชส�านกทสบทอดโดยกรมศลปากรและแบบพนบานทสบทอดโดยคณะหนง

ใหญเอกชนทมไดมการสบทอดจากราชส�านกโดยตรงแตสรางสรรคการแสดงขน

ใหมโดยไดรบอทธพลจากราชส�านกในสมยรชกาลท5โดยเฉพาะหนงใหญวดขนอน

ซงเปนคณะทมประวตความเปนมายาวนานและมชอเสยงมากทสดผวจยจงมความ

สนใจทจะศกษาเปรยบเทยบเพอวเคราะหแนวทางในการพฒนาการแสดงหนงใหญ

ตลอดจนน�าไปสการสรางสรรคการแสดงเกยวกบหนงเงารปแบบอนในอนาคต

วตถประสงคของการวจย

ผวจยเลอกใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research)

ซงมขนตอนในการด�าเนนการวจยดงน

1.ศกษาคนควาขอมลจากหนงสอบทพากยบทเจรจางานวจยวทยานพนธ

และเอกสารทางวชาการตางๆทเกยวของ

2.สมภาษณนกวชาการศลปนและผทรงคณวฒดานการแสดงหนงใหญ

โดยการสมภาษณแบบไมมโครงสรางซงมเกณฑในการคดเลอกผใหขอมลหลกดงน

2.1 คณาจารยจากวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑตพฒนศลป

กระทรวงวฒนธรรม ทมประสบการณเกยวกบการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก

ไมนอยกวา10ป

1)นายจตพรรตนวราหะศลปนแหงชาต

2)นายประสทธปนแกวศลปนแหงชาต

3)นายสมศกดทดตผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย

4)นายวโรจนอยสวสดผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย

5)ดร.นวฒนสขประเสรฐผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย

6)นายไพฑรยเขมแขงผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย

7)รองศาสตราจารยดร.ศภชยจนทรสวรรณศลปนแหงชาต

8)นายเกษมทองอรามผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย

9)นายนฐพงศโสวตรผทรงคณวฒดานดรยางคไทย


2.2กลมศลปนพนบานวดขนอนต.สรอยฟาอ.โพธารามจ.ราชบร

ทมประสบการณเกยวกบการแสดงหนงใหญไมนอยกวา10ป

1)นายสะอาดถาวรนกลพงศผฝกสอนการเชดหนงใหญ(นายหนง)

2)นายจฬรรณถาวรนกลพงศผจดการคณะหนงใหญวดขนอน

3)นายทศพรแพทองผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญ

วดขนอน

4)นายสชาตนมอนงคผฝกสอนดนตรไทยประจ�าคณะหนงใหญ

วดขนอน

2.3ผอปถมภคณะหนงใหญพนบานวดขนอนต.สรอยฟาอ.โพธาราม

จ.ราชบร

1)พระครพทกษศลปาคมเจาอาวาสวดขนอน

3.สงเกตการณแบบมสวนรวมโดยฝกปฏบตการเชดหนงใหญแบบพนบาน

จากนายทศพร แพทอง ผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญวดขนอน

อ.โพธารามจ.ราชบรพรอมทงชมการแสดงสาธตหนงใหญณวดขนอนเมอวนท

14กมภาพนธพ.ศ.2559

4.สนทนากลมยอย(FocusGroup)เพอตรวจสอบและยนยนความถกตอง

ของขอมลจากผทรงคณวฒโดยมหลกเกณฑในการคดเลอกดงน

4.1ศลปนผฝกซอมผก�ากบการแสดงหนงใหญตามรปแบบราชส�านก

และแบบพนบานซงเปนทยอมรบในวงวชาชพนาฏดรยางคศลปไทยและ/หรอ

4.2ผทรงคณวฒนกวชาการทมความรความสามารถมผลงานทาง

การแสดงหรอผลงานทางวชาการทเกยวของกบการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก

และแบบพนบาน

ผทรงคณวฒทมคณสมบตตามหลกเกณฑดงกลาวประกอบดวย

1)พระครพทกษศลปาคมเจาอาวาสวดขนอนอ.โพธารามจ.ราชบร

2)นายจตพรรตนวราหะศลปนแหงชาต

3)นายประสทธปนแกวศลปนแหงชาต


4)นายสมศกดทดตผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนยกษ)

สถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

5)นายวโรจนอยสวสดผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)


6)ดร.นวฒนสขประเสรฐผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)


7)นายไพฑรยเขมแขงผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนพระ)

วทยาลยนาฏศลปสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

8)รองศาสตราจารยดร.ศภชยจนทรสวรรณศลปนแหงชาต

9)นายเกษมทองอรามผทรงคณวฒดานนาฏศลปไทย(โขนลง)

วทยาลยนาฏศลปสถาบนบณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรม

10)ดร.ไพโรจนทองค�าสกนกวชาการละครและดนตรช�านาญการ

ส�านกการสงคตกรมศลปากรกระทรวงวฒนธรรม

11)นายนฐพงศโสวตรผทรงคณวฒดานดรยางคไทย


12)นายสะอาดถาวรนกลพงศผฝกสอนการเชดหนงใหญ(นายหนง)

วดขนอน

13)นายจฬรรณถาวรนกลพงศผจดการคณะหนงใหญวดขนอน

14)นายทศพรแพทองผเชดและผพากย-เจรจาประจ�าคณะหนงใหญ

วดขนอน

15)นายสชาตนมอนงคผฝกสอนดนตรไทยประจ�าคณะหนงใหญ

วดขนอน

5.วเคราะหขอมลเชงพรรณนาโดยประมวลขอมลจากการศกษาเอกสาร

การสมภาษณการสงเกตการณและการฝกปฏบตเพอเรยบเรยงสรปเปนเอกสาร

ทางวชาการ


ผลการวจย

ผลการวจยพบวาการเลนหนงใหญของประเทศไทยไดรบอทธพลจาก

วฒนธรรมอนเดยโดยรบผานทางวฒนธรรมขอมมาอกทอดหนงปรากฏหลกฐาน

ในบนทกสมยกรงศรอยธยาตอนตนตงแตรชสมยสมเดจพระรามาธบดท1(พระเจา

อทอง) เปนตนมา วามการฉลสลกหนงววขนาดใหญใหเปนภาพตวละครในเรอง

รามเกยรตแลวยกขนเชดทาบจอผาขาวใหเกดเงาเลาเรองราวผานการพากย-เจรจา

ประกอบวงดนตรปพาทยเรยกกนวา“หนง”มฐานะเปนมหรสพหลวงซงอยภายใต

การอปถมภของราชส�านกใชแสดงในพระราชพธทส�าคญสบมาจนถงกรงธนบรและ

กรงรตนโกสนทร ตอมาในสมยรชกาลท 5 ไดมชาวพทลงคดการเลนหนงเงา

ขนาดเลกขนใหมเรยกวา“หนงตะลง”จงเกดค�าเรยกตอทายการเลน“หนง”ทม

มาแตกรงศรอยธยาวา“หนงใหญ” เพอใหมความแตกตางกนนอกจากนอทธพล

ของหนงตะลงยงไดแพรกระจายไปอยางกวางขวางทงในภาคกลางและภาคอสาน

จนเกด“หนงปราโมทย”หรอ“หนงตะลงอสาน”ซงเปนตวหนงขนาดเลกขนอก

ประเภทหนงในตนรชสมยพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหวรชกาลท7

ความนยมในการเลนหนงของสามญชนเจรญแพรหลายเปนอยางยงใน

สมยรชกาลท5นอกจากคณะหนงตะลงทองถนแลวยงมคณะหนงใหญเกดขนอก

หลายคณะโดยอยในความอปถมภของวดซงเปนศนยกลางชมชนในปจจบนนยงม

การสบทอดการแสดงอย3คณะไดแก

-หนงใหญวดสวางอารมณอ�าเภอเมองจงหวดสงหบร

-หนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวดระยอง

-หนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบร

ในขณะเดยวกนหนงใหญของราชส�านกนนกลบไดรบความนยมนอยลง

คงมเพยงการแสดงในพระราชพธส�าคญเทานนจนกระทงภายหลงการเปลยนแปลง

การปกครองพ.ศ.2475นายธนตอยโพธอดตอธบดกรมศลปากร(พ.ศ.2499-

2512)จงเชญหลวงวลาศวงงาม(หร�าอนทรนฏ)อดตโขนหลวงในสมยรชกาลท7

มารวมกนฟนฟการแสดงหนงใหญโดยถายทอดรปแบบการแสดงใหแกกรมศลปากร


มการคดเลอกนกเรยนนาฏศลปทมพนฐานการแสดงโขนเขามาฝกหดตามบทบาท

ของตวหนง การเชดหนงใหญแบบราชส�านกจงยงคงมการสบทอดมาถงปจจบน

การแสดงหนงใหญทปรากฏอยทกวนนจงม 2 รปแบบ ไดแก การแสดงหนงใหญ

ตามรปแบบของราชส�านกซงสบทอดมายงกรมศลปากร และการแสดงหนงใหญ

แบบพนบานของสามญชนซงพบวามลกษณะบางประการทแตกตางจากการแสดง

หนงใหญแบบราชส�านก

การแสดงหนงใหญแบบราชส�านกของกรมศลปากรไดรบการถายทอดจาก

ครหลวงวลาศ-วงงาม(หร�าอนทรนฏ)อดตขาราชการกรมโขนสมยรชกาลท5ซง

รบราชการเปนโขนหลวงสบเนองมาจนถงรชกาลท 7 เปนครโขนทมชอเสยงมาก

ทานหนงและนาจะมประสบการณเกยวของกบการแสดงหนงใหญของราชส�านกดวย

นายธนต อยโพธ อดตอธบดกรมศลปากรในสมยนน จงไดไววางใจใหทานเปน

ผฝกหดและถายทอดการแสดงหนงใหญแบบราชส�านกใหแกกรมศลปากร ดงนน

รปแบบการแสดงลกษณะและองคประกอบในอดตกบปจจบนจงมความคลายคลงกน

เปนสวนใหญแตกยงมขอแตกตางอยบางดงน

1.การคดเลอกคนเชดซงเปลยนจากการฝกหดมหาดเลกภายในพระราชวง

เปนการคดเลอกจากนาฏศลปนซงเปนขาราชการส�านกการสงคต กรมศลปากร

และนกเรยนนกศกษาจากวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑตพฒนศลป กระทรวง

วฒนธรรม

2.รปแบบการแสดงตดทอนขนตอนและระยะเวลาในการแสดงใหสนลง

เพอใหสอดคลองกบวถชวตของผคนเปลยนแปลงไปมการด�าเนนเรองทรวดเรวขน

3.พนทส�าหรบแสดงสามารถแสดงไดทงกลางแจงและในโรงละคร

4.การใหแสงเปลยนแปลงจากการใชใตจดไฟบนรานเพลงเพอใหแสงสวาง

มาเปนดวงไฟสปอตไลท(Spotlight)

5.เรองทใชแสดงแตเดมมเรองทใชแสดงหลายเรองทงเบกโรงและจบตอน

ปจจบนนยมแสดงเพยงเบกโรงชดจบลงหวค�า และจบตอนเรองรามเกยรตชด

สทธาสร-วรญจ�าบง


6. ลลาในการพากย-เจรจา ปรบปรงใหมความกระชบ ด�าเนนเรอง

อยางรวดเรวโดยใชแบบแผนการพากย-เจรจาเชนเดยวกบการแสดงโขน

7.ผก�ากบการแสดงหรอผทอดหนงกลายเปนหนาททไมจ�าเปนเนองจาก

มการฝกซอมการแสดงลวงหนาโดยแบงหนาทกนชดเจน ผเชดจงรบทบาทและ

ล�าดบการแสดงเปนอยางด จงไมจ�าเปนตองมผทอดหนงซงเปนผจดเตรยมและ

คอยรบ-สงตวหนงใหแกผเชดตามล�าดบเรองราวเสมอนผก�ากบการแสดง มเพยง

ครผใหญคอยควบคมเทานน

ภาพท 1 พธเบกหนาพระกอนการแสดงหนงใหญของกรมศลปากร แสดงใหเหนลกษณะของตวหนง

การแตงกายของผเชด และการตกแตงจอหนง

ทมา : ส�าเนาภาพจาก ไพฑรย เขมแขง

สวนการเลนหนงใหญแบบพนบานของวดขนอนนน มการจดแสดงขนใน

สมยรชกาลท5โดยการรเรมของพระครศรทธาสนทร(หลวงปกลอม)เจาอาวาส

วดขนอนในขณะนน(พ.ศ.2430-2458)และมการสบทอดการเลนหนงใหญมาจนถง

ปจจบน โดยมการปรบเปลยนรปแบบและลกษณะบางประการเพอใหเขากบ

สภาพสงคมทเปลยนแปลงไปตามยคสมยการเลนหนงใหญของวดขนอนในปจจบน

จงมความแตกตางไปจากอดตดงน


1.วธการเตนเรมมการน�าลกษณะของการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก

ตลอดจนการแสดงโขนบางประการมาประยกตใช เชน การขนลอย เปนตน

แตยงคงรกษาหลกวธการเตนอนเปนภมปญญาทองถนทไดรบการถายทอดกนมา

แตอดตเปนส�าคญ

2.รปแบบการแสดงมการปรบปรงการแสดงใหกระชบยงขนโดยตดทอน

การแสดงบางชวงทยดเยอและซ�าซอนออกไป จงสามารถแสดงจบตอนไดภายใน

เวลา1-2ชวโมง

3.พนทส�าหรบแสดงสามารถแสดงไดทงลานกลางแจงและโรงละคร

4. จอหนง หากแสดงเฉพาะหนงใหญ จะใชจอผาขาวตามแบบโบราณ

หากตองจดการแสดงหนงใหญรวมกบการแสดงประเภทอนๆ จงมการตกแตง

ดานขางและดานหนาของจอใหสวยงามรวมทงเปลยนมาใชโครงสรางจอทเปนเหลก

แทนการใชไมไผอยางในอดต

5. การใหแสง ปจจบนทางวดขนอนยงคงอนรกษการใชกะลามะพราว

เผาไฟแบบดงเดม แตบางโอกาสกใชไฟสปอตไลท (Spotlight) เพอความสะดวก

ในการจดแสดง

6. เรองทใชแสดง นยมแสดงเรองราวทสนกสนาน สามารถสอดแทรก

มกตลกขบขนและใชตวหนงทสวยงามตนตาตนใจในปจจบนนยมแสดงเพยง5ตอน

ไดแกหนมานถวายแหวนจนถงเผากรงลงกาศกนาคบาศศกพรหมาสตรศกทศกณฐ

ครงท5และหนมานอาสา

7. เครองแตงกายของคนเชด มการเปลยนแปลงมาหลายรปแบบตาม

สมยนยมในปจจบนนยมแตงกายรปแบบเดยวกนเพอความเปนระเบยบเรยบรอย

โดยนงผาโจงกระเบนสแดง สวมเสอแขนยาวสแดง ตกแตงดวยแถบผาสเหลอง

ผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลาย

8.เครองแตงกายของคนพากย-เจรจาแตเดมผพากย-เจรจานนแตงกาย

แบบใดกไดตามความสะดวกแตในปจจบนเปลยนมาแตงกายเชนเดยวกบคนเชด


สรปไดวาการเปลยนแปลงของหนงใหญแบบราชส�านกและแบบพนบาน

มการปรบเปลยนเพยงองคประกอบการแสดงเทานนสวนรปแบบและวธการแสดง

ทเปนหลกของการแสดงหนงใหญยงคงสบทอดกนมาตามจารตประเพณโดยไมม

การเปลยนแปลงแตอยางใด

นอกจากนเมอเปรยบเทยบการแสดงหนงใหญทง 2 ส�านก ยงพบวาม

ความคลายคลงและแตกตางกนทนาสนใจดงน

1.ลกษณะทคลายคลงกนไดแก

1.1 วธการฝกหด โดยเรมฝกหดเบองตนเชนเดยวกบการแสดงโขน

เชนเตนเสาถบเหลยมถองสะเอวจากนนจงฝกหดใหเชดตวหนง

1.2 รปแบบการแสดง ม 3 ขนตอน คอ พธเบกหนาพระ เบกโรง

และจบตอน

1.3 เรองทใชแสดงคอ เบกโรงชดจบลงหวค�า และจบตอนในเรอง

รามเกยรต

ภาพท 2 การสาธตการแสดงหนงใหญของเยาวชนวดขนอน แสดงใหเหนลกษณะของตวหนง

ทาทางในการเชด และการแตงกายของผเชด

ทมา : http://zeekway.com


1.4ลกษณะของตวหนงและการเรยกชอประเภทตวหนง

1.5พนทส�าหรบแสดงซงแสดงไดทงลานกลางแจงและโรงละคร

1.6 จอหนง กรณแสดงเฉพาะหนงใหญจะใชเพยงจอผาขาว แตใน

โอกาสพเศษเชนมการเลนหนงตดตวโขนหรอมการแสดงอนๆสลบกบการแสดง

หนงใหญ จะมการตกแตงพนทดานขางและดานหนาจอใหสวยงาม มซมประต

ดานขางส�าหรบเปนทางเขาออก

1.7บงเพลงปจจบนไมนยมใชเนองจากไมสะดวกในการตดตงและ

ขนยาย

1.8 การใหแสง แตเดมใชไตหรอกะลามะพราวเผาไฟ ปจจบนใช

แสงจากไฟสปอตไลท(Spotlight)

1.9 เพลงทใชแสดง ใชเพลงหนาพาทยประกอบอารมณและกรยา

อาการตางๆโดยมความหมายเชนเดยวกบการแสดงโขน

2.ลกษณะทแตกตางกนไดแก

2.1การคดเลอกคนเชดโดยทกรมศลปากรจะคดเลอกจากขาราชการ

ส�านกการสงคต กรมศลปากร และนกเรยนนกศกษาวทยาลยนาฏศลป สถาบน

บณฑตพฒนศลปกระทรวงวฒนธรรมซงมพนฐานทางนาฏศลปไทยอยแลวมการฝก

โดยแบงแยกบทบาทตามตวหนงอยางชดเจน ในขณะทวดขนอนจะคดเลอกจาก

เยาวชนเพศชายทมความสมครใจ และฝกหดใหสามารถเชดตวหนงไดทกบทบาท

ทงพระนางยกษลง

2.2 ทาเตนพนฐาน กรมศลปากรใชทาเตนทคลายกบพนฐาน

การแสดงโขนสวนวดขนอนจะมทาเตนทมลกษณะเฉพาะ ไดแกทาเตนทาหลก

(ทายางสามขม)และการเชดตามบทบาทตวหนงคอพระนางยกษลง

2.3ลลาการเชดหนงฝายกรมศลปากรจะถอตวหนงโดยใชนวหวแมมอ

คอยบงคบและเนนการยกเยองตวทเรยกวา“การใชหนาหนง”ในขณะทวดขนอน

จะถอตวหนงโดยใชนวชคอยบงคบและเนนการเคลอนไหวหวไหลและเอวเพอให

ตวหนงเคลอนไหวไดมากยงขน


2.4วธการเชดหนงกรมศลปากรจะมลกษณะใกลเคยงกบการตบท

ของโขน สวนวดขนอนเนนการเชดใหตรงกบอารมณในบทพากย ซงคดคนและ

สบทอดกนภายในทองถน

2.5ดนตรประกอบการแสดงใชวงปพาทยไมแขงเครองคเปนหลก

วดขนอนจะใชปในและมโกรงเปนเครองก�ากบจงหวะในขณะทฝายกรมศลปากร

ใชปกลางแทนปใน มโกรงเปนเครองก�ากบจงหวะ และมเครองดนตรพเศษ คอ

กลองตงเพมเขามา

2.6 เครองแตงกายของคนเชดกรมศลปากรจะนงโจงกระเบนดวย

ผาลาย สวมเสอแขนกระบอกคอตงสแดงลายรว ผกผาคาดเอวสแดง สวมหมวก

หกระตายซงเปนเครองแตงกายแบบทหารมหาดเลกสวนวดขนอนนงผาโจงกระเบน

สแดงสวมเสอแขนกระบอกสแดงผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลายไมสวมหมวก

หกระตาย

2.7 คนพากย-เจรจา กรมศลปากรมการแบงหนาทกนพากยอยาง

ชดเจน ในขณะทคนพากย-เจรจาของวดขนอนคนเดยวจะตองพากย-เจรจาใหได

ทกบทบาทและทกอารมณ

2.8 ลลาในการพากย-เจรจา กรมศลปากรจะมลลาทเปนแบบแผน

แนนอนและแชมชาสงางามเชนเดยวกบการแสดงโขนในขณะทวดขนอนจะมลลา

การพากย-เจรจาทกระชบ ด�าเนนเรองอยางรวดเรว และมเอกลกษณพเศษอยท

การเปลยนลลาและน�าเสยงพากยใหเหมาะสมกบอารมณสถานการณและลกษณะ

ตวละคร

2.9 เครองแตงกายของคนพากย-เจรจา ฝายกรมศลปากรสวมชด

ราชปะแตนสวนฝายวดขนอนจะแตงกายเชนเดยวกบผเชดหนง

2.10ทศทางในการเขาออกและต�าแหนงของกองทพกรมศลปากรจะ

เชดตวหนงออกทางดานขวาของจอและหลบตวหนงเขาทางดานซายของจอตลอดจน

ก�าหนดใหกองทพฝายพลบพลาอยทางดานขวาของจอ กองทพฝายลงกาอยทาง

ดานซายของจอสวนวดขนอนจะปฏบตตรงกนขามกบกรมศลปากรทกประการ


2.11ผก�ากบการแสดงฝายวดขนอนมผทท�าหนาทคลายกบผก�ากบ

การแสดง เรยกวา “ผทอดหนง” คอยจดเตรยมและรบ-สงตวหนงใหแกผเชด

ตามล�าดบเรองราวแตกรมศลปากรไมมผท�าหนาทในลกษณะดงกลาว

จากการศกษาเปรยบเทยบลกษณะและองคประกอบการแสดงหนงใหญ

ทง2รปแบบดงกลาวผวจยสามารถสรปแนวทางการเปลยนแปลงได2ลกษณะคอ

1.องคประกอบทคลายคลงกนอาจเปนสงทยอมรบนบถอกนวาดอยแลว

หรออาจเปนสงทปรบปรงไดยากจงควรอนรกษไวไมควรเปลยนแปลงเชนตวหนง

รปแบบการแสดงเปนตน

2. องคประกอบทแตกตางกนนนเกดจากการปรบเปลยนไปตามปจจย

ตางๆทงสภาพสงคมเทคโนโลยและความสนใจของผชมเปนตนแสดงใหเหนวา

องคประกอบดงกลาวมความยดหยนเปนอสระจากการแสดงและสามารถปรบเปลยน

ไปตามสถานการณได เชน ทาเตน วธการเชดหนง จอหนง การใหแสง ดนตร

ประกอบการแสดงเรองทใชแสดงบทพากย-เจรจาวธการพากย-เจรจาตลอดจน

เครองแตงกายเปนตน

ภาพท 3 การแสดงหนงใหญแนวอนรกษของวดขนอน เนนการแสดงในรปแบบจารตดงเดมโดยไมม

การเปลยนแปลงองคประกอบการแสดงใดๆ

ทมา : https://nathpong.wordpress.com


ภาพท 4 การแสดงหนงใหญแนวประยกต โดยอนรกษองคประกอบหลก เชน ตวหนง วธการเชด

แตปรบเปลยนองคประกอบอนๆ เชน การใหแสง การจดต�าแหนงผเชดใหมมตทแตกตางไปจากเดม

ทมา : https://www.youtube.com

อภปรายผลการวจย

จากการวเคราะหเปรยบเทยบพบวาการแสดงหนงใหญตามรปแบบ

ราชส�านกของกรมศลปากรและแบบพนบานของวดขนอนนนมขอแตกตาง และม

การปรบเปลยนองคประกอบการแสดงทนาสนใจซงสามารถน�ามาอภปรายผลเปน

ประเดนตางๆดงตอไปน

1. การแสดงหนงใหญตามรปแบบราชส�านกของกรมศลปากรและแบบ

พนบานของวดขนอนมความแตกตางกนดงน

1.1 ทาเตนและวธเชดหนง เนองจากกรมศลปากรคดเลอกผเชด

จากขาราชการในสงกด และนกเรยนนกศกษาวทยาลยนาฏศลป สถาบนบณฑต

พฒนศลปกระทรวงวฒนธรรมโดยอาศยพนฐานทาทางจากการแสดงโขนเปนหลก

แบงบทบาทการเชดตามประเภทตวหนงอยางชดเจน ในขณะทวดขนอนคดเลอก

เยาวชนเพศชายทมความสมครใจแตไมมพนฐานการแสดงโขนมาฝกหดดวยพนฐาน

ทาเตนและวธการเชดทสบทอดกนในทองถนและยงฝกใหเชดตวหนงไดทกบทบาท

ทงพระ นาง ยกษ ลง ดงนนการแสดงหนงใหญของวดขนอนจงมวธการเชดและ


ทาเตนทแตกตางจากกรมศลปากรสอดคลองกบงานวจยของนวฒนสขประเสรฐ

(2524) ศกษาเรอง“หนง” ซงพบวากรมศลปากรจะคดเลอกผแสดงเพศชายทม

พนฐานในการฝกหดโขน สวนวดขนอนนนไมมบคลากรทมพนฐานทางนาฏศลป

จงคดเลอกจากเยาวชนทอาศยอย ในชมชน และสอดคลองกบงานวจยของ

เปรมรศมธรรมรตน(2552)ซงศกษาเรอง“การวเคราะหคณคาและการด�ารงอย

ของศลปวฒนธรรมพนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวด

ราชบร” พบวาคนเชดหนงของกรมศลปากรนนสามารถแสดงทาเตนไดอยางเปน

ระเบยบและสวยงามเนองจากคนเชดมพนฐานดานการแสดงโขนละครอยแลวและ

มการฝกหดตามบทบาทตวหนงคอพระนางยกษลงโดยไมปะปนกนเชนเดยวกบ

การแสดงโขนสวนคนเชดหนงของวดขนอนนนฝกหดจากเยาวชนทไมมพนฐานทาง

นาฏศลป และมการสบทอดตอกนมาในลกษณะภมปญญาทองถน วธการเชดจง

ไมหลากหลายอยางการแสดงหนงใหญแบบราชส�านก ซงลกษณะการแสดงเชนน

ยงมความคลายคลงกบการแสดงหนงใหญรปแบบพนบานคณะอนๆ อกดวย ดงท

อนกลโรจนสขสมบรณ (2542)ไดศกษาเรอง“การเชดหนงใหญวดสวางอารมณ

จงหวดสงหบร”พบวากรมศลปากรมการฝกหดคนเชดหนงตามพนฐานความรดาน

การแสดงโขนของแตละคนกลาวคอผทเคยฝกหดโขนยกษจะตองไปเชดหนงตวยกษ

ผทเคยฝกหดโขนพระจะตองไปเชดหนงตวพระและตวนาง เปนตน ในขณะท

การฝกหดของคณะหนงใหญวดสวางอารมณนนจะฝกใหผเชดสามารถเชดหนงได

ทกบทบาททงพระนางยกษลงซงตรงกบวธการฝกหดของคณะหนงใหญวดขนอน

1.2การใหแสงพบวาการแสดงหนงใหญของราชส�านกเดมนยมใช

“ไต” ในการสมไฟเพอใหแสงสวาง ในขณะทการแสดงหนงใหญของวดขนอนนน

นยมใชกะลามะพราวเปนเชอเพลงและไดปรบเปลยนมาใชไฟสปอตไลท(Spotlight)

ตามเทคโนโลยทพฒนาไปตามยคสมยสอดคลองกบงานวจยของอษฎาภทรปรชาวทย

(2550)ซงศกษาเรอง“หนงใหญ :กรณศกษาหนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมอง

ระยองจงหวดระยอง”และเปรมรศมธรรมรตน(2552)ซงศกษาเรอง“การวเคราะห

คณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรมพนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอน

อ�าเภอโพธาราม จงหวดราชบร” ซงพบวาการใหแสงส�าหรบการแสดงหนงใหญ


ในปจจบนไดมการปรบเปลยนมาใชหลอดไฟฟาแบบสปอตไลท (Spotlight)5-7

ดวงในการใหแสงสวางเนองจากมความสะดวกกวา

1.3ดนตรประกอบการแสดงจากการศกษาพบวาดนตรประกอบ

การแสดงของกรมศลปากรนนใชวงปพาทยไมแขงเครองคหรอเครองใหญ และม

เครองดนตรพเศษ3ประเภทเพมเขามาคอปกลางโกรงและกลองตงซงยดถอกน

เปนแบบแผนมาแตโบราณในขณะทดนตรประกอบการแสดงหนงใหญของวดขนอน

นนใชวงปพาทยไมแขงเครองคเปนหลกเชนกนแตไมใชปกลาง(ใชปในแทน)มโกรง

เปนเครองก�ากบจงหวะ แตไมใชกลองตง นอกจากนยงสามารถปรบลดหรอเพม

เครองดนตรไดตามความเหมาะสมสอดคลองกบงานวจยของเปรมรศมธรรมรตน

(2552) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรม

พนบาน : กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธาราม จงหวดราชบร”พบวา

ดนตรประกอบการแสดงหนงใหญของวดขนอนยงคงใชวงปพาทยไมแขงเครองค

เปนหลก แตสามารถปรบลดหรอเพมจ�านวนเครองดนตรใหเหมาะสมกบโอกาส

และสถานทได

1.4วธการพากย-เจรจาผวจยพบวามความแตกตางกนอยางเหนไดชด

นบตงแตเคาโครงบทพากยซงทางกรมศลปากรนนอาศยเคาโครงบทพากยรามเกยรต

พระราชนพนธในรชกาลท2สวนทางวดขนอนนนอาศยเคาโครงบทพากยรามเกยรต

พระราชนพนธในรชกาลท 1 และไดผสมผสานกบภมปญญาทองถนจนมถอยค�า

ส�านวนทเปนภาษาชาวบานซงเขาใจงาย นอกจากนยงมวธการพากย-เจรจาท

แตกตางกน สอดคลองกบงานวจยของ นวฒน สขประเสรฐ (2524) ศกษาเรอง

“หนง”ซงพบวากรมศลปากรนนใชเคาโครงจากบทพากยรามเกยรตพระราชนพนธ

ในรชกาลท2เปนหลกมลกษณะการพากยเปนระเบยบแบบแผนโดยแบงการพากย

ออกเปน5ลกษณะไดแกพากยเมองพากยรถพากยโอพากยชมดงและพากย

เบดเตลดแบบแผนในการเจรจาม2ลกษณะไดแกพากยท�านองพดและพากย

ท�านองบรรยายสวนวดขนอนนนน�าเคาโครงบทพากยรามเกยรตในรชกาลท1มาใช

เปนหลกผสมผสานกบรปแบบการพากยหนงใหญแบบราชส�านกแตมการปรบปรง


เปลยนแปลงเนอหาใหกระชบ ด�าเนนเรองไดรวดเรวโดยใชถอยค�าส�านวนแบบ

ชาวบานจงมรปแบบการพากย-เจรจาเปนเอกลกษณเฉพาะแตกตางจากราชส�านก

1.5เครองแตงกายของคนเชดหนงและคนพากย-เจรจามลกษณะท

แตกตางกน โดยคนเชดหนงของกรมศลปากรจะแตงกายโดยนงโจงกระเบนดวย

ผาเกยวซงมลวดลายสวยงาม สวมเสอแขนยาวคอตงสแดงลายรว ผกผาคาดเอว

สแดง และสวมหมวกหกระตายสแดง สวนคนพากย-เจรจาจะแตงกายดวยชด

“ราชปะแตน” ซงยดถอเปนรปแบบกนสบมาโดยไมมการเปลยนแปลงแตอยางใด

ในขณะทคณะหนงใหญวดขนอนแตเดมนนไมมรปแบบการแตงกายทตายตว

แตคอยๆปรบเปลยนใหมความเรยบรอยสวยงามตามสมยนยมจนกระทงในปจจบน

มการแตงกายทคลายกบราชส�านกคอนงโจงกระเบนสแดงสวมเสอแขนยาวสแดง

ตกแตงดวยแถบผาสเหลอง ผกผาคาดเอวสแดงเขมมลวดลาย แตไมสวมหมวก

หกระตายขอคนพบนสอดคลองกบอาคมสายาคม(2525)ซงกลาวไวในหนงสอ

ศลปวฒนธรรมไทยเลมท7หนา99-124วาการแตงกายของคนเชดหนงนบแต

กรมศลปากรฟนฟการแสดงหนงใหญขนมานนนยมนงผาเกยวโจงกระเบนสวมเสอ

แขนกระบอกคอตง ผกผาคาดเอวสวมหมวกหกระตาย เพอใหเกดความสวยงาม

และดเปนระเบยบ ในขณะทเครองแตงกายของคนเชดหนงแบบพนบานนนจะ

นงผาโจงกระเบน ใสเสอคอกลมแขนสนหรอแขนสามสวน มผาคาดเอวเพอ

ความทะมดทะแมง ไมมรปแบบทตายตวหรอพถพถนมากนก อาศยความสะดวก

มากกวาความเปนระเบยบเรยบรอย

2.การปรบเปลยนองคประกอบการแสดงหนงใหญตามรปแบบพนบาน

ของวดขนอน

จากขอคนพบทไดจากการวจยพบวาการแสดงหนงใหญของไทยนนม

การปรบปรงเปลยนแปลงเรอยมาทละเลกทละนอยโดยเฉพาะในสมยกรงรตนโกสนทร

ซงเรมรบอทธพลจากตะวนตกและมความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลย การแสดง

หนงใหญทสบทอดมาอยางยาวนานเรมเสอมความนยมลงจงจ�าเปนตองปรบตวเพอ


ใหเขากบสงคมสมยใหมการแสดงหนงใหญของราชส�านกไดมการสบทอดมาจนถง

กรมศลปากร ซงเปนหนวยงานภาครฐทมหนาทหลกในการอนรกษ และรกษา

มาตรฐานอยางเกาไว จงไมปรากฏวามการปรบเปลยนรปแบบและองคประกอบ

การแสดงมากนกแตในขณะเดยวกนคณะหนงใหญวดขนอนซงเปนคณะหนงใหญ

ของเอกชนนนจ�าเปนตองปรบเปลยนรปแบบการแสดงเพอใหตอบสนองตอรสนยม

ของผชมทเปลยนไปดงทจฬรรณถาวรนกลพงศไดกลาวไวในการสนทนากลมยอย

(FocusGroup)เนองในงานวจยฉบบนเมอวนท5เมษายน2559วาวดขนอนม

แนวทางการพฒนารปแบบการเลนหนงใหญแบบพนบานโดยการเลอกใชเทคโนโลย

สมยใหมมาสรางความนาสนใจใหกบการแสดงอยางหลากหลาย เชน ระบบแสงส

และสอผสมเทคโนโลยคอมพวเตอรสมยใหมตลอดจนปรบปรงทาเตนทาขนลอย

ใหมความนาตนตาตนใจปรบปรงบทการแสดงใหมความกระชบทนสมย รวมถง

มการจดสรางตวหนงส�าหรบแสดงในเรองใหมๆดวยแตในขณะเดยวกนยงคงมงมน

ทจะรกษารปแบบการแสดงและองคประกอบดงเดมทสบทอดกนมาไดแกตวหนง

วธการเชดหนงรปแบบการแสดงวธการพากย-เจรจาซงเปนหวใจหลกของการแสดง

ไวไมใหสญหายผลการวจยในครงนสอดคลองกบงานวจยของเปรมรศมธรรมรตน

(2552) ซงศกษาเกยวกบการวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของศลปวฒนธรรม

พนบาน:กรณศกษาหนงใหญวดขนอนอ�าเภอโพธารามจงหวดราชบรพบวาการแสดง

หนงใหญของวดขนอนในปจจบนมการปรบเปลยนรปแบบการแสดงโดยปรบบท

ทใชในการแสดงใหมเนอหาทกระชบ ด�าเนนเรองอยางรวดเรว เพอใหเหมาะสม

กบขอจ�ากดดานเวลาและเปนการเราความสนใจของผมาชมแตยงคงยดโครงเรอง

รามเกยรตแบบฉบบเดมในดานลลาการเชดหนงใหญกมการพฒนาทาทางการเชด

โดยเอาทาทางจากโขนมาประยกตกบการแสดง มการปรบเปลยนจอการแสดง

การใชไฟฟาแบบสปอตไลท (Spotlight) มการปรบเปลยนรปแบบการเรยนร

น�าจตวทยาเขามาชวยสอนใหเยาวชนรจกการแสดงหนงใหญ และมจตส�านกใน

การรกและหวงแหนมรดกวฒนธรรมของชมชน


นอกจากนงานวจยของ อษฎา ภทรปรชาวทย (2550) ซงกลาวไวใน

วทยานพนธเรองหนงใหญ:กรณศกษาหนงใหญวดบานดอนอ�าเภอเมองจงหวด

ระยอง ยงไดกลาวถงการตระหนกในความเปลยนแปลงทางสภาพสงคมของคณะ

หนงใหญพนบานอกแหงหนงคอคณะหนงใหญวดบานดอนซงไดจดเตรยมโครงการ

ในการจดสรางตวหนงทมคณภาพเพมเตมจากทมอยเพอเพมตอนแสดงใหหลากหลาย

มากขนและปรบเปลยนองคประกอบของการแสดงหลายดานเชนปรบปรงรปแบบ

การแสดงใหมความนาสนใจ ปรบเปลยนการใหแสงสวางแกตวหนงโดยใชระบบ

ไฟฟาททนสมยตลอดจนปรบเปลยนการแตงกายของผแสดงใหเปนไปตามสมยนยม

ซงเปนการเปลยนแปลงตามสภาพสงคมเปนหลก

จากผลงานวจยทเกยวของดงกลาวแสดงใหเหนวาแนวโนมในการพฒนา

การแสดงหนงใหญนนมไดมเพยงคณะหนงใหญวดขนอนจงหวดราชบรเทานนแต

ยงมคณะหนงใหญพนบานคณะอนทมความคดเหนเปนไปในทางเดยวกนวาควรจะ

อาศยเทคโนโลยททนสมยมาชวยในการพฒนาการแสดงหนงใหญใหมความนาสนใจ

มากยงขน แตกจ�าเปนตองอาศยความรวมมอจากหนวยงานทเกยวของและภาค

ประชาชนดวยสอดคลองกบแนวคดของชนศราชางหลอ (2557)ซงกลาวไวใน

วทยานพนธเรองรปแบบและกระบวนการจดการในการสบทอดหนงใหญวดบานดอน

จงหวดระยองวาการสบทอดการแสดงหนงใหญนนจ�าเปนตองอาศยความรวมมอ

จากหลายภาคสวนทงภาครฐและภาคเอกชน โดยวธใหการศกษา การสงเสรม

และเผยแพรในเชงการทองเทยว การสบทอดในเชงอนรกษ นอกจากนยงควรม

การบรณาการ และการประดษฐคดคนพฒนา ซงจะชวยกอใหเกดการปรบตวให

เขากบสภาพสงคมและสงเสรมใหการแสดงหนงใหญมความทนสมยมากยงขนแต

ในทางกลบกนกอาจตองยอมสญเสยลกษณะบางประการเพอแลกกบการด�ารงอย


จากขอสรปดงกลาว อาจเปนแนวทางทจะน�าไปสการพฒนาการแสดง

หนงใหญตอไปในอนาคต โดยควรรกษาองคประกอบหลกและรปแบบการแสดง

ดงเดมไวเปนส�าคญไดแกตวหนงวธการเชดหนงรปแบบการแสดงวธการพากย-

เจรจา เปนตน และเลอกพฒนาเฉพาะองคประกอบการแสดงทมความยดหยน

โดยการเลอกใชเทคโนโลยสมยใหมมาสรางความนาสนใจใหกบการแสดงอยาง

หลากหลายเชนระบบแสงสและสอผสมเทคโนโลยคอมพวเตอรสมยใหมเปนตน

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะทวไป

ปจจบนการแสดงหนงใหญไมไดรบความนยมจากประชาชนเทาทควร

จงควรมการใหขอมลและการศกษาในเชงอนรกษแกเยาวชนในชมชน เพอสราง

รากฐานทางความรเกยวกบการแสดงหนงใหญใหมนคง เพอใหเกดความรก เหน

คณคา และหวงแหนการแสดงหนงใหญ ตลอดจนใหขอมลและแนวคดใน

การพฒนาการแสดงหนงใหญใหมความทนสมยและนาสนใจ เพอใหการแสดง

หนงใหญสามารถด�ารงอยตอไปในอนาคตทงนหนวยงานทงภาครฐและภาคเอกชน

ควรใหการสนบสนนในการสบทอดและการพฒนาการแสดงหนงใหญ

ขอเสนอแนะเพอการวจย

งานวจยฉบบนเปนเพยงการศกษาวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตาง

ระหวางการแสดงหนงใหญตามรปแบบของกรมศลปากรกบวดขนอนเทานนควรม

ผศกษารปแบบการแสดงทาเตนและกลวธการเชดหนงใหญของวดขนอนโดยเฉพาะ

ตลอดจนน�าขอคนพบในงานวจยไปทดลองพฒนาและสรางสรรคการแสดงทเกยวของ

กบเงาในรปแบบตางๆใหเปนรปธรรมแลวสรปผลเพอใหทราบถงความเปนไปได

และปญหาทอาจเกดขนซงจะไดแกไขใหมความสมบรณยงขน


บรรณานกรม

งาน 1 ทศวรรษ เทศกาลหนงใหญวดขนอน ในเทศกาลสงกรานต 13-14 เมษายน

2558.สบคนจากhttp://zeekway.com/๑-ทศวรรษ.

ชนศราชางหลอ.(2557).รปแบบและกระบวนการจดการในการสบทอด

หนงใหญวดบานดอน จงหวดระยอง.วทยานพนธปรญญารฐประศาสน-

ศาสตรมหาบณฑต,วทยาลยการบรหารรฐกจ,มหาวทยาลยบรพา.

ชวสทธบณยเกยรต,และคนอนๆ.(2549).หนงใหญวดบานดอน.กรงเทพฯ:

ศนยมานษยวทยาสรนธร(องคการมหาชน).

นวฒนสขประเสรฐ.(2524).หนง.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรบณฑต,

คณะนาฏศลปและดรยางค,วทยาลยเทคโนโลยและอาชวศกษา.

เปรมรศมธรรมรตน.(2552).การวเคราะหคณคาและการด�ารงอยของ

ศลปวฒนธรรมพนบาน : กรณศกษาหนงใหญวดขนอน อ�าเภอโพธาราม

จงหวดราชบร.วทยานพนธปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต,

บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยศลปากร.

รถพรซงธาดา.(2526).หนงปะโมทย:หนงตะลงภาคอสาน.ม.ป.ท.:ศกดโสภา

การพมพ.

ราศบรษรตนพนธ.(2551).“หนงใหญ:เงาอดตททอดยาว.”ในเหลยวหนา

แลหลง ดหนงใหญ,หนา5-12.กรงเทพฯ:กรมศลปากร.

ศลปากร,กรม.(2521).กฎหมายตราสามดวง.กรงเทพฯ:ม.ป.ท..

สธวงศพงศไพบลย.(ม.ป.ป.).หนงตะลง.สงขลา:มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

สงขลา.

หนงใหญวดขนอน.สบคนจากhttps://nathpong.wordpress.com/2013/06/16/

หนงใหญ-วดขนอน.

หนงใหญวดบานดอน จ.ระยอง (ทพลง).สบคนจากhttps://www.youtube.

com/watch?v=MKuqV7Exi-Q.


อนกลโรจนสขสมบรณ.(2542).การเชดหนงใหญวดสวางอารมณ จงหวด

สงหบร.วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต,สาขาวชา

นาฏยศลปไทยคณะศลปกรรมศาสตร,จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อาคมสายาคม.(2525).“หนงใหญ.”ในศลปวฒนธรรมไทย เลม 7

นาฏดรยางคศลปไทย กรงรตนโกสนทร,หนา99-124.กรงเทพฯ:

กรมศลปากร.

อษฎา ภทรปรชาวทย. (2550).หนงใหญ : กรณศกษาหนงใหญวดบานดอน

อ�าเภอเมองระยอง จงหวดระยอง. วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร-

มหาบณฑต,บณฑตวทยาลย,มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

เอนกนาวกมล. (2546). หนงตะลง-หนงใหญ. รวมสารคดวาดวยหนงตะลง

ทวประเทศและหนงใหญภาคกลาง.พมพครงท2.กรงเทพฯ:พมพค�า.

เปรียบเทียบรูปแบบและองค์...

Documents