การจดการขยะฐานศนย: กรณศกษา โรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

รงกจ บรณเจรญ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม)

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

2554

บทคดยอ

ชอวทยานพนธ การจดการขยะฐานศนย: กรณศกษา โรงเรยนจอมพระประชาสรรค

อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร ชอผเขยน นางสาว รงกจ บรณเจรญ ชอปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต (การจดการสงแวดลอม) ปการศกษา 2554

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เพอประยกตการจดการขยะฐานศนย และศกษาผลส าเรจ ปญหาและอปสรรคของการจดการขยะฐานศนย ทน าไปประยกตใชในโรงเรยนเพอน าไปสการหาแนวทางทเหมาะสมส าหรบการจดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค การศกษาครงนเปนการศกษาวจยเชงปรมาณโดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลกลมตวอยางนกเรยนจ านวน 335 คน และสมภาษณเชงลกผอ านวยการ และอาจารย การวเคราะหขอมลทวไปใชการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย การทดสอบสมมตฐานใช t-test และ F-test ผลการศกษา กลมตวอยางนกเรยน พบวา มความรเกยวกบการจดการขยะอยในระดบปานกลาง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะในภาพรวมอยในระดบปานกลาง และพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในภาพรวมอยในระดบ ปานกลาง ส าหรบกลมตวอยางอาจารย พบวา ไดรบความรจากสอโทรทศน สงพมพ และการฟงจากการบอกเลา และเหนดวยกบโครงการขยะฐานศนยวาเปนประโยชนตอโรงเรยน ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนทระดบนยส าคญ 0.05 ไดแก เพศ อาย ระดบชนทก าลงศกษา ความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน การประยกตหลกการจดการขยะฐานศนย ในขนตอน “กลางทาง” จะเปนการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม โดยผลจากการส ารวจปรมาณ

(4)

ขยะ พบวา ปรมาณขยะลดลงรอยละ 14.16 และจากการศกษาความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม พบวา นกเรยน และอาจารยมความพงพอใจในโครงการเฉลยในระดบมาก และเกอบรอยละ 100 ของนกเรยน และอาจารยมความพงพอใจในระดบมาก ปญหา/อปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ไดแก การขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน รองลงมาขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก การขาดความร/ความเขาใจในการจดการขยะอยางมประสทธภาพ ขาดเงนทน/งบประมาณ และบคลากรในการจดการขยะฐานศนย ขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนย ไดแก ควรสนบสนนการท ากจกรรมทางดานสงแวดลอมใหเพมมากขนระหวางเพศชายกบเพศหญง สงเสรมสนบสนนใหนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลายเปนแกนน าในการรเรมท าโครงการตาง ๆ ทนกเรยนสนใจในการท าประโยชนใหแกโรงเรยน อาจารยผสอนควรเนนการเรยนรใหกบนกเรยนผานสอการเรยนการสอน และการศกษาดงานนอกสถานทควบคกบการปฏบต/การท ากจกรรม และการประชาสมพนธเสยงตามสายโดยจดใหนกเรยนทกหองไดมโอกาสน าเสนอขาวสารตาง ๆ ทางดานสงแวดลอมอยางกวางขวาง

ABSTRACT Title of Thesis Zero Waste Management: A Case Study of Chomphraprachasan School,

Chomphra District, Surin Province Author Miss Rungkit Boonchareon Degree Master of Science (Environmental Management) Year 2011

The objectives of this study were 1) to study zero waste management behavior of

students in Chomphraprachasan School; 2) to study factors related to behavior of zero waste management in Chomphraprachasan School, and 3) to apply zero waste management best practices, problems and obstacles for zero waste management implementation in the school. It was a quantitative and workshop research that used questionnaire and an in-depth interview as tools for data collection. The questionnaires were distributed to 335 students in the Chomphraprachasan School and the in-depth interview was conducted to the school director and teachers. Then, the data were analyzed for frequency, percentage and mean. The hypotheses were tested by using t-test and F- test. The study revealed that students’ understanding on waste and waste management, the perception towards waste and waste management information, and the perception on zero waste management were at moderate level. In contrast, teachers’ received information on waste and waste management from television, printed media, and word-of-mouth. They agreed that the zero waste management project was useful for the school. Factors related to behavior of zero waste management in Chomphraprachasan School were at the significant level of 0.05. They were sex, age, education level, knowledge about waste management, perception on waste management information, cooperation from students, attention from school director and class teacher, school’s benefit from zero waste management implementation, and rules and regulations enforcement on cleanness in the school. For the implementation process, the Smile

(6)

Trash Bank Project was conducted during the mid-way waste management process. The survey indicated that the amount of waste was decreased by 14.6%. Besides, students and teachers were very satisfied with the project at high level. Almost 100% of students and teacher were satisfied at high level. The study also revealed some problems and obstacles on zero waste management. They were the lack of cooperation from students in the school, the lack of support from the school administrative, insufficient waste management equipments (trash bins), and personnel. Recommendations for zero waste management are support environment activities that focus on male and female participation, support high school students to become a new activities mainstay which will give a good reputation to their school, teacher should focus on a new learning process by using a different way of teaching such as a different kinds of instruction media learning or field trip that need a practices/activities and publicity any environmental news that students are interested in by school’s voice line.

กตตกรรมประกาศ

การศกษาเรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ส าเรจลงไดดวยความอนเคราะหจากหลายทาน โดยเฉพาะ รศ.ดร.วสาขา ภจนดา และรศ.ดร.บญจง ขาวสทธวงษ ทเปนทปรกษาใหผเขยนมาเปนอยางดรวมถงใหค าแนะน าทด ๆ และใหก าลงใจตลอดมา

ขอขอบคณผอ านวยการ อาจารย และนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคทไดเสยสละเวลาในการตอบแบบสอบถามและเขารวมกจกรรมโครงการธนาคารขยะยม และใหความรวมมอเปนอยางดผเขยนมความซาบซงใจในน าใจของทานทมใหผเขยนมาโดยตลอดระยะเวลาการศกษาทผานมา

กราบขอบพระคณคณพอ (วเศษ บรณเจรญ) และคณแม (ประกอบ บรณเจรญ)ทคอยใหก าลงใจและสนบสนนทนการศกษาวจยมาเปนอยางด

รงกจ บรณเจรญ มถนายน 2554

สารบญ

หนา บทคดยอ (3) ABSTRACT (5) กตตกรรมประกาศ (7) สารบญ (8) สารบญตาราง (11) สารบญภาพ (13) บทท 1 บทน า 1

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา 1 1.2 ค าถามการวจย 3 1.3 วตถประสงคของการศกษา 3 1.4 ขอบเขตของการศกษา 4 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ 6 2.1 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการขยะ 6 2.2 แนวคดการจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพ 13 2.3 แนวคดเกยวกบการจดการขยะฐานศนย 14 2.4 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม 17 2.5 แนวคด ทฤษฎเกยวกบพฤตกรรม 18 2.6 ขอมลพนฐานของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 26 2.7 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ 28

(9)

บทท 3 กรอบแนวคด และวธการศกษา 36 3.1 ตวแปรทใชในการศกษา 36 3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ 39 3.3 สมมตฐานในการศกษา 41 3.4 ประชากร และผใหขอมลส าคญทใชในการศกษา 41 3.5 เครองมอ และวธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 43 3.6 การตรวจสอบคณภาพเครองมอเกบรวบรวมขอมล 49 3.7 วธประมวลผล และวเคราะหขอมล 50

บทท 4 ผลการศกษา 52 4.1 ผลการศกษาในสวนของนกเรยน 52

4.1.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไป 52 4.1.2 ผลการวเคราะหความรเกยวกบการจดการขยะ 54 4.1.3 ผลการวเคราะหการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 57 4.1.4 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 58 4.1.5 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะ 62 ฐานศนย 4.1.6 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนย 64 4.1.7 ผลการทดสอบสมมตฐาน 65

4.2 ผลการศกษาในสวนของอาจารย 75 4.2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณผอ านวยการ 75 4.2.2 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณอาจารย 78 4.2.3 ขอเสนอแนะเกยวกบโครงการทควรท า 80

บทท 5 ผลการวจยเชงปฏบตการ 81 5.2 การสงเสรมการมสวนรวม และกระบวนการเรยนรในการจดการขยะ 81 5.2 การประยกตหลกการจดการขยะฐานศนย 88 5.3 โครงการธนาคารขยะยม 94 5.4 การประเมนโครงการธนาคารขยะยม 99

บทท 6 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 104 6.1 สรปผลการศกษา 104 6.2 อภปรายผล 110

(10)

6.3 ขอเสนอแนะ 119 บรรณานกรม 124 ภาคผนวก 130

ภาคผนวก ก แผนพบใหความร เรองการจดการขยะฐานศนย 131 ภาคผนวก ข แบบสมภาษณส าหรบอาจารย 134 ภาคผนวก ค แบบสอบถามส าหรบนกเรยน 138 ภาคผนวก ง แบบสมภาษณผอ านวยการโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 146 ภาคผนวก จ แบบประเมนความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม 148

ประวตผเขยน 150

สารบญตาราง ตารางท หนา

3.1 กลมตวอยาง ปการศกษา 2554 ทใชในการวจย 42 3.2 เกณฑการใหคะแนนขอความเชงนนามและเชงนเสธตามระดบการรบรขาวสาร 45 3.3 เกณฑการใหคะแนนขอความเชงนนามและเชงนเสธตามระดบพฤตกรรม 46 3.4 การก าหนดขอค าถามในดานปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 48 ของนกเรยน 4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง 53 4.2 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางทตอบค าถามแตละขอในแบบสอบถาม 55

ความรเกยวกบการจดการขยะ 4.3 จ านวน และรอยละของนกเรยน แยกตามระดบความรเกยวกบการจดการขยะ 56 4.4 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 57 4.5 คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการจดการขยะ 59

ของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค จ าแนกเปนรายขอ 4.6 พฤตกรรมการจดการขยะในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค แบงเปนรายดาน 62 4.7 ระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 62

ของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 4.8 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางนกเรยนทตอบแบบสอบถามจ าแนกตาม 64 ปญหา/อปสรรคในการจดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

4.9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการเปรยบเทยบตวแปร เพศ 65 กบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

4.10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 66 จ าแนกตามอาย 4.11 เปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามอาย 67 4.12 เปรยบเทยบการทดสอบรายคโดยวธ LSD จ าแนกตามอาย 67

(12)

4.13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 68 จ าแนกตามระดบชนทก าลงศกษาของนกเรยน

4.14 การเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตาม 68 ระดบชนทก าลงศกษาของนกเรยน

4.15 เปรยบเทยบการทดสอบรายคโดยวธ LSD จ าแนกตามระดบชนทก าลงศกษา 69 ของนกเรยน 4.16 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 70

จ าแนกตามระดบความรเกยวกบการจดการขยะ 4.17 การเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบ 70

ความรเกยวกบการจดการขยะ 4.18 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 71

จ าแนกตามระดบการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 4.19 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 72

ตามระดบความคดเหนเกยวกบความรวมมอของนกเรยน 4.20 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 73 ตามระดบความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของ ผอ านวยการและอาจารยประจ าชน 4.21 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 74 ตามระดบความคดเหนเกยวกบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบ จากการจดการขยะฐานศนย

4.22 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 75 ตามระดบความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ /มาตรการในดาน การรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน 5.1 ตารางกจกรรม 98 5.2 ระดบความพงพอใจของนกเรยนทมตอโครงการธนาคารขยะยมของโรงเรยน 100

จอมพระประชาสรรค โดยใชความถ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 5.3 ระดบความพงพอใจของอาจารยทมตอโครงการธนาคารขยะยมของโรงเรยน 102 จอมพระประชาสรรค โดยใชความถ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน 6.1 ผลการทดสอบสมมตฐานเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะ 107 ฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

สารบญภาพ ภาพท หนา

2.1 ลกษณะมลฝอยจากกจกรรมตาง ๆ 11 2.2 ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของบคคลในทฤษฎการกระท าดวยเหตผล 22 2.3 แบบจ าลองความสมพนธระหวางปจจยใน The theory of planned behavior 24 3.1 กรอบแนวคดในการศกษา 38 4.1 บรเวณพนทวางถงขยะ 76 4.2 รถเทศบาลมารบขยะภายในโรงเรยน 76 4.3 จ านวนถงขยะมไมเพยงพอ 77 4.4 สมภาษณผอ านวยการโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 78 5.1 สมภาษณคณะกรรมการสภานกเรยน 83 5.2 ประเภทขยะทพบมากทสด 83 5.3 ใหความรนกเรยนหนาเสาธง 85 5.4 คณะกรรมการนกเรยนแจกแผนพบใหกบนกเรยน 85 5.5 มอบอปกรณท าความสะอาดใหโรงเรยน 86 5.6 ผวจยใหความรแกตวแทนนกเรยนทกระดบชน 86 5.7 คณาจารยหมวดสงคมศกษาทควบคมนกเรยนเขารวมการอบรม 86 5.8 การจดนทรรศการใหความรแกนกเรยน 87 5.9 การน าขยะมาจ าหนาย 87 5.10 การใหความรนกเรยนประกอบการบรรยายโดยใชสอการสอน 90 5.11 ผเขารวมการอบรม 90 5.12 ตวแทนหองเรยนไดรบกระเปาและสมดบนทกการจ าหนายขยะ 91

5.13 การเตรยมการตดปายโครงการ 91 5.14 แกนน าโดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6/2 รวมกนตดปายโครงการ 91 5.15 ทท าการธนาคารขยะยม 92

(14)

5.16 ทตงระบบการผลตกาซชวภาพ 92 5.17 บรเวณททงขยะยอยสลายได 93 5.18 ระบบวาลวเปด – ปดการท างาน 93 5.19 ระบบการเดนสายทอกาซ 93 5.20 โครงสรางหนาทของเจาหนาทธนาคารขยะยม 95 6.1 ถงขยะมไมเพยงพอ 110 6.2 สรปผลการศกษา 120

บทท 1

บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

การพฒนาของประเทศไทยทผานมา ไดเนนการพฒนาทางดานเศรษฐกจ อตสาหกรรม

และโครงสรางพนฐานเปนส าคญ แตสภาพทางสงคมทเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว ซงแสดงใหเหนถงปญหาทางสงคมตาง ๆ มากมาย และในขณะเดยวกนกเกดผลกระทบทางดานสงแวดลอมทตามมาโดยเฉพาะอยางยง ปจจบนปญหาขยะมลฝอยไดเพมมากขนเรอย ๆ ซงอาจมสาเหตมาจากการขาดระบบการจดการทด การขาดพนทรองรบปรมาณขยะ รวมถงการขาดจตส านก ท าใหพฤตกรรมการทงขยะไมมการคดแยกขยะกอนทง ไมมการน าขยะมาใชประโยชนใหม โดยเฉพาะในชมชนเมอง ปรมาณขยะมลฝอยเพมขนอยางมาก และในป 2552 ขยะมลฝอยมมากกวา 15.03 ลานตน ทวประเทศ หรอคดเฉลยวนละ 41,410 ตน/วน (กรมควบคมมลพษ, 2553: 12) และเมอเปรยบเทยบกบปรมาณขยะเมอ 10 ป ทผานมาในป 2542 มขยะเกดขนทวประเทศ 13.93 ลานตน หรอคดเฉลยวนละ 38,170 ตน/วน จะเหนวามปรมาณขยะเพมขนจาก 10 ป ทแลวอยางมาก (กรมควบคมมลพษ, 2553: 1) และพบวามการน าขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชนใหมประมาณ 3.03 ลานตน ซงมปรมาณทคอนขางต าเมอเทยบกบปรมาณมลฝอยทเกดขน และมแนวโนมทจะเพมขนทกป จ านวนประชากรทเพมมากขนสงผลตอปรมาณขยะมลฝอยทเพมขน จงสงผลกระทบตอคณภาพชวตของคนในสงคม รวมถงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแลวนน ยงสงผลตอทศนยภาพทไมสวยงาม และไมเปนระเบยบ แมวาจะมการจดการขยะจากหนวยงานทเกยวของกตาม แตกยงไมสามารถแกปญหาไดอยางตรงจด ไมวาจะเปนปญหากลนเหมนรบกวน เปนแหลงก าเนดของเชอโรค และพาหะน าโรคตาง ๆ ทสงผลตอสขภาพอนามยของประชาชน

แตอยางไรกตามการจดการขยะมลฝอยใหเกดประสทธภาพสงสดนน จะตองอาศยองคความรทเปนระบบเพอใหมแนวทางในการแกไขปรบปรงทถกตองตามหลกวชาการ และสามารถน าไปประยกตใชไดอยางกวางขวางในบรบทตาง ๆ ซงผวจยไดใชกรณศกษาของเทศบาลต าบลปรก

2

เปนแนวทางการศกษาเบองตนโดยการจดการขยะฐานศนย เปนอกแนวคด และยทธวธในการบรหารจดการเศษวสดเหลอใช ททางเทศบาลดงกลาวไดเลอกเอามาเปนแนวทางเพอจดการกบปญหาขยะทเกดขน ประกอบกบการอาศยการมสวนรวมจากภาคประชาสงคมในการรวมกนหาทางออกเพอแกไขปญหาขยะทเกดขน โดยทางเทศบาลไดเรมจากการศกษาความเปนไปได และทศทางของการไหลเวยนของเศษวสดเหลอใชของแตละวนในระดบครวเรอนและชมชนน าไปสการบรหารจดการ เพอใหเกดผลลพธทเกดประโยชน มความคมคา และเปนแนวทางของการจดการขยะ ตนทาง กลางทาง ปลายทาง ซงหมายถง กระบวนการทท าใหมปรมาณขยะเกดขนและใหเหลอเศษวสดทจะตองสงก าจดใหเหลอนอยทสดโดยการศกษาครงน ผวจยเนนการจดการขยะตนทางเปนส าคญ ประกอบดวย การลดใชถงพลาสตก/โฟม (Reduce) การใชซ า (Reuse) และการคดแยกขยะ (Solid Waste Separation) (กรมควบคมมลพษ, 2547: 17) โดยเรมจากการคดแยกขยะแลวน าขยะทคดแยกแตละชนดไปใชประโยชน และเขาสขนตอนของการจดการกลางทาง โดยจดตงธนาคารขยะขนซงผศกษาไดท าการถายทอดองคความรดานการลดการเกดขยะ การน ากลบมาใชซ า การคดแยกขยะ และด าเนนกจกรรมในเชงสรางสรรคเพอใหมการจดการขยะทเรมตนจากโรงเรยนโดยมงเนนการใชประโยชนจากขยะกอนการก าจด และมงสงเสรมการบรโภคสนคาทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอม เชน โฟม ขวดพลาสตกตาง ๆ การสรางสภาพแวดลอมทด เพอการลดปญหาดานพนททงขยะ รวมถงการรณรงคประชาสมพนธ เพอปลกฝงทศนคต และสรางคานยมใหแกนกเรยน และอาจารยเพอน าความรสชมชน ในการรกษาความสะอาด โดยมงสรางทมขบเคลอนจากบคคลในโรงเรยน เชน นกเรยน นกการภารโรง ซงกลมคนเหลานมศกยภาพในการสรางประโยชนดานการจดการขยะไดเปนอยางด แตขาดความรและโอกาสในการด าเนนกจกรรมตาง ๆ

โรงเรยนจอมพระประสรรค เปนโรงเรยนขนาดกลาง มการจดการเรยนการสอนทงสน 6 ระดบชน คอ มธยมศกษาปท 1 – มธยมศกษาปท 6 ซงมการจดการขยะมลฝอยทยงขาดระบบการจดการทเหมาะสม ประกอบกบขอจ ากดทางดานบรเวณพนททงขยะมลฝอยทจ ากด และไมมมาตรการและ/หรอขอก าหนดทชดเจนส าหรบการด าเนนการเพอสานตอนโยบายใหกบผบรหาร และ/หรอผทมสวนเกยวของโดยตรง รวมถงการขาดแรงจงใจในการจดการขยะมลฝอยไมวาจะเปน การคดแยกขยะกอนทง การน ากลบมาใชซ า ตลอดจนอปกรณทอ านวยความสะดวกโดยเฉพาะถงขยะทไมมการแบงแยกประเภทส าหรบขยะแตละประเภท สภาพปญหาดงกลาวขางตนเปนสงทยงรอการแกไขปรบปรงจากหนวยงานทเกยวของเพอใหเกดการจดการขยะมลฝอยใหมประสทธภาพสงสด

ผศกษาเลงเหนวาจะเปนประโยชนอยางยงถาหากไดมการศกษาการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ต าบลจอมพระ อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร ซงปจจบนในป

3

2554 มจ านวนนกเรยนทงสน 2,517 คน และอาจารย จ านวน 79 คน การทผอ านวยการโรงเรยนไดทราบถงแนวทางการขบเคลอนและ/หรอการประยกตใชแนวคดการจดการขยะฐานศนย โดยเฉพาะปญหาทางดานการจดการขยะยอมกอใหเกดประโยชนในการพฒนาคณภาพชวต และ/หรอสภาพแวดลอมทเออตอการเรยนการสอนไดอยางมประสทธภาพของนกเรยน และอาจารยทมบานพกอาศยในโรงเรยนไดอยางเหมาะสม จงเปนเรองทนาสนใจทจะศกษา โดยมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยน เพอน าการจดการขยะฐานศนย ไปประยกตใชในการจดการขยะของโรงเรยน เพอวเคราะหปญหา อปสรรค และผลส าเรจของการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ส าหรบใชเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขและจดท าขอเสนอแนะทเหมาะสมในการจดการขยะในชมชนใกลเคยงตอไป ทงนเพอเปนการสะทอนใหเหนถงศกยภาพในการจดการเรยนการสอนควบคกบการสรางจตส านกสาธารณะใหกบนกเรยนซงเปนการตอยอดองคความรทไดจากหองเรยน และจากการท ากจกรรมเพอใหนกเรยนสามารถน าไปประยกตใชในระดบครวเรอนไดอยางมประสทธภาพเพอกอใหเกดประสทธผล ตอไป

1.2 ค าถามการวจย

1) พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคเปนอยางไร 2) มปจจยใดบางทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค 3) การจดการขยะฐานศนยทน าไปประยกตใชในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคจะม

ความส าเรจ และปญหาและอปสรรคหรอไมอยางไร 4) แนวทางส าหรบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคควรเปนอยางไร

1.3 วตถประสงคของการศกษา

1) เพอศกษาพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค 3) เพอประยกตการจดการขยะฐานศนย และศกษาผลส าเรจ และปญหา/อปสรรคของการ

จดการขยะฐานศนย ทน าไปประยกตใชในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

4

4) เพอหาแนวทางทเหมาะสมส าหรบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

1.4 ขอบเขตการศกษา

ในการศกษาวจยเรองการจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร ไดก าหนดขอบเขตของการศกษา ดงน

1.4.1 ดานประชากร คอ นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค จ านวน 2,517 คน (ขอมล ณ วนท 24 ธนวาคม 2553)

1.4.2 ดานเนอหา ประกอบดวย 1.4.2.1 ตวแปรอสระ ไดแก

1) ปจจยสวนบคคล (1) อาย

(2) เพศ (3) ระดบชนทก าลงศกษา

2) ความรเกยวกบการจดการขยะ 3) การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 4) ปจจยสนบสนน

(1) ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย (2) ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของ

ผอ านวยการ และอาจารยประจ าชน (3) ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

(4) การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

1.4.2.2 ตวแปรตาม ไดแก ตวแปรตามในกรอบแนวคดของการวจย คอ ผลของการจดการขยะฐานศนยของ

นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผวจยด าเนนการศกษาโดยพจารณาจากตวบงชทส าคญ ดงน พฤตกรรมการจดการขยะ 3 ดานไดแก

1) พฤตกรรมดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) 2) พฤตกรรมดานการน ากลบมาใชซ า (Reuse)

5

3) พฤตกรรมดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation) ซงโดยรวมจะเปนพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

1.4.3 ดานพนท คอโรงเรยนจอมพระประชาสรรค บานกระทม หมท 6 ถนนเทศบาล 1 ต าบลจอมพระ อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

1.4.4 ดานเวลา คอ ใชระยะเวลาในการด าเนนงานและแผนการด าเนนงาน (3 ธนวาคม 2553 - 1 กนยายน 2554)

1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1) ไดทราบถงพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน โรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2) ไดทราบถงปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอม

พระประชาสรรค 3) ไดทราบถงการประยกตการจดการขยะฐานศนย ผลส าเรจ ปญหาและอปสรรค ของการ

จดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 4) ไดทราบถงแนวทางทเหมาะสมในการจดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค และอาจเปนประโยชนแกโรงเรยนอน ๆ

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาการจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎ และผลงานวจยทเกยวของเพอเปนพนฐาน และแนวทางการวจย ดงน

2.1 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการขยะ 2.2 แนวคดการจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพ 2.3 แนวคดเกยวกบการจดการขยะฐานศนย 2.4 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม 2.5 แนวคด ทฤษฎเกยวกบพฤตกรรม 2.6 ขอมลพนฐานเกยวกบโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2.7 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ

2.1 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการขยะ

2.1.1 ปญหาทเกดจากขยะ ปญหาทเกดขนจากขยะเปนปญหาทสงผลกระทบ ใหกบชมชนตงแตอดตจนถงปจจบนทง

ชมชนขนาดใหญ ขนาดกลาง ขนาดเลก แลวแตสภาพปญหาและผลกระทบของแตละชมชน ทงนปญหาทเกด ขนอยกบสภาพทวไปของชมชน และวธการจดการของชมชนเอง ซงในแตละชมชนกไมไดนงนอนใจหรอไมตระหนกกบปญหาทเกดขน จะเหนไดวาหนวยงานทงภาครฐ และเอกชนทเกยวของใหความส าคญ และพยายามหาทางแกไขปญหา ซงหากไมมการเกบหรอขนถายและก าจดขยะอยางถกตองเหมาะสมแลวจะกอใหเกดปญหาตาง ๆ ตอชมชนโดยสาเหตหลก ทท าใหเกดปญหาขยะมลฝอยมกเกดจากความมกงาย การขาดความรความเขาใจของประชาชน และขาดจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (เกษม จนทรแกว และคณะ, 2542: 86) ซงจะเหนไดจากการทงขยะลงตามพน หรอแหลงน า โดยไมทงลงในถงรองรบทจดไวให และโรงงานอตสาหกรรมบางแหงลกลอบน าสงปฏกลไปทงตามทวางเปลา การผลตหรอใชสงของมากเกนความจ าเปน เชน การผลตสนคาทมกระดาษหรอพลาสตกหมหลายชน และการซอสนคาโดยหอ

7

แยกหรอใสถงพลาสตกหลายถง ท าใหมขยะปรมาณมากและการเกบหรอท าลายหรอน าขยะไปใชประโยชนไมมประสทธภาพ จงมขยะตกคาง กองหมกหมมและสงกลนเหมนไปทวบรเวณจนกอปญหามลพษใหกบสงแวดลอม โดย วธวฒน สวาศร และคณะ (2548: 7-8) ไดยกตวอยางปญหาทเกดจากขยะซงสงผลตอคณภาพชวตในหลาย ๆ ดานไมวาจะกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม (Pollution) ซงท าใหสงแวดลอมตาง ๆ ของชมชนเกดมลพษ เชน น าเสย อากาศเสย การปนเปอนของดน หรอเปนแหลงเพาะพนธของเชอโรคและแมลงตาง ๆ (Breeding Places) ซงขยะมลฝอยอาจมเชอทท าใหเกดโรคตาง ๆ ได ถาหากมการก าจดทไมถกตองโดยจะสงผลใหเปนแหลงเพาะพนธของแมลงวน หนซงเปนพาหะน าโรคหรอแมกระทงสงผลใหเกดผลเสยตอสขภาพของประชาชนทอาศยอยในบรเวณทไมถกสขลกษณะ (Health Risk) โดยเฉพาะชมชนทขาดการจดการในดานการก าจดขยะทดและ/หรอทมประสทธภาพทถกตองตามหลกวชาการและ/หรอหลกเกณฑการสขาภบาลซงผลกระทบดงกลาวขางตน ท าใหผทพกอาศยอยในบรเวณดงกลางเสยงตอการเปนโรคตาง ๆ ไดงาย ไมวาจะเปนโรคทางเดนอาหาร และผลทเกดจากการสญเสยทางเศรษฐกจ (Economic Loss) ซงชมชนจะตองเสยคาใชจาย ส าหรบการก าจดขยะเปนประจ าทกเดอน และถาหากมการก าจดไมถกตองกยอมสงผลกระทบเปนลกโซและ/หรอเปนวฐจกรทเปนผลมาจากการขาดการจดการทมประสทธภาพ ซงจะเหนไดวาผลกระทบดงกลาวขางตนไมเพยงแตท าใหเกดปญหาทางดานคณภาพชวตความเปนอยเทานน ยงสงผลกระทบเปนวงกวางโดยเฉพาะลกษณะทางกายภาพไมวาจะเปนการ ท าใหขาดความสงา (Aesthetics) ซงเหนไดจากการเกบขนขยะทไมเปนระบบและยงขาดประสทธภาพหรอแมแตปญหาททกคนอาจมองขาม นนกคอการกอใหเกดอบตเหต (Accident Risk) จากขยะทกองทงไวซงอาจมทงเศษกระดาษทตดไฟ หรอสารพษ/สารปนเปอนโดยเฉพาะคนเกบของเกาอาจไดรบสารพษเขาสรางกายทงทางการสดดมและ/หรอการสมผสทอาจซมเขาสผวหนงได ซงหากขาดความระมดระวงกจะสงผลตอชวตและผลกระทบทางสขภาพทตามมาได และปญหาทผวจยทบทวนวรรณกรรมทหลายหนวยงานไดกลาวเปนเสยงเดยวกนหรอแมแตการสอบถามจากประชาชนทไดรบผลกระทบจากปญหาขยะมลฝอยทขาดการจดการทมประสทธภาพกจะตอบเปนเสยงเดยวกนวาไดรบกลนเหมนจากขยะซงกอใหเกดความร าคาญ (Nuisance) และสงผลตอสขอนามยไดเชนกน

2.1.2 ความรพนฐานและความหมายของขยะมลฝอย (Refuse of Solid Waste)

กากของเสยมค าจ ากดความหรอค านยามทแตกตางกนไปตามวตถประสงค เชน ค านยามทใชกนในหมคนทว ไป หรอค านยามทใชเฉพาะทางกฎหมาย แตไมวาจะเปนค านยามในลกษณะใด

8

กเหนไดวา กากของเสยเปนวตถหรอสงของทผานการใชงานมาแลว (อาณต ตะปนตา, 2553: 2) ในทนจะขอกลาวถงค านยามของค าวา “ขยะมลฝอย” จากการทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบความหมายของ “มลฝอย” หมายความวา เศษวสดทงขยะเปยก ขยะแหงโดยจะเหนไดจากเศษพลาสตกทกชนด เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร มลสตว (พระราชบญญตการสาธารณสข, 2535: 2) รวมตลอดถงสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาดและกลาวรวมโดยสรปไดวา เปนสงทเกดจากการอปโภคบรโภคจากมมนษยจงท าใหเกดของเสยตาง ๆ มากมาย และในสวนของ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 ไดใหความหมายของค าวา “ของเสย” หมายถง ขยะมลฝอย สงปฏกล น าเสย อากาศเสย มลสาร หรอวตถอนตรายอนใด ซงถกปลอยทงหรอมทมาจากแหลงก าเนดมลพษรวมทงกากตะกอน หรอสงตกคางจากแหลงตาง ๆ และในสวนของ พจนานกรมนกเรยนฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2540 ไดใหค าจ ากดความค าวา “มลฝอย” หมายถง เศษสงของททงแลวในท านองเดยวกนกบ Neal and Schubel (1987: 218) ใหความหมายของขยะมลฝอย(Solid Wastes) หมายถง วตถสงของททงจากอาคารบานเรอน สถานทท างาน โรงงานอตสาหกรรม เชน เศษอาหาร เศษสงของ วสดเหลอใช ซากรถยนต และตะกอน กากน าเสย เปนตน โดยสงของเหลอทงจากกระบวนการผลตและอปโภคซงเสอมสภาพจนใชการไมไดหรอไมตองการใชแลว ซงท าใหมผลเสยตอสขภาพทงรางกายและสขภาวะตาง ๆ เนองจากความสกปรก เปนแหลงเพาะเชอโรคท าใหเกดมลพษและทศนะอจาดจงสงผลตอการเกดมลพษตอสงแวดลอม เชน การทงขยะลงในแหลงน า และสงผลใหเกดกลนเนาเหมนจากพฤตกรรมดงกลาวตามมา ซงจากค าจ ากดความทผวจยไดสรปไวขางตนท าใหผวจยนกถงค ากลาวทวา “เดดดอกไมสะเทอนถงดวงดาว” โดยเกดจากการกระท าของมนษยท งสนทมกจกรรม การด ารงชวตในแตละวน ซงหลกเลยงไมไดทจะกอใหเกดของเสยโดยเหนไดจากการตนเชามากตองแปรงฟนซงจากกจกรรมแรก เราจะตองใชทรพยากรตงแตยาสฟนทท าใหเกดน าเสย การทานอาหารเชา กยอมมเศษอาหารทเหลอจากการบรโภค จงมอาจปฏเสธไดวามนษยไดเปนผใช/ท าลายสงแวดลอม เชนกน ดงนนอาจจะกลาวโดยสรปไดวา ขยะมลฝอย หมายถง เศษสงของทไมตองการใชแลว ทงทเนาเปอยไดและไมเนาเปอย รวมตลอดถงเถา ซากสตว มลสตว ฝ นละออง และเศษวตถททงจากอาคารบานเรอน ตลาดและโรงงานอตสาหกรรม ซงหลกเลยงไมไดทจะกอใหเกดของเสย แตมนษยสามารถทจะลดการเกดขยะไดโดยการใชซ า การน ากลบมาใชใหม และขนตอนทสงขนไปกคอการน าไปผานกระบวนการแปรรป ตาง ๆโดยการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมนนและ/หรอ การใช ประโยชนจากมลฝอย จะชวยลดปรมาณขยะทกอปญหาสงแวดลอม ซงมวธการทแตกตางกนไมวาจะเปน การคดแยกของเสยจากแหลงก าเนด (Solid Waste Separation) มาหมนเวยนใชใหม คอ ของ

9

เสยจากอาคารบานเรอนทสามารถน าไปใชประโยชนได เชน ขวด กระดาษ พลาสตก ยาง โลหะ ฯลฯ ซงสามารถน าไปจ าหนายยงโรงงานเพอผลตเปนสนคา การน ามลฝอยหรอของเสยมาใชประโยชนดานพลงงานของเสยมสารประกอบจ านวนมาก ทสามารถเปลยนเปนผลผลตทางพลงงาน โดยขบวนการเผาไหมจากมลฝอยสามารถใชประโยชนในดานพาณชย และอตสาหกรรมทงสามารถเกบเปนพลงงานไดอก และการน ากากของเสยไปเปนอาหารสตว และใชประโยชนทางการเกษตร เปนตน

2.1.3 ประเภทของขยะมลฝอย (Type of Solid Waste) การทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบขยะมลฝอยสามารถแบงออกไดหลายประเภท

ตามเกณฑทใชแบง เชน ขยะเปยกกบขยะแหงหรอขยะทสามารถน ากลบมาใชไดอก กบขยะทตองสงก าจด เปนตน ในทนขอแบงประเภทขยะออกเปน 4 ประเภท (กรมควบคมมลพษ, 2542) ไดแก 1) ขยะทวไป (General Waste) ไมวาจะเปนขยะทเกดจากการกอสราง /ถนนหนทาง หรอ ขยะส านกงานกจดเปนแหลงของการเกดขยะชนดทวไป เชนขยะทเกดจากการกอสราง ไมวาจะเปน กระเบอง เศษอฐ กรวด ทราย เศษปน หน ซงขยะประเภทนไมเกดการยอยสลายและไมเนาเหมน โดยในการก าจดขยะทวไปนนควรคดแยกขยะทสามารถน ามาใชใหมไดกอนการสงก าจดตอไป และ 2) ขยะอนทรย (Organic Waste) สวนใหญจะเปนขยะทเกดจากครวเรอน รานอาหาร/โรงอาหาร ตลาดสด และการเกษตรกรรม อนไดแก เศษอาหาร ซาก/มลสตว ซงขยะประเภทนจะเปนชนดทยอยสลายและเนาเปอยไดงาย เนองจากเปนสารประกอบอนทรยทมความชนคอนขางสงประกอบกบขยะประเภทน คอนขางมกลนเหมน ดงนนในการก าจดขยะประเภทนควรพจารณาถงความเปนไปไดกอน เพอปองกนปญหาการเกดการเนาเสยโดยขาดระบบการจดการทเหมาะสม เชนใชในการท าปยหมก และ/หรอท าน าหมกชวภาพ เปนตน 3) ขยะอตสาหกรรม (Industrial Waste) เกดจากระบวนการ และ/หรอขนตอนการผลตของโรงงานอตสาหกรรม ซงประเภทของขยะกจะแตกตางกนในประเภทของอตสาหกรรมนน ๆ และขยะประเภทนอาจเปนสารอนทรยทเนาเปอยหรอชนสวนประกอบของยานยนตกได ไมวาจะเปน ยาง แบตเตอร เศษไขมน ซงในการก าจด ผประกอบการควรพจารณาและ/หรอใหความส าคญในการคดแยกประเภทขยะ/ชนสวนทยงสามารถน ากลบมาใชใหมไดโดยเปนอกแนวทางหนงในการลดปรมาณขยะได และ 4) ขยะตดเชอและขยะอนตราย (Hazardous Waste) ซงสวนใหญนนจะเกดจากสถานพยาบาล ซงขยะประเภทนจะตองใชกรรมวธในการท าลายเปนพเศษ อนไดแกวสดทผานการใชในโรงพยาบาลโดยการก าจดขยะตดเชอจากแหลงดงกลาว จะท าลายโดยการเผาในเตาเผาทมประสทธภาพ/ใชอณภมทสงกวาการก าจดขยะทวไป สวนขยะอนตรายอนๆนน อาจพบไดในสถานททว ๆไปไมวาจะเปน แบตเตอร

10

กระปองส พลาสตก ฟลมถายรป ถานไฟฉาย ซงขยะประเภทนหากขาดความระมดระวงในการใชประกอบกบขาดการทงและ/หรอก าจดทถกตองอาจสงผลตอทงมนษยและสงแวดลอมในทางลบได

2.1.4 แหลงทมาของขยะมลฝอย (Sources of Refuse) การทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบแหลงทมาของมลฝอยโดยจะเหนไดจากจากบานพกอาศย (Residential Waste) ซงเปนขยะประเภทเศษอาหารและเศษวสดเหลอใชตาง ๆ รวมถงอาจพบขยะอนตรายอนไดเชนกน ซงไมวาจะเปน หลอดไฟ เศษแกว ถานไฟฉาย เปนตน และในสวนของแหลงทมาของขยะมลฝอยจากธรกจการคา (Commercial Waste) กเชนเดยวกนซงมความเปนไปไดทประเภทขยะจากบานเรอนจะพบไดในสวนของภาคธรกจการคา และมลฝอยจากการพกผอนหยอยใจ (Recreational Wastes) กมลกษณะทคลายคลงและ/หรอคาบเกยวกบประเภทขยะทมาจาก 2 แหลงดงกลาวขางตนไดเชนกน ดงนนการจดประเภทถงแหลงทมาของขยะมลฝอยนนมจดมงหมายเพอใหทราบถงประเภท/ชนดขยะทเกดจากแหลงตาง ๆ เทานน ซงหากมองอยางละเอยดลกซงแลวจะพบวารอยละของปรมาณขยะทพบมากทสดจากแหลงตาง ๆ จะมเพยงไมกประเภทเทานน แตโดยทวไปแลวนนขยะมลฝอยประเภทตาง ๆ อาจจะเกดไดทกสถานท ซงในสวนของมลฝอยจากโรงพยาบาล(Hospital Waste) กเปนอกประเภทหนงทมลกษณะแตกตางกนตรงชนดขยะทเปนประเภทขยะตดเชอและขยะอนตราย โดยมอาจกลาวไดวาจะไมพบขยะตดเชอจากแหลงตาง ๆ กหาไม เนองจากขยะตดเชออาจพบไดจากสถานททว ๆ ไป แตรอยละของปรมาณขยะตดเชออาจจะมสดสวนทนอยกวาเทานนเอง แตมไดหมายความจะไมพบขยะตดเชอเลยทพบไดนอกเหนอจากโรงพยาบาลหรอแหลงคลนกตาง ๆ เปนตน และในสวนของมลฝอยจากโรงงานอตสาหกรรม (Industrail Wastes) ซงผวจยไดกลาวไปขางตนแลวในสวนของประเภทของขยะมลฝอย และมลฝอยจากการเกษตร (Agriculture Wastes) สวนใหญแลวจะเปนขยะประเภท มลสตวตาง ๆ วชพช และขยะอตรายไดแก สารเคมตาง ๆ ซงขยะเหลานหากขาดการก าจดทถกตองกจะสงผลตอทงเกษตรกรโดยตรงรวมถงสภาพแวดลอมตาง ๆ เปนตน (ธวชชย ศภดษฐ, 2552: 598)

11

ภาพท 2.1 ลกษณะมลฝอยจากกจกรรมตาง ๆ แหลงทมา: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2553.

ขยะมลฝอย (Solid Wastes)

ขยะชมชนมลฝอย (Community Wastes)

ขยะมลฝอยจากการเกษตร (Agricltoral Waste)

ขยะมลฝอยอตสาหกรรม

(Industrial Wastes)

ขยะมลฝอยทวไป (Gerneral Wastes)

ขยะมลฝอยทเปน อนตรายในบานเรอน

(Household Agricult Wastes)

ขยะมลฝอยทไม เปนอนตราย

(Non-Hazardous Wastes)

ของเสยอนตราย (Hazardousn Wastes)

ขยะแหง (Refuse)

ขยะเปยก (Garbage)

ขยะมลฝอยทวไป (Gerneral Wastes)

ขยะมลฝอยอนตราย (Hazardous Wastes)

กระดาษ

พลาสตก

ขวด

แกว

ผา

โลหะ

ยาง

ฯลฯ

เศษพช

ผก

ผลไม

เศษอาหาร

ฯลฯ

หลอดฟลออเรสเซนต

ฯลฯ

ถานไฟฉาย

ส/กระปองส

กากสารเคมและภาชนะบรรจ

ของเสยเปนพษ

ของเสยมฤทธกดกรอน

ของเสยกมมนตรงส

ฯลฯ

12

ภาพท 2.1 สามารถสรปและอธบายชนดของขยะแตละประเภทไดหลก ๆ คอ ขยะ (Solid Waste) ไดแก ขยะเปยก สงปฏกล กากตะกอน และวสดทไมใชแลว โดยอธบาย

ตอไปวาขยะจะไมอยในรปของเหลว และไมสามารถละลายไดในน าหรอตวท าละลายอน ๆ โดยขยะจากอตสาหกรรม การกอสราง การผลตในครวเรอน และการเกษตร ถกจดรวมอยในของเสยดงกลาว (ธวชชย ศภดษฐ, 2552: 598)

ขยะเปยก หมายถง ขยะพวกเศษอาหาร พชพก เศษสตว และสงของซงสวนใหญเกดจากการประกอบอาหาร จากยานตลาดการคา หรอเศษทเหลอจากการรบประทานอาหาร

ขยะแหง หมายถง ขยะมลฝอยทมลกษณะไมเกดการเนาเสยไดงายทงทตดไฟได และไมตดไฟ ไมวาจะเปน กระดาษ เศษผา เศษแกว กระปอง ขวด ไม กงไม โลหะตาง ๆ เปนตน

ขยะมลฝอยทยอยสลายได หมายถง สารอนทรยในขยะมลฝอยทสามารถยอยสลายไดดวยจลนทรย โดยอาศยปฏกรยาทางเคม โดยชนดทพบมาก และเปนเศษทเหลอจากการบรโภค เศษอาหาร เศษผลไม

ของเสยทเปนอนตราย หมายถง ของเสยหรอมลฝอยทมสงเจอปนดวยของเสยทเปนอนตรายโดยมปรมาณความเขมขน หรอคณสมบตทางกายภาพ/ทางเคม หรอการตดเชอโรค ซงอาจเปนสาเหตหรอท าใหเกดการเจบปวยไดงาย

จากการทบทวนเอกสาร สามารถสรป ประเภทของมลฝอย โดยจ าแนกตามลกษณะกจกรรมของแหลงก าเนดมลฝอย อนไดแก มลฝอยจากชมชน (Community waste) เชน มลฝอยจากทพกอาศย ยานธรกจ พาณชยกรรม สถานทราชการ สถานทสาธารณะ ฯลฯ และมลฝอยจากอตสาหกรรม (Industrial waste) และมลฝอยจากการเกษตรกรรม (Agricultural waste) และจ าแนกตามลกษณะความเปนอนตรายตอชวต และสงแวดลอม ไมวาจะเปน มลฝอยทวไป (General waste) และของเสยอตราย (Hazardous waste) และยงสามารถจ าแนกตามลกษณะสมบตของมลฝอย เชน มลฝอยแหง มลฝอยเปยก มลฝอยทเผาได มลฝอยทเผาไหมไมได เปนตน

2.1.5 ปจจยทมอทธพลตอปรมาณการเกดขยะ และลกษณะของขยะ ในอดตนน การทงมลฝอยเกลอนกลาดทวไปโดยไมมการจดการใด ๆ ยงไมกอใหเกด

ปญหาตอสงแวดลอมเทาใดนก เพราะจ านวนประชากรยงมไมมาก และการพฒนาประเทศยงอยในอตราทไมสงนก จงมปรมาณมลฝอยคอนขางนอย รวมทงยงมทดนวางเปลามากพอทจะรองรบการก าจดมลฝอยทเกดขนได (อดศกด ทองไขมกต, สณ ปยะพนธพงศ, นภวส บวสรวง และ อมราน หะยบากา, 2546: 13) แตในปจจบนมลฝอยนบวนจะเพมจ านวนมากขนตามจ านวนประชากรและการพฒนาทางเทคโนโลย ท าใหมปรมาณมลฝอยเกดขนเปนจ านวนมาก นอกจากนมลฝอยทถก

13

ผลตขนในระยะหลง ๆ อาณต ตะปนตา (2553: 33) จะมสวนประกอบของวสดทก าจดไดยากมากขน เชน พลาสตก โฟม รวมทงสารเคมทใชในการผลตสงของตาง ๆ ดงนนหากยงไมมระบบการจดการทเหมาะสมยอมจะตองเกดปญหาความสกปรกอยางแนนอน

การทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบปจจยทมอทธพลตอปรมาณการเกดและลกษณะของขยะทเกดจากการด ารงชวตขนอยกบปจจยตาง ๆ ไมวาจะเปน ดานทตงภมศาสตร ฤดกาล รายได โครงสรางของครอบครว อปนสยในการซอสนคา พฤตกรรมในการบรโภคอาหาร รปแบบการด ารงชวต และกฎหมายขอบงคบ โดย วธวฒน สวาศร และคณะ (2548: 14-15) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอปรมาณการเกดและลกษณะของขยะ โดยสามารถจ าแนกปจจยทมอทธพลไดดงตอไปน 1) สถานทต งของแหลงก าเนดมลฝอยทมการคมนาคมขนสงสะดวก มความเจรญ สะดวกสะบายในการซอสนคา ซงท าใหปรมาณ และลกษณะของขยะทเกดขนมความแตกตางกนไปตามประเภทของสถานท ซงพจารณาไดจากการคมนาคม โดยถาการคมนาคมขนสงสะดวกกจะสงผลใหปรมาณขยะมลฝอยเพมมากตามความเจรญนน ๆ และในทางตรงกนขามถาหากการคมนาคมไมสะดวกกจะท าใหมปรมาณขยะทเกดขนนนนอยเชนกน 2) ฤดกาลเปนสวนหนงทสงผลใหเกดประเภทและ/หรอปรมาณขยะทแตกตางกน โดยพจารณาจากฤดกาลผลไม กจะมปรมาณเปลอกผลไมมากกวาปกต 3) รายไดและโครงสรางของครอบครว ครอบครวขนาดใหญมรายไดสงก าลงการซอยอมมมาก และเพมปรมาณมลฝอยไดมาก และหลากหลายชนดยงขน 4) อปนสยในการซอสนคา และพฤตกรรมในการบรโภคของแตละบคคลซงแตกตางกน จงท าใหปรมาณและลกษณะของขยะทเกดขน จะแปรเปลยนไปกบสามญส านกของแตละบคคลนน ๆ วาจะอนรกษสงแวดลอมมากนอยเพยงใด ซงในทนไมเอาตวรายไดมาเปนตวชวด และ 5) กฎหมายขอบงคบกเปนอกปจจยหนงทสงผลใหเกดปรมาณขยะ และลกษณะของขยะเชนกน ซงเหนไดจากคาธรรมเนยมการจดเกบขยะโดยจะคดตามปรมาณการเกดขยะ ตลอดจนการลงโทษผฝาฝน หรอเขมงวดการทงขยะในลกษณะทเปนอนตราย โดยเขาหลกการของผกอมลพษเปนผจาย เปนตน

2.2 แนวคดการจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพ

การทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบการจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพนน หลายหนวยงาน หลายองคกร ไดศกษาแนวทางทมประสทธภาพ ซงการวางแผนจดการขยะมลฝอยอยางมประสทธภาพสงสดนน จะตองลดปรมาณขยะมลฝอย (Reduce) ทจะตองสงก าจดใหไดมากทสด และสามารถน ามาใชประโยชนไดทงในสวนของการใชซ า (Reuse) และการแปรรปกลบมาใช

14

ใหม (Recycle) ซงจะกอใหเกดผลพลอยไดจากการก าจดขยะไมวาจะเปนการท าปยหมก การท าขยะหอม (น าจลนทรย) การท ากาซชวภาพ โดย (กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2553ก: 9-11) ไดใหแนวทางในการศกษาโดยพจารณาไดจากการลดปรมาณการผลตมลฝอย (Reduce) โดยการรณรงคใหประชาชน เขามามสวนรวมโดยจะตองลดการทงขยะและ/หรอบรรจภณฑตาง ๆใหนอยลง เชน ปนโต จาน และกลองใสอาหารแทนการใชถงพลาสตกรวมถงการใชสนคาชนดเตม ตาง ๆ เชน ครมอาบน า น ายาลางจาน และการเลอกใชสนคาทมบรรจภณฑหอนอย เพอลดการใชวสดยอยสลายยาก เชน การใชผาเชดหนาแทนการใชกระดาษทชช การลดปรมาณขยะโดยการใชซ า (Reuse) โดยการใชวสดสงของตางๆใหคมคาทสดไมวาจะเปนการใชกระดาษทง 2 หนา การน าบรรจภณฑมาใชซ า เชน การน ากลอง ถงมาใชประโยชนซ าหลายครง และการน าขวดน าดมทหมดแลวน ามาใชใสน าดม การน าขวดแกวมาท าเปนแจกนดอกไม ประกอบกบการจดระบบการรไซเคล (Recycle) โดยการคดแยกประเภทขยะ เพอน าไปสการแปรรปใชใหมได และจดระบบใหเออตอการรวบรวมขยะมลฝอยเพอน ากลบมาแปรรปใหม ไมวาจะเปนการจดภาชนะแยกประเภทขยะทชดเจนเปนมาตรฐานเดยวกน ดงท (กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2553ก: 3-4) ไดจดประเภทถงแตละสในการคดแยกขยะ เชน สเขยว รองรบขยะทเนาเสยและยอยสลายไดเรว โดยเฉพาะเศษอาหาร สวนสเหลอง รองรบขยะทสามารถน ามารไซเคล สเทาฝาสสม รองรบขยะทมอนตรายตอสงมชวต และสงแวดลอม เชน ภาชนะบรรจสารอนตรายตาง ๆ และในสวนของสฟานนจะรองรบขยะยอยสลายไมได การจดการดงกลาวจงเปนการลดการปนเปอนของขยะมลฝอยเพอน ากลบมาใชประโยชนใหมได ประกอบกบการประสานงานกบรานรบซอของเกาเพอใหราคาเศษวสดเหลอใชทเหมาะสมตามแหลงก าเนด ซงอาจมการจดตงศนยวสดรไซเคลเพอรองรบปรมาณขยะในแตละวนทงจากในชมชน และชมชนใกลเคยง เปนตน

2.3 แนวคดเกยวกบการจดการขยะฐานศนย (Zero Waste Management)

การทบทวนวรรณกรรมหรอแนวคดเกยวกบการจดการขยะฐานศนยโดย (กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม, 2553: 1) ไดใหความหมายของ “ขยะฐานศนย” ไววา เปนกระบวนการทท าใหมปรมาณขยะเกดขนและตองสงก าจดนอยทสด โดยภายใตความหมายดงกลาวสามารถน าหลก 3Rs มาประยกตใชซงประกอบดวย การลดใชถงพลาสตก/โฟม(Reduce) การใชซ า(Reuse) เชนการใชกระดาษสองหนา การใชขวดน าดมซ า และการแปรรปน ากลบมาใชใหม(Recycle)โดยกอนเขาสกระบวนการ การแปรรปมลฝอยใหมประสทธภาพ จะตองมการคดแยกมลฝอยจากแหลงก าเนด

15

(Solid Waste Separation) เพอใหการแปรรปเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด โดยเทศบาลต าบล ปรกไดศกษาการจดการขยะฐานศนย รวมถงการวางกรอบแนวคดซงจะตองอาศยกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของประชาชนในชมชนเชนเดยวกบการจดการขยะโดยทวไป แตลกษณะส าคญทชวยผลกดนใหเกดความแตกตางและสามารถด าเนนโครงการจดการขยะฐานศนยของเทศบาลต าบลปรกอยางตอเนองและเปนระบบไดนนจะตองม การวางกรอบแนวความคดทคอบคลม ซงเปนททราบกนโดยทวไปวา นายสรยา ยขน นายกเทศมนตรต าบลปรก และคณะเทศมนตรเปนผมบทบาทและหนาทหลก ในการวางกรอบแนวความคดเพอการจดการขยะฐานศนย ซงกรอบแนวความคดหลกของเทศบาลต าบลปรกไดอาศยกรอบแนวความคด 3 ขนตอนสการจดการขยะฐานศนย (สรยา ยขน, 2550: 12-13) ซงในแตละขนตอนมการก าหนดกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของประชาชนในชมชนอยางมนยส าคญไววา

โดยในขนตอนแรกของกระบวนการจดการขยะฐานศนยนนจะตองเรมจากการจดการตงแตตนทาง ซงเปนการด าเนนกจกรรมโดยการสรางความร ความเขาใจ และทดลองปฏบต เพอเปลยนแปลงพฤตกรรมของคนในชมชนอยางตอเนอง ดวยการเดนรณรงคและเคาะประตบานในการใหความรเกยวกบการจดการขยะขยะทถกตอง ซงกจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมทด าเนนการจากการรวมแรงรวมใจของเยาวชนอาสา และผน าชมชน ซงในระยะแรกของการด าเนนโครงการพบวา ประชาชนในชมชนมกมการกองขยะหรอเศษวสดเหลอใชเพอรอการจดเกบจากทางเทศบาลจ านวนมาก แตเมอมการรณรงคและใหความรสงผลใหประชาชนสวนใหญมการปรบเปลยนพฤตกรรมการทงขยะโดยพบวา กองขยะหรอเศษวสดเหลอใชทน ามาวางเพอรอการจดเกบจากทางเทศบาลมจ านวนนอยลง นอกจากนมการสงเสรมใหเกดการทดลองเชงเปรยบเทยบระหวางบานทเขารวมโครงการและบานทไมเขารวมโครงการปรากฏวา บานทเขารวมโครงการสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการทงขยะนอยลง

ซงในสวนของการจดการกลางทางนน จะเปนการด าเนนกจกรรมทคอนขางมความส าคญ คอ ธนาคารขยะ โดยมการจดการในระยะแรกใชกลมประชาชนหรอสมาชกในกลมตางๆ ในการขบเคลอนธนาคารขยะ ซงกจกรรมหลกของธนาคารขยะ คอ การน าขยะทมการคดแยกเรยบรอยแลวมาแลกกบไข โดยไดรบความสนใจจากเดกและเยาวชน อยางไรกตามในระยะตอมาการด าเนนกจกรรมของธนาคารไดปรบเปลยนจากบทบาทของประชาชนหรอสมาชกในกลมตางๆ มาเปนกลมเดกและเยาวชนในทองทต าบลปรกทมความกระตอรอรน และมจตสาธารณะ เพราะกลมประชาชนหรอสมาชกในกลมตางๆ จ าเปนตองไปประกอบอาชพของตนเองจงไมมเวลาวางมากพอทจะด าเนนกจกรรมของธนาคารขยะประกอบกบระบบการแลกเปลยนไมเปนทดงดดใจของคนทวไป และมการพฒนาระบบการแลกเปลยนมาเปนระบบการซอขายดวยการก าหนดราคาทสอดคลองกบ

16

ระบบตลาดรบซอขยะในพนท ซงผลจากการเปลยนแปลงระบบดงกลาวท าใหธนาคารขยะกลบมาไดรบความนยมและสรางกระแสการคดแยกขยะเพอน ามาจ าหนายอกครง

เชอวากจกรรมการจดการ “ปลายทาง” นนมาจากแนวความคดทไมตองการเพมถงขยะโดยมการลดจ านวนถงขยะลงเรอยๆ เชน จากเดมถงขยะ 1 ใบตอบาน 2 หลงปรบเปลยนเปนถงขยะ 1 ใบตอบาน 3 หลง และจะด าเนนการปรบเปลยนไปในทศทางดงกลาวเรอยๆ ซงแนวความคดดงกลาวทางเทศบาลต าบลปรกสามารถผลกดนใหเกดผลในทางปฏบตไดแลวสวนหนง แตอยางไรกตามขยะทเกดขนในชมชนตาง ๆ ของเทศบาลต าบลปรกกจ าเปนตองมการจดทงในลกษณะฝงกลบ ซงกอนการฝงกลบเจาหนาทของทางเทศบาลจะมการคดแยกขยะ เชนขยะอนทรย กระดาษ แกว ขวดและถงพลาสตก ปจจบนทางเทศบาลต าบลปรกรบภาระการก าจดขยะตอวนลดลงเหลอประมาณ 3-4 ตน จากเดมประมาณ 8 ตนตอวน ใชรถขนขยะเพยง 1 คน จากเดมตองใชถง 2 คนตอวน และใชเจาหนาทประจ ารถเพยง 5 คนเทานน ท าใหเทศบาลต าบลปรกสามารถลดตนทนและคาใชจายไดเปนจ านวนมาก ส าหรบแนวทางปฏบตทส าคญเกยวกบการจดการขยะอนทรย การใชน าหมกชวภาพราดเพอท าปยหมก สวนขยะทมมลคากน าไปจ าหนายตอไป นอกจากนทางเทศบาลต าบลปรกยงคงมแนวความคดเกยวกบการน าขยะทอยในหลมฝงกลบโดยเฉพาะขยะพลาสตกกลบขนมาแลวหนและบบอดเพอน าไปใชประโยชนตอไป

ซงงานวจยดงกลาวสอดคลองกบประเดนความเหนและขอเสนอแนะของสภาทปรกษาฯในดานการจดการขยะและดานการมสวนรวมของประชาชน ซงในสวนของการจดการขยะนนไดมการจดท าแผนแมบทในการจดการขยะอยางครบวงจร และก าหนดเปนวาระแหงชาตทตองด าเนนการอยางเรงดวนโดยใชแนวคดการจดการขยะฐานศนย (Zero Waste Management: ZWM)ท าการรณรงคใหประชาชนลดการบรโภคโดยบรโภคเฉพาะสงทจ าเปน และลดการทงขยะอยางตอเนอง เพอใหมขยะเหลอนอยทสดซงจะสะดวกในการจดการโดยเฉพาะอยางยงในโรงเรยนและสถาบนการศกษาเพอปลกฝงและสรางนสยในการบรโภค และสรางคานยมใหกบสงคมไดเหนถงคณคาในการน าขยะกลบมาใชใหมหรอน ามาเพมมลคาโดยการจ าหนายเปนของเกา และควรน าขยะทถกฝงกลบมาใชใหเกดประโยชนสงสด เชน การน ากลบมารไซเคลหรอการน าไปแปรรปเปนพลงงานทดแทน ซงจะกอใหเกดผลดตอการลดการน าเขาพลงงานรวมถงการลดปญหาผลกระทบตอสงแวดลอมในระยะยาว และในดานของการมสวนรวมของประชาชนนน จะตองผลกดนและปลกจตส านกใหคนไทยทกคนเหนปญหาขยะเปนปญหาทตองรวมกนรบผดชอบ เปนความผกพนทางสงคม (Social Commitment) ทจะตองชวยกนปองกนและแกไข ประกอบกบสงเสรม และสนบสนนใหประชาชน ชมชนในพนทเขามามสวนรวมในการวางแนวทาง และแผนการจดการขยะตงแตขนศกษาขอมล จดท าแผนการจดการ การปฏบต ตดตามตรวจสอบ วเคราะหประเมนผล และ

17

รวมปรบแผนเพ อใหสอดคลองกบปญหา สง เส รมและสนบสนนให ชมชน โรง เ รยน สถาบนการศกษา วด และสถานทท างาน ไดมกจกรรมดานการจดการขยะในสถานทของตนเอง เชน การตงธนาคารขยะ การทอดผาปาขยะ เปนตน (กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2553ก: 1-4)

2.4 แนวคด ทฤษฎเกยวกบการมสวนรวม แนวคดพนฐานของการมสวนรวม (Concept of Participation) (ไพจตร วสนตเสนานนท และ

คณะ, 2548: 19-20 ) เกดจากแนวคดทส าคญ 3 ประการซงประกอบดวย ความสนใจและความหวงกงวลรวมกน ซงเกดจากความสนใจและความกงวลของบคคลเปนความบงเอญพองตองกนกลายเปนความสนใจและความหวงกงวลรวมกนของสวนรวม และอาจเกดจากความเดอดรอน และความไมพงพอใจรวมกนทมตอสภาพการณทเปนอยนนผลกดนใหมงไปสการรวมกลมวางแผน และลงมอท ารวมกน และพนฐานอกประการหนง คอ การตกลงใจรวมกนของประชาชนทจะเปลยนแปลงกลมหรอชมชนไปในทศทางทพงปรารถนาโดยมการตดสนใจรวมกนทตองมแรงขบและ/หรอแรงผลกดนทโดดเดนเพอน าไปสการรเรมและ/หรอกระท าการเพอใหบรรลวตถประสงคเพอตอบสนองความตองการของคนสวนใหญในสงคม ซงแนวคดทกลาวมาขางตน จ าเปนทจะตองอาศยหลกการ/ขนตอนทถกตองโดยในกระบวนการมสวนรวมของประชาชนจะตองเรมจากการทราบถงปญหาทเกดขนหรอทเรยกวาการคนหาประดนทเปนสาเหตทกอใหเกดปญหาดวยกระบวนการเรยนรของชาวบานเองซงจะท าใหทราบถงทมาของปญหาไดอยางละเอยดลกซง จากนนจงด าเนนการในขนของการวางแผนซงในขนตอนดงกลาวจ าเปนทจะตองอาศยผเชยวชาญเขามาแนะแนวทางในการท ากจกรรม เนองจากชาวบานไมมทกษะในดานของการกระตนใหแสดงความคดเหนจงตองอาศยนกวชาการมาเปนสวนหนงในการกระบวนการวางแผน จากนนกจะเขาสขนตอนของการปฏบตในขนตอนนจะเปนการรวมแรงรวมใจในการท ากจกรรมซงจะตองอาศยการมสวนรวมอยางเปนรปธรรมเนองจากเปนตวบงชวาชาวบานใหความส าคญตอกจกรรมนน ๆ มากนอยเพยงใด และในขนตอนสดทายจะเปนการตดตามและประเมนผล ซงขนตอนนจะเปนเครองชวดวาการด าเนนกจกรรมการมสวนรวมของประชาชนนนประสบผลส าเรจหรอไม และมากนอยเพยงใด และยงท าใหทราบถงปญหา และอปสรรคตาง ๆ ของกจกรรมนน ๆ ไดเปนอยางด และสภางค จนทวานช (2540: 46) กลาวถงวธวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวมไมยดตดกบรปแบบอนเปนมาตรฐานใด ๆ (Standard Design) การรวบรวมขอมลจงสามารถใชไดหลายรปแบบ สวนใหญ

18

จะใชวธการวจยเชนเดยวกบการวจยเชงคณภาพ แตจะมขนตอนมากกวาการวจยเชงคณภาพเพราะตองมการปฏบตหรอกจกรรมเพมเขามา ตลอดจนการตดตามและปรบปรงแกไขกจกรรมนน อยางไรกดกระบวนการในการท ากจกรรมและการตดตามยงคงใชวธการเชงคณภาพเชนกน และ ธญวลย พรฬหสทธ (2547: 19-20)ไดใหความหมายของการมสวนรวมของนกเรยนในโครงการธนาคารขยะ กลาวคอ การทนกเรยนไดรวมตวกนด าเนนกจกรรม บรหารจดการในการรบฝากขยะจากสมาชกของโครงการธนาคารขยะซงความหมายของการมสวนรวมของนกเรยนไมใชใหนกเรยนไปเกบขยะแตหมายถงการทนกเรยนเขารวมด าเนนกจกรรมรวมกนและแสดงความเหนกบการจดการขยะโดยลกษณะการมสวนรวมของนกเรยนในโครงการธนาคารขยะ จ าแนกออกเปน 5 ลกษณะ คอ 1) การมถงรองรบขยะประจ าบาน 2) การทงขยะในภาชนะถงรองรบ 3) การลดปรมาณขยะ 4) การปฏบตรวมรณรงคกจกรรมการรกษาความสะอาดในโรงเรยน และ5) การเสนอปญหาขอเสนอแนะและตดตามประเมนผลตอการมสวนรวมของนกเรยนในโครงการดงกลาวคอ ปจจยทางดานบคคลและปจจยทางดานสงคม ซงประกอบดวยความร ความเขาใจในเรองขยะ และความคดเหนตอปญหาขยะ แตอยางไรกตามกระบวนการมสวนรวมจะประสบผลส าเรจหรอไมนน ขนอยกบปจจยอกหลายประการทไมสามารถควบคมได ไมวาจะเปนภาวะเศรษฐกจทอาจสงผลกระทบตอการรวมกลมเพอท ากจกรรมตาง ๆ งบประมาณในการสงเสรมการท ากจกรรม รปแบบการบรหารงานทเกยวของซงเปนสงทคอนขางยากเนองจากการบรหารงานมกทบซอนกนในดานต าแหนงงาน/บทบาทหนาท ทรบผดชอบกเปนอกประการหนง

2.5 แนวคด ทฤษฎเกยวกบพฤตกรรม

2.5.1 ความหมายของพฤตกรรม พจนานกรม Longman Dictionary of Psychology and Psychiatry (1984) ไดใหค าจ ากดความ

วา พฤตกรรมเปนการกระท า หรอการตอบสนองการกระท าทางจตวทยาของแตละบคคล และเปนปฏสมพนธในการตอบสนองตอสงกระตนภายในหรอภายนอก รวมทงเปนกจกรรมการกระท า ตาง ๆ ทเปนไปอยางมจดมงหมาย สงเกตได หรอเปนกจกรรมการกระท าตาง ๆ ทไดผานการใครครวญมาแลว หรอเปนไปอยางไมรสกตว สวน Albert (1997: 16)ไดใหค าจ ากดความ “พฤตกรรม” หมายถง ความร ความเขาใจ หรอความเชอของคน ซงมบทบาทส าคญตอการแสดงออกของพฤตกรรมในท านองเดยวกนกบ Martin และ Pear (1992: 3) ไดใหค าจ ากดความวา “พฤตกรรม” คอ กจกรรม การกระท า การแสดงออก การตอบสนอง ความรบผดชอบ และการ

19

โตตอบ พฤตกรรมเปนสงทบคคลจะแสดงออกมาทงการพดหรอการกระท า ตลอดจนใหทศนะวาสงแวดลอมเปนสาเหตของพฤตกรรม Zimbardo และ Gerrig (1996: 4) ไดใหค าจ ากดความของ พฤตกรรม เปนผลจากการแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสงเราในสถานการณตาง ๆ สทธโชค วรานสนตกล (2548: 14)ใหความหมาย พฤตกรรม คอ การกระท าของสงมชวตโดยทรสกตว และไมรสกตวในลกษณะทสงเกตไดหรอไมกตามถอวาเปนการกระท าทงสน และในสวนของวมลสทธ หรยางกล (2526: 35) กลาววา พฤตกรรมมนษยนนมความสมพนธระหวางพฤตกรรมทางจต หรอพฤตกรรมภายใน ไดแก ความคด ทศนคต ความรสก ความเชอ จะท าหนาทควบคมพฤตกรรมภายนอก จากความหมายตาง ๆ ของพฤตกรรมทน ามากลาวไวขางตนสามารถสรปไดวา พฤตกรรมคอ การแสดงออกซงการกระท าของมนษยทสงเกตเหนไดจากภายนอก มรากฐานจากความร ความเชอ ทศนคตสวนบคคล โดยพฤตกรรมทแสดงออกจะถกควบคม สงการดวยระบบจารต ขนบธรรมเนยมประเพณ กฎระเบยบ และขอบงคบตาง ๆ

2.5.2 ประเภทของพฤตกรรม สมจตต สพรรณทศน (2526: 26) และ สทธโชค วรานสนต (2548: 14) ไดจ าแนก

พฤตกรรมของบคคลแบงออกไดหลายลกษณะหากจ าแนกโดยอาศยการสงเกตเปนหลก สามารถแบงประเภทของพฤตกรรมได 2 ประเภท หลก ๆ คอ

2.5.2.1 พฤตกรรมภายในหรอพฤตกรรมปกปด (Covert Behavior) หมายถง การกระท าหรอกจกรรมทเกดขนในตวบคคล ซงสมองจะท าหนาทรวบรวมและสงการ ซงมทงทเปนรปธรรม อนไดแก การเตนของหวใจ การบบตวของล าไส และทเปนนามธรรม ไดแก ความคด ความรสก ทศนคต ความเชอ คานยม ซงมอยในสมองของคนทไมสามารถสงเกตได

2.5.2.2 พฤตกรรมภายนอกหรอพฤตกรรมเปดเผย (Overt Behavior) หมายถง ปฏกรยาของบคคล หรอกจกรรมของบคคลทปรากฎออกมาใหบคคลอนเหนได ทงวาจา การกระท าทาทางตาง ๆ เชน การพด การหวเราะ การกนอาหาร การรกษาความสะอาด การปลกตนไม เปนตน ซงพฤตกรรมภายนอกเปนปจจยทส าคญทสดของมนษยทจะกอใหเกดการอยรวมกนกบบคคลอน และเปนสาเหตทส าคญทจะกอใหเกดการอนรกษสงแวดลอม

2.5.3 องคประกอบของพฤตกรรม Cronbach (1972: 14) อธบายวา พฤตกรรมของมนษยมองคประกอบอย 7 ประการ คอ

2.5.3.1 เปาหมาย (Goal) หมายถง วตถประสงค หรอความตองการ ซงกอใหเกดพฤตกรรมโดยมนษยตองท ากจกรรมเพอสนองตอบตอความตองการของตนและอาจมความ

20

ตองการหลาย ๆ อยางในเวลาเดยวกน มนษยจงตองเลอกทจะตอบสนองความตองการทส าคญกอนหลงจากนนจงคอยสนองตอบความตองการอน ๆ ทส าคญนอยกวาในภายหลง

2.5.3.2 ความพรอม (Readiness) หมายถง ระดบวฒภาวะ และความสามารถทจ าเปนในการท ากจกรรมเพอสนองความตองการ

2.5.3.3 สถานการณ (Situation) หมายถง ลทางหรอโอกาส หรอเหตการณทเปดโอกาสใหเลอกท ากจกรรมเพอสนองความตองการ

2.5.3.4 การแปลความหมาย (Interpretation) หมายถง การพจารณาลทางหรอสถานการณ เพอเลอกหาวธทคดวาจะสนองความตองการใหเปนทพอใจมากทสด

2.5.3.5 การตอบสนอง (Response) หมายถง การด าเนนการท ากจกรรม เพอสนองความตองการตามวธทเลอกสรรแลว

2.5.3.6 ผลทตามมา (Consequence) หมายถง ผลทเกดขนจากการกระท ากจกรรมนน ซงอาจไดผลตรงกบทคาดหวงไว หรอตรงขามกบทคดหวงไว

2.5.3.7 ปฏกรยาตอความผดหวง (Reaction to Thwarting) หมายถง ปฏกรยาทเกดขน เมอสงทเกดขนไมสามารถตอบสนองความตองการ

2.5.4 สงทก าหนดพฤตกรรม

สงทมอทธพลตอพฤตกรรมของมนษยมหลายประการ ซงอาจจ าแนกได 2 ประการ (ชดา จตพทกษ, 2525: 58) คอ

2.5.4.1 ลกษณะนสยสวนตว ไดแก 1) ความเชอ หมายถง การทบคคลคดถงอะไรกไดในแงของขอเทจจรง ซง

ไมจ าเปนจะตองถกหรอผดเสมอไป ความเชออาจมาโดยการเหน การบอกเลา การอาน รวมทงการคดขนมาเอง

2) คานยม หมายถง สงทคนนยมยดถอประจ าใจทชวยตดสนใจในการเลอก 3) ทศนคตหรอเจตคต มความเกยวของกบพฤตกรรมของบคคล กลาวคอ

ทศนคตเปนแนวโนมหรอขนเตรยมพรอมของพฤตกรรมและถอวาทศนคตมความส าคญในการก าหนดพฤตกรรมของสงคม

4) บคลกภาพ เปนสงก าหนดวาบคคลหนงจะท าอะไร ถาเขาตกอยในสถานการณหนง เปนสงทบอกวาบคคลจะปฏบตอยางในสถานการณหนง ๆ

2.5.4.2 กระบวนการอน ๆ ทางสงคม ไดแก

21

1) สงกระตนพฤตกรรม (Stimulus object) และความเขมขนของสงกระตนพฤตกรรม ลกษณะนสยของบคคล คอ ความเชอ คานยม ทศนคต บคลกภาพ มอทธพลตอพฤตกรรมกจรง แตพฤตกรรมจะเกดขนไมไดถาไมมสงกระตนพฤตกรรม ซงเปนปจจยภายในบคคล ไดแก การสะสมความร ประสบการณในเรองตาง ๆ ทเคยไดรบหรออาจไดรบจากภายนอก อาท จากขาวสาร ค าบอกเลาของบคคล เปนตน

2) สถานการณ (Situation) หมายถง สงแวดลอมท งทเปนบคคล ไมใชบคคลซงอยในสภาวะทบคคลก าลงจะมพฤตกรรม

สรปไดวาสงทก าหนดพฤตกรรมจากความหมายทใหไวขางตน สามารถอธบายไดวา พฤตกรรมจะเกดขนไมไดถาหากขาดสงกระตนพฤตกรรมซงไมวาจะเปน ความเชอ คานยม ทศนคต และบคลกภาพของบคคล สงเหลานลวนเกดจากกระบวนการขดเกลาทางสงคม หรอในชอเรยกทคลายกนวา “Socialization” รวมทงลกษณะทเกดขนในทางสภาพแวดลอมทเรยกวา ประสบการณ ซงในกระบวนการดงกลาวขางตน จะเปนตวก าหนดพฤตกรรมและ/หรอการกระท าของมนษยนนเอง

2.5.5 กระบวนการพฤตกรรมของมนษย กระบวนการพฤตกรรมมขนตอนของกระบวนการเกดพฤตกรรม 3 กระบวนการ ซง

วมลสทธ หรยางกร (2526: 7-9) ไดอธบายกระบวนการเกดพฤตกรรมโดยเกดจาก 1) กระบวนการรบร (Perception) คอกระบวนการรบขาวสารจากสภาพแวดลอมโดยผานทางระบบประสาทสมผส กระบวนการจงรวมความรสก (Sensation) ดวย 2) กระบวนการรบร(Cognition) คอกระบวนการทเกยวของกบกระบวนการทางจตทรวมถงการเรยนร การจ า การคด การพฒนาซงกระบวนการทางจตดงกลาวหมายรวมถงการพฒนาดานกระบวนการรทเกดจากการตอบสนองทางอารมณ (Affect) ซงกระบวนการรบร กระบวนการร และกระบวนการทางอารมณน เปนพฤตกรรมภายใน (Covert Behavior) ในขณะท 3) กระบวนเกดพฤตกรรมในสภาพแวดลอม (Spatial Behavior) จะเปนกระบวนการทบคคลมพฤตกรรมเกดขนในสภาพแวดลอมทมความสมพนธกบสภาพแวดลอมผานการกระท าโดยสงเกตไดจากพฤตกรรมภายนอก (Overt Behavior) เชน การพด การหวเราะ การกนอาหาร เปนตน

22

2.5.6 ทฤษฎการกระท าดวยเหตผล (Theory of Reasoned Action) ทฤษฎการกระท าดวยเหตผล ของไอเซนและฟชบายน (Ajzen and Fishbein ,1980) เปนอก

ทฤษฎหนงทใชในการท านายและอธบายพฤตกรรม ซงประกอบดวยปจจยทางทศนคต และปจจยทางการรบรบรรทดฐานทางสงคม ดงภาพท 2.2

ภาพท 2.2 ปจจยทสงผลตอพฤตกรรมของบคคลในทฤษฎการกระท าดวยเหตผล แหลงทมา: Ajzen and Fishbein , 1980: 11. Ajzen และ Fishbein (1980 อางถงใน ปยฉตร กลนสวรรณ, 2537: 10-11) ไดขอสรปวา ทศนคตทเปนองคประกอบทางการมงกระท า สามารถท านายพฤตกรรมไดดกวาองคประกอบทางความรสก โดยเรยกองคประกอบทางการมงกระท านวา ความมงมนทจะกระท า (Behavior Intention) หมายถง ความโนมเอยง หรอความพรอมทบคคลแสดงพฤตกรรมใหสอดคลองกบความรสกของตน และเสนอสตรในการท านายพฤตกรรมผานความมงมนทจะกระท า รวมกบตวแปรบรรทดฐานทางสงคมตอสถานการณนนๆ ส าหรบตวแปรบรรทดฐานทางสงคมนน คอการทกลมบคคลมความสมพนธเกยวของ หรอมความส าคญกบผศกษายอมรบและใหการสนบสนนพฤตกรรมประเภทนน และเหนวาควรกระท าอยางยง อกตวแปรหนงคอ แรงจงใจทจะคลอยตามบรรทดฐานทางสงคม มสตรดงน

ความเชอของบคคลวา การกระท าของเขาจะกอใหเกดผลอยางหนงอยางใด และการประเมนผลการกระท านน

ความเชอของบคคลวา บคคลหรอกลมอนใดทมความส าคญตอเขาคดวาเขาควรกระท าและแรงจงใจของบคคลทจะคลอยตามความคาดหวงของผทมความส าคญ

ทศนคตตอพฤตกรรม

ความส าคญเกยวของของทศนคต และบรรทดฐานทางสงคมทมตอพฤตกรรมตาง ๆ

การรบรบรรทดฐานทางสงคม

ความตงใจ ทจะท าพฤตกรรม

พฤตกรรม

23

B – I = [AB] w1 + [(NB) (MC)] w2 จากสมการ B = พฤตกรรม I = ความมงมนทจะกระท า AB = ทศนคตตอพฤตกรรม NB = ความเชอเกยวกบบรรทดฐานในเรองนน MC = แรงจงใจทคลอยตามบรรทดฐานทางสงคม w1, w2 = การใหความส าคญหรอน าหนกแกตวแปรนนๆ ตาม ลกษณะของผถกวดวาจะเปนตวของตวเองมากหรอ พงพงกลมใดมาก ทศนคตตอพฤตกรรมมความส าคญยงขนในการท านายความมงมนทจะกระท าถาบคคลนนมประสบการณในเรองนนมากอน ในขณะเดยวกนความส าคญของบรรทดฐานทางสงคมในเรองของบคคลขนอยกบวาบคคลนนมความเปนตวของตวเองกบการคลอยตามบรรทดฐานทางสงคมมความขดแยงกนหรอสอดคลองกนเพยงไร หากมความสอดคลองกนมากความเชอในบรรทดฐานทางสงคมในเรองนน จะเปนตวแปรส าคญทสามารถท านายพฤตกรรมไดดยงขนตามสตรขางตน

2.5.7 ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน (Theory of Planned Behavior) ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน เปนทฤษฎทไดรบความนยมอยางแพรหลายส าหรบการศกษาทศนคตและอทธพลของทศนคตทมตอการเปลยนแปลงพฤตกรรม เปนทฤษฎทเปนผลจากการพฒนาเพมเตมจาก The Theory of Reasoned Action(TRA) หลกการของ Theory of Planned Behavior กลาววาการแสดงพฤตกรรมของมนษย (Human behavior) จะไดรบอทธพลจากความตงใจแสดงพฤตกรรม(Behavioral intention) และสงทมอทธพลตอความตงใจแสดงพฤตกรรมนน ประกอบดวยปจจยหลก 3 ประการไดแก ทศนคตทมตอพฤตกรรม (Attitudes towards the behavior) บรรทดฐานของบคคลเกยวกบพฤตกรรม (Subjective norm about the behavior) และการรบรถงการควบคมพฤตกรรมของตนเองในการแสดงพฤตกรรมใดๆ (Perceived behavioral control of the behavior) โดยการรบรถงการควบคมพฤตกรรมนยงมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมดวย ความสมพนธระหวางปจจยตามทฤษฎ Theory of Planned Behavior ตามทกลาวขางตน แสดงในรปของแบบจ าลองไดดงภาพท 2.3

24

ภาพท 2.3 แบบจ าลองความสมพนธระหวางปจจยใน The Theory of Planned Behavior แหลงทมา: สรเมศวร พรยะวฒน และคณะ, ม.ป.ป. จากภาพท 2.3 ทศนคตทมตอพฤตกรรม คอ การประเมนของบคคลทมตอภาพรวมของพฤตกรรมใดๆ ซงเกดจากความเชอเกยวกบผลทนาจะตามมาจากพฤตกรรม (Behavioral beliefs) และการประเมนหรอตดสนผลทตามมานนไมวาจะเปนทางบวกหรอลบ ถาผลการประเมนของบคคลตอผลทตามมาเปนบวกบคคลนนกจะมทศนคตทดตอพฤตกรรมนน ในทางตรงขามถา ผลการประเมนเปนลบ บคคลนนกจะมทศนคตทไมดตอพฤตกรรมดงกลาว บรรทดฐานของบคคลเกยวกบพฤตกรรม (Subjective norm) คอ การรบรของบคคลเกยวกบความคาดหวง หรอความตองการของสงคมทมตอบคคลนน ในการทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมใดๆ ซงเกดจากความเชอของบคคลตอความตองการของสงคม (Normative beliefs) โดยเฉพาะอยางยงคนใกลชดกบบคคลนน อาท คนในครอบครว เปนตน ทตองการจะใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมอยางใดอยางหนง และการประเมนหรอตดสนความเชอนนไมวาจะเปนทางบวกหรอลบ ปจจยสดทาย ไดแก การรบรถงการควบคมพฤตกรรมของตนเองในการแสดงพฤตกรรมใดๆ (Perceived behavioral control) คอความรสกยากหรองายในการแสดงพฤตกรรม

Attitudes

Subjective norm

Perceived behavioral control

Behavioral intention

Behavior

Behavioral beliefs

Attitude toward

the behavior

Normative beliefs

Subjective norm

Control beliefs

Perceived behavioral

control

25

ใดๆ ซงเกดจากความเชอของบคคลทมตอปจจยทอาจสงเสรมหรอขดขวางการแสดงพฤตกรรมนน (Control beliefs) และการรบรถงก าลงของปจจยดงกลาวทมตอความเชอมนทจะท าใหบคคล สามารถแสดงพฤตกรรมไดหรอไม เนองจากทศนคตและพฤตกรรมของมนษยนน มความไมแนนอนสง ดวยเหตนการศกษางานทางดานเกยวกบพฤตกรรมมนษยควรท าการศกษาคนควาแนวคด ทฤษฎตาง ๆ เกยวกบพฤตกรรมใหครอบคลมประเดนทจะศกษาอยางกวางขวาง เพอใหสามารถน าไปอธบายการเกดพฤตกรรมไดอยางชดเจนมากยนขน 2.5.8 Norm-activation Theory Schwartz (1977 อางถงใน สรเมศวร พรยะวฒน และคณะ, ม.ป.ป.) เสนอทฤษฎทไดรบความนยมในการน าไปประยกตใชส าหรบอธบายการเปลยนพฤตกรรมของมนษย โดยมสมมตฐานวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยนนเปนไปเพอสงทดขน ในมมมองของการอนรกษสงแวดลอม (Pro-environment) กเชนเดยวกน มนษยจะเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงผลกระทบทางลบตอสงแวดลอมกตอเมอรบรถงผลกระทบดงกลาวทมตอสงมชวตอน (Non-human species) และธรรมชาต (Biosphere) ตามหลกการของ Norm activation theory กลาววา มนษยจะแสดงพฤตกรรมหรอเปลยนพฤตกรรมไปในแนวทางทสนบสนนเปาหมายทตงไวของตนเอง กตอเมอบคคลนนเกดจตส านกในใจถงสงทถกตอง และเชอมโยงไปถงความคาดหวงถงสงทจะเกดขนตามมา ซงเปนผลมาจากคณคาทมอยในสงทพจารณา (Values) ความเชอหรอการรบรในคณคาของสงนนๆ (Beliefs) และบรรทดฐานของบคคล (Personal norm) ทงนความส าเรจในการเปลยนพฤตกรรม จะเปนผลมาจากการปลกเราบรรทดฐานเชงมโนธรรม (Moral norm) ใหเกดขนในบคคล การเปลยนพฤตกรรมจะเกดขนหรอไมนน จะขนอยกบระดบของการปลกเราซงไดรบอทธพลจากปจจยส าคญ 3 ประการ ประการแรก ไดแก การยอมรบในคณคาของสงใดสงหนงซงเปนสงทบคคลทวไปในสงคมใหความส าคญ (Personal values) ประการทสอง ไดแก การทบคคลเชอวาสงส าคญทกอใหเกดคณคาในสงทวานน อยในภาวะวกฤต หรอการตระหนกถงผลกระทบทตามมาจากการกระท าตอบคคลอน (Awareness of consequence, AC) ซงโดยทวไปจะมงเนนไปทภาวะวกฤตของสงทคนทวไปในสงคมเหนพองกนวามความส าคญและมคณคา และประการสดทาย ไดแก การตระหนกถงความรบผดชอบในผลของการกระท าทมตอบคคลอน (Ascription of responsibility, AR) นนคอ การเชอวาผลกระทบทไมพงประสงคตอบคคลอนในสงคม และสงมชวตอนๆ หรอธรรมชาต ซงเปนผลจากการกระท าของตวเรานนสามารถบรรเทาหรอแกไขได

26

ดวยการเปลยนพฤตกรรมหรอกระท าการอยางใดอยางหนง และเชอวาการเปลยนพฤตกรรม หรอการกระท าดงกลาว สามารถบรรเทาวกฤตทเกดขนและฟนฟสงทมคณคาส าหรบคนในสงคมทถกท าลายลงไปแลวนนใหกลบมามสภาพทดเหมอนเดมได จงสามารถสรปไดวาการเปลยนพฤตกรรมมนษยนน อาศยปจจยทางดานทศนคต ความเชอ ความตระหนก การเหนคณคาตอสงทเกดขน เชน การรกษา/อนรกษสงแวดลอมใหอยคกบสงคม การรณรงคลดภาวะโลกรอน ซงสงเหลานแสดงใหเหนถงความตระหนกในคณคาของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของมนษยในการทจะชวยกนปกปองรกษาทรพยากรใหลกหลานไดใชในอนาคต ดวยเหตนมนษยจงตองมมาตรการในการอนรกษทรพยากร อนประกอบดวย การถนอมรกษา (Preservation) การฟนฟ (Restoration or Renewal) การน าสงอนมาใชทดแทน (Substitution) ฯลฯ มาตรการดงก ล าว เ ปน ส ง ทม นษย เ ปนผ ต ง ขน เพ อ ใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมการใชอยางคมคามากทสดและเกดประโยชนสงสด ดงนนจะเหนไดวามาตรการตางๆ เปนเครองมอในการก าหนดพฤตกรรมของคนในสงคมเพอสรางความตระหนกและสรางจตส านกในการใชทรพยากร

2.6 ขอมลพนฐานเกยวกบโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2.6.1 ประวตของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ประวตโดยยอ โรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร สงกดกองการมธยมศกษา กรมสามญศกษา กระทรวงศกษาธการ เปนโรงเรยนมธยมศกษาแหงแรกของอ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร ตงอยบรเวณโคกฟาผา หมท 6 ต าบลจอมพระ อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร มพนท 46 ไร 3 งาน 46 ตารางวาพนทตงมลกษณะเปนทราบสงมอาณาเขตตดตอกบสถานทตาง ๆ ดงน คอทศเหนอ ตดกบหวยสาธารณะ ทศตะวนออกตดกบโรงเรยนบานกระทม ทศใตตดกบส านกงานทดนอ าเภอจอมพระและทศตะวนตกตดกบทงนาเอกชน โรงเรยนจอมพระประชาสรรคตงอยหางจากจงหวดสรนทรประมาณ 27 กโลเมตร และอยหางจากชมชนตลาดของอ าเภอจอมพระเปนระยะทางประมาณ 2.5 กโลเมตรโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ไดรบการประกาศจดตงเปนโรงเรยน

ในป พ.ศ. 2503 เปดท าการสอนครงแรกในปการศกษา 2504 โดยใชหลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2503 เปนโรงเรยนแบบสหศกษา ม นายสนท จนดากล เปนอาจารยใหญคนแรก

27

ในปการศกษา 2524 ไดรบอนมตใหเปดสอนระดบมธยมศกษาตอนปลาย โดยใชหลกสตรมธยมศกษาตอนปลาย พ.ศ. 2518 โรงเรยนจอมพระประชาสรรค จงหวดสรนทร ไดด าเนนการจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบนโยบายการศกษาชาต และสนองนโยบายกรมสามญศกษาโดยตลอด โดยเฉพาะในเรองโอกาสทางการศกษา กลาวคอโรงเรยนไดเปดโรงเรยนสาขาโรงเรยนจอมพระประชาสรรคไดรบอนมตจากกระทรวงศกษาธการประกาศเปนโรงเรยนแลว 5 แหงคอโรงเรยนเมองลงวทยา (โรงเรยนมธยมประจ าต าบลเมองลง อ าเภอจอมพระ) โรงเรยนบแกรงวทยาคม (โรงเรยนมธยมประจ าต าบลบแกรง อ าเภอจอมพระ) โรงเรยนหนองสนทวทยา (โรงเรยนมธยมประจ าต าบลหนองสนท อ าเภอจอมพระ) โรงเรยนตงใจวทยาคม (โรงเรยนมธยมประจ าต าบลตงใจ อ าเภอเมอง)โรงเรยนบงนครประชาสรรค (โรงเรยนมธยมประจ าต าบลบง กงอ าเภอเขวาสนรนทร)

ปจจบนในป 2554 โรงเรยนจอมพระประชาสรรค ม นายสพฒน โพธสาร ด ารงต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน เปดท าการสอนทงระดบชนมธยมศกษาตอนตนและมธยมศกษาตอนปลาย

2.6.2 วสยทศน (Vision) จดการศกษา พฒนาผ เ ร ยน เ ปนคนด ม ปญญา กาวหนา เทคโนโลย มอาจารย

เชยวชาญ ประสานชมชน มมาตรฐานสากล ป 2554 2.6.3 พนธกจ (Mission)

2.6.3.1 จดการศกษาในระดบมธยมศกษาตามแนวปฏรปการศกษาใหผเรยนมความรมคณธรรมคนพบความถนด ความสามารถของตนเองและมความสามารถในการใชเทคโนโลยเพอเปนพนฐานในการศกษาระดบสงและเปนแนวทางในการประกอบอาชพ

2.6.3.2 สงเสรมพฒนาบคลากรใหมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานวชาชพอาจารย มความรและทกษะในการวจยในชนเรยน การใชเทคโนโลยเพอพฒนากระบวนการเรยนการสอน

2.6.3.3 สงเสรมและพฒนาระบบการบรหารใหมประสทธภาพ ใหมระบบการประกนคณภาพการศกษา มการรายงานผลการด าเนนงานของสถานศกษาแกสาธารณชนภายนอก

2.6.3.4 พฒนาสภาพแวดลอม แหลงเรยนรภายในและภายนอกโรงเรยนและสออปกรณเทคโนโลยททนสมย ใหเออตอการจดการศกษาใหมคณภาพ อนน าไปสการเปนองคกรแหงการเรยนร

28

2.6.3.5 ระดมสรรพก าลงสรางภาคเครอขายอปถมภทเขมแขง อนเกดจากพลงการมสวนรวมของชมชน องคกร ประชาสงคม ในรปแบบของผอปถมภและผรวมคด รวมปฏบต รวมพฒนา

2.6.4 เปาประสงค (Goals)

เพอใหนกเรยนมคณภาพตามมาตรฐานการเรยนร มคณลกษณะทพงประสงค อาจารยและบคลากรไดรบการพฒนา ใหมสวนรวมในการบรหารจดการอยางเปนระบบ โดยวงจรคณภาพ ทกองคกรเขามามสวนรวมในการพฒนาการศกษาเพอใหเปนองคกรแหงการเรยนร

2.6.5 นโยบายโรงเรยน (Policy)

2.6.5.1 จดการศกษาเพอสงเสรมใหผเรยนมความรคคณธรรม มความสามารถในการใชเทคโนโลย เพอเปนพนฐานในการศกษาระดบสง และเปนแนวทางในการประกอบอาชพอกทงสงเสรมความเปนเลศในรายวชาวทยาศาสตร คณตศาสตร ภาษาองกฤษ และภาษาไทย

2.6.5.2 สงเสรมพฒนาบคลากร ใหมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานวชาชพอาจารย มทกษะทางวจยในชนเรยน การวดผลประเมนผล การใชเทคโนโลยเพอพฒนาการเรยนการสอน

2.6.5.3 พฒนาระบบบรหารใหมประสทธภาพ 2.6.5.4 พฒนาสภาพแวดลอม แหลงเรยนร สอการเรยนการสอน หองปฏบตการ

ใหมคณภาพสงเสรมใหชมชนมสวนรวมในการจดการศกษาเนนความสามารถในดานกฬา เพอเตรยมการแขงขนในระดบจงหวด ศลปะดนตรทเปนเอกลกษณเปนของโรงเรยนอยางนอยดานละ 1 รายการ

2.7 เอกสาร และงานวจยทเกยวของ การศกษาทางดานสงแวดลอมนนเปนการศกษาถงความสมพนธกด องคประกอบ หรอแมกระทงการศกษาถงสภาพปญหาทสงผลกระทบตอสงคมและสงแวดลอมนนอาจเรยกไดวาเปนวฐจกรของโลกทเราอาศยอย โดยเฉพาะปญหาทางดานสงแวดลอมทเกดขนจะเหนไดวาปญหาขยะ เปนอกสาเหตหนงทท าใหระบบนเวศนเกดความไมสมดลตามวฐจกรทควรจะเปน โดยแนวทางการแกปญหานน มนษยไดพยายามกาวขามสงทเปนอปสรรคและ/หรอสงทขดขวางความ

29

เจรญนนไดอยางไร จงเปนค าถามทมนษยในนามของนกวชาการออกมาบอกวาเราควรทจะตองศกษาวจยถงสาเหต และแนวทางการแกไขออกมาเปนรปธรรมโดยใชชอวา “งานวจย” โดยในสวนของการทบทวนวรรณกรรมทางดานการจดการขยะและ/หรอทมชอเรยกทคลายคลงกนกมอยในหลากหลายประดนทผวจยไดหยบยกมาเปนแนวทางในการศกษา ดงน การศกษาทเกยวกบการจดการขยะคอ การศกษาเกยวกบพฤตกรรมของมนษยในดานทเปนปจจยทสงผลใหเกดปรมาณขยะทเพมขน ความเจรญทางดานเศรษฐกจ สงคม เปนสงทสามารถตอบโจทยของปญหาทเกดขนไดเปนอยางด ซงในทนอาจไมไดมเพยงแตปจจยในดานดงกลาวขางตนเทานน แตยงมปจจยทผวจยและ/หรอนกวชาการหลาย ๆ ทานกมอาจควบคมได ซงพจารณาจาก งานวจยหลาย ๆ งานวจยเปนสงทจะตองปรบเปลยนไปตามยคสมย เพอทจะสามารถตอบโจทยของสงคมในชวงเวลานนได และสามารถแกปญหาใหบรรลวตถประสงคได ซงงานวจยในลกษณะนมทงทมคณภาพและไมสามารถใชประโยชนไดเลย แตอยางไรกตามในการศกษาทางดานการจดการขยะนน กเปนประเดนทมนกวจยหลากหลายสาขาใหความสนใจ และในงานศกษาเหลานกมตวแปรหลาย ๆ ตวทอยในการศกษาน ตวอยางเชน การศกษาพฤตกรรมการคดแยกขยะของพนกงานโรงพยาบาลเกษมราษฎรสขาภบาล 3 (มยร คงแถลง, 2551: 72-78) ความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร (สมเพยร ตงบรบรณรตน, 2546: 69) แนวทางการจดการขยะมลฝอยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (ธนวา กาญจนพนธ, 2551: 84-87) พฤตกรรมการอนรกษสงแวดลอมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ในจงหวดฉะเฉงเทรา (เสาวนตย มงคลสกณ, 2545: 47) การมสวนรวมของชมชน: กรณศกษาศนยวสดรไซเคลชมชน และธนาคารขยะเขตบางกะป กรงเทพมหานคร (บณฑต เออวฒนานกล และไพฤทธ สขเกด, 2544: 5-6) การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการขยะขององคการบรหารสวนต าบลในเขตอ าเภอเชยงค า จงหวดพะเยา (ฐตกล บวภา, 2550: 75-80) ความรและปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเรอนของประชาชนในชมชนหวรถจกรตกแดง เขตบางซอ กรงเทพมหานคร (ชนสรา อสสรยะกล, 2544: 81-82) การจดการขยะมลฝอยในชมชนเมองบวอยางมสวนรวมของชมชน ต าบลเมองบว อ าเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด (ไพจตร วสนตเสนานนท และคณะ, 2548: 116-118) การจดการสงแวดลอมของโรงแรมในจงหวดกระบ (วนวสา วลยดาว, 2553: 118-126) การสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของประชาชนในการจดการมลฝอยชมชน:กรณศกษา เทศบาลต าบลปรก อ าเภอสะเดา จงหวดสงขลา (ปานกมล พสฐอรรถกล, 2546: 146-166) ปจจยทมผลตอการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลต าบลแมสาย (พฤกษพงศ วสทธดวงดษด, 2550: 207-216) ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการลดปรมาณขยะของ

30

นกเรยนในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณ (ลนดา สวรรณด, 2543: 170-179) และพฤตกรรม การมสวนรวม การรบรปญหา ปจจยทมผลตอการจดการสงแวดลอมการส ารวจขอมลพนฐานตาง ๆ ซงการศกษาดงกลาวขางตนทงหมดแสดงความส าคญของตวแปรตามเหลาน จงควรทจะรวมตวแปรเหลานเขาไปกบการวคราะหพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย อยางไรกด ยงมตวแปรกลมหนงทไดรวมอยในการวเคราะห ตวอยางเชน การจดการขยะตนทาง การจดการขยะกลางทาง การจดการขยะปลายทาง โดยผวจยเนนตวแปรการจดการขยะตนทางเนองจากเปนกระบวนการหนงในการศกษาวจยเชงปฏบตการจงเลอกทจะน ามาศกษาในครงนดวย จากค าจ ากดความกวาง ๆ ของ การจดการขยะ ดงทไดกลาวมาขางตน การศกษาเกยวกบการจดการขยะ เชน การศกษาพฤตกรรมการคดแยกขยะของพนกงานโรงพยาบาลเกษมราษฎรสขาภบาล 3 (มยร คงแถลง, 2551: 72-78) ซงพบวาการรบรขาวสาร ความรความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะ ทศนคตเกยวกบการคดแยกขยะ อยในระดบสง และมพฤตกรรมในการคดแยกขยะอยในระดบปานกลาง และผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการคดแยกขยะ ไดแก อาย รายไดเฉลยตอเดอน การรบรขาวสารเกยวกบการคดแยกขยะ และทศนคตเกยวกบการคดแยกขยะ สวนปจจยทไมมผลตอพฤตกรรมการคดแยกขยะ ไดแก เพศ ระดบการศกษา อายงานลกษณะงานทปฏบต และความรเกยวกบการคดแยกขยะ แตการศกษาความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร พบวา จากการเปรยบเทยบความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานครทแตกตางกนดานประเภทของโรงเรยน และระดบชนการเรยน มความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดระดบสง อยางไรกด ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการขยะ พบวา เพศ ประสบการณในการฝกอบรมเรองการจดการขยะ การถอครองทอยอาศย ความคดเหนตอปญหาและผลกระทบของขยะ ความศรทธาตอผน าชมชน การเหนประโยชนของการเปนสมาชกกลมทางสงคม (ฐตกล บวภา, 2550: 75-80) และในงานศกษาพฤตกรรมการอนรกษสงแวดลอมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ในจงหวดฉะเชงเทรา พบวา นกเรยนทมเพศตางกนมผลตอพฤตกรรมการอนรกษน า และดานการอนรกษสตวปา แตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 (เสาวนตย มงคลสกณ, 2545: 47) และในท านองเดยวกนกบการศกษาในชองานวจยทวา ความรและปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเรอนของประชาชนในชมชนหวรถจกรตกแดง เขตบางซอ กรงเทพมหานคร พบวา มความสอดคลองกบงานวจยของฐตกล บวภาในดานของการรบรขาวสารเกยวกบขยะมลฝอย จากสมมตฐานทวา การรบรขาวสารเกยวกบขยะมลฝอยทแตกตางกนมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเรอนของประชาชนในชมชนหวรถจกรแดงแตกตางกน ท

31

ระดบนยส าคญ 0.05 และ พบวา ความรเกยวกบขยะมลฝอยดานตาง ๆ มอทธพลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยโดยรวม รวมถงพฤตกรรมดานการคดแยกขยะและการใชประโยชนจากขยะมลฝอย ทระดบนยส าคญ 0.05 (ชนสรา อสสรยะกล, 2544: 81-82) นอกจากนกมการศกษาแนวทางการจดการขยะมลฝอยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร จากผลการศกษาควรมแนวทางการจดการอยางเปนรปธรรม ควรสนบสนนใหมการปลกฝงทศนคตรวมถงการประชาสมพนธ และรณรงคอยางตอเนอง จดท าแผนการจดการขยะมลฝอย ทงในระยะสนและระยะยาว ตงแตการเกบรวบรวม การขนสง การบ าบด และการก าจดขนสดทาย ตลอดจนการจดหาพนทส าหรบใชก าจดขยะมลฝอยไดอยางเพยงพอในระยะยาว และด าเนนการใหมการก าจดอยางถกสขลกษณะ โดยการเพมปรมาณถงขยะ และแยกประเภทของถงขยะ ใหมการคดแยกขยะกอนทงรวมถงลดการบรโภควสดทก าจดยากเพอลดปรมาณขยะมลฝอยและสนบสนนใหมการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน (ธนวา กาญจนพนธ, 2551: 84-87) สวนปจจยทมผลตอการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลต าบลแมสาย พบวา ปจจยส าคญทมผลตอการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลต าบลแมสายประกอบดวยสมรรถนะองคการดานการจดการขยะมลฝอย สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจและสงคม การมสวนรวมของธรกจซอขายของเกาในทองถน การมสวนรวมของผน าชมชน การมสวนรวมขององคกรเอกชน การมสวนรวมขององคกรปกครองสวนทองถนใกลเคยง การมสวนรวมของประชาชน พฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเรอนของประชาชน นโยบายการจดการขยะมลฝอยชมชนของประเทศไทยและของเทศบาลต าบลแมสาย กฎหมายและสภาพบงคบทางกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลต าบลแมสาย (พฤกษพงศ วสทธดวงดษด, 2550: 207-216) ในงานศกษาเกยวกบปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการลดปรมาณขยะของนกเรยนในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณโดยมงศกษาปจจยเชงเหตทเกยวของกบพฤตกรรมการลดปรมาณขยะของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณ ซงผลการวจย พบวา 1) นกเรยนทเขารวมโครงการรงอรณ มพฤตกรรมการลดปรมาณขยะทงในดานพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคาและพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะ สงกวานกเรยนทไมไดเขารวมโครงการรงอรณอยางเดนชด จงสงผลใหนกเรยนมทศนคตทดตอพฤตกรรมการลดปรมาณขยะมาก มความพรอมทจะกระท าการลดปรมาณขยะมาก มลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง รบรขาวสารดานสงแวดลอมมาก และรบรปทสถานทางสงคมสง ซงปจจยเหลานเปนปจจยเหตทส าคญของพฤตกรรมการลดปรมาณขยะทงสองดาน 2) ปจจยทางจตลกษณะ สามารถท านายพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะ และพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคา ในนกเรยนกลมรวมได 45 % และท านายพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะไดสงสด 51% ในกลมผทมผลการเรยนสง ท านายพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคาไดสงสด 41% ในกลมนกเรยนเพศหญง โดยมตวท านายทส าคญ

32

คอ ความพรอมทจะกระท าการลดปรมาณขยะ ทศนคตทดตอพฤตกรรมการลดปรมาณขยะ ลกษณะมงอนาคตควบคมตน และสขภาพจตด ตามล าดบ 3) ปจจยดานสภาพแวดลอมทางสงคมทส าคญ คอ การรบรขาวสารดานสงแวดลอม ซงเมอรวมกบปจจยทางจตลกษณะสามารถท านายพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะ และพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคาในนกเรยนกลมรวมได 47 % และท านายพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะไดสงสด 52% ในกลมผทมผลการเรยนสง และกลมนกเรยนทครอบครวมฐานะสง สวนพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคาท านายไดสงสด 42% ในกลมนกเรยนเพศหญง และกลมทมผลการเรยนสง และ 4) พบวานกเรยนทแตกตางกนทางชวสงคมและภมหลง ไดรบผลดจากโครงการรงอรณแตกตางกนอยางเดนชด โดยผทไดรบผลดมกเปนนกเรยนเพศหญง นกเรยนทมผลการเรยนสง และนกเรยนทมฐานะของครอบครวต า นอกจากนนกเรยนทมจตลกษณะเดมแตกตางกน ยงไดรบผลดจากโครงการฯ แตกตางกนโดยผทไดรบผลดมกพบในนกเรยนทมลกษณะมงอนาคตควบคมตนสง และนกเรยนทมสขภาพจตดนอย สวนนกเรยนทแตกตางกนตามสภาพแวดลอมทางสงคม พบวา นกเรยนทไดรบผลดตอพฤตกรรมการลดปรมาณขยะทงสองดาน มกเปนนกเรยนทมลกษณะ 3 ประการพรอมกน คอ มสขภาพจตดนอย รบรขาวสารดานสงแวดลอม แตไดรบการเลยงดแบบรกสนบสนนใชเหตผลมาก (ลนดา สวรรณด, 2543: 170-179) และในสวนทายของการศกษา และทบทวนวรรณกรรมผวจยไดน าเสนอผลของงานศกษา การมสวนรวมในการจดการขยะ 8 ตวอยาง ซงในงานศกษาการมสวนรวมของชมชน: กรณศกษาศนยวสดรไซเคลชมชน และธนาคารขยะเขตบางกะป กรงเทพมหานครเปนโครงการจดการขยะมลฝอยโดยชมชน โดยเนนทการมสวนรวมของชมชน และนบเปนโครงการทประสบความส าเรจในหลายดาน ไมวาจะเปนการสรางเครอขายความรวมมอระหวางชมชน ซงจะเปนประโยชนในการด าเนนการโครงการตาง ๆ รวมทงมสวนชวยในการแลกเปลยนประสบการณในการด าเนนโครงการ ความส าเรจทเหนไดชดเจนอกประการหนงคอ ความสะอาดทเกดขนในชมชน

ปรมาณขยะทลดลงอยางเหนไดชด ผลส าเรจอกดานทนบวาเปนประโยชนอยางยง คอเกดกระบวนการเรยนรรวมกนของคนในชมชน ในการเรยนรปญหา หาสาเหตของปญหา และรวมกนหาแนวทางแกไข ซงกระบวนนการเรยนรรวมกนนเองจะสงผลใหการด าเนนกจกรรมดานอน ๆ ของชมชนมโอกาสทจะประสบความส าเรจไดมากยงขน (บณฑต เออวฒนานกล และไพฤทธ สขเกด, 2544: 5-6) สวนงานศกษาการจดการขยะมลฝอยในชมชนเมองบวอยางมสวนรวมของชมชน ต าบลเมองบว อ าเภอเกษตรวสย จงหวดรอยเอด โดยใชแนวทางการจดการขยะมลฝอยอยางมสวนรวม ประกอบดวยการประชาสมพนธ ธนาคารขยะรไซเคล จากกระบวนการวจย พบวา ประชาชนเหนความส าคญในการจดการขยะทงระดบครวเรอน ชมชน จะเหนไดจากการทชมชนใหความรวมมอจดการขยะในครวเรอนของตนเอง ประกอบกบการเขารวมกจกรรมและชมชนไดเรยนรการ

33

น าเศษอาหาร เศษผกผลไมไปท าน าหมกชวภาพ และปยหมก การน าวสดเหลอใชกลบมาแปรรปเปนของใช เพมมลคาใหกบชนงานเปนการสรางรายไดในครวเรอนของตนเอง มความรในการจดการขยะและคดแยกขยะได ปญหาของขยะมลฝอยไมกอใหเกดความร าคาญ มภมทศนสนทรยภาพ โรคตดตออนเนองมาจากขยะลดลง (ไพจตร วสนตเสนานนท และคณะ, 2548: 116-118) ในงานศกษาดานการจดการสงแวดลอมของโรงแรมในจงหวดกระบ โดยพบวาปจจยภายในทมผลตอการจดการสงแวดลอมของโรงแรมทระดบนยส าคญ 0.05 ไดแก ความใสใจในการจดการสงแวดลอมของโรงแรมจากเจาของโรงแรม ความรวมมอของพนกงานในการจดการสงแวดลอมของโรงแรม และผลประโยชนทโรงแรมจะไดรบจากการจดการสงแวดลอมทด สวนปจจยภายนอกของโรงแรมทมผลตอการจดการสงแวดลอมของโรงแรมทระดบนยส าคญ 0.05 ไดแก ผลกระทบจากการจดการสงแวดลอมของโรงแรมตอชมชน การเรยกรองของชมชนทไดรบผลกระทบจากการจดการสงแวดลอมของโรงแรม การบงคบใชกฎหมาย/ขอบงคบของหนวยงานภาครฐ การสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ กระแสการอนรกษสงแวดลอม (วนวสา วลยดาว, 2553: 119-124)และในสวนของการสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของประชาชนในการจดการมลฝอยชมชน: กรณศกษา เทศบาลต าบลปรก อ าเภอสะเดา จงหวดสงขลา เปนการวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม ซงจากกระบวนการศกษาวจย พบวา การใชรปแบบการวจยดงกลาวสามารถพฒนาการมสวนรวมและกระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการจดการมลฝอยชมชน ปรากฎวา ประชาชนมสวนรวมในทกขนตอนของกระบวนการศกษา มการด าเนนโครงการในการจดการมลฝอยโดยมภาครฐเขามาสนบสนน หลงจากทมการเขามาท าโครงการท าใหชมชนมความสะอาดและเปนระเบยบมากขน ประชาชนบางสวนเรมมการคดแยกขยะมลฝอยเพอจ าหนาย มการปรบเปลยนทศนคต และพฤตกรรมดานการจดการมลฝอยอยางเหมาะสม ซงจากผลการวจย พบวา ปจจยทเปนอปสรรคตอการสงเสรมการมสวนรวม และกระบวนการเรยนรของชมชนในการจดการมลฝอยชมชน ไดแก การขาดผน าชมชนทเขมแขง สถานการณความขดแยงดานการเมองในชมชน สภาพสงคมของชมชน และขอจ ากดของเทศบาลดานบคลากร งบประมาณและเวลา และในสวนของปจจยทเออตอการสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรในการจดการมลฝอย ไดแก การไดรบขอมลขาวสาร การด าเนนการเชงรกโดยใชรปแบบวจยเชงปฏบตการแบบมสวนรวม การไดรบการสนบสนนจากปจจยภายนอก และการประสานงานทมประสทธภาพและตอเนอง (ปานกมล พสฐอรรถกล, 2546: 146-166) สอดคลองกบงานงานวจยของ อารย ลดดาชยาพร (2541: 120-124) เรองการรณรงคคดแยกขยะในชมชนและส านกงานเขต อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม โดยวธการฝกอบรมและประชาสมพนธโดยผานสอตาง ๆ พบวา ประชาชนมความรความเขาใจเรองการคดแยกมลฝอยเพมขน แตยงไมเกดผลในทางปฏบตเทาทควร เนองจากการมสวนรวมของ

34

ประชาชนไมครบกระบวนการ คอ ไมไดรวมคด รวมท า รวมรบผดชอบ และรวมประเมนผลในการรณรงคดงกลาว

และงานวจยตางประเทศ Burchett (1972: 4439A.) ไดศกษาเจตคตเกยวกบปญหาสงแวดลอมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4,5,6 ผลการศกษา พบวา นกเรยนมเจตคตตอปญหาสงแวดลอมในทศทางบวก ปญหาสงแวดลอมในอนาคตจะรนแรงมากกวาในปจจบน สงทมอทธพลตอเจตคตตอนกเรยน คอ การสอนของอาจารย และสงเราภายนอก เชนสอภาพยนต ซงปจจบนมความส าคญทจะสงผลถงเจตคตของนกเรยน และองคประกอบทส าคญยงทจะเปนตวเปลยนแปลงเจตคตของนกเรยน คอ การไดมสวนรวมในการแกปญหาสงแวดลอม และงานวจยของ Winston (1974 อางถงใน สมศกด นอยวเศษ, 2545: 35) ไดศกษาความสมพนธระหวาง ความตระหนกในปญหาเกยวกบสงแวดลอมกบความเปนหวงกงวลตอคณภาพสงแวดลอมโดยเลอกโรงเรยนในชคาโก เพอจะน าขอมลทไดมาเปนพนฐานในการจดหลกสตรสงแวดลอมศกษา ผลการศกษาพบวา ความตระหนกในปญหา กบความหวงกงวลของนกเรยนไมมความสมพนธกนอยางมนยส าคญ สรปไดวา นกเรยนทแสดงตนวามความเปนหวงกงวลตอปญหาสงแวดลอมไมจ าเปนตองมความเขาใจความตระหนกในปญหาสงแวดลอม การมงสอนใหเกดความรมใชทางน าไปสการปฏบต ซงเปนการแกปญหาไดเสมอไป Zacher (1975: 4883A.) ไดศกษาปจจยทมผลตอความรดานสงแวดลอมของนกเรยนชนปท 11 ในรฐมอนตานา ผลการวจย พบวา เพศ ขนาดครอบครว การอานหนงสอพมพ การไดศกษาความรทางดานสงแวดลอมในโรงเรยน และภมล าเนาของนกเรยนเปนปจจยทมผลตอความรทางดานสงแวดลอม และจากการเปรยบเทยบปจจยตาง ๆ ปรากฎผลวา เดกชายมคะแนนเฉลยสงกวาเดกหญง เดกจากครอบครวเลกมคะแนนสงกวาเดกจากในครอบครวใหญ เดกทอานหนงสอพมพตงแต 3 ฉบบขนไปไดคะแนนสงกวาเดกทอานนอยกวานน และ Johnston (1974: 4911-4912A.) ไดศกษาความคดเหน และเจตคตของอาจารยในโรงเรยนประถมศกษาทสอนวทยาศาสตร และอาจารยทสอนวชาอนในรฐมสซสชปปผลปรากฎวา อาจารยทสอนวทยาศาสตรและอาจารยทสอนวชาอนมความเหนเหมอนกนวา อาจารยควรมบทบาทในการควบคมมลพษ (Pollution Control) เพราะอาจารยเปนผใหความรแกนกเรยนในโรงเรยนจงควรสอนเกยวกบสงแวดลอม วธสอนทเหมาะสมในการสอนสงแวดลอม คอ วธสอนแบบอภปรายเรองสงแวดลอมทควรสอน คอ มลพษของน า มลพษของอากาศและการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

จากการศกษาทบทวนวรรณกรรมทเกยวของสามารถสงเคราะหตวแปรตาง ๆ เพอน ามาเปนกรอบแนวคดทใชในการศกษาพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ซงประกอบดวย เพศ อาย ระดบชนทก าลงศกษา จะเปนขอมลสวนบคคล สวนปจจยทผศกษาเหนวามผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนนน ควรมปจจยท

35

สนบสนนความเปนไปได และ/หรอโอกาสทจะบรรลผลส า เรจไดไมมากกนอย ไดแก ความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ความรวมมอของนกเรยน ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผ อ านวยการและอาจารยประจ าช น ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน เหนไดวาตวแปรดงกลาวไดมาจากการศกษางานวจยทเกยวของโดยผศกษาน ามาประยกตใชในบรบททมความแตกตางกนในแตละตวแปรทน ามาศกษาครงน ซงเปนทนาสงเกตวา งานวจยทด าเนนการศกษาทใชตวแปรเหมอนกนหรอคลายคลงกนในลกษณะของประโยค และ/หรอ วลทใช กลบพบวา การนยามศพทเชงปฏบตการ มผลตอการก าหนดนยามศพทของ ตวแปรนน ๆ อยางไรกตามการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของท าใหผศกษาทราบถงองคประกอบของกระบวนการไดมาซงวธการศกษากด ขนตอนของการสรางกรอบแนวคดกด ลวนแลวแตมความส าคญในทก ๆ ขนตอน

บทท 3

กรอบแนวคดและวธการศกษา

การศกษาวจยครงนเปนวธการวจยเชงปรมาณ (Quantitative Research) เพอศกษาการ

ประยกตใชการจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ต าบลจอมพระ อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร โดยการศกษาและรวบรวมขอมลจากเอกสารทางวชาการ เอกสารการวจย วทยานพนธ วารสารตาง ๆ ทเกยวของ พรอมทงการเกบรวบรวมขอมลโดยวธการตอบแบบสอบถาม และการสมภาษณเชงลก โดยมรายละเอยดของวธการศกษา ดงน

3.1 ตวแปรทใชในการศกษา 3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ 3.3 สมมตฐานในการศกษา 3.4 ประชากรทใชในการศกษา 3.5 เครองมอและวธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล 3.6 การตรวจสอบคณภาพเครองมอเกบรวบรวมขอมล 3.7 วธประมวลผลและวเคราะหขอมล

3.1 ตวแปรทใชในการศกษา

3.1.1 ตวแปรอสระ (Independent Variables) ในการศกษาครงนไดก าหนดตวแปรอสระ ประกอบดวย 2 สวนไดแก

3.1.1.1 ขอมลพนฐานสวนบคคล 1) อาย 2) เพศ 3) ระดบชนทก าลงศกษา

37

3.1.1.2 ความรเกยวกบการจดการขยะ 3.1.1.3 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 3.1.1.4 ปจจยสนบสนน

1) ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย 2) ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารย

ประจ าชน 3) ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย 4) การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาด

ภายในโรงเรยน

3.1.2 ตวแปรตาม (Dependent Variables) ในการศกษาเรองน ผวจยไดก าหนดใหตวแปรตามคอ พฤตกรรมการจดการขยะ 3 ดาน ไดแก

1) ดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) 2) ดานการน ากลบมาใชซ า (Reuse) 3) ดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation)

ซงหมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในภาพรวม

38

3.1.3 กรอบแนวคดในการวจย ตวแปรอสระ ตวแปรตาม

ภาพท 3.1 กรอบแนวคดในการวจย

ปจจยดานการรบขอมลขาวสาร การรบรขาวสารเกยวกบขยะ และการจดการ

ปจจยสนบสนน 1. ความรวมมอของนกเรยนในการจดการ

ขยะฐานศนย 2. ความใสใจในการจดการขยะของ

ผอ านวยการและอาจารยประจ าชน 3. ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจาก

การจดการขยะฐานศนย 4. กฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษา

ความสะอาดภายในโรงเรยน 5. การสนบสนนจากหนวยงานภาคร

ลกษณะสวนบคคล 1. อาย 2. เพศ

3. ระดบชนทก าลงศกษา

พฤตกรรมการจดการขยะ 1. ดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) 2. ดานการน ากลบมาใชซ า (Reuse) 3. ดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation)

โครงการจดการขยะฐานศนย

ความรเกยวกบการจดการขยะ

การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

ปจจยสนบสนน 1. ความรวมมอของนกเรยนในการจดการ

ขยะฐานศนย 2. ความใสใจในการจดการขยะฐานศนย

ของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน 3. ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจาก

การจดการขยะฐานศนย 4. การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดาน

การรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

- ปรมาณขยะภายในโรงเรยนลดลง - ความพงพอใจของนกเรยนและอาจารยตอ

โครงการธนาคารขยะยม

39

3.2 นยามศพทเชงปฏบตการ เพอความเขาใจทถกตองและเปนไปในทางเดยวกน จงก าหนดความหมายของค าตาง ๆ ทใชในการวจย ดงน

การจดการขยะฐานศนย หมายถง กระบวนการทท าใหมปรมาณขยะหรอเศษวสดทจะตองสงก าจดใหเหลอนอยทสด ซงประกอบดวยการจดการขยะ ดงน

1) การจดการขยะตนทาง หมายถง การสรางความรความเขาใจใหกบนกเรยนในการคดแยกขยะและชใหเหนวาขยะประเภทใดบางทสามารถน ากลบไปใชประโยชนได และสรางมลคาเปนตวเงนได

2) การจดการขยะกลางทาง หมายถง ขนตอนของการน าเศษวสดทไมสามารถใชประโยชนไดน ามาเขาสระบบธนาคารขยะ เปนการดกขยะไวอกชนหนงเพอไมใหขยะออกสสาธารณะ เปนตน

3) การจดการขยะปลายทาง หมายถง เปนการน าขยะทยอยสลายไปใชประโยชน เชน ท ากาซชวภาพ เปนตน

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะ 3 ดาน ไดแก 1) พฤตกรรมการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) หมายถง การปฏบตหรอการ

กระท าของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ในการลดการทงขยะและ/หรอบรรจภณฑตาง ๆใหนอยลง เชน ใชปนโต จานและกลองใสอาหารแทนการใชถงพลาสตก/โฟม

2) พฤตกรรมการน ากลบมาใชซ า (Reuse) หมายถง การปฏบตหรอการกระท าของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค โดยการใชวสดสงของตางๆใหคมคาทสดไมวาจะเปนการใชกระดาษทง 2 หนา การน าบรรจภณฑมาใชซ า เชน การน ากลอง ถงมาใชประโยชนซ าหลายครงและการน าขวดน าดมทหมดแลวน ามาใชใสน าดม

3) พฤตกรรมการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation) หมายถง การปฏบตหรอการกระท าของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค โดยการคดแยกมลฝอยประเภทตาง ๆ เชน กระดาษ พลาสตก เพอทงลงถงรองรบขยะทถกตอง เพศ หมายถง เพศหญง และเพศชายของนกเรยนทก าลงศกษาอยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ระดบชนทก าลงศกษา หมายถง ระดบการศกษาของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค โดยแบงเปนระดบชน มธยมศกษาปท 1 – มธยมศกษาปท 6

40

การมสวนรวม หมายถง นกเรยน และอาจารยโรงเรยนจอมพระประชาสรรคเขามามบทบาทเกยวของกบการจดการขยะฐานศนยของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

การมสวนรวมในการปฏบต หมายถง นกเรยน และอาจารยโรงเรยนจอมพระประชาสรรครวมกนก าจดขยะในกจกรรมตามโครงการ “การจดการขยะฐานศนย”

ธนาคารขยะ หมายถง รปแบบในการด าเนนการเพอสงเสรมการคดแยกขยะ การลดปรมาณขยะ และการใชซ า ซงประกอบดวย ผจดการธนาคารขยะ เจาหนาทฝายประชาสมพนธ เจาหนาทฝายบญชและการเงน และเจาหนาทคดแยกขยะ สามารถแบงแยกหนาทได ดงน

1) ผจดการธนาคารขยะจะมหนาท ก ากบดแลเกยวกบการซอขาย การคดแยกขยะ การตดตอกบรานรบซอขยะ การก าหนดราคาขายรายเดอน การรายงานยอดซอเปนรายวน และรายงานยอดขายเปนรายสปดาห/รายเดอนแลวแตความเหมาะสม และการด าเนนงานภายในธนาคารขยะยมใหเปนไปดวยความเรยบรอย

2) เจาหนาทฝายประชาสมพนธ มหนาทเกบรวบรวมบญชของสมาชก และการประชาสมพนธโครงการ

3) เจาหนาทฝายบญชและการเงน มหนาทบรการแกสมาชกในโครงการธนาคารขยะ/เบกจายยอดเงนในแตละวน ตรวจสอบขยะ ชงน าหนกทตวแทนนกเรยนน ามาจ าหนาย สรปผลยอดขายทกวนใหอาจารยผควบคมการด าเนนโครงการ

4) เจาหนาทคดแยกขยะ จะเปนก าลงส าคญในการคดแยกขยะรไซเคล ซงการด าเนนงานเจาหนาททกฝายจะอยภายใตความดแลของคณาจารยหมวดสงคมศกษา

ความรเกยวกบการจดการขยะ หมายถง ความรทถกตองตามหลกวชาการเกยวกบประเภทและ/หรอชนดของขยะ ผลกระทบจากขยะมลฝอยและการจดการ

การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ หมายถง การตดตามขาวสารเกยวกบขยะมลฝอยดานการคดแยก การน ากลบมาใชซ า การน ากลบมาใชใหม การลดปรมาณขยะ โดยไดรบรจากเอกสารทอาจารยสอนในหองเรยน หรอการไดรบขาวสารจากสอมวลชน ไดแก โทรทศน หนงสอพมพ วารสาร

สภาพการณในการบรหาร หมายถง สาเหตภายนอกซงเปนสภาวะแวดลอมทสนบสนนหรอสงเสรมใหนกเรยนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ไดแก นโยบายของโรงเรยนในดานการสงเสรมการจดการขยะ งบประมาณของโรงเรยนดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน และการแบงประเภทของถงรองรบขยะทชดเจน

41

3.3 สมมตฐานในการศกษา สมมตฐานท 1 นกเรยนทมเพศตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน สมมตฐานท 2 นกเรยนทมอายตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน สมมตฐานท 3 นกเรยนทก าลงศกษาระดบชนตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน สมมตฐานท 4 นกเรยนทมความรเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

สมมตฐานท 5 นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

สมมตฐานท 6 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

สมมตฐานท 7 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

สมมตฐานท 8 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบ ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

สมมตฐานท 9 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

3.4 ประชากร และผใหขอมลส าคญทใชในการศกษา

3.4.1 หนวยทใชในการศกษา (Unit of Analysis) หนวยทใชในการศกษา คอ นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค จ านวน 2,517 คน ท า

การเกบขอมลโดยใชแบบสอบถาม (ขอมลจากโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ณ วนท 24 ธนวาคม 2553)

3.4.2 กลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษา คอ นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคโดยแบงเปน

นกเรยนทอยในระดบชนมธยมศกษาปท 1 - มธยมศกษาปท 6 โดยใชเกณฑจ านวนตวอยางจาก

42 ตาราง เครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan, 1970: 608) ทระดบความเชอมน 95% จากประชากร 2,517 คน ไดขนาดตวอยาง 335 คน จงหาขนาดตวอยางแบบโควตาเปนสดสวนจะท าใหไดจ านวนตวอยางในแตละชนเรยน และในแตละชนเรยนท าการสมแบบเปนระบบ (Systematic Random Sampling) โดยการเลอกตวอยางดงกลาว ใชชวงการเลอกตวอยาง (Sampling Interval) ซงเปนระยะหางระหวางหนวยแตละหนวยทเลอก ดวยสาเหตทจ านวนหองเรยนของแตละช นการศกษามจ านวนหองเรยนทแตกตางกนตามจ านวนประชากร ซงค านวนจากสตร ตามขอท 3.4.2.2 (สทธ ธรสรณ, 2550: 96)

3.4.2.1 วธการหาจ านวนกลมตวอยางในแตละระดบชน (สมศกด นอยวเศษ, 2545: 38)

สตร

จ านวนกลมตวอยางในแตละระดบชน จ านวนประชากรในแตละระดบชน จ านวนประชากรทงหมด จ านวนกลมตวอยางทงหมด ดงนน จะไดกลมตวอยาง ตามตารางท 3.1

ตารางท 3.1 กลมตวอยาง ทใชในการวจย

ระดบชน ประชากร (คน) กลมตวอยาง (คน)

มธยมศกษาปท 1 465 62 มธยมศกษาปท 2 499 66 มธยมศกษาปท 3 408 54 มธยมศกษาปท 4 413 55 มธยมศกษาปท 5 392 53 มธยมศกษาปท 6 340 45

รวม 2,517 335

43

3.4.2.2 วธการหากลมตวอยางแบบเปนระบบโดยใชชวงการเลอกตวอยางและท าการค านวณภายหลงจากการผานขนตอนของการหาจ านวนตวอยางของแตละระดบช นแลว (Sampling Interval) ซงค านวณจากสตร ดงน (สทธ ธรสรณ, 2550: 96)

ขนาดประชากร ชวงการเลอก =

ขนาดตวอยาง

ตวอยาง เชน ชนมธยมศกษาปท 1 มชวงการเลอกสมตวอยาง ดงน 465 ชวงการเลอก = 62 = 7.5 ดงนน จงเลอกชวงอนตรภาคชนเทากบ 8

3.4.2.3 การหาตวอยาง จบฉลากตวเลขแรก 1 ถง 8 สมมตได 2 เลขทคดตอไปคอ 10 ,18 ,26 ,… จนครบจ านวนตวอยางท 335 คน

3.4.3 ผใหขอมลส าคญ ผใหขอมลส าคญ คอ ผอ านวยการ และอาจารยโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ซงท าการ

เกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณ ใหขอมลเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน แนวทางการปรบปรง/พฒนาการจดการขยะอยางมประสทธภาพ

3.5 เครองมอ และวธการทใชในการเกบรวบรวมขอมล

3.5.1 การเกบรวบรวมขอมล 3.5.1.1 การเกบรวบรวมขอมลทตยภตจากเอกสาร และงานวจยทเกยวของ การพดคย และสมภาษณอาจารย การสอบถามนกเรยนในโรงเรยน และการสงเกตการณโดยตรง และการเกบขอมลปฐมภม ไดแก การส ารวจประเภท และปรมาณขยะ

44

3.5.1.2 เครองมอทใชในการศกษา คอ 1) แบบสอบถาม (Questionnaire) โดยใหนกเรยนกลมตวอยางเปน

ผตอบแบบสอบถาม ผวจยไดด าเนนการออกแบบสอบถามซงเปนตวชวดระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ลวนแลวแตศกษาจากเอกสารทเกยวของ และไดปรกษาอาจารยทปรกษาเพอใหท าการตรวจและแนะน าในรายละเอยดแกไขแบบสอบถามแลวจงน าแบบสอบถามมาปรบปรงแกไขเพอท าคมอการลงรหสขอมล แลวจงน าไปใชในการประมวลผลดวยเครองคอมพวเตอรในล าดบตอไป

2) ค าถามการสมภาษณผอ านวยการ และอาจารย โดยเปนการแสดงความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน เชน ความรวมมอของนกเรยน ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผอ านวยการ และอาจารยประจ าชน การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาด และปญหา/อปสรรคในการด าเนนการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน เปนตน

3.5.2 ลกษณะของเครองมอ 3.5.2.1 แบบสอบถามทใชเกบรวบรวมขอมลส าหรบนกเรยนกลมตวอยาง แบง

ออกเปน 6 สวน คอ สวนท 1 เปนค าถามแบบตรวจสอบรายการ (check list) เกยวกบขอมลสวนบคคล

ไดแก อาย เพศ ระดบชนทก าลงศกษา เปนค าถามแบบปลายปดและปลายเปด จ านวน 3 ขอ สวนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบความรเกยวกบการจดการขยะ ลกษณะค าถาม

เปนแบบถกผด มขอค าถามจ านวน 14 ขอ ในแตละขอประกอบดวยขอค าถามใหเลอกตอบวาใชหรอไมใช ก าหนดเกณฑการใหคะแนน คอ ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน

ผวจยไดก าหนดเกณฑในการประเมนความรเกยวกบการจดการขยะโดยใชเกณฑในการประเมน ดงน

ระดบความรความเขาใจ (คะแนน) ต า หมายถง 0 - 5 ปานกลาง หมายถง 6 - 10 สง หมายถง 11 - 14

เกณฑการวดระดบความรความเขาใจในเรองเกยวกบการจดการขยะ คดจากจ านวนคะแนนของกลมตวอยาง กลาวคอนกเรยนมระดบความรความเขาใจในเรองเกยวกบการ

45 จดการขยะ อยในระดบสง คอ ไดคะแนนสง คอ 11 – 14 คะแนน ในท านองเดยวกนถาคะแนนของกลมตวอยาง อยในระดบต า 0 - 5 คะแนน คอ นกเรยนมระดบความรความเขาใจในเรองเกยวกบการจดการขยะในระดบต า

สวนท 3 เปนแบบสอบถามการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ เปนค าถามปลายปดมจ านวน 10 ขอ ใชขอค าถามแบบมาตราสวนประมาณคา (rating scale) 6 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

ตารางท 3.2 เกณฑการใหคะแนนขอความเชงนนามและเชงนเสธตามระดบการรบรขาวสาร

ระดบการรบรขาวสาร คะแนน

เชงนนาม ( + ) เชงนเสธ ( - ) จรงทสด 6 1

จรง 5 2 คอนขางจรง 4 3

คอนขางไมจรง 3 4 ไมจรง 2 5

ไมจรงเลย 1 6

และก าหนดเกณฑการแปลความหมายของคะแนน โดยใชสตรดงน อตรภาคชน = พสย ( max – min ) จ านวนชน( 3 ชน) คะแนน 4.34-6.00 หมายถง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะอยในระดบสง คะแนน 2.67-4.33 หมายถง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะอยในระดบปานกลาง คะแนน 1.00-2.66 หมายถง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะอยในระดบต า

สวนท 4 เปนแบบสอบถามพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 3 ดาน ไดแก ดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) ดานการน ากลบมาใชซ า (Reuse) และดานการคดแยกขยะ (Solid Waste Separation) เปนค าถามแบบปลายปด จ านวน 24 ขอ แบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบตามวธการของลเคอรท (Likert) โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน

46 ตารางท 3.3 เกณฑการใหคะแนนขอความเชงนนามและเชงนเสธตามระดบพฤตกรรม

ระดบพฤตกรรม คะแนน

เชงนนาม ( + ) เชงนเสธ ( - ) ปฏบตทกครง 5 1 ปฏบตบอยครง 4 2 ปฏบตบางครง 3 3 ปฏบตนอยครง 2 4 ไมเคยปฏบตเลย 1 5

โดยก าหนดใหคาเฉลย ดงน คะแนน 4.50-5.00 หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยอยในระดบสง คะแนน 3.50-4.49 หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยอยในระดบคอนขางสง คะแนน 2.50-3.49 หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยอยในระดบปานกลาง คะแนน 1.50-2.49 หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยอยในระดบคอนขางต า คะแนน 1.00-1.49 หมายถง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยอยในระดบต า

สวนท 5 เปนแบบสอบถามความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน 4 ดาน 1) ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย 2) ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผอ านวยการ และอาจารยประจ าชน 3) ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย 4) กฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน เปนค าถามปลายปดเชงความคดเหน มจ านวน 4 ขอ ใชขอค าถามแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 4 ระดบ โดยมเกณฑการใหคะแนน ดงน คะแนน 4 หมายถง มผลมาก

คะแนน 3 หมายถง มผลคอนขางมาก คะแนน 2 หมายถง มผลคอนขางนอย คะแนน 1 หมายถง มผลนอย

และก าหนดเกณฑการแปลความหมายของคะแนน โดยใชสตรดงน

47 อตรภาคชน = พสย ( max – min ) จ านวนชน( 3 ชน)

คะแนน 3.01-4.00 หมายถง ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค “สง”

คะแนน 2.01-3.00 หมายถง ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค “ปานกลาง”

คะแนน 1.00-2.00 หมายถง ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค “ต า”

สวนท 6 เปนแบบสอบถามเกยวกบปญหา/อปสรรคในการจดการขยะฐานศนย ลกษณะของค าถาม เนนการแสดงความคดเหน แนวทางการแกไขอน ๆ

3.5.2.2 ค าถามสมภาษณในการเกบรวบรวมขอมลส าหรบผบรหารโรงเรยน โดยเนอหาของค าถามสมภาษณผบรหาร แบงออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 ขอมลทวไปของผใหสมภาษณ

สวนท 2 ขอมลเกยวกบการจดการขยะ จ านวน 5 ขอ ดงน 1) การจดการขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรคในปจจบน 2) ปญหาการจดการขยะทส าคญของโรงเรยน 3) ปญหา และอปสรรคในการจดการขยะทผานมาของโรงเรยน 4) มแนวทางการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะใหมประสทธภาพของ

โรงเรยนจอมพระประชาสรรค 5) ความคดเหน และขอเสนอแนะอน ๆ เกยวกบการจดการขยะ

3.5.2.3 ค าถามสมภาษณในการเกบรวบรวมขอมลส าหรบอาจารย โดยเนอหาของค าถามส าหรบอาจารย แบงออกเปน 4 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไป สวนท 2 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค จ านวน 4 ขอ ดงน

1) ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย 2) ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของ

ผอ านวยการและอาจารยประจ าชน 3) ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

48

4) การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

ซงเปนค าถามปลายเปดเชงความคดเหน มจ านวน 4 ขอ โดยใชการวเคราะหผลแบบพรรณาความ ตารางท 3.4 การก าหนดขอค าถามในดานปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของ นกเรยน

ตวแปร ค าถาม

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน

1. ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย

1. ความรวมมอของนกเรยนในการชวยกนคดแยกขยะ

2. ความใสใจในการจดการขยะของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

2. ความใสใจในการจดการขยะของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

3. ผลประโยชนของโรงเรยนทโรงเรยนจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

3. ผลประโยชนของโรงเรยนทโรงเรยนจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

4. กฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

4. การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ทเกยวของกบการคดแยกขยะ การทงขยะลงถง เปนตน

สวนท 3 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค มขอค าถาม ดงน

1) ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

2) แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน สวนท 4 ความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน

จอมพระประชาสรรค มขอค าถาม ดงน

49

1) ทานคดวาโรงเรยนควรสงเสรม/สนบสนนโครงการการจดการขยะฐานศนย หรอโครงการธนาคารขยะ

2) ขอเสนอแนะ อน ๆ 3.5.3 ขนตอนในการสรางเครองมอ การสรางเครองมอเพอใชในการเกบรวบรวมขอมล มรายละเอยดและขนตอนดงตอไปน 3.5.3.1 ศกษาเอกสาร วารสาร วทยานพนธ และต าราทเกยวของ เพอเปนแนวทางในการด าเนนการสรางแบบวดพฤตกรรม ตามลกษณะของตวแปร 3.5.3.2 สรางค าถามแบบวดพฤตกรรมเกยวกบพฤตกรรมการจดการขยะ 3 ดาน และแบบวดความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะ แบบวดการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ แบบวดความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ตามจ านวนขอทไดกลาวไวขางตนแลว โดยแบบวดทสรางขนประกอบดวย ขอความเชงนนาม/เชงบวก (Positive) และเชงนเสธ/เชงลบ (Negative) โดยมลกษณะการตอบแบบสอบถามเปนระบบตอเนองแบบประมาณคา (Rating Scale) และเปนค าถามความร ซงมลกษณะการตอบแบบ ใช หรอ ไมใช โดยท าการเลอกตอบ โดยใหนกเรยนกลมตวอยางเปนผตอบแบบสอบถาม เปนตน

3.6 การตรวจสอบคณภาพเครองมอเกบรวบรวมขอมล

การวจยโดยใชเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลนนจะตองค านงถงความถกตองตามหลกวชาการ โดยเครองมอการเกบรวบรวมขอมลตองมขอค าถามทสามารถตอบวตถประสงคของการวจยไดอยางครบถวน จงจ าเปนตองทดสอบแบบสอบถาม 2 ขนตอน คอ

1) การตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยทดสอบความตรงตามเนอหา (Content Validity) ผวจยไดน าแบบสอบถาม และแบบสมภาษณเชงลกใหผเชยวชาญตรวจสอบความตรงตามเนอหาโดยใชแบบฟอรมรายงานผลการตรวจสอบเครองมอ จากนนจงน าผลจากการพจารณาค านวณคาดชนความสอดคลอง (Index of Consistency: IOC) จ านวน 3 ทาน พบวา คาดชนความสอดคลองของค าถามทกขอเกน 0.5 จงใชในการด าเนนการเกบรวบรวมขอมลได

2) การทดสอบความเชอมน (Reliability Test) กอนทจะน าแบบสอบถามไปใชเกบขอมลจรง ผวจยไดมการน าแบบสอบถามไปทดสอบโดยเลอกประชากรทมลกษณะใกลเคยงกบกลมตวอยางทใชในการศกษาโดยเลอกโรงเรยนเมองพญาแล จงหวดชยภม เพราะเปนโรงเรยนทมลกษณะการเรยนการสอนแบบสหศกษา และมระดบชนเรยนเชนเดยวกบโรงเรยนจอมพระประชา

50 สรรค โดยการทดสอบแบบสอบถามนนไดน าไป (Pretest) จ านวน 40 คน คดเปนรอยละ 13.31 ของกลมตวอยาง

จากนนจงน าผลทไดไปค านวณหาคาความเชอมนของแบบสอบถามดวยวธ สมประสทธอลฟาของครอนบราค (Cronbach Alpha) และKuder Richarson (K 20)โดยแยกเปนรายดานดงน

(1) พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ไดคาความเชอมนเทากบ 0.78 (2) ความรเกยวกบการจดการขยะ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.79 (3) การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ไดคาความเชอมนเทากบ 0.76 (4) ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ไดคาความ

เชอมนเทากบ 0.72 3) การตรวจสอบความนาเชอถอและความครบถวนของขอมล เพอประเมนคณภาพของ

ขอมลวาอยในระดบทจะน ามาวเคราะห และตอบค าถามการวจยได (สภางค จนทวานช, 2546: 23, 32-35) ดวยวธการเทคนคแบบสามเสา (Triangulation) โดยขอมลปฐมภมทไดจากการสมภาษณ ผอ านวยการ และอาจารย และจากแบบสอบถามนกเรยน เพอพจารณาขอมลทง 2 ฝายวาเปนไปในทศทางเดยวกนหรอไม ซงการตรวจสอบขอมลจะด าเนนการไปพรอมๆ กบการเกบขอมลโดยมลกษณะเปนการตรวจสอบทนทในการเกบขอมลภาคสนาม ท าใหผวจยทราบวาขอมลทไดรบมานนเปนความจรงหรอไมมากนอยเพยงใด จนแนใจวาขอมลนนเปนความจรงมากทสด

3.7 วธประมวลผล และวเคราะหขอมล

3.7.1 การประมวลผลขอมล ใชโปรแกรมส าเรจรปทางสงคมศาสตร SPSS ด าเนนการวเคราะห

3.7.2 การวเคราะหขอมล 3.7.2.1 อธบายลกษณะทวไปของประชากรทใชในการศกษาโดยใชสถตเชงพรรณา

(Descriptive Statistics) ไดแก คารอยละ (Percentage) และคาความถ (Frequency) 3.7.2.2 วเคราะหระดบพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยนโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรคและความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย โดยใชสถตเชงพรรณา (Descriptive Statistics) ไดแก คาเฉลย (Mean) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation)

3.7.2.3 วเคราะหผลการสมภาษณผอ านวยการ และคณาจารย โดยการพรรณาความ (Descriptive Analysis) และอาศยการวเคราะหโดยการจดหมวดหมขอมลทไดในการเชอมโยงและ

51 สนบสนนขอมลทไดจากการเกบแบบสอบถามส าหรบนกเรยนดานปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนเพอใหไดขอสรปไปในทศทางเดยวกน

3.7.2.4 ทดสอบหาคาความสมพนธระหวางตวแปรอสระกบตวแปรตามเพอทดสอบสมมตฐาน โดยใชสถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) ไดแก t - test และ F - test

51

บทท 4

ผลการศกษาและการวเคราะหขอมล

ผลการศกษาการจดการขยะฐานศนย กรณศกษา โรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร แบงออกเปน 2 สวน คอ

4.1 ผลการศกษาในสวนของนกเรยน 7 ดาน ไดแก 4.1.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไป 4.1.2 ผลการวเคราะหความรเกยวกบการจดการขยะ 4.1.3 ผลการวเคราะหการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ 4.1.4 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการจดการขยะ 4.1.5 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 4.1.6 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนย

4.1.7 ผลการทดสอบสมมตฐาน 4.2 ผลการศกษาในสวนของอาจารย 3 ดาน ไดแก 4.2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณผอ านวยการ 4.2.2 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณอาจารย 4.2.3 ขอเสนอแนะเกยวกบโครงการทควรท า

4.1 ผลการศกษาในสวนของนกเรยน 4.1.1 ผลการวเคราะหขอมลทวไป 4.1.1.1 ขอมลทวไปของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผลการศกษาขอมลทวไปของนกเรยนทตอบแบบสอบถาม จ านวน 335 คน ดงตารางท 4.1 มรายละเอยด ดงน

53 อาย พบวา นกเรยนทตอบแบบสอบถามมากทสด มอาย 13–14 ป จ านวน 137 คน คดเปนรอยละ 40.9 รองลงมา อาย 15–16 ป จ านวน 94 คน คดเปนรอยละ 28.1 มอาย 17–18 ป จ านวน 68 คน คดเปนรอยละ 20.3 และนอยทสด อาย 11–12 ป จ านวน 36 คน คดเปนรอยละ 10.7

เพศ พบวา นกเรยนทตอบแบบสอบถามเกนกวากงหนง เปนเพศหญง จ านวน 192 คน คดเปนรอยละ 57.3 รองลงมา เปนเพศชาย จ านวน 143 คน คดเปนรอยละ 42.7

ระดบชน พบวา นกเรยนทตอบแบบสอบถามมากทสด ศกษาระดบชนมธยมศกษาปท 2 จ านวน 66 คน คดเปนรอยละ 19.7 รองลงมา ชนมธยมศกษาปท 1 จ านวน 62 คน คดเปนรอยละ 18.5 ชนมธยมศกษาปท 4 จ านวน 55 คน คดเปนรอยละ 16.4 ชนมธยมศกษาปท 3 จ านวน 54 คน คดเปนรอยละ 16.1 ชนมธยมศกษาปท 5 จ านวน 53 คน คดเปนรอยละ 15.8 และชนมธยมศกษาปท 6 จ านวน 45 คน คดเปนรอยละ 13.4 ตามล าดบ

ตารางท 4.1 ขอมลทวไปของกลมตวอยาง

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ

อาย 11 – 12 ป

36

10.7

13 – 14 ป 137 40.9 15 – 16 ป 94 28.1 17 – 18 ป 68 20.3

รวม 335 100 เพศ

ชาย 143 42.7 หญง 192 57.3

รวม 335 100 ระดบชน

มธยมศกษาปท 1 62 18.5

มธยมศกษาปท 2 66 19.7

มธยมศกษาปท 3 54 16.1 มธยมศกษาปท 4 55 16.4

54

ตารางท 4.1 (ตอ)

ขอมลทวไป จ านวน (คน) รอยละ

มธยมศกษาปท 5 53 15.8 มธยมศกษาปท 6 45 13.4

รวม 335 100

4.1.2 ผลการวเคราะหความรเกยวกบการจดการขยะ 4.1.2.1 ความรเกยวกบการจดการขยะ ของนกเรยนทตอบแบบสอบถาม ตารางท 4.2 จ านวนความถ รอยละของผทตอบผด และผทตอบถก จ านวนทงสน 335 คน จากขอค าถามทงหมด 14 ขอ โดยแบงเปนค าถามเชงบวก 4 ขอ และค าถามเชงลบ 10 ขอ ผลการศกษา พบวา นกเรยนทตอบแบบสอบถามมความรเกยวกบการจดการขยะ ขอทตอบถกมากทสด คอ ขอท 9 การน าผลตภณฑมาใชซ า (Reuse) เปนการน าวสดของใชกลบมาใชในรปแบบเดม หรอน ามาใชประโยชนอน ๆ พบวา นกเรยนสวนใหญตอบถก จ านวน 228 คน คดเปนรอยละ 68.1 รองลงมา คอขอท 7 การน าขยะประเภทถานไฟฉาย ไปก าจดโดยการเผาไมกอใหเกดมลพษ (เชงลบ) พบวา นกเรยนสวนใหญตอบถก จ านวน 219 คน คดเปนรอยละ 65.4 และนอยทสด คอ ขอท 5 โฟม เปนวสดทใชบรรจอาหารโดยกอใหเกดปญหาขยะมลฝอยนอยทสด (เชงลบ) พบวา นกเรยนเกนกวากงหนงตอบถก จ านวน 180 คน คดเปนรอยละ 53.7

สวนขอทนกเรยนมความรเกยวกบการจดการขยะ ต าทสด ม 4 ขอ ไดแก ขอ 11 รดวซ (Reduce) คอ การน าวสดผานกระบวนการผลตออกมาเปนผลตภณฑชนใหม (เชงลบ) พบวา นกเรยนสวนใหญตอบผดมากทสด จ านวน 244 คน คดเปนรอยละ 72.8 ขอ 4 ขยะอนตรายคอ ขยะทมพษ เชน กระปองยาฆาแมลง ของเสยจากโรงพยาบาล การก าจดไมจ าเปนตองใชกรรมวธในการท าลายเปนพเศษ (เชงลบ) พบวา นกเรยนสวนใหญตอบผด จ านวน 232 คน คดเปนรอยละ 69.3 ขอ 3 ขยะเปยก คอ ขยะจ าพวกเศษอาหาร เศษพชผก เปลอกผลไม หรอขยะทไมสามารถยอยสลายได (เชงลบ) พบวา นกเรยน เกนกวากงหนงตอบผด จ านวน 198 คน คดเปนรอยละ 59.1 และขอ 12 การน าสงของใด ๆ มาใชซ า โดยไมมการแปรรป เรยกวา รไซเคล (Recycle) (เชงลบ) พบวา นกเรยนเกนกวากงหนงตอบผด จ านวน 168 คน คดเปนรอยละ 50.1

55 ตารางท 4.2 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางทตอบค าถามแตละขอในแบบสอบถามความร

เกยวกบการจดการขยะ

ความรเกยวกบการจดการขยะ ตอบผด ตอบถก

จ านวน (รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

1. ขยะมลฝอย หมายถง เศษกระดาษ ซากรถยนต ตะกอน และกากน าเสย

117 (34.9)

218 (65.1)

2. ขยะรไซเคลคอ ขยะทไมมมลคาและไมสามารถน ากลบมาแปรรปใชใหม ได*

125 (37.3)

210 (62.7)

3. ขยะเปยก คอ ขยะจ าพวกเศษอาหาร เศษพชผก เปลอกผลไม หรอขยะทไมสามารถยอยสลายได*

4. ขยะอนตรายคอ ขยะทมพษ เชน กระปองยาฆาแมลง ของเสยจาก โรงพยาบาล การก าจดไมจ าเปนตองใชกรรมวธในการท าลายเปนพเศษ*

198 (59.1) 232

(69.3)

137 (40.9) 103

(30.7)

5. โฟม เปนวสดทใชบรรจอาหารโดยกอใหเกดปญหาขยะมลฝอยนอยทสด*

155 (46.3)

180 (53.7)

6. การคดแยกขยะไมสามารถท าใหปรมาณขยะลดลงได* 126 (37.6)

209 (62.4)

7. การน าขยะประเภทถานไฟฉาย ไปก าจดโดยการเผาไมกอใหเกดมลพษ*

116 (34.6)

219 (65.4)

8. หลกการอยางหนงของการก าจดขยะโดยการฝงกลบตามหลกสขาภบาล คอ การน าขยะมาฝง หรอกองในทโลงแจงในพนทดอยคณคาทางการเกษตรไมเปนทลมน าขง ดนสามารถอมน าไดด

119 (35.5)

216 (64.5)

9. การน าผลตภณฑมาใชซ า (Reuse) เปนการน าวสดของใชกลบมาใชในรปแบบเดม หรอน ามาใชประโยชน อน ๆ

10. การก าจดขยะไมถกตอง ไมไดเปนแหลงเพาะพนธของเชอโรค แมลงวน และหน*

107 (31.9) 118

(35.2)

228 (68.1) 217

(64.8)

56

ตารางท 4.2 ( ตอ)

ความรเกยวกบการจดการขยะ

ตอบผด ตอบถก

จ านวน (รอยละ)

จ านวน (รอยละ)

11. รดวซ (Reduce) คอ การน าวสดผานกระบวนการผลตออกมาเปนผลตภณฑชนใหม*

244 (72.8)

91 (27.2)

12. การน าสงของใด ๆ มาใชซ า โดยไมมการแปรรป เรยกวา รไซเคล (Recycle)*

168 (50.1)

167 (49.9)

13. ขยะทรวบรวมไดจากภายในโรงเรยนโดยไมมการคดแยก ใชวธการเผา เปนวธการก าจดขยะทถกตองทสด*

132 (39.4)

203 60.6

14. หลอดไฟฟา จดเปนขยะอนตราย ไมควรทงรวมกบขยะประเภทอน ๆ

150 (44.8)

185 (55.2)

หมายเหต: * ประโยคเชงลบไดกลบการใหคะแนนแลว 4.1.2.2 ระดบความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะ ในภาพรวม ผลการวเคราะหขอมลจากการตอบแบบสอบถามความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะ พบวา กลมตวอยางสวนใหญ มความรความเขาใจในระดบปานกลาง จ านวน 264 คน คดเปนรอยละ 78.8 รองลงมา มความรความเขาใจในระดบต า จ านวน 52 คน คดเปนรอยละ 15.5 และ นอยทสด มความรความเขาใจในระดบสง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 5.7 ตามล าดบ ตารางท 4.3 จ านวน และรอยละของนกเรยน แยกตามระดบความรเกยวกบการจดการขยะ

จ านวนคะแนน จ านวนคน (335)

รอยละ (100)

ระดบความรความเขาใจ

0 – 5 52 15.5 ต า 6 – 10 264 78.8 ปานกลาง

11 ขนไป 19 5.7 สง

57 คะแนนเฉลย = 7.7 สวนเบยงเบนมาตรฐาน = 2.0 คะแนนต าทสด = 1 คะแนนสงทสด = 14

4.1.3 ผลการวเคราะหการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

ผลการวเคราะหจากการเกบแบบสอบถามการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ พบวา นกเรยนมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ในภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 4.28 เมอพจารณาเปนรายขอพบวา ขอทมคาเฉลยสงทสด คอ ขอท 9 ฉนสนใจตดตามขาวสารทางสอแผนพบในเรองเกยวกบสถานการณขยะในปจจบนมคาเฉลยเทากบ 5.08 ซงเปนการรบขาวสารในระดบสง รองลงมา คอ ขอท 1 ฉนไดรบขาวสารเกยวกบปญหาขยะจากการชมโทรทศนมคาเฉลยเทากบ 4.77 และขอทมคาเฉลยต าทสด คอ ขอท 3 ฉนชอบฟงขาวสารเกยวกบปญหาขยะทางวทย มคาเฉลยเทากบ 3.76 เปนการรบขาวสารในระดบปานกลาง ดงตารางท 4.4 ตารางท 4.4 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

การรบรขาวสาร

ระดบการรบรขาวสาร

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ระดบ

1.ฉนไดรบขาวสารเกยวกบปญหาขยะจากการชมโทรทศน 4.77 0.82 สง

2.ฉนเคยชมนทรรศการเกยวกบปญหาขยะทเพอน ๆ หรออาจารยในโรงเรยนจดขน

4.47

0.96

สง

3.ฉนไมชอบฟงขาวสารเกยวกบปญหาขยะทางวทยเลย 4.ฉนไมเคยตงใจอานโปสเตอรรณรงคใหลดใชถงพลาสตกเลย*

3.76 4.21

1.21 1.24

ปานกลาง ปานกลาง

5.ฉนไมสนใจตดตามขาวสารทางนตยสารและวารสารตางๆ ทเกยวกบการจดการขยะ*

4.04 1.27 ปานกลาง

6.ฉนเรยนรหลกการคดแยกขยะจากสอคอมพวเตอรชวย สอน (e-Learning)

3.87 1.04 ปานกลาง

7.เพอน ๆ มกบอกฉนเสมอวาการน าขวดพลาสตกไปขายท าใหมรายไดเพมขน

5.08 1.07 สง

58

ตารางท 4.4 (ตอ)

การรบรขาวสาร

ระดบการรบรขาวสาร

คาเฉลย คาเบยงเบนมาตรฐาน

ระดบ

8.ฉนมกไดรบการบอกกลาวจากเพอน ๆ ใหชวยกนลดใชถงพลาสตก

4.37 1.13 สง

9.ฉนไมสนใจตดตามขาวสารทางสอแผนพบในเรองเกยวกบสถานการณขยะในปจจบน*

3.85 1.17 สง

10.อาจารยไมเคยอธบายถงประโยชนของเศษวสดตาง ๆ ทเหลอใชใหฉนและเพอน ๆ ฟงในหองเรยนเลย*

4.44 1.45 สง

รวม 4.28 0.60 ปานกลาง

หมายเหต: *ประโยคเชงลบไดกลบการใหคะแนนแลว 4.1.4 ผลการวเคราะหพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ผลการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม พบวา นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในภาพรวมอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย เทากบ 3.45 เมอพจารณารายขอ พบวา ขอทมคาเฉลยสงทสด คอ ขอท 1 ดานการลดการเกดขยะมลฝอย ฉนพยายามทานอาหารจนหมดจานทกครง มคาเฉลยเทากบ 3.98 เปนพฤตกรรมทอยในระดบคอนขางสง รองลงมา คอขอท 2 ดานการลดการเกดขยะมลฝอย ฉนซอสนคาทมคณภาพเพอใหใชไดนาน ๆ มคาเฉลยเทากบ 3.91 เปนพฤตกรรมทอยในระดบคอนขางสง และขอทมคาเฉลยต าทสด คอ ขอท 20 ดานการคดแยกมลฝอย ฉนมกชกชวนเพอน ๆ ใหชวยกนคดแยกขยะกอนทง มคาเฉลยเทากบ 2.94 เปนพฤตกรรมทอยในระดบปานกลาง ดงตาราง 4.5

59 ตารางท 4.5 คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยนโรงเรยน

จอมพระประชาสรรค จ าแนกเปนรายขอ

พฤตกรรมการจดการขยะ

ระดบการปฏบต

S.D.

ระดบ ปฏบต

ทกครง

ปฏบต บอย ครง

ปฏบต บาง ครง

ปฏบต นอยครง

ไมเคย ปฏบตเลย

ดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce)

1.ฉนพยายามทานอาหารจนหมดจานทกครง

118 (35.2)

118 (35.2)

82 (24.5)

11 (3.3)

6 (1.8)

3.98 0.94 คอน ขางสง

2.ฉนซอสนคาทมคณภาพเพอใหใชไดนาน ๆ

107 (31.9)

121 (36.1)

81 (24.2)

22 (6.6)

4 (1.2)

3.91 0.96 คอน ขางสง

3.ฉนเลอกซอสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

72 (21.5)

127 (37.9)

100 (29.9)

28 (8.4)

8 (2.4)

3.67 0.98 คอน ขางสง

4.ฉนใชผลตภณฑชนดเตม (รฟล)

28 (8.4)

106 (31.6)

108 (32.2)

68 (20.3)

25 (7.5)

3.13 1.06 ปานกลาง

5.ฉนเลอกใชถงผาใสสงของใบใหญเพยงใบเดยวมากกวาการใชถงพลาสตก

18 (5.4)

53 (15.8)

126 (37.6)

99 (29.6)

39 (11.6)

3.26 1.03 ปานกลาง

6.ฉนเลอกซอสนคาทผลตจากวสดธรรมชาต

39 (11.6)

105 (31.3)

137 (40.9)

48 (14.3)

6 (1.8)

3.36 0.92 ปานกลาง

7.ฉนจะใชกลองขาวทกครงท ฉนหอขาวไปโรงเรยน 8.ฉนมกใชกระดาษเชดหนาแทนการใชกระดาษทชช

46 (13.7)

69 (20.6)

65 (19.4) 108

(32.2)

94 (28.1)

78 (23.3)

93 (27.8)

40 (11.9)

37 (11.0)

40 (11.9)

2.97 3.37

1.21 1.26

ปานกลาง ปานกลาง

ดานการน ากลบใชซ า (Reuse)

9.ฉนเกบหนงยางมดปากถง ไวใชงานอก

92 (27.5)

128 (38.2)

81 (24.2)

23 (6.9)

11 (3.3)

3.79 1.02

คอน ขางสง

X

60

ตารางท 4.5 (ตอ)

พฤตกรรมการจดการขยะ

ระดบการปฏบต

S.D.

ระดบ ปฏบต

ทก ครง

ปฏบต บอย ครง

ปฏบต บาง

ครง

ปฏบต นอย ครง

ไมเคย ปฏบตเลย

10.ฉนไมเคยเกบวสดตกแตงตาง ๆ ไวใชในงานครงตอไป

38 (11.3)

94 (28.1)

122 (36.4)

61 (18.2)

20 (6.0)

3.20 1.05 ปานกลาง

11.ฉนเกบถงทใชแลวไวใสของอน ๆ อก

80 (23.9)

123 (36.7)

84 (25.1)

37 (11.0)

11 (3.3)

3.66 1.05 คอน ขางสง

12.ฉนมกน าเสอผาทพฉนใหมาใช

56 (16.7)

119 (35.5)

97 (29.0)

45 (13.4)

18 (5.4)

3.44 1.08 ปานกลาง

1. 13.ฉนมกน าขวดกาแฟหรอขวดโหลแกว ทใชหมดแลวมาใช บรรจเครองปรงอาหารหรอสงอนๆในครวเรอน

43 (12.8)

107 (31.9)

102 (30.4)

54 (16.1)

29 (8.7)

3.24 1.13 ปานกลาง

14.ฉนเกบสมดหรอกระดาษ ทมหนาวางมาใชท าเปนกระดาษทดเลข

83 (24.8)

138 (41.2)

92 (27.5)

19 (5.7)

3 (0.9)

3.83 0.89 คอน ขางสง

15.ฉนเกบขวดน าพลาสตกไวใชประโยชนอก

75 (22.4)

132 (39.4)

86 (25.7)

37 (11.0)

5 (1.5)

3.70 0.98 คอน ขางสง

16.ฉนพยายามใชปากกาจนหมกหมดกอนทจะเปลยนใหม

99 (29.6)

132 (39.4)

70 (20.9)

23 (6.9)

11 (3.3)

3.85 1.02 คอน ขางสง

ดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation)

17.ฉนไมเคยเกบถงพลาสตกทใชแลวแยกทง หรอไวขายเลย

41 (12.2)

99 (29.6)

117 (34.9)

50 (14.9)

28 (8.4)

3.22

1.10

ปานกลาง

18.กอนทงขยะ ฉนไมเคย ไตรตรองวาจะทงดวยวธการ อยางไรจงจะเหมาะสมทสด

43 (12.8)

89 (26.6)

115 (34.3)

66 (19.7)

22 (6.5)

3.19 1.09 ปานกลาง

X

61 ตารางท 4.5 (ตอ)

พฤตกรรมการจดการขยะ

ระดบการปฏบต

S.D.

ระดบ ปฏบต

ทก ครง

ปฏบต บอย ครง

ปฏบต บาง ครง

ปฏบต นอย ครง

ไมเคย ปฏบตเลย

19.ฉนกวาดเศษอาหารทเหลอแยกลงถงใสเศษอาหาร หลงรบประทานอาหารทโรงเรยน

40 (11.9)

107 (31.9)

111 (33.1)

61 (18.2)

16 (4.8)

3.28 1.04 ปานกลาง

20.ฉนมกชกชวนเพอน ๆ ใหชวยกนคดแยกขยะกอนทง

27 (8.1)

65 (19.4)

133 (39.7)

83 (24.8)

27 (8.1)

2.94 1.04 ปานกลาง

21.ฉนแยกกระดาษหรอหนงสอทใชแลว ไวขายใหกบผ ทมารบซอของเกา

84 (25.1)

110 (32.8)

98 (29.3)

36 (10.7)

7 (2.1)

3.68 1.03 คอน ขางสง

22.ฉนคดแยกขวดน าดมและกระปองโคกเพอน าไปขาย

70 (20.9)

125 (37.3)

90 (26.9)

44 (13.1)

6 (1.8)

3.62 1.01 คอน ขางสง

23.ฉนมกคดแยกขยะประเภทถานไฟฉายกอนทงลงในถงขยะ

52 (15.5)

80 (23.9)

99 (29.6)

76 (22.7)

28 (8.4)

3.15 1.18 ปานกลาง

24.ฉนไมเคยเกบกระดาษทใชแลวไวขายหรอแยกทงเลย

52 (15.5)

108 (32.2)

91 (27.2)

62 (18.5)

22 (6.6)

3.31 1.13 ปานกลาง

รวม 3.45 0.51 ปานกลาง

ซงพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 3 ดาน ไดแก การลดการเกดขยะ พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการลดการเกดขยะมากทสด ในระดบคอนขางสง จ านวน 148 คน รองลงมา มพฤตกรรมการลดการเกดขยะ ในระดบปานกลาง จ านวน 146 คน และนอยทสดมพฤตกรรมการลดการเกดขยะ ในระดบต า จ านวน 1 คน สวนการน ากลบมาใชซ า พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการน ากลบมาใชซ ามากทสด ในระดบคอนขางสง จ านวน 170 คน รองลงมา มพฤตกรรมการน ากลบมาใชซ า ในระดบปานกลาง จ านวน 120 คน และนอยทสดมพฤตกรรมการน ากลบมาใชซ า ในระดบ

X

62

คอนขางต า จ านวน 12 คน และพฤตกรรมการคดแยกขยะ พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการคดแยกขยะมากทสด ในระดบปานกลาง จ านวน 181 คน รองลงมา มพฤตกรรมการคดแยกขยะ ในระดบคอนขางสง จ านวน 131 คน และนอยทสดมพฤตกรรมการคดแยกขยะ ในระดบต า จ านวน 1 คน ซงภาพรวมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคอยในระดบ “ปานกลาง” (คาเฉลยเทากบ 3.45 จากคะแนนเตม 5.00) โดยทพฤตกรรมการน ากลบมาใชซ า มคาเฉลยสงทสด เทากบ 3.59 รองลงมา พฤตกรรมลดการเกดขยะ คาเฉลยเทากบ 3.46 และพฤตกรรมการคดแยกขยะ คาเฉลยเทากบ 3.36 ตามล าดบ ดงตารางท 4.6

ตารางท 4.6 พฤตกรรมการจดการขยะในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค แบงเปนรายดาน การจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค

ระดบพฤตกรรม

คา เฉลย

SD.

ระดบ

ต า คอน

ขางต า ปานกลาง

คอน ขางสง

สง

1. การลดการเกดขยะ 1 19 146 148 21 3.50 0.71 คอนขางสง 2.การน ากลบมาใชซ า - 12 120 170 33 3.66 0.70 คอนขางสง 3.การคดแยกขยะ 1 11 181 131 11 3.41 0.62 ปานกลาง

รวม - 6 171 151 7 3.47 0.57 ปานกลาง

4.1.5 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย 4.1.5.1 ผลการศกษาความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ดงตารางท 4.7

ตารางท 4.7 ระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ปจจย

ระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนยของโรงเรยน

คา เฉลย

SD.

ระดบ มาก คอนขาง

มาก คอนขางนอย

นอย

1.ความรวมมอของนกเรยนในการชวยกนคดแยกขยะ

233 (69.6)

43 (12.8)

46 (13.7)

13 (3.9)

3.48 0.87 สง

63

ผลการศกษาระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ดงทแสดงไวในตารางท 4.7 พบวา นกเรยนมความคดเหนวาปจจยทมผลตอการจดการขยะฐายศนยในโรงเรยนในระดบสง ไดแก ความรวมมอของนกเรยนในการชวยกนคดแยกขยะ (คาเฉลยเทากบ 3.48) การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ทเกยวของกบการคดแยกขยะ การทงขยะลงถง (คาเฉลยเทากบ 3.28) ตามล าดบ ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคทอยในระดบปานกลาง ไดแก ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย เชน ภาพลกษณทดของโรงเรยนในดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะ (คาเฉลยเทากบ 2.88) ความใสใจในการจดการขยะอยางมประสทธภาพของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน (คาเฉลยเทากบ 2.22) ตามล าดบ

ตารางท 4.7 (ตอ)

ปจจย

ระดบความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนยของโรงเรยน

คา เฉลย

SD.

ระดบ

มาก คอนขาง มาก

คอนขางนอย

นอย

2.ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

20 (6.0)

38 (11.3)

276 (82.4)

1 (0.3)

2.22 0.55 ปานกลาง

3.ผลประโยชนของโรงเรยน ทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

102 (30.4)

112 (33.4)

102 (30.4)

19 (5.7)

2.88 0.90 ปานกลาง

4.การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยนทเกยวของกบการคดแยกขยะการ ทงขยะลงถง

131 (39.1)

170 (50.7)

34 (10.1)

0 (0.00)

3.28 0.64 สง

64

4.1.6 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนย 4.1.6.1 ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ตารางท 4.8 พบวา ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคโดยนกเรยนทตอบแบบสอบถามเลอกการขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน คดเปนรอยละ 18.09 รองลงมาผตอบเลอกขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน คดเปนรอยละ 16.20 ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก คดเปนรอยละ 15.38 การสนบสนนจากหนวยงานราชการทเกยวของไมเพยงพอ คดเปนรอยละ 15.26 การขาดความร/ความเขาใจในการจดการขยะอยางมประสทธภาพ คดเปนรอยละ 14.44 ขาดเงนทน/งบประมาณในการจดการขยะฐานศนย ขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย คดเปนรอยละ 11.08 และนอยทสด ขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย คดเปนรอยละ 9.55 ตามล าดบ

ตารางท 4.8 จ านวน และรอยละของกลมตวอยางนกเรยนทตอบแบบสอบถามจ าแนกตามปญหา/อปสรรคในการจดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ปญหา/อปสรรค* จ านวน

ตอบ รอยละ 1.ขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน 275 16.20 2.ขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน 307 18.09 3. การสนบสนนจากหนวยงานราชการทเกยวของไมเพยงพอ 259 15.26 4.ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ 261 15.38

5.ขาดความร/ความเขาใจในการจดการขยะอยางมประสทธภาพ 245 14.44 6.ขาดเงนทน/งบประมาณในกระบวนการจดการขยะฐานศนย 188 11.08 7.ขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย 162 9.55

8.อน ๆ 0 0

หมายเหต : *ตอบไดมากกวา 1 ค าตอบ

4.1.6.2 แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน นกเรยนทตอบแบบสอบถามตองการถงขยะเพมมากขน ประกอบกบจดททงขยะ

หางไกลจากบรเวณทนงพกผอน เนองจากจดทวางถงขยะเปนจดใหญนกเรยนจงไมมแรงจงใจทจะ

65 น าขยะไปทงในบรเวณดงกลาว ประกอบกบนกเรยนตองการใหนกวชาการมาใหความรเกยวกบการจดการขยะฐานศนยอยางเปนรปธรรม และควรใหนกเรยนทกหองไดเขามามสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม ควรมการออกกฎระเบยบ/มาตรการในการรกษาความสะอาดทเขมงวดมากขน เชน ใหผทเหนนกเรยนไมทงขยะลงถง สามารถจดชอนกเรยนทไมปฏบตตามกฎระเบยบของโรงเรยน จะถกสงรายชอไปยงฝายปกครอง เพอลงโทษนกเรยนทไมปฏบตตามกฎระเบยบดงกลาว รวมทงตองการใหมถงขยะส าหรบการทงขยะแตละประเภท เปนตน

4.1.7 ผลการทดสอบสมมตฐาน ในการศกษานตวแปรอสระ คอ ลกษณะสวนบคคล (เพศ อาย ระดบชนทก าลงศกษา)

ความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย และการบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน ตวแปรตาม คอ พฤตกรรมการจดการขยะ ดานการลดการเกดขยะมลฝอย ดานการน ากลบมาใชซ า และดานการคดแยกมลฝอย ซงรวมแลวจะเปนพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย และผวจยท าการวเคราะหเพอพสจนสมมตฐานทตงไว ตามล าดบ ดงน

4.1.7.1 สมมตฐานท 1 นกเรยนทมเพศตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบคาเฉลยระหวางตวแปร เพศ กบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย พบวา คาสถตทดสอบ t = -5.38 และคา Sig. (2 - tailed) = 0.000 (<0.05) หมายความวา นกเรยนทมเพศตางกน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 1 ดงแสดงในตารางท 4.9

ตารางท 4.9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการเปรยบเทยบตวแปร เพศกบพฤตกรรมการ จดการขยะฐานศนย

เพศ จ านวน (คน)

คาเฉลย S.D. t Sig. (2 - tailed)

ชาย 143 3.28 0.45 -5.38 0.000 หญง 192 3.57 0.52

66

4.1.7.2 สมมตฐานท 2 นกเรยนทมอายตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย โดยจ าแนกตามอาย พบวา กลมตวอยางอาย 17 – 18 ป และอาย 15 – 16 ป มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบคอนขางสง (คาเฉลยเทากบ 3.74 และ3.51 ตามล าดบ) และกลมตวอยางอาย 13 -14 ป และอาย 11 – 12 ป มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบปานกลาง (คาเฉลยเทากบ 3.30 เทากน) และพบวา คาสถตทดสอบ F = 14.53 และคา Sig. (p - value) = 0.000 (<0.05) หมายความวา นกเรยนทมอายตางกน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 2 ดงแสดงในตารางท 4.11 ตารางท 4.10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามอาย

อาย จ านวน (คน)

คาเฉลย S.D. ระดบ

11 – 12 ป 36 3.30 0.40 ปานกลาง 13 – 14 ป 137 3.30 0.46 ปานกลาง 15 – 16 ป 94 3.51 0.52 คอนขางสง 17 – 18 ป 68 3.74 0.50 คอนขางสง

ตารางท 4.11 เปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามอาย

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F Sig. (p - value)

ระหวางกลม 3 10.219 3.406 14.53 0.000 ภายในกลม 331 77.598 0.234 รวม 334 87.817

หมายเหต : มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

67 เมอท าการทดสอบคาเฉลยรายคโดยวธ LSD พบวา คทแตกตางกน คอ นกเรยนอาย 11–12 ป กบ 15-16 ป และอาย 17-18 ป นกเรยนอาย 13-14 ป กบ 15-16 ป และอาย 17-18 ป และนกเรยนอาย 15-16 ป กบ 17-18 ป โดยนกเรยนทมอาย 15-18 ป มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในระดบคอนขางสง ซงสงกวานกเรยนทมอาย 11-14 ป ซงมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในระดบปานกลาง อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงตารางท 4.12 ตารางท 4.12 เปรยบเทยบการทดสอบรายคโดยวธ LSD จ าแนกตามอาย

ชวงอาย 11–12 ป 13-14 ป 15-16 ป 17-18 ป 11–12 ป * * 13-14 ป * * 15-16 ป 17-18 ป

* *

* *

*

*

หมายเหต: * คทแตกตางกน 4.1.7.3 สมมตฐานท 3 นกเรยนทก าลงศกษาระดบช นตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย โดยจ าแนกตามระดบชนทก าลงศกษา พบวา กลมตวอยางระดบชนมธยมศกษาปท 6 ปท 5 และปท 4 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบคอนขางสง (คาเฉลยเทากบ 3.73 3.63 3.53) ตามล าดบ และกลมตวอยางระดบชนมธยมศกษาปท 3 ปท 2 และปท 1 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบปานกลาง (คาเฉลยเทากบ 3.34 3.31 และ3.25 ตามล าดบ) ดงตารางท 4.13 และพบวา คาสถตทดสอบ F = 8.57 และคา Sig. (p - value) = 0.000 (<0.05) หมายความวา นกเรยนทมระดบชนทก าลงศกษาตางกน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 3 โดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4-6 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบสงกวา นกเรยนชนมธยมศกษาปท 1-3ดงตารางท 4.14

68

ตารางท 4.13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบชนทก าลงศกษาของนกเรยน

ระดบทก าลงศกษา จ านวน (คน) คาเฉลย S.D. ระดบ มธยมศกษาปท 1 62 3.25 0.42 ปานกลาง มธยมศกษาปท 2 66 3.31 0.52 ปานกลาง มธยมศกษาปท 3 54 3.34 0.40 ปานกลาง มธยมศกษาปท 4 55 3.53 0.54 คอนขางสง มธยมศกษาปท 5 53 3.63 0.46 คอนขางสง มธยมศกษาปท 6 45 3.73 0.56 คอนขางสง

ตารางท 4.14 การเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบชนทก าลง ศกษาของนกเรยน

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F Sig. (p - value)

ระหวางกลม 5 10.119 2.024 8.57 0.000 ภายในกลม 329 77.698 0.236 รวม 334 87.817 หมายเหต : มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

เมอท าการทดสอบคาเฉลยรายค โดยวธ LSD พบวา คทแตกตางกน คอ นกเรยนชนมธยมศกษา ปท 1 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยแตกตางกบ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ปท 5 และปท 6 สวน นกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยแตกตางกบ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 ปท 5 และปท 6 และนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยแตกตางกบ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 ปท 6 และนกเรยนชนมธยมศกษาปท 4 มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยแตกตางกบ นกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงตารางท 4.15

69 ตารางท 4.15 เปรยบเทยบการทดสอบรายคโดยวธ LSD จ าแนกตามระดบชนทก าลงศกษาของ นกเรยน

ระดบชน ม. 1 ม. 2 ม. 3 ม. 4 ม. 5 ม. 6

มธยมศกษา ปท 1 * * * มธยมศกษาปท 2 * * * มธยมศกษาปท 3 * * มธยมศกษาปท 4 มธยมศกษาปท 5 มธยมศกษาปท 6

* *

* *

* *

*

*

หมายเหต: * คทแตกตางกน 4.1.7.4 สมมตฐานท 4 นกเรยนทมความรเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย โดยจ าแนกตามความรเกยวกบการจดการขยะ พบวา กลมตวอยางทมความรเกยวกบการจดการขยะ ในระดบปานกลาง จ านวน 264 คน คดเปนรอยละ 78.8 รองลงมากลมตวอยางมความรเกยวกบการจดการขยะ ในระดบต า จ านวน 52 คน คดเปนรอยละ 15.5 และนอยทสดกลมตวอยางมความรเกยวกบการจดการขยะ ในระดบสง จ านวน 19 คน คดเปนรอยละ 5.7 ตามล าดบ ดงตารางท 4.16 และพบวา คาสถตทดสอบ F = 0.093 และคา Sig. (p - value) = 0.911 (>0.05) หมายความวา นกเรยน ทมระดบความรเกยวกบการจดการขยะทตางกน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงปฏเสธสมมตฐานท 4 ดงตารางท 4.17

70

ตารางท 4.16 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบความรเกยวกบการจดการขยะ

ระดบความรเกยวกบการ

จดการขยะ จ านวน (คน)

รอยละ

คาเฉลย S.D. ระดบ

ต า 52 15.5 3.44 0.50 ปานกลาง ปานกลาง 264 78.8 3.45 0.51 ปานกลาง

สง 19 5.7 3.40 0.58 ปานกลาง

ตารางท 4.17 การเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบความรเกยวกบการจดการขยะ

แหลงความแปรปรวน

df SS MS F Sig. (p - value)

ระหวางกลม 2 0.049 0.025 0.093 0.911 ภายในกลม 332 87.768 0.264 รวม 334 87.817 หมายเหต : มนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

4.1.7.5 สมมตฐานท 5 นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการวเคราะหเปรยบเทยบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย โดยจ าแนกตามการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ พบวา คาสถตทดสอบ t = -8.71 และคา Sig. (2 - tailed) = 0.000 (<0.05) หมายความวา นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะตางกน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 จงยอมรบสมมตฐานท 5 ดงแสดงในตารางท 4.18

71 ตารางท 4.18 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และ ระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย จ าแนกตามระดบการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

ระดบการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

จ านวน (คน)

คาเฉลย S.D. t Sig. (2 - tailed)

ต า - ปานกลาง 185 3.25 0.43 -8.71 0.000

สง 150 3.69 0.49

หมายเหต : เนองจากจ านวนตวอยางในกลมระดบการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะมจ านวน นอยมากมเพยง 1 คนเทานน ดงนนจงรวมเขากบกลมระดบการรบรขาวสารเกยวกบการ จดการขยะระดบปานกลาง

4.1.7.6 สมมตฐานท 6 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการศกษา พบวา นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 (t = -2.99, Sig = 0.003) และพบวานกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนในระดบต า-ปานกลาง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.32 คะแนน และนกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนในระดบสง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.50 คะแนน ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 6 รายละเอยดดงตารางท 4.19

72

ตารางท 4.19 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคตามระดบความคดเหนเกยวกบความรวมมอของนกเรยน

ระดบความคดเหนเกยวกบความรวมมอของนกเรยนในโรงเรยนใน

การจดการขยะฐานศนย

จ านวน (คน)

คาเฉลย S.D. t Sig.

ต า - ปานกลาง 102 3.32 0.46 -2.99 0.003 สง 233 3.50 0.52

รวม 335 3.45 0.51

หมายเหต : เนองจากจ านวนตวอยางในกลมระดบความรวมมอของนกเรยนในโรงเรยนในการ จดการขยะฐานศนยมจ านวนนอยมากมเพยง 13 คนเทานน ดงนนจงรวมเขากบกลม ระดบความคดเหนเกยวกบความรวมมอของนกเรยนในโรงเรยนในการจดการขยะฐาน ศนยปานกลาง

4.1.7.7 สมมตฐานท 7 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการ

ขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการศกษา พบวา นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 (t = -4.18 , Sig = 0.000) และพบวานกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนในระดบสง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยเฉลย 3.90 คะแนน และนกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนระดบปานกลาง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยเฉลย 3.42 คะแนน ดงน นจงยอมรบสมมตฐานท 7 รายละเอยดดงตารางท 4.20

73 ตารางท 4.20 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคตาม

ระดบความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

ระดบความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและ

อาจารยประจ าชน

จ านวน

คาเฉลย S.D. t Sig.

ปานกลาง 315 3.42 0.50 - 4.18 0.000

สง 20 3.90 0.44

รวม 335 3.45 0.51 4.1.7.8 สมมตฐานท 8 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบ ผลประโยชนของโรงเรยน

ทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน ผลการศกษา พบวา ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐาน

ศนยของนกเรยนมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 (t = 3.20, Sig = 0.002) และพบวานกเรยนทมความคดเหนเกยวกบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนในระดบ สง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.31 คะแนน และนกเรยนทมความคดเหนเกยวกบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนในระดบต า - ปานกลาง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.50 คะแนน ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 8 รายละเอยดดงตารางท 4.21

74

ตารางท 4.21 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคตามระดบความคดเหนเกยวกบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

ระดบความคดเหนเกยวกบ

ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

จ านวน

คาเฉลย S.D. t Sig.

ต า - ปานกลาง 233 3.51 0.50 3.20 0.002 สง 102 3.31 0.51

รวม 335 3.45 0.51

หมายเหต : เนองจากจ านวนตวอยางในกลมระดบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการ จดการขยะฐานศนยมจ านวนนอยมเพยง 19 คนเทานน ดงนนจงรวมเขากบกลมระดบ ความคดเหนเกยวกบผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย ปานกลาง

4.1.7.9 สมมตฐานท 9 นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการ

ในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน

ผลการศกษา พบวา นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 (t = -3.34 , Sig = 0.001) และพบวานกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ /มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนของนกเรยนในระดบสง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.56 คะแนน และนกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ /มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนของนกเรยนในระดบปานกลาง จะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เฉลย 3.37 คะแนน ดงนนจงยอมรบสมมตฐานท 9 รายละเอยด ดงตารางท 4.22

75 ตารางท 4.22 ผลการเปรยบเทยบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคตาม

ระดบความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ /มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

ระดบความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ /มาตรการในดานการรกษาความสะอาด

จ านวน

คาเฉลย S.D. t Sig.

ปานกลาง 204 3.37 0.50 - 3.34 0.001

สง 131 3.56 0.50

รวม 335 3.45 0.51

4.2 ผลการศกษาในสวนของอาจารย 4.2.1 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณผอ านวยการ 4.2.1.1 การจดการขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรคในปจจบน ผลการสมภาษณผอ านวยการโรงเรยนจอมพระประชาสรรค สามารถสรปภาพรวม ถง “การมสวนรวม” ของนกเรยนเปนหลก โดยการมสวนรวมในทน หมายถง การรวมคด รวมวางแผน และรวมปฏบต โดยมโครงการตาง ๆ ดานสงแวดลอม เชน การจดพนทรบผดชอบของนกเรยนแตละระดบชนเรยนในการดแลรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนและ “การมอบหมายหนาทเพอใหนกเรยนไดมความรบผดชอบในกจกรรมทโรงเรยนไดก าหนดพนทใหนน เปนประโยชนตอทงตวของนกเรยนเอง และเปนประโยชนตอโรงเรยนทเปรยบเสมอนกบการใหนกเรยนมความรสกหวงแหน และเปนสงทเขาควรชวยกนดแล โดยเฉพาะความสะอาดภายในโรงเรยน” โดยการประเมนผลการด าเนนงานของแตละชนเรยนนนไดคดเลอกหองเรยนทมพนทรบผดชอบทสะอาดไมมเศษขยะ หองเรยนทไดรบรางวลกจะไดใบประกาศเกยรตบตร ในแตละรอบปตาง ๆ ประกอบกบนกการภารโรงทปฏบตหนาทชวยกนดแลรกษาความสะอาด ท าใหนกเรยน และนกการภารโรงไดมสวนชวยกนเกบ กวาด ในบรเวณทตนเองรบผดชอบ โดยขยะทไดในแตละอาคารเรยนจะน ามากองไวในถงขยะทจดเตรยมไวในบรเวณทางเดน ดงภาพท 4.1 บรเวณพนทวางถงขยะ

76

ภาพท 4.1 บรเวณพนทวางถงขยะ โดยมทางเทศบาล ต าบลจอมพระมารบขยะเปนประจ าทกวน เวนวนหยดเสาร อาทตย ในสวนของการแยกประเภทถงขยะนน ทางโรงเรยนไมมการแบงประเภทถงขยะเนองจากขยะสวนใหญภายในโรงเรยนเปนขยะจ าพวก ขวดพลาสตก ถงพลาสตก และเศษใบไม เปนสวนใหญ ดงภาพท 4.2 รถขยะเทศบาล

ภาพท 4.2 รถเทศบาลมารบขยะภายในโรงเรยน สวนการด าเนนการจดการขยะแบบบรณาการทางโรงเรยนไดมการใหนกเรยนแตละคณะส ซงประกอบดวย 5 ส ไดแก สแดง สเขยว สเหลอง สชมพ และสฟา ซงแตละคณะสประกอบดวยนกเรยนทกชนเรยนประจ าแตละคณะส เปนผด าเนนการจดการขยะดวยตนเองโดยมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 เปนคณะกรรมการสดแลนอง ๆ ใหชวยกนรกษาความสะอาดในบรเวณโรงเรยน ซงขยะสวนใหญนนจะเปนขยะจ าพวกขวดน าดม แกวพลาสตก ทมาจากการบรโภคของนกเรยน ดงนนขยะทไดจงเปนการรวบรวมเอาไปขายใหกบผรบซอของเกาโดยเงนทไดกน าไปบ ารงคณะสตาง ๆ

77 4.2.1.2 ปญหาการจดการขยะทส าคญของโรงเรยน ในการด าเนนการบรหารจดการขยะมลฝอยของโรงเรยนจอมพระประชาสรรคเนองจากการสงตอขยะจากโรงเรยน ยงประสบปญหาในดานเวลา โดยขาดความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของโดยเฉพาะ เทศบาลต าบลจอมพระทมหนาทโดยตรงในการมารบขยะจากโรงเรยน เนองจากการเกบขนขยะนน มระบบการมารบขยะไมเปนเวลา โดยสวนใหญนนมารบขยะในชวงสาย ในชวงเวลา 08.00 น. ขนไป จงท าใหปรมาณขยะทถกกองไวในถงขยะทรองรบบรเวณทางเดนมโอกาสลนออกนอกถงรองรบขยะได จงท าใหไมเปนระเบยบ และซงเปนเวลาทนกเรยนจะตองมารวมตวกนในบรเวณหนาเสาธงเพอเขารวมกจกรรมเคารพธงชาตในตอนเชา ดงภาพท 4.3 แสดงจ านวนถงขยะมไมเพยงพอ

ภาพท 4.3 จ านวนถงขยะมไมเพยงพอ

ปรมาณขยะมลฝอยทเพมมากขนเนองจากจ านวนนกเรยนทเพมขน ตนไมโตขนท าใหมปรมาณใบไมเพมมากขน จ านวนรานอาหาร กจกรรมตาง ๆ ททางโรงเรยนจดขน ซงสงเหลานลวนแลวแตเปนปจจยทสงผลใหปรมาณขยะเพมมากขน ประกอบกบระบบธรรมชาตทไมสามารถควบคมได เชน ใบไมรวง เปนตน 4.2.1.3 ปญหา และอปสรรคในการจดการขยะทผานมาของโรงเรยน

ปญหาพนฐานทส าคญของตวบคคล ไดแก พฤตกรรมของนกเรยนในการทงขยะทปฏบตตนในฐานะนกเรยน และปฏบตตนในฐานะลกของคณพอ คณแม ทบาน อาจมลกษณะทแตกตางกน ดงนน จงเหนวาการปรบเปลยนพฤตกรรมของนกเรยนจงเปนสงทเปนอปสรรคในการจดการขยะใหมประสทธภาพ ประกอบกบการขาดการเขารวมกจกรรมของนกเรยน และ/หรอ ความใสใจในการลงมอปฏบตของตวนกเรยนเอง และยงขาดความตระหนกตอปญหาสงแวดลอมโดยเฉพาะความมวนยในการทงขยะลงถง แตอยางไรกตามปญหาทไดกลาวขางตนเปนปญหาทคน

78

สวนนอยประพฤตปฏบตทแตกตางจากคนสวนใหญ จงเปนปญหาระดบบคคลทจะตองไดรบการแกไขตอไป

4.2.1.4 แนวทางการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะใหมประสทธภาพของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ผลการสมภาษณผอ านวยการ พบวา สงทส าคญมากทสด คอ “การมสวนรวม” ในการพฒนาระบบการจดการขยะของโรงเรยนนนจะตองไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ทงภาครฐและเอกชน รวมถงการสงผเชยวชาญมาอบรมใหความรแก คณาจารย และนกเรยน เพอเปนการตอยอดองคความรทมอยเดมใหเกดประโยชนสงสดในการรวมกนพฒนาทงระบบการเรยนการสอน และการท ากจกรรมรวมกน และในสวนขอเสนอแนะอน ๆ ผอ านวยการ เนนการท างานแบบองครวม (Holistic) เนองจากเปนสวนทท าใหระบบการท างานทอาศยการประสานเชอมโยงกน โดยเฉพาะระบบราชการ ทมหนวยงานตาง ๆทจะตองท างานรวมกนไดอยางมประสทธภาพมากยงขน ภาพท 4.4 การสมภาษณผอ านวยการ

ภาพท 4.4 สมภาษณผอ านวยการโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 4.2.2 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณอาจารย ผลการสมภาษณขอมลทวไปจากอาจารย จ านวน 79 คน พบวา อาจารย สงกดกลมสาระการเรยนรวชา คณตศาสตรมากทสด รองลงมา วทยาศาสตร ภาษาตางประเทศ และนอยทสดคอ กลมสาระการเรยนรวชาศลปะ ประเภทขยะททง พบวา อาจารยสวนใหญ ทงขยะแหงมากทสด ไดแก ถงพลาสตก ขวดพลาสตก กลองโฟม รองลงมาเปนขยะเปยก ไดแก เศษอาหาร เศษผก ผลไม สวนความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนยจากการสมภาษณ พบวา อาจารยสวนใหญ มความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนยนอย และ พบวาอาจารยบางสวนมความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนย โดยไดรบความรจาก สอโทรทศน สงพมพ (แผนพบ

79 ใบปลว) และจากการฟงจากการบอกเลา ในสวนของการรบขาวสารประชาสมพนธ พบวา อาจารยสวนใหญ ไมเคยไดรบการประชาสมพนธเกยวกบโครงการขยะฐานศนย และมอาจารยเพยงบางทานเคยไดรบการประชาสมพนธเกยวกบโครงการขยะฐานศนย โดยไดรบขาวสารจาก ผบงคบบญชา/เพอนรวมงาน และ เจาหนาทจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และจากการสอบถามความคดเหนเกยวกบโครงการขยะฐานศนย พบวา อาจารยสวนใหญเหนวามประโยชนตอโรงเรยน และมเพยงบางทานเทานนทเหนวาโครงการดงกลาวไมมประโยชนตอโรงเรยน 4.2.2.1 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนย ผลการสมภาษณอาจารยเกยวกบปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค พบวา อาจารยมความคดเหนวาปจจยทมผลตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนในระดบสง ไดแก ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย เชน ภาพลกษณทดของโรงเรยนในดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะ การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ทเกยวของกบการจดการขยะฐานศนย การทงขยะลงและ ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยอยางมประสทธภาพของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน รองลงมา ไดแก งบประมาณสนบสนนดานการจดการขยะฐานศนย ความรวมมอของนกเรยนในการชวยกนจดการขยะ ตามล าดบ

4.2.2.2 ความคดเหน และขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผลการสมภาษณอาจารยซงไดเสนอแนะ และแสดงความคดเหนตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค โดยสวนใหญเหนวาควรสนบสนนโครงการจดการขยะฐานศนย/โครงการธนาคารขยะ และมเพยงบางทานทไมเหนดวยกบการท าโครงการ

4.2.2.3 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผลการสมภาษณอาจารย พบวา ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค เหนวาการขาดความรในการจดการขยะอยางมประสทธภาพมความส าคญมากทสด รองลงมาเหนวาการขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน การขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย ขาดเงนทน/งบประมาณในการจดการขยะฐานศนย ขาดการสนบสนนจากหนวยงานราชการทเกยวของซงไมเพยงพอ ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก ขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน และอาจารยบางทานเหนวา นสยความมกงายของนกเรยน เปนปญหา และอปสรรค ตามล าดบ

80

4.2.2.4 แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

1) ควรมการฝกวนย และสรางความตระหนก/จตส านกในการทงขยะใหแกนกเรยนรวมท งคณาจารยทกระดบประกอบกบโครงการของภาครฐเขามาสนบสนนโดยเฉพาะเทศบาลไดเขามามสวนรวมในการด าเนนโครงการเปนส าคญ ตลอดจนสนบสนนงบประมาณในการจดซออปกรณในการคดแยกขยะแตละประเภท

2) ควรรณรงคใหความรแกนกเรยนเพอท าความเขาใจถงสาเหต และผลกระทบจากการทงขยะไมเปนท และชใหเหนทงประโยชน และโทษ

3) สงเสรมการมสวนรวมทกระดบชนตลอดจนคณาจารยทตองอาศยความรวมมออยางเครงครดในการจดการกระบวนการตงแต ตนทาง คอ ลดปรมาณขยะลง ซงนอกจากจะลดจ านวนขยะทเกดขนในโรงเรยนแลวยงเปนสวนทท าใหสามารถลดจ านวนถงขยะลงได

4) ควรแตงตงคณะกรรมการนกเรยนเปนผดแล และมอาจารยทปรกษาคอยใหค าแนะน า และควรมรางวลใหกบหองเรยนทดแลบรเวณพนทรบผดชอบ สะอาด ไมมขยะ 4.2.3 ขอเสนอแนะเกยวกบโครงการทควรท า ผลการสมภาษณผอ านวยการ และอาจารยในขอเสนอแนะเกยวกบโครงการทควรท า สามารถสรปโครงการตาง ๆ ไดดงน

1) โครงการก าจดขยะ โครงการธนาคารขยะ โครงการแยกขยะ โครงการขยะยมไดและจดท านโยบายระเบยบขอตกลงรวมกนเกยวกบการจดการขยะ โครงการขยะมมลคามหาศาล โครงการลดโลกรอน

2) โครงการโรงเรยนรกสะอาด โครงการรกษสงแวดลอม โครงการคดแยกขยะเพอน าไป รไซเคล

3) โครงการอนรกษสงแวดลอม โครงการสนบสนนการแยกขยะและทงขยะลงถง 4) โครงการจตส านกของเดกไทยในยคปจจบน

บทท 5

ผลการศกษาโครงการธนาคารขยะยม

การศกษาการจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ผวจยได

รวมมอกบนกเรยน และอาจารยในการจดท าโครงการธนาคารขยะยม โดย ผวจยแบงขนตอนการ

ด าเนนโครงการ เปน 4 สวน ดงน

5.1 การสงเสรมการมสวนรวม และกระบวนการเรยนรในการจดการขยะ

5.2 การประยกตหลกการจดการขยะฐานศนย

5.3 การด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

5.4 การประเมนผลโครงการธนาคารขยะยม

5.1 การสงเสรมการมสวนรวม และกระบวนการเรยนรในการจดการขยะ

การสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรในการจดการขยะในโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรคเปนการด าเนนงานโดยผานทางกระบวนการศกษาและการสวนรวมของนกเรยน และ

อาจารย

5.1.1 ขนเตรยมวจย

วตถประสงคเพอก าหนดพนทศกษา พบวาโรงเรยนจอมพระประชาสรรคเปนโรงเรยน

ตนแบบ “หนงโรงเรยนในฝนของจงหวดสรนทร” จงมความเหมาะสมทจะใชเปนพนทใน

การศกษาซงจากสภาพการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนศนยกลางและความเปนไปไดในการ

ไดรบความรวมมอจากผอ านวยการโรงเรยน และผวจยเองมการแนะน าตวทงอยางเปนทางการโดย

82 การจดประชมกลมเปาหมาย และอยางไมเปนทางการเพอสรางความคนเคยและไววางใจจาก

โรงเรยน

5.1.2 ขนเตรยมทมวจย

วตถประสงคเพอแนะน าโครงการวจยอยางละเอยด โดยใหคณะกรรมการนกเรยน /ตวแทน

แตละชนเรยนรวมเรยนรเกยวกบการจดการขยะฐานศนย และท าความเขาใจปญหารวมกน รวมทง

การแนะน าโครงการวจยการจดการขยะฐานศนย อนจะน าไปสความตระหนกและเหนความส าคญ

ในการมสวนรวม ซงการทใหนกเรยนไดมโอกาสในการเขามามสวนรวมตงแตการรบรปญหา รวม

คดหาแนวทางแกปญหา รวมปฏบต รวมรบผดชอบ รวมตดตามประเมนผล และรวมรบ

ผลประโยชนนน ถอวาเปนการพฒนาคน ไปพรอม ๆ กน อนจะน าไปสการพงตนเองได โดยการ

ด าเนนการประกอบดวย

5.1.3 ขนศกษาปญหาขยะในโรงเรยน

ผวจยส ารวจปรมาณและองคประกอบขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค มอตราการ

ผลตเฉลยตอวนปรมาณมากนอยเพยงใด และการน าไปใชประโยชนในดานใดบาง

5.1.3.1 ผลการส ารวจประเภท และปรมาณขยะ

การส ารวจบรบทโรงเรยน โดยการสมภาษณรองผอ านวยการโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค พบวา ในพนทบรเวณโรงเรยนจอมพระประชาสรรคประสบปญหาการจดการขยะท

ไมมประสทธภาพ ขาดความตอเนอง ประกอบกบจ านวนถงขยะมไมเพยงพอ ในขณะทการแยก

ประเภทถงขยะยงไมเปนระบบและ/หรอยงไมถกตองตามหลกวชาการและยงมขอจ ากดในดาน

งบประมาณ จากการศกษาและรวบรวมขอมลดวยการสงเกตและสนทนาแลกเปลยนความคดเหน

กบอาจารยและคณะกรรมการนกเรยน ดงภาพท 5.1 ซงปรมาณขยะทพบในโรงเรยนตอสปดาหเปน

น าหนก 1,130 กโลกรม โดยทราบน าหนกจากการน ารถขยะเทศบาลทมารบขยะไปชงทศนย

ประสานงานกบเทศบาล

83

ภาพท 5.1 สมภาษณคณะกรรมการสภานกเรยน

5.1.3.2 ปรมาณและองคประกอบขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ปรมาณและองคประกอบของขยะในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ท าการชง

น าหนกขยะ วนท 17 พฤษภาคม 2554 มน าหนกประมาณ 1,130 กโลกรม/สปดาห หรอคดเปน

161.43 กโลกรม/วน ซงโดยเฉลยมอตราการผลตเฉลย 0.06 กโลกรม/คน/วน ขยะเกนกวากงหนง

เปนขวดพลาสตก ถงพลาสตก และกลองโฟม คดเปนรอยละ 63.3 รองลงมา ไดแก เศษอาหาร ผก

ผลไม คดเปนรอยละ 15.2 เศษกระดาษหนงสอพมพ 13.9 และนอยทสด ไดแก ใบไม เศษไม คด

เปนรอยละ 7.6 จากการส ารวจประเภทขยะในเบองตน ผวจยไดแบงแยกประเภทขยะออกเปน 2

ประเภท ไดแก ขยะทมมลคา คดเปนรอยละ 77.2 ขยะอนทรย คดเปนรอยละ 22.8 ดงภาพท 5.2

ขยะทพบมากทสด

ภาพท 5.2 ประเภทขยะทพบมากทสด

84 5.1.3.3 การวเคราะหขอมลและสรปประเดนปญหา

การวเคราะหขอมลและสรปประเดนปญหาโดยอาศยขอมลเกยวกบปรมาณและ

องคประกอบขยะ และขอมลความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

นโยบายของโรงเรยนในดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะ งบประมาณของโรงเรยนในดานการ

สงเสรมการจดการขยะ กฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน วสด

อปกรณ/จ านวนถงขยะ สามารถน ามาวเคราะห เชอมโยงถงพฤตกรรมในการจดการขยะฐานศนย

ของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค เพอใหเขาใจถงสภาพการจดการขยะ สรปไดดงน

1) รปแบบการจดการขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรค เรมจากการ

ส ารวจปรมาณถงรองรบขยะทไมมการแบงประเภทถงขยะไวส าหรบคดแยกขยะภายในโรงเรยน

เนองจากจ านวนขยะทพบนนสวนใหญจะเปนขยะประเภทถงพลาสตกและขวดน าดม ซงจากการ

สอบถามผอ านวยการโรงเรยนใหเหตผลวาขยะทพบในโรงเรยนสวนใหญจะเปนประเภทพลาสตก

จงไมมเหตจ าเปนทจะตองมถงรองรบทแบงประเภทขยะแตละชนดซงในสวนนผวจยเหนวายงเปน

ชองโหวในการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนเนองจากยงมโรงอาหารทผ ประกอบการ

รานอาหารจ านวนมากทไมมถงรองรบขยะแตละประเภทโดยไมมการคดแยกขยะกอนทงและใน

ดานนโยบายของผอ านวยการทด ารงต าแหนงอยนนตางกเหนในแงมมการจดการขยะทหลากหลาย

จงขาดการสานตอนโยบายรวมทงนกเรยนขาดแรงจงใจและ/หรอเหนคณคาในการคดแยกขยะ โดย

ในอดตนนขยะสวนใหญของโรงเรยนจะใชวธการเผาแตในปจจบนไดมเจาหนาทของทางเทศบาล

มารบขยะจากโรงเรยนไปก าจดตอไป

2) สถานการณดานขยะและสาเหตของปญหาขยะในโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค สามารถสรปเปน 3 ประการส าคญ คอ

(1) ไมมการคดแยกรวมทงไมมการแบงแยกประเภทถงขยะทถกตอง

(2) ระบบการจดการขยะยงไมมประสทธภาพ

(3) มการใชถงพลาสตก แกวพลาสตกและขวดพลาสตกจ านวนมาก

85

5.1.4 ขนศกษาส ารวจหาแนวทางแกไข

โดยการจดท ากจกรรมอบรมเรองการจดการขยะฐานศนยโดยการระดมความคดเหนจาก

ผอ านวยการโรงเรยน คณะอาจารย และคณะกรรมการนกเรยนเพอหาแนวทางเสรมสรางการจดการ

ขยะอยางมประสทธภาพผานกจกรรมการใหความรดานการคดแยกประเภทขยะ

5.1.4.1 การใหความรและการอบรม

เรมตนใน วนท 19 พฤษภาคม 2554 โดยผวจยไดจดนทรรศการเกยวกบกระบวนการจดการขยะฐานศนย ประกอบกบวนท 26 พฤษภาคม 2554 ในชวงเชาผวจยไดใหความรเกยวกบการจดการขยะฐานศนย ไดแก ขนตอน ตนทาง กลางทาง และปลายทาง โดยผวจยไดแจกแผนพบใหความรแกนกเรยนทกชนเรยน จากนนจดอบรมใหความรกบนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคโดยการสงตวแทนของคณะกรรมการของแตละชนเรยนรวมจ านวน 150 คน ระยะเวลาการอบรม ใชเวลา 1 วน คอ 27 พฤษภาคม 2554 ในการอบรมใชสอสารคดเกยวกบปญหาขยะ/สไลด/ตอนทายของการอบรมจะมการเลนเกมสตอบค าถาม ประกอบการบรรยายโดยแนวทางดงกลาว ผวจยเลงเหนวาการสรางความรและความเขาใจเกยวกบการจดการขยะเปนปจจยทส าคญทมผลตอการปรบเปลยนพฤตกรรมของนกเรยนในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ดงภาพท 5.3 - 5.6

ภาพท 5.3 ใหความรนกเรยนหนาเสาธง

ภาพท 5.4 คณะกรรมการนกเรยนแจกแผนพบใหกบนกเรยน

86

ภาพท 5.5 มอบอปกรณท าความสะอาดใหโรงเรยน

ภาพท 5.6 ผวจยใหความรแกตวแทนนกเรยนทกระดบชน

5.1.4.2 การประชมรวมกบคณะอาจารย

การประชมรวมกบคณะอาจารยสงกดกลมสาระการเรยนรสงคมศกษา เรองการ

จดการขยะฐานศนย ดงภาพท 5.7 เพอเพมเตมความรความเขาใจถงแนวความคดและวธการในการ

ลดปรมาณขยะและใหคณาจารยไดทราบถงประเภท แหลงทมา และผลกระทบของขยะ ตลอดจน

วธการคดแยกขยะทถกตอง

ภาพท 5.7 คณาจารยหมวดสงคมศกษาทควบคมนกเรยนเขารวมการอบรม

87 5.1.5 ขนเลอกแนวทางแกปญหา

การเลอกแนวทางการสงเสรมการคดแยกขยะทถกตอง โดยการใหความรแกนกเรยนเปน

อนดบแรกเพอใหเกดความรความเขาใจทถกตอง เนองจากเปนการเสรมสรางการรกษาความสะอาด

และความเปนระเบยบเรยบรอยภายในโรงเรยน โดยแสดงการจดนทรรศการใหความรเกยวกบการ

จดการขยะฐานศนย ตามภาพท 5.8

ภาพท 5.8 การจดนทรรศการใหความรแกนกเรยน

5.1.6 ขนปฏบตตามแผน

ใหความรแกนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคโดยตวแทนของคณะกรรมการของแต

ละชนเรยนมาเขารวมกจกรรมโดยการอบรมใชสอสารคดเกยวกบปญหาขยะ และสไลดใหความร

กบนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค และโครงการทไดด าเนนการตามแผนปฏบตการ คอ

โครงการธนาคารขยะยม ซงพบวา นกเรยนสวนใหญใหความรวมมอเปนอยางด โดยวนทเปด

โครงการกมตวแทนหองไดน าขยะมาจ าหนายทนทซงเปนการเสรมสรางก าลงใจใหกบแกนน าคอ

นกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 6/2 ดงภาพท 5.9

ภาพท 5.9 การน าขยะมาจ าหนาย

88 5.1.7 การตดตามประเมนผลการแกไขปญหา

หลงจากด าเนนโครงการธนาคารขยะยมในโรงเรยน 3 สปดาหพบวา แกนน าพอใจกบการ

ด าเนนการแกปญหาตามโครงการและประเมนวาบรรลวตถประสงคทวางไว โดยโรงเรยนมความ

สะอาดขนอยางเหนไดชด และบรเวณหองเรยนทเคยมขวดน าดมไดมการเกบรวบรวมเพอน าใสถง

ผาทผวจยรวมกบคณาจารยหมวดสงคมไดจดท าขนเพอใหเดกนกเรยนไดน าไปจ าหนายยงธนาคาร

ขยะยม และการแกไขปญหาควรมการประชาสมพนธอยางทวถง และสม าเสมอโดยอาจจดใหม

กจกรรมเสยงตามสายเกยวกบการรณรงคใหนกเรยนน าขยะไปจ าหนายทธนาคารขยะยม ซงในสวน

น ไดมการประชาสมพนธเวลารบซอในชวงเวลาทก าหนด และประสานใหคณะอาจารยทกกลม

สาระการเรยนรชวยกระตนใหนกเรยนเขามามสวนรวมในการจดการขยะ และควรขอการ

สนบสนนความรวมมอจากหนวยงานภาครฐโดยเฉพาะเทศบาลต าบลจอมพระใหเขามามสวนรวม

ในการด าเนนโครงการ และสนบสนนงบประมาณในการจดซอถงขยะประเภทตาง ๆ ไวส าหรบคด

แยกขยะแตละประเภท

5.2 การประยกตหลกการจดการขยะฐานศนย

5.2.1 การยกระดบการพฒนาการจดการขยะทวไปสการจดการขยะฐานศนย

การสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรในการจดการขยะฐานศนยของโรงเรยน

จอมพระประชาสรรคโดยใชการศกษาแบบมสวนรวม ท าใหนกเรยน และอาจารยโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค มความตระหนกและด าเนนการจดการปญหาขยะอยางจรงจง โดยเฉพาะอยางยงเมอ

พจารณาขอมลของปรมาณและองคประกอบของขยะจากการส ารวจขยะในโรงเรยน เพอใหเหน

ปรมาณของขยะทแทจรงของโรงเรยน ซงจากการส ารวจประเภทขยะดงกลาวแลวสามารถคดแยก

ขยะ ไดดงน

1) ขยะมมลคา ไดแก ขวดพลาสตก กระดาษ ประมาณรอยละ 77.2

2) ขยะอนทรย ประมาณรอยละ 22.8

89 จากสดสวนของขยะทปรากฏจงท าใหโครงการธนาคารขยะยมเกดขน ซงเปนหนง

ในกระบวนการจดการขยะฐานศนย โดยการคดและสรางแนวทางการจดการขยะฐานศนยดวย

กจกรรมทมงเนนการสงเสรมการมสวนรวมและการเรยนรอยางตอเนองและเปนรปธรรม

5.2.2 การวางกรอบแนวความคดการจดการขยะฐานศนย

การวางกรอบแนวความคดการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

จ าเปนตองอาศยกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของนกเรยนเชนเดยวกบ

การจดการขยะโดยทวไป แตลกษณะส าคญทชวยผลกดนใหเกดความแตกตางและสามารถด าเนน

โครงการการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคอยางตอเนองและเปนระบบ คอ

การวางกรอบแนวความคดการจดการขยะฐานศนย ซงกรอบแนวคดหลก ม 3 ขนตอนสการจดการ

ขยะฐานศนยประกอบดวย การจดการตนทาง การจดการกลางทาง และการจดการปลายทาง

5.2.3 การสรางเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนร

การสรางเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรตามแนวความคด 3 ขนตอนสการ

จดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ซงในแตละขนตอนมการก าหนดกจกรรมท

สงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของนกเรยน ดงน

5.2.3.1 การจดการตนทาง มการด าเนนกจกรรมการสรางความร ความเขาใจ เพอ

เปลยนแปลงพฤตกรรมของนกเรยนอยางตอเนอง โดยการจดกจกรรมใหการฝกอบรมแกนกเรยน

โดยใชสอแผนภาพประกอบเพอใหเกดการคดแยกขยะทถกตอง ซงกจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมท

ด าเนนการในชวงเวลาหลงกจกรรมเคารพธงชาตโดยผวจยเปนผด าเนนกจกรรม ดงภาพท 5.10 และ

ดงภาพท 5.11 ตามล าดบ

90

ภาพท 5.10 การใหความรนกเรยนประกอบการบรรยายโดยใชสอการสอน

ภาพท 5.11 ผเขารวมการอบรม

5.2.3.2 การจดการกลางทาง เปนการด าเนนกจกรรมทส าคญ คอ ธนาคารขยะยม

โดยใหคณะกรรมนกเรยนทกหอง เปนทมขบเคลอนธนาคารขยะยม ซงกจกรรมหลกของธนาคาร

ขยะยม คอ การรบซอขยะจากนกเรยนและอาจารยในโรงเรยน โดยรบซอขยะทกชนด ซงใน

ขนตอนดงกลาวเปนการเสรมสรางความสามคคของนกเรยนแตละหอง เนองจากขยะทน ามา

รวมกนของแตละหองจะมปรมาณมากนอยแตกตางกนขนอยกบความกระตอรอรนและมจต

สาธารณะ โดยธนาคารขยะยมตงอยในพนทบรเวณใตอาคาร 40 ป ศรประชา โดยเปดท าการทกวน

ในเวลา 07.00 – 16.00 น. ยกเวนวนหยดราชการ หลงจากนนคณะกรรมการธนาคารขยะยมจะตดตอ

ใหผรบซอของเกาเปนผมารบขยะไปจ าหนายตอไป ซงในขนดงกลาวจะเปนสวนทท าให นกเรยน

91 และอาจารยเหนคณคาของขยะทสามารถสรางรายได ผวจยจงเหนวาในขนตอนนเปนขนตอนท

ผวจยไดขอค าแนะน าจากผอ านวยการโรงเรยนและคณะอาจารยทผวจยไดสอบถามและรวมกนหา

แนวทางทเหมาะสมกบสภาพบรบทของโรงเรยนทเหนวาควรสรางการมสวนรวมเพอใหนกเรยน

ทกระดบชนไดเขามามสวนรวมอยางกวางขวาง ดงภาพท 5.12 การแจกถงผารณรงคการลดโลก

รอน ภาพท 5.13 แสดงการเตรยมตดแผนปาย ภาพท 5.14 และภาพท 5.15 พนทตงโครงการ

ตามล าดบ

ภาพท 5.12 ตวแทนหองเรยนไดรบกระเปาและสมดบนทกการจ าหนายขยะ

ภาพท 5.13 การเตรยมการตดปายโครงการ

ภาพท 5.14 แกนน าโดยนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6/2 รวมกนตดปายโครงการ

92

ภาพท 5.15 ทท าการธนาคารขยะยม

5.2.3.3 การจดการปลายทาง ส าหรบกจกรรมของการจดการปลายทาง เปนการน า

ขยะอนทรยทเกดขนในบรเวณโรงอาหาร น าไปเลยงสตว และในสวนขยะทสามารถยอยสลายได

ทางโรงเรยนไดจดตงระบบการผลตกาซชวภาพเพอน าไปใชส าหรบการเรยนการสอนในหมวดวชา

การงานอาชพ ซงจะมการใชกาซหงตม เปนตน ดงแสดงการตงระบบกาซชวภาพ ตามภาพท 5.16,

5.17 แสดงบรเวณททงขยะยอยสลายได และแสดงระบบวาลวเปด - ปดการท างาน ระบบการ

เดนสายตอกาซ ตามภาพท 5.18 และ 5.19 ตามล าดบ

ภาพท 5.16 ทตงระบบการผลตกาซชวภาพ

93

ภาพท 5.17 บรเวณททงขยะยอยสลายได

ภาพท 5.18 ระบบวาลวเปด - ปดการท างาน

ภาพท 5.19 ระบบการเดนสายทอกาซ

94

5.3 การด าเนนโครงการธนาคารขยะยม 5.3.1 หลกการและเหตผล

ความเปนมาของโครงการ

โรงเรยนจอมพระประชาสรรคมปรมาณขยะเพมขนเรอย ๆ โดยเฉพาะขยะประเภทขวดน า

พลาสตกอกทงไมมการคดแยกขยะกอนทง ท าใหมปรมาณขยะรวมทตองก าจด ประมาณ 33,900

กโลกรม/เดอน และประกอบกบรถขยะเทศบาลมารบขยะไมเปนไปตามเวลาทก าหนด ท าใหมขยะ

ตกคางในถงขยะเพมขน จนกอใหเกดกลนทไมพงประสงค และเกดภาพลกษณทางลบตอโรงเรยน

โดยปญหาทเกดขน เปนความผดพลาด/ขาดการประสานงานระหวางโรงเรยน และเทศบาลทม

หนาทรบผดชอบงานดงกลาว แตอยางไรกตามแนวทางการแกปญหาควรแกทตนเหต โดยแกท

อปนสยการบรโภคของนกเรยน และสนบสนนการจดการขยะ ทง 3 ดาน ไดแก การลดการเกดขยะ

การน ากลบมาใชซ า และการคดแยกขยะ ใหไดอยางมประสทธภาพ โดยโครงการธนาคารขยะยม

เปนโครงการทชวยใหนกเรยน และอาจารยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคมกระบวนการคดแยก

ขยะตงแตตนทางแลว ยงเปนการจดการน าขยะทเกดจากการบรโภคของนกเรยนภายในโรงเรยน

สามารถน าขยะทมอยไปจ าหนายยงโครงการดงกลาว แลวยงชวยลดปรมาณขยะในโรงเรยนให

นอยลง ซงเปนการกระตนสรางแรงจงใจในการมสวนรวมจากนกเรยนทกระดบชน และเปนการลด

การเกดขยะกอนทจะถงหลมฝงกลบ ท าใหเทศบาลมภาระในการเกบขนขยะนอยลง จงเหนวา

โครงการดงกลาวสามารถสรางประโยชนใหกบโรงเรยน และชมชนได

5.3.2 วตประสงค 1) เพอประยกตการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2) เพอใหนกเรยน และอาจารยมการคดแยกขยะตงแตตนทาง ซงเปนการลดปรมาณ

ขยะมลฝอยภายในโรงเรยน 3) เพอสรางความรความเขาใจของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย

95

5.3.3 เปาหมาย 1) รอยละ 10 ของขยะในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคลดลง เมอเทยบกบกอนม

โครงการ 2) รอยละ 80 ของนกเรยน และอาจารยมความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม

5.3.4 กจกรรมของโครงการ การซอ-ขาย ขยะของนกเรยน และอาจารยภายในโรงเรยนโดยมนกเรยนชนมธยมศกษาปท

6/2 เปนผจดการธนาคารขยะ ซงการซอขาย จะเปนวนตอวน และทงนการน าไปจ าหนายขนอยกบปรมาณขยะทรบซอมา

5.3.5 วธด าเนนงาน 1) ประชมคณาจารยหมวดสงคมศกษา เพอระดมความคดเหน และขอเสนอแนะในการ

รวมกนด าเนนโครงการธนาคารขยะยม 2) ก าหนดคณะท างานธนาคารขยะยม และจดหาวสดอปกรณทเกยวของ เชน เครองชง

น าหนก เครองคดเลข จดท าแบบสมดบนทกการจ าหนาย 3) ชแจงโครงการใหนกเรยนรบทราบ และใหความรเกยวกบการจดการขยะมลฝอย

และค าแนะน าถงผลกระทบจากขยะมลฝอย และวธการคดแยกขยะมลฝอยแกนกเรยน 4) นกเรยนรบสมดบนทกการจ าหนายขยะ และถงผาส าหรบใสขยะททางโรงเรยนท า

ขน 5) ประเมนผลโครงการ และสรปแนวทางแกไขปญหา

5.3.6 โครงสรางเจาหนาทธนาคารขยะยม

ภาพท 5.20 โครงสรางหนาทของเจาหนาทธนาคารขยะยม

96

และสามารถแบงแยกหนาทได ดงน

1) ผจดการธนาคารขยะยมมหนาท ก ากบดแลเกยวกบการซอขาย การคดแยกขยะ การตดตอกบรานรบซอขยะ การก าหนดราคาขายรายเดอน การรายงานยอดซอเปนรายวน และรายงานผลยอดขายเปนรายสปดาห/รายเดอนแลวแตความเหมาะสม และการด าเนนงานภายในธนาคารขยะยมใหเปนไปดวยความเรยบรอย

2) เจาหนาทฝายประชาสมพนธ มหนาทเกบรวบรวมบญชของสมาชก และการประชาสมพนธโครงการ

3) เจาหนาทฝายบญชและการเงน มหนาทบรการแกสมาชกในโครงการธนาคารขยะยม/เบกจายยอดเงนในแตละวน ตรวจสอบขยะ ชงน าหนกทตวแทนนกเรยนน ามาจ าหนาย สรปผลยอดขายทกวนใหอาจารยผควบคมการด าเนนโครงการ

4) เจาหนาทคดแยกขยะ มหนาทแยกประเภทขยะทไดจากการรบซอจากนกเรยน และอาจารยภายในโรงเรยน และเปนก าลงส าคญในการคดแยกขยะรไซเคล

ซงการด าเนนงานเจาหนาททกฝายจะอยภายใตความดแลของคณาจารยหมวดสงคมศกษา

โดยเปนผควบคมการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

สงทตองท ากอนเปดโครงการ

1) เปรยบเทยบราคารบซอจากรานรบซอของเกาในพนท 2) ท าการเปรยบเทยบราคารบซอขยะ ทกเดอน 3) ใหรานรบซอมารบขยะดวยตนเอง (ขนอยกบปรมาณขยะในแตละเดอน) 4) ประกาศราคารบซอใหนกเรยนทราบลวงหนา 3 วนกอนเปดท าการ 5) วนเปดธนาคารขยะยมวนแรก มเครองเขยนแจกนกเรยนทมาจ าหนายขยะจนกวา

ของจะหมด

5.3.7 ระเวลาด าเนนการ

ตงแต พฤษภาคม 2554 เปนตนไป

5.3.8 งบประมาณ

หมวดสงคมศกษา เปนผด าเนนการ จ านวนเงนทงสน 10,000 บาท

97

5.3.9 ผรบผดชอบ 1) อาจารยหมวดสงคมศกษา 2) นางสาว รงกจ บรณเจรญ

5.3.10 ปญหา-อปสรรค

1) นกเรยนไมสนใจในบางสวน 2) ขาดแคลนงบประมาณ

5.3.11 วธปองกน-แกไข

1) ประชาสมพนธอยางทวถง และสม าเสมอ 2) ใหอาจารยทกกลมสาระการเรยนรชวยกระตนใหนกเรยนเขามามสวนรวม 3) ขอการสนบสนนความรวมมอจากหนวยงานภาครฐ ในดานการแบงแยกถงขยะ

ประเภทตาง ๆ 5.3.12 วธตดตามประเมนผล

1) ตรวจสอบปรมาณขยะกอน และหลงมโครงการธนาคารขยะยม 2) ใชแบบสอบถามประเมนความพงพอใจของนกเรยน และอาจารยโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค

5.3.13 ผลทคาดวาจะไดรบ 1) เกดระบบการจดการขยะทดในโรงเรยน 2) นกเรยนและบคลากรในโรงเรยนมสวนรวมในการคดแยกขยะและลดปญหาดาน

สงแวดลอมของโรงเรยน 3) สรางรายไดและฝกนสยการออมใหกบนกเรยน 4) ปรมาณขยะทลดลง

98

5.3.14 การด าเนนงาน

ตารางท 5.1 ตารางกจกรรม

กจกรรม

เดอน พฤษภาคม

(สปดาห)

1 2 3 4

1. ประชมคณาจารยหมวดสงคมศกษา เพอระดมความคดเหน และขอเสนอแนะในการรวมกนด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

2. ใหการฝกอบรมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6/2 และตวแทนนกเรยนทกหอง ในดานการจดการขยะฐานศนย

3. ด าเนนกจกรรมดานการกระตนเตอน เชน การใหความรผานสอแผนพบ และจดนทรรศการใหความรเกยวกบการจดการขยะฐานศนย

4. ก าหนดคณะท างานธนาคารขยะยม และจดหาวสดอปกรณท

เกยวของ เชน เครองชงน าหนก เครองคดเลข จดท าแบบสมดบนทก

การจ าหนาย

5. ชแจงโครงการใหนกเรยนรบทราบ และใหความรเกยวกบการ

จดการขยะมลฝอย และค าแนะน าถงผลกระทบจากขยะมลฝอย และ

วธการคดแยกขยะมลฝอยแกนกเรยน

99

5.4 การประเมนผลโครงการธนาคารขยะยม

5.4.1 ผลการลดลงของปรมาณขยะ (หลงจากการศกษาพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย และหลงจากการใหความร)

ผลการศกษา พบวา ปรมาณขยะลดลงรอยละ 14.16 โดยคดจากน าหนกขยะวนท 17

พฤษภาคม 2554 มน าหนกขยะ 161.43 กโลกรม/วน และวนท 6 มถนายน 2554 มน าหนกขยะ

138.57 กโลกรม/วน โดยปรมาณขยะลดลงมากกวารอยละ 10 ซงจากการตรวจสอบชนด และ

ประเภทขยะทนกเรยนน ามาจ าหนาย พบวา เปนขวดน าดมพลาสตก และกระดาษรไซเคลทมาจาก

การจ าหนายของคณาจารยภายในโรงเรยน ประกอบกบการชงน าหนกขยะมลฝอยโดยทางเทศบาล

เปนผด าเนนการในสวนการชงน าหนกขยะ และวเคราะหผลการด าเนนโครงการไดจากบรเวณ

ภายในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคสะอาดขน

5.4.2 ผลการประเมนความพงพอใจของนกเรยนในโครงการธนาคารขยะยม

ผลการประเมนความพงพอของนกเรยนในโครงการธนาคารขยะยมในภาพรวม พบวา

นกเรยนมระดบความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม ในระดบมาก และสามารถอธบาย ได

ดงน

ผลการศกษาความพงพอใจของนกเรยนทมตอโครงการธนาคารขยะยม พบวา นกเรยนทก

คน คดเปนรอยละ 100 มความพงพอใจในระดบมาก ไดแก ดานการประชาสมพนธโครงการให

รบทราบกอนเรมโครงการธนาคารขยะยม นกเรยนชวยกนน าขยะโดยเฉพาะขวดพลาสตกทม

จ านวนมากในโรงเรยนมาจ าหนายยงธนาคารขยะยมเพอน าเงนเขาหองเรยน โครงการธนาคารขยะ

ยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน โครงการธนาคารขยะยมชวยใหจ านวนขยะของ

โรงเรยนลดลง โครงการธนาคารขยะยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน นกเรยนมสวนรวมใน

โครงการธนาคารขยะยม โครงการธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

และสงแวดลอม โครงการธนาคารขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง ประโยชน

ทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม และความพงพอใจตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม โดย

มคะแนนเฉลยความพงพอใจเทากบ 2.96 คะแนน ดงตารางท 5.2

100 ตารางท 5.2 ระดบความพงพอใจของนกเรยนทมตอโครงการธนาคารขยะยมของโรงเรยนจอม

พระประชาสรรค โดยใชความถ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

หวขอ

ระดบความพงพอใจ

คา

เฉลย

SD.

มาก ปาน

กลาง

นอย

1.การประชาสมพนธโครงการใหรบทราบกอนเรมโครงการธนาคารขยะยม

146

(97.3)

4

(2.7)

- 2.97

(มาก)

0.162

2.นกเรยนชวยกนน าขยะโดยเฉพาะขวดพลาสตกทมจ านวนมากในโรงเรยนมาจ าหนายยงธนาคารขยะยมเพอน าเงนเขาหองเรยน

144

(96.0)

6

(4.0)

- 2.96

(มาก)

0.197

3.โครงการธนาคารขยะยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน

140

(93.3)

9

(6.0)

1

(0.7)

2.93

(มาก)

0.286

4.โครงการธนาคารขยะยมชวยใหจ านวนขยะของโรงเรยนลดลงได

138

(92.0)

11

(7.3)

1

(0.7)

2.91

(มาก)

0.305

5.โครงการธนาคารขยะยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน

148

(98.7)

2

(1.3)

- 2.99

(มาก)

0.115

6.นกเรยนมสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม 143

(95.3)

7

(4.7)

- 2.95

(มาก)

0.212

7.โครงการธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

148

(98.7)

2

(1.3)

- 2.99

(มาก)

0.115

8.โครงการธนาคารขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง

149

(99.3)

1

(0.7)

- 2.99

(มาก)

0.082

9. ประโยชนทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม

147

(98.0)

3

(2.0)

- 2.98

(มาก)

0.140

10.ความพงพอใจตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม 146

(97.3)

4

(2.7)

- 2.97

(มาก)

0.162

101

5.4.3 ผลการประเมนความพงพอของอาจารยในโครงการธนาคารขยะยม

ผลการประเมนความพงพอของอาจารยในโครงการธนาคารขยะยมในภาพรวม พบวา

อาจารยมระดบความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม ในระดบมาก และสามารถอธบาย ไดดงน

ผลการศกษาความพงพอใจของอาจารยทมตอโครงการธนาคารขยะยม พบวา อาจารยทก

ทาน คดเปนรอยละ 100 มความพงพอใจในระดบมาก ไดแก ดานการประชาสมพนธโครงการให

รบทราบกอนเรมโครงการธนาคารขยะยม โครงการธนาคารขยะยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางให

เกดประโยชน โครงการธนาคารขยะยมชวยใหจ านวนขยะของโรงเรยนลดลง โครงการธนาคารขยะ

ยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน นกเรยนมสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม โครงการ

ธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โครงการธนาคาร

ขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง ความส าเรจ/ประโยชนทไดรบจากโครงการ

ธนาคารขยะยม และความพงพอใจตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม โดยมคะแนนเฉลยความ

พงพอใจเทากบ 3.00 คะแนน

และความพรอมของวสดอปกรณในการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม พบวา อาจารยม

ระดบความพงพอใจในระดบมาก คดเปนรอยละ 90.9 โดยมคะแนนเฉลยความพงพอใจเทากบ 2.91

ดงตารางท 5.3

ตารางท 5.3 ระดบความพงพอใจของอาจารยทมตอโครงการธนาคารขยะยมของโรงเรยนจอม

พระประชาสรรค โดยใชความถ คาเฉลย และคาเบยงเบนมาตรฐาน

หวขอ

ระดบความพงพอใจ

คา

เฉลย

SD.

มาก ปาน

กลาง

นอย

1.การประชาสมพนธโครงการใหรบทราบกอนเรมโครงการธนาคารขยะยม

11

(100)

- -

3.00

(มาก)

0.000

2.ความพรอมของวสดอปกรณในการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

10

(90.9)

1

(9.1)

- 2.91

(มาก)

0.302

102 ตารางท 5.3 (ตอ)

หวขอ

ระดบความพงพอใจ

คา

เฉลย

SD.

มาก ปาน

กลาง

นอย

3.โครงการธนาคารขยะยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

5.โครงการธนาคารขยะยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

6.นกเรยนมสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม 11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

7.โครงการธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

8.โครงการธนาคารขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

9.ความส าเรจ/ประโยชนทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

10.ความพอใจของทานตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

11

(100)

- - 3.00

(มาก)

0.000

โดยสรปแลวการประเมนผลโครงการธนาคารขยะยม ท าใหผวจยทราบวา ปรมาณขยะ

ภายในโรงเรยนลดลงมากกวารอยละ 10 นนหมายความวา ปรมาณขยะทชงไดหลงจากด าเนน

โครงการธนาคารขยะยมท าใหปรมาณขยะภายในโรงเรยนลดลงรอยละ 14.16 และในภาพรวมของ

การประเมนระดบความพงพอใจของนกเรยน และอาจารย ท าใหทราบวา ทงนกเรยน และอาจารย

เกอบรอยละ 100 มระดบความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม นนหมายความวา รอยละ 80

นกเรยน และอาจารย มความพงพอใจในระดบมาก โดย การประชาสมพนธโครงการ และ

103 ประโยชนของการท าโครงการ ไดแก การใชเวลาวางใหเกดประโยชน ชวยใหจ านวนขยะของ

โรงเรยนลดลง สามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน สงเสรมการมสวนรวมของนกเรยน สราง

จตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สรางความตระหนกในการคดแยกขยะ

กอนทง และมความพงพอใจในผลส าเรจ และประโยชนทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม

บทท 6

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค มวตถประสงค ดงน 1) เพอศกษาพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยน โรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 3) เพอประยกตการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน และศกษาผลส าเรจ ปญหาและอปสรรคของการจดการขยะฐานศนย ทน าไปประยกตใชในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 4) เพอหาแนวทางทเหมาะสมส าหรบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

การวจยครงนเปนการวจยเชงปรมาณโดยผ วจ ยท าการเกบขอมลดวยตนเองโดยใชแบบสอบถามส าหรบนกเรยน 335 คน ซงแบบสอบถามนกเรยนไดรบกลบคนมาครบทงหมด คดเปนรอยละ 100 และใชโปรแกรมสถตส าเรจรปทางสงคมศาสตร (SPSS for Windows Version 13.0) และเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณผอ านวยการและคณาจารยโดยใชแบบสมภาษณเชงลก ซงสรปไดดงน

6.1 สรปผลการศกษา

6.1.1 ผลการศกษาของนกเรยน

อาย พบวา มอาย 13–14 ป มากทสด รอยละ 40.9 รองลงมา อาย 15–16 ป รอยละ 28.1 และนอยทสด อาย 11–12 ป รอยละ 10.7 สวนเพศ พบวา กลมตวอยางเปนเพศหญง รอยละ 57.3 รองลงมา เปนเพศชาย รอยละ42.7 และระดบชนของนกเรยน พบวา กลมตวอยางอยระดบชนมธยมศกษาปท 2 มากทสด รอยละ 19.7 รองลงมา ชนมธยมศกษาปท 1 รอยละ 18.5 และนอยทสด ชนมธยมศกษาปท 6 รอยละ 13.4 ตามล าดบ

105

ผลการศกษาดานความรเกยวกบการจดการขยะ พบวา กลมตวอยางนกเรยนทตอบแบบสอบถาม สวนใหญมความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะ อยใน ระดบปานกลาง (คาเฉลยเทากบ 7.7 จากคะแนนเตม 14 คะแนน) การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะในภาพรวมอยในระดบปานกลาง (คาเฉลยเทากบ 4.28 จากคะแนนเตม 6 คะแนน)

และพฤตกรรมการจดการขยะ 3 ดาน ในภาพรวม อยในระดบปานกลาง และแยกเปนรายดาน พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการน ากลบมาใชซ า อยในระดบคอนขางสง รองลงมา พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการลดการเกดขยะ อยในระดบคอนขางสง และกลมตวอยางมพฤตกรรมการคดแยกขยะ อยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลย (3.66, 3.50, 3.41) ตามล าดบ

6.1.2 ผลการทดสอบสมมตฐาน

ผวจยไดท าการทดสอบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค สามารถสรปไดดงน

6.1.2.1 ลกษณะสวนบคคล ลกษณะสวนบคคลทใชในการศกษาครงน ไดแก เพศ อาย ระดบชนทก าลง

ศกษา สามารถสรปผลการทดสอบสมมตฐานลกษณะสวนบคคล ไดดงน ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา นกเรยนทมลกษณะสวนบคคลตางกนม

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก เพศ อาย และระดบชนทก าลงศกษา

6.1.2.2 ความรเกยวกบการจดการขยะ ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา นกเรยนทมความรเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทไมแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

6.1.2.3 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการ

ขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

6.1.2.4 ปจจยสนบสนน ผลการทดสอบสมมตฐาน พบวา ปจจยสนบสนนเกยวกบความคดเหนทมผลตอ

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบ

106

จากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

ผลการทดสอบสมมตฐานดงกลาวสามารถสรปไดดงตารางท 6.1

ตารางท 6.1 ผลการทดสอบสมมตฐานเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ตวแปร มผลตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน

ไมมผลตอการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน

ปจจยสวนบคคล

1. เพศ 0.000 2.อาย 0.000

3.ระดบชนทก าลงศกษา 0.000

ความรเกยวกบการจดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ

0.000

0.911

ปจจยสนบสนน 1. ความรวมมอของนก เ รยนในการจดการขยะฐานศนย

2. ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

0.000

3.ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย

0.005

4. การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดในโรงเรยน

0.001

หมายเหต: คานยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

107

6.1.3 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณ ผลการวเคราะหการสมภาษณผอ านวยการโรงเรยนใหความส าคญกบประเดนดานการม

สวนรวม ตงแตการรวมคด รวมวางแผน และรวมปฏบต โดยมการด าเนนการจดการขยะแบบบรณาการโดยมนกเรยนชนมธยมศกษาปท 6 เปนผด าเนนการเอง แตอยางไรกตามการจดการขยะของโรงเรยนขาดความรวมมอระหวางหนวยงานทเกยวของ โดยเฉพาะเทศบาลมารบขยะไมเปนไปตามก าหนดการทวางไว เนองจากระบบการขนสงตองอาศยเจาหนาทในการเกบขนขยะและถงขยะมไมเพยงพอกบปรมาณขยะทเกดขน พฤตกรรมของนกเรยนในการทงขยะอาจมลกษณะทแตกตางกน ดงนน จงเหนวาการปรบเปลยนพฤตกรรมของนกเรยนจงเปนสงทเปนอปสรรคในการจดการขยะใหมประสทธภาพ ประกอบกบการขาดการเขารวมกจกรรม/ ความใสใจในการลงมอปฏบตของนกเรยน และขาดความตระหนกตอปญหาสงแวดลอม และสงทส าคญมากทสด คอ “การมสวนรวม” ในการพฒนาระบบการจดการขยะของโรงเรยนนนจะตองไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภายนอก ทงภาครฐและเอกชนโดยตองอาศยการท างานแบบองครวมเพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

6.1.4 ผลการศกษาของอาจารย

ผลการสมภาษณของอาจารย จ านวน 79 คน พบวา อาจารยสวนใหญ ทงขยะแหงมากทสด ไดแก ถงพลาสตก ขวดพลาสตก กลองโฟม รองลงมาเปนขยะเปยก ไดแก เศษอาหาร เศษผก ผลไม สวนความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนยจากการสมภาษณ พบวา อาจารยสวนใหญ มความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนยนอย และ พบวาอาจารยบางทานมความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนย โดยไดรบความรจาก สอโทรทศน สงพมพ (แผนพบ ใบปลว) และจากการฟงจากการบอกเลา ในสวนของการรบขาวสารประชาสมพนธ พบวา อาจารยสวนใหญ ไมเคยไดรบการประชาสมพนธเกยวกบโครงการขยะฐานศนย และมอาจารยเพยงบางทานเคยไดรบการประชาสมพนธเกยวกบโครงการขยะฐานศนย โดยไดรบขาวสารจาก ผบงคบบญชา/เพอนรวมงาน และ เจาหนาทจากกรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม และจากการสอบถามความคดเหนเกยวกบโครงการขยะฐานศนย พบวา อาจารยสวนใหญเหนวามประโยชนตอโรงเรยน และมเพยงสวนนอยเทานนทเหนวาโครงการดงกลาวไมมประโยชนตอโรงเรยน

108

6.1.5 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะของโรงเรยน 1) โรงเรยนขาดการสนบสนนจากผบรหาร เนองจากผบรหารไมบรหารงาน

ดานงบประมาณในการสงเสรมโครงการธนาคารขยะยมเพราะงบทไดมาจากคณาจารยหมวดสงคมศกษาทไดจากการน าขยะไปจ าหนายเอง

2) การสนบสนนจากหนวยงานราชการทเกยวของไมเพยงพอ เนองจากหนวยงานภาครฐมงบประมาณไมเพยงพอทจะสนบสนนในดานการสงเสรมการจดการขยะไมวาจะเปนการอบรมใหความรแกนกเรยน จดซอถงขยะ รถเกบขยะ รวมถงบคลากรมไมเพยงพอในการขนถายขยะจงท าใหเกดความลาชา/ตดขดทางดานเทคนค รถขนขยะเสยบอยเปนเหตใหมการตกคางของขยะภายในโรงเรยนเปนประจ า

3) โรงเรยนขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก ซงนกเรยนทตอบแบบสอบถามอยากใหโรงเรยนมการตงถงขยะไวส าหรบคดแยกประเภทขยะแตในดานความคดเหนของผอ านวยการโรงเรยนเหนวาไมจ าเปนเนองจากประเภท/ชนดขยะนนสวนใหญเปนขวดน าพลาสตก และเศษใบไม จงไมจ าเปนทตองเพมและผวจยเหนเพมเตมวาถงขยะของโรงเรยนไวในพนทโลงแจงจงช ารดเสยหายไดเพราะเปนพลาสตกดงนนอปกรณดงกลาวอาจมระยะเวลาในการใชลดลงดวยเหตนการตดปายบอกประเภทจงท าไดยาก

4) บคลากรขาดความร/ความเขาใจในการจดการขยะ เนองจากคณาจารยมภาระหนาท ทจะตองรบผดชอบในดานการเรยนการสอนจงไมมเวลาในการศกษาหาความรเพมเตมเพราะจากการสมภาษณอาจารย และการสอบถามนกเรยนตางเหนวาปจจยทางดานความร/ความเขาใจในการจดการขยะเปนสงทผทท าหนาทเปนหวหนาโครงการหรอเปนผขบเคลอนโครงการจดการขยะฐานศนยจะตองมความรเพอสอดรบกบการจดการขยะและการคดแยกขยะไดอยางเปนระบบ

5) โรงเรยนขาดเงนทน/งบประมาณในกระบวนการจดการขยะฐานศนย เนองจากเงนทนเปนตนทนเปนปจจยส าหรบการเรมโครงการ/สนบสนนโครงการใหมความสะดวกมความคลองตว และผบรหารโรงเรยนไมสนบสนนโครงการเทาทควรจงเปนเหตผลทไมมงบประมาณในการตงโครงการธนาคารขยะยม แตทงนงบประมาณในการตงโครงการธนาคารขยะยมไดมาจากเงนของหมวดสงคมศกษาเทานน จงไมมสวนเกยวของกบงบประมาณจากสวนกลาง

6) โรงเรยนขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย เนองจากบคลากรในโรงเรยนตดขดดานการเรมลงมอปฏบตหรออาจกลาวไดวาขาดแกนน าในการปฏบตประกอบกบไมมนใจกบการน ากระบวนการจดการขยะฐานศนยมาประยกตใชกบโรงเรยน

109

6.1.6 ผลการประยกตการจดการขยะฐานศนย การประยกตหลกการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคจ าเปนตอง

อาศยกจกรรมทสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของนกเรยนเชนเดยวกบการจดการขยะโดยทวไป แตลกษณะส าคญทชวยผลกดนใหเกดความแตกตางและสามารถด าเนนโครงการการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคอยางตอเนอง โดยอาศยการจดการตงแตตนทางจากค าถามทวาจะท าอยางไรใหขยะภายในโรงเรยนลดลง ดงนนจงตองมการลดการเกดขยะตงแตตนทางโดยลดการเกดขยะ การน ากลบมาใชซ า และการคดแยกขยะ จากนนจงเขาสการจดการกลางทางดวยค าถามทวาจะท าอยางไรใหขยะทมการคดแยกตงแตตนทางมการจดการอยางเปนระบบ ดวยเหตนจงตองมธนาคารขยะขนมารองรบระบบการจดการขยะตนทาง เพอใหระบบการจดการขยะเปนไปอยางมประสทธภาพ

6.1.6.1 โครงการธนาคารขยะยม การด าเนนโครงการธนาคารขยะยมโดยผวจยรวมกบคณาจารยหมวดสงคมศกษา

เปนผรวมด าเนนโครงการในครงน ซงโครงการธนาคารขยะยมเปนรปแบบการด าเนนงานทอาศยความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยนเปนส าคญซงจะกอใหเกดระบบการจดการขยะทดและมประสทธภาพ นกเรยนและครมสวนรวมในการคดแยกขยะและลดปญหาขยะลนถงและสามารถสรางรายไดใหกบหองเรยนอกทงยงเปนการฝกนสยการออมใหกบนกเรยนในโรงเรยน โดยมนกเรยนระดบชนมธยมศกษาปท 6/2 เปนคณะท างานโครงการธนาคารขยะยม ซงประกอบดวย ผจดการธนาคารขยะ เจาหนาทฝายประชาสมพนธ เจาหนาทฝายบญชและการเงน และเจาหนาทคดแยกขยะ โดยนกเรยนระดบชนดงกลาว เปนผเลอกหวหนาแตละฝายเอง ซงในสวนนจะสามารถเสรมสรางภาวะความเปนผน าและการมสวนรวมในขนตอนการปฏบต

6.1.6.2 ประสทธผลของการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม ผลการประเมนโครงการธนาคารขยะยมผานไป 3 สปดาห พบวา น าหนกขยะ

วนท 6 มถนายน2554 มน าหนกประมาณ 970 กโลกรม/สปดาห หรอคดเปน 138.57 กโลกรม/วน เทยบกบวนท 17 พฤษภาคม 2554 น าหนกขยะประมาณ 1,130 กโลกรม/สปดาห หรอคดเปน 161.43 กโลกรม/วน ซงปรมาณขยะลดลงเปนรอยละ 14 ซงจากการตรวจสอบชนดและประเภทขยะทนกเรยนน ามาจ าหนาย พบวา เปนขวดน าดมพลาสตก และกระดาษรไซเคลทมาจากการจ าหนายของคณาจารยภายในโรงเรยน ประกอบกบการชงน าหนกขยะมลฝอยโดยทางเทศบาลเปนผด าเนนการในสวนการชงน าหนกขยะ และวเคราะหผลการด าเนนโครงการไดจากบรเวณภายในโรงเรยนจอมพระประชาสรรคสะอาดขน โดยเฉพาะปญหาขยะลนถง ดงภาพท 6.1 แตอยางไรกตามปญหาดงกลาวอาจมสาเหตมาจากเทศบาลมารบขยะไมเปนไปตามเวลาทก าหนด และขนอยกบ

110

พนกงานเกบขนขยะทมความพรอมในการมารบขยะเวลาใด ท าใหการเกบขนขยะเปนไปอยางไมมประสทธภาพ

6.1.6.3 ความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม ผลการศกษาระดบความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม พบวา นกเรยน และ

อาจารย มระดบความพงพอใจมากกวารอยละ 80 และพบวา ปรมาณขยะภายในโรงเรยนลดลงเกนกวารอยละ 10 โดยในภาพรวมระดบความพงพอใจของนกเรยนทมตอโครงการธนาคารขยะยม พบวา นกเรยนมระดบความพงพอใจในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ 4.43) สวนในภาพรวมระดบความพงพอใจของอาจารยทมตอโครงการธนาคารขยะยม พบวา อาจารยมระดบความพงพอใจในระดบมาก (คาเฉลยเทากบ 4.53)

6.2 อภปรายผล

ผลการศกษาปจจยทเกยวของกบการจดการขยะฐานศนยทน าไปประยกตใชในโรงเรยน

จอมพระประชาสรรคซงแบงเปนลกษณะสวนบคคล การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ความรเกยวกบการจดการขยะ และปจจยสนบสนน ไดแก ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าช น ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน สามารถน ามาอภปรายผลได ดงน

ภาพท 6.1 ถงขยะมไมเพยงพอ

111

6.2.1 ลกษณะสวนบคคลทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

นกเรยนทมลกษณะสวนบคคลตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ไดแก เพศ อาย และระดบชนทก าลงศกษา

6.2.1.1 เพศ ผลการวจย พบวา นกเรยนทมเพศตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกนนน เพศหญงมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบคอนขางสง เมอเทยบกบ พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของเพศชาย ซงอยในระดบปานกลาง เนองจากเพศสามารถแบงแยกพฤตกรรมในการทจะเลอกปฏบตหรอไมปฏบตในการจดการขยะทงในเชงสรางสรรคและท าลาย ประกอบกบเพศหญงเปนเพศทมความใสใจในการรกษาความสะอาดมากกวาเพศชาย ดวยบรรทดฐานทางสงคมทวา เพศหญงยอมมความเปนกลสตรจงมพฤตกรรมทออนโยน และรกความสะอาดมากกวาเพศชาย สอดคลองกบ (ชดา จตพทกษ, 2525: 58) ซงเชอวาทศนคตหรอเจตคต มความเกยวของกบพฤตกรรมของบคคล กลาวคอ ทศนคตเปนแนวโนมหรอขนเตรยมพรอมของพฤตกรรมและถอวาทศนคตมความส าคญในการก าหนดพฤตกรรมในสงคมเพราะเนองจากความแตกตางของ เพศ สามารถเปนตวบงชทศนคตสงผลตอการเกดพฤตกรรม ในขณะท Ajzen และ Fishbein (1980: 11) กลาววาปจจยทสงผลตอพฤตกรรมเกดจากความเชอของบคคลวา บคคลหรอกลมอนใดทมความส าคญตอเขาคดวาเขาควรกระท าและแรงจงใจ/ความตงใจของบคคลทจะคลอยตามความคาดหวงของผทมความส าคญ โดยเกดจากการรบรบรรทดฐานทางสงคมทสงผลตอการเกดพฤตกรรมของมนษยจงมอาจปฏเสธไดวา ทศนคตมความเกยวของสมพนธกบบรรทดฐานทางสงคม จงแสดงใหเหนวา เพศสงผลตอการเกดทศนคตและดวยบรรทดฐานทางสงคมทก าหนดหนาทของทงเพศหญง และเพศชายใหมบทบาทหนาทหรอความรบผดชอบทแตกตางกนโดยเฉพาะอยางยงดานภาวะความเปนผน าในสงคม โดยวธวฒน สวาศร และคณะ(2548: 14-15) ไดศกษาปจจยทมอทธพลตอปรมาณการเกดและลกษณะของขยะทกลาววา อปนสยในการซอสนคา และพฤตกรรมในการบรโภคของแตละบคคลทแตกตางกน จงท าใหปรมาณและลกษณะของขยะทเกดขน จะแปรเปลยนไปกบสามญส านกของแตละบคคลนน ๆ วาจะอนรกษสงแวดลอมมากนอยเพยงใด ดงนนจงสอดคลองกบงานวจยของฐตกล บวภา (2550: 81) ทศกษาปจจยทมความสมพนธกบการมสวนรวมของประชาชนตอการจดการขยะขององคการบรหารสวนต าบลในจงหวดพะเยา พบวา ประชาชนทมเพศตางกนมสวนรวมตอการจดการขยะขององคการบรหารสวนต าบลแตกตางกนและงานวจยของเสาวนตย มงคลสกณ (2545: 47) ทศกษาพฤตกรรมการอนรกษสงแวดลอมของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 2 ในจงหวดฉะเชงเทรา พบวา นกเรยนทมเพศตางกนมผลตอพฤตกรรม

112

การอนรกษน าและดานการอนรกษสตวปาแตกตางกน ซงสอดคลองกบงานวจยของ Zacher (1975: 4883A.) ไดศกษาปจจยทมความสมพนธกบความรดานสงแวดลอมของนกเรยนชนปท 11 ในรฐมอนตานา ผลการวจย พบวา เพศ เปนปจจยทมความสมพนธกบความรทางดานสงแวดลอม ดงนนจงกลาวโดยสรปไดวา เพศ เปนสงทสามารถก าหนดพฤตกรรมของมนษยได เนองจาก เพศมบทบาททส าคญตอการแสดงออกของพฤตกรรม ทบคคลนน จะตองอาศยความร ความเขาใจ หรอความเชอในตวตน (Bandura ,1977: 16) สอดคลองกบแนวคดเกยวกบพฤตกรรม ทสมจตต สพรรณทศน (2526: 26) และ สทธโชค วรานสนต (2548: 14) กลาวไววา พฤตกรรมภายนอกหรอพฤตกรรมเปดเผย (Overt Behavior) เปนปฏกรยา หรอกจกรรมของบคคลทปรากฏออกมาใหบคคลอนเหนได จากการกระท าทาทางตาง ๆ เชน การรกษาความสะอาด ซงพฤตกรรมภายนอกเปนปจจยทส าคญทสดของมนษยทจะกอใหเกดการอยรวมกนกบบคคลอน และเปนสาเหตทส าคญทจะกอใหเกดการอนรกษสงแวดลอม

6.2.1.2 อาย ผลการวจย พบวา นกเรยนทมอายตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกนนน หมายความวา อายทตางกนมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน เนองจากนกเรยนทมอายมากขนสงผลตอพฤตกรรมการจดการขยะไปในทศทางทดขน สอดคลองกบทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมทวา การแสดงออกซงการกระท าของมนษยจะอยภายใตพฤตกรรมปกปด ไดแก ความคด ทศนคต ความรสก ความเชอ ซงจะท าหนาทควบคมพฤตกรรมภายนอก ซงอายเปนหนงในกระบวนการก าหนดทศนคตของบคคล และถาบคคลมอายทมากขนกยอมมความรบผดชอบหรอมทศนคตทดตอการจดการขยะ (วมลสทธ หรยางกล, 2526: 35) สอดคลองกบ ทฤษฎพฤตกรรมตามแผน ทกลาววาการแสดงพฤตกรรมของมนษย (Human behavior) จะไดรบอทธพลจากความตงใจในการแสดงพฤตกรรม (Behavioral intention) และสงทมอทธพลตอความตงใจในการแสดงพฤตกรรมนน ประกอบดวยปจจยหลก 3 ประการไดแก ทศนคตทมตอพฤตกรรม (Attitudes towards the behavior) จะเหนไดวาทศนคตมผลตอการเกดพฤตกรรม เนองจากอายทมากขนสงผลตอการเกดทศนคตทดขน และมแนวโนมทจะสงผลตอพฤตกรรมในทศทางทดขน ประกอบกบความเชอในบรรทดฐานทางสงคมของบคคลเกยวกบพฤตกรรม (Subjective norm about the behavior) ทวาการรบรของบคคลเกยวกบความคาดหวง หรอความตองการของสงคมทมตอบคคลนน ในการทจะกระท าหรอไมกระท าพฤตกรรมใด ๆ ซงเกดจากความเชอของบคคลตอความตองการของสงคม (Normative beliefs) และประการสดทาย การก าหนดการรบรถงการควบคมพฤตกรรมของตนเองในการแสดงพฤตกรรมใด ๆ (Perceived behavioral control of the behavior) โดยการรบรถงการควบคมพฤตกรรมนยงมอทธพลโดยตรงตอพฤตกรรมดวย (สรเมศวร

113

พรยะวฒน และคณะ, ม.ป.ป.) ดงนนจงกลาวไดวาอายทมากขนสงผลตอความเชอ ทศนคต หลอมรวมมาเปนการแสดงออกทางพฤตกรรมโดยการแสดงพฤตกรรมจะอยภายใตการควบคมของบรรทดฐานทางสงคมและพฤตกรรมจะเปนไปในทศทางลบหรอทางบวกนน ยงขนอยกบการก าหนดการรบรถงการควบคมพฤตกรรมของตนเองดวย และ Bandura (1977: 16)ไดกลาววา ความร ความเขาใจ หรอความเชอของคนมบทบาทส าคญตอการแสดงออกของพฤตกรรม จงเปนปจจยทส าคญทสดของมนษยทจะกอใหเกดการอยรวมกนกบบคคลอน และเปนสาเหตทส าคญทจะกอใหเกดการอนรกษสงแวดลอมจากพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน ผลการศกษาพบวา นกเรยนทมอายระหวาง 15-18 ป เปนนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลายเปนรนพทตองท าตนเปนแบบอยางท าใหมพฤตกรรมการจดการขยะในระดบคอนขางสง ซงสอดคลองกบผลการวจยของ มยร คงแถลง (2551: 72) ศกษาพฤตกรรมการคดแยกขยะของพนกงานโรงพยาบาลเกษมราษฎรสขาภบาล 3 พบวาพนกงานทมอายตางกนมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะแตกตางกน 6.2.1.3 ระดบชนทก าลงศกษา ผลการวจย พบวา นกเรยนทก าลงศกษาระดบชนตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน ทงนเนองจากนกเรยนแตละระดบชนมชวงอายไปในทศทางเดยวกนกบระดบชนทก าลงศกษาจงมการรบขอมลขาวสารเกยวกบการจดการขยะและความรบผดชอบ ทตางกนท าใหมระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนแตกตางกน ซงนกเรยนระดบช นมธยมศกษาตอนปลาย เปนผทมระดบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ในระดบคอนขางสง เมอเทยบกบนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนตน มพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย อยในระดบปานกลาง ซงแนวคดเกยวกบพฤตกรรม ของ ชดา จตพทกษ (2525: 58) สามารถอธบายกระบวนการเกดพฤตกรรม ไดวา การสะสมความร ประสบการณในเรองตาง ๆ ทเคยไดรบหรออาจไดรบจากภายนอก เชน การรบขาวสาร การฟงจากค าบอกเลาของบคคลอน ๆ เปนกระบวนการทางสงคมรปแบบหนงทเปนสงกระตนพฤตกรรมของบคคลใหมลกษณะทแตกตางกน และเชอวาสงทก าหนดพฤตกรรม เกดจาก ความเชอ คานยม และทศนคตซงจะหลอหลอมเปนบคลกภาพสงผลท าใหมพฤตกรรมทแตกตางกน ดงนนระดบชนทก าลงศกษาจงมความสมพนธกบอายจงสงผลใหระดบชนทสงขนมความรบผดชอบมากขน และมทศนคตทดในท านองเดยวกนกบ Martin และ Pear (1992: 3) ไดอธบาย “พฤตกรรม” คอ กจกรรม การกระท า การแสดงออก การตอบสนอง ความรบผดชอบ และการโตตอบ พฤตกรรมเปนสงทบคคลจะแสดงออกมาทงการพดหรอการกระท า ตลอดจนใหทศนะวาสงแวดลอมเปนสาเหตของการเกดพฤตกรรมทตางกน ดงนนจงกลาวไดวานกเรยนทมระดบชนการศกษาทสงขน Ajzen และ Fishbein (1980 อางในปยฉตร กลนสวรรณ, 2537: 10-11) มความเชอวาการกระท าของเขาจะกอใหเกดผลในทศทางทดขน อนเปนผลสบเนอง

114

จากแรงจงใจทจะกระท าตามบรรทดฐานทางสงคม จงแสดงใหเหนวานกเรยนชนมธยมศกษาตอนปลายมความพรอมในการมงมนทจะกระท า (Behavior Intention) มากกวานกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน ดงททฤษฎการกระท าดวยเหตผลของ Ajzen และ Fishbein (1980 อางในปยฉตร กลนสวรรณ, 2537: 10-11) ไดกลาวไววา ทศนคตตอพฤตกรรมมความส าคญยงขนในการท านายความมงมนทจะกระท าถาบคคลนนมประสบการณในเรองนนมากอน ในขณะเดยวกนความส าคญของบรรทดฐานทางสงคมในเรองของบคคลขนอยกบวาบคคลนนมความเปนตวของตวเองกบการคลอยตามบรรทดฐานทางสงคมมความขดแยงกนหรอสอดคลองกนเพยงไร หากมความสอดคลองกนมากความเชอในบรรทดฐานทางสงคมในเรองนน จะเปนตวแปรส าคญทสามารถท านายพฤตกรรมไดดยงขน และงานวจยของสมเพยร ตงบรบรณรตน (2546: 69) ทศกษาความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร พบวาจากการเปรยบเทยบความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยนมธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานครทแตกตางกนดานประเภทของโรงเรยนและระดบชนการเรยน มความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดระดบสง

6.2.2 นกเรยนทมความรเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยไมแตกตาง ผลการวจย พบวา นกเรยนทมความรเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยไมแตกตางกนนน หมายถง ความรเกยวกบการจดการขยะไมมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย เนองจากความรไมสามารถแบงแยกวานกเรยนทมคะแนนความรมากจะสงผลตอพฤตกรรมการจดการขยะในระดบสงไดหากขาดจตส านกและความตระหนกตอปญหาสงแวดลอม ซงสอดคลองกบงานวจยของ มยร คงแถลง (2551: 72) ทไดศกษาพฤตกรรมการคดแยกขยะของพนกงานโรงพยาบาลเกษมราษฎรสขาภบาล 3 พบวา พนกงานทมระดบความรความเขาใจเกยวกบการคดแยกขยะทตางกนมผลตอพฤตกรรมการคดแยกขยะไมแตกตางกน และสอดคลองกบงานวจยของ Winston (1974 อางถงใน สมศกด นอยวเศษ, 2545: 35) ไดศกษาความสมพนธระหวาง ความตระหนกในปญหาเกยวกบสงแวดลอมกบความเปนหวงกงวลตอคณภาพสงแวดลอมโรงเรยนในชคาโก พบวา ความตระหนกในปญหา กบความหวงกงวลของนกเรยนไมมความสมพนธกนอยางมนยส าคญทระดบ 0.05 และสรปไดวา นกเรยนทแสดงตนวามความเปนหวงกงวลตอปญหาสงแวดลอมไมจ าเปนตองมความเขาใจ และความตระหนกในปญหาสงแวดลอม การมงสอนใหเกดความรไมใชทางน าไปสการปฏบต ซงเปนการแกปญหาไดเสมอไป และ Zimbardo และ Gerrig

115

(1996: 4) ไดใหค าจ ากดความของ พฤตกรรม เปนผลจากการแสดงปฏกรยาตอบสนองตอสงเราในสถานการณตาง ๆ ในท านองเดยวกนกบ วมลสทธ หรยางกล (2526: 35) กลาววา พฤตกรรมมนษยนนมความสมพนธระหวางพฤตกรรมทางจต หรอพฤตกรรมภายใน ไดแก ความคด ทศนคต ความรสก ความเชอ จะท าหนาทควบคมพฤตกรรมภายนอก ซงสงนเองเปนตวแปรทผนแปรไปตามสภาวการณทางอารมณ หรอกระบวนการตอบสนองตอสงเราเปนสงทกระตนการเกดพฤตกรรมใหมลกษณะทแตกตางกน

6.2.3 นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรมการจดการ

ขยะฐานศนยทแตกตางกน ผลการวจยพบวา นกเรยนทมการรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะทตางกนมพฤตกรรม

การจดการขยะฐานศนยทแตกตางกนนน หมายถง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยน เนองจากการเปดรบขอมลขาวสารท าใหนกเรยนทราบถงรปแบบของการจดการขยะและสงผลตอพฤตกรรมการจดการขยะไปในทศทางทด โดย Longman (1984: 90) ไดใหค าจ ากดความวา พฤตกรรมเปนการกระท า หรอการตอบสนองการกระท าทางจตวทยาของแตละบคคล และเปนปฏสมพนธในการตอบสนองตอสงกระตนภายในหรอภายนอก รวมทงเปนกจกรรมการกระท าตาง ๆ ทเปนไปอยางมจดมงหมาย สงเกตได หรอเปนกจกรรมการกระท าตาง ๆ ทไดผานการใครครวญมาแลว หรอเปนไปอยางไมรสกตว และ Bandura (1977: 16) ไดกลาวตอไปวา “พฤตกรรม” เกดจาก ความร ความเขาใจ หรอความเชอของคน ซงมบทบาทส าคญตอการแสดงออกของพฤตกรรม สอดคลองกบงานของ Schwartz (1977 อางถงใน สรเมศวร พรยะวฒน และคณะ, ม.ป.ป.) ในทฤษฎ Norm-activation theory โดยมสมมตฐานทวาการเปลยนแปลงพฤตกรรมของมนษยนนเปนไปเพอสงทดขน ในมมมองของการอนรกษสงแวดลอม (Pro-environment) กเชนเดยวกน มนษยจะเปลยนแปลงพฤตกรรมทสงผลกระทบทางลบตอสงแวดลอมกตอเมอรบรถงผลกระทบดงกลาวทมตอสงมชวตอน (Non-human species) และธรรมชาต (Biosphere) โดยการรบรของมนษยทสามารถเขาถงไดงายทสดเหนจะเปนการรบขอมลขาวสารโดยวธการตางๆ การเปลยนพฤตกรรมจะเกดขนหรอไมนน จะขนอยกบระดบของการปลกเราซงไดรบอทธพลจากปจจยส าคญ 3 ประการ ประการแรกไดแก การยอมรบในคณคาของสงใดสงหนงซงเปนสงทบคคลทวไปในสงคมใหความส าคญ (Personal values) เชน คณคาของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ประการทสอง ไดแก การทบคคลเชอวาสงส าคญทกอใหเกดคณคาในสงทวานน อยในภาวะวกฤต หรอการตระหนกถงผลกระทบทตามมาจากการกระท าตอบคคลอน (Awareness of consequence) ซงโดยทวไปจะมงเนนไปทภาวะวกฤตของสงท

116

คนทวไปในสงคมเหนพองกนวามความส าคญและมคณคา เชน การเหนวาปญหาขยะมลฝอยกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพชวตของผคนในสงคม และประการสดทาย ไดแก การตระหนกถงความรบผดชอบในผลของการกระท าทมตอบคคลอน (Ascription of responsibility) นนคอ การเชอวาผลกระทบทไมพงประสงคตอบคคลอนในสงคม และสงมชวตอน ๆ หรอธรรมชาต ซงเปนผลจากการกระท าของตวเรานนสามารถบรรเทาหรอแกไขไดดวยการเปลยนพฤตกรรม และเชอวาการเปลยนพฤตกรรมดงกลาว สามารถบรรเทาวกฤตทเกดขนและฟนฟสงทมคณคาส าหรบคนในสงคมทถกท าลายลงไปแลวนนใหกลบมามสภาพทดเหมอนเดมได ดงนนจงสอดคลองกบงานวจยของ ชนสรา อสสรยะกล (2544: 81) ทศกษางานเกยวกบความรและปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเ รอนของประช าชนในชมชนหวรถจกรตกแดง เขตบาง ซอ กรงเทพมหานคร พบวามความสอดคลองกบงานวจยของฐตกล บวภา (2550: 80) ในดานของการรบรขาวสารเกยวกบขยะมลฝอยจากสมมตฐานทวา การรบรขาวสารเกยวกบขยะมลฝอยทแตกตางกนมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยในครวเรอนของประชาชนในชมชนหวรถจกรแดงแตกตางกน และงานวจยของมยร คงแถลง (2551: 73) พบวา การรบรขาวสารเกยวกบการคดแยกขยะทตางกนมผลตอพฤตกรรมการคดแยกขยะแตกตางกนและยงมงานวจยทางดานสงคมศาสตรของ ลนดา สวรรณด (2543: 176) ทศกษาเกยวกบปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการลดปรมาณขยะของนกเรยนในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณโดยพบวา การรบรขาวสารดานสงแวดลอมเปนปจจยทมผลตอพฤตกรรมการลดปรมาณขยะทงในดานพฤตกรรมการใชสงของอยางคมคาและพฤตกรรมหลกเลยงการสรางขยะของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 ในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณ และสอดคลองกบงานวจยของ Zacher (1975: 4883A.) ทศกษาปจจยทมความสมพนธกบความรดานสงแวดลอมของนกเรยนชนปท 11 ในรฐมอนตานา ผลการวจย พบวา การอานหนงสอพมพ การไดศกษาความรทางดานสงแวดลอมในโรงเรยน ของนกเรยนเปนปจจยทมความสมพนธกบความรทางดานสงแวดลอม และงานของ Burchett (1972: 4439A.) ทศกษาเจตคตเกยวกบปญหาสงแวดลอมของนกเรยนชนประถมศกษาปท 4 ปท 5 และปท6 ผลการวจย พบวา สงทมอทธพลตอเจตคตตอนกเรยน คอ การสอนของอาจารย และสงเราภายนอก เชน สอภาพยนต ซงปจจบนมความส าคญทจะสงผลถงเจตคตของนกเรยน

6.2.4 ความคดเหนเกยวกบปจจยสนบสนนทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

ของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ความคดเหนเกยวกบปจจยสนบสนนทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของ

นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ไดแก ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย

117

ความใสใจการจดการขยะของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน การสนบสนนจากหนวยงานภาครฐ และงบประมาณสนบสนน

นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความรวมมอในการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน เนองจากโรงเรยนจ าเปนตองอาศยความรวมมอจากนกเรยนในการจดการขยะและเปนแรงขบเคลอนทส าคญของกระบวนการจดการขยะฐานศนยในขนตนทางและกลางทาง ซงการจดการขยะของโรงเรยนจะไมส าเรจถาหากขาดความรวมมอจากนกเรยน และตองอาศยความพรอมในการลงมอปฏบตจงเปนสงทส าคญในการท ากจกรรมเพอสนองตอบความตองการ (Cronbach, 1972: 14) สอดคลองกบธญวลย พรฬหสทธ (2547: 19) ทกลาววาการมสวนรวมของนกเรยนในโครงการธนาคารขยะจะตองมการปฏบตรวมกนโดยรณรงคกจกรรมการรกษาความสะอาดในโรงเรยนซงเปนปจจยทสงผลใหกระบวนการมสวนรวมบรรลเปาหมายอกทงยงสอดคลองกบผลการวจยของพฤกษพงศ วสทธดวงดษด (2550: 207) ทวาการมสวนรวมของประชาชน เปนปจจยส าคญทมความสมพนธกบการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลต าบลแมสายและสอดคลองกบงานวจยของบณฑต เออวฒนานกล และไพฤทธ สขเกด (2544: 6) ทวาการมสวนรวมของชมชน การสรางเครอขายความรวมมอระหวางชมชนเปนปจจยทมความสมพนธกบการด าเนนกจกรรมธนาคารขยะเขตบางกะปใหประสบความส าเรจ

นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน ท งนเนองจากผอ านวยการและอาจารยประจ าชนเปนพลงส าคญทจะถายทอดความรและประสบการณใหกบนกเรยนโดยเฉพาะงานดานวชาการ แตอยางไรกตามงานทางดานการอนรกษสงแวดลอม การสงเสรมการจดการขยะลวนตองอาศยการเอาใจใสเพอใหโรงเรยนด าเนนการขบเคลอนกระบวนการจดการขยะฐานศนยไดอยางมประสทธภาพและย งยนและยงสามารถพจารณาไดจากผอ านวยการทมความใสใจในการจดการขยะฐานศนยกยอมมการก าหนดนโยบายดานการคดแยกขยะ การจดพนทรบผดชอบในการรกษาความสะอาดใหกบทกระดบชนเรยนไดเปนสวนหนงในการมสวนชวยรกษาสงแวดลอมใหนาอยอกทงยงมการตดตามประเมนผลจากความสะอาดของบรเวณพนทรบผดชอบในแตละระดบชนโดยใชอปกรณ คอ กลองถายรปเปนเครองมอในการประเมนใหเหนในเชงประจกษทงในกรณทบรเวณทสะอาดปราศจากขยะ และในบรเวณทพบขยะอยเปนประจ ามาเปนเงอนไขในการใหรางวล ซงสงดงกลาวแสดงใหเหนวาทงผอ านวยการและอาจารยประจ าชนมความตระหนกตอปญหาขยะทเพมสงขนในการสงเสรม/สนบสนนการจดการขยะ สอดคลองกบทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมทวา กระบวนการเกดพฤตกรรมตองอาศยสงทมา

118

กระตนใหเกดพฤตกรรม โดยอาศย ความเชอ คานยม ทศนคต โดยบคคลมการสะสมความร ประสบการณในเรองตาง ๆ ทเคยไดรบ เชน การรบขาวสารตาง ๆ จงเปนกระบวนการทางสงคมรปแบบหนงในการกระตนใหเกดพฤตกรรม (ชดา จตพทกษ, 2525: 58) สอดคลองกบประเดนความเหนและขอเสนอแนะของสภาทปรกษาฯในดานการจดการขยะและดานการมสวนรวมของประชาชน และกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (2553ข: 4) ทวากระบวนการจดการขยะฐานศนยตองอาศยปจจยดานการสงเสรมและสนบสนนการลดปรมาณขยะโดยสงเสรมการมสวนรวมการจดการขยะในโรงเรยนและสถาบนการศกษาเพอปลกฝงและสรางนสยในการบรโภคและวางแผนการจดการขยะตงแตขนศกษาขอมล ตดตามตรวจสอบ วเคราะหประเมนผล และรวมปรบแผนเพอใหสอดคลองกบปญหา อกทงยงสอดคลองกบผลการวจยของ ธนวา กาญจนพนธ (2551: 84) จากผลการวจยแนวทางการจดการขยะมลฝอยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตรทวาผบรหารควรมการจดการขยะอยางเปนรปธรรม สนบสนนใหมการปลกฝงทศนคตรวมถงการประชาสมพนธและรณรงคอยางตอเนองประกอบกบการคดแยกขยะกอนทง ลดการบรโภควสดทก าจดยากเพอลดปรมาณขยะมลฝอยและสนบสนนใหมการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน และสอดคลองกบ Johnston (1974: 4911-4912 A.) ทศกษาความคดเหน และเจตคตของอาจารยในโรงเรยนประถมศกษาทสอนวทยาศาสตร และอาจารยทสอนวชาอนในรฐมสซสชปป พบวา อาจารยทสอนวทยาศาสตรและอาจารยทสอนวชาอนมความเหนเหมอนกนวา อาจารยควรมบทบาทในการควบคมมลพษ (Pollution Control) เพราะอาจารยเปนผใหความรแกนกเรยนในโรงเรยนจงควรสอนเกยวกบสงแวดลอม วธสอนทเหมาะสมในการสอนสงแวดลอม คอ วธสอนแบบอภปรายเ ร อ ง ส ง แวดลอม ทควรสอน ค อ มลพ ษของน า มลพ ษของอากาศและการอน รกษทรพยากรธรรมชาต

นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบ ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนยตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน เนองจากการจดการขยะฐานศนยเปนกระบวนการทตองอาศยการมสวนรวมของนกเรยนเปนส าคญ ดงนนจงกลาวไดวาหากกระบวนการจดการขยะประสบผลส าเรจ/มลกษณะการด าเนนงานอยางใดอยางหนงในขนตอนของกระบวนการจดการขยะฐานศนยกเชอไดวาโรงเรยนจะสามารถขยายผลสโรงเรยนในเครอของโรงเรยนจอมพระประชาสรรคหรอโรงเรยนอน ๆ ประกอบกบโรงเรยนดงกลาวเปนโรงเรยนตนแบบในจงหวดสรนทรท าใหมการเผยแพรความรไดจากการศกษาดงานระหวางโรงเรยนตาง ๆ ใน “งานจอมพระนทรรศ” ซงสงนเองปนภาพลกษณทดในดานการตรวจประเมนสถานศกษาจากศกษานเทศ/คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ลวนเปนผลประโยชนทโรงเรยนจะไดรบจากการจดการขยะในรปแบบตาง ๆ สอดคลองกบผลการศกษาของวนวสา ว ลยดาว (2553) ทวา

119

ผลประโยชนทจะไดรบจากการจดการสงแวดลอมทด เชน ภาพลกษทดมความสมพนธกบการจดการสงแวดลอมของโรงแรม

นกเรยนทมความคดเหนเกยวกบการบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยนตางกนจะมพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยทแตกตางกน เปนอกปจจยหนงทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนเนองจาก กฎระเบยบ/มาตรการททางโรงเรยนตงขนเปนเงอนไขของการอยรวมกนของนกเรยนและเปนสงทนกเรยนทกคนตองปฏบตตามกฎระเบยบเพราะไมเชนนนนกเรยนตองถกลงโทษตามระเบยบขอบงคบของโรงเรยนอกทงยงเปนการฝกระเบยบวนยการทงขยะใหถกทประกอบกบเปนการปองปรามโดยใชกฎระเบยบขอบงคบเปนเครองมอในการจดระเบยบการประพฤตปฏบตตนของนกเรยนใหอยในกฎระเบยบของโรงเรยน ซงสอดคลองกบแนวคดของวธวฒน สวาศร และคณะ (2548: 14) ทกลาววากฎหมายขอบงคบเปนปจจยทสงผลใหเกดปรมาณขยะและลกษณะของขยะและถาผใดฝาฝนกฎขอบงควรถกลงโทษ อกทงสอดคลองกบผลการวจยของพฤกษพงศ วสทธดวงดษด (2550: 207) ทวานโยบายการจดการขยะมลฝอย กฎหมายและสภาพบงคบทางกฎหมายทเกยวของกบการจดการขยะมลฝอยเปนปจจยส าคญทมความสมพนธกบการจดการขยะมลฝอยของแทศบาลต าบลแมสาย

6.3 ขอเสนอแนะ

การศกษาเรองการจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอม

พระ จงหวดสรนทร มขอเสนอแนะ ดงน

6.3.1 ขอเสนอแนะจากผลการศกษา

1) ขอเสนอแนะจากผลการศกษา (1) ควรสนบสนนการท ากจกรรมทางดานสงแวดลอมใหเพมมากขนระหวางเพศ

ชายกบเพศหญง (2) สงเสรมสนบสนนใหนกเรยนระดบชนมธยมศกษาตอนปลายเปนแกนน าในการ

รเรมท าโครงการตาง ๆ ทนกเรยนสนใจในการท าประโยชนใหแกโรงเรยน เชน การรณรงคการใชถงผา เปนตน

(3) อาจารยผสอนควรเนนการเรยนรใหกบนกเรยนผานสอการเรยนการสอน และการศกษาดงานนอกสถานทควบคกบการปฏบต/การท ากจกรรม

120

(4) การประชาสมพนธเสยงตามสายโดยจดใหนกเรยนทกหองไดมโอกาสน าเสนอขาวสารตาง ๆ ทางดานสงแวดลอมอยางกวางขวาง

2) ขอเสนอแนะเชงนโยบาย (1) อาจารยผสอนควรสรางความรความเขาใจ และใหความรอยางสม าเสมอ โดย

เนนการเสรมสรางการเรยนรจากการปฏบตใหเดกและเยาวชนคด/วเคราะหอยางเปนระบบและรทมาทไปของกระบวนการจดการขยะฐานศนย

(2) โรงเรยนควรมนโยบายการจดการขยะทชดเจนสอดคลองกบลกษณะการจดการเรยนการสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลางประกอบกบการเอาใจใสของคณาจารยผสอน

(3) หนวยงานภาครฐควรมนโยบายการฝกอบรมใหความรหรอสงเจาหนาทมาใหความรและประชาสมพนธโครงการทสงเสรม/สนบสนนงานดานการจดการขยะ/การอนรกษสงแวดลอม

(4) ผบรหารโรงเรยนควรมการจดสรรงบประมาณเพอสงเสรมการจดการขยะอยางเปนระบบเพอเปนการสงเสรมกจกรรมใหเกดเปนรปธรรม

(5) หนวยงานภาครฐทเกยวของโดยเฉพาะองคการบรหารสวนต าบลควรเขามามบทบาทในการสนบสนนงบประมาณ/หรอเขามามสวนรวมในกระบวนการตงแตการเขามาใหความรและรวมรณรงคในงานดานการจดการขยะใหกบโรงเรยนและขยายผลสชมชน

(6) ผบรหารโรงเรยนควรพฒนาบคลากรในโรงเรยนใหมความรความเขาใจท

ถกตองเกยวกบหลกการจดการขยะฐานศนยเพอกอใหเกดการจดการขยะอยางมประสทธภาพตอไป

(7) กระทรวงศกษาธการควรปรบปรงคณภาพการศกษาโดยการสนบสนนหลกการ

จดการขยะฐานศนยโดยใหผสอนเนนวธการสอน เพอปลกฝงใหผเรยนมความตระหนกตอปญหา

การจดการขยะเปนส าคญ ปลกฝงคานยมการคดแยกขยะใหถกตองตามหลกวชาการ

(8) กระทรวงศกษาธการควรขยายรปแบบการบรหารและจดการสถานศกษาโดยใช

หลกการจดการขยะฐานศนยใหกวางขวาง และครอบคลมมตตาง ๆ ยงขน

(9) กระทรวงศกษาธการควรใหการสนบสนนการศกษาทงในและนอกโรงเรยนให

มากขน เพอตอบสนองความตองการในการเรยนรตลอดชวตเพอใหเกดการขยายองคความรในดาน

การจดการขยะอยางมประสทธภาพสชมชนตอไป

3) ขอเสนอแนะเชงปฏบต ผลการวจยเรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร ผวจยขอเสนอแนวทางในการน าผลการวจยไปใช ดงน

121

(1) ผลการวจยพบวา นกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรคมพฤตกรรมการจดการขยะในภาพรวมอยในระดบปานกลาง ดงนนถาตองการพฒนาผเรยนใหมพฤตกรรมการจดการขยะอยในระดบสง อาจารยผสอนทกวชา ควรจดกจกรรมทเนนการสงเสรมการมสวนรวมของนกเรยนทกระดบชนประกอบกบจดการเรยนการสอนทเนนการปฏบตควบคกบการใหความรและปลกจตส านกใหนกเรยนรจก/หรอเรยนรในกจกรรมทางดานสงแวดลอมโดยใหนกเรยนทกระดบชนไดผลดเปลยนหมนเวยนการเปนแกนน าโครงการตาง ๆ

(2) การศกษาดานความรเกยวกบการจดการขยะควรมการใหความรนกเรยนมากขน เนองจากนกเรยนทตอบแบบสอบถามในดานดงกลาว พบวาม 4 ขอ ทอยในระดบต าทสด ไดแก ดานการลดการเกดขยะ เชน ขอค าถามทวา รดวซ (Reduce) คอ การน าวสดผานกระบวนการผลตออกมาเปนผลตภณฑชนใหม สวนดานการคดแยกขยะ เชน ขยะอนตรายคอ ขยะทมพษ เชน กระปองยาฆาแมลง ของเสยจากโรงพยาบาล การก าจดไมจ าเปนตองใชกรรมวธในการท าลายเปนพเศษ ขยะเปยก คอ ขยะจ าพวกเศษอาหาร เศษพชผก เปลอกผลไม หรอขยะทไมสามารถยอยสลายได และ การน าสงของใด ๆ มาใชซ า โดยไมมการแปรรป เรยกวา รไซเคล (Recycle) ซงจากขอค าถามเหลานสวนใหญนกเรยนมความเขาใจทไมถกตอง

(3) ควรใหนกเรยนช นมธยมศกษาตอนปลายเปนผ ด าเนนกจกรรมทางดานสงแวดลอม เนองจากนกเรยนในระดบชนตอนปลายมระดบพฤตกรรมการจดการขยะในระดบคอนขางสงกวานกเรยนชนมธยมศกษาตอนตนจงควรทจะเปนแบบอยางในการท ากจกรรม

(4) ควรจดใหมการแขงขนกนระหวางเพศชายกบเพศหญงในดานการน าขยะมาจ าหนายยงโครงการธนาคารขยะยม เพอเปนการกระตนพฤตกรรมการรกษาความสะอาดและสรางความตระหนกในการรกษาสงแวดลอมใหมากขน

(5) อาจารยผสอนควรใหความส าคญกบโครงการดานสงแวดลอมททางหมวดวชาตาง ๆ จดขนเนองจากกจกรรมทแตละหมวดการเรยนรมรปแบบและแนวคด/ทศนคตทแตกตางกนซงเหนไดจากความรวมมอจากการจดท าโครงการธนาคารขยะยม การเขามามสวนรวมของคณาจารยจากหลากหลายสาขายงมจ านวนนอยมากซงการประสานการท างาน/การท ากจกรรม ตาง ๆ ยงแยกสวนไมเปนอนหนงอนเดยวกน

(6) โครงการควรด าเนนการโดยเนนการมสวนรวมของนกเรยนโดยเฉพาะในดานการเรมคด เรมปฏบตโดยเปนความตองการของนกเรยนเปนหลกเพอใหการด าเนนโครงการเปนไปอยางมประสทธผลสงสด

(7) การจดท าโครงการตาง ๆ ควรใหความส าคญในดานการประชาสมพนธใหครอบคลมกลมประชากรมากขน และตองอาศยการมสวนรวมของคณาจารยหรอบคลากรท

122

เกยวของในการประชาสมพนธโครงการใหนกเรยนทกระดบชนไดซมซบความรดานการจดการขยะหรอในโครงการธนาคารยมเพอสรางความตระหนกใหกบนกเรยน

6.3.2 ขอเสนอแนะการวจยครงตอไป ในการศกษาครงตอไป ควรมการศกษาในเรองตอไปน

1) ควรศกษาในปจจยดานความตระหนกและปจจยดานจตส านกเกยวกบพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยบนพนฐานของทฤษฎการกระท าดวยเหตผล (Theory of Reasoned Action) เพอใชในการท านายพฤตกรรมไดอยางชดเจนมากขนในกลมตวอยางอน เชน นกเรยนระดบประถมศกษา พนกงานขององคกรทงภาครฐและเอกชน หรอประชาชนทวไป

2) ผลการวจยครงนใชอางองเฉพาะโรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทรเทานน ควรท าการวจยกบนกเรยนในจงหวดอนในโรงเรยนทมโครงการธนาคารขยะอยแลวกบโรงเรยนทไมเคยท าโครงการธนาคารขยะเพอน าผลทไดมาเปรยบเทยบวามความส าเรจดกวาหรอไมอยางไร

3) ควรศกษาผลดานเศรษฐศาสตร สงคม และสงแวดลอม ในเชงปรมาณทไดรบจากการจดการขยะฐานศนยเพอเปนแรงจงใจในการน าไปปฏบต

123

สรปผลการศกษา

เรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษา: โรงเรยนจอมพระประชาสรรค อ าเภอจอมพระ จงหวดสรนทร

วตถประสงค 3) เพอประยกตการจดการขยะฐานศนยผลส าเรจ ปญหาและอปสรรคของการจดการขยะฐานศนย ทน าไปประยกตใชในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

วตถประสงค 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

วตถประสงค 1) เพอศกษาพฤตกรรมการจดการขยะของนกเรยน โรงเรยนจอมพระประชาสรรค

วตถประสงค 4) เพอหาแนวทางทเหมาะสมส าหรบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ผลการศกษา นกเรยน มความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะทวไป

อยในระดบปานกลาง การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะในภาพรวมอย ในระดบปานกลาง พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยในภาพรวม “ปานกลาง”

อาจารย ไดรบความรจาก สอโทรทศน สงพมพ (แผนพบ ใบปลว) การฟงจากการบอกเลา และอาจารยเหนดวยกบโครงการขยะฐานศนยวาเปนประโยชนตอโรงเรยน

ผลการศกษา เพศ อาย ระดบช นทก าลงศกษา ความรเกยวกบการ

จดการขยะ การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย การบงคบใชกฎระเบยบ/มาตรการในดานการรกษาความสะอาดภายในโรงเรยน

ผลการศกษา ผลการประเมนโครงการธนาคารขยะยม พบวา น าหนก

ขยะ ลดลงรอยละ 14.16 ซงจากการตรวจสอบชนดและประเภทขยะทนกเรยนน ามาจ าหนาย พบวา เปนขวดน าดมพลาสตก และกระดาษรไซเคล และพบวา นกเรยน และอาจารยมความพงพอใจในโครงการเฉลยในระดบมาก และเกอบรอยละ 100 มความพงพอใจในระดบมาก พบวา การขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน รองลงมาขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก

ผลการศกษา ก าร จดท า โค รงก าร ต า ง ๆ ค วร ใหความส าคญในดานการประชาสมพนธโดยอาศยการมสวนรวมของคณาจารยหรอบคลากรทเกยวของในการประชาสมพนธโครงการใหนกเรยนกระดบทกระดบชนไดซมซบความรดานการจดการขยะหรอในโครงการธนาคารยมเพอสรางความตระหนกใหกบนกเรยน

ภาพท 6.2 สรปผลการศกษา

บรรณานกรม

กรมควบคมมลพษ. 2542. มลพษอนและของเสยอนตราย คมอกฎหมายสงแวดลอมสาหรบ

ประชาชน. กรงเทพมหานคร: กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.

กรมควบคมมลพษ. 2543. การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางครบวงจร. กรงเทพมหานคร:

กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลยและสงแวดลอม.

กรมควบคมมลพษ . 2544ก . การกาจดขยะมลฝอยแบบฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล .

กรงเทพมหานคร: กระทรวงวทยาศาสตร เทคโนโลย และสงแวดลอม.

กรมควบคมมลพษ . 2544ข . เกณฑมาตรฐานและแนวทางการจดการขยะมลฝอยชมชน .

กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว.

กรมควบคมมลพษ. 2547. การจดการขยะมลฝอยชมชนอยางครบวงจร คมอสาหรบผบรหาร

องคกรปกครองสวนทองถน. กรงเทพมหานคร: กระทรวงวทยาศาสตรเทคโนโลย

และสงแวดลอม.

กรมควบคมมลพษ. 2553. ปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนในป พ.ศ. 2551-2552. คนวนท 2

ตลาคม 2553 จาก: http://www.pcd.go.th/info_serv/waste_municipal.html.

กรมสงเสรมการปกครองทองถน. 2553. เทคนคการจดการขยะมลฝอยและสงปฏกล. คนวนท 2

ตลาคม 2553 จาก: http://www.thailocaladmin.go.th/work/e_book/eb1/stan9.htm.

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2540. พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม

แหงชาต พ.ศ. 2535. กรงเทพมหานคร: โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหง

ประเทศไทย.

กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม. 2553. แนวทางการจดการมลฝอยชมชน. คนวนท 9 มถนายน

2554 จาก: http://cyberclass.msu.ac.th/cyberclass/cyberclass-

uploads/libs/html/31823/unit3_1_1.html.

กรมอนามย. 2553. พระราชบญญตการสาธารณสข 2535. คนวนท 2 ตลาคม 2553

จาก: http://cyberclass.msu.ac.th/cyberclass/cyberclass-

uploads/libs/html/31823/unit3_1_1.html.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553ก (1-4 มนาคม) การจดการขยะของประเทศ

ไทย. รายงานผลการพจารณา/ผลการดาเนนการของคณะรฐมนตร.

125

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2553ข. นยามความหมายขยะ. คนวนท 2 ตลาคม

2553 จาก: http://www.pcd.go.th/info_serv/waste_municipal.html.

กตตสร แกวพพฒน. 2551. เรยนรการจดการของเสยในตางประเทศเพอพฒนาทศทางการจดการ

ของไทย. กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

เกษม จนทรแกว และคณะ. 2542. สงแวดลอม เทคโนโลยและชวต. กรงเทพมหานคร: สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

คณะอนกรรมการฝายเวทผลงานการมสวนรวมของพลเมอง. 2544. ผลงานการมสวนรวมของ

พลเมอง เลม 2 (Public Participation Fair) การประชมวชาการประจาป ครงท 2.

กรงเทพมหานคร: สถาบนพระปกเกลา.

ชลลดา แสงมณ. 2546. รายงานวจยยอยฉบบสมบรณ “คนหลบ” คนเกบขยะยงชพในเขตเทศบาล

นครศรธรรมราช. ชดโครงการการพฒนาระบบสวสดการสาหรบคนจนและคนดอย

โอกาสในสงคมไทย. กรงเทพมหานคร: สานกกองทนสนบสนนการวจย.

ชนสรา อสสรยะกล. 2544. ความรและปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยใน

ครวเรอนของประชาชนในชมชนหวรถจกรตกแดง เขตบางซอ กรงเทพมหานคร.

สาร นพนธคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ชนจต ชาญชตปรชา. ม.ป.ป. การจดการมลฝอย (Solid Waste Management). เอกสาร

ประกอบการเรยนการสอนรายวชา 617330 สานกวชาแพทยศาสตร สาขาอนามย

สงแวดลอม มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร.

ชดา จตพทกษ. 2525. พฤตกรรมศาสตรเบองตน. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร: บรษทสาร

มวลสาร.

ฐตกล บวภา. 2550. การมสวนรวมของประชาชนตอการจดการขยะขององคการบรหารสวนตาบล

ในเขตอาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา. ภาคนพนธคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

เทศบาลตาบลปรก. 2553ก. ขอมลทวไปเทศบาลตาบลปรก จงหวดสงขลา. คนวนท 2 ตลาคม

2553 จาก: http://www.tonprik.org/paper.

เทศบาลตาบลปรก. 2553ข. นโยบายการพฒนาของเทศบาลตาบลปรก จงหวดสงขลา. คนวนท 2

ตลาคม 2553 จาก: http://www.tonprik.org/paper.

ธงชย สนตวงษ. 2517. พฤตกรรมการบรโภค. กรงเทพมหานคร: ไทยวฒนาพานช.

126

ธวชชย ศภดษฐ. 2552. สงแวดลอม นเวศวทยา และการจดการ. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพทพเนตรการพมพ.

ธญวลย พรฬหสทธ. 2547. การมสวนรวมของนกเรยนในการจดการขยะชมชน กรณศกษา:

โรงเรยนในเขตวงทองหลาง จงหวดกรงเทพมหานคร. ปญหาพเศษปรญญารฐ

ประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

ธนวา กาญจนพนธ. 2551. แนวทางการจดการขยะมลฝอยของสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

สารนพนธคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

บณฑต เออวฒนานกล และไพฤทธ สขเกด. 2544. การมสวนรวมของชมชน: กรณศกษาศนยวสด

รไซเคลชมชนและธนาคารขยะเขตบางกะป กรงเทพมหานคร. กรงเทพมหานคร:

สถาบนพระปกเกลา.

ปานกมล พสฐอรรถกล. 2546. การสงเสรมการมสวนรวมและกระบวนการเรยนรของประชาชน

ในการจดการมลฝอยชมชน: กรณศกษาเทศบาลตาบลปรก อาเภอสะเดา จงหวด

สงขลา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยสงขลานครนทร.

ปยฉตร กลนสวรรณ. 2537. ลกษณะจตสงคมของพระสงคทเกยวกบการมสวนรวมทางานในศนย

อบรมเดกกอนเกณฑในวด. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบร

หาร ศาสตร.

พรชนก ทองลาด. 2553. แนวคดทางการวจยพฤตกรรมการบรหารการเงนตามปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงของผประกอบการ. คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏลาปาง.

พฤกษพงศ วสทธดวงดษด. 2550. ปจจยทมผลตอการจดการขยะมลฝอยของเทศบาลตาบลแม

สาย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ไพจตร วสนตเสนานนท และคณะ. 2548. โครงการศกษาวจยการจดการขยะมลฝอยในชมชน

บานเมองบวอยางมสวนรวมของชมชน ตาบลเมองบว อาเภอเกษตรวสย จงหวด

รอยเอด. กรงเทพมหานคร: สานกกองทนสนบสนนการวจย.

ไพโรจน ดารงศกด. รองผอานวยการโรงเรยนจอมพระประชาสรรค. 2553. (2 ธนวาคม). การ

สมภาษณ.

มยร คงแถลง. 2551. การศกษาพฤตกรรมการคดแยกขยะของพนกงานโรงพยาบาลเกษมราษฎร

สขาภบาล 3. สารนพนธคณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหาร

ศาสตร.

127

ราชบณฑตยสถาน. 2540. พจนานกรมนกเรยนฉบบเฉลมพระเกยรต พ.ศ. 2540.

กรงเทพมหานคร: สานกพมพอกษรเจรญทศน.

ลนดา สวรรณด. 2543. ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการลดปรมาณขยะของ

นกเรยนในโรงเรยนทเขารวมโครงการรงอรณ. วทยานพนธปรญญาหาบณฑต สถาบน

บณฑตพฒนบรหารศาสตร.

วรรณ แกมเกต. 2551. วธวทยาการวจยทางพฤตกรรมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วนวสา วลยดาว. 2553. การจดการสงแวดลอมของโรงแรมในจงหวดกระบ. วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

วธวฒน สวาศร และคณะ. 2548. โครงการวจยการมสวนรวมในการจดการขยะอยางยงยนของผม

สวนเกยวของในพนทตาบลหนองแสง อาเภอวาปปทม จงหวดมหาสารคาม .

กรงเทพมหานคร: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

วมลสทธ หรยางกล. 2526. พฤตกรรมมนษยกบสภาพแวดลอม. กรงเทพมหานคร: โรงพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สมจตต สพรรณทสว. 2526. ความหมายของพฤตกรรม. เอกสารการสอนชดวชาสขศกษา หนวย

ท 1-7. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

สมเพยร ตงบรบรณรตน. 2546. ความตระหนกเกยวกบการใชเทคโนโลยสะอาดของนกเรยน

มธยมศกษาตอนปลายในโรงเรยนสงกดกรมสามญศกษา กรงเทพมหานคร .

วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

สมศกด นอยวเศษ. 2545. ความรและความตระหนกเกยวกบปญหามลพษสงแวดลอมในจงหวด

สระบรของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนขยายโอกาสทางการศกษา

สานกงานการประถมศกษาจงหวดสระบร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบน

เทคโนโลยพระจอม เกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

สากล ฐนะกล. 2552. กระบวนการมสวนรวมของประชาชนในการจดการขยะ. กรงเทพ: กรม

สงเสรมคณภาพสงแวดลอม.

สทธ ธรสรณ. 2550. แนวคดพนฐานทางการวจย. กรงเทพมหานคร: สานกพมพแหง จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

สทธโชค วรานสนกล. 2548. จตวทยาสงคม: ทฤษฎและการประยกต. กรงเทพมหานคร: ซเอด

ยเคชน จากด (มหาชน).

128

สภางค จนทวานช. 2546. การวเคราะหขอมลในการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 5.

กรงเทพมหานคร. สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สภาพร ศรงาม. 2552. พฤตกรรมการจดการขยะมลฝอยของประชาชนในเขตเทศบาลตาบลหวฬอ

อาเภอเมองชลบร จงหวดชลบร. งานนพนธรฐศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา.

สรเมศวร พรยะวฒน และคณะ. ม.ป.ป. ทฤษฎทศนคตและพฤตกรรม ทางเลอกสาหรบการ

วเคราะหพฤตกรรมการเดนทาง. คนวนท 20 กรกฎาคม 2554 จาก:

http://www.surames.com/images/column_1227454930/TRP-

001_surames%20piriyawat.pdf.

สรยา ยขน. 2550. การจดการขยะฐานศนย และการประยกตใชแนวความคดของเทศบาลตาบล

ปรกเพอการรกษาสงแวดลอมและสรางเสรมสขภาพชมชน. สงขลา: เทศบาลตาบล

ปรก.

เสาวนตย มงคลสกณ. 2545. การศกษาพฤตกรรมการอนรกษสงแวดลอมของนกเรยนชน

มธยมศกษาปท 2 ในจงหวดฉะเชงเทรา. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สถาบน

เทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง.

อดศกด ทองไขมกต, สณ ปยะพนธพงศ, นภวส บวสรวง และอมราน หะยบากา. 2546. การจดการ

มลฝอยและสงปฏกล. พมพครงท 4. นนทบร: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม.

อภดลน เจรญอกษร และคณะ. 2547. ถอดรหสการจดการความร. โครงการของเสยเหลอศนย

โรงเรยนรงอรณ.

อาณต ตะปนตา. 2553. ความรเบองตนเกยวกบการจดการขยะมลฝอย. กรงเทพมหานคร:

สานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อารย ลดดาชยาพร. 2541. โครงการรณรงคคดแยกมลฝอยในชมชนและสานกงานในเขตอาเภอ

เมอง จงหวด เชยงใหม. วารสารอนามยสงแวดลอม. 4 (กรกฎาคม – กนยายน): 4-8.

Ajzen, l. and Fishbein, M. 1980. Understanding Attitude and Predicting Social Behavior.

Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.

Bandura, Albert. 1977. Social Learning Theory. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice Hall.

Burchett, Betly M. 1972. A Discriptive Study of Fourth, Fifth and Sixth Grade Students Attitude

Relate to Environmental Problem. Dissertation Abstracts International. 32

(February) : 4439A.

129

Cronbach, Lee Joseph. 1972. The Dependability of Behavioral Measurement: Theory of

Generalizability for Scores and Profile, New York: Willey.

Martin, Garry and Pear, Joseph. 1992. Behavior Modification: What It Is and How to It.

Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall.

Goldenson, Robert M. 1984. Longman Dictionary of Psychology and Psychiatry.

New York: Longman.

Johnston, Jame Baker. 1974. A Taxonomy and Statistical Analysis of Opinion Attitudes, Scope

and Selected Content Area of Education in Mississippi. Dissertation Abstracts

International. 34 (February): 4911-4912A.

Krejcie, Robert V. and Morgan, Daryle W. 1970. Determining Sample Size for Research

Activities. Educational and Psychological Measurement. 30: 607-610.

Neal, Homer A. and Schuble, J.R. 1987. Solid Waste Mangement and The Environment: The

Mouting Garbage and Trash Crisis. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall.

Zacher, Lawreehce J. 1975. A Study of Factors Affecting of Environmental of Eleventh Grade

Students in Montana. Dissertation Abstracts International. 35, 8 (February):

4883A.

Zimbardo, P.G. and Gerrig, R.J. 1996. Psychology and Life. New York: Harper Collins College.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

แผนพบใหความร เรองการจดการขยะฐานศนย

สรป

หากเราสามารถจดการขยะทงสามขนตอนไดอยางมประสทธภาพ

โดยไมเหลอเศษทเราเรยกวา ขยะ ออกสสาธารณะได หรอเหลอขยะทจะตอง

ทงลงหลมฝงกลบนอยทสด นนกจะเปนการจดการขยะแบบไมใหมขยะ ถาจะ

ยงคงมกใหมเหลอนอยทสดเทาทจะนอยได หรอทเราเรยกกนโดยทวไปวา **

การจดการขยะแบบฐานศนย **นนเอง....

ตวอยางชมชนทประสบความส าเรจ

เทศบาลต าบลปลก อ.สะเดา จ.สงขลา เปนอกกรณศกษาหนงท

ด าเนนการ จดการขยะฐานศนย อยางเปนรปธรรม การวางกรอบแนวคดได

อาศยกจกรรมการมสวนรวมในชมชนเปนตวขบเคลอนพลงชมชน

สงทนาสนใจตอการขบเคลอนการจดการขยะของเทศบาลปรก

คอ การสรางกลไกทางสงคมทน ามาสการขบเคลอนการจดการขยะ

หลากหลายประกอบกบการพฒนานโยบายเชงแนวคดขยะฐานศนย ตงแต

การผลต การบรโภค และการน ากลบมาใชใหม เชนการจดการขยะอนทรย

โดยท าน าหมกชวภาพเพอท าปยหมก สวนขยะทมมลคากน าไปจ าหนาย

ตอไป โดยอาศยกระบวนการจดการขยะต งแต ตนทาง กลางทาง และ

ปลายทาง

ปญหาสงแวดลอมทส าคญ คอ ปญหาขยะทมจ านวนมากในเขต

เทศบาล จากปญหาดงกลาวจงไดเกดการแกไขปญหาโดยการด าเนนงาน

ธนาคารขยะ ขบเคลอนโดยกลมเดกและเยาวชนทมความกระตอรอรนและม

จตสาธารณะ

ปจจบนทางเทศบาลต าบลปรกรบภาระการก าจดขยะตอวน

ลดลงเหลอประมาณ 3-4 ตน จากเดมประมาณ 8 ตนตอวน ใชรถขนขยะเพยง

1 คน จากเดมตองใชถง 2 คนตอวน ท าใหเทศบาลต าบลปรกสามารถลด

ตนทนและคาใชจายไดเปนจ านวนมาก

Zero Waste Management.

(การจดการขยะฐานศนย)

จดท ำโดย

นำงสำวรงกจ บรณเจรญ นกศกษำหลกสตร

กำรจดกำรสงแวดลอม(ภำคปกต) สถำบน

บณฑตพฒนบรหำรศำสตร (NIDA)

“ขยะฐานศนย” คออะไร

“ขยะฐานศนย” คอ กระบวนการทท าใหมปรมาณขยะเกดขนและ

ตองสงก าจดนอยทสด

กระบวนการจดการขยะฐานศนย

ตนทาง เปนการลดปรมาณขยะโดยการใชซ าและนกเรยนควรคดแยกประเภท

ขยะเพอสะดวกตอการน าไปจ าหนายตอในขนตอน กลางทาง โดยเดก ๆ

จะตองมการ

รดวซ(Reduce) การลดใชถงพลาสตก/โฟม

รยส(Reuse) การใชซ า เชนการใชกระดาษสองหนา การใชขวดน า

ดมซ า เชน

กลางทาง หนวยทมบทบาททส าคญไดแก ธนาคารขยะ /

รปแบบทมลกษณะการรวบรวมขยะเพอน าไปจ าหนายกถอวาเปนการจดการ

ขยะกลางทาง ซงในขนตอนน จะตองมการคดแยกขยะ เพอน าไปส

ขนตอนการจ าหนาย และน าขยะไมมมลคา เชนเศษใบไม เศษอาหาร เขาส

ขนตอน ปลายทาง

รไซเคล

ปลายทาง นกเรยนสามารถท าไดโดยการลดจ านวนถงขยะ

ลง เชน จากเดมมถงขยะ 1 ใบ ตอ 1 หองเรยน กลดปรมาณถงขยะลง

ตามความเหมาะสมได ซงในสวนนขยะประเภททไมสามารถจ าหนาย

ได เชนเศษใบไม/เปลอกผลไมนกเรยนสามารถน าไปท าเปนน าสกด

ชวภาพ /ท าเปนกาซหงตมได เทานกเปนการลดปรมาณขยะในแตละวน

เมอไปถงหลมฝงกลบ/ลดการถายเทขยะจากโรงเรยนสชมชนไดนนเอง

ภาคผนวก ข

แบบสมภาษณอาจารย เรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ตอนท 1 ขอมลทวไป 1) ทานอยกลมสาระการเรยนร

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2) ขยะททานทงเปนขยะประเภทใดมากทสด .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

3) ในแตละวนขยะมลฝอยประเภทใดทมมากทสด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

4) ทานมความรความเขาใจเกยวกบการจดการขยะฐานศนย หรอไม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

5) ทานไดรบความรเกยวกบการจดการขยะฐานศนยโดย …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

135 6) ทานเคยไดรบการประชาสมพนธเกยวกบโครงการ การจดการขยะฐานศนย จากหนวยงาน

ตาง ๆ หรอไม ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….

7) โครงการ การจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนมประโยชนกบโรงเรยนของทาน หรอไม อยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท 2 ความคดเหนเกยวกบปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

1) ความรวมมอของนกเรยนในการชวยกนจดการขยะฐานศนย เปนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2) ความใสใจในการจดการขยะฐานศนยของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน เปนอยางไร ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………

3) ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย เชน ภาพลกษณทดของโรงเรยนในดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะ มผลมากนอยเพยงใด ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………

136

4) การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ทเกยวของกบการคดแยกขยะ การ

ทงขยะลงถง เปนอยางไร …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ตอนท 3 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 1) ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชา

สรรค มอะไรบาง ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2) แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ตอนท 4 ความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 1) ทานคดวาโรงเรยนควรสงเสรม/สนบสนนโครงการการจดการขยะฐานศนย หรอ

โครงการธนาคารขยะ หรอไม อยางไร เหนดวย ( ) ระบ โครงการทควรท า................................................................................................................................ ……………………………………………………………………........................ ……………………………………………………………………………………..

137

ไมเหนดวย ( ) เพราะ …………………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

2) ขอเสนอแนะ อน ๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………............................. …………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………..

ภาคผนวก ค

แบบสอบถามส าหรบนกเรยน เรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

เลขทแบบสอบถาม.....................

ค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม 1. แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการท าวทยานพนธ มวตถประสงค 1) เพอศกษา

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 2) เพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระประชาสรรค 3) เพอประยกตการจดการขยะฐานศนย และศกษาผลส าเรจ และปญหา/อปสรรคของการจดการขยะฐานศนย ทน าไปประยกตใช ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค และ 4) เพอหาแนวทางทเหมาะสมส าหรบการจดการขยะฐานศนย ในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

2. แบบสอบถามนจะไมมผลกระทบใด ๆ ทงสนตอผตอบแบบสอบถาม 3. สวนประกอบของแบบสอบถามน แบงออกเปน 6 ตอน จ านวน 7 หนา ดงน

ตอนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 ความรเกยวกบการจดการขยะ ตอนท 3 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ตอนท 4 พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ตอนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชา

สรรค ตอนท 6 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนย

ขอขอบคณในการตอบแบบสอบถาม นกศกษาปรญญาโท (ภาคปกต) หลกสตรการจดการสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร (NIDA) รงกจ บรณเจรญ ผศกษา

139

ตอนท 1. ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ลงในชองวาง ( ) ทตรงกบความเปนจรง

1. อาย……….ป (ระบ) 2. เพศ

ชาย( ) หญง( ) 3. ระดบการศกษาปจจบน

มธยมศกษาปท 1 ( ) มธยมศกษาปท 4 ( ) มธยมศกษาปท 2 ( ) มธยมศกษาปท 5 ( ) มธยมศกษาปท 3 ( ) มธยมศกษาปท 6 ( )

ตอนท 2 ความรเกยวกบการจดการขยะ ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ในชองวาง ใหตรงกบค าตอบทางดานขวามอ ขอท

ค าถาม ใช ไมใช

1. ขยะมลฝอย หมายถง ซากรถยนต ตะกอน และกากน าเสย

2. ขยะรไซเคล คอ ขยะทไมมมลคาและไมสามารถน ากลบมาแปรรปใชใหม ได

3. ขยะเปยก คอ ขยะจ าพวกเศษอาหาร เศษพชผก เปลอกผลไม หรอขยะทไมสามารถยอยสลายได

4. ขยะอนตราย คอ ขยะทมพษ เชน กระปองยาฆาแมลง ของเสยจากโรงพยาบาล ซงการก าจดไมจ าเปนตองใชกรรมวธในการท าลายเปนพเศษ

5. โฟม เปนวสดทใชบรรจอาหารโดยกอใหเกดปญหาขยะมลฝอยนอยทสด

6. การคดแยกขยะไมสามารถท าใหปรมาณขยะลดลงได

7. การน าขยะประเภทถานไฟฉาย ไปก าจดโดยการเผาไมกอใหเกดมลพษ

140

ขอท

ค าถาม ใช ไมใช

8.

หลกการอยางหนงของการก าจดขยะโดยการฝงกลบตามหลกสขาภบาล คอ การน าขยะมาฝง หรอกองในทโลงแจงในพนทดอยคณคาทางการเกษตรไมเปนทลมน าขง ดนสามารถอมน าไดด เปนตน

9. การน าผลตภณฑมาใชซ า (Reuse) เปนการน าวสดของใชกลบมาใชในรปแบบเดม หรอน ามาใชประโยชนอน ๆ

10. การก าจดขยะไมถกตอง ไมไดเปนแหลงเพาะพนธของเชอโรค แมลงวน และหน

11. รดวซ (Reduce) คอ การน าวสดผานกระบวนการผลตออกมาเปนผลตภณฑชนใหม

12. การน าสงของใด ๆ มาใชซ า โดยไมมการแปรรป เรยกวา รไซเคล (Recycle)

13. ขยะทรวบรวมไดจากภายในโรงเรยนโดยไมมการคดแยก ใชวธการเผา เปนวธการก าจดขยะทถกตองทสด

14. หลอดไฟฟา จดเปนขยะอนตราย ไมควรทงรวมกบขยะประเภทอน ๆ

ตอนท 3 การรบรขาวสารเกยวกบการจดการขยะ ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ในชองวาง ใหตรงกบค าตอบทางดานขวามอ ขอท ค าถาม จรง

ทสด จรง คอน

ขาง จรง

คอน ขาง

ไมจรง

ไมจรง

ไมจรงเลย

1. ฉนไดรบขาวสารเกยวกบปญหาขยะจากการชมโทรทศน

2. ฉนเคยชมนทรรศการเกยวกบปญหาขยะทเพอนหรออาจารยในโรงเรยนจดขน

3. ฉนไมชอบฟงขาวสารเกยวกบปญหาขยะทางวทยเลย

141

ขอท ค าถาม จรงทสด

จรง คอน ขางจรง

คอน ขาง

ไมจรง

ไมจรง

ไมจรงเลย

4.

ฉนไมเคยตงใจอานโปสเตอรรณรงคใหลดใชถงพลาสตกเลย

5.

ฉนไมสนใจตดตามขาวสารทางนตยสารและวารสารตางๆ ทเกยวกบการจดการขยะ

8.

ฉนมกไดรบการบอกกลาวจากเพอน ๆ ใหชวยกนลดใชถงพลาสตก

9. ฉนไมสนใจตดตามขาวสารทางสอแผนพบในเรองเกยวกบสถานการณขยะในปจจบน

10. อาจารยไมเคยอธบายถงประโยชนของเศษวสดตาง ๆ ทเหลอใชใหฉนและเพอน ๆ ฟงในหองเรยนเลย

ตอนท 4 พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ค าชแจงโปรดท าเครองหมาย / ในชองวาง ใหตรงกบค าตอบทางดานขวามอ

ขอ ท

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

ปฏบตทกครง

ปฏบตบอย ครง

ปฏบตบาง ครง

ปฏบตนอย ครง

ไมเคยปฏบตเลย

ดานการลดการเกดขยะมลฝอย (Reduce) 1. ฉนพยายามทานอาหารจนหมดจานทกครง

2. ฉนซอสนคาทมคณภาพเพอใหใชไดนาน

3. ฉนเลอกซอสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

4. ฉนใชผลตภณฑชนดเตม (รฟล)

142

ขอ ท

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

ปฏบตทกครง

ปฏบตบอย ครง

ปฏบตบาง ครง

ปฏบตนอย ครง

ไมเคย ปฏบตเลย

5.

ฉนเลอกใชถงผาใสสงของใบใหญเพยงใบเดยวมากกวาการใชถงพลาสตก

7. ฉนจะใชกลองขาวทกครงทฉนหอขาวไปโรงเรยน

8. ฉนมกใชกระดาษเชดหนาแทนการใชกระดาษทชช

ดานการน ากลบใชซ า (Reuse)

9. ฉนเกบหนงยางมดปากถงไวใชงานอก 10. ฉนไมเคยเกบวสดตกแตงตาง ๆ ไวใชใน

งานครงตอไป

11. ฉนเกบถงทใชแลวไวใสของอน ๆ อก 12. ฉนมกน าเสอผาทพฉนใหมาใช 13.

ฉนมกน าขวดกาแฟหรอขวดโหลแกว ทใชหมดแลวมาใชบรรจเครองปรงอาหารหรอสงอนๆในครวเรอน

14. ฉนเกบสมดหรอกระดาษ ทมหนาวางมาใชท าเปนกระดาษทดเลข

15. ฉนเกบขวดน าพลาสตกไวใชประโยชนอก 16. ฉนพยายามใชปากกาจนหมกหมดกอนท

จะเปลยนใหม

ดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation)

17. ฉนไมเคยเกบถงพลาสตกทใชแลวแยกทง หรอไวขายเลย

18.

กอนทงขยะ ฉนไมเคยไตรตรองวาจะทงดวยวธการอยางไรจงจะเหมาะสมทสด

143

ขอ ท

พฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย

ปฏบตทกครง

ปฏบตบอย ครง

ปฏบตบาง ครง

ปฏบตนอย ครง

ไมเคย ปฏบตเลย

ดานการคดแยกมลฝอย (Solid Waste Separation)

19.

ฉนมก เกบ เศษใบไม ท ง รวมกบขยะประเภทอน ๆ เพอความสะดวก

20.

ฉนมกชกชวนเพอน ๆ ใหชวยกนคดแยกขยะกอนทง

23. ฉนมกคดแยกขยะประเภทถานไฟฉายกอนทงลงในถงขยะ

24. ฉนไมเคยเกบกระดาษทใชแลวไวขายหรอแยกทงเลย

ตอนท 5 ความคดเหนและขอเสนอแนะในการจดการขยะฐานศนยของนกเรยนโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค นกเรยนคดวา ประเดนใดตอไปนทมผลตอพฤตกรรมการจดการขยะฐานศนย ของนกเรยน ค าชแจง โปรดท าเครองหมาย / ทตรงกบความเปนจรงมากทสด

ขอท

ค าถาม

ความคดเหน

มาก คอน ขางมาก

คอน ขางนอย

นอย

1. ความรวมมอของนกเรยนในการจดการขยะฐานศนย

2. ความใสใจในการจดการขยะของผอ านวยการและอาจารยประจ าชน

3.

ผลประโยชนของโรงเรยนทจะไดรบจากการจดการขยะฐานศนย เชน ภาพลกษณทดของโรงเรยนในดานการสงเสรมการลดปรมาณขยะ

144

ตอนท 6 ปญหาและอปสรรคในการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชาสรรค ค าชแจง โปรดเขยนหมายเลขเรยงล าดบ 1 – 5 ทตรงกบความเปนจรงส าหรบทานมากทสด

1. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยนจอมพระประชา

สรรค (1 หมายถง มากทสด 2 รองลงมา และ 5 นอยทสด) ……..1. ขาดการสนบสนนจากผบรหารโรงเรยน ……..2. ขาดความรวมมอจากนกเรยนภายในโรงเรยน ……..3. การสนบสนนจากหนวยงานราชการทเกยวของไมเพยงพอ ……..4. ขาดอปกรณในการจดการขยะฐานศนย เชน ถงขยะสตาง ๆ ไวในการคดแยก ……..5. ขาดความรในการจดการขยะอยางมประสทธภาพ ……..6. ขาดเงนทน/งบประมาณในกระบวนการจดการขยะฐานศนย ……..7. ขาดบคลากรในการจดการขยะฐานศนย ……..8. อน ๆ (โปรดระบ)……………………………

2. แนวทางในการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน

ขอท

ค าถาม ความคดเหน มาก คอน

ขางมาก คอน

ขางนอย นอย

4.

การบงคบใชกฎระเบยบ/ขอบงคบตาง ๆ ของโรงเรยน ทเกยวของกบการคดแยกขยะ และการทงขยะลงถง

5.

การสนบสนนจากหนวยงานภาครฐทเกยวของกบการจดการขยะฐานศนยในโรงเรยน

6. กระแสการอนรกษสงแวดลอม เชน การลดภาวะโลกรอน

7. งบประมาณสนบสนนดานการจดการขยะฐานศนย

8. ปจจยอน ๆ (โปรดระบ)....................................................

145

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ความคดเหนและขอเสนอแนะอน ๆ …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..

ขอบคณคะ

ภาคผนวก ง

แบบสมภาษณผอ านวยการ เรอง การจดการขยะฐานศนย กรณศกษาโรงเรยนจอมพระประชาสรรค

ผใหสมภาษณ...................................................................ต าแหนง.................................................. สถานทสมภาษณ.............................................................................................................................. วน...............ท.............เดอน...................................ป.............................เวลา................................น. ผสมภาษณ........................................................................................................................................

ค าถามทใชในการสมภาษณ

1. การจดการขยะของโรงเรยนจอมพระประชาสรรคในปจจบนเปนอยางไร

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 2. ปญหาการจดการขยะทส าคญของโรงเรยน มอะไรบาง

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

147 3. ปญหา และอปสรรคในการจดการขยะทผานมาของโรงเรยน มอะไรบาง

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 4. มแนวทางการพฒนา/ปรบปรงการจดการขยะใหมประสทธภาพของโรงเรยนจอมพระ

ประชาสรรค อยางไร

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 5. ความคดเหน และขอเสนอแนะอน ๆ

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

ภาคผนวก จ

แบบสอบถามนกเรยน เรอง การประเมนความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม

ค าชแจง โปรดใสเครองหมาย ลงในชองวางตามความคดเหน เพยงชองเดยว

หวขอ ระดบความพงพอใจ

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. การประชาสมพนธโครงการธนาคารขยะยมใหรบทราบกอนเรมโครงการ

2. นกเรยนชวยกนน าขยะโดยเฉพาะขวดพลาสตกทมจ านวนมากในโรงเรยนมาจ าหนายยงธนาคารขยะยมเพอน าเงนเขาหองเรยน

3. โครงการธนาคารขยะยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน

4. โครงการธนาคารขยะยมชวยใหจ านวนขยะในโรงเรยนลดลงได

5. โครงการธนาคารขยะยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน

6. นกเรยนมสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม

7. โครงการธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

8. โครงการธนาคารขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง

9. ประโยชนทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม

10. ความพอใจของทานตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

รงกจ บรณเจรญ

นกศกษาสาขาการจดการสงแวดลอม

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

149

แบบสอบถามอาจารย เรอง การประเมนความพงพอใจในโครงการธนาคารขยะยม

ค าชแจง โปรดใสเครองหมาย ลงในชองวางตามความคดเหน เพยงชองเดยว

หวขอ ระดบความพงพอใจ

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. การประชาสมพนธโครงการใหรบทราบกอนเรมโครงการธนาคารขยะยม

2. ความพรอมของวสดอปกรณในการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

3. โครงการธนาคารขยะยมท าใหนกเรยนไดใชเวลาวางใหเกดประโยชน

4. โครงการธนาคารขยะยมชวยใหจ านวนขยะของโรงเรยนลดลงได

5. โครงการธนาคารขยะยมสามารถสรางรายไดใหกบโรงเรยน

6. นกเรยนมสวนรวมในโครงการธนาคารขยะยม

7. โครงการธนาคารขยะยมสรางจตส านกในการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

8. โครงการธนาคารขยะยมสรางความตระหนกในการคดแยกขยะกอนทง

9. ความส าเรจ/ประโยชนทไดรบจากโครงการธนาคารขยะยม

10. ความพอใจของทานตอการด าเนนโครงการธนาคารขยะยม

รงกจ บรณเจรญ

นกศกษาสาขาการจดการสงแวดลอม

คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ประวตผเขยน

ชอ นามสกล นางสาวรงกจ บรณเจรญ ประวตการศกษา ป 2555 จบการศกษา วทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาการจดการสงแวดลอม สถาบนบณฑต พฒนบรหารศาสตร

ป 2551 จบการศกษา ศลปศาสตรบณฑต สาขาพฒนาสงคม มหาวทยาลยนเรศวร