รายงานวจยฉบบสมบรณ

การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนท แหลงทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใต

Tourism management based identity and way of life

in ecotourism location the south of Thailand

คณะนกวจย ดร.อทศ สงขรตน นายธเนศ ทวบรษ

โครงการวจยนไดรบทนสนบสนนจากงบประมาณแผนดน มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ประจ าปงบประมาณ 2558 รหสโครงการ ENV580506c-0

ชดโครงการ

“การศกษาอตลกษณ การทองเทยวภาคใตมงสการแขงขนในประชาคมอาเซยน”

รหสโครงการ ENV580506M

โครงการยอย

การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนท แหลงทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใต

รหสโครงการ ENV580506c-0

คณะนกวจย ดร.อทศ สงขรตน นายธเนศ ทวบรษ

หนวยงานตนสงกด คณะศลปศาสตรและคณะการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร

ต ปณ. คอหงส อ.หาดใหญ จ.สงขลา 90110

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณมหาวทยาลยสงขลานครนทร ทใหทนสนบสนนการวจยในครงน ขอขอบคณตวแทนของหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน เครอขายและตวแทนชมชนในพน 14 จงหวดภาคใต ซงแบงเปนกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (จงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และพทลง) กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) และกลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) ไดแก ตวแทนของกลมผประกอบการธรกจทองเทยวและมคคเทศก กลมสมาคมหรอชมรมดานการทองเทยว กลมหนวยงานภาครฐทรบผดชอบการทองเทยว กลมองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนทรบผดชอบแหลงทองเทยว และกลมนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในพนทศกษา

ขอขอบคณคณะศลปศาสตร คณะการจดการสงแวดลอมและมหาวทยาลยสงขลานครนทรทเออเวลาในการท าวจย ทมงานวจยจากสถานวจยการจดการทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใตแบบบรณาการ คณะการจดการสงแวดลอม มหาวทยาลยสงขลานครนทร หาดใหญ

คณะนกวจย มหาวทยาลยสงขลานครนทร

Identity and Community - Based Tourism Management in Southern Thailand Ecotourism Attractions

Utit Sungkharat 1 2 Thanet Taweeburut2

Abstract The research study was aimed to 1) study the identity and community of tourism

in Southern Thailand and 2) study the processes and the integration of government, private and people sections in the policy proposal making and the tourism identify presentation strategies. The 14 provinces in southern Thailand were selected as the study area and divided into 3 groups, i.e. provinces on the Gulf of Thailand (Chumphon, Suratthani, Nakhon Si Thammarat, and Phatthalung), provinces on Andaman coast (Ranong, Phangnga, Phuket, Krabi and Trang) and provinces on southern border (Songkla, Satun, Pattani, Yala and Narathiwat). The data were collected from 5 groups of the representatives, i.e., the tourism enterprises and guides, the tourism associations and clubs, the tourism government agencies, the local administrative organizations and tourism communities, and tourists. The qualitative research on the documentary, in-depth interview and observation were conducted and the descriptive statistics were presented. The research results indicated the community identity on the notable southern dialect and words in 3 studied area. For the southern provinces on the Gulf of Thailand, most of the dishes were fresh sea foods. Fishery, gardening and rice farming were the main livelihood in this area. Moreover, the natural tourism attractions, handicrafts and local wisdom were remarkable. For the southern provinces on Andaman coast, the rich of Thai-Chinese culture and traditions, and the marine tourism attractions were noticeable. Fishery, gardening, rice farming and tourism enterprises were the main livelihood in this area. For the provinces on southern border, Yawi and Malayan were the main spoken languages as most of the local people were Muslims. Thai official and Southern dialect were also used among local Buddhism people. Food stuffs were obtained from the seas, forests and mountains. Fishery and gardening were the main livelihood. The multicultural acculturation was adopted from many groups of local people. In addition, the handicrafts and local wisdom were also remarkable.

1 Ph.D,Lecturer, Cultural Studies Program, Department of Educational Foundation, Faculty of Liberal Arts, Prince of Songkla University, Hatyai Campus 2 Researcher, Research Center for Integrated Ecotourism Management in Southern Thailand (RC-ECO SOUTH), Prince of Songkla University, Hatyai Campus

On the aspect of the integration of government, private and people sections, the networking of policy proposal making and the southern tourism identify presentation strategies were investigated. The prominent and internationally potential tourism sites of beach, islands and ecotourism, for example sites for diving, climbing, and famous islands such as Phi Phi island, Surin island national park and Lipe island were located on all 3 areas. The diversity of ecosystem such as mangrove forest, forests and mineral spring were also the tourist attractions and health tourism sites. Furthermore, Koh Yo woven, the tenth lunar month festival, Chak Phra custom, vegetarian festival, etc., were the famous customs attracted tourists. There were many facilities and services supporting the development to the world class marine tourism attractions, i.e., the international airports in Krabi, Phuket and Songkla; the modern international harbors and yacht clubs in Phuket, and the tourism academic institutes. The three recommended strategic frameworks for the development of southern provinces were S-O Strategies, W-O Strategies and S-T Strategies in order to promote the potential using external opportunity, solve the weakness and exploit the external factor opportunity, and turn the crisis into the development opportunity, respectively. However, three strategies, including of 1) the development of product and supply on the attractions, ecotourism products, local traditions; 2) the development of marketing and demand on the integrated tourism markets; and 3) the development of product and supply on the southern tourism management mechanism, were recommended. Keywords: Identity and Community – Based Tourism Management, Southern Thailand Ecotourism Attractions

บทคดยอ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอ 1) ศกษาความเปนอตลกษณและวถชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต 2) เพอศกษากระบวนการ ขนตอน และการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการจดท าขอเสนอนโยบายและกลยทธในการน าเสนอความเปนอตลกษณเพอการทองเทยวตามก าลงและประสทธภาพของแตละหนวยงาน โดยใชเลอกพนท 14 จงหวดภาคใต ซงมการแบ งพ นท ออกเป น 3 กล ม ค อ1) กล มจ งหว ดภาคใต ฝ งอ าวไทย (จ งหว ดช มพร ส ราษฎรธาน นครศรธรรมราช และพทลง) 2) กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) และ 3) กลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) กลมผใหขอมลแบงออกเปน 5 กลม ไดแก ตวแทนของกลมผประกอบการธรกจทองเทยวและมคคเทศก กลมสมาคมหรอชมรมดานการทองเทยว กลมหนวยงานภาครฐท รบผดชอบการทองเทยว กลมองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนทรบผดชอบแหลงทองเทยว และกลมนกทองเทยวทเขามาทองเทยวในพนทศกษา ระเบยบวธวจยทใชในการศกษาไดแกการศกษาวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยการวจยเอกสาร (Documentary Research) การสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth Interview) และการสงเกต (Observation) น าเสนอผลการศกษาดวยวธพรรณนาวเคราะห (Descriptive statistics) ผลการศกษาพบวา อตลกษณของชมชนกลมจงหวดภาคใตฝ งอาวไทย มอตลกษณทโดดเดน ไดแก ภาษาพดทมลกษณะโดดเดนดวยศพทส าเนยงชาวใตฝงอาวไทยนอกจากจงหวดตอนบนทมศพทส าเนยงเหนอๆ อาหาร เปนอาหารทไดมาจากทะเล ซงสวนใหญจะเปนสตวทะเล สวนดานอาชพสวนใหญจะประกอบอาชพประมง อาชพท าสวน และท านา อตลกษณท ส าคญคอมแหลงทองเท ยวทางธรรมชาตของแตละจงหวดรวมทงหตถกรรมและภมปญญาพนบาน กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน อตลกษณดานภาษา ใชภาษาถนใตทมค าศพท และส าเนยงแบบภาคใตฝงตะวนตกคลาย ๆ กนทงระนอง พงงา กระบ ภเกต และตรง นอกจากนพนทดงกลาวมกลมชาวไทยเชอสายจนจ านวนมากวฒนธรรมการกนจงโดดเดน เชน ตรง พงงา และภเกต ทงยงมประเพณและวฒนธรรมทเกยวของกบชาวไทยเชอสายจน นอกจากนกมอตลกษณส าคญคอแหลงทองเทยวทางทะเล ดานอาชพสวนใหญจะประกอบอาชพประมง อาชพท าสวน และท านา และการบรการการทองเทยว สวนกลมจงหวดภาคใตชายแดน อตลกษณทางดานภาษานนโดดเดน เพราะประชากรของกลมจงหวดชายแดนใตสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม และใชภาษายาวหรอภาษามลายถนในชวตประจ าวนเสยเปนสวนใหญ สวนไทยพทธกใชภาษาไทยถนใต และภาษาไทยภาคกลาง อาหารมทงอาหารทะเล อาหารทไดมาจากปา หรอภเขา ส วนอาชพมทงการท าประมง การท าสวน วฒนธรรมประเพณมการผสมผสานของหลายกลมคน ชาวมสลมปฏบตตามวถมสลม แตละจงหวดมอตลกษณทเปนแหลงทองเทยวประจ าถนเฉพาะ มหตกรรมและภมปญญาพนบานเฉพาะของแตละทองถน

ดานการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการจดท าขอเสนอนโยบาย แผนและกลยทธในการน าเสนอความเปนอตลกษณชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต พบวา กลมจงหวดภาคใต มการบรณาการเชอมโยงเปนเครอขายกนทง 3 กลม ทงนเพราะสวนใหญตงอยชายฝงทะเลทงอนดามนและฝงอาวไทย อนประกอบดวยจงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ และตรง ซงตางมศกยภาพโดดเดนในการเปนแหลงทองเทยวทางทะเลระดบนานาชาต มจดขายทางการทองเทยวทส าคญของประเทศ คอ หาดทราย ชายทะเล หมเกาะ และการทองเทยวเชงนเวศ เชน ด าน า

ปนผา และมแหลงทองเทยวอนๆ ทมชอเสยงระดบโลก เชน เกาะพพ หมเกาะสมลน หมเกาะสรนทร เกาะหลเปะเปนตน รวมทงมแหลงทองเทยวทางวฒนธรรมอนๆ ทมศกยภาพในการพฒนาเปนอตลกษณชมชน เชน ผาทอเกาะยอ งานเดอนสบจงหวดนครศรธรรมราช งานชกพระจงหวดสงขลา งานประเพณกนเจจงหวดภเกต เปนตน นอกจากนยงมความหลากหลายของการทองเทยวเชงนเวศ ไดแก แหลงนเวศปาชายเลน และนเวศธรรมชาต ปาเขาในจงหวดพงงา-กระบ-พทลง-ตรง-นครศรธรรมราช และแหลงน าแรธรรมชาตในจงหวดระนองทเปนการทองเทยวเชงสขภาพและสปา มบรการพนฐานสนบสนนการพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวทางทะเลชนน าของโลก(World Class) ทส าคญ คอ สนามบนนานาชาต 3 แหง ทกระบ และภเกต สงขลา มทาเทยบเรอระหวางประเทศ และทาจอดเรอยอรชทมความสะดวกและทนสมยทภเกต มสถาบนการศกษาทมหลกสตรการพฒนาการทองเทยวเปนการเฉพาะ สวนขอเสนอแนะดานกรอบยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใต มการก าหนดกรอบของยทธศาสตรในการด าเนนการ 3 ยทธศาสตร ไดแก ยทธศาสตรเชงรก (S-O Strategies) เพอใชความเขมแขงของพนทดงโอกาสจากภายนอกเขามาสงเสรมศกยภาพทมใหเตมท ยทธศาสตรเชงแกปญหา (W-O Strategies) เพอเปนการแกไขจดออนของพนท เพอใหสามารถใชประโยชนจากโอกาสทมจากปจจยภายนอกได และ ยทธศาสตรเชงปรบเปลยน (S-T Strategies) เพอเปนการใชความเขมแขงของพนทเปลยนวกฤตทเกดจากปจจยภายนอกใหเปนโอกาสหรอเปนชองทางทจะพฒนาได ทงนการทจะท ายทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดทงสามกลมเพอใหเปนไปในทศทางเดยวกน กตองใช 3 ยทธศาสตร เชนเดยวกน ยทธศาสตรท 1 : การพฒนาส งดงดดใจและผลตภณฑการทองเท ยวเชงนเวศและวถวฒนธรรมชมชนใหเช อมโยงและเก อหนนซ งกนและกน (Product/Supply) ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาการตลาดการทองเทยวเชงบรณาการเพอรกษาฐานนกทองเทยวเดมและเพมปรมาณนกทองเทยวคณภาพ (Marketing/Demand) ยทธศาสตรท 3 : การพฒนากลไกการจดการการทองเทยวกลมจงหวดภาคใตรวมกน (Product/Supply) ค าส าคญ : การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชน แหลงทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใต

สารบญ

หนา บทท 1 บทน า 1

1.1 ความส าคญและทมา 1 1.2 วตถประสงคการวจย 2 1.3 เปาหมายเชงยทธศาสตรของแผนงานวจย 3 1.4 ขอบเขตการวจย 3 1.5 กรอบแนวคดการวจย 3 1.6 ประโยชนทไดรบ 4

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 5 2.1 แนวคดเกยวกบอตลกษณ 5 2.2 แนวคดเกยวกบชมชน 8 2.3 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 9 2.4 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ 13 2.5 นโยบายดานการทองเทยว 17 2.6 งานวจยทเกยวของ 18

บทท 3 วธด าเนนการวจย 21 1.พนทในการวจย 21 2. ผใหขอมล 21 3. เครองมอทใชในการวจย 22 4. วธการเกบรวบรวมขอมล 22 5. การวเคราะหและการตรวจสอบขอมล 23

บทท 4 ผลของการศกษา 24 1.สภาพทางกายภาพโดยรวม 24 1.1 ทตงและอาณาเขต 24 1.2 ลกษณะภมประเทศ 24 1.3 สภาพภมอากาศ 25 1.4 ทรพยากรธรรมชาต 25 1.5 ลกษณะทางวฒนธรรม 26 2.สภาพพนทแยกตามจงหวด 28 2.1 จงหวดกระบ 28 2.1.1 ค าขวญประจ าจงหวด 28 2.1.2 ประวตและทมา 28 2.1.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 28 2.1.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 29

สารบญ(ตอ)

หนา 2.2 จงหวดชมพร 29 2.2.1 ค าขวญประจ าจงหวด 29 2.2.2 ประวตและทมา 30 2.2.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 30 2.2.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 30 2.3 จงหวดตรง 30 2.3.1 ค าขวญประจ าจงหวด 30 2.3.2 ประวตและทมา 30 2.3.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 30 2.3.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 32 2.4 จงหวดนครศรธรรมราช 32 2.4.1 ค าขวญประจ าจงหวด 32 2.4.2 ประวตและทมา 32 2.4.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 32 2.4.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 32 2.5 จงหวดนราธวาส 33 2.5.1 ค าขวญประจ าจงหวด 33 2.5.2 ประวตและทมา 33 2.5.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 33 2.5.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 34 2.6 จงหวดปตตาน 34 2.6.1 ค าขวญประจ าจงหวด 34 2.6.2 ประวตและทมา 34 2.6.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 34 2.6.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 34 2.7 จงหวดพงงา 34 2.7.1 ค าขวญประจ าจงหวด 34 2.7.2 ประวตและทมา 34 2.7.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 34 2.7.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 35 2.8 จงหวดพทลง 35 2.8.1 ค าขวญประจ าจงหวด 35 2.8.2 ประวตและทมา 36 2.8.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 36

สารบญ(ตอ)

หนา 2.8.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 36

2.9 จงหวดภเกต 37 2.9.1 ค าขวญประจ าจงหวด 37 2.9.2 ประวตและทมา 37 2.9.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 37 2.9.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 38 2.10 จงหวดยะลา 38 2.10.1 ค าขวญประจ าจงหวด 38 2.10.2 ประวตและทมา 38 2.10.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 39 2.10.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 39 2.11 จงหวดระนอง 39 2.11.1 ค าขวญประจ าจงหวด 39 2.11.2 ประวตและทมา 39 2.11.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 39 2.11.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 39 2.12 จงหวดสงขลา 40 2.12.1 ค าขวญประจ าจงหวด 40 2.12.2 ประวตและทมา 40 2.12.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 40 2.12.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 41 2.13 จงหวดสตล 41 2.13.1 ค าขวญประจ าจงหวด 41 2.13.2 ประวตและทมา 41 2.13.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 41 2.13.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 41 2.14 จงหวดสราษฎรธาน 41 2.14.1 ค าขวญประจ าจงหวด 41 2.14.2 ประวตและทมา 41 2.14.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม 42 2.14.4 แหลงทองเทยวทส าคญ 43 3. ผลสรปเชงพนทเบองตน 43 3.1 กลมจงหวดภาคใตอาวไทย 43 3.2 กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน 43

สารบญ(ตอ)

หนา 3.3 กลมจงหวดภาคใตชายแดน 44 3.4 สภาพโดยรวมดานสงคมและวฒนธรรม 44 3.4.1 ดานสงคม 44 3.4.1 ดานวฒนธรรม 44

บทท 5 สรปผลการศกษา 46 วตถประสงคของการศกษา 46 1. เพอศกษาความเปนอตลกษณและวถชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต 46 1.1 กลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย 46 1.2 กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน 48 1.3 กลมจงหวดภาคใตชายแดน 49 2.เพอศกษาการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการจดท าขอเสนอนโยบาย แผนและกลยทธในการน าเสนอความเปนอตลกษณชมชน เพอการทองเทยวในพนทภาคใต 51 2.1 ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใต 51 2.2 ปจจยเชอมโยงกบการพฒนากลมจงหวดทงสามกลม 52 2.3 แนวคดในการพฒนาการทองเทยวรวมกน คอ รวมกน เกอหนน และเชอมโยง 52 3 เปาหมายเชงยทธศาสตรของแผนงานวจย 52 3.1 ขอเสนอแนะดานกรอบยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใต 52 4. ขอเสนอแนะ 55 4.1 หนวยงานภาครฐ 55 4.2 ขอเสนอแนะส าหรบผประกอบการ 55

บรรณานกรม 57 บทความวจย 61

1

บทท 1 บทน า

1.1 ความส าคญและทมา

รฐบาลมนโยบายสงเสรมการทองเทยวเพอใชเปนเครองมอในการกระตนเศรษฐกจของประเทศภายใตแผนปฏบตการไทยเขมแขง 2552 ซงระยะทผานมา ป 2552 เกดเหตการณวกฤตเศรษฐกจโลก และสถานการณการเมองภายในประเทศโดยเฉพาะชวงเดอนเมษายน 2552 สงผลใหสภาวะการทองเทยว ของประเทศชะลอตวในชวงไตรมาส 1 และ 2 อยางไรกตาม จากนโยบายและมาตรการสงเสรมการทองเทยวของกระทรวงการทองเทยวและกฬาและรฐบาล ไดสงผลใหสถานการณการทองเทยวของประเทศพลกฟนดขน ไตรมาส 3 และไตรมาส 4 ตามล าดบ โดยสรป ป 2552 รฐบาลสามารถด าเนนการตามนโยบายและมาตรการสงเสรมการทองเทยว ใหเขาสสภาวะปกตได โดยพจารณาไดจากจ านวนทองเทยวชาวตางประเทศทเดนทางเขาประเทศไทยตลอดป 2552 มจ านวนกวา 14 ลานคน สงผลใหรายไดจากการทองเทยวตลอดทงป 2552 จ านวน 527,000 ลานบาท (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2552)

ในยคปจจบนอตสาหกรรมทองเทยวมความส าคญอยางยงตอการพฒนาเศรษฐกจ สงคมและการเมองของประเทศเปนอยางมาก (การทองเทยวแหงประเทศไทย, 2554) รายงานวารายไดจากการทองเทยวขยายตวเฉลยรอยละ 11.90 และมรายไดสงสด 5.85 แสนลานบาท ในป 2553 จากสถตรายไดจากการทองเทยวระหวางป 2548-2553 พบวา ประเทศไทยมรายไดจากการทองเทยวเพมขนอยางตอเนองจาก 367,380.36 ลานบาทในป 2548 เปน 585,961.80 ลานบาท ในป 2553 รายไดจากการทองเทยวกลายเปนอนดบหนงเมอเปรยบเทยบกบรายไดจากการสงสนคาประเภทอนๆ รายไดจากอตสาหกรรมการทองเทยวเปนรายไดทกระจายไปสประชากรในวงกวาง เปนการสรางงานสรางอาชพแกคนทกประเภททงทางตรง ไดแก บรษทน าเทยว โรงแรม ภตตาคาร รานขายของทระลก มคคเทศก ทางออม ไดแก การท าหตถกรรมพนบาน เกษตรกร และผใชแรงงาน อตสาหกรรมการทองเทยวมบทบาทในการสรางสรรคความเจรญไปยงภมภาคตางๆเนองจากการลงทนในอตสาหกรรมทองเทยวมผลในการกระจายรายไดสทองถน (อรจนทร ศรโชต, 2555)

พนทภาคใตมลกษณะภมประเทศเปนคาบสมทรทขนาบดวยชายฝงทะเล 2 ดาน คอทะเลอนดามนและทะเลอาวไทย นอกจากนยงมเทอกเขา ทราบลม ทะเลสาบ และลมน าตางๆทอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาต ท าใหการตงถนฐานของชมชนในภาคใตแตกตางกนออกไปตามลกษณะภมประเทศทองถน นนคอ ชมชนชาวเขา ชมชนชาวนา ชมชนชาวเล และชมชนเมอง แตกยงคงมระบบการพงพาอาศยซงกนและกนทงการแลกเปลยนผลผลต การคาขาย จงท าใหชมชนในภาคใตมลกษณะเปนชมชนเครอขาย (Network Community) มากกวาจะเปนชมชนหมบาน (Village Community) ทโดดเดยว ประกอบกบพนทภาคใตตงอยบนพนททมลกษณะทางภมศาสตรแบบคาบสมทร ท าใหมลกษณะเปนชมชนเปด มโอกาสในการปฎสมพนธกบกลมชนชาตอนทเขามาคาขายจนท าใหเกดการเรยนรทางสงคมและวฒนธรรม (ณฐพงศ จตรนรตน, 2548)

อตลกษณดานวฒนธรรมของชมชนภาคใตมองเหนความแนบแนนของผคนในพนทดงกลาวทเปนรปลกษณ โดยอาจมองผานไดทงภมปญญาและขนบนยมทเกยวกบการด ารงชพแบบพนบาน การอาศย

2

สรรพศาสตรชาวบานและทฤษฎชาวบาน โดยเฉพาะทเกยวกบ ปจจยสอนเปนปจจยพนฐานไดแก ภมปญญาและวฒนธรรมดานโภชนาการ เชน วฒนธรรมการกน หรอการผลตและการบรโภค บด , จงจง เปนตน ดานทอยอาศย เชน การปลกสรางอาคารแบบมตนเสา การตอเตมพาไล (Balai) เปนตน ดานเครองนงหมและอาภรณ เชน ความนยมโสรง (Sarong) , ปาเตะ (Batik) เปนตน ดานการดแลรกษาสขภาพอนามย เชน การรกษาไขดวยการแสดงมะเตอรและลมนตรหรอโตะครม, การมหมอต าแย หรอทเรยกวาโตะบดน การมคาราด(คาตอบแทน) เปนตน เหลานลวนรวมสายรากกนมากอน และยงสบทอดมาจนถงปจจบนเปนวฒนธรรมรากเหงาทฝงแนน แผกวางและหยงลก (นธ เอยวศรวงศ, 2552)

วฒนธรรมทองถนมทงทเปนวฒนธรรมระดบรากเหงา วฒนธรรมประกอบและวฒนธรรมยอย เชน “วฒนธรรมขาว” เปนวฒนธรรมรากเหงา รปแบบการไถ หวาน ปกด า การเกบเกยวขาวทละรวงดวยแกะ (ยงเหลออยทงในภาคใต, มาเลเซย และอนโดนเซย) คตความเชอหรอประเพณเกยวกบชมชนชาวนาบางอยางเปนวฒนธรรมประกอบ เชน ความเชอเรองขวญขาว , ขาวขวญ, บายศรขวญขาว ซงถกผองถายผานพธกรรมตางๆ เชนในกจกรรมโกนผมไฟ, ขนเปล, ท าขวญเดก, ท าขวญขาว บางอยางบรณาการกบศาสนบญญต เชน บายศรประกอบพธเขาสหนตของชาวไทยมสลม หรอการมบายศรและเวยนแวนเทยนชยในพธแตงงานซงบรณาการระหวางฮนด, พทธ, อสลาม เปนตน

และความเปนอตลกษณของพนท ซงมครบทง ปา เขา นา เล ท าใหชมชนในภาคใตไดเปรยบในดานของทรพยากรการทองเทยวเชงนเวศ แตสบเนองจากความไมชดเจนในการเปนชมชนทองเทยวอยางเชน ภาคอนๆทมการจดการทองเทยวอนเปนอตลกษณอยางชดเจน เชน ภาคเหนอ เมอมแขกมาทองเทยว กจกรรมการตอนรบนกทองเทยวดวยประเพณบายศรสขวญ และการเลยงตอนรบอาหารดวยการรบประทานอาหารชดขนโตก อนเปนอตลกษณหนงเดยวของทางภาคเหนอ ซงทงกจกรรมการทองเทยว และวฒนธรรมอนโดดเดนในพนทของทางภาคใตยงไมไดน ามาใชเพอการทองเทยวอยางเปนรปธรรมมากนก

จากปญหาดงกลาว ผวจยไดศกษาขอเสนอนโยบายและกลยทธในการน าอตลกษณของพนทภาคใตทง กจกรรม พนท ประเพณ วฒนธรรม รวบรวมและพฒนาเพอมงใหเกดขอเสนอนโยบายและกลยทธดานการทองเทยวในภาคใต โดยการผลกดนให ตวแทนภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนภายในเขตพนท มสวนรวมในการระดมความคด ระดมปญหา รวมกนด าเนนการจดท าขอเสนอนโยบาย และกลยทธดานการทองเทยวเชงพนท เพอน าเสนอความเปนอตลกษณและวถชมชนของภาคใตดานการทองเทยว สรางความเขมแขงทางดานเศรษฐกจและการทองเทยว ตอไป

1.2 วตถประสงคของการวจย

การวจยเรอง การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใต ไดก าหนดวตถประสงคทส าคญ ดงตอไปน

1.2.1 เพอศกษาความเปนอตลกษณและวถชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต 1.2.2 เพอศกษาการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการ

จดท าขอเสนอนโยบาย แผนและกลยทธในการน าเสนอความเปนอตลกษณชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต

3

1.3 เปาหมายเชงยทธศาสตรของแผนงานวจย

1.3.1 เพอจดท าแผนตลาดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชวตชมชนภาคใตในพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศ ของจงหวดแตละจงหวดในเขต 14 จงหวดภาคใต ซงแผนดงกลาวหนวยงานทเกยวของสามารถน าไปประยกตใชกบภารกจของหนวยงานทงในดานของการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวทงภมภาคภาคใต 1.4 ขอบเขตการวจย

1. พนทศกษา

การศกษาครงนมงเนนศกษาเฉพาะพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศของชมชนทความโดดเดนและมความเปนอตลกษณและวถชมชนอยางชดเจนในเขตภาคใตของประเทศไทย โดยเลอกจากพนททมกลมวสาหกจชมชนดานทเกยวของกบการทองเทยว ทมการจดตงอยางเปนรปธรรม โดยจะมการส ารวจและคนหาจากฐานขอมลจากส านกงานทองเทยวและกฬาจงหวด, การทองเทยวแหงประเทศไทย และคดเลอกมาจงหวดละ 1 วสาหกจชมชน

2.ขอบเขตดานขอมล

ขอมลทใชในการศกษาขอมลสวนแรกจะใชขอมลทไดจากการสบคนเอกสารและการส ารวจพนทเบองตน (Survey) ขอมลสวนทสองจะไดจากการสงเกตการณ (Observation) และการสมภาษณเจาะลก (in-depth interviewing) โดยผวจยลงไปสงเกตการณการปฏบตกจกรรมของกลมรวมกน และขอมลสวนทสามจะเปนขอมลทไดจากการจดสนทนากลม (Focus Group)

3. ขอบเขตดานเนอหา

ขอบเขตดานเนอหาแบงออกเปน เนอหาเกยวกบพนทแหลงทองเทยวทมอยปจจบนประวตความเปนมาและขอมลทวไปของแหลงพนท เนอหาเกยวกบทนทางสงคมและทนทางวฒนธรรมและเนอหาแผนยทธศาสตรการพฒนาของแตละพนท 1.5 กรอบแนวคดการวจย

การวจยครงนเปนการศกษาการจดท าขอเสนอนโยบายและกลยทธในการพฒนาความเปนอตลกษณและวถชมชนในพนทภาคใต โดยใชการวจยแบบเชงส ารวจและการสมภาษณเชงลก โดยผทมสวนเกยวของเพอใหไดขอมล และน ามาวเคราะหโดยการบรรยายเชงพรรณา พรอมขอเสนอเพอจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนภาคใตในพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศอยางเปนรปธรรม ตอไป

4

1.6 ประโยชนทไดรบ

1.6.1 ไดแหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวทเปนอตลกษณของวถชวตชมชนจากพนท 14 แหลง จาก 14 จงหวดภาคใต

1.6.2 ไดแนวทางการจดท าแผนตลาดการทองเทยวทเปนอตลกษณของวถชวตชมชน แหลงทองเทยวและกจกรรมการทองเทยวทเปนอตลกษณของวถชวตชมชนจากพนท 14 แหลง จาก 14 จงหวดภาคใต

1.5.3 ไดแผนตลาดการทองเทยวทเปนอตลกษณของวถชมชน จากแหลงทองเทยวรวมทงกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศทเปนอตลกษณของวถชวตชมชนจากพนท 14 แหลง จาก 14 จงหวดภาคใต

5

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

งานวจยเร อง การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชง

นเวศพนทภาคใต ไดท าการศกษาขอมลแนวคดและความหมายของอตลกษณ ความหมายของชมชน และความหมายของแหลงทองเทยวเชงนเวศ รวมทงนโยบายดานการทองเทยว โดยศกษาจากเอกสาร และงานวจยทเกยวของ โดยครอบคลมหวขอตางๆดงน

2.1 แนวคดเกยวกบอตลกษณ 2.1.1 ความหมายของอตลกษณ 2.1.2 แนวคดอตลกษณ

2.2 แนวคดเกยวกบชมชน 2.2.1 ความหมายและลกษณะของชมชน

2.3 แนวคดเกยวกบการทองเทยว 2.3.1 ความหมายของการทองเทยว 2.3.2 องคประกอบของการทองเทยว 2.3.3 นกทองเทยว 2.3.4 การเปลยนแปลงแนวคดดานการทองเทยว 2.3.5 ผมสวนเกยวของกบการทองเทยว

2.4 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ 2.4.1 สาเหตทท าใหการทองเทยวแบบเดมมาเปนการทองเทยวเชงนเวศ 2.4.2 วตถประสงคของการทองเทยวเชงนเวศ 2.4.3 ความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ 2.4.4 องคประกอบส าคญของการทองเทยวเชงนเวศ 2.4.5 แนวโนมของการทองเทยวเชงนเวศ

2.5 นโยบายดานการทองเทยวเชงนเวศ 2.6 งานวจยทเกยวของ

2.6.1 งานวจยทเกยวของการความเปนอตลกษณ 2.6.2 งานวจยทเกยวของกบความเปนชมชน 2.6.2 งานวจยทเกยวของการกบการจดการทองเทยวเชงนเวศ

2.1 แนวคดเกยวกบอตลกษณ

2.1.1 ความหมายของอตลกษณ

ค าวา “อตลกษณ” ไมมบนทกไวในพจนานกรม แตมต าราหลายเลมใหความหมายค าวา “อตลกษณ” ไววาคณลกษณะเฉพาะตว ซงเปนตวบงชของลกษณะเฉพาะของบคล สงคม ชมชน หรอประเทศนนๆ เชน เชอชาต ภาษา วฒนธรรมทองถน และศาสนา ฯลฯ ซงมคณลกษณะทไมทวไปหรอสากลกบ

6

สงคม อนๆ พดงายๆ คอลกษณะทไมเหมอนกบของคนอนๆ “อตลกษณ” มาจากภาษาบาลวา อตต + ลกษณ โดยท “อตตะ” มความหมายวา ตวตน, ของตน สวน “ลกษณะ” หมายถง สมบตเฉพาะตว หากมองเพยงแครปศพท “อตลกษณ” จงเหมาะจะนามาใชหมายถงลกษณะเฉพาะตวของสง ใดสงหนงมากกวา สวนคาวา “เอกลกษณ” มค าวา “เอก” ซงหมายถง หนงเดยว จงนาจะหมายความวาลกษณะหนงเดยว (ของหลายๆ สง) หรอลกษณะทของหลายๆ สงมรวมกน ซงเปนความหมายแรกตามพจนานกรมนนเอง (ทมา : ทดกร สอนภาษา. "ภาษาไทย...ขดใจป: เอกลกษณ-อตลกษณ" คม ชด ลก City life. ฉบบท 445 (23 ม.ย. 2008)

รชารจ เจนกนส (Richard Jenkins, 2008, p.16) ไดกลาวไววา อตลกษณ (Identity) ตามพจนานกรมภาษาองกฤษ ไดเสนอรากศพทของอตลกษณวามาจากภาษาลาตนคอ identitas เดมใชค าวา idem ซงมความหมายวา เหมอนกน (the same) ซงอตลกษณในความหมายพนฐานนนมความหมายสองประเดน คอ "ความเหมอน" และ "ความเปนลกษณะเฉพาะทแตกตางออกไป" นนคอ การตความหมายของความเหมอนกนบนพนฐานของความสมพนธ และการเปรยบเทยบกนระหวางคนหรอสงของในสองแงมม คอความคลายคลงและความแตกตาง อตลกษณไมใชสงทมอยในตว หรอเกดมาพรอมกบคนหรอสงของ แตเปนสงทถกสรางขนและมการเปลยนแปลงซงท าใหเราเขาใจและรบรวาเราเปนใคร คนอนเปนใคร โดยอาศยสงคมทสมพนธกบคนนนๆ เปนตวสรางและสบทอดอตลกษณ

Richard Rodriguez (2003) ไดเสนอวาอตลกษณนนถก ก าหนดโดยวฒนธรรม ไมไดถกก าหนดโดยเชอชาตเสมอไป ความเปนคนเอเชยหรอยโรปไมไดก าหนดโดยสผวเพราะในแตละเชอชาตหรอเผาพนธนน ไมไดมอตลกษณหรอวฒนธรรมเดยว แตจะรวมความหลากหลายของวฒนธรรมของกลมคนทมการสอสารตอกน

นอกจากน อภญญา เฟองฟสกล (2546, น.16) ไดกลาววา “อตลกษณ” หมายถงคณลกษณะเฉพาะตวซงเปนตวบงชของลกษณะเฉพาะของบคคลสงคมชมชนหรอประเทศนนๆ อาจรวมถง เชอชาต ภาษา วฒนธรรมทองถน และศาสนาฯลฯ ซงมคณลกษณะทไมทวไปหรอสากลกบสงคมอน ๆ หรอเปนลกษณะทไมเหมอนกบของคนอน ๆ เชน หมบานนมอตลกษณทางดานการจกสาน ใครไดยน กจ าไดทนทโดยทสงคมแตละสงคมยอมทจะมอตลกษณทางวฒนธรรมเปนของตนเอง ซงยคสมยนเปนยคโลกาภวฒนท าใหอตลกษณของสงคมเปลยนไปในรปแบบทตางกนออกไปโดยทค าวาอตลกษณนนยงมความหมายซอนทบกบค าวาเอกลกษณซงค าวาเอกลกษณหมายถงลกษณะทเหมอนกนหรอมรวมกน (พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน,2542) โดยแบงประเภทของอตลกษณออกเปน 2 ระดบดวยกนคอ อตลกษณบคคล(Personnel Identity) ซงถอเปนลกษณะเฉพาะตวของบคคลนน ๆ วามความเฉพาะและโดดเดนอยางไร และอตลกษณทางสงคม(Social Identity) กเปนลกษณะเฉพาะทางสงคมทจะบงบอกไดวาชมชนหรอสงคมนน ๆ มความโดดเดนในดานตาง ๆ อยางไร

ฉลาดชาย รมตานนท (ม.ป.ป.) กลาวไววา อตลกษณนนไมใชสงทเกดขนลอย ๆ ตามธรรมชาต แตเปนสงทเกดจากการสรางของวฒนธรรมในชวงเวลาหนง และวฒนธรรมก เปนสงกอสรางทางสงคม (Social construct) นอกจากนวฒนธรรมกไมใชสงทหยดนงหรอตายตว หากแตมรปแบบเปนวงจรทเรยกวา “วงจรแหงวฒนธรรม” (Circuit of culture) ดงนน อตลกษณทงหลายจงมกระบวนการถกผลต (Produced) ใหเกดขน สามารถถกบรโภค(Consumed) และถกควบคมจดการ (Regulated)อยในวฒนธรรมเหลานน และทงนยงมการสรางความหมายตางๆ (Creating meanings) ผานทางระบบตาง ๆ

7

ของการสรางภาพตวแทน (Symbolic systems of representation) ทเกยวกบต าแหนงแหงทตางๆ ทางอตลกษณอนหลากหลายทเราเลอกใช หรอน าเอามาสรางเปนอตลกษณของเรา

นทธนย ประสานนาม (ม.ป.ป.) กลาวไววา อตลกษณ (Identity) เปนความรสกนกคดทบคคลมตอตนเองวา“ฉนคอใคร” ซงจะเกดขนจากการปฏสงสรรคระหวางตวเรากบคนอน โดยผานการมองตนเองและการทคนอนมองเรา อตลกษณตองการความตระหนก (Awareness) ในตวเราและพนฐานของการเลอกบางอยาง นนคอเราจะตองแสดงตนหรอยอมรบอยางตงใจกบอตลกษณทเราเลอก ความส าคญของการแสดงตนกคอ การระบไดวาเรามอตลกษณเหมอนกลมหนงและมความแตกตางจากกลมอนอยางไร และ“ฉนเป นใคร” ในสายตาคนอน ค าวา “อตลกษณ” มความแตกตางจากค าวา “บคลกภาพ” เนองจากบคคลอาจมความเหมอนกนได ในแงของบคลกภาพ เชนการมนสยหรอลกษณะบางอยางทอาจจะเหมอนกนได แตการเหมอนกนในดานอตลกษณของบคคลนนจะเกดขนไดกตอเมอมความรสกรวมกนในดานการตระหนกร (Awareness) บางอยางเกยวกบตวตนของเรา หมายถงการยอมรบในความเปนตวตน ประกอบเขากบการแสดงตวตน (Making oneself) ใหเหนวามความเหมอนหรอแตกตางอยางไรกบกลมอน หรอบคคลอน

2.1.2 แนวคดอตลกษณ

ในงานศกษาของ Kathryn Woodwad (1997 อางถงใน อภญญา เฟองฟสกล, 2546)ซงกลาววา อตลกษณ คอสงทเรารบรตนเองวา เราคอใคร และเราด าเนนความสมพนธกบคนอนๆ ตลอดจนโลกทแวดลอมตวเราอยอยางไร อตลกษณคอสงทก าหนดทางเดนใหกบเรา เปนสงทบงบอกวา ใครเปนพวกเดยวกบเรา และใครทแตกตางจากเรา กลาวโดยอกนยหนง อตลกษณเกดจากการนยามวาตวเองคอใคร มความเปนมาอยางไร แตกตางจากคนอนในสงคมอยางไร และใชอะไรเปนเครองหมายในการแสดงออกอตลกษณดงกลาว (พฒนา กตอาษา, 2546) นนคอเปนการกอรปขนและด ารงอยวาเรารบรเกยวกบตนเองอยางไร และคนอนรบรเราอยางไร โดยมกระบวนการทางสงคมในการสรางและสบทอด อตลกษณ ทงนยอมขนอยกบบรบทของความสมพนธทางสงคมทมตอคนหรอกลมอนๆดวย (ประสทธ ลปรชา, 2547)

สอดคลองกบงานศกษาของ อมรนทร ศรรตอ าไพ (2548) ทไดศกษาอตลกษณและกระบวนการกลมของแกงรถซงภายในเขตกรงเทพมหานครซงกลาววา เมอบคคลถามวา “ฉนคอใคร” ฉนกจะมกไดรบค าตอบจากสองทางคอ จากตวฉนเอง(Private) และจากสาธารณะชน(Public) ค าตอบจากตนเอง กคอ ลกษณะทตวเองนยามวาคอใคร ซงเปนรปแบบของอตลกษณสวนบคคล(Personal Identity) และค าตอบจากสาธารณะชนคอ ภาพพจนทคนอนๆ มตอบคคลหน ง เรยกไดวาเปนอตลกษณทางสงคม (Social Identity) ของบคคลนนซงไดมาจากการทสงคมใหคา อตลกษณทางสงคมอาจจะสรางโดยตวบคคลเอง หรอโดยบคคลอนๆกได นนคอ ในขณะทบคคลสามารถสรางหรอแสดงภาพพจนแกสงคมเพอใหเกดอตลกษณทางสงคมตามทเขาตองการ ผอนกสามารถก าหนดอตลกษณทางสงคมใหกบบคคลตามสายตาของผชมภายใตเงอนไขของการปฏสงสรรคทางสงคม โดยเฉพาะในสงคมเมองทมความซบซอนและมผคนมากหนาหลายตามาปฏสงสรรคกนเสมอ ๆ ดงนน โอกาสทมบคคลสรางอตลกษณทางสงคมอนใหมจงสามารถเกดขนไดตลอดเวลา และกเชนเดยวกนกบอตลกษณทางสงคมทเขาไดรบจากคนอนยอมมากตามไปดวย

นอกจากน แนวคดอตลกษณ ความหมายและแนวคดเกยวกบอตลกษณไดสงเคราะหแนวคดจาก Stryker (1968) ฝนวนจนทร ศรจนทร ประสทธ ลปรชา (2547) Kathryn Woodward (1997)

8

Stryker & Burke (2000) ท าใหเหนความส าคญของการก าหนดอตลกษณ ผานรปแบบของวถชวตชมชน ศลปะ วรรณศลป จตรกรรม วฒนธรรม ประเพณ และผานความหมายอตลกษณทางวฒนธรรม (Cultural Identity) จากวงจรแหงวฒนธรรม ของฉลาดชาย รมตานนท (ม.ป.ป.) และจากนทธนย ประสานนาม (2558) ดงน

ทมา : ฉลาดชาย รมตานนท (อางถง ใน จตตนช วฒนะ (2555, น.75) จ ตต น ช ว ฒ นะ (2555,น .75) กล าวว า วงจรแห งว ฒ นธรรม (Circuit of Culture) มกระบวนการถกผลต (Produced) ใหเกดขนสามารถถกบรโภค (Consumed) และถกควบคมจดการ (Regulated) อยในวฒนธรรม ทงนการสรางความหมายตางๆ (Creating Meanings) ผานระบบการสร างภาพต วแทน (Symbolic System of Representation) ท เก ยวก บต าแหน งอ ตล กษณ อ นหลากหลายทเลอกใชหรอน ามาสรางอตลกษณ ซงอตลกษณ (Identity) เปนความรสกนกคดวา “ฉนคอใคร” อนเกดขนจากการทเราปฏสงสรรคกบผอน ผานการมองตนเอง และความหมายทคนอนมองเรา ซงเราตองแสดงตนหรอยอมรบกบอตลกษณทเราเลอกจะเปน นนคอเรามอตลกษณเหมอนหรอแตกตางจากคนอน ๆ อยางไร และ “ฉนคอใคร” ในทศนะทคนอนมองเรา (นทธนย ประสานนาม, ม.ป.ป.) ในงานวจยชนนจะใชแนวคดอตลกษณทเปนลกษณะโดดเดนของพนทชมชนในแตละจงหวดของภาคใตมาสรปเปนตารางขอมลเพอแสดงใหเหนอตลกษณทส าคญ ทงอตลกษณดานแหลงทองเทยว และอตลกษณดานวฒนธรรมประเพณอนเปนจดแขงของชมชน เพอน าไปสการวางแผน จดท ายทธศาสตรการทองเทยวทเปนภาพรวมของแตละกลมจงหวดตอไป

2.2 แนวคดเกยวกบชมชน

2.2.1 ความหมายและลกษณะของชมชน

ค าวา “ชมชน” ทคนไทยพดกนนน เปนค าทมาจากภาษาองกฤษวา “Community” ซงมลกษณะทส าคญดงน คอ (สนธยา พลศร, 2545, น. 22-24)

การสรางภาพตวแทน (Representation)

การควบคมจดการ (Regulation) อตลกษณ (Identity)

การบรโภค (Consumption) การผลต (Production)

9

1. เปนการรวมกนของกลมคน (group of people) ในรปของกลมสงคม (social group) กลาวคอ สมาชกมการปฏบตตอกนทางสงคม หรอมปฏกรยาโตตอบตอกนทางสงคม (social interaction) เอออาทรตอกนและพงพาอาศยซงกนและกน

2. สมาชกของชมชนมลกษณะทางประชากรศาสตร เชน โครงสรางของประชากร ประกอบดวยเพศ อาย อตราการเกด อตราการตาย การอพยพโยกยายถนฐาน เปนตน

3. มอาณาบรเวณ (area) ส าหรบเปนทอยอาศย หรอเปนทประกอบกจกรรมตางๆ ของสมาชกและกลมสงคม สวนขนาดของชมชนอาจมทงขนาดเลกและขนาดใหญ โดยขนอยกบจ านวนของสมาชกในกลมสงคมและขนาดของอาณาบรเวณเปนส าคญ เชน เผาชน ครอบครว ละแวกบาน (neighborhood) หมบาน ต าบล ไปจนถงประเทศ และโลก

4. มลกษณะเปนการจดระเบยบทางส งคม (social organization) เพอควบคมความสมพนธของสมาชกในชมชน เชน บรรทดฐานทางสงคม (social norms) สถาบนทางสงคม (social institution) และวฒนธรรมทมอยในชมชน

5. สมาชกมความสมพนธทางสงคม (social relationship) คอ มการตดตอสมพนธกน มความสนใจทางสงคมหรอผลประโยชนรวมกน (common interest)

6. สมาชกมวตถประสงคและเปาหมายในการด าเนนชวตรวมกน 7. สมาชกไดรบผลกระทบทเกดขนในชมชนรวมกน 8. สมาชกมระบบการตดตอสอสารและการเรยนรรวมกน เพอท าใหมความรความเขาใจ

ในสงตางๆ รวมกน และท าใหลกษณะในขอ 1-7 ด ารงอยรวมกนได จากลกษณะของชมชนดงกลาวขางตนนสามารถสรปความหมายของค าวา “ชมชน” ได

วาชมชนเปนกลมคนซงอาจมขนาดเลกหรอใหญกได โดยอาศยอยในเขตพนทหนง ซงสมาชกของกลมตางมความสมพนธกน มการเรยนร และการตดตอสอสารระหวางกน โดยมวตถประสงคหรอเปาหมายรวมกนในการด าเนนชวต ภายใตระเบยบทางสงคมทคอยควบคมพฤตกรรมหรอความสมพนธของสมาชกในกลม

และหากจะมการก าหนดอตลกษณชมชน (Identity) ตามความหมายของอตลกษณชมชน ไดความหมายถง ความเปนตวตนทมลกษณะเฉพาะของชมชน เชน วฒนธรรมประเพณ วถชวต ความเปนอย ความเชอ ศลปะ อาชพ การแตงกาย เปนตน ตวอยางของ อตลกษณชมชน เชน หมบานทองเทยวเชงนเวศน หมบานวฒนธรรมลานนา หมบานหตถกรรมไมไผ เปนตน และการก าหนดอตลกษณชมชน จะตองจดใหมเวทเรยนร วเคราะหตนเองและชมชน เพอใหเกดการก าหนดต าแหนงหมบาน(Positioning) และอาจรวมถง ก าหนดต าแหนงการพฒนาอาชพของหมบาน (Market Positioning) ดวย 2.3 แนวคดเกยวกบการทองเทยว

2.3.1 ความหมายของการทองเทยว

การทองเทยวเปนกจกรรมอยางหนงของมนษย ซงกระท าเพอผอนคลายความตงเครยดจากกจการงานประจ า โดยปกตการทองเทยวจะหมายถง การเดนทางจากทหนงไปยงอกทหนงโดยไมค านงวาระยะทางนน จะใกลหรอไกล และการเดนทางนน จะมการคางแรมหรอไม

ปรชา แดงโรจน (2544: 29-30) ไดอางถง ค านยามการทองเทยวขององคการสหประชาชาตทไดจดประชมวาดวยการเดนทางและทองเทยว ณ กรงโรม เมอป พ.ศ. 2506 ไววาหมายถง กจกรรมทม

10

เงอนไขเกยวของอย 3 ประการ คอ 1) ตองมการเดนทาง 2) ตองมสถานทปลายทางทประสงคจะไปเยยมเยอน และ 3) ตองมจดมงหมายของการเดนทาง และไดอธบายเพมเตมของจดมงหมายของการเดนทางทองเทยวไววา การเดนทางทองเทยวตองมใชเพอการประกอบอาชพ และการไปอยประจ า และเปนไปเพอวตถประสงคอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางดงตอไปน ไดแก เพอพกผอนในวนหยด เพอวฒนธรรมหรอศาสนา เพอการศกษา เพอการกฬาและบนเทง เพอชมประวตศาสตรและความสนใจพเศษ เพองานอดเรก เพอเยยมเยอนญาตมตร เพอวตถประสงคทางธรกจ และเพอเขารวมประชมหรอสมมนา

ชสทธ ชชาต (2542: 3) กลาววา การทองเทยว หมายถง การเดนทางออกจากบานพก เปนการชวคราว ระยะเวลาสน เพอเยยมเยอนญาตมตร หรอวตถประสงคอนๆ ทางดานทองเทยว

นคม จารมณ (2535: 1) กลาววา การทองเทยว หมายถง การเดนทางจากทหนงทมก หมายถงทอยอาศย ไปยงอกทหนงถอเปนแหลงทองเทยว เพอเปลยนบรรยากาศและสงแวดลอมโดยมแรงกระตน (Motivator) จากความตองการในดานกายภาพ ดานวฒนธรรม ดานการปฏสมพนธ และดานสถานะหรอเกยรตคณ

ธรรมนญ ประจวบเหมาะ (2533: 3) กลาววา การทองเทยวเปนกจกรรมนนทนาการรปแบบหนงทมการเดนทางเขามาเกยวของ โดยมการเดนทางจากทหนงทมกหมายถงทอยอาศยไปยงอกทหนงทถอเปนแหลงทองเทยวเพอเปลยนบรรยากาศ และสงแวดลอม

วนจ วรยางกร (2532: 6) กลาววา การทองเทยว หมายถง การเดนทางออกจากทหนงไปสสถานทอนๆ เชน การเดนทางออกจากบานตามปกต และการเดนทางเพอไปอาศยทอนๆ

แมคอนทอช และโกลดเนอร (McIntosh; & Goeldner 1984: 132-135) กลาววา การทองเทยวเปนผลรวมของปรากฏการณตาง ๆ และความสมพนธทเกดขนจากปฏสมพนธระหวางนกทองเทยวกบธรกจบรการตาง ๆ ซงเกยวของกบกจกรรมหรอสรางความพอใจใหกบนกทองเทยวหรอผมาเยอน

จ และซอย (Gee ;& Choy 1989: 98-101) กลาววา การทองเทยวเปนการเดนทางทท า ใหนกทองเทยวมความเพลดเพลนสนกสนาน โดยทนกเดนทางนน คอนกทองเทยวนนเอง

ดงนน การทองเทยว หมายถง การเดนทางจากทอยอาศยปกตไปยงสถานทตาง ๆ เปน การชวคราวดวยความสมครใจ และพงพอใจของผเดนทางเพอการพกผอนหยอนใจ และเปลยนแปลงสงแวดลอม หรอเพอการประกอบกจกรรมทไมใชเพอการประกอบอาชพ และการไปอยอาศย

2.3.2 องคประกอบของการทองเทยว

การทองเทยวเปนอตสาหกรรมใหญทมองคประกอบเปนอตสาหกรรมตาง ๆ ทเกยวของทงทางตรงและทางออมจ านวนมาก ไดแก อตสาหกรรมการขนสง อตสาหกรรมอาหารและเครองดม อตสาหกรรมทพกแรม อตสาหกรรมนนทนาการ อตสาหกรรมการผลตสนคาและบรการขางเคยงตาง ๆ ซงไดมผก าหนดแนวคดเกยวกบองคประกอบของอตสาหกรรมทองเทยวไวดงน

พยอม ธรรมบตร (เอกสารประกอบการสอน สถาบนพฒนาการทองเทยวเพออนรกษสงแวดลอม พ.ศ. 2549: 1 – 3) ไดแบงองคประกอบของการทองเทยวเปน 5 ประเภทดงน

การทองเทยวมองคประกอบส าคญ 5 ประเภท ไดแก 1. การเขาถงแหลงทองเทยว (Accessibility) ไดแก การมระบบโครงสรางพนฐานทเหมาะสม

เชน สนามบน ระบบคมนาคม ตลอดจนบรการดานอตสาหกรรมขนสง เชน การขนสงทางอากาศ ทางบก

11

และทางน า ซงจะเอออ านวยใหนกทองเทยวสามารถเดนทางไปถงจดหมายปลายทาง (Destination) หรอแหลงทองเทยว (Attraction)

2. การมทพกแรมเพอรองรบนกทองเทยว (Accommodation) ทตองการคางคน ไดแกทพกประเภทตาง ๆ เชน โรงแรม รสอรท เกสตเฮาส โฮมสเตย ทพกแรม ประเภทตาง ๆ จะมสงอ านวย ความสะดวกในระดบตาง ๆ กนซงจะท าใหมราคาและบรการในระดบตางกน ไดแก ภตตาคาร สระวายน า บาร ฟตเนสเซนเตอร ซาวนา ศนยกลางธรกจ และสงอ านวยความสะดวกอน ๆ

3. แหลงทองเทยว (Attractions) นบเปนองคประกอบทมความส าคญสงสดของการเดนทาง เพราะเปนจดดงดดใหนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว แหลงทองเทยวอาจเปนแหลงธรรมชาตทมความ โดดเดน เชน ดอยอนทนนท ซงมความหลากหลายทางชวภาพของเทอกเขาหมาลย หรอแหลงทองเทยวเชงวฒนธรรม ประวตศาสตร เชน ปราสาทพนมรงซงแสดงถงความรงเรองของอาณาจกรขอม ตลอดจนการทองเทยวชนบทเพอสมผสวถชวตชาวบาน เรยนรถงภมปญญาทองถน ตลอดจนโบราณสถานยคเกาแกกอนประวตศาสตร เชน วฒนธรรมบานเชยง เปนตน

4. กจกรรมการทองเท ยว (Activities) และกจกรรมนนทนาการ (Tourist Activitiesและ Recreational Activities) นบเปนองคประกอบทส าคญในยคปจจบนเพราะการทองเทยวมไดหมายเพยงแคการเดนทางไปชมโบราณสถาน อนสาวรย ความงดงามของธรรมชาตเทานนแตเปนการทนกทองเทยวไดมโอกาสท ากจกรรมตาง ๆ ไดแก การเดนปาศกษาระบบนเวศเขตเสนศนยสตรในปาดบชน การลองแกงในแมน า ทองถน การปนหนาผา การด าน า ในรปแบบ Scuba Diving หรอ Snorkeling การพายเรอแคนในบรเวณปาชายเลน การตกปลาหมกในทะเลลกตลอดจนการรวมกจกรรมกบชมชนเจาบาน เชนการด านา การเกยวขาว การรวมพธบายศรสขวญเปนตน ซ งกจกรรมท งหมดจะเปนประสบการณ (Experience) ทอยในความทรงจ าของนกทองเทยวและกจกรรมดงกลาวมกกอใหเกดการกระจายรายได

5. บรการเบดเตลดทงหมดทมใหนกทองเทยว (Ancillary) อาทเชน บรการดานรานอาหาร โรงพยาบาล ไปรษณย สถานบรการน ามน รานคา รานขายของทระลก หองสขา ฯลฯองคประกอบทง 5 ประการควรปรากฏอยบนระบบฐานขอมลการจดการการทองเทยวของแหลงทองเทยวทกแหลงทเปนจดหมายปลายทาง (Destination Management System: DMS)

2.3.3 นกทองเทยว

เปนปจจยทส าคญทสดของการทองเทยว เพราะเปนผกอใหเกดการทองเทยวขน ดงนนนกทองเทยวจงเปนปจจยส าคญทองคกรและหนวยงานตาง ๆ ท เกยวของกบการทองเทยวท งระดบประเทศและระดบโลก จะท าการศกษาวจยและเกบขอมลเกยวกบนกทองเทยว เพอน ามาวางแผนในการพฒนาการทองเทยวตอไป การทองเทยวแหงประเทศไทยแบงลกษณะนกทองเทยวออกเปน 3 แบบ โดยขน อยกบเงอนไขเวลาและสถานทดงน (การทองเทยวแหงประเทศไทย 2533 : 19-20)

1) นกทองเทยวนานาชาต (Inbound Tourists) ทง ทองเทยวทเดนทางมาใหประเทศไทยและพ านกไมนอยกวา 1 วน และไมมากไปกวา 60 วน โดยมวตถประสงคเพอการทองเทยวพกผอน รกษาสขภาพ เยยมญาต ดงาน มาศกษา ประชมสมมนา เปนตวแทนนกกฬา เปนตน

2) นกทองเทยวทเดนทางไปตางประเทศ (Outbound Tourist) หมายถง ชาวไทยทเดนทางทองเทยวไปตางประเทศและพ านกอยในประเทศนนนอยกวา 1 ป

12

3) นกทองเทยวภายในประเทศ (Domestic Tourist) หมายถง ทงชาวไทยและชาวตางประเทศทอาศยอยในประเทศไทยเดนทางจากจงหวดทตนอยไปยงจงหวดอนๆ โดยมวตถประสงคเพอการเดนทางมใชเพอหารายไดในสถานทไปเยอน ระยะพ านกไมเกน 60 วน การทองเทยวแหงประเทศไทยไดใชค าวานกทองเทยวตามลกษณะแตกตางกนดงน

1.1) นกทศนาจรภายในประเทศ (Excursionists) เปนบคคลทเดนทางไปตามจงหวดตาง ๆ โดยไมคางคน

1.2) นกทองเทยวทเดนทางไปยงหรอมาจากตางประเทศ (Tourists) ไปพ านกทประเทศทไปเยอนไมนอยกวา 1 ป

3) นกทองเทยวทเดนทางไปประเทศอนทมใชแหลงทอยอาศยเปนการชวคราว (Visitors) และพ านกอยไมเกน 24 ชวโมง

2.3.4 การเปล ยนแปลงแนวคดด านการท องเท ยว (Tourism Planning: 5 Schools of Thought)

สถาบนพฒนาการทองเทยวเพอการอนรกษสงแวดลอม ป 2542 ไดกลาวถงววฒนาการดานการทองเทยวจากในอดตเปนแบบมวลชนมาถงแบบเชงนเวศในปจจบน เรมตนจาก พ.ศ.2493 – 2503 (1950-1960) การทองเทยวเปนแบบกลมใหญ (Mass Tourism) ทกคนชอบทองเทยวมาก ไปกนเปนกลมใหญ หาความสขความพอใจจากธรรมชาต โดยไมสนใจสงแวดลอมแหลงทองเทยวถกใชและเกดผลกระทบมากมาย ผประกอบการขอมประโยชนแตฝายเดยว เรยกวา ยค Boosterism ในป พ.ศ. 2504 – 2513 (1961-1970) เกดอปสงค อปทาน มความตองการแหลงทองเทยวมาก การพฒนาเศรษฐกจมงแตวตถมากกวาสนใจสงแวดลอม และมนกการเงนใชเงนตอเงน ท าใหเศรษฐกจฟองสบ ในป พ.ศ.2514 – 2523 (1971 - 1980) การทองเทยวเรมเปลยนแปลง แหลงทองเทยวตองมพนฐานการจดการโดยค านงถงสงแวดลอม, การวางแผนการใชทดน และมกจกรรมทใหเกดผลกระทบนอยทสด ในป พ.ศ.2524 – 2533 (1981 -1990) การทองเทยวเปลยนแปลงเปนการตองอยบนพนฐานของชมชน คอ ใหชมชนมสวนรวม, ใหชมชนมอ านาจในการจดการแหลงทองเทยวดวยตนเอง และมความรสกเปนเจาของ หวงแหนแหลงทองเทยวนน และในป พ.ศ. 2534 – 3549 (1991 - 2006) การทองเทยวเปนแบบเชงนเวศ และพฒนาตอมาเปนแบบบรณาการอยางยงยนในปจจบน

2.3.5 ผมสวนเกยวของกบการทองเทยว

1) นกทองเทยว คอ ผทลงทนเงนและเวลาเพอแสวงหาสนคาและบรการตลอดจนประสบการณการทองเทยวทมคณภาพ

2) ภาคเอกชน ไดแก ผประกอบธรกจการทองเทยว เชน ทพกแรม แหลงทองเทยว กจกรรมและบรการตาง ๆ ผประกอบการลงทนท าธรกจดงกลาวโดยมเปาประสงคทจะเสนอสนคาและบรการทมคณภาพใหแกนกทองเทยวโดยมงสรางก าไรจากธรกจ

3) ภาครฐ ซงหมายถง รฐบาลของประเทศทรองรบซงตองการดงดดนกทองเทยวมาสจดหมายปลายทาง เพอทจะใชอตสาหกรรมการทองเทยวสรางเงนและสรางงานในการพฒนาเศรษฐกจของประเทศ

13

4) ภาคประชาชน ไดแก ชมชนท เกดการทองเทยว มวตถประสงคจะเสนอแหลงทองเทยวและบรการแกนกทองเทยวตลอดจนแลกเปลยนดานวฒนธรรม เพอกอใหเกดการกระจายรายไดและพฒนาเศรษฐกจทองถน

2.4 แนวคดเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ

2.4.1 สาเหตทท าใหการทองเทยวแบบเดมมาเปนการทองเทยวเชงนเวศ

เนองจากการทองเทยวแบบเนนปรมาณน าเศรษฐกจมาสประเทศก าลงพฒนา แตการทองเทยวแบบนท าใหเกดการท าลายสงแวดลอมโดยขาดจตส านก สรางมลภาวะใหธรรมชาตขาดการปองกนแกไข เกดผลกระทบไปทวโลก องคกรทองเทยวโลก หรอ WTO (1993) ไดกลาวไวในหนงสอชอ Tourism, Ecotourism and Protected Area โดย Lascurain. (1996 p. 14) วา “การทองเท ยวเปนหน งในปรากฏการณทางการเมอง วฒนธรรม สงคม และเศรษฐกจทส าคญของศตวรรษท 20 ประเทศทงหลายไมควรจะท าใหมนแตกตางกน” และเสรมวาประชาคมโลกมองแหลงทองเทยวธรรมชาตของแตละประเทศโดยรวมเหมอนเปนสมบตของโลก นกทองเทยวทกคนมสทธมาด มาชนชม และซมซบความงดงาม ความนาทง ดแลวเกดความคด เกดความสนใจ เกดความพอใจ ทกประเทศจงควรรวมมอกนอนรกษ สวนใดเสยหายกควรปรบปรงแกไขใหธรรมชาตกลบคนมาอยางเดมเพอประโยชนของคนรนหลง

2.4.2 วตถประสงคของการทองเทยวเชงนเวศ

หลงจากทการทองเทยวแบบ Mass Tourism มาถงจดทธรรมชาตรบไมได เพราะมผลกระทบตอสงแวดลอม ชวงนน เกดนกอนรกษทมอดมคต และมวตถประสงคดานสงแวดลอมไดแพรกระจายความคดออกไปอยางกวางขวาง และบางประเทศรวมกลมกนเปนองคกรอนรกษระดบชาตถงนานาชาต ทกกลมมวตถประสงคเดยวกน คอ มความคดทจะปกปองและรกษาสภาพของแหลงทองเทยวทเสอมโทรมทวโลกใหยงยน โดยตงความประสงคทจะน าการทองเทยวเชงนเวศมาแกปญหาการทองเทยวแบบดงเดม เนนการรกษาสงแวดลอม สรางจตส านกใหแกนกทองเทยว จดกจกรรมใหเปนการทองเทยวอยางยงยน และปรบปรงคณภาพชวตของคนในทองถน ใหสอดคลองกบอดมการณดานอนรกษ ดวยพระราชด ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช ในหนงสอเรอง ในหลวงกบสงแวดลอมไทย (2545: 20) ทรงใหพระราชวนจฉยวา “ความเสอมโทรมของทรพยากรหมายถงการสญสน องคประกอบในระบบนเวศ และสงแวดลอม ท าใหระบบนเวศท าหนาทไมสมบรณ”

2.4.3 ความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ

ความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ การทองเทยวเชงนเวศ มาจากค า วา“Ecotourism” ซงเปนค าผสมกนระหวาง Ecology หรอ นเวศวทยา กบค าวา Tourism หรอการทองเทยว นอกจากนในวงการทองเทยวยงมการใชภาษาองกฤษอนๆทส าคญไดแก “Nature Tourism” หรอ “Biotourism” หรอ “Green Tourism” เพอบงบอกใหเหนวาเปนการทองเทยวแบบยงยน อยางไรกตามนยาม และความหมายของการทองเทยวเชงนเวศ ถกก าหนดขน จากบคคลและกลมคนตาง ๆ ขนมาอยางมากมาย ทงในและตางประเทศ

14

การทองเทยวแหงประเทศไทย (2540 : 5) ใหความหมายไววาการทองเทยวเชงนเวศหมายถง การทองเทยวไปในแหลงธรรมชาตทมเอกลกษณเฉพาะถน แหลงวฒนธรรมทเกยวเนองกบระบบนเวศ โดยมกระบวนเรยนรทางสงแวดลอม ภายใตการจดการสงแวดลอม และการทองเทยวอยางมสวนรวมกบทองถน เพอมงเนนใหเกดส านกตอการรกษาระบบนเวศอยางยงยน

การทองเทยวแหงประเทศไทย (2539 : 15) ใชค าวาการทองเทยวเชงนเวศ ใหความหมายวาเปนการเดนทางไปยงสถานททองเทยวแหงใดแหงหนง โดยมวตถประสงคเพอการศกษาและเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ สภาพธรรมชาต สภาพสงคม วฒนธรรม วธชวตของคนไทยในทองถน บนพนฐานของความรและความรบผดชอบตอระบบนเวศ

นกวชาการไทย 3 ทาน (วลลพนธ สถตยทธการ; ส าอางค หรญบรณะ; และพยอม ธรรม บตร. 2538 : 3) ใหความหมายวา เปนการทองเทยวทใหความส าคญกบธรรมชาตสงแวดลอม ตองอนรกษทรพยากรธรรมชาต และวฒนธรรมเหลานนใหดทสดเพอใหเกดการทองเทยวทยงยน ทงในเชงเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอมโดยไมใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมหรอกระทบนอยทสดรวมถงการอนรกษศลปวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ คานยม ตลอดจนวถชวตเอกลกษณของทองถน ตองใหการศกษาทหยงรากลกลงในจตส านกของแตละคนใหตระหนกถงความจ าเปนและความส าคญอยางยงยวดในอนทจะถนอมสภาพแวดลอมรอบตวเราไว ประชาชนในพน ทตองมสวนรวมในการวางแผน การตดสนใจ และสามารถไดรบผลประโยชนจากการทองเทยว ตองค านงถงความพอใจของนกทองเทยวเปนส าคญ

ภราเดช พยฆวเชยร (2537 : 29) ใหความหมายวา เปนการทองเทยวทสงเสรมการอนรกษ พยายามใหเกดผลกระทบในเชงลบตอสงแวดลอม และวฒนธรรมนอยทสด และในขณะเดยวกนกท าใหเกดผลของความร ความเขาใจรวมกนระหวางนกทองเทยวกบสงแวดลอมวฒนธรรมและธรรมชาตกบชมชนทองถนหรอสงคมทตนเองเขาไปอย

ศรพร สมบญธรรม (2536 : 53) ใหความหมายวา การทองเทยวเชงน เวศ มความหมายเชนเดยวกบ กรน ทวรซม (Green tourism) นนคอ เปนรปแบบการทองเทยวทชวยสงเสรมการอนรกษธรรมชาตวฒนธรรม รวมทงพยายามลดผลกระทบจากกจกรรมท เกยวเนองกบการทองเทยวตอสภาพแวดลอมใหนอยทสด

พงศธร เกษส าล (2530 : 40) ใชค าวา อโคทวร (Ecotour) หรอ นเวศสญจร พรอมใหความหมายวาเป นการน าเอาการทองเทยวมาประสานเขากบความรความเขาใจ ในหลกวชานเวศวทยา โดยนอกจากจะเดนทางทองเทยวไปตามแหลงทองเทยวทว ๆ ไปแลว ยงมงทจะศกษาสภาพแวดลอมของเสนทางทผานไปดวย เปนการทองเทยวเพอความเพลดเพลน และไดรบความรพรอมกน

เฮคเตอร ซ ลาซเลน (Hector Ceballos Lascurain, 1998 : 118) แหงสหภาพสากลวา ดวยการอนรกษ (International Union for the Conservation of Nature and Natural Resources: IUCN) เปนบคคลแรกทก าหนดความหมายของการทองเทยวไววา การทองเทยวเชงนเวศ เปนการทองเทยวรปแบบหนงทเกยวของกบการเดนทางไปยงแหลงธรรมชาต โดยมวตถประสงคเพอชนชม ศกษา เรยนร และเพลดเพลนไปกบทศนยภาพ พชพนธ สตวปา ตลอดจนลกษณะทางวฒนธรรมทปรากฏในแหลงธรรมชาตเหลานน

อลซาเบธ บ (Elizabeth Boo. 1991 : 114-115) เปนผทคลกคลอยกบงานวจยการทองเทยวเชงน เวศในลาตนอเมรกาและหม เกาะคารบเบยน พรอมกบเขยนรายงานเรอง“Ecotourism: The

15

Potentials and Pitfalls” ไดใหค านยามของการทองเทยวเชงนเวศไววา การทองเทยวเชงนเวศ เปนการทองเทยวทางธรรมชาตทเออประโยชนตอการอนรกษ อนเนองมาจากการมรายไดส าหรบการดแลรกษาพนท การสรางงานใหชมชนหรอทองถน และการสรางจตส านกดานสงแวดลอม

คอสตาส ครสต (Costas Christ. 2002 : 23) ใหความหมายวา เปนการทองเทยวในพนทธรรมชาต พรอมกบอนรกษสงแวดลอมไปดวย และชวยสรางสวสดการใหชมชนทองถน และยงไดกลาวอกวา นกทองเทยวสบสนค าวาทองเทยวธรรมชาตกบค าวาทองเทยวเชงนเวศซ งไมเหมอนกน เพราะการทองเทยวเชงนเวศเปนการทองเทยวทรบผดชอบตอสงคม และสงแวดลอมนกทองเทยวเชงนเวศตองใชธรรมชาต และปฏบตตอสตวปาอยางยงยน และยงตองบรจาคเงนชวยเหลอเพอเปนทนในการอนรกษ รวมทง เพอใหคนในชมชนมฐานะดขน

อลซาเบธ สตาค. (Elizabeth Stark. 1993 : 78) ใหความหมายวา เปนรปแบบของการทองเทยวทพฒนาขน เพอกอใหเกดความยงยนของสถานททองเทยว โดยไมท าลายสภาพแวดลอมปราศจากสงฟมเฟอยตาง ๆ มเพยงสงจ าเปนในการทองเทยวเทานน หรอเรยกอกอยางหนงวา“การทองเทยวธรรมชาต” (Natural Travel)

แคลร เอ กนน (Clare A Gunn 1994 : 48) ไดกลาววา การทองเทยวเชงนเวศเปนรปแบบของการพฒนาการทองเทยวแบบยงยนสามารถท าใหมการอนรกษทรพยากรธรรมชาตควบคไปกบการพฒนาการทองเทยวได โดยใหความส าคญตอการทองเทยวตามแหลงธรรมชาต และวฒนธรรมชมชนทองถน ทงนตองค านงถงสงแวดลอม และเศรษฐกจดวย

2.4.4 องคประกอบส าคญของการทองเทยวเชงนเวศ

จากความหมายและแนวคดขางตนสถาบนการทองเทยวเพอการอนรกษสงแวดลอมไดใหลกษณะส าคญของการทองเทยวเชงนเวศวามหลกการพนฐาน 5 อยาง โดยมรายละเอยดดงน

1. ตองอยบนพนทฐานของธรรมชาต (Nature-Based Tourism) หมายถง ตองเจาะจง เรองชววทยา ลกษณะกายภาพของแหลงทองเทยวธรรมชาต และวฒนธรรม ศกษาเรองการอนรกษ การวางแผน การพฒนา การจดการดานทองเทยว เพราะทงหมดเปนพนฐานอยกบธรรมชาต

2. ตองท าใหระบบนเวศยงยน (Ecological Sustainable Tourism) หมายถง เปนการทองเทยวทประกอบดวยเศรษฐกจทยงยน สงคมทยงยน และสงแวดลอมยงยน การท าแหลงทองเทยวยงยนเปนกญแจดอกส าคญ น าไปสการจดการกจกรรมของมนษย นอกจากนนยงเปนการทองเทยวเชงนเวศอยางยงยนทยอมรบกนในการจดการดานธรรมชาตวทยา เปนการพฒนาดานศกยภาพในการรบรองและคณภาพของแหลงทองเทยว ซงจะท าใหสงแวดลอมคงอย และไมไดรบความเสยหาย

3. ตองศกษาสงแวดลอมในระบบนเวศ (Environmentally Educative Tourism) เปนการศกษาสงแวดลอมและแปลความหมาย สงน เปนเครองมอส าคญสรางความสนกสนานและใหประสบการณการทองเทยวเชงนเวศอยางมความหมาย ชวยดงดดผคนทปรารถนาจะมสวนรวมใหปฏบตตอสงแวดลอมอยางมส านก โดยพฒนาความคด จตใจ ความรสกชนชมตอสงแวดลอมการศกษาเรองนจะมอทธพลตอพฤตกรรมของนกทองเทยวและชมชน ซงชวยใหกจกรรมในแหลงทองเทยวอยไดอยางยงยน การแปลความหมายชวยใหนกทองเทยวเหนภาพในการพจารณาสงแวดลอมไดอยางชดเจน ซงใหทงคณคาทางวฒนธรรมและธรรมชาตพอ ๆ กน

16

4. ตองใหชมชนมรายได (Locally Beneficial Tourism) เปนการใหชมชนเขามามสวนรวม ถอวาไมเพยงแตใหประโยชนกบชมชน และสงแวดลอมเทานน แตยงชวยพฒนาคณภาพของประสบการณการทองเทยว ชมชนในทองถนมกใหความรวมมอกบการทองเทยวเชงนเวศดวยการใหความร ใหบรการ ใหความสะดวก และขายผลตภณฑทองถน ผลประโยชนเหลานจะมน าหนกกวาทการทองเทยวเชงนเวศจะมใหตอแหลงทองเทยว และสงแวดลอม การทองเทยวเชงนเวศชวยกอใหเกดรายไดไวจดการอนรกษแหลงทองเทยว นอกเหนอไปจากผลตอสงคม และวฒนธรรมทองถน เงนบรจาคกเปนทนชวยเหลอโครงการอนรกษได เชน ชวยเหลอนกวจยทมาเกบรายละเอยดหรอวเคราะหขอมลเรองแหลงทองเทยวเชงนเวศ

5. ตองใหนกทองเทยวมความพอใจ (Tourist Satisfaction) ความพอใจเปนสงทส าคญตอนกทองเทยว แมคอนทอช (McIntosh; 1975:176 อางองจาก Pearce. 1991) กลาววามนษยมFulfillment Needs เรองการทองเทยวซงเรยกวา Travel Needs Ladder ซงหมายถง ขนตอนของความพงพอใจการทองเทยว เชน พอใจในเรองของความปลอดภย พอใจในเรองของความมนคงทางสงคม พอใจในขอมลการทองเทยวเชงนเวศทถกตอง พอใจกบการจดประสบการณการทองเทยวทเหมาะสม พอใจความคาดหวงทเปนจรงใหกบนกทองเทยว ถงอยางไรกตาม ความพงพอใจควรเปนอนดบรองจากการอนรกษ

2.4.5 แนวโนมของการทองเทยวเชงนเวศ

ปจจบนการทองเทยวเชงนเวศไดรบการผลกดนและสงเสรมใหเปนองคประกอบส าคญอยางหนงของการพฒนาอยางยงยน และสามารถใหเปนเครองมอหรอมาตรการหนงในการสงเสรมเพอการอนรกษทรพยากรชวภาพ ซงมแนวโนมวาจะลดนอยหรอเสอมโทรมลงอนเปนผลจากการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ และจากแนวโนมสองประการ คอ แนวโนมเกยวกบการอนรกษและความเปลยนแปลงเรองอตสาหกรรมการทองเทยวท าใหเกดแนวคดเรองการทองเทยวเชงนเวศ (Elizabeth Boo. 1991:148) ซงมสาระส าคญดงน

1. แนวโนมเรองการอนรกษ การทประชากรเพมขน และภาวะทางเศรษฐกจถดถอยในหลายประเทศ กจกรรมการพฒนาตาง ๆ เชน การท าไม การท าเหมองแร และการเกษตรเกดขนรอบๆและภายในพนทอนรกษสงผลกระทบอยางรนแรงตอระบบนเวศจนท าใหทรพยากรธรรมชาตเสอมโทรม ในชวงทศวรรษทผานมาประเทศก าลงพฒนา จงพยายามผสมผสานเรองการอนรกษเขากบการพฒนาทางเศรษฐกจ โดยการใชประโยชนพน ทอนรกษทไดจดตงขน ใหเปนแหลงพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมควบคไปกบการสงวนรกษาระบบนเวศตามธรรมชาตโดยการสงเสรมการทองเทยวในพนทอนรกษ อยางเชนในอทยานแหงชาต ดวยความเชอวา การทองเทยวเชงนเวศเปนความเชอทวาทองเทยวเชงอนรกษเปนทางเลอกหนงทเปดโอกาสใหมการจางงานและการสรางรายไดจ านวนมากทง ในระดบทองถนและระดบชาต ตลอดจนเปนแรงผลกดนใหกลมอนรกษและประชาชนทวไปยอมรบวาการทองเทยวทมการวางแผนทดมศกยภาพใชเปนเครองมอในการสนบสนนการอนรกษอทยานแหงชาต และพนทอนรกษอนๆไดเปนอยางด

2. แนวโนมเรองการทองเทยว ส าหรบแนวโนมเรองการทองเทยวปรากฏชดในระยะ7-8 ปทผานมาไดมการเปลยนแปลงวธการใชเวลาวางในการเดนทางทองเทยวโดยมแนวโนมวาตองการการทองเทยวแบบผจญภย เขาไปมสวนรวมและสมผสกบธรรมชาตอยางแทจรงนอกจากนนกทองเทยวยง

17

อยากศกษาหาความรเกยวกบสถานททไปเยอนตงแตเรองระบบนเวศจนถงชนดพนธพชหรอสตวทหายากหรอก าลงสญพนธและประเดนปญหาดานการอนรกษ เชนการสญทรพยากรปาไม การลกลอบลาสตวปา เปนตน ดงจะเหนไดจากจ านวนนกทองเทยวในเขตอทยานแหงชาตท เพมสงขนตามล าดบ ความเปลยนแปลงดงกลาวน มสาเหตส าคญมาจากการตนตวและใหความสนใจเกยวกบคณภาพสงแวดลอมและการอนรกษทรพยากรธรรมชาตจากแนวโนมสองประการนจงสงผลใหเกดการทองเทยวเชงนเวศขน

ดงนน การทองเทยวเชงนเวศจงมความหมายมากกวาการทองเทยวใหแหลงธรรมชาตเพยงอยางเดยว แตหมายรวมถงการทองเทยวทมการอนรกษควบคไปดวย และแนวโนมทง 2 ประการทไดกลาวมาแลว จากการศกษาเพอก าหนดนโยบายการทองเทยว และรกษาระบบนเวศ สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย ยงระบวามแนวโนมจากกระแสความตองการพฒนาคน โดยการมสวนรวมของประชาชนทมาจากประชาชนพนฐาน อนเปนหลกประกนทจะใหการพฒนามทศทางท ถกตอง มการกระจายรายไดทเหมาะสมเปนไปตามความตองการของผทอยในพนทมากขน ดงนนในการวจยครงน การทองเทยวเชงนเวศ หมายถง การเดนทางไปยงแหลงธรรมชาตหรอแหลงวฒนธรรมอยางมความรบผดชอบโดยไมท าใหเกดการท าลายสภาพแวดลอมและระบบนเวศ มวตถประสงคในการศกษาหาความรเพอใหเกดจตส านกในการอนรกษสงแวดลอม มการใหชมชนทองถนมสวนรวมในการท ากจกรรม และจดการการทองเทยวแลวจะตองเกดการกระจายรายไดสชมชนอกดวย

2.5 นโยบายดานการทองเทยว

เมอ พ.ศ. 2538 การทองเทยวแหงประเทศไทยไดวาจางสถาบนวจยวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย ใหท าการศกษาโครงการด าเนนการเพอก าหนดนโยบาย การทองเทยวเชงนเวศ และสถาบนดงกลาวไดท ารายงานขนสดทายเสนอตอการทองเทยว แหงประเทศไทย เมอ พ.ศ. 2540 ในรายงานไดมการเสนอนโยบายและกลยทธในการพฒนา เพอเปนแนวทางใหการทองเทยวแหงประเทศไทยน าไปพจารณาด าเนนการตอไป นโยบายดานการทองเทยวเชงนเวศ ทสถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทยเสนอไวในรายงานมดงน 1. ตองมการควบคม ดแล รกษา และจดการทรพยากรการทองเทยวใหคงสภาพ เดมแทไวใหมากทสด หลกเลยงหรองดเวนการทองเทยวในพนททออนไหว งายตอการถกกระทบ หรอฟนตวไดยาก 2. ตองค านงถงศกยภาพของทรพยากรการทองเทยวทมอย มการจดกจกรรมทเหมาะสม และปรบใหเกดความสมดลกบรปแบบและกจกรรมทมอยแตเดม

3. ตองค านงถงการพฒนาดานการใหการศกษา สรางจตส านกทดในการรกษาระบบนเวศรวมกน มากกวาการมงเนนความ เจรญทางดานเศรษฐกจ และการมรายไดแตเพยงอยางเดยว

4. ตองใหความส าคญตอการมสวนรวมของประชาชนและองคกรในทองถน ในการจดการทรพยากร การบรการ การแลก-เปลยนความรและวฒนธรรมของชมชนในกระบวนการทองเทยว รวมทงการมสวนรวม ในการวางแผนพฒนา หรอการใหประชาชน มตวแทนเปนคณะกรรมการรวมในทกระดบ

5. ใหองคกรตางๆก าหนดบทบาททชดเจนในการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ โดยมการจดสรรงบประมาณ บคลากร และก าหนดวธการจดการทเหมาะสม

6. น าแผนพฒนาการทองเทยวเชงนเวศเขาสแผนพฒนาระดบตางๆอยางมความ ส าคญ ไดแก แผนพฒนาทองถน แผนพฒนาจงหวด และแผนพฒนาภาค พรอมทงใหมการจดสรรและกระจายงบประมาณอยางทวถง และเพยงพอ

18

7. สนบสนนการศกษาวจย และประเมนผลการพฒนาการทองเทยวอยางรอบดาน เพอก าหนดแนวทางการจดการ การแกไขปญหา และการปรบปรงแผนอยางเปนขนตอน

8. มการใชกฎหมายในการควบคมดแลและรกษาสภาพแวดลอมของแหลงทองเทยวอยา งเครงครด โดยเนนการแนะน า ตกเตอน และการสรางวนยการทองเทยวควบคไปดวย

9. จดท าแนวทางปฏบต หรอคมอการจดการ ใหแกผทเกยวของ เพอใหเกดการ มสวนรวมในการพฒนาการทองเทยวเชงนเวศ อยางถกตอง

10. จดใหมเครอขายการทองเทยวเชงนเวศ ทงในทางแนวตงและแนวนอน โดยใหมการประสานงานดานขอมลขาวสารและ การจดการรวมกนในทกระดบ

2.6 งานวจยทเกยวของ เกศกนก ชมประดษฐ ,จราพร ขนศร มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย 2549 ชดโครงการ : การ

พฒนาและจดการการทองเทยวเชงพนทอยางยงยน (สกว.) การวจย เรอง อตลกษณและภาพลกษณของจงหวดเชยงราย มวตถประสงค เพอคนหาอตลกษณ กระบวนการสรางอตลกษณ และปจจยทกอใหเกดอตลกษณของจงหวดเชยงรายพรอมทงศกษาภาพสะทอนของอตลกษณ คอ ภาพลกษณของจงหวดเชยงราย และปจจยทสงผลตอการรบรภาพลกษณเหลานน ผลการวจย พบวา อตลกษณของจงหวดเชยงราย ม 2 รปแบบ คอ อตลกษณแหงลานนากบอตลกษณของเชยงรายเขาไวดวยกน โดยมกระบวนการสรางอตลกษณ 3 ขนตอน ไดแก ขนตอนของการหาสงทเปนจดรวมของคนเชยงราย ขนการเผยแพร และขนแหงการยอมรบอตลกษณของจงหวดเชยงราย อตลกษณทงหมดนมปจจยดานการจ าแนก การสรางจดรวมของสงคมสงแวดลอม ภาครฐ และเศรษฐกจ เปนปจจยส าคญทท าใหเกดการสรางอตลกษณของจงหวดเชยงราย

ส าหรบภาพลกษณของจงหวดเชยงราย พบวา นกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตรบรลกษณะของภาพลกษณของจงหวดเชยงรายไปในทศทางเดยวกน เพยงแตนกทองเทยวชาวไทยสามารถจ าแนกลกษณะทแตกตางของเชยงรายจากกลมลานนาได ในขณะทนกทองเทยวชาวตางชาตไมสามารถจ าแนกได ดานปจจยทสงผลตอการรบรภาพลกษณของจงหวดเชยงรายนน พบวา แตละปจจยลวนสงผลตอนกทองเทยวชาวไทยในระดบสง สวนนกทองเทยวชาวตางมเพยงปจจยสวนตวทสงผลตอการรบรคอนขางสง นอกจากน การวจยยงพบวา อตลกษณและภาพลกษณของจงหวดเชยงรายไมมความแตกตางกน ซงหมายความวา ภาพลกษณซงเปนสงทสะทอนออกจากอตลกษณมลกษณะ และรปแบบไปในทศทางเดยวกน

รตนวด จลพนธ (2547,บทคดยอ) ไดศกษาการมสวนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศของประชาชนในทองถน กรณศกษาเกาะลาน จงหวดชลบร ผลการศกษา พบวา ประชาชนในทองถนสวนใหญมสวนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศเกาะลานในระดบต า และเมอท าการศกษาถงปจจยตางๆ พบวา อาชพ ประสบการณในการอบรมกจกรรมการทองเท ยวเชงนเวศ และการรบรผลกระทบท เก ดจากการทองเท ยวเชงนเวศ เปนปจจยท ม ผลตอการมส วนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศ อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.001 สถานภาพทางสงคม และการรบรขาวสารเกยวกบการทองเทยวเชงนเวศ เปนปจจยทมผลตอการมสวนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.01 ระยะเวลาทอาศยอยในชมชน ความรเกยวกบการทองเทยวเชง

19

นเวศ และการใหคณคาตอทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เปนปจจยทมผลตอการมสวนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

มชฌมา อดมศลป (2556,บทคดยอ) ไดศกษา แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศเพอการพฒนาทยงยนของชมชนคลองโคน จงหวดสมทรสงคราม โดยมวตถประสงค 3 ประเดประเดนคอ 1) ศกษาแรงจงใจของนกทองเทยวทมาเทยวในชมชนคลองโคน 2) ศกษาการปฏบตทเปนเลศของชมชนคลองโคน 3) ศกษาแนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศในชมชนคลองโคน ผลการศกษาพบวา 1) แรงจงใจของของนกทองเทยวทมาเทยวในชมชนคลองโคน นกทองเทยวทเดนทางมาทองเทยวทชมชนคลองโคน กลมตวอยางมแรงจงใจในการทองเทยวเชงนเวศของชมชนคลองโคน จงหวดสมทรสงครามในภาพรวมทง 5 ดาน อยในระดบมาก (ดานความประทบใจ ดานกจกรรมการทองเทยว ดานสงดงดดใจทางการทองเทยว ดานสงอ านวยความสะดวก ดานความสามารถในการเขาถงแหลงทองเทยว) 2) การปฏบตทเปนเลศของชมชนคลองโคน จงหวดสมทรสงคราม เปนตนแบบในการอนรกษปาชายเลน ความมจตสาธารณะของชมชนในความรวมมอและจดการ รวมถงการรวมกลมกนอยางเขมแขงในชมชนในการท ากะปคลองโคนจากภมปญญาชาวบานจนมชอเสยงโดงดง และการใชชวตอยางพอเพยง 3) แนวทางการสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศ พบวา ควรมการสงเสรมประชาสมพนธใหมากกวาน เพอใหเกดการกระจายตวของนกทองเทยวอยางสม าเสมอ หนวยงานทเกยวของทงระดบทองถนและระดบจงหวดตองสนบสนนสงเสรมการประชาสมพนธอยางจรงจง ควรมการฝกอบรม หรอมโครงการสงเสรมการทองเทยวโดยชมชน

เกศณย สตตรตนขจร, สยมภ อนยะพนธ และอจฉรา สขจตต (2558,บทคดยอ) ไดศกษาอตลกษณชมชนจากภมปญญาทองถนเพอพฒนาการทองเทยวโดยชมชน ต าบลหลวงใต อ าเภองาว จงหวดล าปาง โดยมวตถประสงคเพอ ศกษาอตลกษณชมชนเทศบาลหลวงใตจากภมปญญาทองถนโดยการมสวนรวมของชมชนและน าขอมลเปนสวนหนงในการสงเสรมการทองเทยว ผลการศกษาพบวา อตลกษณของชมชนต าบลหลวงใตจากการสงเคราะหภมปญญาทองถนเปนคนเมองซงคนทางภาคเหนอจะเรยกตวเองวาเปนคนเมองโดยมวถชวตวฒนธรรมประเพณเปนคนเมองอยางแทจรง ซงภมปญญาทองถนของต าบลหลวงใตสะทอนออกมาเปนอตลกษณแบงได 4 ประเภทคอ 1) ภมปญญาทองถนเกยวกบอาหารคอการท าขนมจนและนาเงยว 2) ภมปญญาทองถนเกยวกบการแพทยคอการรกษาแพทยพนบานโดยใชยาสมนไพร 3) ภมปญญาทองถนเกยวกบการประกอบอาชพคอการปลกขาวและการปลกกระเทยม 4) ภมปญญาทองถนการสบทอด อนรกษวฒนธรรมประเพณทองถน โดยต าบลหลวงใตมประเพณทโดดเดนมเพยงแหงเดยวในภาคเหนอคอ ประเพณแหตงซาววา โดยหลงจากการศกษามการจดท าเอกสารอตลกษณกบภมปญญาทองถนต าบลหลวงใตภายใตความรวมมอของชมชนเพอใชเปนสวนหนงในการสงเสรมการทองเทยวในต าบลหลวงใต

จตตนช วฒนะ (2555,71) การศกษาเพอก าหนดอตลกษณถนนวฒนธรรม (ถนนคนเดน) ของจงหวดพษณโลก โดยมวตถประสงคเพอ ก าหนดอตลกษณถนนวฒนธรรม (ถนนคนเดน) ของจงหวดพษณโลก ใหเปนทรจกและน าไปสการสรางจดขายเพอการทองเทยว ผลการศกษาพบวา การรบรของกลมเปาหมายตอการก าหนดอตลกษณของจงหวดพษณโลก มความคลายคลงกนระหวางประชากรสองกลม โดยนกทองเทยวชาวไทยและนกทองเทยวชาวตางประเทศ เหนวา อตลกษณของจ งหวดพษณโลก คอ 1) พระพทธชนราช 2) สมเดจพระนเรศวรมหาราช 3) น าตก และ 4) กวยเตยวหอยขา ซงสอดคลองกบความเหนประชาชน และผประกอบการสนคา OTOP แตประชาชน และผประกอบการสนคา OTOP

20

เหนวากลวยตาก และสนขบางแกวเปนอตลกษณของจงหวดพษณโลก นอกจากนการรบรของประชากรสองกลม ไมไดกลาวถง พระนางพญา ไกชนพระนเรศวร และดนตรมงคละ ซงปรากฏในขอมลเอกสารเก ยวกบอตลกษณจงหวดพษณโลก จากผลการวจยครงน ผ ว จยไดน าเสนอรปแบบการจดภมทศนวฒนธรรมชมชน เพอเปนแนวทางการจดการถนนคนเดนภายใตอตลกษณถนนวฒนธรรม เพอสรางการรบรและสงเสรมการทองเทยวของจงหวดพษณโลก

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยจะน ามาใชเปนแนวทางในการศกษาการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศพนทภาคใตตอไป

21

บทท 3 วธด าเนนการวจย

งานวจยเร อง การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชง

นเวศพนทภาคใต ใชรปแบบของการวจยเชงคณภาพโดยการรวบรวมขอมลจากเอกสารงานวจยทเกยวของ การส ารวจพนท สงเกตการณแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม การจดเวทสนทนากลม และการสมภาษณเจาะลกแบบไมมโครงสรางแลวน าขอมลท ไดท งหมดมาเรยบเรยงดวยการพรรณนาวเคราะห ผวจยไดด าเนนการโดยมรายละเอยดดงน

1. พนทในการวจย

การวจยครงน ผ วจยเจาะจงเลอกพนทของภาคใต คอ 14 จงหวด คอเปนพนทมการจดการทองเทยวและระบบนเวศ วถชวต วฒนธรรม ทเหมอนหรอใกลเคยงกน แตกตางกนในสวนของรปแบบของการจดการแหลงทองเท ยว ซ งประกอบดวย ชมพร ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง นครศรธรรมราช สราษฎรธาน พทลง สตล สงขลา ปตตาน ยะลา และนราธวาส เปนพนทวจย เลอกมาจงหวดละ 1 พนท 1 ชมชน ดวยเหตผลจากการศกษาบรบทเบองตน คอ

1) เปนพนททมทรพยากรการทองเทยวทางธรรมชาตและระบบนเวศทยงอดมสมบรณ และความเปนวถชวตอนเปนเอกลกษณของแตละพนท

2) เปนพนททมผน าทงทเปนทางการและไมเปนทางการไดใหความสนใจเกยวกบดานการจดการทองเทยวทเปนอตลกษณใหเกดขนในพนท

3) พนทมความตองการทจะใหมการทองเทยวเชงนเวศเกดขนในอยางมระบบ และแบบแผน แนวทางทชดเจน อนจะน าไปสการจดการทองเทยวเชงนเวศทเปนอตลกษณของพนทตอไป

2. ผใหขอมล

ในการศกษาวจยครงน ผวจยไดท าเลอกผใหขอมลโดยใชวธการคดเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) และแบงผใหขอมลส าคญ (In–depth Interview) ออกเปน 5 กลม ของแตละพนท ดงน

2.1 ตวแทนของกลมผประกอบการธรกจทองเทยวและมคคเทศกทเกยวของกบการมสวนรวมในการจดการทองเท ยวในพนท แตละชมชน โดยคดเลอกจากการส มตวอยางแบบจ าเพาะเจาะจง ทเคยท าการทองเทยวภายในชมชน เชน ผประกอบการ มคคเทศกในพนท เปนตน โดยเลอกมาชมชนละ 2 คน รวมจ านวนทง 14 พนท 14 ชมชน รวมทงสน 28 คน

2.2 กล มสมาคม ชมรมดานการทองเท ยว ไดแก ประธานสมาคม ประธานชมรม สมาชกกลมฯ เปนตน โดยเลอกมาชมชนละ 2 คนรวมจ านวนทง 14 พนท 14 ชมชน รวมทงสน 28 คน เปนผทใหขอมลเกยวกบสภาพทวไปของชมชน ประวตความเปนมาตลอดจนแนวคดและลกษณะของแนวทางในการจดการทองเทยวปาชายเลนของชมชน

2.3 กล มหนวยงานภาครฐท รบผดชอบการทองเท ยว ไดแก ฝ ายบรหารของรฐทรบผดชอบและดแลพนทชมชนดานการทองเทยว ไดแก ทองเทยวและกฬาจงหวดในแตละพนท จ านวน

22

1 คน รวมจ านวนทง 14 พนท 14 ชมชน รวมทงสน 14 คน ซงเปนบคลากรของรฐทดแลดานนโยบายทน าลงสภาคปฏบตในพนทชมชน

2.4 กลมองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนทรบผดชอบแหลงทองเทยว เจาหนาทของรฐในพนท แตละชมชน ไดแก นายกองคการปกครองสวนทองถ น รองนายกฯ สมาชกองคกรปกครองสวนทองถนในพนท หรอ ก านนและผใหญบาน พนทละจ านวน 2 คน รวมจ านวนทง 14 พนท 14 ชมชน รวมทงสน 48 คน ซงเปนบคลากรของรฐทมสวนส าคญในดานการพฒนารวมกบชมชน

2.5 กล มน กทองเท ยวท เด นทางเข ามาทองเท ยวในพ นท น กท องเท ยว ท เข ามาทองเทยวดวยผประกอบการ หรอ เดนทางมาดวยตวเอง พนท ละจ านวน 10 คน รวมจ านวนทง 14 พนท 14 ชมชน รวมทงสน 140 คน

รวมผใหขอมลส าคญ (In–depth Interview) จาก 14 พนท 14 ชมชน จ านวน 258 คน โดยวธการคดเลอกแบบเจาะจง (Purposive Sampling) ซงพจารณาจากการเปนผมบทบาทและความเกยวของในการใหขอมลส าคญทมผลตอการจดการทองเทยวของพนท

3. เครองมอทใชในการวจย

การศกษาครงน เปนการวจยเชงคณภาพ ผวจยไดก าหนดเครองมอส าหรบใชในการรวบรวมขอมลในการศกษาครงน มดงน 3.1 การสมภาษณแบบเจาะลกแบบไมมโครงสราง ซงแนวค าถามจะเปนประเดนสภาพปจจบนท เกยวของกบบรบทพนท อตลกษณของพนท ความรเกยวกบการจดการทองเทยวในแหลงทองเทยว ตลอดจนความคดวสยทศนในการพฒนาดานการทองเทยวของพนทตลอดจนความตองการความพรอมของพนทและศกยภาพแหลงทองเทยวเชงนเวศของชแตละพนท 3.2 การจดสนทนากลม ในประเดนเกยวกบขอมลแนวทางการจดการทองเทยวของชมชน โดยจะเปนการระดมความคดเหน เกยวกบปญหา ความตองการ อปสรรค แนวทางการแกไขและการสงเสรมกจกรรมและอตลกษณของการทองเทยวปาเชงนเวศในพนท

4. วธการเกบรวบรวมขอมล

ในการศกษาครงน ผวจยมวธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล ดงน 4.1 เกบรวบรวมขอมลจากเอกสาร งานวจย และเอกสารทเกยวของกบประเดนของ

การวจยทเกยวของกบแนวทางการจดการทองเทยว 4.2 การส ารวจชมชน (Community Survey) สงเกตสภาพแวดลอมของชมชน สภาพ

ความเปนอย วถชวต ภมทศนของชมชน สภาพของทรพยากรธรรมชาตและส งแวดลอมของชมชน โดยรวม และจดบนทกรวบรวม การสงเกตแบบมสวนรวม (Participant Observation) และการสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non-Participant Observation) เพ อใหเขาใจเก ยวกบบรบทชมชน ท งว ถช ว ต ความเปนอย และวฒนธรรม อนปนอตลกษณของแตละพนทอยางชดเจน

4.2 การจดเวทสนทนากล ม (Focus Group) บนทกขอมลดวยการจดบนทกและบนทกเสยง ในประเดนการสงเสรมการทองเทยวในชมชน ตลอดจนปญหาอปสรรค ความตองการ และแนวทางแกไขปญหาทอาจมขน

23

4.3 การสมภาษณแบบเจาะลก ไมมโครงสราง จากตวแทนของพนท ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ตวแทนชมชน นกทองเทยว เพอใหไดขอมลอนเปนความรเกยวกบบรบทชมชน วถชวต วฒนธรรม ทศนคต รวมทงอตลกษณของพนทและความพงพอใจในกจกรรมการทองเทยวเชงนเวศของชมชน รวมถงขอคดเหน ขอเสนอแนะทมตอการจดการทองเทยวเชงนเวศในพนท

5. การวเคราะหและการตรวจสอบขอมล

5.1 การวเคราะหขอมล

ผวจยท าการวเคราะหขอมลเบองตน จากการส ารวจ สงเกตการณแบบมสวนรวมและไมมสวนรวม โดยใชแนวคดดานการจดการทองเทยวโดยชมชน เปนแนวในการวเคราะหขอมล แลวน าขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณเชงลก การสงเกตแบบไมมสวนรวมเกยวกบสภาพวถชวตของชมชน สภาพแวดลอมบรบทของชมชน และแหลงทองเทยวทมอยแลวในพนท การสงเกตแบบมสวนรวมในการท ากจกรรมรวมกบผใหขอมลหลก เชน การรวมกจกรรมการทองเทยว การรวมส ารวจพนท เปนตน หลงจากนนวเคราะหตามขนตอนดงน

ก าหนดประเดน : น าขอมลจากการสมภาษณ สงเกต ส ารวจชมชน และขอมลจากเอกสารทรวบรวมแลวมาก าหนดประเดน ตามวตถประสงคของการวจย

จ าแนกหมวดหม : น าขอมลจากเอกสาร ขอมลจากการสงเกต จดเวทสนทนากล ม สมภาษณมาจ าแนกหมวดหมทไดมาเปรยบเทยบความเหมอน และความแตกตางเพอจดหมวดหมและน ามารวมกนเปนหมวดหม

สรางขอสรป : น าขอมลทไดมาศกษาอยางละเอยด และน าประเดนจากขอมลของผทใหขอมลหลกแตละคนมาจดกลมเพอสรางขอสรปยอยใหครอบคลมเนอหาทมความเหมอนกน แลวน ามาจดกลมเพอน าไปสการสรางขอสรปหลกหรอบทสรป โดยการน าเสนอผลการวจยดวยวธการพรรณน าวเคราะห

การวเคราะหขอมลน าขอมลจากเอกสารและขอมลภาคสนามทไดจากการสงเกต การส ารวจ การสมภาษณ การสนทนากลม การจดประชม และแบบสอบถาม มาตรวจสอบความถกตองของขอมล คดกรองขอมลและจดแยกเปนประเดนตางๆ วเคราะหเนอหา (Content Analysis) ตามประเดนทคนพบ (Topic) แลวน ามาพรรณนาเชงอปนย (Inductive)

5.2 การตรวจสอบขอมล

เปนการตรวจสอบขอมลทไดจากการสงเกต สมภาษณวาขอมลทไดมความถกตองตรงตามประเดนหรอไม โดยใชวธการตรวจสอบแบบสามเสา 3 ดาน ดงน

5.2.1 ดานระยะเวลา ผวจยสมภาษณประเดนเดยวกนกบบคคลคนเดยวกนแตตางเวลากนเพอตรวจสอบวาขอมลทไดจะเหมอนหรอแตกตางกนหรอไม

5.2.2 ดานบคคล ผวจยใชวธการถามขอมลประเดนเดยวกนแตผใหขอมลจะแตกตางกน หลายๆคน เพอตรวจสอบวาค าตอบทไดจะเหมอนหรอแตกตางกนหรอไม

5.2.3 ดานสถานท ผวจยถามขอมลจากผใหขอมล ประเดนเดยวกน แตตางสถานทกน เชนทท างาน ทบาน หรอทอนๆ เพอตรวจสอบวาขอมลทไดจะแตกตางกนหรอเหมอนเดม

24

บทท 4 ผลของการศกษา

งานวจยเร อง การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชง

นเวศพนทภาคใต ไดก าหนดวตถประสงคทส าคญ จากการรวบรวมเอกสาร รวมทงการสงเกตจากการส ารวจลงพนท ในเบองตน ขอน าเสนอสภาพพนทเบองตนของจงหวดทง 14 จงหวด ดงตอไปน

1. สภาพทางกายภาพโดยรวม

1.1 ทตงและอาณาเขต

พนท 14 จงหวดภาคใต มพนทประมาณ 70,715 ตารางกโลเมตร ประกอบดวย 14 จงหวด แบงออกเปน ภาคใตฝงตะวนออก ไดแก ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช สงขลา พทลง ปตตาน ยะลา นราธวาส และภาคใตฝงตะวนตก ไดแก ระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง สตล

ทศเหนอ มพนทตดตอกบจงหวดประจวบครขนธ ดนแดนทอยเหนอสดของภาคคอ อ าเภอประทว จงหวดชมพร

ทศตะวนออก มพนทตดตอกบอาวไทย ดนแดนทอยตะวนออกสดของภาคคอ อ าเภอตากใบ จงหวดนราธวาส

ทศตะวนตก มพนทตดตอกบมหาสมทรอนเดย ดนแดนทอยตะวนตกสดของภาคคอ อ าเภอทายเหมอง จงหวดพงงา

ทศใต มพนทตดกบประเทศมาเลเซยทอ าเภอเบตง จงหวดยะลา

1.2 ลกษณะภมประเทศ

ภาคใตมลกษณะภมประเทศเปนคาบสมทรทมทะเลขนาบอย 2 ดาน คอ ตะวนออกดานอาวไทย และตะวนตกดานทะเลอนดามน จงหวดยะลาเปนจงหวดทไมมพนทตดตอกบทะเล ลกษณะภมประเทศแบงได 2 เขต คอ

เขตเทอกเขา มลกษณะการวางตวในแนวเหนอ - ใต เชน - เทอกเขาตะนาวศร เปนพรมแดนกนเขตแดนไทยกบพมา - เทอกเขาสนกาลาคร เปนพรมแดนกนเขตแดนไทยกบมาเลเซย - เทอกเขาภเกต อยทางตะวนตกของภาค - เทอกเขานครศรธรรมราช เปนแกนกลางของภาค

เขตทราบ ทราบในภาคใตมลกษณะยาวขนานระหวางภเขาและชายฝงทะเลแคบ ๆ ซงทางตะวนออกเปนชายฝงแบบยกตว สวนชายฝงตะวนตกเปนแบบยบตว

1.2.1 แมน าทส าคญของภาค แมน าของภาคใตเปนสายสน ๆ เนองจากมพนทนอย และไหลลงสอาวไทย เชน

แมน าชมพร แมน าปตตาน แมน าตาป แมน าสายบร สวนแมน าโกลก เปนพรมแดนธรรมชาตทกนเขตแดนระหวางประเทศไทยกบมาเลเซย สวนแมน าปากจน กนพรมแดนระหวางประเทศไทยกบพมา และแมน าตรงไหลลงสทะเลอนดามน

25

1.2.2 ลกษณะของชายฝงทะเลภาคใต ภาคใตมชายฝงทะเลยาวประมาณ 1,825 กโลเมตร แบงเปนชายฝงทะเลดาน

ตะวนออกตงแตชมพรถงนราธวาส ยาว 960 กโลเมตร และชายฝงทะเลดานตะวนตกยาว 865 กโลเมตร ซงมลกษณะดงน

- ชายฝงดานตะวนออก (ฝงอาวไทย) เปนหาดทรายกวาง เปนฝงทะเลทมการยกตวของพนท มสนทรายจงอย ม ลากน ทเกดจากสนดอนทปดกนทะเลสาบสงขลาจากทะเลภายนอก มอาวขนาดใหญ เชน อาวบานดอน อาวชมพร อาวสว เปนตน

- ชายฝงดานตะวนตก (ฝงทะเลอนดามน) เปนฝงทะเลจมตว มชายหาดเวาแหวงและเปนหาดน าลกมปาชายเลนขนตามชายฝง

และม ชวากทะเล คอ การยบจมบรเวณปากแมน าขนาดกวาง อาวทส าคญของฝงทะเลตะวนตก ไดแก อาวระนอง อาวพงงา อาวกระบ อาวกนตง เปนตน

1.3 สภาพภมอากาศ

ลกษณะภมอากาศเปนแบบรอนชนแถบมรสม (Am) คอมฝนตกชกสลบกบฤดแลงสน ๆ ภาคใตไมมฤดหนาว เนองจากอยใกลเสนศนยสตร และไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอท าใหฝนตกชกตลอดทงป จงหวดทมฝนตกชกทสดคอ ระนอง และจงหวดทมฝนตกนอยคอ สราษฎรธาน

ปจจยควบคมอณหภมของภาคใต 1. ลม เปนปจจยส าคญทควบคมลกษณะภมอากาศของภาคใตมากทสด เน องจาก

ภาคใตมลกษณะเปนคาบสมทร ท าใหตกอยภายใตอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนออยางเตมท

2. การวางตวของภเขา เมอลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพดเขาส ฝ งทะเลดานตะวนตกท าใหปะทะกบเทอกเขา

ตะนาวศร ท าใหมฝนตกหนกโดยเฉพาะจงหวดระนอง สวนดานหลงเขาเปนเขตอบฝนจะอยทจงหวดสราษฎรธาน

สาเหตของการเกดฝนตกชกในภาคใต 1. เกดจากรองลมมรสมทเคลอนจากทางเหนอเขาสเสนศนยสตร ท าใหฝนตกชก 2. เกดจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอพดผานอาวไทยและทะเลจนใต น าฝนมาตก

ทางทะเลดานตะวนออกของภาคใต 3. เกดจากพายดเปรสชนทกอตวอยในทะเลจนใต ท าใหฝนตกหนกและน าทวม

1.4 ทรพยากรธรรมชาต

1.4.1 ทรพยากรดน ภาคใตสวนใหญเปนดนปนทราย มความอดมสมบรณต า ไมเหมาะส าหรบการ

เพาะปลก สวนบรเวณทราบลมต า (พร) มน าทวมขงไมสามารถใชประโยชนได สวนทราบลมแมน าใชปลกขาว และสวนผลไม สวนดนบรเวณทสงเปนดนเหนยวหรอดนลกรง เหมาะในการปลกยางพาราและปาลมน ามน

26

1.4.2 ทรพยากรน า ภาคใตมฝนตกชกตลอดทงป แตมปญหาในการขาดแคลนน าเนองจากมแมน า

สายสน ๆ ไมสามารถเกบกกน าได สวนใหญจะใชน าจากการขดเจาะบอบาดาลและไดจากเขอนตาง ๆ ไดแก เขอนคลองหลา จงหวดสงขลา เขอนปตตาน จงหวดปตตาน เขอนรชชประภา จงหวดสราษฎรธาน

1.4.3 ทรพยากรปาไม พ นท ปาไมสวนใหญในภาคใตเปนปาดบช นตามเทอกเขา และปาชายเลน

จงหวดทปาไมมากสดคอ สราษฎรธาน ซงเปนปาแพะ ปาโคก ขนปะปนกบทงหญาสะวนนา ไมทส าคญของภาคใต คอ ไมเบญจพรรณและไมจากปาชายเลน

1.4.4 ทรพยากรแรธาต ภาคใตมแรธาตหลายชนด ดงน - แรดบก พบมากทสดในภาคใตและของประเทศไทย ซงถอวาเปนแรท ท า

รายไดใหกบประเทศมากทสด - แรพลวง พบทจงหวดสราษฎรธาน , นครศรธรรมราช - แรทงสเตน พบทจงหวดนครศรธรรมราช - ทองค า พบทอ าเภอโมะโตะ จงหวดนราธวาสและทชมพร - แรฟลออไรด , ยปซม , ดนขาว พบทจงหวดสราษฎรธาน - ถานหน พบทกระบและสราษฎรธาน - น ามนปโตรเลยมและกาซธรรมชาต พบทอาวไทย

1.5 ลกษณะทางวฒธรรม

ประชากรสวนใหญของภาคใตมลกษณะทางวฒนธรรมและสงคมเชนเดยวกบประชากรสวนใหญของประ เทศไทย แตบรเวณภาคใตตอนลางมประชากรทมเชอชาต ศาสนาและภาษาแตกตางไปบาง

1.5.1 เชอชาต ในดนแดนภาคใตของไทยนเปนทอยอาศยของชาวไทย ซงจ าแนกตามลกษณะเดนไดดงน

- ชาวไทยพทธ คนไทยในภาคใตตอนบนเปนคนไทยพทธ ซงมขนบธรรมเนยมประเพณทางพระพทธศาสนา เชนเดยวกบคนไทยสวนใหญของประเทศ ประเพณทมชอเสยง ไดแก ประเพณชงเปรตและประเพณชกพระ ของ จ.สราษฎรธาน เปนตน

สวนคนไทยเชอสายจนมประเพณบางอยางทแตกตางออกไป เชน มเทศกาลถอศลกนเจ ท จ.ภเกต เปนตน

- ชาวไทยมสลม ในประเทศไทยมจ านวนประมาณแสนคน ในจ านวนนสวนใหญอาศยอยในเขตจงหวดชาย แดนภาคใต ชาวไทยมสลมใชภาษาพนเมองเรยกวาภาษายาว แตสามารถพดไทยได เพราะปจจบนมโรงเรยนของเอกชน และศนยการศกษานอกโรงเรยนเปดสอนวชาสามญและวชาศาสนา ซงแตเดมผปกครองนกเรยนไทยมสลม ตองสงเดก ไปเรยนหาความรทางศาสนากบโตะครในปอเนาะ ปจจบนชาวไทยมสลมไดด ารงต าแหนงทางราชการทส าคญหลายต าแหนง เชน พฒนากร

27

นายอ าเภอ ครใหญ เปนตน โดยท วไปชาวไทยมสลมมนสยรกสงบ เคารพผ ปกครองบานเมอง รกประเทศ ชาตและมความเออเฟอเผอแผเหมอนกบคนไทยทวไป

- ไทยใหมหรอชาวเล บรเวณชายฝงและเกาะบางเกาะของภาคใตทางดานทะเลอนดามนมชาวพนเมองทเรยก วา ชาวเล หรอชาวน า จ านวนเปนหมนคน กลมชาวเลมสงคมภาษาพดและขนบธรรมเนยมทเปนลกษณะของกลมโดยเฉพาะ สนนษฐานวาชาวเลเหลานเปนเผาพนธเมลาเซยนทเรรอนทางทะเลมาจากหมเกาะเมลาเซยน ซงความจรงแลวชาวเลนาจะ อาศยอยทางฝ งตะวนออกของภาคใตเพราะอยใกลหมเกาะเมลาเซยนมากกวา แตชาวเลกลบไปอาศยอยมากทางชายฝง ดานตะวนตก ซงยงไมทราบสาเหตทชดเจนของภาคใตมประชากรมากเปนอนดบ 3 ของประเทศ จงหวดทมจ านวนประชากรมากทสดคอ นครศรธรรมราช จงหวดทมจ านวนประชากรนอยทสดและมความหนาแนนเบาบางทสดคอ ระนอง สวนจงหวดทมความหนาแนนของประชากรมากทสดคอ ภเกต

การเลอกถนฐานดงกลาว ชมชนชาวเลทใหญทสดอยทเกาะหลเปะ ใน หมเกาะอาดง หาดราไวย จ.ภเกต เกาะสรนทร จ.พงงา ปจจบนชาวเลทตงถนฐานอย อยางถาวรมหลายแหง จงตองม การท าส ามะโนครวและมการตงนามสกลให เชน ทะเลลก ชางน า หาญทะเล เปนตน และไดเปลยนชอเรยกชาวเลเสยใหม วา ชาวไทยใหม

- เงาะหรอชนเผาซาไก ชนเผานเปนชนกลมนอย มรปรางเตยแคระ ผมหยกหยอง ยงมอยบางใน อ.บนนงสตา อ.ธารโต จ.ยะลาและในปา จ.ตรง ยดถอประเพณของชาวปา เชน เมอมคนตายจะยายทละทงหมบานไปอยท ใหมทงหมด เปนตน

1.5.2 ศาสนา ประชากรในภาคใตสวนใหญ เปนชาวไทยนบถอพระพทธศาสนาและขนบธรรมเนยมประเพณเหมอนคนไทย โดยทวไป นอกจากนมพธการปลกยอยบางอยางทแตกตางกนบาง นอกจากไทยพทธแลว บรเวณทางตอนใตของภาค โดยเฉพาะในเขตจงหวดชายแดน ประชาชนในจงหวดเหลานเกอบรอยละ 60 นบถอศาสนาอสลาม เมอมประชากรนบ ถอศาสนาอสลามเปนจ านวนมากรองไปจากพระพทธศาสนา ทางราชการจงออกกฎหมายรบรอง และไดวางระเบยบ ตาง ๆ เพอใหเกดประโยชนแกผนบถอศาสนาอสลามดวย เชน มกฎหมายวาดวยการทะเบยนมสยด และไดมการตงคณะ กรรมการกลางอสลามแหงประเทศไทย และคณะกรรมการอสลามประจ าจงหวดทมผนบถอศาสนาอสลามจ านวนมาก เพอใหค าปรกษาแกทางราชการเกยวกบกจกรรมตาง ๆ ของศาสนาอสลาม พระบาทสมเดจพระเจาอยหวทางเปนศาสนปถมภกของศาสนาอสลามดวย นอกจากนรฐบาลไดเหนความส าคญของการประกอบพธการทางศาสนาของชาวไทย มสลมอยางมาก จงไดสรางมสยดทมขนาดใหญทสดในประเทศไทยใหแกชาวไทยมสลมตงอยท จ.ปตตาน

1.5.3 ภาษา ชาวไทยในภาคใตไดอพยพยายถนมาตงถนฐานอยางถาวรอยตามจงหวดตาง ๆ เปนเวลานาน รวมท งได ผสมกบชนพนเมอง จงท าใหมผวพรรณตางไปจากคนภาคอนบาง รวมทงภาษาพด และมทะเลทตงหางไกลจากเมอง หลวง การคมนาคมไมสะดวก แยกกนมาหลายรอยป ภาษาจงเปล ยนแปลงไปจากภาษาเดม ซ งความจรงเพยนไปตาม ทองถ นแตยงเปนภาษาไทยอย มส าเนยง เสยงหวน และพดเรวกวาภาษาทางภาคเหนอ แตจงหวดทมประชากรพดตาง กนไปคนละภาษาเลยกคอในจงหวดชายแดนภาคใต ประชากรสวนใหญเปนชาวไทยมสลมนยมใชภาษามลาย เมอพดกน

28

นานเขากไมสารมารถพดและฟงภาษาไทยใหเขาใจได โดยเฉพาะผทอยในชนบทหางไกลและไมไดเขาโรงเรยนสอนภาษา ไทย ในการตดตอกบทางราชการจงตองใชลามแปล 2. สภาพพนทแยกตามจงหวด

ทงนแหลงทองเทยวเชงนเวศ และวฒนธรรมของทง 14 จงหวดภาคใต อนประกอบดวย กระบ ชมพร ตรง นครศรธรรมราช นราธวาส ปตตาน พงงา พทลง ภเกต ยะลา ระนอง สงขลา สตล และสราษฎรธาน และผลของการลงพนทส ารวจและศกษาเอกสารเบองตนมรายละเอยดตามล าดบ ดงน

2.1 กระบ 2.1.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ถนหอยเกา เขาตระหงาน ธารสวย รวยเกาะ เพาะปลกปาลม งามหาดทราย ใตทะเลสวยสด มรกตอนดามน” 2.1.2 ประวตและทมา กระบ ตงอยรมฝงทะเลอนดามน จากหลกฐานทางโบราณคด สนนษฐานไดวา บรเวณเมองกระบเคยเปนแหลงชมชนโบราณทเกาแกมากแหงหนงในประเทศไทย ตงแตสมยกอนประวตศาสตร และตอเนองมาจนถงสมยประวตศาสตร กลาวกนวาดนแดนนแตเดมคอเมองบนไทยสมอ 1 ใน 12 เมองนกษตร ทใชตราลงเปนตราประจ าเมอง ขนกบอาณาจกรนครศรธรรมราช นอกจากนยงมขอสนนษฐานเกยวกบชอเมองกระบวา อาจมาจากความหมายทแปลวาดาบ เนองจากมต านานเลาสบตอกนมาเกยวกบการขดพบมดดาบโบราณกอนทจะสรางเมอง อนเปนทมาของสญลกษณจงหวดกระบในปจจบน 2.1.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดกระบมทรพยากรทางทะเลทสวยงามมาก มชายฝงตดกบทะเลอนดามนยาวประมาณ 160 กโลเมตร หมเกาะนอยใหญประมาณ 154 เกาะ เกาะทมความสวยงามเปนแหลงทองเทยวธรรมชาต ทางทะเลไดแก หมเกาะพพ เกาะหอง เกาะศรบอยา เกาะลนตา เกาะรอก เปนตน ดงนนภาคการทองเทยวเชงธรรมชาต และการทองเทยวเชงอนรกษ จงเปนจดขายทส าคญของจงหวด และมศกยภาพสงในการเปนฐานการพฒนาของจงหวด ควบคไปกบดานการเกษตร และการยกระดบขนเปนผน าดานการทองเทยวในทะเลอนดามนอกดวย ซงภาครฐและเอกชนท เกยวของในจงหวดไดให ความส าคญกบการพฒนาทางดานการศกษาเพอพฒนาคณภาพของบ คลากร มโครงการจดต งมหาวทยาลยอนดามน การสรางองคความรใหบคลากรรนใหมในเรองของการกฬาทางน าการตอเรอซอมเรอ การพาณชยนาว การสงเสรมดาน การทองเทยวโดยเนนดานการอนรกษสงแวดลอมเพอใหเกดเปนการทองเทยวอยางยงยน การสรางสนามกฬาของจงหวด เพอรองรบกจกรรมดานการกฬาซงจะไดประโยชนทงการศกษา การทองเทยว และการสรางรายได นอกจากน ยงมแผนงาน ในการสรางความรวมมอดานการทองเทยวกบประเทศจน โดยใชศกยภาพความพรอมทงดานธรรมชาต และทางวฒนธรรม ของกระบ ในทนทางวฒนธรรมนน กระบมการละเลนพนบานทเคยเลนกนมาชานาน ไดแก ลเกปา ซงเปนการแสดง พนบานทดดแปลงมาจากลเกสบสองภาษา เปนการแสดงทประสานวฒนธรรมหลากหลายเขาดวยกน อาท ดนตรจะใช ร ามะนา ทบโหมง กลอง ฉง บทกลอนจะมการประสมท านองมโนราหกบเพลงบรนยาวา นยมเลนกนมาชานานแตเสอม ความนยมลงไปมาก ยงมผทเลนไดคอผสงอาย

29

หนงตะลง ในจงหวดกระบมศลปนหนงตะลงหลายคณะ มโนราห เปนการแสดงพนบานของจงหวดทางภาคใตทขนชอทแสดงถงวฒนธรรมของชาวภาคใตไดเปนอยางด รองเงงและเพลงตนหยง ไดรบอทธพลจากมลาย ซงดดแปลงมาจากโปรตเกสอกทอดหนง เดมเพลงรองเงงนยมแสดงในบานขนนาง ภายหลง ชาวบานน ามาเลนและพฒนาดดแปลงมาเปนเนอรองภาษาไทย เรยกวาเพลงตนหยง ซงวฒนธรรมการแสดงพนบานตางๆ เหลาน ไดมการพยายามฝกสอนหรอสบทอดใหกบเยาวชนคนรนใหมโดยการสรางโอกาสใหเกดเปนรายไดกบเยาวชน ดวยการผนวกเขากบกจกรรมดานการทองเทยว งานประเพณหรอเทศกาล ทเปนจดดงดดดานการทองเทยวของจงหวดกระบ ไดแก ประเพณลอยเรอชาวเล จดตรงกบวนเพญเดอน 6 และวนเพญเดอน 11 ของทกปทเกาะลนตานบเปนงานประเพณเกาแกของชาวเลทหาดไดยาก งานนจดตรงกบวนเพญเดอน 6 และวนเพญเดอน 11 ของทกป โดยกลมชาวเลในบรเวณเกาะลนตาและเกาะใกลเคยง จะมาชมนมกนท าพธลอยเรอเพอสะเดาะเคราะห ณ ชายหาดใกล ๆ กบบานศาลาดาน ในพธจะมการรองร าท าเพลง มการรายร ารอบล าเรอดวยจงหวะและท านองเพลงรองเงง และเทศกาลกระบเบกฟาอนดามน จดขนตรงกบเดอน พฤศจกายนของทกป เพอสงเสรมการทองเทยวและประชาสมพนธจงหวด เปนงานเปดฤดกาลทองเทยวของจงหวด เรมจดครงแรกเมอป พ.ศ.2539 มกจกรรมรนเรงและการแสดงทางวฒนธรรมมากมาย และงานเทศกาลลานตาลนตา จดขนเพอเปนการประชาสมพนธและสงเสรมการทองเทยวเกาะลนตา อนรกษวฒนธรรมทองถน ทมวฒนธรรมประเพณ ทหลากหลาย และมความผสมผสานระหวางชาวไทยเชอสายจน ชาวไทยมสลม ชาวไทยพทธ รวมทงชาวไทยใหม หรอท เรยกกนวาชาวเล-อรกลาโวย 2.1.4 แหลงทองเทยวทส าคญ ทะเลแหวก เกาะพพ เกาะปอดะ สสานหอย 75 ลานป ถ าเพชร สวนรกขชาตธารโบกขรณ เกาะลนตา อาวพระนาง ถ าลอด ถ าผหวโต เขาขนาบน า

2.2 จงหวดชมพร 2.2.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ชมพรประตสภาคใต ไหวเสดจในกรม ชมหาดทรายร ดกลวยเลบมอ ขนชอรงนก” 2.2.2 ประวตและทมา ชมพร มชอปรากฏมาตงแตป พ.ศ. 1098 โดยมฐานะเปนเมองสบสองนกษตรของนครศรธรรมราช ใชรปแพะเปนตราเมอง และเปนเมองหนาดานฝายเหนอเพราะอยตอนบนของภาคใต ในพทธศกราช 1997 รชสมยแผนดนสมเดจพระบรมไตรโลกนารถ ปรากฏในกฎหมายตราสามดวงวาเมองชมพร เปนเมองตร อาณาจกรฝายใตของกรงศรอยธยา ในสมยรชกาลท 5 โปรดเกลาฯ ใหจดตงเปนมณฑลชมพร ตอมามการยบการปกครองระบอบมณฑลเปนจงหวด ชมพรจงมฐานะเป นจงหวด ค าวา “ชมพร” มผสนนษฐานวานาจะมาจากค าวา “ชมนมพล” เนองจากเปนเมองหนาดาน การเดนทพไมวาจะมาจากฝายเหนอหรอวาฝายใต ลวนเขามาตงคายชมนมพลกนทน จงเรยกจดนวา “ชมนมพล” ตอมาเพยนเปน “ชมพร” อกประการหนงในการเดนทางไปท าศกสงครามของแมทพนายกองตงแตสมยโบราณมา เมอจะเคลอนพลจะตองท าพธสงทพโดยการบวงสรวงสงศกดสทธ ขอใหไดรบชยชนะในการสรบเปนการบ ารงขวญทหาร ในสถานทชมนมเพอรบพรเชนน ตรงกบความหมายชมนมพร หรอประชมพร ซงทงสองค านอาจเปนตนเหตของค าวา “ชมนมพร” เชนเดยวกน แตอกทางหนงสนนษฐานวา นาจะไดมาจากชอพนธไมธรรมชาตในทองถน ไดแก ตนมะเดอชมพร เพราะทตงของเมองชมพรนนอยบนฝงแมน าทา

30

ตะเภา มตนมะเดอชมพรขนอยมากมาย ตนมะเดอชมพรจงเปนสญลกษณสวนหนงของตราประจ าจงหวดชมพร

2.2.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดชมพรมการจดงานประเพณทเปนวฒนธรรมสบทอดกนมาเปนเวลาอนยาวนานซง

สะทอนใหเหนถงวถ ชวตความเปนอยดานวฒนธรรมและสงคมของชมชน โดยมการจดงานประเพณทส าคญๆ เชน

1. งานเทดพระเกยรตเสดจในกรมหลวงชมพรเขตรอดมศกดและงานกาชาด ก าหนดจดในชวงเดอนธนวาคมของ ทกป วตถประสงคเพอเทดพระเกยรตพลเรอเอกพระเจาบรมวงศเธอ กรมหลวงชมพรเขตอดมศกด พระบดาแหงกองทพ เรอไทย ซงเปนทเคารพนบถอของประชาชนชาวจงหวดชมพร และประชาชนทวไป

2. งานประเพณแหพระแขงเรอ เปนประเพณเกาแกของอ าเภอหลงสวน ซงมมากวา 100 ป เรมงานตงแต วนแรม 1 ค าเดอน 11 ของทกป

3. งานโลกทะเลชมพร ก าหนดจดงานระหวางเดอนกมภาพนธ ถงเดอนพฤษภาคม ของทกป วตถประสงคเพอ สงเสรมการทองเทยวของจงหวดชมพร เพอกระจายรายไดใหกบประชาชนในทองถน กจกรรมทส าคญไดแก การแขงขน ตกปลา การประกวดภาพถายแหลงทองเทยว การจดนทรรศการแหลงทองเทยว เปนตน

4. งานวนผลไมหลงสวน ก าหนดจดงานประมาณเดอนสงหาคมของทกป บรเวณหนาส านกงานเทศบาลต าบล หลงสวน และบรเวณใกลเคยง มวตถประสงคเพอสงเสรมและเผยแพรผลผลตทางการเกษตร โดยเฉพาะอยางยงผลไม ของอ าเภอหลงสวน

5. ลองแพอ าเภอพะโตะ ก าหนดจดกจกรรมประมาณเดอนกมภาพนธของทกป ในปจจบนการลองแพพะโตะ ตองรวมกบการเดนปาดวย เรยกวา การเดนปาลองแพ 2.2.4 แหลงทองเทยวทส าคญ วนอทยานแหงชาตน าตกกระเปาะ อาวทงววแลน หาดอรโณทย เกาะสาก เกาะพราว เกาะลงกาจว เกาะรงนก ถ าไกรลาศ ถ าขนกระทง ถ าโคร า ถ าเขาเงน ถ าเขาเกรยบ

2.3 จงหวดตรง 2.3.1 ค าขวญประจ าจงหวด “เมองพระยารษฎา ชาวประชาใจกวาง หมยางรสเลศ ถนก าเนดยางพารา เดนสงาดอกศรตรง ปะการงใตทะเล เสนหหาดทรายงาม น าตกสวยตระการตา” 2.3.2 ประวตและทมา ตรง หรอเมองทบเทยง ในอดตเคยเปนเมองทาคาขายกบตางประเทศ และเปนศนยกลางการคมนาคมไปสจงหวดนครศร ธรรมราช เมองสบสองนกษตรในสมยกอน ตรงเปนเมองแรกทมตนยางพารามาปลก โดยพระยารษฎานประดษฐมหศรภกดน าพนธมาจากมาเลเซยมาปลกเปนแหงแรก ของภาคใต เมองตรงมแหลงทองเทยวทงน าตกและเกาะกลางทะเลอนงดงามเปนจ านวนมาก 2.3.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม

31

ประชาชนในจงหวดสวนใหญเปนคนเชอชาตไทย โดยมคนไทยเชอสายจน ประมาณ 30% ของประชาชนทงหมด อาศยประกอบธรกจอยในเขตตวเมองและยานธรกจการคาทว ๆ ไป สวนใหญนบถอศาสนาพทธ รองลงมาคอ ศาสนาอสลาม ซงมมากในทองทอ าเภอปะเหลยนยานตาขาว กนตง สเกา ชาวไทยอสลามเหลานมภาษาพด เชนเดยวกบประชาชนในเมอง คอ พดภาษาไทยทองถนภาคใต อปนสยใจคอของคนจงหวดตรง โดยทวไปมจตใจโอบออมอาร เออเฟอเผอแผ สามคค ชวยเหลอซงกนและกน รวมมอตอทางราชการเปนอยางด ประชาชนชาวจงหวดตรงมศรทธายดมนในศาสนาพทธ ยงกวาศาสนาอน เชน ศาสนาครสตและอสลาม ภายใน จงหวดตรงแตละอ าเภอและต าบลจะมวดศาสนาพทธ ส านกสงฆ อยเกอบทกแหง ประชาชนชาวไทยสวนใหญมเชอสาย มาจากชาวจน สวนมากกนบถอศาสนาพทธควบคไปกบการถอศลกนเจ ตามฤดกาลทมตามศาลเจาตางๆ สรปไดวา ประชาชนสวนใหญมความเชอศรทธาและยดมนในพระพทธศาสนาอยเปนอนมาก สวนศาสนาอนมอยบางเพยงสวนนอย และคลอยตามประเพณของชาวจนไปบาง ซงสวนใหญเปนคนในตวเมอง ถงแมวาจะมการนบถอศาสนาหลายศาสนา แตกไมกอใหเกดความขดแยงแตอยางใด ตางกใหการชวยเหลอเกอกลซงกนและกนเปนอยางด ประชาชนสวนมากในจงหวดตรงมเชอสายไทยผสมจน จรยธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณจงมลกษณะ ผสมผสานระหวางไทย-จน คนตรงสวนใหญจะเปนคนโอบออมอาร ตรงไปตรงมา พดจาเปดเผย เรยกไดวาเสยงดงฟงชด เปนเอกลกษณ ชาวตรงปฏบตตามครรลองของวฒนธรรมไทยและวฒนธรรมอนดงามของทองถน สวนใหญตามวฒนธรรม ของพทธศาสนาซงสบเนองมาจากอนเดยและลงกาเชอมโยงกบจงหวดนครศรธรรมราช จงหวดตรงเปนเมองหนาดานของ จงหวดนครศรธรรมราชฝงตะวนตกในฐานะทจงหวดนครศรธรรมราชเปนเมองแมเปนเมองเอก วฒนธรรมของตรงจงเปน แบบเดยวกบจงหวดนครศรธรรมราชและจงหวดใกลเคยง เชน วนตรษ วนสารท พธทางศาสนา เปนตน จงหวดตรงมศลปทเปนเอกลกษณของตนเอง ทงในดานศลปการแสดงและหตถกรรม ศลปการแสดง เชน มโนราห หนงตะลง ลเกปา ศลปหตถกรรม เชน การประดษฐเสอเตย มดพรา (นาปอ) ผาทอพนเมอง (นาหมนศร) และเสวยน หมอจากกานจาก เปนตน ดานวฒนธรรมประเพณ เปนการผสมผสานระหวางประเพณวฒนธรรมไทยกบจน ทงนเนองจาก ประชาชนในเขตเมองสวนใหญมเชอสายไทยผสมจน สวนผทนบถอศาสนาอสลามกยงคงยดถอประเพณวฒนธรรมทาง ศาสนาแตไมเครงครดเหมอนจงหวดชายแดนภาคใต ประเพณของชาวตรงจงแตกตางจากทอนอยางชดเจน งานเทศกาลประเพณทส าคญ ทท าใหเกดเปนธรกจทเกยวเนองมากมาย ทงในภาคการผลต การคา และการบรการ และยงเปนชวงเวลาทเปนโอกาสทางการคาหรอการประชาสมพนธธรกจไปในวงกวาง ไดแก 1) งานววาหใตสมทร จดขนอยางยงใหญในเดอนกมภาพนธทกป หนมสาว ทงชาวไทยและตางประเทศทวโลก มาเขารวมพธววาหใตทะเลตรง 2) งานเทศกาลขนมเคก จดขนในเดอนสงหาคม เคกเมองตรงเปนทขนชอไปทวประเทศวาเปนเคกทอรอยม หลายแบบหลายรส การประชาสมพนธในรปแบบตางๆ ท าใหไมเพยงเปนของฝากชอดงจากเมองตรง แตยงสามารถขยาย ตลาดไปในพนทอนๆ ไดอกดวย 3) งานวฒนธรรม ประเพณ ของดเมองตรง จดขนเดอนกนยายนทกป รวบรวมวฒนธรรม ประเพณของดทม ในจงหวดตรง ทกอ าเภอมาแสดง ประกวดแขงขนและออกรานจ าหนายในบรเวณงาน เปนงานประจ าปทยงใหญ ของจงหวดตรง

32

4) งานเทศกาลหมยาง จดขนในเดอนกนยายนทกป หมยางสตรเมองตรงหนงกรอบเนอหอมนม รสอรอย จากกรรมวธหมกใสเครองปรงแลวยางทงตวดวยเตายางทท าเปนพเศษ ซงปจจบน SMEs ในธรกจนสามารถใชชอเสยง ของหมยางเมองตรงไปเปนจดขายในงานหรอสถานทอนๆ ทวประเทศ 5) งานเทศกาลกนเจ จดขนเดอนตลาคมทกป เปนอกหนงงานทส าคญของชาวไทยเชอสายจนในจงหวด ประกอบดวยพธกรรมยงใหญตลอด 9 วน 9 คนของประเพณการถอศลกนเจของคนตรง 2.3.4 แหลงทองเทยวทส าคญ อนสาวรยพระยารษฎานประดษฐมหศรนภกด อทยานเขาชอง ทะเลกนตรง ถ าสรนทร น าตกโตนเตะ หาดปากเมง เขาปนะ

2.4 จงหวดนครศรธรรมราช 2.4.1 ค าขวญประจ าจงหวด “เมองประวตศาสตร พระธาตทองค า ชนฉ าธรรมชาต แรธาตอดม เครองถมสามกษตรย มากวดมากศลป ครบสนกงป” 2.4.2 ประวตและทมา ในอดตมชอเรยกดนแดนแถบนหลายชอ ทตะวนตกนยมเรยกกนมาจนกระทงตนครสตศตวรรษท 20 คอ "ลกอร" สนนษฐานวาชาวโปรตเกสทเขามาตดตอคาขายในสมยกรงศรอยธยาตอนตนเปนผเรยกกอน โดยเพยนมาจากค าวา "นคร" สวนชอ "นครศรธรรมราช" มาจากพระนามของกษตรยผครองนครในอดต ทรงมพระนามวา "พระเจาศรธรรมาโศกราช" (ราชวงศศรธรรมาโศกราช) มความหมายวา "นครอนเปนสงาแหงพระราชาผทรงธรรม" หรอ "เมองแหงพทธธรรมของพระราชาผยงใหญ" ในสมยกรงศรอยธยาเปนราชธาน เมองนครศรธรรมราชมฐานะเปนเมองชนเอกคกบเมองพษณโลก มขนนางชนผใหญระดบเจาพระยาเปนเจาเมอง มบรรดาศกดตามพระไอยการต าแหนงนาพลเรอน นาทหารหวเมอง วา เจาพระยาศรธรรมราชชาตเดโชไชยมไหยสรยาธบดอภยพรยบรากรมภาห 2.4.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม เนองจากประชากรสวนใหญมพนฐานในการประกอบอาชพทางดานเกษตรกรรม อกทงยงเปนแหลงเผยแพร พระพทธศาสนาทส าคญของภาคใต ดงนน วฒนธรรมและประเพณตางๆ ทเกดขนจงมความเกยวพนกบการ ประกอบอาชพ และสบเนองมาจากการรบถอพทธศาสนา เชน การออกปากกนวาน (ลงแขก) กจกรรมเลยงน าชา ประเพณการแหผาขนธาต ประเพณสารทเดอนสบ ประเพณลากพระ เปนตน ซงประเพณ เหลานถอเปน ประเพณทดงดดใหนกทองเทยวจากตางถนเขามายงจงหวดนครศรธรรมราชจ านวนมาก เปนประจ าทกป ซงถอ เปนการใชทนทางวฒนธรรมทส าคญของผประกอบการในจงหวดเปนอยางมาก ทงผประกอบการทด าเนนธรกจ โดยตรงกบประเพณเหลาน และผประกอบการตอเนอง 2.4.4 แหลงทองเทยวทส าคญ

33

วดพระมหาธาต พระวหารเหลอง ก าแพงเมองเกา ชายหาดปากพะยง เสาชงชา และโบถสพราหมณ ศาลพระเสอเมอง หอพระอศวร แหลมตะลมพก สระลางดาบ ศาลาประดหก ชายทะเลปากพนง น าตกพรหมโลก น าตกกระโรม

2.5 จงหวดนราธวาส 2.5.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ทกษณราชต าหนก ชนรกศาสนา นราทศนเพลนตา ปาโจตรงใจ แหลงใหญแรทอง ลองกองหวาน” 2.5.2 ประวตและทมา นราธวาส เดมเปนเพยงหวเมองชายแดนภาคใต หนงในแปดหวเมอง อนไดแก ปตตาน หนองจก ยะหรง สายบร ระแงะ รอมง จาลอ หรอยาลอ และจะนะ ประชากรใชภาษามลายพนเมองเปนภาษาพด สวนภาษาเขยนเปนภาษาอาหรบดดแปลง การอานเปนภาษามลายและโรมนมาเปนภาษายาว ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม ในขณะนน นราธวาสมสภาพเปนเพยงหมบานแหงหนงชอวา "บานบางนรา" เพราะตงอยรมแมน าบางนราใกลกบทะเล มการปกครองขนกบเมองสายบร ครนตอมาถกโอนมาขนกบเมองระแงะ ในป พ.ศ. 2449 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไดรวมหวเมองทงหมดเปนมณฑลเทศาภบาล เรยกวา มณฑลปตตาน ในชวงเวลานนทางราชการไดยายศาลาวาการจากเมองสายบรมาตงอยทบาน บางนรา ดวยเหตทวาบรเวณทตงของบานบางนรานนไดเจรญเปนชมชนใหญ มการคาทงทางบกและทางทะเลคกคกกวาเมองสายบร ดงนน จงไดลดฐานะเมองระแงะและเมองสายบรลงมาขนกบเมองบางนราแทน จนกระทงถงป พ.ศ. 2458 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวไดทรงเปลยนชอเมองบางนราเปน นราธวาส 2.5.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม ในจงหวดนราธวาส มสงคมแบงออกไดตามภาษาและศาสนา ออกไดเปน 3 รปแบบ คอ 1. สงคมชมชนทพดภาษามลายถน และนบถอศาสนาอสลาม 2. สงคมชมชนทพดภาษาไทยและนบถอศาสนาพทธ 3. สงคมชมชนทพดภาษาจนและนบถอศาสนาอน เชน พทธ และครสต สงคมชมชนทพดภาษามลายถนและนบถอศาสนาอสลามนน มกตงบานเรอนอยเปนกลม ไมปะปนกบชมชนทนบถอ ศาสนาอน ประกอบอาชพดวยกนในชมชนเดยวกน สวนนอยทปะปนกนบาง ปจจบนผทพดภาษามลายถน กสามารถพด ภาษาไทยไดเปนสวนใหญ เพราะการศกษาสงขน กวางออกไปตามความเจรญของทองถนและความจ าเปนทตองประกอบ อาชพสมพนธกน ส าหรบชาวพทธทพดภาษาไทยกสามารถพดภาษามลายถนได รปแบบของชมชนมกเกดขนโดยถอศาสนา สถานเปนจดศนยกลาง เชน วด มสยดหรอสเหรา เพราะตองอาศยคนทรวมกนเขาเปนชมชนทสนบสนนค าจน ชาวไทยทนบถอศาสนาพทธมวฒนธรรมขนบธรรมเนยมและประเพณมลกษณะทคลายคลงกนและไม แตกตางไปจากจงหวดอนๆ เชน การแตงกาย การขนบานใหม วนสงกรานต การบวชนาค วนออกพรรษา ประเพณ เดอนสบ (วนสารทไทย) และประเพณวนลอยกระทง ชาวไทยทนบถอศาสนาครสตกจะมวฒนธรรมขนบธรรมเนยม และประเพณมลกษณะทคลายคลงกนกบจงหวดอนๆ ส าหรบชาวไทยทนบถอศาสนาอสลามจะมความแตกตางไปบาง

34

ชาวนราธวาสปจจบน แตงกายกนตามลทธศาสนาทตนนบถอ ผทนบถอศาสนาอสลามกแตงกายแบบ ทนยมของชาวมสลมโดยทวไป ผทนบถอศาสนาพทธกแตงกายตามแบบของชาวไทยทนยมโดยทวไป ในจงหวด นราธวาสมผนบถอศาสนาอนๆ นอย เชน ครสต ฮนด 2.5.4 แหลงทองเทยวทส าคญ น าตกบาโจ หาดนราทศน หมบานชาวประมงบางนรา พระพทธทกษณมงมงคล พระต าหนกทกษณราชนเวศน เขาตนหยงมส สไหงโกลก น าตกฉตรวาร พระเจดยศรมหามายา

2.6 จงหวดปตตาน 2.6.1 ค าขวญประจ าจงหวด “บดสะอาด หาดทรายสวย รวยน าตก นกเขาด ลกหยอรอย หอยแครงสด” 2.6.2 ประวตและทมา ปตตาน ในอดตเปนจงหวดทมความเจรญรงเรองมาก เปนเมองเกาแกทยงใหญ เคยมฐานะเปนเมองหลวงของอาณาจกรลงกาสกะ ซงเปนรฐอสระของชาวไทยพทธในพทธศตวรรษท 7 มอาณาเขตครอบคลมพนทจงหวดสงขลา ปตตาน ยะลา นราธวาส กลนตน และตรงกานในมาเลเซยปจจบน 2.6.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดปตตานเปนอาณาจกรเกาแกและมความเจรญรงเรองท าใหเปนศนยรวมของประชากรหลากหลาย เชอชาต ศาสนา มาตงแตในอดต ปจจบนมจ านวนประชากร (ณ ธนวาคม 2552) ทงสน 647,624 คน ประชากร สวนใหญรอยละ 87.73 นบถอศาสนาอสลาม รอยละ 12.24 นบถอศาสนาพทธ และรอยละ 0.03 นบถอศาสนา อนๆ โดยประชากรทนบถอศาสนาอสลามของจงหวดปตตาน ระหวางป 2551-2553 เพมขนทกป และประชากร ทนบถอศาสนาพทธและศาสนาอน ๆ มจ านวนลดลง 2.6.4 แหลงทองเทยวทส าคญ มสยดกลางปตตาน กรอแซะ ศาลเจาแมลมกอเหนยว วดชางไห ปากน าปตตาน น าตกทรายขาว อทยานแหงชาตน าตกทรายขาว

2.7 จงหวดพงงา 2.7.1 ค าขวญประจ าจงหวด “แรหมนลานบานกลางน าถ างามตา ภพาแปลก แมกไมจ าปน บรบรณดวยทรพยากร” 2.7.2 ประวตและทมา 2.7.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม สภาพทางสงคมในจงหวดพงงาเปนสงคมเกษตรกรรม เพราะอาชพหลกคอการเกษตร ความเปนอยของชาว พงงาเปนแบบเรยบงาย ไมนยมความฟงเฟอ สถานบรการ หรอสถานบนเทงในจงหวดพงงามนอย คนพงงาชอบท าอาหาร รบประทานกนเองทบาน หรอสงสรรคกนในกลมญาตพนอง ไมนยมเทยวนอกบาน เนองจากอาชพเกษตรกรรมเปนอาชพหลก ของประชาชนในจงหวดพงงา ไมนยมการเปนลกจางของคนอน เจาของกจการรานคาหรอเจากจการดานการเกษตรทม พนทท าการเกษตรมาก ๆ จงตองใชแรงงานจากตางชาต เชน พมา ลาว ดานวฒนธรรม จงหวดพงงามประเพณทส าคญ ดงนคอ ประเพณวนสารทเดอนสบ เปนประเพณท าบญ เพออทศสวนกศลใหกบบรรพบรษทลวงลบไปแลว ทกปเมอ ถงวนสารทเดอนสบ (แรม

35

๑๕ ค า เดอน ๑๐) ชาวบานในชมชนจะชกชวนญาตพนองไปวดเพอรวมกนท าบญอทศสวน กศลไปใหบรรพชนทลวงลบไปแลว น าอาหารคาวหวาน ไปถวายพระทวด ฟงพระธรรมเทศนา และถวายภตตาหารเพล แดพระภกษ จากนนกจะน าอาหารสวนหนงใสกระทงเปรต น าไปตงในสถานทททางวดไดจดเตรยมไวใหเพอเปนการเซน ไหววญญาณผทลวงลบไปแลว จากนนจะน าอาหารสวนหนงไปแจกชาวไทยใหม (ชาวเล) ประเพณกนเจ หรอประเพณกนผกเปนประเพณเกาแกประเพณหนงของชาวไทยเชอสายจนในจงหวดพงงา ใน ระหวางวนแรม 1-9 ค าเดอน 11 จะถอศลกนเจหยดกนเนอสตวทกชนดเพอละเวนจากการกระท าบาป ประเพณปลอยเตา (ประเพณอนรกษพนธเตาทะเล) วตถประสงคเพออนรกษพนธเตาทะเลซงเปนสตวหายาก ทขนมา วางไขบนหาดทรายชายทะเลของอ าเภอทายเหมองเปนประจ าโดยจดขนระหวางวนท 1-10 มนาคมของทกป ณ บรเวณ หาดทายเหมอง ซงตงอยหมท 9 ต าบลทายเหมอง อ าเภอทายเหมอง ประเพณลอยแพ จะท ากนปละหนงครงในราวเดอน 12 ของทกป เมอจะถงก าหนดวนลอยแพชาวบานจะไปชวย กนตดไมไผมาตอเปนแพ โดยใหแพมขนาดใหญพอทจะบรรจสงของไดแลวจดตกแตงประดบประดาใหสวยงาม ใสเลบ เสนผม และสงของตาง ๆ จากนนจะน าแพไปท าพธสวดสมโภช ในวนรงขนกจะชวยกนน าแพไปลอยทชายหาดหรอแหลง น าในหมบาน กอนลอยแพจะมการแสดงธรรม ถวายภตตาหารเพลแกพระภกษ และรวมกนรบประทานอาหาร ประเพณการขอสวนบญ เปนประเพณทเกดจากความเชอของชาวไทยใหมทถอปฏบตกนอยางเครงครดมาตลอด โดยเมอถงวนสารทเดอนสบ ชาวไทยใหมทกคนจดเตรยมภาชนะส าหรบบรรจสงของ เชน กระสอบ ตะกรา ถง หรอ ภาชนะอนๆ ไปนงตามวดตางๆ เพอรอรบสงของทชาวบานน ามาวด เชน ขนม อาหาร ผลไม เสอผา และเงน เมอ ไดสงของตางๆ แลวกจะน ากลบไปบานของตนเองเพอเซนไหวผตายาย และผบานผเรอนกอน จงจะน าไปรบประทาน ส าหรบพธกรรมทส าคญ ประชาชนในจงหวดพงงามการประกอบพธกรรมตามความเชอทสบทอดกนมาตงแต บรรพบรษหลายแบบอยางทส าคญ ไดแก การตงศาลพระภม ศาลเจาท (หลาพอตา) คนพงงามความเชอกนวาแผนดน ทกแหงม พระภมเจาทสงสถตอย การเขาไปอยอาศยตองใหความเคารพย าเกรงไมลบหล และควรมการตงศาลเพอเปน ทสงสถตของพระภมเจาท พระภมเจาทจะชวยปกปกรกษาคมครองใหพนจากภยนตรายทงปวง โดยเรยกการตงศาลเจา ทวาตงหลาพอตา (ค าวา “หลาพอตา เปนภาษาถนใตทกรอนมาจากค าวา “ศาลา” หรออกนยหนงหมายถง “ศาล”นนเอง) 2.7.4 แหลงทองเทยวทส าคญ ถ าพงชาง ถ าน าผด น าตกโตนพงงา น าตกล าป สถานททางน าบรเวณอาวพงงา เขาหมาจ เกาะขาพงกน เกาะนมสาว เกาะทะล เกาะยาวใหญ ถ าลอด เทวรปสลกหนเรองรามเกยรต เมองโบราณทบานทงตก ชายทะเลเขาเขยน เกาะปนหย เกาะตะป อทยานแหงชาตศรพงงา อทยานแหงชาตเขาล าป-หาดทายเหมอง อทยานแหงชาตเขาหลก-ล าร อทยานแหงชาตหมเกาะระ-เกาะพระทอง อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร อทยานแหงชาตอาวพงงา

36

2.8 จงหวดพทลง 2.8.1 ค าขวญประจ าจงหวด “สมโอหวาน ขาวสารขาว ลกสาวงาม ขาวหลามหวานมน สนามจนทรงามลน พทธมณฑลคธาน พระปฐมเจดยเสยดฟา” 2.8.2 ประวตและทมา พทลง เปนเมองเกาแกโบราณเมองหนงในภาคใตของประเทศไทย และเปนเมองแหงเขาอกทะล มประวตสนนษฐานวาพทลงเปนเมองทสรางขนตงแตสมยศรวชย ตวเมองเดมตงอยทเขาหวแดง ฝงตรงขามกบเมองสงขลาในปจจบน แตเนองจากมภยตางๆ มารบกวนท าใหตองยายเมองไปตงอยตามต าบลตางๆ หลายครง ในรชกาลพระรามาธบดท1 (อทอง) แหงกรงศรอยธยา "เมองพทลง" เปนสวนหนงใน 15 หวเมองปกษใตทอยในอ านาจบงคบบญชาของเมองนครศรธรรมราช ซงมฐานะเปนเมองพระยามหานคร ขนตรงกบกรงศรอยธยา ตอมาใน พ.ศ. 1927 เมอสมเดจพระราเมศวรยกทพไปตเชยงใหมไดชยชนะ จงอพยพชาวภาคเหนอสวนหนงลงมาไวทเมองพทลง ตอมาในสมยอยธยาตอนปลายเมองพทลงไดยายไปตงททาเสมด ปจจบนอยในอ าเภอชะอวด จงหวดนครศรธรรมราช และยายอกครงมาตงทต าบลควนมะพราว ในเขตอ าเภอเมองปจจบน ในรชสมยของพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก รชกาลท 1 แหงกรงรตนโกสนทร ไดโปรดฯ ใหยกเมองพทลงขนตรงตอกลาโหมโดยมฐานะเปนเมองชนโทและไดยายเมอง ไปอยทปากน าล าป า เมอพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 ทรงปฏรปการปกครองเปนแบบมณฑลเทศาภบาล เมองพทลงไดถกจดใหขนกบมณฑลนครศรธรรมราชจนกระทงถงป พ.ศ. 2467 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ไดโปรดฯ ใหยายเมองมาตงทต าบลคหาสวรรคซงเปนทตงปจจบนน เมอไดยกเลกการปกครองแบบมณฑลเทศาภบาลในป พ.ศ. 2476 พทลงจงไดมฐานะเปนจงหวดตงแตบดนน 2.8.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดพทลง ตงอยบรเวณฝงตะวนตกของทะเลสาบสงขลา เปนเมองมเขาอกทะลเปนสญลกษณสงเดนมองเหน แตไกล เปนเมองตนก าเนดหนงตะลงและมโนราห โดยแหลงทองเทยวในจงหวดพทลงทมชอเสยงมากทสดคอ อทยานนกน าทะเลนอย เปนอทยานนกน าทใหญทสดในประเทศไทย นอกจากสถานทองเทยวทเปนธรรมชาตแลว โบราณสถาน วดตางๆ ตลอดจนศลปวฒนธรรมประเพณพนบานกเปนประโยชนในการเปนแหลงเรยนรของเมองพทลง จงหวดพทลง เคยมชอเสยงในการละเลนพนเมอง คอ หนงตะลง มโนราห ลเกปา โดยในปจจบนยงคงมการ จดงานอนรกษมรดกไทยทมกจกรรมการแขงขนโนราห หนงตะลง ซงไดรบความสนใจจากศลปนพนบาน และเปนการ สบทอดศลปะโนรานาฎศลปเมองใตซงเปนการละเลนพนเมองภาคใตทมมาแตโบราณใหกบเยาวชนรนใหมหรอมโนราหรนเยาวอกดวย นอกจากน ยงคงมการจดงานประเพณลากพระ ซงเปนประเพณทนยมในภาคใตในชวงเดอนสบเอด โดยประเพณลากพระนนมอย 2 ลกษณะ ตามความเหมาะสมของภมประเทศ คอ ลากพระทางบกและลากพระทางน าส าหรบจงหวดพทลงเปนการลากพระทางบก ซงจะมการตโพน (กลอง) เพอควบคมจงหวะในการลากพระ ขบวนพระลาก ของแตละวดกจะมผตโพนอยบนขบวน และเมอผานวดตางๆ กจะมการตโพนทาทายกน ท าใหมการแขงขนตโพนเกดขน และทางจงหวดพทลงกไดจดใหมการแขงขนตโพนขนเปนประจ าทกป ในเทศกาลลากพระเดอน 11

37

2.8.4 แหลงทองเทยวทส าคญ ถ าคหาสวรรค หาดแสนสขรมทะเลสาปล าปา น าตกเขาคราม ถ ามาลย บอน ารอน-เยนทเขาชยสน พระธาตบางแกว อทยานแหงชาตเขาป-เขายา อทยานนกน าทะเลนอย

2.9 จงหวดภเกต 2.9.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ไขมกอนดามน สวรรคเมองใต หาดทรายสทอง สองวรสตร บารมหลวงพอแชม” 2.9.2 ประวตและทมา ภเกต หรอทเคยรจกแตโบราณในนาม เมองถลาง เปนจงหวดหนงทางภาคใตของประเทศไทย ลกษณะทางภมศาสตรทแตกตางจากจงหวดอนโดยสนเชง คอเปนเกาะซงมขนาดใหญทสดในประเทศไทย 2.9.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดภเกตแบงการปกครองออกเปน 3 อ าเภอ คอ อ าเภอเมองภเกต อ าเภอกะท อ าเภอถลาง การบรหารราชการสวนทองถนประกอบดวยองคการบรหารสวนจงหวด 1 แหง เทศบาล 9 แหง และองคการ บรหารสวนต าบลอก 9 แหง โดย ณ ธนวาคม 2552 มประชากรจ านวน 335,913 คน ประชากรสวนใหญคอรอยละ 73 นบถอศาสนาพทธ รอยละ 25 นบถอศาสนาอสลามและนกถอศาสนาครสตและอนๆ ตามล าดบ และเนองจาก ธรกจทองเทยวเปนภาคธรกจส าคญทตองการแรงงานมากประกอบกบจงหวดภเกตมอตราคาจางขนต าสงทสดใน ภาคใตท าใหเกดแรงงานตางถนไหลเขามาท างานในภเกตเปนจ านวนมาก รวมไปถงแรงงานตางดาวจากประเทศ เพอนบาน ประมาณการวามประชากรแฝงใน จ งห ว ด ส งถ ง 40% ข อ งป ระช าก รท ล งท ะ เบ ย น (ท ม า : บ รรย าย ส ร ป จ งห ว ด ภ เก ต , www.phuket.go.th) นอกจากนยงมนกทองเทยวทเขามาในภเกตอกประมาณปละกวา 5 ลานคนอก ดวย ซงมากกวา 60% เปนนกทองเทยวชาวตางชาต จากศกยภาพของทนทางสงคม จงหวดภเกตเปนศนยรวมของคนจากทวประเทศดวยกจกรรมทตางๆ กนไป ทงการเขามาของนกทองเทยว การเขามาตงถนฐานของแรงงานจ านวนมาก การเขามาลงทนหรอประกอบ ธรกจประเภทตางๆ จงท าใหเกดธรกจบรการเพอรองรบมากมาย ทงบรการพนฐานและบรการทตอบสนอง ความตองการของผบรโภคแตละกลม เชน บรการดานสาธารณสขทงสถานพยาบาลขนาดใหญทมชอเสยงระดบ สากลและรานขายยาทไดการรบรองมาตรฐานรานขายยาคณภาพ สวนสถานศกษานนกมโรงเรยนนานาชาต เกดขนหลายแหงเพอตอบสนองความตองการของพอแมผปกครองทตองการใหลกหลานไดรบการศกษาในระดบ มาตรฐาน เปนตน จงหวดภเกตมศกยภาพของทนทางวฒนธรรม เนองจากมความหลากหลายทางวฒนธรรม ประเพณ วถ ชวตและการประกอบอาชพ ทสบทอดมาเปนเวลานาน และสามารถตอยอดใหเกดอาชพใหมทใชทนทางสงคมและ วฒนธรรม เชน ประเพณกนเจ การประมง การแปรรปอาหาร หตถกรรม จงหวดภเกตมเปนจงหวดทมชาว ไทยเชอสายจนอยเปนจ านวนมาก ดงนนประเพณการถอศลกจเจในจงหวดภเกตจงเปนประเพณทมชอเสยงเปน ทยอมรบ และเปนหนงในจงหวดทจดงานไดยงใหญทสดแหงหนงของประเทศ มผคนเขารวมงานนบหมนทงคนใน พนทเอง และยงดงดดใหคนจากตางถนเขามาในภเกตดวยทงผทเขามาเพอกนเจและทเขามาทองเทยวงานเทศกาล ท าใหเกดรายไดกบธรกจ

38

ทองเทยวและธรกจตอเนองมากมาย โดยเฉพาะดานธรกจอาหารทไดรบความนยม และ สรางเศรษฐกจใหกบผประกอบการนบรอยลานบาท วฒนธรรมทางภาษา ในสมยกอนนนภเกตจะเตมไปดวยชาวจนและบาบา ซงนยมพดกนในภาษาจน ฮกเกยนและยงมภาษาจนแตจว ซงสวนใหญเพงโยกยายมาจากทางภาคกลางของประเทศไทย นอกจากนนยงม ภาษาอสลามซงจะเปนทงชาวไทยทมเชอสายเปนอสลาม ซงจะใชภาษาอสลามในการสอสารสวนใหญจะพบไดท บรเวณหาดบางเทา กมลา ปาตอง และอาวมะขาม ชาวไทยมสลมตงรกรากถนฐานอยในภเกตรอยละ 36 ของ ประชากรทงเกาะภเกต โดยบรรพบรษสวนใหญมาจากเกาะลงกาวซงเปนเกาะทอยใกล ๆ กบจงหวดภเกต วฒนธรรมการแตงกายของคนภเกต สวนใหญผหญงภเกตดงเดมเมออยบานมกจะนงกระโจมอก ดวย ผาปาเตะ อนเปนชดใสสบายของชาวใตทวไป หากออกไปนอกบานหรอเปนชดตามเทศกาลตางๆ ผหญงกจะใส เสอยาหยา และนงผาปาเตะ แตเดมมสองชนด คอ ผาปาเตะกบผาพน สวนผชายหากมไดออกไปท าไรท านา ก จะนงผาขาวมา หรอ ผาชบ(ภาษาใต) อยบาน ส าหรบอาหารของคนภเกตสวนใหญอาหารเชากจะเปน เจยะโกย (ปาทองโก) และ เซลอง(ชา) ตาม ธรรมดาวถชวตของคนภเกต สวนอาหารประเภทอนๆซงมทงอาหารจนและไทยผสมผสานกน อยางเชน เซยวโบย (ขนมจบ) เกาจ (ฮะเกา) หรอแมแตขนมโหนด (ขนมตาล) เปาลาง ทนยมรบประทานกนชวงเชา นอกจาก รบประทานเปนอาหารเชาแลว คนภเกตยงน าเอาขนมมาเปนขนมในวนแตงงาน เชน ขนมหอ หมายถง ไสสอง ลกแทนคบาว-สาว ขนมเทยน ทมความหมายวา “เหนยวแนน” เปนตน สวนอาหารจานเดดของคนภเกตทขนชอ ลอนาม เปนอาหารชวงบาย คอ หมสะป าโอตาว เบอทอด ฮแช และของหวานโอเอว ตามมาดวยของหวานท เปนผลไม คอ มะมวงกบเกลอเคย (น าปลาหวาน) ซงขนตอนการท าไมเหมอนใคร เปนตน วฒนธรรมทางดานการแสดงพนบานของคนภเกต คอ การแสดงรองเงง หนงตะลง เปนมหรสพพนเมอง ของภาคใตขนชออยางมาก ในขณะเดยวกนทภาคใตกมคณะดงๆหลายคณะ ดวยความนยมท าใหตวตะลงแพรไป ถงภาคกลาง ในอ าเภอถลางมคณะหนงทดงทสด คอ คณะหนงชวน ผสบทอดมรดกหนงตะลงคนสดทายของ ตระกลไกรเลศ 2.9.4 แหลงทองเทยวทส าคญ หาดกมลา หาดสรนทร หาดปาตอง หาดกะรน หาดกะตะ หาดราไวย หาดในหาน หาดไตรตรง หาดในยาง หาดไมขาว หาดในทอน หาดบางเทา เขารง(ภเกตฮลล) อนสาวรยหลก 60 ป เกาะสเหล พระผดวดฉลอง หาดแหลมกานอยและแหลมกาใหญ หาดราไวย เกาะแกวพสดาร หาดในหาน อนสาวรยทาวเทพกษตร ทาวศรสนทร หาดสรนทร น าตกโตนไทร วดพระทอง แหลมสงห อาวกมลา หาดปาตอง ฟารมไขมก โรงงานเมดมะมวงหมพานต เหมองแรดบก แหลมหรหมเทพ อาวกะตะ อาวกระรน อาวมะขาม ศยนชววทยาทางทะเลทแหลมพนวา ภเกตแฟนตาซ หาดไมขาว เกาะเฮ

2.10 จงหวดยะลา 2.10.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ใตสดสยาม เมองงามชายแดน” 2.10.2 ประวตและทมา

39

ยะลา แตเดมเปนสวนหนงของจงหวดปตตาน ซงเปนเมองขนอยกบราชอาณาจกรไทยครงสมยกรงสโขทยเปนราชธานใน ป พ.ศ. 2310 หลงจากทกรงศรอยธยาเสยแกพมาแลว บรรดาหวเมองตางๆ ในบรเวณแถบนตางกประกาศตวเปนอสระ ครนถงสมยพระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก แหงกรงรตนโกสนทร ไดรบสงใหกรมพระราชวงบวรสรสหนาท เสดจยกทพหลวงไปปราบ และตเมองปตตาน ในป พ.ศ. 2332 เมองยะลากยงเปนทองทในเมองปตตาน ตอมาในป พ.ศ. 2351 จงไดทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหแยกหวเมองปตตานเปน 7 หวเมอง คอ เมองปตตาน เมองสายบร เมองหนองจก เมองยะหรง เมองระแงะ เมองรามน และเมองยะลา ส าหรบเมองยะลานน มตวนยาลอ เปนพระยาลอ และไดมการเปลยนแปลงเจาเมองกนมาหลายครง จงหวดยะลาจงเปนจงหวดๆ หนงของประเทศไทย กอนทจะมการประกาศยบเลกมณฑล ตาม พ.ร.บ. วาดวยระเบยบแหงราชอาณาจกรสยามในป พ.ศ. 2476 ค าวา ยะลา มาจากภาษาพนเมองเดมวา ยะลอ ซงแปลวา "แห" เพราะสถานทตงเมองเดมคอ บานยะลอ มภเขารปรางคลายแหตงอยบรเวณนนเปนทลม ไดมการยายทตงเมองใหมหลายครง ในทสดมาอยทเมองนบง (นบง แปลวา ไมหลาวชะโอน) จนถงปจจบน 2.10.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม ประชากรจงหวดยะลา ประมาณรอยละ 80 เปนชาวไทยทนบถอศาสนาอสลาม และการตดตอสอสาร ในชวตประจ าวน ใชภาษามลายทองถน และยดมนในหลกค าสอนของศาสนาเครงครด และมการเรยนรเผยแพร สบทอดวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณทเคยปฏบตสบตอกนมาไปยงผอน หรออนชนรนหลง โดยในจงหวด มมสยด 456 แหง มอหมาม 456 คน มวดในพระพทธศาสนา 45 แหง และโบสถครสต 5 แหง จงหวดยะลา นบวามความหลากหลายในดานการศกษา (ภาษาและสาขาวชา) ความหลากหลายในทางภาษาและวฒนธรรม ทงมลายและจน ประชาชนสามารถพดภาษายาวได ท าใหเปนประโยชนในการสอสารทางการคากบประเทศเพอนบาน แตในขณะเดยวกนกมปญหาจากการทประชาชนไมสนใจเรยนรภาษาไทย สงผลใหคณภาพการศกษาตกต าเพราะองคความรในประเทศสวนใหญเปนภาษาไทย มผจบการศกษาภาคบงคบนอย สงผลใหมผวางงานมาก 2.10.4 แหลงทองเทยวทส าคญ ถ าคหาพมข (วดหนาถ า) ถ าศลป บอน ารอน วนอทยานธารโต น าตกธารโต น าตกกอลอง เขอนบางลาง น าตกอนทสรณ ถ ากระแซง แกงนางร า วนอทยานรามน หมบานซาไก น าตกละอองลรง สวนขวญเมอง เมองเบตง

2.11 จงหวดระนอง 2.11.1 ค าขวญประจ าจงหวด “คอคอดกระ ภเขาหญา กาหยหวาน ธารน าแร มกแทเมองระนอง” 2.11.2 ประวตและทมา ระนองเปนอกจงหวดหนง ทมประวตความเปนมายาวนานนบตงแตครงกรงศรอยธยาเรองอ านาจ เดมเปนหวเมองขนาดเลก เปนเมองขนของเมองชมพร 2.11.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม ชาวระนองสวนใหญนบถอศาสนาพทธ รองลงมา คอ ศาสนาอสลาม ซงอยในเขตอ าเภอเมอง อ าเภอกะเปอร และกงอ าเภอสขส าราญ สวนทเหลอนบถอศาสนาครสตและศาสนาอน 2.11.4 แหลงทองเทยวทส าคญ

40

อทยานแหงชาตล าน ากระบร อทยานแหงชาตหมเกาะพยาม อทยานแหงชาตแหลมสน อทยานแหงชาตน าตกหงาว เขตรกษาพนธสตวปาคลองนาคา ถ าพระขยางค น าตกปญญาบาล น าตกโตนเพชร น าตกบอทราย น าตกหงาว เกาะสรนทร เกาะพยาม บอน ารอน สสานเจาเมองระนอง คอคอดกระ ศนยวจยปาชายเลนหงาว อทยานแหงชาตแหลมสน อทยานแหงชาตน าตกหงาว ภเขาหญา หาดชาญด าร วคตอเรยพอยท หาดประพาส

2.12 จงหวดสงขลา 2.12.1 ค าขวญประจ าจงหวด “นกน าเพลนตา สมหลาเพลนใจ เมองใหญสองทะเล เสนหสะพานปา ถนธรกจแดนใต” 2.12.2 ประวตและทมา สงขลา เดมมชอวา “เมองสทง” ตงอยทอ าเภอ “สทงพระ” ในปจจบน สวนพอคาชาวอนเดย เปอรเซยและอาหรบทเดนทางเขามาคาขายกบเมองสทงพระเรยกเมองนวา “เมองสงหลา” เพราะตอนทจะแลนเรอเขาปากทะเลสาบสงขลานน มเกาะสองเกาะซงมองจากดานนอกคลายสงหหมอบอย 2 ตว กเลยเรยกชอเมองตามสญลกษณทไดเหนแตแรก เกาะสองเกาะนคอ เกาะหน เกาะแมว ในปจจบนนเอง 2.12.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม จงหวดสงขลาแมจะเปนเมองทาทเปนศนยกลางทางเศรษฐกจทส าคญของภาคใต แตกเปนจงหวดทม ประวตยาวนานกวา 100 ป สบทอดวถการด าเนนชวตและวฒนธรรมและภมปญญาทองถนมาสคนรนหลงดวย จง เปนเมองทผสมผสานทงความเกาและความทนสมย มความหลากหลายทงวฒนธรรมแบบพทธและมสลมรวมทง ชาวไทยเชอสายจน โดยชาวไทยมสลมและชาวไทยพทธในพนทจงหวดสงขลามความเขาใจและความสมพนธอนด ตอกน บรเวณรอบลมทะเลสาบสงขลาตงอยระหวางอวฒนธรรมใหญของภาคใตตามพรลงคหรอนครศรธรรมราช ทอยทางทศเหนอกบลงกาสกะซงอยทางทศใต ในเขตรอบทะเลสาบกพบหลกฐานทางประวตศาสตรและโบราณคด วาเคยเปนชมชนทมความส าคญหลายจด เชน บรเวณอ าเภอสทงพระและอ าเภอระโนดบางสวนเปนทตงของจงหวด พทลงโบราณ ทส าคญทสดคอ บรเวณนมรากเหงาทางวฒนธรรมสอดสมพนธกบอวฒนธรรมโดยรอบ คอ เคย ซมซบเอาวฒนธรรมอนเดยอนเนองแตฮนดและพทธศาสนานกายมหายานเขาไวอยางซบซอนและฝงลก ทงในแง ศาสนวตถ ศาสนบคคล และศาสนพธ ถงสมยอยธยาเปนตนมา วฒนธรรมชวา-มลายและคตทางศาสนาอสลาม กคอยๆ เขามาตกตะกอนซอนทบอกระลอกหนง และถงสมยรตนโกสนทร วฒนธรรมจนกคอยๆ เขามาผสมผสาน มากขนจนถงปจจบน สธวงศ พงศไพบลย, ขอจำกดและปจจยทางวฒนธรรมกบการพฒนาชมชนรอบลมทะเลสาบสงขลา, สถาบนทกษณคดศกษา ดวยความทเปนเมองเกา จงหวดสงขลาจงมแหลงโบราณคดและโบราณสถานทกรมศลปากรขนทะเบยน แลวถง 48 แหง มขนบธรรมเนยมประเพณ ภาษาและการละเลนพนเมองทเปนมรดกวฒนธรรมประเพณ เชน งานประเพณลากพระและตกบาตรเทโวทบรเวณเชงเขาตงกวน งานสงกรานต โดยเฉพาะอยางยงทอ าเภอหาดใหญ ซงดงดดนกทองเทยวจากมาเลเซยและสงคโปรใหเขามาใน

41

พนทจ านวนมากดวย การท าบญวนสารทเดอนสบ วนลอยกระทง และการละเลนกฬาพนบานทนาสนใจ เชน ชนโค ชนไก กดปลา การเลนสะบา สวนใน 5 อ าเภอ ชายแดนของสงขลาซงมประชากรนบถอศาสนาอสลามเปนจ านวนมาก กจะมวฒนธรรมของชาวมสลม ไดแก การ ถอศลอด การจดงานวนเมาลด เปนตน จ านวนประชากรในจงหวดสงขลา ป 2552 มทงหมด 1,343,954 คน นบถอศาสนาพทธ รอยละ 64.03 รองลงมาคอ ศาสนาอสลาม รอยละ 32.84 และศาสนาครสต รอยละ 2.37 นอกนนนบถอศาสนาอนๆ อกรอย ละ 0.76 มสถาบนการศกษาทกระดบ ต งแตระดบอนบาลจนถงระดบอดมศกษา ทงท เปนของรฐ และเอกชน ทง ในระบบโรงเรยนและนอกระบบโรงเรยน โดยมสถานศกษาในระดบโรงเรยน 299 แหง และสถานศกษานอกระบบ โรงเรยน 171 แหง รวมทงสน 470 แหง 2.12.4 แหลงทองเทยวทส าคญ น าตกโตนงาชาง น าตกบรพตร อทยานนกน า ทะเลสาบ เกาเสง ทะเลสาบคขด สวนตล เกาะยอ หาดใหญ แหลมสมหลา เขานอยและเขาตงกวน วดพะโคะ แหลมสน เกาะหน เกาะแมว หาดสะกอม อทยานแหงชาตเขาน าคาง อทยานนกน าคขด ชายทะเลเกาแสน

2.13 จงหวดสตล 2.13.1 ค าขวญประจ าจงหวด “ตะรเตา ไกด า จ าปาดะ คนใจพระ งามเลศ เชดสตล” 2.13.2 ประวตและทมา จงหวดสตล เปนจงหวดทอยใตสดของภาคใต (ทางชายฝงทะเลอนดามน) ค าวา "สตล" มาจากค าภาษามลายวา "สโตย" แปลวากระทอนซง เปนผลไมชนดหนงทขนอยชกชมในทองทน โดยชอเมอง "นครสโตยมมบงสการา" (Negeri Setoi Mumbang Segara) นนหมายความวา สตล เมองแหงพระสมทรเทวา ดงนน "ตราพระสมทรเทวา" จงกลายเปนตราหรอสญลกษณของจงหวดมาตราบเทาทกวนน 2.13.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม สตล เปนสงคมเมองแบบผสมผสานทางวถชวตระหวางผคนในศาสนาพทธ ศาสนาอสลาม และชนชาว พนเมองดงเดมทอาศยอยรวมกนอยางสนต ซงประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลามคดเปนรอยละ 76 รอยละ 23 นบถอศาสนาพทธ และไมเกนรอยละ 1 เปนศาสนาอน ซงเปนชาวพนเมองทอยตามเกาะ มกเรยกกนวาชาวเล หรอ ชาวน ามอยประมาณ 1,300 คน อาศยอยทเกาะหลเปะของหมเกาะอาดง และอกกลมหนงอาศยอยทหมเกาะ บโหลน นอกจากนน แถบแนวเขาดานตะวนออก และทศเหนอของจงหวดสตล ยงมชนกลมนอย พวกเงาะปา หรอนกรโต อาศยอยประมาณ 70-80 คน เรรอนไปมาระหวางทองทอ าเภอควนโดน ควนกาหลง ละง ทงหวา และกงอ าเภอมะนง บางครงกอพยพขามเขตไปยงจงหวดพทลง สงขลา หรอตรง จงท าใหพวกเงาะปาจดเปนบคคล ไรส ามะโนครว 2.13.4 แหลงทองเทยวทส าคญ อทยานแหงชาตทะเลบน อทยานแหงชาตหมเกาะเภตรา อทยานแหงชาตหมเกาะตะรเตา เกาะอาดง เกาะราว เกาะหนงาม เกาะลแปะ ทะเลบง น าตกปาหนน เขาโตะยงกง พพธภณฑสถานแหงชาตคฤหาสนกเดน อทยานแหงชาตทะเลบน เกาะกลาง เกาะไข แหลมตนหนงโป หาดทรายยาว หาดปากบารา น าตกวงสายทอง น าตกธาราสวรรค น าตกปาหนน น าตกธารปลว น าตกเจดคด ถ าภผาเพชร ถ าลอดปย เขาโตะยะกง

42

2.14 จงหวดสราษฎรธาน 2.14.1 ค าขวญประจ าจงหวด “เมองรอยเกาะ เงาะอรอย หอยใหญ ไขแดง แหลงธรรมะ” 2.14.2 ประวตและทมา สราษฎรธาน มพนทประมาณ 12,891 ตารางกโลเมตร เปนเมองเกาแก มหลกฐานวาในพทธศตวรรษท 13 รวมอยกบอาณาจกรศรวชย เมออาณาจกรนเสอมลง จงแยกออกเปน 3 เมอง คอ เมองไชยา เมองทาทอง และเมองครรฐ ขนตอเมองนครศรธรรมราช ตอมาในรชสมยของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว โปรดฯ ใหยายเมองทาทองมาตงทบานดอน และยกฐานะเปนเมองจตวาขนตรงตอกรงเทพฯ พระราชทานนามวาเมองกาญจนดษฐ ครนเมอมการปกครองแบบมณฑล ไดรวมเมองทงสามเปนเมองเดยวกนเรยกวา เมองไชยา ตอมา พ.ศ. 2458 รชกาลท 6 โปรดฯ ใหเปลยนชอเมองไชยามาเปนเมองสราษฎรธาน แปลวา เมองแหงคนด 2.14.3 โครงสรางทางสงคมและวฒนธรรม ในป 2552 จงหวดสราษฎรธานมประชากรประมาณ 9.9 แสนคน โดยมประชากรอยมากในพนทอ าเภอเมอง สราษฎรธาน กาญจนดษฐ พนพน บานนาสาร เกาะสมย พระแสง และคาดวาจะมประชากรแฝงอกประมาณ 200,00 - 300,000 คน เนองจากจงหวดมการเจรญเตบโตอยางรวดเรวในทกดาน เศรษฐกจมความมนคง มการจางงานเพม ขนในธรกจและสถานประกอบการตางๆ มาก จงท าใหมประชากรจากพนทจงหวดอนๆ ทงภาคอสานและภาคใตอพยพ เขามาท างานในพนทจงหวดสราษฎรธานจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงในพนทเทศบาลนครสราษฎรธาน เทศบาลเมองสมย และอ าเภอเกาะพงน โดยไมไดยายทะเบยนเขามาอยางถกตอง ลกษณะโครงสรางทางสงคม สวนใหญเปนสงคมดานการเกษตร ความเปนครอบครวมสง โครงสรางเปน ครอบครวใหญ ตงถนฐานกระจดกระจายออกไปตามชนบท แหลงทออกไปประกอบอาชพไมคอยมการรวมกลม ยกเวน ในเขตเทศบาลและสขาภบาล หากเปนการรวมกลมจะเปนลกษณะกลมเครอญาต ลกษณะการปกครองในสงคม จงยงเคารพ เชอฟงผน าประเพณ และวฒนธรรมดงเดม สงเสรมความสามคคและการพฒนาจตใจในการอยรวมกนอยางสงบสข ดงความหมายของค าวา “สราษฎรธาน” คอ “เมองคนด” แตในภาวะปจจบน มการขยายตวของการลงทนภาคอตสาหกรรม ทมากขน สงคมมสภาพความเปนเมองสง คาครองชพสงขน ท าใหวถการด ารงชวตเปลยนแปลงไป มความซบซอน ลกษณะตางคนตางอย และเปนสงคมปจเจกบคคลมากขน จงหวดสราษฏรธานมงานประเพณส าคญในชวงเทศกาลออกพรรษาซงจดไดวาเปนงานใหญงานหนงของภาคใต คอ ประเพณชกพระทอดผาปาและแขงขนเรอยาว หรองานเดอนสบเอด กจกรรมทส าคญไดแกการประกวดเรอพระ ซงจะมทงรถพนมพระ และเรอพนมพระ ซงรถและเรอพนมพระ อาจจะตกแตงประดบประดาดวยการแกะสลก หรอฉลไม ตกแตงจ าลอง เสมอนฉากทพระพทธเจากลบมาจากสวรรคชนดาวดงส ในงานพธจะใชคนลาก เชอวาผทไดรวมลากจง รถหรอเรอพนมพระจะไดอานสสงคหลายประการ การจดพมผาปาเปนการจ าลองพทธประวตของพระพทธเจาแสดงออก เปนตอนๆ ดวยการน าตนไมหรอกงไม ประดบกบหลอดไฟสตางๆ บางกจะจดอปกรณอนรวมประกอบฉาก ทงการเขยน ภาพ ปนรปดนเหนยว อปกรณประกอบฉากจะไมนยมน าสงมชวตเชนปลาสวยงาม เตา หรอสตวเลยงชนดหนง ชนดใดมาจดประกอบฉาก เพราะเชอวาเปนการทรมานสตว และจะไมไดรบอานสงส และตกแตงดวยเครองอฐบรขาร เพอในเชาวนรงของวนออกพรรษาจะไดนมนตพระมาท าพธทอดผาปา

43

การจดพมผาปามทงหนวยงานในจงหวด ทง ภาครฐและเอกชน เขารวมกจกรรม และมการประกวดกนดวยงานประเพณนจดขนบรเวณเขอนล าน าตาปตงแตบรเวณ ศาลหลกเมองจนกระทงถงโรงแรมวงใต ขนอยกบจงหวดสราษฎรธานวาในแตละปจะเลอกเอาบรเวณใด วฒนธรรมดานอาหารการกน กนบเปนจดเดนของจงหวดดวยเชนกน เพราะจงหวดสราษฎรธานขนชอเรองหอย นางรมทมขนาดใหญและสด ยงมหอยหวานทมรสชาตดเชนกน แลวยงมกงแมน าตาปดวย นอกจากน ยงมอาหารพนบาน ไดแก ผดไทยไชยาและผดไทยทาฉาง โดยมความแตกตางกบผดไทยภาคกลาง ทใสน ากะท มรสเผดเลกนอย อาจจะใส เตาห หรอกงเปนเครองเคยงดวยกได ทานพรอมผก แกงเหลอง แกงสมออดบ ผดสะตอใสกะป แกงหมกบลกเหรยง เหดแครงปงสาหรายขอ แกงปา ย าปลาเมง (เฉพาะทอ าเภอบานนาเดมและอ าเภอบานนาสาร) โลงโตง (เฉพาะท สราษฎรธาน) ประเภทน าพรก น าพรกกะป น าพรงมงมง (น าพรกตะลงปง) เปนตน ซงเหลาน ผประกอบการรานอาหาร สามารถน ามาเปนจดขายรองรบนกทองเทยวตางถนดวย 2.15.4 แหลงทองเทยวทส าคญ พระบรมธาตไชยา เกาะสมย สวนโมกขพราราม เกาะสมย พระธาตศรสราษฏร วนอทยานนกน า บานทงทอง สระบางสวรรค ฟารมหอยนางรม น าตกธารเสดจ วนอทยานแหงชาตเขาทาเพชร พมเรยง เขอนเชยวหลาน เกาะพงน เขอนรชประภา

3. ผลสรปเชงพนทเบองตน จากการลงพนทส ารวจในเบองตน และจากการสบคน รวบรวมขอมล จากเอกสารและบคคลในพนท ทางทมวจยสามารถสรปและรวบรวมน าเสนอในเบองตนได ดงน จากแผนพฒนาเศรษฐกจฯ ไดแบงพนท 14 จงหวดภาคใต ออกเปน 3 กลม คอกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง) กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) และ กลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) โดยแตละกลม มศกยภาพและรายละเอยดตามล าดบ ดงน

3.1 กลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย

กลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (East Coast Southern Subregion) ตงอยทางทศตะวนออกของภาคใตฝงทะเล อาวไทย ประกอบดวยจงหวด ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และพทลง เปนกลมจงหวดทมบทบาททงดาน เศรษฐกจ สงคม และการเมองการปกครอง เพราะเปนฐานการเกษตรขนาดใหญของประเทศ พชเศรษฐกจส าคญคอ ยางพารา ปาลมน ามน และผลไม มทรพยากรธรรมชาตมากและหลากหลาย เปนพนททมอารยธรรมเกาแก เปนเมองส าคญทางประวตศาสตรและสบทอดประเพณศลปวฒนธรรมอนเปนเอกลกษณเฉพาะถนมาจนถงปจจบน ภาพรวมทวไปของกลมจงหวดมศกยภาพดานการเกษตรเปนหลกและการทองเทยวมบทบาทสนบสนน สวนภาคอตสาหกรรมยงคงเปนอตสาหกรรมตอเนองจากภาคเกษตร ปญหาภาคเกษตรของกลมจงหวดคอความผนผวน ของราคาพชเศรษฐกจหลกคอยางพาราและปาลมน ามน ตนทนการผลตสง ผลผลตภาคเกษตรสวนใหญขายเปนวตถดบ ยงขาดการแปรรปเพอสรางมลคาเพม สวนภาคการทองเทยว มแหลงทองเทยวทมศกยภาพทงบนบกและทะเล แตยงม ปญหาในเรองการบรหารจดการดานการ

44

ทองเทยวของภาครฐและเอกชนอยางบรณาการ การประชาสมพนธการทองเทยว ของกลมจงหวดอยางทวถง

3.2 กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน

ตงอยทางทศตะวนตกของภาคใตหรอชายฝงทะเลอนดามน ประกอบดวย 5 จงหวด คอ ระนอง พงงา ภเกต กระบ และตรง โดยลกษณะทางกายภาพของพนทประกอบดวยผนแผนดน และเกาะตางๆ จ านวนมาก ซงนบเปนกลมจงหวดทมจดขายทางการทองเทยวทส าคญของประเทศและมชอเสยง ระดบโลกเปน Andaman Paradise หรอ มรกตเมองใต ทมจดขายดานการทองเทยว คอ หาดทราย ชายทะเล หมเกาะ และการทองเทยวเชงนเวศ เชน ด าน า ปนผา เปนตนมศกยภาพในการพฒนาเพอเพมความหลากหลาย ของการทองเทยว ไดแก แหลงนเวศปาชายเลน และนเวศธรรมชาตปาเขาในจงหวดพงงา-กระบ-ตรง และแหลงน าแรธรรมชาตในจงหวดระนองทเปนการทองเทยวเชงสขภาพและสปา มบรการพนฐานสนบสนน การพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวทางทะเลชนน าของโลก (World Class) ทส าคญ คอ สนามบนนานาชาต 2 แหง ทกระบ และภเกต มทาเทยบเรอระหวางประเทศ และทาจอดเรอยอรชทมความสะดวกและทนสมยทภเกต มสถาบนการศกษาทมหลกสตรการพฒนาการทองเทยวเปนการเฉพาะ

3.3 กลมจงหวดภาคใตชายแดน ตงอยทางใตสดของภาคใต ประกอบดวย 4 จงหวด คอ สงขลา สตล ปตตาน ยะลา และนราธวาส มพนทตดตอกบประเทศมาเลเซยและมพนทเปดสทะเลทงดานอนดามนและอาวไทย มบทบาทเปนแหลงอตสาหกรรมแปรรปยางและไมยางพารา และอตสาหกรรมอาหารทะเลและอาหารทะเลแปรรปทส าคญของภาค มแหลงทองเทยวเมองชายแดนรองรบนกทองเทยวจากประเทศเพอนบาน และแหลงทองเทยวในทะเล ไดแก บรเวณเกาะตะรเตา-อาดงราว-หลเปะ ในจงหวดสตล และวฒนธรรมทเชอมโยงกบโลกมสลมทสามารถใชเปนสอกลางในการสรางความรวมมอและการคาระหวางกนได 3.4 สภาพโดยรวมดานสงคมและวฒนธรรมของ

3.4.1 ดานสงคม

จดแขงของภาคใต คอชมชนมความเขมแขง ซงมาจากพนฐานความเขมแขงทางดานศาสนา ชมชนมความสมพนธและชวยเหลอเกอกลกน จนกลายเปนพนททมขายใยการคมครองทางสงคมทแขงแกรง และมบทบาทในการฟนฟอนรกษทรพยากรธรรมชาต เชน ชมชนไมเรยง และสมาพนธประมงพนบานและปาชายเลนภาคใต เปนตน สวนเหตการณความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใตยงเปนอปสรรคส าคญในการลงทน และการสรางงานของผประกอบการในแตละระดบ จากความเขมแขงของชมชน การประกอบอาชพหรอการด าเนนธรกจในพนทจงมการเกอกลกนอยางชดเจน ทงการรวมกลมในแบบวสาหกจชมชน หรอกลมในรปแบบตางๆ หรอการเชอมโยงกนของกลมทเกยวของกบธรกจ เชน การเลยงนกเขาชวา ซงในหวงโซมลคามทงการท าฟารมเลยงนก การท ากรงนก สวนประกอบหรอเครองประดบตกแตงของกรงนก การคาและการจดงานแขงขนตางๆ ซงเปนการสรางเศรษฐกจใหชมชนโดยรวม กลมทอผาเกาะยอ ซงมการสอนและสบทอดงานฝมอในกลมสมาชก

45

เปนการสรางรายไดและสรางความเขมแขงในชมชน และในหลายพนทมการรวมกลมกนดวยสหกรณออมทรพยหรอสจจะออมทรพย ซงเปนเหมอนแหลงทนในการประกอบอาชพ และเปนสวสดการชาวบานอกดวย

3.4.2 ดานวฒนธรรม

มรดกทางวฒนธรรมอนเกดจากการพฒนา การปรบตว ปรบวถชวตของคนในภาคใตทประกอบดวยคนไทยและอกหลายชาตพนธทอยรวมกนในคาบสมทร มคนมาเลย คนจน คนมสลม และคนทมาจากอนเดยฝายใต แตกลมชนทมจ านวนมากทสดคอ ไทยสยาม แตจากการทชนชาวใตมท าเลถนฐานคอนขางหลากหลาย ทงทราบตามแนวชายฝง ปากอาว ทาเรอ ทราบเชงเขา ตามแนวสายน านอยใหญ ตามเกาะตางๆ ท าใหวฒนธรรมของชาวใตมความแตกตางกนตามถนทอย ตามความเชอ เชอชาต และศาสนา ซงภมปญญาชาวบานภาคใตนน มบรบทส าคญของสงคมภาคใตเปนบอบมเพาะ อนไดแก สภาวะธรรมชาต ภาวะสรางสรรค คตความเชอเกยวกบโลกและจกรวาล และคตความเชอและความศรทธาอนเนองจากศาสนา (อนไดแก พทธ พราหมณ และอสลาม) และสงผลตอวถการด าเนนธรกจหรอการประกอบอาชพทแตกตางกนของกลมคนในแตละพนทดวย ในดานศลปหตถกรรมพนบาน ภาคใตเปนแหลงมรดกทางวฒนธรรมของสงคมเกษตรทไดมการสบสานความรและความช านาญตางๆ สบตอมาถงรนปจจบน การใชวสดจากธรรมชาตมาดดแปลงเปนเครองใชสอยในชวตประจ าวนตางๆ ดานประเพณ ภาคใตมงานประเพณหลกทงในทางพทธศาสนาทจงหวดนครศรธรรมราชและสราษฎรธาน เชน งานประเพณชกพระและงานแหผาขนพระธาต มงานประเพณของคนไทยเชอสายจน เชน งานสมโภชเจาแมลมกอเหนยวทปตตาน และงานเทศกาลกนเจทภเกต เปนตน และมวฒนธรรมประเพณในสวนของชาวไทยมสลม มศลปะการแสดงเฉพาะถน คอ การแสดงโนราห หนงตะลง มวฒนธรรมการแตงกายทงในแบบไทยมสลม วฒนธรรมการแตงกายของเจาสาวไทยเชอสายจนแบบบาบายาหยากนในจงหวดภเกต ซงวฒนธรรมประเพณตางๆ เหลาน นอกจากเปนวถชวตของผคนในแตละกลมแลว ยงเปนจดสนใจของนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาต และเปนสวนส าคญทกอใหเกดธรกจการผลตและบรการทเกยวเนองในพนท

46

บทท 5 สรปผล

งานวจยเร อง การจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนในเขตพนทแหลงทองเทยวเชง

นเวศพนทภาคใต ไดก าหนดวตถประสงคทส าคญ และผลทไดขอน าเสนอตามล าดบดงตอไปน

วตถประสงคการวจย 1. เพอศกษาความเปนอตลกษณและวถชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต จากมตคณะรฐมนตรเมอวนท 15 มกราคม 2551 (พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน (ฉบบท 7) พ.ศ.2550) ไดท าการแบงพนท 14 จงหวดภาคใต ออกเปน 3 กลมจงหวด คอกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง) กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) และ กลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) ดงนน ผวจยจะแบงสรปผลการศกษาทได ตามแตละกลมจงหวดทง 3 กลม ซงประกอบดวยอตลกษณและวถชมชนรวมทงแหลงทองเทยวเชงนเวศ น าเสนอตามล าดบ ดงน 1.1 กลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (จงหวดชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช และพทลง) 1.1.1 อตลกษณ การพด กลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย จะมภาษาพดของตนเองโดยเฉพาะ ไมมภาษาเขยน ภาษาพดมเอกลกษณเฉพาะทแตกตาง จะมลกษณะค าทมพยางคนอยลงและรวบใหสนมรปแบบทเปลงเสยงแตกตางกนออกไปเชน นาฬกา=นากา ทะเล=เล ตลาด=หลาด มะพราว=พราว ลมสลาตน=ลมหลาตน นอกจากนยงมการใชค าเฉพาะทหางไกลจากภาษากลาง ท าอะไร = ท าไหร ท าอยางไร = ท าปรอ ท าอยางไรได = ท าปรอมนเลา อยเครง สาคลาย = เดยวน/ชวงน สบายด " เปนตน อาหาร อาหารสวนใหญมกจะเกยวของกบปลาและสงอน ๆ จากทองทะเลเชน กง ป หอย รสชาตอาหารจะเขมขน เผดรอน จดเปนเสนหอยางหนงของผมาเยอน ทชนชอบอาหารเผดรอน รวมทงผกเหนาะ (ผกสดททานเปนเครองเคยง) ของคเคยงกบอาหารทชวยบรรเทาความเผดรอนอยางขาดไมได อาหารสวนใหญจะนยมใสขมนในอาหารเพอขจดกลนคาว ใสเคยหรอกะปเปนเครองปรงอาหาร รวมทงนยมรบประทานขนมจนรองจากขาว อาชพ สวนมากประกอบอาชพเกษตรกรรม คอ ท านา ท าไร ท าสวน จบสตวน า และท าประมงชายฝงทะเล ทงนแลวแตท าเลทตงบานเรอนดวย เชน ผทอยทราบเชงเขา ทราบระหวางเขา จะมอาชพท าสวนยางพาราและท าสวนผลไม ท าไรยาสบ (ยากลาย) สวนผทอยทราบลม มอาชพท านา จบสตวน า และพวกทอยรมชายฝงทะเล กจะท านา จบสตวน า และท าประมงชายฝง เปนตน 1.1.2 วถชมชน จะมชมชนทพดภาษามลายและนบถอศาสนาอสลาม ปะปนอยบาง แตไมมากเทากลมจงหวดชายแดนใต มกตงบานเรอนอยเปนกลมไมปะปนกบชมชนทนบถอศาสนาอน อยกนเปนหมบานประกอบอาชพดวยกนในชมชนเดยวกน ปจจบนผทพดภาษามลายกสามารถพดไทยไดเปนสวนใหญ เพราะมการศกษาสงขนตามความเจรญของทองถนและความจ าเปนทตองประกอบ อาชพทสมพนธกน นบวาเปนววฒนาการดานวฒนธรรมในปจจบน

47

1.1.3 กจกรรมและแหลงทองเทยว กจกรรมดานการทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย สวนใหญเปนการ

ทองเทยวเชงธรรมชาต นเวศ และศลปวฒนธรรม โดยแยกตามรายจงหวด ไดดงน - ชมพร กจกรรม ธรรมชาต นเวศ แหลงทองเทยว ชายทะเล พพธภณฑ

อทยานแหงชาต วด สวน เขตอนรกษสตวปา ลองแพ - สราษฎรธาน กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด

ชายทะเล พพธภณฑสมย เขตอนรกษสตวอทยานแหงชาต หมบานหตถกรรม - นครศรธรรมราช กจกรรม วฒนธรรม ธรรมชาต นเวศ ประวตศาสตร แหลง

ทองเทยว วด แหลงโบราณคด ชายทะเล พพธภณฑ อทยานแหงชาต (น าตก ถ า หาด) ส านกวปสสนา ส านกศลปวฒนธรรม

- พทลง กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด หมบานหตถกรรม บอน ารอน เกาะ น าตก อทยานแหงชาต (ถ า)

โดยภาพรวมของการทองเทยวจะมการทองเทยวเชงอนรกษธรรมชาต ทะเล และการทองเทยวเชงศลปวฒนธรรมเปนสนคาการทองเทยวหลก นอกจากนแหลงทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย ทงแหลงทองเทยวปาชายเลน แหลงทองเทยวทางประเพณ วฒนธรรม และวถชวตชมชน และมความเปนอตลกษณของตนเอง โดยสามารถสรปและรวบรวมไดตามตารางท 5.1 ดงน ตารางท 5.1 แหลงทองเทยวทเปนอตลกษณของกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย

จงหวด ประเภทแหลงทองเทยว

แหลงทองเทยว ปาชายเลน

วถชวตชมชน ประเพณ วฒนธรรม

ชมพร - สถานพฒนา ทรพยากรปาชายเลนท12

- ศนยเรยนรแกมลง - ศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง

- แขงเรอยาว - ศาลพอตาหนชาง

สราษฎรธาน - ปาชายเลนบานลเลด - บานพมเรยง - ฟารมสเตยเลยงหอย - โฮมสเตยถ าผง - คลองรอยสาย,บานโบราณ

- ชกพระ - มวยไชยา

นครศรธรรมราช - ปาชายเลนคลองขนอม - บานครวง - ชมชนไมเรยง - กฬาววชน

- แหผาขนธาต - ท าบญสารทเดอนสบ - แขงเรอเพรยว - ประเพณใหทานไฟ - หนงตะลง มโนราห เพลงบอก

พทลง - ปาชายเลนทะเลนอย - แกะรปหนงตะลง - OTOP กระจด ทะเลนอย - กะลามะพราวชยบร

- หนงตะลง มโนราห เพลงบอก - แขงโพนลากพระ

48

- ผาทอลายขอย ผาทอแพรวา - ยกยอยกษบานปากประ

- การแขงขนซดตม - ลเกปา / ซาไก - แหผาขนธาต

1.2 กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) 1.2.1 อตลกษณ การพด กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน จะมภาษาพดทคลายคลงกนกบกลมจงหวดภาคใตกลมอนๆ แตอาจจะมส าเนยงหรอการออกเสยงของตนเองโดยเฉพาะ จะมลกษณะค าทมพยางคนอยลงและรวบใหสนมรปแบบทเปลงเสยงแตกตางกนออกไปเชน ท าอะไร = ท าไหร ท าอยางไร = ท าปรอ ท าอยางไรได = ท าปรอมนเลา อยเครง สาคลาย = เดยวน/ชวงน สบายด " เปนตน การกน อาหารสวนใหญมกจะเกยวของกบปลาและสงอน ๆจากทองทะเลเชน กง ป หอย รสชาตอาหารจะเขมขน เผดรอน อนเปนเสนหทดงดดผมาเยอน ดวยความชนชอบของอาหารเผดรอน รวมทงผกเหนาะ (ผกสดททานเปนเครองเคยง) จงมความหมายและเปนของคเค ยงทชวยบรรเทาความเผดรอนอยางขาดไมได อาหารทองถนนยมใสขมนในอาหารเพอขจดกลนคาว ใสเคยหรอกะปเปนเครองปรงอาหาร รวมทงนยมรบประทานขนมจนรองจากขาว อาชพ สวนมากประกอบอาชพเกษตรกรรม คอ ท านา ท าไร ท าสวน จบสตวน า และท าประมงชายฝงทะเล ทงนแลวแตท าเลทตงบานเรอนดวย เชน ผทอยทราบเชงเขา ทราบระหวางเขา จะมอาชพท าสวนยางพาราและท าสวนผลไม ท าไรยาสบ (ยากลาย) สวนผทอยทราบลม มอาชพท านา จบสตวน า และพวกทอยรมชายฝงทะเล กจะท านา จบสตวน า และท าประมงชายฝง เปนตน 1.2.2 วถชมชน สวนใหญจะเปนชมชนทนบถอศาสนาพทธ แตจะมชมชนทพดภาษามลายและนบถอศาสนาอสลาม เชน อ าเภอเกาะลนตาจงหวดกระบ อ าเภอปะเหลยน จงหวดตรง เปนตน มกตงบานเรอนอยกระจดกระจายกนไป อยกนเปนหมบานประกอบอาชพดานการประมงดวยกนในชมชนเดยวกน 1.2.3 กจกรรมและแหลงทองเทยว กจกรรมดานการทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตฝ งอนดามน สวนใหญเปนการทองเทยวเชงธรรมชาต นเวศ ชายทะเล และศลปวฒนธรรม โดยแยกตามรายจงหวด ไดดงน - ระนอง กจกรรม ธรรมชาต นเวศ แหลงทองเทยวปาชายเลน ชายทะเล พพธภณฑ อทยานแหงชาต วด สวน - พงงา กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด ชายทะเล พพธภณฑสมย อทยานแหงชาต(ทะเล เขา) - ภเกต กจกรรม วฒนธรรม ธรรมชาต ประวตศาสตร แหลงทองเทยว วด แหลงโบราณคด ชายทะเล พพธภณฑ - กระบ กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด หมบานหตถกรรม บอน ารอน เกาะ น าตก - ตรง กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด หมบานหตถกรรม เกาะ น าตก อทยานแหงชาต (ถ า)

49

โดยภาพรวมของการทองเทยวจะมการทองเทยวเชงอนรกษธรรมชาต ทะเล และการทองเทยวเชงธรรมชาตเปนสนคาการทองเทยวหลก

โดยภาพรวมแหลงทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน มทรพยากรทเปนแหลงทองเทยวทส าคญของประเทศ ทงทรพยากรธรรมชาตทางทะเลอนโดดเดน อดมสมบรณไปดวยทรพยากรใตนาทมแหลงปะการงสวยงามตดอนดบโลก น าทะเลสวยใส เกาะนอยใหญทวางตวเรยงรายในทะเลกวา 400 เกาะ ชายหาดทรายขาวทสวยงาม ปาชายเลนรมฝงทะเลทเปนแหลงอาศยของสตวนานาชนด ตลอดจนปาไมเขยวขจบรสทธ รวมทงวถชวตชมชน และประเพณทส าคญ นอกจากนแหลงทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย ทงแหลงทองเทยวปาชายเลน แหลงทองเทยวทางประเพณ วฒนธรรม และวถชวตชมชน และมความเปนอตลกษณของตนเอง โดยสามารถสรปและรวบรวมโดยสามารถสรปรวบรวมไดตามตารางท 5.2 ดงน ตารางท 5.2 แหลงทองเทยว กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน

จงหวด ประเภทแหลงทองเทยว

แหลงทองเทยว ปาชายเลน

วถชวตชมชน ประเพณ วฒนธรรม

ระนอง - ชวมณฑลปาชายเลน - ชมชนต าบลมวงกลวง - งานเสดจพระแขงเรอ พงงา - ส านกทรพยากรชายฝง

บานหมอแกง - ชมชนบานเกาะปนหย - ประเพณปลอยเตา

- เทศกาลงานวนชาวเล ภเกต -ปาชายเลนบานบางโรง - ชมชนบานบางโรง - งานพอตอ

- ประเพณลอยเรอ กระบ -ปาชายเลนบานทงหย

เพง - ชมชนบานทงหยเพง เกาะลนตา - ลเกปา

- ประเพณลอยเรอชาวเล ตรง -ปาชายเลนชมชน “บาน

ทงตะเซะ” - บอหนฟารมสเตย - ประเพณชงเปรต วน

สารท

1.3 กลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) 1.3.1 อตลกษณ การพด กลมจงหวดภาคใตชายแดนเปนดนแดนทรบวฒนธรรมศาสนาพราหมณ ศาสนาฮนด ศาสนาพทธ และศาสนาอสลาม รวมทงศาสนาครสตทเคยรงเรองในยคลาอาณานคม สวนภาษาทยงปรากฏในการสอสารในสงคมปจจบน คอ ภาษาไทย ภาษามลายถน (มลายปตตาน) และภาษามาเลเซย (ภาษามลายมเพยงภาษาเดยว ไมไดแยกวาเปนภาษาถนหรอภาษามาเลเซย เพยงแตจะแตกตางเรองส าเนยง แตกเปนภาษาทมรากศพทเดยวกน ส าหรบภาษามาเลเซย คอภาษามลายทใชในประเทศมาเลเซย ภาษาอนโดนเซย กคอภาษามลายทใชในประเทศอนโดนเซย ภาษาปตตาน เปนภาษามลายถน ทใชในจงหวดชายแดน) โดยทคนอาย 50-60 ปขนไปจะใชภาษายาวหรอภาษามลายถน ในชวตประจ าวนเสยเปนสวนใหญและจะพดภาษาไทยกลางหรอไทยใตไดคอนขางนอย แตส าหรบเดกรนใหมอาย 20 ลงไป

50

จะสามารถพดไดทงสองภาษา เชน มากนนาซ=ทานขาว ซลามะ=สวสด อาปด คอบา=สบายดหรอ เปนตน

การกน กลมจงหวดชายแดนใตจะมขอบญญตเรองอาหารในอลกรอาน โดยใหบรโภคจากสงทอนมตและสงทด ไมบรโภคอยางสรยสราย และสงทกอใหเกดโทษแกรางกาย สตปญญา อาหารทไมอนมตเชนเนอหม เลอดสตวทตายแลว สตวทเชอดโดยเปลงนามอนนอกจากอลเลาห สตวทเชอดเพ อบชายญ สวนสตวทตายเองตองมสาเหตดงน คอสตวทถกรด สตวทถกต สตวทตกจากทสง และสตวทถกสตวปากน สตวทตายเองในหาลกษณะดงกลาวหากเชอดทนกสามารถบรโภคได อาหารทจดอยในพวกเครองดมมนเมา และสงอนใดกตาม ทอยในขายกอใหเกดโทษมากกวาเกดประโยชน กไมเปนทอนมตเชนกน เชนเหลา ยาเสพตดทกประเภท ฯลฯ อาชพ สวนมากแทบจะไมแตกตางจากกลมจงหวดภาคใตกลมอนมากนก ดวยสภาพทางภมศาสตร ดงนนสวนใหญจะประกอบอาชพเกษตรกรรม คอ ท านา ท าไร ท าสวน จบสตวน า และท าประมงชายฝงทะเล ทงนแลวแตท าเลทตงบานเรอนดวย เชน ผทอยทราบเชงเขา ทราบระหวางเขา จะมอาชพท าสวนยางพาราและท าสวนผลไม ท าไรยาสบ (ยากลาย) สวนผทอยทราบลม มอาชพท านา จบสตวน า และพวกทอยรมชายฝงทะเล กจะท านา จบสตวน า และท าประมงชายฝง เปนตน 1.3.2 วถชมชน รปแบบสงคม จะมพนทชมชนทใชและสอสารดวยภาษามลายและนบถอศาสนาอสลาม มกตงบานเรอนอยเปนกลมไมปะปนกบชมชนทนบถอศาสนาอน อยกนเปนหมบานประกอบอาชพดวยกนในชมชนเดยวกน ปจจบนผทพดภาษามลายกสามารถพดไทยไดเปนสวนใหญ เพราะมการศกษาสงขนตามความเจรญของทองถนและความจ าเปนทตองประกอบ อาชพทสมพนธกน ส าหรบชาวพทธทพดภาษาไทยกสามารถพดภาษามลายได นบวาเปนววฒนาการดานวฒนธรรมในปจจบน 1.3.3 กจกรรมและแหลงทองเทยว กจกรรมดานการทองเทยวของกลมจงหวดชายแดนใต สวนใหญเปนการทองเทยวเชงธรรมชาต นเวศ และศลปวฒนธรรม โดยแยกตามรายจงหวด ไดดงน - สงขลา กจกรรม ธรรมชาต นเวศ แหลงทองเทยว ชายทะเล พพธภณฑ เขตอนรกษสตว อทยานแหงชาต วด สวน ลองแพ - สตล กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด ชายทะเล พพธภณฑ อทยานแหงชาต หมบานหตถกรรม - ปตตาน กจกรรม วฒนธรรม ธรรมชาต นเวศ ประวตศาสตร แหลงทองเทยว วด แหลงโบราณคด ชายทะเล พพธภณฑ อทยานแหงชาต (น าตก ถ า หาด) - ยะลา กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว วด หมบานหตถกรรม บอน ารอน เกาะ น าตก อทยานแหงชาต (ถ า) - นราธวาส กจกรรม ธรรมชาต นเวศ ศลปวฒนธรรม แหลงทองเทยว หมบานหตถกรรม น าตก โดยภาพรวมของการทองเทยวจะมการทองเทยวเชงธรรมชาต ทะเล และการทองเทยวเชงวฒนธรรมเปนสนคาการทองเทยวหลก

51

นอกจากนแหลงทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตชายแดน ทงแหลงทองเทยวปาชายเลน แหลงทองเทยวทางประเพณ วฒนธรรม และวถชวตชมชน และมความเปนอตลกษณของตนเอง โดยสามารถสรปและรวบรวมโดยสามารถสรปรวบรวมไดตามตารางท 5.2 ดงน ตารางท 5.3 แหลงทองเทยว กลมจงหวดภาคใตชายแดน

จงหวด ประเภทแหลงทองเทยว

แหลงทองเทยว ปาชายเลน

วถชวตชมชน ประเพณ วฒนธรรม

สงขลา - เสนทางศกษาธรรมชาตบานชะแล

- ชมชนวถพทธรมน าคลองแดน - ประเพณรบเทยมดา

สตล - ปาชายเลนบานหวทาง - ฐานเรยนรชมชนบานบอเจดลก - งานประเพณลอยเรอ ปตตาน - ปาชายเลนบานยะหรง - ชมชนทองเทยวบานตนหยงลโละ - พธนกะฮหรอพธกน

เหนยว ยะลา - - ชมชนทองเทยวบานสสอน - ปญจะสลต

- งานสมโภชหลกเมองยะลา - ประเพณแหนก

นราธวาส - ปาพรโตะแดง - ชมชนบานทอน - ประเพณลาชง 2 เพอศกษาการบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการจดท าขอเสนอนโยบาย แผนและกลยทธในการน าเสนอความเปนอตลกษณชมชนเพอการทองเทยวในพนทภาคใต

ผลการศกษาพบวา การบรณาการระหวางหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน ในการจดท าขอเสนอนโยบาย แผนและกลยทธในภาพรวมของการพฒนาการทองเทยวโดยสามารถก าหนดแผนกลยทธ นโยบาย น าเสนอรายละเอยดตามล าดบ ดงน

2.1 ยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใต กลมจงหวดภาคใต เปนกลมจงหวดทตงอยชายฝงทะเลอนดามนและฝงอาวไทย และตด

ชายแดนประเทศมาเลเซย อนประกอบดวยจงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ และตรง มศกยภาพโดดเดนในการเปนแหลงทองเทยวทางทะเลระดบนานาชาต มจดขายทางการทองเทยวทส าคญของประเทศ คอ หาดทราย ชายทะเล หมเกาะ และการทองเทยวเชงนเวศ เชน ด าน า ปนผา และมแหลงทองเทยวอนๆ ทมชอเสยงระดบโลก เชน เกาะพพ หมเกาะสมลน หมเกาะสรนทร เกาะหลเปะเปนตน รวมทงมแหลงทองเทยวอนๆ ทมศกยภาพในการพฒนา เพอเพมความหลากหลายของการทองเทยว ไดแก แหลงนเวศปาชายเลน และนเวศธรรมชาต ปาเขาในจงหวดพงงา-กระบ-ตรง-นครศรธรรมราช และแหลงน าแรธรรมชาตในจงหวดระนองทเปนการทองเทยวเชงสขภาพและสปา มบรการพนฐานสนบสนนการพฒนาพนทเปนแหลงทองเทยวทางทะเลชนน าของโลก(World Class) ทส าคญ คอ สนามบนนานาชาต 3 แหง

52

ทกระบ และภเกต สงขลา มทาเทยบเรอระหวางประเทศ และทาจอดเรอยอรชทมความสะดวกและทนสมยทภเกต มสถาบนการศกษาทมหลกสตรการพฒนาการทองเทยวเปนการเฉพาะ

ดวยความแตกตางของสภาพเศรษฐกจและศกยภาพในการพฒนาดานการทองเทยวในพนท กลมจงหวดภาคใต จงมปญหาทหลากหลาย ดงนน การก าหนดแนวทางในการพฒนาและแกไขปญหาของกลมจงหวด จงตองด าเนนการไปพรอมๆ กน และตองครอบคลมทกมตทเกยวของ เพอใหทกพนท ในกลมจงหวดมการแกไขปญหาและพฒนาในเชงบรณาการทสอดคลองและเชอมโยงไปในทศทางเดยวกน

2.2 ปจจยเชอมโยงกบการพฒนากลมจงหวดทงสามกลม 1. ความตองการและศกยภาพของชมชนรวมทงแหลงทองเทยวในพนท 2. ศกยภาพของกลมจงหวดทงสามกลมทสอดคลองและเชอมโยงกบแผนพฒนาภาคใต 3. การใชศกยภาพของกลมจงหวดในการสนบสนนนโยบายรฐบาล โดยเฉพาะการฟนฟแหลงทองเทยว การสงเสรมอตลกษณความเปนวถชวตและกระตนเศรษฐกจในพนท 4. มงเนนการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคมเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนของกลมจงหวด และน าไปสการกระตนใหเกดการลงทนของภาคเอกชนและสรางรายไดใหกลมจงหวด

2.3 แนวคดในการพฒนาการทองเทยวรวมกน คอ รวมกน เกอหนน และเชอมโยง “หวใจการเปนแหลงทองเทยวทางทะเลระดบโลก World Class Beach Destination” คอ

1. การพฒนาสงดงดดใจและผลตภณฑการทองเทยวอนดามนใหเชอมโยงและเกอหนนซงกนและกน (Product/Supply)

2. การพฒนาการตลาดการทองเทยวเชงบรณาการเพอรกษาฐานนกทองเทยวเดมและเพมปรมาณนกทองเทยวคณภาพ (Marketing/Demand)

3 . ก าร พ ฒ น าก ล ไกก ารจ ด ก ารก ารท อ ง เท ย วก ล ม จ งห ว ด ภ าค ใต ร วม ก น (Product/Supply) 3 เปาหมายเชงยทธศาสตรของแผนงานวจย

เพอจดท าแผนตลาดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชวตชมชนภาคใตในพนทแหลงทองเทยวเชงนเวศ ของจงหวดแตละจงหวดในเขต 14 จงหวดภาคใต ซงแผนดงกลาวหนวยงานทเกยวของสามารถน าไปประยกตใชกบภารกจของหนวยงานทงในดานของการพฒนาและสงเสรมการทองเทยวทงภมภาคภาคใต

ผลการศกษาพบวา จากพนทงานวจยใน 3 กลมจงหวด คอกลมจงหวดภาคใตฝงอาวไทย (ชมพร สราษฎรธาน นครศรธรรมราช พทลง) กลมจงหวดภาคใตฝงอนดามน (จงหวดระนอง พงงา ภเกต กระบ ตรง) และ กลมจงหวดภาคใตชายแดน (จงหวดสงขลา สตล ปตตาน ยะลา นราธวาส) โดยแตละกลมจงหวดทมความเปนอตลกษณและวถชมชนรวมทงแหลงทองเทยวเชงนเวศ มรายละเอยดตามล าดบ ดงน

3.1 ขอเสนอแนะดานกรอบยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดภาคใต การด าเนนการแกไขปญหาและพฒนาแผนยทธศาสตรการทองเทยวตามอตลกษณและวถชวตชมชนภาคใตในแหลงพนททองเทยวเชงนเวศตองด าเนนการควบคไปพรอมกน โดยทางผวจยขอเสนอการก าหนดกรอบของยทธศาสตรในการด าเนนการ ตามล าดบดงน

53

1. ยทธศาสตรเชงรก (S-O Strategies) เพอใชความเขมแขงของพนทดงโอกาสจากภายนอกเขามาสงเสรมศกยภาพทมใหเตมท 2. ยทธศาสตรเชงแกปญหา (W-O Strategies) เพอเปนการแกไขจดออนของพนท เพอใหสามารถใชประโยชนจากโอกาสทมจากปจจยภายนอกได 3. ยทธศาสตรเชงปรบเปลยน (S-T Strategies) เพอเปนการใชความเขมแขงของพนทเปลยนวกฤตทเกดจากปจจยภายนอกใหเปนโอกาสหรอเปนชองทางทจะพฒนาได

ประเดนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวดทงสามกลมเพอใหเปนไปในทศทางเดยวกน ยทธศาสตรท 1 : การพฒนาสงดงดดใจและผลตภณฑการทองเทยวเชงนเวศและวถ

วฒนธรรมชมชนใหเชอมโยงและเกอหนนซงกนและกน (Product/Supply) ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาการตลาดการทองเทยวเชงบรณาการเพอรกษาฐาน

นกทองเทยวเดมและเพมปรมาณนกทองเทยวคณภาพ (Marketing/Demand) ยทธศาสตรท 3 : การพฒนากลไกการจดการการทองเทยวกลมจงหวดภาคใตรวมกน

(Product/Supply) เปาประสงค

1. การบรรลต าแหนงทางยทธศาสตรตามทก าหนดไว 2. การเพมขนของจ านวนนกทองเทยวและรายไดจากการทองเทยว 3. การเพมคณภาพดานการจดการทองเทยวของกลมจงหวดภาคใต 4. การสรางมลคาเพมของแหลงทองเทยวทมศกยภาพ

กลยทธ กลยทธการพฒนาจ าแนกตามประเดนยทธศาสตรได ดงน ยทธศาสตรท 1 : การพฒนาสงดงดดใจและผลตภณฑการทองเทยวภาคใตใหเชอมโยง

และเกอหนนซงกนและกน (Product/Supply) 1.1 กลยทธ - พฒนาและจดการกลมจงหวดภาคใตใหเปนแหลงทองเทยวทไดมาตรฐานระดบ

สากล (Destination Development) - พฒนาแหลงทองเทยวทเชอมโยงดานวฒนธรรม ธรรมชาต และเกษตร - พฒนามาตรฐานดานความปลอดภย - สรางมาตรฐานดานการทองเทยวภาคใต - พฒนากจกรรมการทองเทยวภาคใต - พฒนาสนทรยศาสตรและความรสกแตกตางของการทองเทยวภาคใตกบแหลง

ทองเทยวอนๆ เชน การสรางเสนทางทองเทยวเชอมโยงสองฝงมหาสมทร - เรงสรางมาตรการการควบคมจ านวนนกทองเทยวในแหลงทองเทยวใหไดมาตรฐาน

ตามความสามารถทางการรองรบของแหลงทองเทยว เชน การจดการดานสงแวดลอม

- พฒนากลมจงหวดภาคใตใหเปนเมองทองเทยวทม ความสะดวกดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (ICT)

54

- พฒนาแหลงทองเทยวและผลตภณฑการทองเทยวใหมๆ ตามความตองการของนกทองเทยว เชน แหลงทองเทยวแบบสปา การทองเทยวเชงสขภาพ การจดประชมและแสดงสนคาน าพรอน กฬา และมารนา

- พฒนาสนคาของทระลกทสะทอนความเปนภาคใตใหตรงกบความตองการของนกทองเทยว

- สนบสนนการจดตงเขตเศรษฐกจพเศษดานการทองเทยวกลมจงหวดภาคใต - เรงสรางปจจยพนฐานและสงอ านวยความสะดวกทเชอมโยงกบการทองเทยวในกลม

ประเทศเพอนบาน 1.2 การสรางการเชอมโยงการทองเท ยวกลมจ งหวดภาคใต (Tourism Cluster

Linkage) - เรงพฒนาความเชอมโยงดานระบบการคมนาคมขนสงส าหรบการทองเทยว - เรงสรางความเชอมโยงของแหลงทองเทยวภายในกลมจงหวดภาคใต - เรงสรางความเชอมโยงของโปรแกรมการทองเทยวกลมจงหวดภาคใต 1.3 การสนบสนนฐานการผลตส าหรบภาคการทองเทยวของกลมจงหวดภาค ใต

(Supporting Base for Tourism Cluster) - สนบสนนมาตรฐานคณภาพอาหาร เพอตอบสนองตออตสาหกรรมการทองเทยว - เรงพฒนาคณภาพสนคาเกษตรและสมนไพร เพอตอบสนองอตสาหกรรมการทองเทยว - สนบสนนการพฒนามาตรฐานสนคาหน งต าบลหน งผลตภณฑ ให เชอมโยงกบ

อตสาหกรรมการทองเทยว โดยใชอตสาหกรรมการทองเทยวเปนตลาดสนคาหลก ยทธศาสตรท 2 : การพฒนาการตลาดการทองเทยวเชงบรณาการเพอรกษาฐาน

นกทองเทยวเดมและเพมปรมาณนกทองเทยวคณภาพ (Marketing/Demand) กลยทธ - เรงสรางจดยนผลตภณฑทางการทองเทยวของกลมจงหวดภาคใตรวมกน (Product

Positioning) - เรงสรางภาพลกษณเชงบวกทางการทองเทยวตอประชาคมโลก(Re-Branding) - สนบสนนการสรางกลยทธทางการตลาดเพอรกษาฐานนกทองเทยวเดม - พฒนากลยทธทางการตลาดทสามารถเจาะกลมนกทองเทยวคณภาพ - สนบสนนการประชาสมพนธการทองเทยวของกลมจงหวดภาคใต โดยการจด Road

show และเทศกาลสงเสรมการทองเทยวใหมประสทธภาพมากยงขน - สนบสนนการด าเนนการตลาดการทองเทยวแบบพนธมตรกบกลมประเทศเพอน

บาน ยทธศาสตรท 3 : การพฒนากลไกการจดการการทองเทยวกลมจงหวดภาคใต

(Product/Supply) กลยทธ - เรงพฒนาคณภาพบคลากรใหมมาตรฐาน เพอตอบสนองตอการเจรญเตบโตของ

อตสาหกรรมการทองเทยวในกลมจงหวดภาคใต

55

- เรงพฒนาศกยภาพองคกรปกครองสวนทองถนใหสามารถวางแผน การจดการอตสาหกรรมการทองเทยวทวางอยบนฐานทรพยากรและภมปญญาอนดามน

- พฒนาชมชนภาคใตสการเปนเจาบานทด - สนบสนนการสรางศนยพฒนาจดการ และตรวจสอบการพฒนา การทองเทยวกลม

จงหวดภาคใต - สงเสรมการสรางเครอขายการทองเทยวภาคใต เพอสรางความรสกการเปนเจาของ

รวมกน - สรางเครอขายการจดการความรทางการทองเทยวกบกลมประเทศเพอนบานและ

ประเทศคคาส าคญ - เรงพฒนาฐานเศรษฐกจหลกของกลมจงหวดภาคใต เพอสนบสนนใหมภาวะ

เศรษฐกจทเออตอการพฒนาดานการทองเทยว 4. ขอเสนอแนะ

4.1 หนวยงานภาครฐ 1.) เรงสรางความเชอมนใหกบตางชาตในการเดนทางมาเทยวประเทศไทย โดยควร

พจารณายกเลก พรก.ฉกเฉน อยางเรงดวน 2.) ควรกระตนการทองเทยวในประเทศเพมขนเพอชดเชย โดยกระตนการจดสมมนา

และประชมในประเทศ หรอการใชมาตรการภาษสงเสรมการทองเทยวโดยอนญาตใหนกทองเทยวชาวไทยน าคาใชจายการทองเทยวภายในประเทศไปหกลดหยอนภาษเงนไดโดยก าหนดใหเปนคาใชจายผานบรษทน าเทยวและโรงแรมทจดทะเบยนถกตอง

3.) ชวยเหลอ อ านวยความสะดวก และใหความรกบผประกอบการในการท าการตลาดเพมเตมทงในและตางประเทศ โดยอาจจะจดอบรมการใชเทคโนโลย (เชน การใชอนเตอรเนต การสรางซอฟแวรหรอแอปพลเคชน ในการสงเสรมการขาย)

4.) พฒนามาตรฐานการและความปลอดภยในการใหบรการ โดยเฉพาะการคมนาคมขนสงในแหลงทองเทยว

5.) ชวยเหลอในการพฒนาบคลากรดานการทองเทยวโดยสนบสนนการจดอบรมทงในระยะสนและระยะยาวการทดสอบมาตรฐาน และการควบคมดแลบคลากรการทองเทยว

6.) ลงทนพฒนาโครงสรางพนฐานทจะอ านวยความสะดวกตอการเตบโตของการทองเทยวในอนาคต เชน การพฒนาสนามบน การคมนาคม การขนสง

4.2 ผประกอบการ 1.) ตดตามขาวสารเพอเตรยมพรอมรบมอกบสถานการณตางๆ ทอาจจะสงผลกระทบตอ

ธรกจของตนเอง และพยายามกระจายความเสยงทอาจเกดจากสถานการณตางๆ เชน การกระจายฐานลกคา เปนตน

2.) การรวมกลมระหวางผประกอบการเพอสนบสนนในการด าเนนธรกจซงกนและกน โดยควรมองหาลทางในการรวมมอกบธรกจตางชาต โดยเฉพาะในอาเซยนและเอเชย ซงเปนกลมทมแนวโนมในการเตบโตสง

56

3.) พฒนามาตรฐานการใหบรการของตนเอง โดยเฉพาะในประเดนการดแลความปลอดภย ซงเปนปจจยทนกทองเทยวใหความส าคญมากทสด

4.) การเตรยมความพรอมและการบรหารจดการดานบคลากร และการพฒนาทกษะทจ าเปน (เชน ภาษา) ใหกบบคลากรของตน เพอเตรยมความพรอมส าหรบการเตบโตในอนาคต

4.3 อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะของแตละจงหวด

4.3.1 กระบ นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดกระบ จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดกระบ พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดกระบในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทอง เทยว ทจงหวดกระบเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดกระบทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.1.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน ภาพเขยนสกอนประวตศาสตร, ชมชนคลองทอม แหลงลกปดโบราณ 4.3.1.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณลอยเรอชาวเล, การแสดงลเกปา 4.3.1.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมผาบาตก 4.3.1.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน หอยชกตน, กะป, กงเสยบ และน าพรกกงเสยบ 4.3.1.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน สสานหอยเจดสบหาลานป, ทาปอมคลองสองน า เปนตน 4.3.2 ชมพร นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดชมพร จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจ งหวดชมพร พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดชมพรในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดกระบเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดชมพรทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.2.1 แหลงทองเทยวทางวฒนธรรม ความเชอทโดดเดนและเปนทรจกกนเปนอยางด อาทเชน ศาลสมเดจกรมหลวงชมพรเขตอดมศกด 4.3.2.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน เพลงเรอชมพร 4.3.2.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ เชน จากใบคอส าหรบมงหลงคา

57

4.3.2.4 อาหารทมความโดดเดนและแตกตางจากพนทอน คอ ขาวเหนยวยาง (หอรปสามเหลยม) 4.3.2.5 แหลงทองเทยวเชงเกษตรทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน สวนลงด า เปนตน 4.3.3 ตรง นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดตรง จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดตรง พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดตรงในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดตรงเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดตรงทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.3.1 แหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตร วฒนธรรม ศาสนา และแหลงมรดก อาทเชน ยางพาราตนแรกของประเทศไทย ยานตกเกาเมองตรง เปนตน 4.3.3.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณงานศพ พธงานศพของชาวตรงโดงดงขนดวยความแตกตางของการดเชญทมขนาดใหญ และมรายชอเจาภาพเรยงรายนบรอยไมเหมอนกบการดเชญงานศพทวไป และการแสดงของ วงกาหลอ ทใชเครองดนตร 3 ชนด คอปฮอ 1 เลา ทน 1 ค และฆอง 4.3.3.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมจากไมเทพทาโร, ผาทอนาหมนศร 4.3.3.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน หมยางเมองตรง 4.3.3.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน ถ ามรกต เปนตน

4.3.4 นครศรธรรมราช นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดนครศรธรรมราช จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดนครศรธรรมราช พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดนครศรธรรมราชในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดนครศรธรรมราชเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดนครศรธรรมราชทส าคญทง 6 ดาน ดงตอไปน 4.3.4.1 แหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตร วฒนธรรม ศาสนา และแหลงมรดกทโดดเดนและเปนอตลกษณของพนท คอ วดพระมหาธาตวรวหาร 4.3.4.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณแหผาขนธาต 4.3.4.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน เครองถมนคร 4.3.4.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ขนมจนผกเหนาะ มงคดคด 4.3.4.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน น าตกกรงชงเปนตน

58

4.3.4.6 แหลงทองเทยววถชวตชมชน อาทเชน ชมชนบานครวง

4.3.5 นราธวาส นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดนราธวาส จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดนราธวาส พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดนราธวาสในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดนราธวาสเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดนราธวาสทส าคญทง 6 ดาน ดงตอไปน 4.3.5.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน มสยด 300 ป ตะโละมาเนาะ 4.3.5.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน การแสดงลเกฮล 4.3.5.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน เรอกอและจ าลอง และใบไมสทองใสกรอบ 4.3.5.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ละแซ ขาวย า นาซดาแฆ นาซกาเปะ หรอลาซตเนะ 4.3.5.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต คอ ปาพรสรธรหรอปาพรโตะแดง เปนปาพรทมขนาดใหญทสดในประเทศ ครอบคลมพนทของ 3 อ าเภอ คอ อ าเภอตากใบ อ าเภอสไหงปาด และ อ าเภอสไหงโกลก ปาพรโตะแดงเปนปาทยงคงความอดมสมบรณดวยสตวปา และปาไมธรรมชาตทหาดไดยากซงมสตวปากวา 200 ชนด และมอกหลายชนดทใกลจะสญพนธ เชน เสอด า กระรอก 7 ส หนสงคโปร กระรอกบนแกมแดง ฯลฯ นอกจากน ยงมพชพรรณตนไมอกกวา 400 ชนดอกดวย 4.3.5.6 แหลงทองเทยววถชวตชมชน หมบานทอน เปนหมบานทตงอยตดชายทะเล คอชายหาดบานทอน ซงเปนชายหาดยาวขาวสะอาด และยงคงความเปนธรรมชาตอยมาก ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม มลกษณะเปนหมบาน ประมง อาชพของชาวบานสวนใหญจงท าการประมงเปนอาชพหลก นอกจากนนยงใชเวลาวางประดษฐศลปหตถกรรมพนบาน เชนการท าเรอกอและจ าลอง การสานเสอจากใบกระจด ซงปจจบนเปน ของสนคาทระลกทมชอเสยงของจงหวดนราธวาส อาจกลาวไดวา เสอกระจดและเรอกอและ คอ สญลกษณของบานทอน และเปนเอกลกษณทโดดเดนของจงหวดนราธวาส 4.3.6 ปตตาน นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดปตตาน จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดปตตาน พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดปตตานในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดปตตานเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดปตตานทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน

59

4.3.6.1 แหลงทองเทยวประเภทประวตศาสตร วฒนธรรม ศาสนา และแหลงมรดกทโดดเดนและเปนอตลกษณของพนท อาทเชน มสยดกรอเซะ ศาลเจาแมลมกอเหนยว วดชางใหราษฎรบรณาราม แหลงทองเทยว 3 ศาสนาทมความเชอมโยงและผกพนคเมองปตตานมายาวนาน 4.3.6.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน งานสมโภชเจาแมลมกอเหนยว เปนตน 4.3.6.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน กรงนกเขาปตตาน 4.3.6.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน น าบด กะโปะสด ขาวเกรยบปลา เปนตน 4.3.6.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาต อาทเชน แหลมตาช หาดตะโละกาโปร เปนตน 4.3.7 พงงา นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดพงงา จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดพงงา พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดพงงาในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดพงงาเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดพงงาทส าคญทง 6 ดาน ดงตอไปน 4.3.7.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน ถนนสายวฒนธรรม ยานเมองเกาตะกวปา 4.3.7.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณลอยแพ จะท ากนปละหนงครงในราวเดอน 12 ของทกป เมอจะถงก าหนดวนลอยแพชาวบานจะไปชวยกนตดไมไผมาตอเปนแพ โดยใหแพมขนาดใหญพอทจะบรรจสงของไดแลวจดตกแตงประดบประดาใหสวย งาม ใสเลบ เสนผม และสงของตาง ๆ จากนนจะน าแพไปท าพธสวดสมโภชน ในวนรงขนกจะชวยกนน าแพไปลอยทชายหาดหรอแหลงน าในหมบาน กอนลอยแพจะมการแสดงธรรม ถวายภตตาหารเพลแกพระภกษ และรวมกนรบประทานอาหาร 4.3.7.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน ชดเสอผาบาบายาหยา เปนตน 4.3.7.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ขนมจนผกเหนาะ น าพรกกงเสยบ ลกชกในน าเชอม เปนตน 4.3.7.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทส าคญและมชอเสยง อาทเชน อทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร เปนตน 4.3.7.6 แหลงทองเทยววถชวตชมชน คอ หมบานชาวเลหรอมอแกน ในเขตอทยานแหงชาตหมเกาะสรนทร และชมชนเกาะปนหย

4.3.8 พทลง นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดพทลง จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดพทลง พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดพทลงในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดพทลงเปน

60

จ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดพทลงทส าคญทง 6 ดาน ดงตอไปน 4.3.8.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน วดวง วงเจาเมองพทลง เปนตน 4.3.8.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณแขงโพนลากพระ เปนงานประเพณทจดขนในวนขน 14-15 ค า และวนแรม 1 ค า เดอน 11 ตรงกบเทศกาลออกพรรษา จะมงานประเพณลากพระหรอชกพระ ทงทางบกและทางน า ส าหรบจงหวดพทลงเปนการลากพระทางบก จะมการตโพน (กลอง) เพอควบคมจงหวะในการลากพระ ขบวนพระลากของแตละวดกจะมผตโพนอยบนขบวน เมอผานวดตางๆ กจะมการตโพนทาทายกน ท าใหมการแขงขนตโพนขน และทางจงหวดพทลงกไดจดใหมการแขงขนตโพนขนเปนประจ าทกป ในเทศกาลลากพระเดอน 11 4.3.8.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน ผลตภณฑจากกระจด อาทเชน เสอกระจด 4.3.8.4 อาหารขนชอทไดรบและมความเปนหนงเดยว อาทเชน ขาวสงหยดพทลง ปลาดกราทะเลนอย เปนตน 4.3.8.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน อทยานนกน าทะเลนอย เปนตน 4.3.8.6 แหลงทองเทยวทางวถชวตชมชน ทมความเปนอตลกษณดานศลปหตถกรรม อาทเชน หมบานหตถกรรมผลตภณฑกระจด เปนตน

4.3.9 ภเกต นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดภเกต จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดภเกต พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดภเกตในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดภเกตเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดภเกตทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.9.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน ยานเมองเกาภเกตสถาปตยกรรมชโนโปรตกส อนสรณสถานเมองถลาง เปนตน 4.3.9.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน งานพอตอ เปนงานประเพณของชาวภเกตทมเชอสายจน จะมพธในชวงเดอน 7 ของจนหรอเดอน 9 ของไทย โดยมพธเซนไหวบรรพบรษ และวญญาณศกดสทธดวยเครองบวงสรวง เปนขนมชนดหนงท าดวยแปง เปนรปเตาขนาดใหญบางเลกบาง ทาสแดง ซงคนจนเชอวาเตาเปนสตวทมอายยน ดงนนการไหวเตา จงเปนการตออายใหตนเองและถอกศลทยงใหญ 4.3.9.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมผาบาตก ผลตภณฑจากไขมก เปนตน 4.3.9.4 อาหารขนชอทเปนอตลกษณแตกตางจากจงหวดอนๆในภาคใต อาทเชน ขนมโอะเอว หมฮกเกยนผด เปนตน

61

4.3.9.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน แหลมพรหมเทพ จดชมววพระอาทตยตก เปนตน

4.3.10 จงหวดยะลา นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถช มชนของจงหวดยะลา จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดยะลา พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดยะลาในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดยะลาเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดยะลาทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.10.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน วงเจาเมองเกา เมองเกายะรง เปนตน 4.3.10.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน การแขงขนนกเขา การกวนขาวอาซรอ(ขนมอาซรอ) เปนตน 4.3.10.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน กรช อาวธดงเดมทดดแปลงมาเปนสนคาโชวตกแตง กรงนกเขา ผาคลมศรษะตามหลกศาสนาอสลาม เปนตน 4.3.10.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ผลตภณฑขนมจากกลวยหน เชน กลวยหนฉาบ ขนมปต ขาวย าน าบด เปนตน 4.3.10.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมความแตกตาง อาทเชน บอน ารอนเบตง เปนตน

4.3.11 จงหวดระนอง นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดระนอง จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดระนอง พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดระนองในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดระนองเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดระนองทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.11.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน สสานเจาเมองระนอง พระราชวงรตนรงสรรค เปนตน 4.3.11.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณบวงสรวง พอตาหลวงแกว งานเสดจพระแขงเรออ าเภอกระบร ประจ าป เปนตน 4.3.11.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน เครองประดบจากไขมก 4.3.11.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ซาลาเปาทบหล กะประนอง โรตนสรา(หงาว) 4.3.11.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน ภเขาหญาหรอเขาหวลาน หรอเขาผ เปนตน

62

4.3.12 จงหวดสงขลา นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถช มชนของจงหวดสงขลา จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดสงขลา พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดสงขลาในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดสงขลาเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดสงขลาทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.12.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน ยานเมองเกาสงขลา อโมงคเขาน าคาง วดพะโคะ เปนตน 4.3.12.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณท าบญเดอนสบ งานประเพณลากพระ(ชกพระ) เปนตน 4.3.12.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมผาทอเกาะยอ เปนตน 4.3.12.4 อาหารขนชอและเปนเอกลกษณทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน ขาวมนแกงไก ขนมป าจ เตาคว เปนตน 4.3.12.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน หาดสมหลาทมรปปนนางเงอก อนเปนสญลกษณของจงหวด เปนตน

4.3.13 จงหวดสตล นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดสตล จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของในจงหวดสตล พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดสตลในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดสตลเปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดสตลทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.13.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน คฤหาสนกเดน วงเจาเมองสตลในอดต 4.3.13.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณแขงวาวระดบนานาชาต ประเพณลอยเรอของชาวเลเกาะหลเปะ เปนตน 4.3.13.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมผาบาตก หมวกกะปเยาะห เปนตน 4.3.13.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน โรต ชาชก ขนมบหงาปดะ เปนตน 4.3.13.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน เกาะหลเปะ อทยานแหงชาตหมเกาะตะรเตา เปนตน

4.3.14 จงหวดสราษฎรธาน นโยบายของการใชอตลกษณในการจดการทองเทยวตามอตลกษณและวถชมชนของจงหวดสราษฎรธาน จากการสมภาษณเชงลก บคคลจากหนวยงานรฐและเอกชน ทมสวนเกยวของใน

63

จงหวดสราษฎรธาน พบวา สถานการณการทองเทยวของจงหวดสราษฎรธาน ในชวงทผานมาถอไดวาประสบความส าเรจโดยปจจยทดงดดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและชาวตางชาตเดนทางเขามาทองเทยว ทจงหวดสราษฎรธาน เปนจ านวนมาก กคอ อตลกษณหรอลกษณะเฉพาะในดานตาง ๆ ของจงหวดสราษฎรธาน ทส าคญทง 5 ดาน ดงตอไปน 4.3.14.1 แหลงมรดกทางวฒนธรรม อาทเชน วดพระบรมธาตไชยาราชวรวหาร วถชวตชมชนบางใบไม ชมชนโบราณทอ าเภอทาชนะ 4.3.14.2 ประเพณวฒนธรรมทโดดเดนและส าคญ อาทเชน ประเพณแหผาขนธาต ประเพณสวดมาลย 4.3.14.3 สนคาหตถกรรมทมาจากภมปญญาของบรรพบรษ อาทเชน หตถกรรมผาไหมพมเรยง หตถกรรมจากกระจด 4.3.14.4 อาหารขนชอทไดรบความนยมจากคนจ านวนมาก อาทเชน เงาะโรงเรยน ผดไทไชยา โลงโตง เปนตน 4.3.14.5 แหลงทองเทยวทางธรรมชาตทมเพยงทเดยวในภาคใต อาทเชน อทยานแหงชาตเขาสก เปนตน

64

บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2529). หตถกรรมพนบาน. กรงเทพฯ : โรงพมพกรมศาสนา. การทองเทยวแหงประเทศไทย. (2532). ศลปหตถกรรมไทย. กรงเทพฯ : ดานสทธาการพมพ. _____________. (2544). แผนปฏบตการทองเทยวเชงนเวศแหงชาต. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหง

ประเทศไทย. _____________. (2551). เทยวไทยตานภยโลกรอนตามแนวคด 7 Green.กรงเทพฯ : การทองเทยว

แหงประเทศไทย. _____________. (2552). แผนปฎบตการเพอก าหนดสนคาทางการทองเทยว . กรงเทพฯ : การ

ทองเทยวแหงประเทศไทย. _____________. (2553). รายงานสถานการณทองเทยว. กรงเทพฯ : การทองเทยวแหงประเทศไทย. เกศณย สตตรตนขจร, สยมภ อนยะพนธ และอจฉรา สขจตต (2558,บทคดยอ) เอกสารการประชม

วชาการระดบชาต “วทยาการจดการวชาการ 2015 : วจยเพอสรางสรรคเศรษฐกจชมชนสประชาคมอาเซยน” 20-21 กมภาพนธ 2558 ณ โรงแรมดเอมเพรส อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม.

โกมาตร จงเสถยรทรพยและคณะ. วถชมชน คมอการเรยนรทท าใหงานชมชนงาย ไดผล และสนก สถาบนวจยระบบสาธารณสข.นนทบร : 2545

ขจรเดช อภชาตกล. (2542). หตถกรรมพนบาน : ปลาตะเพยนใบลานชมชนหวแหลม ต าบลทาวาสกรอ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวด พระนครศรอยธยา . วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.

ชนตา รกษพลเมอง. (2525). สงคมวทยาการศกษา. กรงเทพฯ : ภาควชาสารตถศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลยวทยาลย.

จตตนช วฒนะ. (2555). “การศกษาเพอก าหนดอตลกษณถนนวฒนธรรม (ถนนคนเดน) ของจงหวดพษณโลก” ใน วารสารวทยาการจดการ และสารสนเทศศาสตรมหาวทยาลยนเรศวร ปท 7 ฉบบท 2 เดอน เมษายน – กนยายน 2555.

ฉลาดชาย รมตานนท. “อตลกษณ วฒนธรรม และการเปลยนแปลง.” จาก http://www.soc.cmu. ac.th/~wsc/data/Identity28_3_05.pdf สบคนขอมลเมอ 17 สงหาคม 2558.

ณฐพงศ จตรนรตน. (2548). อตลกษณชมชนภาคใต : บทส ารวจเบองตนจากเอกสาร. วารสารปารชาต 18. (เมษายน – กนยายน 2548), 108-109.

ทดกร สอนภาษา. "ภาษาไทย...ขดใจป: เอกลกษณ-อตลกษณ" ใน คม ชด ลก City life. ฉบบท 445 (23 ม.ย. 2008).

นทธนย ประสานนาม. (ม.ป.ป.) “เพศ ชาตพนธ และปญหาเกยวกบอตลกษณ ในภาพยนตรเรอง Touch of Pink.”จาก http://www.midnightuniv.org/midnight2545. /document95248.html สบคนขอมลเมอ 20 มถนายน 2558.

นคม ชมพหลวง. (2542). ชดฝกอบรมดวยตนเอง การสรางและพฒนาหลกสตรโดยใชภมปญญาทองถน กลมการงานและพนฐานอาชพ (ฉบบปรบปรง). พมพครงท 2. มหาสารคาม : อภชาตการพมพ.

นคม มสกะคามะ. (2545). วฒนธรรม : บทบาทใหมในยคโลกาภวตน. กรงเทพฯ : รงศลปการพมพ.

65

บรรณานกรม (ตอ) นธ เอยวศรวงศ. (2536). ภมปญญาทองถนกบการจดการทรพยากร. ทศทางไทย, 1(5), 1-10. ปฐม นคมานนท . (2535). การคนหาความรและระบบการถายทอดความรในชมชนชนบทไทย .

กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร, ประสทธ ลปรชา. (2547). “การสรางและสบทอดอตลกษณของกลมชาตพนธมง” ใน วาทกรรมอต

ลกษณ. ขวญชวน บวแดง (บก.). กรงเทพฯ : ศนยมานษยวทยาสรนธร. ฝนวนจนทร ศรจนทร. (2543). การเปลยนแปลงอตลกษณของคนในเมองประวตศาสตร : กรณศกษา

เม อ งป ร ะ ว ต ศ า ส ต ร พ ม า ย . ก ร ง เท พ ฯ : ค ณ ะส ง ค ม ว ท ย าแ ล ะม าน ษ ย ว ท ย า มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

พจนา สวนศร. (2546). คมอการจดการทองเทยวโดยชมชน. กรงเทพฯ. โครงการทองเทยวเพอชวตและธรรมชาต.

มณนภา ชตบตร. (2538). แนวทางการใชภมปญญาทองถนในการจดการเรยนการสอน . วารสารหมบาน 7, 8 (ธนวาคม).

มชฌมา อดมศลป. (2556). “แนวทางการสงเสรมการทองเท ยวเชงนเวศเพอการพฒนาทย งยนของชมชนคลองโคน จงหวดสมทรสงคราม” ใน วารสารวทยบรการ ปท 24 ฉบบท 4 ตลาคม -ธนวาคม 2556.

รตนะ บวสนธ. (2539). แนวทางการศกษาภมปญญาทองถน. วารสารมหาวทยาลยนเรศวร 4, 2 (กรกฎาคม – ธนวาคม).

รตนวด จลพนธ. (2547). การมสวนรวมในการจดการการทองเทยวเชงนเวศของประชาชนในทองถน กรณศกษา เกาะลาน จงหวดชลบร. วทยานพนธสงคมศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสงแวดลอม คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

วชต นนทสวรรณ. (2528). ภมปญญาชาวบานในงานพฒนา . ในวารสารสงคมพฒนา. ฉบบท 5/ 2528, เดอนกนยายน - ตลาคม.

วบลย ลสวรรณ. ศลปหตถกรรมพนบาน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงกรพ, 2535. ศรพงษ นวลแกว. (2540). การน าภมปญญาชาวบานมาใชในการพฒนาหลกสตรระดบทองถนของ

โรงเรยน ระดบประถมศกษาจงหวดแมฮองสอน .วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยศลปากร.

สนธยา พลศร. (2545). ทฤษฎและหลกการพฒนาชมชน. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร. สถาบนวจยวทยาศาสตร และเทคโนโลยแหงประเทศไทย. 2542. รายงานผลด าเนนการเพอก าหนด

นโยบายการทองเทยวเชงนเวศ . กรงเทพฯ : สถาบนวจยวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตส านกนายกรฐมนตร . 2550. แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 พ.ศ. 2550-2554 . กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากดว.เจ.พรนตง.

สญญา สญญาววฒน. (2535). ภมปญญาไทย (Thai Folk wisdom). พฒนาชมชน. 31(5): 74 – 87.

66

บรรณานกรม (ตอ) สามารถ จนทรสรย. (2534). “ภมปญญาชาวบานคออะไร อยางไร”.ใน วารสารเพอพฒนาคณภาพชวต

ชาวอสานสาธารณสขมลฐาน 7, 2 (พฤศจกายน). อภญญา เฟองฟสกล.(2546). อตลกษณ(Identity)การทบทวนทฤษฎและกรอบแนวคด.กรงเทพฯ :

ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต. เอยม ทองด. (2542). ภาษาและวฒนธรรมทองถน . เอกสารประกอบการบรรยายวชา วภพช 511

สาขาวชาพฒนาชนบทศกษา สถาบนวจยภาษาและวฒนธรรมเพอการพฒนาชนบท. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยมหดล.

อรจนทร ศรโชต. (2555). การพฒนาโมเดลสมการโครงสรางภาพลกษณของแหลงทองเทยว คณคาในความรบร ความพงพอใจ และความตงใจเชงพฤตกรรมของนกทองเทยวในพนทภาคใตเขต 1 (จงหวดสงขลาและสตล). สงขลา : มหาวทยาลยทกษณ.

Boo, Elizabeth. (1991). Ecotourism : The Potentials and Pitfalls. Washington D.C. : World Wildlife Fund-US.

Ceballos-Lascurain, Hector. (1998). Properties Opinion on Ecotourism: A case study of the Roxz Bau, Sydney Australia, Journal of Ecotourism Research.60 (4): 248-A.

Christine Cooper.(2004). Alternative Tourism as a Strategy for Sustainable Livelihood Diversification: The Case of Jalcomulco, Veracruz. www.scf.usc.edu.com.

Crist, Costas. (2002). Ecotourism and sustainable Development. The 6th International Conference 7-8 September 2002. Bangkok : Institute of Ecotourism, Srinakharinwirot University.

Gee, C, Makens, J ;&; Choy,D, (1989). The travel industry, 2nd ed., Van Nostrand Reinhold, New York.

Gunn, Clare A. (1994). “Environmental Design and Landuse”, Travel Tourism and Hospitality Research A Handbook for Managers and Researchers. New York : John Wiley & Sons.

Jenkins, Richard. (2008). Social identity. 3rd.ed.New York : Routledge. Inskeep, Edward. (1991). Tourism Planning : an integrated and sustainable development approach. New York: Van Nostrand Reinhold.

Ian G. Baird and Bruce Shoemaker.(2008). People, Livelihoods, and development in the Xekong River Basin, Laos. Bangkok: White Lotus co., Ltd.

Kathryn Pavlovich. (2002). The evolution and transformation of a tourism destination network : the Waitomo Caves, New Zealand.

UNEP.(2002). Ecotourism : Principles, practices & policies for sustainability. : U N Environmental Programme (March 2002)’.

McIntosh, Robert W ; Goelder, Charles R ; & Ritchie, J.R. Brent. (1995). Tourism Principles, Practices, Philosophies. USA.

67

บรรณานกรม (ตอ)

Rodriguez, R. (2 0 0 3 ) . Blaxicans and other reinvented Americans. The Chronicle of Higher Education, B10-B11.

Stark, Elizabeth. (1993). Ecotourism, Information Please Environment Almanac. Boston : Houg Mifflin.

WTO (World Tourism Organization). (1993). Sustainable Tourism Development. USA