รายงานการวจยฉบบท ๑๑๔ 

การวจยแบบมสวนรวม ของครในการพฒนาพลงปญญาของเยาวชนไทย               

   

พลงปญญา

อาจารยพนธณย วหคโต

ผชวยศาสตราจารย ดร.วลาสลกษณ ชววลลอาจารยทศนา ทองภกด

อาจารย ดร.พรรณ บญประกอบวาทรอยตร ดร.มนส บญประกอบ

อาจารยจนตนา ตนสวรรณนนท

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ 

(ไดรบทนสนบสนนจากงบประมาณแผนดน ๒๕๔๗ – ๒๕๔๘)

สารบญ

บทท หนา

1 บทนา.................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา.............................................................. 1

วตถประสงคของการวจย .................................................................................. 2 ขอบเขตของการวจย......................................................................................... 2 นยามศพทเชงปฏบตการ................................................................................... 2 ประโยชนของการวจย ..................................................................................... .. 5

สมมตฐานการวจย............................................................................................. 5 2 เอกสารแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ...................................................6 เอกสารและงานวจยทเกยวของกบพลงปญญา.....................................................6 แนวคดเกยวกบพลงปญญา............................................................................. 6 ความหมายของพลงปญญา...........................................................................9 องคประกอบของพลงปญญาและแนวทางในการพฒนา................................... ..9

การคดวจารณญาณ..................................................................................9 ความหมายของการคดวจารณญาณ....................................................10 แนวทางการพฒนาการคดวจารณญาณ................................................10 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการคดวจารณญาณ...........................12 การคดแกปญหา.....................................................................................13 ความหมายของการคดแกปญหา………………………………………….14 แนวทางการพฒนาการคดแกปญหา....................................................14 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการคดแกปญหา...............................17 ความเอออาทร..........................................................................................18 ความหมายของความเอออาทร………………………………………........18 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาความเอออาทร

และงานวจยทเกยวของ..................................................................17 ความสขใจ.......................................………………………………………...20 ความหมายของความสขใจ..................................................................20 แนวทางการพฒนาความสขใจและงานวจยทเกยวของ..........................21

สารบญ ( ตอ ) บทท หนา 2 (ตอ)

การบรโภคดวยปญญา............................................................................22 ความหมายของการบรโภคดวยปญญา................................................23 แนวทางการพฒนาการบรโภคดวยปญญา.......................................... 23 งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการบรโภคดวยปญญา..................... 24

การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม......................................................... 26

3 วธดาเนนการวจย…………………………………………………………………… 28 รปแบบการวจย......................................................……....................................28 กลมประชากร...................................................................................................28 กลมตวอยาง..................................................................................................... 28 ขอจากดของการวจย........................................................................................ 29 เครองมอทใชในการวจย.................................................................................... 29 วธดาเนนการวจย......................................................……................................. 34 การเกบรวบรวมขอมล.......................................................................................40 การวเคราะหขอมล............................................................................................ 41

4 ผลการวเคราะหขอมล........................................……...................................... 42 ตอนท 1 กจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะ ทเปนพลงปญญาของนกเรยน…………………………………………………… 42 ตอนท 2 ผลการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะ ทเปนพลงปญญาของนกเรยน……………………………………………………… 72 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ.............................................................. 88 สรปผลการวจย.............................................................................................. 88 การอภปรายผล.............................................................................................. 93 ขอเสนอแนะ................................................................................................... 97

บรรณานกรม...............…………………………………………………………........................ 98 ภาคผนวก......................................................…….........................................................102

บญชตาราง

ตาราง หนา

1. การเกบรวบรวมขอมล........................................…….............................................. 43 2. กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณ.................................... 51

กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหา.......................................... 56 3. กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญา…………………........ 60 4.

5. กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความสขใจ……………….............................. 68 6. กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความเอออาทร……………………................. 73

แสดงจานวนนกเรยนทงหมดในโรงเรยนกลมตวอยาง………………………………... 74 7. 8. แสดงคาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของคะแนนองคประกอบ Χ

พลงปญญาของนกเรยนในกลมตวอยางกอนและหลงการทดลอง จาแนกตามกลมทดลองและกลมควบคม............................................................74

9. ผลการทดสอบความแปรปรวนรวม หลายตวแปรแบบสองทาง (Two way MANCOVA)โดยใชคะแนนทดสอบกอนการทดลอง (pretest)

เปนตวแปรรวม........................................................................................ ........75 ผลการทดสอบคะแนนองคประกอบพลงปญญา ทง 5 องคประกอบ 10.

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม..................................................................76

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 รปแบบวงจรการเพมพลงทสอดคลองกบการวจยแบบมสวนรวม…………………………… 27 2 แสดงขนตอนในการดาเนนการวจย โดยใชกระบวนการ P – D – C – A ในการพฒนาพลงปญญา..........................……............................ 35

บทท 1 บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

โลกปจจบนมการเปลยนแปลงและพฒนาไปอยางรวดเรว การศกษาจาเปนตองมการปรบตวหรอปฏรประบบการศกษาเพอรองรบตอกระแสการเปลยนแปลงของโลก การมงพฒนาคนใหมคณภาพ “คดเปน ทาเปน แกปญหาเปน” มการเรยนรตลอดชวต มวธคดอยางมเหตผล และมคณธรรม จรยธรรม จงปรากฏเปนแนวคดทสาคญในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 (พ.ศ.2545-2549) และพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (ฉบบแกไข พ.ศ. 2545) ไดกาหนดแนวทางการจดการศกษาไวชดเจนวา ตองเนนการฝกทกษะกระบวนการคด การจดการเผชญสถานการณและประยกตความรมาใชเพอปองกนและแกไขปญหา ความสามารถทางการคดจะชวยใหผเรยนซงเปนเยาวชนของชาตสามารถแกปญหาไดอยางมประสทธภาพและเปนเครองมอสาหรบการเรยนรอยางตอเนองไดดวยตนเอง การคดจงมความสาคญและจาเปนโดยเฉพาะการคดขนสง เชน การคดวจารณญาณเปนการคดทจาเปนอยางยงในยคสงคมสารสนเทศทเตมไปดวยขอมลขาวสาร การคดวจารณญาณจะชวยใหผเรยนมการคดไตรตรอง คดอยางมเหตมผล สามารถแกปญหาไดอยางมประสทธภาพ มหลกในการเลอกรบและใชประโยชนจากขอมลขาวสาร ทาใหรจกการบรโภคดวยปญญา กาวทนเทคโนโลยสมยใหม และสามารถบรณาการความรใหม ๆ เพอใหกาวไปสสงคมการแขงขนอยางมนใจ รเทาทน และปรบตวไดอยางเหมาะสม

การฝกใหเยาวชนรจกคดหรอการพฒนาทกษะการคดทงในดานการคดวจารณญาณและการคดแกปญหานนควรจะไดเรมฝกตงแตในวยเยาว คอตงแตเรมเรยนรกวาไดและควรฝกอยางตอเนอง เพราะจะชวยในการพฒนาศกยภาพทางการคดของเดกใหกาวหนาสงสด และเนองจากเยาวชนเองไดใชเวลาสวนใหญอยในโรงเรยน โดยมครทาหนาทอบรมดแลสงสอนไปพรอม ๆ กบการใหวชาความร ครจงถอเปนบคคลสาคญทจะมสวนชวยในการพฒนาเยาวชนโดยเฉพาะการพฒนาการใชกระบวนการคดหรอพลงปญญาใหแกเยาวชนไดเปนอยางด ทงนในการสรางสงคมไทยใหเขมแขงและมดลยภาพ นอกจากจะสรางสงคมแหงภมปญญาใหมคนทคดเปน ทาเปน แกปญหาเปนแลว สงคมทมคณภาพยงตองประกอบดวยคนด มคณธรรมจรยธรรมในการดารงชวต สามารถอยรวมกบผอนไดอยางมความสขและเปนสงคมทมความเอออาทรตอกน ดงนนในการจดการศกษาตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 (ฉบบแกไข พ.ศ. 2545) จงตองเปนไปเพอพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณทงรางกายและจตใจ อกทงใหมความรคคณธรรมและมลกษณะทพงประสงค นนคอ การเปนคนด คนเกงและคนมความสข

สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒไดดาเนนงานโครงการวจยเรองการวจยแบบมสวนรวมของครในการพฒนาพลงปญญาของเยาวชนไทยขนในปการศกษา 2548

2

วตถประสงคของการวจย 1. เพอสรางกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 6 โดยผานกระบวนการวจยแบบมสวนรวมของคร 2. เพอศกษาผลการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญา

ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

ขอบเขตของการวจย 1. การวจยนศกษากบกลมประชากรทเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 และครผสอน 5

กลมสาระการเรยนรไดแก ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ คณตศาสตร วทยาศาสตร และสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

2. พนทในการศกษาไดแก โรงเรยนสงกดกรงเทพมหานครทอยในเขตเมองจานวน 1 โรง คอ โรงเรยนสามเสนนอก และเขตชานเมองจานวน 1 โรง คอ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง รวมเปนจานวน 2 โรง

3. ระยะเวลาทวจย คอ ในชวงภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2548

นยามปฏบตการของตวแปร พลงปญญา หมายถง คณลกษณะทพงประสงคของเยาวชนทเปนแกนสาคญ ซงจะสามารถทาใหเยาวชนดารงตนไดอยางมปญญาในสงคมปจจบนทมการหลงไหลของขอมลทกประเภท และการแลกเปลยนวฒนธรรม และการดารงตนในสงคมกตองคานงถงผอน ในขณะเดยวกนตนเองกตองมความสขดวย พลงปญญาจงประกอบดวยคณลกษณะ 5 องคประกอบ คอ ความสามารถในการคดวจารณญาณ การคดแกปญหา ความเอออาทร ความสขใจและการบรโภคดวยปญญา

การคดวจารณญาณ หมายถง การคดอยางมเหตผลและไตรตรอง เพอนาไปสการตดสนใจทจะเชอหรอจะลงมอปฏบตการทบคคลจะคดอยางมเหตผลและไตรตรองนนจะประกอบดวยความ สามารถ 4 ประการ คอ (1) ความสามารถในพจารณาความนาเชอถอของแหลงขอมลและการสงเกต

3

1. ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของแหลงขอมลและการสงเกต คอ ความสามารถในการพจารณาความถกตองของขอมล ความเปนไปไดของขอความทรายงานจากการสงเกตของบคคลตางๆทเกยวของกบสถานการณ ความสามารถในการพจารณาความนาเชอถอของแหลงขอมลนวดโดยใชขอคาถามทเปนขอความรายงานหรอคาพดจาก 2 แหลง และใหผตอบพจารณาตดสนวารายงานหรอคาพดใดมความนาเชอถอมากกวากน หรอพอๆกน ขอคาถามมจานวน 6 ขอ

2. ความสามารถในการนรนย คอ ความสามารถในการหาขอสรปในสถานการณเฉพาะจาก ประโยคหลกทกาหนดให ความสามารถในการนรนยวดโดยใชคาถามเปนขอความหลกใน เชงเหตผล 2-3 ขอความ แลวใหผตอบเลอกขอสรปจากขอความหลกทกาหนดให ขอคาถามมจานวน 4 ขอ

3. ความสามารถในการอปนย คอ ความสามารถในการตดสนไดวา ขอเทจจรงใดสนบสนน หรอคดคาน หรอไมเกยวของกบขอสรปทคาดคะเนไว ความสามารถในการอปนยวดโดยใชคาถามทเปนสถานการณทบคคลตงขอสงเกต เปนการคาดคะเนเหตการณไว แลวใหผตอบพจารณาตดสนวา ขอเทจจรงทกาหนดให สนบสนน คดคาน หรอ ไมเกยวของกบขอสงเกตนน ขอคาถามมจานวน 9 ขอ

4. ความสามารถในการระบขอตกลงเบองตน คอ ความสามารถในการระบไดวาขอความใดเปนขอตกลงเบองตน ซงจาเปนตองมกอนขอความหลกทกาหนดใหเพอทาใหการลงสรปมความถกตองตามหลกนรนย ความสามารถในการนรนยวดโดยคาถามทเปนสถานการณทมความสมพนธกน แลวใหผตอบพจารณาตดสนวา ขอความของตวเลอกใดเปนขอความจาเปนทตองเกดขนกอน เพอใหสถานการณนนมความสมเหตสมผล ขอคาถามมจานวน 10 ขอ ขอคาถามทใชวดการคดวจารณญาณ มจานวนทงสน 29 ขอ แตละขอมคาตอบใหเลอก 4 คาตอบ และมคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว คาตอบทถกจะได 1 คะแนน และคาตอบทผดได 0 คะแนน พสยของคะแนนตงแต 0-29 คะแนน ผทไดคะแนนมากกวาแสดงวามการคดวจารณญาณสงกวาผทไดคะแนนตากวา

การคดแกปญหา คอ กระบวนการคดเพอหาคาตอบทเหมาะสมกบปญหานนๆ การคดแกปญหาประกอบดวยขนตอน 4 ขนตอน คอ

1. ขนระบปญหา เปนความสามารถในการบอกไดวาปญหาของสถานการณคออะไร 2. ขนวเคราะหปญหา เปนความสามารถในการระบสาเหตทเปนไปไดททาใหเกดปญหา

โดยพจารณาจากขอเทจจรงตางๆ 3. ขนกาหนดวธการแกปญหา เปนความสามารถในการวางแผน หรอเสนอแนวทาง

แกปญหาทตรงกบสาเหตของปญหาไดอยางเหมาะสม

4

4. ขนตรวจสอบผลลพธ เปนความสามารถในการอธบายไดวาผลทเกดขนจากการกาหนดวธแกปญหาสอดคลองกบปญหาทระบไวหรอไม หรอผลทไดจะเปนอยางไร

การคดแกปญหาวดโดยใชแบบทดสอบทคณะผวจยสรางขน จานวน 20 ขอ โดยกาหนดสถานการณขน แลวใหผตอบตอบคาถาม 4 ขอ คอ 1) ปญหาของสถานการณนคออะไร 2) อะไรคอสาเหตของปญหาน 3) จะมวธแกปญหาสถานการณนอยางไร และ 4) ผลทคาดวาจะเกดขนจากวธแกปญหานาจะเปนอยางไร แตละคาถามมคาตอบใหเลอก 4 คาตอบ แตมคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว พสยของคะแนนตงแต 0-20 คะแนน ผทไดคะแนนมากกวาแสดงวามการคดแกปญหาถกตองมากกวาผทไดคะแนนตากวา ความเอออาทร หมายถง ความชวยเหลอทผอปการะชวยเหลอแกบคคลอน โดยไมไดหวงรางวลจากแหลงภายนอกสาหรบการชวยเหลอนน ในงานวจยนศกษาความเอออาทรของเยาวชนทเปนการชวยเหลอผอนทางกาย ทางจตใจ และทางวตถสงของเทาทเยาวชนพงชวยได ในบรบทครอบครว โรงเรยน และสงคมในบางโอกาส ความเอออาทรวดโดยแบบสอบถามทผวจยสรางขน เปนขอคาถามทใหเยาวชนรายงานตนเกยวกบตนเอง เรองพฤตกรรมความชวยเหลอของนกเรยน เปนแบบมาตรวดประเมนคา (Rating scale) 6 ระดบ ตงแต จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง และไมจรงเลย จานวน 13 ขอ คะแนนขอทางบวกจะใหคะแนนจาก 6 ถง 1 คะแนน ขอทางลบจะใหคะแนนกลบกน พสยของคะแนนตงแต 13-78 คะแนน ผทไดคะแนนมากกวาแสดงวามความเอออาทรสงกวาผทไดคะแนนตากวา คาความเชอมนแบบความคงทภายใน เปนคาสมประสทธแอลฟา เทากบ 0.80 ความสขใจ หมายถงความพงพอใจในชวตของเยาวชน ซงไดจากการประเมนตนเอง ในเรองทสาคญๆสาหรบเยาวชน ซงไดแก เรองครอบครว โรงเรยนและเพอน และตนเอง ความสขใจวดโดยแบบสอบถามทคณะผวจยปรบปรงมาจากแบบวดความพงพอใจในชวตหลายมตของนกเรยน (Multidimensional Student’s Life Satisfaction Scale) ของฮบเนอร (Huebner, 2001) เปนแบบสอบถามแบบมาตรวดประเมนคา 6 ระดบ ตงแต จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง และไมจรงเลย จานวน 26 ขอ คะแนนขอทางบวกทตอบจรงทสดจะใหจาก 6 คะแนน ไปจนถง 1 คะแนน สาหรบขอทางลบจะใหคะแนนกลบกน พสยของคะแนนตงแต 26-156 คะแนน ผทไดคะแนนมากกวาแสดงวามความสขใจสงกวาผทไดคะแนนตากวา คาความเชอมนแบบความคงทภายใน เปนคาสมประสทธแอลฟาเทากบ 0.87

การบรโภคดวยปญญา หมายถง พฤตกรรมการเลอกรบหรอใชสงของ เงน เวลา และทรพยากร โดยผานการคดวจารณญาณ เพอการมคณภาพชวตทด การบรโภคดวยปญญาวดโดยใชแบบสอบถามทผวจ ยปรบปรงมาจากแบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาของ ผจงจต อนทสวรรณ และคณะ (2547) ซงเปนแบบมาตรวดประเมนคา 6 ระดบ ตงแตจรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงเลย จานวน 27 ขอ คะแนนขอทางบวกทตอบจรงทสดจะใหจาก 6 คะแนน ไปจนถง 1 คะแนน สาหรบขอทางลบจะใหคะแนนกลบกน พสยของคะแนนตงแต

5

การวจยแบบมสวนรวม หมายถง การใหครไดมสวนรวมกบคณะผวจยตงแตตนจนถงขนสดทายของกระบวนการวจย ไดแก การกาหนดปญหาการวจยรวมกน การตระหนกในความสาคญของการมสวนรวมในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของเยาวชน และวางแผนการจดกจกรรมการเรยนการสอน ตลอดจนประเมนพฤตกรรมของผเรยนรวมกน

ประโยชนของการวจย 1. สถาบนการศกษา ซงรวมทงผบรหารและครเหนความสาคญของการสงเสรมเยาวชน

ใหมคณลกษณะทเปนพลงปญญา และมความกระตอรอรนทจะจดกจกรรมหรอจดการเรยนการสอนทสามารถสงเสรมคณลกษณะดงกลาวได

2. เยาวชนทมสวนรวมในการวจยมคณลกษณะทเปนพลงปญญาเพมขน 3. โรงเรยนสามารถนารปแบบทไดจากการวจยไปใชในการพฒนาเยาวชนในกลมอน ๆ

ตอไป 4. ไดตนแบบในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาสาหรบเยาวชนซงสามารถนาไป

วจยและพฒนาในวงกวางตอไป

สมมตฐานการวจย 1.นกเรยนกลมทดลองทไดรบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาจะมคะแนนเฉลยพลงปญญาทง 5 องคประกอบคอ ความสามารถในการคดวจารณญาณ การคดแกปญหา ความเอออาทร ความสขใจและการบรโภคดวยปญญาภายหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง

2.นกเรยนกลมทดลองทไดรบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาจะมคะแนนเฉลยพลงปญญาทง 5 องคประกอบคอ ความสามารถในการคดวจารณญาณ การคดแกปญหา ความเอออาทร ความสขใจและการบรโภคดวยปญญาสงกวานกเรยนกลมควบคมทไมไดรบการพฒนาคณลกษณะ ทเปนพลงปญญา

บทท 2 เอกสารแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ

งานวจยเรอง การวจยแบบมสวนรวมของครในการพฒนาพลงปญญาของเยาวชนไทย

ไดทาการทบทวนเอกสารและงานวจยทเกยวของไวดงน 1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบพลงปญญา 1.1. แนวคดเกยวกบพลงปญญา 1.2. ความหมายของพลงปญญา 1.3. องคประกอบของพลงปญญาและแนวทางในการพฒนา 1.3.1. การคดวจารณญาณ 1.3.2. การคดแกปญหา 1.3.3. การบรโภคดวยปญญา 1.3.4. ความเอออาทร 1.3.5. ความสขใจ 2. การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม

1. เอกสารและงานวจยทเกยวของกบพลงปญญา 1.1. แนวคดเกยวกบพลงปญญา

คณสมบตทจาเปนตอการดารงชวตในสงคมยคโลภาภวตน 3 ดานคอ 1) ทกษะพนฐาน ทจาเปนตอการเรยนรในอนาคต ไดแก มทกษะการเรยนร ทกษะการคด และทกษะการสอสาร 2) ทกษะพนฐานทจาเปนตอการทางาน ไดแก มทกษะการจดการ ทางานรวมกบผอนได ขยน อดทน อดออมและประหยด 3) ลกษณะทจาเปนตอการอยรวมกนในสงคม ไดแก ควบคมตนเองได มความรบผดชอบ มวนยในตนเอง ชวยเหลอผอน เสยสละ มงมนพฒนา

สานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดจดใหมการเสวนาในหวขอ “คณภาพเดกไทย ทใจเราตองการ” โดยมวตถประสงคเพอศกษาคณภาพทเปนมาตรฐานของเดกไทยทสงคมตองการ การเสวนานเปนความรวมมอกบมหาวทยาลยในทกภาคภมศาสตรของประเทศ ซงไดแก มหาวทยาลยทกษณ มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยขอนแกน และจฬาลงกรณมหาวทยาลย รวมทงประชาชนจากหลายสาขาอาชพ กลมตวอยางในการศกษานไดจากการเลอกแบบเจาะจง จานวน 2,150 คน ประกอบดวย บคลากรจากหนวยงานภาครฐ ภาคเอกชน นกการเมอง นกเรยนนสตนกศกษา และประชาชนทวไป วธการใชการสนทนากลม (Focus group) และนามาวเคราะหเนอหา (Content Analysis) โดยใชความถและรอยละของความคดเหนตามกรอบแนวคดคณภาพทเปนมาตรฐานของเดกไทยทสงคมตองการกรอบดงกลาว ประกอบดวย (1) พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 (2) มาตรฐานการเรยนรตามจดหมายของหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 (3) มาตรฐานการศกษาของสานกงานคณะกรรมการการศกษา

7

1. คณลกษณะดานลกษณะนสยและความประพฤตจานวน 13 ตวบงช ไดแก มความรบผดชอบ ใฝร ใฝเรยน มสมมาคารวะ ไมลบหลผใหญ กลาคด กลาแสดงออกในสงทถกตอง มนาใจ โอบออมอาร อดทน ตรงตอเวลา มมารยาท ออนนอมถอมตน ประหยด รจกบงคบตนเอง พงพาตนเองได เปนผนาและผตามทด

2. คณลกษณะดานความร ความสามารถ จานวน 6 ตวบงช ไดแก สามารถใชภาษาตางประเทศเพอการสอสาร มความคดรเรมสรางสรรค สามารถบรณาการความรมาใชประโยชน สามารถวเคราะหสถานการณตาง ๆ ได มความรดานเทคโนโลยคอมพวเตอรและอนเทอรเนต คดเปน ทาเปน แกปญหาเปน

3. คณลกษณะดานคณธรรม จรยธรรม จานวน 4 ตวบงช ไดแก ปฏบตตนตามหลกศาสนา เสยสละ ประพฤตปฏบตตามศล 5 มเมตตา เออเฟอ เผอแผ

4. คณลกษณะดานอาชพ จานวน 2 ตวบงช ไดแก สรางงานอาชพดวยตวเอง มความรทเปนอาชพธรกจของครอบครว

5. คณลกษณะดานความรบผดชอบและการมสวนรวมตอสงคม จานวน 2 ตวบงช ไดแก มสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของชมชนและทองถน มจตสานกในการชวยเหลอสงคม

6. คณลกษณะดานความเปนไทย จานวน 6 ตวบงช ไดแก อนรกษศลปะและวฒนธรรมไทย มมารยาทตามขนบธรรมเนยม ใชภาษาไดถกตอง รจกหวงแหนและสงเสรม ภมปญญาไทย สบสานและถายทอดความเปนไทย อนรกษวฒนธรรมทองถน

7. คณลกษณะสขภาพอนามย จานวน 4 ตวบงช ไดแก สขภาพรางกายแขงแรง ไมตดยาเสพตด จตใจแจมใส มบคลกภาพทด

8. คณลกษณะดานเทคโนโลย จานวน 2 ตวบงช ไดแก ใชคอมพวเตอรไดอยางมประสทธภาพ กาวทนความเปลยนแปลงของเทคโนโลย

9. คณลกษณะดานหนาทพลเมองและการเคารพสทธผอน จานวน 4 ตวบงช ไดแก รจกสทธและหนาทของตนเอง ปฏบตตามกฎระเบยบของสงคม มจตสานกและเลอมใสในการเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย ยอมรบและใหเกยรตผอน

สานกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงศกษาธการ ( 2541) ไดจดทาโครงการพฒนาจตพสยในระบบการเรยนการสอนโดยความรวมมอจากหนวยงานตางๆในกระทรวงศกษาธการ สานกการศกษากรงเทพมหานคร ทบวงมหาวทยาลยและสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ในการศกษาหลกการและกระบวนการพฒนา จตพสยในการเรยนการสอน ตลอดจนศกษาคนควาวจยองคประกอบหลกของการพฒนาจตพสย

8

1. ความสนใจใฝรและสรางสรรค หมายถง คณลกษณะทางจตใจและพฤตกรรมทแสดงถงความกระตอรอรน สนใจใฝคดคน เสาะแสวงหาความรดานตาง ๆ ความสามารถในการเปรยบเทยบ วเคราะหจาแนกเพอนามาประยกตใชใหเกดประโยชนในการดาเนนชวตอยางถกตองเหมาะสม

พฤตกรรมบงช : ความชอบ ชนชมและการเหนคณคาของสงตาง ๆ ความใฝฝนและจนตนาการ การแสวงหาแนวทางใหม ความกระตอรอรน ความอยากรอยากเหน ความตงใจ การเอาใจใสทาใหดกวาเดมอยเสมอ ความกลา การรเรมและการตดสนใจ ความเพยรพยายาม มงมน บากบน ความสงบ มสมาธ ในการทาสงตาง ๆ ไมยอทอ

2. ความมนาใจ หมายถง คณลกษณะทางจตใจและพฤตกรรมทแสดงออกถงความรสกทด ทบคคลกระทาเพอผอนและสงคม

พฤตกรรมบงช : การชวยเหลอ การปลอบโยนหรอใหกาลงใจ การแสดงความเอออาทร การชนชมในความดงามของผอน การไมเบยดเบยนตนและผอน

3. ความมวนย หมายถง คณลกษณะทางจตใจและพฤตกรรมทชวยใหสามารถควบคมตนเองและปฏบตตนตามระบบระเบยบเพอประโยชนสขของสวนรวม

พฤตกรรมบงช : การควบคมตนเองทางกาย วาจา ใจ การยอมรบในผลการกระทาของตนเอง การเหนแกประโยชนสวนรวม การตรงตอเวลา ความมเหตผล การยอมรบความคดเหนของผอนตามเกณฑของสงคม การเคารพในสทธและหนาทของกนและกน

4. ความเปนไทย หมายถง การเหนคณคา ภาคภมใจและสานกในความเปนไทยทมวฒนธรรมเปนของตนเอง พรอมทจะปฏบตปกปองและสบทอด อกทงเทดทนสถาบนชาต ศาสนาและมหากษตรย

พฤตกรรมบงช : การใชภาษาไทยถกตองชดเจน ความนยมไทย การมสวนรวม เผยแพรและอนรกษขนบธรรมเนยม ประเพณและวฒนธรรม ความชนชมในศลปะไทย การนาภมปญญาทองถนมาประยกตใชในชวต การปฏบตตนตามมารยาทไทย การรวมกจกรรมทสาคญของชาต ศาสนาและพระมหากษตรย

5. การบรโภคดวยปญญาดวยวถชวตไทย หมายถง การเลอกรบหรอกระทาสงใด ๆ ดวยการวเคราะห ไตรตรองดวยความรความเขาใจในประโยชนและคณคาทแทจรง

พฤตกรรมบงช : การเลอกรบปจจย 4 การเลอกรบสงของเครองใช การเลอกรบขอมลขาวสาร การเลอกรบนนทนาการ การเลอกรบเพอนและสงคม การเลอกรบวทยาการและเทคโนโลย 1.2. ความหมายของพลงปญญา ความหมายของพลงปญญาทใชในงานวจยนจะเปนความหมายเดยวกนกบโครงการวจยยอยเรองทหนงคอ การศกษาเรองชวตและปจจยดานการถายทอดทางสงคมของพลงปญญาของเยาวชนไทยในกรงเทพมหานคร ซงในการศกษาเรองความหมายของพลงปญญานนไดกระทา

9

1.3. องคประกอบของพลงปญญาและแนวทางในการพฒนา 1.3.1. การคดวจารณญาณ

ในบรรดากระบวนการคดตางๆกระบวนการคดรปแบบหนงทนบวามความสาคญตอการเรยนรและมความสาคญและจาเปนตอการดาเนนชวตของมนษยในยคปจจบนกคอ “การคดวจารณญาณ” การคดวจารณญาณเปนการคดในระดบสงซงสามารถพฒนาและฝกฝนไดดวยการเรยนรและพฒนาใหเกดขนไดตงแตระดบปฐมวย โดยทาการฝกทกษะการคดขนพนฐานกอน เชน การจาแนกแยกแยะ การเปรยบเทยบ การสงเกต การเรยงลาดบ เปนตน และเพมความซบซอนใหมากขน ถาไดฝกฝนอยเสมอกจะกลายเปนการคดระดบสงหรอการคดวจารณญาณได (ประพนธศร สเสารจ. 2548 :15)

จากการศกษาการคดวจารณญาณของนกเรยนในระดบประถมศกษา นกจตวทยาและนกวจยทางการศกษาสรปไววา เดกกอนวยรนทเรยนในระดบประถมศกษามการพฒนาทางความคดและการใชเหตผลซงเปนลกษณะของการคดวจารณญาณแลว การคดวจารณญาณทสามารถตรวจสอบไดจากเดกระดบประถมศกษาจะเกยวของกบความพรอมในการไตรตรองจากประสบการณ การคดพจารณาอยางตอเนอง ความพรอมในการอธบายทางเลอกในการพจารณาปญหา การปฏเสธบางสงทจะเกดขนจรงในสถานการณรอบตว การใชหลกฐานสนบสนนการตดสนใจและการตระหนกถงหลกฐานเหลาน นวาจะกอใหเกดการตดสนใจทแตกตางกน (วนย ดาสวรรณ. 2536:14;อางองจาก Hudgin 1977 ; Ruggiero.1988 ; Fisher 1988,1992)

ความหมายของการคดวจารณญาณ (Critical Thinking) คาวา “การคดวจารณญาณ” (Critical Thinking) เปนคาทมผใชชอภาษาไทยทแตกตาง

กนออกไป เชน การคดอยางมวจารณญาณ การคดวเคราะหวจารณ การคดวพากษวจารณ การคดเชงวพากษ เปนตน โดยมผไดใหนยามการคดวจารณญาณไวหลายทานทงในและตางประเทศ ฮลการด (Hilgard.1962) ใหความหมายวา การคดวจารณญาณวาเปนความสามารถในการตดสนขอความหรอปญหาวาสงใดเปนจรง สงใดเปนเหตเปนผลกน กด (Good.1973:680) ใหความหมายวา การคดวจารณญาณ เปนการคดซงดาเนนตามหลกของการประเมนอยางรอบคอบตอขออางและ

10

จากความหมายของการคดวจารณญาณขางตน สรปไดวา การคดวจารณญาณเปนการคดอยางมเหตผลและไตรตรองเพอจะนาไปสการตดสนใจ ทจะเชอหรอลงมอปฏบต การคดวจารณญาณจะชวยใหการตดสนใจในสถานการณตาง ๆ เปนไปอยางถกตองและนาไปสขอสรปทสมเหตสมผล

แนวทางการพฒนาการคดวจารณญาณ

การพฒนาการเรยนรและกระบวนการคดของผเรยนเปนเปาหมายสาคญยงของการจดการศกษา ซงนกการศกษาคนพบวาเปนสงทสามารถพฒนาไดโดยการสอน

จอยซและเวลล (ทศนา แขมมณและคนอน ๆ .2540 ; อางองจากJoyce ;& Weil.1980) ไดเสนอรปแบบการพฒนาการคดโดยใชรปแบบการสอนแบบการสอนแบบมโนทศน การสอนแบบอปนยและการสอนแบบสบสวนสอบสวน โดยในแตละรปแบบการสอนมสาระสาคญดงน

1) รปแบบการสอนแบบมโนทศน ในการเรยนรเพอใหผเรยนเกดมโนทศนควรมข นตอน ดงน 1.1) ใหผเรยนสงเกตความคลายคลงและความแตกตางของสงตาง ๆ 1.2) ใหผเรยนจาแนกสงตาง ๆ ออกเปนกลม ๆ ตามสถานการณทกาหนดให 1.3) ใหผเรยนบอกลกษณะรวมของสงของทรวมกลมนน เพอเหนภาพรวมของสงของ

แตละกลม 2) รปแบบการสอนแบบอปนย (Inductive Thinking) มแนวคดวา ผเรยนจะเกดความคดได

เมอมปฏสมพนธกบขอมลรอบ ๆ ตวและความคดจะเกดขนไดจะเรมจากขนตอนตามลาดบดงน 2.1) คดรวบรวมขอมล จะมการเปรยบเทยบ แยกแยะขอมล เพอสรางมโนทศนซงจะได

หลาย ๆ มโนทศน 2.2) หาความสมพนธของมโนทศนตาง ๆ เหลานนแลวลงสรป 2.3) ใชขอมลทไดไปอธบายและทานายเหตการณอน ๆ ทเกยวของ 3) รปแบบการสอนแบบสบสวนสอบสวน (Inquiry Model) รปแบบการสอนแบบนจะสงเสรม

ใหผเรยนรจกคดอยางเปนระบบ มหลกเกณฑและลาดบขนตอนในการแสวงหาคาตอบอนเปนการฝกคดอยางมวจารณญาณโดยผสอนจะเรมตนจากการกาหนดปญหาเพอกระตนใหผเรยนคดและเปดโอกาสใหผเรยนคดตงสมมตฐาน

กบสน (Gibson.1985) ไดทาการศกษาพบวา โปรแกรมการสอนทเนนการคนหาวธการดวยการอาน การเขยน การเขารวมในชนเรยนสามารถพฒนาการคดวจารณญาณได เชนเดยวกบ สแกตเตอร (Scattery.1990) ทไดศกษาพบวา การจดใหผเรยนไดคนควาและเขยนเกยวกบ

11

ประพนธศร สเสารจ (2548 :28-29,40) ไดเสนอวธสอนเพอใหคด ซงมกจกรรมการสอนเพอใหคดมมากมาย อาท 1) การสรางสถานการณการเรยนรและบรรยากาศของชนเรยน การสรางสถานการณเพอ ใหเกดความคดจะกระตนใหผเรยนใฝคดใหมากขน จะทาใหผเรยนเพลดเพลน สนกสนาน จรงจงอยกบการคด เชน การใชเกม หมากรก หมากฮอส กจกรรม แรลลวอลกกง การสะกดรอย เปนตน กจกรรมเหลานสามารถประยกตใชใหเหมาะสมตามแตสถานการณเพอฝกใหเดกคดวจารณญาณ คดวเคราะห เปนตน สาหรบบรรยากาศของชนเรยน เชน การจดโตะเรยนใหม การตดภาพปายขาวสารขอมล ตาง ๆ ทสวยงามสะดดตา การแสดงผลงานของนกเรยน จดมมการเรยนรของนกเรยน ฯลฯ สงเหลานจะชวยเสรมการเรยนการสอนและฝกจตนสยใหกบผเรยนไดในขณะเดยวกน 2) การลงมอทา นกการศกษาหลายทานเชอวา การทผเรยนไดลงมอทาจะสงผลใหเกดความสาเรจทางการเรยนร การไดลงมอทาเพอฝกใหคดจะทาใหผเรยนไดมประสบการณทางการคดทหลากหลายและเกดทกษะในการคดสงขน โดยเฉพาะอยางยง การไดลงมอทากจกรรมกลม การทดลอง การทาโครงงาน ผเรยนจะมโอกาสไดศกษาการคดในหลาย ๆ แงมมและไดเขาใจถงการคดทถกหรอผดไดหลากหลาย เปนการซมซบการฝกฝนการคดจากบคคลไดดอกวธหนง 3) การอภปราย เปนวธการสอนทใชกนอยางแพรหลาย ในการกาหนดหวขอเรองในการอภปรายจะตองกาหนดใหเหมาะสมกบความสนใจของผเรยน ซงหวขอเรองอาจเปนเรองจรงหรอสถานการณสมมตกได สงสาคญคอกระบวนการไดมาซงคาตอบและขอสรปจะเปนสงทสาคญทสดมากกวาคาตอบหรอขอสรปทได การอภปรายจะเปนกระบวนการททาใหผเรยนไดคดและมองเหนมมมองการคดทมความหลากหลายแงมมแตกตางกนออกไป

4) การตงคาถามหรอตงปญหา กจกรรมการสอนวธนผสอนจะกระตนความคดของผเรยนดวยการตงคาถามอาจเปนคาถามทกาหนดใหผเรยนตอบคาถามปากเปลา หรอตอบดวยการลงมอปฏบตกจกรรมเพอทดลองหรอพสจนหรอคนหาคาตอบ กระบวนการไดมาซงคาตอบจงยอมเปนสงสาคญมากกวาคาตอบ การตงคาถามทดไมวาจะเรมโดยครผสอนหรอผเรยนกตามจะชวยฝกทกษะการคดและชวยสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนทงแกตวผถามและแกผตอบ ทงยงนามาซงการอภปรายถกเถยงทผานกระบวนการคดและชวยสรางเสรมนสยการเรยนรตลอดชวตดวย

นอกจากน ประพนธศร สเสารจ (2548:32-33) ยงไดสรปเทคนคในการสอนใหคดไวดงน 1) ใชคาถามกระตนเพอใหคดและแสวงหาคาตอบ 2) ใหผเรยนแสดงความคดเหนมาก ๆ โดยยงไมตองคานงถงความถกตอง 3) ใหผเรยนฝกปฏบตกจกรรมการคดแบบตาง ๆ เชน ฝกการสงเกต ฝกบนทก ฝกการ

ฟง ฝกตงคาถาม ฝกคนหาคาตอบจากแหลงตาง ๆ ฝกทาโครงการ เปนตน

12

4) ฝกคดเปนขนตอน 5) ฝกคดจากงายไปหายาก 6) กระตนและเสรมแรงเปนระยะ 7) ไมเฉลยคาตอบแตชนาใหผเรยนคนหาคาตอบเอง 8) จดแสดงสออปกรณการฝกคดทหลากหลายและใหผเรยนมประสบการณตรงจากสอ

ตาง ๆ 9) รบฟงความคดของผเรยนอยางสนใจเนองจากอาจมความคดทดหรอทแปลกแตกตาง

ออกไปแฝงอย 10) ปลกใจใหคดอยเสมอ โดยใชสถานการณในชวตประจาวนและสถานการณการสอน

ปลกใหผเรยนคดเปนประจา ปกตวสยและตอเนอง จากแนวคดของนกวชาการขางตน จะเหนไดวาไมวาจะเปนการสอนรปแบบใด บทบาทของ

ผสอนมสวนสาคญในการพฒนาความสามารถในทางสตปญญาหรอการคดของผเรยน โดยบทบาทของผสอนจะแบงได 3 ดาน สาคญ ๆ คอ

1) การสรางบรรยากาศทเกอหนน ใหเกดความเปนกนเอง ความไววางใจ มการใหกาลงใจ ผสอนตองใหการสนบสนน แนะนาแหลงขอมลในการเรยนรใหกบผเรยน รวมทงจดกจกรรมใหเหมาะสมกบความตองการของผเรยน

2) การฝกหดคดในหองเรยน พยายามหาเทคนค หาคาถาม หาสออปกรณทจะกระตนใหผเรยนคดอยางเสร คดอยางมเหตผล ใชทงวธระดมสมองของแตละคน ใหแตละคนคดตามลาพงและคดรวมกลม มการอภปรายในกลมยอยและกลมใหญ ผสอนเองกรวมคดและชวยเสรมความรขอมลให การใชคาถามของผสอนกเปนสงเราทดทสดในการฝกใหเดกคดและการถามเปนการนาผเรยนใหเกดการคดไตรตรอง พยายามคดเพอหาคาตอบ ในการถามของผสอนควรใหเวลานกเรยนคดกอนตอบ โดยผสอนจะตองสนใจฟงคาตอบและใหการเสรมแรง แสดงการยอมรบคาตอบของผเรยนดวยการพยกหนา แสดงการรบรคาตอบหรอมองสบสายตาซงจะทาใหผเรยนมนใจทจะตอบมากขน

3) การจดประสบการณเสรมนอกหองเรยน เชน การศกษานอกสถานท การจดหาขาวสาร ความร โดยใชสออปกรณทเหมาะสม การเชญวทยากรมาบรรยายหรอสาธตเกยวกบเรองทผเรยนมปญหา

งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการคดวจารณญาณ

เนองจากการคดวจารณญาณเปนทกษะการคดทมความสาคญและสามารถพฒนาได จงไดมผศกษาวจยไวหลายทาน ฮดกนส และคนอน ๆ (Hudgins et.al.1979) ไดทาการวจยเรองการคดวจารณญาณของเดก โดยใชรปแบบการทดลองแบบ Pre-Post Group Design กลมตวอยางเปนนกเรยนเกรด 4-5 ทไดคะแนนคอนขางสงจากการทาแบบทดสอบการคดวจารณญาณ การทดลองแบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม ภายหลงเสรจสนการทดลอง โดยสมภาษณกลมตวอยางเปนรายบคคล

13

กบสน (Gibson.1985) ไดทาการวจยเรอง การคดวจารณญาณ : รปแบบการสอสาร กลมตวอยาง คอ นกศกษาชนปท1 ในมหาวทยาลย Washington State การรวบรวมขอมลใชทดสอบกอนและหลงการเรยนโดยใชแบบวด The Cornell Critical Thinking Test ,Level Z และ The Washington Pre college Test และนาคะแนนจากแบบวดดงกลาวมาวเคราะหเพอหาผลของการใชแบบการสอนดวยสถต two way ANOVA , ANCOVA และ Multiple t-test ผลการวจยพบวา (1) กลมทดลองทไดรบการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณมคะแนนการคดวจารณญาณหลงการทดลองสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 (2) ทกษะและกระบวนการเฉพาะทเกยวของกบการคดวจารณญาณเปนสงทสามารถกาหนด สอนและวดได และ (3) โปรแกรมการสอนทเนนการคนหาวธการดวยการอาน การเขยน การเขารวมในชนเรยนสามารถพฒนาการคดวจารณญาณได สแกตเตอร (Scattery.1990) ไดศกษาพบวา การจดใหผเรยนไดคนควาและเขยนเกยวกบ หวขอทมความซบซอนโดยผสอนเปนผวจารณทงในแงสนบสนนและทาทายตงแตเรมนน สามารถสงเสรมใหผเรยนเกดความสามารถในการคดวจารณญาณได แตทงนครจะตองเตรยมตวอยางการวจารณ (ขอเสนอแนะ)ทงในดานการสนบสนนและการทาทายไวดวย สาหรบการวจยในประเทศไทยเกยวกบการคดวจารณญาณหรอการคดอยางม วจารณญาณนน พบไดดงน มลวลย สมศกด (2540) ไดทาการวจยรปแบบการสอนเพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนในโครงการขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน โดยใชกลมตวอยางจานวน 64 คน สมเขากลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 32 คน รปแบบการสอนไดมการวเคราะหและสงเคราะหจากแนวคดของผเชยวชาญ โดยมข นตอนการสอน 5 ขนตอน คอ เสนอสถานการณ ฝกการคดเปนรายบคคล ฝกการคดเปนกลมยอย อภปรายผลการคด ประเมนกระบวนการคด โดยครอบคลมการคดอยางมวจารณญาณใน 6 ขนตอน คอ นยามปญหา รวบรวมขอมล จดระบบ ตงสมมตฐาน สรปอางอง โดยใชหลกตรรกศาสตรขณะประเมนการสรปอางอง ผลการศกษาพบวา นกเรยนกลมทดลองทใชรปแบบการสอนทสรางขนมความสามารถในการคดอยางมวจารณญาณสงกวากลมควบคมและสงกวากอนการทดลอง วราภรณ ยมแยม (2543) ไดศกษาการพฒนาความคดวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนหนองแค “สรกจพทยา” โดยใชชดการสอน กลมตวอยางเปนนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 จานวน 20 คน ทไดมาจากการสมและไดรบการพฒนาความคดวจารณญาณโดยใชชดการสอนจานวน 18 ครง ๆ ละ 50 นาท สปดาหละ 3 ครง เปนระยะเวลาทงสน 6 สปดาหในการดาเนนการทดลอง ผลการศกษาพบวา นกเรยนทไดรบพฒนาความคดวจารณญาณโดยใชชดการสอนมความคดวจารณญาณเพมขนอยางมนยสาคญทระดบ.01 โดยคาเฉลยของความคดวจารณญาณของนกเรยนระยะทดลองและระยะหลงทดลองสงกวาระยะกอนทดลอง จากการศกษาแนวคดและงานวจยทเกยวของกบการคดวจารณญาณดงกลาวทงในและตางประเทศ สรปประเดนสาคญไดวา การพฒนาการคดวจารณญาณสามารถพฒนาไดดวยการสอนซงมวธการแตกตางกนไป การคดวจารณญาณเปนทกษะทสามารถสอนหรอพฒนาไดเชนเดยวกบ

14

1.3.2. การคดแกปญหา ในการดาเนนชวตของมนษยมกจะตองพบกบปญหาตาง ๆ มากมายตงแตในวยเดกถงวย

ผใหญ อาท ปญหาทางการเรยน ปญหาในการทางาน ปญหาทางครอบครว ปญหาสงคมรปแบบ ตาง ๆ ฯลฯ การทจะแกปญหาได จะตองศกษาปญหา ศกษาทมาสาเหตของปญหา คดคนหาวธการแกไขดวยวธการทเหมาะสมทสด โดยการคดหาวธการซงอาจไดมาจากการศกษาหาความรจากแหลงตาง ๆ ทงแหลงขอมลทเปนบคคล ผทมความร ความเชยวชาญ มประสบการณหรอศกษาจากแหลงขอมลอางองเอกสารฐานขอมลตาง ๆ ทนาเชอถอแลวจงตดสนใจและเลอกวธทดทสดในการตดสนใจแกปญหา การฝกคดแกปญหาเรมตนไดตงแตในระดบปฐมวย ผสอนหรอผทเกยวของกบเดกควรจดประสบการณ สถานการณ กจกรรมทเหมาะสมเออตอการเรยนร สงเสรมใหเดกคดดวยตนเอง การคดแกปญหานบเปนการคดทสาคญตอการดาเนนชวตในยคปจจบนทเตมไปดวยสถานการณความขดแยงตาง ๆ และการเปลยนแปลงทรวดเรว ระบบการศกษาของไทยควรทจะตองใหความสาคญในการพฒนาฝกฝนเยาวชนทงในและนอกชนเรยนใหไดมโอกาสฝกทกษะการคดแกปญหาใหมากเพอทจะเปนประโยชนตอตนเอง ครอบครว ชมชน สงคมและประเทศชาต

ความหมายของการคดแกปญหา จากการประมวลเอกสารททาการศกษาความหมายและกระบวนการของการคดแกปญหา

สรปไดวา การคดแกปญหาเปนการคดทเปนเครองมอในการหาแนวทางทเหมาะสมทจะขจดปญหาอปสรรคใหบรรลเปาหมายตามทตองการ (ประยร บญใช.2544;อางองจาก Brophy.1995:14; Fogarty ;& Bellanca.1990:69 ; สวทย มลคา.2547; จต นวนแกว .2543)

การคดแกปญหาเปนการคดทเปนกระบวนการซงประกอบดวยขนตอน ดงน คอ 1)นยามหรอระบปญหา 2) วเคราะหสาเหตแหงปญหา 3)กาหนดวธการเพอแกปญหา และ 4)วเคราะหตรวจสอบผลลพธทเกดขน (Guildford.1971:130 ; citing Dewey and Weir.1974 ; จต นวนแกว .2543)

แนวทางการพฒนาการคดแกปญหา ความสามารถในการคดแกปญหาของผเรยนนนจะแตกตางกน ผเรยนแตละคนจะม

ความสามารถในการคดแกปญหาไดดหรอไมขนอยกบความร ประสบการณ ระดบสตปญญา ตลอดจนการไดรบการจงใจ (สวทย มลคา.2547:20) การคดแกปญหาไมมข นตอนแนนอนตายตว การจดการเรยนรจะชวยใหผเรยนมความสามารถในการแกปญหา

15

จต นวนแกว (2543) ไดเสนอวธการสอนและการจดกจกรรมเพอพฒนาการคดแกปญหา ซงประกอบดวย

1) จดสถานการณใหผเรยนแกปญหาแบบซบซอน 2) ใหผเรยนแตละกลมทากจกรรมแกปญหาแบบซบซอนโดยใหผเรยนชวยหาวธการ

แกปญหาและเลอกวธการแกปญหาทดทสด 3) ใหผเรยนแตละกลมนาเสนอความคดผลการเลอกวธการแกปญหาพรอมระบเหตผล 4) ผสอนและผเรยนชวยกนสรปในเรองขนตอน ประเภทของปญหาและผสอนใหขอมล

ปอนกลบเพมเตม 5) ผสอนและผเรยนชวยกนสรปใหไดความร ความเขาใจในขนตอนของการแกปญหา

แบบซบซอน มหลายขนตอนและระบเหตผลทนามาใชพจารณาเลอกขนตอนในการแกปญหา นอกจากแนวทางขางตน สวทย มลคา(2547:52-53) ไดเสนอแนวทางการจดกจกรรมเพอ

ฝกคดแกปญหาไวดงน 1) การฝกคดตงคาถามทนาสนใจ กระตนใหเกดการคดหาคาตอบอยางจรงจง ทาได

หลายรปแบบ เชน การแลกเปลยนคาถาม ผลดเปลยนกนถาม-ตอบ อานเรองบทความ ขาว แลวคดตงคาถาม

2) ฝกการตรวจสอบความคดตนเองหรอคฝกเพอการคดอยางรตวตลอดเวลาและสามารถควบคมวธคดของตนได

3) ฝกการพดคยปรกษาหารอ เพอคนหาสาเหตของปญหา การรวบรวมขอมล การคนหาแนวทางแกปญหา

4) ฝกการอภปราย โดยการใชเหตและผล การฟงและการยอมรบความคดของผอน 5) สงเสรมความมนใจของผร บการฝก ดวยการใหความสาคญกบคาถาม คาตอบ

การศกษาคนควาขอมลของเขา 6) ฝกการรวบรวมขอมลและคนพบวาอะไรคอปญหาและอะไรคอสาเหตของปญหา 7) ฝกการตรวจสอบขอมลและแหลงขอมล หาความเปนไปได ความนาเชอถอของขอมล 8) ฝกการวเคราะหปญหา โดยการวเคราะหองคประกอบยอย ๆ ทกองคประกอบโดยใช

ทกษะการสงเกต หาขอปลกยอยตาง ๆ การคดตงประเดน การจดลาดบความสาคญเพอหาขอสรปนามาซงการตดสนใจเลอกวธการแกปญหา

9) ฝกการสงเคราะหเพอแกปญหา โดยการผสมผสานองคประกอบยอยเพอหาขอสรปนา มาซงการตดสนใจแกปญหา

10) ฝกหาวธการแกปญหาใหมากกวา 1 วธ หรอใหไดมากทสดโดยอาศยขอมลทรวบรวม และคดสงเคราะหได

11) ฝกการระดมความคด เพอใหไดปญหาทแทจรงโดยการรวบรวมขอมลและวเคราะห ตรวจสอบขอมล การหาวธแกปญหา การประเมนผลทางแกปญหา และการตดสนใจแกปญหา

12) ฝกการเขยนแผนงานการคดแกปญหาดวยวธการตาง ๆ จากปญหาจรงทเลก ๆ กอนโดยผฝกควรตดตามผลผรบการฝกอยางตอเนอง

16

13) ฝกการแกสถานการณจาลอง การแกโจทยปญหาในเหตการณตาง ๆ 14) จดหาเกมการละเลนทสงเสรมการคดแกปญหา เนนการสงเสรมและพฒนาสมองดาน

การคดและการผอนคลายจากกจกรรมอน ๆ ในชวตประจาวน 15) ฝกการคดแกปญหาและปฏบตการแกปญหาอยางจรงจง เชน ปญหาของตนเอง

ปญหาของชนเรยน ปญหางาย ๆ ในโรงเรยน 16) สงเสรมการคดแกปญหาดวยการใหขวญกาลงใจแกผมงมนทจะคดแกปญหาอยาง

ตงใจแมในขณะทยงไมมผลสาเรจ อษณย โพธสข (2544) เสนอวาการสอนการคดแกปญหาควรสอดแทรกอยในทกกลมสาระ

การเรยนร อาท 1) วชาภาษาไทย สอนโดยการกระตนทกษะทางภาษาดานการฟง พด อานและเขยน

เนนใหเดกนาความคดไปถายทอดตดตอสอสารไดอยางเหมาะสม 2) วชาคณตศาสตร สรางทกษะกระบวนการคดแบบสบสวน การนาไปใชใหเขากบ

สถานการณจรงในปจจบนและอนาคตทโยงไปถงการนาความคดทเปนเหตผลสมพนธกบขนตอนการแกปญหา

3) วชาวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนการฝกการสารวจ การตรวจสอบ การปรบเปลยนปญหา การสงเกต การทดลอง การใชสตรเพอการทดสอบทฤษฎ ซงสามารถใชกระบวนการเดยวกบทกษะการคดทางวทยาศาสตร

4) วชาสงคมศกษา สรางทกษะความคดทผสมผสานวชาตาง ๆ เขาดวยกน เชน วชาประวตศาสตร ภมศาสตร สงคม และสภาพแวดลอม ศกษาใหถกปญหาการวเคราะหปรากฏการณ การคาดการณ การเรยนรจากสงทเกดขนแลวในอดต การตดสนปญหา เปนตน

สวทย มลคา ( 2547:19) ไดเสนอบทบาทของผสอนในการสงเสรมการฝกทกษะการคดแกปญหาวาควรมดงตอไปน

1) การคดเลอกปญหา ปญหาทจะนามาใหผเรยนศกษานน ควรจะเปนปญหาทใกลตว นาสนใจ ทาทาย เหมาะสมกบวยและเปนประโยชนตอผเรยน

2) การสรางความตระหนกและเหนคณคาในปญหา ผสอนจะตองกระตนหรอชนาใหผเรยนคด ตระหนกในปญหาและมองเหนคณคาของสงทจะเรยนรโดยอาจใชเทคนคการถามคาถาม การยกตวอยาง เปนตน

3) การเตรยมเนอหาและแหลงเรยนร แหลงคนควาหาความรตาง ๆ ตลอดจนวสดอปกรณและสงอานวยความสะดวกไวใหพรอม

4) การสรางบรรยากาศในการเรยนร ผสอนควรเสรมบรรยากาศการเรยนรทด ใหเวลา ใหอสระแกผเรยนในการศกษาคนควา สงเสรมใหผเรยนกลาแสดงความคดเหนของตนอยางเตมท

5) การดแลชวยเหลอ ผสอนควรชวยทบทวนความรเดมทจาเปนใหแกผเรยน รวมทงสง เสรมผเรยนใหมกาลงใจในการคดแกปญหา

17

งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการคดแกปญหา

วชร เลยนบรรจง (2539:108) ไดศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรของ นกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดฝกกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร ผลการศกษาพบวา มความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 โดยนกเรยนทไดรบการสอนโดยใชชดฝกกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรมคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรสงกวานกเรยนทไดรบการสอนตามคมอคร สมหวง ชยตามล.(2528) ไดศกษาเปรยบเทยบพฒนาการดานทกษะการคดแกปญหาทางการเรยนวชาสงคมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยมวธการกลมสมพนธกบการสอนปกต กลมตวอยางเปนนกเรยนโรงเรยนสาธตมหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน จานวน 66 คน ผลการศกษาพบวา ความสามารถดานทกษะการคดแกปญหาในวชาสงคมศกษาหลงการเรยนสงกวากอนเรยน นกเรยนทเรยนโดยวธการกลมสมพนธมความสามารถดานทกษะการคดแกปญหาสงกวานกเรยนทเรยนโดยการสอนตามปกต อราม วฒนะ (2536) ไดศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยน ความสามารถในการคดแกปญหาและความสามารถในการสรางความคดรวบยอดกลมสรางเสรมประสบการณชวต เรองสงแวดลอมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนกบการสอนปกต ผลการศกษาพบวา นกเรยนทไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนมความสามารถในการแกปญหาสงกวานกเรยนทไดการสอนแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 จากงานวจยทกลาวมาขางตน แสดงใหเหนวา การคดแกปญหาเปนทกษะทสามารถสอนหรอพฒนาได และการพฒนาความสามารถในการคดไมวาจะเปนการคดวจารณญาณหรอการคดแกปญหาใหเกดกบผเรยนไดนน ตวแปรทสาคญ ไดแก ผสอน กระบวนการเรยนการสอนหรอวธการสอนทใช สาหรบเนอหาทใชในการสอนอาจสอนแยกเปนโปรแกรมเฉพาะหรอสอนแบบสอดแทรกในเนอหาวชาตาง ๆ กได 1.3.3. ความเอออาทร ความหมายของความเอออาทร แมคคอลเลย (Macaulay,J.R.1970). ใหความหมายของความเอออาทรวาเปนความชวยเหลอทผอปการะชวยเหลอใหความชวยเหลอแกบคคลอนโดยไมคาดหวงรางวลจากแหลงภายนอกสาหรบการชวยเหลอนน ความหมายดงกลาวสอดคลองกบไมเยอร ( Myers.1993 )ทใหความหมายของความเอออาทรวา หมายถง ความเปนหวง และชวยเหลอบคคลอนโดยไมขออะไรเปนการตอบแทน บอสเวรท (Bosworth.1995) ไดเสนอความหมายของความเอออาทรจากมมมองของนกเรยน จาแนกลกษณะความหมายของความเอออาทรออกเปน 5 ดาน คอ 1) ดานการชวยเหลอกน ไดแก การชวยเหลอเพอนรวมชนเกยวกบการบาน ชวยเปนทปรกษา ใหคาแนะนาเมอเพอนมปญหา 2) ดานความรสก เขาใจถงความรสกผอน ชวยคนทมความรสกอดอดไมสบายใจใหมความสขสบายขนและสามารถบอกความรสกของตนเองแกผอนไดดวย 3) ดานความสมพนธทตนมตอตนเอง ครอบครว ตอเพอนและตอคนอน ๆ เปนมตรกบทกคน 4) ดานคณคา ความเออ

18

นอกจากความหมายตามแนวคดทางตะวนตกแลว ในทางพทธศาสนา พระไพศาล วสาโล (2543:293) ใหความหมายของความเอออาทร คอ ศล หมายถง ความประพฤตดวยความเอออาทรตอกน มนาใจและไมละเมดผอน ตระหนกถงบทบาทหนาททพงมตอสงคมและกระทาโดยคานงถงประโยชนสวนรวม จากความหมายดงกลาวขางตน สรปไดวา ความเอออาทรเปนความชวยเหลอเกอกลทผใหความชวยเหลอใหความชวยเหลอเกอกลแกบคคลอนโดยไมคาดหวงรางวลหรอสงตอบแทน เปนความรสกหวงใย เอาใจใส เหนใจ เขาใจ มนาใจและแบงปน

แนวทางการพฒนาความเอออาทรและงานวจยทเกยวของ พภช ประจนตเขตต (2547) ไดทาการศกษาการเสรมสรางพฤตกรรมเอออาทรของครอบครวไทย เปนการวจยเชงคณภาพโดยใชการสมภาษณเจาะลก เปนหลกรวมกบการสงเกตโดยมกลมผใหขอมลทสาคญคอ บดา มารดา จานวน 9 คน เดกหรอ ผไดรบการอบรมเลยงดจานวน 4 คน ญาตจานวน 2 คน และนอกจากนยงไดสมภาษณเพมเตมจากผทเกยวของ ประกอบดวย ผทม ความรทางดานวชาการ พระ ผบรหารระดบสงของจงหวดหรออาเภอ นกการเมองทองถน และผทม บทบาทดานวฒนธรรม จานวน 5 คน ผลการศกษาพบวา วธการเสรมสรางพฤตกรรมเอออาทรควรใชการอธบายชแนะดวยเหตผลในการอบรมสงสอน การให การเสยสละ การชวยเหลอ เปนสงทควรอบรมปลกฝงโดยใหสถาบนครอบครวเปนสถาบนหลกทสาคญในการปลกฝง/เสรมสรางในเดกชวงอาย 1- 18 ป โรงเรยนและกลมเพอนควรใหมบทบาทเพมมากขนในเดกชวงอาย 6-18 ป ชวงเวลาทมโอกาสอยรวมกนและตามสถานการณทเกดขน เปนชวงเวลาทเหมาะสมในการอบรมปลกฝงและเวลาทเหมาะสมไมควรเกน 30 นาท ตอครง

กองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ (2545) ไดทาการวจยเรองดชนชวดความสมานฉนทและเอออาทรตอสงคมไทย ผลการวจยพบวา แนวทางททางโรงเรยนหรอผเกยวของกบการศกษาตองดาเนนการเพอชวยใหเดกมความสมานฉนทเอออาทร ไดแก จดใหมการทากจกรรมทมงเนนการพฒนาความสมานฉนทเอออาทรตอเนองตลอดป มการจดกจกรรมเขาคายใหเดกอยรวมกน จดกจกรรมปลกฝงใหเดกเกดความสมานฉนทและเอออาทร สรางสงแวดลอมทเปนตวอยางทแสดงใหเหนถงความสมานฉนทเอออาทร สงเสรมใหเดกชวยกนและทางานเปนกลม ควรจดบรรยากาศ สภาพแวดลอม สรางแรงจงใจและสอนใหเดกมความสมานฉนทและเอออาทรและนาไปสการปฏบต ครตองมความมงมนและตองใชปฏสมพนธเชงบวกกบเดก เปนตวอยางทดแกเดก ผบรหารและครตองมคณลกษณะของความสมานฉนทและเอออาทร

ในป 2546 กองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ ไดทาการวจยการจดการศกษาเพอเสรมสรางคณลกษณะทนาไปสความสมานฉนทและเอออาทร จานวน 2 เรอง โดยเปนกรณศกษาโรงเรยนประถมศกษา 1 เรองและโรงเรยนมธยมศกษา1เรอง จากการสงเคราะหผล

19

สาหรบแนวทางการจดการเรยนรของสถานศกษาทเออตอการเสรมสรางคณลกษณะทนาไปสความสมานฉนทและเอออาทรตอกน ผบรหารโรงเรยนตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกบคคลในโรงเรยนและเปนแกนนาในการกาหนดนโยบายสงเสรม สนบสนน อานวยความสะดวกในการจดการเรยนรทเออตอความสมานฉนทและเอออาทร มสวนรวมในกจกรรมกบคร ครตองประพฤตปฏบตตนเปนแบบอยางทดแกนกเรยน จดกจกรรมการเรยนการสอนทเออตอการเสรมสรางความสมานฉนทและเอออาทรตอกน นกเรยนตองใหความรวมมอโดยเขารวมกจกรรม/โครงการ ดแลเอาใจใส และมความเหนอกเหนใจกน นาสงทเรยนรไปปฏบตอยางจรงจง ผปกครอง ตองดแลเอาใจใสการประพฤตปฏบตของบตรหลานรวมกบโรงเรยน ประพฤตตนเปนแบบอยางทด ใหความรวมมอและเขารวมกจกรรมกบโรงเรยนและชมชน ในสวนของกรรมการสถานศกษาควรใหขอคด ขอเสนอแนะ แนวปฏบตแกสถานศกษาและชมชนรวมดาเนนกจกรรมของโรงเรยน ใหการสนบสนนการจดกจกรรม/งบประมาณกบทางโรงเรยน อาคม หงสทอง (2539) ไดศกษาผลของกจกรรมกลมทมตอความมนาใจของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานแบนชะโด เขตมนบร กรงเทพมหานคร กลมตวอยางจานวน 24 คน แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 12 คน กลมทดลอง ไดรบการใชโปรแกรมกจกรรมกลม และกลมควบคมไดรบการใชโปรแกรมการสอนแบบปกต ผลการศกษาพบวา นกเรยนทเขารวมกจกรรมกลมมการพฒนาความมนาใจมากกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จากผลการวจยดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวา ความเอออาทรหรอความมนาใจเปนสงทจาเปนและเปนคณธรรมทสาคญในการดาเนนชวตเพราะการอยรวมกนในสงคมจาเปนทจะตองมการชวยเหลอเกอกลพงพาซงกนและกน เพอใหบคคลในสงคมอยรวมกนอยางมความสข โดยการเสรมสรางคณลกษณะทนาไปสความเอออาทรไมสามารถทาใหเปนไปไดทนท แตจะทาไดโดยสรางใหเกดขนจนเปนอปนสยในการประพฤตปฏบตและในสถาบนทางสงคมทกภาคสวนจะตองเขามามสวนรวม สาหรบสถาบนการศกษาจะมบทบาทสาคญในการเสรมสรางคณลกษณะดงกลาวใหกบเยาวชน ซงสามารถทาไดใน 3 ลกษณะ คอ 1) การสอนในหองเรยน ซงเปนหนาทโดยตรงของครในการอบรมปลกฝงโดยตรง หรอจะสอดแทรกในเนอหาวชาทตนสอน

20

2) การสอนนอกหองเรยน ครอาจสอนไดในทกสถานการณทครพบเหนพฤตกรรมทนกเรยนแสดงออกมาซงอาจจะเปนลกษณะทพงประสงคหรอไมพงประสงคโดยชใหเหนคณประโยชนและโทษทจะเกดขนกบตนเองหรอตอสงคมอนเนองมาจากพฤตกรรมทแสดงออกมา 3) การสอนโดยอาศยกจกรรมชมนมตาง ๆ ทจดตงขนในโรงเรยน การสอนโดยอาศยกจกรรมจะเปนวธสอนอกวธททาใหนกเรยนรจกตนเองมากขนเปนการฝกใหไดรบการทางานรวมกน รจกแบงหนาทความรบผดชอบในการปฏบตงาน รจกการเสยสละ ซงชวยใหนกเรยนไดพฒนาและปรบปรงพฤตกรรมบางประการของตน 1.3.4. ความสขใจ ความหมายของความสขเปนเรองทมความสบสนเพราะมความหลากหลายในความหมายและมแนวคดมากมาย ความสขสามารถแบงออกเปน ความสขทางวตถและความสขทางจตใจ ในการศกษาครงนสนใจความสขทางจตใจหรอความสขใจ

ความหมายความสขใจ วนโฮเวน (Veenhoven.1991:10) ไดใหความหมายความสขใจวา คอ ความพงพอใจในชวต หมายถง ระดบทบคคลตดสนคาโดยรวมของคณภาพชวตในดานความพงพอใจหรอชอบชวตของตนเองเพยงใด อารกลและมารตน (ออมเดอน สดมณและอษา ศรจนดารตน.2548:20; อางองจาก Argyle;& Martin.1991:77-79) ไดใหความหมายความสขใจไว 2 แนวทางทเกยวกบภาวะความสนกสนาน(joy) ในแนวเชงอารมณและภาวะความพงพอใจ (satisfaction) ในแนวเชงการรคด ซงจากการรวบรวมงานวจยเกยวกบความสขพบวา ความสขมลกษณะตรงกนขามกบการไมมความสขและมาจากสาเหตทแตกตางกน โดยความสขม 3 องคประกอบ คอ 1) ความถและระดบผลทางบวกหรอความสนกสนาน 2) ระดบเฉลยของความพงพอใจในชวงเวลาหนง และ 3) การปราศจากความรสกทางลบ เชน ความซมเศรา ไดเนอร (Diener,E.D.2000) กลาวไววา ความสขใจประกอบดวย 1) ความพงพอใจในชวตเนนความสาคญในเรองทวไป ครอบครว เพอนและโรงเรยนในอดต ปจจบนและอนาคต 2) ความรสกทางบวก ประสบการณทางอารมณและความรสกทรนรมย 3) ระดบอารมณ ความรสกทางลบ ประสบการณทางอารมณและความรสกไมพอใจเพยงเลกนอย กรมสขภาพจต (2549:55) ใหความหมายของความสขไววา ความสขเปนลกษณะของอารมณทเออใหคนเกดความสข คนทมความสขคอ คนทมความภาคภมใจในตนเอง มความพงพอใจในชวตและมความสขสงบ มนคงทางใจเมอมสงใดมากระทบกจะไมหวนไหวงาย ๆ กรมวชาการ (สวด แยมเกสร. 2547:49;อางองจากกรมวชาการ .2541:35) ใหความหมายของความสขใจวา หมายถง การทบคคลรจกตนเองเปนอยางด ยอมรบขอบกพรองทตนม ภาคภมใจในขอดของตน มอารมณแจมใส มจตใจทม นคง ไมมความวตกกงวล มองโลกในแงด สามารถปรบตนใหเขากบสถานการณตาง ๆ รวมทงสามารถหาความสขจากสงแวดลอมของตนเองได

21

จากการใหความหมายของความสขใจขางตน สรปไดวา ความสขใจ หมายถง การรบรความรสกของตนเองทเปนความพงพอใจในชวต ความชนชอบ ชนชม การเหนคณคา ทาใหเกดความสขในการประพฤตปฏบตตอสงตาง ๆ ทงกบคนในครอบครว เพอนในโรงเรยน และในสงคมทวไป โดยวดจากความภาคภมใจในตนเอง ความพงพอใจในชวตทแวดลอมดวยครอบครว เพอน โรงเรยนและความสมพนธทดตอสงคมและบคคลรอบขาง ความสขใจเปนองคประกอบของการรคด ดงนนคนทคดเปน ทาเปน ประพฤตปฏบตเปนจะสามารถนาตนเองไปสความสขใจไดอยางรวดเรว แนวทางการพฒนาความสขใจและงานวจยทเกยวของ

จากการประมวลเอกสารแนวคดและงานวจยของนกปรชญาและนกวชาการทงในอดตและปจจบน สรปไดวา ความสขเปนสงทเรยนรได (ออมเดอน สดมณและอษา ศรจนดารตน.2548 : 10; อางองจาก Veenhoven.1980:18-20) นกการศกษาเกยวกบเดกและนกบาบดตางมความเหนวาเปาหมายในการพฒนาบคคลตองปรบเปลยนใหเหมาะสมตามความสมครใจ ความสามารถ ความเหมาะสม ความสามารถตามสถานการณ นกวชาการในปจจบนมความเชอวา วธการอบรมเปนการพฒนาคนตามเปาหมายไดอยางเหมาะสมกวาวธการใหคาแนะนาทด นอกจากนยงพบวา ลกษณะของคนเราสามารถทจะพฒนาใหเปนผทมความสขแตกตางกน เชน ผทมเหตผลมความเตมใจทจะปรบเปลยนตนเอง ในการสรางบคลกภาพของผทประสบความสาเรจควรเรมตงแตวยเยาวโดยครอบครวและสถาบนการศกษาทใหอสระแกเดกอยางเหมาะสม การวจยในปจจบนมความคดทขดแยงกบแนวคดเดมทจะเชอวาความสขเปนจตลกษณะทคงทหรอแปรเปลยนไปตามสถานการณ แตการเสรมสรางความสขเปนเรองทเปนไปไมได ซงแนวคดดงกลาวถกปฏเสธจากแนวคดความสขในปจจบนทเหนวา ความสขเปนสงทเสรมสรางขนได วนโฮเวน (Veenhoven.1991:20) ไดสรปแนวทางการสรางความสขได 3 ทางดงน 1) มผลการวจยแสดงใหเหนวาการจดโปรแกรมพเศษทางการศกษาสามารถเออใหเกดการพฒนาคณลกษณะทพงประสงคได อาท ความภาคภมใจในตนเอง ความเปนตวของตวเอง 2) ผลงานของนกจตบาบดไดแสดงใหเหนวา สามารถนามาใชแกปญหาของบคคลไดแตเพยงบางปญหาเทานน 3) การไดรบการถายทอดทางสงคมจากครอบครวมอทธพลตอการสรางความสขใจของบคคล

สาหรบในประเทศไทย กตตชย สธาสโนบล (2545 :32) ไดนาเสนอการจดกระบวนการเรยนร 4MAT เพอสงเสรมคณลกษณะด มปญญา มความสข โดยเสนอเปาหมายของการเรยนรใหนกเรยนเปนคนมความสขโดยใหทางานกลมอยางมความสข ใหภมใจผลงานของตนเองและมความสขจากการรวมกจกรรม กตตวด บญซอและคนอน ๆ (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.2540:35) ไดกลาวถงแนวคดหลกการและกระบวนการของการเรยนรอยางมความสข โดยมองคประกอบของการเรยนอยางมความสข 6 ดาน คอ (1) นกเรยนแตละคนไดรบการยอมรบวาเปนมนษยตนหนงทมหวใจและสมอง (2) ครใหความจรงใจและออนโยนตอนกเรยนทกคนอยางทวถง (3) นกเรยนเกดความรกและ

22

จะเหนไดวา ความสขใจเปนจตลกษณะทพฒนาได และสถาบนการศกษากเปนสถาบนทมบทบาทสาคญในการพฒนาความสขใจใหเกดกบผเรยนทงนโดยการจดการเรยนการสอน สภาพแวดลอมทเออตอการพฒนาความสขใจ

1.3.5. การบรโภคดวยปญญา การบรโภคดวยปญญาเปนแนวคดเศรษฐศาสตรตามแนวพทธศาสนา พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต.2542:11-15) ไดอธบายไววา การบรโภคดวยปญญาเปนการบรโภคอยางไตรตรองดวยเหตผล เปนการวเคราะหไตรตรองตดสนใจเลอกรบและเลอกกระทาสงใดๆ ดวยความร ความเขาใจในประโยชนและคณคาทแทจรง กลาวไดวาเปนการบรโภคพอด ไมเบยดเบยนตนเอง ผอนและไมทาลายสงแวดลอม ตรงกนขามกบการบรโภคดวยตณหาซงเปนการบรโภคทไมมขอบเขตดานปรมาณและไมใหผลดานคณภาพแตเปนการบรโภคเพอความเอรดอรอย ความสวยงาม ความโกเก โออวด แสดงฐานะ เปนการบรโภคเพอสนองตณหาแตอาจทาลายคณภาพชวตซงไมเปนการตอบสนองตอความตองการทแทจรงของชวต (พระธรรมปฏก ป.อ.ปยตโต.2542:9-10)

ความหมายของการบรโภคดวยปญญา ผจงจต อนทสวรรณ (2543:4) ไดใหความหมายของการบรโภคดวยปญญาวา หมายถง

การกระทาของบคคลทผานกระบวนการคดอยางมเหตผลและตดสนใจในการเลอกใชผลตภณฑ (สงของเครองใช) เงน เวลา และทรพยากรธรรมชาตเพอสนองความตองการทแทจรงของชวต(เพอคณภาพชวต) สอดคลองกบ วลนกา ฉลากบาง (2548:6) ทใหความหมายของการบรโภคดวยปญญาวา หมายถง การกระทาทผานกระบวนการคดไตรตรอง ตดสนใจทจะเลอกรบและใชผลตภณฑขาวสาร บรการและเวลาดวยความเขาใจในคณคาและประโยชนทแทจรงไมทาใหตนเอง ผอนและธรรมชาตสงแวดลอมเดอดรอนหรอเสยหาย นอกจากน สขมาล เกษมสข (2549:4) ไดใหความหมายของพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาวาเปนการกระทาของบคคลทรจกเลอกบรโภคอาหารหรอสงของเครองใช ทรพยากรหรอกระทาสงตาง ๆ ในชวตประจาวนดวยการคด พจารณาไตรตรองอยางรอบคอบเพอใหเกดประโยชนสงสด

จากใหความหมายของการบรโภคดวยปญญาขางตน สรปไดวา การบรโภคดวยปญญา หมายถง การกระทาของบคคลทผานกระบวนการคดอยางมเหตผลวเคราะหและไตรตรองตดสนใจทจะ เลอกรบและใชผลตภณฑ(สงของเคร องใช) อาหาร เงน เวลา ขอมลขาวสารและ

23

แนวทางการพฒนาการบรโภคดวยปญญา จากการทบทวนเอกสารและงานวจยททาการพฒนาการบรโภคดวยปญญา พบวา การ

พฒนาการบรโภคดวยปญญาโดยสวนใหญจะใชหลกธรรมทางพทธศาสนาคอ หลกโยนโสมนสการ โดยมงฝกวธคดแบบโยนโสมนสการตงแต 5 - 7 วธ วลนกา ฉลากบาง (2548) ไดสรางแบบฝกเพอพฒนาความสามารถในการรจกคดแบบโยนโสมนสการ โดยไดนามาใชในการพฒนาความสามารถในการรจกคดแบบโยนโสมนสการและการบรโภคดวยปญญา แบบฝกทสรางขนมจานวน 24 แบบฝกซงตองใชวธคดแบบโยนโสมนสการขนพนฐาน 5 วธ ไดแก วธคดแบบคณโทษทางออก วธคดแบบรคณคาแท คณคาเทยม และวธคดแบบอรยสจ วธคดแบบแยกแยะสวนประกอบและวธคดแบบสบสาวเหตปจจยและกระบวนการคดแบบโยนโสมนสการ 6 ขน ซงประกอบดวย ขนกาหนดปญหา ขนสบสาวสาเหตของปญหา ขนตงสมมตฐาน ขนรวบรวมและพจารณาขอมล ขนตรวจสอบและวเคราะหขอมลและขนสรปผลมาเปนหลกในการฝก เนอหาในแบบฝกเปนสถานการณ ขอโตแยงหรอขอมลทยงไมมขอยตและพบเหนทวไปไดในชวตประจาวน ลกษณะของแบบฝกเปนแบบเขยนตอบ ม 24 ฉบบเรยงลาดบจากเรองทไมซบซอน มขอมลประกอบชดเจนและจากการฝกครงละ 1 ทกษะไปหาเรองทซบซอน ไมมขอมลประกอบและฝกหลายทกษะ การดาเนนการในการฝกประกอบดวย การสรางแรงจงใจการเสนอหลกการ และสถานการณตวอยาง การฝกคดโดยจาแนกเปน การคดเปนรายบคคล การคดเปนกลม การอภปรายผลการคดและการทบทวนประเมนการคด

นอกจากงานวจยดงกลาวแลว งานวจยของสขมาล เกษมสข (2549)ไดทาการพฒนาการบรโภคดวยปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร (ฝายประถม)โดยใชหลกโยนโสมนสการเชนกน ในงานวจยนไดใชวธคดแบบโยนโสมนสการ 5 วธ ไดแก วธคดแบบคณโทษทางออก วธคดแบบรคณคาแท คณคาเทยม วธคดแบบอรยสจ วธคดแบบเราคณธรรมและวธคดแบบสบสาวเหตปจจย การฝกอบรมมเนอหา กจกรรมและสถานการณอปโภคบรโภคในชวตประจาวนของนกเรยนมาใหนกเรยนไดฝกการคด ฝกการแกปญหา และฝกเลอกปฏบต โดยยดแนวทางการคดทง 5 แบบ โดยใชกจกรรมการเรยนรทยดผเรยนเปนสาคญ กจกรรมในชดฝกอบรมเปนกจกรรมทนกเรยนไดลงมอกระทาดวยตนเองในหลายรปแบบ ไดแก การอภปรายแสดงความคดเหนทงในกลมใหญและกลมยอย การฝกแกสถานการณตวอยาง การแสดงละคร/บทบาทสมมต การโตวาทโดยนกเรยนชวยกนงานเปนกลม ไดมโอกาสแลกเปลยนความคด มปฏสมพนธพดคยซกถามกนและกน ชวยกนสรปบทเรยนและจดบนทกการสรปทกครง

นอกจากงานวจยขางตนแลว ผจงจต อนทสวรรณและคนอน ๆ (2548:8) ไดพฒนารปแบบการพฒนาพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาซงนอกจากจะใชการพฒนาการคดตามหลกพทธธรรมหรอโยนโสมนสการ 7 วธ ซงไดแก วธคดแบบสบสาวเหตปจจย วธคดแบบรคณคาแท คณคาเทยม

24

สรปไดวา การพฒนาการบรโภคดวยปญญา นอกจากจะพฒนาโดยอาศยการพฒนาดานการคดโดยอาศยหลกธรรมโยนโสมนสการแลว ยงสามารถใชการพฒนาดานความรสกหรอจตใจโดยใชกจกรรมการเรยนรทสรางความพงพอใจ สนกสนาน หาเนอหากจกรรมทใกลตวเดก ใชกจกรรมทยดผเรยนเปนสาคญ เมอเรยนรแลวสามารถนาไปใชในชวตประจาวนไดและควรมการพฒนาพฤตกรรมดวยการฝกปฏบตโดยใชการควบคมตนแบบประยกตเพอใหเหมาะสมกบการนาไปใชปฏบตดวยตนเองในชวตประจาวน

งานวจยทเกยวของกบการพฒนาการบรโภคดวยปญญา ผจงจต อนทสวรรณและคนอน ๆ (2548) ไดทาการพฒนาและเสรมสรางพฤตกรรมการ

บรโภคดวยปญญาของเยาวชนไทย การดาเนนงานแบงเปน 2 ขนตอน คอ ขนตอนการสารวจเพอแสวงหาตวแปรทเกยวของและขนตอนการทดลองเพอแสวงหาผลของการพฒนา กลมตวอยางในขนสารวจประกอบดวยนสตระดบปรญญาตรในกรงเทพ จานวน 686 คน กลมตวอยางในขนทดลองเปนนสตปรญญาตร ป 1 จานวน 41 คน กจกรรมการทดลองแบงเปน 2 ขน ขนแรกเปนการฝกอบรม 3 วน และขนท 2 เปนการฝกปฏบตดวยตนเอง ประมาณ 1 เดอน การวดตวแปร 3 ครง คอ กอน เมอจบการฝกอบรมและหลงชวงฝกปฏบตดวยตนเอง ผลจากขอมลขนสารวจพบวา ตวแปรการควบคมตนสาคญทสดในการทานายพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญา ผลการวเคราะหข นทดลอง พบวา มปฏสมพนธสาหรบตวแปรความตงใจทจะกระทาพฤตกรรมบรโภคดวยปญญาแตไมมกลมใดแตกตางอยางมนยสาคญจากกลมอน และยงพบวา ตวแปรการควบคมตนไดรบผลจากการฝกอบรมมากทสด

วลนกา ฉลากบาง(2548) ไดทาการศกษาการพฒนาความสามารถในการรจกคดแบบ โยนโสมนสการและการบรโภคดวยปญญาของนกศกษาสถาบนราชภฏสกลนคร กลมตวอยางคอ นกศกษาชนป 1 ทมรปแบบการคดและมกลยาณมตรตางกนโดยสมเขากลมทดลองและกลมควบคม กลมละ 48 คน รวม 96 คนผลการวจยพบวา กลมทดลองทมรปแบบการคดแบบขนกบสงรอบตวมความสามารถในการรจกคดแบบโยนโสมนสการและการบรโภคดวยปญญาหลงการทาแบบฝกสงกวากลมควบคมทมรปแบบการคดแบบเดยวกน สขมาล เกษมสข (2549) ไดทาการศกษาผลการฝกอบรมเพอพฒนาพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร (ฝายประถม) กลมตวอยางเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 จานวน 55 คน ผลการวจยพบวา นกเรยนทไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญามพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรมอยางมนยสาคญทาง

25

จากงานวจยดงกลาวขางตน แสดงใหเหนวา การบรโภคดวยปญญาเปนตวแปรทสามารถพฒนาไดดวยการฝกอบรมโดยใชแนวทางการจดการเรยนรทเหมาะสมโดยเฉพาะการพฒนาทกษะทางการคดนบเปนหวใจสาคญของการพฒนาการบรโภคดวยปญญา

2. การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม การวจยปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research : PAR) คอ กระบวนการทผคนจานวนหนงในชมชนหรอองคการเขามารวมศกษาปญหาโดยการกระทารวมกนกบนกวจยผานกระบวนการวจยตงแต การกาหนดปญหา วเคราะหสาเหต เรยนรวธการทจะแกปญหา ออกแบบการวจย วเคราะหผล พรอมทงออกแบบและปฏบตตามความตองการทกาหนดไว จนถงการอภปรายผลการวจย เปนการรวมมอกนของกลมบคคลเพอแกปญหาทพวกเขาไดรบผลกระทบโดยตรง โดยไดรบการสนบสนนจากผเชยวชาญภายนอกรวมดวย การวจยปฏบตการแบบมสวนรวมจงเปนกระบวนการทผคนในองคกรหรอชมชนไมใชผถกกระทาแตเปนผกระทาการทมสวนรวมอยางกระตอรอรนและมอานาจรวมกนในการวจย ( Whyte.1991; Greenwood, D. & Levin, M. 2002)

ในปจจบน เทคนคการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมถกนามาประยกตใชในหลายวงการ นอกเหนอจากการพฒนาชมชน การพฒนาองคการ การแพทยและสาธารณสข รวมทงวงการการศกษา เทคนคการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมกไดถกนามาใชในการวเคราะห วางแผน ดาเนนการแกไขปญหาทเกดขนในองคการดวยเชนกน

การวจยปฏบตการแบบมสวนรวมเปนการวจยทตองอาศยกระบวนการกลมและทกคนในกลมมสวนรวมเปนเจาของงานวจยรวมกน โดยทสมาชกทกคนมสวนรวมในทกขนตอนตงแตเรม ตกลงทจะทาวจย กาหนดปญหา เลอกวธการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การตรวจสอบขอมล การตดสนใจทจะปฏบตตามแผนและวเคราะหผลการปฏบต นอกจากน การวจยประเภทน ยงเนนการปฏบตโดยเฉพาะการปฏบตทเกดจากปฏสมพนธของคนในสงคม

จดเดนของการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมในสวนของขนตอนในการดาเนนการวจยคอ การกาหนดปญหา จะเกดจากปญหาในกลมและอาจปรบเปลยนไดในขณะดาเนนการวจย สวนการเกบรวบรวมขอมล มการเกบขอมลดวยเทคนคสามเสา ( Triangulation) เพอความนาเชอถอ เทยงตรง เชน ใชความหลากหลายของแหลงขอมล เชน เอกสาร คน เหตการณ สถานท และใชความหลากหลายของเทคนคการเกบขอมล เชน ศกษาเอกสาร สมภาษณ สงเกต เปนตน ในดานการวเคราะหขอมลและการนาเสนอ ใชการวเคราะหอยางงาย ไมซบซอน ไมใหความสาคญกบการใชสถตมาก การนาเสนออาจนาเสนอในรปแบบเสวนา สนทนา

26

กระบวนการการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมมการดาเนนการตามวงจรเดมมง (Deming) P-D-C-A ( Plan-Do-Check- Action) แตละขนตอนมความยดหยน ใชวธการประเมนแบบอตนยโดยไมเนนการสรปผลอางอง (นงลกษณ วรชชยและสวมล วองวานช.2545:18 ; อางองจาก Bassey.1986 ; Rutkowaski.1996; Maclsaac.1996)

ในยคปจจบน การจดการศกษาตามแนวปฏรปการศกษาโดยเนนผเรยนเปนสาคญหรอผเรยนเปนศนยกลางตองสงเสรมใหเกดกระบวนการมสวนรวมในการจดการศกษาทกระดบนบตงแตผบรหารและคร ครและนกเรยน รวมทงครอบครวของนกเรยนและชมชนใหเขามามสวนรวมเพอเสรมสรางคณลกษณะทพงประสงคของนกเรยน กระบวนการวจยแบบมสวนรวมมสวนสนบสนนการเพมพลง (Empowerment)ในองคการ ดงภาพประกอบท1(ฉนทนา ภาคบงกช.ม.ป.ป.)

ไดผล ไมไดผล

ภาพประกอบ 1 รปแบบวงจรการเพมพลงทสอดคลองกบการวจยแบบมสวนรวม (ฉนทนา ภาคบงกช.ม.ป.ป.)

ภาพประกอบ 1 เปนรปแบบวงจรการเพมพลงจงใจตามแนวของไวสเบอรก (Weissburg) ซงเปนกระบวนการเพมพลง 4 ขนตอนทมหลกการทสอดคลองกบการวจยแบบมสวนรวม การวจยแบบมสวนรวมมกระบวนการเปนวงจรทพฒนาขนจากการบรณาการกระบวนการ 4 ขนตอนดงน

1) ขนเตรยม เปนขนทชวยสนบสนนขนวางแผนซงมงใหบคคลในกลมสนใจในปญหาเฉพาะหรอสถานการณโดยสรางบรรยากาศของความผกพนภายในกลม มการจดสถานการณใหดทสดเพอใหเกดความไววางใจกน ไดสอความหมายอยางอสระ รวมทงไดฝกความเปนผนาและฝกฝนทกษะการทางานกลม

ปฎบต Do

ประเมน Check

วางแผน Plan

ดารงอย Action

ลด/เลก/ปรบปรง เตรยม

27

2) ขนวางแผน เปนสถานการณททาใหเกดความสนใจ สรางความตระหนกภายในกลม ในขนนอาจมการปฏบตการเกดขนบางสวน เรมดวยการฝกการเพมพลงเพอใหไดรบผลทสมพนธกบขนวางแผน

3) ขนประเมน เปนการใหขอมลยอนกลบตอกลมในลกษณะเสรมแรงภายในกลมเพอทาการดาเนนการตอไป

4) ขนการดารงอย เปนการดาเนนการตอเพราะมการดารงอยของพลง แตถาเกดความผดพลาดกอาจลด/ละ/เลกได หากไมเลกกอาจยอนกลบไปเตรยมการและปรบปรงเพมเตมใหม

เมอนาการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมมาใชในสถานศกษาจงตองมการเตรยมการอยางเตมท สรางความสมพนธระหวางผเกยวของทกคนทกฝาย ทงผบรหารการศกษาทกระดบ คร อาจารย คณะกรรมการโรงเรยน และผปกครองรวมทงผเรยนไดมสวนรวมในการคดรวมกน กระบวนการการมสวนรวมจะเกดขนในทกขนตอน นบตงแตการวางแผน และการปฏบตโดยมงใหผเรยนมคณลกษณะและทพงประสงค

บทท 3 ระเบยบวธวจย

รปแบบการวจย รปแบบการวจยเปนการวจยและพฒนา (Research and Development) รวมกบการวจย

กงทดลองโดยใชเทคนคการวจยปฏบตการแบบมสวนรวม (Participatory Action Research :PAR)

กลมประชากร

กลมประชากรทใชในการวจยประกอบดวย 1. นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทศกษาอยในโรงเรยนขนาดใหญในเมอง และนอกเมอง

ในเขตกรงเทพมหานคร 2. ครทสอนวชาแกน 5 กลมสาระการเรยนร ไดแก กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร และกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

กลมตวอยาง

การเลอกกลมตวอยางเปนโรงเรยนทยนดเขารวมโครงการวจย และเปนโรงเรยนขนาดใหญทสามารถจดหองเรยนใหสอดคลองกบรปแบบการวจย ไดตวแทนโรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร ทอยในเขตเมอง คอ โรงเรยนสามเสนนอก และโรงเรยนในสงกดกรงเทพมหานคร ทอยในเขตชานเมอง คอ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง

กลมตวอยางทใชในการวจยประกอบดวย 1. นกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2548 จากโรงเรยน

สามเสนนอก จานวน 2 หองเรยน และ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง จานวน 2 หองเรยน 2. ครทสอนวชาแกน 5 สาระการเรยนร ไดแก กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร และกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ในภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2548 จากโรงเรยนสามเสนนอกและโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง แหงละ 5 คน รวมเปน 10 คน

การจดเขากลม การจดกลมตวอยางเขารบการทดลองจะม

1) กลมทดลอง จานวน 1 หองซงมครผรวมวจย 5 คนเปนผสอน และ 2) กลมควบคม จานวน 1 หองซงมครทไมไดอยในโครงการวจยเปนผสอน

29

ขอจากดของการวจย เนองจากโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง มครทสอนกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม ชนประถมศกษาปท 6 เพยง 1 คน ซงตองทาการสอนทง 8 หองเรยนจงไมสามารถจดเขารบการทดลองได ดงนนจงจาเปนตองเปลยนครจากกลมสาระการเรยนรดงกลาวเปนอาจารยทสอนกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (วทยาศาสตรเสรม) แทน โดยมจานวนชวโมงเทากน

เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงน ไดแก 1. แบบวดพลงปญญา 5 องคประกอบ ซงประกอบดวย แบบวดทกษะการคดฉบบท 1

(วดตวแปรการคดวจารณญาณ) แบบวดทกษะการคด ฉบบท 2 (วดตวแปรการคดแกปญหา) แบบสอบถามการปฏบตในชวตประจาวน (วดตวแปรความเอออาทร) แบบสอบถามความสขใจในชวตประจาวน (วดตวแปรความสขใจ) และแบบสอบถามพฤตกรรมการบรโภค (วดตวแปร การบรโภคดวยปญญา) แบบวดพลงปญญา 5 องคประกอบทใชในงานวจยน ไดมาจากโครงการวจยยอยท 1 ประกอบดวยเครองชวดและปจจยดานการถายทอดทางสงคมของ พลงปญญาของเยาวชนไทยในกรงเทพมหานคร ซงเปนโครงการยอยในโครงการบรณาการ เรองการวจยและพฒนาพลงปญญาของเยาวชนไทย โดยสถาบนครอบครวและการศกษาเพอนาไปสการเปนเยาวชนทพงปรารถนาของสงคมไทย ผวจยในโครงการวจยยอยท 1 ไดพฒนาแบบวดพลงปญญาและไดทาการหาคณภาพเครองมอ กอนไปเกบขอมลจรงในสนามวจย หลงจากเกบขอมลจรงจากกลมตวอยางทเปนนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จานวน 1,816 คน จากโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร และสานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ผวจยไดนามาวเคราะหหาคณภาพเครองมออกครงหนง โดยการหาคาอานาจจาแนก (discrimination) จากการคานวณคาสมประสทธสหสมพนธระหวางขอคาถามกบคะแนนรวม (item – total correlation) และหาคาความเชอมน (reliability) โดยใชคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach’s alpha coefficient) ซงรายละเอยดจะนาเสนอในแบบวดพลงปญญาของแตละองคประกอบดงตอไปน

1. แบบวดการคดวจารณญาณ เปนแบบวดความสามารถทางการคดอยางมเหตผลและไตรตรองของนกเรยนเพอนาไปสการตดสนใจทจะเชอหรอลงมอปฏบต ประกอบดวย ความสามารถ 4 ดานคอ สามารถพจารณาถงความถกตองเพอเปนไปไดของขอมล ตดสนใจไดวา ขอเทจจรงขอใดสนบสนนหรอคดคาน หาขอสรปได และมหลกในการคดอยางสมเหตสมผล

แบบวดน มจานวน 29 ขอ แตละขอจะเปนการกาหนดสถานการณมาให โดยใหนกเรยนพจารณาความนาเชอถอหรอหาขอสรปหรอการพจารณาขอเทจจรงทสนบสนนหรอคดคาน หรอการพจารณาสาเหตทนาเชอถอและเปนไปไดของสถานการณเหลาน◌◌นโดยมตวเลอกของแตละขอจานวน 4 ตวเลอก มคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว สเกลในการวดจะเปนแบบ 0 และ 1 ถาตอบถกจะได 1 คะแนน ตอบผดจะได 0 คะแนน

30

คณภาพของแบบวด คาอานาจจาแนกของขอคาถามในแบบวด จะอยระหวาง 0.25 – 0.48 และมคาความเชอมนเทากบ 0.83

ตวอยางแบบวดการคดวจารณญาณ 0. หนงและโจไปตลาดเพอหาซอผกสดไปใหแมทาอาหารเยน หนงแนะนาวา : “ควรเลอกซอผกทสด สะอาด สวยงาม เพราะจะดนารบประทาน แตโจคานวา : ควรเลอกซอผกทใบมรองรอยแมลงกดกน เพราะแสดงวาเปนผกท

ปราศจากยาฆาแมลง หรอมยาฆาแมลงนอยทสด” นกเรยนคดวา คาพดของใครมขอมลนาเชอถอกวากน

ก. โจ ข. หนง ค. นาเชอถอพอกน ง. ไมนาเชอถอทงค

2. แบบวดการคดแกปญหา เปนแบบวดความสามารถทางการคดทเปนกระบวนการเพอหาคาตอบของปญหาได ประกอบดวย การระบปญหา การวเคราะหสาเหตของปญหา การวางแผนเพอแกปญหาอยางเหมาะสม และสามารถอธบายไดวาผลทเกดขนนนจะเปนอยางไร

แบบวดนมจานวน 20 ขอ โดยการใหสถานการณ จานวน 5 สถานการณ แตละสถานการณจะม 4 คาถาม ใหนกเรยนอานสถานการณทกาหนดใหแลวพจารณาวา ปญหาทสาคญ สาเหตของปญหา วธการแกปญหา และผลของการแกปญหาในแตละสถานการณคออะไร โดยมตวเลอกของแตละขอจานวน 4 ตวเลอก มคาตอบทถกตองเพยงคาตอบเดยว สเกลในการวดจะเปนแบบ 0 และ 1 ถาตอบถกจะได 1 คะแนน ตอบผดจะได 0 คะแนน

คณภาพของแบบวด คาอานาจจาแนกของขอคาถามในแบบวด จะอยระหวาง 0.07 – 0.50 และมคาความเชอเทากบ 0.75

ตวอยางแบบวดการคดแกปญหา

0 สถานการณท 1 นายสนเปนคนจงหวดกาญจนบร ซงคนสวนใหญนยมปลกออยเปนอาชพหลก ตอมาราคาออยตกตา และนายสนเหนสอโทรทศนแนะนาเรองการปลกพชแบบผสมผสานหรอเพมรายไดใหกบเกษตรกรมากขน นายสนจงตดสนใจเปลยนจากการปลกออย มาปลกลนจ แอปเปล ลาไย ทเรยน ในสวนของตน ปรากฏวาไมไดผลอยางทคดเอาไว

1. ปญหาทสาคญของสถานการณน คออะไร ก. ประชาชนมความเกยจคราน ข. นายสนปลกพชแบบผสมผสานไมไดผล ค. รายการโทรทศนใหความรทไมถกตอง ง. นายสนยากจน

31

2. อะไรคอสาเหตของปญหาในขอ 1 จ. โรงเรยนใหการศกษาไมเพยงพอ ฉ. นายสนขาดความรเกยวกบการปลกพชแบบผสมผสานทดพอ ช. นายสนมรายไดไมเพยงพอ ซ. ขาวสารทางโทรทศนไมนาเชอถอ

3. จะมวธการแกปญหาในสถานการณนอยางไร ฌ. สอนนกเรยนปลกตนไมในโรงเรยน ญ. นายสนกลบมาปลกออยเหมอนเดม ฎ. ใหนายสนเปลยนอาชพไปเลยงปลาดก ฏ. นายสนควรหาความรเรองการปลกพชแบบผสมผสานเพมเตม

4. ผลทคาดวาจะเกดขนจากวธการแกปญหาตามขอ 3 นาจะเปนอยางไร ฐ. ผลทไดจากการปลกออยลดลง ฑ. นกเรยนในโรงเรยนมความรเรองการปลกตนไมมากขน ฒ. นายสนสามารถเลอกพชปลกในไรของตนไดเหมาะสมกบสภาพทองถน ณ. นายสนสามารถขายผลไมไดเพมขน

3. แบบวดความเอออาทร เปนแบบวดความชวยเหลอทนกเรยนมอบใหแกบคคลอน โดย

ไมคาดหวงรางวลจากการใหความชวยเหลอนน แบบวดนมจานวน 13 ขอ แตละขอจะเปนขอความทแสดงถงการปฏบตตนของนกเรยนใน

ชวตประจาวนทเกยวของกบความชวยเหลอตาง ๆ สเกลในการวดจะเปนแบบมาตรวดประเมนคา 6 ระดบ ตงแต จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง และ ไมจรงเลย การกาหนดคะแนนสาหรบขอความเชงบวกจะใหคะแนนจรงทสด 6 คะแนนไปจนถง ไมจรงเลย 1 คะแนน และใหคะแนนในทางตรงกนขามสาหรบขอความเชงลบ

คณภาพของแบบวด คาอานาจจาแนกของขอคาถามในแบบวดจะอยระหวาง 0.35 – 0.52 และมคาความเชอมนเทากบ 0.80

ตวอยางแบบวดความเอออาทร

0. นกเรยนใหเงน หรอบรจาคสงของชวยผมฐานะยากจน หรอผประสบไฟไหมหรอคนพการ .................. .................. .................. .................. .................. .................. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงเลย

4. แบบวดความสขใจ เปนแบบวดการรบร ความรสกของตนเองทเปนความพอใจ ความซาบซง ความชนชอบ การเหนคณคา ทาใหเกดความสขในการประพฤตปฏบตตอสงตาง ๆ ทงกบเพอนในโรงเรยน ในครอบครว และในสงคมทวไป โดยวดจากความภาคภมใจในตนเอง

32

แบบวดนมจานวน 26 ขอ แตละขอ จะเปนขอความทแสดงถงกจวตรในชวตประจาวนทงในครอบครวและโรงเรยน โดยใหนกเรยนสะทอนความคดเหนเกยวกบตวตนของนกเรยน สเกลในการวดจะเปนแบบมาตรวดประเมนคา 6 ระดบ ตงแต จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง และ ไมจรงเลย การกาหนดคะแนนสาหรบขอความเชงบวกจะใหคะแนน จรงทสด 6 คะแนน ไปจนถง ไมจรงเลย 1 คะแนน และใหคะแนนในทางตรงกนขามสาหรบขอความเชงลบ

คณภาพของแบบวด คาอานาจจาแนกของขอคาถามในแบบวดจะอยระหวาง 0.12 – 0.61 และมคาความเชอมนเทากบ 0.87

ตวอยางแบบวดความสขใจ

0. ฉนพงพอใจกบชวตการเรยนของฉน .................. .................. .................. .................. .................. .................. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงเลย

5. แบบวดการบรโภคดวยปญญา เปนแบบวดพฤตกรรมการตดสนใจเลอกรบหรอกระทา ของบคคลโดยผานการคดไตรตรองอยางมเหตผลเกยวกบการใชจายเงน การใชเวลา การใชทรพยากรธรรมชาต การเลอกใชเครองใช การเลอกรบประกอบอาหารทมประโยชน และการเลอกรบสอทมประโยชน เพอสนองความตองการทแทจรงของชวต (เพอคณภาพชวต)

แบบวดนมจานวน 27 ขอ แตละขอจะเปนขอความทแสดงถงการปฏบตตนของนกเรยนทเกยวของกบการใชทรพยากรตางๆ ในชวตประจาวนของนกเรยนในสถานท โรงเรยน และครอบครว สเกลในการวดจะเปนแบบมาตรวดประเมนคา 6 ระดบ ตงแต จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง และไมจรงเลย การกาหนดคะแนนสาหรบขอความเชงบวกจะใหคะแนนจรงทสด 6 คะแนน ไปจนถง ไมจรงเลย 1 คะแนน และใหคะแนนในทางตรงกนขามสาหรบขอความเชงลบ

คณภาพของแบบวด คาอานาจจาแนกของขอคาถามในแบบวดจะอยระหวาง 0.16 – 0.58 และมคาความเชอมนเทากบ 0.84

ตวอยางแบบวดการบรโภคดวยปญญา

0. ฉนมกจะกนอาหารเหลอบอย ๆ .................. .................. .................. .................. .................. .................. จรงทสด จรง คอนขางจรง คอนขางไมจรง ไมจรง ไมจรงเลย

33

2. แบบสอบถามสาหรบคร ประกอบดวย คาถามปลายเปด 8 ขอ ใหครแสดงความ คดเหน ความรสกตอการเขารวมโครงการพฒนาพลงปญญา

3. แบบสมภาษณสาหรบคร ประเดนทใชสมภาษณเปนประเดนเดยวกบทใชใน แบบสอบถามสาหรบคร แตจะมการสมภาษณเจาะลกในประเดนทศกษาอยางลกซงเพอใหไดขอมลมากขน

วธดาเนนการวจย การวจยนใชเทคนคการวจยแบบมสวนรวม โดยใหคณะครผเกยวของไดมสวนรวมกบคณะผวจยตงแตตนจนถงขนสดทายของกระบวนการวจย ไดแก การกาหนดปญหาการวจยรวมกน การตระหนกในความสาคญของการมสวนรวมในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของเยาวชน และการใชกระบวนการดาเนนการตามวงจรเดมมง (Deming) P – D – C – A (Plan – Do Check – Action) โดยมการพจารณารวมกนทกขนตอน กระบวนการในการพฒนาพลงปญญาใหแกเยาวชนนนผวจยไดประมวลวธการพฒนาจากแนวคด ทฤษฎ ผลการวจยทงในประเทศและตางประเทศ ตลอดจนเทคนคการสอนของครตนแบบในวชาตาง ๆ ไดแก วชาวทยาศาสตร คณตศาสตร สงคมศกษา ภาษาไทย และภาษาองกฤษ ทจดทาขนโดยสภาการศกษาแหงชาต การสงเคราะหรปแบบการพฒนาศกยภาพของเดกไทย ดานทกษะการคด ดานทางานรวมกบผอนได ดานความขยนอดทนและประหยดและอดออม และดานการควบคมตนเองได (กองวจยทางการศกษา 2542) โดยไดจดทาชดเอกสารความรใหครผรวมวจยไดใชในการประชมปฏบตการ และการดาเนนการจดกระบวนการเรยนการสอนระหวางการทดลองในการพฒนาพลงปญญาแกเยาวชนโดยมขนตอนในการดาเนนการวจยแสดงดงภาพ 1

34

1.การวางแผน (Plan)

1. การกาหนดกรอบแนวคดในการพฒนา 2. การออกแบบการวจย 3. มสมพนธภาพอนดกบทมผวจยรวม 4. เตรยมเครองมอทใชในการวจย 5. ปฐมนเทศ สรางความตระหนกรรวมกนใน

ความสาคญของปญหาและกระบวนการทาวจย 6. ใหความรแกคณะอาจารยผวจยรวม 7. ทดสอบกอนดาเนนการทดลอง

2.ดาเนนการตามแผน (Do)

D P D P D P D

P 1 A 2 A 3 A 4 A C C C C

กระบวนการ PDCA

3.การตรวจสอบประเมนผล (Check)

ตรวจสอบประเมนผลโดยใช

- การสงเกตการณการสอน

- การสมภาษณ

- บนทกทายแผนการจดการเรยนร

4.การปรบเปลยน แกไขเพอนาไปสการวางแผนใหม (Action)

อภปราย ประเมนและสรปผล

การปรบปรง

รปแบบการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาพลงปญญา

ภาพประกอบ 2 แสดงขนตอนในการดาเนนการวจย โดยใชกระบวนการ P – D – C – A ในการพฒนาพลงปญญา

35

ขนตอนการวจย ประกอบดวย 4 ขนตอน ดงตอไปน ขนท 1 ขนวางแผน (Plan) คณะผวจยดาเนนการดงน

1) พฒนากรอบแนวคดในการพฒนาพลงปญญาจากการศกษาเอกสาร แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของรวมทงไดจากการประชมรวมกบผทรงคณวฒทางการศกษา 4 ทาน 2) ประชมรวมกนเพอวางแผนออกแบบการวจยโดยมการกาหนดกลมตวอยางทจะศกษา ขนตอนการดาเนนการวจย การเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมลและการประเมนผลทเกดขนจากการพฒนาพลงปญญาเยาวชน 3) ตดตอผบรหารโรงเรยนในเขตเมองคอ โรงเรยนสามเสนนอก และเขตชานเมอง คอ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เพอชแจงวตถประสงคและขอความรวมมอ 4) จดเตรยมเครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบวดพลงปญญา ชดเอกสารความร ตวชวดพลงปญญา 5) จดปฐมนเทศคณะครผรวมวจยจากโรงเรยนทง 2 แหง เพอชแจงกระบวนการทาวจย แนวทางในการจดกจกรรมการเรยนการสอนเพอพฒนาพลงปญญา และแนวทางในการประเมนผลทงเชงปรมาณและเชงคณภาพและสรางการตระหนกรรวมกนระหวางคณะผวจยและคณะครผรวมวจยเพอใหเหนถงความสาคญของพลงปญญาและบทบาทของครในการพฒนาพลงปญญา 6) จดประชมปฏบตการใหคณะครผรวมวจยโดยใหความรเกยวกบตวแปรพลงปญญาทง 5 องคประกอบ ตวชวด การจดกจกรรมและแนวทางในการเขยนแผนการจดการเรยนรทมการแทรกเพมการพฒนาพลงปญญา โดยใหคณะครผรวมวจยเขาฐานพฒนาพลงปญญาทง 5 ฐานขององคประกอบ

ขนท 2 ขนดาเนนการตามแผน (Do) ขนนคณะครผรวมวจยไดดาเนนการสอนตามแผนการจดการเรยนรทเขยนขนและไดดาเนนการตามกระบวนการ P – D – C – A ในวงจรปฏบตการจานวน 4 รอบ ซงไดมการประชมรวมกบคณะผวจย มการกระตนแรงจงใจเพอใหครไดรบรถงการสนบสนนในการทาวจย ใหครเหนถงความสาคญของการวจยทมตอนกเรยนและคร มการใหคาแนะนาแลกเปลยนความคดเหนรวมกนในระหวางนกวจย มการวพากษแผนการจดการเรยนร การสงเกตกระบวนการจดการเรยนการสอนของคร การสอบถามปญหาอปสรรคตาง ๆ ทเกดขนจากการนาแผนไปปฏบตและปรบแผนใหม ตลอดระยะเวลาดาเนนการทดลองเพอเปนขอมลในการปรบปรงในวงจรปฏบตการตอ ๆ ไป โดยมการนดพบกนทก ๆ 2 สปดาห เพอใหไดผลตามจดประสงคทวางไว ขนท 3 การตรวจสอบประเมนผล (Check) คณะผวจยมการสงเกตการณการสอนของคณะอาจารยผวจยรวมและสอบถาม สมภาษณถงการเปลยนแปลงทเกดขนจากการนาแผนการจดการเรยนรไปปฏบต ผลของการปฏบต ตลอดจนสอบถามปญหาอปสรรคตาง ๆ ทเกดขน เพอหาแนวทางในการแกไขตอไปพรอมทงใหกาลงใจคณะครผรวมวจย

36

ขนท 4 ขนการปรบเปลยน แกไขเพอนาไปสการวางแผนใหม (Action) จากการตรวจสอบและประเมนกระบวนการ ปญหา อปสรรคทไดจากขอมลในขนของการ

ตรวจสอบและประเมนผลจะมการนามาอภปราย วพากษ ประเมนและสรปผล โดยทงคณะผวจยและคณะครผรวมวจย ขอมลทไดจะนามาปรบปรงการสอนและวางแผนการปฏบตในวงจรตอไป โดยมการปรบเปลยนวงจรตามความเหมาะสมของสาระ กระบวนการและจดประสงคของการพฒนา

การวจยนใชเทคนคการวจยแบบมสวนรวมของครในการพฒนาพลงปญญาของนกเรยน โดยใชเวลาในการทาวจยทงหมด ตงแตเรมตนรวม 8 เดอนโดยแบงออกเปน 5 ชวงเวลาดงตอไปน

1ชวงท 1 ( ก.พ. – เม.ย. 2548 ) ชวงของการเตรยมความพรอม การทาความเขาใจกบคณะครผรวมวจย โดยมวตถประสงคในการกาหนดปญหาวจยรวมกนและใหครเขาใจถงจดมงหมายของการวจยเรองน รวมทงสรางความตระหนกใหเกดขนกบครทง 5 กลมสาระการเรยนร ใหเหนปญหาของการขาดพลงปญญาของเยาวชนและสรางแรงบนดาลใจใหกบครวา เขาสามารถสรางพลงปญญาใหเกดขนกบนกเรยนในความดแลของตนได ใหสามารถคาดหวงคณลกษณะผมพลงปญญา ทจะเกดขนกบนกเรยนและมความตงใจทจะเหนการเปลยนแปลงในตวของนกเรยนทจะเกดขนในอนาคตอนใกล วน เดอน ป กจกรรมททา 3 ก.พ. 48 (สถานท :โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง และโรงเรยน สามเสนนอก)

1) จดประชมผทเกยวของทโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง และทโรงเรยนสามเสนนอก ประกอบดวย ผอานวยการ รองผอานวยการฝายวชาการ หวหนาระดบชนประถมศกษาปท 6 อาจารยผสอนวชาทง 5 กลมสาระการเรยนร ไดแก วทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษาไทย ภาษาตางประเทศ และสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม เพอใหเขาใจถงจดมงหมายของการวจยแบบมสวนรวม การตองอทศตนเพอการทาวจยในการพฒนาวธการและพฒนาตวนกเรยนใหมการเปลยนแปลงใหเกดขนตามองคประกอบของพลงปญญา 2) ระดมสมองอาจารย เพอใหทราบถงปญหาและสาเหตททาใหนกเรยนขาดพลงปญญา 3) วางแผนในการทาวจยโดยจดหอง จดผสอน ใหครบตามเงอนไขของการทดลอง คอ สมหองทใชในการทดลองจานวน 3 หอง ใหมนกเรยนทมความสามารถใกลเคยงกน ไมใชเดกคดพเศษ (เกง/ออน) แตเปนเดกทคละกน โดยมหองทดลอง 2 หองและหองควบคม 1 หองซงในหองทดลองนนจะมครผวจยเปนผสอนทง 5 กลมสาระการเรยนร และ หองทเปนหองควบคมใหครคนอนเปนผสอน

37

วน เดอน ป กจกรรมททา ( ตอ ) 26 ม.ค. 48 (สถานท :โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง และโรงเรยน สามเสนนอก)

4) จดประชมผวจยทงหมด ประกอบดวย คณะผวจยและคณะครผรวมวจยซงเปนอาจารยประจาอยทโรงเรยนในกลมตวอยาง คอ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง และโรงเรยนสามเสนนอก เปนการเปดประชมเรมตนโครงการวจย แนวทางของโครงการวจยและวางแผนรวมกนทงทม รายละเอยดของแผนดาเนนการวจย ประกอบดวย

1. ชวงระยะเวลาการดาเนนการวจย คอ ภาคเรยนท 1 ปการศกษา2548 2. นกเรยนทอยในหองทดลองและหองควบคมของทง 2 โรงเรยน ไดแก

ชอโรงเรยน หองทดลอง หองควบคม เคหะชมชนลาดกระบง 6/5 6/8* 6/3 สามเสนนอก 6/5 6/4* 6/7

* งานวจยนจะใชหองทดลอง คอ หอง 6/5 ของทง 2โรง สาหรบหอง 6/8* ของโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงและหอง 6/4* ของโรงเรยนสามเสนนอกเปนหองทดลองทใชในโครงการวจยยอยท 2 ดวย คอ มผปกครองอาสาสมครจานวนหนงในการเขารวมพฒนานกเรยนทครอบครวใหเกดพลงปญญาเพมขนนอกเหนอจากการพฒนาทไดรบจากครในหองเรยน โดยในการศกษาผลของการพฒนาพลงปญญาสาหรบการวจยครงนจะนาเสนอเฉพาะผลของหองทดลองทมครสอนอยางเดยวโดยไมมอทธพลของผปกครองรวมดวย

2ชวงท 2 ( พ.ค. – ม.ย. 2548 ) ชวงของการวางแผนและการสรางความคนเคยและทาความเขาใจกบคณะครผรวมวจย โดยมวตถประสงคใหครเขาใจถงกระบวนการของการวจย ตวแปรทจะทาการพฒนา ประโยชนทจะไดรบและทาการกระตน สรางแรงจงใจใหเกดกบคร รวมทงใหคณะครผรวมวจยไดทดลองวางแผนการจดการเรยนรทมการแทรกเพมพลงปญญาและนาไปทดลองใชกอนททาจรงเพอดวา ขณะทดาเนนการ มปญหาอปสรรคอะไรเกดขนบางและผลเปนไปตามแผนฯทไดวางไวหรอไม เพอจะไดนาไปปรบปรงกอนทาจรง วน เดอน ป กจกรรมททา 27 พ.ค. 48 (สถานท :โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง) และ

1) จดประชมเพอสรางความคนเคยรวมกนระหวางคณะผวจยกบผบรหารโรงเรยนและคณะครผรวมวจย 2) เชญวทยากรผทรงคณวฒมาใหความรเกยวกบ “การวจยแบบมสวนรวม”และ “องคประกอบของพลงปญญา” 3) กระตนและสรางแรงจงใจใหเกดกบคร ใหเหนถงความสาคญของการพฒนาพลงปญญาใหแกนกเรยน รวมถงประโยชนทครจะไดรบจากการเขารวมโครงการวจย

38

วน เดอน ป กจกรรมททา (ตอ) 30 พ.ค. 48 (สถานท :โรงเรยน สามเสนนอก)

ในครงน จากการนาขอมลทไดจากการทาวจย ไปสงเคราะหและจดทาเปนผลงานทางวชาการของครโดยคณะผวจยจะเปนทปรกษา อานวยความสะดวกในสงทครตองการ 4) เปดโอกาสใหครไดซกถาม แสดงความคดเหน ระบายความรสก สอบถามถงปญหาและอปสรรคทคาดวาจะเกดขน ซงคณะครสวนใหญมความวตกกงวลกลววาสงทเขยนไวในแผนการจดการเรยนรกบการปฏบตจรงจะไมเปนไปดวยกน ทงนเพราะอาจมกจกรรมอนมาแทรกและมขอจากดเรองของเวลา ปญหาการทนกเรยนไมมสวนรวมในการเรยน และมความกงวลวาจะเขยนแผนฯไมตรงกบแนวคดของพลงปญญา ซงทางคณะผวจยไดรบทจะไปจดทาแผนการจดการเรยนรมาเปนตวอยางใหครไดศกษา 5) มอบหมายใหครสงเกตพฤตกรรมของนกเรยน โดยเฉพาะนกเรยนทมปญหาเปนพเศษเพอทจะดการเปลยนแปลงทเกดขน กอนและหลงการพฒนาพลงปญญารวมทงเสนอใหคณะครไดทดลองศกษานารอง(Pilot study) กอนททาจรงเพอดวา ขณะทดาเนนการ มปญหาอปสรรคอะไรเกดขนบางและผลเปนไปตามแผนฯทไดวางไวหรอไม เพอจะไดนาไปปรบปรงกอนทาจรง

1-30 ม.ย.48 ในชวงนเปนชวงของการเตรยมความพรอมทาความเขาใจกบโครงการวจย เปดโอกาสใหครไดทาPilot study ทดลองกอนไปทาจรงเพอดวามปญหาอะไรเกดขนบางเพอจะไดนามาอภปรายหาแนวทางแกปญหารวมกนในการประชมในครงตอไปและใหฝกสงเกตพฤตกรรมนกเรยน จดบนทกพฤตกรรมของนกเรยนทเกยวกบพลงปญญากอนทจะทดลองทาจรงในเดอน กรกฎาคม –กนยายน 2548 (10 สปดาห)

ชวงท 3 (ก.ค.2548) การใหความรและนาเสนอผลการทา P-D-C-A รอบท 1 และรอบท 2 วน เดอน ป กจกรรมททา 1 ก.ค. 48 (สถานท : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร)

1) จดประชมเชงปฏบตการเพอสรางสมพนธ ใหความร ทบทวนขอมลเกยวกบการทาวจย ขนตอน/กระบวนการทาวจยและแจกเอกสารความรเพมเตมพรอมทงตวอยางการเขยนแผนจดการเรยนรทมการแทรกเพมการพฒนาพลงปญญา 2) วทยากรใหความรเกยวกบ “องคประกอบของพลงปญญา”ตวชวด แนวทางการแทรกเพมพลงปญญาลงในแผนการจดการเรยนรและการประเมนผลการจดการเรยนร 3) แบงกลมครในแตละกลมสาระการเรยนรเพอเขาฐานพลงปญญาทง 5 องคประกอบ โดยในแตละฐานจะใหความรเกยวกบเทคนควธการสอน กระบวนการจดกจกรรมการเรยนรในการพฒนาพลงปญญาและตรวจสอบการเขยนแผนการ

39

วน เดอน ป กจกรรมททา (ตอ) จดการเรยนรวาเปนไปตามแนวคดของการพฒนาพลงปญญาหรอไม มจดใดทตอง

ปรบแก ในการจดประชมวนนเปนการนาผลการทา P-D-C-A รอบท 1 มานาเสนอรวมทงใหคาแนะนาในการใชคาสาคญในการเอกสารตวชวดเปนตวชวยในการเขยนจดประสงคการเรยนรและกระบวนการจดกจกรรมการเรยนร 4) นดหมายวน-เวลาทจะไปเยยมเพอสอบถามปญหาและอปสรรคทครพบในการนาแผนฯไปใชในการสอนและมอบหมายใหครบนทกผลตาง ๆทเกดขน และปญหาทพบในขณะนาแผนฯไปใชไวในสวนทายของการเขยนแผนฯ และนาแผนฯทไดปรบแกแลวจากการเขารวมประชมในวนนรวมทงแผนฯทจะใชสอนใน 2 สปดาหมานาเสนอใหคณะผวจยไดพจารณาในการประชมครงตอไปเพอจะใหขอเสนอแนะทจะชวยปรบแกใหแผนฯมความสมบรณยงขน

29 ก.ค. 48 (สถานท :โรงเรยน สามเสนนอก) 31 ก.ค. 48 (สถานท :โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง)

5) ไปเยยมคณะครผรวมวจยทโรงเรยนทง 2โรง เปดโอกาสใหครในแตละกลมสาระการเรยนรไดนาเสนอผลการทา P-D-C-A รอบท 2 (เสนอแผนฯ บอกถงผลทเกดขน ปญหาอปสรรคทพบจากการนาแผนฯไปใช ซงปญหาทพบ ไดแก การเขยนแผนฯไมคอยทน ไมรวาจะเอาพลงปญญาบางองคประกอบไปแทรกในเนอหาทจะสอนไดอยางไร เวลาในการสอนไมพอทาใหสอนไดเพยงแตเนอหาในวชาไมครอบคลมพลงปญญาทจะพฒนา ซงปญหาตาง ๆ นน ทางคณะผวจยไดนาเสนอแนวทางแกปญหาและใหครไดไปปรบแกแผนฯในการวางแผนฯทจะใชในการสอนในสปดาหตอไป) 6) ใหการเสรมแรงและคาชมเชยแกคณะครผรวมวจย

4ชวงท 4 ( ส.ค. 2548 ) คณะผวจยนาเสนอผลคะแนน pretest ของนกเรยนทง 2 โรงและใหครผรวมวจยนาเสนอผลการทา P-D-C-A รอบท 3 วน เดอน ป กจกรรมททา 18 ส.ค. 48 (สถานท :โรงเรยน สามเสนนอก) 19 ส.ค. 48 (สถานท :

1) ไปเยยมคณะครผรวมวจยทโรงเรยนทง 2 โรง เพอนาผลคะแนน pretest มาใหคณะครไดพจารณาและรวมแสดงความคดเหนอนจะนาไปสการหาแนวทางพฒนาพลงปญญาใหเพมขนหลงจากนาแผนฯไปใช ผลการพจารณาพบวาคะแนนทเกยวกบทกษะการคดวจารณญาณและการคดแกปญหา คะแนนจะตากวาองคประกอบอน ๆ 2) ใหครในแตละกลมสาระการเรยนรไดนาเสนอผลการทา P-D-C-A รอบท 3 เพอพจารณารวมกน ซงคณะผวจยไดใหขอเสนอแนะ คาแนะนารวมทงเสนอเทคนค

40

วน เดอน ป กจกรรมททา (ตอ ) โรงเรยน เคหะชมชนลาดกระบง)

ตาง ๆ ทจะชวยในการแกปญหาทครยงมความหนกใจอย โดยในการพบกนครงน คณะครมสวนรวมในการแสดงความคดเหนและตอบขอสงสยตาง ๆ ของคณะผวจยไดดขนและสามารถบอกถงการเปลยนแปลงทเกดขนจากการเขารวมโครงการ มพฒนาการทดข น สามารถจดทาแผนฯไดดขน แตพลงปญญาตวทพบวายงมปญหาอย คอ การบรโภคดวยปญญา คณะครยงไมรวาจะจดกจกรรมอยางไร ทางคณะผวจยไดยกตวอยาง ใหแนวทางการพฒนาเพอใหเกดความเขาใจมากขน โดยใหใชการตงคาถามในบทเรยนโยงเขากบการซอของ การเลอกใชสนคาในชวตประจาวน ใหนกเรยนรจกตดสนใจเลอกเปดรบ รประโยชนและโทษของแตละสง 3) ใหการเสรมแรงและคาชมเชยแกคณะครผรวมวจย

5ชวงท 5 ( ส.ค.-ก.ย. 2548 ) สงเกตการณการสอนและใหครผรวมวจยนาเสนอผลการทา P-D-C-A รอบท 4 รวมทงใหการเสรมแรงและคาชมเชยแกคณะครผรวมวจย

วน เดอน ป กจกรรมททา 31 ส.ค. 48 (สถานท :โรงเรยน สามเสนนอก) 2 ก.ย. 48 (สถานท :โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง)

1) คณะผวจยเขาไปสงเกตการณการสอนของคร เพอจะใหคาแนะนาและขอเสนอแนะอยางเปนกลยาณมตร 2) นดหมายคณะครประชมรวมกนเพอสอบถามผลการทา P-D-C-A รอบท 4 และปญหาทพบหลงจากนาแผนฯไปใช และคณะผวจยไดใหขอเสนอแนะ คาแนะนาและคาชมเชยแกคณะครผรวมวจย 3) คณะผวจยมอบหมายใหคณะครผรวมวจยทาบนทกในภาพรวมของการพฒนาพลงปญญาทเกดขนตงแตสปดาหแรก-สปดาหสดทายวามการเปลยนแปลงไปอยางไร องคประกอบใดมการพฒนามากทสดและขอใหทาบนทกยอยเจาะไปทกลมเดกทมปญหาในพลงปญญาแตละองคประกอบ และกลมทมปญหาเหลาน ครไดมแนวทางในการพฒนาอยางไร รวมทงใหสรปเทคนคใหม ๆ ทครไดใชในการพฒนาพลงปญญา

การเกบรวบรวมขอมล การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงนมการเกบใน 4 ชวง คอ กอนการดาเนนการ ระหวางดาเนนการ เสรจสนการดาเนนการและหลงเสรจสนการดาเนนการ 2 เดอน ดงปรากฏในตาราง 1

41

ตาราง 1 การเกบรวบรวมขอมล

ขอมล แหลงขอมล เทคนค/เครองมอ

กอนการดาเนนการ พลงปญญา 5 องคประกอบ

- นกเรยน

- แบบวดพลงปญญา 5 องคประกอบ

ระหวางดาเนนการ เทคนคการพฒนาพลงปญญา 5 องคประกอบ

- คร -แผนการจดการเรยนร -บนทกทายแผนการจดการเรยนร

- การสมภาษณแบบไมเปนทางการ - การสงเกตการณการสอน -การวเคราะหเนอหาการเขยนแผนการ จดการเรยนร

เสรจสนการดาเนนการ พลงปญญา 5 องคประกอบ

-นกเรยน

-แบบวดพลงปญญา 5 องคประกอบ

หลงการดาเนนการ 2 เดอน เทคนคการพฒนาพลงปญญา 5 องคประกอบ

-คร -แผนการจดการเรยนร -บนทกภาพรวมการประเมนการพฒนาพลงปญญา 5 องคประกอบและเทคนคการสอน

- แบบสมภาษณสาหรบคร - แบบสอบถามสาหรบคร -การวเคราะหเนอหาการเขยนแผนการจดการเรยนรและบนทกทายแผนฯ

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลใชสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ

ใช Two-way MANCOVA ในการทดสอบสมมตฐานการวจย นอกจากนยงใชการวเคราะหเนอหาสาหรบขอมลเชงคณภาพ

บทท 4 การวเคราะหขอมล

ผลการวเคราะหขอมลในงานวจยเรอง การวจยแบบมสวนรวมของครในการพฒนาพลง

ปญญาของเยาวชนไทย มการนาเสนอผลการวเคราะหขอมลออกเปน 2 ตอนตามวตถประสงคของการวจย ดงน

ตอนท 1 กจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน ตอนท 2 ผลการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน

ตอนท 1 กจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน ในการพฒนาพลงปญญาของนกเรยนสาหรบการวจยครงนประกอบดวยองคประกอบของพลงปญญา 5 องคประกอบดวยกน ไดแก 1) การคดวจารณญาณ 2) การคดแกปญหา 3) การบรโภคดวยปญญา 4) ความสขใจ และ 5) ความเอออาทร คณะผวจยไดทาการวเคราะหขอมลเชงคณภาพจากการวเคราะหเนอหาในแผนการจดการเรยนรและจากการสมภาษณครใน 5กลมสาระการเรยนรในประเดนกจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาพลงปญญาในแตละองคประกอบซงสามารถนาเสนอผลการวเคราะหขอมลไดดงน

1. การคดวจารณญาณ กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคด

วจารณญาณของ 5 กลมสาระการเรยนร มรายละเอยดดงตอไปน

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนท

นามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดวจารณญาณ ไดแก

(1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม

“เทคนคการสอนทใชฝกใหนกเรยนคดวจารณญาณจะใชการตงคาถามเพอใหเดกไดฝกคดมากขน ฝกใหเดกไดพจารณาตดสนใจวาจะเชอ-ไมเชอขอมลจากแหลงใดและมเหตผลใดในการเลอกเชอ-ไมเชอขอมลจากแหลงดงกลาว นอกจากนการใชคาถามกระตนความคดจะชวยให นกเรยนไดฝกหาเหตผลในการตอบดวย”(ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.18 สงหาคม 2548)

43

“ในการพฒนาการคดวจารณญาณจะยกสถานการณปญหาขนมาเพอฝกใหเดกคด เชน เมอสอนเรองเกยวกบสงแวดลอม จะถามนกเรยนวา จะทาอยางไรจงจะอนรกษหรอพฒนาสภาพแวดลอมใหดขนได” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) ใชเทคนคการเขยนผงความคด

“ในการสอนใหนกเรยนคดวจารณญาณจะใชการเขยน mappingโดยมเรองใหอานแลวใหเดกคดโดยการสรางภาพ ผงมโนภาพในความคดแลวใหเขยนออกมา” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.18 สงหาคม 2548)

(3) ใหแสดงบทบาทสมมต

“นอกจากการใชคาถามแลว กจกรรมอนทใชในการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณจะใหนกเรยนแสดงบทบาทสมมตเพอใหนกเรยนไดคดวา ถานกเรยนเปนตวละครตวนจะตดสนใจอยางไรกบสถานการณน ”(ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

(4) ใชการอภปรายกลม

“การใหนกเรยนรวมกนอภปราย วเคราะหและสรปเรองทอาน ใหหาขอคดทไดจากเรองท อาน สงนจะเปนการชวยฝกทกษะการคดวจารณญาณดวย” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

(5) ใชการเลนเกม

“เกมทใหนกเรยนเลนบางเกมนอกจากจะทาใหนกเรยนเกดความสขแลวเกมบางเกมยงเปนการฝกการคดวจารณญาณดวย เชน เกม 20 คาถาม ครจะเปนคนใบและนกเรยนเปนฝายถามโดยคนถามจะไมซากบคนเดม การเลนเกมนนอกจากจะกอใหเกดความสขใจแลวยงชวยพฒนาการคดวจารณญาณดวยเพราะเปนการฝกตงคาถาม” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคด วจารณญาณในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ไดแก (1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม (2)การใชเทคนคการเขยนผงความคด (3) การใหแสดงบทบาทสมมต (4) การอภปรายกลม และ (5) การใชการเลนเกม

44

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรภาษา

ตางประเทศพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดวจารณญาณ ไดแก

(1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม

“การพฒนาการคดวจารณญาณจะเนนการถามคาถามมากขน ใหเดกไดฝกคด จดหมวดหม เปรยบเทยบ หาความเหมอน-ความแตกตางและใหเหตผลได โดยในการฝกใหเดกคดจะปลอยใหเดกตอบอยางอสระ ใหเดกไดแสดงความคดเหนและมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ นอกจากนยงใหเดกไดฝกตงคาถามถามครและเพอนดวย นอกจากนการพฒนาการคดวจารณญาณจะใชการถามคาถามใหนกเรยนฝกคด แตกอนทจะเขารวมโครงการวจยฯเมอเขาหองกจะสอนเนอหาทนท แตเมอเขาโครงการฯกจะใชคาถามมากขน มการชวนคย การถามคาถาม กอนนาเขาสบทเรยนเพอใหเดกไดฝกคด” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“การพฒนาการคดวจารณญาณจะใชใบงานและใชการตงคาถามมากขนเพอใหนกเรยนไดฝกคดวเคราะห และสามารถใหเหตผลได โดยมการสอนสอดแทรกในระหวางการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยมการหยบยกสถานการณทเปนปญหามาสอบถามนกเรยน เพอใหนกเรยนไดคดและตดสนใจ ตวอยางคาถามทใช เชน

- นกเรยนคดวาหากภายในชมชนของเรามโรงงานอตสาหกรรม นกเรยนคดวาจะมผลอยางไร

- ถาโรงงานอตสาหกรรมมาตงอยขางโรงเรยน นกเรยนคดวาจะมผลกระทบอะไรตอนกเรยนบาง

- นกเรยนคดวาการตงสนามบนสวรรณภมมผลด ผลเสยตอชมชนของนกเรยนอยางไร

ครตองใชคาถามนาในการกระตนความคดของนกเรยน ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) ใชการอภปรายกลม “ในแผนการจดการเรยนรจะมการกาหนดกจกรรมใหนกเรยนรวมกนอภปรายเพอหาขอ

แตกตางของการบอกเวลาแบบไทยและแบบองกฤษ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ)

“กจกรรมการสอนในแผนการจดการเรยนรจะใหนกเรยนเปรยบเทยบความเหมอนหรอความแตกตางของลกษณะคานามทนบไดและคานามนบไมไดระหวางภาษาไทยและภาษาองกฤษ ใหนกเรยนเรยนรและจาแนกวามคานามใดบางเปนคานามนบไดและคานามใดบางเปนคานามนบไมได ใหนกเรยนรวมกนอภปรายถงความแตกตางของการถามและตอบเกยวกบคาถามทใหนกเรยนบอก

45

(3) การสรางบทเรยนเลมเลก

“การสรางบทเรยนเลมเลกเปนวธหนงทจะชวยพฒนาการคดไดเพราะเปนกจกรรมท นกเรยนไดเรยนร ใชความคดสรางขนมาดวยตนเอง” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณในกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ไดแก (1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม (2) การใชการอภปรายกลม และ (3)การสรางบทเรยนเลมเลก

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนท

นามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดวจารณญาณ ไดแก

(1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม

“การพฒนาการคดวจารณญาณจะใชการตงคาถามกระตนความคดใหนกเรยนไดฝกคด เพอหาความสมพนธ หรอคดเปรยบเทยบ ตวอยางคาถามเชน นกเรยนคดวาระบบหายใจของสตวทง 4 ชนด คอ ปลา นก กบ ตกแตน เหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร นอกจากนจะใหทางานกลมใหเดกแตละกลมคดตงคาถามและใหเพอนกลมอนตอบคาถาม”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

“การพฒนาการคดวจารณญาณจะใชเทคนคการตงคาถามเปนสวนใหญเพอใหนกเรยนตอบและนาคาถามไปคนควาเพมเตมในการนาไปทาโครงงานตาง ๆ นอกจากนยงใหนกเรยนฝกถามหรอเขยนคาถามทสนใจอยากจะถาม”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) เทคนคการระดมสมอง “การพฒนาการคดวจารณญาณจะใชการระดมสมอง ชวยกนคด วางแผน และออกมา

รายงาน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

46

(3) การทาโครงงาน “ในการพฒนาการคดวจารณญาณจะใหนกเรยนทาโครงงาน มใบกจกรรมทเนนการคด

วเคราะหเพอพฒนาการคดวจารณญาณ การทาโครงงานจะชวยใหเดกไดพฒนาการคดทงการคดวจารณญาณและการคดแกปญหา ในการทาโครงงานจะใหทางานเปนกลม มการระดมสมอง วางแผนและทาการทดลอง สงเกต เปรยบเทยบ รวบรวมขอมล รวมอภปรายและสรปผลการทดลอง ทกษะยอย ๆ เหลานเปนสวนหนงของการคดวจารณญาณ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(4) ใชการอภปรายกลม “ครจะใหนกเรยนวเคราะหข นตอนการทาโครงงานและรวมกนอภปรายถงประโยชนของการ

วางแผนอยางเปนระบบ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

“ในการสอนจะใหนกเรยนไดสารวจ สงเกต อภปรายรวมกนและสรปผลการสารวจทไดคนพบ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก (1) การใชคาถามและฝกใหนกเรยนตงคาถาม (2) เทคนคการระดมสมอง (3) การทาโครงงานและ (4) การอภปรายกลม

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตรพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดวจารณญาณ ไดแก

(1) การใชคาถามกระตนความคดเพอฝกการวเคราะห

“ในการพฒนาการคดวจารณญาณจะใชคาถามใหมากขนเพอฝกใหเดกไดคด ไดสงเกตพจารณาและคดไตรตรองโจทยปญหาทางคณตศาสตร (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548) นอกจากนครจะใชคาถามกระตนความคดของนกเรยนโดยครจะวาดรปมมทมขนาดเทากน 1 คแลวถามนกเรยนวา 2 มมนเทากนหรอไม และนกเรยนทราบไดอยางไร ใหนกเรยนแตละคนสงเกตและพจารณาอยางรอบคอบ”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

“ ในการตงคาถามเพอฝกใหนกเรยนมการคดวจารณญาณจะถามคาถามจาพวก “ทาไม”และ “อยางไร”เพอใหนกเรยนไดฝกการคดวเคราะห หาเหตผลในการตอบคาถาม เชน ในการจดกจกรรมในแผนการจดการเรยนรจะมการตงคาถามถามวา การหาตวประกอบแตกตางจากการแยกตว

47

(2) การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตขอมลอยางรอบคอบ

“ในแผนการจดการเรยนร การสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณจะใหนกเรยนฝกการสงเกตและพจารณาอยางรอบคอบในแตละภาพ ภาพลกษณะใดทมมแยงมขนาดเทากนและภาพลกษณะใดทมมแยงมขนาดไมเทากน” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร.)

“ในการพฒนาการคดวจารณญาณ วธการหนงคอจะสอนโดยใหนกเรยนวเคราะหโจทย ครจะสอนใหทงทาตามขนตอนและใชวธลด มทางเลอกใหนกเรยนวาจะเลอกวธไหน วธไหนด/ไมดอยางไร นกเรยนบางคนสามารถเลอกได แตบางคนไมสามารถประยกต ตองรอใหครบอกนอกจากนในการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณจะใหนกเรยนฝกการสงเกตและตอบคาถามของคร” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) ใชการอภปรายกลม

“ในการสอนครและนกเรยนจะรวมกนอภปรายเพอใหไดขอสรปในการหาคาตอบ มการสรปหลกเกณฑในการหาคาตอบรวมกน” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

“การสอนเพอฝกใหนกเรยนคดวจารณญาณจะเปลยนจากเดมทครเปนผบรรยายอธบายคนเดยว เปนใหนกเรยนรวมอภปราย วเคราะห เปดโอกาสใหนกเรยนไดมโอกาสวเคราะห แสดงความคดเหนในทก ๆ เรองทสามารถทาได โดยครจะเปนผนาอภปรายและคอยปอนคาถามในกรณท นกเรยนไมเขาใจ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดแก (1) การใชคาถามกระตนความคดเพอฝกการวเคราะห (2)การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตขอมลอยางรอบคอบ และ (3)การอภปรายกลม

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดวจารณญาณ ไดแก

48

(1) การใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดและฝกใหนกเรยนตงคาถาม

“ ในการพฒนาการคดวจารณญาณจะใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดหาคาตอบพรอมแสดงความคดเหนตาง ๆ เชน คดหาวธการมสวนรวมในการปกครองระบอบประชาธปไตย (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม) และจะใชคาถามเพอใหนกเรยนสามารถเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางของวฒนธรรมในแตละภาค” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 18 สงหาคม 2548) นอกจากนจะใหนกเรยนฝกตงคาถามซกถามโดยใหกลมทรายงานเปนผตอบ”(ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 18 สงหาคม 2548)

(2) ใชการอภปรายกลม “ในแผนการจดการเรยนรจะมการจดใหครและนกเรยนรวมกนอภปรายเพอสรปเนอหาเรอง

ทสอน เชน เรองพธกรรม ศาสนา ใหนกเรยนวเคราะหคณคาของหลกธรรมในการอยรวมกน”(ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม)

(3) ใชการแสดงบทบาทสมมต “ในกจกรรมการสอนบางหนวยสามารถพฒนาการคดวจารณญาณโดยใชการแสดงบทบาท

สมมต เชน กจกรรมเนอหาทสอนเปนเรองของการเลอกตงกจะใหนกเรยนทากจกรรม เลอกหวหนาหอง ใหเพอนเสนอชอเพอนในหองและใหเพอนทถกเสนอชอขนมาแสดงวสยทศน เพอเปนขอมลใหนกเรยนในหองพจารณาวาจะเลอกใครเปนหวหนาและเพราะเหตใดจงเลอกคนคนน มเหตผลใดในการตดสนใจ วธการนจะทาใหเดกไดฝกคดและรจกใชเหตผลในการตดสนใจ” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 18 สงหาคม 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมไดแก (1) การใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดและฝกใหนกเรยนตงคาถาม (2) การใชการอภปรายกลม และ (3) การใชการแสดงบทบาทสมมต

จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณใน 5 กลมสาระการเรยนรขางตนจะมเทคนคทเหมอนและแตกตางกนบาง โดยกจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณ ไดแก การใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดและฝกใหนกเรยนตงคาถาม การใชการอภปรายกลม การใชการแสดงบทบาทสมมต การใชเทคนคเขยนผงความคด การใชการเลนเกม การใชเทคนคการระดมสมอง การทาโครงงาน การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตอยางรอบคอบ และการสรางบทเรยนเลมเลก ดงปรากฏในตาราง 2

49

ตาราง 2 กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดวจารณญาณ

กจกรรมและเทคนค กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษา

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร

กลมสาระการเรยนรคณต

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

การสอนเพอพฒนา

การคดวจารณญาณ

ตางประเทศ ศาสตร

การใชคาถามกระตนใหน ก เ ร ย น ค ด แ ล ะ ฝ ก ใ หนกเรยนตงคาถาม

การใชการอภปรายกลม

การใชการแสดงบทบาทสมมต

การ ใช เ ทค นค เขยนผงความคด

การใชการเลนเกม

การใชเทคนคการระดมสมอง

การทาโครงงาน

การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตอยางรอบคอบ

การสรางบทเรยนเลมเลก จากตาราง 2 จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคด

วจารณญาณมากทสดและถกนามาใชทง 5 กลมสาระการเรยนร คอ การใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดและฝกใหนกเรยนตงคาถาม และ การใชการอภปรายกลม รองลงมาอนดบ 2 คอ การใชการแสดงบทบาทสมมต อนดบ 3 ม 6 วธ คอ การใชเทคนคเขยนผงความคด การใชการเลนเกม การใชเทคนคการระดมสมอง การทาโครงงาน การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตอยางรอบคอบ และการสรางบทเรยนเลมเลก

2. การคดแกปญหา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคด

แกปญหาของ 5 กลมสาระการเรยนร มรายละเอยดดงตอไปน

50

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดแกปญหา ไดแก (1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคดแกปญหา

“วธการพฒนาการคดแกปญหาจะนาสถานการณขาวมาพดคยกบนกเรยนแลวตงคาถามกบนกเรยนวาปญหาคออะไร สาเหตเกดมาจากอะไรและจะมแนวทางการแกไขปญหาไดอยางไร ใหนกเรยนรวมกนเสนอแนวทางแกไขปญหา” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

“ในการพฒนาการคดแกปญหาจะหยบยกสถานการณทเปนปญหาขนมาเพอฝกใหเดกคดแกปญหา” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2)มอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา

“การพฒนาการคดแกปญหาจะมทงการมอบหมายใหทางานกลมและงานเดยว กรณงานเดยวหากใหทารายงาน ในตอนทายรายงานจะใหนกเรยนเขยนปญหาทพบในการทารายงานและเขยนวธการแกปญหานน ในสวนของการทางานกลมจะใหนกเรยนคดวางแผนการทางาน พรอมทงระบปญหาทพบในการทางานและบอกแนวทางแกไขปญหาของแตละกลม” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาไทย)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหาในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ไดแก (1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด และ (2) การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

จากการสมภาษณ ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดแกปญหา ไดแก

(1) การใชคาถาม

“ในการสอนการคดแกปญหาจะใชคาถามเพอใหนกเรยนคดวเคราะห ครจะใชคาถามฝกใหเดกคดตามและหาวธแกปญหาดวยตนเอง การใชคาถามนาจะกระตนความคดของนกเรยนเปนอยางมาก จะชวยนกเรยนทยงไมกลาแสดงความคดเหน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

51

(2) การฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง “ในการพฒนาการคดแกปญหา จะฝกใหเดกคดแกปญหาดวยตนเองกอนทจะเฉลยคาตอบ

โดยครไมบอกคาตอบ ตองฝกใหนกเรยนรจกคนควาหาคาตอบดวยตนเอง นกเรยนจะเรมเรยนรแหลงขอมลในการหาคาตอบ รจกแกปญหาดวยตนเอง เชน เมอนกเรยนมาขอความชวยเหลอในการถามความหมายของคาศพท แทนทครจะบอกใหทนทกจะใหนกเรยนรจกคนควาดวยตนเองโดยแนะนาแหลงขอมลในการไปคนควา ใหนกเรยนรจกแกปญหาดวยตนเองซงจะทาใหนกเรยนเกดความภาคภมใจในผลงาน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหาในกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ไดแก (1) การใชคาถาม และ (2)การฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตรพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดแกปญหา คอ

(1) การทาโครงงาน “ในการพฒนาการคดแกปญหาจะใหนกเรยนทาโครงงานซงเปนงานกลม โครงงานจะเปน

กจกรรมทเดกตองคดเอง ทาเอง ตลอดการทาโครงงานเดกจะพบปญหาอปสรรค การพบปญหาจะทาใหเขาไดเรยนรการหาแนวทางในการแกปญหา มการคดหาทางออกในการแกปญหา การใชโครงงานยงชวยพฒนาพลงปญญาไดในหลายองคประกอบดวย นอกเหนอจากการพฒนาความสามารถทางการคด” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรจะพฒนาการคดแกปญหาไดมากเพราะธรรมชาตของวชา “

นจะเนนทกษะดานน สาหรบการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหา ในการสอนจะมการยกตวอยางปญหาหรอสถานการณมาใหนกเรยนคดแกปญหา คดแกไขหาแนวทางแกไข” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) “ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหาจะใหนกเรยนศกษาคนควา ระดมสมองและอภปรายในกลมในหวขอเกยวกบปญหามลพษทางนา ทางอากาศและหาสาเหตของปญหา ผลกระทบวธการลดและปองกนมลพษ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร)

52

(3) การใชคาถาม ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหา ครจะตงคาถามและ “

ใหนกเรยนหาสาเหต และใหหาวธการแกไขหรอปองกนปญหา เชน การสอนเรองผลของสารเสพตดทมตอการทางานของระบบตาง ๆ ในรางกายมนษย ครจะใหนกเรยนแบงกลม กลมละ 4-5 คน แลวทาการศกษาคนควาเกบขอมล หาสาเหตของการตดสารเสพตด โทษของสารเสพตดและหาวธการปองกนการตดสารเสพตด” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหาในวชาภาษาวทยาศาสตร ไดแก (1) การทาโครงงาน (2) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคดและ (3) การใชคาถาม

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตร พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดแกปญหา ไดแก

(1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด

“ในการพฒนาการคดแกปญหา ครจะยกสถานการณตวอยางขนมาแลวใหนกเรยนชวยกนคดแกปญหา” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การใชคาถามฝกแกโจทยปญหาทางคณตศาสตร

“ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมทใชในการฝกการคดแกปญหา ครจะใหโจทยแผนภาพและจากแผนภาพจะใหนกเรยนชวยกนระบปญหาและหาแนวทางในการหาคาตอบวาจะทาไดอยางไร ใหนกเรยนหาแนวทางในการแกปญหาโจทยทางคณตศาสตร นอกจากนจะใชการใหโจทยปญหาบนกระดาน ใหนกเรยนชวยกนอานโจทย 1 รอบและครตงคาถามวาโจทยกาหนดอะไร โจทยตองการทราบอะไรและจะมแนวทางในการแกโจทยปญหาไดอยางไรหรอในการสอนเรองเสนขนาน ครจะใหนกเรยนรวมกนอธบายวาเสนตรงทครกาหนดใหขนานกนหรอไม ขนานกนอยางไรและมวธตรวจสอบอยางไร” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

“ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมทใชในการฝกคดแกปญหาจะใชโจทยปญหาทางคณตศาสตร โดยครจะใชคาถามกระตนความคดของนกเรยนและใหนกเรยนแสดงวธทา”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

53

(3) การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา

“ในการพฒนาการคดแกปญหา เมอมอบหมายงานใหนกเรยนทาจะสอบถามในภายหลงใหนกเรยนบอกถงปญหาในการหาคาตอบวามอะไรบางและนกเรยนมแนวทางในการหาคาตอบอยางรวดเรวไดอยางไร” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหาในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดแก (1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด (2) การใชคาถามฝกแกโจทยปญหาทางคณตศาสตร และ (3) การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม จากการวเคราะหแผนการจดการเรยนรในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและ

วฒนธรรม พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการคดแกปญหา ไดแก

(1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด “ในแผนการจดการเรยนร การพฒนาการคดแกปญหา ครจะนาภาพอบตเหตการจราจรทาง

บกจากหนงสอพมพมาใหนกเรยนด ใหนกเรยนเขากลมและใหนาเสนอปญหาทพบในภาพ ระบสาเหตของปญหาและใหคดหาวธการปองกนตลอดจนแกไขปญหาการจราจรทางบก นอกจากนในการสอนเรองโบราณสถาน โบราณวตถจะฝกใหนกเรยนคดหาวธการปองกน คมครองดแลรกษาโบราณสถาน โบราณวตถ รกษาสภาพแวดลอมทมอยใหคงอยตลอดไป” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม)

(2) การใชคาถาม

“ในแผนการจดการเรยนรจะใชเทคนคการตงคาถามและใหนกเรยนแสดงความคดเหนในการหาวธการดแลรกษาโบราณสถานและโบราณวตถ ใหนกเรยนชวยกนคดหาวธปองกนคมครองรกษาสภาพแวดลอมใหคงอยตลอดไป” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม)

จากขอมลขางตน สรปไดวา เทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหาในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมคอ (1) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด และ (2) การใชคาถาม

54

จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหาในกลมสาระการเรยนรตาง ๆ ขางตนจะมเทคนคทเหมอนและแตกตางกนบาง โดยกจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหา ไดแก การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด การใชคาถาม การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา การทาโครงงานและการฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง ดงปรากฏในตาราง 3

ตาราง 3 กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการคดแกปญหา

กจกรรมและเทคนค กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษา

กลมสาระการเรยนรวทยา

กลมสาระการเรยนรคณต

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

การสอนเพอพฒนา การคดแกปญหา

ตาง ศาสตร

ประเทศ ศาสตร

การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด

การใชคาถาม

การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา

การทาโครงงาน

การฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง

จากตาราง 3 จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคด

แกปญหามากทสดม 2 วธคอ การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด และ การใชคาถาม รองลงมาอนดบ 2 คอ การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา อนดบ 3 ม 2 วธ คอ การทาโครงงานและการฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง

55

การบรโภคดวยปญญา 3. กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภค

ดวยปญญาของ 5 กลมสาระการเรยนร มรายละเอยดดงตอไปน

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนท

นามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภคดวยปญญา คอ

การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ

“ในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะสอนสอดแทรกเขาไปในเนอหา เชน การสอนเกยวกบเรองสงศกดสทธตาง ๆ จะมการตงคาถามนกเรยนวาเชอหรอไม เพราะอะไรและจะสอนนกเรยนใหรจกใชเหตผลในการเลอกรบสงตาง ๆ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

สรปไดวา เทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย คอ การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภคดวยปญญา คอ

(1) การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ “ในแผนจดการเรยนร การพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะใชการถามคาถามเพอใหเดกไดคดเชน การสอนเรองของอาหาร ผก ผลไม จะถามนกเรยนวา เครองดมทนกเรยนรจกมอะไรบาง ชนดใดมประโยชนและไมมประโยชนตอรางกายของเราพรอมใหเหตผล หรออาจจะตงคาถามวามอเชานกเรยนรบประทานอะไรบางและอาหารทรบประทานใหประโยชนอะไรบางแกนกเรยน หรออาจจะตงคาถามวา นกเรยนเลอกซอสนคาอยางไร พจารณาจากอะไร (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.แผนจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ)

“การพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะใชวธการหยบยกสถานการณมาตงคาถามถามนกเรยน เชน เรองของการตดสนใจเลอกซอของ การใชเวลาวางจะมวธการอยางไรในการตดสนซงเรองบางเรองอาจไมไดอยในเนอหาวชาแตกสามารถนามาสอนสอดแทรกได” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

56

(2) การใชการตงคาถามเกยวกบการนาไปใช “ในการสอนจะมการสอบถามนกเรยนถงหลกการนาความรทไดเรยนในแตละชวโมงวาจะ

นาไปใชในสถานการณอน ๆ ไดอยางไร” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาในกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศคอ (1) การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ และ (2) การใชการตงคาถามเกยวกบการนาไปใช

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนท

นามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภคดวยปญญา ไดแก

(1) การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ

“การพฒนาการบรโภคดวยปญญาในการสอนเรองการเจรญเตบโตของรางกายมนษย ครจะตงคาถามกบนกเรยนวา อาหารแบบไหนมประโยชนและอาหารแบบไหนไมมประโยชนตอรางกายเพอใหนกเรยนไดเรยนรวาการบรโภคแบบใดจงจะเปนประโยชนตอรางกาย”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“การพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะใชการถามคาถามโดยถามนกเรยนวา นกเรยนจะเลอกใชอยางไร เชน ในการทากรอบรป นอกจากจะใชไมไอศกรมแลว ยงจะใชวสดใดทาไดอก”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การทาโครงงาน “การบรโภคดวยปญญาสามารถพฒนาไดโดยใหนกเรยนทาโครงงาน โดยในการ

มอบหมายใหทาโครงงาน ครจะใหนกเรยนคดวาการทาโครงงานวทยาศาสตรแตละเรองมประโยชน มคณคาอยางไรและจะนาไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดอยางไร” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก (1) การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ และ (2) การทาโครงงาน

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตรพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภคดวยปญญา ไดแก

57

(1) การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก

“การพฒนาการบรโภคดวยปญญาอาจทาไดโดยครใหทางเลอกแกนกเรยน ใหนกเรยน ตดสนใจเลอกวาวธใดจะเปนประโยชนตอตวเขาเองมากทสด”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) ใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช

“ในแผนจดการเรยนร การพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะใชการตงคาถามนกเรยนเกยวกบเรองทเรยน เชน เรองมม ทศ แผนผง มาตราสวนแลวถามวาจะนาความรเหลานไปใชประโยชนไดอยางไร ครจะใชคาถามใหนกเรยนไดคดวาจะนาความรทไดไปใชประโยชนตอไดอยางไร (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร )

“ในแผนจดการเรยนรการพฒนาการบรโภคดวยปญญา ครควรใชการตงคาถามแลวใหนกเรยนอภปรายวาจะนาความรทไดจากการเรยนเชน เรอง มม เสนขนาน ไปใชประโยชนในชวตประจาวนไดอยางไร(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดแก (1) การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก และ (2) การใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมพบวา กจกรรม

และเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบการบรโภคดวยปญญา ไดแก (1) การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก

“ ในการพฒนาการบรโภคดวยปญญา ครจะจดหาสถานการณในชวตประจาวน เชน การเลอกซอของ การหยบยกขาวมาเลาใหนกเรยนฟงและใหนกเรยนไดเรยนรและตดสนใจวาจะเลอกรบและนาไปใชไดอยางไร เรยนรประโยชนและโทษของแตละสง” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 18 สงหาคม 2548)

(2) การใหสารวจการใชเงน

“ในการสอนเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญาจะใหนกเรยนไดสารวจการใชเงนประจาวนของนกเรยนในแตละวน” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยน สามเสนนอก.สมภาษณ 18 สงหาคม 2548)

58

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญาในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ไดแก (1) การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก และ (2) การใหสารวจการใชเงน

จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญาใน 5 กลมสาระการเรยนรขางตนจะมเทคนคทเหมอนและแตกตางกนบาง โดยกจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญา ไดแก การใชคาถามเพอใหฝกคดและตดสนใจ การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก การใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช การทาโครงงาน และการใหสารวจการใชเงน ดงปรากฏในตาราง 4

ตาราง 4 กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญา

กลมสาระการเรยนรภาษา

กลมสาระการเรยนรวทยา

กลมสาระการเรยนรคณต

กลมสาระ

กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย

กจกรรมและเทคนค การเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

ศาสตร การสอนเพอพฒนา

การบรโภคดวยปญญา ตาง ศาสตร

ประเทศ

การใชคาถามเพอกระตนใหฝกคดและตดสนใจ

การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก

การใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช

การทาโครงงาน

การใหสารวจการใชเงน จากตาราง 4 จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการ

บรโภคดวยปญญามากทสดคอ การใชคาถามเพอกระตนใหนกเรยนไดฝกคดและตดสนใจ รองลงมาอนดบ 2 คอ การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก อนดบ 3 ม 3 วธไดแกการใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช การทาโครงงานและการใหสารวจการใชเงน

59

4. ความสขใจ กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ

ของ 5 กลมสาระการเรยนร มรายละเอยดดงตอไปน

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย

พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ ไดแก

(1) การใชเกมและเพลง

“ในการพฒนาความสขใจจะใชการเลนเกม รองเพลง การทากจกรรมเขาจงหวะ เพอนาเขาสบทเรยน เกมและเพลงทเตรยมไวมหลากหลาย เชน เกมใบคา เกมบอลพษ เปนตน ซงการใหเลนเกมนอกจากจะใหความสขใจ ความสนกสนานแลว บางเกม เชน เกม 20 คาถามยงชวยพฒนาการคดวจารณญาณดวย นอกจากนกจกรรมบางสปดาหกจะนาเพลงมาใชเพอใหเดกรสกผอนคลายกอนเขาสบทเรยน มการสอนรองเพลง “เพลงคาควบกลา” “ เพลงคาสรรพนาม ” “เพลงรกการอาน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

(2) การแสดงบทบาทสมมต

“ในเนอหาการเรยนบางหนวยจะเปดโอกาสใหนกเรยนไดออกมาแสดงหนาชนเรยน ใหนกเรยนแสดงบทบาทสมมตโดยใหนกเรยนแตละกลมเลอกเหตการณในเรองราชาธราช ตอนสจจะสมงพระรามมา 1 เหตการณทนกเรยนชอบและสนใจเพอแสดงบทบาทสมมต โดยทนกเรยนแตละกลมจะมโอกาสไดออกมาแสดงบทบาทสมมตหนาชนเรยน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาไทย)

(3) การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ “ในแผนการจดการเรยนรจะมกจกรรมทเปดโอกาสใหนกเรยนไดเลอกทาในสงทตนสนใจ

เชน ในการสอนเรองโคลงโลกนต หนวยยอยท 4 เรองการอานออกเสยง ครจะเปดโอกาสใหนกเรยนเลอกเนอหาในเรองโคลงโลกนต ทงบทรอยกรองและรอยแกวทชอบ คดวาอานไดถกตองและดทสดมาอานใหผปกครองประเมนการอานและสงครในชวโมงตอไป นอกจากนในเรองมงคลชวต นมสการสถานทศกดสทธจะเปดโอกาสใหนกเรยนเลอกบทความ/ขาวทนกเรยนสนใจจากแหลงเรยนรตาง ๆ มาศกษา” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาไทย)

60

(4) การใหการเสรมแรง

“ในการสอน ครควรจะหมนใหคาชมเชยและใหรางวล สวนในกลมททาไมได ครควรใหกาลงใจและขอใหนกเรยนพยายามในครงตอไปและหากพบวามจดใดทนกเรยนทาผดพลาดกชแนะและใหแนวทางปรบปรงแกไข” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

(5) การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ “ในการสอนจะจดหากจกรรมและสอทดงดดความสนใจของนกเรยน มการนาภาพประกอบจากหนงสอพมพ นตยสาร เดกจะชอบสอประเภทรปภาพ และจะมการหานทานมาอานใหนกเรยนฟง ซงนกเรยนจะชอบ สนใจ มความสข” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความสขใจในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ไดแก (1) การใชเกมและเพลง (2) การแสดงบทบาทสมมต (3) การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ (4) การใหการเสรมแรง และ (5) การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ ไดแก

(1) การใชเกมและเพลง “การพฒนาความสขใจจะใชการเลนเกมกอนนาเขาสบทเรยน (ครกลมสาระการเรยนร

ภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) จะใหเลนเกมถามและตอบเกยวกบทศของสงตาง ๆ และมการเปดเพลงใหนกเรยนฟงเชน เพลง Are you sleeping? พรอมทงใหเดกปรบมอและแสดงการเคลอนไหวทาทางประกอบจงหวะ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ )

“ในแผนการจดการเรยนร การพฒนาความสขใจจะใหนกเรยนเลนเกม โดยใหนกเรยนแบงกลมเปน 2 กลม แขงขนกนเลนเกมเตมคาในชองวาง กลมใดตอบถกมากกวาจะเปนฝายชนะ นอกจากนในการสอนเรอง Food and Drink ยงมเกมทายชออาหารโดยครจะกาหนดพยญชนะบางตวมาให และใหนกเรยนแบงกลมผลดกนทายตวพยญชนะทเหลอ เชน S_L_D =SaladนอกจากนยงมการสอนใหนกเรยนฝกรองเพลงDaysและใหใสทาทางประกอบ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก .แผนการจดการเรยนรก ลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ)

61

(2) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน “จะใชการพดคยเปนกนเองกบนกเรยน เนนการมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอนมาก

ขน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“ในการสอนครจะใหความเปนกนเอง ใหความรกและเมตตาเพอใหเดกเกดความไววางใจ กลาจะเขามาพดคย ปรกษากบคร กลาซกถาม” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) การแสดงบทบาทสมมต “ในการพฒนาความสขใจจะเปดโอกาสใหนกเรยนออกมาแสดงบทบาทสมมตหนาชนเรยน

เชน แบงกลมแสดงบทบาทสมมตในการซอขายผลไม และใหหาอปกรณใกลตวมาประกอบการแสดง” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

(4) การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนการสอนทดงดดความสนใจ

“ในการสอนจะจดหาสอพวกเทปเพลงมาเปดใหนกเรยนฟงและใหหาคาตอบจากเพลง นอกจากนจะจดหาสอทมรปภาพทมสสนสวยงามดงดดความสนใจของผเรยน และจะใหนกเรยนแตละกลมทา small book โดยรวบรวมชอผกชนดตาง ๆ 4-5 อยาง มาวาดภาพระบายสแลวเขยนประโยคบรรยายภาพ นาผลงานทสาเรจมารวมกนเพอจดเปนมมแสดงผลงานทาใหนกเรยนเกดความภาคภมใจในผลงานของตน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“การทาใหนกเรยนมความสขจะใหนกเรยนทากจกรรมเปนกลม นกเรยนจะมความสขในการรวมทากจกรรมกบเพอน ไดวาดภาพ ระบายส นกเรยนจะมความภาคภมใจในผลงานของตนเอง นอกจากนจะใชสอการเรยนร เตรยมเทปเพลง (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(5) การใหอสระในการทางาน “การพฒนาความสขใจวธการหนงคอใหอสระในการทางานโดยใหนกเรยนแตละคนเขยนเลา

เรองราวตาง ๆ ทตนสนใจโดยใช Present Tense” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความสขใจในกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ไดแก (1) การใชเกมและเพลง (2) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน (3) การแสดงบทบาทสมมต (4) การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ และ (5) การใหอสระในการทางาน

62

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตรพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ ไดแก

(1) การใชเกมและเพลง

“วธการทาใหนกเรยนมความสขใจจะใชการเลนเกม ตอบคาถาม ใหแขงกนเปนกลม”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

“กอนการเรยนจะใหนกเรยนเลนเกมจบคสตว เกมทายชอสตว” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) ในแผนการจดการเรยนรจะมการแทรกเกมและเพลงกอนทจะเขาสเนอหาการเรยนในแตละชวโมง (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร.)

“ในแผนการจดการเรยนร การพฒนาความสขใจจะใชการเลนเกมแยกประเภทเพอแขงขนกน โดยครจะกาหนดชอโครงงานวทยาศาสตรใหนกเรยนคดวเคราะหประเภทของโครงงาน กลมไหนคดไดเรวทสด ถกตองทสดจะเปนผชนะ (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร.)

(2) การใหการเสรมแรง

“การพฒนาความสขใจจะใชเทคนคการเสรมแรง เมอมการทากจกรรมกลมแขงขนกนจะใหการเสรมแรงดวยรางวล เสยงปรบมอ คาชมเชย”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

(3) การจดหากจกรรมทดงดดความสนใจ “ในการสอนบางครงจะมการเลานทานสอนใจใหนกเรยนฟง” (ครกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร 1โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(4) ฝกสมาธ “การสอนในบางสปดาหจะมการใหนกเรยนนงทาสมาธกอนการเรยนเพอใหนกเรยนเกด

ความสงบและเกดความสขใจ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

63

(5) เปดโอกาสใหนกเรยนไดศกษาสงทนกเรยนสนใจ “ในแผนการจดการเรยนร การมอบหมายงานใหนกเรยนทาโครงงานจะใหนกเรยนไดม

โอกาสเลอกโครงงานทตนมความสนใจเพอดาเนนการทาตอไป” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร)

(6) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน “ครตองไมด ควบคมอารมณใหได ตองมปฏสมพนธกบเดกในทางทด เมอหองเรยนม

บรรยากาศทด นกเรยนกจะสนกกบการเรยน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(7) การใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต “กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรจะมการใหทาการทดลอง ลงมอปฏบตดวยตนเอง ซง

นกเรยนจะชอบ จะสนกสนานในการทากจกรรมการทดลอง” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความสขใจในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก (1) การใชเกมและเพลง (2) การใหการเสรมแรง (3) การจดหากจกรรมทดงดดความสนใจ (4) การฝกสมาธ (5) การเปดโอกาสใหนกเรยนไดศกษาทาสงทนกเรยนมความสนใจ (6) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน และ (7) การใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตรพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ ไดแก

(2) การใชเกมและเพลง

“ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมการพฒนาความสขใจจะมการใหเลนเกมทางคณตศาสตรซงเปนเรองเกยวกบ ค.ร.น. ห.ร.ม. จานวนนบโดยจะใหมการแขงขนระหวางชายและหญง (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

“เนองจากกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรเปนวชาทยาก ครจงตองพยายามทาใหนกเรยนเกดความสนกสนาน เกดความกระตอรอรนในการเรยน วธการทาใหนกเรยนเกดความสขในการเรยนกอนจะสอนหรอการนาเขาสเนอหาบทเรยนจะใชการเลนเกม โดยเฉพาะ เกม24 ซงเปนเกมชวนคดทางคณตศาสตร นอกจากจะชวยพฒนาการคดแลวยงใหความสนกแกนกเรยนดวย และใน

64

(2) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน “สาหรบกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรเปนวชาทยาก การสอนของครจงตองใจเยน ไมใช

อารมณ ครตองมบคลกภาพยมแยมแจมใส ไมด ใหความเปนกนเอง ทาใหนกเรยนเกดความไววางใจ เมอเดกเกดความไววางใจกจะกลาเขามาพดคย กลาซกถาม กลาแสดงออก เกดความมนใจในการเรยน ครตองหามกตลกมาเลาใหนกเรยนฟง ใหบรรยากาศมความเปนกนเอง อบอน หาเหตการณประจาวนมาเลาใหนกเรยนฟง เพอใหเกดความใกลชด เดกเกดความไววางใจ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) การใหการเสรมแรง

“ครจะใหการเสรมแรงโดยกลาวคาชมเชย ชนชมผลงานนกเรยน ใหเพอนปรบมอเปนกาลงใจใหเพอนทตอบถก” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

(4) การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ “ในแผนการจดการเรยนรจะมกจกรรมใหนกเรยนทาโดยใหนกเรยนเลอกแบบฝกหด 1 ขอท

นกเรยนสนใจ เชน ในการเรยนเรอง การหาตวประกอบจะใหทาแบบฝกหดลงในใบงานพรอมกบระบายสใหสวยงามและในการสอนเรองเสนขนานจะใหนกเรยนไดวาดรปสงของทมเสนขนานเปนสวนประกอบ พรอมตกแตงระบายสใหสวยงามตามใจชอบ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความสขใจในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดแก (1) การใชเกมและเพลง (2) การสรางบรรยากาศทดในการเรยน (3)การใหการเสรมแรง และ (4) การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนรสงคม

ศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ศาสนาและวฒนธรรม พบวา เทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความสขใจ ไดแก

65

(1) การใชเกมและเพลง

“ ในการพฒนาความสขใจจะใหนกเรยนทางานเปนกลม สงตวแทนมาเลนเกม แขงขนกนตอบคาถาม” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548) “นอกจากนยงมการใหรองเพลง เชน เพลงเดกด” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม)

(3) ใชการแสดงบทบาทสมมต “ในแผนการจดการเรยนร กจกรรมทใชพฒนาความสขใจจะเปดโอกาสใหนกเรยนไดออกมา

แสดงออก เชน ใหแสดงบทบาทสมมต โดยครจะแบงกลมตามความเหมาะสมและใหแสดงบทบาทสมมตในเรองของการเลอกตง หรอ เรองของพธกรรมตาง ๆ ซงไดไปศกษามา” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความสขใจในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมไดแก (1) การใชเกมและเพลง และ (2) การใชการแสดงบทบาทสมมต

จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความสขใจใน 5กลมสาระการเรยนรขางตนจะมกจกรรมและเทคนคทเหมอนและแตกตางกนบาง โดยกจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาความสขใจ ไดแก การใชเกมและเพลง การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ การสรางบรรยากาศทดในการเรยน การแสดงบทบาทสมมต การใหการเสรมแรง การฝกสมาธ และการใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต ดงปรากฏในตาราง 5

66

ตาราง 5 กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความสขใจ

กจกรรมและเทคนค กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษา

กลมสาระการเรยนรวทยา

กลมสาระการเรยนรคณต

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

การสอนเพอพฒนา ความสขใจ

ตางประเทศ ศาสตร

ศาสตร

การใชเกมและเพลง

การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ

การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ

การสรางบรรยากาศทดในการเรยน

การแสดงบทบาทสมมต

การใหการเสรมแรง

การฝกสมาธ

การใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต

จากตาราง 5 จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนา

ความสขใจมากทสดคอ การใชเกมและเพลง โดยเปนกจกรรมทถกนาไปใชทง 5 กลมสาระการเรยนร รองลงมาอนดบ 2 คอ การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ อนดบ 3 คอ ม 4 วธไดแก การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ การใหการเสรมแรง การสรางบรรยากาศทดในการเรยน และการแสดงบทบาทสมมต สวนอนดบสดทายม 2 วธ คอ การฝกสมาธ และการใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต

5. ความเอออาทร กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเออ

อาทรของ 5 กลมสาระการเรยนร มรายละเอยดดงตอไปน

67

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเอออาทร ไดแก (1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม

“การพฒนาความเอออาทรจะใหนกเรยนทางานเปนกลมเรยนรการทางานรวมกน ทางานตามใบงาน ซงการทางานกลมจะทาใหนกเรยนไดชวยเหลอซงกนและกน ชวยกนคนหาคาศพท คาอานและความหมายจากเรองทอาน”(ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“การพฒนาความเอออาทรจะใหนกเรยนทากจกรรมกลมเพอใหนกเรยนไดชวยเหลอซงกนและกน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การจบคเพอนชวยเพอน

“แนวทางการพฒนาความเอออาทร วธหนงกคอ จะใหคนเกงจบคกบคนเรยนออน เพอใหชวยเหลอเพอน วธนนอกจากจะชวยสรางความสมพนธ ความสามคคแลว ยงเปนการปลกฝง คณธรรมจรยธรรมดานความมนาใจและความเออเฟอเผอแผดวย” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

(3) ขออาสาสมคร “ในการสอนจะขอความสมครใจใหนกเรยนอาสาออกมาเลาประสบการณของนกเรยน อาสา

ออกมาเขยนคาอานของคาตดลงบนกระดาน อาสาอานออกเสยงรอยกรองและรอยแกว อาสาอานขอความของคร อาสาอานออกเสยงใหเพอนฟง” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาไทย)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความเอออาทรในกลมสาระการเรยนรภาษาไทย ไดแก (1)การมอบหมายใหทางานเปนกลม (2) การจบคเพอนชวยเพอน และ (3) ขออาสาสมคร

กลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครวชาภาษาตางประเทศ พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเอออาทร ไดแก

68

(1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม

“ในแผนการจดการเรยนร วธการพฒนาความเอออาทรจะใหนกเรยนเรยนรการทางานเปนกลม ชวยกนทางาน ชวยกนคนหาคาศพทโดยทางานเปนกลม ศกษาใบความร รวมกนอภปรายและสรปเนอหาจากเรองทอาน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ)

“การพฒนาความเอออาทรจะใชการทากจกรรมกลม เมอนกเรยนไดทากจกรรมรวมกน นกเรยนจะมการสนทนาแลกเปลยนแนวความคดและเสนอแนวทางในการทางาน มการแบงปน สงของกนทงในกลมและระหวางกลม เมอเพอน ๆ ไมเขาใจความหมายของคาศพท นกเรยนหลายคนกสามารถใหคาแนะนาและวธการแกปญหาในการคนควาดวยตนเอง หรอ เมอมงาน ถาเพอนไมเขาใจกจะเขามาชวยอธบาย” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การนาเสนอกรณปญหา “ในการสอนเรองความเอออาทร จะใชกรณปญหาทเกดขนจรงมาเปนประเดนใหนกเรยนได

สนทนาแลกเปลยนความคดเหนและตงคาถามใหนกเรยนไดขบคดวา ถาหากสถานการณนเกดขนกบนกเรยน นกเรยนจะทาอยางไร จะชวยเหลอเพอนหรอไม ถาชวยจะชวยดวยวธใด” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) การจบคเพอนชวยเพอน “การพฒนาความเอออาทรจะใหเพอนทเรยนเกงคอยชวยเหลออธบายสอนเพอนทเรยนออน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(4) ขออาสาสมคร “ในการสอนจะขอใหนกเรยนอาสาสมครออกมานาเสนอบรรยายถงลกษณะของสวนในบาน

อาสาสมครออกมาสอบถามเพอนหนาชนเรยน อาสาสมครออกมาเขยนคาศพทบนกระดาน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความเอออาทรในวชาวชาภาษาตางประเทศ (ภาษาองกฤษ) ไดแก (1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม (2)การนาเสนอกรณปญหา (3) จบคเพอนชวยเพอนและ (4) ขออาสาสมคร

กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร จากการสมภาษณและวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

วทยาศาสตร พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเอออาทร ไดแก

69

(1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม

“การพฒนาความเอออาทรจะใหทางานเปนกลม มการชวยกนคด ชวยเหลอซงกนและกน ชวยกนหาคาตอบ”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

“การพฒนาความเอออาทรจะใชการมอบหมายใหทางานเปนกลม กลมละ 6- 7 คน ทาการทดลองทางวทยาศาสตร การทางานกลมจะทาใหนกเรยนไดเรยนรและชวยเหลอกน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 1 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

“การพฒนาความเอออาทรจะใหนกเรยนทางานเปนกลมซงจะทาใหไดชวยเหลอซงกน

และกน มความสามคค รจกการแบงปน การยมอปกรณตาง ๆ เรยนรการทางานรวมกน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร 2 โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(2) การจบคเพอนชวยเพอน

“การพฒนาความเอออาทรจะใชวธการเพอนชวยเพอน ใหนกเรยนอาสาสมครชวยเพอนท เรยนออนกวา วธนจะปลกฝงความมนาใจและความเออเฟอเผอแผ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) ขออาสาสมคร “ในแผนการจดการเรยนรจะมกจกรรมใหนกเรยนอาสาสมครออกมานาเสนอผลการศกษาคนควาหนาชนเรยน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความเอออาทรในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ไดแก (1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม (2) การจบคเพอนชวยเพอน และ (3) ขออาสาสมคร

กลมสาระการเรยนรคณตศาสตร จากการสมภาษณและการวเคราะหแผนการจดการเรยนรของครกลมสาระการเรยนร

คณตศาสตร พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเอออาทร ไดแก

(1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม “การพฒนาความเอออาทรจะใหทางานเปนกลมหรอจบคชวยกนทางาน ชวยกนเขยนแผนภาพแสดงการแยกตวประกอบ แตกอนจะเขารวมโครงการวจยฯจะใหนกเรยนมาปรกษาครทละคน แตตอนนจะใหทางานเปนกลม เดกจะไดชวยเหลอซงกนและกน คนทเกงกวาจะชวยสอนเพอนทเรยนออนกวา เปนการพฒนาความเอออาทรไปดวย” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

70

“ในแผนการจดการเรยนร การพฒนาความเอออาทรจะมกจกรรมใหนกเรยนทางานเปนกลม

ชวยกนคดและเขยนแสดงวธทาและใหกลมอน ๆ ชวยกนตรวจสอบความถกตองและแกไขขอบกพรอง”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. แผนการจดการเรยนรกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร)

(2) การจบคเพอนชวยเพอน

“การพฒนาความเอออาทรจะใชการจบคบดด ใหเพอนทเรยนเกงหรอตอบถกในปญหาทางคณตศาสตร ชวยอธบายใหเพอนคนอนเกดความเขาใจ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“การพฒนาความเอออาทรวธการหนงจะขอความรวมมอสมครใจจากนกเรยนในการชวยเพอน มการใหจบคบดดคนทเรยนเกงกบคนทเรยนออน แรก ๆ นกเรยนทเรยนออนจะไมคอยเตมใจทจะใหเพอนมาสอน ตอมายอมรบการใหความชวยเหลอจากเพอนมากขน หลงจากใชเทคนคนกชวยลดปญหาการไมทางานสงของนกเรยน หรอปญหาการทางานลาชาลงไปไดมากและนกเรยนกมความเอออาทรเกดขนภายในกลมโดยทครไมตองบอก เดกรจกแบงปนชวยเหลอกน นอกจากนเดกยงมนาใจกบคร ชวยครยกสมดโดยไมตองรองขอ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

(3) ขออาสาสมคร “ในการสอนครจะใหนกเรยนอาสาสมครออกมาวาดรปมมบนกระดานและทบทวนเรองการ

เรยกชอมมและการเขยนสญลกษณทใชแทนมมใหเพอน ๆ ในหองฟง” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก สมภาษณ 22 พฤศจกายน 2548)

“ครจะขออาสาสมครใหออกมาแจกใบงานใหเพอน ใหออกมาเขยนบนกระดาน โดยมครและเพอนชวยกนตรวจสอบความถกตองของคาถาม”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา เทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความเอออาทรในกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ไดแก (1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม (2) การจบคเพอนชวยเพอน และ (3) ขออาสาสมคร

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม

จากการสมภาษณครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม พบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาในองคประกอบความเอออาทร ไดแก

71

(1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม

“การพฒนาความเอออาทรจะใหนกเรยนทางานเปนกลม รวมกนศกษาหาความรจากใบความร รวมกนแสดงความคดเหน ชวยกนคด ชวยกนทากจกรรม,” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

(2) ขออาสาสมคร “ในการนาเสนองานหนาชนเรยนจะใหนกเรยนอาสาสมครออกมานาเสนอผลงานหนาชน

เรยน” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ 29 กรกฎาคม 2548)

จากขอมลขางตน สรปไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาความเอออาทรในกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรมคอ (1) การมอบหมายใหทางานเปนกลม และ (2) ใหอาสาสมคร

จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความเอออาทรใน 5 กลมสาระการเรยนรขางตนจะมเทคนคทเหมอนและแตกตางกนบาง โดยกจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาความเอออาทร ไดแก การมอบหมายใหทางานเปนกลม การขออาสาสมคร การจบคเพอนชวยเพอนและการนาเสนอกรณปญหา ดงปรากฏในตาราง 6

ตาราง 6 กจกรรมและเทคนคการสอนเพอพฒนาความเอออาทร

กจกรรมและเทคนค กลมสาระการเรยนรภาษาไทย

กลมสาระการเรยนรภาษา

กลมสาระการเรยนรวทยา ศาสตร

กลมสาระการเรยนรคณต

กลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนา

และวฒนธรรม

การสอนเพอพฒนา ความเอออาทร

ตาง ประ เทศ

ศาสตร

การมอบหมายใหทางานเปนกลม

การขออาสาสมคร

การจบคเพอนชวยเพอน

การนาเสนอกรณปญหา

จากตาราง 6 จะเหนไดวา กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาความเอออาทรมากทสดโดยถกนามาใชทง 5 กลมสาระการเรยนรคอ การมอบหมายใหทางานเปนกลม และการขออาสาสมคร รองลงมาอนดบ 2 คอ การจบคเพอนชวยเพอน และอนดบ 3 คอการนาเสนอกรณปญหา

72

ตอนท 2 ผลการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

การวเคราะหขอมลเชงปรมาณ 2.1

ตาราง 7 แสดงจานวนนกเรยนทงหมดในโรงเรยนกลมตวอยาง

โรงเรยน หองทดลอง หองควบคม รวม เคหะชมชนลาดกระบง 41 34 75

สามเสนนอก 41 39 80 รวม 82 73 155

ตาราง 8 แสดงคาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (SD) ของคะแนนองคประกอบพลงปญญา

ของนกเรยนในกลมตวอยางกอนและหลงการทดลอง จาแนกตามกลมทดลองและกลมควบคม Χ

กลม กอนทดลอง หลงทดลอง องคประกอบของพลงปญญา Χ (SD) Χ (SD)

113.73 (13.51) 110.45 (16.87)

115.60 (15.32) 113.63 (16.79)

ความสขใจ ทดลอง ควบคม

55.23 (8.26) 53.52 (8.59)

115.34 (13.40) 108.34 (13.45) 16.24 (4.61) 15.84 (4.84)

55.40 (7.27) 54.52 (6.56)

116.93 (15.10) 112.53 (16.29) 20.73 (4.88) 17.99 (5.46)

ความเอออาทร ทดลอง ควบคม

การบรโภคดวยปญญา ทดลอง ควบคม ทดลอง การคดวจารณญาณ ควบคม

การคดแกปญหา 8.95 (3.66) 8.60 (3.89)

10.96(3.19) 10.05 (4.43)

ทดลอง ควบคม

จากตาราง 8 จะพบวา คะแนนองคประกอบของพลงปญญา ทง 5 องคประกอบจะมคะแนนเฉลย

เพมขนจากเดม หลงการทดลองใชกจกรรมพฒนาพลงปญญา

73

ตาราง 9 ผลการทดสอบความแปรปรวนรวม หลายตวแปรแบบสองทาง (Two way MANCOVA)โดยใชคะแนนทดสอบกอนการทดลอง (pretest) เปนตวแปรรวม

แหลงความแปรปรวน

Wilk’s lambda

F

Sig

ตวแปรรวม ความสขใจ ความเอออาทร

การบรโภคดวยปญญา การคดวจารณญาณ

การคดแกปญหา อทธพลหลก การทดลอง โรงเรยน ปฏสมพนธ การทดลอง x ในโรงเรยน

.771

.900

.800

.803

.903

.909

.956

.973

8.447 3.157 7.113 6.980 3.053

2.838 1.312

.792

.000

.010

.000

.000

.012

.018

.262

.557

จากตาราง 9 จะเหนไดวา เมอมการควบคมความไมเทาเทยมกนในจดเรมตนของกลม

ทดลอง และกลมควบคม ดวยการใชคะแนนทดสอบกอนการทดลองเปนตวแปรรวม พบวา มความแตกตางกนของคะแนนสอบหลงการทดลองระหวางกลมทดลองและกลมควบคมอยางมนยสาคญทง 5 องคประกอบ แสดงใหเหนถงความมนยสาคญของการใชกระบวนการพฒนาในการทดลองครงน สวนความแตกตางของประเภทโรงเรยนไมพบความแตกตางและไมพบปฏสมพนธระหวางการทดลองกบประเภทของโรงเรยน

74

ตาราง 10 ผลการทดสอบคะแนนองคประกอบพลงปญญา ทง 5 องคประกอบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

องคประกอบของพลงปญญา

SS

df

MS

F

Sig

ความสขใจ Contrast Error

10.686 29971.919

1 146

10.686 205.287

.052

.820

ความเอออาทร Contrast Error การบรโภคดวยปญญา Contrast Error การคดวจารณญาณ Contrast Error

.175 6081.105 11.194 27652.868 226.915 2531.024

1 146 1 146 1 146

.175 41.651 11.194 189.403 226.915 17.336

.004

.059

13.089

.948

.808

.000

การคดแกปญหา Contrast

13.891 1636.751

1 146

13.891 11.211

1.239 .267

จากตาราง 10 พบวา ผลของการทดลองทาใหเกดความแตกตางอยางมนยสาคญทระดบ .000

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในองคประกอบการคดวจารณญาณเพยงองคประกอบเดยว

2.2 การวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ในการวเคราะหผลการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ในสวนของการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ ไดทาการเกบรวบรวมขอมลจากการตอบแบบสอบถามและการสมภาษณครของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จาก โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงและโรงเรยนสามเสนนอก ประกอบกบการพจารณาการเขยนบนทกทายแผนการจดการเรยนร ทาใหไดพบวา การเขารวมโครงการวจยแบบมสวนรวมของครในการพฒนาพลงปญญาของเยาวชนไทยกอใหเกดการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกเรยนและครของโรงเรยนทง 2 โรง ซงจะแยกการนาเสนอการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกเรยนและครของ โรงเรยนทง 2 โรง ดงน

ผลการเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนและครของโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง 2.2.1.

การเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง จากการสมภาษณครในกลมสาระการเรยนรทง 5 กลมสาระการเรยนรของโรงเรยน เคหะชมชนลาดกระบง ครสวนใหญเหนวาพลงปญญาตวทพฒนาไดมากทสด คอ ความสขใจ

75

(1) ความสขใจ จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง พบวา ในการพฒนาพลงปญญาครงน ครเหนวา พลงปญญาตวทพฒนาไดมากทสดและเกดในทกชวโมงคอ ความสขใจ

“ความสขใจพฒนาไดมากทสดโดยสงเกตเหนไดจากการสอน นกเรยนชอบทจะใหครเลน

เกมกอนทจะเขาสบทเรยน ในบางวนทสอนจะหาเหตการณประจาวนมาเลาใหนกเรยนฟง ซงกทาใหนกเรยนเกดความสนกสนาน และมความกระตอรอรนในการเรยนเปนอยางด” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง ไดใหขอมลวา ความสขใจเปนพลงปญญาตวทพฒนาไปไดมาก จากการทไดจดกจกรรมและหาสอทดงดดความสนใจของนกเรยน มการนาภาพประกอบ และ นทานมาอานใหนกเรยนฟง ซงนกเรยนจะชอบ สนใจ มความสข

“นกเรยนมความสขในการเรยนสามารถสงเกตไดจากเมอนกเรยนทางานเสรจกจะมความ

พงพอใจและชนชมผลงานทตนเองทา มการโชวผลงานใหเพอนด ความสขตรงน เหนวา อาจเกดจากการทเดกไดทางานในสงทตนเองชอบ ไดใชจนตนาการอยางเตมท ครจะใหอสระ ใหเดกไดทาในสงทเดกชอบ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) สาหรบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา ความสขใจมการพฒนาไปไดมากจากการจดกจกรรมกลม

“ในการทางานกลมไดสงเกตเหนวานกเรยนมความสขในการรวมทากจกรรมกลมรวมกนกบเพอน ไดวาดภาพ ไดรองเพลง ไดทากจกรรมและนกเรยนมความภาคภมใจทไดเสนอผลงานของตนเอง ความสขใจจะไดทกชวโมง ทงนครจะตองใหความเปนกนเอง ใหเดกเกดความไววางใจ กลาทจะมาพดคยปรกษากบคร” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

เชนเดยวกบครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงทม

ความเหนวา ความสขใจพฒนาไปไดมาก “ความสขใจพฒนาไดมากสงเกตไดจากเมอนกเรยนทางานเสรจจะมการพดคยเลนกนอยาง

มความสข และเมอทากจกรรมใหไปศกษาสภาพการเรยนรนอกหองเรยน นกเรยนจะมความสขทไดทากจกรรม สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนในบางรายทเหนวามปญหา เขากบเพอนไมได ภายหลงจากทไดใชกจกรรมเพอพฒนาพลงปญญากมการเปลยนแปลงทดขน สามารถปรบตว

76

ในขณะท ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การพฒนาความสขใจพฒนาไดปานกลาง

“ภายหลงจากการใชกจกรรมเพอพฒนาพลงปญญา สงเกตเหนวา นกเรยนมความสข สนกในการทากจกรรม โดยเฉพาะกจกรรมททาภายนอกหองเรยนทใหไปสารวจระบบนเวศ นกเรยนจะสนกกบการทากจกรรม โดยถามการใหสาธต ทาการทดลอง ลงมอปฏบตดวยตนเอง นกเรยนจะชอบ นอกจากนจากการสงเกตนกเรยนทมปญหาในการเรยน กพบวา หลงจากทใชกจกรรมพฒนาพลงปญญากพบวา นกเรยนมความสขในการเรยนมากขนสงเกตไดจากใบหนาทยมแยมแจมใสเมออยกบเพอนหรอเมอพดคยกบคร ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

โดยสรปแลวครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงสวนใหญจะเหนวาความสขใจเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบมากโดยสงเกตจากการทนกเรยนมความสขในการทากจกรรมรวมกนกบเพอน และความกระตอรอรนในการเรยนของนกเรยนมมากขน รวมถงการแสดงความรสกภาคภมใจในผลงานทนกเรยนไดนาเสนอ

1(2) ความเอออาทร จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการ

เรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง ไดใหขอมลวา ความเอออาทรเปนพลงปญญาอกตวทพฒนาไปไดมากจากการใชกจกรรมกลม

“จากการใหนกเรยนทากจกรรมกลมจะสงเกตเหนวานกเรยนมการชวยเหลอซงกนและกน นกเรยนบางคนไมไดเอาอปกรณการเรยนมากมเพอนใหยม เมอตองทางานกลมกจะชวยกนทาเปนอยางด” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

เชนเดยวกบ ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง ทเหนวาความเอออาทรเปนพลงปญญาอกตวทพฒนาไปไดมาก

“ความเอออาทรจะเกดกบนกเรยนเกอบทกคน จากแตเดมบรรยากาศในการเรยนจะเปนลกษณะตางคนตางเรยน แตหลงจากใชกจกรรมพฒนาพลงปญญากมการพฒนาไปในทางทดข น นกเรยนมการชวยเหลอกนทงภายในกลม และชวยกนขามกลม นกเรยนอาสาสมครทจะชวยเพอนโดยไมตองเอยปาก นกเรยนสวนใหญมนาใจกบเพอนมากขน ใหเพอนยมของ แบงปนสงของทงภายในกลมและระหวางกลม เมอมงาน ถาเพอนไมเขาใจกเขามาชวยอธบาย” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงมความเหนวา ความเอออาทรพฒนาไปไดมาก

77

“ความเอออาทรพฒนาไปไดมากสงเกตไดจากในการทางานกลมของนกเรยนมการชวยเหลอกน นกเรยนสนใจเพอนมากขน คอยใหความชวยเหลอ ถาเพอนไมเอาอปกรณการเรยนมากจะแบงปนใหเพอนยม” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การพฒนาความ เอออาทรทาไดคอนขางมาก รองจากความสขใจ

“ความเปลยนแปลงทเกดขนหลงจากใชแผนพฒนาพลงปญญากพบวา นกเรยนมความเอออาทรเกดขนในกลม โดยทครไมตองบอก นกเรยนรจกแบงปน ชวยเหลอกน นอกจากนนกเรยนกยงมนาใจกบคร ชวยครยกสมด ชวยแจกบตรงานใหเพอน อาสาไปเอาสมดมาแจกเพอนโดยทครไมตองขอความชวยเหลอ และยงชวยสอนการบานใหเพอนทไมเขาใจ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) ในขณะทครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา ความเอออาทรมการพฒนาไดปานกลาง

“การเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนในภาพรวม เหนวา นกเรยนมการชวยเหลอกนทางานภายในกลมมากขน” โดยสรปแลวครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงสวนใหญจะเหนวาความเอออาทรเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบมากโดยสงเกตจากการทนกเรยนมการชวยเหลอซงกนและกนในการทากจกรรมกลม นกเรยนทเรยนเกงจะชวยเพอนทเรยนออน นกเรยนมนาใจกบเพอนและครมากขน ซงการชวยเหลอของนกเรยนเปนไปโดยทไมตองขอความชวยเหลอแตเกดจากความสมครใจของนกเรยนเอง

การคดแกปญหา (3) จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการ

เรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง พบวา การคดแกปญหามการพฒนาไปได ปานกลาง

“นกเรยนยงออนในดานการคดวเคราะห ทงนเปนเพราะนกเรยนบางสวนยงอานหนงสอไมได อานไมออก” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ความคดเหนดงกลาวสอดคลองกบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศทเหนวา การคดแกปญหาเปนตวทพฒนาไดยาก

“นกเรยนยงแกปญหาไมคอยเปน มกคอยจะพงคร เมอพบคาศพททไมรกจะถามครโดยทนทโดยไมหาทางแกปญหาเอง อยางไรกด จากการไดใชกจกรรมพฒนาพลงปญญากไดชวยใหนกเรยนเรยนรทจะหาทางแกปญหาเองโดยทครเปนผแนะนาแหลงขอมลให” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

78

ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การพฒนาการ

คดแกปญหาทาไดปานกลาง เนองจากนกเรยนบางสวนขาดการวางแผนในการแกปญหา ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การ

คดแกปญหาพฒนาไดปานกลาง

“สงทสงเกตเหนไดวาการคดแกปญหามการพฒนา คอ เมอครสอนใหวเคราะหปญหา หาสาเหต แนวทางแกไขปญหา นกเรยนสามารถทาได นกเรยนสามารถเสนอแนวทางในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตในทองถนได สามารถวเคราะหปญหาทเกดจากการเพมจานวนประชากรได” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ29พฤศจกายน 2548)

ในขณะทครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงมความเหนวา การคดแกปญหาพฒนาไปไดมากเนองจากธรรมชาตของกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรเนนทกษะการคดแกปญหาและในการสอนกมการยกตวอยางปญหาใหนกเรยนแกไข

“จากการพฒนาการคด สงเกตเหนวานกเรยนมความคดเพมขนนกเรยนสามารถระบสาเหตของปญหาทเกดขนได โดยในการทางานกลมครไดใหใบความรซงถายเอกสารใหไดไมครบทกคน ครไดสงเกตวานกเรยนจะแกปญหาอยางไรซงกพบวาจะมนกเรยนชวยกนหาทางออกในการแกปญหาดงกลาวได ” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

โดยสรปแลวครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงสวนใหญจะเหนวาการคดแกปญหาเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบปานกลางเนองจากนกเรยนยงไมไดใชการคดเทาทควร ยงขาดการวางแผนในการคดแกปญหาและยงตองพงพาครในบางเรองทงทเปนเรองทนกเรยนสามารถแกปญหาดวยตนเองได

(4) การคดวจารณญาณ

จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง พบวา การคดวจารณญาณมการพฒนาไปไดปานกลาง

“นกเรยนทนยงออนในดานการคดวเคราะห ซงกเปนผลมาจากนกเรยนบางสวนยงอานหนงสอไมออก และสวนหนงกเนองมาจากครเองในชวงแรกยงใชคาถามไมเปน แตเมอสอนไป เรอย ๆ กจะพฒนาขน สามารถตงคาถามไดดขน ยอมรบวาในชวงแรกในการเขารวมโครงการยงมความกงวลอย” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ความคดเหนดงกลาวสอดคลองกบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ทเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไดในระดบปานกลาง

79

“ การคดวจารณญาณพฒนาไดในระดบปานกลางแตกพยายามทจะหาเทคนคทชวยพฒนาการคดใหแกนกเรยน โดยใชการตงคาถาม ใชใบงาน เพอฝกใหนกเรยนไดคดวเคราะห ใชเหตผลได ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ในสวนของครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไดปานกลาง

“ความเปลยนแปลงทส งเกตเหนไดหลงจากนาพลงปญญามาใช คอ นกเรยนมการแลกเปลยนความคดเหนและแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ นกเรยนมการตอบและอภปรายรวมกนไดด และในขณะทากจกรรม นกเรยนเกดการตงคาถามตาง ๆ ทเกยวของกบกจกรรม” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การคด

วจารณญาณพฒนาไดปานกลาง “จากการสงเกตการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกเรยนจะพบวานกเรยนรจกเปรยบเทยบ

รจกเลอกทจะใชวธการคานวณทงายและเรวในการหาคาตอบโจทยทางคณตศาสตร นกเรยนมการชวยกนระดมความคดในขณะทครตงคาถาม”(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

ในขณะทครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงมความเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไปไดนอย

“การคดวจารณญาณพฒนาไปไดนอยเนองจากการคดวเคราะหบางครงมขอจากดตรงท นกเรยนไมกลาคด ไมมความมนใจในตนเอง” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) “

โดยสรปแลวครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงสวนใหญจะเหนวา การคดวจารณญาณเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบปานกลาง แตทงนครกพยายามหากจกรรมทหลากหลายทจะชวยพฒนาการคดวจารณญาณ สวนการเปลยนแปลงทสามารถสงเกตเหนไดคอนกเรยนมการแลกเปลยนความคดเหนและแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ นกเรยนมการตอบและอภปรายรวมกนไดด มการชวยกนระดมความคดในขณะทครตงคาถาม และในขณะทากจกรรม นกเรยนเกดการตงคาถามตาง ๆ ทเกยวของกบกจกรรม

การบรโภคดวยปญญา (5) จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการ

เรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง ไดใหขอมลวา การบรโภคดวยปญญามการพฒนาไปไดนอย

80

“การบรโภคดวยปญญามการพฒนาไปไดนอยอาจเปนเพราะตวเองทส บสนไมเขาใจ แนวคดของพลงปญญาตวนดจงไมเขาใจวาจะสอนอยางไรจงจะพฒนาพลงปญญาตวนได ซงในการสอนกไมคอยเนนตวนเทาไหร” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง .สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)และครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง ใหขอมลวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดนอย สงเกตไดจากการเลอกใชสงของของนกเรยน นกเรยนยงเลอกใชสงของไดไมดนก

ในสวนของ ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง เหนวา การ

บรโภคดวยปญญาพฒนาไดนอย ทงนเนองจากการสงเกตเหนผลทเกดคอนขางยาก สาหรบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ เหนวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดใน

ระดบปานกลาง “การเปลยนแปลงไมคอยไดสงเกตเหนเทาไหร อาจเนองจาก การบรโภคดวยปญญาเปน

เรองของการนาไปใช การสงเกตผลจงคอนขางยาก” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ

โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณ 29 พฤศจกายน 2548) โดยสรปแลวครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงสวนใหญจะเหนวาการบรโภคดวยปญญา

เปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบนอย เนองจากการสงเกตเหนผลทเกดขนคอนขางยากเพราะเปนเรองของการนาไปใช

การเปลยนแปลงทเกดกบครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบครผสอนในขณะทเขารวมกระบวนการพฒนาพลงปญญา

ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยใหขอมลวา ครพยายามทจะฝกใหนกเรยนคดวเคราะหใหมากขน โดยหาสถานการณปญหาทใกลตวนกเรยน หยบยกมาถาม ใหนกเรยนคดวาจะทาอยางไร ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย เชอวา ถานกเรยนสามารถคดแกปญหาได ทกกระบวนการของการพฒนาพลงปญญาจะเกดตามมา

ในการเขารวมกจกรรมครงน ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย เหนวามผลดตอตวคร จากการนาแผนจดการเรยนรทมการพฒนาพลงปญญาไปใชทาใหครใหความใสใจในตวนกเรยนมากขน เมอนกเรยนไดรวมทากจกรรมกทาใหเขารบรวาครสนใจเขา เพอนใสใจเขา นกเรยนกลาทจะพดและแสดงออกมากขน มากกวาแตกอน มการตอบคาถามไดดขน นกเรยนมการพฒนาในเชงสรางสรรคมากขน

สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบครผสอนในขณะทเขารวมกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ใหขอมลวา ในการเขารวมโครงการฯนทาใหครไดเตรยมแผนฯทจะสอนโดยเนนฝกใหนกเรยนไดคดมากขนและพยายามหากจกรรมทจะใหนกเรยนมความสขในการเรยน ตวครเองกมการปรบตวใหความเปนกนเองกบนกเรยนมากขน เพอทจะใหนกเรยนกลาพดกลาแสดงความคดเหนมากขน ในสวนของสอการเรยนรทใชครไดเตรยมเทปเพลง

81

ในการวจยครงน ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ เหนวา ผลทเกดขนเปนประโยชนตอตวครตรงทไดเรยนรเทคนควธการสอนตาง ๆ ทจะทาใหนกเรยนสามารถแสดงความคดเหนไดอยางมเหตผล

สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบครผสอนในขณะทเขารวมโครงการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรใหขอมลวา ไดมการคดหารปแบบการสอนใหม ๆ เพอใหนกเรยนเกดความสขในขณะเรยน พยายามหาเทคนคสอนเพมเตม เนนการสอนใหเดกทางานเปนกลมมากกวาเดม นอกจากนยงมมมมองทเปลยนไป เชน นกเรยนทอานหนงสอไมออกกใหฝกอานใหม ใหงานงายขน เชน เปลยนจากทาใบงาน เปนทางานงาย ๆ เขยนงาย ๆ กอน โดยไมเนนตามแผนการสอนมากและเปลยนรปแบบการประเมนใหมดวย พยายามใหนกเรยนใกลชดครมากขน ทางานกบคร เชน ชวยยกของจะไดนามาซงความคนเคยกนกบครมากขน มอะไรจะทาใหเดกกลาทจะคยกบคร

ในการวจยครงน ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร เหนวา ผลทเกดขนเปนประโยชนตอ

ตวคร ครไดคดหาทกษะ กระบวนการสอนใหม ๆ มาสอนนกเรยนตลอดเวลา สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบครผสอนในขณะทเขารวมกระบวนการพฒนาพลงปญญา

ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม)ใหขอมลวา มการเปลยนแปลงตนเอง คอ มความกระตอรอรนมากขนทจะให นกเรยนเกดการเรยนร เมอถงชวโมงสอนจะคดถงนกเรยนทมปญหากอนเสมอ จากทเมอกอนจะดนกเรยนโดยรวม ในขณะสอนจะตองสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนมากขนวามการแสดงออกอยางไร และนกเรยนมความรสกอยางไรกบคร นอกจากนจากทแตกอนจะสนใจในเรองของวชาการและผลสมฤทธทางการเรยนเปนหลง แตเมอเขารวมโครงการวจยฯนกจะนกถงเรองของจตใจของเดกมากขน และในสวนของวธการสอนกมการเปลยนแปลงไป จากเดมถาเดกตอบไมไดจะโมโห เดยวนจะเหนใจเดก พยายามไมใหเดกอาย กอนหนานพดไปโดยไมคด

ในดานของสอการเรยนรทใช ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ( เสรม )ไดเตรยมสอเพม

เตม โดยมใบความรหรอมหนงสอใหเปดคน มการเตรยมเกม แผนโครงงาน มใบกจกรรมทเนนการคดวเคราะหมากขนเพอพฒนาการคดวจารณญาณ

ในการวจยครงน ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) เหนวา ผลทเกดขนเปนประโยชน ตอตวคร ตวครมผลดตรงทมความกระตอรอรนมากขนและคดถงสงทนกเรยนจะไดรบมากขน

สาหรบการเปลยนแปลงทเกดกบครผสอนในขณะทเขารวมกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรใหขอมลวา สงทมการเปลยนแปลง คอ รจกทจะใชคาถามเพอใหนกเรยนฝกคด เชน ทาไม อยางไร จากแตกอนจะบอกเดกหมด ถามอะไรมากตอบให แตหลง ๆ ครอาจจะใหนกเรยนอานกอน พยายามถามยอนกลบ ใชคาถามมากขน เปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความคดเหนมากขน พยายามเปลยนพฤตกรรมการสอน ใจเยนมากขน ยมแยมแจมใส ไมใชอารมณ

82

ในสวนของสอการเรยนรทใช ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรไดเตรยมสอเพมเตม โดยมใบความร และแผนภม นอกจากนนยงมการเพมเกม และใหนกเรยนไดรองเพลงบาง

ในการวจยครงน ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร เหนวา ผลทเกดขนเปนประโยชนทงตวคร ตวครไดรบผลดโดยไดเรยนรกจกรรมการสอนทหลากหลาย และสามารถพฒนาพลงปญญากบนกเรยน ไดพฒนาตนเองเพมเตมในสงทไมเคยทราบมากอน

จากขอมลขางตน สรปไดวา การเปลยนแปลงทเกดกบครโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบงมดงน 1) ในดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครไดมการหาเทคนคและกจกรรมเพมเตมเพอพฒนากระบวนการคด และหากจกรรมททาใหนกเรยนมความสขในการเรยน รวมทงไดจดเตรยมสอและอปกรณการเรยนการสอนเพมเตม ในสวนของการเตรยมการสอนกมมากขนกวากอนจะเขารวมโครงการ

2) ในดานบคลกภาพของคร ครเปนกนเองกบนกเรยนมากขน ยมแยมแจมใส กระตอรอรนในการสอนมากขน รวมทงมการควบคมอารมณมากขน ใจเยน ไมใชอารมณกบ นกเรยน 3) มมมองทครมตอนกเรยน คานงถงจตใจนกเรยนมากขน สงเกตพฤตกรรมนกเรยนมากขน ใสใจนกเรยนมากขน และเปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความคดเหนรวมทงรบฟงความคดเหนของนกเรยนมากขน

ผลการเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนและครของโรงเรยนสามเสนนอก 2.2.2

การเปลยนแปลงทเกดกบนกเรยนโรงเรยนสามเสนนอก จากการสมภาษณครในกลมสาระการเรยนรท ง 5 กลมสาระการเรยนรของโรงเรยนสามเสนนอก ครสวนใหญเหนวาพลงปญญาตวทพฒนาไดมากทสด คอ ความสขใจ รองลงมาอนดบ 2 คอ ความเอออาทร ในสวนของการคดแกปญหา การคดวจารณญาณ การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดในระดบปานกลาง โดยในแตละองคประกอบมการเปลยนแปลงทเกดขนกบนกเรยนดงน

(1) ความสขใจ จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการ

เรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก พบวา พลงปญญาทพฒนาไปไดมาก คอ ความสขใจโดยใชกจกรรมกลม “จากการสงเกตภายหลงการนากจกรรมมาใชพฒนาพลงปญญากพบวา นกเรยนสวนใหญมความสขและรกในการเรยนกลมสาระการเรยนรภาษาไทยมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก ใหขอมลวา ความสขใจมการพฒนาในระดบดมาก

83

“หลงจากนากจกรรมพฒนาพลงปญญาไปใช นกเรยนมความกระตอรอรนในการเรยนมากขน มความสขในการเรยน จากเมอกอนตองเรยกใหตอบ แตหลงจากใชกจกรรมนเดกจะอาสายกมอตอบ กลาถาม กลาตอบมากขน อยากมสวนรวมในการทากจกรรมในหองเรยนมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

ในสวนของครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอกกมความเหนในทานองเดยวกนวา ความสขใจมการพฒนาไปในระดบดมาก

“จากการนากจกรรมพฒนาพลงปญญาไปใช นกเรยนมความสขมากขน แขงกนตอบ คาถามมากขน กลาถาม กลาตอบ ครกบนกเรยนมความเปนกนเองมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

เชนเดยวกบ ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก ใหขอมลวาความ สขใจพฒนาไปไดมาก “จากการสงเกตพบวา นกเรยนกลาแสดงออกมากขน มความสนกสนานในการไดมโอกาสลงมอทดลอง มความสขในการรวมทากจกรรมกบเพอน ดไดจากการยมแยมแจมใสและการมมนษยสมพนธกบเพอน” (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก .บนทกทายแผนการจดการเรยนร)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหขอมลวา ความสขใจพฒนาไปไดมาก

“จากการสงเกตเดกหญง 2 คนในหองทเปนเดกคอนขางเกบตวเงยบ ไมชอบแสดงออก หลงจากใชกจกรรมพฒนาพลงปญญา การเปลยนแปลงทส งเกตเหนไดคอ เดกมความสขใจพฒนาขนมาก” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม .บนทกทายแผนการจดการเรยนร)

โดยสรปแลวครโรงเรยนสามเสนนอกสวนใหญจะเหนวาความสขใจเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบมากโดยสงเกตจากการทนกเรยนสวนใหญมความสข ยมแยมแจมใส มความกระตอรอรนในการเรยนมากขน อยากมสวนรวมในกจกรรมมากขน กลาถาม กลาตอบ

(2) ความเอออาทร

จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครทง 5 กลมสาระการเรยนร โรงเรยนสามเสนนอก ตางกพบวา ความเอออาทรเปนพลงปญญาทมการพฒนาไปไดมาก โดยสงเกตเหนไดจากการทากจกรรมกลม นกเรยนจะมการชวยเหลอกนทางาน ชวยกนคด ชวยกนทา และนกเรยนกมนาใจกบครและเพอนมากขน

(3) การคดแกปญหา

จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก พบวา การคดแกปญหาพฒนาไปไดปานกลาง

84

“กจกรรมหรอเนอหาบางเรองเออใหนกเรยนไดใชการคดแกปญหา เชน การนาสถานการณขาวมาคยกบนกเรยนและจะใหนกเรยนหาแนวทางในการแกปญหาทเกดขน ซงจากการสอบถามกพบวานกเรยนสามารถตอบไดและมความกลาคด กลาตอบมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก เหนวา การคดแกปญหาพฒนาไปไดปานกลาง

“เนอหากจกรรมบางหนวยกทาใหนกเรยนไดฝกคดแกปญหาเหมอนกน (ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548.)

ในสวนของ ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก เหนวา การคดแกปญหาพฒนาไปไดปานกลาง

จากทสงเกตนกเรยนยงใชเวลาในการแกปญหาโจทยทางคณตศาสตรเปนเวลานาน” “(ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหขอมลวา การคดแกปญหาพฒนาไปไดพอใช

“จากการสงเกตนกเรยนทมปญหาในการเรยนทไดสงเกตเปนพเศษพบวา นกเรยนหญง 2 คนในหองเปนเดกทคอนขางเกบตวเงยบ ไมแสดงความคดเหนเวลาเรยนแตหลงจากใชกจกรรมพฒนาพลงปญญา พบวา มการเปลยนแปลงเกดขนในทางทด นกเรยนมความสามารถในการคดแกปญหาในระดบด” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม.บนทกทายแผนการจดการเรยนร)

ในขณะทครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก เหนวา การคดแกปญหาเปนตวทพฒนาไดนอย

“ การคดแกปญหาเปนตวทพฒนาไดนอย เนองจาก เวลาทสอนมนอย แตกจกรรมและ เนอหาทสอนมมากและดวยลกษณะของวชาทไมเนนการคดขนสง” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

โดยสรปแลวครโรงเรยนสามเสนนอกสวนใหญจะเหนวาการคดแกปญหาเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบปานกลางทงนครจะตองพยายามหาสถานการณอน ๆ รอบตวมาตงคาถามเพอใหนกเรยนไดฝกคด

(4) การคดวจารณญาณ

จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก พบวา การคดวจารณญาณพฒนาไปไดนอย

“การคดวจารณญาณพฒนาไปไดนอยเนองจากเนอหาวชาถกจากด เนอหาบางหนวยไมเอออานวยตอการพฒนาพลงปญญาดานการคดขนสง ” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก .สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

85

ความคดเหนดงกลาวสอดคลองกบครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยน สามเสนนอก ทเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไดนอย “ การคดวจารณญาณพฒนาไดนอยดวยเหตผลทลกษณะวชาไมเนนการคดขนสง อยางไรกด นกเรยนมสวนรวมในการตอบคาถามมากขนและมการตงคาถามกบครมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยน สามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

ในสวนของครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหขอมลวา การคดวจารณญาณพฒนาไปไดพอใช

“จากการสงเกตกเหนวานกเรยนมการพฒนาทดข น อยากตอบ อยากมสวนรวมในการเรยนมากขน” (ครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม. บนทกทายแผนการจดการเรยนร)

ในขณะทครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอกเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไปไดมากทงนเนองจากกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรเออตอการใชการคดวจารณญาณ สามารถนาไปสอนแทรกไดในทกเนอหา โดยฝกตงคาถามและใหหาคาตอบอยางมเหตผล “จากการสงเกตการตอบคาถามของนกเรยนพบวา นกเรยนไดตอบคาถามโดยใชหลก เหตผลมากขนและมความกลาแสดงความคดเหน กลาซกถามมากขนกวากอนจะใชกจกรรมพฒนาพลงปญญา”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548.)

เชนเดยวกบครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอกทเหนวา การคดวจารณญาณพฒนาไปไดมาก

“ในการสอนทกสปดาหจะเนนการพฒนาการคดวจารณญาณ ซงหลงจากสอนเสรจเมอมา บนทกทายแผนกพบวาการพฒนาการคดวจารณญาณเปนไปตามทคาดหวงไว” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

โดยสรปแลวครโรงเรยนสามเสนนอกมความเหนเปน 2 แนวทาง โดยในกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตรและคณตศาสตรจะมความเหนวาการคดวจารณญาณพฒนาไดมากเนองจากลกษณะของวชาทเออตอการพฒนา โดยการเปลยนแปลงทสามารถสงเกตเหนไดคอ นกเรยนไดตอบคาถามโดยใชหลกเหตผลมากขนและมความกลาแสดงความคดเหน กลาซกถามมากขนกวากอนจะใชกจกรรมพฒนาพลงปญญา ในขณะทในกลมสาระการเรยนรภาษาไทยและภาษาองกฤษจะเหนวาพฒนาไดนอย เนองจากเนอหาวชาในหนวยทสอนไมเออตอการพฒนาการคดขนสง

(5) การบรโภคดวยปญญา จากการสมภาษณประกอบกบการพจารณาการตอบแบบสอบถามของครกลมสาระการ

เรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก พบวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไปไดปานกลาง โดยการบรโภคดวยปญญาจะสอนโดยการสอดแทรก พยายามใหนกเรยนรจกใชเหตผลในการเลอกรบสงตาง ๆ ในขณะทครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก เหนวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดในระดบด

86

“การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดเนองจากเนอหาวชาในหนวยทสอนเออตอการพฒนา เชนเรอง food and drink มการสอนเรองของอาหาร ผก ผลไม ซงตรงนกเอามาใชถามเปนคาถามได มสถานการณใหนกเรยนไดคด ไดตดสนใจเลอก ซงจากการสงเกตเหนวา นกเรยนมความกระตอรอรนในการเรยนมากขน จากเมอกอนตองเรยกใหตอบ แตหลงจากใชกจกรรมนเดกจะอาสายกมอตอบ กลาถาม กลาตอบมากขน กลาซกถามในสงทสงสยกบผสอน นกเรยนอยากมสวนรวมในการทากจกรรมในหองเรยนมากขน มการแสดงความคดเหนทหลากหลาย”(ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

สาหรบครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก ใหขอมลวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไปไดปานกลาง “การสรางกจกรรมพฒนาการบรโภคดวยปญญาทาไดยาก เนองจากเนอหาวชาไมเออ แตจากการทไดตงคาถามเกยวกบการนาไปใชกพบวา นกเรยนสามารถบอกไดวาจะนาความรไปประยกตใชในชวตประจาวนไดอยางไร”(ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548.)

เชนเดยวกบครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอกทเหนวา การบรโภคดวยปญญาพฒนาไดปานกลาง

“การจดกจกรรมทพฒนาการบรโภคดวยปญญาคดกจกรรมยาก ยงไมแนใจในการสอดแทรกเขาในรายวชา จงตองเนนทางเลอกมงเนนทการซอของ” (ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก.สมภาษณ.22 พฤศจกายน 2548)

ในขณะทครกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหขอมลวา การบรโภค ดวยปญญาพฒนาไปไดพอใชโดยครกเหนเชนเดยวกนวา การบรโภคดวยปญญาหากจกรรมทพฒนาไดยาก

โดยสรปแลวครโรงเรยนสามเสนนอกสวนใหญจะเหนวาการบรโภคดวยปญญาเปนพลงปญญาองคประกอบทพฒนาไดในระดบปานกลาง สวนใหญจะเหนวา การคดกจกรรมเพอพฒนาองคประกอบดานนทาไดยาก ไมรวาจะสอดแทรกเขาไปในเนอหาทสอนอยางไร จงตองใชการสอนสอดแทรก โดยนาเหตการณภายนอกมาตงเปนสถานการณเพอใชตงคาถามถามใหนกเรยนไดเลอกตดสนใจ

การเปลยนแปลงทเกดกบครโรงเรยนสามเสนนอก

การเปลยนแปลงตวเองของผสอนในขณะทอยในกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยใหขอมลวา สงทมการเปลยนแปลงในตวเอง คอ มการเปลยนแปลงวธการสอน มการคดวางแผนและเตรยมการมากขน โดยจะคดหาวธการตาง ๆ หาแหลงขอมลตาง ๆ เพอเสรมสรางพลงปญญาใหแกนกเรยนใหครบทกดาน เวลาเตรยมการสอนจะคดถงนกเรยนมากขน จะทาความเขาใจธรรมชาตของนกเรยน และจากการเขารวมกจกรรมในครงนกทาใหครไดพฒนาพลงปญญาของตวเองไปดวย

87

ในการเขารวมกจกรรมครงน ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย เหนวามผลดตอตวคร ทาใหเกดการเปลยนแปลงในวธการสอนและการเตรยมการสอน ครไดตระหนกถงความสาคญของพลงปญญาอยเสมอในการเขยนแผนฯ

การเปลยนแปลงตวเองของผสอนในขณะทอยในกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลม

สาระการเรยนรภาษาตางประเทศ ใหขอมลวา มการเปลยนแปลงคอ การเขยนแผนจดการเรยนรม ความละเอยดมากขนในเนอหากจกรรมการสอน การสอนมการเนนการถามคาถามมากขนและปลอยใหนกเรยนตอบอยางอสระ ใหไดแสดงความคดเหนและมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ กระบวนการเรยนการสอนเนนการมปฏสมพนธระหวางผเรยนกบผสอนมากขน

ในสวนของคร การเขารวมกจกรรมครงนไมถอเปนภาระแตเปนการชวยใหไดคนความากขน ครไดมการปรบปรงเทคนควธการเรยนการสอน มการเขยนแผนจดการเรยนรทเหมาะสมกบผเรยนมากขน

การเปลยนแปลงตวเองของผสอนในขณะทอยในกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลม สาระการเรยนรสงคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม ใหขอมลวา มการเปลยนแปลงคอ มความกระตอรอรนมากขน เมอเหนนกเรยนมความสขและสนกในการเรยน ชอบถามหรอตอบคาถามมากขน ผสอนรสกดมากทไดใชพลงปญญาในการพฒนานกเรยน

การเปลยนแปลงตวเองของผสอนในขณะทอยในกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ใหขอมลวา มการเปลยนแปลงคอ ในดานการสอนจะคดหาวธตาง ๆ ทจะใหเดกพยายามฝกคด ฝกตงคาถามอยางมเหตผลและเมอครกาหนดสถานการณหรอเลาเรองใหนกเรยนฟง นกเรยนสามารถบอกขอมล/วธแกปญหาไดอยางมเหตผล ฝกใหเดกมนาใจ เออเฟอตอครและเพอนในหอง นอกจากนมการเปลยนแปลงดานเทคนคการสอนและมการใชสอมากขน เชน แผนภาพ

การเปลยนแปลงตวเองของผสอนในขณะทอยในกระบวนการพฒนาพลงปญญา ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร ใหขอมลวา มการเปลยนแปลงคอ ในดานการสอนจะใชกจกรรมกลมเพมขน ใชการตอบเปนค เปนกลมเพอลดความเครยด ความตนเตน ชวยใหนกเรยนผอนคลายมากขน และเมอจะทาการสอนจะมการเตรยมตวดแผนการสอนตามขนตอนทวางแผนไวเสมอวาเมอเขามาจะพฒนาพลงปญญาตวใด ในดานการวางตวจะเปนกนเองกบนกเรยนมากขน

จากขอมลขางตนสรปไดวาการเปลยนแปลงทเกดกบครโรงเรยนสามเสนนอกมดงน 1) ในดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครมการเปลยนแปลงวธการสอน มการปรบปรงเทคนคการสอน ใชคาถามมากขน ใชกจกรรมกลมมากขน ใชสอและอปกรณการเรยนการสอนเพมเตม ในสวนของการเตรยมการสอนมการเขยนแผนจดการเรยนรทละเอยดขน คานงถงความเหมาะสมกบผเรยน

2) ในดานบคลกภาพของคร ครเปนกนเองกบนกเรยนมากขนเพอใหนกเรยนเกดความไววางใจ 3) มมมองทครมตอนกเรยน คดถงนกเรยนมากขน และเปดโอกาสใหนกเรยนมอสระและมสวนรวมในการทากจกรรมมากขน

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การวจยครงนมวตถประสงคเพอสรางกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลง

ปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 รวมทงศกษาผลทเกดจากการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะดงกลาว ทงนโดยผานกระบวนการวจยแบบมสวนรวมของครซงมการดาเนนการตามวงจรเดมมงโดยมข นตอนดงน 1) ขนการวางแผน (Plan) 2) ขนดาเนนการตามแผน (Do) 3) ขนการตรวจสอบประเมนผล (Check) และ 4) ขนปรบเปลยนแกไขเพอนาไปสการวางแผนใหม (Action) ในทกขนตอนจะมการพจารณารวมกนระหวางคณะผวจยและคณะครผรวมวจย

งานวจยเรองนเปนการวจยแบบผสมผสาน มวธการดาเนนการศกษาและการวเคราะหขอมล ทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพ

กลมตวอยางไดมาจากการเลอกแบบเจาะจงทเปนตวแทนโรงเรยนในเขตเมอง 1 โรง และโรงเรยนเขตชานเมองอก 1 โรง ซงทงสองโรงสงกดกรงเทพมหานคร และแตละโรงประกอบดวยนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จากหองควบคมและหองทดลองอยางละ 1 หอง ครจากกลมสาระการเรยนร โรงเรยนละ 5 คน รวมเปนจานวนหองเรยน 4 หอง นกเรยนทงสน 155 คน และครทงสน 10 คน

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบวดพลงปญญา 5 องคประกอบของนกเรยน แบบสอบถามของคร และแบบสมภาษณของคร

การวเคราะหขอมลใชสถตพนฐาน ไดแก คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ Two-way MANCOVA นอกจากนยงใชการวเคราะหเนอหาสาหรบขอมลเชงคณภาพ

สรปผลการวจย 1. กจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน มดงน

1.1 องคประกอบการคดวจารณญาณ มการใชเทคนคไดถง 9 อยาง ไดแก 1) การแสดงบทบาทสมมต 2) การทาโครงงาน 3) การใชคาถามใหคดและฝกตงคาถาม 4) การอภปรายกลม 5) การเขยนผงความคด 6) การเลนเกม 7) การระดมสมอง 8) การฝกวเคราะหโจทยและฝกสงเกต 9) การสรางบทเรยนเลมเลก กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณมากทสดและถกนามาใชทง 5 กลมสาระการเรยนร คอ การใชคาถามกระตนใหนกเรยนคดและฝกใหนกเรยนตงคาถาม และ การใชการอภปรายกลม รองลงมาอนดบ 2 คอ การใชการแสดงบทบาทสมมต อนดบ 3 ม 6 วธ คอ การใชเทคนคเขยนผงความคด การใชการเลนเกม การใชเทคนคการระดมสมอง การทาโครงงาน การฝกใหนกเรยนวเคราะหโจทยและฝกการสงเกตอยางรอบคอบ และการสรางบทเรยนเลมเลก

89

1.2 องคประกอบการคดแกปญหา มการใชเทคนคถง 5 อยาง ไดแก 1) การทาโครงงาน 2) การนาสถานการณทเปนปญหามาใหฝกคด 3) การใชคาถาม 4) การมอบหมายงานใหสรปปญหาและแนวทางแกไข 5) การฝกใหคดแกปญหาดวยตนเองโดยครชแนะแนวทาง

กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการคดแกปญหามากทสดม 2 วธคอ การนาสถานการณทเปนปญหามาใหนกเรยนฝกคด และ การใชคาถาม รองลงมาอนดบ 2 คอ การมอบหมายงานและใหสรปปญหาและแนวทางการแกปญหา อนดบ 3 ม 2 วธ คอ การทาโครงงานและการฝกใหนกเรยนชวยเหลอตนเอง คดแกปญหาดวยตนเองโดยครเปนผชแนะแนวทาง

1.3 องคประกอบการบรโภคดวยปญญา มการใชเทคนคถง 5 อยาง ไดแก 1) การใชคาถามฝกใหคดและตดสนใจ 2) การยกตวอยางสถานการณใหตดสนใจเลอก 3) ใหตงคาถามของการนาไปใช 4) การทาโครงงาน 5) การใหสารวจการใชเงน กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาการบรโภคดวยปญญามากทสดคอ การใชคาถามเพอกระตนใหนกเรยนไดฝกคดและตดสนใจ รองลงมาอนดบ 2 คอ การยกตวอยางสถานการณแลวใหนกเรยนตดสนใจเลอก อนดบ 3 ม 3 วธไดแกการใชการตงคาถามในเรองของการนาไปใช การทาโครงงานและการใหสารวจการใชเงน 1.4 องคประกอบความสขใจ มการใชเทคนคไดถง 8 อยางไดแก 1) เกมและเพลง 2) ใหอสระเลอกทาตามทชอบและสนใจ 3) จดทากจกรรมและสอทดงดดความสนใจ 4) สรางบรรยากาศทดในการเรยนร 5) การแสดงบทบาทสมมต 6) ใหการเสรมแรง 7) การฝกสมาธ 8) การใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาความสขใจมากทสดคอ การใชเกมและเพลง โดยเปนกจกรรมทถกนาไปใชทง 5 กลมสาระการเรยนร รองลงมาอนดบ 2 คอ การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทนกเรยนมความชอบและความสนใจ อนดบ 3 คอ ม 4 วธไดแก การจดหากจกรรมและสอประกอบการเรยนรทดงดดความสนใจ การใหการเสรมแรง การสรางบรรยากาศทดในการเรยน และการแสดงบทบาทสมมต สวนอนดบสดทายม 2 วธ คอ การฝกสมาธ และการใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต 1.5 องคประกอบความเอออาทร มการใชเทคนคถง 4 อยาง ไดแก 1) การมอบหมายงานใหทาเปนกลม 2) การขออาสาสมคร 3) การจบคเพอนชวยเพอน 4) การนาเสนอกรณปญหา

กจกรรมและเทคนคการสอนทไดถกนามาใชในการพฒนาความเอออาทรมากทสดโดยถกนามาใชทง 5 กลมสาระการเรยนรคอ การมอบหมายใหทางานเปนกลม และการขออาสาสมคร รองลงมาอนดบ 2 คอ การจบคเพอนชวยเพอน และอนดบ 3 คอการนาเสนอกรณปญหา

90

2. ผลของการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6

ผลทเกดขนกบตวนกเรยน จากการวเคราะหขอมลเชงปรมาณ พบวา 2.1 นกเรยนทผานกระบวนการพฒนาพลงปญญาจากครจะมคะแนนพลงปญญา 2.1.1

ในภาพรวมสงขนกวากอนเรมการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2.1.2 เมอวเคราะหรายองคประกอบพบวา การคดวจารณญาณเพยงองคประกอบ

เดยวเทานนทกลมทดลองกบกลมควบคมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 2.2 ผลทเกดขนกบตวคร พบวา มการเปลยนแปลงในดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ดานบคลกภาพและมมมองทครมตอนกเรยน (1) ในดานการจดกจกรรมการเรยนการสอน ครมการเปลยนแปลงวธการสอน มการปรบปรงเทคนคการสอน ใชคาถามมากขน ใชกจกรรมกลมมากขน ใชสอและอปกรณการเรยนการสอนเพมเตม มการเขยนแผนจดการเรยนรทละเอยดขน คานงถงความเหมาะสมกบผเรยน

(2) ในดานบคลกภาพของคร ครเปนกนเองกบนกเรยนมากขน

(3) มมมองทครมตอนกเรยน คานงถงจตใจนกเรยนมากขน สงเกตพฤตกรรมนกเรยน ใสใจนกเรยนมากขน และเปดโอกาสใหนกเรยนมอสระและมสวนรวมในการทากจกรรมมากขน

การอภปรายผล ในการวจยครงนจะทาการอภปรายผลตามวตถประสงคของการวจย ดงจะนาเสนอการอภปรายผลออกเปน 2 ตอน ดงตอไปน

ตอนท 1 กจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน ในการศกษากจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยน

คณะผวจยไดทาการวเคราะหและสงเคราะหเนอหาในแผนจดการเรยนร ไดทาการสงเกตการณการสอนของครและทาการประชม สมภาษณสอบถามครผรวมวจยทง 10 คน ใน 5 กลมสาระการเรยนร ซงพบวา กจกรรมและเทคนคการสอนทนามาใชในการพฒนาพลงปญญาทง 5 องคประกอบมรปแบบทหลากหลาย ไมวาจะเปนกจกรรมทฝกทกษะการคดทงการคดวจารณญาณและการคดแกปญหา รวมถงการใชทกษะการคดในการตดสนใจเลอกบรโภคดวยปญญากมกจกรรมและเทคนคการสอนในหลายรปแบบทงในรปแบบของการทาโครงงาน การใชคาถาม การนาสถานการณทเปนปญหามาใหฝกคด การอภปรายกลม การแสดงบทบาทสมมต การเขยนผงความคด การใชเกม การระดมสมอง และการมอบหมายงาน โดยการใชคาถาม การนาสถานการณทเปนปญหามาใหฝกคด การทาโครงงานเปนรปแบบกจกรรมทถกนามาใชในการพฒนาการคดวจารณญาณ การคดแกปญหาและการบรโภคดวยปญญา

91

สาหรบกจกรรมทพฒนาทกษะทางสงคม การคานงถงผอน ซงไดแก ความเอออาทรกมการ ใชกจกรรมและเทคนคการสอนในหลายรปแบบทงการทากจกรรมกลม การจบคเพอนชวยเพอน การขออาสาสมครและการนาเสนอกรณปญหา

ในสวนของการพฒนาความสขใจกมกจกรรมทกอใหเกดความสนกสนานเพลดเพลน มกจกรรมทนาสนใจทงการใชเกมและเพลง การใหอสระนกเรยนไดเลอกทาสงทสนใจ การจดหาสออปกรณ กจกรรมการเรยนรทดงดดความสนใจ การใหการเสรมแรง การใหแสดงบทบาทสมมต การฝกสมาธ และการใหเรยนรดวยการลงมอปฏบต โดยการใชเกมและเพลงเปนกจกรรมทท ง 5 กลมสาระการเรยนรไดนามาใชในการพฒนาความสขใจ

จะเหนไดวา กจกรรมตาง ๆ เหลานทนามาใชในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาเปนกจกรรมทเปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในกจกรรมดวยตนเอง นกเรยนไดมอสระในการแสดงความคดเหน กลาแสดงออก กจกรรมทจดเปนกจกรรมทเหมาะสมกบชวงวยของนกเรยนและสามารถนาสงทไดรบไปปรบใชในชวตประจาวนได โดยมการจดบรรยากาศ/สภาพแวดลอมทเออตอการเรยนร มการจดหาสอ อปกรณ เนอหาขาวสาร ภาพประกอบทนาสนใจมาจงใจใหนกเรยนเกดความสนใจใฝร นอกจากกจกรรมและบรรยากาศทเออตอการพฒนาแลว ในสวนของครกมการเปลยนแปลงตนเอง มการใหความเปนกนเองตอนกเรยนมากขน เอาใจใสสงเกตพฤตกรรมนกเรยนมากขน

เหตทผลการวจยครงนสามารถไดรปแบบกจกรรมในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาทมความหลากหลายและสงผลดตอการพฒนาพลงปญญาของนกเรยน สวนสาคญกเนองมาจากในการวจยครงน คณะผวจยไดใชกระบวนการวจยแบบมสวนรวมตามแนวคดของเดมมงซงม 4 ขนตอน ไดแก 1) ขนการวางแผน 2) ขนดาเนนการตามแผน 3 ) ขนการตรวจสอบประเมนผล และ 4)ขนปรบเปลยนแกไขเพอนาไปสการวางแผนใหม โดยอาศยความรวมมอกนของผทมสวนเกยวของทงในสวนของคณะผวจยและคณะครผรวมวจย ซงทง 2 ฝายไดรวมทาวจยและพจารณารวมกนในทกขนตอน มสวนรวมเปนเจาของงานวจยรวมกน โดยทสมาชกทกคนมสวนรวมในทกขนตอนตงแตเรมตกลงทจะทาวจย กาหนดปญหา การวางแผน เลอกวธการเกบรวบรวมขอมล การวเคราะหขอมล การตดสนใจทจะปฏบตตามแผน การตรวจสอบประเมนและปรบเปลยนแกไขเพอนาไปสการวางแผนใหม

ในขนของการวางแผนของการวจยครงน นอกจากจะไดรบความรวมมอจากคณะครผรวมวจยแลว ทางคณะผบรหารโรงเรยนทง 2 โรงตางกใหการสนบสนนไดใหการกระตนและสรางแรงจงใจรวมกบคณะผวจยเพอใหคณะครผรวมวจยเกดความรสกมงมนในการทาวจยและมความมนใจมากขน การทครไดรบรถงการสนบสนนของผบรหารและคณะผวจยกเปนสงทชวยสงเสรมใหครไดเรยนรและแสวงหาแนวทางการจดกจกรรมทมงเนนการพฒนาพลงปญญาใหแกนกเรยน สอดคลองกบแนวคดของแบนดรา (ปรดา เบญคาร.2548:156; อางองจากBandura.1986:399-401;1997:79-101) ทวา การชกจงทางสงคมหรอการใชคาพดชกจงทาใหผถกชกจงเกดความมนใจในความสามารถของตนเอง มโอกาสทจะประสบความสาเรจในงานทไดรบมอบหมายและจากการทครไดรบความรเกยวกบความสาคญและความจาเปนของการพฒนาพลงปญญา องคประกอบของ

92

นอกจากขนตอนของการวางแผนทตองมการพจารณารวมกนแลว ในขนของการดาเนนการตามแผน การตรวจสอบประเมนผลและการปรบเปลยนแกไขเพอนาสการปรบแผน คณะผวจยกมสวนรวมในการใหคาแนะนา ชวยเหลอ เปนทปรกษา ใหขอเสนอแนะและหาแนวทางในการแกปญหาใหกบครทพบปญหาทเกดขนจากการนาแผนไปสการปฏบต นอกจากน จากการทครไดลงมอปฏบตจรงตงแตขนตอนแรกถงขนตอนสดทาย (P-D-C-A 4 รอบ)กทาใหเกดการปรบปรงแกไขแผนการจดการเรยนรและเกดความรสกมนใจขนเรอย ๆ ประกอบกบการไดรบคาแนะนา ขอมลปอนกลบและการเสรมแรงคาชมเชยจากคณะผวจยกทาใหครเกดแรงจงใจทจะมงมนพฒนางานใหดยงขน ผลการวจยนสอดคลองกบผลการวจยของเทว พรหมมนตะ (2544:80-85) ทพบวา ในชวงแรกของการทาวจย ครตองการใหศกษานเทศกใหคาแนะนาเพอเพมความกระจางโดยเพมระยะเวลาและรายละเอยดในขนตอนการทาวจยและแนวทางการพฒนานกเรยน ทาใหครมความมนใจในการทาวจยมากขน นอกจากน จากการใหครไดมอสระในการจดทาแผน มอสระในการเลอกกจกรรมเทคนคการสอนผนวกกบการไดร บการเสรมแรงทางบวกจากผบรหารโรงเรยนและคณะผวจยกทาใหครมความภาคภมใจและมนใจในการพฒนากจกรรมทจะนามาใชในการพฒนาพลงปญญาของนกเรยนมากขน ตอนท 2 ผลของการใชกจกรรมและรปแบบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 จากการทดสอบสมมตฐาน ผลการวจยพบวา นกเรยนกลมทดลองทไดรบการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญามคะแนนพลงปญญาทง 5 องคประกอบสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 เหตทเปนเชนนเปนเพราะ การจดกจกรรมในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาครงนเนนผเรยนเปนศนยกลาง กจกรรมทจดขนเปดโอกาสใหผเรยนไดมสวนรวมในการลงมอปฏบตจรง ใหนกเรยนเหนคณคาและสามารถนาสงทไดรบการพฒนาไปใชในการเรยนและการดาเนนชวตประจาวนได โดยมการจดประสบการณการเรยนร กจกรรมทหลากหลายใหผเรยนไดเรยนรและสรปความเขาใจดวยตนเอง โดยมครเปนผอานวยความสะดวกในการจดหากจกรรมทมความสนก หลากหลาย มการจดหาสอ อปกรณ กจกรรมทเราความสนใจ โดยรปแบบการสอนมทงการอบรมโดยตรง และการสอนสอดแทรกในเนอหา และครยงทาหนาทเปนผกระตนความคดของผเรยนโดยใชคาถามเพอใหผเรยนไดฝกคดวเคราะห โดยทครจะเปนผจดสภาพแวดลอม/บรรยากาศ

93

นอกจากนเมอพจารณาผลการเปลยนแปลงพลงปญญาในแตละองคประกอบ จะสามารถนาเสนอไดดงน

1. การคดวจารณญาณ จากผลการวเคราะหขอมลพบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองทไดรบการพฒนาพลง

ปญญาองคประกอบการคดวจารณญาณมคะแนนเฉลยพลงปญญาองคประกอบดงกลาวสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเปนเพราะวา ในการพฒนาพลงปญญาองคประกอบการคดวจารณญาณ ครผรวมวจยไดใชกจกรรม เทคนคการสอนทหลากหลายในการฝกทกษะการคดวจารณญาณ มการใชคาถาม การนาสถานการณมาใหนกเรยนไดฝกคด รวมทงจดใหมการอภปรายกลม ซงกจกรรมตาง ๆ เหลานเปนกจกรรมทงานวจยหลาย ๆเรองตางพบวา สามารถพฒนาการคดวจารณญาณของผเรยนได (มลวลย สมศกด.2540: เพญพสทธ เนคมานรกษ.2537) นอกจากนการจดกจกรรมของครกมการสรางบรรยากาศการเรยนรทเออตอการพฒนาการคดวจารณญาณ มการจดหาสอ กจกรรมทดงดดความสนใจ กระตนความคดและใหนกเรยนเกดความเพลดเพลน เชน การใชเกม การแสดงบทบาทสมมต นอกจากนบทบาทครกมการปรบเปลยนดวย ครมความเปนกนเองกบนกเรยนมากขน มการใหการเสรมแรง ใหคาชมเชยกบนกเรยนมากขน เปดโอกาสใหนกเรยนแสดงความคดเหนอยางเปนอสระ ซงผลการเปลยนแปลงทเกดขนจากการสมภาษณคร พบวา สงทสงเกตเหนไดคอ นกเรยนมการแลกเปลยนความคดเหน มการตอบและอภปรายกลมรวมกนไดด มการชวยกนระดมความคดในขณะทคร ตงคาถาม นกเรยนมการตงคาถามตาง ๆ ทเกยวของกบการทากจกรรมมากขน

2. การคดแกปญหา จากผลการวเคราะหขอมลพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองทไดรบการพฒนาพลง

ปญญาองคประกอบการคดแกปญหามคะแนนเฉลยพลงปญญาองคประกอบดงกลาวสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเปนเพราะวา ในการพฒนาพลงปญญาองคประกอบการคดแกปญหา เทคนคทนามาใชในการพฒนามากทสด ไดแก การนาสถานการณทเปนปญหามาใหฝกคดและการใชคาถาม สอดคลองกบผลการวจยของจต นวนแกว (2543) ทไดเสนอกจกรรมทใชพฒนาการคดแกปญหา คอ จะตองจดหาสถานการณเพอใหผเรยนไดแกปญหา ใหทากจกรรมกลมชวยกนหาวธแกปญหา ใหผเรยนแตละกลมไดเสนอผลการคดวธการแกปญหา พรอมระบเหตผล และจะตองมการสรปในเรองของขนตอนของการแกปญหา นอกจากนยงสอดคลองกบสวทย มลคา (2547) ทเสนอแนวทางการจดกจกรรมเพอฝกคดแกปญหาไวคอ จะตองฝกคดตงคาถามทนาสนใจ อภปรายการใหเหตผล กระตนใหเกดการคดหาคาตอบอยาง

94

3. ความเอออาทร จากผลการวเคราะหขอมลพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองทไดรบการพฒนาพลง

ปญญาองคประกอบความเอออาทรมคะแนนเฉลยพลงปญญาองคประกอบดงกลาวสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเปนเพราะวา ในการพฒนาพลงปญญาองคประกอบความเอออาทร ครผรวมวจยไดใชการมอบหมายงานใหทาเปนกลม การขออาสาสมคร การจบคเพอนชวยเพอนและการนาเสนอกรณปญหา ซงกจกรรมททาเปนกจกรรมกลมทสามารถพฒนาความเอออาทรได ผลการวจยนสอดคลองกบผลการวจยของอาคม หงสทอง (2539) ทพบวา นกเรยนทเขารวมกจกรรมกลมมการพฒนาความมนาใจมากกวานกเรยนทไดรบการสอนแบบปกตอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 นอกจากนผลการวจยของกองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ กพบวา แนวทางทผเกยวของทางการศกษาตองดาเนนการใหนกเรยนมความเอออาทร ไดแก สงเสรมใหเดกชวยกนทางานเปนกลมโดยการสอนสอดแทรกในระหวางการจดกจกรรมการเรยนการสอนโดยใชกระบวนการกลม ใหนกเรยนไดมโอกาสทางานรวมกน

ในการพฒนาความเอออาทร การเปลยนแปลงทเกดขน จากการสงเกตของคร พบวา นกเรยนมการชวยเหลอกนทางานในกลมมากขน นกเรยนอาสาสมครทจะชวยเพอน มนาใจกบเพอนมากขน ทงดานการแบงปนสงของและชวยเหลอกนดวยความเตมใจ รวมทงมนาใจกบคร ชวยครโดยไมตองไหววาน

4. ความสขใจ จากผลการวเคราะหขอมลพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองทไดรบการพฒนาพลง

ปญญาองคประกอบความสขใจมคะแนนเฉลยพลงปญญาองคประกอบดงกลาวสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเปนเพราะวา ในการพฒนาพลงปญญาองคประกอบความสขใจ ครผรวมวจยไดใชกจกรรมการพฒนาความสขใจทมความหลากหลาย นอกจากนการใหนกเรยนไดเลอกทาในสงทมความชอบและความสนใจกเปนอกกจกรรมหนงททาใหนกเรยนเกดความสขใจ สอดคลองกบกตตวด บญซอและคนอน ๆ (คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.2540:35) ทเหนวา กระบวนการเรยนรเพอใหเกดการเรยนร อยางมความสข นกเรยนแตละคนควรไดมโอกาสเลอกเรยนตามความถนดและความสนใจ ของตนเอง การเรยนการสอนควรมวธการเรยนทสนก แปลกใหม จงใจใหตดตามและเราใจใหอยาก

95

ความสขใจนอกจากจะพฒนาไดจากรปแบบกจกรรมทพฒนาความสขใจแลว ยงขนอยกบบคลกภาพของครทจะตองมมนษยสมพนธ ยมแยมแจมใส ใกลชด เอาใจใสมความเปนกนเองกบนกเรยน

5. การบรโภคดวยปญญา จากผลการวเคราะหขอมลพบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองทไดร บการพฒนา

พลงปญญาองคประกอบการบรโภคดวยปญญา มคะแนนเฉลยพลงปญญาองคประกอบดงกลาว สงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 ซงเปนไปตามสมมตฐาน ทงนเปนเพราะวา ในการพฒนาพลงปญญาองคประกอบการบรโภคดวยปญญา ครผรวมวจยจะใชกจกรรมทใกลเคยงกบการพฒนาการคดวจารณญาณ เนองจากในการตดสนใจเลอกทจะบรโภคสงใด ๆ กตามตองผานกระบวนการของการคด ดงนนการฝกทกษะการคด โดยอาศยการใชคาถามใหฝกคด การตงคาถามเรองของการนาไปใช การยกสถานการณใหตดสนใจเลอก กจกรรมเหลานจะถกนามาใชโดยมการสอนสอดแทรกเขากบเนอหาในรายวชา ซงสามารถปรบมาใชในชวตประจาวนได เรองทนามาใหนกเรยนไดฝกคดเปนเรองทงายและใกลตวนกเรยน เพอใหนกเรยนสามารถนาความรนนมาปรบใชในชวตประจาวน ผลการวจยครงนสอดคลองกบผลการวจยของสขมาล เกษมสข (2549) ทพบวา นกเรยนทไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาการบรโภคดวยปญญามพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาหลงการฝกอบรมสงกวากอนการฝกอบรมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 ผลการวจยดงกลาวแสดงใหเหนวาการบรโภคดวยปญญาเปนตวแปรทสามารถพฒนาได โดยแนวทางในการพฒนาองคประกอบน การพฒนาทกษะการคดนบเปนหวใจสาคญของการบรโภคดวยปญญา

นอกจากผลการศกษาขางตนแลว ผลการวจยครงนยงพบอกวา คะแนนเฉลยพลงปญญาทง 5 องคประกอบในภาพรวมของกลมทดลองและกลมควบคมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ .05 ซงยนยนสมมตฐานโดยทมคา Λ = .909 คา F =2.838 ทระดบนยสาคญ .018

96

นอกจากน จากการทกอนการทดลองครสวนใหญมความวตกกงวลวาการพฒนาการคดเปนเรองทยาก จงกอใหเกดความทมเทในการแสวงหาเทคนควธการสอนทจะพฒนาพลงปญญาองคประกอบนเปนอยางมาก โดยเมอพจารณาแผนจดการเรยนรของครและจากการสมภาษณครจะพบวา ครไดใหความสาคญกบการพฒนาการคดวจารณญาณเปนอยางมาก สงเกตจากการมกจกรรมทพฒนาการคดวจารณญาณมากทสดจานวนถง 9 เทคนค ในสวนของผลการศกษาทไมยนยนสมมตฐานบางสวน กลาวคอ นกเรยนกลมทดลองมคะแนนเฉลยพลงปญญา 4 องคประกอบ ไดแก การคดแกปญหา การบรโภคดวยปญญา ความเอออาทรและความสขใจไมแตกตางจากกลมควบคมอยางมนยสาคญทางสถต ซงถงแมวา ผลการทดลองจะไมพบความแตกตางอยางมนยสาคญทางสถตแตเมอพจารณาคะแนนเฉลยพลงปญญา แตละองคประกอบภายหลงการทดลอง จะพบวา นกเรยนกลมทดลองมคะแนนเฉลยพลงปญญา ทง 4 องคประกอบสงกวากลมควบคม

97

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะทวไป ผลจากการทาวจยแบบมสวนรวม โดยใชกระบวนการ P-D-C-A ในการศกษาครงนไดผลเปนอยางด หวใจสาคญอยทการตระหนกถงความสาคญของปญหาและความตงใจจรงของครทตองการเหนการเปลยนแปลงทเกดขนในตวนกเรยน รวมทงการไดร บการสนบสนนจากผบงคบบญชาชนตนจนถงผอานวยการโรงเรยน ผลทเกดขนมไดเกดขนเพยงเฉพาะตวนกเรยนในกลมทดลองเทานน แตผลพลอยไดกคอ ไดกอใหเกดการเปลยนแปลงในตวครผสอนดวย รวมถงกระบวนการทางดานวชาการของโรงเรยนในภาพรวมดวย ซงโรงเรยนอน ๆ สามารถนาไปทดลองใชไดเพอประโยชนแกเยาวชนของชาตตอไป

2. ขอเสนอแนะเพอการนาผลวจยไปใชประโยชน 2.1 ทงผบรหารโรงเรยนและครสามารถเลงเหนความสาคญของการสงเสรมเยาวชน ใหมคณลกษณะทเปนพลงปญญาและมความกระตอรอรนทจะจดกจกรรมหรอจดการเรยนการสอน ทสามารถสงเสรมคณลกษณะดงกลาวได 2.2 โรงเรยนสามารถนารปแบบทไดจากการวจยไปใชพฒนาเยาวชนในกลมชนเรยนอน ๆ ตอไปได 2.3 ไดตนแบบในการพฒนาคณลกษณะทเปนพลงปญญาสาหรบเยาวชน ซงสามารถ นาไปวจยและพฒนาตอไปในวงกวางขน 3. ขอเสนอแนะเพอการวจยตอไป 3.1 ครในโรงเรยนอาจคนหาวธการสอนหรอเทคนคการสอนเพมเตมเพอการพฒนา พลงปญญาแตละองคประกอบใหไดผลมากยงขนดวยกระบวนการวจยแบบมสวนรวม P-D-C-A ทงระดบครกบคร และระดบครกบนกเรยนทตนรบผดชอบในกลมสาระการเรยนรนน 3.2 ครในโรงเรยนอาจทาการวจยเปรยบเทยบพลงปญญาระหวางนกเรยนกลมตาง ๆ ในชนเรยนตางกนทอยในชวงชนเดยวกนหรอระหวางกลมนกเรยนตางชวงชนดวยเทคนคการวจยเดยวกน 3.3 ผลพลอยไดจากกระบวนการวจย ครอาจวจยและพฒนาวธการเขยนแผนการจดการเรยนรเพอการพฒนาพลงปญญาทไดผลและชดเจนยงขนดวยรปแบบหลากหลายของแนวการเขยนซงไมสรางภาระใหแกครเกนกวาการดาเนนการตามปกต

บรรณานกรม

กนกทอง ใจด. ( 2548 ). ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทย โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณ วนท 22 พฤศจกายน 2548.

กนกวรรณ การณ. ( 2548 ). ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณวนท 22 พฤศจกายน 2548.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข. (2549). ดชนความสขทางรอดของสงคมไทย. กรงเทพฯ : บยอนด พบลชชง. กองวจยทางการศกษา กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. (2546) . การศกษาสภาพการจดการ

เรยนรเพอเสรมสรางคณลกษณะทนาไปสความสมานฉนทและเอออาทรตอกนกรณศกษาโรงเรยนประถมศกษา. กรงเทพฯ : กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

กตตชย สธาสโนบล (2545) .การจดกระบวนการเรยนร 4MAT เพอสงเสรมคณลกษณะด มปญญา มความสข. นครนายก : เสมอการพมพ.

คณะกรรมการการศกษาแหงชาต.(2540). ทฤษฎการเรยนรอยางมความสข ตนแบบการเรยนร ทางดานหลกทฤษฎและแนวปฏบต. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา. จต นวนแกว .(2543).การพฒนาความสามารถดานการคดขนสงในวชาวทยาศาสตรของนกเรยน ระดบมธยมศกษาปท 1. ปรญญานพนธ กศ.ด.(วทยาศาสตรศกษา). กรงเทพฯ : บณฑต วทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. ฉนทนา ภาคบงกช. ( 2545 ). เอกสารการวจยปฏบตการแบบมสวนรวมการเพมพลง.

ใน เอกสารประกอบการประชมปฏบตการเรอง เทคนคการสอนและพฒนาคณลกษณะและทกษะดานการเกษตร. กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

นงลกษณ วรชชยและสวมล วองวานช. (2545). การวจยและพฒนาเพอการปฏรปการศกษา. เอกสารเผยแพรในโครงการ วพร ลาดบท 102. กรงเทพฯ : ภาควชาวจยการศกษา

คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ทศนา แขมมณและคนอน ๆ . (2540). การคดและการสอนเพอพฒนากระบวนการคด. ใน เอกสาร ประกอบการนาเสนอแนวคดและแนวทางโครงการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนกลม “การเรยนรเพอพฒนากระบวนการคด. กรงเทพฯ : คณะกรรมการการศกษาแหงชาต. ธรรพณธร ลาภเวช. (2548). ครกลมสาระการเรยนรส งคมศกษา ศาสนาและวฒนธรรม.

สมภาษณวนท 18 สงหาคม 2548. ประพนธศร สเสารจ. (2548). สอนอยางไรใหคดเปน. กรงเทพฯ : วฒนาพานช,

99

ประยร บญใช. (2544). การพฒนารปแบบการเรยนการสอนตามแนวคดประสบการณการเรยนร ผานสอกลางเพอเสรมสรางความสามารถในการคดแกปญหาและผลสมฤทธทางการเรยน ของนกศกษาในสถาบนราชภฏ.วทยานพนธ ค.ด.(หลกสตรและการสอน). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พรภมล ระวงการ. (2548). ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณวนท 29 พฤศจกายน 2548.

พระธรรมปฏก (ป.อ.ปยตโต). (2542). เศรษฐศาสตรแนวพทธ. กรงเทพฯ : มลนธโกมลคมทอง. พระไพศาล วสาโล. (2543). วถสงคมไทย. สารนพนธทางวชาการเนองในวาระหนงศตวรรษปรด พนมยงค. กรงเทพฯ : สานกพมพมลนธเดก พภช ประจนตเขตต. (2547). การเสรมสรางพฤตกรรมเอออาทรของครอบครวไทย. ภาคนพนธ ศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม). กรงเทพฯ : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ผจงจต อนทสวรรณและคณะ . (2548). การวจยและพฒนาพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาของ

เยาวชน.รายงานการวจยฉบบท 99. กรงเทพฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร. มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. มลวลย สมศกด. (2540). รปแบบการสอนเพอพฒนาการคดอยางมวจารณญาณของนกเรยนใน

โครงการขยายโอกาสทางการศกษาขนพนฐาน. ปรญญานพนธ กศ.ด.(การวจยและพฒนา หลกสตร). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

มาลารน พวงประทม. (2548) . ครกลมสาระการเรยนรภาษาตางประเทศ โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณวนท 22 พฤศจกายน 2548.

วราภรณ ยมแยม. (2543). การศกษาการพฒนาความคดวจารณญาณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนหนองแค “สรกจพทยา” จงหวดสระบร โดยใชชดการสอน. ปรญญานพนธ กศ.ม. ( จตวทยาการแนะแนว ). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

วชร เลยนบรรจง. (2539). การศกษาผลสมฤทธทางการเรยนวชาวทยาศาสตรและความคดสรางสรรคทางวทยาศาสตรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 ทไดรบการสอนโดยใชชดฝกกจกรรมแกปญหาทางวทยาศาสตรกบการสอนตามคมอคร.ปรญญานพนธ กศ.ม.

(การมธยมศกษา). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . วลนกา ฉลากบาง. (2548). การพฒนาความสามารถในการรจกคดแบบโยนโสมนสการและการ

บรโภคดวยปญญาของนกศกษาสถาบนราชภฏสกลนคร. ปรญญานพนธ วท.ด. (การวจย พฤตกรรมศาสตรประยกต).กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

100

วนย ดาสวรรณ.(2536). รายงานการวจยผลการฝกทกษะความคดวจารณญาณทมตอความสามารถ ดานความคดวจารณญาณและการใชเหตผลทางคณตศาสตรของนกเรยนชนประถมศกษา ปท 6. กรงเทพฯ : ภาควชาการศกษา หนวยงานโรงเรยนสาธต คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ศภกานต เมธาพงศบรบรณ. ( 2548). ครกลมสาระการเรยนรคณตศาสตรโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณวนท 29 พฤศจกายน 2548.

ศภภตรา มามงคง. (2548). ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร โรงเรยนสามเสนนอก. สมภาษณวนท 22 พฤศจกายน 2548.

สมหวง ชยดามล.(2528). การศกษาเปรยบเทยบพฒนาการดานทกษะการคดแกปญหาทางการ เรยนวชาสงคมศกษาของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โดยวธกระบวนการกลมสมพนธ กบการสอนปกต . วทยานพนธ (ศศ.ม.). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย เกษตรศาสตร. ถายเอกสาร. สชาดา เกษประดษฐ. (2548). ครกลมสาระการเรยนรภาษาไทยโรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง.

สมภาษณวนท 29 พฤศจกายน 2548. สขมาล เกษมสข.(2549). ผลการฝกอบรมเพอพฒนาพฤตกรรมการบรโภคดวยปญญาของนกเรยน

ชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. กรงเทพฯ : โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สวด แยมเกสร. (2547). ปจจยทางจตสงคมทสมพนธกบพฤตกรรมการสอนของครตามแนวปฏรป การศกษาแหงชาต. ปรญญานพนธ วท.ม. (การวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ถายเอกสาร. สวทย มลคา. (2547). ครบเครองเรองการคด. กรงเทพฯ : ดวงกมล. อนไทย มาตรวเศษ. ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร(หลก)โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง . สมภาษณวนท 29 พฤศจกายน 2548. อราม วฒนะ. (2536). การศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนความสามารถในการ

แกปญหา และความสามารถในการสรางความคดรวบยอดกลมสรางเสรมประสบการณชวตเรองสงแวดลอมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 ทไดรบการสอนแบบสบสวนสอบสวนกบการสอนปกต .ปรญญานพนธ กศ.ม. (การประถมศกษา). กรงเทพฯ:บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

ออมเดอน สดมณและอษา ศรจนดารตน. (2548). ปจจยดานจตสงคมและความสขใจทเกยวกบพฤตกรรมการทางานของครในระดบประถมศกษาและมธยมศกษา รายงานการวจยฉบบท 106. กรงเทพฯ : สถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร.มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

องคณา ราชสห. (2548). ครกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร (เสรม) โรงเรยนเคหะชมชนลาดกระบง. สมภาษณวนท 29 พฤศจกายน 2548.

101

อาคม หงสทอง. (2539). ผลของกจกรรมกลมทมตอความมนาใจของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานแบนชะโด เขตมนบร กรงเทพมหานคร. ปรญญานพนธ กศ.ม. (จตวทยาการ แนะแนว). กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ . อษณย โพธสข. (2544). รายงานการวจย รปแบบการจดการศกษาสาหรบผมความสามารถพเศษ

ดานทกษะการคดระดบสง. กรงเทพฯ : ศนยแหงชาตเพอพฒนาผมความสามารถพเศษ สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต.

Bosworth,K. (1995). “Caring for others and Being Cared for : Students Talk Caring in School”. Phi Delta Kappan. 76(9), 686-693. Diener,E.D.( 2000, January) .”Subjective Well – Being” .American Psychologist. 58(1):34-43. Ennis,R.H.( 1985,October). A logical Basic for Measuring Critical Thinking Skill.

Educational Leadership :45-48. Fogarty,R ;& Bellanca,J.(1990). Teach Them Thinking. Palatine : Publishing. Good ,C.V.(1973). Dictionary of Education. New York : McGraw Hill. Gibson,H.W. (1985). Critical Thinking :A Communication Model. Washington State University. Greenwood,D.;& Levin,M.(2002). Introduction to Action Research for Social Change. Thousand Oaks CA :Sage. Guildford,J.P. (1971). The Analysis of Intelligence. New York : McGraw-Hill. Hilgard , E.R.(1962). Introduction to Psychology. New York : Harcourt Brace and

World. Hudgins, B.B. and others . (1979). Children’s Critical Thinking: A Model for Its Analysis and

Two Examples. Journal of Educational Research. Macaulay,J.R. 1970). A Shill for Charity. In J.Macaulay ;& Berkowitz (eds.). Altrusism and Helping Behavior. New York : Academic Press . Myers.David G. (1993). Social Psychology. 4 th ed. New York : McGraw-Hill. Scattery,P. (1990,October). “Encouraging Critical Thinking : A Strategy for Commenting on

College Papers”. College Composition and Communication .41 (3) : 332-335.(ERIC) Veenhoven.(1991). “Question on Happiness : Classical Topics ”. Modern Subjective Well – Being : An Interdisciplinary Perspective . New York : Pergamon Press. Weir,J.J.(1974). “ Problem Solving is Everybody’s Problem “.The Science Teacher.41 :16-18. Whyte,W.F.(1991). Participatory Action Research. London. : Sage.