เอกสารประกอบการสอน วชา การจดการโครงการขนสง (Advanced Project Management)

(รหส ๖๑๔ ๒๐๘)

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร. สาขาวชาการจดการเชงพทธ

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย Mahachulalongkornrajavidyalaya University,

๒๕๕๘

ข

ค ำน ำ เอกสารประกอบการสอนวชาการจดการโครงการขนสง เสนอแนวคดและหลกการตางๆ ทเหมาะสมส าหรบการจดการโครงการอยางมประสทธภาพและมประสทธผล โดยเนนทแนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการ ประเภทของโครงการ สภาพปญหาการจดการโครงการ กระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค การบรณาการโครงการ อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ การวางแผนและการด าเนนการ การจดการคณภาพของโครงการ การจดการความเสยงของโครงการ การตดตามและควบคมโครงการ เทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ และปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา ผจดท าหวงเปนอยางยงวาเนอหาทน าเสนอในเอกสารประกอบการสอนวชาน จะชวยใหผศกษามความรความเขาใจและสามารถประยกตใชในการการจดการโครงการไดอยางเหมาะสมตอไป

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ อาจารยประจ าสาขาวชาการจดการเชงพทธ

ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ค

สำรบญ เรอง หนำ ค าน า ก สารบญ ข แผนการสอน ฌ

บทท ๑ ควำมรเบองตนเกยวกบกำรจดกำรโครงกำร ๓ ๑.๑ บทน า ๓ ๑.๒ ความหมายของโครงการ ๓ ๑.๓ ความหมายของการจดการโครงการ ๕ ๑.๔ ความส าคญของการจดการโครงการ ๗ ๑.๕ วตถประสงคของการจดการโครงการ ๑๐ ๑.๖ ประโยชนจากการจดการโครงการ ๑๐ ๑.๗ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ๑๐ ๑.๘ ทฤษฎการจดการโครงการ ๑๑ สรปทำยบท ๑๔ ค ำถำมทำยบท ๑๕ เอกสำรอำงองทำยบท ๑๖

บทท ๒ ประเภทของโครงกำร ๒๐ ๒.๑ บทน า ๒๐ ๒.๒ ประเภทและคณลกษณะเฉพาะของโครงการ ๒๐ ๒.๓ ความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า ๒๘ ๒.๔ ค าจ ากดความของโครงการ ๓๑ สรปทำยบท ๓๔ ค ำถำมทำยบท ๓๕ เอกสำรอำงองทำยบท ๓๖

บทท ๓ สภำพปญหำกำรจดกำรโครงกำร ๓๙ ๓.๑ บทน า ๓๙ ๓.๒ ปญหาการจดการโครงการ ๓๙ ๓.๓ การวเคราะหสภาพแวดลอมโครงการ ๔๒ ๓.๔ การบรหารความขดแยงในโครงการ ๕๓ สรปทำยบท ๕๗ ค ำถำมทำยบท ๕๘ เอกสำรอำงองทำยบท ๕๙

ง

สำรบญ เรอง หนำ บทท ๔ กระบวนกำรจดกำรโครงกำรในระดบมหภำคและจลภำค ๖๒ ๔.๑ บทน า ๖๒ ๔.๒ กระบวนการบรหารโครงการ ๖๒ ๔.๓ ระบบการบรหารโครงการ ๗๐ ๔.๔ โครงสรางการบรหารโครงการ ๗๑ ๔.๕ กระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาค ๗๒ ๔.๖ กระบวนการจดการโครงการในระดบจลภาค ๗๔ สรปทำยบท ๗๕ ค ำถำมทำยบท ๗๖ เอกสำรอำงองทำยบท ๗๗ บทท ๕ กำรบรณำกำรโครงกำร ๘๐ ๕.๑ บทน า ๘๐ ๕.๒ โครงการทางดานอปสงคและตลาด ๘๐ ๕.๓ โครงการทางดานเทคนค ๘๒ ๕.๔ โครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร ๘๔ ๕.๕ โครงการทางดานการจดการ ๘๖ ๕.๖ โครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม ๘๗ สรปทำยบท ๙๐ ค ำถำมทำยบท ๙๒ เอกสำรอำงองทำยบท ๙๓ บทท ๖ อ ำนำจหนำทของผบรหำรระดบสงและผจดกำรโครงกำร ๙๖ ๖.๑ บทน า ๙๖ ๖.๒ ผบรหารโครงการ ๙๖ ๖.๓ บทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ๙๗ ๖.๔ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการบรหารโครงการ ๑๐๒ ๖.๕ การพฒนาทมงาน ๑๐๓ ๖.๖ เสนทางสการเปนผจดการโครงการมออาชพ ๑๐๙ สรปทำยบท ๑๑๑ ค ำถำมทำยบท ๑๑๒ เอกสำรอำงองทำยบท ๑๑๓

จ

สำรบญ เรอง หนำ บทท ๗ กำรจดกำรทรพยำกรในกำรจดกำรโครงกำร ๑๑๖ ๗.๑ บทน า ๑๑๖ ๗.๒ การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๑๑๖ ๗.๓ การประมาณตนทน ๑๒๔ ๗.๔ การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ ๑๒๕ ๗.๕ การบรหารทรพยากรบคคลของโครงการ ๑๒๖ สรปทำยบท ๑๓๒ ค ำถำมทำยบท ๑๓๓ เอกสำรอำงองทำยบท ๑๓๔ บทท ๘ กำรวำงแผนและกำรด ำเนนกำร ๑๓๗ ๘.๑ บทน า ๑๓๗ ๘.๒ กระบวนการวางแผน ๑๓๗ ๘.๓ การวางแผนขอบเขต ๑๓๙ ๘.๔ การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๑๔๒ ๘.๕ การวางแผนทรพยากรบคคล ๑๕๐ ๘.๖ กระบวนการด าเนนงาน ๑๕๕ ๘.๗ ความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน ๑๕๖ ๘.๘ ความสมพนธตามกรอบความคดเชงตรรกะ (Logical Framework)

ระหวางการวางแผน โครงการกบการด าเนนงานตามแผน ๑๕๗

๘.๙ การน าแผนสการปฏบต ๑๕๘ สรปทำยบท ๑๖๑ ค ำถำมทำยบท ๑๖๒ เอกสำรอำงองทำยบท ๑๖๓ บทท ๙ กำรจดกำรคณภำพของโครงกำร ๑๖๖ ๙.๑ บทน า ๑๖๖ ๙.๒ ความหมายของคณภาพโครงการ ๑๖๖ ๙.๓ การบรหารคณภาพโครงการ ๑๖๘ ๙.๔ แนวทางการประยกต TQM ส าหรบการจดการโครงการ ๑๗๘ ๙.๕ หลกการส าคญในการสรางทศนคตดานคณภาพ ๑๘๐ ๙.๖ ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ ๑๘๒ ๙.๗ ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๑๐๐๐๖ ๑๘๒

ฉ

สำรบญ เรอง หนำ สรปทำยบท ๑๘๖ ค ำถำมทำยบท ๑๘๘ เอกสำรอำงองทำยบท ๑๘๙ บทท ๑๐ กำรจดกำรควำมเสยงของโครงกำร ๑๙๒ ๑๐.๑ บทน า ๑๙๒ ๑๐.๒ ความหมายของความเสยง ๑๙๒ ๑๐.๓ ประเภทของความเสยง ๑๙๔ ๑๐.๔ ความเสยงและขนาดของโครงการ ๑๙๖

๑๐.๕ การบรหารความเสยงกบการตดสนใจ ๑๙๖ ๑๐.๖ การวเคราะหและการบรหารความเสยง ๑๙๗ ๑๐.๗ ประโยชนของการวเคราะหการบรหารความเสยง ๑๙๗ ๑๐.๘ กระบวนการบรหารความเสยงของโครงการ ๑๙๘ ๑๐.๙ เทคนคตางๆ ทใชในการบรหารความเสยง ๒๐๑ ๑๐.๑๐ การวางแผนการบรหารความเสยง ๒๐๙ สรปทำยบท ๒๑๒ ค ำถำมทำยบท ๒๑๓ เอกสำรอำงองทำยบท ๒๑๔ บทท ๑๑ กำรตดตำมและควบคมโครงกำร ๒๑๗ ๑๑.๑ บทน า ๒๑๗ ๑๑.๒ หลกการพนฐานในการควบคมและตดตามโครงการ PDCA ๒๑๗ ๑๑.๓ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ ๒๑๘ ๑๑.๔ การควบคมตารางเวลา ๒๒๔

๑๑.๕ การควบคมตนทน ๒๒๘ ๑๑.๖ การควบคมความเสยง ๒๓๒ ๑๑.๗ การควบคมคณภาพโครงการ ๒๓๓ สรปทำยบท ๒๓๖ ค ำถำมทำยบท ๒๓๘ เอกสำรอำงองทำยบท ๒๓๙

ช

สำรบญ เรอง หนำ บทท ๑๒ เทคนคและเครองมอทใชในกำรควบคมและตดตำมควำมกำวหนำของ

โครงกำร ๒๔๒

๑๒.๑ บทน า ๒๔๒ ๑๒.๒ การประกนคณภาพ ๒๔๒ ๑๒.๓ เทคนคการควบคมโครงการ ๒๕๐ สรปทำยบท ๒๖๑ ค ำถำมทำยบท ๒๖๓ เอกสำรอำงองทำยบท ๒๖๔ บทท ๑๓ ปจจยทสงผลตอควำมส ำเรจในกำรจดโครงกำรขององคกำรทำง

พระพทธศำสนำ ๒๖๗

๑๓.๑ บทน า ๒๖๗ ๑๓.๒ ปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ ๒๖๗ ๑๓.๓ ปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ ๒๘๕ ๑๓.๔ ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทาง

พระพทธศาสนา ๒๘๙

๑๓.๕ รวมงานวจยทเกยวของกบการจดการโครงการทางพระพทธศาสนา ๒๙๓ สรปทำยบท ๒๙๖ ค ำถำมทำยบท ๒๙๘ เอกสำรอำงองทำยบท ๒๙๙ บรรณำนกรม ๓๐๐ ประวตผจดท า ๓๐๕

ซ

สำรบญตำรำง

ตำรำง หนำ ตำรำงท ๑ ตารางโครงการแบบเหตผลสมพนธ ๒๖ ตำรำงท ๒ ความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า ๒๘

ฌ

สำรบญแผนภำพ

แผนภำพ หนำ ๔.๑ ความสมพนธระหวางแตละกระบวนการของการบรหารโครงการ ๖๓ ๘.๑ โครงสรางและล าดบขนของแผน ๑๖๐ ๙.๑ เห ต แ ล ะผ ล (Cause – and – Effect Diagram) จ าก ส า เห ต ข อ งก าร ใช

งบประมาณเกน ๑๗๒

๙.๒ เหตและผล (Cause – and – Effect Diagram) จากสาเหตของการลาชาของงาน ๑๗๓ ๙.๓ แผนภมควบคม ๑๗๕ ๙.๔ แผนภาพการไหล (Flowchart) ๑๗๖ ๙.๕ ฮสโตแกรม (Histogram) ๑๗๗

๑๐.๑ ปจจยทกอใหเกดความเสยงของโครงการ ๑๙๓ ๑๐.๒ ความสมพนธระหวางโครงการกบขอจ ากด ๑๙๔ ๑๐.๓ ขอจ ากดของโครงการ ๑๙๕ ๑๐.๔ ความสมพนธระหวางกลยทธการบรหารความเสยง การตดสนใจ แผนจดการ

ความเสยง และแผนบรหารโครงการ ๑๙๗

๑๐.๕ กระบวนการบรหารความเสยงของโครงการ ๒๐๐ ๑๐.๖ โครงสรางการบรหารความเสยงของโครงการ ๒๑๑

ญ

รำยละเอยดของรำยวชำ (มคอ.๓) ตำมมำตรฐำนคณวฒอดมศกษำ

ชอสถำบนอดมศกษำ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยำเขต/คณะ/ภำควชำ คณะสงคมศาสตร ภาควชารฐศาสตร สาขาวชาการจดการเชงพทธ

หมวดท ๑ ขอมลโดยทวไป

๑. รหสและชอรำยวชำ ๖๑๔ ๒๐๘ การจดการโครงการขนสง (Advanced Project Management) ๒. จ ำนวนหนวยกต ๓ หนวยกต (๓-๐-๖) ๓. หลกสตรและประเภทของรำยวชำ พทธศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการจดการเชงพทธ ๔. อำจำรยผรบผดชอบรำยวชำและอำจำรยผสอน พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร. ๕. ภำคกำรศกษำ / ชนปทเรยน ภาคเรยนท ๒ ชนปท ๑ ๖. รำยวชำทตองเรยนมำกอน (Pre-requisite) (ถำม) - ไมม ๗. รำยวชำทตองเรยนพรอมกน (Co-requisites) (ถำม) - ไมม ๘. สถำนทเรยน ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย อาคารเรยนรวม อ าเภอวงนอย จงหวดพระนครศรอยธยา ๙. วนทจดท ำหรอปรบปรงรำยละเอยดของรำยวชำครงลำสด ๑ ตลาคม ๒๕๕๗

หมวดท ๒ จดมงหมำยและวตถประสงค ๑. จดมงหมำยของรำยวชำ

๑) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบแนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการ ๒) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบประเภทของโครงการ ๓) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบสภาพปญหาการจดการโครงการ ๔) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบกระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค ๕) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการจดโครงการแบบบรณาการ

ฎ

๖) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบอ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ ๗) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการบรณาการโครงการ ๘) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการจดการทรพยากรในการจดการโครงการ ๙) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการวางแผนและด าเนนการ ๑๐) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการจดการคณภาพของโครงการ ๑๑) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการจดการความเสยงของโครงการ ๑๒) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบการตดตามและควบคมโครงการ ๑๓) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบเทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตาม

ความกาวหนาของโครงการ ๑๔) เพอใหนสตมความเขาใจเกยวกบปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดโครงการของ

องคการทางพระพทธศาสนา ๒. วตถประสงคในกำรพฒนำ/ปรบปรงรำยวชำ

เพอใหนสตไดรบความรเกยวกบแนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการ ประเภทของโครงการ สภาพปญหาการจดการโครงการ กระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค การจดโครงการแบบบรณาการ อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ การบรณาการโครงการ การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ การวางแผนและการด าเนนการ การจดการคณภาพของโครงการ การจดการความเสยงของโครงการ การตดตามและควบคมโครงการ เทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ และปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา

หมวดท ๓ ลกษณะและกำรด ำเนนกำร

๑. ค ำอธบำยรำยวชำ ๖๑๔ ๒๐๘ การจดการโครงการขนสง (Advanced Project Management) ศกษาแนวคด

ทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการ ประเภทของโครงการ สภาพปญหาการจดการโครงการ กระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค การจดโครงการแบบบรณาการ อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ การบรณาการโครงการ การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ การวางแผนและการด าเนนการ การจดการคณภาพของโครงการ การจดการความเสยงของโครงการ การตดตามและควบคมโครงการ เทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ และปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา ๒. จ ำนวนชวโมงทใชตอภำคกำรศกษำ

บรรยำย สอนเสรม กำรฝกปฏบต/งำนภำคสนำม/กำร

ฝกงำน กำรศกษำดวยตนเอง

บรรยาย ๔๕ ชวโมงตอภาคการศกษา

เชญวทยากรเพอสอนเสรมตามความตองการ

มการฝกคนควาขอมลในภาคสนาม

การศกษาดวยตนเอง ๖ ชวโมงตอสปดาห

ฏ

๓. จ ำนวนชวโมงตอสปดำหทอำจำรยใหค ำปรกษำและแนะน ำทำงวชำกำรแกนสตเปนรำยบคคล - อาจารยประจ ารายวชา ประกาศเวลาใหค าปรกษางานวจย/วทยานพนธผานเวปไซด

มหาวทยาลยและคณะฯ - อาจารยจดเวลาใหค าปรกษาเปนรายบคคลหรอรายกลมตามความตองการ ๓ ชวโมงตอ

สปดาห (เฉพาะราย)

หมวดท ๔ กำรพฒนำกำรเรยนรของนสต ๑. คณธรรม จรยธรรม

๑.๑ คณธรรม จรยธรรมทตองพฒนำ การพฒนาผเรยนใหมความรบผดชอบ มวนย มจรรยาบรรณวชาชพ เคารพในสทธของขอมล

สวนบคคลการไมเปดเผยขอมล การรกษาความลบของผใหขอมล การไมละเมดลขสทธทางเอกสาร/ต าราและไมละเมดสทธทางปญญา มความซอสตยสจรตวชาชพ โดยมคณธรรมจรยธรรมและมคณสมบตตามหลกสตร/สาขาวชาฯ

๑) มความสามารถในการใชดลยพนจเพอการแกปญหาทางคณธรรมและจรยธรรมทซบซอนอยางผรในบรบทของศาสตรทางดานการจดการเชงพทธ

๒) มความสามารถในการสนบสนนอยางจรงจงใหผอนใชดลยพนจบนฐานความรทางการจดการเชงพทธในการจดการกบบรบททมผลกระทบตอตนเองและผอน

๓) มภาวะผน าในการสงเสรมใหมการประพฤตปฏบตตามหลกคณธรรม จรยธรรมในทท างาน และชมชนทตนเกยวของ

๔) มความสามารถในการเปนแบบอยางทดงามของผอน ๑.๒ วธกำรสอน - การบรรยาย (Lecture) พรอมยกตวอยางกรณองคการทมการบรหารจดการโครงการท

ประสบผลส าเรจ และเปนทยอมรบของชมชนและสงคม - การอภปรายและสรปจากกรณศกษาทอาจารยผสอนก าหนดให - การฝกวเคราะหและสงเคราะหแนวคด/ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ - ทดสอบความรความเขาใจจากเนอหาสาระ - การใหนสตลงมอปฏบตในการจดการโครงการใดโครงการหนงทสอดคลองกบทาง

พระพทธศาสนา เพอบรณาการระหวางศาสตรสมยใหมกบหลกธรรมในทางพระพทธศาสนาโดยการลงมอปฏบตจรง มการวางแผน ลงมอปฏบต ตดตามและตรวจสอบ รวมถงการคนพบแนวปฏบตทดในการจดการโครงการทมประสทธภาพ

๑.๓ วธกำรประเมนผล - พฤตกรรมการเรยนการเขาเรยน การตรงตอเวลาและการมสวนรวม/การคด/การศกษาเพอ

คนหาค าตอบ - การฝกปฏบตงานจรง/การท างานเปนทม/ การแกไขปญหาเฉพาะหนา/ ท าแบบฝกหด

ตามทไดรบมอบหมายและท างานไดอยางมคณภาพ - การศกษาและการวเคราะห/สงเคราะหจากตวอยางการจดโครงการแบบบรณาการ

ฐ

- การวดผลจากการสอบกลางภาคเรยนและสอบปลายภาคเรยน รวมทงประเมนผลจากงานทมอบหมาย ๒. ควำมร

๒.๑ ความรทตองไดรบ ๑) มความสามารถในการพฒนานวตกรรมหรอสรางองคความรใหมทเปนแกนของวชาการ

จดการโครงการขนสง ๒) มความสามารถในการจดโครงการแบบบรณาการ รวมถงการจดการโครงการขององคการ

ทางพระพทธศาสนา ๓) มความสามารถในการการจดการคณภาพของโครงการ การจดการความเสยงขอ ง

โครงการ ๔) มความเขาใจอยางลกซงและกวางขวางเกยวกบองคความรทางการจดการโครงการขนสง ๕) มความสามารถในการปรบเปลยนปจเจกปญญามาเปนสาธารณปญญาทกอใหเกดคณคา

ตอสงคม ๒.๒ วธการสอน - การบรรยาย การวเคราะห/สงเคราะหเอกสาร/แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบการจดการ

โครงการขนสง - การลงพนท/การถอดบทเรยนจากพนทจรง/การสรปอภปราย/การคนหาบทสรปรวมกน ๒.๓ วธการประเมนผล - วดจากพฤตกรรมการเขารวมฟงบรรยายในชนเรยน ความสนใจ และพฤตกรรมทแสดงออก - วดจากการสอบวดผลกลางภาคและสอบปลายภาค เนนการวดผลจากความจ า ความเขาใจ

และการประยกตใชเปนหลก - วดจากการเขารวมกจกรรม/การน าทฤษฎการจดการโครงการมาใชในการจดการโครงการท

ไดรบมอบหมาย/การท างานเปนทม/การแกไขปญหาเฉพาะหนา/การวเคราะห/สงเคราะหบทเรยน/การถอดบทเรยน และการสรปผลเปนรายงาน ๓. ทกษะทำงปญญำ

๓.๑ ทกษะทางปญญาทตองพฒนา ๑) สามารถใชความเขาใจอนถองแทในทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการขนสง ในการ

วเคราะหประเดนและปญหาส าคญไดอยางสรางสรรค ๒) สามารถใชทฤษฎทางการจดโครงการในพฒนาแนวทางการแกไขปญหาดวยวธการใหมๆท

เกดขนจากการจดการเชงพทธ ๓) สามารถสงเคราะหผลงานวจยและนโยบายรฐบาลเพอพฒนาความรความเขาใจใหมๆท

สรางสรรครวมไปถงการบรณาการแนวคดตางๆ ทงภายในและนอกสาขาวชาการจดการเชงพทธ ทศกษาในขนสง

๔) สามารถออกแบบและด าเนนการนโยบายทส าคญในเรองทซบซอนทเกยวกบการพฒนาองคความรทางดานการจดการเชงพทธ ใหมๆ จนกลายเปนขอเสนอเพอการน าไปสการปฏบตตอไป

ฑ

๓.๒ วธการสอน - การมอบหมายงานใหนสตจดท าโครงการเชงบรณาการ เนนทงศาสตรสมยใหมและแนวคด

ในทางพระพทธศาสนา เรมตงแตกระบวนการคดคนหวขอโครงการ การประชมวางแผน การบรหารจดการทรพยากร การลงมอภาคปฏบต การแกไขปญหาเฉพาะหนา การถอดบทเรยนจากการลงมอปฏบต การอภปรายเพอคนหาขอสรปและเปนแนวทางทดในการจดโครงการทดและมประสทธภาพ รวมถงการจดท ารายงานฉบบสมบรณและน าเสนอในชนเรยน

๓.๓ วธการประเมนผล - การสงเกตพฤตกรรมการท างานเปนทม/การแกไขปญหาเฉพาะหนา/การประยกตเอา

ทฤษฎและหลกธรรมมาใชในการจดการโครงการทไดรบมอบหมาย/การถอดบทเรยนและการสรปผลการด าเนนโครงการ

- การวเคราะหและสงเคราะหประเดนตางๆและการสรปผลการศกษาทเปนรายงาน - การสอบกลางภาคและสอบปลายภาค โดยเนนการวดผลจากความร ความเขาใจ และการ

น าไปประยกตใชเปนส าคญ ๔. ทกษะควำมสมพนธระหวำงบคคลและควำมรบผดชอบ

๔.๑ ทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบทตองพฒนา ๑) มความสามารถสงในใชความรทางดานการจดการโครงการขนสงเพอการแสดงความ

คดเหนทางวชาการไดอยางลกซงและแหลมคม ๒) มความสามารถในการใชความรทางดานการจดโครงการ วเคราะหและแกปญหาทซบซอน

สงมากดวยตนเอง รวมทงวางแผนในการปรบปรงตนเองและองคกรไดอยางมประสทธภาพ ๓) มความสามารถสรางปฏสมพนธในกจกรรมกลมอยางสรางสรรค ๔) มความสามารรถในการแสดงออกถงความโดดเดนในการเปนผน าในทางวชาการและ

สงคมทซบซอน ๔.๒ วธการสอน - จดกจกรรมใหนสตมสวนรวมในการวเคราะหและสงเคราะหเอกสารทางวชาการ - มอบหมายงานใหนสตจดท าโครงการเชงบรณาการหนงโครงการเรมตงแตกระบวนการ

วางแผน ลงมอปฏบต การตดตามและตรวจสอบ และการคนหาแนวปฏบตทด - การน าเสนอรายงานจากการลงพนทปฏบตจรง ๔.๓ วธการประเมนผล - ประเมนตนเองและประเมนดวยเพอน ตามแบบฟอรมทก าหนดให - รายงานทน าเสนอและสงเกตจากพฤตกรรมท างานเปนทม - การถอดบทเรยนและสรปบทเรยนในแตละสปดาห

๕. ทกษะกำรวเครำะหเชงตวเลข กำรสอสำร และกำรใชเทคโนโลยสำรสนเทศ ๕.๑ ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศทตองพฒนา ๑) สามารถคดกรองขอมลและใชหลกทางการจดการโครงการขนสง ในการศกษาคนควา

ปญหา เชอมโยงประเดนปญหาทส าคญและซบซอน และเสนอแนะแนวทางการแกไขปญหาในดานตางๆ โดยเฉพาะทางดานการจดการในเชงลกไดเปนอยางด

ฒ

๒) สามารถสอสารโดยใชภาษาไทยและภาษาองกฤษไดอยางมประสทธภาพทงการพด การอาน การฟง การเขยน และการน าเสนอ และสอสารกบกลมบคคลตางๆ ทงในวงการวชาการและวชาชพ รวมถงชมชนทวไปไดอยางเหมาะสม

๓) สามารถใชเทคโนโลยสารสนเทศในการน าเสนอรายงาน วทยานพนธ หรอโครงการคนควาทส าคญ ทงในรปแบบทเปนทางการและไมเปนทางการ รวมถงการตพมพผานสอทางวชาการและวชาชพไดอยางเหมาะสม

๕.๒ วธการสอน - การมอบหมายใหนสตไดศกษาคนควาดวยตวเองจาก Website, e-learning มการอางอง

อยางถกตองและครบถวน - การสบคนขอมลและวรรณกรรมหรอแนวคด/ทฤษฎและผลงานวจยทเกยวของ - การมอบหมายงานใหนสตวางแผนการใชงบประมาณในการจดการโครงการ/การหาแหลง

ทนในการจดการโครงการ/การบรหารความเสยงของโครงการ - การมอบหมายงานใหนสตตดตอประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ/การลงพนทจรง - การน าเทคโนโลยมาใชในการจดการโครงการ/การสรปบทเรยน/การจดท ารายงานฉบบ

สมบรณ ๕.๓ วธการประเมนผล - สงเกตพฤตกรรมการน าเอาเทคโนโลยสารสนเทศมาใชในการสบคนขอมล/การวางแผน/

การจดการโครงการทไดรบมอบหมาย/การตดตามและประเมนโครงการ และการน าเสนอรายงานผลการด าเนนโครงการ

- การอภปรายกลม/การน าเสนอปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะตอโครงการทด - การมสวนรวมในการเรยนการสอนของนสต - การสอบกลางภาคและสอบปลายภาค โดยเนนการวดผลจากทกษะการคดวเคราะห การ

สอสาร และเทคโนโลย เปนส าคญ

หมวดท ๕ แผนกำรสอนและกำรประเมนผล ๑. แผนกำรสอน

สปดำหท หวขอ/รำยละเอยด จ ำนวนชวโมง

กจกรรมกำรเรยน กำรสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

๑

แนะน าวธการศกษาและวดประเมนผลการศกษาฯ - แนวการสอน/เนอหารสาระ - กจกรรมการเรยนการสอน - การวดและประเมนผลฯ

๓ แนะน ากจกรรมนกศกษาและการวดประเมนผล บรรยาย อภปราย และการสรปสาระทส าคญๆ

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๒

แนวคด ทฤษฎเกยวกบการจดการโครงการ

๓ บรรยาย ยกตวอยางประกอบ อภปรายตามสภาพทเกดขนจรง

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

ณ

สปดำหท หวขอ/รำยละเอยด จ ำนวนชวโมง

กจกรรมกำรเรยน กำรสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

๓

ประเภทของโครงการ ๓ บรรยาย อภปรายและยกตวอยางทประยกตใชในสาขาวชาการจดการเชงพทธ

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๔

สภาพปญหาการจดการโครงการ

๓ บรรยาย อภปรายและยกตวอยาง-ทสามารถประยกตสาขาวชาการจดการเชงพทธ

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๕

กระบวนการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค

๓ บรรยายและการยกตวอยางมาประกอบการอธบายฯ

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๖

การจดโครงการแบบบรณาการ ๓ อธบายและการยกตวอยาง-ผลงานวจยทเกยวของจรงๆมาเปนตวอยางใหศกษา

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๗

อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ

๓ การอธบายและการยกตวอยาง-เจาของแนวคดและทฤษฎทเกยวของฯ

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๘ สอบกลำงภำค ๓ - พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๙

การบรณาการโครงการ ๓ ลงพนทจรง ถอดบทเรยนจากการลงมอปฏบตจรง

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๐

การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ การวางแผนและการด าเนนการ

๓ บรรยาย อธบาย และยกตวอยาง

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๑

ก า ร จ ด ก า ร ค ณ ภ า พ ข อ งโครงการ

๓ บรรยาย อธบายและยกตวอยาง

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๒

การจดการความเสยงของโครงการ

๓ บรรยาย อธบายและยกตวอยาง

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๓

การตดตามและควบคมโครงการ

๓ บรรยาย รวมแสดงความคดเหน

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๔

เทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตาม

๓ เสนอรายงาน รวมแสดงความคดเหน

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

ด

สปดำหท หวขอ/รำยละเอยด จ ำนวนชวโมง

กจกรรมกำรเรยน กำรสอน สอทใช (ถาม)

ผสอน

ความกาวหนาของโครงการ ๑๕

ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา

๓ บรรยาย อธบายและยกตวอยาง รวมแสดงความคดเหน

พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร.

๑๖ สอบปลำยภำค ๓ - กรรมกำรคมกำรสอบ

๒. แผนกำรประเมนผลกำรเรยนร

ท วธกำรประเมน สปดำหทประเมน สดสวนของกำร

ประเมนผล

๑ ทดสอบเกบคะแนน - การสอบกลางภาค - การสอบปลายภาค

๒๐ % ๓๐ %

๒

กำรจดท ำโครงกำร/ลงพนทจรง - การวางแผนโครงการ - การจดการโครงการ - การตดตามและประเมนผลโครงการ - การรายงานผลการด าเนนโครงการ/การน าเสนอแนวปฏบตทดในการจดโครงการ

ตลอดภาคการศกษา ๔๐%

๓ กำรเขำเรยน/รวมท ำกจกรรม - จตพสย - การเสนอความคดเหนในกลม

ตลอดภาคการศกษา

๕ % ๕%

หมวดท ๖ ทรพยำกรประกอบกำรเรยนกำรสอน

๑. เอกสำรและต ำรำหลก พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ, ดร. กำรจดกำรโครงกำรขนสง. ภาควชารฐศาสตร : มหาวทยาลย

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๘. ๒. เอกสำรและขอมลส ำคญ Bruce Andy and Langdon Ken. เคลดลบดๆ วธบรหำรโครงกำร. แปลโดย รชน อเนกพระศกด.

กรงเทพมหานคร : เนชนบคส, ๒๕๕๒. Mary Grace Duffy. ท กษ ะกำรบ รห ำร โค รงกำร . แป ล โด ย ป ฏ พ ล ต งจ ก รว ราน น ท .

กรงเทพมหานคร : เอกซเปอรเนท, ๒๕๕๑. Robert D. Austin. กำรบรหำรโครงกำร. แปลโดย คมสน ขจรชพพนธงาม. พมพครงท ๔ .

ต

กรงเทพมหานคร : แอคทฟ พรนท, ๒๕๕๒. ธานท วรณกล. หลกกำรบรหำรโครงกำร. เชยงใหม : มงขวญ, ๒๕๕๕. ปกรณ ปรยากร. กำรบรหำรโครงกำร : แนวคดและแนวทำงในกำรสรำงควำมส ำเรจ. พมพครงท

๑๔. กรงเทพมหานคร : คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๕๕.

ประสทธ ตงยงศร. กำรวำงแผนและกำรวเครำะหโครงกำร. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน, ๒๕๔๕.

พชต ฤทธจรญ. เทคนคกำรประเมนโครงกำร. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : บรษทเฮาสออฟเคอรมสท, ๒๕๕๗.

เยาวเรศ ทบพนธ. กำรประเมนโครงกำรตำมแนวทำงเศรษฐศำสตร. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๓.

รตนา สายคณต. กำรบรหำรโครงกำร : แนวทำงสควำมส ำเรจ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๗.

วรเดช จนทรศร. กำรบรหำรโครงกำรพฒนำของรฐ. พมพครงท ๓. กรงเทพมหานคร : ส านกงานเลขานการคณะกรรมการปฏรประบบราชการ, ๒๕๔๓.

วสตร จระด าเกง. กำรบรหำรโครงกำร แนวทำงปฏบตจรง. กรงเทพมหานคร : วรรณกว, ๒๕๔๓. วสตร จระด าเกง. กำรบรหำรโครงกำร. ฉบบปรบปรงครงท ๒. ปทมธาน : บรษท เอส อาร พรนตง

แมสโปรดกส จ ากด, ๒๕๕๕. สมคด พรหมจย. กำรเขยนรำยงำนกำรประเมนโครงกำร. พมพครงท ๒. นนทบร : จตพร ดไซน,

๒๕๕๔. สมบต ธ ารงธญวงศ. กำรบรหำรโครงกำร. กรงเทพมหานคร : เสมาธรรม, ๒๕๔๕. สทศน รตนเกอกงวาน. กำรบรหำรโครงกำร : เครองมอและเทคนคในกำรบรหำรโครงกำร.

กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.ทวป ศรรศม. กำรวำงแผนพฒนำและประเมนโครงกำร. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย, ๒๕๔๔.

สเทพ โลหณต. บรหำรคน บรหำรโครงกำร ใหอยหมด. กรงเทพมหานคร : วตตกรป, ๒๕๕๗. สภาพร พศาลบตร. กำรวำงแผนและกำรบรหำรโครงกำร. พมพครงท ๖. กรงเทพมหานคร : วรตน

เอดคเคชน จ ากด, ๒๕๕๐. อนงทพย เอกแสงศร. กำรบรหำรโครงกำรของรฐ. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยรามค าแหง,

๒๕๓๙. ๓. เอกสำรและขอมลแนะน ำ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย : www.mcu.ac.th , www.polmcu.com , library.mcu.ac.th การคนควาวทยานพนธ (Thesis) : www.ThaiLIS การเปนเครอขายสบคนวทยานพนธ www.thailis.or.th

ถ

หมวดท ๗ กำรประเมนและปรบปรงกำรด ำเนนกำรของรำยวชำ ๑. กลยทธกำรประเมนประสทธผลของรำยวชำโดยนสต กำรประเมนประสทธผลในรำยวชำน ไดจดกจกรรมในกำรน ำแนวคดและควำมเหนจำกนสตไดดงน - การสนทนากลมระหวางผสอนและนสต - การสงเกตการณจากพฤตกรรมของนสต - แบบประเมนผสอน และแบบประเมนรายวชา - ขอเสนอแนะผานเวบบอรด ทอาจารยผสอนไดจดท าเปนชองทางการสอสารกบนสต ๒. กลยทธกำรประเมนกำรสอน ในกำรเกบขอมลเพอประเมนกำรสอน ไดมกลยทธ ดงน - การสงเกตการณการสอนของผรวมทมการสอน - ผลการสอบและเอกสารรายงาน - การทบทวนสอบผลประเมนการเรยนร ๓. กำรปรบปรงกำรสอน หลงจำกผลกำรประเมนกำรสอนในขอ ๒ จงมกำรปรบปรงกำรสอน โดยกำรจดกจกรรมในกำรระดมสมอง และหำขอมลเพมเตมในกำรปรบปรงกำรสอน ดงน - สมมนาการจดการเรยนการสอน - การวจยในชนเรยนและนอกชนเรยน ๔. กำรทวนสอบมำตรฐำนผลสมฤทธของนสตในรำยวชำ ในระหวำงกระบวนกำรสอนรำยวชำ มกำรทวนสอบผลสมฤทธในรำยหวขอ ตำมทคำดหวงจำกกำรเรยนรในวชำ ไดจำก กำรสอบถำมนสต หรอกำรสมตรวจผลงำนของนสต รวมถงพจำรณำจำกผลกำรทดสอบยอย และหลงกำรออกผลกำรเรยนรำยวชำ มกำรทวนสอบผลสมฤทธโดยรวมในวชำได ดงน - การทวนสอบการใหคะแนนจากการสมตรวจผลงานของนสตโดยอาจารยอน หรอผทรงคณวฒ ฯ - มการตงคณะกรรมการในสาขาวชา ตรวจสอบผลการประเมนการเรยนรของนสต โดยตรวจสอบขอสอบ รายงาน วธการใหคะแนนสอบ และการใหคะแนนพฤตกรรม ๕. กำรด ำเนนกำรทบทวนและกำรวำงแผนปรบปรงประสทธผลของรำยวชำ จำกผลกำรประเมน และทวนสอบผลสมฤทธประสทธผลรำยวชำ ไดมกำรวำงแผนกำรปรบปรงกำรสอน และรำยละเอยดวชำ เพอใหเกดคณภำพมำกขน ดงน - ปรบปรงรายวชาทก ๓ ป หรอตามขอเสนอแนะและผลการทวนสอบมาตรฐานผลสมฤทธตามขอ ๔ - เปลยนหรอสลบอาจารยผสอน เพอใหนสตมมมมองในเรองการประยกตความรนกบปญหาทมาจากงานวจยของหนวยงานฯ

แผนการสอนประจ าบทท ๑ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๑ ความรเบองตนเกยวกบการจดการโครงการ Concept and Theory of Project Management หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ความหมายของโครงการ ๓. ความหมายของการจดการโครงการ ๔. ความส าคญของการจดการโครงการ ๕. วตถประสงคของการจดการโครงการ ๖. ประโยชนจากการจดการโครงการ ๗. ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ๘. ทฤษฎการจดการโครงการ ๙. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ๑. โครงการ หมายถง แผนงานทประกอบไปดวยวตถประสงค อตลกษณ ระยะเวลา

รายละเอยด ทรพยากร มเจาของ หรอมผใหการสนบสนนโครงการ ขอบเขตของงาน การเงน และความไมแนนอน

๒. การจดการโครงการ (หรออาจใชวา การจดการโครงการ, การบรหารจดการโครงการ) (Project Management) เปนหลกการน าความรไปใชในการวางแผน จดระเบยบ รบประกน จดการ ชน า และควบคมทรพยากรตาง ๆ เพอใหโครงการบรรลเปาประสงค การจดการโครงการ เปนศาสตรในการอ านวยการทผสมผสานการใชทรพยากรมนษยและวสดเครองมอเครองใช ตลอดระยะโครงการโดยอาศยหลกวชาการเทคนคสมยใหม เพอใหบรรลจดมงหมายทงดานขอบเขตของงาน ภายใตงบคาใชจายทประมาณการ ในระยะเวลาทก าหนดพรอมดวยคณภาพและท าใหผรวมงานพงพอใจ

๓. ความส าคญของโครงการนน เพอใชเปนกลไกในการแกไขปญหาและสถานการณ เพอชวยใหหนวยงานสามารถแกไขปญหาตางๆทจะเกดขนกบองคการได รวมถงการสามารถตรวจสอบผลการด าเนนงานตางๆขององคกรได

๔. การจดการโครงการมวตถประสงคเพอใหการด าเนนงานโครงการบรรลวตถประสงคตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ โดยไดผลผลตทมคณภาพเปนทพอใจของลกคาหรอผใชบรการ ซงมการบรหารจดการหรอการควบคมทรพยากรขององคการจาการใชกจกรรมไดเวลา ตนทน และการท างานซงเปนเงอนไขของโครงการ โดยค านงถงความประหยดทสดเทาทจะท าได

๕. ประโยชนจากการจดการโครงการ ไดแก ลดความเสยง ชวยใหการด าเนนงานโครงการเปนไปตามแผนทวางไว ท าใหเกดความเชอมน ท าใหเกดระบบการประสานงานและความรวมมอ ชวย

การจดการโครงการขนสง ๒

ใหสามารถปรบแผนหรอแกปญหาไดทนทวงท และท าใหทราบผลการด าเนนงานโครงการวาประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด

๖. ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ไดแก ความสามารถและความมอ านาจของผบรหารโครงการ ความเหมาะสมขององคการ บคลากรท งบประมาณ ความชดเจนของแผนการควบคมโครงการ สถานท วสดอปกรณ เครองมอ และเทคโนโลยตางๆ ระยะเวลา ความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ และความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตอการจดการโครงการ

๗. การจดการโครงการเปนกจกรรมทเกยวของกบการวางแผนโครงการ การปฏบตตามโครงการ และการตดตามโครงการ หรอเปนกระบวนการวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การสงการ (Directing) และการควบคม (Controlling) การใชทรพยากรตางๆ เพอใหการด าเนนโครงการบรรลวตถประสงค ทงวตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะดานตามทก าหนดไว วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความหมายของโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความหมายของการจดการโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความส าคญของการจดการโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจวตถประสงคของการจดการโครงการ ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจประโยชนจากการจดการโครงการ ๖. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ๗. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจทฤษฎการจดการโครงการ

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๑ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๑ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๓

บทท ๑

ความรเบองตนเกยวกบการจดการโครงการ Concept and Theory of Project Management

๑.๑ บทน า

บทนจะอธบายใหผศกษาไดเขาใจความหมายของโครงการ ตามแนวคดและทศนะคตของนกวชาการทงไทยและตางประเทศ อาจมความหมายทเหมอนและแตกตางกนบาง แตกสอถงความหมายในลกษณะเดยวกน นอกจากนยงอธบายความหมาย ความส าคญ วตถประสงค และประโยชนจาการการจดการโครงการ วาการจดการโครงการมความหมายอยางไรบาง มความส าคญอยางไรจงตองมการจดการโครงการ วตถประสงคของการจดการโครงการคออะไร ประโยชนจากการจดการโครงการประกอบดวยสงใดบาง จงชวยใหผศกษามความรพนฐานเกยวกบการจดการโครงการ กอนทจะศกษารายละเอยดในบทตอๆไป

ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ซงมความส าคญอยางยงในการจดการโครงการใหประสบความส าเรจ ซงผศกษาจ าเปนตองศกษารายละเอยดแตละปจจยใหถถวนจะชวยใหน ามาประยกตใชในการจดการโครงการทด ในบทนจะไดอธบายไวโดยล าดบดงน

๑.๒ ความหมายของโครงการ โครงการ (Project) หมายถง การด าเนนงานทเกดขนเพยงชวคราว มเอกลกษณเฉพาะของวธการไดมาซงผลลพธตามวตถประสงค และเปาหมายทก าหนดไว ภายใต ทรพยากร ตนทน และเวลาทจ ากด Gray and Larson กลาววา โครงการ หมายถง โครงการมความซบซอนในการก าหนดรายละเอยด โดยไมใชเปนการท างานประจ า และเปนการพยายามด าเนนการเพยงครงเดยวภายใตเวลา งบประมาณ ทรพยากร และขอก าหนดการด าเนนการเฉพาะ๑ Meredith and Mantel กลาววา โครงการ หมายถง งานทมการระบอยางเจาะจงและอยางแนนอนวาจะตองท าใหส าเรจ นบเปนหนวยเอกเทศและมลกษณะเฉพาะบางประการ๒

รองศาสตราจารยชเกยรต ลสวรรณ กลาววา โครงการ หมายถง การเตรยมการ การเลอก การออกแบบ การตดสนใจในการก าหนดวตถประสงคและกจกรรมทสมพนธเกยวเนองกนเพอใหบรรลวตถประสงคนน ๆ ในอนาคต โครงการเปนการเตรยมการ เลอก ก าหนด ออกแบบและตดสนใจ เพออนาคต โดยเรมจากการก าหนด หรอเลอก หรอตดสนใจเกยวกบวตถประสงค คอ จดหมายปลายทาง ends ทโครงการตองการบรรลในอนาคต ตอดวยการเตรยมการหรอเลอก หรอ

๑C.F. Gray/E.W. Larson, Project Management : The Managerail Process, (Singapore : Lrwin McGraw-Hill, 2000), p.4.

๒ Jack R. Meredith and Samuel J. Mantel, Jr., Project Management : A Managerial Approach, 4th ed., (New York : John Willey & Sons Inc., 2000), p.9.

การจดการโครงการขนสง ๔

ออกแบบกจกรรม ซงกคอ วถทาง means ทจะชวยใหบรรลวตถประสงคหรอจดมงหมายปลายทางทก าหนดไวตอนตน สวนประกอบทส าคญของโครงการ ไดแก ๑) สวนทเปนจดหมายปลายทาง ends หรอวตถประสงคของโครงการ และ ๒) สวนทเปนวถทาง means หรอกจกรรมทจะชวยใหบรรลวตถประสงคของโครงการ๓

ผชวยศาสตราจารย ดร. วราภรณ จรชพพฒนา กลาววา โครงการ หมายถง ความพยายาม (การกระท า) ชวคราวทใชเพอสรางผลตผล บรการหรอผลลพธทมลกษณะพเศษไมเหมอนใคร โครงการมลกษณะดงน๔

๑. มวตถประสงคทกโครงการควรมวตถประสงคทชดเจน ๒. มอตลกษณของตนเอง ๓. มระยะเวลา โครงการมเวลาเรมตนและสนสด ๔. พฒนาโดยวธรการคอยๆ ท ารายละเอยดเพมขน ในชวงแรกโครงการจะถกก าหนดอยาง

กวางๆ เมอเวลาผานไปรายละเอยดของโครงการเรมชดเจน ๕. ใชทรพยากร ทรพยากรประกอบดวย คน ฮารดแวร ซอฟตแวร เงน และทรพยสนอนๆ

หลายโครงการเปนโครงการทเกยวของกบหลายหนวยงาน ซงตองการคนจากหนวยงานทเกยวของ หรอจากหนวยงานภายนอกองคการ

๖. มเจาของ หรอมผ ใหการสนบสนนโครงการทมผ เกยวของหลายกลมควรมคนทรบผดชอบหลก เพอก าหนดทศทาง ขอบเขตของงาน และสนบสนนดานการเงนกบโครงการ

๗. มความไมแนนอน เนองจากแตละโครงการมลกษณะเฉพาะไมเหมอนกน บางครงจงเปนการยากทก าหนดวตถประสงคของโครงการใหชดเจน ประมาณระยะเวลาทใชในการท าโครงการ การก าหนดคาใชจายทงหมด บรษทผขายสนคาหรอบรการเลกกจการ สมาชกขอลางานโดยไมมแผน สงเหลานคอ ความไมแนนอนทมอยในทกโครงการ

โครงการ หมายถง กระบวนการท างานทประกอบไปดวยกจกรรมหลายๆกจกรรม ซงมการท าโครงการเปนไปตามล าดบ โดยการท างานจะตองเปนไปตามวตถประสงคทตงไว เชนการผลตสนคา หรอ ท างานบรการ โดยจะมการก าหนดระยะเวลาและงบประมาณทจ ากด ในการด าเนนงานโครงการจะตองมผทมหนาทรบผดชอบตอโครงการ มหนาทท าการบรหารงาน กจกรรมตางๆ ใหเปนไปตามแผนงาน เหมาะสมกบเวลา และงบประมาณทตงไว๕

โครงการ หมายถง กจกรรมทเกยวของกบการใชทรพยากรตางๆ เพอน ามาลงทนสรางผลงานทกอใหเกดประโยชนตอกลมเปาหมาย โดยกจกรรมดงกลาวจะตองเปนหนวยอสระทสามารถท าการวเคราะห วางแผน และบรหารได นอกจากนนจะตองมวตถประสงคทชดเจน มก าหนดเวลาเรมตนและสนสดทแนชด การด าเนนงานจะตองอยภายใตงบประมาณทไดตงไว และไดผลงานทมคณภาพตามเกณฑทก าหนด โครงการไมไดลงทนเพอสรางเฉพาะสงทเปนวตถอาท โรงงาน บาน

๓ชเกยรต ลสวรรณ, รศ, การวางแผนและบรหารโครงการ, (เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๕),

หนา ๔. ๔วราภรณ จรชพพฒนา, ผศ.ดร., “การบรหารโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”, รายงานการวจย,

(กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๕๑), หนา ๒. ๕วกพเดย, โครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล : https://th.wikipedia.org, [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘].

การจดการโครงการขนสง ๕

จดสรร คอนโดมเนยม เขอน หรอถนน เทานน แตยงรวมไปถงสงทไมใชวตถดวย เชน การฝกอบรมพนกงาน การปรบปรงโครงสรางการบรหารงาน เปนตน๖

เยาวด รางชยกล วบลยศร กลาววา โครงการ หมายถง งาน หรอ สวนหนงของงานทตองกระท าใหส าเรจตามเปาหมายภายในระยะเวลาและวงเงนงบประมาณทก าหนดไว โดยใหสอดคลองกบขอก าหนดอน ๆ ทเกยวของดวย๗

สมคด พรมจย กลาววา โครงการเปนหนวยของแผนงานหรอกลมของกจกรรมทมความสมพนธเกยวของกน เพอการบรรลจดมงหมายทก าหนดไว มลกษณะเดนชด มระยะเรมตนและสนสดทแนนอน และ มกจะเปนงานพเศษทตางไปจากงานประจ าโครงการจะประกอบดวย งานและกจกรรม๘

ประชม รอดประเสรฐ กลาววา โครงการเปนแผนงานทจดท าขนอยางเปนระบบ โดยประกอบดวยกจกรรมยอยหลายกจกรรมทตองใชทรพยากรในการด า เนนงานและคาดหวงทจะใหผลตอบแทนอยางคมคา จะตองมจดเรมตนและจดสนสดในการด าเนนงาน มจดประสงคทชดเจน มพนทในการด าเนนงานเพอใหบรการและสนองความตองการของกลมบคคลในพนทนน และมบคคลหรอหนวยงานรบผดชอบในการด าเนนงาน๙

ผชวยศาสตราจารย ดร. พชต ฤทธจรญ กลาววา โครงการ คอ การก าหนดแนวทางในการแกปญหาหรอพฒนางานทมวตถประสงคเดนชด มกจกรรมทท า ใหบรรลวตถประสงคอยางเหมาะสม มการจดสรรทรพยากรอยาง ประหยดและมประสทธภาพ มเวลาเรมตนและสนสดของงาน โครงการประกอบดวยกจกรรมตาง ๆ ทม ความสมพนธกนและมเปาหมายเดยวกน๑๐

สรปไดวา โครงการ หมายถง แผนงานทประกอบไปดวยวตถประสงค อตลกษณ ระยะเวลา รายละเอยด ทรพยากร มเจาของ หรอมผใหการสนบสนนโครงการ ขอบเขตของงาน การเงน และความไมแนนอน

๑.๓ ความหมายของการจดการโครงการ วสตร จระด าเกง กลาววา การจดการโครงการ (Project Management) หมายถง

การจดการ การใชทรพยากรตางๆ ทมอยอยางเหมาะสมและสมบรณทสด เพอใหการด าเนนโครงการบรรลวตถประสงคทตงไว โดยทรพยากรในทนหมายถง บคลากร รวมถงความเชยวชาญ

๖สโขทยธรรมาธราช, ความรทวไปเกยวกบการวเคราะหและประเมนโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล :

http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/ 01-01-01.html, [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘]. ๗เยาวด รางชยกล วบลยศร, การประเมนโครงการ : แนวคดและแนวปฏบต, (กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๒), หนา ๗๙. ๘สมคด พรมจย, เทคนคการประเมนโครงการ, พมพครงท ๕, (นนทบร : จตพร ดไซน, ๒๕๕๐), หนา ๒๓. ๙ประชม รอดประเสรฐ, การบรหารโครงการ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ,

๒๕๓๕), หนา ๕. ๑๐พ ชต ฤทธ จ รญ , ผศ .ดร . , การว จ ยการบ รหารการศ กษา , พมพค ร งท ๒ , (นนทบ ร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๗), หนา ๕.

การจดการโครงการขนสง ๖

และความสามารถทมอย ความรวมมอของทมงาน เครองมอ เครองใช และสงอ านวยความสะดวกตางๆ ตลอดจนขอมลระบบงาน เทคนค และเวลา๑๑

การจดการโครงการไดผานการพฒนามาอยางตอเนองจนกระทงจดเปนศาสตรสาขาหนงในชวงเรมตนของป พ.ศ. ๒๕๐๓ เรมตนของป พ.ศ. ๒๕๐๓ โดยองคการดานอวกาศของประเทศสหรฐอเมรกาเปนผเรมจดด าเนนหลกสตร เพอใชในการฝกอบรมและแพรขยายออกสภาคธรกจและอตสาหกรรมโดยเรยกในชอตางๆ กน เชน การบรหารโปรแกรม (Program management) การบรหารการผลต (Production management) การบรหารงานกอสร าง (Construction management) เปนตน ศาสตรดานการจดการโครงการท าใหการแกปญหาใด ๆเปลยนจากแตละบคคลไปเปนแบบทม ทงนเนองจากปจจยสนบสนนดงน คอ การเกดขององคความรใหมของมนษยเพมแบบทวคณ ความตองการสนคาอปโภคบรโภคมากขน สนคาใหม ๆ ตองการพฒนาใหตรงกบความตองการและทนสมยมากขน และสภาพการแขงขนทางสงคม การคาทเปดกวางและเสรมากขน๑๒

ผชวยศาสตราจารย สภาพร พศาลบตร กลาววา การจดการโครงการเปนการด าเนนเชงระบบทประกอบดวยระบบยอยหลายระบบ ซงผบรหารโครงการจะตองมความสามารถในการบรณาการหรอผสมผสานระบบยอยตางๆ เขาดวยกน จงท าใหโครงการบรรลถงความส าเรจอยางมประสทธภาพเปนไปตามระยะเวลาทก าหนดและภายในงบประมาณทไดรบการจดสรร๑๓

รองศาสตราจารย รตนา สายคณต กลาววา การจดการโครงการ หมายถง การท าหนาทตางๆ ทางดานบรหาร ไดแก การวางแผน การจดการองคการ การบงคบบญชา การประสานงาน และการควบคมการใชทรพยากรของโครงการการ เพอใหโครงการด าเนนไปไดและบรรลผลส าเรจตามวตถประสงคตามทไดระบไว๑๔

รองศาสตราจารยสทศน รตนเกอกงวาน กลาววา การจดการโครงการ (Project Management) เปนการน าเอาความรความสามารถ อปกรณและเทคนคตางๆ มาประยกตใชเปนเครองมอในการบรหารจดการโครงการ ใหด าเนนไปอยางราบรน และสามารถบรรลถงวตถประสงค และเปาหมายของโครงการได โดยมกระบวนการตางๆ ดงน๑๕

๑) การเรมตนโครงการ ๒) การวางแผนโครงการ ๓) การด าเนนโครงการ ๔) การควบคมโครงการ

๑๑ วสตร จระด าเกง, การบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : วรรณกว, ๒๕๔๓), หนา ๕. ๑๒ เรองเดยวกน, หนา ๔-๕. ๑๓สภาพร พศาลบตร, ผศ., การวางแผนและการบรหารโครงการ, พมพครงท ๖, (กรงเทพมหานคร :

บรษท วรตน เอดคเคชน จ ากด, ๒๕๕๐), หนา ๑๑๐. ๑๔รตนา สายคณต, รศ., การบรหารโครงการ : แนวทางสความส าเรจ, พมพครงท ๒, (กรงเทพมหานคร

: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๗), หนา ๓๔. ๑๕สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๗

๕) เสรจสนโครงการ ในการบรหารงานขององคการทกประเภท โครงการ (Project) จะเปนงานประเภทหนง ทถก

ก าหนดขน ใหสอดคลองกบประเดนยทธศาสตรและกลยทธในการบรหารการพฒนาตาม พนธกจทส าคญขององคการนน ทงน เพอทจะผลกดนใหเจตนารมณในเชงกลยทธ (Strategic Intent) ของผบรหารระดบสงสามารถน าไปสการก าหนดกลวธในการจดการในระดบปฏบตการ (Tactical Management) อยางไดผล ไมวากลยทธทก าหนดขนนนจะเปนกลยทธในลกษณะทเปน การตงรบ (Defensive or Reactive) เพอแกปญหาและตอบสนองความตองการดานตางๆทเกดขน๑๖

สรปไดวา การจดการโครงการ (หรออาจใชวา การจดการโครงการ, การบรหารจดการโครงการ) (Project Management) เปนหลกการน าความร ไปใชในการวางแผน จดระเบยบ รบประกน จดการ ชน า และควบคมทรพยากรตาง ๆ เพอใหโครงการบรรลเปาประสงค การจดการโครงการ เปนศาสตรในการอ านวยการทผสมผสานการใชทรพยากรมนษยและวสดเครองมอเครองใช ตลอดระยะโครงการโดยอาศยหลกวชาการเทคนคสมยใหม เพอใหบรรลจดมงหมายทงดานขอบเขตของงาน ภายใตงบคาใชจายทประมาณการ ในระยะเวลาทก าหนดพรอมดวยคณภาพและท าใหผรวมงานพงพอใจ

๑.๔ ความส าคญของการจดการโครงการ ความส าเรจหรอลมเหลวของโครงการใด ๆ กตาม ขนอยกบการบรหารงาน กลาวคอ การ

บรหารงานทดจะชวยใหการด าเนนงานตามโครงการมประสทธภาพ สามารถบรรลตามวตถประสงคในแตละขนตอนของการด าเนนงาน และในทางตรงขาม แมวาโครงการนน ๆ จะออกแบบไวด มความเปนไปไดทางดานเทคนค งบประมาณ และเงอนไขอนใดในระดบสงกตาม แตถาการบรหารจดการไมดโครงการนนกไมสามารถบรรลตามวตถประสงคได การจดการโครงการจงมความส าคญอยางยง ซงจ าแนกเปนขอ ๆ ดงน๑๗

๑. ท าใหทราบถงวตถประสงคและหนาทตางๆ ของการปฏบตงาน (Objectives and Functions) ซงท าใหเกดความชดเจนในการจดล าดบงาน

๒. ท าใหเกดการประสานงาน (Coordination) อยางตอเนองในแตละโครงการโดยมจดประสงครวมทแผนแมบทและนโยบายขององคกร

๓. ท าใหเกดการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Efficiency in Utilization of Resources) ในการจดสรรทรพยากรในโครงการควรค านงถงความประหยดทสดเทาทจะท าได

๔. ท าใหเกดผลลพธหรอเกดประสทธผลสงสด (Output and Effectiveness) ในการจดการโครงการนน วตถประสงคขอหนงกคอท าใหเกดประสทธผล ซงกคอผลลพธสงสดจากการ

๑๖ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, พมพครงท ๑๖, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗), หนา ๒ – ๓.

๑๗สพาดา สรกตตาและคณะ, การวางแผนและการบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด, ๒๕๔๓), หนา ๔๑.

การจดการโครงการขนสง ๘

ท างานตามเปาหมายทไดก าหนดไว ตลอดจนมการปอนกลบ (Feedback) จากผลการท างาน เพอแกไขปรบปรงการท างานใหดขน

การประกอบกจการใด ๆ กตามจะบรรลผลส าเรจไดตามความมงหมายทไดตงเอาไว องคประกอบทส าคญกคอการเขยนโครงการ๑๘ เพราะการเขยนโครงการทดยอมน าผลส าเรจทด ทงในทางปฏบตงานการตดตามผลงาน การประสาน การท างานและการประเมนผลโครงการเปนสวนหนงของการวางแผน หรอเปนสวนยอยของการวางแผน โครงการตาง ๆ เกดขนเนองจาก

๑. เกดจากปญหาทไดจากการปฏบตงาน ๒. ความคดของผบรหารระดบสง ๓. ความคดของผบรหารกบผปฏบตงานรวมกน ๔. ความคดของผปฏบตงานเอง ส าหรบการจดการโครงการนนจะมความเกยวของกบความตองการบรรลวตถประสงคของ

โครงการทงสน ส าหรบวตถประสงคของโครงการ ไดแก การจดการดานขอบเขตการบรหาร หรอ ขอบเขตการบรหารเปนการก าหนดบทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ไดแก การก าหนดวธการทตองการใหองคการบรรลวตถประสงค ก าหนดกลยทธทท าใหวตถประสงคของโครงการบรรลผล ส าเรจ และการก าหนดแผนยทธวธขนเพอท าใหแผนกลยทธในแตละดานประสบความส าเรจ ซงการ บรหาร ในขอบเขตตางๆ ขางตนจะตองมความสมพนธกบโครงสรางองคการทมการแบงงานกนท า อยางชดเจน นอกจากนวตถประสงคของโครงการยงมผลตอการจดการดานองคการ ซงการจดการดานองคการน จะเปนออกแบบโครงสรางทมการก าหนดแผนภมความรบผดชอบ มการปรบปรงรปแบบ องคการใหสอดคลองกบภารกจของโครงการทตองค านงถงการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอม การแปลงวตถประสงคใหเปนกลยทธของโครงการและน าไปสการปฏบตโดยมการจดท าแผนยทธวธตอไป ทงนวตถประสงคทไดก าหนดไวอาจเปนการก าหนดท งในดานทมลกษณะเชงปรมาณ หรอเชงคณภาพกได โดยทการจดการโครงการจะเปนกจกรรมทมความสมพนธกนและกนทมการใช ความพยายามของบคคลากรในการด าเนนกจกรรมทมลกษณะทมความพเศษอยางเปนระบบเพอใหสามารถ ใชทรพยากรอยางมประสทธภาพสงสดในการด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคทไดก าหนดไว ซงกจกรรมดงกลาวจะตองมการก าหนดเวลาเรมตนและสนสดอกดวย๑๙

ความจ าเปนในการคดและจดท าโครงการ ภาระหนาทของผรบผดชอบในการบรหารงานประจ า (Operations or Routine Management) มความส าคญตอการด าเนนงานขององคการอยางมาก แตขอจ ากดกคอจะตองท างานภายใตเงอนไขหรอสภาพแวดลอมทไมเปลยนแปลงอยางรวดเรวมากนก หรอไมสลบซบซอนจนเกนไป ขณะเดยวกนผปฏบตงานจะใชทกษะเกงงานดานใดดานหนงเพยงดานเดยวในการท างานใหส าเรจ อยางไรกตามในงานทกประเภท ผบรหารทเกยวของจะตองเผชญกบสถานการณตางๆ ในลกษณะใดลกษณะหนงดงตอไปนเสมอ

๑๘ส าราญ มแจง, รศ.ดร., การประเมนโครงการทางการศกษา, (พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร,

๒๕๔๐), หนา ๑๒ – ๒๐. ๑๙ส านกงานสหกรณจงหวดปตตาน, เทคนคการบรหารโครงการ, (ปตตาน : ส านกงานสหกรณจงหวด

ปตตาน, ๒๕๕๓), หนา ๙.

การจดการโครงการขนสง ๙

๑. สถานการณดานการบรหารทวไป เปนเรองปกตธรรมดาส าหรบการบรหารงานโดยทวไปขององคการทกประเภท ผบรหารมกจะเผชญกบสถานการณเชงรบ ดงตวอยางตอไปน

ก. ปญหาทางการบรหารทเกดขนในองคการอยเสมอ มลกษณะหรอสภาพปญหาทสลบซบซอนมาก หรอเกดขนซ าแลวซ าอก จนเปนผล ใหทหนวยงานทรบผดชอบ ในการบรหารงานประจ าเพยงหนวยเดยวไมอาจทจะด าเนนการแกปญหาเหลานนได

ข. มการเปลยนแปลงความตองการของลกคา และผรบบรการจากเดมไปสความตองการใหม หรอความตองการทหลากหลายมากยงขน จนเปนผลใหรปแบบและวธการแบบเดม ไมอาจจะตอบสนองความตองการของลกคาไดอยางแมนตรงตอไป

ค. ทรพยากรดานตางๆ มมลคาสงมากยงขน จนเปนผลใหเกดขอจ ากด เกยวกบกรรมวธในการจดสรร การกระจาย และหรอการจดการ ทรพยากรทดเพยงพอ ซงถาไมด าเนนการแกไขยอมจะสงผลใหประสทธภาพในการจดการลดลง

ง. การใชเทคโนโลยกาวหนามความจ าเปน และมความส าคญตอการบรหารงานโดยทวไปของกจการมากขน หากไมด าเนนการอยางใดอยางหนง เชน ปรบปรง เปลยนแปลง หรอจดใหมขนใหม ยอมจะเปนผลใหกจการมขอเสยเปรยบในเชงเปรยบเทยบกบกจการอน

๒. สถานการณดานการพฒนาและการแขงขน แมวากจการจะมการคดโครงการดานตางๆ เพอรองรบสถานการณทกลาวแลวในหวขอทผานมา แตยงมสถานการณอกประเภทหนงทถอเปนสถานการณเชงรกทกจการทงหลายมกจะใชความคดสรางสรรคและการมองการณไกล เพอปองกนปญหา หรอสรางโอกาสในการพฒนา ทงน เพอรกษาความไดเปรยบหรอพฒนาองคการอยางยงยนตอไป สถานการณทนาสนใจ ประกอบดวย

ก. การเพมความรวดเรว ความถกตอง และความแมนตรงในการใหบรการลกคา ทงนเพอรกษาความไดเปรยบในการสรางความพงพอใจอยางถาวรตอกลมลกคาเกา การแสวงหาหรอตอบสนองความ ตองการของลกคาหรอผรบบรการรายใหม

ข. การพฒนาคณภาพของสนคาและบรการใหมมาตรฐานสงกวา หรอ ดกวาเดม ค. การเสนอสนคาหรอบรการใหม (New Products) ทเปนประโยชนตอ ผรบบรการ

มากยงขน รวมทงการสรางโอกาสใหมในรปของการเสรมสรางคณคา (Value Creation) ในระยะยาวใหแกผรบบรการ

ง. การเตรยมความพรอมในอนทจะเผชญกบภาวะวกฤต และความเสยง ทงหลาย อนถอเปนสงทหลกเลยงไดยาก ดวยการศกษา คนควา วจย ทดลอง หรอบกเบกงานดานตางๆ ทเปนการคาดหมายลวงหนาวาจะลดทอนความสญเสยลง ถาหากเหตการณเหลานนเกดขนจรง

ในการทจะเตรยมตวรบมอกบสถานการณทงสองกรณดงกลาวนน นกบรหารทกคนควรทจะเตรยม “คดและท างานเปนโครงการ (Projectization)” ไวลวงหนาซง หมายความวา นกบรหารจะก าหนดและพฒนาแนวคดโครงการประเภทตางๆ ขนเพอใชเปนกลวธในการแกไขสถานการณทงหลายทไดน าเสนอไวแลว๒๐

๒๐ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๓ -๔.

การจดการโครงการขนสง ๑๐

สรปได วา ความส าคญของโครงการนน เ พอใชเปนกลไกในการแกไขปญหาและสถานการณ เพอชวยใหหนวยงานสามารถแกไขปญหาตางๆทจะเกดขนกบองคการได รวมถงการสามารถตรวจสอบผลการด าเนนงานตางๆขององคกรได

๑.๕ วตถประสงคของการจดการโครงการ การจดการโครงการมวตถประสงคเพอใหการด าเนนงานโครงการบรรลวตถประสงคตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ โดยไดผลผลตทมคณภาพเปนทพอใจของลกคาหรอผใชบรการ ซงมการบรหารจดการหรอการควบคมทรพยากรขององคการจาการใชกจกรรมไดเวลา ตนทน และการท างานซงเปนเงอนไขของโครงการ โดยค านงถงความประหยดทสดเทาทจะท าได๒๑

๑.๖ ประโยชนจากการจดการโครงการ ๑. ลดความเสยงจากโครงการ ๒. ชวยใหการด าเนนงานโครงการเปนไปตามแผนทวางไว ๓. ท าใหเกดความเชอมนวาทกกจกรรมด าเนนไปตามทศทางทก าหนดไว ๔. ท าใหเกดระบบการประสานงานและความรวมมอ ๕. ชวยใหสามารถปรบแผนหรอแกปญหาไดทนทวงท ๖. ท าใหทราบผลการด าเนนงานโครงการวาประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด

๑.๗ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ซงสามารถน ามาใชในการวเคราะหและ

ประเมนศกยภาพของการจดการโครงการตางๆ ไดอยางละเอยดและครอบคลมพอสมควร นาจะไดแก ปจจยตางๆ ดงตอไปน๒๒

๑. ความสามารถและความมอ านาจของผบรหารโครงการ ๒. ความเหมาะสมขององคการของโครงการ ๓. ความสามารถและความเหมาะสมของบคลากรทรวมโครงการทกดานและทกระดบ ๔. ความพอเพยงของงบประมาณ ๕. ความชดเจนของแผนการควบคมโครงการ ๖. ความเหมาะสมของสถานทด าเนนโครงการ ๗. ความพรอมและความเหมาะสมของวสดอปกรณ เครองมอ และเทคโนโลยตางๆ ๘. ความเหมาะสมของระยะเวลาด าเนนโครงการ ๙. ความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ ๑๐. ความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตอการจดการโครงการ

๒๑ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๕๒. ๒๒ อนนต เกตวงศ, หลกการและเทคนคการวางแผน, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑), หนา ๒๔๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๑

๑.๘ ทฤษฎการจดการโครงการ ฮาโรลด เครซเนอร (Harold Kerzne) อธบายวา การจดการโครงการเปนกจกรรมท

เกยวของกบการวางแผนโครงการ การปฏบตตามโครงการ และการตดตามโครงการ หรอเปนกระบวนการวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การสงการ (Directing) และการควบคม (Controlling) การใชทรพยากรตางๆ เพอใหการด าเนนโครงการบรรลวตถประสงค ทงวตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะดานตามทก าหนดไว๒๓

ในกระบวนการการจดการโครงการทสมบรณหรอเตมระบบนน จะประกอบดวยขนตอนตางๆ ทตอเนองกนดงน

๑. การรเรมโครงการ (Project initiation) เปนการเรมตนในการจดท าโครงการตามกรอบนโยบายปญหา และความตองการขององคการ โดยจดท าเปนรางหรอขอเสนอโครงการ (Project proposal) น าเสนอผบรหารระดบสงพจารณา

๒. การวางแผนโครงการ (Project planning) เปนการก าหนดกจกรรมยอยตางๆ และเปาหมายทงดานปรมาณและคณภาพของกจกรรมยอยนน ๆ ก าหนดคาใชจาย ระยะเวลาด าเนนการและทรพยากรอน ๆ ทเกยวของ ตลอดจนผจดการโครงการและทมงานหรอผรบผดชอบโครงการ

๓. การวเคราะหโครงการ (Project analysis) และการศกษาความเปนไปไดของโครงการ (Project feasibility study) เปนการวเคราะหเพอประเมนคาความเหมาะสมและความเปนไปไดของโครงการในดานเทคนคหรอวชาการ (Technical analysis) ดานสงคม (Social analysis) ดานสถาบน (Institutional analysis) ดานสงแวดลอม (Environmental analysis) และดานเศรษฐกจและการเงน (Economic and financial analysis) จากการศกษาวเคราะหดงกลาวจะชวยใหมองเหนเปาหมายและผลทคาดวาจะไดรบในแตละกจกรรมของโครงการชดเจนยงขน และสามารถตดสนใจเพอด าเนนโครงการไดอยางมนใจโดยมความเสยงหรอขอผดพลาดนอย

๔. การปฏบตตามโครงการ (Project implementation) เปนการด าเนนการตามแผนโครงการทก าหนดไวหรอน าโครงการไปสการปฏบต

๕. การควบคมโครงการ ซงประกอบดวย ๕.๑ การตดตามโครงการ (Project monitoring) เปนการตรวจสอบและตดตาม

ผลของโครงการ กจกรรมทส าคญไดแก การตดตามความกาวหนา การเปรยบเทยบผลลพธทปรากฏจรงกบผลลพธทคาดหวง การวเคราะหผลกระทบ และการปรบปรงโครงการ

๕.๒ การประเมน โครงการ (Project Evaluation) เปนการตรวจสอบความกาวหนาของโครงการหรอแผนงาน ตลอดจนผลสมฤทธโดยรวมของโครงการหรอแผนงาน เพอการปรบปรงโครงการหรอตดสนใจเกยวกบโครงการ (ยตหรอยบเลกโครงการ หรอขยายโครงการ)

๒๓ Harold Kerzner, Project Management : A Systems Approach in Planning Scheduling

and Controlling, 6th ed., (Canada : John Wiley & Sons, Inc., 1998), pp. 2-5. อางใน ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๕๒.

การจดการโครงการขนสง ๑๒

๖. การยตโครงการ (Project Termination) เปนขนตอนทการด าเนนการของโครงการสนสดลงตามระยะเวลาทก าหนดไว โดยผจดการโครงการจะตองรายงานผลการด าเนนงานโครงการตอผบรหารระดบสงหรอผมอ านาจตดสนใจ (Project Decision-Maker) เพอทราบผลการปฏบตงานโครงการวา ประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด ซงถอวาเปนการสนสดการปฏบตงานส าหรบโครงการน Robert D. Austin (อสตน, โรเบรต ด) กลาววา โครงการนนมทกรปแบบและทกขนาด ตงแตการกอสรางสถานอวกาศ ไปจนถงการตดตงระบบสารสนเทศใหม อยางไรกตาม สวนประกอบทส าคญของการจดการโครงการตางๆ นนกลบไมแตกตางกนเลย ไมวาจะเปนโครงการประเภทใด สวนประกอบเหลานนลวนอยภายในกระบวนการทม ๔ ขนตอน คอ๒๔ ๑) การก าหนดและการจดตงโครงการ ๒) การวางแผนโครงการ ๓) การบรหารการด าเนนโครงการ ๔) การปดโครงการ Baum (บม) ไดอธบายวงจรการวางแผนโครงการจากมมมองของธนาคารโลกวาประกอบไปดวย ๖ ขนตอน ดงน๒๕ ๑) การก าหนดโครงการ ๒) การจดเตรยมโครงการ ๓) การประเมน ๔) การเจรจาตอรอง ๕) การปฏบตตามโครงการและการนเทศงาน ๖) การประเมนผล Rondinelli (รอนดเนลล) ไดแบงขนตอนของวงจรการวางแผนโครงการออกเปน ๑๒ ขนตอน ทงนโดยมวตถประสงคเพอเนนใหเหนวงจรการวางแผนและบรหารโครงการ แลวเรยกล าดบขนตอนดงกลาววา “วงจรการวางแผนและการจดการโครงการ (Project Planning and Management Cycle)” ซงมขนตอนของวงจรการวางแผนโครงการดงกลาวจะมดงน๒๖ ๑) การก าหนดและนยามโครงการ (Project Identification and Definition) ๒) การรางโครงการ การตระเตรยม และการวเคราะหความเปนไปได ( Project Formulation, Preparation and Feasibility Analysis)

๒๔Robert D. Austin, “Managing Projects Large and Small”, แปลโดย คมสน ขจรชพพนธงาม, การ

บรหารโครงการ, พมพครงท ๕, (กรงเทพมหานคร : บรษท เอกซเปอรเนท จ ากด, ๒๕๕๓), หนา ๒๒. ๒๕Baum, Warren C., “The Project Cycle”, Finance and Development, Vol.15, No.4, 1978,

อางใน ประสทธ ตงยงศร , การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๑-๔๕.

๒๖Rondinelli , Dennis A, Planning Development Projects, ( Pennsylvania : Dowden, Hetechison & Ross, 1977), อางใน ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๕-๔๖.

การจดการโครงการขนสง ๑๓

๓) การออกแบบโครงการ (Project Design) ๔) การประเมนโครงการ (Project Appraisal) ๕) การคดเลอกโครงการ การเจรจาตอรอง และการอนมตโครงการ (Project Selection, Negotiation and Approval) ๖) การจดกจกรรมและหนวยงานโครงการ (Project Activation and Organization) ๗) การน าโครงการไปปฏบตและการด าเนนงาน (Project Implementation and Operation) ๘) การนเทศ การตดตาม และควบคมโครงการ (Project Supervision, Monitoring and Control) ๙) การสนสดโครงการ (Project Completion or Termination) ๑๐) การโอนงานมาสการบรหารตามปกต (Output Diffusion and Transition to Normal Administration) ๑๑) การประเมนผลโครงการ (Project Evaluation) ๑๒) การวเคราะหการตดตามและการด าเนนการ (Follow – Up Analysis and Action) Goodman and Love (กดแมน แอนด เลฟ) กลาวถง ภาพรวมของการวางแผนและการจดการโครงการแบบบรณาการ ( Integrated Project Planning and Management Cycle หรอมชอยอวา IPPMC) ซงแบงออกเปน ๔ ขนตอนหลกๆ ดงน๒๗ ขนตอนท ๑ การวางแผน การประเมน และการจดกจกรรมโครงการ ขนตอนท ๒ การคดเลอก การอนมต และการจดกจกรรมโครงการ ขนตอนท ๓ การปฏบต การควบคม และการสงมอบงาน ขนตอนท ๔ การประเมนผลและการปรบปรงแกไข ภายใตขนตอนทง ๔ ดงกลาว ในแตละขนตอนยงประกอบไปดวยภารกจหลกๆ ทตองปฏบตรวมทงสน ๑๐ ภารกจดวยกน ดงนนวงจรการวางแผนโครงการตามแนวคดของ Goodman and Love (กดแมน แอนด เลฟ) จงประกอบไปดวย ๑๐ ขนตอนดงน ๑) การก าหนดและการรางโครงการ (Identification and Formulation) ๒) การวเคราะหความเปนไปได และการประเมนโครงการ (Feasibility Analysis and Appraisal) ๓) การออกแบบโครงการ (Design) ๔) การคดเลอก และการอนมตโครงการ (Selection and Approval) ๕) การจดกจกรรมโครงการ (Activation) ๖) การน าโครงการไปปฏบต (Implementation) ๗) การนเทศ และควบคม (Supervision and Control) ๘) การสนสดโครงการและการสงมอบงาน (Completion and Handover)

๒๗Goodman, Louis J., and Love, R.N., Project Planning and Management, ( New York : Pergamon Press, 1980), อางใน ประสทธ ตงยงศร , การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๖-๔๗.

การจดการโครงการขนสง ๑๔

๙) การประเมนผลและการตดตาม (Evaluation and Follow – Up) ๑๐) การปรบปรงแกไขนโยบายและการวางแผน (Refinement of Policy and Planning) ประสทธ ตงยงศร ไดแบงขนตอนของวงจรการจดการโครงการออกเปน ๖ ขนตอน คอ๒๘ ๑) การก าหนดโครงการ (Identification) ๒) การจดเตรยมโครงการ (Preparation) ๓) การประเมนและการอนมตโครงการ (Appraisal and Approval) ๔) การน าโครงการไปปฏบต (Implementation) ๕) การด าเนนงานโครงการ (Operation) ๖) การประเมนผลโครงการ (Evaluation)

๑.๙ สรปทายบท โครงการ หมายถง แผนงานทประกอบไปดวยวตถประสงค อตลกษณ ระยะเวลา

รายละเอยด ทรพยากร มเจาของ หรอมผใหการสนบสนนโครงการ ขอบเขตของงาน การเงน และความไมแนนอน สวนการจดการโครงการ (Project Management) เปนหลกการน าความรไปใชในการวางแผน จดระเบยบ รบประกน จดการ ชน า และควบคมทรพยากรตาง ๆ เพอใหโครงการบรรลเปาประสงค

การจดการโครงการเปนกลไกในการแกไขปญหาและสถานการณ เพอชวยใหหนวยงานสามารถแกไขปญหาตางๆทจะเกดขนกบองคการได รวมถงการสามารถตรวจสอบผลการด าเนนงานตางๆ ขององคกรได ทงนเพอการด าเนนงานโครงการบรรลวตถประสงคตามทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ โดยไดผลผลตทมคณภาพ โดยค านงถงความประหยดทสดเทาทจะท าได

ประโยชนจากการจดการโครงการ ไดแก ลดความเสยง ชวยใหโครงการเปนไปตามแผนทวางไว เกดความเชอมน มประสานงานและความรวมมอ สามารถปรบแผนหรอแกปญหาไดทนทวงท และท าใหทราบผลการด าเนนงานโครงการวาประสบผลส าเรจมากนอยเพยงใด สวนปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ไดแก ความสามารถและความมอ านาจของผบรหารโครงการ ความเหมาะสมขององคการ บคลากรท งบประมาณ ความชดเจนของแผน การควบคมโครงการ สถานท วสดอปกรณ เครองมอ และเทคโนโลยตางๆ ระยะเวลา ความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ และความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตอการจดการโครงการ

การจดการโครงการเปนกจกรรมทเกยวของกบการวางแผนโครงการ การปฏบตตามโครงการ และการตดตามโครงการ หรอเปนกระบวนการวางแผน (Planning) การจดองคการ (Organizing) การสงการ (Directing) และการควบคม (Controlling) การใชทรพยากรตางๆ เพอใหการด าเนนโครงการบรรลวตถประสงค ทงวตถประสงคทวไปและวตถประสงคเฉพาะดานตามทก าหนดไว

ค าถามทายบทท ๑

๒๘ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis,

(กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๗.

การจดการโครงการขนสง ๑๕

๑. โครงการกบการจดการโครงการ มความหมายตางกนหรอไม อยางไร จงอธบาย ๒. ความส าคญของการจดการโครงการมอะไรบาง จงยกตวอยางประกอบเพออธบายใหชดเจน ๓. วตถประสงคของการจดการโครงการ สอดคลองกบประโยชนจากการจดการโครงการอยางไร ๔. ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการมอะไรบาง จงอธบาย ๕. จงยกทฤษฎการจดการโครงการมา ๑ ทฤษฎ และน าไปประยกตกบการจดโครงการทาง

พระพทธศาสนาอยางไรกบสถานการณในปจจบน ๖. การทราบสถานการณตางๆลวงหนาจะชวยใหการจดการโครงการประสบความส าเรจไดอยางไร ม

สถานการณใดบางทผบรหารจะตองเผชญเสมอ ๗. ในการทจะเตรยมตวรบมอกบสถานการณตางๆนน นกบรหารทกคนควรทจะเตรยม “คดและ

ท างานเปนโครงการ” มความหมายวาอยางไร ในมมมองของทานทานมความคดเหนเกยวกบเรองนอยางไรบาง

๘. ทกลาววาประโยชนจากการจดการโครงการประการหนงคอ ชวยลดความเสยงจากโครงการ การจดการโครงการทดชวยลดความเสยงจากโครงการไดอยางไร จงอธบาย

๙. การวางแผนและการจดการโครงการแบบบรณาการ ( Integrated Project Planning and Management Cycle = IPPMC) ประกอบดวยขนตอนหลกๆ อะไรบาง จงอธบาย

๑๐. วงจรการจดการโครงการ ประกอบดวยกขนตอน อะไรบาง การประเมนและการอนมตโครงการเปนหนาทของใคร

เอกสารอางองทายบท

การจดการโครงการขนสง ๑๖

Baum. Warren C.. “The Project Cycle”. Finance and Development. Vol.15. No.4. 1978. C.F. Gray/E.W. Larson. Project Management : The Managerail Process. Singapore :

Lrwin McGraw-Hill. 2000. Goodman. Louis J.. and Love. R.N.. Project Planning and Management. New York :

Pergamon Press. 1980. Harold Kerzner. Project Management : A Systems Approach in Planning

Scheduling and Controlling. 6th ed.. Canada : John Wiley & Sons. Inc.. 1998. Jack R. Meredith and Samuel J. Mantel. Jr.. Project Management : A Managerial

Approach. 4th ed.. New York : John Willey & Sons Inc.. 2000. Robert D. Austin. “Managing Projects Large and Small”. แปลโดย คมสน ขจรชพพนธงาม.

การจดการโครงการ. พมพครงท ๕. กรงเทพมหานคร : บรษท เอกซเปอรเนท จ ากด. ๒๕๕๓.

Rondinelli . Dennis A. Planning Development Projects. Pennsylvania : Dowden. Hetechison & Ross. 1977.

เยาวด รางชยกล วบลยศร . การประเมนโครงการ : แนวคดและแนวปฏบต. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๒.

ชเกยรต ลสวรรณ. รศ. การวางแผนและบรหารโครงการ. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม. ๒๕๔๕.

ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย สกว.. ๒๕๔๔.

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๗.

ประชม รอดประเสรฐ. การจดการโครงการ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ. ๒๕๓๕.

ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis. กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด มหาชน. ๒๕๔๕.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

รตนา สายคณต. รศ.. การจดการโครงการ : แนวทางสความส าเรจ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๗.

วราภรณ จรชพพฒนา. ผศ.ดร.. “การจดการโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”. รายงานการวจย. กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ๒๕๕๑.

วกพเดย. โครงการ. [ออนไลน]. แหลงขอมล : https://th.wikipedia.org. [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘]. วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว. ๒๕๔๓.

การจดการโครงการขนสง ๑๗

สมคด พรมจย. เทคนคการประเมนโครงการ. พมพครงท ๕. นนทบร : จตพร ดไซน. ๒๕๕๐. ส านกงานสหกรณจงหวดปตตาน. เทคนคการจดการโครงการ. ปตตาน : ส านกงานสหกรณจงหวด

ปตตาน. ๒๕๕๓. หนา ๙. ส าราญ มแจง. รศ.ดร.. การประเมนโครงการทางการศกษา. พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร.

๒๕๔๐. สโขทยธรรมาธราช. ความรทวไปเกยวกบการวเคราะหและประเมนโครงการ . [ออนไลน].

แหลงขอมล : http://www.stou.ac.th/stouonline /lom/data/sec/Lom14/01-01-01.html. [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘].

สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ . กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๕๖. หนา ๘.

สพาดา สรกตตาและคณะ. การวางแผนและการจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด. ๒๕๔๓.

สภาพร พศาลบตร. ผศ.. การวางแผนและการจดการโครงการ. พมพครงท ๖. กรงเทพมหานคร : บรษท วรตน เอดคเคชน จ ากด. ๒๕๕๐.

อนนต เกตวงศ. หลกการและเทคนคการวางแผน. พมพครงท ๗. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. ๒๕๔๑.

แผนการสอนประจ าบทท ๒

การจดการโครงการขนสง ๑๘

รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๒ ประเภทของโครงการ Kind of Project หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ประเภทและคณลกษณะเฉพาะของโครงการ ๓. ความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า ๔. ค าจ ากดความของโครงการ (Definition of a Project) ๕. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ๑. โครงการแบงออกเปน ๓ ประเภทคอ โครงการปรบปรงหรอแกไขปญหาตางๆ

( Improvement Project) โ ครงการร เ ร มหร อ พฒนานวตกรรม ( Innovative Project) และโครงการวจยและพฒนา (Research and Development Project) โครงการทงสามประเภทน แมจะมองคประกอบหลาย ๆ ดานแตกตางกน แตคณลกษณะเฉพาะทส าคญของโครงการทงสามประเภทคอ ขอบขายของงาน (Scope) มองคกร (Organization) เกดการเปลยนแปลงทเปนประโยชน (Beneficial) พรอมเผชญกบความไมแนนอนและความเสยงตางๆ เสมอ ขอจ ากดดานเวลา (Time) คาใชจาย (Cost) และคณภาพ (Quality) เนนความส าคญของการบรณาการ (Integration) กบองคการหลกหรอหนวยงานของเจาของโครงการ

๒. โครงการกบงานประจ านนมความแตกตางกนหลายๆ ดาน โดยสามารถพจารณาไดจากขอบขาย เวลา การเปลยนแปลง แนวโนม วตถประสงค ทรพยากร บรบท ผลลพธ ทมงาน และสไตลในการท างานทแตกตางกน

๓. การด าเนนงานแบบโครงการมความแตกตางจากการด าเนนงานประจ า ดงนนการจะเรยกลกษณะการด าเนนงานใดกตามวาเปนโครงการหรอไมเปนโครงการนน จะตองพจารณาจากค าจ ากดความของการเปนโครงการ คอ โครงการมการด าเนนการเพยงชวคราว (Temporary) โครงการมลกษณะเฉพาะ (Unique) กจกรรมในโครงการมล าดบขนตอน (Sequence) กจกรรมในโครงการมความซบซอน (Complex) กจกรรมในโครงการมความเชอมโยงกน (Connected) โครงการมเปาหมายเพยงหนงเดยว (One Goal) ภายใตงบประมาณทจ ากด (Within Budget)

วตถประสงค ๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจประเภทและคณลกษณะเฉพาะของโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจค าจ ากดความของโครงการ (Definition of a Project)

กจกรรมระหวางเรยน

การจดการโครงการขนสง ๑๙

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๒ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๒ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๒๐

บทท ๒ ประเภทของโครงการ (Kind of Project)

๒.๑ บทน า

ในบทนจะอธบายถงประเภทของการจดการโครงการซงแบงออกเปนหลายเภทดวยกน ซงทงนในการจดการโครงการยอมมความหลากหลายทงในเรองของขนาดของโครงการ ขอบขายดานตางๆของโครงการ ระยะเวลาในการด าเนนโครงการ กลมเปาหมายหรอกลมลกคาทแตกตางกน กจะแบงประเภทของโครงการไปตามลกษณะทปรากฏดงกลาว นอกจากนยงอธบายใหเหนถงคณลกษณะเฉพาะของโครงการทท าใหโครงการมความแตกตางจากงานประจ า เชน ขอบขายงาน ผรบผดชอบ หรอ องคการ การเปลยนแปลง เปนตน นอกจากนยงอธบายใหเหนถงความแตกตางระหวางโครงการกบงานประจ าวามลกษณะทแตกตางกนอยางไรในเชงเปรยบเทยบใหเหนชด ซงผศกษาสามารถแยกแยะไดวา อะไรจดเปนโครงการ อะไรจดเปนงานประจ า และไดอธบายถงค าจ ากดความของโครงการทนยมพบเจอ เพอใหผศกษาไดศกษาความหมายและรายละเอยดของค าศพทส าคญๆเหลานนไดอยางชดเจน ดงน ๒.๒ ประเภทและคณลกษณะเฉพาะของโครงการ

ประเภทของโครงการ โครงการมลกษณะทหลากหลายทงในเรองของขนาด ขอบขาย เวลา กลมลกคา หรอผรบบรการ รวมทงอายการใชงานโครงการ (Project Life) การแบงประเภทโครงการตามลกษณะของสถานการณทจะเผชญรวม ๓ ประเภทคอ

๑. โครงการปรบปร งหรอแก ไขปญหาตางๆ ( Improvement Project) ซ ง ในทน หมายความรวมถง โครงการปรบสมรรถนะดานตางๆขององคการ (Competency Improvement) เพอน าไปสการท างานทกระตอรอรนมากยงขนดวย

๒. โครงการรเรมหรอพฒนานวตกรรม (Innovative Project) ดานตางๆทงในสวนของทน อปกรณ เครองมอ เครองจกร เทคโนโลย ความร วทยากร และปญญาประดษฐ ทงหลายทมคณคาอยางสงยงตอองคการ

๓. โครงการวจยและพฒนา (Research and Development Project) ทงนเพอทมเทหรออทศใหกบการคนควา การท าการทดลอง การฝกปฏบต การบกเบกหรอน ารอง (Pilot) ในพนทหรอกลมคน เพอหาขอสรปทเหมาะสม และเปนประโยชนตอการจดการในระยะยาว๒๙

๒๙ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, พมพครงท ๑๖, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗), หนา ๔ – ๕.

การจดการโครงการขนสง ๒๑

ลกษณะส าคญของโครงการ โครงการทผบรหารก าหนดขนไมวาจะเปนประเภทใด จะมลกษณะเฉพาะทส าคญคลายคลงกนดงตอไปน๓๐

๑. ขอบขายของงานโครงการ (Project Scope) อนหมายถงกจกรรมตางๆของ โครงการ (Project Activity Packages) มลกษณะเปนเอกเทศ หรอมลกษณะเฉพาะ (Unique) ทแตกตางไปจากงานประจ าบางไมมากกนอย หรออาจจะเปนกจกรรมใหมทงหมดกได

๒. มหนวยงานหรอองคกรโครงการ (Project Organization) ทรบผดชอบในการจดการโดยเฉพาะ (หรออาจจะเรยกวาเปนองคกรเจาภาพ) โดยองคกรดงกลาวนจะท าหนาทเปนการชวคราว (Temporary unit)

๓. มวตถประสงคหรอผลลพธ (Outcomes or Results) ของโครงการทมตวชวดชดเจน (Key Indicators) มคณคาและคณประโยชนอยางส าคญตอกลมคน หรอพนทเปาหมายไดเปนอยางด ทงนอาจจะมการระบถงการเปลยนแปลงทเปนประโยชนโดยตรง (Intended Benefit) ในลกษณะใดลกษณะหน ง หรอกอให เกดผลประโยชน (Interest) อยางใดอยางหน ง ทมสามารถวดได (Measurable) หรอ สามารถช ให เหนถงผลการเปลยนแปลงท เกดขนในเชงบวก (Positive Consequences) หลงจากการด าเนนงานโครงการแลวเสรจได โดยเมอเปรยบเทยบกบสภาพการณ ทปราศจากโครงการ (Without Project) แลว ถอวาการมโครงการ (With Project) กอใหเกดประโยชนโดยแทจรง

๔. ในการจดการโครงการ ผบรหารและทมงานโครงการตองพรอมทจะ เผชญกบความไมแนนอนและความเสยง (Uncertainty and Risk) ดานตางๆ เสมอ ดงนนในการวางแผนและเตรยมการโครงการ ควรทจะมการศกษาและวเคราะหความเปนไปได และประเมนความเสยงลวงหนา เพอประโยชนในการแสวงหาลทางในการบรหารและจดการความเสยง (Risk management) ไวลวงหนา

๕. ในการบรหารและการจดการโครงการ จ าเปนตองเนนถงความส าคญของการเชอมโยงหรอบรณาการ (Interfacing or Integration) ระหวางองคกรทเปนเจาของโครงการ (Project Owner) กบองคกรทท าหนาทในการจดการโครงการ (Project Organization) ทงน เปนทชดเจนวาผจดการโครงการ จะตองปฏบตงานตามเงอนไขหรอขอก าหนดโครงการ (Terms of Reference) ทเจาของโครงการก าหนดไว

๖. ในการจดการโครงการผบรหารโครงการและผจดการโครงการตอง ค านงถง ขอจ ากดดานเวลา (Time) คาใชจาย (Cost) และคณภาพ (Quality) ตามทก าหนดไวในเงอนไขของโครงการเสมอ ในบรรดาลกษณะส าคญเหลาน Project Management Institute (PMI) ซงเปน องคกรทางวชาชพของสหรฐอเมรกา พจารณาวาถอวาสงส าคญทสดของคณลกษณะทส าคญ ทสดมอยสองเรอง คอ

ก. ลกษณะงานเปนเอกเทศ หรอลกษณะพเศษ (Unique) ในเรองนค าวาเอกเทศหรอลกษณะพเศษมความหมายวา ผลผลตหรอ บรการทเปนผลงานของโครงการ มความแตกตางในบาง

๓๐เรองเดยวกน, หนา ๕ – ๗.

การจดการโครงการขนสง ๒๒

ดานจากผลผลตหรอบรการตางๆ ทมอย เดม (Unique means that the product or service is different in some distinguish way from all similar products or services)

ข. ลกษณะชวคราว (Temporary) ลกษณะชวคราว มความหมายวา โครงการทกโครงการมระยะเวลาเรมตน และสนสดทแนนอน (Temporary means that every project has a definite beginning and a definite end) ดงนน ความส าคญของการก าหนดเวลาทด ทงในสวนทตองตอบค าถามหลกทวา โครงการควรจะเรมเมอใด ควรจะเสรจเมอใด ควรใชเวลาในการด าเนนงานเทาไร จงจะสอดคลองกบ ความจ าเปนเหมาะสมกบเนอหาเชงเทคนค (Technical aspect) และสามารถตอบสนองความ ตองการของผทจะใชประโยชนจากโครงการอยางถกตอง แมนตรง และทนกาล

จากลกษณะตางๆ ดงกลาวน จะเหนไดวาโครงการกบงานประจ าหรอการปฏบตงานภาวะปกต แมจะมความคาบเกยวของตอเนองกนคอ เมองานประจ ามปญหาหรอไมสามารถตอบสนองตอความตองการตางๆ ได กจะใชโครงการเปนกลไกในการแกไข และเมองานโครงการสนสดลงกจะถายโอน (Transfer) ผลงานขนสดทายของโครงการ (Final outputs) น าไปสการด าเนนงานของฝายประจ าหรอฝายปฏบตการ (Operations) ตอไป เพอความเขาใจทชดเจนมากขน

โครงการทงสามประเภทน แมจะมองคประกอบหลาย ๆ ดานแตกต างกน แต

คณลกษณะเฉพาะทส าคญของโครงการทงสามประเภทมดงตอไปน๓๑ ๑) ขอบขายของงาน (Scope) มลกษณะเปนเอกเทศหรอมลกษณะเฉพาะ

(Unique) ทแตกตางไปจากงานประจ า หมายความวา โครงการหนง ๆ ยอมมวตถประสงคเฉพาะ (Specific objective) ทชใหเหนวาโครงการมผลลพธ (Outcomes) ทคาดหมายไวลวงหนาอยางชดเจน โดยมผลงาน (Outputs) เปาหมายทระบตวชวดไวโดยชดเจนเชนกน กบมลกษณะแตกตางไปจากงานประจ า

๒) มองคกร (Organization) รบผดชอบในการจดการโดยเฉพาะ และท าหนาท เปนการชวคราว (Temporary) กลาวคอ โครงการทกประเภทจะมระยะเวลาการด าเนนงานนบตงแตเรมตนไปจนถงจดสนสดทชดเจน ดงนน องคกรโครงการจงเปนองคกรทมระยะเวลารบผดชอบงานแนนอน ตายตว งานโครงการจงถอเปนงานชวคราว เมอเสรจภารกจกจะสงมอบงานใหกบองคกรทจะรบผลงานของโครงการไปด าเนนการเปนงานประจ า ตลอดอายของโครงการ (Project life)

๓) เกดการเปลยนแปลงทเปนประโยชน (Beneficial) โดยผลลพธ (Outcomes or Results) ของโครงการตอบสนองความตองการตอกลมเปาหมาย กลาวคอ ในการวางแผนโครงการจะตองพจารณาวา ผลประโยชนของโครงการทจะเกดขนตอกลมเปาหมายคออะไร ? ซงผลประโยชนนจะพจารณาทงในสวนทคดเปนตวเงนไดหรอจบตองได (Tangible benefits) และทไมอาจคดเปนตวเงนได หรอไมอาจจบตองได ( Intangible benefits) และผลประโยชนดงกลาว จะกอใหเกดคณประโยชนหรอผลก าไร (Benefits) ตอกลมเปาหมายมากนอยเพยงใด

๓๑ Turner, ๑๙๙๓, อางถง ใน ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสราง

ความส าเรจ, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘), หนา ๘-๑๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๓

ดงนน เมอเปรยบเทยบกบคาใชจายหรอการลงทนทใชจะคมคาหรอไม เมอเปรยบเทยบกบการไมมโครงการ (Without project) หรอไปลงทนในโครงการอน ๆ

๔) ในการจดการโครงการ ผบรหารและทมงามโครงการตองพรอมทจะเผชญกบความไมแนนอนและความเสยงตางๆ เสมอ กลาวคอ โครงการทกประเภทยอมจะน าไปสการเปลยนแปลงทมผลทงในดานบวกและลบ กบยงตองเผชญกบปญหาและอปสรรคตางๆ อยางมากมาย เชน ผทมสวนไดเสย (Stakeholders) ของโครงการนน อาจใหการยอมรบหรอมทาททอาจจะตอตานและคดคาน โครงการทงทางตรงและทางออม หรอในระหวางด าเนนงานโครงการ อาจมการเปลยนแปลงดานตางๆ ทงในทางการเมอง การบรหาร เศรษฐกจ สงคม ภมศาสตร กายภาพ สภาวะแวดลอม และดานอน ๆ ทอาจจะเปนปจจยเกอหนนใหโครงการด าเนนไปอยางราบรน หรออาจฉดดงใหเกดภาวะชะงกงนกเปนได ดวยเหตดงกลาวน ผจดโครงการและทมงานทรบผดชอบจงจ าเปนตองมขอมลทดพอ ส าหรบเปนฐานในการประเมนความไมแนนอนและความเสยง ทจะเปนประโยชนในการแสวงหาลทางเพอรบมอกบสถานการณทอาจจะเกดขนตอไป

๕) ในการจดโครงการผบรหารโครงการตองค านงถงขอจ ากดดานเวลา (Time) คาใชจาย (Cost) และคณภาพ (Quality) ตามทก าหนดไวในเงอนไขของโครงการสงเหลานถอเปนหวใจส าคญในการวางแผนโครงการ กบเปนเรองทจะน าไปสการจดวางระบบการควบคม (Controlling Systems) ทแนนอนและชดเจนอกดวย กลาวอยางงาย ๆ กคอ

ก. ในดานเวลา ผจดการโครงการทกโครงการตองผลกดนใหมการเรมตนงานโครงการอยางถกตองตามเวลาทก าหนด และส าเรจเสรจสนภายในระยะเวลาทวางไว

ข. ในดานคาใชจาย ผจดการโครงการจะตองผลกดนใหมการบรหารและวางระบบการจดการดานการเงนงบประมาณ อยางเขมงวดกวดขน กบพยายามผลกดนใหงานเกดประโยชนสงสด

ค. ในดานคณภาพ ผจดโครงการจ าเปนตองวางแนวทางใหผลงานทเกดขน ไดมาตรฐานตรงตามคณลกษณะงาน (Specification) โดยมคาความบกพรองเปนศนย (Zero defect)

๖) ในการจดการโครงการจ า เปนตองเนนความส าคญของการบ รณาการ (Integration) กบองคการหลกหรอหนวยงานของเจาของโครงการ เรองนถอเปนเรองทส าคญอยางยงในการจดการโครงการกลาวคอ แมวาองคกรโครงการจะมความเปนเอกเทศในการบรหารงานแตกมไดตดขาดโดยสนเชงจากองคกรตางๆ ของหนวยงานหลก ทท าหนาทในการก าหนดโครงการ และน าผลลพธของโครงการไปด าเนนงานในรปของงานประจ า ดงนน การวางหมดเชอมโยงตางๆ (Linking pins) ไมวาจะเปนตวบคคล (Personal interfaces) องคกร (Organizational interfaces) หรอระบบงาน (Systems interfaces) จงถอเปนเรองทจ าเปนตองก าหนดไวลวงหนาอยางชดเจน เพอลดขอขดแยง หรอความเขาใจทไขวเขว สบสนไมตรงกนระหวางหนวยงานตางๆ ทเกยวของ อนง ในบรรดาลกษณะส าคญทกลาวไวในหวขอกอนหนาท สถาบนการจดการโครงการ (Project Management Institute) ซงเปนองคกรทางวชาชพของสหรฐอเมรกาถอวาสงส าคญทสดมอยสองเรอง คอ

การจดการโครงการขนสง ๒๔

ก. ลกษณะงานเปนเอกเทศ หรอ ลกษณะงานพเศษ (Unique) ในเรองนค าวาเอกเทศ หรอลกษณะพเศษมความหมายวาผลผลตหรอบรการทเปนผลงานของโครงการ มความแตกตางในบางดานจากผลผลตหรอบรการตางๆ ทมอยเดม (Unique means that the product or service is different in some distinguish way from all similar products or services.) ข. การชวคราว (Temporary) การชวคราวมความหมายวา โครงการทกโครงการ มระยะเวลาเรมตนและสนสดทแนนอน (Temporary means that every project has a definite beginning and a definite end) จากลกษณะตางๆ ดงกลาวน จะเหนไดวา โครงการกบงานประจ าหรอการปฏบตงานในภาวะปกตแมจะมความคาบเกยวตอเนองกน คอ เมองานประจ ามปญหาหรอไมสามารถตอบสนองตอความตองการตางๆ ไดกจะใชโครงการเปนกลไกในการแกไขและเมองานโครงการ สนสดลงกจะถายโอน (Transfer) ผลงานขนสดทายของโครงการ (Final outputs) ไปสการด าเนนงานของฝายประจ าหรอฝายปฏบตการ (Operations) ตอไป

รปแบบของการก าหนดโครงการทนยมม ๒ ลกษณะ คอ โครงการแบบด ง เดม (Conventional Method) และโครงการแบบเหตผลสมพนธ (Logical Framework) โครงการแตละ ลกษณะมองคประกอบโดยสรปดงน๓๒

๑. องคประกอบของโครงการแบบดงเดม โครงการแบบดง เดม มองคประกอบของโครงการและสาระโดยสรปของแตละ

องคประกอบ ดงน ๑.๑ ชอโครงการ เปนสวนทบอกวาเปนโครงการประเภทใด เรองอะไรและเกยวของ

กบใคร เชน โครงการพฒนาครและบคลากรของโรงเรยนขนาดเลกโดยใชโรงเรยนเปนฐาน โครงการเสรมสรางนสยรกการอานของนกเรยน โรงเรยน... เปนตน

๑.๒ หลกการและเหตผล เปนสวนทอธบายถงหลกการและเหตผลวา ท าไมจงตองจดท าโครงการโดยระบถงสภาพปญหา และความตองการทตองท าใหเกดโครงการรายละเอยดของหลกการและเหตผลตองชใหเหนทมา และความส าคญของโครงการนนอยางชดเจน

๑.๓ วตถประสงคและเปาหมาย วตถประสงคเปนขอความทระบถงสงทองคกร หรอผจดท าโครงการตองการหรอคาดหวงใหเกดขนหลงจากด าเนนโครงการเสรจสนแลว การก าหนด วตถประสงคตองเฉพาะเจาะจง สามารถตอบค าถามไดวา สงทตองท าใหเกดขนในโครงการนนคออะไร ตองการผลงานหรอผลผลตอะไร สวน เปาหมายเปนการก าหนดขอบเขตและลกษณะของการปฏบตงาน หลงจากทไดก าหนดวตถประสงคแลว เพอใชเปนเครองมอก ากบการจดการโครงการนนๆ ใหไปสวตถประสงคทตองการและเปนสวนทแสดงใหเหนวา ถาจะท างานใหบรรลวตถประสงคของแตละขอนน จะตองท างานอยางไร ในปรมาณเทาใด และท าเมอใด ซงมกจะบอกใหทราบถงปรมาณและคณภาพ

๓๒เรองเดยวกน, หนา ๗ – ๙.

การจดการโครงการขนสง ๒๕

๑.๔ วธด าเนนการ เปนสวนทระบขนตอนทแสดงรายละเอยดกลยทธหรอวธ ด าเนนงานวาจะท าอะไร อยางไร ใครรบผดชอบและปฏบตดวยวธใดจงจะสามารถบรรลวตถประสงคและเปาหมายทก าหนดไว โดยระบ ขนตอนส าคญๆ ของการด าเนนงานและกจกรรมตางๆ ทตองด าเนนงาน ภายใตโครงการนนๆ

๑.๕ ระยะเวลาในการด าเนนงาน เปนสวนทบงบอกแผนการด าเนนงาน ซงเปน ชวงเวลาทงหมดทใชในการด าเนนโครงการวามระยะเวลานานเทาใด จากวน – เดอน – ปใด ถงวน – เดอน – ปใด ซงอาจอยในรปของแผนก าหนดรายการปฏบตงาน ตารางท างาน หรอปฏทนปฏบตงาน

๑.๖ ทรพยากรและงบประมาณ เปนสวนทแสดงรายละเอยดของงบประมาณ และทรพยากรของโครงการโดยระบยอดรวมของคาใชจายทงหมดของโครงการรายละเอยดคาใชจายใน แตละดาน พรอมทงระบแหลงการเงนและทรพยากรอนๆ ทเกยวของดวย

๑.๗ การตดตามและประเมนผล เปนสวนทแสดงใหเหนถงวธการควบคม ก ากบ และประเมนโครงการซงจะตองระบรายละเอยดเกยวกบวธการประเมนระหวางการด าเนนโครงการการตรวจสอบความกาวหนา การก ากบ ตดตาม และควบคมโครงการตลอดจนการประเมนผลสรปเมอสนสด โครงการ

๑.๘ ผลทคาดวาจะไดรบ เปนสวนทบงบอกถงผลพลอยไดทเกดจากการด าเนน โครงการทคาดวาจะไดรบนอกเหนอจากทไดระบไวในวตถประสงคของโครงการผลทคาดวาจะไดรบกคอ ผลกระทบในทางทดทคาดวาจะเกดขนจากโครงการไมใชผลโดยตรงทไดตามวตถประสงค

๑.๙ ผรบผดชอบโครงการเปนสวนทระบใหทราบวาใครเปนผรบผดชอบ โครงการซงอาจจะเปนชอหนวยงานหรอชอบคคลกได

๒. องคประกอบของโครงการแบบเหตผลสมพนธ การจดท าโครงการแบบเหตผลสมพนธนใชหลกการแสดงความสมพนธในเชงเหตผล

ตอเนอง ประสานกนทงแนวตง (Vertical) และแนวนอน (Horizontal) ขององคประกอบทเปน โครงสรางพนฐานของโครงการตางๆ ถอวาเปนเครองมอในการก าหนดและจดเตรยมโครงการทด ทงน เพราะโครงการแบบเหตผลสมพนธจะเปนชดขององคประกอบทมความสมพนธเชอมโยงกนในทาง ตรรกวทยา ซงองคประกอบดงกลาว ไดแก จดมงหมายของโครงการ (Goal) ซงกคอวตถประสงคของแผนงานทอยเหนอโครงการวตถประสงคของแผนงานกคอวตถประสงคทแทจรงของโครงการผลผลต ของโครงการกจกรรมและปจจยของโครงการแสดงดงตารางท ๒.๑

การจดการโครงการขนสง ๒๖

ตารางท ๒.๑ ตารางโครงการแบบเหตผลสมพนธ๓๓

รายละเอยดโดยสรป ดชนชวด

ความส าเรจ แหลงขอมล/แหลง

อางอง เงอนไขความส าเรจ/ ขอสมมตฐานทส าคญ

goal จดหมายการพฒนา

ความส าเรจของจดหมาย

หลกฐานหรอแหลง พสจน

ขอสมมตฐาน : เพอสนบสนน การพฒนาระยะยาว

Purpose วตถประสงคโครงการ

เมอโครงการเสรจ สนลง

หลกฐานหรอแหลง พสจน

ขอสมมตจาก purpose to goal

outputs ผลผลต/ผลงาน

ความส าเรจของผลงาน

หลกฐานหรอแหลง พสจน

ขอสมมตจาก outputs to purpose

activities กจกรรมหลก

ก าหนดการ หลกฐานหรอแหลง พสจน

ขอสมมต/เงอนไขจาก activities to output

resources ทรพยากร

งบประมาณ หลกฐานหรอแหลง พสจน

ขอสมมต/เงอนไขจาก resources to activities

จากตารางท ๒.๑ สามารถอธบายไดดงน๓๔ ๑. รายละเอยดโดยสรป คอขอสรปสาระส าคญของโครงการประกอบดวย

๑.๑ จดหมายการพฒนา (Goal) คอ วตถประสงคของการพฒนาในระดบทสงกวาโครงการและเปนเหตผลทมาของโครงการประการหนง โครงการจงตองมงใหบรรลจดหมายน

๑.๒ วตถประสงคโครงการ (Project Purposes) คอ ผลทเฉพาะเจาะจงทโครงการมงจะ บรรลผลภายในระยะเวลาของโครงการวตถประสงคนจงเปนวตถประสงคทแทจรงของโครงการซงจะ บรรลผลตามทก าหนดไวเมอโครงการไดผลผลตหรอผลงานตามทตองการ

๑.๓ ผลงาน (Project Outputs) คอ ผลผลตหรอผลงานทเกดขนโดยตรงจากการด าเนนกจกรรมตางๆ ของโครงการและเมอโครงการไดผลงานตามทก าหนดไวผลงานนจะสงผลใหวตถประสงค ของโครงการบรรลผลตามเปาหมาย

๑.๔ กจกรรมหลก (Activities) คอ กจกรรมตางๆ ของโครงการทจ าเปนตองมการด าเนนงานเพอใหไดผลงานตามทก าหนดไว

๑.๕ ทรพยากร (Resources) คอ กจกรรมและทรพยากร โดยกจกรรมคอ ขนตอนการด าเนนงานเพอใหไดผลผลตหรอผลงาน แตละผลงานจงตองมกจกรรมทตองด า เนนการสวนทรพยากร ไดแก ทรพยากรหรอปจจยทจ าเปน เชน งบประมาณ เพอท าใหกจกรรมสามารถด าเนนการไดเมอมการใชทรพยากรและด าเนนตามกจกรรมแลวกจะไดผลงานตามทตองการ

๓๓ด ารง วฒนา, คมอการจดท าแผนยทธศาสตรส าหรบหนวยงานภาครฐ , (คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, ม.ป.ป.), หนา ๑๐. ๓๔เรองเดยวกน, หนา ๑๐-๑๑.

การจดการโครงการขนสง ๒๗

๒. ดชนชวดความส าเรจ คอการวดความส าเรจของโครงการตามทระบไวในคอลมนแรก ดชน วดความส าเรจทก าหนดขนจะตองเปนดชนชวดทดสามารถวดผลส าเรจไดโดยตรง โดยเฉพาะผลส าเรจ ของวตถประสงคและผลงานโครงการและชใหเหนกจกรรมตางๆ ของโครงการวาจะเรมด าเนนการเมอใด รวมทงปรมาณและคณภาพของทรพยากรทตองการ

๓. แหลงขอมล/แหลงอางอง คอการพสจนถงการบรรลวตถประสงคในระดบตางๆ เพอวดผลส าเรจหรอความลมเหลวของโครงการซงจะบอกใหทราบวาสามารถคนหาหลกฐานมาพสจนไดจากทไหนบาง เชน จากการสมภาษณจากขอตกลง จากเอกสารงบประมาณ และจากการรายงานและตดตาม ประเมนผล เปนตน

๔. เงอนไขแหงความส าเรจ/ขอสมมตทส าคญ คอปจจยตางๆ ทอยนอกเหนอการควบคม ของโครงการโดยตรง แตมความจ าเปนเพอความส าเรจของโครงการเชน เมอม Inputs ของโครงการแลว กพจารณาถงขอสมมตหรอเงอนไขทจะท าใหวตถประสงคในระดบทสงกวาของโครงการบรรลผล

การเขยนโครงการทง ๒ ลกษณะ มจดเดนจดดอยทแตกตางกน การเขยนโครงการแบบดงเดม สามารถใหรายละเอยดของโครงการไดมาก โดยเฉพาะหลกการและเหตผล วธด า เนนการโครงการลกษณะนเขยนงายและผเกยวของสามารถท าความเขาใจไดงายเชนกน อยางไรกตามโครงการแบบดงเดม อาจยากตอการตรวจสอบองคประกอบในดานความสมพนธเปนเหตเปนผลตอกน ท าใหมการพฒนาการเขยนโครงการแบบเหตผลสมพนธ ซง เขยนโดยวเคราะหใหเหนความสมพนธขององคประกอบตางๆ ของโครงการอยางเปนเหตเปนผลชดเจน ชวยใหผรบผดชอบโครงการวางแผนไดละเอยดถถวน และสามารถวเคราะหและประเมนโครงการไดงายขน๓๕

สรปไดวา ลกษณะของโครงการ ประกอบดวย ปจจย (Input) กระบวนการ (Process) ผลผลต (Output) และตวตรวจสอบกลบ (Feed Back) ส าหรบรปแบบของการก าหนดโครงการทนยมม ๒ ลกษณะ คอ โครงการแบบดงเดม (Conventional method) และโครงการแบบเหตผลสมพนธ (Logical framework)

๓๕อางแลว, พชต ฤทธจรญ, ผศ.ดร., การวจยการบรหารการศกษา, หนา ๑๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๘

๒.๓ ความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า ปกรณ ปรยากร ไดกลาวสรปสาระส าคญ ในเชงเปรยบเทยบระหวางโครงการ (Project activities) กบงานประจ า (Operations or Routine activities) เพอประโยชนในการแยกแยะระหวางงานทงสองดาน ดงน๓๖ ตารางท ๒.๒ ความแตกตางระหวางงานโครงการกบงานประจ า

ประเดนพจารณา งานโครงการ (Project)

งานประจ า (Operations)

๑. ขอบขายงาน Scope

มลกษณะเฉพาะ Unique

ท าซ าแลวซ าอก Repetitive

๒. เวลา Time

เรมตนและแลวเสรจแนนอน Finite

ตอเนองไมสนสด Eternal

๓. การเปลยนแปลง Change

รวดเรว Revolutionary Change

คอยเปนคอยไป Evolutionary Change

๔. แนวโนม Trend

ไมค านงถงความสมดล Disequilibrium

ค านงถงความสมดล Equilibrium

๕. วตถประสงค Objective

เนนทเรองใดเรองหนงโดยตรง Unbalanced Objectives

เนนทความเทาเทยมกน Balanced Objectives

๖. ทรพยากร Resource

จ ากดตามวงเงนทก าหนด Transient Resources

เพมเตมไดถาจ าเปน Stable Resources

๗. บรบท Context

ยดหยน Flexibility

คงท Stability

๘. ผลลพธ Result

เนนทประสทธผล Effectiveness

สรางประสทธภาพ Efficiency

๙. ทมงาน Teamwork

ประสานกนดวยจดมงหมาย Goals

ประสานกนดวยบทบาท Roles

๑๐. สไตลในการท างาน Style

กลาเสยง Risk and Uncertainty

ใชประสบการณ Experience

๑) ขอบขายของงาน (Scope of Work) งานโครงการเปนงานทมลกษณะพเศษ หรอมลกษณะเฉพาะ (Uniqueness) ในอนทจะเสนอผลงานและผลลพธทแตกตางไปจากงานเดมทเคยปฏบตอยไมมากกนอยในขณะทงานประจ าจะเปนงานทท าซ าแลวซ าอกเพอใหเกดการด าเนนงานหรอการใหบรการทตอเนอง

๓๖ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๑๑,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๓), หนา ๑๓.

การจดการโครงการขนสง ๒๙

๒) กรอบเวลา (Time Frame) งานโครงการเปนงานทมระยะเวลาเรมตนและสนสดแนนอนเมอเสรจงานกถอวา เสรจภารกจ ดงทใชค าวาเปนการท างานชวคราว หรอการท างานเฉพาะกจ ในขณะทงานประจ านน จะตองท างานอยางตอเนองไมมวนสนสด ยกเวนแตวาผลงานทเกดขนไมเปนทตองการของลกคาหรอผรบบรการแลว ๓) มตดานการเปลยนแปลง (Changing Dimension) เมอเปรยบเทยบการเปลยนแปลงอนเปนผลลพธจากการท างานโครงการและงานประจ า ยอมจะเหนไดอยางชดเจนวา งานโครงการกอใหเกดการเปลยนแปลงทคอนขางรวดเรว ในขณะทการเปลยนแปลงทมอยในเนองานประจ า จดอยในอตราทรจกกนโดยทวไปวา “คอยเปน คอยไป (gradually)” ๔) แนวโนม (Trend) หรอทศทาง (Direction) ในการจดการโครงการ ผบรหารทเกยวของจะทมเทความพยายามลงไปในเนองานโครงการโดยเฉพาะ ดงนน ในระหวางการด าเนนงานโครงการ จงดประหนงจะไมค านงถงความสมดล แตกถอเปนเรองทเกดขนเพยงชวครชวยาม เมอโครงการเสรจและถายโอนสงานประจ า กจะตองค านงถงความสมดลกบเรองตางๆ ทเกยวของดวยความระมดระวง หรอถาพจารณาในเรองทศทางการด าเนนงานกเชนเดยวกนอาจกลาวไดวาในการจดการโครงการ ผจดการโครงการจะตงเขมมงไปตามภาระหนาททไดรบมอบหมาย แยกงานนนออกจากงานประจ า ในขณะทการด าเนนงานประจ าจะท าเชนนนไมได เพราะตองระมดระวงเรองการปฏบตททวถง เทาเทยม และเสมอหนา ๕) วตถประสงค (Objective) หรอผลลพธ (Outcomes) ท านองเดยวกบแนวโนมทไดอธบายไวแลวขางตน งานโครงการจะมวตถประสงคทคอนขางเฉพาะเจาะจง เนนไปทการแกปญหาเรองใดเรองหนง หรอตอบสนองความตองการดานใดดานหนง โดยเฉพาะอยางยงปญหาหรอความตองการทไมสามารถแกไขโดยใชการท างานประจ า ดงนน เมอพจารณาในแงของผลลพธทจะเกดขนตามมาจะเหนไดวา การท างานโครงการจะมกลมลกคา หรอ ผรบบรการ เปนกลมเปาหมายทชดเจน (Specific target group) หรอถาพจารณาในเชงของพนท กอาจจะกลาวไดวา มพนทเปาหมายทเฉพาะเจาะจง (Specific target area) เชนเดยวกน ๖) ทรพยากร (Resources) โครงการทกโครงการมขอจ ากดในเรองการใชทรพยากรเสมอถาค านวณมลคาของทรพยากรออกเปนตวเงนหรองบประมาณ กอาจจะกลาวไดวาการใชจายดานตางๆ ในโครงการ จะตองเปนไปตามวงเงนทก าหนดเสมอ ดงทไดชใหเหนมากอนแลววาโครงการคอการลงทน จงมการวเคราะหผลตอบแทนดานตางๆ ไวลวงหนา การใชทรพยากรจงจะตองค านงถงความคมทน และความคมคาทจะตองเกดขนเสมอ ส าหรบงานประจ านน ถงแมจะใหความสนใจตอทรพยากรไมไดยงหยอนกวางานโครงการ แตระดบของความเขมขนอาจจะนอยกวาและในกรณทจ าเปนอาจจะสามารถเพมเตมทรพยากร

การจดการโครงการขนสง ๓๐

เพอใหเกดผลงานและผลลพธตามอายของการใชงาน หรอเพอใหเกดประโยชนตอผรบบรการอยางตอเนอง ๗) บรบท (Context) บรบทหรอสภาพแวดลอมของการท างานโครงการ ไมวาจะเปนเงอนไขในการท างาน สถานทปฏบตงาน การตดตอสอสาร การเสรมสรางความรวมมอกบองคกรขางเคยง เปนตน จะมความยดหยน (Flexibility) และพลวตร (Dynamism) สงกวาการท างานประจ า ซงจะมบรบท ทคอนไปในดานทคงทตายตว (Static) เมอเปนดงนจงเปนเรองทคอนขางถกตอง ทมผกลาววาการท างานโครงการจะมบรรยากาศทตนเตน เราใจ ทาทาย และออนไหวมากกวางานประจ า ๘) ผลลพธ (Results) ถาจะพจารณาเปรยบเทยบกนในแงของผลลพธจะเหนไดวาผลงานของโครงการ มจดมงหมายทจะสรางผลลพธ ทมตวชวดทตองการทงในดานของเวลา พนท ปรมาณ คณภาพ รวมทงคาใชจายตางๆ ทชดเจน ดงนนการวดความส าเรจของโครงการจงสามารถจะวดในดานของ ประสทธผลหรอผลสมฤทธไดโดยงาย ในขณะทการด าเนนงานประจ า อาจจะเนนย าทการวดประสทธภาพในการท างานเปนส าคญ ๙) ทมงาน (Teamwork) การประสานการด าเนนงานของสมาชกในทมงานโครงการกบการปฏบตงานประจ า อาจจะไมแตกตางกนมากนกเพราะการท างานทดคอการท างานรวมกนเปนทมทค านงถงความรกสามคคของหมคณะ ลกษณะทแตกตางกนเทาทจะพจารณาแยกแยะได คงมแตเพยง การท างานโครงการทมงานจะใชจดมงหมายหรอวตถประสงค (Goal oriented) เปนจดยดโยงขณะทในการท างานประจ า การประสานการด าเนนงานจะเนนไปทการเลนบทบาทของผปฏบตงานมากกวาเรองของจดมงหมาย (Role oriented) ๑๐) สไตลการท างาน (Style) เปนทเขาใจกนวา ทงโครงการและงานประจ ามความส าคญตอชวตขององคกร อยางเทาเทยมกน ไมมงานใดส าคญกวากน แตโดยทเนองานและจดมงเนนมความแตกตางกน ดงทกลาวแลวขางตน จงเปนผลใหบคลากรในโครงการกบงานประจ าจะตองใชสไตลการท างานแตกตางกนออกไป ส าหรบงานโครงการซงมลกษณะทคอนไปในทางบกเบก (Pioneering) มากกวาการปฏบตงานประจ า บคลากรในโครงการจงตองเปนผทกลาเสยง หรอบางครงอาจจะถอเปนการผจญภย (The Adventure) แตส าหรบงานประจ านน เนองจากเปนการท างานทท าซ าแลวซ าอก ดงนนหากไดคนท างานเปนผมประสบการณ กยอมจะชวยใหงานกาวเดนไปอยางราบรนได จากความแตกตางของโครงการกบงานประจ าดงกลาวน เปนผลใหในการจดการโครงการ จะตองมหลกการบางดานทเปนหลกเฉพาะในการจดการโครงการ ทงนเพอการสรางผลส าเรจใหเกดขนอยางแทจรง

การจดการโครงการขนสง ๓๑

๒.๔ ค าจ ากดความของโครงการ (Definition of a Project) การด าเนนงานแบบโครงการมความแตกตางจากการด าเนนงานประจ า ดงนนการจะเรยกลกษณะการด าเนนงานใดกตามวาเปนโครงการหรอไมเปนโครงการนน จะตองพจารณาจากค าจ ากดความของการเปนโครงการ ดงตอไปน๓๗ ๒.๔.๑ โครงการมการด าเนนการเพยงชวคราว (Temporary) การด าเนนการเพยงชวคราว หรอไมถาวร หมายถง ทกโครงการจะตองมจดเรมตน และจดสนสดทแนนอน โดยจดเรมตนของโครงการอาจเกดขนจากการพบเจอกบอปสรรค ปญหา หรอโอกาส จดสนสดของโครงการอาจเกดจากความส าเรจ หรอความลมเหลวในการด าเนนโครงการ แมวาความชวคราวของโครงการจะท าใหโครงการตองด าเนนการภายใตระยะเวลาทจ ากด แตการมระยะเวลาทจ ากดไมไดสงผลกระทบตอผลลพธของโครงการ เชน โครงการกอสรางอนสาวรยประสบปญหาผรบเหมาชวงทงงาน ท าใหโครงการแลวเสรจชากวาทก าหนดไว แมวาจะมการเปลยนแปลงเกดขนกบระยะเวลาในการด าเนนโครงการ แตผลลพธของโครงการกยงคงเปนอนสาวรยเหมอนเดม บอยครงทโครงการจะมปจจยอยางอนมาท าใหโครงการไมสามารถด าเนนการไปตามแผนทก าหนดไว ตองใชเวลาในการด าเนนการทยาวนานขน เชน สภาวการณ สภาพแวดลอม สภาพสงคม และสภาพเศรษฐกจทเปลยนแปลงไป เปนตน นอกจากนทกกจกรรมในโครงการจะมระยะเวลาทชดเจนตามวงจรชวตของโครงการ ซงแบงเปน ๓ ระยะ ดงน ๑) ระยะเรมตนโครงการ ประกอบดวยกระบวนการเรมตน (Kick-off) และกระบวนการวางแผน โดยท กระบวนการเรมตน จะประกอบดวยกจกรรมการก าหนดขอบเขต กจกรรมการศกษาความเปนไปได กจกรรมการคดเลอกโครงการ เปนตน สวนกระบวนการการวางแผน จะประกอบดวยกจกรรมการก าหนดนยามโครงการ กจกรรมการวางแผนโครงการในสวนตางๆ เปนตน ๒) ระยะด าเนนโครงการ ประกอบดวยกระบวนการด าเนนงาน กระบวนการควบคมโดยทกระบวนการด าเนนงาน ประกอบไปดวย กจกรรมการด าเนนงานตามแผน กจกรรมการประกนคณภาพ กจกรรมการพฒนาทมงาน และกจกรรมการสงขอมลขาวสาร เปนตน สวนกระบวนการควบคมจะประกอบดวย กจกรรมการควบคมการเปลยนแปลง กจกรรมการควบคมตนทน กจกรรมการควบคมคณภาพ และกจกรรมการตดตามความเสยง เปนตน ๓) ระยะสนสดโครงการ คอ กระบวนการปดงาน ซงประกอบดวย กจกรรมการปดงาน กจกรรมการสนสดสญญา และกจกรรมการสงมอบ เปนตน โดยทกกจกรรมจะถกก าหนดไวในแผนกด าเนนงานพรอมทงระบเวลาทเรมตนและสนสดไวอยางชดเจน ๒.๔.๒ โครงการมลกษณะเฉพาะ (Unique) โครงการทก ๆ โครงการจะมความเปนอตลกษณ กลาวคอ โครงการแตละโครงการถงแมจะมความคลายคลงกนแตกจะไมเหมอนกน เนองจากแตละโครงการทเกดขนจะมลกษณะเฉพาะทแตกตางกนไปแมวาจะเปนโครงการเดยวกนกตามหากด าเนนการในเวลาทแตกตางกน สถานท

๓๗สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๓ - ๘.

การจดการโครงการขนสง ๓๒

แตกตางกนกจะท าใหเกดความแตกตางกนขนได เชน ความแตกตางในระยะการด าเนนงาน การใชทรพยากร และสภาพแวดลอมเปนตน นอกจากนกจกรรมทท าในโครงการ (Project) จะมความแตกตางไปจากกจกรรมทท าในงานประจ า (Operation) เชน กจกรรมในโครงการจะมงประสทธผล คอ การด าเนนงานเพอใหไดผลลพธตามเปาหมายและวตถประสงคทก าหนดไว แตกจกรรมในงานประจ าจะมงประสทธภาพ โดยใหถอขนตอนในการปฏบตงานเปนหลก และหาวธการทจะใชทรพยากรในการปฏบตงานใหนอยทสด อาจกลาวไดวาโครงการจะเกยวของกบการท าในสงทไมเคยท ามากอน และเปนเอกลกษณเฉพาะตวของผลตภณฑหรอบรการทได โดยแตละโครงการจะมลกษณะเฉพาะตวทไมเหมอนกน ซงอาจจะเปนลกษณะเฉพาะในกรณทเปนกลมผลตภณฑ หรอบรการทอยรวมกนมาก ๆ ยกตวอยางเชน มโครงการกอสรางอยมากมาย แตมรปแบบ ลกษณะ และเครองอ านวยความสะดวกแตกตางกน คอ คนละแบบ คนละเจาของ สถานทตงแตกตางกน และมขอก าหนดของสญญาตางกน เปนตน ความกาวหนาของงานทท า (Progressive Elaboration) กเปนเอกลกษณประการหนงของโครงการ ซงรวมจดส าคญของความชวคราว และลกษณะเฉพาะตางๆ เขาดวยกน เพราะผลทไดของแตละโครงการจะมลกษณะเฉพาะของตวเอง ท าใหสงทไดแตกตางจากผลตภณฑและการบรการอน ๆ ความกาวหนาในทน หมายถง การด าเนนการแบบคอยเปนคอยไป คบหนาไปทละขน ในขณะทงานทท า หมายถง การท างานโดยใชความระมดระวง และพจารณาขอมลอยางละเอยด สงเหลานจะท าใหทมงานบรหารโครงการมความเขาใจในโครงการ และสามารถด าเนนงานไดดยงขน ความกาวหนาของงานทท าตองมการท าอยางระมดระวง และเหมาะสมตอขอบเขตของโครงการ โดยเฉพาะอยางยงถาโครงการมการท าสญญา ดงนนเมอเขาใจในขอบเขตของงานแลวจะตองมการวางแผนเพอเปนแนวทางในการก าหนดความกาวหนาของโครงการดวย ๒.๔.๓ กจกรรมในโครงการมล าดบขนตอน (Sequence) กจกรรมในโครงการตองมการจดเรยงกนอยางมล าดบขนตอน หมายถง กจกรรมยอยทเกดขนในโครงการจะตองมการระบถงกจกรรมทตองด าเนนกอนหรอหลงนนเอง โดยการจดเรยงกจกรรมจะอยภายใตขอจ ากดในการจดล าดบงาน ๒ ประการ ดงตอไปน ๑) ขอจ ากดดานทรพยากร (Resource Constraint) เกยวของกบการททรพยากรในโครงการมความสามารถในการท างานอยางจ ากด ณ ขณะใดขณะหนง เชน คนงานหนงคนสามารถท างานไดเพยงงานเดยวเทานน ณ เวลาหนง ๆ ๒) ขอจ ากดดานล าดบกอนหลงของงาน (Precedence Constraint) เกยวของกบล าดบกอนหลงของกจกรรมในโครงการ เชน กจกรรมท ๒ จะเรมตนได ตองท ากจกรรมท ๑ ใหเสรจเรยบรอยกอน ขอจ ากดเหลานกอใหเกดปญหาในการตดสนใจเพอวางแผนการด าเนนงานโครงการ ดงนนเพอแกไขปญหาดงกลาว ผบรหารโครงการจะตองมการจดท าตารางของโครงการ (Project Scheduling) เพอใชเปนแผนการด าเนนงานหลกส าหรบจดสรรเวลาและทรพยากรทตองใชในโครงการไดอยางถกตองเหมาะสม ๒.๔.๔ กจกรรมในโครงการมความซบซอน (Complex)

การจดการโครงการขนสง ๓๓

ทกกจกรรมทด าเนนในโครงการสามารถสรางความเปลยนแปลงใหเกดขนในโครงการไดโดยเฉพาะอยางยงกจกรรมส าคญทอยในแผนการด าเนนงานหลกของโครงการ ซงมกจะประกอบขนจากกจกรรมยอยตางๆ เพอใหโครงการสามารถด าเนนไปไดอยางส าเรจลลวง เชน กจกรรมการก าหนดขอบเขตของโครงการ ประกอบดวย (๑) กจกรรมการจดท าโครงรางโครงการ (๒) กจกรรมการจดท าโครงสรางการจ าแนกงาน และ (๓) กจกรรมจดท าโครงสรางองคกร กจกรรมแตละกจกรรมในโครงการตางกมวตถประสงคและเงอนไขในการด าเนนการเพอใหโครงการเสรจทนตามก าหนดสงมอบและมคณภาพทด ภายใตงบประมาณทเหมาะสม การท างานแบบโครงการจะเกยวของกบบคลากรทหลากหลาย ท าใหมความซบซอน และตองเผชญกบปญหาอปสรรคตางๆ อยเปนประจ า ยกตวอยาง เชน กจกรรมการวางแผน มความเกยวของกบบคลากรทกสวนงานในโครงการ จะตองมขนตอนการด าเนนงานทซบซอน มการประชมเพอวางแผน เพอก าหนดขอบเขตของงาน ก าหนดกจกรรมตางๆ ทตองด าเนนการ ก าหนดหนาทความรบผดชอบ งบประมาณ ตลอดจนทรพยากรทตองใชในโครงการ ซงในบางกจกรรมจ าเปนตองอาศยบคลากรทมงานประจ ามารวมงานในโครงการ นบวาเปนอปสรรคทเกดขนอยเสมอในการจดการโครงการ กรณทเกดภาระงานซ าซอนระหวางงานในโครงการกบงานประจ า ผบรหารโครงการจ าเปนจะตองก าหนดกจกรรม และชวงเวลาการท างานของบคคลเหลานใหมความเหมาะสม ไมสงผลกระทบตอการด าเนนงานประจ า เพอท าใหกจกรรมตางๆ สามารถด าเนนตอไปไดอยางราบรน ๒.๔.๕ กจกรรมในโครงการมความเชอมโยงกน (Connected) กจกรรมในโครงการจ าเปนตองมความเกยวเนองเชอมโยงซงกนและกนทวทงโครงการ โดยผลลพธของกจกรรมหนงจะสงผลกระทบตอกจกรรมทอยถดไป หรอกจกรรมอน ๆ ตามวงจรชวตของโครงการเชน กจกรรมการก าหนดผลลพธ หรอเปาหมาย จะมผลตอกจกรรมถดไป คอ การก าหนดวตถประสงคเพอใหบรรลตามเปาหมายทก าหนดไว จากนนตามดวยการวางแผนการใชทรพยากร การวางแผนการเงน การจดท าตารางเวลา และการวางแผนการด าเนนงานสวนตางๆ ในโครงการตามมา ถาหากมการเปลยนแปลงเกดขนโดยเฉพาะการเปลยนแปลงเปาหมาย และวตถประสงค กจะสงผลกระทบตอกจกรรมการวางแผนทงหมดดวย เปนตน ๒.๔.๖ โครงการมเปาหมายเพยงหนงเดยว (One Goal) การท างานแบบโครงการจะตองมเปาหมายหนงเดยว หากเปลยนเปาหมายยอมหมายถงการเปลยนโครงการ หรอยตโครงการเดมทนท ดงนนเปาหมายจงเปนสวนทส าคญทสดของการท างานบรหารโครงการตงแตเรมตนจนกระทงสนสดโครงการ โดยกจกรรมทกกจกรรมทก าหนดขนในโครงการจะตองมผลลพธทน าไปสความส าเรจของโครงการตามเปาหมาย ท าใหกจกรรมในแตละโครงการมความแตกตางกนไปตามชนดของผลลพธ และชนดของโครงการ ๒.๔.๗ ภายใตงบประมาณทจ ากด (Within Budget) การด าเนนงานในโครงการส าหรบทกกจกรรมทจะท าใหโครงการส าเรจ และบรรลตามเปาหมายยอมมตนทนของทรพยากรทตองใชไปในการด าเนนกจกรรม ดงนน ผบรหารโครงการทดจะตองสามารถบรหารจดการตนทน เพอใหอยภายใตงบประมาณของโครงการทไดก าหนด หรอตกลงไว การจดการโครงการจะอาศยเทคนคในการควบคมงบประมาณ ๓ ประการ ดงน

การจดการโครงการขนสง ๓๔

๑) ระบบการควบคมการเปลยนแปลงของตนทน เปนขนตอนทท าใหระดบงบประมาณตามแผนเกดการเปลยนแปลง ซงจะตองมการด าเนนงานเกยวกบเอกสาร ระบบตดตามและระดบความส าคญในการอนญาตใหเกดการเปลยนแปลงงบประมาณได ๒) การวดสมรรถนะของผล จะชวยในการประเมนความแปรปรวนของคาใชจายทเกดในโครงการ เมอเทยบกบแผนและมประโยชนอยางยงในการควบคมตนทน เพราะสามารถระบสาเหตของความแปรปรวน และตดสนใจแกไขสถานการณไดอยางเหมาะสม ทนทวงท ๓) การบรหารคณคาทไดรบ จะตองมการวดสมรรถนะของโครงการอยางตอเนองโดยใชความสมพนธระหวางตวแปรอสระ ๓ ตว คอ มลคาของงบประมาณทแผนตงไว มลคาของงานทท าไดจรงและมลคาของเงนทไดจายจรงในชวงเวลานน ซงจะกลาวถงในหวขอการตดตามและควบคมโครงการ ๒.๕ สรปทายบท

โครงการแบงออกเปน ๓ ประเภทคอ โครงการปรบปรงหรอแกไขปญหาตางๆ ( Improvement Project) โ ครงการร เ ร มหร อ พฒนานวตกรรม ( Innovative Project) และโครงการวจยและพฒนา (Research and Development Project) โครงการทงสามประเภทน แมจะมองคประกอบหลาย ๆ ดานแตกตางกน แตคณลกษณะเฉพาะทส าคญของโครงการทงสามประเภทคอ ขอบขายของงาน (Scope) มลกษณะเปนเอกเทศหรอมลกษณะเฉพาะ (Unique) ทแตกตางไปจากงานประจ า มองคกร (Organization) รบผดชอบในการจดการโดยเฉพาะ และท าหนาท เปนการชวคราว (Temporary) เกดการเปลยนแปลงทเปนประโยชน (Beneficial) โดยผลลพธ (Outcomes or Results) ของโครงการตอบสนองความตองการตอกลมเปาหมาย ในการจดการโครงการ ผบรหารและทมงามโครงการตองพรอมทจะเผชญกบความไมแนนอนและความเสยงตางๆ เสมอ ในการจดโครงการผบรหารโครงการตองค านงถงขอจ ากดดานเวลา (Time) คาใชจาย (Cost) และคณภาพ (Quality) ตามทก าหนดไวในเงอนไขของโครงการ ในการจดการโครงการจ าเปนตองเนนความส าคญของการบรณาการ ( Integration) กบองคการหลกหรอหนวยงานของเจาของโครงการ

โครงการกบงานประจ านนมความแตกตางกนหลายๆ ดาน โดยสามารถพจารณาไดจากขอบขาย เวลา การเปลยนแปลง แนวโนม วตถประสงค ทรพยากร บรบท ผลลพธ ทมงาน และสไตลในการท างานทแตกตางกน

การด าเนนงานแบบโครงการมความแตกตางจากการด าเนนงานประจ า ดงนนการจะเรยกลกษณะการด าเนนงานใดกตามวาเปนโครงการหรอไมเปนโครงการนน จะตองพจารณาจากค าจ ากดความของการเปนโครงการ คอ โครงการมการด าเนนการเพยงชวคราว (Temporary) โครงการมลกษณะเฉพาะ (Unique) กจกรรมในโครงการมล าดบขนตอน (Sequence) กจกรรมในโครงการมความซบซอน (Complex) กจกรรมในโครงการมความเชอมโยงกน (Connected) โครงการมเปาหมายเพยงหนงเดยว (One Goal) ภายใตงบประมาณทจ ากด (Within Budget)

การจดการโครงการขนสง ๓๕

ค าถามทายบทท ๒

๑. โครงการมกประเภท อะไรบาง โครงการตามลกษณะของสถานการณทจะเผชญนนในแตละโครงการมความแตกตางกนอยางไร จงอธบาย

๒. ลกษณะส าคญของโครงการมอะไรบาง ในบรรดาลกษณะส าคญเหลาน Project Management Institute (PMI) ซงเปนองคกรทางวชาชพของสหรฐอเมรกา พจารณาวาคณลกษณะทส าคญทสดของโครงการมอะไรบาง จงอธบาย

๓. ในการจดการโครงการ ผบรหารและทมงามโครงการตองพรอมทจะเผชญกบความไมแนนอนและความเสยงตางๆ เสมอ มอธบายเรองนไวอยางไรบาง

๔. หวใจส าคญในการวางแผนโครงการมอะไรบาง จงอธบาย ๕. โครงการทกโครงการมระยะเวลาเรมตนและสนสดทแนนอน (Temporary means that

every project has a definite beginning and a definite end) ขอความนมอธบายไวอยางไร ในทศนะของทานมความเหนเกยวกบเรองนไวอยางไรบาง

๖. จงอธบายความเหมอนและความแตกตางระหวางโครงการและงานประจ า ตามความคดเหนของทาน พรอมทงยกตวอยางประกอบเพอใหเหนภาพทชดเจนขนดวย

๗. อตลกษณของโครงการคออะไร จงยกตวอยาง อตลกษณทส าคญของโครงการทางดานพระพทธศาสนามาหนงโครงการ

๘. จดเดนส าคญขององคการโครงการคออะไร แตกตางจากองคการทวไปอยางไรบาง ๙. องคประกอบของโครงการแบบดงเดมมอะไรบาง แตละองคประกอบมลกษณะส าคญอยางไร ๑๐. เทคนคในการควบคมงบประมาณของโครงการส าคญๆ มอะไรบาง จงวเคราะหใหเหนถง

ความส าคญของการควบคมงบประมาณแตละขนตอนใหชดเจน

การจดการโครงการขนสง ๓๖

เอกสารอางองทายบท

ด ารง วฒนา. คมอการจดท าแผนยทธศาสตรส าหรบหนวยงานภาครฐ. คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ม.ป.ป..

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ. พมพครงท ๗. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๔๘.

________. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร . พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๗.

________. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ . พมพครงท ๑๑. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๓.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ . กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๕๖.

การจดการโครงการขนสง ๓๗

แผนการสอนประจ าบทท ๓ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๓ สภาพปญหาการจดการโครงการ Problem in Project Management หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ปญหาการจดการโครงการ ๓. การวเคราะหสภาพแวดลอมโครงการ ๔. การบรหารความขดแยงในโครงการ ๕. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ๑. ปญหาการจดการโครงการสวนมาก ผบรหารมกจะพบกบปญหาทางการบรหาร

สลบซบซอน (Complexity) มากกวาทหนวยงานประจ าใดหนวยงานหนงเพยงหนวยงานเดยวจะรบผดชอบได การละเลยในการแกปญหาเชนนน ยอมจะน าผลเสยหายมาสกจการอยางแนนอน ปญหาความตองการของลกคาและผรบบรการมความหลากหลายมากยงขนและเปลยนแปลงอยางรวดเรว ปญหาทรพยากรตางๆ มมลคาสงมากยงขน ปญหาการใชเทคโนโลยกาวหนามความจ าเปนและมความส าคญมากขน ปญหาการเพมความรวดเรวและความถกตองในการใหบรการลกคา ปญหาการแขงขนระหวางกจการตางๆ มความเขมขนมากยงขน ปญหาการพฒนาคณภาพของผลตภณฑ (สนคาและบรการ) ตลอดจนการเผชญกบภาวะวกฤตและความเสยงตางๆ

๒. การวเคราะหสถานการณ (Situation analysis) หรอการวเคราะหสภาพแวดลอม (Environmental analysis) ในแงของการวางแผนเชงกลยทธ (Strategic plan) หรอ การบรหารเชงกลยทธ (Strategic management) เปนการพจารณาตรวจสอบและวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคกร เพอคนหาจดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ทมผลกระทบตอการด าเนนงานขององคกร เพอก าหนดทศทางการด าเนนงานของธรกจในอนาคตและกลยทธ (Strategies) ขอองคกรตอไป

วตถประสงค ๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปญหาการจดการโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวเคราะหสภาพแวดลอมโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการบรหารความขดแยงในโครงการ

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๓ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม

การจดการโครงการขนสง ๓๘

๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๓ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๓๙

บทท ๓

สภาพปญหาการจดการโครงการ (Problem in Project Management)

๓.๑ บทน า

ในการจดการโครงการทกๆ โครงการลวนมปจจยตางๆทอาจเกดขนสงผลกระทบตอการจดการโครงการ ปญหาทเกดขนลวนสงผลกระทบตอการด าเนนโครงการ หากผจดการโครงการหรอผบรหารโครงการสามารถวเคราะหสถานการณ ปจจยทสงผลกระทบตอโครงการลวงหนาแลว จะชวยใหลดปญหาของโครงการไดมาก ดงนนการวเคราะหสภาพแวดลอมของโครงการจงมความส าคญอยางสงยงททกๆ โครงการจะตองบรหารจดการใหด

ในบทนจะน าเสนอสภาพปญหาการจดการโครงการ รวมทงเทคนคการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและภายนอกโครงการ จะชวยใหผศกษาไดเขาใจถ งบรบทสภาพปญหาของโครงการวามอะไรบาง และจะแกปญหาหรอรบมอกบสภาพปญหานนๆ อยางไร รวมถงเทคนคการวเคราะหสภาพแวดลอมของโครงการ เพอใหผศกษาไดทราบเทคนคการวเคราะห SWOT ANALYSIS ทราบจดแขง จดออน โอกาส และอปสรรค ของโครงการวามอะไรบาง การว เคราะหจะน าไปสการทราบสถานะของโครงการตนเองวาเปนอยางไร และจะบรหารจดการอยางไรตอไป ดงน ๓.๒ ปญหาการจดการโครงการ

ในการบรหารงานขององคการทกประเภท โครงการ (Project) จะเปนงานประเภทหนง ทถกก าหนดขนในองคการ เพอทจะแปลงเจตนารมณในเชงกลยทธ (Strategic intent) ของผบรหารระดบสง ใหกลายเปนกลวธ (Tactics) ทจะน าไปสการจดการในระดบปฏบตการอยางไดผล ตรงตามความตองการของลกคาหรอผรบบรการ๓๘ ทงน ไมวากลยทธทก าหนดขนนนจะเปนการตงรบ (Defensive) หรอเชงรก (Offensive) กตาม๓๙

มกมผเขาใจอยางไมคอยถกตองนกวา การจดการเชงกลยทธไมจ าเปนตองกระท าโดยก าหนดกลวธในรปของการก าหนดโครงการ โดยเชอวาการด าเนนงานของหนวยงานระดบปฏบตการ ตามปกต นาจะรบมอกบงานหรอกจกรรมทกประเภทได แตในความเปนจรงแลวมไดเปนเชนนน ดงนน เพอความชดเจนจงควรท าความเขาใจใหกระจางวา โครงการมลกษณะและขอบเขตอยางไร อนจะท าใหผทเกยวของรบรถงความส าคญของโครงการมากยงขน

ภาระหนาทของผรบผดชอบในการบรหารงานประจ า (Operations or Routine Management) มความส าคญตอการด าเนนงานขององคการอยางมาก แตขอจ ากดกคอจะตอง

๓๘ Cleland, Devid I, Project Management : Strategic Design and Implementation, 2nd ed., (New York : McGraw – Hill, 1995), p.56.

๓๙ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๑๑, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๓), หนา ๒.

การจดการโครงการขนสง ๔๐

ท างานภายใตเงอนไขหรอสภาพแวดลอมทไมเปลยนแปลงอยางรวดเรวมากนก หรอไมสลบซบซอน จนเกนไปขณะเดยวกนผปฏบตงานจะใชทกษะเกงงานดานใดดานหนงเพยงดานเดยวในการท างานใหส าเรจ อยางไรกตามในงานทกประเภท ผบรหารทเกยวของจะตองเผชญกบสถานการณตางๆ ตอไปนเสมอ๔๐ ๑) ปญหาทางการบรหารสลบซบซอน (Complexity) มากกวาทหนวยงานประจ าใดหนวยงานหนงเพยงหนวยงานเดยวจะรบผดชอบได การละเลยในการแกปญหาเชนนน ยอมจะน าผลเสยหายมาสกจการอยางแนนอน ดงนน จงควรจดหนวยงานโครงการเขามารบผดชอบในการแกไขปญหาตอไป ๒) ความตองการของลกคาและผรบบรการมความหลากหลายมากยงขนและเปลยนแปลงอยางรวดเรว จะเหนไดวา ในการด าเนนงานขององคการตางๆ ในบางครงความตองการลนความสามารถในการตอบสนอง ในขณะทบางชวงจงหวะความตองการลดลงอยารวดเรว การจดวางโครงการเพอตอบสนองความตองการทเปลยนแปลงเชนน ยอมจะรองรบสถานการณไดแยบยลกวา ๓) ทรพยากรตางๆ มมลคาสงมากยงขน ดงนนในการจดการดานตางๆ ขององคการใดองคการหนง จงตองค านงเสมอวา กอนทจะใชทรพยากรใด ๆ กตาม จะตองคดเปนโครงการเพอพจารณาความคมคาและความคมทนของทรพยากรเหลานน หรออาจกลาวอกนยหนง กคอโครงการโดยแททจรงถอเปนการลงทน (Project is the real “investment”) การใชทรพยากรจงควรค านงถงมลคา ทงทคดเปนตวเงนได และทมอาจคดในรปของตวเงนดวย ๔) การใชเทคโนโลยกาวหนามความจ าเปนและมความส าคญมากขน ในท านองเดยวกบการใชทรพยากรกอนจะมการใชหรอเปลยนแปลงเทคโนโลยประเภทใดในองคการ กจะตองพจารณาและประเมนความเหมาะสม (Appropriateness) ของเทคโนโลยทจะใช และผลกระทบ (Impacts) ดานตางๆ ทงภายในและภายนอกทจะพงม อนเปนผลมาจากการใชเทคโนโลยนน การคดโครงการเพอรองรบการเปลยนแปลงการใชเทคโนโลย ถอเปนความชาญฉลาดในการบรหารงาน ๕) การเพมความรวดเรวและความถกตองในการใหบรการลกคา ในการด าเนนงาน ของทกองคการ การจดท าโครงการเพอรองรบสถานการณท านองน โดยแททจรงคอการรกษาความอยรอดของกจการเพราะความฉบไวในการตอบสนองความตองการของลกคาทรวดเรวกวา (Faster) คอ ชยชนะในการท างาน ๖) การแขงขนระหวางกจการตางๆ มความเขมขนมากยงขน ปกรณ ปรยากร มความเหนวา จากกระบวนการเปลยนแปลงไปสโลกาภวฒนในชวงทศวรรษท ๑๙๙๐ จะท าใหเกด “กลไกใหม (New mechanisms)” ทส าคญในศตวรรษท ๒๑ อนมผลตอการท างานขององคการทงภาครฐและภาคเอกชนหลาดานดวยกน แตทนาสนใจ ประกอบดวยเรองตางๆ รวม ๔ ประการ คอ ก. ตลาดใหม (New Markets) อนสบเนองจากอทธพลของตลาดเงนและตลาดทนทวโลก ทสามารถใหบรการแกลกคาและผรบบรการตลาด ๒๔ ชวโมง เปนผลใหในอนาคตลกคา

๔๐Choudhury, Sadhan, Project Management, ( New Delhi : Tata McGraw Hill, 1998) , pp. 2-3.

การจดการโครงการขนสง ๔๑

และผรบบรการจะเปลยนความตองการทางการตลาด ทงในดานของตวผลตภณฑ (Products) กลไกราคา (Price) สถานทหรอท าเลทตงทางการตลาด (Place) รวมทงการก าหนดสถานะและต าแหนงการตลาด (Position) มากยงขน ดงนนการแขงขนกนในเรองการ สงเสรมการขาย (Sales Promotion) และการสรางภาพพจนทางสงคม (Public Image) จะกลายเปนแนวทางใหมในการด าเนนงานทางการตลาด ข. เครองมอใหม (New Tools) ในอนาคตการแขงขนกนในตลาดจะอาศยเครองมอตางๆ อนไดแก การเชอมโยงดวยระบบ Internet การใชโทรศพทมอถอและเครองมอประเภทเดยวกน ในขณะเดยวกนอทธพลของเครอขายการสอสารมวลชน (Media networks) กจะมผลตอการด าเนนชวตของผคนมากขน กรณนจงยอมจะมสวนท าใหการเรยนรขอมลขาวสารดานตางๆ เปนไปอยางรวดเรว กอใหเกดการผนแปรกจกรรมดานตางๆ ตามอยางกนมากขน ค. ผมบทบาทใหม (New Actors) ในศตวรรษใหมองคการสามประเภท คอ หนง องคการคาโลก (World Trade Organization) สอง บรรษทยกษใหญทด าเนนธรกจขามชาต (Multinational Corporations) และ สาม องคการพฒนาเอกชนระหวางประเทศ (International Nongovernmental Organizations) จะเขามาเปนผมบทบาทหลกทส าคญ ในการชวงชงความไดเปรยบหรอจงหวะโอกาสในการแขงขน อนจะเหนไดวากระบวนการเจรจาตอรอง รวมทงการใชกลอบายตางๆ กลายเปนเรองส าคญมากขน ง. กตกาใหม (New Rules) ในอนาคตอนใกลการบงคบใชขอตกลงพหภาค (Multilateral Agreements) ในทางการคา การบรการทรพยสนทางปญญา ทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม สทธมนษยชนกระบวนการไปสธรรมรฐและอน ๆ ทจะตามมา จะพฒนาความเขมขนมากขนและมผลผกพนในทางปฏบตอยางส าคญดวย กบทนาสนใจยงกคอ ขอตกลงเหลาน จะมบทบาทและอทธพลเหนอกวานโยบายของรฐบาลใดรฐบาลหนงอกดวย ๗) การพฒนาคณภาพของผลตภณฑ (สนคาและบรการ) นบวาเปนความส าคญมากทสดในปจจบนและอนาคต จงมผทมกจะใหขอคดตอนกบรหารขององคการทกประเภทวา หากกจการหนงหนงไมสามารถผลตผลงานทมคณภาพไดกคงจ าเปนตองปดกจการหรอยบหนวยงานลง ซงในการพฒนาคณภาพทไดผล จ าเปนตองเรมจากการท างานในรปของโครงการกอน ๘) การเผชญกบภาวะวกฤตและความเสยงตางๆ นบวาเปนเรองทหลกเลยงไดยากเพราะภาวะผนผวนทงในทางเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม และการบรหาร จะเปนเรองทคาดการณไดยากมากยงขน ดงนนในการรบมอกบความเสยงตางๆ จงไมอาจใชหนวยงานประจ าเขาไปรบมอได ในการทจะเตรยมตวรบมอกบสถานการณทงหลายทสาธยายมา นจงถอเปนเรองทนกบรหาร ทกคนควรจะเตรยม “คดและท างานเปนโครงการ (Projectization)” ไวลวงหนา ซงหมายความวา นกบรหารจะก าหนดและพฒนาแนวคดโครงการประเภทตางๆ ขน เพอใชเปนกลวธในการแกไขสถานการณตางๆ๔๑ อกดวย

๔๑ Cleland, Devid I, Project Management : Strategic Design and Implementation, 2nd ed., (New York : McGraw – Hill, 1995), p.66.

การจดการโครงการขนสง ๔๒

๓.๓ การวเคราะหสภาพแวดลอมโครงการ ๓.๓.๑ ความหมายของการวเคราะหสถานการณขององคกร การวเคราะหสถานการณ (Situation Analysis) หรอการวเคราะหสภาพแวดลอม

(Environmental Analysis) ในแงของการวางแผนเชงกลยทธ (Strategic Plan) หรอ การบรหารเชงกลยทธ (Strategic Management) เปนการพจารณาตรวจสอบและวเคราะหสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกองคกร เพอคนหาจดแขง (Strengths) จดออน (Weaknesses) โอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) ทมผลกระทบตอการด าเนนงานขององคกร เพอก าหนดทศทางการด าเนนงานของธรกจในอนาคตและกลยทธ (Strategies) ขอองคกรตอไป

ในแงของกระบวนการวางแผน การวเคราะหสถานการณ (เปนขนตอนแรกของกระบวนการวางแผนงาน) เปนการพยากรณสภาพแวดลอม (Environmental Forecasting) หรอเปนการศกษาเกยวกบแนวโนมตางๆ ทจะมผลกระทบตอการวางแผน ตลอดจนการคาดการณลวงหนา ซงประกอบดวย

๑. สภาพแวดลอมภายนอกองคกร (External Environment) เปนการวเคราะหโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (Threats) เชน สภาพทางสงคม (Social) เศรษฐกจ (Economic) การเมอง (Politic) เปนตน

๒. สภาพแวดลอมภายในองคกร (Internal environment) เปนการวเคราะหจดแขง (Strengths) และจดออน (Weaknesses) ขององคกร เชน กลมบคคล (Group) ความสมพนธระหวางบคคล (Personnel Relationships) ระดบการบงคบบญชา (Hierarchy of Command) เปนตน๔๒

และในแงของกระบวนการการจดการโครงการ การวเคราะหสภาพแวดลอมเปนขนตอนแรกของการวางโครงการหรอการรเรมโครงการ (Project Initiation) ซงเปนขนตอนแรกของกระบวนการการจดการโครงการโดยเปนการพจารณาถงตวแปรทท าใหโครงการประสบผลตามทคาดหมาย หรอเปนตวแปรทจะสงผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการวางแผนโครงการ ประกอบดวย

๑. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน (Internal Environment) เปนการวเคราะหถงลกษณะทเปนจดแขง (Strengths) และจดออน (Weaknesses) ทเกยวของกบโครงการ ทงดานบคลากร ตวสนคาและบรการการตลาด การบรหาร การเงน การผลต และทรพยากรภายในอน ๆ

๒. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) เปนการวเคราะหถงปจจยทอยภายนอกทมอทธพลตอโครงการ (มผลกระทบตอการด าเนนงานโครงการ) ทถอวาเปนโอกาส (Opportunities) หรอเปนอปสรรค (Threats) ตอโครงการ โดยด าเนนการไดเปน ๒ แนวทางคอ

๔๒สพาดา สรกตตาและคณะ, การวางแผนและการบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน

บซเนส เวลด, ๒๕๔๓), หนา ๑๓ – ๑๔.

การจดการโครงการขนสง ๔๓

๒.๑ การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกองคกร เปนการวเคราะหทางดานสงคม เศรษฐกจ การเมอง เทคโนโลย และสภาวะการแขงขนทางธรกจโดยรวม ตลอดจนปจจยเกยวกบสงแวดลอมทจะมผลเกยวของกบการด าเนนกจการ

๒.๒ การวเคราะหสภาพแวดลอมทางการแขงขน เปนการวเคราะหตามรปแบบ (Model) ของดร.ไมเคล อ.พอรเตอร (Michael E. Porter) (ศาสตราจารยแหง Harvard Business School) ทเรยกวา The five forces model for competition (โมเดลแรงกดดน ๕ ประการ) หรอ Porter’s Five Analysis) ผเชยวชาญดานการวเคราะหและก าหนดกลยทธ การวเคราะหตามโมเดลดงกลาว ประกอบดวย

๑) อปสรรคจากคแขงขนทเขามาใหม (Threat of new entrants) ๒) อ านาจการตอรองของผขายปจจยการผลต (The bargaining power

of suppliers) ๓) อ านาจการตอรองของผซอ (The bargaining power of buyers) ๔) อปสรรคจากผลตภณฑหร อบรการท ทดแทน ( The threat of

substitute products or services) ๕) ระดบการแขงขนระหวางธรกจเดม (The degree of rivalry among

existing competitors) สภาพแวดลอมทางการแขงขนเปนสภาพแวดลอมทมอทธพลตอการวางแผนโครงการเปน

อยางมาก๔๓ ๓.๓.๒ วตถประสงคของการวเคราะหสถานการณ ประเดนหรอเนอหาสาระของการวเคราะหสถานการณขององคกรกคอ การวเคราะห

สภาพแวดลอมขององคกรดงทไดกลาวมาแลว โดยมเหตผลส าคญ คอ๔๔ ๑. เพอใหฝายบรหารสามารถทจะปรบปรงวธการด าเนนงานใหม เพอใหองคกรความ

สอดคลองกบสภาพแวดลอม ซงเปนการเพมผลความส าเรจใหกบองคกร ๒. เพอใหฝายบรหารเตรยมการไวลวงหนาเพอตอบสนองตอปจจยส าคญตางๆ จากการ

วเคราะหสภาพแวดลอม เพอใหผบรหารไดท าการพจารณาตดสนใจไดอยางมประสทธภาพ ท าใหการวางแผนงานขององคกรมการเตรยมความพรอมไวลวงหนา

การวเคราะหสภาพแวดลอม เปนการพจารณาวา การด าเนนงานของธรกจในปจจบนเปนอยางไรซงผบรหารจะท าการวเคราะหและตรวจสอบสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในขององคกร เพอคนหาโอกาส อปสรรค จดเดนหรอจดแขง และจดดอยหรอจดออนจากการด าเนนงาน การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกรดงกลาวมวตถประสงคแตกตางกน กลาวคอ

๔๓สพาดา สรกตตาและคณะ, การวางแผนและการบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด, ๒๕๔๓), หนา ๕๐.

๔๔Certo and Peter, อางใน ชนนทร ชณหพนธรกษ , นโยบายธรกจและการบรหารเชงกลยทธ , (กรงเทพมหานคร : ศนยเอกสารและต ารา สถาบนราชภฏสวนดสต, ๒๕๔๒), หนา ๑๕.

การจดการโครงการขนสง ๔๔

๑. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกขององคกร การว เคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกรมวตถประสงคเ พอคนหาโอกาส

(Opportunities) และอปสรรค (Threats) ทมผลกระทบตอการด าเนนงานของกจกรรม เพอชวยใหผบรหารสามารถก าหนดกลยทธการด าเนนงานไดอยางเหมาะสม

๒. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกร การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกรมวตถประสงคเพอคนหาจดเดนหรอจดแขง

(Strengths) และจดดอยหรอจดออน (Weaknesses) ขององคกร หรอการด าเนนงานเพอชวยใหผบรหารสามารถก าหนดกลยทธการด าเนนงานไดอยางเหมาะสม โดยสามารถระบและประเมนถงปจจยแหงความส าเรจทส าคญ (Critical success factors) และต าแหนงในการแขงขน (Competitive position) ไดอยางถกตองและเหมาะสม

การวเคราะหสถานการณขององคกรหรอการวเคราะหสภาพแวดลอมขององคกรดงทกลาวมาทงหมดนน เรยกขานกนโดยทวไปในนามของ “การวเคราะหสวอท” (SWOT Analysis)

๓.๓.๓ ความหมายและความส าคญของการวเคราะห SWOT การวเคราะห SWOT เปนตวแบบพนฐานของการวางแผนกลยทธ (Strategic plan)

ซงเปนผลงานของนกวชาการในสงกด Harvard Business School ทเรยกวา Core “Desigh School” Model of Strategy Formation SWOT Model ( For strengths and weaknesses, opportunities and threats) ๔๕

การวเคราะห SWOT เปนวธการในการวเคราะหสถานการณโดยรวมขององคกร โดยการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกร เพอคนหาจดเดนหรอจดแขง (Strengths) และจดดอยหรอจดออน (Weaknesses) ในการด าเนนงานในดานตางๆ ขององคกร และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกขององคกร เพอคนหาโอกาส (Opportunities) และอปสรรค (ภยหรอความเสยง) (Threats) ทมผลกระทบตอการด าเนนงานขององคกร เพอการก าหนดกลยทธตางๆ ทเหมาะสมตอไป ทงกลยทธระดบองคกร (Corporate Strategy) กลยทธระดบธรกจ (Business Strategy) และกลยทธระดบหนาท (Functional Strategy)

การวเคราะห SWOT จงเปนวธการหรอเครองมอทส าคญในการวางแผนกลยทธ หรอ การบรหารเชงกลยทธ (Strategic management) ทชวยใหองคกรสามารถก าหนดเปาหมายและทศทางการด าเนนงานในอนาคตและบรหารงานใหบรรลผลไดอยางมประสทธภาพ

ค าวา SWOT เปนค ายอซงประกอบดวย Strengths Weaknesses, Opportunities, and Threats โดยแตละค ามความหมายดงน๔๖

๔๕ปกรณ ปรยากร, การบรรยายสวนทสอง : หลกและวธการวางแผนกลยทธ, (กรงเทพมหานคร : คณะ

รฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๐), หนา ๓๖. ๔๖สถาบนด ารงราชานภาพ และสถาบนทปรกษาเพอพฒนาประสทธภาพในราชการ, อางใน ทวป ศรรศม

รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๖๖.

การจดการโครงการขนสง ๔๕

Strengths (S : จดแขง) หมายถง สภาวการณทองคประกอบหรอปจจยภายในองคกรไดสรางความไดเปรยบในเชงแขงขนหรอเพมศกยภาพการด าเนนงานใหสงกวาองคกรอน ๆ หรอท าใหการด าเนนงานขององคกรมแนวโนมทจะบรรลถงเปาหมายหรอวตถประสงคทตองการ [หรอหมายถงความสามารถและสถานการณภายในองคกรทเปนบวก ซงองคกรน ามาใชเปนประโยชนในการท างานเพอบรรลวตถประสงค หรอหมายถง การด าเนนงานภายในทองคกรท าไดด

Weaknesses (W : จดออน) หมายถง สภาวการณทองคกรหรอปจจยภายในองคกรไดสรางความเสยเปรยบในเชงแขงขนหรอท าใหศกยภาพในการด าเนนงานดอยกวาองคกรอน ๆ หรอท าใหการด าเนนงานขององคกรมแนวโนมทจะไมบรรลถงเปาหมายหรอวตถประสงคทตองการ [หรอหมายถง สถานการณภายในองคกรทเปนลบและดอยความสามารถ ซงองคกรไมสามารถน ามาใชเปนประโยชนในการท างานเพอบรรลวตถประสงค หรอหมายถงการด าเนนงานภายในองคกรทท าไดไมด

Opportunities (O : โอกาส) หมายถง ผลกระทบหรอผลทเกดขนเมอสภาพแวดลอมภายนอกองคกรเกดการเปลยนแปลงไปในลกษณะทเอออ านวยตอการด าเนนงานขององคกร อนไดแก การมความไดเปรยบในเชงแขงขน การเพมขนของลกคาหรอผรบบรการ หรอความตองการบรโภคสนคาหรอบรการ(หรอหมายถง ปจจยและสถานการณภายนอกทเอออ านวยใหการท างานขององคกรบรรจวตถประสงค หรอหมายถง สภาพแวดลอมภายนอกทเปนประโยชนตอการด าเนนงานขององคกร

Threats (T : อปสรรค) หมายถง ผลกระทบหรอผลทเกดขนเมอสภาพแวดลอมภายนอกองคกรเกดการเปลยนแปลงไปในลกษณะทไมเอออ านวยตอการด าเนนงานใหบรรลวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกรหรอกอใหเกดความเสยเปรยบในเชงการแขงขน หรอหมายถง ปจจยและสถานการณภายนอกทขดขวางการท างานขององคกรไมใหบรรลวตถประสงค หรอหมายถง สภาพแวดลอมภายนอกทเปนปญหาตอองคกร๔๗

๓.๓.๔ การน าการวเคราะห SWOT ไปใช การวเคราะห SWOT เดมนนใชแพรหลายในวงการธรกจในฐานะของวธการหรอเครองมอ

ในการบรหารเชงกลยทธหรอการวางแผนกลยทธ ตอมาไดน าการวเคราะห SWOT ไปใชอยางแพรหลายในกจการและลกษณะงานตางๆ ทงในองคกรภาครฐและภาคเอกชน หรอแมแตระดบครอบครวหรอปจเจกบคคล ในฐานะของเครองมอในการบรหารจดการเชงกลยทธ การวางแผนกลยทธ เครองมอการตรวจสอบการด าเนนงาน เครองมอปรบปรงการท างาน การวางแผนการด าเนนชวตในครอบครว เปนตน ซงมหลกปฏบตทส าคญ คอ การพยายามหาโอกาสในการด าเนนกจการ หลกเลยงอปสรรค ขณะเดยวกนกใชจดแขงของกจการมาใชใหเกดประโยชน ลดจดออนหรอเปลยนจดออนใหเปนจดแขง เพอใหการด าเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพ

๔๗สมยศ นาวการ, อางใน นนทยา หตานวตร และณรงค หตานวตร , SWOT : การวางแผนกลยทธ

ธรกจชมชน , พมพครงท ๒, (อบลราชธาน : ฝายผลตและบรการเอกสารส านกวทยบรการ มหาวทยาลยอบลราชธาน, ๒๕๔๓), หนา ๒.

การจดการโครงการขนสง ๔๖

อยางไรกตาม บางครงการจ าแนกโอกาสและอปสรรคเปนสงทท าไดยาก เพราะทงสองสงนสามารถเปลยนกลบซงกนและกนเมอสถานการณเปลยนแปลงไป ซงการเปลยนแปลงอาจท าใหสถานการณทเคยเปนโอกาสกลบกลายเปนอปสรรคได และในทางกลบกน อปสรรคอาจกลบกลายเปนโอกาสไดเชนกนดวยเหตน องคกรจงมความจ าเปนอยางยงทจะตองปรบเปลยนกลยทธของตนใหทนตอการเปลยนแปลงของสถานการณแวดลอม๔๘

๓.๓.๕ การน าเทคนคการวเคราะห SWOT มาใชในการจดการโครงการ ในการจดการโครงการใหประสบความส าเรจนน ผบรหารโครงการจ าเปนตองมการ

วเคราะหปจจยตางๆ เกยวกบสภาพแวดลอมทงภายในและภายนอกโครงการทเกยวของกบการบรหารในประเดนตาง ๆ หรอกลาวโดยสรปกคอ เปนการส ารวจและวเคราะหขอมลจากสภาวการณและสงแวดลอมตางๆ ทงหมดทอยลอมรอบโครงการ ซ งผลจากการวเคราะหดงกลาวจะชวยใหผบรหารสามารถก าหนดแนวทางหรอกลยทธในการบรหารงานโครงการ (Project management strategies) ใหประสบผลส าเรจอยางมประสทธภาพยงขนโดยเฉพาะการบรหารงานโครงการทางธรกจซงมการแขงขนสงมาก เทคนคการวเคราะห SWOT นบวาเปนเครองมอส าคญในการบรหารงานโครงการดงกลาว

๑. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในของโครงการ การวเคราะหสภาพแวดลอมภายในของโครงการเปนการวเคราะหสภาพแวดลอมภายใน

องคกรในดานตางๆ ทเกยวของกบโครงการ ซงอาจจะเปน “จดแขง” (Strengths) หรอเปน “จดออน” ๔๙

๑.๑ ดานการบรหารจดการ (Management) ๑.๑.๑ โครงการไดใชการบรหารเชงกลยทธหรอไม ๑.๑.๒ วตถประสงคและเปาหมายของโครงการสามารถวดไดและมการสอสารทด

หรอไม ๑.๑.๓ ผบรหารในทกระดบของโครงการสามารถวางแผนไดอยางมประสทธผล

หรอไม ๑.๑.๔ ผบรหารของโครงการมการมอบอ านาจหนาทเหมาะสมหรอไม ๑.๑.๕ โครงสรางของโครงการเหมาะสมหรอไม ๑.๑.๖ ค าบรรยายลกษณะของงาน (Job description) และคณสมบตเฉพาะ

ต าแหนงงาน (Job specification) ชดเจนหรอไม ๑.๑.๗ พนกงานมขวญทดหรอไม ๑.๑.๘ อตราการออกจากงาน (Turnover) และการขาดงาน (Absenteeism)

อยในระดบต าหรอไม

๔๘ นนทยา หตานวตร และณรงค หตานวตร, SWOT : การวางแผนกลยทธธรกจชมชน, พมพครงท ๒, (อบลราชธาน : ฝายผลตและบรการเอกสารส านกวทยบรการ มหาวทยาลยอบลราชธาน, ๒๕๔๓), หนา ๓.

๔๙สพาดา สรกตตาและคณะ, การวางแผนและการบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด, ๒๕๔๓), หนา ๙๘-๙๙.

การจดการโครงการขนสง ๔๗

๑.๑.๙ การใหรางวลและกลไกการควบคมมประสทธผลหรอไม ๑.๒ ดานการตลาด (Marketing)

๑.๒.๑ ตลาดมการแบงสวนอยางมประสทธผลหรอไม ๑.๒.๒ ต าแหนงผลตภณฑเปนทรจกดในบรรดาคแขงขนหรอไม ๑.๒.๓ สวนครองตลาดเพมขนหรอไม ๑.๒.๔ ชองทางการจดจ าหนายในปจจบนเชอถอไดและมประสทธผลดานตนทน

หรอไม ๑.๒.๕ โครงการมองคการขายทมประสทธผลหรอไม ๑.๒.๖ โครงการมการวจยตลาดหรอไม ๑.๒.๗ คณภาพของผลตภณฑและการใหบรการลกคาดหรอไม ๑.๒.๘ ราคาของผลตภณฑและบรการเหมาะสมหรอไม ๑.๒.๙ โครงการมกลยทธการสอสารการตลาด (การสงเสรมการตลาด การ

โฆษณาการประชาสมพนธ ฯลฯ) ทมประสทธผลหรอไม ๑.๒.๑๐ โครงการมการวางแผนการตลาดและการจดท างบประมาณทมประสทธผล

หรอไม ๑.๒.๑๑ ผบรหารการตลาดมประสบการณและการฝกอบรมเพยงพอหรอไม

๑.๓ ดานการเงน (Finance) ๑.๓.๑ จากการวเคราะหอตราสวนทางการเงนธรกจ มจดแขงและจดออนทางดาน

การเงนในประเดนใดบาง ๑.๓.๒ โครงการมความจ าเปนตองใชเงนทนระยะสนหรอไม ๑.๓.๓ โครงการมความสามารถในการใชเงนทนระยะยาวโดยใชวธการกอหนและ/

หรอ การเพมทนหรอไม ๑.๓.๔ โครงการมเงนทนหมนเวยนพอเพยงหรอไม ๑.๓.๕ โครงการมกระบวนการก าหนดงบประมาณเงนทนอยางมประสทธผลหรอไม ๑.๓.๖ นโยบายการจายเงนปนผลสมเหตสมผลหรอไม ๑.๓.๗ โครงการมความสมพนธทดระหวางผถอหนและผลงทนหรอไม ๑.๓.๘ ผจดการการเงนของโครงการมประสบการณและไดรบการฝกอบรมอยางด

หรอไม ๑.๔ ดานการผลต (Production) ๑.๔.๑ ผขายวตถดบ อะไหล และอปกรณประกอบเปนทเชอถอไดและก าหนด

ราคาอยางสมเหตสมผลหรอไม ๑.๔.๒ สงอ านวยความสะดวก อปกรณ เครองจกร และส านกงานอยในสภาพทด

หรอไม ๑.๔.๓ นโยบายและกระบวนการการควบคมสนคาคงเหลอมประสทธผลหรอไม ๑.๔.๔ นโยบายและกระบวนการการควบคมคณภาพมประสทธผลหรอไม

การจดการโครงการขนสง ๔๘

๑.๔.๕ สงอ านวยความสะดวก ทรพยากร และตลาดมการก าหนดกลยทธทดหรอไม

๑.๔.๖ โครงการมความสามารถดานเทคโนโลยหรอไม ๑.๕ ดานการวจยและการพฒนา [Research and Development (R&D)] ๑.๕.๑ โครงการมสงอ านวยความสะดวกในดาน R&D หรอไมและมเพยงพอหรอไม ๑.๕.๒ โครงการไดใช R&D จากธรกจภายนอกไดอยางมประสทธผลดานตนทน

หรอไม ๑.๕.๓ พนกงาน R&D ของโครงการมคณสมบตเหมาะสมหรอไม ๑.๕.๔ ทรพยากร R&D มการจดสรรอยางมประสทธผลหรอไม ๑.๕.๕ การจดการระบบสารสนเทศและระบบคอมพวเตอรมเพยงพอหรอไม ๑.๕.๖ มการตดตอสอสารระหวาง R&D และหนวยงานอนอยางมประสทธผล

หรอไม ๑.๕.๗ ผลตภณฑมการใชเทคโนโลยเพอการแขงขนหรอไม ๑.๖ ดานระบบสารสนเทศคอมพวเตอร [Computer Information System

(CIS)] ๑.๖.๑ ผจดการทกคนไดใชระบบสารสนเทศเพอการตดสนใจหรอไม ๑.๖.๒ มต าแหนงพนกงานสารสนเทศหรอผอ านวยการระบบสารสนเทศหรอไม ๑.๖.๓ ขอมลในระบบสารสนเทศเปนปจจบนหรอไม ๑.๖.๔ ผจดการจากทกหนาทของโครงการเปนผใหขอมลสระบบสารสนเทศหรอไม ๑.๖.๕ มรหสผานเพอเขาสระบบสารสนเทศของธรกจอยางมประสทธผลหรอไม ๑.๖.๖ ผก าหนดกลยทธของโครงการคนเคยกบระบบสารสนเทศของธรกจคแขงขน

หรอไม ๑.๖.๗ ผใชระบบสารสนเทศมความเหมาะสมหรอไม ๑.๖.๘ ผใชระบบสารสนเทศทกรายเขาใจถงขอไดเปรยบทางการแขงขนทวาระบบ

สามารถใหขอมลกบโครงการไดหรอไม ๑.๖.๙ มการฝกอบรมการใชคอมพวเตอรส าหรบผใชระบบสารสนเทศหรอไม ๑.๖.๑๐ ระบบสารสนเทศของโครงการมการปรบปรงอยางตอเนองทงดานเนอหา

และความเปนมตรกบผใชหรอไม ประเดนตางๆ เพอการวเคราะหเกยวกบสภาพแวดลอมภายในของโครงการดงทกลาวมา

นน จะเหนไดวาทกประเดนเปนเงอนไขทเปนเชงบวกตอความส าเรจของโครงการทงสน ถาผลการพจารณา (ค าตอบ) ออกมาในเชงบวกเชนเดยวกน เรอง(เงอนไข)นนกจะถกระบใหเปน “จดแขง” ของโครงการ ซงหมายถง สถานการณทองคประกอบหรอปจจยภายในโครงการ หรอองคกร หรอทเกยวของกบการด าเนนโครงการนน ไดสรางความไดเปรยบในเชงแขงขนหรอเพมศกยภาพการด าเนนงานโครงการใหสงกวาองคกรอน ๆ การพจารณา(ค าตอบ)ออกมาในเชงลบ เรอง(เงอนไข)นนกจะถกระบใหเปน “จดออน” ของโครงการ ซงหมายถงสภาวการณทองคประกอบหรอปจจยภายใน

การจดการโครงการขนสง ๔๙

โครงการ หรอองคกร หรอทเกยวของกบการด าเนนโครงการนน ไดสรางความเสยเปรยบในเชงแขงขนหรอท าใหศกยภาพในการด าเนนงานดอยกวาองคกรอน ๆ หรอท าใหการด าเนนงานโครงการนนมแนวโนมทจะไมบรรลถงเปาหมายหรอวตถประสงคทตองการ

๒. การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกของโครงการ การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกของโครงการเปนการวเคราะหปจจยส าคญภายนอก

องคกรในดานตางๆ ทจะมผลกระทบหรอมอทธพลตอการด าเนนงานโครงการ ทงในแงทเปนโอกาส (Opportunities) และในแงทเปน “อปสรรค” (Threats) โดยมประเดนในการวเคราะห (ตวอยาง) ดงน

๒.๑ ดานกฎหมาย ๒.๑.๑ มการก าหนดโควตาการผลตและการสงออกหรอไม ๒.๑.๒ รฐบาลมนโยบายเปดเสรทางธรกจหรอไม ๒.๑.๓ การตรวจควบคมการผลตและคณภาพของสนคาของรฐ เชน องคการ

อาหารและยา กรมควบคมโรงงาน กรมวทยาศาสตรการแพทยฯลฯ) มความเครงครดหรอไม ๒.๑.๔ กฎหมายคมครองผบรโภคมผลบงคบใชอยางจรงจงหรอไม ๒.๑.๕ การออกกฎหมายควบคมธรกจตางๆ มความครอบคลมและชดเจนหรอไม ๒.๑.๖ กฎหมายเกยวกบทรพยสนทางปญญาและการละเมดลขสทธมการปฏบต

อยางจรงจงหรอไม ๒.๑.๗ มการเพมอตราภาษมลคาเพม (VAT) ภาษธรกจเฉพาะ รวมถงภาษเงนได

นตบคคลหรอไม ๒.๑.๘ ประเพณทางดานกฎหมายเกยวกบการสงออกมความยงยากซบซอนหรอไม ๒.๑.๙ มการใหสทธพเศษทางการคา (GSP หรอ BOI) บางหรอไม ๒.๑.๑๐ กฎหมายการหามถายทอดเทคโนโลยขามประเทศมการปฏบตอยางจรงจง

หรอไม ๒.๑.๑๑ รฐบาลมมาตรการก าแพงภาษสนคาน าเขาอยางจรงจงหรอไม ฯลฯ ๒.๒ ดานเศรษฐกจ ๒.๒.๑ รายไดประชาชาต/ผลตภณฑมวลรวมประชาชาตสงหรอไม ๒.๒.๒ อตราเงนเฟอสงหรอไม ๒.๒.๓ ประเทศไดเปรยบดลการคาหรอไม ๒.๒.๔ อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศมแนวโนมดขนหรอไม ๒.๒.๕ สภาพคลองทางการเงนในประเทศมแนวโนมดขนหรอไม ๒.๒.๖ ดลช าระเงนตางประเทศมแนวโนมดขนหรอไม ๒.๒.๗ นโยบายฟนฟเศรษฐกจของรฐบาลมความเปนไปไดสงหรอไม ๒.๒.๘ ภาวะความชะงกงนหรอถดถอยทางเศรษฐกจของประเทศจะยงคงด าเนนอย

ตอไปอยางตอเนองหรอไม ๒.๒.๙ อตราดอกเบยภายในประเทศมแนวโนมเพมสงขนหรอไม ๒.๒.๑๐ คาจางแรงงานและเงนเดอนมแนวโนมเพมสงขนหรอไม

การจดการโครงการขนสง ๕๐

๒.๓ ดานการเมอง ๒.๓.๑ รฐบาลมเสถยรภาพหรอไม ๒.๓.๒ การเมองภายในประเทศมความมนคงหรอไม ๒.๓.๓ นโยบายดานตางประเทศของรฐบาลมประสทธผลในระดบสงหรอไม ๒.๓.๔ การเตบโตของกลมผลประโยชนตางๆ ขยายตวในอตราสงหรอไมม

ประสทธผลในอตราสงหรอไม ๒.๓.๕ การนดหยดงานของกลมแรงงานตางๆ มแนวโนมเกดขนทวไปหรอไม ๒.๓.๖ ผบรโภคมอ านาจการตอรองเพมขนหรอไม ฯลฯ ๒.๔ ดานสงคม ๒.๔.๑ วถการด ารงชวต (Life style) ของผบรโภคโดยรวมเปลยนแปลงหรอไม ๒.๔.๒ มาตรฐานการครองชพของประชาชนดขนหรอไม ๒.๔.๓ พฤตกรรมการบรโภคของประชาชนมแนวโนมทจะเปลยนแปลงหรอไม ๒.๔.๔ ประชาชนนยมใชสนคาในประเทศเพมมากขนหรอไม ๒.๔.๕ ผบรโภคมเจตคตทดตอองคกรหรอไม ๒.๔.๖ ใน ๓ – ๕ ปขางหนา อตราการวางงานของประชากรแรงงานมแนวโนม

เพมสงขนหรอไม ฯลฯ ๒.๕ ดานความเจรญกาวหนาทางเทคโนโลยและโครงสรางพนฐาน ๒.๕.๑ มการน าเทคโนโลยคอมพวเตอรและระบบเครองจกรในการผลตสนคาทเปน

ระบบอตโนมตมาใชเพมมากขนหรอไม ๒.๕.๒ เทคโนโลยในการกระจายสนคามความทนสมยเพมมากขนหรอไม ๒.๕.๓ การถายทอดเทคโนโลยขามประเทศแพรหลายมากยงขนหรอไม ๒.๕.๔ การคาระบบ E-Commerce มอตราเรงขยายตวรวดเรวหรอไม ๒.๕.๕ โครงสรางพนฐานเพอรองรบธรกรรมตางๆ เชน เครอขายระบบการสอสาร

โทรคมนาคม อนเตอรเนท นคมอตสาหกรรมใหมๆ มการขยายตวอยางรวดเรวหรอไม ฯลฯ ๒.๖ ดานการตลาดและการแขงขนภายนอก ๒.๖.๑ สนคาทผลต (ผลตภณฑหรอบรการ) มคแขงขนมากหรอไม ๒.๖.๒ มคแขงขนรายใหมๆ เพมมากขนหรอไม ๒.๖.๓ สนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนสวนใหญคณภาพดกวาสนคา

(ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรหรอไม ๒.๖.๔ สนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนสวนใหญราคาต ากวาสนคา

(ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรหรอไม ๒.๖.๕ สนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนเปนทรจกของประชากรมากกวา

สนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรหรอไม ๒.๖.๖ ก าลงการผลตสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนสงกวาก าลงการ

ผลตสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรหรอไม

การจดการโครงการขนสง ๕๑

๒.๖.๗ การแพรกระจายสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ไปยงตลาดหรอผบรโภคของคแขงขนกวางขวางและรวดเรวกวาขององคกรหรอไม

๒.๖.๘ อตราการขยายตวของตลาดเพอรองรบสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนรวดเรวกวาขององคกรหรอไม

๒.๖.๙ ประชาชนหรอผบรโภคมเจตคตทดตอคแขงขนมากกวาเจตคตทมตอองคกรหรอไม

๒.๖.๑๐ การโฆษณาประชาสมพนธสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ของคแขงขนเขาถงประชาชนหรอผบรโภคมากกวาขององคกรหรอไม

๒.๖.๑๑ ตลาดตางประเทศกดกนการน าเขาสนคาหรอผลตภณฑประเภททองคกรก าลงจะด าเนนการผลตอยหรอไม

๒.๖.๑๒ สนคาหรอผลตภณฑของคแขงขนครองตลาดทงในและตางประเทศหรอไม ฯลฯ

๒.๗ ดานสงแวดลอม ๒.๗.๑ วตถดบทใชผลตสนคาหรอผลตภณฑขององคกรมเพยงพอในระยะยาว

หรอไม ๒.๗.๒ การผลตสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรมผลกระทบตอสงแวดลอม

หรอไม ๒.๗.๓ ตนทนวตถดบทใชในการผลตสนคา (ผลตภณฑหรอบรการ) ขององคกรราคา

สง หรอไม ฯลฯ การวเคราะหในประเดนตางๆ ทกลาวมานน การทจะระบไดวา สภาพตามประเดนใด

เปน “โอกาส” หรอเปน “อปสรรค” นน ในหลายกรณจะตองหาขอมลขอเทจจรงเกยวกบประเดนนนอยางถองแทเพราะมฉะนนแลวการวเคราะหกจะผดพลาดได ซงสงผลใหการก าหนดกลยทธ การจดการโครงการ (หรอการประเมนสถานการณขององคกร) ผดพลาดตามไปดวย ความลมเหลวของการจดการโครงการหรอการด าเนนงานขององคกรยอมเปนผลลพธทตามมาอยางหลกเลยงไมได

ในการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกรเพอก าหนดจดแขง จดออนขององคกรและการวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอกขององคกรเพอก าหนดสถานการณทเปนโอกาสและอปสรรคการด าเนนงานขององคกร เพอการจดการโครงการ หรอก าหนดยทธศาสตรการด าเนนงานโครงการหรอกจการขององคกรทมประสทธภาพนน นอกเหนอจากการตงประเดนค าถามในลกษณะดงกลาวมาแลวนน ยงอาจจะใชวธการตงค าถามในลกษณะทเปนเชงบวก เพอตองการวเคราะหจดแขงและโอกาส และตงค าถามในลกษณะทเปนเชงลบ เพอตองการวเคราะหจดออน และอปสรรค แตทงนสภาพหรอสถานการณทวเคราะหจะตองพจารณาแลววา มผลตอความส าเรจหรอลมเหลวตอการด าเนนงานโครงการหรอกจการนน ๆ ขององคกร เชน๕๐

๑. ตวอยางค าถามเพอหาจดเดน ๑.๑ มทกษะในเชงแขงขนหรอไม

๕๐ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๗๓ – ๗๔.

การจดการโครงการขนสง ๕๒

๑.๒ เปนผน าดานการตลาดหรอไม ๑.๓ มความสามารถเฉพาะ พเศษหรอไม ๑.๔ มทรพยากรทนเพยงพอหรอไม ๑.๕ มความไดเปรยบในดานเทคโนโลยการผลตหรอไม

๒. ตวอยางค าถามเพอหาจดออน ๒.๑ สมรรถภาพการแขงขนเลวลงหรอไม ๒.๒ ทศทางการบรหารขาดความชดเจนใชหรอไม ๒.๓ บคลากรขาดการฝกทกษะหรอความสามารถในการท างานใชหรอไม ๒.๔ การผลตอยในวงแคบใชหรอไม ๒.๕ เครองอ านวยความสะดวก ลาสมยใชหรอไม

ฯลฯ ๓. ตวอยางค าถามเพอวเคราะหผลกระทบทเปนโอกาส ๓.๑ มตลาดรองรบผลผลตกวางขวางหรอไม ๓.๒ มชองทางการขยายตลาดในอนาคตไดหรอไม ๓.๓ มแรงงานราคาถกรองรบหรอไม ๓.๔ ผบรโภคมเจตคตทดตอองคกรหรอไม ๓.๕ คแขงขนมก าลงการผลตนอยกวาหรอไม

ฯลฯ ๔. ตวอยางค าถามเพอวเคราะหผลกระทบทเปนอปสรรค

๔.๑ รฐบาลไมมนโยบายสนบสนนใชหรอไม ๔.๒ มคแขงขนเพมขนหรอไม ๔.๓ ความตองการของตลาดลดนอยลงหรอไม ๔.๔ มสนคาเลยนแบบเพมมากขนหรอไม ๔.๕ ลกคามอ านาจการตอรองเพมขนหรอไม

ฯลฯ ๓.๓.๖ ขอควรค านงในการวเคราะห SWOT การน าวธการวเคราะห SWOT มาใสในการจดการโครงการ หรอเพอการวางแผนกล

ยทธหรอวตถประสงคใด ๆ กตาม สงส าคญทจะตองค านงถงเพอใหเกดประสทธผลตามวตถประสงคทก าหนดไว ไดแก๕๑

๑. องคกรจะตองก าหนดใหชดเจนกอนวา องคกรตองการน าผลการวเคราะหไปใชเพอวตถประสงคใด

๒. องคกรจะตองก าหนดองคประกอบหรอปจจยหลกทเกยวของกบการด าเนนงานนน ๆ ใหถกตองตรงตามขอเทจจรง สอดคลองกบทฤษฎหรอหลกวชาการและสมเหตสมผล

๕๑ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๘๐ – ๘๑.

การจดการโครงการขนสง ๕๓

๓. การระบจดแขงจดออนตองกระท าอยางซอสตยตรงไปตรงมาตามขอเทจจรงทปรากฏหรอสามารถตรวจสอบได

๔. การวเคราะหโอกาสและอปสรรคตองกระท าในชวงเทานน(ภายใตกรอบเงอนไขเวลาชวงหนง)

๕. องคกรจะตองมขอมลรองรบในทกประเดนทพจารณา ๓.๔ การบรหารความขดแยงในโครงการ๕๒

Conflict หรอ ความขดแยงในโครงการนน สามารถเกดขนไดเสมอ ในการด าเนนโครงการ เหตเนองมาจาก การท างานในโครงการนน จ าเปนตองไดรบความรวมมอจากบคคลทมความเชยวชาญหลากหลายแตกตางกนไป สงผลใหมมมมองทแตกตาง และ ผทเกยวของในโครงการนน ยอมมสวนไดสวนเสยในโครงการ ในเงอนไขและขอจ ากดทแตกตางกนออกไป สงผลใหเกดการตดสนใจทแตกตางกน Conflict นน มทงขอดและขอเสยตอโครงการ หากผจดการโครงการ ไมสามารถจดการความขดแยงในโครงการได กจะสงผลดานลบตอโครงการ เชน สมาชกในทมเสยก าลงใจในการท างาน ประสทธภาพของงานลดลง สงมอบงานทขาดคณภาพ หรอโครงการลมเหลวไปในทสด ในทางกลบกน หากผจดการโครงการ สามารถบรหาร Conflict ในโครงการไดด กจะสงผลดานบวกตอโครงการ เชน เกดการรวมพลงเพอการท างานทมประสทธภาพมากขน ท าใหเหนมมมองทแตกตางหลากหลายและน ามาปรบใชใหเปนประโยชนตอโครงการ และสงผลใหโครงการมโอกาสส าเรจมากขน เทคนควธการ บรหารความขดแยงในโครงการ หรอ Conflict Management Techniques นน หากอางองตาม Project Management Body Of Knowledge (PMBOK) นน จะสามารถ แบงออกไดเปน ๕ วธการ ซง Project Manager ตองเลอกใชใหเหมาะสมตามสถานการณตางๆ ดงน

๑) Withdrawing หรอ Avoiding คอการนงเฉยยงไมด าเนนการใดกบขอขดแยง หรอรอใหขอขดแยงไดรบการแกไขดวยตวของมนเองเมอเวลาผานไป เรยกไดวาเปนวธแกไขข อขดแยงแบบ “สงบสยบเคลอนไหว” วธดงกลาวนน Project Manager ควรใชเมออยในสถานการณเหลาน

ใชเมอเรองขดแยงนนเปนเรองเลกนอย และไมมผลกระทบกบโครงการมากนก ใชเมอคขดแยงเปนผทมสวนไดสวนเสยตอโครงการในระดบต าหรอไมส าคญ ใชเมอ Project Manager ยงมขอมลไมเพยงพอในการจดการขอขดแยง ใชในกรณททมงาน ผานการขดแยงมายาวนาน และตองการเวลาในการพก เพอ

ลดความขดแยงลงบาง ใชเมอ Project Manager พจารณาแลววา ขอขดแยงดงกลาว สามารถถกแกไข

หรอหมดไปดวยตวมนเอง เมอเวลาผานไป

๕๒ ไพบลย ปญญายทธการ , เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ , [ออนไลน], แหลงทมา :

http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0027, [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๕๔

ขอด ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Withdraw หรอ Avoid คอ Project Manager ไมตองเสยเวลาในการจดการขอขดแยง และใชเวลาในการท าสงอนทส าคญกวา แตเลอกทจะปลอยใหการขดแยงด าเนนไป และหมดไปเมอเวลาผานไป

ขอเสย ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Withdraw หรอ Avoid คอ หาก Project Manager ใชวธการจดการดวยวธนบอยครง จะสงผลลบตอภาพลกษณและความนาเชอถอของตว Project Manager เอง ในสายตาของทมงานและผบรหาร อกทงยงอาจจะท าให ขอขดแยงทไมหมดไปตามเวลา เตบโตขนเปนความขดแยงรนแรงและยากทจะจดการได สงผลใหโครงการลมเหลว

๒) Smoothing หรอ Accommodating คอการพยายาม หาแนวทาง หรอทางออกของขอขดแยงททกคนรสกสบายใจ และเนนใหลดความรนแรงของขอขดแยงลง สรางบรรยากาศของความราบรนในการท างานรวมกน หลกเลยงการเผชญหนาเพอโตเถยง วธการดงกลาวนน Project Manager จะพยายาม หาแนวทางแกไขขอขดแยง ทเนนประโยชนของผอนหรอคขดแยงเปนทตง มากกวาประโยชนของตนเองหรอประโยชนของโครงการ เพอใหเกดความราบรนในการท างานมากทสด เรยกไดวาเปนวธแกไขขอขดแยงแบบ “ออนสยบแขงกราว” วธดงกลาวนน Project Manager ควรใชเมออยในสถานการณเหลาน

ใชเมอ Project Manager ตองการใหเกดการรวมมอเพอท างานรวมกน และพกขอขดแยงไวกอน จนกวาจะสามารถหาแนวทางทแกไขในระยะยาวได

ใชเมอคขดแยงเปนผทมสวนไดสวนเสยตอโครงการในระดบสงหรอส าคญมาก ใชเมอคขดแยงมอ านาจหรอต าแหนงสงกวา Project Manager มากและมอทธพล

ตอโครงการในระดบสง ใชในกรณททมงาน ผานการขดแยงมายาวนาน และตองการเวลาในการพก เพอ

ลดความขดแยงลงบาง ขอด ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Smooth หรอ Accommodate คอการสราง

บรรยากาศทดในการท างานรวมกน สงเสรมใหเกดการรวมมอ และลดความรนแรงของขอขดแยงลง รวมถงเปนโอกาสให Project Manager ไดมเวลาในการคดวเคราะห หาทางออกในระยะยาวของการแกไขขอขดแยง อกทงชวยใหขอขดแยงอาจจะถกแกไขไดงายขน หลงจากคขดแยงอยในบรรยากาศทดในการท างานรวมกน

ขอเสย ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Smooth หรอ Accommodate คอ หาก Project Manager ใชวธการจดการดวยวธนบอยครง จะสงผลใหโครงการไมสามารถด าเนนไปไดตามแนวทางทถกตอง เนองจากเปนการจดการขอขดแยง โดยใชประโยชนของคขดแยงเปนทตง มไดใชประโยชนของสวนรวมหรอของโครงการเปนทตง อกทงยงเปนการท าให อ านาจของ Project Manager ลดลง อนเนองมาจากการทไมสามารถจดการขอขดแยงใหเกดประโยชนสงสดตอโครงการได

๓) Compromising หรอ Reconcile คอการ น าคขดแยงทงสองฝาย มาหาทางออกทประนประนอมซงกนและกน โดยสรางใหเกดการยอมในรบเงอนไข ททงสองฝายจะไดประโยชนในบางสวน และเสยประโยชนในบางสวน เพอใหสามารถท างานรวมกนตอไปได แตไมมใครชนะหรอแพ

การจดการโครงการขนสง ๕๕

ทงหมด เรยกไดวาเปนวธแกไขขอขดแยงแบบ “ถอยคนละกาว” วธดงกลาวนน Project Manager ควรใชเมออยในสถานการณเหลาน

ใชเมอคขดแยง ไมสามารถหาทางออกของขอขดแยงรวมกนได และตางฝายตางกมเหตผลของตนเอง

ใชเมอ Project Manager มอ านาจเพยงพอทจะก าหนดเงอนไข ในการถอยคนละกาวของคขดแยงทง ๒ ฝาย

ใชเมอคขดแยงทง ๒ ฝายมความส าคญในโครงการ ในระดบใกลเคยงกน ใชเมอ Project Manager ยงไมสามารถหาแนวทางแกไขขอขดแยงในระยะยาว

ได จงใชวธการดงกลาว เปนการแกไขปญหาชวคราว เพอใชเวลาในการวเคราะหปญหา

ขอด ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Compromise หรอ Reconcile คอการสรางบรรยากาศของการยอมรบในขอจ ากดของอกฝาย และเรยนรทจะถอยหรอลดความตองการของตนเองลง เพอใหสามารถท างานรวมกนได เปนการแกไขปญหาทงาย รวดเรว ไมซบซอน และไมตองวเคราะหผลไดผลเสยของแตละทางเลอก เนองจากเปนการลดความตองการของแตละฝายลงมาเทานน

ขอเสย ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Compromise หรอ Reconcile คอไมสามารถสรางใหเกดการท างานทเปนทางเลอกทเกดประโยชนสงสดของสวนรวมหรอของโครงการ เปนเพยงแนวทางชวคราวในการบรรเทาปญหาความขดแยง และรอวนใหความขดแยงเกดขนอกในอนาคต เนองจากมไดมการแกปญหาทสาเหต

๔) Forcing หรอ Directing วธการดงกลาวนน Project Manager จะตดสนใจทจะเหนดวยและท าตามแนวทางของฝายหนง และไมท าตามแนวทางของอกฝายหนง วธน คขดแยงจะมฝายหนงเปนผชนะ และฝายหนงเปนผแพเสมอ เรยกไดวาเปนวธแกไขขอขดแยงแบบ “เบดเสรจเดดขาด” วธดงกลาวนน Project Manager ควรใชเมออยในสถานการณเหลาน

ใชเมอ Project Manager ตองการแกไขปญหาอยางเรงดวน ใชเมอ Project Manager มอ านาจเพยงพอทจะก าหนดเงอนไข ในการด าเนนการ

ของคขดแยงทง ๒ ฝาย ใชเมอ Project Manager ทราบอยางแนชดวา ทางเลอกใดทถกตองและเปน

ประโยชนตอสวนรวมและโครงการ ใชเมอเรองทขดแยง เปนเรองส าคญมาก และสงผลกระทบรนแรงตอโครงการหาก

เลอกทางแกไขปญหาผดพลาด ใชเมอ Project Manager ไมไดใหความส าคญในเรองความสมพนธระยะยาว ตอ

คขดแยงทไมไดการสนบสนนทางเลอกจาก Project Manager ขอด ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Force หรอ Direct คอความรวดเรว และเบดเสรจ

เดดขาดในการแกไขปญหา สงผลใหโครงการด าเนนไปในแนวทางทตองการอยางรวดเรว และทมงานมความชดเจนในแนวทางการท างานของ Project Manager

การจดการโครงการขนสง ๕๖

ขอเสย ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Force หรอ Direct คอ หาก Project Manager ใชวธการจดการดวยวธนบอยครง จะสงผลใหการมสวนรวมของทมงานอยในระดบต า เนองจากทมงานจะเปนฝายรอการตดสนใจจาก Project Manager แตเพยงผเดยว และโครงการจะเสยโอกาสในการไดรบความคดเหนหรอมมมองทแตกตาง จากทมงาน หรอผเชยวชาญอนๆ หากมการตดสนใจทผดพลาด โครงการจะมความเสยหายสง เนองจากขาดการมองปญหาทรอบดาน

๕) Collaborating หรอ Problem Solving คอ การน าคขดแยงและผทเกยวของ เขามามสวนรวมในการ ออกความเหน วเคราะห และ ตดสนใจหาทางออกของปญหาความขดแยงรวมกน มการหาขอมลสนบสนน เพอวเคราะหขอดและขอเสยในแตละทางเลอก โดยน าผลประโยชนของสวนรวมและของโครงการมาเปนทตง และยอมเสยประโยชนสวนตนบาง รวมถงหาขอสรปรวมกนใหเปนหนงเดยวกน เพอชวยกนท างานใหโครงการประสบความส าเรจ เรยกไดวาเปนวธแกไขขอขดแยงแบบ “เหนพองตองกน” วธดงกลาวนน Project Manager ควรใชเมออยในสถานการณเหลาน

ใชเมอ Project Manager ตองการแนวทางแกไขปญหาทดทสด และเกดจากการมสวนรวมของคขดแยงและผทเกยวของ มาชวยกนคดและตดสนใจ

ใชเมอ Project Manager และคขดแยง และทมงาน มความเปนมออาชพมากพอ ในการสอสารและท างานรวมกน รวมถงคดถงประโยชนสวนรวมเปนหลก

ใชเมอ Project Manager มเวลามากพอในการจดการขอขดแยง ใชเมอเรองทขดแยง เปนเรองส าคญมาก และตองการการมสวนรวม และ

ความเหนทตรงกนของทกฝาย กอนจะน าไปปฏบต ขอด ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Collaborate หรอ Problem Solve คอแนวทาง

การแกไขปญหา จะเปนแนวทางทดตอโครงการเนองจาก ไดรบการกลนกรองจากผทเกยวของหลายฝาย ชวยกนวเคราะหขอด ขอเสยของแตละทางเลอก และแนวทางดงกลาวเปนแนวทางททกคน เหนพองตองกน และมสวนรวมในการตดสนใจรวมกน ท าใหเกดพลงในการท างานรวมกน เพราะทกคนเปนเจาของความคดและทางเลอกดงกลาว รวมกน

ขอเสย ของการจดการขอขดแยงดวยวธ Collaborate หรอ Problem Solve คอ ใชเวลานานในการแกไขปญหา และตองการทกษะในการสอสารทเปนมออาชพ รวมถงทศนคตทเปนบวก ของคขดแยงและทมงานทเกยวของ ในการประชมและคดวเคราะหขอดขอเสยของแนวทางการแกไขขอขดแยงรวมกน ไมเหมาะส าหรบปญหาเรงดวน

แนวทางการแกไขปญหาทง ๕ วธ นนมขอดขอเสยแตกตางกนไป Project Manager มความจ าเปนตองใชใหเปนทง ๕ วธ ใหเหมาะสมกบสถานการณ ในบางเหตการณ ตอง สงบสยบเคลอนไหว หรอ ออนสยบแขงกราว หากยงคดไมออกให ถอยคนละกาว หรอ หากเรงรบเรงดวน ควรตอง เบดเสรจเดดขาด แตการเตรยมตวทด ควรตองสรางบรรยากาศในการ เหนพองตองกน อยางไรกตาม สงทตองปฏบตอยเสมอในการจดการขอขดแยง ไมวาจะดวยวธใดกตาม Project Manager ควรปฏบตตอคขดแยง ดวยพฤตกรรมดงน

สอสารและปฏบตตอคขดแยงและคนทเกยวของ ดวยการใหเกยรต อยเสมอ หลกเลยงการสอสารดวยค าพดทท าลายมตรภาพ หรอขยายความขดแยงมากขน

การจดการโครงการขนสง ๕๗

ใจเยน และใชเหตผลมากกวาอารมณ หรอ EGO ของตนเอง เนนย าการท างานเพอสวนรวมหรอเพอโครงการเปนหลก แยกปญหาออกจากตวบคคล โดยเนนการแกไขปญหา และหลกเลยงการโจมต

บคคล รบฟงความคดเหนของทกคน อยางตงใจ และใหความส าคญ วเคราะหหาทางออกทเปนไปไดและเหมาะสมกบสถานการณ หลกเลยงการบงคบหรอกดดนผอนเพอใหเปนไปตามทตนเองตองการ ถาเปนไปได อยาปลอยใหขอขดแยงเตบโตจนรนแรงและแกไขยาก ให Feedback และ รบ Feedback อยางสรางสรรคและเปนมออาชพ

๓.๕ สรปทายบท

ปญหาการจดการโครงการสวนมาก ผบรหารมกจะพบกบปญหาทางการบรหารสลบซบซอน (Complexity) มากกวาทหนวยงานประจ าใดหนวยงานหนงเพยงหนวยงานเดยวจะรบผดชอบได การละเลยในการแกปญหาเชนนน ยอมจะน าผลเสยหายมาสกจการอยางแนนอน ปญหาความตองการของลกคาและผรบบรการมความหลากหลายมากยงขนและเปลยนแปลงอยางรวดเรว ปญหาทรพยากรตางๆ มมลคาสงมากยงขน ปญหาการใชเทคโนโลยกาวหนามความจ าเปนและมความส าคญมากขน ปญหาการเพมความรวดเรวและความถกตองในการใหบรการลกคา ปญหาการแขงขนระหวางกจการตางๆ มความเขมขนมากยงขน ปญหาการพฒนาคณภาพของผลตภณฑ (สนคาและบรการ) ตลอดจนการเผชญกบภาวะวกฤตและความเสยงตางๆ

การวเคราะหสภาพแวดลอม เปนการพจารณาวา การด าเนนงานของธรกจในปจจบนเปนอยางไรซงผบรหารจะท าการวเคราะหและตรวจสอบสภาพแวดลอมทงภายนอกและภายในขององคกร เพอคนหาโอกาส อปสรรค จดเดนหรอจดแขง และจดดอยหรอจดออนจากการด าเนนงาน การวเคราะหสภาพแวดลอมภายนอก และการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกร

การจดการโครงการขนสง ๕๘

ค าถามทายบทท ๓ ๑. ปญหาการจดการโครงการหลกๆ ในปจจบนมอะไรบาง ๒. กลไกใหม (New mechanisms) ทส าคญในศตวรรษท ๒๑ อนมผลตอการท างานขององคการ

ทงภาครฐและภาคเอกชนมอะไรบาง จงอธบาย ๓. “คดและท างานเปนโครงการ (Projectization)” คอคณลกษณะทส าคญของผบรหารในการแกไข

ปญหาตางๆ ทจะเกดขนทงในปจจบนและอนาคต ทานมความคดเหนเกยวกบเรองนอยางไรบาง จงอธบาย

๔. วตถประสงคของการวเคราะหสถานการณคออะไรบาง ๕. จงสรางตารางวเคราะหสภาพแวดลอมภายในและสภาพแวดลอมภายนอก โดยยกตวอยาง

โครงการทางดานพระพทธศาสนามาหนงโครงการ พรอมทงวเคราะหใหเหนชดเจน ๖. จากค ากลาวทวา “เปนการแปลงเจตนารมณในเชงกลยทธ (Strategic intent) ของผบรหาร

ระดบสง ใหกลายเปนกลวธ (Tactics) ทจะน าไปสการจดการในระดบปฏบตการอยางไดผล” ทานมความคดเหนกบค ากลาวนวาอยางไรบาง จงอธบายขยายความ

๗. ในแงของกระบวนการวางแผน การวเคราะหสถานการณ (เปนขนตอนแรกของกระบวนการวางแผนงาน) เปนการพยากรณสภาพแวดลอม (Environmental Forecasting) หรอเปนการศกษาเกยวกบแนวโนมตางๆ ทจะมผลกระทบตอการวางแผน ตลอดจนการคาดการณลวงหนา ซงประกอบอะไรบาง จงอธบาย

๘. การวเคราะห SWOT เปนวธการในการวเคราะหสถานการณโดยรวมขององคกร โดยการวเคราะหสภาพแวดลอมภายในขององคกร เพอคนหาและก าหนดสงใด

๙. การวจยและการพฒนา [Research and Development (R&D)] มสวนส าคญในการจดการโครงการอยางไรบาง

๑๐. ขอดและขอเสยของ Project Management Body Of Knowledge (PMBOK) มอะไรบาง

การจดการโครงการขนสง ๕๙

เอกสารอางองทายบท

Choudhury. Sadhan. Project Management. New Delhi : Tata McGraw Hill. 1998. Cleland. Devid I. Project Management : Strategic Design and Implementation. 2nd

ed.. New York : McGraw – Hill. 1995. ชนนทร ชณหพนธรกษ. นโยบายธรกจและการบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร : ศนยเอกสาร

และต ารา สถาบนราชภฏสวนดสต. ๒๕๔๒. ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย สกว.. ๒๕๔๔. ไพบลย ปญญายทธการ . เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ . [ออนไลน]. แหลงทมา :

http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0027. [๑ ๙ ม ถ น า ย น ๒๕๕๙].

นนทยา หตานวตร และณรงค หตานวตร. SWOT : การวางแผนกลยทธธรกจชมชน. พมพครงท ๒. อบลราชธาน : ฝายผลตและบรการเอกสารส านกวทยบรการ มหาวทยาลยอบลราชธาน. ๒๕๔๓.

ปกรณ ปรยากร. การบรรยายสวนทสอง : หลกและวธการวางแผนกลยทธ. กรงเทพมหานคร : คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ๒๕๔๐.

________. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ . พมพครงท ๑๑. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๓.

สพาดา สรกตตาและคณะ. การวางแผนและการจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด. ๒๕๔๓.

การจดการโครงการขนสง ๖๐

แผนการสอนประจ าบทท ๔ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๔ กระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค Process of Macro and Micro Project Management หวขอยอย

๑. บทน า ๒. กระบวนการการจดการโครงการ ๓. ระบบการจดการโครงการ ๔. โครงสรางการจดการโครงการ ๕. กระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาค ๖. กระบวนการการจดการโครงการในระดบจลภาค ๗. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ กระบวนการของการจดการโครงการ คอ ขนตอนในการจดการองคความรตางๆ เชน

ขอบเขต คณภาพ ทรพยากร เวลา และตนทน กระบวนการตางๆ ของโครงการประกอบขนมาเปนโครงการ อนเปนการกระท าเพอน ามาซงผลลพธ และความส าเรจของงานในโครงการ กระบวนการของการจดการโครงการประกอบดวย ๕ กระบวนการ ประกอบดวย ๑. กระบวนการเรมตน (Initiating Processes) ๒. กระบวนการวางแผน (Planning Processes) ๓. กระบวนการด าเนนงาน (Executing Processes) ๔. กระบวนการควบคม (Controlling Processes) และ ๕. กระบวนการปดงาน (Closing Processes) สวนความแตกตางระหวางโครงการระดบมหภาคและโครงการระดบจลภาคนน มกระบวนการในการบรหารทคลายคลงกน แตจะแตกตางกนตรงจ านวนทรพยากรทมมากนอยไมเทากน ขอบเขตขอจ ากดอนๆ เชน เวลา คณภาพ ตนทนทมแตกตางกน ดงนนผบรหารโครงการจงตองศกษาสงเหลานใหด พจารณาเลอกใชทรพยากรตางๆ อยางเปนระบบและมการบรหารจดการทด จงท าใหโครงการประสบความส าเรจและมประสทธภาพ วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการการจดการโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจระบบการจดการโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงสรางการจดการโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาค ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการการจดการโครงการในระดบจลภาค

การจดการโครงการขนสง ๖๑

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๔ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๔ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๖๒

บทท ๔

กระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาคและจลภาค Process of Macro and Micro Project Management

๔.๑ บทน า ในบทนจะอธบายถงกระบวนการการจดการโครงการซงถอวาเปนขนตอนทมความส าคญเปนอยางมาก ผจดการโครงการหรอผบรหารโครงการจะตองใสใจในรายละเอยดของทกๆขนตอน เพอไมใหเกดขอผดพลาดในการจดการโครงการ ผเขยนไดรวบรวมรายละเอยดของแตละขนตอนไว พรอมทงยกตวอยางเพอใหงายตอการศกษา ทงนผศกษาจ าเปนตองศกษารายละเอยดแตละขนตอนใหถถวนจะชวยใหเขาใจกระบวนการในการจดการโครงการ และสามารถน าไปประยกตใชกบการจดการโครงการไดอยางมประสทธภาพและมประสทธผลตอไป ภายหลงจากทโครงการไดรบการอนมตใหด าเนนการ การจดการโครงการโดยบคคลหรอกลมบคคลทรบผดชอบโครงการและทเกยวของกจะเกดขนทนท โดยพยายามทจะท าใหกจกรรมทกกจกรรมของโครงการบรรลความส าเรจใน ๓ ลกษณะคอ ส าเรจภายในระยะเวลา (Schedule) ทก าหนดไว ส าเรจภายใตงบประมาณ (Budget) ทไดรบการจดสรร และส าเรจตามวตถประสงคหรอเปาหมาย (Objective หรอ Goal) ทตองการ ซงการทจะบรรลความส าเรจดงกลาวไดนน จะตองอาศยการจดระบบการบรหารจดการทด ดงมรายละเอยดตอไปน ๔.๒ กระบวนการการจดการโครงการ

กระบวนการของการจดการโครงการ (Project Management Processes) คอ ขนตอนในการจดการองคความรตางๆ เชน ขอบเขต คณภาพ ทรพยากร เวลา และตนทน กระบวนการตางๆ ของโครงการประกอบขนมาเปนโครงการ อนเปนการกระท าเพอน ามาซงผลลพธ และความส าเรจของงานในโครงการ๕๓

กระบวนการของการจดการโครงการประกอบดวย ๕ กระบวนการ ประกอบดวย ๑. กระบวนการเรมตน (Initiating Processes) ๒. กระบวนการวางแผน (Planning Processes) ๓. กระบวนการด าเนนงาน (Executing Processes) ๔. กระบวนการควบคม (Controlling Processes) ๕. กระบวนการปดงาน (Closing Processes)

๕๓สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๗ – ๒๙.

การจดการโครงการขนสง ๖๓

แผนภาพท ๔.๑ ความสมพนธระหวางแตละกระบวนการของการจดการโครงการ

กระบวนการทง ๕ ทแสดงในแผนภาพท ๔.๑ แตละกระบวนการในโครงการจะมการทบซอนกนในเรองของชวงเวลาทใชด าเนนการ เชน กระบวนการวางแผนสามารถเรมตนด าเนนการไปพรอมๆ กบกระบวนการเรมโครงการ กระบวนการควบคมจะเกดขนตลอดทกชวงทมการด าเนนการในกระบวนการตางๆ จนกระทง เสรจสนโครงการ

๑) กระบวนการเรมตน (Initiating Processes) กระบวนการเรมตนโครงการ คอ กระบวนการมอบหมายการท าโครงการอยางเปนทางการ

ถาสามารถทจะเรมตนโครงการอยางเปนทางการไดเปนทเรยบรอยแลว กจะชวยใหโครงการเชอมประสานเขากบงานทก าลงท าอยได ผบรหารโครงการมบทบาทส าคญในการก าหนดทศทางของโครงการ ความยากงายในการเรมตนโครงการขนอยกบขนาดและความซบซอนของโครงการนน ในบางกรณกระบวนการเรมตนอาจไมมความจ าเปนส าหรบโครงการขนาดเลก แตถาโครงการขนาดใหญทมการด าเนนการตางๆ มากมายกระบวนการนยอมมความส าคญตอกจกรรมทตองท าตอไป

โครงการสวนใหญจะเรมจากกระบวนการเรมตน แตโครงการบางประเภทไมสามารถเรมตนโครงการอยางเปนทางการไดในทนทจ าเปนตองมกจกรรมการด าเนนงานบางประการกอนเพอเตรยมความพรอมและคนหารายละเอยดตางๆ ในโครงการใหไดมากทสดกอนเรมด าเนนโครงการ

กรณตวอยาง โครงการปรบปรงอาคารส านกงาน จะตองท าการก าหนดความตองการ วเคราะหความเปนไปไดของโครงการ จดท าแผนการด าเนนการเบองตน ใหเสรจสมบรณกอนเรมตนโครงการอยางเปนทางการ โครงการพฒนาปรบปรงผลตภณฑใหม มการเรมตนโครงการอยางไมเปนทางการไดระยะเวลาหนงจนกระทงผลตภณฑเปนทรจกแลวจงเรมเปดโครงการอยางเปนทางการ เปนตน

หลกในการเลอกโครงการ เพอท าการเรมตนด าเนนโครงการประกอบดวย ๑) โครงการทเปนจรงได (Realism) หมายถง การพจารณาหลกความเปนจรงใน

ดานการผลต การตลาด การเงนและความสามารถของบคลากรทจะท างานตามโครงการนนไดตลอดจนมความสามารถในการสรางก าไรได

เรมตน วางแผน

ควบคม ด าเนนงาน

ปดงาน

การจดการโครงการขนสง ๖๔

๒) ขดความสามารถ (Capability) หมายถง การพจารณาความสามารถของโครงการในดานตางๆ เชน เงนทน ความสามารถของพนกงาน ความสามารถในการบรหารเวลา ความสามารถในการขจดปญหาและอปสรรคทงภายในและภายนอกของโครงการ เชน การนดหยดพนกงาน การเปลยนแปลงดานอตราดอกเบย การพจารณาความเสยง ปญหาของโครงการ เปนตน

๓) มความยดหยน (Flexibility) หมายถง โครงการตองสามารถปรบเปลยนสงตางๆ ไดเมอสภาพแวดลอมเปลยนแปลงไป เชน การเปลยนแปลงดานกฎหมาย ความกาวหนาทางดานเทคโนโลย การเปลยนแปลงวตถประสงคขององคกร เปนตน

๔) งายตอการใช (Ease of Use) หมายถง โครงการแตละโครงการนนตองงายตอการใช กลาวคอ ใชเวลาไมยาวนานเกนไป งายตอความเขาใจ งายตอการปฏบตและงายตอการตความ

๕) ตนทน (Cost) หมายถง แตละโครงการนนจะตองสามารถรวบรวมขอมลทเกยวของกบตนทนทงหมดและผลประโยชนทเกดจากตนทน ทงนตองใชเกณฑการวเคราะหทางการเงน โดยศกษาถง อตราผลตอบแทนจากการลงทน ระยะเวลาคนทนและการวเคราะหผลประโยชนตนทน

๖) สามารถท าใหบรรลวตถประสงคได (Objective Accomplishment) หมายถง โครงการทเลอกนนตองสามารถบรรลวตถประสงคทงในดานเชงปรมาณ (Quantitative) และคณภาพ (Qualitative)

๗) การตดสนใจของผเชยวชาญ (Expert Judgment) หมายถง การใชความรความช านาญของผเชยวชาญในการตดสนหรอประเมนสงทไดรบเขามาในกระบวนการ โดยผเชยวชาญดงกลาวจะสามารถหาไดจากหลายๆ แหลง คอ จากหนวยงานอน ๆ ในองคกร ทปรกษา ผมสวนไดเสยกบโครงการรวมไปถงลกคา กลมผเชยวชาญและชางเทคนค กลมอตสาหกรรม

เหตปจจยทท าใหเกดโครงการ มดงตอไปน ๑) ความตองการของตลาด (Market Demand) ควรท าการศกษาความตองการ

ของตลาดเพอประโยชนในการคดเลอก และการรเรมโครงการ ขอมลอปสงคของผบรโภคทงหมด ขอมลความตองการของผบรโภค ขอมลราคาการเสนอขาย และราคาการด าเนนการ เปนขอมลการตลาดทจ าเปนส าหรบผบรหารโครงการ ในกรณความตองการของตลาดอยในระดบสงมากจนเกดความขาดแคลนขน ปญหาเหลานจะกลายเปนโอกาสส าคญในการรเรมจดตงโครงการเพอตอบสนองความตองการของตลาดดงกลาว

๒) ความตองการทางธรกจ (Business Demand) ท าใหเกดโครงการตางๆ ขนมาเพอพฒนาศกยภาพการแขงขน และเพมผลก าไร แมวาจะตองแบกรบความเสยงทอาจเกดขนในโครงการ เชน การไมไดผลก าไรตามทตองการ การท าโครงการทเกดจากความตองการ การท าโครงการทเกดจากความตองการ

การจดการโครงการขนสง ๖๕

ทางธรกจควรตองค านงถงความรบผดชอบตอสงคม และมจรยธรรมทางธรกจ ผทมหนาทรบผดชอบในการจดการโครงการจงตองทมเทเวลา ความพยายามเพอใหโครงการประสบผลส าเรจ ทงดานประสทธผล (Effectiveness) และประสทธภาพ (Efficiency)

๓) ขอเรยกรองของลกคา (Customer Request) ขอมลทแสดงขอเรยกรองของลกคาทสวนใหญจะเกดขนในสนคาและบรการเฉพาะเจาะจงในแตละกลมลกคาแตกตางกนไป การตอบสนองตอขอเรยกรองของลกคาเปนสวนหนงของการบรหารความสมพนธระหวางผประกอบการกบลกคาใหเกดความพงพอใจมากทสด จากเหตผลดงกลาวน าไปสการจดตงโครงการโดยมงเนนใหเกดการพฒนาหรอการคดคนสงใหม ๆทดแทนชดเชยขอผดพลาดทเกดขน

๔) ความกาวหนาทางเทคโนโลย (Technology Development) เปนโอกาสส าคญอยางยงในการรเรมโครงการใหมๆ ทเตมไปดวยนวตกรรมน าสมย และเปนการพฒนาโครงการทก าลงด าเนนอยใหมประสทธภาพในการด าเนนการมากขน โดยการประยกตเอาเทคโนโลยใหมๆ มาใชเปนเครองมอในการจดการโครงการโดยเฉพาะโครงการทเกยวของกบเทคโนโลย

๕) ความตองการทางกฎหมาย (Law Demand) นบเปนขอจ ากดทส าคญประการหนงโดยเฉพาะอยางยงในโครงการทมความเกยวของกบสงคมและสงแวดลอม การท างานแบบโครงการจงเหมาะสมในการทจะสรางผลลพธใหสอดคลองกบกฎหมาย เพอสนบสนนสงเสรมใหการด าเนนการทมอยกอนแลวใหสามารถด าเนนตอไปไดอยางตอเนอง จงเปนจดรเรมใหเกดโครงการตางๆ ขนมาดวยเชนกน

๖) ความตองการทางสงคม (Social Demand) เปนความตองการของมนษยในการทจะตดตอกบบคคลอน เปนความสมพนธระหวางบคคล ชวยท าใหมนษยอยในสงคมอยางมความหมาย เชน การมเพอน การเปนผรบบรการ การเปนผใหบรการ การเปนผน า การเปนผตาม อนเปนทกษะของสมาชกสงคมทตองเรยนร ซงจะเกดขนในมนษยทกคนไมประการใดกประการหนง เพอตอบสนองความตองการดงกลาวทงทางตรงและทางออม จงเปนทมาของโครงการตางๆ มากมาย

๒. กระบวนการวางแผน (Planning Process) การวางแผนโครงการ คอ การก าหนดแผนงานการด าเนนงานทงหมดของโครงการเพอให

บรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการโดยมการใชทรพยากรในโครงการอยางมประสทธภาพสงสดแผนของโครงการ (Project Plan) จดเปนเอกสารทางการทใชในการจดการโครงการ ดงนนแผนของโครงการควรจะมการเตรยมพรอมทจะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเพอการปรบปรงแกไขและเพอการวางแผนการด าเนนงานอน ๆ ตอไป แผนโครงการทดน ามาซงผลการด าเนนงานทดตามไปดวย

การจดการโครงการขนสง ๖๖

ขนตอนการวางแผนโครงการ มดงน ๑) การก าหนดเปาหมายและวตถประสงค เปนหนงในปจจยทจะสงผลใหเกด

ความส าเรจ ไมวาในการด าเนนโครงการประเภทใด การก าหนดเปาหมายท าใหมทศทางในการท างาน เพอใหส าเรจและไดในสงทตองการ ดงนนการก าหนดเปาหมายจงมความส าคญตอการจดการโครงการ

๒) การรวบรวมขอมล เปนสงทจ าเปนส าหรบโครงการ เพราะการรรายละเอยดเกยวกบโครงการเปนอยางดจะชวยใหการวางแผนโครงการเปนไปไดดวยด ขอมลทเกยวกบโครงการ ไดแก ปจจยหรอองคประกอบส าคญ ทจะท าใหโครงการบรรลวตถประสงค หนวยงานหรอบคคลทเกยวของสมพนธกบโครงการ คาใชจายในโครงการตามแตละกจกรรมการด าเนนงาน เปนตน

๓) การจดท าโครงสรางการจ าแนกงาน เปนการน าเอางานทมอยในกจกรรมมาแยกแยะเปนหมวดหมเพอสะดวกในการบรหารจดการ และการตดตามประเมนผล โครงสรางการจ าแนกงานจะชวยใหสามารถวางแผนการใชทรพยากรและคาใชจายในโครงการไดเปนอยางด

๔) การระบหนาทความรบผดชอบ คอ วธการทผบรหารก าหนดอ านาจหนาท และความรบผดชอบใหแกผใตบงคบบญชาถดไป ตามความเหมาะสมของแตละงานในแตละบคคล เปนไปตามหลกการมอบหมายงานดงตอไปน สรางพนธะสญญาหรอภาวะผกพนระหวางผบงคบบญชากบผใตบงคบ

บญชา กลาวคอผบงคบบญชาควรมภาระผกพนกบงานทมอบหมายใหผใตบงคบบญชา สวนผใตบงคบบญชากควรทจะตองมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

มอบหมายงานควรก าหนดวตถประสงคและผลทคาดวาจะไดรบอยา งชดเจน

ก าหนดหนาท ในแตละงานอยางชดเจน ไมควรมอบหมายงานใหผใตบงคบบญชาครงละมากๆ

๕) การจดท าตารางเวลาการด าเนนงาน เปนการรวบรวมเอาแผนการเรมโครงการและวนทคาดวาจะเสรจในแตละกจกรรม โดยทวไปนยมใชการวเคราะหโครงขายทเรยกวา PERT/CPM ทมการเพมวนทด าเนนการลงไปดวย หรอใชแผนภมแทงทเรยกอกอยางวา แผนภมแกนท (Gantt Chart) โดยมแสดงอยในรปแบบตารางเวลาหลก ไมมรายละเอยดการด าเนนงาน หรอแสดงตารางเวลาหลกพรอมทงรายละเอยดของการด าเนนกจกรรมตางๆ ณ เวลานนไดอกดวย

๖) การจดสรรบคลากรและทรพยากรของโครงการ เบองตนคอการจดท าโครงสรางองคกรเพอแสดงใหเหนถงระดบการบงคบบญชาในแตละกลมงานและงายตอการสอสารภายในโครงการท าใหเกดการจดตงทมงานตอไป โดยจะตองระบถงบคคลทตองการในโครงการ ทกษะเฉพาะของบคลากร การ

การจดการโครงการขนสง ๖๗

ฝกอบรม การสรรหา ขอจ ากดดานกฎหมาย หรอนโยบายและความตองการอน ๆ ดวย ในสวนของทรพยากรทใชในการจดการโครงการขนพนฐานม ๒ ประการ คอ งบประมาณ และเงนทนหมนเวยนซงจะตองออกแบบใหครอบคลมความตองการทรพยากรเฉพาะทตองการ เชน เครองจกร อปกรณ การทดสอบ การใชหองทดลอง หรอการกอสรางสงอ านวยความสะดวก และวสดพเศษอน ๆ

๗) การก าหนดแนวทางการประสานงาน โดยการจดท าแผนการตดตอสอสารในโครงการโดยเรมตนทการวเคราะหผมสวนไดเสย และขอมลทจ าเปนของผมสวนไดสวนเสย โดยตองถกวเคราะหอยางละเอยด เพอหลกเลยงความสนเปลองอนเนองมาจากความไมมสาระของขอมล แผนการบรหารการสอสาร คอ เอกสารตางๆ ทไดจากการรวบรวมขอมลททนสถานการณและสามารถแกปญหาตางๆ กอนหนานได โดยมโครงสรางการจดสงขอมล ประกอบดวย รายงานสถานะ ขอมล ตารางเวลาเอกสารทางเทคนค เปนตน ใหกบผมสวนไดสวนเสยและสอดคลองกบโครงสรางขององคกร ซงเอกสารตางๆ เหลานจะตองเตมไปดวยรายละเอยด รปแบบ และสาระทมประโยชนตอโครงการ

๘) การวางแผนควบคมและตดตาม เปนภารกจทตองเกดขนกบทกกจกรรมในโครงการซงแบงได ๒ ลกษณะคอ การตดตามงาน และการแกไขปรบปรงงาน วาการใชทรพยากรเปนไปตามแผนหรอไมการด าเนนงานเปนไปตามกระบวนทก าหนดไวหรอไม ผลงานเปนไปตามเปาหมายหรอไมผลลพธทไดส าเรจเสรจสมบรณหรอไม เปนตน การวางแผนควบคมภายใน มขอพจารณา ดงตอไปน การควบคมปจจยการท างาน การควบคมกระบวนการ การควบคมผลงาน การวางแผนควบคมภายนอก มขอพจารณา ดงตอไปน การควบคมผลลพธ การควบคมผลกระทบ การควบคมสภาพแวดลอม

๙) การก าหนดแผนหรอวธประเมนโครงการ เปนกระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลอยางเปนระบบเพอสรปผลวาโครงการนน ๆ ไดบรรลวตถประสงคตามเปาหมาย และมประสทธภาพเพยงใดแผนการประเมนโครงการจะระบวธการประเมนโครงการทใช ซงจะแบงออกเปน ๔ รปแบบ ไดแก การประเมนโครงการกอนด าเนนการ การประเมนโครงการระหวางการด าเนนการ การประเมนโครงการเมอสนสดโครงการ และการประเมนประสทธภาพการประเมนโครงการอยางมระบบ โดยการประเมนโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๖๘

ดงกลาวยอมจะมสวนชวยใหผบรหารโครงการไดตระหนกถงคณภาพของโครงการทก าหนดขนเพอทจะสามารถปรบปรงและเปลยนแปลงโครงการใหมความถกตองเหมาะสมและสงผลใหโครงการนนด าเนนงานอยางมประสทธภาพ บรรลถงเปาประสงคทก าหนดไวทกประการ

๓. กระบวนการด าเนนงาน (Executing Processes) การด าเนนโครงการใหเปนไปตามแผนโครงการทก าหนดไวเปนเรองยากเพราะการท างาน

ลกษณะโครงการเตมไปดวยการเปลยนแปลงและไดรบอทธพลจากปจจยหลายประการในระหวางการด าเนนงานดงนนผบรหารโครงการจงควรมทกษะในการบรหารขนพนฐาน เชน ความเปนผน า การตดตอสอสาร การเจรจา เปนตน และทมงานในโครงการตองมความรและทกษะเกยวกบผลทไดจากการท าโครงการเพอทจะสามารถแกไขปรบปรงการท างานไดทนทวงทในกรณทผลลพธทไดไมเปนไปตามแผนโครงการ ลกษณะการด าเนนโครงการทด เปนดงน

๑) เปนไปตามแผนของโครงการ คอ ด าเนนการภายใตเวลา ตนทน ทรพยากร ขอบเขต และคณภาพตามแผนทก าหนดไว

๒) มความชดเจน คอ สามารถตดตามตรวจสอบความคบหนา หรอความส าเรจเสรจสนในแตละกจกรรมไดตลอดเวลา

๓) ผปฏบตงานมประสทธภาพ คอ ด าเนนงานภายใตปญหาและอปสรรคทเกดขนโดยสามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางด สามารถด าเนนโครงการไดส าเรจลลวงตามวตถประสงคและเปาหมาย

๔) มการบรหารจดการทด คอ ผบรหารโครงการมความรความสามารถและทกษะในการบรหารงานโครงการประกอบกบสมาชกในโครงการมทกษะในการด าเนนงานในสวนทไดรบมอบหมายไดเปนอยางด ท าใหทกอยางท างานอยางเปนระบบตลอดวงจรชวตของโครงการจนกระทงเสรจสนโครงการ

๕) มความพรอมของปจจยสนบสนนการด าเนนงาน คอ ความลงตวของการพยายามท าทกอยางใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว โดยเฉพาะในสวนงานจดซอจดหาทจะเปนผรบผดชอบโดยตรงในการจดเตรยมทรพยากร ตลอดจนสงตางๆ ทจ าเปนตองใชในโครงการ

๔. กระบวนการควบคม (Controlling Process) กระบวนการควบคมโครงการ หมายถง การตดตามการท างานในทกการด าเนนงาน

โครงการตงแตโครงการเรมตนจนกระทงสนสดโครงการ ท าใหทราบวาการท างานเปนไปตามแผนของโครงการหรอไมการควบคมโครงการจะตองสอดคลองกบการด าเนนงานแตละชนดเพราะการควบคมทมากเกนไปอาจท าใหเปนอปสรรคในการด าเนนงานบางอยางและอาจสงผลกระทบตองบประมาณในการด าเนนงานนนดวยอนเนองมาจากโครงการเสรจลาชากวาก าหนดนนเอง เพราะไดใชเวลาไปกบการควบคมตรวจสอบทมากเกนไป การควบคมการด าเนนงานในการจดการโครงการ ประกอบดวย

การจดการโครงการขนสง ๖๙

๑) การควบคมการเปลยนแปลงการเชอมโยงของโครงการ เกยวเนองกบการพจารณาถงการเปลยนแปลงทเกดขนและจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนนนใหกลบสสภาวะปกตเพอด าเนนโครงการตอไปหรอสรางแนวทางของโครงการขนใหม โดยยดหลกการของการวดคณภาพ

๒) การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต จะพจารณาถงอทธพลของปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลงเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงนนเปนทตกลงกนไวแลว และพจารณาการเปลยนแปลงขอบเขตทเกดขนแลวเทานน จากนนกจะด าเนนการจดการการเปลยนแปลงทเกดขนถามนเกดขนจรง การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตตองด าเนนการรวมกนกบกระบวนการอน ๆ เชน การควบคมตารางเวลา การควบคมตนทน การควบคมคณภาพ

๓) การควบคมตารางเวลา ตองมระบบงานเอกสาร ระบบตดตามและระดบการเปลยนแปลง ทส าคญนอกจากนการควบคมตารางจะเกยวของกบปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบเพอการด าเนนการจดการตอไป สงทขาดเสยมได คอ การวดสมรรถนะ ซงเปนเทคนคทชวยในการประเมนความผนแปรทเกดขน สวนส าคญของการควบคมตาราง คอ การตดสนใจถาความผนแปรของตารางตองการการแกไข

๔) การควบคมตนทน เปนการควบคมการเปลยนแปลงทเกดขนกบงบประมาณของโครงการ เกยวของกบอทธพลของปจจยทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงจากคาปกต (Baseline) ของตนทนเพอใหเกดความเชอมนวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบ การตดตาสมรรถนะของตนทน เพอใหเกดความแนใจ ปองกนความผดพลาดแลวแจงใหผมสวนไดสวนเสยทราบเกยวกบการเปลยนแปลง

๕) การควบคมคณภาพ คอ กจกรรมและเทคนคในระดบปฏบตการ ซงน ามาใชเพอใหเกดความสอดคลองกบขอก าหนดดานคณภาพสามารถทจะสรปเปนขนตอนของกระบวนการควบคมคณภาพไดดงน

ก าหนดมาตรฐาน ลกษณะเฉพาะทางคณภาพ การตรวจสอบ และ/หรอ การทดสอบผลการผลต/การปฏบตงาน การเปรยบเทยบผลการปฏบตกบขอก าหนดทางคณภาพเพอคนหาสงท

ไมเปนไปตามขอก าหนด การปฏบตการแกไขทสาเหตของปญหา

๖) การควบคมความเสยง โดยใชแผนการบรหารความเสยง คนหาวธการปองกนความเสยง เปรยบเทยบความแปรปรวนและคนหาสาเหตทมาของความแปรปรวน การประเมนผลท เกดขนของความเสยงการระบและจดท าเอกสารรายงานความเสยง รวมทงใหขอเสนอแนะในการปรบปรงตอไป

๕. กระบวนการปดงาน (Closing Processes) การเสรจสนโครงการ คอ การยต ยกเลก สนสด การด าเนนโครงการโดยมขนตอนการปด

โครงการเปนไปตามล าดบ ดงน คอเรมจากการตรวจเชคผลการด าเนนงานตามขอก าหนดงานแลว

การจดการโครงการขนสง ๗๐

เสรจประชมเพอสรปและปดกจกรรมการด าเนนงาน ยอมรบการสงมอบงาน จดท ารายงานปดโครงการ ประเมนผลโครงการ โครงการเสรจสมบรณและสดทายคอสงมอบโครงการ ขนตอนการสงมอบโครงการมกพบโครงการกอสราง การเสรจสนโครงการเปนไปตามหลกเกณฑตอไปน ไมกรณใดกกรณหนง

๑) การเสรจสนโครงการตามปกตตามแผนโครงการ ผลลพธทไดจากการด าเนนโครงการเสรจสมบรณเปนไปตามแผนโครงการวางไว

๒) การเสรจสนโครงการเมอโครงการลาชากวาก าหนด กรณทผบรหารโครงการยอมรบการวาโครงการนน ๆ ไมสามารถจะเสรจสนไดแมวาจะยดเวลาออกไปสกเพยงใดกตามจ าเปนตองยตโครงการไวแตเพยงเทาน เปนอนลมเลกโครงการ

๓) การเสรจสนโครงการเมอผดสญญา กลาวคอ ด าเนนการไมตรงตามสญญาทก าหนดไวทงในแงของงบประมาณ ระยะเวลา คณภาพของผลการด าเนนงาน

๔) การสนสดโครงการเดมเพอปดโครงการใหม มกเกดกบโครงการทเนนความพงพอใจของลกคา เพราะจะตองมการรเรมโครงการใหม ๆ ขนมาอยางตอเนอง ตอบสนองความพงพอใจดงกลาว

๔.๓ ระบบการจดการโครงการ ภายหลงจากทโครงการไดรบการอนมตใหด าเนนการ การจดการโครงการโดยบคคลหรอกลมบคคลทรบผดชอบโครงการและทเกยวของกจะเกดขนทนท โดยพยายามทจะท าใหกจกรรมทกกจกรรมของโครงการบรรลความส าเรจใน ๓ ลกษณะคอ ส าเรจภายในระยะเวลา (Schedule) ทก าหนดไว ส าเรจภายใตงบประมาณ (Budget) ทไดรบการจดสรร และส าเรจตามวตถประสงคหรอเปาหมาย (Objective หรอ Goal) ทตองการ ซงการทจะบรรลความส าเรจดงกลาวไดนน จะตองอาศยการจดระบบการบรหารทดอนประกอบดวยระบบยอยตางๆ ดงน๕๔ ๑. ระบบยอยการจดหนวยงาน (Facilitative organizational subsystem) เปนการจดโครงสรางเกยวกบอ านาจหนาทความรบผดชอบและสายงานของคณะผด าเนนโครงการ เพอความชดเจนและความคลองตวในการปฏบตงานรวมกน ๒. ระบบยอยการควบคมโครงการ (Project control subsystem) เปนการจดระบบกลไก และมาตรการตางๆ เพอใหโครงการบรรลความส าเรจตามก าหนดระยะเวลา และงบประมาณทไดรบจดสรรโดยมการตรวจสอบความกาวหนา ปญหา อปสรรค และการรายงานผลการด าเนนงานโครงการทชดเจน จดเนนส าคญของการจดระบบยอยการควบคมโครงการกคอ การตรวจสอบงานใหมการปฏบตตามแผน การตรวจสอบปรมาณและคณภาพของงานตามมาตรฐานทก าหนดไว และการตรวจสอบการใชจายงบประมาณโครงการ

๕๔ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทน

สนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔), หนา ๕๓-๕๔.

การจดการโครงการขนสง ๗๑

๓. ระบบยอยการบรหารจดการสารสนเทศโครงการ (Project management information subsystem) เปนการจดระบบขอมลและสารสนเทศเพอการจดการโครงการใหมประสทธภาพและน าไปใชเพอตดสนใจเกยวกบการด าเนนโครงการ ๔. ระบบยอยการวางแผน (Planning system) เปนการจดการโครงการทเกยวของกบการก าหนดวตถประสงค วธการด าเนนงาน การก าหนดระยะเวลาการจดสรรงบประมาณและทรพยากรอน ๆ เชน คน วสด อปกรณ เพอใหการด าเนนงานโครงการบรรลเปาหมายทก าหนดไว ๕. ระบบยอยทเกยวของกบมนษย (Human subsystem) เปนการด าเนนการเกยวกบการสรางแรงจงใจเพอการท างานรวมกนตามโครงการของบคลากร เพอใหการด าเนนโครงการส าเรจตามวตถประสงคทก าหนดไว

ระบบยอยตางๆ ทกลาวมานนเปนเงอนไขส าคญทจะท าใหการจดการโครงการประสบผลส าเรจซงหมายถงการด าเนนโครงการทเปนไปตามวตถประสงคภายใตระยะเวลา และทรพยากรทก าหนดไวอยางมประสทธภาพ ซงผบรหารโครงการจะตองมความรความสามารถในการจดระบบและการผสมผสานระบบยอยตางๆ ดงกลาวใหไปดวยกนและเขากนอยางเหมาะสม ๔.๔ โครงสรางการจดการโครงการ ในการจดการโครงการโดยทวไปแลว จะประดวยคณะบคคลอยางนอยทสด ๓ ระดบ คอ๕๕ ๑. ระดบผก าหนดนโยบายโครงการ เปนคณะบคคลระดบสงซงท าหนาทในการก าหนดนโยบาย ระเบยบ ขอบงคบ ควบคม ตดตาม เรงดวน ตรวจสอบ จดหาทรพยากรตางๆ เพอด าเนนโครงการและอ านวยการตาง ๆ เพอด าเนนโครงการและอ านวยการตางๆ เพอใหการด าเนนโครงการบรรลผลส าเรจ ๒. ระดบผประสานงานโครงการ เปนบคคลหรอคณะบคคลซงท าหนาทในการน านโยบาย แนวคดระเบยบขอบงคบตางๆ ทระดบผก าหนดนโยบายก าหนดไวแตกเปนแผนงานหรอโครงการ เพอการปฏบตงานและประสานงานกบกลมงานหรอฝายตางๆ ภายในองคการ ตลอดจนหนวยงานอนทเกยวของ เพอใหการก าเนนโครงการเปนไปตามแผนทวางไว และนอกจากนยงท าหนาทในการควบคม ดแล ก ากบ ตดตาม และใหค าแนะน าปรกษาการด าเนนงานโครงการแกระดบผปฏบตงานหรอเจาหนาทประจ าโครงการดวย ๓. ระดบผปฏบตงานหรอเจาหนาทประจ าโครงการ (Project officer) เปนคณะบคคลซงท าหนาทปฏบตงานโครงการ เปนบคลากรทปฏบตงานประจ าโครงการ ขนตรงตอหวหนางานในสวนตางๆ ของโครงการ ซงมศนยรวมทส านกงานโครงการ (Project office) โดยอาจจะเปนทงผเสนอโครงการหรอผเขยนโครงการ และเปนผปฏบตงานโครงการนนดวยตนเอง โดยไดรบการพจารณาเหนชอบและอนมตใหด าเนนการโดยหนวยงานระดบประสานงานและระดบก าหนดนโยบายโครงการตามล าดบ

๕๕เรองเดยวกน, หนา ๕๔-๕๕.

การจดการโครงการขนสง ๗๒

๔.๕ กระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาค ในกระบวนการการจดการโครงการในระดบมหภาคนน ไดมผอธบายถงขนตอนในกระบวนการจดการไว อาทเชน ธนาคารโลก (World Bank) Rondinelli (รอนดเนลล) Goodman and Love (กดแมน และเลฟ) ดงน Baum ไดอธบายวงจรการจดการโครงการจากมมมองของธนาคารโลกวาประกอบไปดวย ๖ ขนตอน ซงแตละขนตอนสามารถสรปไดดงน๕๖ ๑. การก าหนดโครงการ การก าหนดโครงการจะเปนขนตอนเรมแรกของวงจรการจดการโครงการของธนาคาร เพอเสาะหาโครงการทมล าดบความส าคญสงและมความเหมาะสมทธนาคารจะใหการสนบสนน อทงธนาคาร รฐบาล และผกมความสนใจทจะพจารณาเพอใหไดมาซงโครงการลกษณะดงกลาว ธนาคารโลกจะใชการวเคราะหเศรษฐกจและการวเคราะหสาขา ซงการวเคราะหดงกลาวจะด าเนนการโดยธนาคารโลกเอง เพอน ามาเปนกรอบในการประเมนปญหา ศกยภาพ แนวทาง และนโยบายการพฒนาในระดบชาต ระดบสาขา และระดบพนทของประเทศผกอกดวย จากนนธนาคารกสามารถก าหนดโครงการทสอดคลองและสนบสนนการพฒนาทางดานตางๆ ได ๒. การจดเตรยมโครงการ โดยทวไปแลวการจดเตรยมโครงการจะเปนความรบผดชอบของผก เชน จะตองเตรยมการศกษาความเปนไปไดทางดานเทคนค การเงน เศรษฐกจ และสถาบน เปนตน แตในทางปฏบตแลวธนาคารจะมบทบาทส าคญดวยเชนกน เชน การชวยเหลอผกใหสามารถจดเตรยมโครงการไดดวยตนเอง ใหผกทราบเงอนไขและมาตรฐานของธนาคาร ใหความชวยเหลอดานการเงนและดานเทคนคทจ าเปนเพอจดเตรยมโครงการ และชวยจดเตรยมโครงการใหสมบรณขนถาเตรยมมายงไมสมบรณ เปนตน ๓. การประเมน การประเมนโครงการจะเปนหนาทรบผดชอบโดยตรงของธนาคาร ซงผท าหนาททบทวนและประเมนจะเปนเจาหนาทของธนาคาร โดยประเมนผลทางดานเทคนค ทางดานสถาบน ทางดานเศรษฐกจ และทางดานการเงน วามความเหมาะสมหรอไมเพยงใด หลงจากประเมนแลว คณะเจาหนาทผประเมนจะสรปสงทคนพบและใหขอเสนอแนะเกยวกบเงนกและเงอนไข ทงนเพอใหคณะผบรหารของธนาคารน าไปพจารณาและใชการเจรจาตอรองกบผกตอไป ๔. การเจรจาตอรอง เปนขนตอนทธนาคารและผกพยายามท าความตกลงเกยวกบเงอนไขและประเดนตางๆ ทจ าเปนเพอใหโครงการประสบความส าเรจ เชน การปรบโครงสรางราคา อตราผลตอบแทนทางการลงทน และการจดหาผเชยวชาญดานเทคนคมาเปนทปรกษา เปนตน ๕. การปฏบตตามโครงการและการนเทศงาน ขนตอนนจะเกยวของกบการลงมอปฏบตจรง ทงในชวงการกอสรางและการด าเนนงาน ภารกจของงานในขนตอนนจงเปนความรบผดชอบของฝายผก ทงนโดยฝายธนาคารจะเปนผใหความชวยเหลอ บทบาทของธนาคารจะเนนไปทการนเทศงาน หนาทการตดตามดแล (Watchdog) นถอเปนหนาทส าคญ ทงนเพอชวยใหเกดความมนใจวาโครงการจะด าเนนงานไปตามวตถประสงคทก าหนดไว และถามปญหาอะไรเกดขนจะไดรวมมอกนแกไข

๕๖Baum, Warren C., “The Project Cycle”, Finance and Development, Vol.15, No.4, 1978,

อางใน ประสทธ ตงยงศร , การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๑-๔๕.

การจดการโครงการขนสง ๗๓

๖. การประเมนผล ในปจจบนทกโครงการทธนาคารใหความชวยเหลอจะตองมการตรวจสอบและประเมนผล โดยงานนจะอยในความรบผดชอบของฝาย “ประเมนผลการด าเนนงาน (Operation Evaluation Department)” ซงเปนฝายทแยกออกตางหากจากฝายด าเนนการของธนาคาร โดยฝายนจะรายงานโดยตรงตอคณะผบรหาร โดยปกตเมอโครงการไดด าเนนงานเสรจสนสมบรณแลว เจาหนาทของธนาคารหรอผกจะจดท ารายงานฉบบสมบรณทเรยกวา “Completion Report” ของแตละโครงการ แลวฝายประเมนผลการด าเนนการกจะน ารายงานนมาศกษาทบทวน จากนนกจะสรปรายงานตอคณะผบรหารของธนาคาร Rondinelli (รอนดเนลล) ไดแบงขนตอนของวงจรการวางแผนโครงการออกเปน ๑๒ ขนตอน ทงนโดยมวตถประสงคเพอเนนใหเหนวงจรการวางแผนและบรหารโครงการ แลวเรยกล าดบขนตอนดงกลาววา “วงจรการวางแผนและการจดการโครงการ (Project Planning and Management Cycle)” ซงมขนตอนของวงจรการวางแผนโครงการดงกลาวจะมดงน๕๗ ๑) การก าหนดและนยามโครงการ (Project Identification and Definition) ๒) การรางโครงการ การตระเตรยม และการวเคราะหความเปนไปได (Project Formulation, Preparation and Feasibility Analysis) ๓) การออกแบบโครงการ (Project Design) ๔) การประเมนโครงการ (Project Appraisal) ๕) การคดเลอกโครงการ การเจรจาตอรอง และการอนมตโครงการ (Project Selection, Negotiation and Approval) ๖) การจดกจกรรมและหนวยงานโครงการ (Project Activation and Organization) ๗) การน าโครงการไปปฏบตและการด าเนนงาน (Project Implementation and Operation) ๘) การนเทศ การตดตาม และควบคมโครงการ (Project Supervision, Monitoring and Control) ๙) การสนสดโครงการ (Project Completion or Termination) ๑๐) การโอนงานมาสการบรหารตามปกต (Output Diffusion and Transition to Normal Administration) ๑๑) การประเมนผลโครงการ (Project Evaluation) ๑๒) การวเคราะหการตดตามและการด าเนนการ (Follow – Up Analysis and Action) Goodman and Love (กดแมน แอนด เลฟ) กลาวถง ภาพรวมของการวางแผนและการจดการโครงการแบบบรณาการ ( Integrated Project Planning and Management Cycle หรอมชอยอวา IPPMC) ซงแบงออกเปน ๔ ขนตอนหลกๆ ดงน ขนตอนท ๑ การวางแผน การประเมน และการจดกจกรรมโครงการ ขนตอนท ๒ การคดเลอก การอนมต และการจดกจกรรมโครงการ

๕๗Rondinelli , Dennis A, Planning Development Projects, ( Pennsylvania : Dowden, Hetechison & Ross, 1977), อางใน ประสทธ ตงยงศร , การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๕-๔๖.

การจดการโครงการขนสง ๗๔

ขนตอนท ๓ การปฏบต การควบคม และการสงมอบงาน ขนตอนท ๔ การประเมนผลและการปรบปรงแกไข๕๘ ภายใตขนตอนทง ๔ ดงกลาว ในแตละขนตอนยงประกอบไปดวยภารกจหลกๆ ทตองปฏบตรวมทงสน ๑๐ ภารกจดวยกน ดงนนวงจรการวางแผนโครงการตามแนวคดของ Goodman and Love (กดแมน แอนด เลฟ) จงประกอบไปดวย ๑๐ ขนตอนดงน ๑) การก าหนดและการรางโครงการ (Identification and Formulation) ๒) การวเคราะหความเปนไปได และการประเมนโครงการ (Feasibility Analysis and Appraisal) ๓) การออกแบบโครงการ (Design) ๔) การคดเลอก และการอนมตโครงการ (Selection and Approval) ๕) การจดกจกรรมโครงการ (Activation) ๖) การน าโครงการไปปฏบต (Implementation) ๗) การนเทศ และควบคม (Supervision and Control) ๘) การสนสดโครงการและการสงมอบงาน (Completion and Handover) ๙) การประเมนผลและการตดตาม (Evaluation and Follow – Up) ๑๐) การปรบปรงแกไขนโยบายและการวางแผน (Refinement of Policy and Planning) ในการจดการโครงการในระดบมหภาคนน ผจดการโครงการจ าเปนตองศกษาวเคราะหปจจยดานตางๆทเกยวของอยางรอบดาน เพอใหแนใจวาจะสามารถบรหารจดการโครงการนนๆ ไดเปนอยางด การวเคราะหโครงการจงมความส าคญอยางมาก การวเคราะหโครงการจงเรมจากการวเคราะหทางดานอปสงคและตลาด ทางดานเทคนค ทางดานการเงน ทางดานเศรษฐกจ ทางดานสงแวดลอม และทางดานสงคมซงรายละเอยดจะไดกลาวในบทถดไป ๔.๖ กระบวนการการจดการโครงการในระดบจลภาค ส าหรบกระวนการจดการโครงการในระดบจลภาคนน ผบรหารโครงการจ าเปนตองศกษากระบวนการในการจดการโครงการดงน ๑. ระบจดมงหมายของแผนงาน : ตวชวดดานตางๆ ๒. ระบวตถประสงคของโครงการ : ตวชวดดานตางๆ ๓. ก าหนดขอบขายงานโครงการ : WBS ๔. การจดองคกรโครงการ : โครงสราง ทมงาน หนาท ๕. การวางระบบการควบคม : เวลา คาใชจาย คณภาพ ๖. ความพงพอใจของผรบบรหาร : การยอมรบ รายละเอยดปรากฏตามบททผานมาแลว

๕๘Goodman, Louis J., and Love, R.N., Project Planning and Management, ( New York :

Pergamon Press, 1980), อางใน ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis, (กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน), ๒๕๔๕), หนา ๔๖-๔๗.

การจดการโครงการขนสง ๗๕

๔.๗ สรปทายบท กระบวนการเรมตนโครงการ คอ กระบวนการมอบหมายการท าโครงการอยางเปนทางการ

ถาสามารถทจะเรมตนโครงการอยางเปนทางการไดเปนทเรยบรอยแลว กจะชวยใหโครงการเช อมประสานเขากบงานทก าลงท าอยได ผบรหารโครงการมบทบาทส าคญในการก าหนดทศทางของโครงการ ความยากงายในการเรมตนโครงการขนอยกบขนาดและความซบซอนของโครงการนน ในบางกรณกระบวนการเรมตนอาจไมมความจ าเปนส าหรบโครงการขนาดเลก แตถาโครงการขนาดใหญทมการด าเนนการตางๆ มากมาย กระบวนการนยอมมความส าคญตอกจกรรมทตองท าตอไป

การวางแผนโครงการ คอ การก าหนดแผนงานการด าเนนงานทงหมดของโครงการเพอใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการโดยมการใชทรพยากรในโครงการอยางมประสทธภาพสงสดแผนของโครงการ (Project Plan) จดเปนเอกสารทางการทใชในการจดการโครงการ ดงนนแผนของโครงการควรจะมการเตรยมพรอมทจะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเพอการปรบปรงแกไขและเพอการวางแผนการด าเนนงานอน ๆ ตอไป แผนโครงการทดน ามาซงผลการด าเนนงานทดตามไปดวย

การด าเนนโครงการใหเปนไปตามแผนโครงการทก าหนดไวเปนเรองยากเพราะการท างานลกษณะโครงการเตมไปดวยการเปลยนแปลงและไดรบอทธพลจากปจจยหลายประการในระหวางการด าเนนงานดงนนผบรหารโครงการจงควรมทกษะในการบรหารขนพนฐาน เชน ความเปนผน า การตดตอสอสาร การเจรจา เปนตน และทมงานในโครงการตองมความรและทกษะเกยวกบผลทไดจากการท าโครงการเพอทจะสามารถแกไขปรบปรงการท างานไดทนทวงทในกรณทผลลพธทไดไมเปนไปตามแผนโครงการ

กระบวนการควบคมโครงการ หมายถง การตดตามการท างานในทกการด าเนนงานโครงการตงแตโครงการเรมตนจนกระทงสนสดโครงการ ท าใหทราบวาการท างานเปนไปตามแผนของโครงการหรอไมการควบคมโครงการจะตองสอดคลองกบการด าเนนงานแตละชนดเพราะการควบคมทมากเกนไปอาจท าใหเปนอปสรรคในการด าเนนงานบางอยางและอาจสงผลกระทบตองบประมาณในการด าเนนงานนนดวยอนเนองมาจากโครงการเสรจลาชากวาก าหนดนนเอง เพราะไดใชเวลาไปกบการควบคมตรวจสอบทมากเกนไป

การเสรจสนโครงการ คอ การยต ยกเลก สนสด การด าเนนโครงการโดยมขนตอนการปดโครงการเปนไปตามล าดบ ดงน คอเรมจากการตรวจเชคผลการด าเนนงานตามขอก าหนดงานแลวเสรจประชมเพอสรปและปดกจกรรมการด าเนนงาน ยอมรบการสงมอบงาน จดท ารายงานปดโครงการ ประเมนผลโครงการ โครงการเสรจสมบรณและสดทายคอสงมอบโครงการ ขนตอนการสงมอบโครงการมกพบโครงการกอสราง

การจดการโครงการขนสง ๗๖

ค าถามทายบทท ๔

๑. กระบวนการการจดการโครงการ ประกอบดวยสงใดบาง กระบวนการทมความส าคญทสดของการจดการโครงการคอกระบวนการใด เพราะเหตใด

๒. ระบบการจดการโครงการ ประกอบดวยระบบยอยกระบบ อะไรบาง ระบบยอยตางๆ มความส าคญตอระบบการจดการโครงการอยางไรบาง

๓. จงเขยนโครงสรางการจดการโครงการมา ๑ โครงการ เพออธบายใหเหนถงลกษณะทส าคญของโครงการสรางการบรหารของโครงการนนมาด

๔. จงอธบายความเหมอนและความแตกตางระหวางกรบวนการจดการโครงการระดบมหภาคและระดบจลภาคมาด

๕. หลกส าคญในการเลอกโครงการ ประกอบสงใดบาง ๖. ความตองการของตลาด (Market Demand) ความตองการทางธรกจ (Business Demand)

ขอเรยกรองของลกคา (Customer Request) ความกาวหนาทางเทคโนโลย (Technology Development) ความตองการทางกฎหมาย (Law Demand) และความตองการทางสงคม (Social Demand) เปนเหตปจจยทท าใหเกดโครงการ ไดอยางไร

๗. การวางแผนโครงการ คออะไร ขนตอนการวางแผนโครงการ มอะไรบาง ๘. ลกษณะการด าเนนโครงการทด ประกอบดวยสงใดบาง ๙. การควบคมการเปลยนแปลงการเชอมโยงของโครงการ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต

การควบคมตารางเวลา การควบคมตนทน การควบคมคณภาพ และการควบคมความเสยง มความส าคญตอการจดการโครงการอยางไรบาง จงอธบาย

๑๐. การเสรจสนโครงการเกดขนเมอไร และผลทขนหลงจากการเสรจสนโครงการคออะไร

การจดการโครงการขนสง ๗๗

เอกสารอางองทายบท

Baum. Warren C.. “The Project Cycle”. Finance and Development. Vol.15. No.4. 1978. Goodman. Louis J.. and Love. R.N.. Project Planning and Management. New York :

Pergamon Press. 1980. Rondinelli . Dennis A. Planning Development Projects. Pennsylvania : Dowden.

Hetechison & Ross. 1977. ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย สกว., ๒๕๔๔. ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis.

กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด มหาชน, ๒๕๔๕. สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ .

กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

การจดการโครงการขนสง ๗๘

แผนการสอนประจ าบทท ๕ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management

บทท ๕ การบรณาการโครงการ Integration of Project

หวขอยอย ๑. บทน า ๒. โครงการทางดานอปสงคและตลาด ๓. โครงการทางดานเทคนค ๔. โครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร ๕. โครงการทางดานการจดการ ๖. โครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม ๗. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ๑. การวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดจงมความจ าเปนส าหรบโครงการ

ของภาคเอกชนโดยเฉพาะโครงการใหมๆทยงไมเคยผลตมากอนซงยงไมมขอมลเกยวกบแนวโนมความตองการของตลาด การวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดจงท าใหมนใจไดวาผลผลตของโครงการเมอผลตออกมาแลวสามารถจ าหนายไดมปรมาณการผลตทสอดคลองกบอปสงคของตลาด ซงท าใหสามารถท าก าไรหรอไดรบผลตอบแทนคมคาตอการลงทน ในขณะทโครงการของภาครฐซงสวนใหญมเปาหมายเพอบรการสงคมกจะท าใหมนใจไดวาการลงทนในโครงการจะสามารถบรการประชาชนไดทวถง ตรงตามความตองการของสงคมหรอเปนโครงการทมความจ าเปน มประโยชนอยางแทจรงกบประชาชนสวนใหญซงมความคมคาตอการลงทน

๒. การวเคราะหโครงการทางดานเทคนคจะเปนเครองชวยพจารณาความเปนไปไดของโครงการวาเปนโครงการทมเทคนคการผลตและกระบวนการผลตทเหมาะสมมความเปนไปไดในการปฏบตจรงและท าใหสามารถประมาณการตนทนการผลตและคาใชจายตางๆในกระบวนการผลต ก าลงการผลต ทงนหลงจากทไดขอมลจากการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดแลวท าใหสามารถตดสนใจเลอกวาควรใชเทคนคการผลตอยางไรใหมก าลงการผลตทสอดคลองกบปรมาณอปสงคหรอความตองการของลกคารวมทงแนวทางในการขยายการผลตส าหรบรองรบแนวโนมความตองการสนคาในอนาคต

๓. การวเคราะหทางดานการเงน จะชวยใหสามารถประเมนความคมคาในการลงทนของโครงการได จะประมาณการงบการเงนของโครงการ ท าใหทราบสถานะทางการเงนของโครงการ ความสามารถในการท าก าไรของโครงการ รวมทงสภาพคลอง แหลงทมาของเงนทน ความสามารถในการกยมและช าระคนเงนก ซงผลของการวเคราะหสถานะทางการเงนของโครงการจะเปนเครองชวย

การจดการโครงการขนสง ๗๙

ในการตดสนใจในการปลอยเงนกหรอการรวมลงทนของสถาบนการเงนและนกลงทนและท าใหมนใจไดวาโครงการมความเปนไปไดในการลงทนสามารถด าเนนโครงการไปไดตามวตถประสงคโดยไมมปญหาขาดสภาพคลองทางการเงนและมแหลงเงนทนสนบสนนเพยงพอ

๔. การวเคราะหโครงการทางดานบรหารจดการ เพอศกษาโครงสรางขององคกร เปนแนวทางการบรหารจดการและการวางแผนของผด าเนนโครงการ โครงการมการจดการทเหมาะสม ความเหมาะสมและพอเพยงของผบรหารโครงการและบคลากร และโอกาสในการไดรบความชวยเหลอหรอการสนบสนนทางดานตางๆ เชน ทางดานการเงน เทคโนโลย การสนบสนนจากหนวยงานของภาครฐบาล เอกชน หรอชมชน

๕. โครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม เปนโครงการทเกยวเนองกบทกๆ โครงการ โครงการตางๆ จ าเปนตองค านงถงสงคมและสภาพแวดลอมทสงผลกระทบตอการจดการโครงการนนๆ เชน การวเคราะหผลกระทบของโครงการทางดานสงคมวาคมคาตอการลงทนและมผลตอสวสดการทางสงคมโดยเนนทความเสมอภาคและเทาเทยมกนหรอการกระจายรายไดหรอไม การวเคราะหผลกระทบทางดานสงแวดลอมหลงจากทมโครงการเกดขนแลว เพอคาดคะเนหรอประเมนผลกระทบทอาจเกดขนกบสงแวดลอมหลงจากทมโครงการ เปนตน

วตถประสงค ๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงการทางดานอปสงคและตลาด ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงการทางดานเทคนค ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงการทางดานการจดการ ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจโครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๕ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๕ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๘๐

บทท ๕

การบรณาการโครงการ (Integration of Project)

๕.๑ บทน า ในบทนจะไดกลาวถงการบรณาการโครงการ หรอโครงการบรณาการ ซงมความเกยวของกบการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคและตลาด โครงการทางดานเทคนค โครงการทางดานการเงน โครงการทางดานเศรษฐกจ โครงการทางดานสงแวดลอม และโครงการทางดานสงคม วามวตถประสงคของการวเคราะหโครงการอยางไรบาง จะชวยใหผจดการโครงการส ามารถน าเอาโครงการเหลานนมาประยกตใชหรอบรณาการใหเขากบโครงการของตนไดอยางเหมาะสม รวมถงไดอธบายถงปจจยทใชในการวเคราะหแตละโครงการดวย เพอใหมองเหนโครงการในภาพรวมและสามารถน ามาบรณาการไดอยางเหมาะสมกบสาขาการจดการเชงพทธตอไป ๕.๒ โครงการทางดานอปสงคและตลาด๕๙

๕.๒.๑ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาด๖๐ ๑. เพอวเคราะหหาอปสงคหรอความตองการสนคาและบรการของตลาด ท าให

สามารถก าหนดลกษณะ รปแบบและคณภาพของสนคาทเหมาะสมกบอปสงคของตลาดและประมาณการปรมาณการผลตหรอก าหนดขนาดการผลตใหเหมาะสมเพอใหแนใจไดวาเมอโครงการลงทนผลตไปแลวเปนทตองการของตลาด ซงจะมผลตอความเปนไปไดของโครงการ

๒. เพอประมาณการหรอคาดคะเนอปสงคของสนคาและแนวโนมในอนาคต หากการประมาณการทางดานอปสงคหรอการตลาดคลาดเคลอนกจะมผลท าใหการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคและการเงนคลาดเคลอนไปดวย

๓. เพอคาดคะเนหรอประมาณการอปทานของสนคา โดยจะพจารณาอปทานทงตลาดภายในประเทศและตางประเทศและประมาณการอปทานและแนวโนมในอนาคต และเมอประมาณการอปสงคและอปทานของตลาดไดแลวกจะน ามาเปรยบเทยบกนและศกษาความเปนไปไดของโครงการโดยเปรยบเทยบอปสงคและอปทานของสนคาทโครงการก าลงจะผลต หากประมาณการวาอปสงคของสนคาและบรการหรอผลผลตของโครงการมมากกวาอปทานทม อยในตลาดมาก โครงการนนกมความเปนไปไดในการลงทนหรอมนใจไดวาผลตสนคาและบรการออกมาแลวจะตรงตามความตองการของตลาดและสามารถจ าหนายได

๕๙ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ, (กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน

จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๑๕๗ – ๑๘๐. ๖๐มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, การศกษาความเปนไปไดของโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล :

http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/02-01-01.html, [๑๒ มนาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๘๑

๔. เพอพจารณาขดความสามารถในการแขงขนและสวนแบงของตลาด แนวโนมอปสงคของสนคาและบรการของโครงการและขดความสามารถในการแขงขนทงภายในประเทศและตางประเทศวามแนวโนมจะเพมขนมากนอยแคไหนสภาพคแขงในตลาดเปนอยางไร มโอกาสในการท าก าไรไดมากนอยแคไหน

ดงนนการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดจงมความจ าเปนส าหรบโครงการของภาคเอกชนโดยเฉพาะโครงการใหมๆทยงไมเคยผลตมากอนซงยงไมมขอมลเกยวกบแนวโนมความตองการของตลาด การวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดจงท าใหมนใจไดวาผลผลตของโครงการเมอผลตออกมาแลวสามารถจ าหนายไดมปรมาณการผลตทสอดคลองกบอปสงคของตลาด ซงท าใหสามารถท าก าไรหรอไดรบผลตอบแทนคมคาตอการลงทน ในขณะทโครงการของภาครฐซงสวนใหญมเปาหมายเพอบรการสงคมกจะท าใหมนใจไดวาการลงทนในโครงการจะสามารถบรการประชาชนไดทวถง ตรงตามความตองการของสงคมหรอเปนโครงการทมความจ าเปน มประโยชนอยางแทจรงกบประชาชนสวนใหญซงมความคมคาตอการลงทน

๕.๒.๒ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานอปสงคหรอการตลาด ๑. ผลผลตของโครงการหรอสนคาหรอบรการของโครงการ จะวเคราะหผลผลตของ

โครงการหรอสนคาหรอบรการวาโครงการผลตสนคาหรอบรการอะไร มลกษณะรปแบบและคณภาพอยางไรและเปนสนคาหรอบรการทซอขายกนอยในตลาดหรอไม ผลผลตของโครงการสอดคลองตามความตองการของลกคาหรอกลมเปาหมายผไดรบประโยชนของโครงการอยางไร

๒. ปรมาณสนคาหรอบรการของโครงการ จะพจารณาปรมาณสนคาหรอบรการของโครงการทงทางดานอปสงคและอปทานและน ามาเปรยบเทยบ หากอปสงคของสนคาหรอบรการทโครงการจะผลตมมากกวาอปทานแสดงใหเหนวาโครงการมความเปนไปไดในการลงทน ทงนการพจารณาทางดานอปสงคจะรวบรวมขอมลปรมาณความตองการซอสนคาและบรการทงในอดตและปจจบน รวมทงประมาณการแนวโนมอปสงคในอนาคต

๓. ราคาของสนคาหรอบรการของโครงการ พจารณาราคาของสนคาหรอบรการของโครงการทงในอดตปจจบนและราคาในอนาคตวามแนวโนมเปนอยางไร ทงนขนอยกบสภาพการแขงขน โครงสรางตลาดของสนคาหรอบรการทโครงการผลตออกมา รวมทงเปนไปตามวตถประสงคของโครงการวาเปนอยางไร

๔. ปจจยการผลตและวตถดบ พจารณาปจจยการผลตหรอวตถดบทโครงการตองใชในการผลตสนคาหรอบรการ ซงตองพจารณาทงทางดานปรมาณและราคาปจจยการผลตวามแนวโนมการเปลยนแปลงไปอยางไร โครงสรางตลาดวตถดบทใชเปนอยางไร แหลงทมาของวตถดบทส าคญจ าเปนตองน าเขาจากตางประเทศหรอไม การหาวตถดบอนทดแทนเปนไปไดหรอไมอยางไร หากราคาปจจยการผลตเปลยนแปลงสงขนมากกจะมผลกระทบตอตนทนการผลตซงมผลตอความเปนไปไดของโครงการ

๕. แผนการจดจ าหนายและการจดการทางดานการตลาด พจารณาแผนการจดจ าหนายและการจดการทางดานตลาดของโครงการวาเปนอยางไร มการวางแผนการจดการทางการตลาดทนาเชอถออยางไรและมการวางแผนแนวโนมในอนาคตเปนอยางไร ประมาณการสวนแบงทางการตลาดเปนอยางไรและแนวโนมในอนาคต มชองทางการจดจ าหนายมากนอยแคไหน วธการจด

การจดการโครงการขนสง ๘๒

จ าหนายเปนอยางไรและตองใชตนทนในการจดจ าหนายและประชาสมพนธมากนอยแคไหน รวมทงพจารณาสถานทตงโครงการและสถานทจดจ าหนายเหมาะสมหรอไมซงจะมผลตอตนทนคาขนสงและคาใชจายทางการตลาดของโครงการ

ดงนนการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดเปนเครองมอทส าคญอยางหนงทจะพจารณาความเปนไปไดของโครงการวาจะสามารถบรรลไดตามวตถประสงคหรอเพอใหมนใจไดวาเมอผลตสนคาหรอบรการออกมาแลวจะเปนทตองการของตลาดหรอมตลาดรองรบซงแสดงวาโครงการจะมรายไดหรอมผลตอบแทนคมคาตอการลงทน ๕.๓ โครงการทางดานเทคนค๖๑

หลงจากวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดท าใหทราบขนาดการผลต ปรมาณความตองการสนคาหรอบรการและวางแผนการผลตรปแบบ ลกษณะ คณภาพของสนคา รวมทงแนวโนมการผลตขนาดการผลตในอนาคต ซงการตดสนใจวาตองใชเทคนคการผลตอยางไร ตองใชเครองมอ เครองจกร อปกรณการผลตปจจยการผลตอยางไรใหเหมาะสม จงจ าเปนตองวเคราะหโครงการทางดานเทคนคซงจ าเปนตองอาศยผช านาญทางดานเทคนคเฉพาะดาน ในการวเคราะหรปแบบกระบวนการผลต กรรมวธการผลต เครองมอเครองจกรและอปกรณการผลตและเทคโนโลยทเหมาะสมตามวตถประสงคของโครงการ

๕.๓.๑ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานเทคนค๖๒ ๑. เพอเลอกรปแบบเทคนคการผลตทเหมาะสม ทางเลอกดานเทคนคมหลาย

รปแบบทงกระบวนการผลต ขนตอนการผลต เครองมอและอปกรณการผลต ขนาดการผลต การใชวตถดบ เทคโนโลยทใชในการผลตซงจะมผลตอตนทนการผลต ดงนนจงตองเปรยบเทยบทางเลอกของเทคนคการผลตวาทางเลอกใดเหมาะสมทสดทใชตนทนการผลตนอยทสดหรอเปนทางเลอกทใชทรพยากรของโครงการไดอยางมประสทธภาพ

๒. เพอใชเปนขอมลในการประมาณการตนทนการผลตของโครงการ เมอเลอกเทคนคการผลตทเหมาะสมทท าใหประหยดวตถดบหรอปจจยการผลต รวมทงการใชเทคโนโลยการผลต เครองมอเครองจกรอปกรณการผลตทมประสทธภาพและมก าลงการผลตทเหมาะสม สามารถผลตสนคาไดตามปรมาณและคณภาพทตองการตามวตถประสงคของโครงการกจะสามารถประมาณการตนทนการผลตไดอยางถกตองซงการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคมความจ าเปนอยางยงส าหรบโครงการลงทนทผลตสนคาหรอบรการใหมๆ ซงยงไมทราบกระบวนการผลตทจะตองเลอกขนาดการผลต เครองมอเครองจกร เทคโนโลยทเหมาะสมรวมทงการเลอกปจจยการผลต วตถดบทใชในการผลตวาควรจะใชวตถดบประเภทใด สดสวนเทาไรเพอจะไดผลผลตตามความตองการของตลาด หรออปสงคของตลาดซงจะไดขอมลมาจากการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาด

๖๑ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ, (กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน

จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๑๘๕ – ๑๘๗ ๖๒มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, การศกษาความเปนไปไดของโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล :

http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/02-01-01.html, [๑๒ มนาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๘๓

๓. เพอพจารณาความเหมาะสมทางเทคนคและระบบการบ ารงรกษาและการวางแผนดานเทคนคในอนาคต โครงการทก าลงพจารณาควรมความยดหยนในการปรบเปลยนเทคนคการผลตอยางไรหากมการเปลยนแปลงในอนาคตและมระบบการบ ารงรกษาหรอไมอยางไร ซงจะบงชวาโครงการจะสามารถแกไขปญหาทอาจจะเกดขนในอนาคตไดอยางไร

๔. เพอน าผลการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคไปใชในการวเคราะหโครงการทางดานอนๆ การวเคราะหโครงการทางดานเทคนคมความสมพนธเชอมโยงกบการวเคราะหทางดานเศรษฐกจการเงนและสงแวดลอม เชน การวเคราะหโครงการทางดานเทคนคในการเลอกเทคนคการผลตทใชเครองจกร อปกรณการผลต เทคโนโลยการผลตและปจจยการผลต วตถดบทใชในการผลตท าใหสามารถน ามาประมาณการตนทนการผลตของโครงการและประมาณการก าลงการผลตซงจะน ามาใชในการวเคราะหโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร นอกจากนนการเลอกใชเครองจกร อปกรณการผลต เทคโนโลยการผลตจะสามารถน ามาพจารณาไดวามผลกระทบกบสงแวดลอมหรอท าลายระบบนเวศน การใชทรพยากรธรรมชาตมากนอยแคไหนอยางไร

ดงนนความถกตองแมนย าในการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคมผลตอความถกตองในการวเคราะหโครงการทางดานอนๆตอไป เชน หากประมาณการใชปจจยการผลตหรอวตถดบในการผลตผดพลาดนอยเกนไปกจะท าใหประมาณตนทนการผลตต ากวาความเปนจรงอาจมผลท าใหตงราคาขายนอยเกนไปหรอมผลก าไรนอยกวาทคาดการณไวไดซงจะมผลตอการวเคราะหโครงการทางดานการเงนและทางเศรษฐศาสตรในการค านวณหาผลตอบแทนและตนทนของโครงการ

๕.๓.๒ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานเทคนค ๑. กระบวนการผลต กระบวนการผลตจะมหลายรปแบบโดยจะเปรยบเทยบรปแบบ

ทางเลอกทเหมาะสมทสดทท าใหบรรลวตถประสงคของโครงการโดยทเสยตนทนการผลตต าทสด ๒. ขนาดการผลต ขนาดการผลตหรอขดความสามารถในการผลต ขนอยกบเงนทน

ของโครงการ ตนทนการผลตและก าลงเครองมอเครองจกรทเลอกใหสอดคลองเหมาะสมกน รวมทงการมแหลงวตถดบทเพยงพอทงในปจจบนและในอนาคตซงจะตองสอดคลองกบความตองการของตลาดซงจะเชอมโยงกบการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดวามการวางแผนขนาดก าลงการผลตมากนอยแคไหน

๓. สถานท ท าเลทตงโครงการ โครงการแตละประเภทจะเลอกสถานทตงแตกตางกนไป ซงสวนใหญสถานทตงจะเกยวของกบคาขนสง ดงนนควรเลอกสถานทตงทท าใหโครงการเสยคาใชจายต าทสด ทงนจะตองค านงถงความเหมาะสมความสะดวกและคาขนสงของปจจยการผลต ผลผลตหรอสนคา แหลงก าลงแรงงาน และปจจยทางดานตลาด รวมทงกฎระเบยบขอบงคบทเกยวของ และคณภาพของสงแวดลอม ไมมผลกระทบกบสงแวดลอม ความเปนอยของชมชนสงคม

๔. ชวงระยะเวลาการลงทน การเลอกชวงเวลาในการลงทนโครงการใหเหมาะสม บางครงลงทนชาหรอเรวเกนไปกจะมผลเสยกบโครงการไดจงตองเลอกจงหวะชวงเวลาทสอดคลองกบความตองการของอปสงคหรอตลาด ดงนนจงตองพจารณาเลอกเวลาของการเรมโครงการ วาสมควรจะลงทนในชวงใด เชน โครงการมแผนจะผลตเสอกนหนาวกควรจะเรมโครงการลงทนกอนฤดหนาว เพอจะไดสามารถผลตใหทนและจดจ าหนายผลผลตไดในชวงฤดหนาวพอด

การจดการโครงการขนสง ๘๔

ดงนนการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคจะเปนเครองชวยพจารณาความเปนไปไดของโครงการวาเปนโครงการทมเทคนคการผลตและกระบวนการผลตทเหมาะสมมความเปนไปไดในการปฏบตจรงและท าใหสามารถประมาณการตนทนการผลตและคาใชจายตางๆในกระบวนการผลต ก าลงการผลต ทงนหลงจากทไดขอมลจากการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดแลวท าใหสามารถตดสนใจเลอกวาควรใชเทคนคการผลตอยางไรใหมก าลงการผลตทสอดคลองกบปรมาณอปสงคหรอความตองการของลกคารวมทงแนวทางในการขยายการผลตส าหรบรองรบแนวโนมความตองการสนคาในอนาคต ๕.๔ โครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร๖๓

๕.๔.๑ วตถประสงคของการวเคราะหทางดานการเงน๖๔ ๑. เพอประเมนความคมคาในการลงทนของโครงการ โดยจะเปรยบเทยบระหวาง

ผลตอบแทนหรอรายไดทเกดจากโครงการกบตนทนหรอคาใชจายของโครงการในรปของตวเงนและประเมนผลตอบแทนจากการลงทนในโครงการหรอความสามารถท าก าไรของโครงการวาเปนไปไดหรอไม ผลงทนหรอผถอหนจะไดผลตอบแทนหรอก าไรมากนอยเพยงใด ลงทนแลวจะใชเวลาคนทนนานแคไหนรวมทงประมาณการแนวโนมในอนาคตวาจะสามารถท าก าไรไดอยางไร ในการด าเนนโครงการจะกอใหเกดประโยชนและคมคาตอการลงทนมากนอยแคไหนซงการวเคราะหโครงการทางดานการเงนจะเนนทตวเงนโดยคดมลคาตามราคาตลาด

๒. เพอวเคราะหสถานะทางการเงนของโครงการและแหลงทมาของเงนทน จะประมาณการงบการเงนของโครงการ ท าใหทราบสถานะทางการเงนของโครงการ ความสามารถในการท าก าไรของโครงการ รวมทงสภาพคลอง แหลงทมาของเงนทน ความสามารถในการกยมและช าระคนเงนก ซงผลของการวเคราะหสถานะทางการเงนของโครงการจะเปนเครองชวยในการตดสนใจในการปลอยเงนกหรอการรวมลงทนของสถาบนการเงนและนกลงทนและท าใหมนใจไดวาโครงการมความเปนไปไดในการลงทนสามารถด าเนนโครงการไปไดตามวตถประสงคโดยไมมปญหาขาดสภาพคลองทางการเงนและมแหลงเงนทนสนบสนนเพยงพอ

๓. เพอพจารณาการจดการทางการเงนของโครงการ เพอพจารณาการวางแผนทางการเงนของโครงการ วาเหมาะสมหรอไมอยางไร มแหลงทมาของ เงนทน มการบรหารและการควบคมการด าเนนงานทางการเงนอยางเปนระบบหรอไมอยางไร ทงนเพอไมใหโครงการประสบปญหาขาดสภาพคลองทางการเงนและเพอใหแนใจไดวาโครงการจะสามารถด าเนนไปไดตามวตถประสงคโดยไมมปญหาทางดานการเงน

๕.๔.๒ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานเศรษฐศาสตร ๑. เพอประเมนความคมคาในการลงทนของโครงการในการใชทรพยากรอยางม

ประสทธภาพ ท าใหแนใจไดวาโครงการทลงทนไปนนจะคมคากบการใชทรพยากรหรอปจจยการผลต

๖๓ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ, (กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๒๒๗ – ๒๒๘.

๖๔มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, การศกษาความเปนไปไดของโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล : http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/02-01-01.html, [๑๒ มนาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๘๕

โดยจะค านงถงตนทนภายนอก ตนทนคาเสยโอกาส มองในแงสวนรวม สงคมหรอระดบประเทศ การวเคราะหโครงการทางดานเศรษฐศาสตรจะเนนทมลคาทางเศรษฐกจ ซงการประเมนผลตอบแทนหรอผลประโยชนจากโครงการเปรยบเทยบกบตนทนหรอคาใชจายของโครงการจะแตกตางจากการวเคราะหโครงการทางดานการเงน ทงนการวเคราะหโครงการทางดานเศรษฐศาสตรจะศกษาความเปนไปไดของโครงการเพอใหมนใจไดวาผลประโยชนหรอผลตอบแทนทสงคมจะไดรบจะคมคาตอการลงทนจากการใชทรพยากรหรอตนทนทเกดขนโดยจะประเมนมลคาออกมาเปนตวเงนซงจะเนนทผลประโยชนของสงคมเปนหลก

๒. เพอวเคราะหผลกระทบของโครงการวามผลตอการพฒนาเศรษฐกจและสวสดการของสงคม จะพจารณาผลกระทบภายนอกทอาจจะเกดขนทงทางบวกและทางลบ และใหแนใจไดวาการลงทนในโครงการจะคมคาในการลงทนและการลงทนในโครงการมสวนชวยพฒนาเศรษฐกจหรอพฒนาประเทศ ท าใหเพมสวสดการของสงคมสวนรวมมากขน ซงจะเนนผลประโยชนของประชาชนในระดบประเทศ

๕.๔.๓ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร ๑. การประมาณการหรอการคาดคะเนงบการเงนของโครงการ การวเคราะห

โครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตรจะพจารณาจากการประมาณการงบกระแสเงนสด การเคลอนไหวของกระแสเงนสดเขาและเงนสดออกของโครงการซงจะท าใหวเคราะหไดวาโครงการมรายไดหรอเงนสดไหลเขามาในชวงใดและตองมรายจายหรอเงนสดไหลออกซง จ าเปนตองใชเงนทนหรอตองกยมเงนในชวงเวลาใดมากนอยแคไหนเพอจะไดวางแผนจดหาเงนทนไดทน ท าใหการด าเนนงานของโครงการไมตองหยดชะงกหรอไมมปญหาทางดานการเงนและสามารถประมาณการไดวาโครงการจะสามารถช าระคนเงนกไดเมอไหรและมก าไรหรอคมทนในชวงเวลาใด

๒. การวเคราะหอตราสวนทางการเงน หลงจากทไดเรมด าเนนโครงการไปแลวจะประมาณการงบการเงนและน าขอมลจากงบการเงนตางๆมาค านวณหาอตราสวนทางการเงนเพอใชเปนเครองมอในการวเคราะหโครงการทางดานการเงนเพอชถงฐานะทางการเงนของโครงการ ความสามารถท าก าไรของโครงการ รวมทงสภาพคลองของโครงการ ความสามารถช าระหนและการจายเงนปนผลซงอตราสวนทางการเงนโดยทวไป เชน อตราสวนก าไรสทธตอยอดขาย(net profit margin on sales) อตราผลตอบแทนตอสนทรพยทงหมด(return on total assets) ซงจะแสดงถงผลตอบแทนจากการลงทนหรอความสามารถในการลงทนของโครงการวามประสทธภาพอยางไร

๓. การวเคราะหแหลงเงนทนของโครงการ พจารณาถงแหลงทมาของเงนทนของโครงการเนองจากการจดหาแหลงเงนทนแตละวธจะมตนทนคาใชจายหรอดอกเบยจาย รวมทงเงอนไขทแตกตางกนซงจะมผลกระทบกบก าไรหรอผลตอบแทนของโครงการและหากเปนโครงการลงทนของภาครฐทตองใชเงนลงทนจ านวนมหาศาลซงจ าเปนตองจดหาแหลงเงนทนจากงบประมาณแผนดน หรอแหลงเงนกจากภายในและตางประเทศ โดยตองวเคราะหทางดานเศรษฐศาสตรเนองจากอาจจะมผลกระทบกบปรมาณเงนในระบบ อตราดอกเบย อตราแลกเปลยนหรอดลการช าระเงน ซงเปนผลกระทบในระดบประเทศ

๔. การวเคราะหความเสยงและความไมแนนอนของโครงการ เนองจากการลงทนของโครงการมความไมแนนอนขนอยกบปจจยทงภายในและภายนอกโครงการซงไมสามารถควบคม

การจดการโครงการขนสง ๘๖

ได ดงนนการประมาณการงบการเงนตางๆของโครงการอาจมการคาดเคลอนไดจงจ าเปนตองวเคราะหความเสยงของโครงการเพอชวยในการตดสนใจในกรณทมการเปลยนแปลงหรอความไมแนนอนเกดขน โดยอาจจะวเคราะหความเสยง เชน การวเคราะหความไว (sensitivity analysis) การวเคราะหสถานการณ (scenario analysis) ๕.๕ โครงการทางดานการจดการ

๕.๕.๑ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานบรหารจดการ๖๕ ๑. เพอศกษาโครงสรางขององคกร การจดรปองคกรวามความเหมาะสมหรอไม

อยางไร เนองจากรปแบบโครงสรางขององคกรจะมผลตอการบรหารด าเนนโครงการกลาวคอหากโครงสรางขององคกรมความซบซอนขนตอนมากเกนไปอาจมผลท าใหการจดการโครงการลาชาไมเปนไปตามแผนทก าหนดไว หรอรปแบบโครงสรางขององคกรไมรดกมอาจท าใหการบรหารจดการโครงการเกดการผดพลาดไดงายหรอเกดความขดแยงกนภายในองคกร

๒. เพอพจารณาแนวทางการบรหารจดการและการวางแผนของผด าเนนโครงการ โครงการมการจดการทเหมาะสมหรอไม มการวางแผนอยางไรและมหลกการจดการโครงการ การอ านวยการและการวางระบบการควบคมตดตามประเมนผลเหมาะสมหรอไม

๓. เพอพจารณาความเหมาะสมและพอเพยงของผบรหารโครงการและบคลากร ท าใหแนใจไดวามการบรหารจดการ มผบรหาร ผรวมโครงการ บคลากรหรอการจดทมท างานทเหมาะสมไมมากหรอนอยเกนไปหรอมการจดสรรบคลากรอยางพอเพยงและเหมาะสมรวมทงการวางแผนบรหารงานบคคล การก าหนดอ านาจหนาทความรบผดชอบและทมงานโครงการและก าหนดเงนเดอน คาจาง คาใชจายส าหรบบรหารงานบคคล

๔. เพอพจารณาโอกาสในการไดรบความชวยเหลอหรอการสนบสนนทางดานตางๆ เชน ทางดานการเงน เทคโนโลย การสนบสนนจากหนวยงานของภาครฐบาล เอกชน หรอชมชน รวมทงองคกรตางๆจากหนวยงานภายในประเทศและตางประเทศ ทงนการไดรบการสนบสนนจากหนวยงานตางๆท าใหการด าเนนงานของโครงการสามารถส าเรจลลวงไปไดดวยดมากกวาโครงการทไมไดรบการสนบสนน

๕.๕.๒ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานบรหารจดการ ๑. โครงสรางขององคกร การวเคราะหโครงการทางดานบรหารจดการจะศกษา

โครงสรางขององคกร หรอการจดสายงานของโครงการวามลกษณะอยางไรมสายงานบงคบบญชาทซบซอนจนท าใหงานลาชาหรอไม และรปแบบการจดองคการเปนอยางไร เนองจากลกษณะโครงสรางขององคกรบางครงจะเปนอปสรรคในการบรหารจดการซงจะมผลท าใหโครงการยากในการบรรลตามวตถประสงคได

๒. การบรหารจดการและการจดสรรบคลากร พจารณาการบรหารจดการและการจดสรรบคลากร ทกษะความรความช านาญของผบรหารโครงการและผรวมโครงการ วามความ

๖๕มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, การศกษาความเปนไปไดของโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล :

http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/02-01-01.html, [๑๒ มนาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๘๗

เหมาะสมและมการจดสรรจ านวนบคลากรอยางเพยงพอหรอไม รวมทงความรวมมอกนในการท างาน การก าหนดอ านาจหนาทความรบผดชอบ เงนเดอนหรอคาตอบแทนและคาใชจาย อนๆทเกยวกบบคคลวาเหมาะสมหรอไมอยางไรและวเคราะหศกยภาพขององคการวาเปนอยางไร เมอเปรยบเทยบกบคแขงขน

๓. ระบบบรหารและควบคม พจารณาวาโครงการมระบบบรหารงานและการควบคมตดตามหรอไมอยางไร มการวางแผนในการตดตามและประเมนผลอยางเหมาะสมหรอไมอยางไร มการวางระบบสารสนเทศ ระบบการสอสารและอ านาจหนาทความรบผดชอบอยางไร แนวทางในการจดการโครงการทางดานตางๆเนนทการจดการในเชงคณภาพ การจดการทางการเงนและการบรหารเวลาหรอไมอยางไรซงกระบวนการบรหาร การตดตามและประเมนผลโครงการจะมสวนท าใหโครงการสามารถบรรลผลไดตามระยะเวลาและเปาหมายทก าหนด

๔. นโยบายและระเบยบกฎเกณฑตางๆ พจารณาวาในการจดการโครงการมระเบยบกฎเกณฑหรอขอบงคบอยางไรซงบางครงนโยบายหรอระเบยบกฎเกณฑทโครงการจะตองปฏบตตามอาจเปนอปสรรคในการด าเนนโครงการได เชน บางโครงการจะมกฎหมายควบคมตองไดรบใบอนญาตจากภาครฐบาลหรอหนวยงานในระดบการเมองทองถนกอนด าเนนการหรอโครงการทมผลกระทบกบสงแวดลอมกจ าเปนตองไดรบใบอนญาตและตองท ารายงานการวเคราะหผล กระทบสงแวดลอมและตองไดรบการอนมตโครงการกอนจงจะสามารถด าเนนโครงการได หรอบางโครงการมนโยบายทจะตองด าเนนโครงการอยแลวซงจะเลอกโครงการทเหมาะสมทสดทใชเงนลงทนหรอมตนทนนอยทสด

๕. หนวยงานสนบสนนและชวยเหลอโครงการ พจารณาโครงการวามผสนบสนนโครงการหรอไดรบความชวยเหลอจากภาครฐ การเมองทองถน หนวยงานใดบางหรอไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาคเอกชนทงภายในและตางประเทศหรอไมอยางไร ทงนบางโครงการอาจมนโยบายจ าเปนทตองมโครงการอยแลว โครงการนนยอมจะไดรบการสนบสนนและความชวยเหลอทางดานตางๆจากหนวยงานตนสงกดเพอใหเปนไปตามวตถประสงค หากบางโครงการมผล กระทบกบกลมผเสยผลประโยชนหรอหนวยงานระดบการเมองทองถนกอาจเปนอปสรรคในการด าเนนโครงการหรอท าใหการด าเนนโครงการลาชาไดจงตองมมาตรการหรอแนวทางแกไขเพอใหการบรหารจดการส าเรจลลวงไปไดดวยด ๕.๖ โครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม๖๖

๕.๖.๑ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานสงคม ๑. เพอวเคราะหผลกระทบของโครงการทางดานสงคมวาคมคาตอการลงทนและม

ผลตอสวสดการทางสงคมโดยเนนทความเสมอภาคและเทาเทยมกนหรอการกระจายรายได

๖๖ประสทธ ตงยงศร, การวางแผนและการวเคราะหโครงการ, (กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน

จ ากด, ๒๕๔๕), หนา ๓๓๓ – ๓๔๐, ๓๖๕.

การจดการโครงการขนสง ๘๘

๒. เพอเปนแนวทางในการปรบปรงแกไขขอบกพรองของโครงการเพอใหสอดคลองกบสภาพสงคม ความเปนอยของชมชน วฒนธรรมและความตองการของคนในชมชนและจงใจใหคนในชมชนเขามามสวนรวมในโครงการ

๓. เพอวเคราะหผลกระทบทางสงคมของโครงการและลดผลกระทบทางลบของโครงการใหเหลอนอยทสดหรอหมดไปและในขณะเดยวกนสามารถเพมผลกระทบทางบวกใหเพมขน๖๗

๕.๖.๒ วตถประสงคของการวเคราะหโครงการทางดานสงแวดลอม ๑. เพอวเคราะหสภาพสงแวดลอมกอนทจะมโครงการ ศกษาสภาพแวดลอม

ทางดานตางๆกอนทจะมโครงการ โดยจะเรมวเคราะหผลกระทบทมตอสงแวดลอมตงแตเรมจดเตรยมวางแผนโครงการเพอจะน าผลวเคราะหไปรวมพจารณากบการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคเพอจะไดออกแบบวางแผนโครงการและเลอกเทคนคการผลตทมผลกระทบกบสงแวดลอมนอยทสดหรอไมกอใหเกดมลภาวะซงเปนแนวทางในการปองกนการท าลายสงแวดลอม เพอมตองหาแนวทางแกไขปรบปรงภายหลง นอกจากนนยงจะน าผลการวเคราะหทางดานสงแวดลอมไปใชรวมกบการวเคราะหโครงการทางดานเศรษฐศาสตรเพอวเคราะหหาตนทนและผลตอบแทนซงตองค านงถงผลกระทบภายนอก

๒. เพอวเคราะหผลกระทบทางดานสงแวดลอมหลงจากทมโครงการเกดขนแลว เพอคาดคะเนหรอประเมนผลกระทบทอาจเกดขนกบสงแวดลอมหลงจากทมโครงการ วามผลกระทบกบระบบธรรมชาตและสงแวดลอม หรอไมอยางไรโดยก าหนดขอบเขตการศกษา ประมาณการผลกระทบทคาดวาจะเกดขนและวเคราะหตคาหาตนทนและผลตอบแทนของโครงการโดยน าผลกระทบภายนอกทางลบเขามารวมเปนตนทนของโครงการเพอประกอบการตดสนใจวาควรจะลงทนในโครงการหรอไมอยางไร

๓. เพอหาแนวทางหรอมาตรการในการปองกนและแกไขผลกระทบกบสงแวดลอม หาแนวทางหรอมาตรการในการปองกน แกไขหรอลดผลกระทบภายนอกทางลบ รวมทงหาแนวทางเพมผลกระทบภายนอกทางบวกใหไดผลประโยชนสงสดในขณะทลดตนทนของโครงการและหาแนวทางในการฟนฟปรบปรงและชดเชยสงแวดลอมหรอทรพยากรธรรมชาตทเสอมโทรมไป

๔. เพอวางแผนตดตาม ตรวจสอบ ประเมนผลกระทบ เพอคาดคะเนผลกระทบทอาจเกดขนกบสงแวดลอม การเปลยนแปลงคณภาพสงแวดลอม ระบบนเวศ และก าหนดแผนการบรหารสงแวดลอม มาตรการหรอแนวทางในการปองกน ปรบปรงแกไขหรอลดผลกระทบภายนอกทางลบแลว ยงตองมการวางแผนเพอตดตาม ตรวจสอบ เฝาระวง และประเมนผลกระทบทอาจจะเกดขนในชวงระหวางและหลงด าเนนโครงการ

๕.๖.๓ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานสงคม ๑. การวเคราะหผลกระทบของโครงการทางดานสงคม โดยเรมแรกจะตองศกษา

พนททคาดวาจะไดรบผลกระทบ สภาพแวดลอม ประชากร ลกษณะโครงสรางของสงคม วฒนธรรม ทศนคตและความตองการของชมชน และประมาณการขอบเขต ขนาดของผลกระทบ กลมประชากร

๖๗มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, การศกษาความเปนไปไดของโครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล : http://www.stou.ac.th/stouonline/lom/data/sec/Lom14/02-01-01.html, [๑๒ มนาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๘๙

ทจะไดรบผลกระทบทงทางบวกและทางลบ ระยะเวลาในการไดรบผลกระทบ รวมทงส ารวจความตองการของประชากรและสรางฐานขอมล ประเมนสถานภาพและผลกระทบทางดานสงคมทคาดวาจะเกดขนจากโครงการ

๒. ประมาณการมลคาผลกระทบทางสงคมทงดานบวกและดานลบ วเคราะหตนทนและผลตอบแทนโดยค านงถงผลกระทบภายนอกทงทางลบและทางบวกทมตอสวสดการทางสงคมซงจะใหความส าคญกบความเสมอภาคและการกระจายรายไดทเทาเทยมกนหรอถวงน าหนกใหกบกลมทมรายไดต ามากกวาผมรายไดสง นอกจากนนจะประมาณการเปรยบเทยบผลกระทบทางสงคมทงทางบวกและทางลบในกรณทไมมโครงการกบกรณทมโครงการเกดขนวาจะมผลกระทบอยางไรหรอประมาณการตนทนและผลตอบแทนวาเปนอยางไร

๓. แนวทางการปรบปรงแกไขโครงการใหเหมาะสม วเคราะหหาผลกระทบทจะมตอสวสดการของสงคม โครงสรางของสงคม สถาบน วถการด าเนนชวต วฒนธรรมของประชากรแลวยงตองหามาตรการหรอแนวทางการปรบปรงแกไขโครงการใหมความสอดคลองกบสภาพสงคมของชมชนและหามาตรการหรอแนวทางในการลดผลกระทบทางลบใหเหลอนอยทสดและในขณะเดยวกนตองหามาตรการในการเพมผลกระทบทางบวกหรอเพมสวสดการทางสงคมใหประชาชนมชวตความเปนอยทดขนอยางเทาเทยมกนโดยจะใหความส าคญกบกลมผดอยโอกาส

๔. การตดตามประเมนผล ประมาณการผลกระทบทคาดวาจะเกดขนแลวจะตองมแผนการในการตดตามประเมนผลวาเปนไปตามทประมาณการหรอคาดคะเนไวหรอไมอยางไร เนองจากในทางปฏบตอาจจะเกดผลกระทบทางลบอยางอนทมไดคาดไวลวงหนา ดงนนจงตองมการตดตามประเมนผลตามมาภายหลง เพอหาแนวทางแกไขปรบปรงเพมเตมใหเหมาะสมมากยงขนและหากสามารถเพมขนความสามารถของชมชนและใหชมชนเขามามสวนรวมกบโครงการจะมผลท าใหโครงการประสบความส าเรจมากยงขน นอกจากนนการใหชมชนเขามามสวนรวมในการตดตามประเมนผลจะท าใหโครงการสามารถด าเนนไปไดอยางยงยนและมประสทธภาพยงขน

๕.๖.๔ ปจจยทใชในการวเคราะหทางดานสงแวดลอม ๑. การวเคราะหผลกระทบของโครงการทางดานสงแวดลอม เรมแรกจะตองศกษา

ขอมลพนฐาน ขอมลเกยวกบโครงการและก าหนดขอบเขตการศกษา พนท สภาพแวดลอม การใชทรพยากรธรรมชาต ระบบนเวศเพอวเคราะหผลกระทบทคาดวาจะเกดขนกบสงแวดลอม โดยวเคราะหสภาพแวดลอมทงกอนเกดโครงการและผลกระทบตอสงแวดลอมหลงจากมโครงการวามผลกระทบอยางไร

๒. การประมาณการหรอประเมนผลกระทบตอสงแวดลอม หลงจากวเคราะหผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากโครงการจะประเมนผลกระทบทมตอสงแวดลอมซงถอวาเปนตนทนภายนอก จงประมาณการมลคาผลกระทบภายนอกทงทางบวกและทางลบซงจะน าไปวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของโครงการและน าขอมลในการวเคราะหโครงการทางดานสงแวดลอมไปรวมพจารณากบการวเคราะหโครงการทางดานเทคนคและทางดานเศรษฐศาสตรเพอน าไปศกษาความเปนไปไดของโครงการ

๓. การปองกนและ ปรบปรงแกไข วางแผนหาแนวทางหรอมาตรการในการปองกนไมใหเกดผลกระทบกบสงแวดลอมหรอหาแนวทางในการลดผลกระทบภายนอกทางลบใหเหลอนอย

การจดการโครงการขนสง ๙๐

ทสดหรอก าจดใหหมดไปแลวยงหามาตรการในการเพมผลกระทบภายนอกทางบวกหรอฟนฟ สงแวดลอม รวมทงมาตรการในการชดเชยแกผทไดรบผลกระทบและพฒนาคณภาพชวต ระบบนเวศและสงแวดลอมเพอจะท าใหโครงการสามารถด าเนนไปไดอยางยงยนและเปนมตรกบสงแวดลอม

๔. การประชาสมพนธ สอสารท าความเขาใจกบชมชน ผไดรบผลกระทบ เพอใหโครงการสามารถด าเนนไปไดควรมการวางแผนประชาสมพนธ สอสารเพอท าความเขาใจกบชมชน หนวยงานตางๆทอาจไดรบผลกระทบจากโครงการ

๕. การตดตาม ตรวจสอบ การวเคราะหโครงการทางดานสงแวดลอมจะตองมการวางแผน จดระบบการตดตาม ตรวจสอบและเฝาระวงผลกระทบทอาจจะเกดขนซงอาจจะคาดเคลอนจากทประมาณการไว ทงนอาจจะเปนไปไดทงผลทางดานบวกและดานลบ

ทงนในการศกษาความเปนไปไดของโครงการบางโครงการอาจไมจ าเปนตองวเคราะหโครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม ขนอยกบลกษณะและประเภทของแตละโครงการ บางโครงการอาจจะกอใหเกดผลกระทบตอชมชนและสงแวดลอมไดกจ าเปนตองมการวเคราะหโครงการทางดานสงคมหรอสงแวดลอม พรอมเสนอแนวทางปองกนหรอแกไขผลกระทบทคาดวาจะเกดขน นอกจากนนตามพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ.๒๕๓๕ ไดมประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมบงคบใหโครงการบางประเภทตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมซงไดมการแกไขเพมเตมมาเรอยๆเพอใหเหมาะสมกบสถานการณ ส าหรบประกาศแกไขเพมเตมใน พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. พ.ศ. ๒๕๓๕ ในราชกจจานเบกษา ลงวนท ๒๐ มถนายน ๒๕๕๕ เรอง ก าหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการซงตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม รวมทงก าหนดหลกเกณฑ วธการและระเบยบปฏบตและแนวทางการจดท ารายงานการว เคราะหผลกระทบสงแวดลอม ส าหรบโครงการทจะตองจดท ารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมม ๓๕ ประเภท เชน โครงการเหมองแร อตสาหกรรมปโตรเลยม อตสาหกรรมเหลก อตสาหกรรมผลตปนซเมนต อตสาหกรรมผลตเยอกระดาษ เปนตน ๕.๗ สรปทายบท

สรปจากการวเคราะหโครงการหรอการศกษาความเปนไปไดของโครงการทางดานตางๆดงทไดกลาวมาแลวนน เนองจากแตละโครงการจะมความหลากหลายมลกษณะ ขนาด วตถประสงคทแตกตางกนดงนนในการศกษาความเปนไปไดของโครงการหรอทางวเคราะหโครงการอาจเนนทางดานใดดานหนงตามความเหมาะสมของแตละโครงการ แตทงนไมวาจะเปนโครงการของภาครฐหรอเอกชนจ าเปนตองวเคราะหโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร เพอใหแนใจไดวาโครงการมความเหมาะสมและคมคาตอการลงทน ส าหรบโครงการของภาครฐบาลทเนนทางดานสวสดการของประชาชน จ าเปนตองใหความส าคญกบการวเคราะหโครงการทางดานเศรษฐศาสตรมากกวาทางดานการเงน เนองจากบางโครงการเปนสงจ าเปนตองลงทนอยแลวถงแมวาจะไมสามารถไดรบผลตอบแทนในรปของตวเงนไดคมคาแตจะเลอกลงทนในโครงการทใชตนทนนอยกวาในขณะทไดรบผลประโยชนเทากน หากเปนโครงการใหมทไมเคยท ามากอนกจ าเปนตองวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาดและ ทางดานเทคนคดวย เพอจะไดทราบถงอปสงคของตลาด ปรมาณการผลต เทคนคการ

การจดการโครงการขนสง ๙๑

ผลต ปจจยการผลต เพอทจะสามารถประมาณการตนทนการผลตและเลอกกระบวนการผลตทเหมาะสมเนองจากไมเคยท าการผลตมากอนและน าขอมลการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคและทางดานเทคนคมาวเคราะหโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร ส าหรบโครงการทมขนาดใหญจ าเปนตองวเคราะหปจจยทางสงคม การเมองและสงแวดลอมเพราะมแนวโนมทจะมผลกระทบกบสงคมและสงแวดลอม เนองจากเปนโครงการใหญยอมจะมผลกระทบกบวถการด าเนนชวตของชมชน ยอมเกยวของกบกลมผเสยผลประโยชนและกลมผไดรบประโยชนหรอกลมการเมองทองถน และตองศกษาระเบยบกฎเกณฑขอบงคบในแตละพนท จงจ าเปนตองวเคราะหความเปนไปไดของโครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม นอกจากนนโครงการขนาดใหญจ าเปนตองมการวเคราะหโครงการทางดานการบรหารจดการเพอใหมนใจไดวาผบรหารโครงการและองคกรจะสามารถด าเนนโครงการไดส าเรจลลวง เนองจากการด าเนนโครงการจะตองประสบกบความเสยง ความไมแนนอนและมขอจ ากดทางดานเวลา งบประมาณและคณภาพตามเงอนไขทก าหนด ดงนนจงตองมการวเคราะหโครงการหรอการศกษาความเปนไปไดของโครงการทางดานตางๆ เพอใหมนใจไดวาโครงการทเลอกมความเหมาะสมคมคาตอการลงทนและสามารถด าเนนการไดจรงตามแผนงานทก าหนดไว

การจดการโครงการขนสง ๙๒

ค าถามทายบทท ๕

๑. จงอธบายความส าคญของโครงการทางดานอปสงคและตลาด และน าเอาโครงการทางดานอปสงคและตลาดมาบรณาการกบโครงการอนๆ ไดอยางไรบาง

๒. จงอธบายความส าคญของโครงการทางดานเทคนค และน าเอาโครงการทางดานเทคนคมาบรณาการกบโครงการอนๆ ไดอยางไรบาง

๓. จงอธบายความส าคญของโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตร และน าเอาโครงการทางดานการเงนและเศรษฐศาสตรมาบรณาการกบโครงการอนๆ ไดอยางไรบาง

๔. จงอธบายความส าคญของโครงการทางดานการจดการ และน าเอาโครงการทางดานการจดการมาบรณาการกบโครงการอนๆ ไดอยางไรบาง

๕. จงอธบายความส าคญของโครงการทางดานสงคมและสงแวดลอม และน าเอาโครงการทางดานสงคมและสงแวดลอมมาบรณาการกบโครงการอนๆ ไดอยางไรบาง

๖. จงอธบายความสมพนธระหวางการวเคราะหโครงการทางดานอปสงคหรอการตลาด โครงการทางดานเทคนค และโครงการดานการเงนวามความสมพนธเกยวเนองกนอยางไรบาง

๗. การวเคราะหโครงการทางดานเทคนคมความสมพนธเชอมโยงกบการวเคราะหทางดานเศรษฐกจการเงนและสงแวดลอมอยางไรบาง จงอธบายใหเขาใจ

๘. การวเคราะหโครงการทางดานบรหารจดการมความส าคญอยางไรตอการจดการโครงการ ๙. การพจารณาโครงการวามผสนบสนนโครงการหรอไดรบความชวยเหลอจากภาครฐ การเมอง

ทองถน หนวยงานใดบางหรอไดรบการสนบสนนจากหนวยงานภาคเอกชนทงภายในและตางประเทศหรอไมอยางไรนน สงผลดตอการจดการโครงการอยางไรบาง

๑๐. การจดการโครงการใดกตามตองค านงถงสภาพแวดลอมเปนส าคญ การจดการทดจะสงผลกระทบตอการจดการสงแวดลอมทดไปดวย ดงนนผจดการโครงการควรน าหลกการบรการจดการสงแวดลอมทดมาบรณาการกบโครงการไดอยางไรบาง

การจดการโครงการขนสง ๙๓

เอกสารอางองทายบท

Akampurira Abraham, Project Planning and Management: An Aspect of Development. Hamburge : Anchor Academic Publishing, 2013.

Brent, Robert J. Applied Cost–Benefit Analysis. Second Edition. Edward Elgar: Cheltenham. UK., 2006.

Field B. and N. Olewiler. Environmental Economics, Updated 2nd Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada., 2005.

Kolstad, Charles D. Environmental Economics. 2nd Edition. Oxford University Press: New York., 2001

กนกวรรณ จนทรเจรญชย. การเตรยมและการประเมนโครงการ ภาควชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร . พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๕.

ชชพ พพฒนศถ. เศรษฐศาสตรการวเคราะหโครงการ ภาควชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๔.

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗.

ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ. กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน จ ากด, ๒๕๔๕.

เยาวเรศ ทบพนธ. การประเมนโครงการตามแนวทางเศรษฐศาสตร. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๓.

วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ : แนวทางปฏบตจรง. ปรบปรงครงท ๒. ปทมธาน : วรรณกว, ๒๕๔๘.

ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , คมอแนวทางและหลกเกณฑการวเคราะหโครงการ ฉบบปรบปรง, กนยายน ๒๕๕๕.

สทศน รตนเกอกงวาน. การบรหารการผลตและการด าเนนงาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๘.

สวรรณ ค ามน. หนวยท ๑๓ การวเคราะหโครงการทางดานสงคม ในเอกสารการสอนชดวชาการว เ ค ร า ะห โ ค ร ง ก า รแ ล ะแผน ง าน . พ ม พ ค ร ง ท ๖ . นนทบ ร : ส าน ก พ ม พมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๔.

การจดการโครงการขนสง ๙๔

แผนการสอนประจ าบทท ๖ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๖ อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ Powers and Duties of Advance Administrators and Project Manager หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ผบรหารโครงการ ๓. บทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ๔. ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ๕. การพฒนาทมงาน ๖. เสนทางสการเปนผจดการโครงการมออาชพ ๗. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ

๑. บทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ประกอบดวย ก าหนดกลยทธในการจดการโครงการ. วางแผนและก าหนดวตถประสงค ระบและเลอกสรรทรพยากรด าเนนงาน ตรวจสอบและควบคมการด าเนนงาน แกปญหาขอขดแยงตางๆ พฒนาระบบการจดการโครงการ และสรางความเปนผน าใหกบผบรหารโครงการทกระดบ เพอใหโครงการทกสวนด าเนนไปดวยด

๒. ในระบบยอยของระบบการจดการโครงการทกลาวมาขางตนนน ระบบยอยทเกยวของกบมนษย (Human subsystem) เปนระบบยอยทส าคญทสดทจะท าใหการด าเนนงานโครงการบรรลตามวตถประสงคหรอเปนไปอยางมประสทธภาพ ทงนเพราะมนษยเปนทรพยากรการบรหารทส าคญทสดนนเอง และระบบยอยทเกยวของกบมนษย การพฒนาทมงานทด ทถกตองเหมาะสม นบวาเปนภารกจทส าคญยงประการหนงของผบรหารโครงการ โดยเฉพาะอยางยงในภาคของธรกจ แนวการบรหารทไดรบการยอมรบและถอปฏบตอยางกวางขวาง เนองจากสอดคลองกบหลกจตวทยาและสภาพการณในปจจบนเปนอยางยง คอ การบรหารงานเปนทมหรอการท างานเปนทม (Team working) ซงการท างานเปนทมจะมประสทธภาพและราบรนหรอไม อยางไรนน ขนอยกบทมงานนน ๆ เปนส าคญ วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจผบรหารโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจบทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๙๕

๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการพฒนาทมงาน ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจเสนทางสการเปนผจดการโครงการมออาชพ

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๖ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๖ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล

๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๙๖

บทท ๖

อ านาจหนาทของผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ Powers and Duties of Advance Administrators

and Project Managers ๖.๑ บทน า ผบรหารโครงการ นน อาจจะมการเรยกขานในแตละหนวยงานแตกตางกนไป อาจจะก าหนดใหเปนบคคล หรอหนวยงานทไดมการจดตงขนมาเพอบรหารโครงการนน ๆ กได ซงหวหนาหนวยงานนนกคอผบรหารโครงการนนเอง บางหนวยงานกอาจจะใชค าวาผรบผดชอบโครงการ ซงบทบาทและหนาทกไมแตกตางกนแตอยางใด ผบรหารโครงการ มกจะมคณลกษณะทส าคญและจ าเปนอยในตวทคลาย ๆ กน คอ มรปแบบการท างานในลกษณะของ Adaptive Work หมายถง การท างานทอาศยการเรยนรจากการลงมอปฏบต การเรยนรแนวทางปฏบตใหมๆ จากปญหาทพบ น าปญหาทพบมานยามเพอท าความเขาใจและใชเปนแนวทางในการปรบปรงงานของทมงาน ในบทนจะไดอธบายถงบทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ การพฒนาทมงาน และเสนทางสการเปนผจดการโครงการมออาชพ ดงรายละเอยดตอไปน ๖.๒ ผบรหารโครงการ การจดการโครงการจะสามารถบรรลผลส าเรจไดตามทคาดหวงนนจะตองประกอบดวยทมงานโครงการทมคณภาพโดยเฉพาะอยางยงผบรหารโครงการหรอผจดการโครงการ ซงเปนเสมอนหวใจของความส าเรจของการจดการโครงการนบตงแตการก าหนดนโยบาย แนวคด การวางแผนโครงการ และการบรหารจดการตางๆ เพอใหการด าเนนโครงการบรรลผลส าเรจอยางมประสทธภาพ โดยทวไปผบรหารโครงการแบงออกเปน ๒ ระดบ คอ ๑. ผบรหารโครงการระดบสง (Executive) หมายถง ผทท าหนาทก าหนดนโยบายในการด าเนนงานโครงการทงหมด ซงโดยปกตแลวมกจะเปนผบรหารระดบสงขององคการ ท าหนาทบรหารงานทวไป จงมกไดชอวาเปนผบรหารหรอผจดการทวไป (General manager) ของโครงการ เปนผอ านวยความสะดวก (Facilitator) ซงจะเปนผทมความรกวาง ๆ ทเรยกวา “พหสต” (Generalist) มอ านาจในการสนบสนนอนมตโครงการหรอตดสนใจยกเลกโครงการทงหมดของหนวยงาน ๒. ผบรหารโครงการระดบปฏบตการ หมายถง ผทท าหนาทในการยกรางโครงการ และน าโครงการปฏบตใหบรรลผลส าเรจ รวมทงท าหนาทในการประสานงานโครงการทงหมดขององคการเปนผช านาญเฉพาะดานหรอเฉพาะโครงการใดโครงการหนงจงมกจะเรยกผบรหารโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๙๗

ระดบนว า “ผช านาญพเศษ” (Technical specialist) หรอผช านาญโครงการ (Project specialist) โดยรบผดชอบการด าเนนงานโครงการใหบรรลผลส าเรจ โดยสามารถตดสนใจแกปญหาระหวางด าเนนโครงการเฉพาะโครงการทรบผดชอบ ตลอดจนการประสานงานกบโครงการอน ๆ เพอใหการด าเนนงานโครงการทงหมดขององคการเปนไปดวยความราบรนและบรรลเปาหมายอยางมประสทธภาพ ๖.๓ บทบาทหนาทของผบรหารโครงการ โดยทวไปแลว ผบรหารโครงการมบทบาทหนาทดงตอไปน ๑. ก าหนดกลยทธในการจดการโครงการทงหมดขององคการ ๒. วางแผนและก าหนดวตถประสงคของโครงการ ๓. ระบและเลอกสรรทรพยากรด าเนนงานโครงการ ๔. ตรวจสอบและควบคมการด าเนนงานโครงการใหเปนไปตามกลยทธและแผนทวางไว ๕. แกปญหาขอขดแยงตางๆ ในการด าเนนโครงการ ๖. พฒนาระบบการจดการโครงการ เชน ระบบขอมล เทคนคการวดผลการปฏบตงาน มาตรการในการควบคมโครงการและระบบยอยตางๆ เพอรองรบหรอสนบสนนการจดการโครงการ ซงจะเปนการประกนวา โครงการจะด าเนนไปไดอยางมประสทธผลตามแผนทก าหนดไว ๗. สรางความเปนผน าใหกบผบรหารโครงการทกระดบ เพอใหโครงการทกสวนด าเนนไปดวยด ภายใตความรบผดชอบของผน าแตละระดบนน ๑. ทบทวนหรอสรางนโยบายและทศทางการด าเนนงานโครงการอยางตอเนอง ๒. ปรบเปลยนความรบผดชอบของโครงการ และวางโครงสรางองคการทเปนไปไดอยางตอเนอง ๓. ประเมนผลการปฏบตงานของผบรหารโครงการทกระดบ ๔. พฒนาผบรหารโครงการทกระดบใหสามารถด าเนนงานไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ๕. จดหาผรวมทมงานทมความรและทกษะใหม ๆ จากบทบาทหนาทความรบผดชอบของผบรหารโครงการดงทกลาวมานน จงจ าเปนอยางยงทจะตองเปนบคคลทมคณภาพ โดยมความรและทกษะทสอดคลองกบบทบาทหนาทความรบผดชอบในฐานะของผบรหารโครงการ ความรและทกษะทจ าเปนส าหรบผบรหารโครงการ ไดแก ๑. ความรและทกษะดานการวางแผน การวางแผนโครงการเปนขนตอนแรกทผบรหารโครงการจะตองด าเนนการและสรางความเขาใจใหเกดขนในผรวมงานโครงการ เพอใหการด าเนนงานบรรลเปาหมายของโครงการอยางมประสทธภาพ ๒. ความรและทกษะดานการจดหนวยงาน หรอการจดรปแบบในการจดการโครงการ รวมทงจดคนใหเขากบงาน โดยค านงถงชนดและขนาดของโครงการ ประเภทและจ านวนของบคคล

การจดการโครงการขนสง ๙๘

ทจะตองเขามามสวนรวมด าเนนโครงการ และการมอบหมายอ านาจหนาทและความรบผดชอบในการด าเนนโครงการใหกบบคคล กลมบคคล และหนวยงาน ๓. ความรและทกษะดานการควบคมการปฏบตงานโครงการ ซงหมายถง ความรและทกษะในการตรวจสอบ ตดตาม และประเมนผลการปฏบตงานโครงการแตละกจกรรม ตลอดจนการรายงานผลการด าเนนโครงการ ๔. ความรและทกษะดานการงบประมาณ บญช กฎหมาย จตวทยา มานษยวทยา ศาสนา และการเมองการปกครอง ในลกษณะของนกพหวทยาหรอพหสต (Generalist) หรอนกบรณาการ (Integrator) องคความรตางๆ นอกจากเปนผทมความรและทกษะในดานตางๆ ดงทกลาวมาแลวนน ผบรหารโครงการทดจะตองเปนบคคลทมความยดหยนและรจกปรบตว (Flexibility and adaptability) มความเชอมนในตนเอง (Self confidence) มความขยนหมนเพยร (Diligence) มความคดรเรม (Initiative) มความสามารถในการจดการ (Managerial ability) มความสามารถในการท างานเปนกลม (Working well in group) และมมนษยสมพนธ (Human relationship) กลาวโดยสรปกคอ เปนบคคลทเชอถอได ทงดานการบรหาร (Administrative or managerial credibility) และดานเทคนค (Technical credibility)

ผบรหารโครงการ นน อาจจะมการเรยกขานในแตละหนวยงานแตกตางกนไป อาจจะก าหนดใหเปนบคคล หรอหนวยงานทไดมการจดตงขนมาเพอบรหารโครงการนน ๆ กได ซงหวหนาหนวยงานนนกคอผบรหารโครงการนนเอง บางหนวยงานกอาจจะใชค าวาผรบผดชอบโครงการ ซงบทบาทและหนาทกไมแตกตางกนแตอยางใด ผบรหารโครงการ มกจะมคณลกษณะทส าคญและจ าเปนอยในตวทคลาย ๆ กน คอ มรปแบบการท างานในลกษณะของ Adaptive Work หมายถง การท างานทอาศยการเรยนรจากการลงมอปฏบต การเรยนรแนวทางปฏบตใหมๆ จากปญหาทพบ น าปญหาทพบมานยามเพอท าความเขาใจและใชเปนแนวทางในการปรบปรงงานของทมงาน

การบรหารภาวะผน าใหกบทมงาน โดยนอกเหนอจากทมสถานะเปนผน าใหกบทมงาน ในการทจะตองคอยกระตนทมงานใหตอบสนองไปยงเปาหมายของโครงการอยแลว ยงรวมถงการโนมนาวใจ หรอการสรางแรงบนดาลใจใหแกทมงาน ทจะตองกลาเผชญกบประเดนปญหาตาง ๆ ทพบ เผชญกบภาวการณตาง ๆ ทจะทดสอบทมงานใหทนตอแรงเสยดทานจากสภาพแวดลอมโดยรอบในการประสานงาน ทงในทมงานเองและตอปจจยทมาจากภายนอกตาง ๆ ในระหวางการด าเนนโครงการ ผบรหารโครงการ จงเปนเหมอนตวแทนของฝายจดการ ทจะตองตอบโจทยในนโยบายทฝายจดการไดมอบให โดยใชโครงการเปนเครองมอ ทจะน าไปสความส าเรจตามเปาหมาย นโยบาย หรอวสยทศน ทองคกรไดก าหนดไว

คณลกษณะทส าคญ ของผบรหารโครงการจงควรทจะตองมลกษณะในการบรหารภาวะผน าไดดไปพรอมกนดวย ซงนาจะประกอบหลก ๕ ประการ ไดแก๖๘

๑. ตองมองภาพรวมของโครงการใหออก นนคอ ในฐานะผบรหารโครงการจะตองมองใหเหนถงภาพรวมของโครงการไดทงหมด จะตองทราบเปนอยางดวา โครงการนเกดขนจากนโยบายหลก

๖๘ เกรยงศกด เจรญวงศศกด , รศ.ดร., หลงก าแพงฮารวารด : เรยนรความเปนเลศทางปญญา , (กรงเทพมหานคร : บรษทซคเซส มเดย, ๒๕๕๐).

การจดการโครงการขนสง ๙๙

ใดขององคกร เปาหมายของการด าเนนโครงการในครงนตอบโจทยทงหมดของนโยบายดงกลาวหรอไม มสงใดบางทโครงการจะตองด าเนนการใหครอบคลมจงจะบรรลเปาหมายในครงนได มหนวยงานหรอใครบางทเราจะตองดงเขามารวมท างานดวยกน ตองมความเขาใจปญหารวมทงพยายามทจะท าความเขาใจในปญหาทงหมดของโครงการ และเมอเสรจโครงการนแลวยงตองจดท าโครงการใหมเพมเตมอกหรอไม

๒. ตองกระจายความรบผดชอบไปยงทมงานใหมากทสด เราอาจจะเคยพบเหนมาไมนอย ผน าหรอหวหนางาน หรอผบรหารโครงการ จะเรยกอยางไรกแลวแต ทเมอทมงานไมสามารถท างานใหบรรลผลส าเรจ หรอไมอาจท าไดอยางทคาดหวงไว ผน าทม มกจะดงงานเหลานนกลบมาท าเอง (เรองราวของการมลงมาเกาะทตวหวหนา) ซงนอกจากจะท าใหงานมาลนมอผน าทมหรอหวหนางานแลว กจะเปนการลดทอนศกยภาพในการพฒนาทมงานของโครงการไปในตวดวย

ผบรหารโครงการ จงควรทจะตองกระจายงานตาง ๆ ของโครงการ ซงไดมการก าหนดไวในแผนการด าเนนงานไวอยแลว ใหทมงานไดรบผดชอบใหมากทสด เวนแตงานทมความจ าเปนเฉพาะตวจรง ๆ เพอเปนการฝกใหทมงาน ไดเกดการตอยอดความคดในการแกไขปญหา พฒนาศกยภาพของตนเอง ซงจะตองอาศยระยะเวลา การสะสมประสบการณ การศกษาหาความรใหม ๆ อยตลอดเวลา จงจะท าใหเกดความมนใจทงตอตวผบรหารโครงการทไดกระจายงาน ทมงานทไดรบมอบหมาย และความมนใจตอเปาหมายทไดวางไววาจะบรรลอยางแทจรง

๓. บรหารภาวะอารมณของทมงาน ในฐานะทเปนผน าของทมงาน ผบรหารโครงการจงตองมหนาทคอยสงเกตความรสกและการตอบสนองของทมงานดวย ในบางครงทมงานอาจจะตองเผชญความกดดนทมาจากการประสานงานและสะสมไวจนกลายเปนความเครยด จนท าใหงานไมสามารถด าเนนหนาไปตามทไดก าหนดไว

การบรหารภาวะอารมณของทมงาน เปนเรองทจะตองท าอยางเหมาะสม ใหเกดความสมดล เพราะหากเราเขาไปจดการเรองนมากเกนไป อาจจะท าใหเกดลกษณะของการกาวกายความรสก และหากเราพจารณาเรองนนอยเกนไป กจะท าใหทมงานเกดภาวะตรงเครยดในงานทไดรบมอบหมายได

๔. มองทเปาหมายหลกของโครงการ ผบรหารโครงการ จ าเปนทจะตองคอยกระตนเตอนใหทมงานไดพงเปาไปสประเดนทเราไดก าหนดไวเปนเปาหมายหลกของโครงการอยเปนระยะ เพราะในระหวางทโครงการก าลงด าเนนการอย เรามกจะพบประเดนใหม ๆ อยตลอดเวลา

ประเดนเหลาน จะเปนตวทท าใหเกดการเบยงเบนจากเปาหมายหลกของโครงการอยตลอดเวลา เชน ในเรองของระยะเวลาด าเนนโครงการทยาวนาน วธการปฏบตทมความยงยากและซบซอน ความรสกทไดรบเมอบรรลเปาหมายยอย ๆ ของโครงการได จนคดวาโครงการด าเนนการเสรจสนแลว ประเดนเหลาน จะเปนผลใหทมงานเกดความรสกทจะหลกเลยงงานหลก (หรอเปาหมายหลกของโครงการ)

๕. ใหทมงานไดมโอกาสแสดงความคดเหน ในบางครง การจดการโครงการใหด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพ ผบรหารโครงการในฐานะผน าทม จ าเปนทจะตองอาศยทมงานทจะชวยกนเสรมความคด รวมกนหาสาเหตของปญหาทพบในระหวางการท างาน ไปจนถงการรวมกนหาทางออกหรอ

การจดการโครงการขนสง ๑๐๐

แนวทางแกไขปญหาในงานททมงานไดแสดงความเหนรวมกน วาจะลงมอปฏบตกนอยางไร จะมอบหมายกนอยางไร และจะปองกนปญหาไมใหเกดขนซ าขนอกไดอยางไร

เปนเหมอนการรวมกน “ระดมความคด พชตปญหา” ดวยกน ในบางครงอาจจะท าใหผบรหารโครงการ ไดเรยนรถงแนวทางปฏบตใหม ๆ สามารถทจะน ามาใชกบงานทท าอยไดอยางดยงขน

ผจดการโครงการ (Project Manager) มหนาทดงน๖๙ - จดท าก าหนดการโครงการ ซงประกอบดวย รายละเอยดของงาน การตรวจสอบลกษณะ

ทางเทคนค และการควบคมคาใชจายโครงการ - ก าหนดทศทางการด าเนนการทางเทคนคและหนาทการปฏบตงานวนตอวน - จดโครงสรางองคกรและควบคมการออกแบบระบบ - เขารวมการประชมทางเทคนคกบเจาหนาทผปฏบตงานหรอผรบผดชอบโครงการ - ประสานงานกบ ลกคา เพอใหแนใจวาเกดการถายทอดขอมลอยางถกตอง - ตดตอและประสานงานกบผผลตและจ าหนายอปกรณ เพอใหมนใจวาจะสามารถจดหา

และจดสงอปกรณไดถกตองครบถวนตามก าหนดระยะเวลา - ควบคมการบรหารงานภายใน การวางแผนจดสรรก าลงคน ก าหนดวธการปฏบตงาน

การเตรยมความพรอมในการดแลจดการปญหาทพบและแนวทางการแกไข การดแลควบคมคาใชจายโครงการ เปนตน

- จดใหมการประชมเพอรายงานความคบหนาของโครงการทงในดานการบรหาร และลกษณะทางเทคนคของโครงการ รวมถงการอภปรายผล การท างาน กจกรรมทางเทคนค การวเคราะห และการทดสอบ ในการปฏบตการภาคสนาม

- การควบคมการใหบรการในการซอมบ ารงรกษาระบบใหใชงานไดตอเนองโดยตลอด ในปจจบนการบรหารจดการเนนไปทการบรหารแบบโครงการ (Project Management)

โดยไดด าเนนการก าหนดโครงการตาง ๆ เพอเปนสวนหนงในการสรางผลสมฤทธใหเกดแกองคกร การจดการโครงการจงถอเปนความส าคญประการหนงทถกละเลยมไดและจ าเปนอยางยงทจะตองมการเพมทกษะและความรใหแกบคลากรขององคกรไมวาจะเปนระดบปฏบตการไปจนถงระดบบรหารอยเสมอ

ในปจจบนบคลากรองคกรจ านวนมากเรยนรวธการจดการโครงการจากการทดลองปฏบตงานจรง แตตองไมลมวาการจดการโครงการ ควรค านงวาจะตองใชงบประมาณควบคกนไปดวย หากเกดความผดพลาดขนจะท าใหเสยงบประมาณเปนจ านวนมาก ดงนน การรเทคนคในการจดการโครงการจะชวยลดการสญเสยงบประมาณโดยไมจ าเปนตามไปดวย ดร.มาฆะ ภจนดา จงขอน าเสนอวธการจดการโครงการอยางมประสทธภาพ โดยมขนตอนทงหมด ๘ ขนตอน ไดแก๗๐

๖๙Arthit Online Blog Photography & Technology, PROJECT MANAGEMENT ก า รบ รห า ร

โครงการ, [ออนไลน], แหลงขอมล : http://server.telecomth.com/project/project.php, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

๗๐บษยมาศ แสงเงน , การบรหารโครงการ : ทกษะงายๆท ผบรหารโครงการควรร , [ออนไลน], แหลงขอมล : https://www.gotoknow.org/posts/416111, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๑๐๑

๑. การท าความรจกกบโครงการ ขนตอนในการก าหนดโครงการมทงหมด ๔ ขนตอนตามล าดบ ไดแก

๑.๑ ก าหนดขอบเขตของโครงการ ๑.๒ การวางแผนปฏบต ๑.๓ วธการน าไปสการปฏบต และ ๑.๔ การท าใหโครงการประสบความส าเรจ ในแตละโครงการจะตองมการก าหนดแผนและกจกรรมยอย ๆ เปนสวนประกอบ ผปฏบต

จงจ าเปนตองรจกวธการจดการกจกรรมยอยใหเสรจตามเวลาเพอใหแผนบรรลผลสมฤทธตามเวลาทก าหนด นอกจากนน ความเปลยนแปลงในระหวางทโครงการก าลงด าเนนอย เชน งบประมาณ บคลากรและกระบวนการการท างานกถอเปนอปสรรคส าคญและอาจเกดขนไดระหวางการจดการโครงการ

ดงนน คณสมบตของผบรหารโครงการประการหนง คอ ความสามารถในการบรหารความเปลยนแปลง

๒. คนหาความตองการของลกคา ในขนตอนของการก าหนดขอบเขตของโครงการ ผบรหารโครงการจ าเปนอยางยงทจะตองค านงถงเวลา คาใชจายและคณภาพของงานทลกคาสามารถรบได โดยตองไมลมค านงวาในแตละโครงการมสวนประกอบส าคญ ๓ สวน ทจะน าไปสความส าเรจ ไดแก...เวลา คาใชจายและคณภาพของงาน ซงสวนประกอบทง ๓ สวน จดวามความส าคญเปนอยางยง แตความเปนจรงหากพจารณาถงความคดของลกคาแลว ทง ๓ สวนอาจไมจ าเปนตองมความส าคญเทากนทงหมด ตวอยางเชน...

หากผบรหารโครงการก าลงด าเนนโครงการ เรอง การอบรมดานความปลอดภยในโรงงาน ผบรหารโครงการอาจสอบถามลกคาไดวา หากตองการใหบรรลเปาหมายอยางแทจรง กจ าเปนจะตองเพมงบประมาณในโครงการน ดงนน สวนประกอบดานงบประมาณมความส าคญเปนอยางมาก ดงนน การคนหาความตองการทแทจรงของลกคาในชวงการเจรจาโครงการจงมความส าคญทผบรหารโครงการจ าเปนตองค านงถง

๓. การวางแผนโครงการ เปนสงส าคญ แตทส าคญมากกวานน คอ เมอน าแผนไปสการปฏบตแลว แผนนนกอาจมความเปลยนแปลงไดเสมอ ดงนน การวางแผนโครงการจงไมจ าเปนตองรบเรง แตตองค านงถงความเปนไปไดในการน าแผนไปสการปฏบต ซงเทคนคทอาจชวยในการวางแผน ประกอบดวยค าถามเหลาน เชน ในแผนนนมกจกรรมอะไรบางทตองท า ในแตละกจกรรมจะตองใชระยะเวลานานเทาใด จะตองท าอะไรบาง จะตองเตรยมการอะไรลวงหนากอนทจะเรมด าเนนกจกรรมนน ๆ ตองใชทรพยากรทจ าเปนอะไรบางและตองใชงบประมาณจ านวนเทาใด

๔. การตรวจสอบการด าเนนการตามแผนอยางตอเนอง ในการด าเนนกจกรรมแตละครง จะตองถามตวเองอยเสมอวา อะไรคอ ความเสยงในแตละกจกรรม หากเกดขอผดพลาดขนจะท าอยางไร และอะไรจะเกดขนตามมา ดงนน การประเมนความเสยงทอาจจะเกดขนระหวางการด าเนนกจกรรมจงเปนสงส าคญ เพอปองกนความผดพลาดทอาจเกดขนในระหวางการด าเนนกจกรรม เชน หากด าเนนกจกรรมหนงแตไมสามารถท าใหส าเรจตามระยะเวลาทก าหนดได ซงอาจ

การจดการโครงการขนสง ๑๐๒

เกดขนจากอปสรรคบางประการเกยวกบก าลงคน นกบรหารโครงการกจ าเปนตองวางแผนก าลงคนส ารองไวลวงหนาเพอไมใหเกดการขาดแคลนก าลงคน

๕. การใหสมาชกในทมมสวนรวม การมสวนรวมจะกอใหเกดพนธะสญญาของสมาชกในทมทจะด าเนนโครงการใหส าเรจได ดงนน ผบรหารโครงการจงจ าเปนตองกระตนใหสมาชกในโครงการมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ เชน การวางแผนโครงการ ผบรหารโครงการอาจแยกออกเปนแผนยอย ๆ และแบงใหสมาชกในทมมสวนรวมในการวางแผนแตละสวน ไมวาจะเปนการก าหนดกจกรรมตาง ๆ ในแตละแผนยอย การก าหนดทรพยากรทจ าเปนตองใชในกจกรรมตาง ๆ และหาแหลงทรพยากรทจ าเปนตองใชมาจากไหน

๖. ใหความจรงจงกบการปฏบตตามแผน หากผบรหารโครงการไมไดมการควบคมอยางเครงครด อาจเกดปญหาตามมาเกยวกบ เวลา งบประมาณ และคณภาพของแผนได ดงนน ผบรหารโครงการควรมการนดประชมเพอตรวจสอบการด าเนนการตามแผนเสมอ พยายามกระตนหรอหาแรงจงใจใหสมาชกในทมเกดความตนตวและพรอมทจะแกปญหาทอาจเกดขนในระหวางทก าลงด าเนนการตามแผน หากสมาชกในทมไมสามารถจะแกปญหาได ผบรหารโครงการกควรสนบสนนใหสมาชกเหลานนถามถงแนวทางในการแกปญหาเพอปองกนไมใหกจกรรม แผนหรอโครงการเกดความเสยหายหรอไมเปนไปตามเวลาทก าหนดโดยไมจ าเปนได

๗. ควบคมการด าเนนโครงการอยางเครงครด ผบรหารโครงการควรท าความตกลงกบสมาชกในทมใหชดเจนวา เมอไดด าเนนกจกรรมตาง ๆ แลว กไมอาจเปลยนแปลงกระบวนการตาง ๆ ทไดวางเอาไวได นอกเสยจากวาสมาชกในทมจะน าปญหามาถกเถยง และเมอผบรหารโครงการเหนชอบ กอาจมการเปลยนแปลงได ตวอยางเชน เมอด าเนนการตามกจกรรมทไดวางไวแลว สมาชกอาจควบคมใหกจกรรมส าเรจตามเวลาทก าหนดไดหรอกจกรรมนนอาจใชเวลามากเกดกวาทไดก าหนดเอาไว นอกจากนน สมาชกกควรประเมนวาปญหาเชนนจะหาวธการปองกนอยางไร

ดงนน ความสามารถในการควบคมการด าเนนโครงการจงถอเปนสงส าคญ ๘. การท าใหโครงการส าเรจอยางมออาชพ กญแจทส าคญทสดของผบรหารโครงการ คอ

จะตองสรางความแนใจใหไดวา ลกคาเกดความพงพอใจกบผลลพธทเกดจากการด าเนนโครงการ ผบรหารโครงการทมประสทธภาพจะตองสามารถประเมนโครงการเปนระยะ ๆ อยเสมอ เพอสรางความเชอมนวาโครงการด าเนนไปตามความตองการของลกคา นอกจากน การตรวจสอบและการประเมนโครงการยงชวยท าใหทราบถงปญหาทเกดขนกบโครงการและความพยายามทจะท าใหโครงการประสบผลส าเรจของสมาชกในทม การใหก าลงใจและการชนชมสมาชกในทมถอเปนสงส าคญเนองจากเปนแรงกระตน แตการตรวจสอบและประเมนผลสมาชกในทมกถอวาเปนสงทส าคญเชนกน เพราะผบรหารโครงการจะตองไมลมวา ความพงพอใจของลกคา คอ ความส าเรจของการจดการโครงการแบบมออาชพ ๖.๔ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการ ซงสามารถน ามาใชในการวเคราะหและประเมนศกยภาพของการจดการโครงการตางๆ ไดอยางละเอยดและครอบคลมพอสมควรนาจะไดแก ปจจยตางๆ ดงตอไปน

การจดการโครงการขนสง ๑๐๓

๑. ความสามารถและความมอ านาจของผบรหารโครงการ ๒. ความเหมาะสมขององคการของโครงการ ๓. ความสามารถและความเหมาะสมของบคลากรทรวมโครงการทกดานและทกระดบ ๔. ความพอเพยงของงบประมาณ ๕. ความชดเจนของแผนการควบคมโครงการ ๖. ความเหมาะสมของสถานทด าเนนโครงการ ๗. ความพรอมและความเหมาะสมของวสดอปกรณ เครองมอ และเทคโนโลยตางๆ ๘. ความเหมาะสมของระยะเวลาด าเนนโครงการ ๙. ความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ ๑๐. ความเหมาะสมของสภาพแวดลอมตอการจดการโครงการ๗๑ ๖.๕ การพฒนาทมงาน ในระบบยอยของระบบการจดการโครงการทกลาวมาขางตนนน ระบบยอยทเกยวของกบมนษย (Human subsystem) เปนระบบยอยทส าคญทสดทจะท าใหการด าเนนงานโครงการบรรลตามวตถประสงคหรอเปนไปอยางมประสทธภาพ ทงนเพราะมนษยเปนทรพยากรการบรหารทส าคญทสดนนเอง และระบบยอยทเกยวของกบมนษย การพฒนาทมงานทด ทถกตองเหมาะสม นบวาเปนภารกจทส าคญยงประการหนงของผบรหารโครงการ โดยเฉพาะอยางยงในภาคของธรกจ แนวการบรหารทไดรบการยอมรบและถอปฏบตอยางกวางขวาง เนองจากสอดคลองกบหลกจตวทยาและสภาพการณในปจจบนเปนอยางยง คอ การบรหารงานเปนทมหรอการท างานเปนทม (Team working) ซงการท างานเปนทมจะมประสทธภาพและราบรนหรอไม อยางไรนน ขนอยกบทมงานนน ๆ เปนส าคญ ๑. ความหมายและความส าคญของทมงาน ๑.๑ ความหมายของทมงาน ภาษาทางการบรหารโดยเฉพาะในภาคธรกจมค าหลายค าในภาษาองกฤษทใชในความหมายของ “ทมงาน” เชน WORK TEAM, WORK GROUP, WORK UNIT, SELF DIRECTED WORK GROUP และ WORK CLUSTER เปนตน จากค าทหยบมานใชใหเหนวา “ทม” (Team) หรอ “กลม” (Group) เปนค าทใชแทนกนได๗๒ โดยนยดงกลาวน ทมงาน หรอ กลมงาน จงหมายถง กลมคนทไดรบมอบหมายการท างานหรอมภารกจการท างานรวมกน หรอถาขยายความเพอความชดเจนยงขนอาจใหความหมายการท างานหรอมการกจการ หมายถง กลมคนจ านวนหนงทมความสามารถตางๆ กน ซงมพนธะรวมกนตอเปาหมายของกลม มเปาประสงคในการปฏบตงานรวมกนและวธการปฏบตงานเพอเปาหมายทยดถอนนอยางมประสทธภาพ การท างานเปนทมจงเปนท างานทเปนการเชอมโยงและใชทรพยากรรวมกน ท าใหเกดผลจากการใชความพยายามของแตละบคคลรวมกนอยางมประสทธภาพ

๗๑อน นต เ กต ว งศ , หล กและ เทคน คก ารวางแผน , พ มพ ค ร ง ท ๗ , (กร ง เ ทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑)ล หนา ๒๔๘.

๗๒เรยม ศรทอง, พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต , (กรงเทพมหานคร : บรษท เธรดเวฟ เอดยเคชน, ๒๕๔๒), หนา ๓๐๐.

การจดการโครงการขนสง ๑๐๔

ทมงานโครงการ หมายถง กลมคนทชวยเหลอซงกนและกนเพอใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการรวมกน๗๓ ๑.๒ ความส าคญของทมงาน การท างานเปนทมมรากฐานมาจากความเปนสตวสงคมของมนษย มนษยรวมกลมกนเพอเพมความปลอดภยใหกบชวตและการตอบสนองความตองการทางสงคมของแตละบคคล การท างานเปนทมจงเปนการท างานทท าใหบรรลวตถประสงค ทงในแงของความสมพนธของบคคลซงเปนการตอบสนองความตองการทางอารมณของสมาชกกลมหรอทมงาน และในแงองเปาหมายไปในเชงของภาระหนาทการงานมากกวาเรองความสมพนธระหวางบคคล การท างานเปนทมจงมความส าคญในทกองคกร เปนสงจ าเปนส าหรบการเพมประสทธภาพในการบรหารงาน ดงท ชยพร วชชาวช๗๔ ไดสรปไวดงน ๑.๒.๑ เปนการกระตนซงกนและกนในการท างานรวมกน ๑.๒.๒ ชวยกนตรวจสอบความกาวหนาและความผดพลาดของการท างาน ๑.๒.๓ มความกลาเสยงหรอเพมความมนใจมากขน ๑.๒.๔ มปฏสมพนธระหวางผน าและผตาม และในทศนะของ ลสเซอร๗๕ ซงไดกลาวถงความจ าเปนของการท างานเปนทมไวดงน ๑.๒.๑ ชวยเพมผลผลต ๑.๒.๒ เพมความมน าใจในการตดสนใจ ๑.๒.๓ ลดเวลาการนเทศการสอนงาน ๑.๒.๔ ชวยกนประเมนงานและพฒนางานรวมกน

รองศาสตราจารย สทศน รตนกงวาน กลาววา วตถประสงคของการจดตงทมงานประกอบดวย๗๖ ๑) สรางทมโครงการเพอรายงานความสมพนธของสมาชกทเกยวกบหนาทและความรบผดชอบงานทไดมอบหมาย ๒) ก าหนดเกณฑในการคดเลอกคนใหเหมาะกบงาน ๓) วางแนวทางการสมภาษณเพอคดเลอกคนอยางมประสทธภาพ ๔) ก าหนดกจกรรมทเหมาะสมใหกบทมโครงการ ๕) ประเมนกฎขอบงคบในการปฏบตงานของทมงาน ๖) เอกสารทเกยวของกบการท างาน

๑.๓ ลกษณะของทมงานทมประสทธภาพ มดงน มสวนรวมในความส าเรจ มความสขในการท างานรวมกนและชวยเหลอซงกนและกน มสญญาและขอตกลงรวมกนทจะท าใหบรรลจดมงหมายและวตถประสงค

ของโครงการ เปนการรวมกลมคนทพฤตกรรมหลากหลายซงมพนฐานและประสบการณ

ทแตกตางกนโดยมความพยายามทจะท างานรวมกน

๗๓สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๒๔๗.

๗๔เรยม ศรทอง, พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต, หนา ๓๐๒. ๗๕ เรองเดยวกน, หนา ๓๐๒. ๗๖สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , หนา

๒๔๗.

การจดการโครงการขนสง ๑๐๕

พจารณาความจรงใจและตองมการตวอยางในวตถประสงคของโครงการ มจตวญญาณและกลาในการแสดงออก ขนตอนการจดตงทมงาน มดงน ศกษาแผนการบรหารพนกงาน เจรจาตอรองเพอแสดงความตองการของสมาชกในทม จดองคกรของทมงาน จดใหมการประชมเพอเรมตนงาน ไดสญญาจากสมาชก สรางระบบการตดตอสอสาร จดการฝกหดแกทมงานและพนกงานในทม ก าหนดกจกรรมตางๆ ของทมงานและพนกงานในทม

สงทสมาชกในทมงานควรจะร ไดแก คณคา (Values) ตองชดเจนวาคณคาอยในรปของประโยชนอนใด เปาหมาย (Goals) เปาหมายของโครงการ , Milestone และงาน

จ าเปนตองถกก าหนดชดเจน บทบาท (Roles) บทบาทและหนาทรบผดชอบของสมาชกทมจ าเปนตอง

ถกก าหนดชดเจน ระเบยบปฏบต (Procedures) บรรทดฐานและการฝกฝนจะตองถกสราง

ภายในทมงานเพอใหงานเสรจลลวง การท างานรวมกน (Interpersonal Issues) คอ การท างานรวมกนอยาง

เปนทม ประเดนจ าเปนนสมาชกในทมตองมความไวใจกนและเปดกวาง และลดขาดความขดแยง และเพมผลตอการสนองกลบ

๒. แนวทางการสรางทมงาน ๒.๑ การจดตงคณะท างานหรอทมงาน กอนทจะเรมด าเนนงานโครงการใด ๆ จะตองเรมดวยการจดตงคณะท างานหรอทมงานโครงการทเหมาะสม ซงประกอบดวย ๒.๑.๑ หวหนาโครงการ (Project Leader หรอ Team Leader) ซงจะตองเปนผทมความรความเขาใจในโครงการเปนอยางด มความสามารถในการประสานความรวมมอ การเปนพเลยง (Mentor) หรอผสอนงาน (Coach) และกลาตดสนใจ ๒.๑.๒ ผรวมทม (Team member) การท างานโครงการโดยเฉพาะโครงการขนาดใหญจ าเปนตองมผรวมทมงานหลายคน แตละคนจะตองมขดความสามารถ ทกษะ และประสบการณทสอดคลองกบงานในโครงการ และถายงลกษณะงานในโครงการมหลากหลายเพยงใด ความตองการลกษณะความสามารถของสมาชกผรวมทมงานกยงตองหลากหลายเพยงนน เพอใหจดเดนของแตละคนเสรมซงกนและกนอนจะเกดประโยชนตอการด าเนนงานโครงการมากยงขน

การจดการโครงการขนสง ๑๐๖

บคคลตามขอ ๒.๑.๑ และ ๒.๑.๒ ทกลาวมานน เปนบคคลส าหรบการท างานเปนทม หรอทมงานในการด าเนนงานโครงการโดยทวไป แตในบางกรณ โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญทมการโครงยอย ๆ อกเปนจ านวนมากในการจดการโครงการอาจจะตองมบคคลอกกลมหนงเขามารวมในทมงานคอ คณะกรรมการจดการโครงการ (Project sponsor หรอ Steering committee) ซงอาจจะประกอบดวย คณะกรรมการโครงการระดบฝาย (Department project committee) และคณะกรรมการโครงการระดบองคกร (Corporate project committee) คณะกรรมการจดการโครงการดงกลาวนจะท าหนาทส าคญ คอ ๑. ก าหนดนโยบายและทศทาง รวมถงกลยทธของโครงการ ๒. ตดตาม ดแล สนบสนนใหงานโครงการเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมาย ๓. อนมตขนตอนส าคญ ๆ ของงานโครงการ เชน งบประมาณ บคลากร รวมถงแผนการเปลยนแปลง (Conversion) ตางๆ ๔. ก ากบ ควบคม ใหทกหนวยงานประสานงานกบโครงการ โดยมงหมายไปยงความตองการของลกคาและความตองการเชงธรกจ (หรอความตองการของกลมเปาหมายและความตองการเชงบรการ (ส าหรบองคกรภาครฐหรอองคกรสาธารณะ) ๕. ตดสนใจในเรองส าคญ ๆ เกยวกบโครงการ เชน การเกดของโครงการ การยตยกเลกโครงการกลางคน รวมถงการขยายขอบเขตของงานโครงการ ๖. พจารณาและอนมตผลตอบแทนตอความด – ความชอบ ตามผลการปฏบตงานของคณะเจาหนาทงานโครงการ๗๗ ๒.๒ ขนตอนการสรางทมงาน การสรางทมงานเพอด าเนนงานโครงการโดยทวไปนนประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงน ๒.๒.๑ การวเคราะหงาน (สาระส าคญตางๆ )ของโครงการ เพอก าหนดลกษณะของสมาชกและขนาดของกลมหรอทมไดเหมาะสมกบลกษณะงาน ๒.๒.๒ การก าหนดขนาดของกลม หรอทมทเหมาะสมกบลกษณะงาน ๒.๒.๓ การเลอกสมาชกตามขนาดของกล มท ก าหนดไว โดยมความร ความสามารถ ทกษะ และประสบการณ ตลอดจนคณสมบตอนๆ ทสอดคลองกบลกษณะงาน ซงในบางกรณอาจจะตองมการฝกฝนเพมเตมเพอความเหมาะสมยงขน ๒.๒.๔ การมอบหมายหนาท ภารกจ ความรบผดชอบใหกบสมาชก ๒.๒.๕ การตดตอสอสารและการประสานงาน เพอสรางความเขาใจในการท างานรวมกน การสรางความรวมมอในการท างาน และการสรางความเหนยวแนนของกลมหรอทมงาน ๒.๒.๖ การตดตาม ปรบปรงหรอพฒนาทมงาน เพอเพมศกยภาพของทมงานยง ๆ ขน ๒.๒.๗ การใหรางวล เพอกระตนความพยายามในการท างานหรอความรวมมอและการตอบแทนความด ความชอบในการท างาน เมอการท างานเปนทประสบความส าเรจตามเปาหมาย

๗๗วรวธ มาฆะศรานนท, องคกรเรยนรสองคกรอจฉรยะ, พมพครงท ๔, (กรงเทพมหานคร : เอกซเปอรเนท, ๒๕๔๒), หนา ๔๕ – ๕๐.

การจดการโครงการขนสง ๑๐๗

๒.๓ องคประกอบส าคญทมผลตอความส าเรจของการท างานเปนทม ซซานเน โซกลโอ (Suzanne Zoglio) ผเชยวชาญดานการพฒนาทมงานไดเสนอแนะวา องคประกอบส าคญทมผลตอความส าเรจของการท างานเปนทม ประกอบดวย ๗ C คอ ๒.๓.๑ Commitment คอ ความผกพนของสมาชกตอทมงาน ซงจะเกดขนไดกตอเมอ สมาชกตระหนกรบรทศทางหรอแนวทางของทมอยางชดแจง มสวนรวมในการก าหนดเปาประสงค คานยม วสยทศน เปาหมายทสามารถตรวจวดไดและการรบรและแสดงความยนดกบความส าเรจส าคญ ๆของทม ๒.๓.๒ Contribution คอ การอทศตนของสมาชกใหกบทมงาน ซงจะเกดขนไดกตอเมอ สมาชกมความรสกเปนสวนหนงของทม ไดรบการมอบความรบผดชอบ มความเชอมนในความสามารถของทม มสวนรวมในการตดสนใจ การไดรบการพฒนา และการไดรบการสนบสนน อ านวยความสะดวกตางๆ จากผบรหารหรอฝายจดการอยางเสมอภาคกน ๒.๓.๓ Communication คอ การมระบบการสอสารทมประสทธภาพ สมาชกมโอกาสแลกเปลยนความคดเหนและความตองการกนตลอดเวลา โดยเปนไปอยางมไมตรจต เปดเผย จรงใจ และสรางสรรค ใจกวาง ยอมรบฟงความคดเหนใหม ๆ อยางใหเกยรตกน ๒.๓.๔ Co-operation คอการทแตละคนสามารถทจะรวมกนแสวงหาความเหนพองในการด าเนนงานหรอการแสดงความคดเหนกนไดภายใตหลกการของขอเทจจรง ๕ ประการ (Five Facts) คอ ๑) ยดมนตามพนธะทมรวมกน (Follow through) ๒) ยดถอความถกตองของขอมลหรอขอเทจจรง (Accuracy) ๓) ยดถอความสรางสรรคในการเสนอแนะวธการหรอทางเลอกใหมๆ (Creativity) ๔) ยดถอความเครงครดของเวลา การรกษาเวลา การเสนอขอมลทกระชบไมเยนเยอ (Timeliness) ๕) ยดถอความมน าใจเปนนกกฬา มความยดหยนและอารมณขน (Spirit) ๒.๓.๕ Conflict Management คอ การบรหารความขดแยงในทมงาน ดวยเหตทในแตละทมงานยอมประกอบดวยสมาชกทมความหลากหลาย มความเปนอสระแกกนในเชงของความคด ซงเปนจดก าเนดของความคดรเรมตางๆ ความขดแยงจงยอมเกดขนอยางแนนอน การก าหนดหลกการหรอขอตกลงเบองตนทชดเจนกจะชวยปองกนไมใหความขดแยงขยายตวไปเปนความแตกแยก และในแตละทมควรจะมผทมความรและทกษะเปนอยางดในการจดการกบความขดแยงดวยวธการทสรางสรรค ๒.๓.๖ Change Management คอการเสาะแสวงหาการเปลยนแปลงและท าใหเกดการเปลยนแปลงขนในทมงาน เพราะการททมงานจะมการพฒนาปรบปรงไดอยางตอเนองนน จะตองท าใหเกดบรรยากาศทเออตอการมความคดสรางสรรค และทาทายตอการปรบเปลยน ๒.๓.๗ Connections เปนความสมพนธทส าคญ ๓ ประการ คอ ความสมพนธขององคกรกบเปาหมายขององคกร ความสมพนธระหวางสมาชกภายในทมงาน และความสมพนธ

การจดการโครงการขนสง ๑๐๘

กบหนวยงานหรอทมงานอน ๆ ในองคกร เพอรวมมอกนท างานอยางเตมก าลงความสามารถ โดยปราศจากขอจ ากดของความตางของสงกดหนวยงานหรอทมงาน พอรเตอร และคณะ๗๘ เสนอแนวคดพนฐานของการพฒนาทมงานวา ความส าเรจของการท างานเปนทมนน จะตองอาศยองคประกอบตอไปน คอ ๒.๓.๑ การสรางความไววางใจกน หมายถง ความเขาใจ เปดเผย และแลกเปลยนซงกนและกน จะกอใหเกดความสมพนธทใกลชดขนภายใตการเขาใจกน ๒.๓.๒ การตดตอกนแบบเปดเผย หมายถง การตดตอกนอยางจรงใจ ซงแตละคนรสกมอสระทจะตดตอกน ๒.๓.๓ การปรกษาหารอกน หมายถง การเชอวาการพดคยแลกเปลยนจะเพมมมมองทกวางไกลขน และเชอวาตนเองมอาจจะพฒนาไดทกอยาง ๒.๓.๔ การเสรมสรางความรวมมอทแขงขน หมายถง การเปดโอกาสใหสมาชกมสวนรวมในดานตางๆ จะลดการตอตานไดมาก ๒.๓.๕ การตดตาม ปรบปรง พฒนาทมงาน หมายถง ความใสใจ สงเกต เปรยบเทยบและการใหขอมลปอนกลบเชงบวก จะชวยใหสมาชกตองการพฒนาตอไป ๒.๔ ขอควรค านงในการสรางทมงาน ทมงานทดยอมมประสทธภาพในการท างานการสรางทมงานเพอใหไดทมงานทด มประสทธภาพในการท างานดงกลาวน มขอควรค านงส าหรบผบรหารองคกรซงเปนผสรางทมงานในการจดการโครงการและด าเนนโครงการใหประสบผลส าเรจตามเปาหมายทวางไว มดงน ๒.๔.๑ เลอกสมาชกทมความรความสามารถ ความถนดและความช านาญทหลากหลาย สอดคลองกบลกษณะงานเพอใหจดเดนของแตละคนเสรมกนและกน “แตละคนในทมงานเหมอนจกซอวหนงตวทไมมใครอาจทดแทนกนได ตางกมเอกลกษณเฉพาะตว มต าแหนงหนาทเฉพาะเจาะจง มสวนส าคญในการเสรมสรางกนและกน” ๒.๔.๒ กระจายงานใหทกคนมสวนรวม ท าใหสมาชกตางกตระหนกวาเขาไมเพยงรบผดชอบงานของตนเองเทานน แตเขายงตองรบผดชอบตอทมดวยเพราะผลงานของเขากเปนผลงานของทมดวย ๒.๔.๓ สรางความสมพนธทดในทมงาน เพอใหการท างานเปนไปโดยไมตดขด ท าใหงานส าเรจอยางราบรน ๒.๔.๔ ยกยองใหความส าคญ สรางความภาคภมใจใหกบผรวมงาน เพอจะไดผรวมงานทท างานดวยใจมากขน ๒.๔.๕ เนนหาคณคาและศกยภาพทซอนอยในตวของทกคนในทมงาน แลวใชศกยภาพทมอยนนใหเกดประโยชนสงสดในการท างาน ๒.๔.๖ กระตนใหทกคนฮกเหมมก าลงใจในการท างาน ๒.๔.๗ รจกเอาใจเขามาใสใจเรา พยายามเขาใจผรวมงาน

๗๘เรยม ศรทอง, พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต, หนา ๓๑๐.

การจดการโครงการขนสง ๑๐๙

๒.๔.๘ สรางบรรยากาศใหทกคนอยากท างาน อยากเปนน าหนงใจเดยวกนอยากท าใหเปาหมายทวางไวรวมกนนนส าเรจ ๒.๔.๙ ใหรางวลแกผรวมงานเมองานประสบผลส าเรจ๗๙ ๒.๕ ลกษณะของทมงานทมความเหนยวแนน ทมงานทสามารถท างานไดอยางมประสทธภาพและงานส าเรจไดอยางราบรนนน มาจากทมงานทมความเหนยวแนน ซงมลกษณะทส าคญดงน๘๐ ๒.๕.๑ มความเปนเอกลกษณ ความเปนน าหนงใจเดยวกน ๒.๕.๒ มความอดกลนตอความขดแยง และแสวงหาแนวทางแกไขความขดแยงรวมกน ๒.๕.๓ สมาชกทกคนใหความสนบสนนซงกนและกน ๒.๕.๔ บรรยากาศในการท างานด ทกลาวมาทงหมดนนลวนแลวแตเปนขอพจารณาและขอปฏบตเพอเปนแนวทางในการสรางทมงานซงเปนสวนส าคญของระบบยอยทเกยวของกบมนษยในระบบการจดการโครงการทผบรหารองคกรหรอผบรหารโครงการจะตองด าเนนการ เพอสนบสนนใหการจดการโครงการเปนไปอยางมประสทธภาพ บรรลเปาหมายอยางราบรน ทงในแงของงาน และในแงของคนทรวมทมงานทกคน ๖.๖ เสนทางสการเปนผจดการโครงการมออาชพ๘๑

Project Manager หรอผจดการโครงการ คอผทมหนาทรบผดชอบในการบรหารจดการ วางแผนงาน มอบหมายงาน ผลกดน ควบคม ตดตามผลและแกไขปญหาตางๆในโครงการ รวมถงเปนผรบผดชอบตอผลงานทงหมดทเกดขนจากการด าเนนงานในโครงการ แตความแตกตางระหวาง ผจดการโครงการทวไปกบผจดการโครงการมออาชพนน แตกตางกนดวยองคประกอบหลกๆ 3 ประการคอ

๑. แตกตางกนในองคความรทใชในการจดการโครงการ ๒. แตกตางกนในทกษะทใชในการจดการโครงการ ๓. แตกตางกนในทศนคตในการจดการโครงการ สาเหตทผจดการโครงการไมสามารถบรหารโครงการใหส าเรจตามเปาหมายไดนน มาจาก

ปจจยหลายประการ เชน ผจดการโครงการขาดองคความรและทกษะทจ าเปนในการจดการโครงการ เนองจากพฒนาสายอาชพของตนเองมาจากการเปนผเชยวชาญดานเทคนค ไมไดเขารวมในโครงการตงแตเรมตน มความเขาใจในบรบทขององคกรและโครงการไมเพยงพอ หรอตองบรหารโครงการทมความคาดหวงสงแตทรพยากรจ ากด เปนตน สาเหตเหลานมกจะพบไดบอยครงในสภาวการณท างาน

๗๙เกรยงศกด เจรญวงศศกด, จอมปราชญนกการศกษา : สงเคราะห วเคราะห และยกตแนวพระราชด ารสดานการศกษาและการพฒนาคน, (กรงเทพมหานคร : ดานสทธาการพมพ, ๒๕๔๓), หนา ๕๗-๖๙.

๘๐เรยม ศรทอง, พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต, หนา ๓๐๙. ๘๑ อรนทรา ปญญายทธการ , เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ , [ออนไลน], แหลงทมา :

http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0022, [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๑๑๐

ในปจจบน ยงองคกรมการปรบเปลยนการท างานใหเปนแบบ Project Based มากขน เรายงพบเหนจ านวนโครงการทลมเหลวมากยงขน จนกระทงในปจจบนองคกรหลายแหง เรมใหความสนใจกบการพฒนาความรและทกษะทจ าเปนส าหรบการเปนผจดการโครงการมออาชพ ดวยความหวงทจะลดความเสยหายขององคกร อนมสาเหตมาจากโครงการทลมเหลว

ปจจยส าคญประการหนงในการลดอตราความลมเหลวของโครงการและเพมความมนใจใหกบองคกร เพอการบรหารงานทมประสทธภาพมากขน กคอการสรางผจดการโครงการมออาชพ หรอ Professional Project Manager ซงมแนวทางอยางพอสงเขปดงน

๑. พฒนาองคความรทจ าเปนส าหรบการเปน Project Manager มออาชพ การจดฝกอบรมความรดานการจดการโครงการ ใหกบ Project Manager ภายในบรษท

เปนเรองทด าเนนการไดงาย และเปนเรองทควรท าเปนล าดบแรก ไมวาจะเปนการสง Project Manager ไปอบรมกบศนยฝกอบรมภายนอก หรอจดฝกอบรมโดยเชญวทยากรผเชยวชาญมาบรรยายทบรษท โดยองคความรทควรอบรม สามารถแบงไดเปน องคความรในการบรหารจดการทง ๙ ดานทจ าเปนในการจดการโครงการ ไดแก การบรหารขอบเขตงาน การบรหารตนทน การบรหารเวลา การบรหารคณภาพ บรหารทรพยากรมนษย การบรหารการสอสาร การบรหารความเสยง การบรหารการจดซอจดจาง และการจดการโครงการอยางบรณาการ

๒. พฒนาทกษะทจ าเปนในการน าเครองมอในการจดการโครงการไปประยกตใชงานจรงหลายๆองคกรหยดการพฒนาไวเพยงแคการจดฝกอบรมใหความรกบ Project Manager โดยเขาใจวาการจดฝกอบรมนนเพยงพอแลวส าหรบการสรางทกษะทดในการจดการโครงการ แตบอยครงท Project Manager ละเลยทจะน าเครองมอทเรยนร มาประยกตใชงานจรงในการจดการโครงการ ท าใหขาดทกษะในการบรหาร แมจะองคความรครบถวนกตาม การสรางทกษะนน ตองอาศยการฝกฝน ท าซ า ทบทวนและปรบใชใหเหมาะกบบรบทองคกร จงจะสามารถพฒนาทกษะไดอยางแทจรง

๓. พฒนาทกษะดานการสอสาร และ Soft Skills ทจ าเปนทกษะผจดการโครงการ , PMBOK, PMI, ทกษะบรหารโครงการ, PM training

การจดการโครงการ หรอ Project Management ถอเปนภาระหนาททส าคญอยางหนงของผบรหาร หรอผทก าลงจะกาวขนเปนผบรหาร ดงนนทกษะในการท างานรวมกบผอน จ าเปนตองดเลศ โดยทกษะเหลาน ไดแก ทกษะการสรางทมงาน ทกษะการน าเสนอ ทกษะการสอสาร ทกษะการจดการขอขดแยง ทกษะการสรางแรงจงใจในการท างาน ทกษะการเปนผน าและทกษะการตอรอง เปนตน ทกษะดงกลาวไมสามารถพฒนาไดจากการเรยนเชงทฤษฏเพยงอยางเดยว ตองอาศยการปฏบต การท าซ า การเรยนรจากขอผดพลาดและการฝกฝนอยางตอเนอง จงจะสามารถน ามาใชประโยชนไดอยางมประสทธภาพ

๔. สรางทศนคตทดในการท างาน การจดการโครงการเกยวของโดยตรงกบผคนหลายหลายความเชยวชาญ หลากหลายวธคด

และหลากหลายความคาดหวง การจดการโครงการจงตองอาศยทศนคตทเปนบวกในการท างาน เชน การยอมรบในความแตกตางของคน การมองโลกแงบวก การมองปญหาและอปสรรคในเชงโอกาส การปรบตวเขากบการเปลยนแปลง การสรางมตรภาพ และการสรางเปาหมายรวมกน เปนตน

๕. ฝกฝน เรยนร และพฒนาอยางตอเนอง

การจดการโครงการขนสง ๑๑๑

องคความร ทกษะ และทศนคตทเปนเลศนน เปนสภาวะทเปนจรงในชวงเวลาหนงเทานน เนองจากโลกมการเปลยนแปลงทรนแรงและรวดเรว Project Manager จ าเปนตองหาความร และฝกฝนทกษะในตนเองอยตลอดเวลาใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง เพอใหสามารถรองรบการเปลยนแปลงทจะเกดขน

แนวทางทง ๕ ประการขางตนนน ใหความสนใจในปจจยเรองการพฒนาทตวคนทเปน Project Manager เปนหลก ดวยเหตผลทวาความส าเรจของโครงการนน มาจากปจจยส าคญคอความสามารถของ Project Manager แตปจจยส าคญอกประการหนงทมผลตอความส าเรจของโครงการ ไมนอยไปกวาความสามารถของ Project Manager นนกคอ ระดบความสามารถขององคกรในการจดการโครงการ หรอ Organizational Maturity Levels ซงจะไดกลาวถงในบทความถดไป ๖.๗ สรปทายบท

ผบรหารโครงการ นน อาจจะมการเรยกขานในแตละหนวยงานแตกตางกนไป อาจจะก าหนดใหเปนบคคล หรอหนวยงานทไดมการจดตงขนมาเพอบรหารโครงการนน ๆ กได ซงหวหนาหนวยงานนนกคอผบรหารโครงการนนเอง บางหนวยงานกอาจจะใชค าวาผรบผดชอบโครงการ ซงบทบาทและหนาทกไมแตกตางกนแตอยางใด อาจแบงออกเปน ๒ ประเภทคอ ผบรหารโครงการระดบสง (Executive) และ ผบรหารโครงการระดบปฏบตการ

บทบาทหนาทของผบรหารโครงการ ประกอบดวย ก าหนดกลยทธในการจดการโครงการ วางแผนและก าหนดวตถประสงค ระบและเลอกสรรทรพยากรด าเนนงาน ตรวจสอบและควบคมการด าเนนงาน แกปญหาขอขดแยงตางๆ พฒนาระบบการจดการโครงการ และสรางความเปนผน าใหกบผบรหารโครงการทกระดบ เพอใหโครงการทกสวนด าเนนไปดวยด

คณลกษณะทส าคญ ของผบรหารโครงการประกอบดวย ๕ ประการ คอ ๑) ตองมองภาพรวมของโครงการใหออก ๒) ตองกระจายความรบผดชอบไปยงทมงานใหมากทสด ๓) บรหารภาวะอารมณของทมงาน ในฐานะทเปนผน าของทมงาน ๔) มองทเปาหมายหลกของโครงการ ๕) ใหทมงานไดมโอกาสแสดงความคดเหน ในบางครง

การจดการโครงการขนสง ๑๑๒

ค าถามทายบทท ๖

๑. จงอธบายความแตกตางระหวางผบรหารโครงการระดบสงกบผบรหารโครงการระดบปฏบตการมาด

๒. บทบาทหนาทของผบรหารโครงการมอะไรบาง และมความส าคญตอโครงการนนๆ อยางไร ๓. ปจจยทสงผลตอศกยภาพของการจดการโครงการสามารถน ามาใชในการวเคราะหและประเมน

ศกยภาพของการจดการโครงการตางๆ ไดอยางไรบาง จงอธบาย ๔. จงใหความหมายของการท างานเปนทมตามความคดเหนของทานมาด และจะพฒนาทมในการ

ท างานทประสทธภาพไดอยางไร ๕. คณสมบตของผบรหารโครงการประการหนง คอ ความสามารถในการบรหารความเปลยนแปลง

ทานเขาใจความหมายของคณสมบตขอนวาอยางไร จงยกตวอยางประกอบดวย ๖. วตถประสงคของการจดตงทมงานมอะไรบาง ทมงานทมประสทธภาพมลกษณะเปนอยางไร ๗. ประโยคทวา “แตละคนในทมงานเหมอนจกซอวหนงตวทไมมใครอาจทดแทนกนได ตางกม

เอกลกษณเฉพาะตว มต าแหนงหนาทเฉพาะเจาะจง มสวนส าคญในการเสรมสรางกนและกน” ทานคดวาประโยคดงกลาวสอใหเหนถงความส าคญของทรพยากรมนษยอยางไรบาง จงอธบาย

๘. องคประกอบส าคญทมผลตอความส าเรจของการท างานเปนทม มอะไรบาง จงอธบายความส าคญของแตละองคประกอบมาใหชดเจน

๙. องคความร ทกษะ และทศนคต มสวนเกยวของกบการเปนผจดการโครงการมออาชพอยางไร ความแตกตางกนในองคความร ทกษะ และทศนคตมผลกระทบตอการจดการโครงการอยางไรบาง

๑๐. จงอธบายความสมพนธขององคกรกบเปาหมายขององคกร ความสมพนธระหวางสมาชกภายในทมงาน และความสมพนธกบหนวยงานหรอทมงานอน ๆ ในองคกร วาเปนอยางไร

การจดการโครงการขนสง ๑๑๓

เอกสารอางองทายบท

Arthit Online Blog Photography & Technology. PROJECT MANAGEMENT ก า ร จ ด ก า รโ ค ร ง ก า ร . [ออน ไลน ], แหล ง ข อ ม ล : http://server.telecomth.com/project/ project.php, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. จอมปราชญนกการศกษา : สงเคราะห วเคราะห และยกตแนวพระราชด ารสดานการศกษาและการพฒนาคน. กรงเทพมหานคร : ดานสทธาการพมพ, ๒๕๔๓.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด , รศ.ดร.. หลงก าแพงฮารวารด : เรยนรความเปนเลศทางปญญา . กรงเทพมหานคร : บรษทซคเซส มเดย, ๒๕๕๐.

บษยมาศ แสงเงน. การจดการโครงการ : ทกษะงายๆทผบรหารโครงการควรร . [ออนไลน]. แหลงขอมล : https://www.gotoknow.org/posts/416111, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

เรยม ศรทอง. พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต. กรงเทพมหานคร : บรษท เธรดเวฟ เอดยเคชน, ๒๕๔๒.

วรวธ มาฆะศรานนท. องคกรเรยนรสองคกรอจฉรยะ. พมพครงท ๔. กรงเทพมหานคร : เอกซเปอรเนท, ๒๕๔๒.

อนนต เ กต ว งศ . หล กและ เทคน คก ารวางแผน . พ ม พคร งท ๗ . กร ง เทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑.

การจดการโครงการขนสง ๑๑๔

แผนการสอนประจ าบทท ๗ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๗ การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ Project Resource Management

หวขอยอย ๑. บทน า ๒. การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๓. การประมาณตนทน ๔. การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ ๕. การบรหารทรพยากรบคคลของโครงการ ๖. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ๑. ทรพยากรทใชในโครงการ สามารถแบงออกไดเปน ๕ ประเภท ไดแก ๑. ทรพยากรบคคล (People) ๒. วตถดบหรอวสดตางๆ (Material) ๓. อาคาร สถานท และอปกรณตางๆ (Plant/Equipment) ๔. ผรบจาง ผรบเหมา (Contractor) ๕. สงอ านวยความสะดวกตางๆ (Facilities)

๒. การบรหารทรพยากรและตนทนของโครงการเกยวของกบการจดสรร ควบคม ทรพยากรและตนทนของโครงการ ซงประกอบดวย ๑) การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ (Resources Planning) ไดแก ความตองการทรพยากร การบรหารทรพยากรตามตารางเวลา ๒) การประมาณการตนทนของทรพยากร และ ๓) การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ

๓. การบรหารทรพยากรบคคล คอองคความรส าหรบการจดเตรยมทมงานและการบรหารทมงานส าหรบการด าเนนโครงการ ทมงานหมายถงบคคลทไดรบมอบหมายหรอมหนาท ความรบผดชอบในการด าเนนกจกรรมของโครงการใหส าเรจลลวงไดตามเปาหมาย

วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการประมาณตนทน ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการจดท างบประมาณตนทนของโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการบรหารทรพยากรบคคลของโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๑๑๕

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๗ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๗ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบกลางภาค

การจดการโครงการขนสง ๑๑๖

บทท ๗

การจดการทรพยากรในการจดการโครงการ (Project Resource Management)

๗.๑ บทน า ในการบรหารทรพยากรและตนทนของโครงการไดนน จ าเปนตองเขาใจกอนวา ทรพยากรโดยแทจรงแลวนนประกอบไปดวยอะไรบาง เพอทจะไดรวาเราควรจะจดสรรทรพยากรอยางไรเพอใหเหมาะสมกบโครงการ ทรพยากรทใชในโครงการ สามารถแบงออกไดเปน ๕ ประเภท ดงน๘๒ ๑. ทรพยากรบคคล (People) ๒. วตถดบหรอวสดตางๆ (Material) ๓. อาคาร สถานท และอปกรณตางๆ (Plant/Equipment) ๔. ผรบจาง ผรบเหมา (Contractor) ๕. สงอ านวยความสะดวกตางๆ (Facilities) ในการด าเนนโครงการแตละโครงการนน จะประกอบดวยกจกรรมหลากหลายกจกรรม ซงในแตละกจกรรมนนกอาจจะมความตองการทรพยากรทแตกตางกน ดงนน สงจ าเปนทผด าเนนโครงการจะตองรกคอ จะตองทราบวาในแตละกจกรรมนนมความตองการใชทรพยากรอะไรบาง จ านวนเทาไร มคาใชจายมากนอยเพยงไร และเมอไรทตองการจะใชทรพยากรนน ๆ เพอทวาจะไดจดเตรยมทรพยากรทถกตองในปรมาณหรอจ านวนทเหมาะสม ไดถกทและถกเวลาตามทกจกรรมนน ๆ ตองการ การบรหารทรพยากรและตนทนของโครงการเกยวของกบการจดสรร ควบคม ทรพยากรและตนทนของโครงการ ซงประกอบดวย ๑. การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ (Resources Planning) มหวขอท เกยวของดงน ๒) การประมาณการตนทนของทรพยากร (Resource Cost Estimation) ๓) การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ (Project Cost Budgeting) กระบวนการเหลานจะมความสมพนธระหวางกนและกระบวนการอนทมความเกยวของกนในแตละกระบวนการอาจจะด าเนนการโดยบคคลเพยงคนเดยวหรอบคคลหลายๆ คนเปนกลมคนกไดซงขนอยกบความตองการของโครงการนน ในบทนจะอธบายถงการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ การประมาณตนทน การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ และการบรหารทรพยากรบคคลของโครงการ ดงน ๗.๒ การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ (Resources Planning)๘๓ การวางแผนทรพยากรเกยวของกบการตดสนใจวาจะตองใชทรพยากรแบบไหนและแตละอยางตองใชเปนจ านวนเทาไรและเมอไรทตองใชทรพยากรเหลานนเพอด าเนนการในกจกรรมตางๆ ของโครงการซงจะมความสมพนธเกยวของกบการประมาณตนทนดวย เชน

๘๒สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๔๗. ๘๓เรองเดยวกน, หนา ๑๔๙ - ๑๖๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๑๗

ทมงานกอสรางของโครงการตองมความคนเคยกบสถานท ซงความรเหลานมกจะมาจากประชาชนในทองถนนน อยางไรกตาม ถาแรงงานของทองถนนนขาดประสบการณ หรอขาดเทคนคการกอสรางโครงการอาจจะตองเสยคาใชจายเพมขนในการวาจางทปรกษาโครงการกได

ทมงานออกแบบรถยนตควรจะท าความคนเคยกบเทคนคการประกอบรถยนตแบบใหมลาสด ความรเหลานอาจไดมาจากการจางทปรกษาหรอโดยการสงคนไปเขารวมสมมนาในเรองนน หรออาจจะเชญผทมความรเรองนนจากโครงการมาเปนสวนหนงของทมงาน กระบวนการของการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการประกอบดวย ๑) การตดสนใจของผเชยวชาญมความจ าเปนตองใชในการประเมนสงทใสเขามาในกระบวนการ โดยพวกทมความช านาญเหลานอาจจะมาไดจากคนเพยงคนเดยวหรอเปนกลมคนทมความรความสามารถเฉพาะดาน หรอหาไดจากแหลงตางๆ เชน จากหนวยอนภายในองคกร ทปรกษา สมาคมทมผเชยวชาญ กลมอตสาหกรรม เปนตน ๒) การระบทางเลอก ๓) โปรแกรมการจดการโครงการ ๗.๒.๑ ความตองการทรพยากร (Resources Requirement) ในขนตอนการด าเนนงานของโครงการจะมการใชทรพยากรมากมาย เชน คน วสด เครองมอ เปนตน ซงในแตละขนตอนมความตองการทรพยากรทมากนอยตางกนไป จงตองมการจดสรรทรพยากรเพอทจะใชทรพยากรอยางคมคา และมแบบแผนเพราะถาไมมการจดสรรทรพยากรทดแลวอาจจะท าใหเกดความลาชาในการท างานหรอทรพยากรไมเพยงพอตอความตองการในการด าเนนงานได แผนความตองการทรพยากรของโครงการ (Project Resource Requirement Plan) คอ เอกสารแสดงความตองการใชทรพยากรตามกจกรรมทด าเนนในโครงการตงแตเรมตนจนกระทงสนสดโครงการ ประกอบดวยขอมลเชงปรมาณของความตองการใชทรพยากรในโครงการ ไดแก บคคล วสด อาคาร สถานท เครองจกร อปกรณ ผรบเหมา และสงอ านวยความสะดวก การวางแผนความตองการทรพยากรของโครงการเปนสงจ าเปนในการจดการโครงการเพอชวยในการบรหารทรพยากรในโครงการไดอยางถกตองเหมาะสมและสอดคลองกบความเปนจรงมากทสด การวางแผนการใชทรพยากรในโครงการเพอใหเพยงพอตอความตองการใชงานในโครงการชวยเพมความสามารถในการด าเนนงานโครงการไปสความส าเรจตามเปาหมายไดเปนอยางด ในแตละโครงการยอมหลกเกณฑในการวางแผนแตกตางกนไปตามลกษณะของกจกรรมการด าเนน ๗.๒.๑.๑ วตถประสงคของการจดท าแผนความตองการทรพยากรของโครงการ ๑) เปนเครองมอในการสอสารในโครงการ แผนความตองการทรพยากรของโครงการเปนเครองมอในการสอสารใหเกดการรบรทตรงกนระหวางผบรหารโครงการกบบคลากรในโครงการตลอดจนผมสวนไดสวนเสยในโครงการ นอกจากน ยงชวยสอสารใหแกบคลากรในต าแหนงงานส าคญตางๆ ถงความรบผดชอบในการทจดหาเพอใหไดมาซงทรพยากรทตองการ วามอะไรบาง จ านวนเทาไหร ตองใชเมอใด เปนตน ๒) ใชจดท างบประมาณโครงการในการจดท างบประมาณโครงการจะตองมการรวบรวมขอมลตางๆ เกยวกบการใชทรพยากรในกจกรรมตางๆ ตามโครงสรางการจ าแนกงาน การ

การจดการโครงการขนสง ๑๑๘

น าเสนอขอมลเชงปรมาณในรปของตารางจะแสดงมลคาของเงนงบประมาณทตองใชในการท างานทงหมดอยางชดเจน ทงทมอยแลว และทตองจดหาเพมเตมเพอใหสามารถท างานบรรลวตถประสงคทตงไว กระบวนการดงกลาวจะชวยใหบคลากรทเกยวของไดมาพดคยและท างานรวมกนในการก าหนดและจดสรรทรพยากรทโครงการตองการ ซงอาจมผลถงการเปลยนแปลง และเคล อนยายทรพยากรทมอย ตลอดจนการเปลยนแปลงเปาหมายทตงไว ๓) ใชวดผลการด าเนนงาน แผนความตองการทรพยากรสามารถใชในการวดผลการด าเนนงานโครงการได เพราะในแผนจะมการระบวนและเวลาทตองใชทรพยากรในแตละกจกรรมชดเจน จงสามารถใชเปนตวชวยในการก าหนดความส าเรจของงานทท าพรอมทงแสดงขอมลเปรยบเทยบการใชทรพยากรในแตละกจกรรมจากผลการใชทรพยากรจรงกบทก าหนดไวในแผน จงเปนสงทใชแสดงถงประสทธภาพในการด าเนนงานอกทางหนงดวย และยงชวยใหสามารถประเมนผลการท างานของกลมงานตางๆ ตลอดจนการท างานของผบรหารโครงการหรอผทรบผดชอบในการด าเนนงานสวนนน ๆ ไดเปนอยางด ๔) ใชควบคมและก ากบการท างานแผนความตองการทรพยากรเอออ านวยตอการควบคมและก ากบการท างานตามแผนการด าเนนงานไดเปนอยางด ทงนเพราะ แผนความตองการทรพยากรเปนเครองมอหนงทชวยในการก าหนดขอบเขตการใชทรพยากรและตรวจสอบผบรหารสวนงานตางๆ ในการใชทรพยากรทกประเภทของโครงการ ๗.๒.๑.๒ ขนตอนการจดท าแผนความตองการทรพยากร ๑) สรางตารางบนทกความตองการทรพยากร ตารางบนทกความตองการทรพยากรในแตละโครงการจะมลกษณะแตกตางกนไปขนอยกบวตถประสงคหรอผลลพธของแตละโครงการ ผลลพธของโครงการมทงทเปนสนคาและบรการ ตวอยางตารางบนทกความตองการทรพยากรในโครงการแบบตางๆ เชน โครงการกอสรางอาคารตองมเครองจกรกลในการกอสราง แตโครงการรณรงครบประทานผกปลอดสารพษไมจ าเปนตองม เปนตน รปแบบการน าเสนอกมความแตกตางกนไปเชนกน เชน รวมทรพยากรทกอยางไวในตารางเดยวหรอแยกตารางตามประเภททรพยากร ทงนกขนอยกบดลพนจของผจดท า เมอท าการสรางตารางบนทกเรยบรอยแลว จากนนกด าเนนการวเคราะหทรพยากรตอไป ๒) วเคราะหทรพยากรทตองใชในแตละกจกรรมโดยท าการวเคราะหจากผลลพธของกจกรรมนน เชน กจกรรมประกอบโครงสรางอาคาร ตองใชทรพยากรครบทกประเภท ไมวาจะเปนบคคล วสด อาคารส านกงาน สถานท อปกรณ และเครองจกร กจกรรมการจดซอจดหา ใชเพยงทรพยากรบคคลและอปกรณเทานน ในขนตอนนตองการใหจดกลมทรพยากรในโครงการใหเปนหมวดหมเพองายตอการจ าแนกในรายละเอยดตอไป ๓) ก าหนดจ านวน ปรมาณ ทรพยากรทตองการเปนเรองยากทจะจดท าไดดวยคนเพยงคนเดยว ดงนนในการก าหนดจ านวนปรมาณ ทรพยากรทตองการใช ผบรหารโครงการควรตองประชมหารอปรกษาผ เชยวชาญเฉพาะทางเพอท าการก าหนด ค านวณหาปรมาณการใชทรพยากรในกจกรรมตางไดอยางถกตอง ออกมาเปนหนวยวดปรมาณ เชน ใชบคลากรกคน ใหอปกรณกชน ใชวสดกตน ใชอาคารกหลง ใชพนทขนาดกตารางเมตร เปนตน

การจดการโครงการขนสง ๑๑๙

๔) การก าหนดวนทและเวลาทตองใชทรพยากรเหลานนเปนไปตามตารางเวลาของโครงการ สามารถน าเอาเวลาทก าหนดไวแลวมาระบลงในแผนการใชทรพยากรไดเลยความแตกตางของการแสดงเวลาในแผนความตองการทรพยากรแตกตางจากในตารางเวลาของโครงการ คอในแผนความตองการทรพยากรไมไดแสดงล าดบกอนหลงของกจกรรมเหมอนในตารางเวลาโครงการ ๕) ระบวธการทเกยวของกบการไดมาซงทรพยากร การไดมาซงทรพยากรเพอน ามาใชในโครงการ สงทดทสดทผบรหารโครงการตองการ คอการไดมาด วยตนทนทต าทสดจากแหลงทเชอถอได บางครงจะตองมการพจารณาเลอกระหวางการซอจากแหลงภายนอกและการผลตใชเองภายในองคกร ดงนนในขนตอนนจะเกยวของโดยตรงกบกระบวนการจดซอจดหาการจดหาผรบเหมาชวง การท าสญญา การเจรจาตอรองและการจดสรรทรพยากรส าหรบกจกรรมในโครงการ ๗.๒.๑.๓ ระบบควบคมการเปลยนแปลงของตารางเวลา (Schedule Change Control System) เปนการประเมนขนาดการเปลยนแปลงขอบเขตทเกดขน สาเหตทตองท าการประเมนกเพราะผบรหารโครงการตองการทจะทราบวาการเปลยนแปลงทเกดขนไดสงผลกระทบตอสวนใดในโครงการหลงจากเกดการเปลยนแปลงเหลานแลว จะตองด าเนนการอยางไรตอไป การประเมนขนาดการเปลยนแปลงสามารถท าไดดวยการตรวจสอบการใชทรพยากรตางๆ ในโครงการ การใชจายเงนงบประมาณ ผลการด าเนนงานเมอเทยบกบเวลาทก าหนดไวในแผนมความคบหนาไปเทาไร เทคนคนแสดงผลลพธไดชดเจนกวาเทคนคอน ๆ ในการทจะบงบอกการเปลยนแปลงทเกดขน แตท าไดยากและตองอาศยความรวมมอจากผปฏบตงานในโครงการเปนอยางด ขนาดการเปลยนแปลงของขอบเขตโครงการขนอยกบปญหาทเกดขน ถาปญหาเกดขนจากสงส าคญของขอบเขตของโครงการ เชน งบประมาณ เวลา ทรพยากร ยอมท าใหขอบเขตของโครงการเปลยนแปลงอยางแนนอน การควบคมตารางจะเกยวของกบ

ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบ

การพจารณาตารางทไดท าการเปลยนแปลง การจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนจรง ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนท

ยอมรบเหตการณทเกดขนทท าใหเกดการเปลยนแปลงตารางจะมทงทสามารถควบคมได และไมสามารถควบคมได แตทงสองเหตการณกจะขนอยกบ การคาดเดาสถานการณ ๑) ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตาราง

ตารางของโครงการ หรอตารางของโครงการทผานการอนมตแลว ซงเรย กวา Schedule Baseline คอ สวนประกอบของแผนโครงการซงจะมพนฐานของการวด และการรายงานสมรรถนะของตาราง ตารางของโครงการทดจะตองประกอบไดการระบกจกรรม การระบ การใชทรพยากรประเภทตางๆ เชน จ านวนคน ประเภทของบคคลทตองการประเภทและจ านวนของวสดทตองใช ประเภทของเครองมอและอปกรณทตองใช เปนตน ซงกจกรรมตางๆ นน จะตองสามารถวดผลของกจกรรมนน ๆ ได และยงควรจะสามารถรายงานสมรรถนะของกจกรรมแตละกจกรรมไดดวย ตารางของโครงการจะบงบอกถงระยะเวลาในการด าเนนขนตอนตางๆ ของกจกรรม

การจดการโครงการขนสง ๑๒๐

ซงตารางของโครงการน สามารถทจะปรบเปลยนใหสอดคลองกบสถานการณ ทอาจจะเกดขนในอนาคตได

รายงานสมรรถนะ จะประกอบไปดวยขอมลทเกยวของกบสมรรถนะของตาราง เชน แผนใดทจะตองท าใหเสรจกอน รายงานสมรรถนะอาจจะเปนสงทชวยกระตนใหทมงานของโครงการเรงการท างานใหเรวขนซงอาจจะท าใหเกดปญหาในอนาคตไดเพราะรายงานสมรรถนะเปนเอกสารทใหขอมลเกยวกบสภาพขอบเขต ซงจะเปนตวกระตนใหทมงานรบออกมารายงานฉบบนเพอปองกนปญหาทจะเกดขนตามมา ผจดท ารายงานสมรรถนะ คอผจดการระดบกจกรรม ข นตอนการจดท ารายงานสมรรถนะประกอบดวยขนตอนงายๆ ๒ ประการ คอ การวเคราะหงานและการประเมนผลงาน ดงรายละเอยดตอไปน

a) การวเคราะหงาน คอ การวเคราะหวากจกรรมหลกและกจกรรมยอยทด าเนนการไปแลว มการใชทรพยากร เวลา ตนทนไปอยางไร และถาสามารถท าไดควรจะวเคราะหรายละเอยดในกจกรรมยอยทท าวา ท าอะไร กบใคร เพอใหไดผลลพธอยางไรและงานทตองท านนเกยวของกบขอมล คนสงของในสดสวนเทาไหร หรอแมกระทงการคาดการณวาจะสามารถท างานนนอยางมประสทธภาพไดหรอไม การวเคราะหงานในโครงการขนาดใหญมกจะเปนงานทสรางอปสรรคใหกบผบรหารโครงการอยเสมอ เพราะการตดตามควบคมทมากเกนไปอาจขดขวางการท างานของทมงาน ท าใหงานยงขาดความคบหนา กรณนสามารถแกปญหาดวยการจดท าแผนการด าเนนการวเคราะหงานไวลวงหนา เพอก าหนดขอบเขตของการวเคราะหงานวาจะเปนงานสวนไหน เมอไหรและใครเปนผรบผดชอบ

b) การประเมนผลงาน คอ การวดผลการด าเนนงานจรงเทยบกบงานทตองท าตามโครงสรางการจ าแนกงาน แลวจดท าเปนรายงานแสดงสมรรถนะของงานแตละงานเสนอตอผบรหารเพอท าด าเนนการจดการตอไป

การรองขอใหมการเปลยนแปลง อาจจะเกดขนไดในหลายรปแบบอาจจะเปนไดทงทางวาจา หรอเปนลายลกษณอกษร ยกตวอยางเชน การตดตอสอสารผานทางโทรศพทมอถอ เมอมเหตจ าเปนเรงดวนทจะตองแกไขและตองการ การตดสนใจอยางเฉยบพลนจากผจดการโครงการ หรอหวหนาของทมงานนน ยกตวอยางเชน การเกดอบตเหตในระหวางขนตอนการปฏบตงานซงจะมเหตฉกเฉนทจะตองไดรบการตดสนใจอยางเรงดวนและเฉยบพลน สวนการรองขอใหมการเปลยนแปลงในรปแบบลายลกษณอกษร ซงอาจจะเปนไดทง รายงานการเสนอแนะในการปฏบตงานของทมงานเพอรองขอใหมการเปลยนแปลงจากผจดการโครงการ หรอเอกสารทางดานตนทนทมาจากเจาของโครงการทตองการใหผจดการโครงการมการปรบลดตนทน อกตวอยางหนงทสามารถเหนไดชดนนกคอ รายงานการสงซอวสดทมความจ าเปนตอการปฏบตงานทงหลายเปนตน ซงการรองขอใหมการเปลยนแปลงในสงทกอใหเกดประโยชนกบโครงการกควรจะมการเปลยนแปลงแผนการจดการตารางขนมาใหมไดเชนกน เพอใหสอดคลองกบสถานการณในปจจบนไดดยงขนอกดวย

แผนการจดการตารางมผลตอการเกยวของในการเปลยนแปลงตารางนนกคอ เมอมเหตการณทมผลกระทบท าใหการด าเนนงานตามขนตอนตางๆ เกดความลาชา ยกตวอยางเชน ความผดพลาดของคนงานในระหวางปฏบตงาน อบตเหตทไมสามารถคาดการณได การปรบเปลยนราคาทเพมขนของวสด เครองมอ และอปกรณ ซงรวมถง ทรพยากรสนบสนนประเภทตางๆ เชน

การจดการโครงการขนสง ๑๒๑

คาน า คาไฟ คาโทรศพท คาปรบตางๆ ทงนยงรวมไปถงสภาพอากาศทมความเปลยนแปลง ไมสามารถคาดการณลวงหนาไดอยางแมนย า และภยธรรมชาตตางๆ ทไดจากแผนการจดการตารางของกจการมความลาชาลง และยงมผลท าใหเกดการสญเสยคาใชจายทเพมขน จงมผลท าใหตองมการปรบแผนการจดการตารางใหมเกดขน

๒) การพจารณาตารางทไดท าการเปลยนแปลง ระบบการควบคมตาราง จะนยามขนตอนตางๆ ซงตารางของโครงการอาจจะเปลยน

ได โดยระบบนจะประกอบดวยงานเอกสาร, ระบบตดตามและระดบการเปลยนแปลงทส าคญ ระบบการควบคมตารางควรจะท ารวมกนกบระบบการควบคมภาพรวมของโครงการ

การวดสมรรถนะ เปนเทคนคทชวยในการประเมนความผนแปรทจะเกดขน สวนส าคญของการควบคมตาราง คอการตดสนใจถาความผนแปรของตารางตองการการแกไข

แผนสวนเพม มบางโครงการเทานนทจะด าเนนการไปตามแผน การเปลยนแปลงในบางแงมมอาจจะตองมการประมาณชวงเวลาของกจกรรม, การปรบเปลยนล าดบของกจกรรม หรอการวเคราะหทางเลอกของตารางใหม

โปรแกรมการจดการโครงการ ความสามารถของโปรแกรมการจดการโครงการ ค อ สามารถตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนจรงเทยบกบแผนการทไดวางไวเพอดวา มผลกระทบอยางไรกบโครงการ

การวเคราะหความเบยงเบน สมรรถภาพของการวเคราะหความเบยงเบนระหวางกระบวนการตดตามตารางเปนกญแจส าคญส าหรบการควบคมเวลา การเปรยบเทยบวนเปาหมายกบสถานการณจรงจะมประโยชนมากในการตรวจความเบยงเบนและเพอปรบปรงแกไขใหดขนตอไป การวเคราะหความเบยงเบนของงานทเลอนไดกเปนสวนประกอบหนงทส าคญส าหรบการประเมนเวลาและสมรรถนะของโครงการ

๓) การจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนจรง สงผลใหตองมการปรบตารางเวลาใหเปนปจจบน เปนการปรบขอมลในตารางใหเปน

ปจจบนเพอใชในการจดการโครงการ จะตองด าเนนการแกไขกบการเปลยนแปลงทเกดขน ซงเปนการกระท าอะไรกตามทจะ

ท าใหสมรรถภาพของตารางในอนาคตเปนไปตามแผนของโครงการทไดวางไว การท าการแกไขสวนใหญตองการการวเคราะหในเรองของสาเหตเพอทระบสาเหตทมาของความเบยงเบนตางๆ

สงทไดจากการจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนคอ บทเรยนทไดเรยนรสาเหตของความเบยงเบน สาเหตเบองหลงของการแกไขตางๆ และรปแบบอนของบทเรยนท ไดเรยนรจากการควบคมตารางซงตองจดท าเปนเอกสาร ๗.๒.๑.๔ การปรบปรงขอมลตารางเวลา (Schedule Updates) นโยบายในการปรบตารางมอย ๓ แบบ ไดแก ๑. นโยบายในการปรบตารางแบบคาบเวลา หมายถง ตารางจะถกเปลยน หรอสรางใหมตามคาบเวลาทตงไว

การจดการโครงการขนสง ๑๒๒

๒. นโยบายในการปรบตารางแบบเหตการณบงคบ หมายถง จะท าการปรบตารางเมอเกดเหตการณขน โดยเหตการณทวานรวมไปถง เครองจกรเสย คาสงผลตเรงดวนหรอการยกเลกค าสงผลต ๓. นโยบายในการปรบตารางแบบผสมผสาน หมายถง การปรบตารางเปนแบบคาบเวลาถาไมเกดเหตการณทจะตองท าใหปรบตารางขนกอน โดยการจดตารางแบบพลวตรหรอการปรบตารางแบบตอเนอง เปนกรณพเศษของการปรบตารางแบบเหตการณบงคบ เนองจากจะท าการปรบตารางทก ๆ ครงเมอเกดเหตการณขน ซงรวมไปถงการเขามาของงานดวยวธการในการแกไขการปรบตาราง ม ๓ แบบ ไดแก

วธการสรางตารางใหม การปรบตารางเปนบางสวน การจดตารางโดยเลอนตารางไปทางขวา

วธการสรางตารางใหมเปนวธการปรบตารางแบบสมบรณ ไมเพยงแตปรบในสวนทเกยวกบงานเทานน ดวยเหตนท าใหเกดการค านวณมาก เนองจากการทตองจดงานทงหมดลงในตาราง จงมการคดวธแกไขตารางทมผลกระทบตอความมนคงของตารางเพยงเลกนอยคอ การปรบตารางเปนบางสวน ซงจะท าการปรบตารางเฉพาะในสวนทเกยวกบงานเทานน และวธการจดตารางโดยเลอนตารางไปทางขวา เปนการเลอนงานทจะตองท าไปเทากบเวลาทหยดการท างาน การปรบปรงขอมลตารางเวลาตามความจ าเปนของโครงการ มอย ๓ แบบ ไดแก ๑. การปรบปรงขอมลของตารางตามเทคนคหรอขนตอนการด าเนนงาน (Technical or Logic Constraints) คอ การทมขนตอนการด าเนนการทตองรอกจกรรมท ๑ ใหเสรจกอน จงจะเรมกจกรรมท ๒ ได ๒. การปรบขอมลของตารางตามขอจ ากดของทรพยากร (Resources Constraints) การทกจกรรมสามารถท าขนานกนไปกได แตตดขดทมผท ากจกรรมเพยงคนเดยว จงตองท าทละอยาง (แตละอยางท าอะไรกอนกได ทสอดคลองกบเงอนไข) เปนวธการจดตาราง เพอใหความแกวงของการใชทรพยากรนอยทสดเทาทจะเปนไปได โดยพยายามทจะท างานใหเสรจตามเวลาทก าหนดไว ถาความตองการทางดานทรพยากรมการแกวงตวมากจะจดการไดยาก และการใชประโยชนจะท าไดไมเตมทซงสามารถใชวธการในการพยายามทจะท าใหกจกรรมวกฤตทเกดขนมความลาชาลง (Delay Non-Critical Activities) ซงสามารถท าไดเพราะวากจกรรมจะมนมความเฉอย (Slack) โดยทไมใหเกนคาความเฉอยทมอย เพอลดความกวดแกวงของความตองการทางดานทรพยากร ๗.๒.๑.๕ ประโยชนของการปรบปรงขอมลของตารางตามทรพยากร

ระยะเวลาของความตองการทางดานทรพยากรทเกดขนสงสด (Demand Peak) จะลดลง

การใชทรพยากรในการด าเนนการแตละขนตอนของโครงการจะลดลง การกวดแกวงของความตองการของทรพยากรถกท าใหนอยทสด

การจดการโครงการขนสง ๑๒๓

๗.๒.๑.๖ ผลกระทบของการปรบปรงขอมลของตารางตามทรพยากร จะมการลดความเฉอย (Slack) ลดความยดหยน (Flexibility) ความซบซอนของตารางจะเพมขนเพราะความตองการทางดานทรพยากร และมความ

ตองการทางเฉพาะดานหรอเทคนคทเพมขนเพมเขามาดวย เสนทางวกฤตของกจกรรมจะแตกออกและออกจากเครอขายดวยในทางกลบกน

กจกรรมทมลกษณะเปนคขนานกนจะกลายเปนกจกรรมทมการจดล าดบขนตอน ๓) Critical-Chain Approach)

อกทางเลอกหนงในการปรบปรงตามรางเวลา คอวธของ Goldratt กลาวคอ แทนทจะใช slack ใหใช buffer เพอเรงเวลาใหงานเสรจเรว เนองจากวาคนงานสวนใหญชอบเผอเวลาไว และจะท าใหโครงการเสรจไมทนก าหนดเวลา โดยมแนวคดดงน

จะเรงท างานเมอใกลระยะเวลาทก าหนด จะไมบอกวางานเสรจแลว เพราะกลววาจะมการปรบปรงเวลาใหมเกดขนหรอการเรง

ก าหนดเสรจใหเรวขน การทงานแรกเสรจแลว แตหนวยงานท ๒ ยงไมพรอมทจะท างานตามขนตอนได การทมกจกรรมงานทมากเกนไป การทขนตอนของการด าเนนการมลกษณะเปนขอขวดเกดขนท าใหไมสามารถท างานได

อยางมประสทธภาพ จะไมเรมท างานจนกวาจะถงเวลาทจ าเปน เขาจงเสนอแนวทางในการแกปญหา ดงน

ใชกฎ ๕๐/๕๐ ในการประมาณการเวลา โดยลดเวลาท างานลงครงหนง โดยโอกาสทงานนนจะเสรจมแค ๕๐% และใชในการประมาณการโครงการของเวลา ๗.๒.๒ การบรหารทรพยากรตามตารางเวลา (Resource Load to Schedule) ๘๔ ๗.๒.๒.๑ การใชทรพยากรตามตารางเวลาของโครงการ (Project Schedule) การใชทรพยากรตามตารางเวลาของโครงการ จะมการรวบรวมแผนการเรมโครงการและเวลาทคาดวาจะเสรจในแตละกจกรรม ตารางของโครงการอาจจะแสดงอยในรปของรปแบบภาพรวม (ตารางหลก) หรอจะแสดงเปนรายละเอยดกได ถงแมวาจะสามารถเขยนใหอยในรปแผนภมแทงได แตการแสดงใหอยในรปของรปกราฟจะเปนทนยมมากกวา โดยรปแบบทมกใชมดงน

ผงเครอขายของโครงการทเพมวนทเขาไป โดยแผนผงนจะแสดงทงตรรกะของโครงการและเสนทางกจกรรมวกฤตของโครงการ

แผนภมแทง (Bar Chart) หรอเรยกอกชอหนงวา Gantt Chart จะแสดงวนทเรมและจบของกจกรรม และบางครงกจะแสดงความสมพนธกนระหวางกจกรรม เนองจากสามารถดไดงายและใชในการน าเสนออยบอยครง

๘๔สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ, หนา ๑๖๙

– ๑๗๓.

การจดการโครงการขนสง ๑๒๔

แผนผงแสดงเสนฐานของโครงการ จะคลายกบแผนภมแทง เพยงแคระบเฉพาะตารางเวลาของการเรมและสนสดของกจกรรมหลก ๆ เทานนรายละเอยดของการใชทรพยากรความรความสามารถในเรองของการทจะบอกไดวาทรพยากรควรจะมใหใชไดเมอไรและในรปแบบไหน มความส าคญมากในเรองการพฒนาตาราการท างาน เชน ทรพยากรทตองใชรวมกน หรอทรพยากรวกฤตจะเปนสงทมความยากล าบากในการจดตาราง ดงนนการมใหใชไดของทรพยากรตองมความยดหยนไดสง ๗.๒.๒.๒ โครงสรางการจ าแนกงาน (WBS) ของโครงการ การบรหารเวลาของโครงการนนเปนสงส าคญเพราะโครงการจะตองเสรจภายในระยะเวลาทก าหนดไว โดยจะเรมตนจากการระบกจกรรมในโครงการรวมทงประเมนเวลาของแตละกจกรรม ปฏทนการท างาน ปฏทนโครงการและทรพยากรจะเปนสงทระบชวงเวลาท างานของคนงาน ปฏทนโครงการ จะมผลกระทบตอทรพยากรทงหมดของโครงการ (เชน โครงการบางโครงการจะท างานตามเวลาท างานปกตแตบางโครงการจะท างานเปนกะ ๓ กะ) เวลาท างาน ๕ วนตอสปดาหเปนตวอยางของการใชงานตาปฏทนการท างาน ปฏทนทรพยากร จะมผลกระทบแตเพยงบางกลมของทรพยากร (เชน สมาชกในทมงานของโครงการอาจจะหยดพกรอนหรออยในชวงการอบรม หรอสญญาแรงงานอาจจะจ ากดเวลาการท างานของคนงานอยในชวงวนทจ ากดในแตละสปดาห) ขอจ ากด เปนปจจยทจะจ ากดทางเลอกของการจดการโครงการ มขอจ ากดเกยวกบการพจารณาการพฒนาตารางอย ๒ ขอ คอ

วนททถกก าหนด (Imposed dates) วนททใชก าหนดของการเรมหรอสนสดของกจกรรมสามารถใชก าหนดการเรมหรอสนสดทจะเกดขนกบโครงการ

เหตการณทเปนปจจยหรอขอบเขตหลก การท างานทเสรจสนตามวนทก าหนดอาจจะถกเรยกรองโดยผสนบสนนโครงการ, ลกคาของโครงการ หรอผมสวนไดสวนเสยกบโครงการรายอน ดงนน เวลาในตารางจะถกคาดหวงและมความยากในการทจะเลอนไปมา เสนฐานเวลาของโครงการอาจจะจ าเปนตองใชในการระบถงความสมพนธของงานภายนอกโครงการ เชนงานทวไปทไมไดอยในฐานขอมล เสนฐานเวลาของโครงการรวมกบขอจ ากดเรองวนเวลาจะสามารถจดตารางเวลาทเหมาะสมได

การกระจายกจกรรมรวมไปถงหนาทความรบผดชอบ ลกษณะสภาพพนทหรอสงกอสราง และรปแบบของกจกรรมซงเปนสงทส าคญมากส าหรบการเลอกและการจดล าดบของการวางแผนกจกรรมเพอความสะดวกสบายของผใช การจ าแนกโครงสรางองคกรเปนสงทส าคญในการกระจายกจกรรมทจะใชในการเรยงล าดบกจกรรม ๗.๓ การประมาณตนทน (Cost Estimating) ประมาณการตนทนของแตละกจกรรม ซงเกยวกบตนทนทรพยากรทตองการเพอใหแตละกจกรรมในตารางประสบความส าเรจ ในการประมาณการตนทนจะพจารณาสาเหตทเปนไปไดทท าใหเกดความแปรปรวนของตนทนรวมถงความเสยง

การจดการโครงการขนสง ๑๒๕

การประมาณตนทนประกอบดวยการระบและการพจารณาทางเลอกทหลากหลายของตนทนตวอยางเชน การเพมเตมงานในเฟสงานออกแบบกมกจะท าใหตนทนของเฟสการด าเนนงานและเฟสการผลตลดลง กระบวนการประมาณการตนทนนนตองพจารณาวาตนทนทสามารถประหยดไดคมคากบตนทนของงานทเพมเตม การประมาณตนทนนนทวไปแสดงในหนวยของสกลเงนเพอใหสะดวกในการเปรยบเทยบทงภายในและระหวางโครงการ ในบางกรณนนผทประมาณตนทนนนสามารถทจะใชหนวยวดอนในการประมาณตนทนได เชน ชวโมงการท างาน วนการท างาน ตามความเหมาะสมในการควบคมบรหารจดการ การประมาณตนทนจะไดประโยชนจากการปรบแตงระหวางโครงการ ความแมนย าของการประมาณตนทนโครงการจะเพมขนตามความคบหนาของโครงการ ตวอย างเชน ในเฟสเรมตนของโครงการมกเปนการประมาณจะอยในชวงแคบลงเหลอ +๑๐ ถง +๑๕ เปอรเซนต แนวทางเมอมการปรบดงกลาวจะท าใหมความแมนย ามากขน ตนทนส าหรบกจกรรมนนประมาณการในทรพยากรทกอยางทใชในโครงการ ซงประกอบดวยแรงงาน วสด อปกรณ บรการและสงอ านวยความสะดวกตางๆ ตลอดจน และยงมคาเผออน ๆ เชน การเผอส าหรบอตราเงนเฟอ ตนทนทเผอส าหรบความไมแนนอน ตนทนกจกรรมเปนการประเมนปรมาณของคาโอกาสของทรพยากรทจ าเปนตองด าเนนกจการตามตารางเวลา ถาหากกรณใดไมไดมการใหความรในการประมาณตนทนของโครงการแลวนนทมงานในโครงการจะตองจดหาทงทรพยากรและผเชยวชาญในการประมาณการคาใชจายกจกรรมของโครงการ๘๕ ๗.๔ การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ (Project Cost Budgeting) ๑) การจดท างบประมาณ (Budgeting) งบประมาณ คอ แผนส าหรบอนาคต ดงนนงบประมาณคอเครองมอในการวางแผนและมกจะมการเตรยมการกอนเรมด าเนนงาน อยางไรกตามการเปรยบเทยบระหวางงบประมาณกบสงทเกดขนจรงสามารถใหขอมลทมคณคาเกยวกบประสทธภาพและสมรรถภาพของโครงการได ดงนนงบประมาณจงเปนทงเครองมอส าหรบการางแผนและเครองมอส าหรบการประเมนผล ซงโดยทวไปแลวสงทใชในการจดหางบประมาณคอวธการบางอยางในการประมาณสงทจะไดรบจากการด าเนนโครงการ เชน หนวยของงานทท าได จ านวนสนคาทผลตได จ านวนผใชบรการทท า ได จ านวนกจกรรมทเสรจสน เปนตน ๒) ฐานงบประมาณตนทน (Cost baseline / s- Curve) ขนตอนในการสราง S – Curve ๒.๑ จะตองเขยน Work Breakdown Structure กอน เพอใหรถงการจดแบงกจกรรมตางๆ ในโครงการวาเปนอยางไร และตองท ากจกรรมอะไรบางในโครงการ

๘๕สทศน รตนเกอกงวาน, การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , หนา

๑๗๔.

การจดการโครงการขนสง ๑๒๖

๒.๒ จะตองเขยนแผนผงโครงสรางองคกร เพอใหทราบวาบคลากรในโครงการมใครบางและมอ านาจอยางไรในโครงการ ๒.๓ ตองเขยนตารางแสดงราคาของแตละกจกรรมออกมาเพอสามารถค านวณคาใชจายทจะใชในการด าเนนการแตละกจกรรม ๒.๔ ตองเขยนคาจาง หรอเงนเดอนของบคลากรทใชในโครงการเพอสามารถค านวณคาใชจายทจะตองจายใหกบบคลากรในการด าเนนการแตละกจกรรม ๒.๕ ตองเขยนตาราง Resources of the Project เพอทจะไดรวาในแตละกจกรรมตองใชบคลากรกคน อปกรณเครองมออะไรบาง ในการด าเนนการ และท าใหสามารถค านวณคาใชจาย โดยใชคาจางของบคลากรมาคดคาใชจายในการด าเนนการแตละกจกรรม ๒.๖ ท าการวาด Gantt Chart เพอทจะไดทราบวาในแตละชวงเวลาไดท ากจกรรมไหนไปบาง ใชบคลากรกคน และใชเวลาเทาไรในการด าเนนการแตละกจกรรมจนสนสดโครงการ ซงจะตองใช Gantt Chart เปนตวอางองในการค านวณคาใชจายในแตละชวงเวลาเพอน าไปพลอต S – Curve ๒.๗ ท าการค านวณคาใชจายในแตละชวงเวลา โดยดตาม Gantt Chart วาในชวงเวลานนไดท ากจกรรมอะไรไปบาง และใชบคลากรกคน ๒.๘ น าคาใชจายทไดจากการค านวณและชวงเวลามาพลอตกราฟ โดยใหแกน Y เปนคาใชจาย และแกน X เปนเวลา ๒.๙ จากนนน าเวลาและงบประมาณทก าหนดขนของงานทเรมชาทสด (ES) เวลาของงานทเรมเรวทสด (LS) และ เวลาของของงานทเลอกน ามาปฏบตการ (Baseline) มาสรางกราฟ S-Curve เพอวเคราะหระยะหางระหวางกราฟทจะสามารถน ามาแกไขปรบปรงตอไป

๗.๕ การบรหารทรพยากรบคคลของโครงการ (Project Human Resource Management) ๘๖ การบรหารทรพยากรบคคล คอองคความรส าหรบการจดเตรยมทมงานและการบรหารทมงานส าหรบการด าเนนโครงการ ทมงานหมายถงบคคลทไดรบมอบหมายหรอมหนาท ความรบผดชอบในการด าเนนกจกรรมของโครงการใหส าเรจลลวงไดตามเปาหมาย ทรพยากรบคคลจดเปนปจจยส าคญทสดตอการจดการโครงการใหบรรลความส าเรจตามวตถประสงคและเปาหมาย ผบรหารโครงการจะตองด าเนนการจดการทรพยากรบคคลใหเกดประสทธภาพและประสทธผลสงสด ผานกระบวนการตาง ๆ อยางเปนระบบ ทรพยากรบคคลในโครงการคอ บคลากรทงหมดในกจกรรมทมการใชแรงงานซงจะรวมไปถงผมสวนไดเสยกบโครงการทงหมด อนไดแก ผสนบสนนโครงการ ลกคา เพอนรวมงาน เปนตน กระบวนการเหลานจะมความสมพนธกบกระบวนการอนทมความเกยวของกน ในแตละกระบวนการอาจจะด าเนนการโดยบคคลเพยงคนเดยวหรอบคคลหลายๆ คนกไดซงขนอยกบความตองการของโครงการนน เนอหาใจความหลกในการตกลงกบผคนในการปฏบตงาน อาจรวมหวขอตางๆ ไดแก การเปนผน า การ

๘๖สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๒๒๒-๒๖๐.

การจดการโครงการขนสง ๑๒๗

ตดตอสอสาร การเจรจาตกลง การปรกษากน การจดตงตวแทน การจงใจ การฝกสอน การมทปรกษา การสรางทมงาน การตกลงกนจากความขดแยง การวาจางคนงาน การประเมนสมรรถนะการท างาน การจดหาแรงงาน ความสมพนธระหวางคนงาน กฎของความปลอดภย สวนมากแลวหลกการขางตนจะชวยน าและจดการผคนในโครงการและผบรหารโครงการรวมถงทมงานบรหารโครงการควรจะมความคนเคยกบสงเหลาน อยางไรกตามยงคงตองมความละเอยดออนในการน าความรเหลานมปรบใชกบโครงการ เนองดวยคณสมบตชวคราวเปนลกษณะหนงของการท างานทเปนโครงการ ดงนนจะหมายความถงความสมพนธสวนบคคลและขององคกรกเปนความสมพนธชวคราวและเกดขนใหม ดวยเหตนทมงานบรหารโครงการตองดแลเอาใจใสในการเลอกเทคนคทเหมาะสมส าหรบความสมพนธชวคราวแบบน นอกจากนคณสมบตและจ านวนของผมสวนไดเสยกบโครงการจะมการเปลยนแปลงอยเสมอเมอมการด าเนนการในโครงการไปเรอยๆ ท าใหเทคนคทมประสทธภาพในชวงเวลาหนงของโครงการอาจจะไมเหมาะส าหรบอกชวงเวลาหนงกได ทมงานบรหารโครงการตองดแลเอาใจใสในการเลอกเทคนคทเหมาะสมส าหรบการใชงานในชวงเวลาของโครงการปจจบน กจกรรมการบรหารทรพยากรบคคลมนอยครงทไมไดเปนหนาทโดยตรงของทมบรหารโครงการอยางไรกตามทมงานตองตระหนกถงความตองการในการบรหารเพอความยนยอมในทกฝาย

๗.๕.๑ กระบวนการบรหารทรพยากรบคคล (Human Resource Management Process) การบรหารทรพยากรบคคล สามารถแบงออกเปน ๔ ขนตอน คอ

๑) การวางแผนทรพยากรบคคล (Human Resource Planning) หมายถงการก าหนดหนาท ความรบผดชอบ และความเชอมโยงกนของบคลากรทใชในการท างาน รวมถงการวางแผนการมอบหมายงานใหกบบคลากรดวย

๒) การจดตงทมงาน (Acquired Project Team) หมายถงการไดรบมาซงการตอบรบจากบคลากรทมสวนในการด าเนนโครงการ

๓) การพฒนาทมงาน (Project Team Development) หมายถงการพฒนาความสามารถของทมงานเพอเพมประสทธภาพในการด าเนนโครงการใหลลวงไปอยางมประสทธภาพ

๔) การบรหารทมงาน (Project Team Management) หมายถงการตดตาม การควบคมประสทธภาพการด าเนนงานของทมงาน ตลอดจนการเตรยมการแกไขปญหาหรอการเปลยนแปลงเพอใหโครงการด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพ

๗.๕.๒ เครองมอทใชในการบรหารทรพยากรบคคล (Project Human Resource Management Tools)

๑) ทฤษฎการจดองคกร (Organization Theory) ๒) การวเคราะหผมสวนไดเสยกบโครงการ (Stakeholder Analysis) ๓) การเจรจาตอรอง (Negotiation) ๔) กจกรรม Team-building ๕) กฎระเบยบของทมงาน (Ground Rules)

การจดการโครงการขนสง ๑๒๘

๖) การรบรและการใหรางวล (Recognition and Rewards) ๗) การบรหารความขดแยง (Conflict Management) ๗.๕.๓ การวางแผนทรพยากรบคคล (Human Resource Planning)

แผนทรพยากรบคคลจะก าหนดหนาท ความรบผดชอบ ความสมพนธระหวางบคคล (Project Organization Chart) และแผนการจดสรรบคลากร (Staffing Management Plan) โดยจะระบถงวาใครบางมหนาทในการท างาน ตองเขามาด าเนนงานเมอไร ออกจากโครงการไดเมอไร มแผนการจดการฝกอบรมส าหรบบคลากรแตละประเภทอยางไร มการใหเกณฑการใหรางวล (Recognition and Awards) อยางไร และผลกระทบตองานประจ าของบคลากรนนอยางไร เปนตน บทบาทหนาท ความรบผดชอบ และการรายงานความสมพนธอาจจะมอบหมายเปนบคคลหรอกลมกได บคคลหรอกลมนนอาจจะเปนสวนหนงของการสรางองคกรในโครงการ หรออาจมาจากภายนอกกลมทมาจากภายในองคกรมกจะมสวนเกยวของการหนาททเฉพาะเจาะจง เชน วศวกรรม การตลาด หรอการบญช ในทกโครงการจะมการวางแผนโครงสรางองคกรในชวงแรกสดของชวงเวลาโครงการ อยางไรกตาม ผลลพธจากกระบวนการนควรจะท าการทบทวนอยเสมอ ๆ ตลอดโครงการเพอใหแนใจในประโยชนอยางตอเนอง ถาองคกรพบวาไมมประสทธภาพแลว กควรทจะทบทวนในทนท ๗.๕.๓.๑ แนวทางและวธปฏบตดานทรพยากรบคคล (Human Resource Practices) องคกรหลายองคกรมนโยบาย แนวทาง และขนตอนทหลากหลายทจะชวยใหทมงานบรหารโครงการมแงมมตางๆ ในการวางแผนขององคกร ในบางโครงการหวหนาโครงการเสมอนเปนผฝกสอนกจะตองมเอกสารทแสดงถงบทบาทหนาทในการเปนผฝกสอนดวย ตวอยางแนวทางและวธปฏบตของผบรหารโครงการในการวางแผนโครงสรางองคกร

มความรความเขาใจโครงการ เลอกใชวธการและเทคนคทเหมาะสมกบโครงการ การแสดงออกถงความเชอมนในแผนโครงสรางทก าหนดขน สามารถบรหารการเปลยนแปลงไดเปนอยางด การวางแผนบนพนฐานของขอมลหรอปญหาทเกดขนจรงในโครงการ รบฟงความคดเหนจากทมงานในโครงการ เชอมโยงและประสานงานใหเกดความเขาใจทตรงกน ตวอยางแนวทางและวธปฏบตของทมงานโครงการในการวางแผนโครงสรางองคกร มความรความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ ใชความรความสามารถเฉพาะอยางเพอชวยวางแผนในสวนทตนเองเชยวชาญ ใหความรวมมอในการแสดงความคดเหน การตอบโตและการตดตอสอสาร ยอมรบการตดสนใจของผบรหารโครงการ มความรบผดชอบตอบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย

การจดการโครงการขนสง ๑๒๙

๗.๕.๓.๒ คณสมบตของผจดการโครงการ ควรสอดคลองกบหนาทหลกของผจดการโครงการในการดแลหรอบรหารงานในโครงการแบบวนตอวน เพอใหไดมาซงผลลพธ สนคาหรอบรการทมคณภาพมาตรฐานตามความตองการ และภายใตระยะเวลาตลอดจนงบประมาณทก าหนดไว ผจดการโครงการควรมบคลกลกษณะดงน

มทศนะคตทด มสามญส านกทด เปดใจยอมรบความคดเหนของผอน มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ไดงาย เปนคนชางประดษฐคดคน และรจกหาวธการใหม ๆ ทแตกตางกน เปนคนมองการไกลทสามารถจดการรบกบความเสยงทอาจจะเกดขนไดอยางม

ประสทธภาพ มความยตธรรม มพนธกจ หรอมความรบผดชอบหนาทของตน

๗.๕.๔ การจดท าแผนการบรหารพนกงาน

พนกงานในโครงการหนงๆ มจ านวนและความหลากหลายขนอยกบปรมาณและความยากงายของกจกรรมหรองานในโครงการ การบรหารทรพยากรบคคลในโครงการมงเนนการสรางผลลพธทสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ ดงนนการจดตงทมงานหนง ๆ เพอด าเนนงานควรตองมแผนการบรหารพนกงานเปนเครองมอส าคญในการจดตงทมงาน สวนประกอบของแผนการบรหารพนกงาน ไดแก ๑) รายละเอยดของการใชพนกงาน เมอทมงานบรหารโครงการสามารถทจะชกจง หรอมอบหมายงานไดโดยตรงตอพนกงานในโครงการ กควรก าหนดรายละเอยดการใชพนกงานในโครงการเพอเปนแนวทางในการจดตงทมงานด าเนนโครงการตอไปโดยท าการพจารณาถงประสทธภาพของพนกงานทมใหใช ในประเดนตางๆ ตอไปน

ประสบการณกอนหนา (Experiences) ความสนใจสวนตว (Interests) ลกษณะเฉพาะของบคคล (Personality) การมใหใชได (Availability) ความสามารถและความช านาญ (Ability) ในรายละเอยดการใชพนกงานควรทจะตองมการก าหนดลกษณะงาน ต าแหนงงานและ

กรอบอตราก าลง การก าหนดคาตอบแทนและสทธประโยชน การสรรหาเลอกสรร และการประเมนผลการปฏบตงาน

๒) การแสดงขอมลทมงานของโครงการ การแสดงขอมลทมงานและผมสวนไดเสยทงหมดของโครงการ ซงอาจจะเปนทางการหรอไมเปนทางการมรายละเอยดมากหรอเปนภาพรวมกวาง ๆ ขนอยกบความตองการของโครงการ ขอมล

การจดการโครงการขนสง ๑๓๐

ทมงานทมการรวบรวมไว จะแสดงสถานะและศกยภาพของทรพยากรบคคลหลกทมในโครงการ สะทอนความพรอมในการบรหารทรพยากรบคคลในแตละสวนของโครงการ โดยขอมลทมงานทแสดงไวในแผนการบรหารพนกงาน มดงน

ประวตสวนตวพนฐานรายบคคล ประวตการท างานโครงการ ผลการประเมนการปฏบตงานโครงการ ประวตการฝกอบรม ความเชยวชาญพเศษ ขอมลทมงานโครงการกอนหนาเปนฐานขอมลส าคญตอการพจารณาจดตงทมงานในโครงการ

อน ๆ ตอไป จงควรจะตองมระบบการบนทกทดและมความถกตองของขอมล ๓) วธการบรหารพนกงาน แผนการบรหารพนกงานจะตองแสดงถงวธการบรหารพนกงานภายใตหลกการบรหาร

ทรพยากรบคคลทส าคญ คอ หลกสมรรถนะ หลกผลงาน และหลกคณธรรม เพอใหการบรหารงานโครงการเปนไปอยางมประสทธภาพ และบรรลเปาหมายตอไป

การบรหารพนกงานดวยหลกสมรรถนะ (Competency) อาศยความร ทกษะ และคณลกษณะทจ าเปนของพนกงานแตละบคคลในการด าเนนงานไดอยางประสบความส าเรจ มผลงานไดตามเกณฑหรอมาตรฐานทก าหนดหรอสงกวา เปนสงทสามารถเสรมสรางขนได โดยผานการฝกอบรมและการพฒนา

การบรหารพนกงานดวยหลกผลงาน (Performance) เปนการบรหารพนกงานโดยมงเนนผลสมฤทธ พนกงานสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล และตองสรางตวบงชวดความส าเรจของการด าเนนงานทชดเจน สามารถประเมนและตรวจสอบได

การบรหารพนกงานดวยหลกคณธรรม (Merit) มงเนนความถกตองเสมอภาค และโปรงใส ใชความรความสามารถและประสบการณเปนเกณฑ เปดกวางยอมรบความคดเหน พนกงานไมสญเสยความเปนตวของตวเอง แตตองผพนภายใตเงอนไขตางๆ ของโครงการ

๔) เกณฑทใชในการคดเลอกผบรหารโครงการ พจารณาไดจาก ประวตและประสบการณตรงตามความตองการของโครงการ มภาวะผน าและความเชยวชาญเชงกลยทธ มความรความช านาญดานเทคนค กลาในการตดสนใจและรจกใชผเชยวชาญสาขาอนใน

การแกไขปญหา มจตวทยาในการบรหารบคคล มความสามารถในการบรหารงานโครงการใหลลวงตามเวลา ภายใตงบประมาณท

ก าหนดและตามขอตกลงกบลกคา

การจดการโครงการขนสง ๑๓๑

๕) เกณฑทใชในการคดเลอกสมาชกทม พจารณาไดจาก ความสามารถทจะด าเนนงานจากกจกรรมหนงไปอกกจกรรมนน จะขนอยกบ

ตารางเวลาของโครงการและความจ าเปนของกจกรรม การยอมรบวาจะตองมความผดพลาด ความล าเอยง และตองถกแกไข ความสามารถทางเทคนค ความสามารถในการรวมงานกบเจานายทมมากกวาหนงคน ๖) การก าหนดความช านาญของทมงาน เรมจากการตงถาม ดงน ใครเหมาะกบอะไร ใครควรท าอะไร ใครสามารถหรอไมสามารถท างานรวมกบใคร ใครนาจะเปนผตามและผน า ใครคอผพดกบผท า ๗) การจดหาพนกงาน การจดหาพนกงานจะตองการเมอในการสรางทมงานโครงการขาดพนกงานหรอพนกงานทม

อยภายในโครงการไมสามารถท าใหโครงการนนส าเรจไดจงตองมการจดหาจากภายนอก ทกษะส าคญในการจดหาพนกงาน คอ การตกลงเจรจา (Negotiation) ตวอยางเชน ทมงานบรหารโครงการอาจจะตองการเจรจากบหวหนาฝายความปลอดภยวาโครงการจ าเปนตองไดรบพนกงานทเหมาะสมและมความสามารถตรงตามทโครงการก าหนดไวเทานนใหยดถออยางเครงครดเพอความส าเรจของโครงการ ตลอดจนการตกลงเจรจาระหวางทมงานบรหารโครงการอน ๆ ภายในการสรางองคกรเพอมอบหมายทรพยากรทหายากหรอพเศษไดอยางเหมาะสม กระบวนการจดหาทดจะตองเปนไปอยางเปดเผย โปรงใส เปนธรรม และกอใหเกดการมสวนรวม เมอท าการจดหาพนกงานเปนทเรยบรอย ขนตอนตอไปคอการจดคนเขาท างาน โดยอาศยหลกการบรหารทส าคญ ๓ ขนตอน คอ

ขนตอนท ๑ คอ การชดจงพนกงาน ขนตอนท ๒ คอ การสรางบรรยากาศการท างาน ขนตอนท ๓ คอ การพฒนาพนกงาน

ในการด าเนนการตามขนตอนทง ๓ น ผบรหารโครงการจะตองมการปรบเปลยนพฤตกรรม บางอยางของตนใหเหมาะสมดวย การแสดงบทบาทในฐานะผจดคนเขาท างานทมประสทธภาพจงจะปรากฏผลไดจรงและการจดคนเขาท างาน แมวาจะแยกออกเปน ๓ ขนตอนกตาม แตในทางปฏบตนนทกขนตอนจะเกยวพนกนตลอดเวลา โดยกจกรรมของขนตอนแรก หากท าไปอยางไรยอมจะม ผลกระทบตอขนตอนอนทตามมาดวยเสมอ

การจดการโครงการขนสง ๑๓๒

๗.๖ สรปทายบท การวางแผนทรพยากรเกยวของกบการตดสนใจวาจะตองใชทรพยากรแบบไหนและแตละอยางตองใชเปนจ านวนเทาไรและเมอไรทตองใชทรพยากรเหลานนเพอด าเนนการในกจกรรมตางๆ ของโครงการซงจะมความสมพนธเกยวของกบการประมาณตนทนดวย กระบวนการของการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการประกอบดวย ๑) การตดสนใจของผเชยวชาญ ๒) การระบทางเลอก ๓) โปรแกรมการจดการโครงการ การใชทรพยากรตามตารางเวลาของโครงการ (Project Schedule) จะมการรวบรวมแผนการเรมโครงการและเวลาทคาดวาจะเสรจในแตละกจกรรม ตารางของโครงการอาจจะแสดงอยในรปของรปแบบภาพรวม (ตารางหลก) การประมาณตนทนประกอบดวยการระบและการพจารณาทางเลอกทหลากหลายของตนทนตวอยางเชน การเพมเตมงานในเฟสงานออกแบบกมกจะท าใหตนทนของเฟสการด าเนนงานและเฟสการผลตลดลง กระบวนการประมาณการตนทนนนตองพจารณาวาตนทนทสามารถประหยดไดคมคากบตนทนของงานทเพมเตม การจดท างบประมาณตนทนของโครงการ (Project Cost Budgeting) ประกอบดวย ๑) การจดท างบประมาณ (Budgeting) และ ๒) ฐานงบประมาณตนทน (Cost baseline / s- Curve) การบรหารทรพยากรบคคล สามารถแบงออกเปน ๔ ขนตอน คอ ๑) การวางแผนทรพยากรบคคล (Human Resource Planning) ๒) การจดตงทมงาน (Acquired Project Team) ๓) การพฒนาทมงาน (Project Team Development) ๔) การบรหารทมงาน (Project Team Management)

การจดการโครงการขนสง ๑๓๓

ค าถามทายบทท ๗

๑. ทรพยากรโครงการมอะไรบาง แตละอยางมความส าคญตอการจดการโครงการอยางไรบาง จงอธบาย

๒. การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ประกอบดวยอะไรบาง ๓. จงใหความหมายของการบรหารทรพยากรบคคล และเพราะเหตใดจงกลาววาการบรหาร

ทรพยากรบคคลจงมความยากและมความส าคญสงสด ของการจดการโครงการ ๔. ขนตอนในการบรหารจดการทรพยากรบคคลมกขนตอน อะไรบาง ๕. กระบวนการของการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการประกอบดวย ๖. วตถประสงคของการจดท าแผนความตองการทรพยากรของโครงการมอะไรบาง ขนตอนการจดท า

แผนความตองการทรพยากรประกอบดวยกขนตอน ๗. การบรหารเวลาของโครงการมความส าคญอยางไรบาง การประมาณตนทนประกอบดวยอะไรบาง ๘. งบประมาณ คออะไร ขนตอนในการสราง S – Curve ประกอบดวยกขนตอน จงอธบาย ๙. แผนทรพยากรบคคลมความส าคญอยางไรบาง จงอธบาย ๑๐. จงยกตวอยางแนวทางและวธปฏบตของผบรหารโครงการในการวางแผนโครงสรางองคกร มาด

สก ๒ ตวอยาง

การจดการโครงการขนสง ๑๓๔

เอกสารอางองทายบท

ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย สกว.. ๒๕๔๔.

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๗.

ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis. กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด มหาชน. ๒๕๔๕.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

เยาวด รางชยกล วบลยศร. การประเมนโครงการ : แนวคดและแนวปฏบต. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๒.

สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

การจดการโครงการขนสง ๑๓๕

แผนการสอนประจ าบทท ๘ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๘ การวางแผนและการด าเนนการ (Planning and Implementation)

หวขอยอย ๑. บทน า ๒. กระบวนการวางแผน ๓. การวางแผนขอบเขต ๔. การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๕. การวางแผนทรพยากรบคคล ๖. กระบวนการด าเนนงาน ๗. ความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน ๘. ความสมพนธตามกรอบความคดเชงตรรกะ (Logical Framework) ระหวางการ

วางแผน โครงการกบการด าเนนงานตามแผน ๙. การน าแผนสการปฏบต ๑๐. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ

๑. การวางแผนโครงการ คอ การก าหนดแผนงานการด าเนนงานทงหมดของโครงการเพอใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการโดยมการใชทรพยากรในโครงการอยางมประสทธภาพสงสดแผนของโครงการ (Project Plan)

๒. ขนตอนการวางแผนโครงการ ประกอบดวย การก าหนดเปาหมายและวตถประสงค การรวบรวมขอมล การจดท าโครงสรางการจ าแนกงาน การระบหนาทความรบผดชอบ การจดท าตารางเวลาการด าเนนงาน การจดสรรบคลากรและทรพยากรของโครงการ การก าหนดแนวทางการประสานงาน การวางแผนควบคมและตดตาม การก าหนดแผนหรอวธประเมนโครงการ

๓. เทคนคทใชในการวางแผนโครงการ ไดแก การวเคราะหโครงสรางของสงทสงมอบของโครงการ (Product Breakdown Analysis) วศวกรรมระบบ (System Engineering) วศวกรรมคณคา (Value Engineering) การว เคราะหคณคา (Value Analysis) การวเคราะหหนาท (Function Analysis) การกระจายหนาทเชงคณภาพ (Quality Function Deployment : QFD) การวเคราะหผลประโยชนและตนทน (Benefit/Cost Analysis)

๔. ความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน ประกอบดวย ๑) กระบวนการวางแผน (Planning Process) ๒) กระบวนการด าเนนงาน ( Implementation Process) ใน

การจดการโครงการขนสง ๑๓๖

องคประกอบของแผนสามารถแยกใหเหนโครงสรางและล าดบชนขององคประกอบทมความสมพนธกนเปนล าดบ คอ นโยบาย (Policy ) แผน (Plan) และแผนงาน (Programs) วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการวางแผน ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวางแผนขอบเขต ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวางแผนทรพยากรบคคล ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการด าเนนงาน ๖. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน ๗. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความสมพนธตามกรอบความคดเชงตรรกะ (Logical

Framework) ระหวางการวางแผน โครงการกบการด าเนนงานตามแผน ๘. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการน าแผนสการปฏบต

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๘ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๘ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๑๓๗

บทท ๘ การวางแผนและการด าเนนการ

(Planning and Implementation)

๘.๑ บทน า การเสนอเรองในบทน มจดมงหมายทจะเสรมสรางใหผอาน มความเขาใจถงแนวทางในการ

วางระบบการจดการโครงการ ดวยการแสดงใหเหนถงความส าคญและความสมพนธระหวางการวางแผนและการน าแผนไปปฏบต และการจดวางระบบการจดการโครงการใหสอดคลองกบเงอนไขหรอมาตรฐานดานตางๆ ทก าหนดไวในแผนโครงการเหตผลทตองเสรมความเขาใจในเรองนกเพราะ ความลมเหลวของโครงการตางๆ เปนผลมาจากการทนกวางแผนมกจะขาดความรอบคอบในการวางระบบการจดการทดเพยงพอดานหนง กบอกดานหนงเปนเรองทเกดจากการทผปฏบตมกจะไมเหนความส าคญของแผนโครงการ ๘.๒ กระบวนการวางแผน (Planning Process) ๘๗

การวางแผนโครงการ คอ การก าหนดแผนงานการด าเนนงานทงหมดของโครงการเพอใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการโดยมการใชทรพยากรในโครงการอยางมประสทธภาพสงสดแผนของโครงการ (Project Plan) จดเปนเอกสารทางการทใชในการจดการโครงการ ดงนนแผนของโครงการควรจะมการเตรยมพรอมทจะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาเพอการปรบปรงแกไขและเพอการวางแผนการด าเนนงานอน ๆ ตอไป แผนโครงการทดน ามาซงผลการด าเนนงานทดตามไปดวย

ขนตอนการวางแผนโครงการ มดงน ๑) การก าหนดเปาหมายและวตถประสงค เปนหนงในปจจยทจะสงผลใหเกดความส าเรจ

ไมวาในการด าเนนโครงการประเภทใด การก าหนดเปาหมายท าใหมทศทางในการท างาน เพอใหส าเรจและไดในสงทตองการ ดงนนการก าหนดเปาหมายจงมความส าคญตอการจดการโครงการ

๒) การรวบรวมขอมล เปนสงทจ าเปนส าหรบโครงการ เพราะการรรายละเอยดเกยวกบโครงการเปนอยางดจะชวยใหการวางแผนโครงการเปนไปไดดวยด ขอมลทเกยวกบโครงการ ไดแก ปจจยหรอองคประกอบส าคญ ทจะท าใหโครงการบรรลวตถประสงค หนวยงานหรอบคคลทเกยวของสมพนธกบโครงการ คาใชจายในโครงการตามแตละกจกรรมการด าเนนงาน เปนตน

๓) การจดท าโครงสรางการจ าแนกงาน เปนการน าเอางานทมอยในกจกรรมมาแยกแยะเปนหมวดหมเพอสะดวกในการบรหารจดการ และการตดตามประเมนผล โครงสรางการจ าแนกงานจะชวยใหสามารถวางแผนการใชทรพยากรและคาใชจายในโครงการไดเปนอยางด

๘๗ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๓๘

๔) การระบหนาทความรบผดชอบ คอ วธการทผบรหารก าหนดอ านาจหนาท และความรบผดชอบใหแกผใตบงคบบญชาถดไป ตามความเหมาะสมของแตละงานในแตละบคคล เปนไปตามหลกการมอบหมายงานดงตอไปน

สร า ง พ น ธะส ญญาหร อภา ว ะผ ก พน ร ะหว า ง ผ บ ง ค บบ ญชาก บผใตบงคบบญชา กลาวคอผบงคบบญชาควรมภาระผกพนกบงานทมอบหมายใหผใตบงคบบญชา สวนผใตบงคบบญชากควรทจะตองมความรบผดชอบตองานทไดรบมอบหมาย

มอบหมายงานควรก าหนดวตถประสงคและผลทคาดวาจะไดรบอยางชดเจน

ก าหนดหนาท ในแตละงานอยางชดเจน ไมควรมอบหมายงานใหผใตบงคบบญชาครงละมากๆ

๕) การจดท าตารางเวลาการด าเนนงาน เปนการรวบรวมเอาแผนการเรมโครงการและวนทคาดวาจะเสรจในแตละกจกรรม โดยทวไปนยมใชการวเคราะหโครงขายทเรยกวา PERT/CPM ทมการเพมวนทด าเนนการลงไปดวย หรอใชแผนภมแทงทเรยกอกอยางวา แผนภมแกนท (Gantt Chart) โดยมแสดงอยในรปแบบตารางเวลาหลก ไมมรายละเอยดการด าเนนงาน หรอแสดงตารางเวลาหลกพรอมทงรายละเอยดของการด าเนนกจกรรมตางๆ ณ เวลานนไดอกดวย

๖) การจดสรรบคลากรและทรพยากรของโครงการ เบองตนคอการจดท าโครงสรางองคกรเพอแสดงใหเหนถงระดบการบงคบบญชาในแตละกลมงานและงายตอการสอสารภายในโครงการท าใหเกดการจดตงทมงานตอไป โดยจะตองระบถงบคคลทตองการในโครงการ ทกษะเฉพาะของบคลากร การฝกอบรม การสรรหา ขอจ ากดดานกฎหมาย หรอนโยบายและความตองการอน ๆ ดวย ในสวนของทรพยากรทใชในการจดการโครงการขนพนฐานม ๒ ประการ คอ งบประมาณ และเงนทนหมนเวยนซงจะตองออกแบบใหครอบคลมความตองการทรพยากรเฉพาะทตองการ เชน เครองจกร อปกรณ การทดสอบ การใชหองทดลอง หรอการกอสรางสงอ านวยความสะดวก และวสดพเศษอน ๆ

๗) การก าหนดแนวทางการประสานงาน โดยการจดท าแผนการตดตอสอสารในโครงการโดยเรมตนทการวเคราะหผมสวนไดเสย และขอมลทจ าเปนของผมสวนไดส วนเสย โดยตองถกวเคราะหอยางละเอยด เพอหลกเลยงความสนเปลองอนเนองมาจากความไมมสาระของขอมล แผนการบรหารการสอสาร คอ เอกสารตางๆ ทไดจากการรวบรวมขอมลททนสถานการณและสามารถแกปญหาตางๆ กอนหนานได โดยมโครงสรางการจดสงขอมล ประกอบดวย รายงานสถานะ ขอมล ตารางเวลาเอกสารทางเทคนค เปนตน ใหกบผมสวนไดสวนเสยและสอดคลองกบโครงสรางขององคกร ซงเอกสารตางๆ เหลานจะตองเตมไปดวยรายละเอยด รปแบบ และสาระทมประโยชนตอโครงการ

๘) การวางแผนควบคมและตดตาม เปนภารกจทตองเกดขนกบทกกจกรรมในโครงการซงแบงได ๒ ลกษณะคอ การตดตามงาน และการแกไขปรบปรงงาน วาการใชทรพยากรเปนไปตามแผนหรอไมการด าเนนงานเปนไปตามกระบวนทก าหนดไวหรอไม ผลงานเปนไปตามเปาหมายหรอไมผลลพธทไดส าเรจเสรจสมบรณหรอไม เปนตน

การจดการโครงการขนสง ๑๓๙

การวางแผนควบคมภายใน มขอพจารณา ดงตอไปน การควบคมปจจยการท างาน การควบคมกระบวนการ การควบคมผลงาน การวางแผนควบคมภายนอก มขอพจารณา ดงตอไปน การควบคมผลลพธ การควบคมผลกระทบ การควบคมสภาพแวดลอม

๙) การก าหนดแผนหรอวธประเมนโครงการ เปนกระบวนการรวบรวมและวเคราะหขอมลอยางเปนระบบเพอสรปผลวาโครงการนน ๆ ไดบรรลวตถประสงคตามเปาหมาย และมประสทธภาพเพยงใดแผนการประเมนโครงการจะระบวธการประเมนโครงการทใช ซงจะแบงออกเปน ๔ รปแบบ ไดแก การประเมนโครงการกอนด าเนนการ การประเมนโครงการระหวางการด าเนนการ การประเมนโครงการเมอสนสดโครงการ และการประเมนประสทธภาพการประเมนโครงการอยางมระบบ โดยการประเมนโครงการดงกลาวยอมจะมสวนชวยใหผบรหารโครงการไดตระหนกถงคณภาพของโครงการทก าหนดขนเพอทจะสามารถปรบปรงและเปลยนแปลงโครงการใหมความถกตองเหมาะสมและสงผลใหโครงการนนด าเนนงานอยางมประสทธภาพ บรรลถงเปาประสงคทก าหนดไวทกประการ

๘.๓ การวางแผนขอบเขต (Scope Planning) ๘๘

การวางแผนขอบเขตเปนกระบวนการของการแสดงความกาวหนาของโครงการทจะท า และการบรรยายลกษณะขอบเขตของโครงการซงจะเปนพนฐานส าคญในการตกลงกนระหวางผจดการโครงการและเจาของโครงการโดยการระบถงจดประสงคและการสงมอบโครงการตามทตองการ ทมงานทจะท าโครงการจะตองพฒนาลกษณะการบรรยายขอบเขตไดในหลาย ๆ ลกษณะทจะเหมาะสมกบระดบตางๆ ของโครงการ

๘.๓.๑ เทคนคตางๆ ทใชในการวางแผนโครงการ ๑) การวเคราะหโครงสรางของสงทสงมอบของโครงการ (Product Breakdown

Analysis) การวางแผนขอบเขตบนพนฐานของผลลพธของโครงการไมวาจะเปนสนคาหรอบรการท

เกดขนในแตละขนของโครงการ โดยแสดงออกมาในรปของแผนภมการไหลเพอใหเกดภาพทชดเจนของล าดบกอนหลงของสงทโครงการตองด าเนนการและสามารถตรวจตดตาม ควบคมขอบเขตไดงาย การระบกจกรรมจงมความเกยวของโดยตรงในขนตอนนเพราะเปนทมาของผลลพธโครงการทน ามาวเคราะห

๘๘ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๔๐

๒) วศวกรรมระบบ (System Engineering) กระบวนการพฒนาระบบในโครงการในรปแบบองครวม นนคอพฒนาทงสวนทเปน

Software Hardware กระบวนการท างานของคน เครองจกร ทจ าเปนตองมการท างานประสานกนไดเปนอยางดดงนนเพอใหเกดประสทธภาพในการวางแผนขอบเขตโครงการ วศวกรรมระบบจงเปนสงจ าเปนทจะตองมการน ามาใชเพอการวเคราะหโครงการในจดทเกดปญหา เพอท าการวางแผนก าหนดแนวทางการแกไขไวกอนลวงหนา และเพอเปนการแสดงถงความพรอมในการด าเนนงานของโครงการตอไปในอนาคต

๓) วศวกรรมคณคา (Value Engineering) กระบวนการวเคราะหโครงการอยางเปนระบบเพอใหไดผลลพธเปนผลตภณฑหรอบรการทม

คณคาสงสด คณคาทกลาวถงนนคอ การมประโยชนใชสอยมาก ๆ ดวยตนทนต าทสด ประโยชนใชสอยของผลลพธในแตละขนของโครงการกคอ การสนบสนนใหกบสวนอนๆ ในโครงการไปสความส าเรจไดเปนอยางด การน าเทคนควศวกรรมคณคามาประยกตใชกบการจดการโครงการในสวนของการวางแผนขอบเขต ชวยใหเกดความรอบคอบและรดกมมากยงขน สามารถวดผลส าเรจของแผนไดจากคณคาทเกดขนจากผลลพธทได ดงนนอะไรทไมเกดประโยชนกไมตองท า หรออะไรทมประโยชนแตแลกาดวยตนทนทสง (ทงตวเงน เวลา และแรงงาน) กควรหาวธอนแทนเพอใหด าเนนงานไดงายขน สะดวกขน และถกลง

๔) การวเคราะหคณคา (Value Analysis) คอ การวเคราะหคณคาของเปาหมาย วตถประสงค และประโยชนทไดจากโครงการโดย

วเคราะห ๓ ลกษณะ ไดแก ๔.๑ การลดตนทนและความสนเปลอง โดยประโยชนใชงานยงคงเหมอนเดม ๔.๒ การเพมประโยชนในขณะทตนทนเทาเดม ๔.๓ การลดตนทน เพมประโยชน

ผบรหารโครงการอาจน าเทคนคอน ๆ มาชวยในการวเคราะหคณคา ไดแก การวเคราะห การเคลอนไหวและเวลา (Time and Motion Study) โดยอาจตดงานไมจ าเปนออกไป การจดองคกรใหม (Re-Engineering) โดยการตดหนวยงานทไมจ าเปนออกไป แลวจดองคกรใหมตามความจ าเปน เพมการวเคราะหผลงานจากงานทท าเขาไป เพอก าหนดมลคาโครงการ สรางก าไรใหเกดขนได

๕) การวเคราะหหนาท (Function Analysis) การวางแผนโดยอาศยการวเคราะหประโยชนการใชงานตามหนาท เปนการระบขอบเขตการ

ท างานของแตละกจกรรมใหมการด าเนนงานตามหนาทภายใตขอบเขตทก าหนดไว เชน การวางแผนขอบเขตของเวลา จะท าการวเคราะหตามแตละกจกรรมวามหนาทจะตองท าอะไรบางอยางไรในเวลาทก าหนดไว การวางแผนขอบเขตของงบประมาณ กวเคราะหตามแตละกจกรรมวามหนาทตองท าอะไรบางและท าอยางไรในงบประมาณทก าหนด ชวยใหการวางแผนมเงอนไขทสะทอนถงความเปนจรงในโครงการซงจะชวยใหโครงการประสบผลส าเรจมากยงขน

การจดการโครงการขนสง ๑๔๑

๖) การกระจายหนาทเชงคณภาพ (Quality Function Deployment : QFD) เปนการวเคราะหโครงการโดยหลกของการสรางความพงพอใจใหแกลกคา หรอเจาของ

โครงการ เพอลดความผดพลาดในการด าเนนโครงการ และลดตนทนการผลต แบงออกเปน ๔ ชวง ไดแก

๖.๑ ชวงท ๑ การวางแผนผลตภณฑ (Product Planning) ในทนกคอ การวางแผนระบบประกนคณภาพโครงการ โดยการน าความตองการของลกคาและความตองการของเจาของโครงการ มาแปลงเปนการตอบสนองทางเทคนคในรปแบบของตววดผลงาน

๖.๒ ชวงท ๒ การออกแบบผลตภณฑ (Product Design) คอ การออกแบบโครงสรางระบบประกนคณภาพโครงการนนเอง และเปนการแปลงการตอบสนองทางเทคนคทไดในชวงท ๑ มาเปนคณลกษณะของสวนประกอบตางๆ ภายในโครงสรางระบบประกนคณภาพ

๖.๓ ชวงท ๓ การวางแผนกระบวนการ (Process Planning) เปนสวนทวางแผนขอบเขตของโครงการและออกแบบการด าเนนโครงการดวยกระบวนการตางๆ ก าหนดพารามเตอรทส าคญของกระบวนการภายในสวนประกอบตางๆ ในโครงสรางระบบประกนคณภาพโครงการใหสอดคลองกบคณลกษณะของสวนตางๆ ทไดในชวงท ๒

๖.๔ ชวงท ๔ การวางแผนควบคมกระบวนการ (Process Control Planning) โดยมการวางแผนตดตงระบบประกนคณภาพ การวางแผนควบคมกระบวนการด าเนนโครงการ เพอควบคมพารามเตอรจากชวงท ๓ ใหเปนไปตามคาเปาหมาย และการวางแผนระบบเอกสารทจ าเปน

ผลทไดจากการวเคราะหและวางแผนโครงการดวยเทคนค QFD คอ ไดระบบการวางแผนและการบรหารจดการโครงการ ระบบการตรวจสอบและควบคมคณภาพโครงการ ระบบการบ ารงสนบสนนการด าเนนโครงการ ระบบการสรางความพงพอใจตอลกคาหรอเจาของโครงการ ระบบการตรวจตดตามผลการด าเนนโครงการ

๗) การวเคราะหผลประโยชนและตนทน (Benefit/Cost Analysis) การวเคราะหผลประโยชนจะเกยวของกบการประมาณตนทนทเกดขนจรง และผลประโยชน

ในหลาย ๆ ชองทางของโครงการ นอกจากนยงมการวดผลทางดานการเงน เชน ผลตอบแทนการลงทน (Return on Investment) ระยะเวลาคนทน (Payback Period)

๘.๓.๒ ผลลพธทไดจากการวางแผนขอบเขต ๑) เนอหาขอบเขต เปนขอมลพนฐานทชวยในการตดสนใจโครงการในอนาคต หรอพฒนาความเขาใจรวมกน

ของขอบเขตโครงการระหวางผมสวนไดเสย เมอโครงการมการด าเนนการจนเกดความกาวหนา เนอหาขอบเขตอาจจะตองมการทบทวนใหมอกครงเพอสะทอนใหเหนถงความเปลยนแปลงของโครงการทเกดขน เนอหาขอบเขตจะตองอยในรปแบบของเอกสาร สามารถอางองไดดงน

การจดการโครงการขนสง ๑๔๒

๑.๑ ความมเหตมผลของโครงการ ธรกจตองการความมเหตมผลจากโครงการโดยการเซนรบรอง และความมเหตมผลของโครงการนจะเปนสงพนฐานทใชในการซอขายแลกเปลยนโครงการในอนาคต

๑.๒ ผลทไดจากการท าโครงการ ๑.๓ การสงตอโครงการ เปนรายการทแสดงระดบภาพรวมของผลจากการท า

โครงการทเปนความพงพอใจของการเสรจสนโครงการ เชน ในการสงตอโครงการพฒนาซอฟทแวรจะตองรวมหมายเลขการท างานของคอมพวเตอรคมอการใชงาน และ การแนะน าการท างานเบองตน

๑.๔ วตถประสงคของโครงการ เปนเกณฑเชงปรมาณทโครงการตองการเพอใชในการตดสนความส าเรจ วตถประสงคของโครงการตองมตารางตนทนและการวดคณภาพเปนอยางนอย นอกจากนวตถประสงคของโครงการยงตองมหลกฐานแสดงโครงการหนวยวด และคณคาของความสมพนธทมนคง วตถประสงคทวดในเชงปรมาณไมไดจะกอใหเกดความเสยงสงในการทจะประสบความส าเรจ

๒) รายละเอยดสนบสนน รายละเอยดสนบสนนส าหรบเนอหาขอบเขตนนจะตองรวบรวมและจดท าเปนเอกสารเพอ

ความสะดวกในการใชงานตอไปในกระบวนการการจดการโครงการ รายละเอยดสนบสนนควรจะตองประกอบดวยเอกสารทระบสมมตฐานและขอจ ากดทงหมดไว

๓) แผนการจดการขอบเขต แผนการจดการขอบเขต คอ การสรางวธการตางๆ เพอมาใชในการจดการขอบเขตของ

โครงการโดยแผนการจดการของเขตควรจะมลกษณะทชดเจน ไมคลมเครอ และหากเม อใดกตามทตองการเปลยนแปลงจะตองมการจดเตรยมแผนไวเพอรองรบการเปลยนแปลงของขอบเขตนน

แผนการจดการขอบเขตอาจเปนทางการหรอไมเปนทางการ มรายละเอยดมากหรอพดเปนภาพรวมกวาง ๆ กไดขนอยกบความตองการของโครงการ ซงเปนเพยงสวนประกอบยอย ๆ ของแผนโครงการเทานน

๘.๔ การวางแผนจดการทรพยากรของโครงการ (Resources Planning) ๘๙

การวางแผนทรพยากรเกยวของกบการตดสนใจวาจะตองใชทรพยากรแบบไหนและแตละอยางตองใชเปนจ านวนเทาไรและเมอไรทตองใชทรพยากรเหลานนเพอด าเนนการในกจกรรมตางๆ ของโครงการซงจะมความสมพนธเกยวของกบการประมาณตนทนดวย เชน

ทมงานกอสรางของโครงการตองมความคนเคยกบสถานท ซงความรเหลานมกจะมาจากประชาชนในทองถนนน อยางไรกตาม ถาแรงงานของทองถนนนขาดประสบการณ หรอขาดเทคนคการกอสรางโครงการอาจจะตองเสยคาใชจายเพมขนในการวาจางทปรกษาโครงการกได

๘๙ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๔๓

ทมงานออกแบบรถยนตควรจะท าความคนเคยกบเทคนคการประกอบรถยนตแบบใหมลาสด ความรเหลานอาจไดมาจากการจางทปรกษาหรอโดยการสงคนไปเขารวมสมมนาในเรองนน หรออาจจะเชญผทมความรเรองนนจากโครงการมาเปนสวนหนงของทมงาน

กระบวนการของการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการประกอบดวย ๑) การตดสนใจของผ เชยวชาญมความจ าเปนตองใชในการประเมนสงทใสเขามาใน

กระบวนการ โดยพวกทมความช านาญเหลานอาจจะมาไดจากคนเพยงคนเดยวหรอเปนกลมคนทมความรความสามารถเฉพาะดาน หรอหาไดจากแหลงตางๆ เชน จากหนวยอนภายในองคกร ทปรกษา สมาคมทมผเชยวชาญ กลมอตสาหกรรม เปนตน

๒) การระบทางเลอก ๓) โปรแกรมการจดการโครงการ ๘.๖.๑ ความตองการทรพยากร (Resources Requirement) ในขนตอนการด าเนนงานของโครงการจะมการใชทรพยากรมากมาย เชน คน วสด

เครองมอ เปนตน ซงในแตละขนตอนมความตองการทรพยากรทมากนอยตางกนไป จงตองมการจดสรรทรพยากรเพอทจะใชทรพยากรอยางคมคา และมแบบแผนเพราะถาไมมการจดสรรทรพยากรทดแลวอาจจะท าใหเกดความลาชาในการท างานหรอทรพยากรไมเพยงพอตอความตองการในการด าเนนงานได

แผนความตองการทรพยากรของโครงการ (Project Resource Requirement Plan) คอ เอกสารแสดงความตองการใชทรพยากรตามกจกรรมทด าเนนในโครงการตงแตเรมตนจนกระทงสนสดโครงการ ประกอบดวยขอมลเชงปรมาณของความตองการใชทรพยากรในโครงการ ไดแก บคคล วสด อาคาร สถานท เครองจกร อปกรณ ผรบเหมา และสงอ านวยความสะดวก

การวางแผนความตองการทรพยากรของโครงการเปนสงจ าเปนในการจดการโครงการเพอชวยในการบรหารทรพยากรในโครงการไดอยางถกตองเหมาะสมและสอดคลองกบความเปนจรงมากทสด การวางแผนการใชทรพยากรในโครงการเพอใหเพยงพอตอความตองการใชงานในโครงการชวยเพมความสามารถในการด าเนนงานโครงการไปสความส าเรจตามเปาหมายไดเปนอยางด ในแตละโครงการยอมหลกเกณฑในการวางแผนแตกตางกนไปตามลกษณะของกจกรรมการด าเนน

๑) วตถประสงคของการจดท าแผนความตองการทรพยากรของโครงการ ๑.๑ เปนเครองมอในการสอสารในโครงการ แผนความตองการทรพยากรของโครงการ

เปนเครองมอในการสอสารใหเกดการรบรทตรงกนระหวางผบรหารโครงการกบบคลากรในโครงการตลอดจนผมสวนไดสวนเสยในโครงการ นอกจากน ยงชวยสอสารใหแกบคลากรในต าแหนงงานส าคญตางๆ ถงความรบผดชอบในการทจดหาเพอใหไดมาซงทรพยากรทตองการ วามอะไรบาง จ านวนเทาไหร ตองใชเมอใด เปนตน

๑.๒ ใชจดท างบประมาณโครงการในการจดท างบประมาณโครงการจะตองมการรวบรวมขอมลตางๆ เกยวกบการใชทรพยากรในกจกรรมตางๆ ตามโครงสรางการจ าแนกงาน การน าเสนอขอมลเชงปรมาณในรปของตารางจะแสดงมลคาของเงนงบประมาณทตองใชในการท างานทงหมดอยางชดเจน ทงทมอยแลว และทตองจดหาเพมเตมเพอใหสามารถท างานบรรลวตถประสงคทตงไว กระบวนการดงกลาวจะชวยใหบคลากรทเกยวของไดมาพดคยและท างานรวมกนในการ

การจดการโครงการขนสง ๑๔๔

ก าหนดและจดสรรทรพยากรทโครงการตองการ ซงอาจมผลถงการเปลยนแปลง และเคลอนยายทรพยากรทมอย ตลอดจนการเปลยนแปลงเปาหมายทตงไว

๑.๓ ใชวดผลการด าเนนงาน แผนความตองการทรพยากรสามารถใชในการวดผลการด าเนนงานโครงการได เพราะในแผนจะมการระบวนและเวลาทตองใชทรพยากรในแตละกจกรรมชดเจน จงสามารถใชเปนตวชวยในการก าหนดความส าเรจของงานทท าพรอมทงแสดงขอมลเปรยบเทยบการใชทรพยากรในแตละกจกรรมจากผลการใชทรพยากรจรงกบทก าหนดไวในแผน จงเปนสงทใชแสดงถงประสทธภาพในการด าเนนงานอกทางหนงดวย และยงชวยใหสามารถประเมนผลการท างานของกลมงานตางๆ ตลอดจนการท างานของผบรหารโครงการหรอผทรบผดชอบในการด าเนนงานสวนนน ๆ ไดเปนอยางด

๑.๔ ใชควบคมและก ากบการท างาน แผนความตองการทรพยากรเอออ านวยตอการควบคมและก ากบการท างานตามแผนการด าเนนงานไดเปนอยางด ทงนเพราะ แผนความตองการทรพยากรเปนเครองมอหนงทชวยในการก าหนดขอบเขตการใชทรพยากรและตรวจสอบผบรหารสวนงานตางๆ ในการใชทรพยากรทกประเภทของโครงการ

๒) ขนตอนการจดท าแผนความตองการทรพยากร ๒.๑ สรางตารางบนทกความตองการทรพยากร ตารางบนทกความตองการทรพยากรใน

แตละโครงการจะมลกษณะแตกตางกนไปขนอยกบวตถประสงคหรอผลลพธของแตละโครงการ ผลลพธของโครงการมทงทเปนสนคาและบรการ ตวอยางตารางบนทกความตองการทรพยากรในโครงการแบบตางๆ เชน โครงการกอสรางอาคารตองมเครองจกรกลในการกอสราง แตโครงการรณรงครบประทานผกปลอดสารพษไมจ าเปนตองม เปนตน รปแบบการน าเสนอกมความแตกตางกนไปเชนกน เชน รวมทรพยากรทกอยางไวในตารางเดยวหรอแยกตารางตามประเภททรพยากร ทงนกขนอยกบดลพนจของผจดท า เมอท าการสรางตารางบนทกเรยบรอยแลว จากนนกด าเนนการวเคราะหทรพยากรตอไป

๒.๒ วเคราะหทรพยากรทตองใชในแตละกจกรรม โดยท าการวเคราะหจากผลลพธของกจกรรมนน เชน กจกรรมประกอบโครงสรางอาคาร ตองใชทรพยากรครบทกประเภท ไมวาจะเปนบคคล วสด อาคารส านกงาน สถานท อปกรณ และเครองจกร กจกรรมการจดซอจดหา ใชเพยงทรพยากรบคคลและอปกรณเทานน ในขนตอนนตองการใหจดกลมทรพยากรในโครงการใหเปนหมวดหมเพองายตอการจ าแนกในรายละเอยดตอไป

๒.๓ ก าหนดจ านวน ปรมาณ ทรพยากรทตองการ เปนเรองยากทจะจดท าไดดวยคนเพยงคนเดยว ดงนนในการก าหนดจ านวนปรมาณ ทรพยากรทตองการใช ผบรหารโครงการควรตองประชมหารอปรกษาผ เชยวชาญเฉพาะทางเพอท าการก าหนด ค านวณหาปรมาณการใชทรพยากรในกจกรรมตางไดอยางถกตอง ออกมาเปนหนวยวดปรมาณ เชน ใชบคลากรกคน ใหอปกรณกชน ใชวสดกตน ใชอาคารกหลง ใชพนทขนาดกตารางเมตร เปนตน

๒.๔ การก าหนดวนทและเวลาทตองใชทรพยากรเหลานนเปนไปตามตารางเวลาของโครงการ สามารถน าเอาเวลาทก าหนดไวแลวมาระบลงในแผนการใชทรพยากรไดเลยความแตกตางของการแสดงเวลาในแผนความตองการทรพยากรแตกตางจากในตารางเวลาของโครงการ คอในแผนความตองการทรพยากรไมไดแสดงล าดบกอนหลงของกจกรรมเหมอนในตารางเวลาโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๑๔๕

๒.๕ ระบวธการทเกยวของกบการไดมาซงทรพยากร การไดมาซงทรพยากรเพอน ามาใชในโครงการ สงทดทสดทผบรหารโครงการตองการ คอการไดมาดวยตนทนทต าทสดจากแหลงทเชอถอได บางครงจะตองมการพจารณาเลอกระหวางการซอจากแหลงภายนอกและการผลตใชเองภายในองคกร ดงนนในขนตอนนจะเกยวของโดยตรงกบกระบวนการจดซอจดหาการจดหาผรบเหมาชวง การท าสญญา การเจรจาตอรองและการจดสรรทรพยากรส าหรบกจกรรมในโครงการ

๓) ระบบควบคมการเปลยนแปลงของตารางเวลา (Schedule Change Control System)

เปนการประเมนขนาดการเปลยนแปลงขอบเขตทเกดขน สาเหตทตองท าการประเมนกเพราะผบรหารโครงการตองการทจะทราบวาการเปลยนแปลงทเกดขนไดสงผลกระทบตอสวนใดในโครงการหลงจากเกดการเปลยนแปลงเหลานแลว จะตองด าเนนการอยางไรตอไป การประเมนขนาดการเปลยนแปลงสามารถท าไดดวยการตรวจสอบการใชทรพยากรตางๆ ในโครงการ การใชจายเงนงบประมาณ ผลการด าเนนงานเมอเทยบกบเวลาทก าหนดไวในแผนมความคบหนาไปเทาไร เทคนคนแสดงผลลพธไดชดเจนกวาเทคนคอน ๆ ในการทจะบงบอกการเปลยนแปลงทเกดขน แตท าไดยากและตองอาศยความรวมมอจากผปฏบตงานในโครงการเปนอยางด ขนาดการเปลยนแปลงของขอบเขตโครงการขนอยกบปญหาทเกดขน ถาปญหาเกดขนจากสงส าคญของขอบเขตของโครงการ เชน งบประมาณ เวลา ทรพยากร ยอมท าใหขอบเขตของโครงการเปลยนแปลงอยางแนนอน การควบคมตารางจะเกยวของกบ

ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบ

การพจารณาตารางทไดท าการเปลยนแปลง การจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนจรง ๑) ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนท

ยอมรบ เหตการณทเกดขนทท าใหเกดการเปลยนแปลงตารางจะมทงทสามารถควบคมได และไม

สามารถควบคมได แตทงสองเหตการณกจะขนอยกบ การคาดเดาสถานการณ ปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตาราง ตารางของโครงการ หรอตารางของโครงการทผานการอนมตแลว ซงเรยกวา Schedule

Baseline คอ สวนประกอบของแผนโครงการซงจะมพนฐานของการวด และการรายงานสมรรถนะของตาราง ตารางของโครงการทดจะตองประกอบไดการระบกจกรรม การระบ การใชทรพยากรประเภทตางๆ เชน จ านวนคน ประเภทของบคคลทตองการประเภทและจ านวนของวสดทตองใช ประเภทของเครองมอและอปกรณทตองใช เปนตน ซงกจกรรมตางๆ นน จะตองสามารถวดผลของกจกรรมนน ๆ ได และยงควรจะสามารถรายงานสมรรถนะของกจกรรมแตละกจกรรมไดดวย ตารางของโครงการจะบงบอกถงระยะเวลาในการด าเนนขนตอนตางๆ ของกจกรรม ซงตารางของโครงการน สามารถทจะปรบเปลยนใหสอดคลองกบสถานการณ ทอาจจะเกดขนในอนาคตได

รายงานสมรรถนะ จะประกอบไปดวยขอมลทเกยวของกบสมรรถนะของตาราง เชน แผนใดทจะตองท าใหเสรจกอน รายงานสมรรถนะอาจจะเปนสงทชวยกระตนใหทมงานของโครงการเรง

การจดการโครงการขนสง ๑๔๖

การท างานใหเรวขนซงอาจจะท าใหเกดปญหาในอนาคตไดเพราะรายงานสมรรถนะเปนเอกสารทใหขอมลเกยวกบสภาพขอบเขต ซงจะเปนตวกระตนใหทมงานรบออกมารายงานฉบบนเพอปองกนปญหาทจะเกดขนตามมา ผจดท ารายงานสมรรถนะ คอผจดการระดบกจกรรม ขนตอนการจดท ารายงานสมรรถนะประกอบดวยขนตอนงายๆ ๒ ประการ คอ การวเคราะหงานและการประเมนผลงาน ดงรายละเอยดตอไปน

๑) การวเคราะหงาน คอ การวเคราะหวากจกรรมหลกและกจกรรมยอยทด าเนนการไปแลว มการใชทรพยากร เวลา ตนทนไปอยางไร และถาสามารถท าไดควรจะวเคราะหรายละเอยดในกจกรรมยอยทท าวา ท าอะไร กบใคร เพอใหไดผลลพธอยางไรและงานทตองท านนเกยวของกบขอมล คนสงของในสดสวนเทาไหร หรอแมกระทงการคาดการณวาจะสามารถท างานนนอยางมประสทธภาพไดหรอไม การวเคราะหงานในโครงการขนาดใหญมกจะเปนงานทสรางอปสรรคใหกบผบรหารโครงการอยเสมอ เพราะการตดตามควบคมทมากเกนไปอาจขดขวางการท างานของทมงาน ท าใหงานยงขาดความคบหนา กรณนสามารถแกปญหาดวยการจดท าแผนการด าเนนการวเคราะหงานไวลวงหนา เพอก าหนดขอบเขตของการวเคราะหงานวาจะเปนงานสวนไหน เมอไหรและใครเปนผรบผดชอบ

๒) การประเมนผลงาน คอ การวดผลการด าเนนงานจรงเทยบกบงานทตองท าตามโครงสรางการจ าแนกงาน แลวจดท าเปนรายงานแสดงสมรรถนะของงานแตละงานเสนอตอผบรหารเพอท าด าเนนการจดการตอไป

การรองขอใหมการเปลยนแปลง อาจจะเกดขนไดในหลายรปแบบอาจจะเปนไดทงทางวาจา หรอเปนลายลกษณอกษร ยกตวอยางเชน การตดตอสอสารผานทางโทรศพทมอถอ เมอมเหตจ าเปนเรงดวนทจะตองแกไขและตองการ การตดสนใจอยางเฉยบพลนจากผจดการโครงการ หรอหวหนาของทมงานนน ยกตวอยางเชน การเกดอบตเหตในระหวางขนตอนการปฏบตงานซงจะมเหตฉกเฉนทจะตองไดรบการตดสนใจอยางเรงดวนและเฉยบพลน สวนการรองขอใหมการเปลยนแปลงในรปแบบลายลกษณอกษร ซงอาจจะเปนไดทง รายงานการเสนอแนะในการปฏบตงานของทมงานเพอรองขอใหมการเปลยนแปลงจากผจดการโครงการ หรอเอกสารทางดานตนทนทมาจากเจาของโครงการทตองการใหผจดการโครงการมการปรบลดตนทน อกตวอยางหนงทสามารถเหนไดชดนนกคอ รายงานการสงซอวสดทมความจ าเปนตอการปฏบตงานทงหลายเปนตน ซงการรองขอใหมการเปลยนแปลงในสงทกอใหเกดประโยชนกบโครงการกควรจะมการเปลยนแปลงแผนการจดการตารางขนมาใหมไดเชนกน เพอใหสอดคลองกบสถานการณในปจจบนไดดยงขนอกดวย

แผนการจดการตารางมผลตอการเกยวของในการเปลยนแปลงตารางนนกคอ เมอมเหตการณทมผลกระทบท าใหการด าเนนงานตามขนตอนตางๆ เกดความลาชา ยกตวอยางเชน ความผดพลาดของคนงานในระหวางปฏบตงาน อบตเหตทไมสามารถคาดการณได การปรบเปลยนราคาทเพมขนของวสด เครองมอ และอปกรณ ซงรวมถง ทรพยากรสนบสนนประเภทตางๆ เชน คาน า คาไฟ คาโทรศพท คาปรบตางๆ ทงนยงรวมไปถงสภาพอากาศทมความเปลยนแปลง ไมสามารถคาดการณลวงหนาไดอยางแมนย า และภยธรรมชาตตางๆ ทไดจากแผนการจดการตารางของกจการมความลาชาลง และยงมผลท าใหเกดการสญเสยคาใชจายทเพมขน จงมผลท าใหตองมการปรบแผนการจดการตารางใหมเกดขน

การจดการโครงการขนสง ๑๔๗

๒) การพจารณาตารางทไดท าการเปลยนแปลง ระบบการควบคมตาราง จะนยามขนตอนตางๆ ซงตารางของโครงการอาจจะเปลยนได

โดยระบบนจะประกอบดวยงานเอกสาร, ระบบตดตามและระดบการเปลยนแปลงทส าคญ ระบบการควบคมตารางควรจะท ารวมกนกบระบบการควบคมภาพรวมของโครงการ

การวดสมรรถนะ เปนเทคนคทชวยในการประเมนความผนแปรทจะเกดขน สวนส าคญของการควบคมตาราง คอการตดสนใจถาความผนแปรของตารางตองการการแกไข

แผนสวนเพม มบางโครงการเทานนทจะด าเนนการไปตามแผน การเปลยนแปลงในบางแงมมอาจจะตองมการประมาณชวงเวลาของกจกรรม, การปรบเปลยนล าดบของกจกรรม หรอการวเคราะหทางเลอกของตารางใหม

โปรแกรมการจดการโครงการ ความสามารถของโปรแกรมการจดการโครงการ คอ สามารถตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนจรงเทยบกบแผนการทไดวางไวเพอดวา มผลกระทบอยางไรกบโครงการ

การวเคราะหความเบยงเบน สมรรถภาพของการวเคราะหความเบยงเบนระหวางกระบวนการตดตามตารางเปนกญแจส าคญส าหรบการควบคมเวลา การเปรยบเทยบวนเปาหมายกบสถานการณจรงจะมประโยชนมากในการตรวจความเบยงเบนและเพอปรบปรงแกไขใหดขนตอไป การวเคราะหความเบยงเบนของงานทเลอนไดกเปนสวนประกอบหนงทส าคญส าหรบการประเมนเวลาและสมรรถนะของโครงการ

๓) การจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนจรง สงผลใหตองมการปรบตารางเวลาใหเปนปจจบน เปนการปรบขอมลในตารางใหเปน

ปจจบนเพอใชในการจดการโครงการ จะตองด าเนนการแกไขกบการเปลยนแปลงทเกดขน ซงเปนการกระท าอะไรกตามทจะ

ท าใหสมรรถภาพของตารางในอนาคตเปนไปตามแผนของโครงการทไดวางไว การท าการแกไขสวนใหญตองการการวเคราะหในเรองของสาเหตเพอทระบสาเหตทมาของความเบยงเบนตางๆ

สงทไดจากการจดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนคอ บทเรยนทไดเรยนรสาเหตของความเบยงเบน สาเหตเบองหลงของการแกไขตางๆ และรปแบบอนของบทเรยนทไดเรยนรจากการควบคมตารางซงตองจดท าเปนเอกสาร

๔) การปรบปรงขอมลตารางเวลา (Schedule Updates) นโยบายในการปรบตารางมอย ๓ แบบ ไดแก ๑) นโยบายในการปรบตารางแบบคาบเวลา หมายถง ตารางจะถกเปลยน หรอสรางใหม

ตามคาบเวลาทตงไว ๒) นโยบายในการปรบตารางแบบเหตการณบงคบ หมายถง จะท าการปรบตารางเมอเกด

เหตการณขน โดยเหตการณทวานรวมไปถง เครองจกรเสย คาสงผลตเรงดวนหรอการยกเลกค าสงผลต

๓) นโยบายในการปรบตารางแบบผสมผสาน หมายถง การปรบตารางเปนแบบคาบเวลาถาไมเกดเหตการณทจะตองท าใหปรบตารางขนกอน โดยการจดตารางแบบพลวตรหรอการปรบตาราง

การจดการโครงการขนสง ๑๔๘

แบบตอเนอง เปนกรณพเศษของการปรบตารางแบบเหตการณบงคบ เนองจากจะท าการปรบตารางทก ๆ ครงเมอเกดเหตการณขน ซงรวมไปถงการเขามาของงานดวยวธการในการแกไข

การปรบตาราง ม ๓ แบบ ไดแก วธการสรางตารางใหม การปรบตารางเปนบางสวน การจดตารางโดยเลอนตารางไปทางขวา วธการสรางตารางใหมเปนวธการปรบตารางแบบสมบรณ ไมเพยงแตปรบในสวนทเกยวกบ

งานเทานน ดวยเหตนท าใหเกดการค านวณมาก เนองจากการทตองจดงานทงหมดลงในตาราง จงมการคดวธแกไขตารางทมผลกระทบตอความมนคงของตารางเพยงเลกนอยคอ การปรบตารางเปนบางสวน ซงจะท าการปรบตารางเฉพาะในสวนทเกยวกบงานเทานน และวธการจดตารางโดยเลอนตารางไปทางขวา เปนการเลอนงานทจะตองท าไปเทากบเวลาทหยดการท างาน

การปรบปรงขอมลตารางเวลาตามความจ าเปนของโครงการ มอย ๓ แบบ ไดแก ๑) การปรบปรงขอมลของตารางตามเทคนคหรอขนตอนการด าเนนงาน (Technical or

Logic Constraints) คอ การทมขนตอนการด าเนนการทตองรอกจกรรมท ๑ ใหเสรจกอน จงจะเรมกจกรรมท ๒ ได

๒) การปรบขอมลของตารางตามขอจ ากดของทรพยากร (Resources Constraints) การทกจกรรมสามารถท าขนานกนไปกได แตตดขดทมผท ากจกรรมเพยงคนเดยว จงตอง

ท าทละอยาง (แตละอยางท าอะไรกอนกได ทสอดคลองกบเงอนไข) เปนวธการจดตาราง เพอใหความแกวงของการใชทรพยากรนอยทสดเทาทจะเปนไปได โดยพยายามทจะท างานใหเสรจตามเวลาทก าหนดไว ถาความตองการทางดานทรพยากรมการแกวงตวมากจะจดการไดยาก และการใชประโยชนจะท าไดไมเตมทซงสามารถใชวธการในการพยายามทจะท าใหกจกรรมวกฤตทเกดขนมความลาชาลง (Delay Non-Critical Activities) ซงสามารถท าไดเพราะวากจกรรมจะมนมความเฉอย (Slack) โดยทไมใหเกนคาความเฉอยทมอย เพอลดความกวดแกวงของความตองการทางดานทรพยากร

ประโยชนของการปรบปรงขอมลของตารางตามทรพยากร ระยะเวลาของความตองการทางดานทรพยากรทเกดขนสงสด (Demand Peak) จะ

ลดลง การใชทรพยากรในการด าเนนการแตละขนตอนของโครงการจะลดลง การกวดแกวงของความตองการของทรพยากรถกท าใหนอยทสด ผลกระทบของการปรบปรงขอมลของตารางตามทรพยากร จะมการลดความเฉอย (Slack) ลดความยดหยน (Flexibility) ความซบซอนของตารางจะเพมขนเพราะความตองการทางดานทรพยากร และมความ

ตองการทางเฉพาะดานหรอเทคนคทเพมขนเพมเขามาดวย เสนทางวกฤตของกจกรรมจะแตกออกและออกจากเครอขายดวยในทางกลบกนกจกรรม

ทมลกษณะเปนคขนานกนจะกลายเปนกจกรรมทมการจดล าดบขนตอน

การจดการโครงการขนสง ๑๔๙

๓) Critical-Chain Approach) อกทางเลอกหนงในการปรบปรงตามรางเวลา คอวธของ Goldratt กลาวคอ แทนทจะใช

slack ใหใช buffer เพอเรงเวลาใหงานเสรจเรว เนองจากวาคนงานสวนใหญชอบเผอเวลาไว และจะท าใหโครงการเสรจไมทนก าหนดเวลา โดยมแนวคดดงน

จะเรงท างานเมอใกลระยะเวลาทก าหนด จะไมบอกวางานเสรจแลว เพราะกลววาจะมการปรบปรงเวลาใหมเกดขนหรอการเรง

ก าหนดเสรจใหเรวขน การทงานแรกเสรจแลว แตหนวยงานท ๒ ยงไมพรอมทจะท างานตามขนตอนได การทมกจกรรมงานทมากเกนไป การทขนตอนของการด าเนนการมลกษณะเปนขอขวดเกดขนท าใหไมสามารถท างานได

อยางมประสทธภาพ จะไมเรมท างานจนกวาจะถงเวลาทจ าเปน เขาจงเสนอแนวทางในการแกปญหา ดงน

ใชกฎ ๕๐/๕๐ ในการประมาณการเวลา โดยลดเวลาท างานลงครงหนง โดยโอกาสทงานนนจะเสรจมแค ๕๐% และใชในการประมาณการโครงการของเวลา

๘.๔.๒ การบรหารทรพยากรตามตารางเวลา (Resource Load to Schedule) ๑) การใชทรพยากรตามตารางเวลาของโครงการ (Project Schedule) การใชทรพยากรตามตารางเวลาของโครงการ จะมการรวบรวมแผนการเรมโครงการ และเวลาทคาดวาจะเสรจในแตละกจกรรม ตารางของโครงการอาจจะแสดงอยในรปของ

รปแบบภาพรวม (ตารางหลก) หรอจะแสดงเปนรายละเอยดกได ถงแมวาจะสามารถเขยนใหอยในรปแผนภมแทงได แตการแสดงใหอยในรปของรปกราฟจะเปนทนยมมากกวา โดยรปแบบทมกใชมดงน

ผงเครอขายของโครงการทเพมวนทเขาไป โดยแผนผงนจะแสดงทงตรรกะของโครงการและเสนทางกจกรรมวกฤตของโครงการ

แผนภมแทง (Bar Chart) หรอเรยกอกชอหนงวา Gantt Chart จะแสดงวนทเรมและจบของกจกรรม และบางครงกจะแสดงความสมพนธกนระหวางกจกรรม เนองจากสามารถดไดงายและใชในการน าเสนออยบอยครง

แผนผงแสดงเสนฐานของโครงการ จะคลายกบแผนภมแทง เพยงแคระบเฉพาะตารางเวลาของการเรมและสนสดของกจกรรมหลก ๆ เทานนรายละเอยดของการใชทรพยากร

ความรความสามารถในเรองของการทจะบอกไดวาทรพยากรควรจะมใหใชไดเมอไรและในรปแบบไหน มความส าคญมากในเรองการพฒนาตาราการท างาน เชน ทรพยากรทตองใชรวมกน หรอทรพยากรวกฤตจะเปนสงทมความยากล าบากในการจดตาราง ดงนนการมใหใชไดของทรพยากรตองมความยดหยนไดสง

การจดการโครงการขนสง ๑๕๐

๘.๕ การวางแผนทรพยากรบคคล (Human Resource Planning) ๙๐ แผนทรพยากรบคคลจะก าหนดหนาท ความรบผดชอบ ความสมพนธระหวางบคคล

(Project Organization Chart) และแผนการจดสรรบคลากร (Staffing Management Plan) โดยจะระบถงวาใครบางมหนาทในการท างาน ตองเขามาด าเนนงานเมอไร ออกจากโครงการไดเมอไร มแผนการจดการฝกอบรมส าหรบบคลากรแตละประเภทอยางไร มการใหเกณฑการใหรางวล (Recognition and Awards) อยางไร และผลกระทบตองานประจ าของบคลากรนนอยางไร เปนตน

บทบาทหนาท ความรบผดชอบ และการรายงานความสมพนธอาจจะมอบหมายเปนบคคลหรอกลมกได บคคลหรอกลมนนอาจจะเปนสวนหนงของการสรางองคกรในโครงการ หรออาจมาจากภายนอกกลมทมาจากภายในองคกรมกจะมสวนเกยวของการหนาททเฉพาะเจาะจง เชน วศวกรรม การตลาด หรอการบญช ในทกโครงการจะมการวางแผนโครงสรางองคกรในชวงแรกสดของชวงเวลาโครงการ อยางไรกตาม ผลลพธจากกระบวนการนควรจะท าการทบทวนอยเสมอ ๆ ตลอดโครงการเพอใหแนใจในประโยชนอยางตอเนอง ถาองคกรพบวาไมมประสทธภาพแลว กควรทจะทบทวนในทนท

๘.๕.๑ ขอพจารณาเบองตนในการวางแผนโครงสรางองคกร ๑) ปจจยจากสภาวะขององคกร การเขาใจถงสภาพแวดลอมตลอดจนวฒนธรรมขององคกร

ของผด าเนนงานจะสามารถวางแผนการใชทรพยากรบคคลไดอยางมประสทธภาพ รปแบบองคกร (Organizational) มแผนกไหนบางตองเขามาเกยวของกบโครงการ

ลกษณะการท างานเปนอยางไร มความสมพนธอยางเปนทางการและไมเปนทางอยางไร เทคนค (Technical) มความรเฉพาะทางดานไหนทตองใชในการด าเนนโครงการ

หรอไม มโปรแกรม (Software) อะไรหรอภาษาอะไรหรอวธการทางวศวกรรมอะไร หรออปกรณพเศษทตองใชในการด าเนนโครงการหรอไม ความสมพนธสวนบคคล ( Interpersonal) ควรมรายงานอะไรทงอยางเปนทางการและไมเปนทางการเพอใหเกดความเขาใจทถกตองระหวางบคลากรทด าเนนโครงการ รายละเอยดการท างาน (Job Description) เปนอยางไร ความสมพนธระหวางเจานายกบลกนองเปนอยางไร ความสมพนธระหวางซพพลายเออรกบลกคาเปนอยางไร มความแตกตางทางดานวฒนธรรมการท างานหรอภาษาระหวางทมงานหรอไม มความเคารพหรอความเชอมนระหวางกนมากแคไหน

การเมอง (Political) อะไรคอเปาหมายทแทจรงของผมสวนไดเสยในโครงการแตละคน ใครหรอกลมใดเปนผมอทธพล (อยางไมเปนทางการ) กบสงทสงผลส าคญกบโครงการ มกลมพนธมตรหรอไม

๒) แผนความตองการทรพยากรของกจกรรม (Activity Resource Requirements) โดยแผนนจะเปนตวก าหนดวา ทรพยากรประเภทใด ใชในการด าเนนกจกรรมใดโดยในทนจะสนใจเฉพาะทรพยากรบคคลเทานน

๙๐ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๑๕๑

๓) ขอจ ากด (Constraint) เปนปจจยทจ ากดขอบเขตทางเลอกของทมงานบรหารโครงการทอาจสรางผลกระทบทงดานบวกและดานลบตอการวางแผนโครงสรางองคกร

ผลกระทบดานบวก เชน ความส าเรจของโครงการในอดต เปนปจจยทสนบสนนตอการวางแผนโครงสรางองคกรทมลกษณะคลายคลงกนในอนาคต ชวยใหสมาชกในโครงการมความมนใจในการด าเนนงาน ท าใหการวางแผนเปนไปอยางชอบธรรม

ผลกระทบทางดานลบ เชน การตดสนใจของผบรหารโครงการไมมความชดเจน เปนปจจยทสงผลใหการก าหนดบทบาทหนาทของสมาชกในโครงการเปนไปดวยความไมแนนอน ตองพบกบการเปลยนแปลงอยเสมอ ท าใหแผนโครงสรางองคกรนนๆ ไมสมฤทธผล

ตวอยางปจจยทเปนขอจ ากดในการวางแผนโครงสรางองคกรของโครงการ ความไมแนนอนทเกดขนในโครงการเพราะเปนการวางแผนในปจจบนเพอใชใน

อนาคต ความคดเหนของผบรหารเพราะเปนการวางแผนจากบนลงลาง (Top-down) งบประมาณ ระยะเวลาและเทคนควธทใชในการวางแผน ขอมลทเกยวกบโครงการทงในอดต ปจจบนและอนาคต วตถประสงคและเปาหมายของโครงการ สภาพแวดลอมภายนอกและสภาพแวดลอมภายในโครงการ แผนกลยทธของโครงการ

๘.๕.๒ เครองมอและเทคนคทใชในการวางแผนโครงสรางองคกร ๘.๕.๒.๑ ตนแบบ (Template)

รปแบบของแผนโครงสรางองคกรในโครงการประเภทเดยวกนอาจมความคลายคลงกนใน บางจด การใชนยามบทบาทและความรบผดชอบหรอการรายงานความสมพนธของโครงการ

ทคลายกนสามารถชวยเรงกระบวนการของการวางแผนองคกรได เชน โครงการกอสรางอาคาร ตก ทพกอาศย ตางมเอกลกษณของตนเองท าใหเกดความแตกตางในการจดการโครงการ แตจดอยในโครงการประเภทเดยวกนคอ โครงการกอสราง ซงมลกษณะทคลายคลงกนของความตองการบคลากรแตละฝายในโครงการ รวมถงบทบาทหนาทความรบผดชอบโครงการ

๘.๕.๒.๒ แนวทางและวธปฏบตดานทรพยากรบคคล (Human Resource Practices)

องคกรหลายองคกรมนโยบาย แนวทาง และขนตอนทหลากหลายทจะชวยใหทมงานบรหารโครงการมแงมมตางๆ ในการวางแผนขององคกร ในบางโครงการหวหนาโครงการเสมอนเปนผฝกสอนกจะตองมเอกสารทแสดงถงบทบาทหนาทในการเปนผฝกสอนดวย

ตวอยางแนวทางและวธปฏบตของผบรหารโครงการในการวางแผนโครงสรางองคกร มความรความเขาใจโครงการ เลอกใชวธการและเทคนคทเหมาะสมกบโครงการ การแสดงออกถงความเชอมนในแผนโครงสรางทก าหนดขน สามารถบรหารการเปลยนแปลงไดเปนอยางด

การจดการโครงการขนสง ๑๕๒

การวางแผนบนพนฐานของขอมลหรอปญหาทเกดขนจรงในโครงการ รบฟงความคดเหนจากทมงานในโครงการ เชอมโยงและประสานงานใหเกดความเขาใจทตรงกน

ตวอยางแนวทางและวธปฏบตของทมงานโครงการในการวางแผนโครงสรางองคกร มความรความเขาใจในวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ ใชความรความสามารถเฉพาะอยางเพอชวยวางแผนในสวนทตนเองเชยวชาญ ใหความรวมมอในการแสดงความคดเหน การตอบโตและการตดตอสอสาร ยอมรบการตดสนใจของผบรหารโครงการ มความรบผดชอบตอบทบาทหนาททไดรบมอบหมาย ๘.๗.๒.๓ ทฤษฎองคกร (Organizational Theory) เปนแนวคดทใชเปนแนวทาง

ในการวางแผนโครงสรางองคกรทมงสการเปนองคกรทด และเพอตอบสนองความตองการของโครงการไดดขน การวางแผนโครงสรางองคกรภายใตทฤษฎองคกรสมยปจจบน (Modern Theory Organization) มแนวคดดงตอไปน

โครงสรางองคกรตองสะทอนภาพรวมความเปนสงคมของโครงการ ท ตองมการเกยวเนองเชอมโยง พงพาอาศย สนบสนนความส าเรจซงกนและกนระหวางสวนตาง ๆ ในโครงการ

ทรพยากรบคคลในโครงการมชวต มความรสกและมจตใจ โครงสรางองคกรตองแสดงถงบทบาทหนาท ความรบผดชอบไดตรงตามความสามารถเฉพาะดานของแตละบคคล เพอใหเกดการด าเนนงานทดไมเกดปญหาการตอตาน

น าความรทางดานมนษยสมพนธมาใช ในทนหมายถงการปรกษาหารอเจรจาตอรอง สอสารดวยวาจาหรอเอกสารตางๆ ใหรบทราบแนวทางการวางแผนโครงสรางองคกร สรางความเขาใจทตรงกนระหวางผบรหารโครงการและทมงานโครงการ แตในโครงการขนาดใหญ การวางแผนโครงสรางองคกรมกจะอาศยรปแบบโครงสรางองคกรโครงการอนทมลกษณะใกลเคยงมาใชในการบรหารทรพยากรบคคล เพอใหงายตอการยอมรบและการด าเนนการ

น าสงแวดลอมมาพจารณาการจดสรรต าแหนงงานตางๆ ในแตละระดบการจดการโครงการ ไดแก ปรมาณงาน ความอยากงายของงาน ความสามารถของทมงาน ผมสวนไดสวนเสยในโครงการ งบประมาณโครงการ ระยะเวลาการด าเนนโครงการ เปนตน เพอใหสามารถบรหารจดการบคลากรไดอยางครอบคลมและถกตอง

ใชแนวความคดเชงระบบมาใชในการวางแผนโครงสรางองคกรเพอใหเกดแผนโครงสรางองคกรทสามารถน าไปใชไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล

ระบบของการบรหารทรพยากรมนษยส าหรบการจดการโครงการ ทนยมใชม ๒ ระบบ ไดแก

ระบบอปถมภและระบบคณธรรม ระบบอปถมภ (The Spoiled System) คอ รบบคลากรตามอ าเภอใจการชอบ

พอกนเปนพเศษ การสบสายโลหต ยดความสมพนธสวนบคคล

การจดการโครงการขนสง ๑๕๓

ระบบคณธรรม (Merit System) คอ รบบคลากรบนพนฐานความร ความสามารถสรางความมนคงในหนาท คดเลอกดวยกระบวนการทเปนกลาง โปรงใส ยดหลกประชาธปไตย

๘.๕.๓ คณสมบตของผจดการโครงการ ควรสอดคลองกบหนาทหลกของผจดการโครงการในการดแลหรอบรหารงานในโครงการ แบบวนตอวน เพอใหไดมาซงผลลพธ สนคาหรอบรการทมคณภาพมาตรฐานตามความ

ตองการ และภายใตระยะเวลาตลอดจนงบประมาณทก าหนดไว ผจดการโครงการควรมบคลกลกษณะดงน

มทศนะคตทด มสามญส านกทด เปดใจยอมรบความคดเหนของผอน มความสามารถในการปรบตวใหเขากบสถานการณตางๆ ไดงาย เปนคนชางประดษฐคดคน และรจกหาวธการใหม ๆ ทแตกตางกน เปนคนมองการไกลทสามารถจดการรบกบความเสยงทอาจจะเกดขนไดอยางม

ประสทธภาพ มความยตธรรม มพนธกจ หรอมความรบผดชอบหนาทของตน

๘.๕.๔ การวเคราะหผมสวนไดเสยกบโครงการ (Stakeholder Analysis) หมายถง การระบถงผมสวนไดเสยกบโครงการและความตองการทแปรผนของผมสวนไดเสย

ควรจะถกวเคราะหเพอใหแนใจวาไดตอบสนองความตองการนนจรง ขนตอนการวเคราะหผมสวนไดเสยกบโครงการมดงน

๑) การก าหนดประเดนปญหา คณะผท าการวางแผนโครงสรางองคกรของโครงการตองท าการก าหนดประเดนปญหาทอาจ

เกดขนจากโครงสรางองคกรของโครงการ ในมมมองททกคนเปนเจาของโครงการ แลวสรางความเขาใจรวมกน เหนพองตองกนในประเดนค าถามตางๆ ทมความส าคญตอความส าเรจของโครงการ

ตวอยางประเดนปญหาไดแก การระบคณสมบตของบคลากรทตองการในต าแหนงส าคญของโครงการ การพยากรณจ านวนบคลากรทตองใชในสวนงานนน ๆ การก าหนดอตราคาจางทรพยากรบคคลใหเหมาะสมทสด ความจ าเปนของการท าสญญาวาจางและการก าหนดเงอนไขตาง ๆ ในการ

ด าเนนงาน กระบวนการทใชในการคดเลอกบคลากรเขามาท างานในโครงการ การแบงฝายงานในโครงการ การก าหนดระดบบงคบบญชา

การจดการโครงการขนสง ๑๕๔

๒) การระบผมสวนไดสวนเสย ผมสวนไดสวนเสยในประเดนปญหาตางๆทก าหนดขน คอ บคคล กลม หรอสถาบนทจะ

ไดรบผลกระทบทงในดานบวกและดานลบจากโครงการเพอจ าแนกล าดบความส าคญ ตวอยางผมสวนไดสวนเสยในแผนโครงสรางองคกร ไดแก

ผบรหาร (Manager) ทมงานของโครงการ (Project Team) ฝายสนบสนน (Support) ผรบเหมาชวง (Subcontractor) กลมเปาหมาย (Target Group)

๓) ท าการประเมนหาสวนเกยวของ เปนขนตอนทตองอาศยความรวมมอของทกฝายในการรวบรวมขอสรปส าคญของสวน

เกยวของเพอประเมนวามสวนเกยวของมากนอยเพยงใด โดยจะแบงออกเปนประเดนตางๆ ไดตอไปน

ปญหา (Problems) มปญหาอะไรบางทตองเผชญ ความสนใจ (Interests) ผมสวนไดสวนเสยตองการอะไรจากโครงการ ศกยภาพ (Potential) ความชวยเหลอทโครงการไดรบจากผมสวนไดสวนเสย

เหลานน ความเชอมโยง (Linkages) วเคราะหความขดแยง ความรวมมอทมตอโครงการ

๘.๕.๕ ประโยชนของการวางแผนโครงสรางองคกร ๑) เกดการมอบหมายบทบาทและความรบผดชอบ บทบาทในโครงการ (ใครท าอะไร) และความรบผดชอบ (ใครเปนคนตดสนใจ) ตอง

มอบหมายใหผมสวนไดเสยกบโครงการอยางเหมาะสม บทบาทและความรบผดชอบอาจจะเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา บทบาทและความรบผดชอบสวนมากจะถกมอบหมายไปยงผมสวนไดเสยทมความกระตอรอรนในงานของโครงการ เชน หวหนาโครงการ, สมาชกคนอนๆ ของทมบรหารโครงการ และผสนบสนนรายบคคล

บทบาทและความรบผดชอบของหวหนาโครงการโดยทวไปจะวกฤต แตผนแปรไปตามความส าคญในแตละพนทท างาน บทบาทและความรบผดชอบควรจะเชอมโยงกบการนยามขอบเขตของโครงการอยางใกลชด

๒) แผนการจดการพนกงาน เอกสารทจะอธบายวาตองน าทรพยากรบคคลเขามาหรอเอาออกไปจ านวนเทาไรและเมอไร

แผนการจดการพนกงานอาจจะเปนทางการหรอไมเปนทางการ มรายละเอยดมากหรอพดกวางๆ ขนอยกบความตองการของโครงการ และแผนการจดการพนกงานนเปนสวนหนงของใจความหลกของแผนโครงการนอกจากนยงมสงทตองสนใจอกคอ วธการทจะตดสมาชกของทมงานออกไปเมอไมตองการใชตอไปในโครงการ ขนตอนการมอบหมายใหมทเหมาะสมอาจจะท าโดย

การจดการโครงการขนสง ๑๕๕

๒.๑ ลดตนทนโดยการลดหรอก าจดงานทท าแลวใสเปนเวลาระหวางทมอบหมายกบงานตอไปแทน

๒.๒ ปรบปรงขวญและก าลงใจโดยการลดหรอก าจดความไมแนนอนเกยวกบโอกาสของการจางงานในอนาคต

๓) แผนภาพองคกร การแสดงรปภาพแบบใดกไดของการรายงานความสมพนธของโครงการ โดยอาจจะเปน ทางการหรอไมเปนทางการ มรายละเอยดมากหรอพดกวางๆ ขนอยกบความตองการของ

แตละโครงการแผนภาพองคกรควรตองมรายละเอยดสนบสนนเพอชวยใหการวางแผนโครงสรางองคกร รองรบการแปรเปลยนไปตามพนทการใชงานและขนาดของโครงการ ขอมลสวนใหญทจะน ามาเพมในรายละเอยดสนบสนน ไดแก ผลกระทบขององคกร รายละเอยดของงาน ความตองการการฝกอบรม

๘.๖ กระบวนการด าเนนงาน (Executing Processes)

การด าเนนโครงการใหเปนไปตามแผนโครงการทก าหนดไวเปนเรองยากเพราะการท างาน ลกษณะโครงการเตมไปดวยการเปลยนแปลงและไดรบอทธพลจากปจจยหลายประการใน

ระหวางการด าเนนงานดงนนผบรหารโครงการจงควรมทกษะในการบรหารขนพนฐาน เชน ความเปนผน า การตดตอสอสาร การเจรจา เปนตน และทมงานในโครงการตองมความรและทกษะเกยวกบผลทไดจากการท าโครงการเพอทจะสามารถแกไขปรบปรงการท างานไดทนทวงทในกรณทผลลพธทไดไมเปนไปตามแผนโครงการ

ลกษณะการด าเนนโครงการทด เปนดงน๙๑ ๑) เปนไปตามแผนของโครงการ คอ ด าเนนการภายใตเวลา ตนทน ทรพยากร ขอบเขต

และคณภาพตามแผนทก าหนดไว ๒) มความชดเจน คอ สามารถตดตามตรวจสอบความคบหนา หรอความส าเรจเสรจสนใน

แตละกจกรรมไดตลอดเวลา ๓) ผปฏบตงานมประสทธภาพ คอ ด าเนนงานภายใตปญหาและอปสรรคท เกดขนโดย

สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนาไดเปนอยางด สามารถด าเนนโครงการไดส าเรจลลวงตามวตถประสงคและเปาหมาย

๔) มการบรหารจดการทด คอ ผบรหารโครงการมความรความสามารถและทกษะในการบรหารงานโครงการประกอบกบสมาชกในโครงการมทกษะในการด าเนนงานในสวนทไดรบมอบหมายไดเปนอยางด ท าใหทกอยางท างานอยางเปนระบบตลอดวงจรชวตของโครงการจนกระทงเสรจสนโครงการ

๙๑ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๕๖

๕) มความพรอมของปจจยสนบสนนการด าเนนงาน คอ ความลงตวของการพยายามท าทกอยางใหเปนไปตามแผนทก าหนดไว โดยเฉพาะในสวนงานจดซอจดหาทจะเปนผรบผดชอบโดยตรงในการจดเตรยมทรพยากร ตลอดจนสงตางๆ ทจ าเปนตองใชในโครงการ

๘.๗ ความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน๙๒

การวางแผนโดยแททจรงแลว เปนการก าหนดจดหมายปลายทางหรอผลลพธทองคการตองการใหเกดขนในอนาคต (End or Expected outcomes) กบก าหนดแนวทางหรอวธการ (Means or course of action) ในการทจะบรรลจดมงหมายทก าหนด สวนการด าเนนงาน เปนการน าเอาแผนทวางไวมาก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน (Standard operating procedure) เพอใชทรพยากรตางๆ ใหเกดผลตามทตองการ ผลลพธบนปลายหรอผลสมฤทธ (Achievement) ทเกดขน คอ การแกปญหาและตอบสนองความตองการตางๆ ขององคการไดอยางแทจรง

ส าหรบความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน อาจอธบายไดดงน ๑) กระบวนการวางแผน (Planning Process) เรมตนจาก (๑) การก าหนดผลลพธ หรอจดมงหมายของแผนดวยการก าหนด ตวชวดดาน

ตางทตองการเปนอนดบแรก จากนนจงตามดวย (๒) การก าหนดผลงานทงในเชงปรมาณ คณภาพ และเวลาทตองการใหงานส าเรจ (๓) การก าหนดกระบวนการหรอรายละเอยดของวธการด าเนนงาน และ (๔) การก าหนดปจจย หรอทรพยากรทจ าเปน เปนล าดบตอเนองกน

๒) กระบวนการด าเนนงาน (Implementation Process) เปนการน าแผนทวางไวแลวไปปฏบต อนเปนการท างานของผปฏบตงาน ทเรมตน กลบ

ดานกนกบการวางแผน ดงทแสดงไวในแผนภาพขางบนน คอ (๑) การน าทรพยากรตามปรมาณและคณภาพทไดรบการจดสรรไปใชตาม (๒) กระบวนการ ทวางไวโดยจะตองเปนไปตามมาตรฐานตางๆ เชน ขนตอน กฎเกณฑ เวลา คาใชจาย พฤตกรรมทก าหนด อนจะเปนผลใหองคการไดรบ (๓) ผลงาน ตามทคาดหมายไวในแผน ทงในเชงปรมาณ คณภาพ และเวลา อนจะท าใหเกด (๔) ผลลพธ ดงทก าหนดเจตนารมณเชงกลยทธไว

จากค าอธบายขางตน จะเหนไดวา การวางแผนกบการด าเนนงานมความสมพนธโดยตรง ดงนน การด าเนนงานทประสบผลส าเรจ จะเกดขนจากการวางแผนทดเทานนและในท านองกลบกนในการด าเนนงานทด จ าเปนตองมการจดวางระบบการจดการใหสอดคลองกบเงอนไขและรายละเอยดตางๆ ทก าหนดไวในขนของการวางแผนดวย

๙๒ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, พมพครงท ๑๖, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗), หนา ๒ – ๓.

การจดการโครงการขนสง ๑๕๗

๘.๘ ความสมพนธตามกรอบความคดเชงตรรกะ (Logical Framework) ระหวางการวางแผน โครงการกบการด าเนนงานตามแผน๙๓

พจารณาความสมพนธระหวางการวางแผนโครงการกบการด าเนนงานตามแผนโดยใชกรอบความคดเชงตรรกะ (Logical Framework) จะเหนความสมพนธ ดงน

๘.๘.๑ ความสมพนธตามแนวดง (Vertical Logic) เปนความสมพนธเชงตรรกะของจดมงหมายปลายทางกบวธการ คอ จะเปนการสรป

สาระส าคญของโครงการ (Narrative Summary = NS) ทแสดงความสมพนธระหวางจดมงหมายของแผนงาน (Program goal) หรอผลงานของโครงการ (Project outputs) ทเปนขอก าหนดกจกรรมและทรพยากร (Inputs)

ความสมพนธนถาเปนการพจารณาจากบนลงลาง จะใชค าถามทวา “ท าอยางไร (How)” และในทางกลบกน เมอพจารณาจากลางขนบน จะตองตอบค าถามทวา “ท าท าไม (Why)”

๘.๘.๒ ความสมพนธตามแนวนอน (Horizontal Logic) เปนการแสดงความสมพนธเชงตรรกะ ระหวางสาระส าคญของโครงการแตละดาน ทไดระบ

ไวแลวนน ในขนการด าเนนงาน หนงจะก าหนดตวชวดความส าเรจ (Objectively Verifiable Indicators = OVI) ทงในดานของเวลา พนทหรอกลมเปาหมาย ปรมาณ และ คณภาพ อยางไร สอง จะมวธการตดตามตรวจสอบ (Means of Verification = MOV) จากแหลงขอมลใด และ สาม มเงอนไขทส าคญ (Important Assumption = IA) หรอปจจยภายนอก ทเปนเรองอนอยนอกเหนออ านาจการควบคมของผจดการโครงการทควรใหความสนใจอะไรบาง

จากความสมพนธ ทงในแนวดงและแนวราบดงกลาว นจะถกน าไปเปนขอก าหนด ของความสมพนธระหวาง หนง การวเคราะหปญหาและสาเหตองเรองทจะด าเนนการแกไข (Problem tree analysis) กบ สอง สงทแสดงถง จดมงหมายและวธการ (Objective tree analysis) อยางเปนระบบและครบวงจร

ตวอยางเชน ปญหาทมกจะเกดขนในดานการพฒนาการทองเทยว คอ การอนรกษ และพฒนาสถานททองเทยวยงไมอยในเกณฑทดเพยงพอ เปนผลใหสถานททองเทยวทรดโทรมและมภมทศนอจาดเกดขนมากมาย ทงน สบเนองจากสาเหตส าคญรวมสามดาน คอ (๑) ขาดการมสวนรวมขององคกรปกครองทองถน (๒) ขาดระบบการจดการดานการทะนบ ารงแหลงทองเทยวใหคงสภาพทดและ (๓) นกทองเทยวและผมสวนเกยวของขาดจตส านกในเชงอนรกษทรพยากรการทองเทยว ดงนน ในการแกปญหานจงก าหนดจดมงหมายทจะด าเนนการอนรกษและพฒนาแหลงทองเทยวอยางถาวร ดวยการก าหนดโครงการขนรวมทงหมด สามโครงการ คอ โครงการเสรมสรางการมสวนรวมขององคกรปกครองทองถน โครงการปรบปรงระบบการจดการทะนบ ารงสถานททองเทยว และโครงการสรางจตส านกในการอนรกษและพฒนาแหลงทองเทยว

๙๓ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, พมพครงท ๑๖, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗), หนา ๒ – ๓.

การจดการโครงการขนสง ๑๕๘

ในการทจะด าเนนโครงการทงหมดใหบรรลผลส าเรจจะสามารถพจารณาความสมพนธในเชงตรรกะได ๘.๙ การน าแผนสการปฏบต๙๔

การวางแผนเปนหลกวชาทมความส าคญและไดรบการพฒนามาอยางตอเนองจนกระทงปจจบนและมแนวโนมทจะทวความส าคญยงขน กลาวไดวาในทกหนวยงานตางมภาระหนาทในการวางแผนเพราะเปนกระบวนการเรมตนของการบรหารจดการถามการวางแผนทดแลวผบรหารหนวยงานมความเชอมนไดวาผลงานทไดจากการปฏบตกจะบรรลถงจดมงหมายได

การวางแผนเปนกระบวนการทเกยวของกบการตดสนใจ จดสรรทรพยากรในปจจบนเพอใหเกดความส าเรจตามวตถประสงคในอนาคตซงมความส าคญและมคณคาตอบคลากรและหนวยงานทงหนวยงานขนาดเลกและขนาดใหญเปนการชวยใหผบรหารหนวยงานทราบวาจะท าอะไรและเมอใด ใชทรพยากรอยางไรใหเกดประโยชนสงสดและมประสทธภาพเปนเครองชทางการด าเนนงานซงจะชวยใหการบรหารจดการราบรนหากมปญหาอปสรรคสามารถแกไขไดทนทชวยลดตนทนการปฏบตงานลดการท างานทไมสมพนธกน

กระบวนการวางแผนมการแบงขนตอนของการวางแผนแตกตางกนออกไปขนอยกบเหตผลหลายประการ ผเชยวชาญบางคนอาจรวมขนตอนยอยหลายขนตอนเขาไวเปนตอนเดยวกน ในขณะทบางคนแบงเปนขนตอนละเอยดทงนอาจเปนเพราะความแตกตางในระดบของการวางแผน แตขนตอนทผเชยวชาญแยกใหเหนในทกกระบวนการวางแผนจะใหความส าคญกบขนตอนการปฏบตตามแผน ทเปนขนตอนส าคญมาก เพราะเปนความสามารถทจะผลกดนการท างานของกลไกทส าคญทงหมดใหสามารถบรรลผลลพธตามทตงเปาหมายไว การด าเนนงานจะเกดผลอยางมประสทธภาพจ าเปนอยางยงทจะตองผลกดนใหมการปรบเปลยนแนวคด คานยม เปาหมาย รวมถงวธและกระบวนการท างาน การน าแผนไปสการปฏบตจะตองท าใหหนวยงานยอมรบแนวทาง แผนงาน โครงงานนน และพรอมทน าแนวทางนนไปด าเนนการไดอยางเหมาะสมกบสภาพแวดลอม และวธการปฏบตงานของตน ดงนน จงจ าเปนตองมการระดมก าลง แสวงหาการสนบสนน เพอใหเกดการปฏบตและสรางความเปนปกแผนใหเกดขน เพอใหผเกยวของมความรสกเปนเจาของและมสวนรวม

ความหมายของการน าแผนสการปฏบต หมายถง การด าเนนการทกอยางเพอใหนโยบาย บรรลวตถประสงคทก าหนดไว

การน าแผนไปสการปฏบตเปนการน าโครงการ/กจกรรม ทไดก าหนดไวในแผน ไปด าเนนการใหบรรลตามเปาหมาย โดยตองก าหนดองคกรหรอบคคลทรบผดชอบ และวธการด าเนนการชดเจน

๘.๙.๑ ขนการน าแผนไปปฏบต ขนนเมอไดจดท าแผน โครงการและไดตรวจสอบความเปนไปไดจนแนใจแลว กตองน าแผน

เสนอผมอ านาจตามล าดบเพอขออนมตงบประมาณด าเนนการตามแผนและเมอไดรบอนมตแลวกจะ

๙๔ ย ท ธ น า พ ร ห ม ณ , ก า ร น า แ ผ น ส ก า ร ป ฏ บ ต , [อ อ น ไ ล น ], แ ห ล ง ท ม า :

www.pncc.ac.th/pncc/wrod/plan.doc, [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๑๕๙

น าไปปฏบต การปฏบตตามแผนนจดเปนขนส าคญทสดของการวางแผนเพราะวาแผนเปนเพยงขอมลทมอยในเอกสาร ถาไมมการปฏบตกจะไมเกดประโยชนอะไร ในการปฏบตตามแผนจะเรมตงแตการจดท าแผนปฏบตการประจ าปการด าเนนการตามโครงการทมในแผนปฏบตการประจ าปตามล าดบของโครงการกอนหลง

ก าหนดระยะเวลาของการปฏบตงานตามแผน เมอไดศกษางานและคณสมบตของผปฏบตงานแลวผวางแผนงานจะสามารถคาดคะเนไดวางานชนหนง ๆ ควรใชก าลงคนปฏบตงานกคนและแผนงานดงกลาวจะใชเวลาเทาใดในแตละแผนและควรใชเวลาเทาใดตลอดแผนงาน เพอใหการอานแผนงานงายยงขนควรจดท าเปนตารางแสดงเวลาทใชปฏบตงานแตละอยางตลอดเวลา

การน าแผนไปปฏบตเปนการบงบอกถงการตดสนใจเลอกทางเลอกทดทสดฉะนนเพอใหการปฏบตตามแผนและวตถประสงคการด าเนนงานจะตองค านงถงการประหยดและใหผลประโยชนทเหมาะสมโดยใชทรพยากร คน เงน และวสดอปกรณทไดรบจดสรรเพอการด าเนนงานอยางแทจรง

การปฏบตตามแผนจะเปนการลงมอปฏบตตามโครงการมการมอบหมายงาน การจดสรรทรพยากร การประสานงาน การควบคม การปฏบตงานเพอใหการด าเนนงานเปนไปตามเปาหมาย

การลงมอปฏบตตามแผนมขนตอนการปฏบตทส าคญดงน ๑. ผปฏบตตามแผนรบแผนทไดอนมตแลวเพอการด าเนนการ ๒. ผปฏบตตามแผนจะตองท าความเขาใจสวนประกอบตาง ๆ ทางเทคนคของแผน ๓. การท าความเขาใจสวนตาง ๆ ของแผนโดยเนนถงปจจยทไมเกยวกบวชาการเฉพาะดาน

หรอเทคนคแตมงเนนไปทางดานมนษยสมพนธและปฏกรยาของผปฏบตทมตอแผน ๔. การก าหนดบทบาทของผด าเนนการตามแผน ๕. การจดเตรยมบคคลผปฏบตตามแผนและการก าหนดมอบหมายความรบผดชอบ ๖. การเตรยมแผนด าเนนการหรอแผนปฏบตงาน ๗. การด าเนนการตามแผน ตามกระบวนการทกขนตอนทกลาวมาจะเปนการเตรยมงาน

ลวงหนาเพอด าเนนการตามแผนจงมลกษณะงานของการวางแผนปะปนอยดวย ๘. การแจงใหผเกยวของในหนวยงานทราบถงโครงการ ๙. การแปลความหมายของแผนใหผใตบงคบบญชาทราบ ๑๐. การชแจงใหผใตบงคบบญชาทราบถงความรบผดชอบเกยวกบการควบคมงาน ๑๑. การรวบรวมขอมลและตวเลขทเกยวของกบความกาวหนาของแผน ๑๒. การตรวจสอบและประเมนขอมลและตวเลข ๑๓. การปรบปรงแผนใหเหมาะสม ๑๔. การรายงานผลการปฏบตงานตามแผนตงแตตนจนถงการสนสดของแผน ๘.๙.๒ ความส าเรจของการน าแผนสการปฏบต มปจจยทเกยวของดงตอไปน ๑. ความชดเจนในวตถประสงคและเปาหมายของแผน ๒. การก าหนดและมอบหมายภารกจความรบผดชอบในโครงสรางบรหารแผน มความ

ชดเจน ๓. มระบบการก ากบตรวจสอบและประเมนผลภายในองคกร และมการเสรมแรงผปฏบต

ในเชงสรางสรรค

การจดการโครงการขนสง ๑๖๐

๔. สมรรถนะองคกรทน าแผนสการปฏบต มความเขมแขงทงศกยภาพ ความสามารถและความพรอม

๕. มการสนบสนนและมความผกพนของฝายตาง ๆ ทงระดบนโยบาย และระดบปฏบตทางดานการเมอง งบประมาณ และวชาการ

จากทกลาวมาสรปไดวาขนน าแผนไปปฏบตเปนการปฏบตงานตามทไดก าหนดไวในแผนงานหรอโครงการเพอใหงานทก าหนดไวในแผนบรรลเปาหมายผบรหารควรมกลวธในขนการน าแผนไปปฏบต การด าเนนการในดานการเตรยมบคคล งบประมาณ วธการ วสดอปกรณ กอนด าเนนการมการชแจงใหผรบผดชอบและผปฏบตงานด าเนนการมการใหค าแนะน าปรกษาหารอ มการควบคมการปฏบตงานและการรายงานตลอดจนการปรบปรงแกไขทกระยะของการปฏบตงานมความส าคญยง

๘.๙.๓ โครงสรางและล าดบชนของแผน ในองคประกอบของแผนสามารถแยกใหเหนโครงสรางและล าดบชนขององคประกอบทม

ความสมพนธกนเปนล าดบไดดงน

แผนภาพท ๘.๑ โครงสรางและล าดบขนของแผน นโยบาย (Policy ) คอกรอบส าหรบการตดสนใจทเหมาะสมของผบรหารเพอเปนแนวทาง

ในอนทจะปฏบตภารกจทไดรบมอบหมายและชวยใหผบรหารสามารถประสานความพยายามในการท าหนาทของสมาชกภายในองคการวาไดท าตามนโยบายหรอไม

แผน (Plan) คอรปธรรมของนโยบายทประกอบดวยโครงการและกจกรรมตางๆ ทท าใหการน านโยบายไปปฏบตปรากฏเปนจรง และเปนผลผลตของการวางแผน

แผนงาน (Programs) คอโครงการหลายโครงการทประสานกนไวอยางด และมง ทวตถประสงคเดยวกนโครงการ (Project) คอ กลมของกจกรรมทเกยวของกน และตองปฏบตกจกรรมเหลานนตามล าดบกอนหลงเพอใหบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว โดยมจดเรมตนและจดเสรจสน

นโยบาย (Policy )

แผน (Plan)

แผนงาน (Programs)

โครงการ (Project)

กจกรรม (Activity)

การจดการโครงการขนสง ๑๖๑

เพยงจดเดยวกจกรรม (Activity) งานทเปนสวนหนงของโครงการ ซงตองใชเวลาและทรพยากรในการท างานนนๆ งานตองมจดเรมตนและจดสนสดทบงชได

อาจสรปไดวา นโยบาย กคอ กรอบก ากบ หรอก าหนดทศทางในการด าเนนงานของกลมคนในองคการ โดยมลกษณะเปนแนวคดกวางๆ ทแสดงถงปรชญาหรออดมการณในการปฏบตงานใหบรรลผลตามเปาหมายทเปนทยอมรบแลวจากคนสวนใหญ จงถอไดวานโยบายเปนกระบวนการบรหารทกอใหเกดแผน (Plan) ทจะท าใหการน านโยบายไปปฏบตปรากฏเปนจรง สวน แผนงาน (Program) จะประกอบดวยโครงการหลายโครงการทประสานกนไวอยางด และ มงทวตถประสงคเดยวกน สวนโครงการ (Project) เปนองคประกอบของแผนทเปนวธการจะน าไปสความส าเรจหรอบรรลวตถประสงคของแผนซงจะตองปฏบตกจกรรม (Activity )หลายกจกรรมทระบไวในโครงการ

๘.๑๐ สรปทายบท

การวางแผนโครงการ คอ การก าหนดแผนงานการด าเนนงานทงหมดของโครงการเพอใหบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการโดยมการใชทรพยากรในโครงการอยางมประสทธภาพสงสดแผนของโครงการ (Project Plan) ประกอบดวย ๙ ขนตอน คอ ๑) การก าหนดเปาหมายและวตถประสงค ๒) การรวบรวมขอมล ๓) การจดท าโครงสรางการจ าแนกงาน ๔) การระบหนาทความรบผดชอบ ๕) การจดท าตารางเวลาการด าเนนงาน ๖) การจดสรรบคลากรและทรพยากรของโครงการ ๗) การก าหนดแนวทางการประสานงาน ๘) การวางแผนควบคมและตดตาม และ ๙) การก าหนดแผนหรอวธประเมนโครงการ

เทคนคทใชในการวางแผนโครงการ ไดแก การวเคราะหโครงสรางของสงทสงมอบของโครงการ (Product Breakdown Analysis) วศวกรรมระบบ (System Engineering) วศวกรรมคณคา (Value Engineering) การวเคราะหคณคา (Value Analysis) การวเคราะหหนาท (Function Analysis) การกระจายหนาทเชงคณภาพ (Quality Function Deployment : QFD) การวเคราะหผลประโยชนและตนทน (Benefit/Cost Analysis)

ความสมพนธระหวางการวางแผนกบการด าเนนงาน ประกอบดวย ๒ สวนคอกระบวนการวางแผน (Planning Process) และ กระบวนการด าเนนงาน (Implementation Process) ในองคประกอบของแผนสามารถแยกโครงสรางและล าดบชนขององคประกอบทมความสมพนธกนเปนล าดบ คอ นโยบาย (Policy ) แผน (Plan) และแผนงาน (Programs)

การจดการโครงการขนสง ๑๖๒

ค าถามทายบทท ๘

๑. จงอธบายความส าคญของกระบวนการวางแผนในแตละขนตอนมาดวามลกษณะทแตกตางกนอยางไร

๒. ขอบเขตของการวางแผนมอะไรบาง แตละดานเหมอนกนหรอแตกตางกนอยางไร ๓. จงยกตวอยางโครงการในการบรหารจดการวดมา ๑ โครงการ โดยก าหนดทรพยากรของโครงการ

นนๆ วาประกอบดวยทรพยากรอะไรบาง อยางนอย ๔ ดาน ๔. การวเคราะหโครงสรางของสงทสงมอบของโครงการ (Product Breakdown Analysis)

วศวกรรมระบบ (System Engineering) วศวกรรมคณคา (Value Engineering) การวเคราะหคณคา (Value Analysis) การวเคราะหหนาท (Function Analysis) การกระจายหนาทเชงคณภาพ (Quality Function Deployment : QFD) การวเคราะหผลประโยชนและตนทน (Benefit/Cost Analysis) ทงหมดนมประโยชนตอการวางแผนโครงการอยางไร

๕. ผลลพธทไดจากการวางแผนขอบเขต ประกอบดวยอะไรบาง กระบวนการของการวางแผนจดการทรพยากรของโครงการประกอบดวยอะไรบางจงอธบาย

๖. วตถประสงคของการจดท าแผนความตองการทรพยากรของโครงการมอะไรบาง จงอธบายขนตอนการจดท าแผนความตองการทรพยากรมาดพอเขาใจ

๗. จงยกตวอยางเหตการณทมผลกระทบท าใหการด าเนนงานตามขนตอนตางๆ เกดความลาชา มาดอยางนอย ๓ ตวอยาง

๘. ปจจยทสงผลตอการวางแผนการใชทรพยากรบคคลไดอยางมประสทธภาพประกอบดวยปจจยอะไรบาง เพราะเหตไรปจจยดานทรพยากรบคคลจงมความส าคญมาก

๙. กระบวนการวางแผนและกระบวนการด าเนนการทงสองอยางนมความสมพนธกนอยางไร จงอธบาย ๑๐. แผนทดเปนอยางไร นโยบาย (Policy ) แผน (Plan) และแผนงาน (Programs) ทงสามน

เกยวเนองกนอยางไร จงอธบาย

การจดการโครงการขนสง ๑๖๓

เอกสารอางองทายบท

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

ย ท ธ น า พ ร ห ม ณ . ก า ร น า แ ผ น ส ก า ร ป ฏ บ ต . [อ อ น ไ ล น ]. แ ห ล ง ท ม า : www.pncc.ac.th/pncc/wrod/plan.doc. [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

รตนา สายคณต. รศ.. การจดการโครงการ : แนวทางสความส าเรจ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๗.

วราภรณ จรชพพฒนา. ผศ.ดร.. “การจดการโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”. รายงานการวจย. กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ๒๕๕๑.

วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว. ๒๕๔๓. สมคด พรมจย. เทคนคการประเมนโครงการ. พมพครงท ๕. นนทบร : จตพร ดไซน. ๒๕๕๐. สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ .

กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

การจดการโครงการขนสง ๑๖๔

แผนการสอนประจ าบทท ๙ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๙ การจดการคณภาพของโครงการ (Quality of Project Management) หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ความหมายของคณภาพโครงการ ๓. การบรหารคณภาพโครงการ ๔. แนวทางการประยกต TQM ส าหรบการจดการโครงการ ๕. หลกการส าคญในการสรางทศนคตดานคณภาพ ๖. ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ ๗. ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๑๐๐๐๖ ๘. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ การทผลลพธของโครงการหรอผลการด าเนนงานของโครงการเปนไปตามแนวทางทก าหนดไว และบรรลตามวตถประสงคเปาหมายของโครงการ ชอวา “คณภาพของโครงการ” ซงประกอบดวยองคประกอบทส าคญ ๔ ประการคอ ๑) คณภาพก าหนดโดยความพงพอใจของลกคา (Customer Satisfaction) ๒ การปองกนดกวาแกไข (Prevention over inspection) ๓. การปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous improvement) และ ๔. การค านงถงความส าคญของทมงาน (Team management responsibility) กระบวนการในการจดการคณภาพของโครงการ แบงออกเปน ๓ กระบวนการหลก ไดแก การวางแผนคณภาพ (Quality Planning) การประกนคณภาพ (Quality Assurance) และการควบคมคณภาพ (Quality Control) เครองมอและเทคนคตางๆ ทใชในการจดการคณภาพของโครงการ เชน การวเคราะหตนทนและผลประโยชน การออกแบบการทดลอง ตนทนทางดานคณภาพ การตรวจสอบทางดานคณภาพ การวเคราะหกระบวนการ โดยอาศยเครองมอตางๆ เชน ผงแสดงเหตและผล แผนภมควบคม แผนภาพการไหล ฮสโตแกรม แผนภมพาเรโต กราฟเสน ผงการกระจาย เปนตน

TQM คอการรวมพลงแหงความพยายามในการท างานของทกคนในองคการ เพอบรรลวตถประสงคในการผลตผลงานทมคาของขอบกพรองหรอมลคาในการช ารดเปนศนย (Zero Defects) ทงนดวยการใชตนทนต าทสด ในการทจะประยกต TQM ในโครงการ กระบวนการ TQM มองคประกอบ ๕ ประการ ดวยกนไดแก ๑) คณภาพของผลงาน (Quality of product)

การจดการโครงการขนสง ๑๖๕

๒) คณภาพของกระบวนการจดการ (Quality of management processes) ๓) หลกประกนคณภาพงาน (Quality assurance) ๔) การควบคมคณภาพ (Quality control) ๕) ทศนคตของบคลากร (The attitude of mind) วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความหมายของคณภาพโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการบรหารคณภาพโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจแนวทางการประยกต TQM ส าหรบการจดการโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจหลกการส าคญในการสรางทศนคตดานคณภาพ ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ ๖. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๑๐๐๐๖

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๙ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๙ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๑๖๖

บทท ๙ การจดการคณภาพของโครงการ

(Quality of Project Management)

๙.๑ บทน า คณภาพ (Quality) คอ การด าเนนงานใหเปนไปตามมาตรฐาน หรอขอก าหนดทตองการโดยสรางความพอใจใหกบลกคา และมตนทนการด าเนนงานทต าทสด ซงสามารถแยกพจารณาคณสมบตของคณภาพออกเปน ๒ ลกษณะ ไดแก คณภาพของผลตภณฑและคณภาพของงานบรการ คณภาพของผลตภณฑ สามารถพจารณาคณสมบตส าคญ ๘ ดาน คอ สมรรถนะ ลกษณะเฉพาะความเชอถอได ความสอดคลองตามทก าหนด ความทนทาน ความสามารถในการใหบรการ ความสวยงามและการรบรคณภาพ หรอชอเสยงของสนคา ในขณะท คณภาพของงานบรการ จะประกอบดวยคณสมบตส าคญ ๑๐ ดาน คอ ความเชอถอได การตอบสนองความตองการ ความสามารถ การเขาถงได ความสภาพ การตดตอสอสาร ความนาเชอถอ ความปลอดภย ความเขาใจลกคา และสามารถรสกไดในบรการ ๙.๒ ความหมายของคณภาพโครงการ คณภาพของโครงการ (Project Quality) หมายถง การทผลลพธของโครงการ หรอผลการด าเนนงานเปนไปตามแนวทางทก าหนดไว และบรรลตามวตถประสงคเปาหมายของโครงการ ตวอยางโครงการทคณภาพ ไดแก โครงการทมผลลพธเปนไปตามความพงพอใจของผมสวนเกยวของ และผมสวนไดสวนเสยของโครงการ โครงการทสามารถบรหารงานไดอยางมประสทธผล โดยใชทรพยากรไดอยางคมคามประสทธภาพ โครงการทมผลการด าเนนงานถกตองตามมาตรฐานคณภาพหรอสอดคลองกบหลกประกนคณภาพของโครงการ เปนทพงพอใจตอผบรหารระดบสงและผปฏบตงาน เปนตน๙๕ เวลาในการจดการโครงการ (Project Time) หมายถง ชวงเวลา (Duration) และตารางเวลา (Scheduling) โดย ชวงเวลา คอ ระยะเวลาทใชในการด าเนนงานแตละกจกรรมโครงการ ตงแตเรมตนจนกระทงเสรจสน สวน ตารางเวลา คอ ตารางก าหนดขนตอน หรอล าดบกอนหลงของกจกรรมหรองานในโครงการพรอมกบการระบชวงเวลาทด าเนนการ ทรพยากรในโครงการ (Project Resource) หมายถง สงทตองมตองใชในโครงการ เพอสนบสนนการด าเนนงานในโครงการไปสความส าเรจตามเปาหมายและวตถประสงค ในการจ าแนกทรพยากรในโครงการสามารถจ าแนกได ๕ ประเภท ไดแก บคคล (People) วสด (Materials)

๙๕สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๑๖๗

ทดน อาคาร สถานท เครองจกรและอปกรณ (Plant and Equipment) สงอ านวยความสะดวก (Facilities) และ คสญญา (Contractor) ตนทนในโครงการ (Project Cost) หมายถง คาของทรพยากรทใชในกจกรรมโครงการ แตละชวงเวลา ปกรณ ปรยากร๙๖ กลาววา ความหมายของคณภาพในบรบทของโครงการ มกจะมผเขาใจผดอยตลอดเวลาวาการผลตงานทมคณภาพคอการค านงถงความสวยงาม ความหรหรา ราคาแพง มาตรฐานเชงเทคนคทนสมยใหมเสมอ และมความสลบซบซอนหรอในกรณทเปนเครองมอการผลตกจะใหความส าคญตอเทคโนโลยกาวหนาหรอมระดบสง เปนตน ซงในการปฏบตจรง การใชความหมายท านองนอาจไมเกดประโยชนใด ๆ มากนก ในบรบทของการจดการโครงการ (Project management context) การจดการในเชงคณภาพมความหมายเฉพาะเจาะจงเปนอยางยงกลาวคอ เปนการจดการทค านงถง องคประกอบหลกรวม ๔ ประการ๙๗ ๑) คณภาพก าหนดโดยความพ งพอใจของลกค า ( Customer Satisfaction) หมายความวา ตวชวดดานคณภาพทแทจรง เปนไปตามความประสงคในการใชประโยชนของลกคาเปนส าคญ ดงนนเงอนไขดานคณลกษณะของผลงาน (Specification) จงขนอยกบจดประสงคทแทจรงของลกคาของโครงการ ในการน าผลงานนนไปใชประโยชนใหเปนไปตามผลลพธทตองการ ๒ การปองกนดกวาแกไข (Prevention over inspection) หมายความวา การจดการในเชงคณภาพ เปนการมงเนนการจดการโดยใชขอเทจจรง (Management by fact) ทงนเพอใชขอมลตางๆ ทไดใหเปนประโยชน ในการทมเทความพยายามทจะปองกน (Prevention) หรอหลกเลยงความผดพลาด (Avoiding) อนอาจจะเกดขน ดวยการวางแผนปองกนลวงหนา เพราะการแกไขในภายหลงจากทไดตรวจพบ (Inspection) ยอมจะท าใหเสยเวลาและคาใชจายเพมขนกบน าไปสความไมพงพอใจของลกคาได ๓. การปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous improvement) เนองจากลกคามแนวโนมทจะปรบเกณฑความพงพอใจใหสงขนกวาเดมตลอดเวลาดงนน กระบวนการท าซ าทใชค าทเรยกขานกนโดยทวไปวา PDCA Cycle หรอ Deming Cycle (Plan, Do, Check and Act) จงมประโยชนในการปรบปรงผลงานโครงการใหมคณภาพ เพมสงขนไดเสมอ ๔. การค านงถงความส าคญของทมงาน (Team management responsibility) ความส าเรจในการสรางคณภาพ เกดจากการมสวนรวมของบคลากรในทมงานโครงการทกคน ทงน โดยผบรหารและผจดการโครงการจะตองค านงถงความส าคญของบคลากรเหลาน กบจะตองจดสรรทรพยากรตางๆ เพอสนบสนนใหโครงการด าเนนไปจนแลวเสรจ จากความหมายทชดเจนเหลานชให เหนวา ในการจดการเชงคณภาพของโครงการ จ าเปนตองอาศยความรบผดชอบรวมกน ของสมาชกในองคกรโครงการทจะตองท างานรวมกน เปน

๙๖ ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ , พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

๙๗ Turner อางใน ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๑๖๘

ทม ดงนน จงจ าเปนตองน าเอาความคดเรองการจดการเชงคณภาพทงองคกรมาใชในการจดการโครงการอยางหลกเลยงไมได ๙.๓ การบรหารคณภาพโครงการ (Project Quality Management) ๙๘ การบรหารคณภาพโครงการ หมายถง กจกรรมทงหมดของโครงการไมวาจะเปนการก าหนดนโยบาย วตถประสงคและหนาทความรบผดชอบดานคณภาพของโครงการ โดยมการจดท าเปนระบบขนตอนทางดานคณภาพ ซงระบบดงกลาวจะเปนกจกรรมทมการปรบปรงอยางตอเนอง การบรหารคณภาพโครงการ แบงออกเปน ๓ กระบวนการหลก ไดแก การวางแผนคณภาพ (Quality Planning) การประกนคณภาพ (Quality Assurance) และการควบคมคณภาพ (Quality Control) โดยทง ๓ กระบวนการลวนมความเชอมโยงกนและจะเกยวของกบบคคลทเกยวของมากกวา ๑ คนขนไป โดยแตละกระบวนการจะเกดขนอยางนอย ๑ ครงในแตละโครงการ แตหากโครงการแบงออกเปนหลายเฟส กระบวนการดงกลาวกอาจจะเกดขนในแตละเฟสไดอกดวย โดยพนฐานของการจดการดานคณภาพทจะกลาวถงในระบบ ISO แตการจดการทางดานคณภาพยงมอกหลายสวนดวยกนไมวาจะเปน TQM, Six Sigma, FMEA, Design Review, Voice of Customer, COQ และกระบวนการปรบปรงอยางตอเนอง การบรหารคณภาพของโครงการทกลาวไปขางตนจะน าไปใชกบทกโครงการโดยไมมการค านงถงธรรมชาตของผลตภณฑ การวดคณภาพและเทคนคของผลตภณฑ ซงเปนลกษณะเฉพาะตวของแตละผลตภณฑในโครงการ เชน โรงงานผลตซอฟทแวรกยอมมความแตกตางไปจากโรงงานผลตนวเคลยร แตการจดการบรหารคณภาพกไดถกน าไปประยกตใชกบทง ๒ โรงงานซงแนนอนวาอาจเกดความลมเหลวขนในโครงการใดโครงการหนงได เนองจาก

การท างานใหไดตรงตามความตองการของลกคา อาจสงผลในแงลบตอโครงการไดเพราะอาจเปนการท างานทกอใหเกดความสญเปลาเนองจากท างานทมากเกนความจ าเปน

การท างานใหเสรจตรงตามตารางงานโดยการเรงตรวจสอบทางดานคณภาพกอาจจะสงผลใหเกดความผดพลาดในการตรวจจบชนสวนงานทเสย

หากจะท าการเปรยบเทยบคณภาพกเปรยบไดกบคณลกษณะทจะสามารถเตมเตมความตองการได ซงความตองการดงกลาวจะเปนปจจยน าเขาของโครงการ ดงนน เปาหมายของการบรหารคณภาพของโครงการจงมงเนนไปทความตองการและความคาดหมายของลกคาและผมสวนไดสวนเสยของโครงการเปนส าคญ โดยหลายคนมกมขอสงสยเกยวกบขอแตกตางระหวางคณภาพและเกรด ดงนน กอนอนจงขออธบายขนตนเกยวกบความแตกตางระหวางสองค าน ไดวา เกรดเกดจากการจดหมวดหมของผลตภณฑหรอบรการซงมหนาทการใชงานเหมอนกนแตจะมความแตกตางกนในแงของเทคนคและรปพรรณสณฐานโดยหากกลาววาเกรดต าจะไมไดหมายถงการลดลงของ

๙๘สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๘๗ - ๑๘๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๖๙

ประสทธภาพการใชงาน ในกรณกลบกนหากกลาววาคณภาพต าแสดงวาจะมปญหาในแงของการใชงานเกดขนทนท ความแมนย าและความถกตองกมความแตกตางกนเชนกน โดยความแมนย า หมายความวาหากมการวดซ าผลทไดจากการวดแตละครงจะมคาใกลเคยงและเกาะกลมกน แตความถกตองหมายความวาคาทไดจากการวดใกลเคยงกบคาจรงมาก โดยความแมนย าไมไดแปลวาตองถกตองเสมอไปและถกตองทไมไดแปลวาตองแมนย าดวยเชนกน ส าหรบระดบความถกตองและแมนย าโดยปกตจะถกก าหนดโดยทมงานการบรหารคณภาพโครงการ การจดการทางดานคณภาพแบบสมยใหมจะมการพจารณาและตระหนกเกยวกบปจจยส าคญ ๆ ดงตอไปน

ความพงพอใจของลกคา การจะทราบถงความพงพอใจของลกคาจะตองท าความเขาใจประเมน จ ากดความและมการจดการเกยวกบสงทผบรโภคคาดหวง

ปองกนใหมากกวาการตรวจสอบ โดยปกตคาใชจายในการควบคมมกจะถกกวาคาใชจายในการตรวจสอบของเสย

หนาทการจดการ ความส าเรจจะเกดขนไดเมอไดรบความรวมมอจากทกฝายในทม กระบวนการปรบปรงอยางตอเนอง กระบวนการปรบปรงทางดานคณภาพทเปน

พนฐานไดแก PDCA Cycle โดยการปรบปรงทางดานคณภาพอาจใชวธการ TQM และ Six Sigma รวมดวย โดยตนทนทางดานคณภาพหมายถงตนทนรวมทงหมดท เกยวของกบดานคณภาพ โดยการตดสนใจในโครงการใด ๆ จะมผลกระทบโดยตรงกบตนทนทางดานคณภาพซงจะออกมาในรปผลลพธของการตกลบผลตภณฑและขอรองเรยน แตอยางไรกตามการลงทนทางดานการปรบปรงคณภาพของโครงการจะมงเนนไปทการปองกนขอบกพรองมากกวาการแกไขเมอเกดขอบกพรองขนแลว

๙.๓.๑ การวางแผนคณภาพ (Quality Planning) การวางแผนทางดานคณภาพจะเกยวของกบการระบมาตรฐานทางดานคณภาพและการสรางความพงพอใจ โดยจะตองท าควบคไปกบการวางแผนดานอน ๆ ในโครงการ ยกตวอยางเชน การทจะใหผลตภณฑเปนไปตามมาตรฐานทางดานคณภาพกจะตองพจารณาใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงทางดานตนทนและตารางการผลต หรอการท าใหผลตภณฑมคณภาพตรงตามความตองการกจะตองใชการวเคราะหเสยงเขามาประกอบการตดสนใจดวย โดยพนฐานของการจดการดานคณภาพแบบสมยใหมจะมงเนนไปทการวางแผน การออกแบบและการสรางปจจยตางๆ ทจะสงตอคณภาพมากกวาการตรวจสอบของเสย ๙.๓.๒ การประกนคณภาพ (Quality Assurance) การประกนคณภาพเปนการประยกตใชแผนและกจกรรมในระบบคณภาพเพอใหมนใจวาตรงกบความตองการ ในหนวยงานดานนจะท าหนาทในการตรวจสอบกจกรรมเกยวกบการประกนคณภาพ โดยกระบวนการนจะเปนกจกรรมทส าคญในกระบวนการปรบปรงอยางตอเนอง ซงจะสามารถชวยลดกจกรรมทไมกอใหเกดมลคา ดงนนจงจะเหนไดวากระบวนการนเปนการเพมประสทธภาพและประสทธผลใหกบการด าเนนงาน โดยการปรบปรงกระบวนการจะถกน ามาใชในการจ าแนกความแตกตางระบและทบทวนกระบวนการทางธรกจขององคกร นอกจากนกระบวนการ

การจดการโครงการขนสง ๑๗๐

ปรบปรงดงกลาวอาจจะน าไปใชกบงานสวนอนๆ ในองคกรไดดวย ไมวาจะเปนการน าไปใชในระบบประมวลผลในคอมพวเตอรเชน การเขยนโปรแกรมไปจนถงกระบวนการระดบมหพภาค อยางเชน การเปดตลาดสนคาและบรการใหมๆ เปนตน ๙.๓.๓ การควบคมคณภาพ (Quality Control) การควบคมคณภาพจะเกยวของกบการตรวจตดตามผลลพธของโครงการวาเปนไปตามมาตรฐานทไดก าหนดไวหรอไม และก าจดสาเหตบางประการซงจะกอใหเกดผลลพธทไมนาพงพอใจ ซงอาจจะหมายถงผลลพธทางดานตนทนหรอตารางการด าเนนงาน โดยจะน าความรในเรองของสถตโดยเฉพาะในเรองของการสมตวอยางและโอกาสความนาจะเปนมาเปนเครองมอทชวยในการประเมนผลลพธของการควบคมคณภาพ โดยจะตองเขาใจถงความแตกตางระหวางการปองกนและการตรวจสอบการสมตวอยางเชงคณลกษณะและการสมตวอยางเชงปรมาณ และความคงทนและขดจ ากดควบคม ๙.๓.๔ เครองมอและเทคนคตางๆ ทใชในการจดการคณภาพของโครงการ

๑) เครองมอและเทคนคทใชในการวางแผนคณภาพ ๑.๑) การวเคราะหตนทนและผลประโยชน การวางแผนจะมการพจารณาควบคไป

กบความคมคาระหวางตนทนและผลประโยชนทโครงการจะไดรบ โดยผลประโยชนทางดานคณภาพอนดบแรกทโครงการจะไดรบ กคอ มชนงานทตองน ากลบไปแกไขนอยลง ซงสงผลใหมอตราผลตภาพทเพมสงขน ตนทนต าลงและยงเปนการเพมความพงพอใจใหกบผมสวนไดสวนเสยของโครงการอกดวย โดยตนทนดงกลาวกคอ ตนทนทเปนคาใชจายเกยวกบกจกรรมดานการบรหารคณภาพ เกณฑมาตรฐาน เปนการเปรยบเทยบแผนการด าเนนงานของโครงการกบโครงการอนเพอใชในการปรบปรงโครงการ โดยอาจจะท าการเปรยบเทยบกบภายในองคกรหรอภายนอกองคกรกได

๑.๒) การออกแบบการทดลอง เปนขนตอนทางสถตทจะชวยในการพสจนวาปจจยใดเปนปจจยทสงผลตอผลตภณฑและกระบวนการตางๆ ในโครงการ ซงการออกแบบการทดลองจะท าเพอหาปจจยทเหมาะสมทสด โดยจะชวยลดความความแปรผนทเกดจากสงแวดลอมและความแตกตางของการผลตลงได โดยมมมองทส าคญของการน าเทคนคนมาใชกคอ จะท าใหสามารถปรบเปลยนตวแปรทส าคญทสงผลตอโครงการได นอกจากนยงท าใหทราบถงผลของปจจยรวมอกดวย ยกตวอยางเชน การน าเทคนคนไปใชในโรงงานผลตรถยนต โดยไดท าการพจารณาถงปจจ ยรวมระหวางระบบปองกนการการกระแทกของรถยนตขณะขบขและยางรถยนตซงมผลตอสมรรถนะการขบเคลอนภายใตระดบตนทนทเหมาะสม

๑.๓) ตนทนทางดานคณภาพ ตนทนทางดานคณภาพจะเปนการลงทนเกยวกบการประเมนความตองการของผลตภณฑหรอกระบวนการ ปองกนสาเหตตางๆ ทจะกอใหเกดลกษณะทไมสอดคลองกบความตองการและยงรวมไปถงตนทนทเกดจากการแกไขผลตภณฑและบรการทไมเปนไปตามขอก าหนดอกดวย

๑.๔) เครองมอเพมเตมของการวางแผนคณภาพ เครองมอดงกลาวนจะชวยในการระบสถานการณทจะชวยใหการวางแผนคณภาพเปนไปอยางมประสทธภาพ รวมไปถงการระดมสมอง การสรางกราฟแสดงความสมพนธ แผนภาพเมตรกซ และแผนภาพการไหลของกระบวนการ เปนตน

การจดการโครงการขนสง ๑๗๑

๒) เครองมอและเทคนคทใชในการประกนคณภาพ ๒.๑) การตรวจสอบทางดานคณภาพ การตรวจสอบทางดานคณภาพเปนการ

ทบทวนและตรวจสอบวากจกรรมของโครงการเปนไปตามนโยบาย กระบวนการและขนตอนทโครงการหรอองคกรไดตงไวหรอไม หรออาจกลาวไดวาวตถประสงคหลกของการตรวจสอบทางดานคณภาพ กคอการหานโยบาย กระบวนการรวมไปถงขนตอนทจะกอใหเกดการด าเนนงานไรประสทธภาพและประสทธผลของโครงการ โดยจะเปนการชวยลดตนทนทางดานคณภาพและเพมเปอรเซนตการยอมรบของผลตภณฑและบรการจากลกคาและผสนบสนน โดยการตรวจสอบทางดานคณภาพอาจท าไดโดยผตรวจสอบภายในองคกรหรอภายนอกองคกรกได ซงการตรวจสอบคณภาพจะเปนการยนยนเกยวกบกระบวนการการรองขอการเปลยนแปลง แนวปฏบตทถกตอง การซอมแซมชนสวนของเสยและปฏบตการปองกน

๒.๒) การวเคราะหกระบวนการ การวเคราะหกระบวนการจะท าตามขนตอนของแผนการปรบปรง โดยจะเรมจากการตรวจสอบปญหา พจารณาขอจ ากดตางๆ และกจกรรมทไมกอใหเกดมลคาเพมระหวางกระบวนการ โดยจะใชเทคนคเฉพาะวเคราะหไปถงสาเหตทแทจรงของปญหา เพอน าไปใชในการสรางมาตรการควบคมกระบวนการตอไป

๓) เครองมอและเทคนคทใชในการควบคมคณภาพ ๓.๑) ผงแสดงเหตและผล (Cause-and-Effect Diagram) ผงแสดงเหตและผล

(Cause-and-Effect Diagram) หร อผ งก า งปลา ( Fishbone Diagram) ค อ ผ งท แสดงความสมพนธระหวางคณลกษณะทางคณภาพกบปจจยตางๆ ทเกยวของ

ประโยชนของการใชผงกางปลา ใชเปนเครองมอในการระดมความคดจากสมองของทกคนทเปนสมาชกกลม

คณภาพอยางเปนหมวดหมซงไดผลมากทสด แสดงใหเหนสาเหตตางๆ ของปญหาของผลทเกดขนทมมาอยางตอเนอง จนถง

ปมส าคญทน าไปปรบปรงแกไข แผนผงนสามารถน าไปใชในการวเคราะหปญหาตางๆ ไดมากมาย ทงในหนาท

การงาน สงคม แมกระทงชวตประจ าวน โครงสรางของผงกางปลา ประกอบดวยสวนส าคญ ๒ สวน คอ สวนโครงกระดก

ทเปนตวปลา ซงไดรวบรวมปจจย อนเปนสาเหตของปญหา และสวนหวปลาทเปนขอสรปของสาเหตทกลายเปนตวปญหา โดยตามความนยมจะเขยนหวปลาอยทางขวามอ และตวปลาอยทางซายมอเสมอ

ขนตอนการสรางผงกางปลา ขนท ๑ ก าหนดลกษณะคณภาพทเปนปญหา (อาจจะมากกวา ๑ ลกษณะก

ได) ขนท ๒ เลอกเอาคณลกษณะทเปนปญหามา ๑ อน แลวเขยนลงทางขวามอ

ของกระดาษพรอมตกรอบสเหลยม ขนท ๓ เขยนกางปลาจากซายไปขวาโดยเรมจากกระดกสนหลงกอน

การจดการโครงการขนสง ๑๗๒

ขนท ๔ เขยนสาเหตหลกๆ เตมลงบนเสนกระดกสนหลงทงบนลางพรอมกบตกรอบสเหลยมเพอระบสาเหตหลก

ขนท ๕ ในกางใหญทเปนสาเหตหลกของปญหา ใหใสกางรองลงไป ทแตละปลายกางรองใหใสขอความทเปนสาเหตรอง ของแตละสาเหตหลก

ขนท ๖ ในแตละกางรองทเปนสาเหตรอง ใหเขยนกางยอย ทเขาใจวาจะเปนสาเหตยอย ๆ ของสาเหตรองอนนน

ขนท ๗ พจารณาทบทวนวาการใสสาเหตตางๆ ทมความสมพนธกนตามระดบชนถกตองหรอไม แลวใสขอมลเพมเตมใหครบถวน

ขอสงเกตในการน าผงกางปลาใช กอนสรปปญหาควรใสน าหนก หรอคะแนนใหกบปจจยสาเหตแตละตวเพอจะ

ไดใชในการจดล าดบความส าคญของปญหา กอนน าไปปฏบตตอไป ควรอาศยขอมลสถตในการพจารณาใสน าหนก หรอใหคะแนนความส าคญของปจจยปญหา

ขณะใชผงกางปลา กใหท าการปรบปรงแตงเตมแกไขอยางตอเนองดวยเพราะวาผงกางปลาทเขยนครงแรกอาจจะไมสมบรณ แตเมอน าไปใชแกปญหาแลวอาจจะไดขอมลและขอเทจจรงมากขน และอาจจะไปหกลางความเขาใจแตเดมกได การปรบปรงไปเรอยๆ จงเปนการบนทกผลการศกษาคนควาประกอบการแกปญหาในการผลตทด

ตวอยางแผนภมกางปลา โดยตวอยางนเปนการแสดงแผนภมกางปลาของโครงการกอสรางสะพานลอย โดยจะแบงสาเหตการวเคราะหออกเปน ๒ สาเหต คอ สาเหตของการใชงบประมาณเกน กบ สาเหตของการลาชาของงาน

แผนภาพท ๙.๑ เหตและผล (Cause – and – Effect Diagram) จากสาเหตของการใชงบประมาณเกน๙๙

๙๙สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๙๔.

Process Plant/Equipme Man -จางเกนพอด - เบกคารกษาพยาบาล

Contactor Material

Over budget

- ปน เหลก ขนราคา - คาขนสงเพม

การจดการโครงการขนสง ๑๗๓

แผนภาพท ๙.๒ เหตและผล (Cause – and – Effect Diagram) จากสาเหตของการลาชาของงาน๑๐๐

๓.๒) แผนภมควบคม (Control Chart) เปนแผนภมทใชส าหรบเฝาตดตามคาของตวแปรทตองการควบคมคณภาพวา เกด

ความผนแปรเกนระดบปกตหรอไม จะไดทราบวาเมอใดจะตองด าเนนการแกไขใหกระบวนการกลบสระดบปกต แผนภมควบคมแบงตามชนดของขอมลทควบคม ไดเปน ๒ ประเภท ดงน คอ

แผนภมควบคมชนดแปรผน (Variable Control Chart) ขอมลทควบคมมลกษณะเปนคาตอเนองหรอเปนคาทวดมาเชน ความยาว น าหนก เปนตน แผนภมในประเภทนทนยมใช ไดแก แผนภมควบคม X − MR และ X − R เปนตน

แผนภมควบคมชนดตามลกษณะ (Attribute Control Chart) แผนภมในกลมนใชขอมลทเปนจ านวนนบ เชน แผนภมในการตดตามดวา จ านวนของเสย หรอจ านวนขอบกพรองของงานทผลตจากกระบวนการมการเปลยนแปลงหรอไม เนองจากขอมลทเกบเปนคาเตมหนวยหรอคาทนบไดลงตวแนนอน เชน จ านวนของเสยทพบ จ านวนรอยต าหนทพบบนของเสย

ประโยชนของแผนภมควบคม ควบคมกระบวนการผลตไดทนเหตการณ เมอมจดใดแสดงความผดปกตผ

ควบคมสามารถแกไขกระบวนการผลตใหกลบสสภาพปกตไดอยางทนท ทราบถงสมรรถภาพกระบวนการ โดยสามารถน าขอมลเกยวกบคาตวแปรตางๆ

ในกระบวนการ มาค านวณหาสมรรถภาพของกระบวนการได และใชเปนขอมลในการพจารณาตดสนใจในผลตภณฑและกระบวนการผลตได

แผนภมควบคมชวยเพมผลผลตได โดยมสวนชวยในการแกไขปญหากอนทกระบวนการจะผลตของเสยออกมาเปนจ านวนมาก และลดการท าซ า (Rework) ซงจะชวยเพมผลผลตได

๑๐๐สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๙๔.

Process Plant/Equipme Man - คนงานหยดงานบอย - เกดอบตเหตบอย

Contactor Material

Over budget

- สนคาขาดตลาด

การจดการโครงการขนสง ๑๗๔

แผนภมควบคมชวยปองกนการปรบแตงกระบวนการโดยไมจ าเปนเนองจากสามารถแยกแยะสภาพความแปรปรวนของกระบวนการไดวาเมอใดเปนความแปรปรวนตามปกต และเมอใดเปนความแปรปรวนทเกดจากความผดปกต จงท าใหผปฏบตงานทราบวา จ าเปนตองมการปรบเครองจกรเมอมความผดปกตเกดขนเทานน

แผนภมควบคมใหขอมลเพอการวนจฉยกระบวนการผลต การวเคราะหสภาพการกระจายของจดในแผนภมควบคม ท าใหไดขอมลเพอการแกไขกระบวนการผลต

แนวทางในการประยกตใชแผนภมควบคม เลอกกระบวนการทตองการควบคม ก าหนดคณลกษณะทตองการควบคมของกระบวนการทเลอก เลอกชนดของแผนภมทเหมาะสมกบคณลกษณะนน a) แผนภมชนดตวแปร ใหรายละเอยดขอมลของกระบวนการมาก เชน การประมาณ คาเฉลย การประมาณคาการกระจายตลอดจนสมรรถภาพของ กระบวนการ ปกตจะแสดงถงปญหาหรอความผดปกตตางๆ ทเกดขนกอนท ของเสยจะเกดขน ท าใหสามารถด าเนนการแกไขไดทนทวงท ลดโอกาสการเกดของเสย

b) แผนภมชนดตามลกษณะ มความงายในการเกบขอมล สามารถใชแผนภมควบคมเพยงแผนภมเดยวในการควบคมหลายลกษณะ

ไดพรอมกน ขอเสย คอ ยอมรบระดบของเสยระดบหนง เพราะสงทพลอตก คอ สดสวนของเสย

ก าหนดระบบการเกบขอมล สราง ปรบปรง และน าแผนภมไปใชในการควบคมและปรบปรงพฒนา

กระบวนการผลต ตองมแบบฟอรมในการบนทกขอมลเกยวกบการผลต ซงควรมขอมลในเรอง

วตถดบทใช และการเปลยนแปลงการปรบตงเครองจกร เชน คาทปรบ ทศทางทปรบ ผลของการปรบตง

การจดการโครงการขนสง ๑๗๕

แผนภาพท ๙.๓ แผนภมควบคม๑๐๑

๓.๓) แผนภาพการไหล (Flowchart) แผนภาพการไหลจะเปนตวชวยวเคราะหปญหาทเกดขนในกระบวนการโดย

แผนภาพการไหลจะมไดหลายรปแบบดวยกนแตทกแบบจะมจดประสงคเดยวกน คอ เปนตวแสดงกจกรรม จดทใชในการตดสนใจและล าดบของกระบวนการซงจะชวยใหทมงานของโครงการสามารถรวาปญหาเกดจากกระบวนการใดและจะสามารถด าเนนการปรบปรงไดอยางไร

๑๐๑สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๙๗.

การจดการโครงการขนสง ๑๗๖

แผนภาพท ๙.๓ กระบวนการไหล (Process Flow)๑๐๒

แผนภาพท ๙.๔ แผนภาพการไหล (Flowchart) ๓.๔) ฮสโตแกรม (Histogram) ฮสโตแกรม (Histogram) เปนผงทแสดงการกระจายของขอมลชดหนงซงแสดง

คณลกษณะอยางใดอยางหนง เชน ความยาว น าหนก เปนตน แกนนอนจะแสดงคาของขอมลทมการแบงเปนชวง ๆ ทเทากน แกนตงแสดงคาความถของขอมลในแตละชวง ท าใหทราบวาขอมลมการกระจายความถมากหรอนอยเพยงไร และอาจพลอตขดจ ากดขอก าหนด (Specification Limits) ลงบนฮสโตแกรมเพอใหทราบวางานทผลตจากกระบวนการอยในขอบเขตทยอมรบไดมากหรอนอยเพยงใด

ประโยชนของการใชฮสโตแกรมเพอแสดงใหเหนถงการกระจายของขอมลและดวามการกระจายออกมานอกขดจ ากดขอก าหนดมากนอยเพยงใด

๑๐๒สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๙๘.

กจกรรม ๑

กจกรรม ๒

กจกรรม ๔

กจกรรม ๓

เรมตนงาน

สนสดงาน

ขนตอน การตดสนใจ

No

Yes

การจดการโครงการขนสง ๑๗๗

แผนภาพท ๙.๔ ฮสโตแกรม๑๐๓

แผนภาพท ๙.๕ ฮสโตแกรม (Histogram)

๓.๕) แผนภมพาเรโต (Pareto Diagram) แผนภมพาเรโต (Pareto Diagram) ใชแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวาง

สาเหตของความบกพรองกบปรมาณความสญเสยทเกดขน โดยมลกษณะคลายกบกราฟแทง หรอ histogram แตกตางกนท แทงของขอมลตามแนวแกนนอน มคาลดลงตามล าดบ หลกการของแผนภมพาเรโตในการปรบปรงคณภาพ คอ การหาตวแปรท มอทธพลตอคณภาพ (Quality Function) ตวอยางเชน ถาเราหาตวแปรทมผลกระทบตอคณภาพ และน ามาหาคาตวเลข หรอรอยละของผลกระทบนนจดล าดบจากมากไปนอย น ามาเขยนกราฟโดยใหแกนตงดานซาย เปนคาจรงของผลกระทบของตวแปร สวนแกนตงดานขวา เปนคาสะสมของผลกระทบของตวแปร

แผนภมพาเรโตใชเลอกปญหาทจะลงมอท า เพราะปญหาส าคญในเรองคณภาพมอยไมกประการ แตสรางขอบกพรองดานคณภาพจ านวนมาก สวนปญหาปลกยอยมอยมากมายแตไมสงผลกระทบดานคณภาพมากนก ดงนนจงควรเลอกแกไขปญหาทส าคญซงถาแก ไขไดจะลดขอบกพรองดานคณภาพลงไดมาก

๑๐๓สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๙๙.

20

10

0

0.9 LSL

1.0 Thicknes

s

1.1 USL

การจดการโครงการขนสง ๑๗๘

๓.๖) กราฟเสน (Line Graph) กราฟเสน (Line Graph) เปนกราฟท ใชแสดงการเคลอนไหว หรอการ

เปลยนแปลงของขอมลทเปลยนแปลงตงแตอดตมาจนกระทงถงปจจบน โดยจะแสดงใหเหนลกษณะแนวโนมการเปลยนแปลงของกระบวนการ ซงอาจจะน าแนวโนมนไปใชในการพยากรณแนวโนมในอนาคตได โดยมแกน ๒ แกน (Coordinate) ทเกยวของ คอ

แกนนอน (X Coordinate) จะแสดงระยะเวลา หรอจ านวนหนวยทเปลยนแปลงของแตละชวงเวลา

แกนตง (Y Coordinate) ใชแสดงมลคา หรออตราสวนเปนรอยละ เพอแสดงใหเหนวาเมอมมลคาสงขน หรอมอตราสวนเพมขน จะแสดงใหเหนความแตกตางของขอมล

ประโยชนของการใชกราฟเสน ใชดความสมพนธระหวางขอมล และแนวโนมการเปลยนแปลงตางๆ ใชเปรยบเทยบขอมลใหเหนภาพไดอยางชดเจน และเขาใจงาย ๓.๗) ผงการกระจาย (Scatter Diagram) ผงการกระจาย (Scatter Diagram) เปนแผนผงทแสดงความสมพนธระหวางตว

แปร ๒ ตว วาสมพนธกนในลกษณะใด ซงจะสามารถหาสหพนธ (Correlation) ของตวแปรทงสองตวทแสดงดวยแกน x และแกน y ของกราฟ วาหากสหพนธเปนบวก คอ ตวแปรจะมความสมพนธแปรตามกน แตหากวาสหพนธเปนลบ จะหมายถง ตวแปรมความสมพนธแปรผกผนตอกน

ผงการกระจายใชเพอแสดงใหเหนถงความสมพนธระหวาง ๒ ปจจยทเราสนใจ ซงหากตองการทดสอบความมนยส าคญของความสมพนธ กจะใชวธการทางสถตอน ๆ เพอทดสอบตอไป

๓.๘) การสมตวอยาง การสมตวอยางจะเกยวของกบการคดเลอกกลมประชากรทตองการศกษาโดยหากม

การสมตวอยางดวยวธทเหมาะสมกจะสามารถลดตนทนเกยวกบการควบคมคณภาพลงได ๓.๙) การตรวจสอบ การตรวจสอบจะเปนการทดสอบวาผลตภณฑจากกระบวนการเปนไปตามมาตรฐาน

ตามขอก าหนดหรอไม โดยผลลพธทไดจากการตรวจสอบอาจจะเปนขอมลทไดจากการวด โดยการตรวจสอบอาจท าในระหวางกระบวนการหรอตรวจสอบตอนทออกมาเปนผลตภณฑแลว ๙.๔ แนวทางการประยกต TQM ส าหรบการจดการโครงการ ปกรณ ปรยากร๑๐๔ กลาววา TQM หมายถง การรวมพลงแหงความพยายามในการท างานของทกคนในองคการ เพอบรรลวตถประสงคในการผลตผลงานทมคาของขอบกพรองหรอมลคาในการช ารดเปนศนย (Zero Defects) ทงนดวยการใชตนทนต าทสด นอกจากนนคาของขอบกพรอง

๑๐๔ ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๑๗๙

เปนศนยยงมความหมายทเกยวของโดยตรงกบการมงตอบสนองความตองการ ของลกคา/ผรบบรการอยางตอเนองในการทจะประยกต TQM ในโครงการ กระบวนการ TQM มองคประกอบ ๕ ประการ ดวยกนไดแก ๑) คณภาพของผลงาน (Quality of product) ในการจดการเชงคณภาพ เรองนถอเปนจดมงหมายขนสงสดและในโครงการหมายถงการสรางคณภาพของผลงานใหตรงกบจดประสงคของลกคา ขณะเดยวกนกค านงถงคณภาพของเครองมอ เทคโนโลย และสงอ านวยความสะดวกอน ๆ ทจะน ามาใชในการผลตผลงานดวย ๒) คณภาพของกระบวนการจดการ (Quality of management processes) เปนการจดวางระบบและกระบวนการตางๆ ในการจดการโครงการอยางมคณภาพ ทงนเพอเสรมสรางความมนใจ ทจะผลตผลงานอยางมคณภาพ ในทก ๆ ขนตอนยอยในกระบวนการ ตาง ๆ ของงาน ๓) หลกประกนคณภาพงาน (Quality assurance) หลกประกนคณภาพงานเปรยบเสมอนกลไกในการปองกน (Preventive Mechanism) ซงเปนขนตอนทก าหนดไวลวงหนาเพอสรางหลกประกนวาผลงานทผลตจะตองมคณภาพ ตามหลกการ ควรยดหลกคณภาพสมบรณ ๑๐๐% หรอขอบกพรองหรอมลคาช ารดเปนศนย (Zero Defect) ดงนนกลไกการปองกนจงก าหนดไวเพอปองกนขอบกพรองทจะเกดขน ๔) การควบคมคณภาพ (Quality control) การควบคมคณภาพคอกลไกในการรกษา (Curative Mechanism) เปนขนตอน ของการวดคณภาพทงในสวนของผลผลต และของกระบวนการจดการ อนจะเปนการขจดความเบยงเบน จากมาตรฐานทพงปรารถนา ๕) ทศนคตของบคลากร (The attitude of mind) เปนการแสดงความมงมนและการอทศตนของบคลากรทกคนในโครงการ เพอสรางผลงานใหบรรลสเปาหมายเชงคณภาพทตองการความมงมนเชนนจะตองเรมจากระดบบนลงมา อนง ส าหรบวธการสรางและควบคมคณภาพใหเกดขนในโครงการ ทงในสวนของคณภาพของผลงานและคณภาพของกระบวนการจดการน ปกรณ ปรยากร ไดอธบายแยกออกเปนสองสวน คอ ก. การสรางคณภาพของผลงาน (Quality of the product) เพอใหเกดความมนใจวา ผลงานอนเปนผลผลตของสมาชกในทมงานโครงการ เกดขนอยางมคณภาพ จ าเปนตองอาศยเครองมอและกลไกตางๆ ตอไปน

การก าหนดคณลกษณะของงานทชดเจน (Clear specification) ใชมาตรฐานทก าหนดขนอยางละเอยด (Define standards) เปนฐานในการ

เทยบเคยง การใชทรพยากรทไดคณภาพ (Qualified resources) การเปรยบเทยบกบผลงานจากประสบการณทเคยสรางความส าเรจ การควบคมการเปลยนแปลงทอาจจะเกดขนในกรณทจ าเปน

นอกจากนนสงทควรใหความสนใจในการควบคมผลงานคอกจกรรมทจะตองวางไวอยางตอเนอง ดวยการวางแผนการใชทรพยากรในการด าเนนกจกรรม (Planned) ตรวจสอบ

การจดการโครงการขนสง ๑๘๐

หรอทดสอบวามมาตรฐานในการด าเนนงานอยางไร (Tested) บนทกผลการด าเนนงาน (Recorded) และท าการวเคราะหผลการด าเนนงานตลอดเวลา (Analyzed) ตลอดเวลา

ข. การสรางคณภาพของกระบวนการจดการ ( Quality of management processes) เพอสรางคณภาพของกระบวนการจดการเครองมอทใชท านองเดยวกบคณภาพของผลงานกจ าเปนตองสรางขนเชนเดยวกน ในทน ปกรณ ปรยากร เหนวา ควรจะใหความสนใจตอ

แผนการจดการดานคณภาพ (Quality management plan) หรอ ระบบคณภาพโครงการ (Project quality system) ซงเมอเทยบเคยงกนกรณของ ISO ๙๐๐๐ กคอ โครงสรางขององคกรความรบผดชอบ ขนตอน กระบวนการ และทรพยากรทใช

กา รก า หนดว ถ ปฏ บ ต ท เ ป นม าต ร ฐ าน เด ย ว ก น ( standard operating procedures)

การจดท ารายการกจกรรมและขอแนะน าในการปฏบตงาน (checklists) ๙.๕ หลกการส าคญในการสรางทศนคตดานคณภาพ ความส าเรจในการจดการเชงคณภาพ โดยใชแนวคด TQM ขนอยกบปจจยส าคญทสดดานหนง คอ การสรางจตส านกหรอทศนคตดานคณภาพใหแกบคลากรโครงการ ดงนนในการทจะท าใหคณภาพของผลงาน (Quality of the Product) และคณภาพของกระบวนการ (Quality of Processes) เกดขนไดอยางแทจรง จงจะตองสอดแทรกทศนคตใหเกดขนแกทมงานโครงการ เปนอยางดดวย เพอใหทศนคตเชงคณภาพเกดขนได จากแนวคดของ ปกรณ ปรชากร เสนอความคดเหนเกยวกบหลกการส าคญหาประการ (The Five Principles) ในการสรางทศนคตทประกอบเขาดวยกนเปนปจจยรปดาวหาแฉก (Star Diagram)๑๐๕ ๑. มงเนนทจะใหความส าคญตอลกคา (Concentrate on the customer) ตามหลกการนเปนการสรางความรสกรวมกนของบคลากรในทมงานโครงการใหทมเทความสนใจไปทลกคา (Be Customer Focused) ซงมความหมายวา ในการด าเนนงานทกดานจะตอง “ยดลกคาเปนศนยกลาง” อนหมายความวา จะตองมการตรวจสอบทศนคตและรบฟงความคดเหนของลกคาอยางสม าเสมอ ไมวาลกคาจะอยภายในหรอภายนอกขององคการกตาม ๒. ยดหลกการท างานทถกตอง (Do it right) เปนการมงสรางคนในองคกรโครงการใหรกความถกตองในการท างาน โดยยดแนวคดสามดานประกอบกน คอ ๒.๑ ท าทกสงใหถกตองตงแตเรมตน (Do it Right first time) ซงหมายความวามงทจะปลกฝงใหทกคนหลกหนการทจะตองท างานซ า (Rework) เพราะเรมท างานไมถกตอง ในขณะเดยวกนกจะเปนการขจดขอช ารดบกพรองในทกสวนงานใหหมดไป ๒.๒ การปรบปรงอยางตอเนอง (Constantly improve) เปนกลไกส าคญทจะสรางใหองคการเดนไปในทศทางทดขนกวาเดมตลอดเวลา ดงค าพงเพยในหมผทยด TQM เปน แนวทาง

๑๐๕ ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๑๘๑

ในการท างานทว า “Continuous Improvement Beats Postponed Perfection” (การปรบปรงอยางตอเนอง ยอมจะน าไปสความสมบรณอนเรวนน) ๒.๓ การยดเอาคณภาพเปนคตประจ าใจ (Quality is an attitude) พงระลกวาไมมเสนทางลดไปสคณภาพ กรรมวธในการตรวจสอบอยางละเอยด ( Inspection) เพอหาขอบกพรอง จงเปนเรองทพนสมยดงนนทกคนจงตองมงมนทจะสรางคณภาพใหเกดขนในองคการใหไดอนหมายความวาทกคนตองเปลยนความคดและพฤตกรรมในการท างานดวยความเชอในเรอง ขอช ารดบกพรองในงานของตนมคาเปนศนย (Zero Defects Attitude) ๓. การสอสารและการศกษา (Communicate and educate) เปนรากฐานทส าคญยงของกระบวนการ TQM เพราะการทจะผนกก าลงการท างานไปสคณภาพ เปนเรองของการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมอยางขนานใหญ จนอาจจะเรยกไดวา เปนการปฏวตทางความคด (Revolutionary Ideas) กวาได หลกการขอนมองคประกอบเสรมทส าคญรวม ๒ ประการคอ ๓.๑ แจงขาวความเคลอนไหวแกบคลากร (Telling staff what is going on) อนถอเปนการปรบระบบการสอสารระหวางสมาชกในทมงานนนเอง หวใจของการสอสารทควรปรบปรงกคอ การรบรสรปผลงานและปญหาของลกคารวมกน (Team Briefing) อยางสม าเสมอ ๓.๒ ใหการศกษาและฝกอบรม (Educate and train) บคลากรในทมงานโครงการในเรองของเทคนคทเปนประโยชนส าหรบ TQM รวมทงการศกษาดานอน ๆ ทจะเปนประโยชน ตอการพฒนาบคลากร ๔. การวดและบนทกผลงาน (Measure and record) การท างานใหไดตามมาตรฐานทก าหนด คอแบบแผน TQM ดงนนการวดตวงาน (Measure the work) จงเปนงานทตองท าตลอดเวลา ทงนเพอเปนการบนทกขอมลตามหลกการ จดการโดยใชขอเทจจรง (Management by fact) มใชเปนการใชอารมณหรอความรสก การด าเนนงานในลกษณะเชนน ยอมจะเปนการรกษามาตรฐานของงานและมองลวงหนาถงปญหาตางๆ ทควรปองกน ๕. ท างานรวมกนเปนทม (Do it together) หลกการ TQM ใหความส าคญอยางมากตอการท างานรวมกนเปนทม โดยยดองคประกอบทจะเสรมสรางหลกการขอน รวม ๕ ประการคอ

๕ .๑ ผ บ ร ห า ร ร ะด บส ง ต อ งคล ก คล ( Top management must be involved) กรณ TQM นเปนทชดเจนวาถาผบรหารไมเอาใจใสไมลงมาคลกคลกบงาน กจะไมมทางประสบผลส าเรจ

๕.๒ การสรางพลงอ านาจแกบคลากร (Empowering the staff) หมายถง การมอบอ านาจและกลไกในการอ านวยความสะดวกใหแกบคลากร ในอนทจะคดและท างานไดดวยตนเองอยางเตมความสามารถ

๕.๓ เสรมสรางบรรยากาศในการท างานทด (Make the office a good place to work) หมายถงการสรางบรรยากาศในการอยรวมกน ทเออตอการท างานดวยความรกสามคค และมพลงสมานฉนท

๕.๔ ท างานรวมกนเปนทม (Introduce team working) ทมงานคอหวใจส าคญอกดานหนงของ TQM อนมสวนชวยสรางขวญและก าลงใจ ลดความขดแยงและการตอสกนในทาง

การจดการโครงการขนสง ๑๘๒

ทไมสมควร ความพยายามในการท างานรวมกนเปนทม จงยอมจะน าไปสผลลพธในการพฒนาคณภาพงานอยางรวดเรว

๕.๕ เชอมโยงโดยกระบวนการมใชดวยหนาท (Organize by process, not by function) เปนการขจดอปสรรคในการท างานรวมกนโดยไมคดยดอยกบแผนกการเดม แตจะเชอมโยงกบบคลากรในกลมงานหรอ แผนกการอน ดวยการพจารณากระบวนการของงานเปนส าคญ ๙.๖ ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ เปนมาตรฐานทพงจะถกจดท าขนใหมเพอใชเปนแนวทางในการจดการโครงการ (Project management) ใหมประสทธภาพและสงผลใหโครงการประสบผลส าเรจ โดยเปาหมายหลกของระบบมาตรฐานฉบบน คอ ๑. เพอใหผจดการอาวโสและผสนบสนนโครงการมความเขาใจในหลกการและหลกปฏบตของการจดการจดการโครงการและสามารถน าไปใชประโยชนและเปนแนวทางใหกบผจดการโครงการและสมาชกในทมได ๒. เพอใหผจดการโครงการและสมาชกในทมมความเขาใจในมาตรฐานโครงการทเหมอนกนและสามารถอธบายหรอสอนใหผอนได ๓. เพอใหผพฒนามาตรฐานสากลไดใชประโยชนในการพฒนามาตรฐานการจดการโครงการใหมความสอดคลองกบมาตรฐานของทอน

ส าหรบมาตรฐานฉบบนสามารถน าไปใชในองคกรตางๆ ได ไมวาจะเปนองคกรขนาดเลกใหญ องคกรรฐหรอองคกรเอกชน นอกจากนกสามารถใชไดกบโครงการทแตกตางกน ท งทเปนโครงการขนาดเลก หรอโครงการขนาดใหญ โครงการทงายหรอโครงการทมความซบซอนมาก โครงการทมระยะเวลาในการด าเนนงานทสนหรอยาว กได โดยในระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๒๑๕๐๐ น จะประกอบไปดวยหลกการและกระบวนการในมมของภาคปฏบต ทจะสามารถน ามาใชในการด าเนนการจดการโครงการใหไดอยางมประสทธภาพ

๙.๗ ระบบมาตรฐานคณภาพ ISO ๑๐๐๐๖ ระบบมาตรฐานสากล ISO ๙๐๐๐:๑๐๐๐๖ คอ ระบบมาตรฐานทจดท าขนเพอไปประยกตใชกบการด าเนนการโครงการในหลากหลายรปแบบ ไมวาจะเปนโครงการขนาดเลกหรอขนาดใหญ โครงการทมระยะเวลาโครงการทสนหรอระยะเวลาโครงการทยาว โครงการทอยในสภาพแวดลอมทแตกตางกน หรอแตกตางกนทางดานผลตภณฑ (Product) หรอกระบวนการ (Process) เพอเปนการรองรบกบการพฒนาระบบบรหารโครงการใหมคณภาพยงขน๑๐๖ ๙.๗.๑ ขอบเขตของระบบ ISO ๙๐๐๐:๑๐๐๐๖ มาตรฐานสากล ISO ๙๐๐๐๐:๑๐๐๐๖ จะเปรยบเสมอนตวชน าการประยกตใชระบบบรหารจดการคณภาพในโครงการ โดยมาตรฐานสากลฉบบนสามารถน าไปประยกตใชกบโครงการได

๑๐๖สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๘๑ – ๑๘๒.

การจดการโครงการขนสง ๑๘๓

หลากหลายรปแบบไมวาจะเปนโครงการขนาดเลกหรอขนาดใหญ มระยะเวลาการด าเนนงานของโครงการสนหรอยาว อยในสภาพแวดลอมทแตกตางกน โดยไมคะนงถงความแตกตางของผลตภณฑหรอกระบวนการในโครงการ แนวทางในการบรหารจดการดานคณภาพของโครงการในมาตรฐานสากลฉบบนจะมรากฐานมาจากหลกการทางดานคณภาพ ๘ ประการ ดงน

๑) การมงเนนทลกคา ๒) ความเปนผน า ๓) การมสวนรวมของพนกงาน ๔) การจดการแบบกระบวนการ ๕) การบรหารงานอยางเปนระบบ ๖) การปรบปรงอยางตอเนอง ๗) การประเมนและตดสนใจตามขอเทจจรง ๘) การสรางประโยชนรวมกนกบผสงมอบ

๙.๗.๒ กระบวนการการจดการโครงการ การท าใหโครงการบรรลผลตามมาตรฐานสากล ISO ๙๐๐๐:๑๐๐๐๖ จะมการจดกลมของกระบวนการทมการท างานใกลเคยงกนใหดวยกนเพอใหการด าเนนการเปนไปไดอยางมประสทธภาพสงสด และเนองจากโครงการจะประกอบดวยระบบการวางแผน กระบวนการและการปฏบตงานทมความเกยวเนองกน ดงนน การด าเนนงานในกระบวนการหน งจะมผลกระทบกบกระบวนการอนๆ การจดการโครงการจงถอเปนความรบผดชอบของผจดการโครงการทจะตองจดใหมการสอสารอยางมประสทธภาพและประสทธผลระหวางกลมตางๆ ของบคลากรทเกยวของกบโครงการเพอใหเกดความชดเจนในหนาทของแตละฝาย โดยมาตรฐานนไดมการจดกลมกระบวนการไวทงหมด ๑๑ กลม ดงน๑๐๗

๑) กระบวนการเชงกลยทธ เปนการวางแผนในกระบวนการจดท า การน าไปใชและการรกษาใหคงอยซงระบบบรหารคณภาพ โดยกระบวนการเหลานจะมการด าเนนการโดยผรบผดชอบสวนตางๆ ภายในโครงการ

๒) กระบวนการทเกยวกบทรพยากร มจดมงหมายเกยวกบการวางแผน ควบคมและพสจนหาสาเหตของปญหาทเกดขนในการใชทรพยากรของโครงการ ตวอยางทรพยากรในโครงการ ไดแก อปกรณเครองมอเครองใช สงอ านวยความสะดวกตางๆ การเงน ขอมล วสด คอมพวเตอร บคลากร บรการและพนททใชในการด าเนนงานของโครงการ เปนตน โดยกระบวนการทเกยวกบทรพยากรจะประกอบดวยการวางแผนทรพยากรและการควบคมทรพยากร

๓) กระบวนการทเกยวกบบคลากร เนองจากคณภาพและความส าเรจขององคกรจะขนอยกบผมสวนเกยวของภายในโครงการ ดงนน กจกรรมตางๆ ทเกยวโยงกนของบคลากรภายในโครงการจงเปนส งส าคญเปนอนดบตน ๆ โดย

๑๐๗สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๘๒ – ๑๘๕.

การจดการโครงการขนสง ๑๘๔

กระบวนการทเกยวกบบคลากรจะประกอบดวยการจดท าโครงสรางองคกรของโครงการ การจดสรรบคลากร และการพฒนาทมงาน

๔) กระบวนการทมความเกยวของกน เนองจากโครงการจะประกอบไปดวยการวางแผนกระบวนการและการด าเนนงานซ งมความสมพนธกน ดงนนการหนงยอมสงผลไปยงอกกระบวนการหนง โดยองคกรภายในโครงการจะตองท าใหการสอสารระหวางกลมคนภายในองคกรเปนไปไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลมากทสดโดยกระบวนการทมความเกยวของกนจะประกอบดวยการเรมตนโครงการและแผนพฒนาการจดการโครงการ การบรหารความสมพนธ การบรหารการเปลยนแปลง และการปดโครงการ

๕) กระบวนการทเกยวกบขอบเขตโครงการ ขอบเขตของโครงการ หมายรวมถงการใหรายละเอยด ตรวจวดหรอประเมนเกยวกบผลตภณฑทเกดขนจากโครงการ โดยกระบวนการทเกยวกบขอบเขตโครงการจะประกอบดวยการพฒนาแนวความคด การพฒนาและควบคมขอบเขต การก าหนดกจกรรม และการควบคมกจกรรม

๖) กระบวนการเกยวกบเวลา มเปาหมายในการตรวจสอบความเกยวของกนและระยะเวลาในการด าเนนการของแตละกจกรรม เพอใหมนใจวาจะสามารถด าเนนงานไดเสรจตามระยะเวลาทก าหนด โดยกระบวนการทเกยวของกบเวลา จะประกอบดวย การวางแผนความเกยวของกนของกจกรรม การวางแผนระยะเวลาในการด าเนนการ การพฒนาตารางเวลาการท างาน และการควบคมตารางเวลาการท างาน

๗) กระบวนการเกยวกบตนทน มเปาหมายในการพยากรณ และจดการตนทนของโครงการ เพอใหมนใจไดวาโครงการจะสามารถส าเรจลลวงภายใตตนทนทไดก าหนดไว นอกจากนขอมลทางดานตนทนของโครงการจะถกน ามาใชในการด าเนนการขององคกรตอไป โดยกระบวนการท เกย วกบตนทน จะประกอบดวยการประเมนตนทนการจดท างบประมาณ และการควบคมตนทน

๘) กระบวนการทเกยวกบการสอสาร เปนการแลกเปลยนขอมลทจ าเปนส าหรบโครงการเพอใหมนใจไดวาการด าเนนการในการจดท า รวบรวม เผยแพรและจดเกบขอมลของโครงการเปนไปอยางเหมาะสม โดยกระบวนการทเกยวกบการสอสาร จะประกอบดวยการวางแผนการสอสาร การจดการสารสนเทศ และการควบคมการสอสาร

๙) กระบวนการเกยวกบความเสยง โดยปกตความเสยงใชในความหมายแงลบ ไมคอยใชในความหมายในแงบวก ในขณะทค าวา ความไมแนนอนจะถกใชส าหรบทงดานบวกและดานลบ แตในมาตรฐานสากล ISO ๙๐๐๐:๑๐๐๐๖ น ค าวา ความเสยง จะมความหมายคลายกบความไมแนนอน คอจะถกพจารณาเปนทงแงบวกและแงลบ การบรหารความเสยงโครงการ จะเปนการจดการเกยวกบความไมแนนอนของโครงการซงจะตองมการก าหนดแนวทาง

การจดการโครงการขนสง ๑๘๕

ส าหรบแผนการบรหารความเสยง เพอทจะลดผลกระทบของในแงลบใหเหลอนอยทสด และหาแนวทางทจะกอใหเกดโอกาสทไดเปรยบในการปรบปรงตอไป โดยกระบวนการทเกยวกบความเสยง จะประกอบดวย การระบความเส ยง การประเมนความเสยง การจดการความเสยง และการควบคมความเสยง

๑๐) กระบวนการเกยวกบการจดซอ ประกอบดวยการวางแผนและการควบคมการจดซอระบบเอกสารส าหรบการจดซอ การประเมนผรบจางชวง การรบจางชวง และการควบคมขอสญญา

๑๑) กระบวนการทเกยวกบการปรบปรง กระบวนการนจะเปนการน าผลลพธทไดจากการตรวจวดและการว เคราะหกระบวนการในโครงการมาเพอหาความสมพนธ หาแนวทางปองกนการสญเสย อนน าไปสการปรบปรงอยางตอเนอง โดยกระบวนการทเกยวกบการปรบปรง จะประกอบดวยการวด การวเคราะห และแนวทางการปฏบตใน กระบวนการปองกนและการปองกนการสญเสย

๙.๗.๓ ประโยชนของระบบมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐:๑๐๐๐๖๑๐๘ ๑) ท าใหลกคามนใจในคณภาพของผลตภณฑและบรการของทางโครงการ ๒) ลกคาไดรบผลตภณฑและบรการตรงตามความตองการอยางถกตอง ๓) มความสะดวก ประหยดเวลาและคาใชจายโดยลกคาไมตองตรวจสอบคณภาพ

ของผลตภณฑซ าอก ๔) มความปลอดภยในการใชผลตภณฑนน ๆ สง เพราะบางบรษทไดรบประกน

ความปลอดภยของสนคาดวย ๕) ลกคามนใจวาสนคาทมเครองหมายการคาเดยวกนจะมมาตรฐานระดบ

เดยวกนทวโลกเพราะสนคาหรอผลตภณฑบางชนดมการวางจ าหนายทวโลก ๖) สามารถสรางความมนใจหรอใหหลกประกนทางดานคณภาพกบลกคาหรอผ

ทมาใชบรการวาเขา ไดรบสนคาหรอบรการทเปนไปตามขอตกลง ทไดท าไวตงแตแรกอยางสม าเสมอ

๗) มการพฒนาในดานการจด การบรหารงาน การผลต ตลอดจนการใหบรการของโครงการ ใหเปนไปอยางมระบบและมประสทธภาพ

๘) ท าใหโครงการมความพรอมในทก ๆ ดาน เชน ดานการบรหารงาน ดานเทคโนโลย รวมถงทางดานบคลากรดวย

๙) ผบรหารระดบสงสามารถมเวลาในการพฒนา และปรบปรงธรกจใหกาวหนา ๑๐) ชวยประหยดตนทนในดานการด าเนนงานตางๆ ของโครงการ ซงเกดจากการ

ท างานทมระบบ มประสทธภาพขน สนคาผลตไดมากขน ๑๑) ท าใหผลตภณฑเปนทเชอถอได และไดรบการยอมรบจากตลาดในประเทศ

และตางประเทศ

๑๐๘สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๑๘๕ - ๑๘๖.

การจดการโครงการขนสง ๑๘๖

๑๒) มการก าหนดหนาท และความรบผดชอบทชดเจนในแตละแผนก ๑๓) มความตอเนองของงาน เมอมการปรบเปลยนบคลากร เพราะระบบไดถกวาง

ไวอยางดแลว ๑๔) สามารถแกไขและปรบปรงงานทผดพลาดในกระบวนการไดอยางทนทและใน

สวนของพนกงานทมการปฏบตตามระบบ ISO ๙๐๐๐ :๑๐๐๐๖ ของโครงการนน ผลประโยชนตอพนกงานในโครงการ คอ การปฏบตในโครงการเปนไปอยางมระบบ ระเบยบและมขอบเขตทชดเจน ท าใหพนกงาน ท างานไมผดพลาด และท างานไดตรงตามเปาหมายของโครงการ

๑๕) พนกงานในโครงการมความรในการพฒนางานของตนใหเขาสระบบคณภาพ ๑๖) พนกงานมความกระตอรอรนและพรอมทจะท างานในทก ๆ ดาน เชน การ

บรหารงานงานดานเทคโนโลย ฯลฯ ๑๗) ท าใหพนกงานเกดความพอใจในการปฏบตงาน เพราะสามารถเสนอความ

คดเหนและความสามารถของตนเองเพอเปนประโยชนตอโครงการได ๑๘) พนกงานมสวนรวมในการด าเนนงานดานคณภาพ ท าใหพนกงานมการระดม

สมองเพอหาวธการพฒนาโครงการดวยตนเอง ๑๙) พนกงานมจตส านกในเรองของคณภาพมากขน ๒๐) มการพฒนาการท างานเปนทม หรอท างานเปนกลมในหมของพนกงาน ๒๑) พนกงานรหนาทของตนเองในการท างานแตละอยาง ๒๒) พนกงานรรายละเอยดของงานมากขน สามารถท างานไดตามขอบเขตของ

ตนเองใหอยางสมบรณ

๙.๘ สรปทายบท การทผลลพธของโครงการหรอผลการด าเนนงานของโครงการเปนไปตามแนวทางทก าหนด

ไว และบรรลตามวตถประสงคเปาหมายของโครงการ ชอวา “คณภาพของโครงการ” ซงประกอบดวยองคประกอบทส าคญ ๔ ประการคอ ๑) คณภาพก าหนดโดยความพงพอใจของลกคา (Customer Satisfaction) ๒ การปองกนดกวาแกไข (Prevention over inspection) ๓. การปรบปรงอยางตอเนอง (Continuous improvement) และ ๔. การค านงถงความส าคญของทมงาน (Team management responsibility)

กระบวนการในการจดการคณภาพของโครงการ แบงออกเปน ๓ กระบวนการหลก ไดแก การวางแผนคณภาพ (Quality Planning) การประกนคณภาพ (Quality Assurance) และการควบคมคณภาพ (Quality Control)

เครองมอและเทคนคตางๆ ทใชในการจดการคณภาพของโครงการ เชน การวเคราะหตนทนและผลประโยชน การออกแบบการทดลอง ตนทนทางดานคณภาพ การตรวจสอบทางดานคณภาพ การวเคราะหกระบวนการ โดยอาศยเครองมอตางๆ เชน ผงแสดงเหตและผล แผนภมควบคม แผนภาพการไหล ฮสโตแกรม แผนภมพาเรโต กราฟเสน ผงการกระจาย เปนตน

การจดการโครงการขนสง ๑๘๗

TQM คอการรวมพลงแหงความพยายามในการท างานของทกคนในองคการ เพอบรรลวตถประสงคในการผลตผลงานทมคาของขอบกพรองหรอมลคาในการช ารดเปนศนย ( Zero Defects) ทงนดวยการใชตนทนต าทสด ในการทจะประยกต TQM ในโครงการ กระบวนการ TQM มองคประกอบ ๕ ประการ ดวยกนไดแก ๑) คณภาพของผลงาน (Quality of product) ๒) คณภาพของกระบวนการจดการ (Quality of management processes) ๓) หลกประกนคณภาพงาน (Quality assurance) ๔) การควบคมคณภาพ (Quality control) ๕) ทศนคตของบคลากร (The attitude of mind)

การจดการโครงการขนสง ๑๘๘

ค าถามทายบทท ๙

๑. องคประกอบทส าคญของการจดการโครงการคออะไรบาง แตละองคประกอบมความส าคญอยางไรตอการจดการโครงการ

๒. จงอธบายความสมพนธระหวางกระบวนการในการจดการโครงการ วามความสมพนธและเกยวเนองกนอยางไร

๓. จงยกตวอยางเครองมอททานน ามาใชในการจดการโครงการมา ๑ ตวอยาง และอธบายใหเหนถงขนตอนและวธการในการใชเครองมอนนๆ วาทานน าไปใชอยางไรบาง

๔. ในบรบทของการจดการโครงการ (Project management context) การจดการในเชงคณภาพเปนการจดการทค านงถง องคประกอบอะไรบาง จงอธบาย

๕. การบรหารคณภาพโครงการ แบงออกเปนกกระบวนการหลก อะไรบาง และแตละกระบวนการมความเชอมโยงกนอยางไร

๖. เครองมอและเทคนคทใชในการวางแผนคณภาพ และการประกนคณภาพ เหมอนกนหรอตางกนอยางไร จงอธบาย

๗. การสรางคณภาพของผลงาน (Quality of the product) เพอใหเกดความมนใจวา ผลงานอนเปนผลผลตของสมาชกในทมงานโครงการเกดขนอยางมคณภาพ จ าเปนตองอาศยเครองมอและกลไกอะไรบาง

๘. ปกรณ ปรชากร เสนอความคดเหนเกยวกบหลกการส าคญหาประการ (The Five Principles) ในการสรางทศนคตทประกอบเขาดวยกนเปนปจจยรปดาวหาแฉก (Star Diagram) คออะไร การสอสารและการศกษา (Communicate and educate) เปนรากฐานทส าคญยงของกระบวนการ TQM อยางไร

๙. Zero Defects คออะไร การประยกตใช TQM ในการจดการโครงการมความส าคญและมขนตอนในการควบคมคณภาพของโครงการไดอยางไร

๑๐. ในปจจบนมระบบมาตรฐาน ISO มากมาย ทานสามารถน าเอามาตรฐานดงกลาวไปใชในการจดการวดของทานไดอยางไรบาง จงยกตวอยางมาประกอบใหเหนชด

การจดการโครงการขนสง ๑๘๙

เอกสารอางองทายบท ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ. พมพครงท ๗.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๔๘. พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร :

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗. รตนา สายคณต. รศ.. การจดการโครงการ : แนวทางสความส าเรจ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร

: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๗. วราภรณ จรชพพฒนา. ผศ.ดร.. “การจดการโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”. รายงานการวจย.

กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ๒๕๕๑. วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว. ๒๕๔๓. สมคด พรมจย. เทคนคการประเมนโครงการ. พมพครงท ๕. นนทบร : จตพร ดไซน. ๒๕๕๐. สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ .

กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๕๖. สพาดา สรกตตาและคณะ. การวางแผนและการจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน

บซเนส เวลด. ๒๕๔๓. สภาพร พศาลบตร. ผศ.. การวางแผนและการจดการโครงการ. พมพครงท ๖. กรงเทพมหานคร :

บรษท วรตน เอดคเคชน จ ากด. ๒๕๕๐. อนนต เกตวงศ. หลกการและเทคนคการวางแผน. พมพครงท ๗. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ๒๕๔๑.

การจดการโครงการขนสง ๑๙๐

แผนการสอนประจ าบทท ๑๐ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๑๐ การจดการความเสยงของโครงการ (Project Risk Management) หวขอยอย

๑. บทน า ๒. ความหมายของความเสยง ๓. ประเภทของความเสยง ๔. ความเสยงและขนาดของโครงการ ๕. การบรหารความเสยงกบการตดสนใจ ๖. การวเคราะหและการบรหารความเสยง ๗. ประโยชนของการวเคราะหการบรหารความเสยง ๘. กระบวนการบรหารความเสยงของโครงการ ๙. เทคนคตางๆ ทใชในการบรหารความเสยง ๑๐. การวางแผนการบรหารความเสยง ๑๑. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ เปนททราบกนดวา เมอการจดการโครงการเตมไปดวยความไมแนนอน และความเสยงดานตางๆ ดงนน สงทเกดขนอยางยากทจะหลกเลยงไดกคอ ความขดแยงประเภทตางๆ เชน ดานความคด ดานผลประโยชนและอน ๆ ดงนน ผจดการโครงการจงจ าเปนตองใชทงศาสตรและศลปะในการบรหารความขดแยง อยางรอบร รอบคอบ และรอบดานอกดวย การบรหารความเสยง คอ การบรหารปจจยและควบคมกจกรรม กระบวนการการด าเนนงานตางๆ เพอใหระดบและขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบได ประเมนไดควบคมและตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยค านงถงการบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการเปนส าคญ ความเสยงแบงออกเปน ๔ ประเภทคอ ความเสยงดานระบบการจดการ ความเสยงดานก าหนดเวลาการด าเนนโครงการ ความเสยงดานคาใชจาย และความเสยงดานเทคนค ขอก าจดดานเวลา คาใชจาย และการปฏบตมความส าคญทเทาเทยมกน หากดานใดดานหนงมปญหากอาจท าใหโครงการเกดความเสยงจนสง ผลกระทบตอความลมเหลวของโครงการได เชน คาใชจายเพมขนเกน รอยละ ๒๐% อนเนองมาจากการเลอนระยะเวลาสงมอบออกไปอก จนคาใชจายเพมมากขนอยางม

การจดการโครงการขนสง ๑๙๑

นยส าคญ คณภาพของงานไมเปนไปตามมาตรฐาน ลกคาไมรบการสงมอบจนตองปรบปรงคณภาพ เปนตน การบรหารความเสยงชวยใหสามารถตดสนใจไดใน ๓ ระดบ คอ การตดสนใจทางกลยทธทางธรกจ การตดสนใจโครงการ (Project Decision) การตดสนใจดานโรงงานหรอกระบวนการ (Plant or Process Decisions) การบรหารความเสยงของโครงการมขนตอนทงสน ๖ ขนตอน ไดแก ๑) การวางแผนการบรหารความเสยง (Risk Management Planning) ๒) การระบความเสยง (Risk Identification) ๓) การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพ (Qualitative Risk Analysis) ๔) การวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) ๕) การวางแผนการตอบสนองความเสยง (Risk Response Planning) และ ๖) การตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยง (Risk Monitoring and Control)

วตถประสงค ๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความหมายของความเสยง ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจประเภทของความเสยง ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจความเสยงและขนาดของโครงการ ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการบรหารความเสยงกบการตดสนใจ ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวเคราะหและการบรหารความเสยง ๖. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจประโยชนของการวเคราะหการบรหารความเสยง ๗. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจกระบวนการบรหารความเสยงของโครงการ ๘. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจเทคนคตางๆ ทใชในการบรหารความเสยง ๙. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการวางแผนการบรหารความเสยง

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๑๐ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๑๐ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๑๙๒

บทท ๑๐ การจดการความเสยงของโครงการ (Project Risk Management)

๑๐.๑ บทน า การบรหารความเสยงเปนหนาททพงกระท าส าหรบทมงานโครงการ ทมงานตองประเมนความเสยงของทกงานในโครงการอยางตอเนอง ทงในดานตารางเวลา ตนทน เทคนค การสนบสนนและการวางแผนตางๆ ถงแมวากอนทจะมการเรมโครงการอยางเปนทางการนนจะมการศกษาความเปนไปไดของโครงการ (Feasibility Study) ไวอยางละเอยดรอบคอบเพยงใดกตาม เพราะการบรหารความเสยงจะสามารถปองกน บรรเทา และขจดผลเสยทอาจกระทบตอความส าเรจของโครงการอนเนองมาจากความเสยงได และชวยใหโครงการบรรลตามวตถประสงคและเปาหมายทตงไว ความเสยง คอ โอกาสหรอเหตการณทเกดขนแลงสงผลกระทบตอการบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ จากความเสยงทเกดขนนจงอาจสงผลกระทบท าใหโครงการมโอกาสทจะประสบกบความสญเสยหรอสงทไมพงประสงค อกทงโครงการเปนชดของกจกรรมทจะด าเนนการเรองใดเรองหนงในอนาคต ภายใตกรอบเวลาและทรพยากรทมอยางจ ากด ดวยเหตนความเสยงจงอาจเกดขนไดตลอดเวลา ดงนนผบรหารโครงการจงตองบรหารจดการความเสยงของโครงการ เพอลดโอกาสทโครงการจะเกดปญหาและสามารถด าเนนการใหประสบความส าเรจตามเปาหมายทตงไวอยางมประสทธผลและประสทธภาพ การบรหารความเสยง คอ การบรหารปจจยและควบคมกจกรรม กระบวนการการด าเนนงานตางๆ เพอใหระดบและขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบได ประเมนไดควบคมและตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยค านงถงการบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการเปนส าคญ ๑๐.๒ ความหมายของความเสยง

ความเสยง (Risk) เปนสงทเกดจากการรวมตวกนของขอจ ากด (Constraint) และความไมแนนอน (Uncertainty) เราตองการเผชญขอจ ากดและความไมแนนอนของโครงการ ดวยการลดความเสยงของโครงการใหต าสดโดยการขจดขอจ ากดหรอลดความไมแนนอนลงใหมากทสด

ความเสยงคอ การวดการไรความสามารถทจะด าเนนการใหวตถประสงคของโปรแกรมประสบความส าเรจ ภายใตงบประมาณ ก าหนดเวลาและขอจ ากดดานเทคนคทเผชญอย ดงนนความเสยงจงประกอบดวยองคประกอบ ๒ สวน คอ โอกาสทจะไมสามารถประสบความส าเรจตามผลลพธทตองและการจดการแกไขผลทตามมาของความลมเหลวนน ปจจยทกอใหเกดความเสยงม ๔ ดาน ดงปรากฏในแผนภาพท ๑๐.๑

การจดการโครงการขนสง ๑๙๓

ขอจ ากดดานทน

ความไมแนนอนในการสนบสนนเงนทน แผนภาพท ๑๐.๑ ปจจยทกอใหเกดความเสยงของโครงการ๑๐๙ ผบรหารโครงการจงตองการเหนอนาคตของโครงการ การเผชญกบปญหาทไมไดคาดการณ

ไวลวงหนา และการเขาไปสอดแทรกการด าเนนการใหประสบการณความส าเรจ โดยศกษาและท าความเขาใจระหวางโครงการกบขอจ ากดทกอใหเกดความเสยงตามแผนภาพท ๑๐.๒

๑๐๙สงวน ชางฉตร, การบรหารความเสยงของโครงการ, (พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย

พบลสงคราม, ๒๕๔๗).

ความเสยง ดานงบประมาณ

ความเสยง ดานคาใชจาย

ความเสยง ดานก าหนด

การปฏบตการ

ความเสยง ดานเทคนค

- ความไมแนนอนของคาแรง

- ความไมแนนอนของคาครภณฑและวสด

- ความผดพลาดดานการค านวณคาใชจาย

- ความไมแนนอนดานการสงมอบ

- ความลาชาของการด าเนน กจกรรม

- ลกคาเรงรดใหสงมอบเรวขน

- การจดสรรทรพยากรไมเหมาะสม

- ความตองการดานโครงการสรางพนฐาน - การวเคราะหวธการด าเนนงาน - ความสามารถในการใชเทคโนโลย - เทคโนโลยทน ามาใชยงเชอถอไมได - สมาชกทมงานไมไดรบการฝกอบรมอยางเหมาะสม

การจดการโครงการขนสง ๑๙๔

เวลา คาใชจาย การปฏบตการ ขอจ ากดของโครงการ

คน โครงการ ครภณฑ ผลตภณฑ การเดนทางและอนๆ

แผนภาพท ๑๐.๒ ความสมพนธระหวางโครงการกบขอจ ากด๑๑๐ จากแผนภาพท ๑๐.๒ ขอจ ากดของโครงการไดแก ระยะเวลาการด าเนนการทม

การประเมนความเสยงไวแลวกอาจผดพลาดได เปนเหตใหตองเพมคาใชจายและยดระยะเวลา การปฏบตการออกไปอกซงจะท าใหผลผลตหรอผลตภณฑไมเปนไปตามเปาหมาย หรอโครงการประสบความลมเหลวได

๑๐.๓ ประเภทของความเสยง ความเสยงสามารถแบงออกเปน ๔ ประเภท ไดแก ๑. ความเสยงดานระบบการจดการ ความเสยงประเภทนอาจจะเกดจากปจจยภายนอก ไดแก การเมอง การด าเนนการทผดกฎหมายหรอขอบงคบ การถกฟองรองเรองทเกยวกบขอตกลงในสญญา สวนปจจยภายในอาจเปนเรอง ขอจ ากดดานบคลากรและขอจ ากดดานการเรยนร โดยทวไปความเสยงดานระบบการจดการจะเปนปญหาดานความรความสามารถ ประสบการณ วฒนธรรมองคการและทกษะการจดการทมงาน ๒. ความเสยงดานก าหนดเวลาการด าเนนโครงการ ความเสยงประเภทน คอ การไมสามารถปฏบตงานไดทนตามเวลาทก าหนดภายใตงบประมาณทไดรบการจดสรรไวแลว ซงเกยวของกบทงเวลา คน เงนและวสด ความเสยงประเภทนคลายกบความเสยงดานระบบการจดการแตมจดเนนมากกวา เชน จะรวมมอกนแกปญหาในขนตอน

๑๑๐สงวน ชางฉตร, การบรหารความเสยงของโครงการ, (พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยพบลสงคราม, ๒๕๔๗).

กระบวนการ เทคโนโลย

การจดการโครงการขนสง ๑๙๕

สดทายของก าหนดการปฏบตงาน เมอสงทหลกเลยงไมไดเกดขน คอ เวลาและทรพยากรลดนอยลงไดอยางไร ๓. ความเสยงดานคาใชจาย ความเสยงประเภทนคอ ไมมงบประมาณเพอท างานตามทมอบหมายภายในเวลาทก าหนดไว ซงอาจเกดจากการประมาณการคาใชจายของกจกรรมตางๆ ผดพลาด ก าหนดราคาผดและตดสนใจผดพลาด ๔. ความเสยงดานเทคนค ความเสยงประเภทนเปนความเสยงดานการปฏบตการของหนวยงานผซอ ความเกยวกนดานนคอ ระบบงานจะไมสามารถด าเนนงานไดตามขอก าหนดหรอความตองการของผซอ สวนในแงของหนวยปฏบตการความเกยวพนดานนคอ ระบบงานจะไมสามารถผลตตามขอก าหนดหรอคณลกษณะเฉพาะตามทผซอตองการได ความเสยงทง ๔ ดานดงกลาวแลวเกดจากการด าเนนการโครงการภายใตขอจ ากดดานคาใชจาย เวลาและการปฏบตการซงมความส าคญและมสวนเกยวของกนดงแสดงไวใน แผนภาพท ๑๐.๓

เวลา (Time)

แผนภาพท ๑๐.๓ ขอจ ากดของโครงการ จากแผนภาพแสดงใหเหนวา ขอก าจดดานเวลา คาใชจาย และการปฏบตมความส าคญทเทาเทยมกน หากดานใดดานหนงมปญหากอาจท าใหโครงการเกดความเสยงจนสง ผลกระทบตอความลมเหลวของโครงการได เชน คาใชจายเพมขนเกน รอยละ ๒๐% อนเนองมาจากการเลอนระยะเวลาสงมอบออกไปอก จนคาใชจายเพมมากขนอยางมนยส าคญ คณภาพของงานไมเปนไปตามมาตรฐาน ลกคาไมรบการสงมอบจนตองปรบปรงคณภาพ เปนตน

คาใชจาย (Cost) การปฏบตการ (Performance) (รวมทงคณภาพและอนๆ)

การจดการโครงการขนสง ๑๙๖

๑๐.๔ ความเสยงและขนาดของโครงการ การจดการโครงการตองเขาไปเกยวของกบความเสยงทงดานคาใชจาย เวลา และการปฏบตการตามแผนทวางไว เนองจากโครงการมหลายขนาดและความเสยงยงมสวนสมพนธ กบขนาดโครงการอกดวย ความเสยงในการด าเนนโครงการขนาดเลก ขนาดกลางและขนาดใหญ มดงน :- ๑. โครงการขนาดเลก (Small Projects) สวนใหญมกมความเสยงไมมากนก เพราะมระยะเวลาด า เนนการส น ปญหาการจดการโครงการขนาดเลกท จะ เกดขน ในอนาคต จงมนอยตามไปดวย ๒. โครงการขนาดกลาง (Medium Projects) ความเสยงจะมเพมมากกวาโครงการขนาดเลก เมอด าเนนโครงการจงจ าเปนตองประเมนความเสยงของโครงการ ระบระดบความเสยงวาอยระดบใด ซงสวนมากจะแบงเปน ๓ ระดบ คอ สง กลางและต า จดท าแผนการบรหารความเสยงทอยในระดบสงวาจะด าเนนการอยางไร จะละเลย ตรวจสอบ หลกเลยง มอบหมายใหบคคลทสามหรอจะด าเนนขจดใหเบาบางลง (Mitigation) การจดท าแผนการบรหารความเสยงทอยในระดบกลาง หากตรวจพบวามผลกระทบรนแรงกบโครงการและตรวจสอบความเสยงระดบต าวามศกยภาพทจะสรางปญหาใหกบโครงการหรอไม อยางไรกตามเนองจากความเสยงอยในระดบต า จงนาสรปไดวาเงอนไขจะไมเกดขน ผจดการโครงการจะตองน าแผนการบรหารความเสยงไปใสไวในการแผนบรหารโครงการดวย ซงจะท าใหมการตรวจสอบความส าเรจของการบรหารความเสยงตอไป ๓. โครงการขนาดใหญ (Large Projects) กระบวนการบรหารความเสยงจะเหมอนกบการบรหารความเสยงของโครงการขนาดกลาง แตจะตองใชเทคนคการวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ และการวเคราะหความเสยงเชงคณภาพเขามาชวยและจดท าแผนเผอเหลอเผอขาด (Contingency Plan) หรอแผนการบรหารความเสยงเปนกรณหรอแผนการบรหารความเสยงตามความไมแนนอนดวย ๑๐.๕ การบรหารความเสยงกบการตดสนใจ การบรหารความเสยงชวยใหสามารถตดสนใจไดใน ๓ ระดบ คอ :- ๑. การตดสนใจทางกลยทธทางธรกจ (Strategic Business Decisions) วาก าลงด าเนนธรกจไดถกตองหรอไม จะด าเนนโครงการอะไร ผลตอบแทนการลงทนพอเพยงหรอไม มความเปนไปไดในการจ ากดการลดขนาดขององคกรหรอไม กลยทธทางเลอกทดทสดของ โครงการคออะไร ๒. การตดสนใจโครงการ (Project Decision) ความเสยงทส าคญทสดของโครงการคออะไร การด าเนนโครงการจะประสบความส าเรจตามงบประมาณและระยะเวลาทก าหนดไวหรอไม จะตรวจสอบและจดการความเสยงอยางตอเนองไดอยางไร ๓. การตดสนใจดานโรงงานหรอกระบวนการ (Plant or Process Decisions) อนตรายจากการด าเนนการตามขนตอนคออะไร จะจดการปญหาดานสภาพแวดลอม และความปลอดภยในโรงงานอยางไร เราจะแนใจไดอยางไรวาการก าหนดมาตรการดานความปลอดภยจะมคาใชจายต าสด

การจดการโครงการขนสง ๑๙๗

การจดการโครงการจงตองมกลยทธการบรหารความเสยงเพอตดสนใจดานธรกจ โรงงานและโครงการ ซงจะตองน าไปจดท าแผนปฏบตการและแผนบรหารโครงกร ดงแผนภาพท ๑๐.๔ แผนภาพท ๑๐.๔ ความสมพนธระหวางกลยทธการบรหารความเสยง การตดสนใจ แผนจดการความเสยง และแผนบรหารโครงการ ๑๐.๖ การวเคราะหและการบรหารความเสยง การวเคราะหความเสยง (Risk Analysis) เปนเครองมอทจ าเปนส าหรบผบรหารโครงการและผเกยวของในโครงการทกคน เนองจากสามารถชวยระบสงกดขวางทท าใหโครงการไมส าเรจตามเปาหมายไดทงความผดพลาดดานก าหนดการ คาใชจาย และการยตโครงการ การวเคราะหความเสยงกอใหเกดการสบสวนและประเมนปญหาแตเรมตน การปรบปรงการปฏบตตามแผนอยางเหมาะสม รวมทงการตรวจตดตามผลการบรหารความเสยง การวเคราะหความเสยงและการจดการโครงการเปนกระบวนการทสามารถวเคราะห และจดการความเสยงซงสมพนธกบโครงการนน ดงนนการด าเนนการอยางเหมาะสมจะชวยเพมพนความส าเรจของโครงการไดอยางสมบรณแบบทงดานคาใชจาย เวลาและการปฏบตการใหประสบความส าเรจตามวตถประสงค อาจกลาวไดวา การวเคราะหความเสยงและการจดการโครงการเปนกระบวนการทออกแบบใหสามารถเคลอนยายหรอลดความเสยงทคกครามความส าเรจของโครงการไดอยางมประสทธภาพนนเอง ๑๐.๗ ประโยชนของการวเคราะหการบรหารความเสยง การวเคราะหและการบรหารความเสยงนอกจากเกดประโยชนกบโครงการแลวยงสงผลถงองคการและลกคาทมาใชหรอขอรบบรการอกดวย ซงพอสรปได ดงน :-

กลยทธการบรหารความเสยง

ธรกจ โครงการ โรงงาน

แผนการบรหารความเสยง

แผนบรหารโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๑๙๘

๑. สามารถสรางเสรมความเขาใจโครงการและจดท าแผนทใกลเคยงความเปนจรง มากขนในแงการประมาณการคาใชจาย และระยะเวลาด าเนนการ ๒. เพมพนความเขาใจความเสยงในโครงการมากขน โดยเฉพาะอยางยงผลกระทบทจะเกดกบโครงการหากจดการความเสยงไมเหมาะสมหรอละเลยการบรหารความเสยงนน ๓. มอสระในการพจารณาความเสยงของโครงการซงจะชวยใหการตดสนใจจดการความเสยงใหมประสทธผลและประสทธภาพมากขน ๔. ท าใหยอมรบความเสยงไดมากขน และสามารถไดประโยชนจากการยอมรบความเสยงนนไดมากขนดวย ๑๐.๘ กระบวนการบรหารความเส ยงของโครงการ ( Risk Management Process)๑๑๑ การบรหารความเสยงของโครงการมขนตอนทงสน ๖ ขนตอน ดงน ๑) การวางแผนการบรหารความเสยง (Risk Management Planning) ๒) การระบความเสยง (Risk Identification) ๓) การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพ (Qualitative Risk Analysis) ๔) การวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) ๕) การวางแผนการตอบสนองความเสยง (Risk Response Planning) ๖) การตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยง (Risk Monitoring and Control)

๑๐.๘.๑ การวางแผนการบรหารความเสยง (Risk Management Planning) การวางแผนเปนสงส าคญในการบรหารความเสยงของโครงการทกโครงการ ขอมลทควรพจารณาเพอวางแผนการบรหารความเสยง ไดแก ขอมลโครงการ นโยบายของการบรหารความเสยง การระบหนาทและความรบผดชอบ การก าหนดชวงทยอมรบไดของความเสยงในโครงการ การบนทกความเสยง และโครงสรางการจ าแนกงานของโครงการ ทจะถกน ามาใชในการวเคราะหความเสยงตอไป โดยทวไปนนการวางแผนการบรหารความเสยง ไดแก แผนในการบรหารความเสยงซงถอเปนสวนหนงของแผนการจดการโครงการ โดยทวไปแผนในการบรหารความเสยงประกอบดวยหวขอตางๆ ดงน

วธการและเครองมอทใชในการบรหารความเสยง บทบาทและหนาทของผมสวนเกยวของ งบประมาณ เวลา ประเภทของความเสยง (Risk Breakdown Structure, RBS)

๑๐.๘.๒ การระบความเสยง (Risk Identification) การระบความเสยงท าไดดวยการวเคราะหการท างานตามทฤษฎการจดการโครงการเพอระบความเสยง ซงเปนการพจารณากจกรรม

๑๑๑ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๑๙๙

ทกกจกรรมทตองกระท าในโครงการ แลวท าการระบความเสยงตามประเภทความเสยงทก าหนดไว เชน ความเสยงดานตนทน ความเสยงดานระยะเวลา ความเสยงดานทรพยากร ความเสยงดานเทคโนโลย ความเสยงดานบคลากร เปนตน จากกระบวนการนจะท าใหไดมาซงความเสยงทงหมดของโครงการ

๑๐.๘.๓ การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพ (Qualitative Risk Analysis) การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพในโครงการ คอ การจดล าดบความส าคญของความเสยงทไดจากกระบวนการระบความเสยงรวมไปถงการวเคราะหผลกระทบจากความเสยงนน วธการทนยมใชในการวเคราะห คอ การค านวณหาคาโอกาสความเปนไปไดของความเสยง การทดสอบสมมตฐานเกยวกบความเสยง แลวน าเอาขอมลทไดมาจดล าดบตามความถทของเกดเหตการณความเสยง หรอจดล าดบตามความรนแรงของผลกระทบจากเหตการณความเสยงนนตอวตถประสงคและเปาหมายโครงการ จากกระบวนการนจะท าใหไดมาซงล าดบความส าคญของความเสยงทงหมดของโครงการ ๑๐.๘.๔ การวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) การวเคราะหความเสยงเชงปรมาณเปนสวนสนบสนนส าคญทกอใหเกดการตดสนใจไดอยางถกตองแมนย ามากขน ทงนเพราะสามารถทจะระบความส าคญของความเสยงออกมาเปนขอมลเชงปรมาณ การวเคราะหโอกาสความเปนไปไดของโครงการ การวเคราะหโอกาสทจะบรรลตนทนและเวลาทก าหนด ตลอดจนสามารถทจะวเคราะหผลกระทบออกมาในเชงปรมาณ เปนตน ดวยเครองมอและเทคนคส าคญ ไดแก การสมภาษณดวยแบบสอบถาม การวเคราะหความไว การใชตนไมตดสนใจ เปนตน ๑๐.๘.๕ การวางแผนการตอบสนองความเสยง (Risk Response Planning) การตอบสนองความเสยง คอ วธการใดกตามทใหไดมาซงความสามารถในการหลกเลยงความเสยง โอนยายความเสยง บรรเทาความเสยงหรอการยอมรบความเสยงไดอยางสมฤทธผลออกมาในรปของแผนการตอบสนองความเสยง การจดท าแผนส ารองความเสยง การจดตงงบประมาณส ารองเผอความเสยง เปนตน กระบวนการนมความส าคญอยางมากในการบรหารความเสยงและตองอาศยขอมลหลายสวน เชน แผนการบรหารความเสยง ล าดบความส าคญของความเสยง รายการตอบสนองความเสยง เหตของความเสยง โอกาสและความนาจะเปนในการเกดเหตการณความเสยง ผบรหารโครงการตองใหความส าคญกบการวางแผนการตอบสนองความเสยงเสมอนดงวา เปนสญญาหรอขอตกลงในการจดการความเสยง ๑๐.๘.๖ การตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยง (Risk Monitoring and Control) การตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยงเปนกระบวนการในการตรวจสอบการตอบสนองความเสยงในโครงการ ดวยการทบทวนความเสยงของโครงการเปนระยะๆ หรอการใชเทคนคในการวดประสทธภาพการด าเนนการบรหารความเสยง หรอวเคราะหการไดมาซงคณคาจากการบรหารความเสยงเพอใหมการปรบปรงแกไขแผนการบรหารความเสยงและการตอบสนองความเสยง ซงมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงสงตางๆ ในโครงการ เกดการเปลยนแปลงฐานขอมลทางดานความเสยง ดงนน ผบรหารโครงการจะตองมการจดท าแผนการปรบปรงแกไขเกยวกบการบรหารความเสยงไวกอนลวงหนา เพอความสะดวกในการบรหารจดการเกยวกบการเปลยนแปลงและเพอใหงายตอการสอสารไปยงผมสวนไดสวนเสยกบโครงการและทมงานโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๒๐๐

สงวน ชางฉตร๑๑๒ กลาววา การบรหารความเสยงจงเปนเรองส าคญแมความเสยงนนจะยงคงไมหมดสนไปแตกเปนการควบคมมใหปญหาการจดการโครงการเกดขนในระดบรนแรงจนยากแกการแกไขหรอเกนความเสยหายตอองคการ การบรหารความเสยงอาจมขนตอนส าคญ ๘ ขนตอนคอ ๑) การก าหนดโครงสรางพนฐานการจดการ ๒) การก าหนดของเขตการบรหารความเสยงของโครงการ ๓) การวเคราะหจดมงหมายของโครงการ ๔) การระบความเสยง ๕) การวเคราะหความเสยง ๖) การวางแผนควบคมความเสยง ๗) การควบคมความเสยง ๘) การตรวจตดตามความเสยง ดงแผนภาพท ๑๐.๕

แผนภาพท ๑๐.๕ กระบวนการบรหารความเสยงของโครงการ

จากแผนภาพท ๑๐.๕ ผจดการโครงการจะตองทบทวนจดมงหมายของโครงการระบปญหาหรอตวชวดการเปลยนแปลง ระบความเสยง วเคราะหความเสยง การวางแผนการควบคมความเสยง เลอกการปฏบตการทเหมาะสม ควบคมความเสยงและตรวจตดตามผลการด าเนนงาน

๑๑๒สงวน ชางฉตร, การบรหารความเสยงของโครงการ, (พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยพบลสงคราม, ๒๕๔๗).

Risk mgmt Mandate definition

Scope of risk management Goal

review Objectives, Expectations,

Constraints,

Risk identification

List of “raw” risks

Problem indicators, Changes in situation

Risk monitoring

Risk analysis

Risk Control planning

Risk monitoring metrics

Risk control

Prioritized/ Quantified

risks Selected actions

Changed State of risks Expected results,

Project data

การจดการโครงการขนสง ๒๐๑

๑๐.๙ เทคนคตางๆ ท ใชในการบรหารความเสยง (Techniques for Risk Management) ๑๑๓ ส าหรบเทคนคในการบรหารความเสยง ประกอบดวย ๑) การค านวณผลทเกดขนจากความเสยง ๒) ประเภทของผบรหารโครงการกบการบรหารความเสยง ๓) การระบแหลงทมาของความเสยง (Source of Risk) ๔) ทางเลอกในการจดการความเสยง ดงน ๑. การค านวณผลทเกดขนจากความเสยง

๑) ไดจรงหรอเสยจรง (Real Reward or Loss) เปนการค านวณคาตอบแทนทแทจรงหรอคาความสญเสยทเกดขนจรงจากการบรหารความเสยง

๒) ไดโอกาสหรอเสยโอกาส (Opportunity Reward or Loss) เปนการค านวณคาของการไดโอกาสทจะไมเกดความสญเสยและคาเสยโอกาสทเกดขนจากการจดการความเสยง

๒. ประเภทของผบรหารโครงการกบการบรหารความเสยง ผบรหารโครงการแบงออกได ๓ ประเภทตามทาทตอความเสยง ดงน

๑) Risk Seeker ยอมรบวาทกโครงการตองมความเสยงและพรอมเสมอทจะเปลยนความคดเหน ปรบใหถกตองตามสถานการณ

๒) Risk Arrester ตระหนกถงผลกระทบของความเสยงตลอดเวลา พยายามทจะหลกหนหรอเลยงจากความเสยง โดยท าทกอยางเพอเปลยนสภาพแวดลอม หรอสภาพการณอยางนอยกพยายามจะบรรเทาผลกระทบของความเสยง

๓) Risk Ignores ไมคอยยอมรบวาอนาคตมความเสยง หรอไมกชอบความทาทาย และไมสนใจหรอยอมรบผลกระทบทเกดจากความเสยง

๓. การระบแหลงทมาของความเสยง (Source of Risk) ผบรหารความเสยงของโครงการจะตองสามารถทจะระบแหลงทมาของความเสยงไดเพอ

สนบสนนใหสามารถท าการควบคมความเสยงไดอยางถกตอง ตวอยางของความเสยงดานตางๆ ไดแก

ความเสยงดานตนทน ถอวาเปนปจจยทมความส าคญเนองจากการด าเนนโครงการตางๆ หากไมสามารถควบคมคาใชจายตางๆ ใหอยในงบประมาณทก าหนดได จะเกดความเสยงทท าใหโครงการอาจตองยตลงเนองจากการขาดทนได โดยสวนใหญเกดจากวตถดบขนราคาหรอตองสงน าเขาจากตางประเทศ

ความเสยงดานระยะเวลา การด าเนนโครงการทใชระยะเวลาเกนก าหนดอาจท าใหถกปรบ ดงนนความเสยงในการด าเนนโครงการเกนก าหนดระยะเวลาจะท าใหเกดผลเสยเชนเดยวกนซงสวนใหญเกดจากภยธรรมชาตท าใหระยะเวลาการสนสดของโครงการตองเลอนออกไป

ความเสยงดานทรพยากร การบรหารทรพยากรมความเสยงทตามมาเชน ความเสยงททรพยากรอาจไมพอใชตามทคาดการณไว ความเสยงจากการททรพยากรนนขนราคา เปนตน

๑๑๓ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๐๒

ท าใหโครงการมปญหาตาง ๆ เชน คณภาพของโครงการลดลง (ไปกระทบกบการบรหารคณภาพของโครงการ) ระยะเวลาของโครงการลาชา (เนองจากการจดหาทรพยากรมปญหาลาชา)

ความเสยงดานเทคโนโลย โครงการบางโครงการตองใชเทคโนโลยคอนขางมาก หรอใชเทคโนโลยสง ท าใหเกดความเสยงตามมา เชน เกดความเสยงจากการขดของของอปกรณจากเทคโนโลย ความเสยงจากความไมช านาญของผใชเทคโนโลยนน เปนตน ซงจะท าใหเกดความเสยงทโครงการจะลมเหลวได ความเสยงดานเทคโนโลยนมผลกระทบตามมา คอ คาปรบซงมมลคามาก

ความเสยงดานบคลากร โครงการทกโครงการตองใชบคลากรเพอด าเนนโครงการทงสน ยงใชบคลากรมากเทาใดยงเกดความเสยงจากบคลากรมากเทานน ความเสยงจากบคลากร เชน ความเสยงจากการประสานงานทลมเหลวเนองมาจากการใชบคลากรคอนขางมาก ความเสยงทบคลากรไมมความช านาญในการท างานทเพยงพอ ทกโครงการมกจะเผชญกบความเสยงน ซงสวนใหญมาจากบคลากรภายนอก

๔. ทางเลอกในการจดการความเสยง ๔.๑ หลกเลยงความเสยง (Avoid Risk) การหลกเลยงความเสยงเปนวธการท

งายทสดในการบรหารความเสยง กลาวคอ การเลอกทจะไมรบความเสยงไวเลย ทงนการหลกเลยงความเสยง อาจเกดขนจากการวเคราะหตนทนกบผลประโยชนทไดรบแลวพบวา ผลประโยชนทไดรบไมคมกบตนทนทจะเกดขน จงหลกเลยงทจะเผชญกบกจกรรมความเสยงนนโดยสนเชง หรอการหลกเลยงอาจเกดขนจากกรณทผมอ านาจหนาทตดสนใจในกจกรรมความเสยงนนเปนผทมความตานทานตอความเสยงต ามากจงเลอกทจะหลกเลยงกจกรรมความเสยงนน ทง ๆ ทไมไดวเคราะหวาความเสยงนนจะกอใหเกดประโยชนมากกวาตนทน การหลกเลยงความเสยงในบางครงอาจน ามาซงการเสยโอกาสในการสรางรายไดและการท าก าไรใหกบโครงการ ถาเหตการณความเสยงทคาดการณไวไมเกดขน

การจดการความเสยงตามแนวทางน เมอฝายบรหารโครงการพจารณาแลววาในการท ากจกรรมเหลานน เตมไปดวยความเสยงทไมสามารถยอมรบได หากโครงการไดด าเนนการไปแลวกหลกเลยงโดยหยดการด าเนนการ แตหากยงไมไดด าเนนการกอาจเลอนระยะเวลาเรมตนกจกรรมจนกวาความไมแนนอนของเหตการณความเสยงนนลดลงจนถงระดบทยอมรบได

วธการในการหลกเลยงความเสยงสวนมาก คอ การหยด การยกเลกกจกรรมทมความเสยงนนหรอเปลยนวตถประสงค เพอหลกหนความเสยงทยอมรบไมได ซงมผลกระทบกบโครงการ กจกรรม หรอกระบวนการท างานอยางสง แตถาหากไมสามารถจดการไดดวยวธอยางหนงใดดงขางตน เชน กรณความเสยงจากการคดคานของมวลชนในพนทโครงการกอสราง ซงในทสดเมอไมอาจใชวธอนใดไดกตองพจารณาปรบเปลยนหรอยกเลกโครงการ และในการจดการโครงการทแทจรง ความเสยงบางอยางทไมสามารถหลกเลยงไดโดยสนเชง ตวอยางเชน ความเจบปวย ฝนตกน าทวม หรอปญหาจากภยธรรมชาตตางๆ จงตองหาวธการจดการกบความเสยงนนใหเหมาะสมเพอใหเกดประโยชนสงสดกบโครงการ

๔.๒ รบความเสยงเอาไว (Assume Risk) การรบความเสยงเอาไวในบางกรณอาจมความจ าเปน เพราะตนทนการจดการความเสยงอาจไมคมกบผลประโยชนทอาจเกดขน การรบ

การจดการโครงการขนสง ๒๐๓

ความเสยงเอาไวม ๒ แบบ คอ ๑) การรบความเสยงแบบรตว คอ การยอมรบความเสยงจากการตดสนใจอยางถวนถรอบคอบ ๒) การรบความเสยงแบบไมรตว คอ การยอมรบความเสยงโดยไมไดคาดคด ไมเคยคดทจะบรหารความเสยงมากอน จงรบเอาความเสยงไวโดยทไมรตว ซงเปนสงทนากลวทสด มกเกดจากความผดพลาด และมตนทนในการก าจดความเสยงสงมาก ไมคมกบผลทจะไดรบ หรอเปนความเสยงทมสาเหตจากปจจยภายนอก อยนอกเหนอการควบคมของฝายบรหาร และไมอาจเลอกใชวธอนได

การยอมรบความเสยงโดยเฉพาะในกรณทไดรบการบงชและประเมนความส าคญแลว น าไปสการประเมนวธการจดการความเสยงทสามารถน าไปปฏบตได และจากผลของการจดการเหลานนจ าเปนทจะมการพจารณาทางเลอกในการด าเนนการตอไป โดยจะตองค านงถงความเสยงทยอมรบได และตนทนทเกดขน เปรยบเทยบกบผลประโยชนทจะไดรบเพอใหการบรหารความเสยงมประสทธผล การยอมรบความเสยงจะแสดงออกดวยการสรรหาวธจดการความเสยงอยางใดอยางหนง หรอหลายวธรวมกน เพอลดระดบโอกาสทจะเกดความเสยงขน และผลกระทบของเหตการณใหอยในชวงทโครงการสามารถยอมรบไดโดยเปนไปตามหลกการตอบสนองความเสยง

๔.๓ ควบคมความเสยง (Control Risk) เมอไดท าการบรหารจดการความเสยงในโครงการไปแลว หากมปญหาอะไรเกดขน ควรตองมการปรบแกวธในการบรหารความเสยงเหลานนใหสอดคลองกบโครงการมากทสด จงตองอาศยวธการประเมนความเสยงโดยอางองหลกความนาจะเปนทางสถต ดวาความสญเสยมการแจกแจงอยางไรลกษณะตวอยางของการแจกแจง เชน ความสญเสยอาจจะเกดขนหรอไมเกด จากขอมลพบวาโครงการมโอกาสเกดความสญเสยขน ๔๐% ในกรณนเราตองมขอมลจงจะสามารถท าเชนนได แตโดยทวไปแลวแทบทกโครงการทเรมตนท าการบรหารความเสยงมกจะไมมขอมล ไมมการแจกแจงความนาจะเปนแบบทตองการ เพราะฉะนนสงทสามารถท าไดคอ ใชเกณฑ มาก ปานกลาง ต า หรอวาจะแบงเปนล าดบท เชน ๕, ๔, ๓, ๒ และ ๑ วามากนอยแคไหน วธการทเราจะจดการโดยยงไมมความนาจะเปนเขาไปเกยวของเรยกวา กจกรรมควบคมความเสยง ซงประกอบดวย การบนทกและจ าแนก การประเมนความเสยง และการจดท าแผนบรรเทาความเสยง สามารถอธบายรายละเอยดของกจกรรมควบคมความเสยงไดดงตอไปน

๔.๓.๑ การบนทกและจ าแนก เปนการก าหนดความเสยงทเปนไปไดทกประเภทซงอาจจะมผลกระทบตอความส าเรจของโครงการ ซงตามหลกการจะแปรเปลยนไปดงน

ความเส ยงท มผลกระทบส งและมความนาจะเปนส ง ( High Impact/High Probability) ความเสยงชนดนเปนความเสยงทอนตรายทสด จะตองหาวธจดการลดความเสยงนนใหเรวทสด ความเส ยงท มผลกระทบส งและมความนาจะเปนต า ( High Impact/Low Probability) เปนความเสยงอนตรายทควรหลกเลยงดวยความระมดระวง ความเส ยงท มผลกระทบต าและมความนาจะเปนส ง ( Low Impact/High Probability) เปนความเสยงทสามารถท าความเสยหายไดแตถามการจดการทดกจะลดปญหาและความยงยากลงได

การจดการโครงการขนสง ๒๐๔

ความเส ย งท ม ผลกระทบต าและความน าจะ เป นต า ( Low Impact/Low Probability) ไมกอใหเกดปญหามาก แตท าใหตองเสยเวลาทตองด าเนนการจดการอยางมาก ๔.๓.๒ การประเมนความเสยง เปนกระบวนการประเมนถงเรองทคาด

วาจะเกดขน ซงผบรหารโครงการควรเตรยมพรอมทจะคนหาและจดการกบปญหาทคาดวาจะเกดขน หลงจากการประเมนในขนตนแลว กจะมการท าการประเมนซ าอกตามระยะเวลาทก าหนดเพอยนยนเรองทผานมาและคนหาปญหาใหม ๆ การประเมนความเสยงนมมาตรฐานหลกเกณฑในการประเมน เพอใหครอบคลมองคประกอบทก ๆสวนในโครงการนน ๆ เมอก าหนดความเสยงทเปนไปไดในโครงการนนแลว ขนตอนตอไปจะเปนการประเมนความเสยงวตถประสงคในการประเมนนจะเปนการจดล าดบของความเสยงนนในรปประเภทความเสยง ผลกระทบความเสยงและความนาจะเปนของการเกดความเสยง โดยอาจกลาวไดวา การประเมนความเสยงเปนขนตอนทยากทสด

ในการประเมนความเสยงจะประกอบดวยองคประกอบ ๓ ประการ ไดแก

การระบความไมแนนอนหรอขอจ ากด (Identify Uncertainty or Constraint) เปนการส ารวจแผนการของโครงการทงหมดและคนหาสวนทมความไมแนนอนหรอสวนทเปนขอจ ากด บางครงในการท างานเกดความลาชาของโครงการอาจไมใชเปนความเสยง แตเปนผลทกระทบเนองมาจากความเสยงผทรบผดชอบควรทจะส ารวจแผนการด าเนนโครงการวาปจจยใดทสงผลกระทบใหโครงการลาชา

การวเคราะหความเสยง (Analyze Risks) เปนการระบวาสวนทมความไมแนนอนนนสามารถสงผลกระทบตอโครงการในดานใด เชน ตอชวงเวลาการด าเนนการ หรอตอตนทน หรอตอความตองการของผใชงาน

การจดล าดบความเสยง (Prioritize Risks) การจดล าดบของความเสยงวาองคประกอบสวนใดทมผลกระทบตอโครงการอยางมาก ซงตองขจดใหหมดไป สวนใดมผลกระทบไมมากหรอไมมความส าคญกอาจจะยงไมตองใหความสนใจ

๔.๓.๓ การจดท าแผนบรรเทาความเสยง (Mitigation Plan) เปนการน าขอมลจากเอกสารหรอฐานขอมลในอดตมาใชในการจดการความเสยงส าหรบโครงการ ซงควรมการทดสอบแผนกอนน าไปใชจรงเพอเตรยมความพรอมและแกไขจดบกพรองลวงหนา การจดการความเสยงเปนเทคนคเชงรกหรอเปนการเตรยมการจดการไวลวงหนาเพอรองรบเหตการณทจะเกดขนในอนาคตโดยจะเรมตงแตการก าหนดความเสยงทคาดวาจะเกดขน การวเคราะหความเสยงนนการวางแผนทจะตอบสนองตอความเสยง และการตดสนใจในสงทจ าเปนดวยการวางแผนเตรยมการจดการความเสยงไวลวงหนานท าใหโครงการสามารถเลอกก าหนดแผนด าเนนการตางๆ ทจะชวยใหโครงการบรรลวตถประสงคและเปนโครงการทประสบความส าเรจได

องคประกอบของแผนบรรเทาความเสยง ไดแก เหตการณความเสยงทสนใจ ปจจยเสยงและสาเหต

การจดการโครงการขนสง ๒๐๕

การจะเลอกกลยทธและวธการจดการกบความเสยงทมประสทธผล วธการควบคมความเสยง การระบความส าคญของความเสยง ทรพยากรทตองใช เชน คน เงน เครองมอ เทคโนโลย และ เวลา คาใชจายทตองใช ๔.๓.๔ การลดความเสยง (Reduction Risk) การทไมสามารถขจด

ความเสยงใหหมดไปได ทางเลอกหนง คอ การควบคมทงโอกาสและผลกระทบของความเสยงใหอยในระดบทรบได หาโอกาสทสงทสดและพยายามลดความนาจะเปนและผลกระทบทไมตองการออกไปเมอเกดเหตการณขนแลว การควบคมไมใหความเสยหายลกลาม การแกปญหาอยางเรงดวน การใสใจดแล

ตวอยางกจกรรมการลดความเสยง ไดแก การเพมอ านาจการตอรองราคากบผรบเหมาชวงการหาวธทท าใหสามารถคาดการณการเคลอนไหวเปลยนแปลงทางการตลาด การลดความเสยงทมาจากเหตปจจยภายในโครงการดวยการควบคมภายในหรอใชกลยทธหรอมาตรการอน ๆ เพอลดความเสยงจากเหตปจจยภายนอกโครงการใหอยในระดบทยอมรบได

นอกจากนแลววธทไดรบความนยมเปนอยางมากในการลดความเสยง คอ การถายโอนความรบผดชอบตอความเสยงนนใหกบผอนแทน เชน การโอนความรบผดชอบตอความเสยงใหกบบรษทประกนภย การโอนถายความเสยงไปใหบคคลอนผานชองทางตางๆ การท าสญญาวาจะไมรบผดชอบในสวนน หรอวาสญญากอสรางเพอประกนเรองราคาวตถดบกอสรางทสงขน จดเปนการกระจายความเสยงออกไปในรปแบบตางๆ การมระบบส ารอง เชน มเครองก าเนดไอน า ๒ ใบ มเครองก าเนดไฟฟา ๒ เครอง สงเหลานไมสามารถลดความเสยงในตวเองได แตเมอรวมกนแลวท าใหผลกระทบตอโครงการลดลง ในกรณทเปนความเสยงทคาดเดาไดยาก ปองกนไดยาก หรออาจมขนาดความรนแรงสงมาก เชน ความเสยงเกยวกบภยธรรมชาต หรอ วนาศภยตางๆ ซงโครงการไมสามารถแบกรบผลกระทบจากความเสยงนนไดกท าประกนภยเอาไว หรอความเสยงทตองด าเนนการในเรองทไมมความช านาญ หรอตองปฏบตงานทมปรมาณมาก ในเวลาอนจ ากดกสามารถใชวธถายโอนความเสยงโดยการวาจางใหผ อนหรอหนวยงานอนหรอบคคลภายนอกมาด าเนนการให

๔.๓.๕ ศกษาความเสยง (Study Risk) เปนทางเลอกหนงในการจดการความเสยงในโครงการทตองเผชญกบความเสยงจ านวนมากและหลากหลาย ชวยใหสามารถจดการความเสยงไดดมากยงขน ประเดนทควรท าการศกษา ไดแก

การเกดความเสยงในโครงการ รปแบบความเสยงในโครงการ ประเภทความเสยงในโครงการ แนวคดการจดการความเสยง

การจดการโครงการขนสง ๒๐๖

ไพบลย ปญญายทธการ กลาววา ตามค าจ ากดความของ Project Management Body Of Knowledge (PMBOK) ความเสยงคอเหตการณทมความไมแนนอนในการเกด แตมผลกระทบตอโครงการหากเกดขนจรง สามารถอธบายเปนภาษาทเขาใจไดงายๆคอ ความเสยงเปนขอกงวลของ Project Manager หรอทมงาน และเมอเกดความกงวลกตองหาแผนมารองรบ กแลวแตวาจะกงวลมากหรอกงวลนอย ถากงวลหรอเปนหวงเรองใดๆเรองหนงมากๆ เพราะมนมผลกระทบรนแรงและโอกาสเกดสง แผนการรองรบกจะมากตามไปดวย ในทางกลบกนถาเรองทกงวลนนไมคอยส าคญหรอไมคอยนากงวล กอาจจะตดสนใจไมมแผนรองรบกเปนได โดยธรรมชาตของโครงการ มกจะประสบกบความเสยงเปนปกตอยเสมอ เนองจากการจดการโครงการ หมายถงการบรหารคนจ านวนมากทมความหลายหลายมมมองและวธคดรวมถงหลากหลายความคาดหวง และยงมปจจยเรองขอจ ากดตางๆของโครงการเขามาก าหนดกจกรรมของโครงการ เชนขอจ ากดเรองเวลา เงนทนและทรพยากรตางๆ จนอาจกลาวไดวาโครงการกบความเสยงนนเปนเรองทเกดมาคกนโดยแท ดงนน Project Manager จงจ าเปนเขาใจการบรหารความเสยง เพราะไมมโครงการใดในโลกทวางแผนแลวเปนไปตามแผนทวางไวทกประการ และหากเปนเชนนนจรง หนาทการจดการโครงการของ Project Manager คงจบลงเพยงแคการวางแผนโครงการเนองเพราะโครงการสามารถด าเนนไปไดดวยตวมนเองตามแผนทวางไวโดยไรซงปจจยเสยงใดๆมาท าใหแผนงานผดพลาด

ความเสยงทเกดขนในโครงการมกจะแปรผนตามบรบทของลกษณะโครงการและลกษณะขององคกร โครงการดานการกอสรางกจะมปจจยเสยงทแตกตางจากโครงการดานวศวกรรมในโรงงานหรอโครงการดานไอท ตวอยางของความเสยงทมกจะเกดขนบอยๆในโครงการ เชน ขอบเขตงานของโครงการไมชดเจน ทมงานมความรและทกษะไมเพยงพอในการปฏบตงาน โครงการลาชาเนองจากขาดทรพยากร โครงการสงมอบสนคาทไมไดคณภาพตามมาตรฐาน เปนตน การจดการความเสยงไดดหรอไมนนขนอยกบทกษะและประสบการณของ Project Manager และทมงาน รวมถงการสนบสนนจากผบรหารและองคกร ซงพอจะสรปเปนขอแนะน าในการจดการความเสยงในโครงการไดดงน๑๑๔

๑. Proactively Manage คอการจดการโครงการแบบเชงรก ประเมนเหตการณทเปนความเสยงและมโอกาสจะเปน

ปญหาในอนาคต แลวด าเนนการปองกน (Preventive Action) กอนทจะเกด หากไมสามารถปองกนไดกตองหาแผนรองรบและเตรยมพรอมอยเสมอส าหรบความเสยงทจะเกดขน เนนการแกปญหาท Root Cause มใชการแกปญหาทปลายเหต ลดการเกดขนของปญหาซ าเดม

๒. Focus on Stakeholder Expectation จงเรยนรความคาดหวงของผมสวนไดสวนเสยทกฝายทเกยวของกบโครงการ และบรหาร

จดการความคาดหวงเหลานนตงแตเนนๆ เพอใหเกดการรวมมอในการท างาน ปญหาในโครงการหลายๆครงมสาเหตมาจาก Project Manager ไมเขาใจหรอไมตอบสนองความคาดหวงของ Stakeholder จนท าใหโครงการไมไดรบการสนบสนนและกอใหเกดปญหาตามมามากมาย

๑๑๔ ไพบลย ปญญายทธการ , เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ , [ออนไลน], แหลงทมา :

http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0027, [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

การจดการโครงการขนสง ๒๐๗

๓. Motivate Project Team ทมงานถอเปนสวนส าคญในการจดการโครงการ ทมงานทขาดแรงจงอบรม project

management, risk management training, PM training, อบรมบรหารโครงการใจในการท างานมกจะท างานโดยขาดการมสวนรวมและสนใจเฉพาะงานของตนเอง ไมมองภาพรวมของงานในโครงการ รวมถงมโอกาสจะสรางปญหาหรอยอมแพตอปญหาไดงาย การสรางทม Motivation เปนกจกรรมทชวยลดความเสยงของโครงการ และชวยเพมโอกาสความส าเรจในการท างาน ซงมวธการงายๆ เชน การสรางเปาหมายรวมกน การสอสารอยางมประสทธภาพ การจดเตรยมเครองมอและทกษะทจ าเปนส าหรบทมงาน การสรางบรรยากาศทเปนมตร และการสรางความสขในการท างาน เปนตน

๔. Put the right man on the right job การคดเลอกคนเขาโครงการและการมอบหมายงาน เปนกจกรรมทชวยลดความเสยงท

เกดขนจากความไมเหมาะสมของคนท างาน อนจะสงผลโดยตรงตอคณภาพงาน และความลาชาของงาน การคดเลอกคนควรพจารณา Competency และ Motivation ให เหมาะกบหนาท งาน ความสามารถของคนบวกกบแรงจงใจในการท างาน สามารถผลกดนใหโครงการส าเรจไดแมจะประสบกบปญหาหรอขอจ ากดตางๆ

๕. Well Plan & Managing Change การวางแผนทดและการจดการโครงการใหดภายใตสภาวะความไมแนนอนและมการ

เปลยนแปลงสง จะชวยใหโครงการสามารถจดการกบความเสยงไดด Project Manager และ ทมงานไมควรพงพาทกษะในดานการแกไขปญหาเฉพาะหนามากจนเกนไป เนองจากการแกไขปญหาเฉพาะหนาเปนเรองทดแตหากมมากจนเกนไป จะเปนการสะทอนทกษะการวางแผนทออนดอย หากโครงการมการวางแผนทดกจะประสบกบปญหาเฉพาะหนาคอนขางนอยและพรอมส าหรบการเปลยนแปลงตางๆอยเสมอเนองจากมการวางแผนรองรบในการเปลยนแปลงตางๆมาเปนอยางด

๖. Close up with resource and decision maker การมความสมพนธทดกบผมอ านาจและมทรพยากรทจ าเปนส าหรบโครงการนน เปนปจจย

ส าคญทท าใหโครงการไดรบการสนบสนน ผมอ านาจและผมทรพยากรนนอาจจะหมายถง ผบรหารองคกร Functional Manager หรอ Vendor หรอใครกตามทมสงทจ าเปนส าหรบการท างานในโครงการ เปนตน Project Manager ตองมความสามารถในการเขาถงบคคลเหลานและสรางความสมพนธทดรวมถงสรางเปาหมายรวมกนบวกกบสรางความมนใจและความนาเชอถอใหเกดขนในมมมองของบคคลเหลานเพอการประสานงานทดและการสนบสนนในโครงการ

๗. Sensor and alert to risk event การบรหารความเสยงในโครงการ นอกจากจะตองปฏบตตาม ๖ ขอขางตนแลว Project

Manager ตองจดวางระบบแจงเตอนเมอความเสยงตางๆมทาทหรอแนวโนมวาก าลงจะเกด วธการทนยมใชกนคอ การจดตง Key Risk Indicators (KRI) หรอชตววดเสยงในโครงการโดยตองมการตรวจสอบ ตดตามและเฝาระวงอยเสมอ KRI คอเครองมอทคอย Alert เมอโครงการมระดบความเสยงเกนกวาทก าหนด เพอใชเปนขอมลสนบสนนให Project Manager ตดสนใจ Escalate แผนรองรบความเสยงเพอตอบโตกบความเสยงทเกดขน

การจดการโครงการขนสง ๒๐๘

แนวทางทง ๗ ประการขางตนนน จะชวยท าใหโครงการมสขภาพดและจดการความเสยงไดมประสทธภาพรวมถงเพมโอกาสความส าเรจของโครงการ อกทงยงเปนการแสดงความเปนมออาชพของ Project Managerและสรางความเชอมนใหเกดขนในมมมองของผมสวนไดสวนเสยในโครงการ ประสบการณและความสามารถของ Project Manager จงมผลโดยตรงกบความเสยงทเกดขนในโครงการ

๕. การวเคราะหคณลกษณะของความเสยหายและผลกระทบทตามมา (Failure Mode and Effect Analysis หรอ FMEA) ๑๑๕

การวเคราะหคณลกษณะของความเสยหายและผลกระทบทตามมา หรอ (Failure Mode and Effect Analysis หรอ (FMEA) เปนวธการในการก าหนดแนวโนมทจะเกดสภาพความลมเหลวทอาจเกดขนกบผลตภณฑหรอกระบวนการ โดยเรมจากการประเมนความเสยงรวมกบความลมเหลวแบบตางๆ หลงจากนนจงจดล าดบความส าคญของสภาพความลมเหลวตามความเรงดวนหรอสภาพของความลมเหลวนนและด าเนนการปองกนกอนหลงตามความรนแรงของผลกระทบทเกดขน

FMEA เปนเครองมอการวเคราะหเชงรก ชวยใหสามารถด าเนนการปองกนกอนทจะเกดความลมเหลวนนขน หรอกอนทจะมการปลอยผลตภณฑหรอเรมกระบวนการผลต นอกจากนยงชวยปองกนผลกระทบดานลบจากความลมเหลวทจะไปถงมอลกคา เปาหมายหลก คอการก าจดสาเหตของความลมเหลวและเพมโอกาสในตรวจพบกอนทจะเกดความเสยหาย

หลกการ FMEA ไดถกพฒนาโดยหนวยงานอากาศยานทางทหารของสหรฐอเมรกา (ไดแกกองทพอากาศ กองทพเรอ องคกร NASA) ตงแตทศวรรษท ๖๐ จากนนไดมการประยกตวธการ FMEA ไปยงบรษทผผลตรถยนตชนน าของโลก ไดแก Ford, GM และ Chrysler หรอทรจกกนดวา BIG THREE (Big ๓) โดยเปนขอก าหนดทส าคญของระบบ QS-๙๐๐๐

FMEA สามารถแบงออกเปน ๓ ประเภทไดแก ๑) Design FMEA (DFMEA) คอ การปรบปรงการออกแบบโดยวธการ FMEA ๒) Process FMEA (PFMEA) คอ การปรบปรงการผลตโดยวธการ FMEA ๓) Service FMEA (SFMEA) คอ การปรบปรงการบรการโดยวธการ FMEA สามารถใหค าจ ากดความของความเสยหาย คณลกษณะของความเสยหาย ผลกระทบ

จากความเสยหาย และการวเคราะหไดดงน ๑) ความเสยหาย (Failure) หมายถง ผลตภณฑ กระบวนการผลต หรอการบรการทไม

สามารถท างานไดตามหนาททไดก าหนดไว ๒) คณลกษณะของความเสยหาย (Failure Mode) หมายถง สภาวการณหรออาการท

อาจจะกอใหเกดความเสยหายทตามมา (Failure) ซงอาการผดปกตสวนใหญแลวจะเปนคณลกษณะทางกายภาพ (Physical characteristics) ไดแก การแตก ความรอน กลนไหม การบดเบยว การรว สเพยน รอยราว เปนตน และสามารถสงเกตไดโดยการใชประสาทสมผส เชน สายตา (รว สเพยน รอยราว ห (การสน) การสมผส (ความรอน) และ การไดกลนทผดปกต (กลนไหม) ถา

๑๑๕ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ , (กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖), หนา ๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๐๙

หากอาการเหลานไมไดรบการแกไข จะสงผลกระทบตอชนสวน หรอ ระบบอน ๆ ท าใหเกดการขดของ หรอเสยหายไดในทสด

๓) ผลกระทบจากความเสยหาย (Effect) หมายถง ผลทเกดขนเนองจากความเสยหายและสงผลโดยตรงตอ ผลตภณฑ กระบวนการผลต และ การบรการในทสด

๔) การวเคราะห (Analysis) หมายถง การวเคราะหอยางเปนระบบเพอหาทางปองกนการเกดความเสยหายขนในอนาคต

๖. การจดท าแผนรองรบ (Contingency Plan) ในบางสถานการณการด าเนนงานตางๆ อาจไมเปนไปตามแผนทไดวางไว ดงนนการม

แผนรองรบ (Contingency Plan) จะชวยใหงานสามารถด าเนนตอไปได ตวอยางเชน ในกรณทรานคาวสดกอสรางไมสามารถสงวสดใหไดทนตามตองการ ทางโครงการควรมมาตรการรองรบเพอใหการกอสรางทด าเนนอยไมหยดชะงก เชน มการตดตอรานคาอกรานส ารองไว หรอมการส ารองวสดไวทหนางาน เปนตน ๑๐.๑๐ การวางแผนการบรหารความเสยง๑๑๖

การวางแผนการบรหารความเสยง (Risk Management Planning) ซงไดมการน าเสนอเปนคร ง แรกใน ค .ศ . ๒๐๐๐ ม ว ตถประสงคท ส าคญค อ การต ดสน ใจ เล อกว ธ การและ แผนการจดกจกรรมการบรหารความเสยงของโครงการ ดงนนกจกรรมหรอกลยทธจงครอบคลม กระบวนการทงหมด ตลอดจนความสมพนธกบสภาพแวดลอมของโครงการ การบรหารความเสยงจงกลายเปนสวนส าคญทท าให โครงการมความสมบรณมากขน และเพอให เกดประสทธผล จงตองมการวางแผนกจกรรมการบรหารความเสยง จดสรรงบประมาณและทรพยากรอนๆ ผจดการจะตองถอวาการบรหารความเสยงเปนงานส าคญอกงานหนงทตองใหความเอาใจใส และจดการใหบรรลวตถประสงคและเปาหมายทตงไว ๑. ขอบเขตของการวางแผนการบรหารความเสยง แผนการบรหารความเสยงเปนเรองการด าเนนงานภายในโครงการใดโครงการหนงโดยเฉพาะ กจกรรมการด าเนนงานจงเกยวกบการวเคราะหองคประกอบส าคญทท าใหเกดความเสยง มการจดหมวดหมขององคประกอบใหครอบคลมสภาพแวดลอมทกอใหเกดความเสยงอยางคราวๆ ไดแก ผมสวนไดเสย (Stakeholders) สภาพแวดลอมของโครงการ (Project Environment) การแบงโครงสรางการท างานของโครงการ (Project Work Breakdown Structure) และกรอบการด าเนนงานของโครงการ (Project Framework) ซงอธบายไดดงน :- ๑.๑ ผมสวนไดเสย ความเตมใจในความเสยงของผมสวนไดเสยมอทธพลตอขอบขายการวางแผน การบรหารความเส ย งและความ เตม ใจน นย งข นอย กบความส าคญของ โครงการ วตถประสงคและความคาดหวงของผมสวนไดเสย ซงแบงออกเปน ๔ กลมใหญคอ ลกคา ผบรหารระดบสง ผลงทนและสงคม แตละกลมจะมระดบความเตมใจตางกนดงจะเหนไดจาก

๑๑๖สงวน ชางฉตร, การบรหารความเสยงของโครงการ, (พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย

พบลสงคราม, ๒๕๔๗).

การจดการโครงการขนสง ๒๑๐

นโยบายหรอการปฏบตทพงพอใจในผลก าไรและการปฏบตการ การวางแผนการบรหารความเสยงจงถกก าหนดใหด าเนนการเมอผมสวนไดเสย มความเตมใจทจะเสยงในระดบต า ในทางกลบกนหากความเตมใจทจะเสยงอยในระดบสง การวางแผนการบรหารความเสยงกจะลดลงอยางมาก ๑.๒ สภาพแวดลอมของโครงการ สภาพแวดลอมของโครงการประกอบดวยตวแปรมากมาย ซงรวมทง ตลาด ความหลากหลายทางวฒนธรรม องคการและความเสยงระดบโลก ตวแปรขางตนจะเปนตวก าหนดวาจะวางแผนการบรหารความเสยงมากนอยเพยงใด เชน ความหลากหลายทางวฒนธรรมท า ให เ ก ดความ แตกต า งด านการปฏบ ต และความร วมม อ ของบคคล การวางแผนการบรหารความเสยงจงอาจตองมหลายระดบเพอใหครอบคลมความ หลากหลายดงกลาวแลว ๑.๓ การแบงโครงสรางการท างานของโครงการ (WBS) จะเปนตองก าหนดขอบเขตการวางแผนการบรหารความเสยง ความซบซอนและความสามารถในการจดการ กลาวคอ โครงสรางการท างานของโครงการมความซบซอนกตองกตองวางแผนการบรหารความเสยงมากกวาโครงสรางการท างานแบบงายๆ ๑.๔ กรอบการด าเนนงานของโครงการ จะมผลตอขอบเขตของการบรหารความเสยง ซงโดยปกตกรอบการด าเนนงานของโครงการเกดจากวตถประสงค กระบวนการ สมมตฐานและขอจ ากดของโครงการ เชน การก าหนดวตถประสงคทชดเจนของโครงการจะชวยลดขอบเขตของการวางแผน การบรหารความเสยง ขณะเดยวกนความเขาใจกระบวนการด าเนนงานของโครงการกจะชวยลดความเสยงไดเชนกน แบคเคอรและเชอรเรเมตา (Bakker and Sheremeta) ไดอธบายการแบงโครงสรางการบรหารความเสยงของโครงการ (WBS) ไวดงแผนภาพขางลางน

การจดการโครงการขนสง ๒๑๑

แผนภาพท ๑๐.๖ โครงสรางการบรหารความเสยงของโครงการ

๒. เกณฑการวางแผนการบรหารความเสยง การวางแผนจะตองค านงถงการยอมรบความเสยงของผมสวนไดเสย การแบงโครงสรางการบรหารความเสยงจะถกน าไปใชในการพจารณาความซบซอนทางเทคนค สวนกรอบการด าเนนงานโครงการจะใชระดบความไมแนนอนเปนเกณฑการพจารณาและสภาพแวดลอมของโครงการพจารณาจากความอสระจากโครงการหรอ การสนบสนนโครงการ เชน หากการยอมรบความเสยงของลกคาอยในระดบต าการวางแผนจะตองพจารณาอยางรอบคอบและท าใหลกคามนใจวาโครงการจะประสบความส าเรจ ในท านองเดยวกนหากความซบซอนทางเทคนคอยในระดบต าหรอมทรพยากรอยในระดบการวางแผนการบรหารความเสยงกจะนอยลงตามไปดวย ๓. การระบคาใชจายของแผน การระบคาใชจายในขนตอนการบรหารความเสยงใหถกตองเปนเรองจ าเปนและเมอน าไปจดท าแผนเพอจดการความเสยงแลวกจะงายตอการตดสนใจของฝายบรหารวาจะยอมรบไดมากนอย

การแบงโครงสรางการวางแผน การบรหารความเสยง

ผมสวนไดเสย การแบงระบบ การท างาน

ขอบเขต การท างาน

ของโครงการ

สภาพ แวดลอม

ลกคา ฝาย จดการระดบสง

ผลงทน สงคม

เทคโนโลย ทรพยากร เงน

วตถประสงค กระบวนการ สมมตฐาน และขอจ ากด

ตลาด วฒนธรรม องคกร ความเสยงระดบโลก

การจดการโครงการขนสง ๒๑๒

เพยงใด ในกรณอนมตแผนการบรหารความเสยงจะหมายถงการมเงนพฒนาและรกษากระบวนการบรหารความเสยงใหด ารงอยตลอดวงจรชวตของโครงการ ๔. การเสนอขออนมตแผน อาจกลาวไดวาแผนทดคอแผนทสามารถน าไปปฏบตได และท าใหโครงการประสบความส าเรจ ดงนนนอกจากการจดท าแผนการบรหารความเสยงใหดแลว ยงตองท าใหผมอ านาจอนมตแผนเหนคณคาของการใชจาย และตระหนกวาการน าแผนไปปฏบตจะชวยใหองคการประสบความส าเรจ แผนทดจะควรม ๓ A คอ มความเหมาะสม (Appropriate) สามารถท าใหบรรลผลส าเรจได (Achievable) และสามารถจายเงนได (Affordable) ๕. ความสอดคลองของแผน แผนการบรหารความเสยงจะตองมความสอดคลองกบโครงการตลอดชวงระยะการด าเนนหรอตลอดวงจรชวตของโครงการ เพราะแผนการบรหารความเสยงจะตองสนบสนนโครงการ ดงนนแผนการบรหารความเสยงจงเปนสวนส าคญของการวาแผนโครงการดวย ๑๐.๑๑ สรปทายบท การบรหารความเสยง คอ การบรหารปจจยและควบคมกจกรรม กระบวนการการด าเนนงานตางๆ เพอใหระดบและขนาดของความเสยหายทจะเกดขนในอนาคตอยในระดบทยอมรบได ประเมนไดควบคมและตรวจสอบไดอยางมระบบ โดยค านงถงการบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการเปนส าคญ ความเสยงแบงออกเปน ๔ ประเภทคอ ความเสยงดานระบบการจดการ ความเสยงดานก าหนดเวลาการด าเนนโครงการ ความเสยงดานคาใชจาย และความเสยงดานเทคนค ขอก าจดดานเวลา คาใชจาย และการปฏบตมความส าคญทเทาเทยมกน หากดานใดดานหนงมปญหากอาจท าใหโครงการเกดความเสยงจนสง ผลกระทบตอความลมเหลวของโครงการได เชน คาใชจายเพมขนเกน รอยละ ๒๐% อนเนองมาจากการเลอนระยะเวลาสงมอบออกไปอก จนคาใชจายเพมมากขนอยางมนยส าคญ คณภาพของงานไมเปนไปตามมาตรฐาน ลกคาไมรบการสงมอบจนตองปรบปรงคณภาพ เปนตน การบรหารความเสยงชวยใหสามารถตดสนใจไดใน ๓ ระดบ คอ การตดสนใจทางกลยทธทางธรกจ การตดสนใจโครงการ (Project Decision) การตดสนใจดานโรงงานหรอกระบวนการ (Plant or Process Decisions) การบรหารความเสยงของโครงการมขนตอนทงสน ๖ ขนตอน ไดแก ๑) การวางแผนการบรหารความเสยง (Risk Management Planning) ๒) การระบความเสยง (Risk Identification) ๓) การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพ (Qualitative Risk Analysis) ๔) การวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) ๕) การวางแผนการตอบสนองความเสยง (Risk Response Planning) และ ๖) การตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยง (Risk Monitoring and Control)

การจดการโครงการขนสง ๒๑๓

ค าถามทายบทท ๑๐ ๑. ความเสยงคออะไร เมอไมมการจดการความเสยงจะเกดผลกระทบตอโครงการอยางไรบาง ๒. การบรหารความเสยงคออะไร ทานแบงความเสยงไวกประเภท อะไรบาง ๓. ในบรรดาความเสยงทงหมด ทานคดวาความเสยงดานใดมผลกระทบตอการจดการโครงการมาก

ทสด เพราะเหตใด ๔. ขนตอนในการจดการความเสยงมอะไรบาง แตละขนตอนมความส าคญอยางไรบาง ๕. จงระบความเสยงในการจดการวดของทานมา ๑ ความเสยงและทานบรหารจดการความเสยงนน

อยางไรบาง ๖. ประโยชนของการวเคราะหการบรหารความเสยงมอะไรบาง การวเคราะหความเสยงเชงคณภาพ

(Qualitative Risk Analysis) และการวเคราะหความเสยงเชงปรมาณ (Quantitative Risk Analysis) ตางกนอยางไร

๗. เทคนคทใชในการบรหารความเสยง (Techniques for Risk Management) มอะไรบาง แตละเทคนคจะชวยลดปรมาณความเสยงไดอยางไรบาง

๘. วธการในการหลกเลยงความเสยงสวนมากนยมท ากนอยางไรบาง การรบความเสยงเอาไว (Assume Risk) คออะไร

๙. ความเสยงทมผลกระทบสงและมความนาจะเปนสง (High Impact/High Probability) ความเสยงทมผลกระทบสงและมความนาจะเปนต า (High Impact/Low Probability) ความเสยงทมผลกระทบต าและมความนาจะเปนสง (Low Impact/High Probability) และความเสยงทมผลกระทบต าและความนาจะเปนต า (Low Impact/Low Probability) มความเสยงตอการจดการโครงการอยในระดบใด และจะบรหารจดการกบความเสยงนนๆ อยางไรบาง

๑๐. องคประกอบของแผนบรรเทาความเสยง จงยกตวอยางตวอยางกจกรรมการลดความเสยงมาด ๑ ตวอยางพรอมรายละเอยด

การจดการโครงการขนสง ๒๑๔

เอกสารอางอง ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

ไพบลย ปญญายทธการ . เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ . [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0027. [๑ ๙ ม ถ น า ย น ๒๕๕๙].

ย ท ธ น า พ ร ห ม ณ . ก า ร น า แ ผ น ส ก า ร ป ฏ บ ต . [อ อ น ไ ล น ]. แ ห ล ง ท ม า : www.pncc.ac.th/pncc/wrod/plan.doc. [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙].

รตนา สายคณต. รศ.. การจดการโครงการ : แนวทางสความส าเรจ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๗.

วราภรณ จรชพพฒนา. ผศ.ดร.. “การจดการโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”. รายงานการวจย. กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ๒๕๕๑.

วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว. ๒๕๔๓. สงวน ชางฉตร. การบรหารความเสยงของโครงการ. พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย

พบลสงคราม, ๒๕๔๗. สมคด พรมจย. เทคนคการประเมนโครงการ. พมพครงท ๕. นนทบร : จตพร ดไซน. ๒๕๕๐. สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ .

กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

การจดการโครงการขนสง ๒๑๕

แผนการสอนประจ าบทท ๑๑ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๑๑ การตดตามและควบคมโครงการ (Project Monitoring and Control) หวขอยอย

๑. บทน า ๒. หลกการพนฐานในการควบคมและตดตามโครงการ PDCA (Plan-Do-Check-

Action) ๓. การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ (Scope Change Control) ๔. การควบคมตารางเวลา (Scheduling Control) ๕. การควบคมตนทน (Cost Control) ๖. การควบคมความเสยง (Risk Control) ๗. การควบคมคณภาพโครงการ (Quality Control) ๘. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ กระบวนการพนฐานของการควบคมโครงการประกอบดวย การก าหนดแผนงาน การวดความกาวหนาของงาน การประเมนผลงานทไดเทยบกบแผนงาน การแกไขกรณพบขอควรปรบปรง การตรวจตดตามโครงการ เปนสงส าคญทขาดไมไดในการควบคมโครงการ เนองจากเปนการตรวจสอบอยางมระบบ ทไดผลลพธเปนขอบกพรองของการด าเนนงานจากแผนงาน ตอจากนน จะเปนหนาทของกระบวนการควบคมในการแกไขขอบกพรองเหลานนใหเปนไปตามแผนหรอเปลยนแปลงจากแผนนอยทสด เชน การตดตามงาน (Project Tracking) การจดการโครงการมสงจ าเปนพนฐานทตองมการควบคมใหเปนไปตามแผน ๕ สวน คอ ขอบเขตโครงการ ตารางเวลา ตนทน ความเสยง คณภาพ

หลกการพนฐานทใชในการควบคมและตดตามกจกรรมของโครงการ คอ กจกรรม FDCA (Plan- Do-Check-Action) ซงถอเปนพนฐานทส าคญทสดในการด าเนนโครงการ เนองจากไมวาจะอยในขนตอนใดของโครงการ กจกรรม PDCA จะตองเกดขนเสมอเพอใหการด าเนนโครงการผานไปไดอยางมคณภาพ อนเนองมาจากกจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมทมการตดตามความกาวหนาและแกไขความผดพลาดอยางตอเนอง PDCA (Plan-Do-Check-Act) เปนกจกรรมพนฐานในการพฒนาประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนงานซงประกอบดวยขนตอน ๔ ขน คอ วางแผน – ปฏบต – ตรวจสอบ – ด าเนนการ

การจดการโครงการขนสง ๒๑๖

การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต หมายถง กระบวนการวด การตรวจสอบ การรายงานการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการจากผลการด าเนนงาน พรอมทงด าเนนการจดการการเปลยนแปลงนนอยางมประสทธภาพ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตจะตองด าเนนการรวมกนกบกระบวนการอน ๆ เชน การควบคมตารางเวลา การควบคมตนทน การควบคมคณภาพ เปนตน เครองมอและเทคนคทใชในการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ ไดแก เอกสารและระบบตดตาม ระดบของการอนมตการเปลยนแปลง การประเมนขนาดการเปลยนแปลง และการวางแผนการจดการขอบเขต วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจหลกการพนฐานในการควบคมและตดตามโครงการ PDCA (Plan-Do-Check-Action)

๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ (Scope Change Control)

๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการควบคมตารางเวลา (Scheduling Control) ๔. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการควบคมตนทน (Cost Control) ๕. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการควบคมความเสยง (Risk Control) ๖. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการควบคมคณภาพโครงการ (Quality Control)

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๑๑ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๑๑ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๒๑๗

บทท ๑๑ การตดตามและควบคมโครงการ

(Project Monitoring and Control) ๑๑.๑ บทน า การไมประสบความส าเรจหรอความลมเหลวของโครงการ เกดจากสาเหตหลายประการ ไดแก การใชงบประมาณเกนก าหนด งานไมเสรจตามก าหนดสงมอบ ผลงานไมตรงตามวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ หรอไดผลงานทไมมคณภาพ สาเหตพนฐานของการไมประสบผลส าเรจของโครงการ ไดแก ไมมการก าหนดผรบผดชอบทชดเจน ไมไดใชหลกการจดการโครงการ การควบคมโครงการไมดพอ ขาดความรทางเทคนค ขาดบคลากรทมทกษะประสบการณ เปนตน

การควบคมโครงการเปนหลกการหนงทจะท าใหโครงการประสบผลส าเรจตามทตองการ ภายใตขอก าหนดของคณภาพ เวลา และตนทน กระบวนการควบคมชวยใหเกดความมนใจวาโครงการไดด าเนนไปในแนวทางทถกตอง และเปนการปองกนปญหาทอาจจะเกดขนระหวางด าเนนโครงการ อาจกลาวไดวาการควบคมโครงการเปนการจดการปญหาทเกดขนระหวางด าเนนโครงการ เพอใหโครงการสามารถด าเนนการไดตามแผนทวางไว ทงดานคณภาพ เวลาและตนทน ๑๑.๒ หลกการพนฐานในการควบคมและตดตามโครงการ PDCA (Plan-Do-Check-Action)๑๑๗

หลกการพนฐานทใชในการควบคมและตดตามกจกรรมของโครงการ คอ กจกรรม FDCA (Plan- Do-Check-Action) ซงถอเปนพนฐานทส าคญทสดในการด าเนนโครงการ เนองจากไมวาจะอยในขนตอนใดของโครงการ กจกรรม PDCA จะตองเกดขนเสมอเพอใหการด าเนนโครงการผานไปไดอยางมคณภาพ อนเนองมาจากกจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมทมการตดตามความกาวหนาและแกไขความผดพลาดอยางตอเนอง PDCA (Plan-Do-Check-Act) เปนกจกรรมพนฐานในการพฒนาประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนงานซงประกอบดวยขนตอน ๔ ขน คอ วางแผน – ปฏบต – ตรวจสอบ – ด าเนนการ

๑. Plan (วางแผน) หมายความรวมถงการก าหนดเปาหมาย วตถประสงคในการด าเนนงานวธการและขนตอนทจ าเปนเพอใหการด าเนนงานบรรลเปาหมาย ในการวางแผนจะตองท าความเขาใจกบเปาหมายและวตถประสงคใหชดเจน

๒. Do (ปฏบต) หมายถง การปฏบตใหเปนไปตามแผนทไดก าหนดไว ซงกอนทจะปฏบตงานใด ๆ จ าเปนตองศกษาขอมลและเงอนไขตางๆ ของสภาพงานทเกยวของเสยกอน

๑๑๗ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๑๘

๓. Check (ตรวจสอบ) เปนกจกรรมทมขนเพอประเมนผลวามการปฏบตงานตามแผนหรอไม มปญหาเกดขนในระหวางการปฏบตงานหรอไม

๔. Act (การด าเนนการ) เปนกจกรรมทมขนเพอแกไขปญหาทเกดขนหลงจากไดท าการตรวจสอบแลว การปรบปรงอาจเปนการแกไขแบบเรงดวนเฉพาะหนาหรอการคนหาสาเหตทแทจรงของปญหาเพอปองกนไมใหเกดปญหาซ ารอยเดมการปรบปรงอาจน าไปสการก าหนดมาตรฐานของวธการท างานทตางจากเดมเมอมการด าเนนงานตามวงจร PDCA ในรอบใหม ขอมลทไดจากการปรบปรงจะชวยใหการวางแผนมความสมบรณและมคณภาพเพมขนไดดวย ๑๑.๓ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ (Scope Change Control)๑๑๘ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต หมายถง กระบวนการวด การตรวจสอบ การรายงานการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการจากผลการด าเนนงาน พรอมทงด าเนนการจดการการเปลยนแปลงนนอยางมประสทธภาพ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตจะพจารณาถง

อทธพลของปจจยทท าใหเกดการเปลยนแปลง การพจารณาการเปลยนแปลงขอบเขตทเกดขน การด าเนนการจดการการเปลยนแปลงจรงถามนเกดขน

การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตจะตองด าเนนการรวมกนกบกระบวนการอน ๆ เชน การควบคมตารางเวลา การควบคมตนทน การควบคมคณภาพ เปนตน

ในการจดโครงการผบรหารโครงการตองค านงถงขอจ ากดดานเวลา (Time) คาใชจาย (Cost) และคณภาพ (Quality) ตามทก าหนดไวในเงอนไขของโครงการ

สงเหลานถอเปนหวใจส าคญในการวางแผนโครงการ กบเปนเรองทจะน าไปสการจดวางระบบการควบคม (Controlling Systems) ทแนนอนและชดเจนอกดวย กลาวอยางงาย ๆ กคอ

ก. ในดานเวลา ผจดการโครงการทกโครงการตองผลกดนใหมการเรมตนงานโครงการอยางถกตองตามเวลาทก าหนด และส าเรจเสรจสนภายในระยะเวลาทวางไว

ข. ในดานคาใชจาย ผจดการโครงการจะตองผลกดนใหมการจดการและวางระบบการจดการดานการเงนงบประมาณ อยางเขมงวดกวดขน กบพยายามผลกดนใหงานเกดประโยชนสงสด

ค. ในดานคณภาพ ผจดโครงการจ าเปนตองวางแนวทางใหผลงานทเกดขน ไดมาตรฐานตรงตามคณลกษณะงาน (Specification) โดยมคาความบกพรองเปนศนย (Zero defect)๑๑๙ ๑๑.๓.๑ สงทเกยวของกบการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต

ทรพยากรทใชในโครงการ ตารางเวลาของโครงการ

๑๑๘ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖). ๑๑๙ ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๒๑๙

งบประมาณของโครงการ ผลลพธของโครงการ ทศนคตของผบรหารโครงการ ๑. ทรพยากรทใชในโครงการ สาเหตของการเปลยนแปลงขอบเขตประการหนงกคอ การใชทรพยากรไมเปนไป ตามตามแผนทก าหนดไว ผบรหารโครงการสามารถน าเอาแผนความตองการใชทรพยากรเปนเครองมอสนบสนนการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตไดโดยการเปรยบเทยบความแตกตางของการใชทรพยากรจรงกบความตองการใชทก าหนดไวในแผนทก าหนดไวเพอบงชขนาดของการเปลยนแปลงขอบเขตทเกดขน ๒. ตารางเวลาของโครงการ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตของโครงการจะเกยวของกบตารางเวลาในแงของการน าไปใชเปนขอมลสนบสนนกระบวนการตรวจสอบขอบเขตของการใชทรพยากรและงบประมาณของโครงการ ณ เวลาหนงเวลาใดทผบรหารโครงการตองการทจะตรวจสอบว า ณ เวลาขณะนนมกจกรรมอะไรทด าเนนการแลวเสรจ หรอกจกรรมอะไรทก าลงด าเนนการอยบาง ควรทจะตองใชทรพยากรและงบประมาณไปเทาไหรและมการใชไปจรงๆ เทาไหร เพอน ามาวเคราะหการเปลยนแปลงขอบเขตตอไป ๓. งบประมาณของโครงการ การเปลยนแปลงขอบเขตของโครงการจะสงผลตอขนาดของงบประมาณโครงการอยางแนนอน การควบคมงบประมาณในโครงการมกจะเปนการควบคมงบประมาณรายจายมากกวาการควบคมงบประมาณรายรบ เพราะลกษณะการด าเนนงานแบบโครงการ คอ การจดสรรงบประมาณทมอยเพอด าเนนกจกรรมใด ๆ ใหไดมาซงผลลพธทตองการ ฉะนนการควบคมขอบเขตจงตองด าเนนการไปพรอมๆ กบการควบคมงบประมาณ ๔. ผลลพธของโครงการ การเปลยนแปลงขอบเขตของโครงการทมสวนเกยวของกบผลลพธ การเปลยนแปลงนนแมจะไม เกดผลกระทบดานลบตอโครงการ แตการเปลยนแปลงขอบเขตทกครงควรทจะตองจดท าเปนลายลกษณอกษร เปนเอกสาร รายงานสรปการเปลยนแปลงแมวาผลลพธนนจะเปนสงทจบตองไดหรอจบตองไมไดกตาม เพองายตอการสอสารทมงานถงการเปลยนแปลงทเกดขน และงายตอการควบคมตรวจสอบผลลพธทแสดงถงความส าเรจของโครงการ ๕. ทศนคตของผบรหารโครงการ การเปลยนแปลงขอบเขตโครงการไมวาจะเกดจากสาเหตใดกตาม ผบรหารโครงการจะท าการก าหนดขอบเขตขนใหมดวยทศนคตและขอพจารณาของ

การจดการโครงการขนสง ๒๒๐

ตวเองวาขอบเขตใหมทจะก าหนดขนใชในโครงการนนจะเปนอยางไร ขอบเขตทก าหนดขนใหมนจะเปนทยอมรบหรอไมเพยงใดกขนอยกบความนาเชอถอของบคคลผทท าหนาทเปนผบรหารโครงการ เพราะการท างานแบบโครงการ อ านาจในการจดการงานตลอดจนการตดสนใจตางๆ ทเกยวของกบการจดการงานจะเปนของผบรหารโครงการแตเพยงผเดยว เจาของโครงการไมมสวนในการจดการงานในโครงการ เปนเพยงผรบรการเปลยนแปลงและในบางครงเทานน

๑๑.๓.๒ สงทน ามาพจารณาในการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ โครงสรางการจ าแนกงาน (Work Breakdown Structure : WBS) รายงานสมรรถนะ การรองขอใหมการเปลยนแปลง แผนการจดการขอบเขต ๑. โครงสรางการจ าแนกงาน (Work Breakdown Structure : WBS) เปนเครองมอทใชในการก าหนดขอบเขตของงานทจ าเปนตองท าในโครงการทงหมด ซงในกระบวนการจดท าโครงสรางการจ าแนกงานผบรหารโครงการกไดกลนกรองมากอนแลววางานทระบไวในโครงสรางการจ าแนกงานจะท าใหเกดผลลพธทเปนประโยชนตอโครงการ แตทกคนตองยอมรบวาการท างานแบบโครงการตองเผชญกบความเปลยนแปลงอยตลอดเวลา โดยเฉพาะในชวงเวลาของการด าเนนงานจรง โครงสรางการจ าแนกงานจงกลายเปนเครองมอในการบงชการเปลยนแปลงเหลานนได การตรวจตดตามการด าเนนงานตามทระบไวเทยบกบการด าเนนงานทเกดขนจรง แบบงานตองานชวยใหผบรหารมขอมลทจ าเปนอยางยงในการตดสนใจแกปญหาได กอนทปญหานนจะสงผลกระทบตอสวนอน ๆ ในโครงการ ๒. รายงานสมรรถนะ รายงานสมรรถนะเปนเอกสารทใหขอมลเกยวกบสภาพขอบเขต ซงจะเปนตวกระตนใหทมงานรบออกรายงานฉบบนเพอปองกนปญหาทจะเกดขนตามมาผจดท ารายงานสมรรถนะคอผจดการระดบกจกรรม ขนตอนการจดท ารายงานสมรรถนะประกอบดวยขนตอนงาย ๆ ๒ ประการ การวเคราะหงาน คอ การวเคราะหวากจกรรมหลกและกจกรรมยอยท

ด าเนนการไปแลวมการใชทรพยากร เวลา ตนทนไปเพยงไร และถาสามารถท าไดควรจะวเคราะหรายละเอยดในกจกรรมยอยทท าวา ท าอะไร กบใคร เพอใหไดผลลพธอยางไรและงานทตองท านนเกยวของกบขอมล คน สงของในสดสวนเทาไหร หรอแมกระทงการคาดการณวาจะสามารถท างานนนอยางมประสทธภาพไดหรอไม การวเคราะหงานในโครงการขนาดใหญมกจะเปนงานทสรางอปสรรคใหกบผบรหารโครงการอยเสมอ เพราะการตดตามควบคมทมากเกนไปอาจขดขวางการท างานของทมงาน

การจดการโครงการขนสง ๒๒๑

ท าใหงานยงขาดความคบหนา กรณนสามารถแกปญหาดวยการจดท าแผนการด าเนนการวเคราะหงานไวลวงหนาเพอก าหนดขอบเขตของการวเคราะหงานวาจะเปนงานสวนไหนเมอไหรและใครเปนผรบผดชอบ

การประเมนผลงาน คอ การวดผลการด าเนนงานจรงเทยบกบงานทตองท าตามโครงสรางการจ าแนกงาน แลวจดท าเปนรายงานแสดงสมรรถนะของงานแตละงานเสนอตอผบรหารเพอท าด าเนนการจดการตอไป

๓. การรองขอใหมการเปลยนแปลง การรองขอทางวาจา มกใชในกรณทเกดการเปลยนแปลงในสวนทไมม

ความส าคญตอโครงการ เชน การขอเปลยนล าดบของงานบางอยางตามสภาพการณทเหมาะสมกวาโดยทผลลพธจากการด าเนนงานนนไมสงผลกระทบตอโครงการ เปนเพยงแคการเปลยนแปลงขอบเขตเฉพาะงานนน ๆ กท าการรองขอใหผบรหารงานนนอนมตรบทราบการเปลยนแปลง

การรองขอเปนลายลกษณอกษร มกใชในกรณทตองน าเสนอการรองขอนตอผบรหารระดบสงในการพจารณาถงการเปลยนแปลงทเกดขนนนเพอตดสนใจทจะยอมรบหรอปฏเสธ ผจดท ารายงานแสดงการรองขอใหมการเปลยนแปลงสวนมากจะเปนผจดการระดบกจกรรมเพอสงไปยงผจดการระดบโครงการและสงตอผบรหารระดบสงตอไปกรณทการเปลยนแปลงนนอยนอกเหนออ านาจการตดสนใจของผบรหารระดบโครงการ

การรองขอภายนอก มกเกดจากผมสวนเกยวของทอยภายนอกโครงการ เชน บรษทผจดจ าหนายวสดทใชในกอสรางมเอกสารรองขอใหมการปรบราคาวสดเพมจากเตม

การรองขอภายใน เกดจากผมสวนเกยวของทอยภายในโครงการทงทเปนทมงานประจ าโครงการหรอทมงานชวคราว โดยทวไปมกจะเปนการรองขอเกยวกบวธการด าเนนงานตางๆ ภายในโครงการนอกเหนอจากการด าเนนงานตามแผนการด าเนนงานโครงการ เชน ฝายการเงนรองขอใหฝายจดซอมการสงรายงานการจดซอวสดเพอพจารณากอนด าเนนการจดซอตามแผน ๗ วน

๔. แผนการจดการขอบเขต แผนการจดการขอบเขต คอ เอกสารทก าหนดขอปฏบตตางๆ เกยวกบการจดการขอบเขต ผทมหนาทโดยตรงในการจดท าแผนการจดการขอบเขต คอผบรหารโครงการแตอยางไรกตามตองอาศยความรวมมอจากทมงานในโครงการโดยเฉพาะผบรหารระดบกลมงานทมความรในงานทตนเองบรหารอยเปนอยางด จงเปนสวนสนบสนนส าคญทท าใหการจดท าแผนการจดการขอบเขตมความสมบรณ

การจดการโครงการขนสง ๒๒๒

ขนตอนการจดท าแผนการจดการขอบเขต มดงน การก าหนดขอบเขตโครงการในดานตางๆ การระบการเปลยนแปลงทอาจเกดขนของขอบเขตโครงการ การก าหนดกจกรรมหรองานทตองท าในการจดการการเปลยนแปลง

ขอบเขต รวมไปถงการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตดวย การก าหนดระยะเวลาทใชในการด าเนนงานของแตละกจกรรม ก าหนดหนาทความรบผดชอบในการปฏบตกจกรรมนน ๆ ใหส าเรจลลวง

ตามแผนการจดการขอบเขต ดนสมอร สรปวา สงทควบคกบการวางแผนคอการควบคม ดงนนในการจดการโครงการ

ควรจะมการจดวางระบบการควบคมลวงหนา ดวยการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน จากนนจงด าเนนการวดหรอประเมนผลการด าเนนงานกบมาตรฐานทวางไว หากไมเปนไปตามแผนกจะตองใชดลยพนจในการปรบปรงแกไข ดนสมอร ไดใหน าหนกความส าคญสงสดตอปจจยดานตวบคคลและพฤตกรรมทเกยวของกนมากกวาเรองอน ๆ หรออาจกลาวอยางงาย ๆ กคอ ตวแบบนเนนไปท “ทกษะเกงคน (Human Skills)” เปนทกษะน าหรอมากอนทกษะเกงคดและเกงงาน โดยดนสมอรอาจจะมสมมตฐานเบองตนวา การละเลยทกษะเกงคนยอมจะน าไปสความลมเหลวในการจดการโครงการไดเสมอ

ดงนน คณคาของตวแบบน จงชวยท าใหผจดการโครงการและทมงาน สามารถน าไปใชในการพฒนาทกษะของตนเพอเตรยมรบสถานการณดานตางๆ ทอาจจะตองเผชญในสนามการปฏบตงาน๑๒๐ ๑๑.๓.๓ เครองมอและเทคนคทใชในการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ

เอกสารและระบบตดตาม ระดบของการอนมตการเปลยนแปลง การประเมนขนาดการเปลยนแปลง การวางแผนการจดการขอบเขต ๑) เอกสารและระบบตดตาม การใชเอกสารเปนเครองมอทงายทสดในการควบคมการเปลยนแปลงเพราะมการจดบนทก

เปนลายลกษณอกษร ชวยลดความผดพลาดในการสอสารระหวางผบรหารกบผด าเนนการทกคนในโครงการไดมสวนรวมในการควบคมขอบเขตของโครงการ และใชตนทนในการด าเนนการต าดวย เอกสารทใชในการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต ไดแก

เอกสารค านยามขอบเขตของโครงการ โครงรางโครงการ รายงานผลการด าเนนงาน

๑๒๐ ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๒๒๓

เอกสารการรองขอใหมการเปลยนแปลง แผนการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต

ระบบตดตามเปนตวขบเคลอนใหกระบวนการควบคมการเปลยนแปลง ขอบเขตทก าหนดไวในแผน ออกมาในรปของการปฏบตการ ท าใหสามารถวดผลการ ปฏบตงานได ในทนจะขอกลาวถงองคประกอบเบองตนของระบบตดตามการควบคมการ เปลยนแปลงขอบเขต ไดแก

ปจจยน าเขา (Input) ในทนกคอ ขอบเขตของโครงการนนเอง กระบวนการตดตาม (Process) ซงขนอยกบการก าหนดของแตละ

โครงการ การประเมนผลผลลพธ (Output, Goal) ประกอบดวยขอมลตางๆ ทท า

การรวบรวมไวตลอดระยะเวลาการด าเนนการตดตาม โดยผบรหารโครงการจะท าหนาทจดท ารายงานผลลพธตอผบรหารระดบสงหรอเจาของโครงการ

๒) ระดบของการอนมตการเปลยนแปลง การอนมตการเปลยนแปลงเปนขนตอนหนงในกระบวนการควบคมการเปลยนแปลง เปน

หนาทของผบรหารโครงการ ทจะตองท าการตดสนใจในการเปลยนแปลงทเกดขนนน กลาวคอ หากยอมรบการเปลยนแปลงกจะไดวางแผนเพอด าเนนการแกไขตอไป การปฏเสธการเปลยนแปลงกปลอยการเปลยนแปลงนนไวแลวท าการ

ด าเนนการตอไป ภายใตการควบคม ระดบของการอนมตการเปลยนแปลงขนอยกบผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงนน ๆ วาสงผลตอโครงการอยางไรมากนอยเพยงใด โดยสามารถจ าแนกระดบของการอนมตการเปลยนแปลง จากลกษณะของผลกระทบได ดงตอไปน

ผลกระทบดานลบ ท าใหระดบของการอนมตการเปลยนแปลงอยในระดบสงเพอปองกน

ผลกระทบดานบวก ท าใหระดบของการอนมตการเปลยนแปลงอยในระดบสงเพอสนบสนน

๑๑.๒.๔ ผลลพธของการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ การเปลยนแปลงขอบเขตเปนสงทสะทอนกลบมาจากกระบวนการวางแผน

เอกสารทางดานเทคนค และการวางแผนซงมการปรบเปลยนใหเปนปจจบนตามความตองการและตองท าใหผมสวนไดเสยกบโครงการมความพงพอใจ

เกดการแกไขการด าเนนการเพอทจะท าใหสมรรถนะการท างานของโครงการเปนไปตามแผนทวางไว

การจดการโครงการขนสง ๒๒๔

บทเรยนทไดเรยนรถงสาเหตของความเบยงเบน เหตผลของการแกไขการด าเนนการทไดเลอกและรปแบบของการเรยนรตางๆ ทไดจากการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตควรถกจดท าเปนเอกสาร

ขอบเขตเดมอาจจะไดรบการทบทวนใหมและตพมพใหมเพอสะทอนใหเหนถงการเปลยนแปลง และสรางเปนรปแบบใหมของขอบเขตในอนาคต

๑๑.๔ การควบคมตารางเวลา (Scheduling Control)

ก าหนดการ หรอตารางเวลาโครงการ คอการก าหนดเวลาทจะใชในการจดท ากจกรรมมการจดเรยงล าดบเวลาไวลวงหนา ตามทก าหนดไวในโครงสรางการจ าแนกงานโครงการ (PBS) ดงนน ก าหนดการจงเปนการคาดการณหรอพยากรณวากจกรรมใดจะใชเวลาเทาไร อนจะเปนประโยชนในการเปรยบเทยบวา ในการปฏบตงานใชเวลาจรง (Actual Time) เทาไร เทอรเนอร (Turner) ชใหเหนวาก าหนดการในการด าเนนงานโครงการ มจดมงหมายทส าคญ ๆ หลายประการคอ๑๒๑ ๑) เพอสรางความมนใจวา ในการด าเนนงานโครงการ ผบรหารและผจดการโครงการ สามารถสรางผลลพธของโครงการ ตรงตามเวลาทก าหนด และสามารถใชคาใชจายตามทก าหนด ๒) เพอใชเปนจดตรวจสอบ (Milestone) ทเปนประโยชนในการประสานการด าเนนงาน ของหนวยงานทรบผดชอบในกจกรรมตางๆ ทจะตองใชทรพยากรในการท างานรวมกน เวลาจงเปนจดนดหมายทส าคญ ๓) เพอเปนฐานในการจดสรรทรพยากรทจ าเปน ๔) เพอคาดหมายระดบของการใชทรพยากรดานตางๆ ทจ าเปนในแตละชวงเวลา อนจะกอใหเกดประโยชนในการจดล าดบความส าคญระหวางโครงการ ๕) เพอด าเนนงานใหเสรจตามเวลาทก าหนด ก าหนดการโครงการ (Project Schedule) โดยความหมายจงเปนการก าหนดกรอบเวลา (Duration) คอเวลาเรมตนและสนสด (Start and finish date) รวมทงเวลาส ารอง (Float) ของกจกรรมแตละกจกรรมของโครงการ กลาวคอ จะมก าหนดเวลาทส าคญตอไปนในทกกจกรรม ก. เวลาทกจกรรมสามารถเรมตนไดทนท (Early dates) ข. เวลาทเรมตนไดชา รวมทงเวลาส ารอง (Late dates and float) หรอเวลาทสามารถรอได (คอ ระยะเวลาทเรมไดชาทสดลบดวยเวลาทเรมเรวทสด) เปนระยะเวลาเทาไร ค. เวลาพนฐานทสามารถท าไดโดยทวไป และเวลาพนฐานของเวลาส ารอง (Base line date and float) ง. คาเวลาปานกลางทเปนไปไดมากทสด (Most likely date) และเวลาส ารองทเหลอ จ. เวลาทใชจรง (Actual dates)

๑๒๑ Turner อางใน ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ

, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๒๒๕

การควบคมตารางเวลาจะเกยวของกบปจจยทมผลเกยวของในการเปลยนแปลงตารางเวลาเพอใหแนใจวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบ การพจารณาวาตารางเวลาไดเปลยนแปลงไปและจดการกบการเปลยนแปลงจรงทเกดขน ตองอาศยการควบคมทตองท ารวมกบกระบวนการควบคมอน ๆ ดวย๑๒๒

ตารางเวลาของโครงการทผานการอนมตแลว ทเรยกวา Schedule Baseline เปนสวนประกอบส าคญของแผนโครงการ ซงจะมพนฐานของการวดและการรายงานสมรรถนะของตารางเวลา หากมการรองขอใหมการเปลยนแปลงกจะเปนสงทชวยกระตนใหทมงานของโครงการมการทบทวนตารางเวลาโครงการใหสอดคลองกบการด าเนนงานใหมากทสด จนน ามาสสงสดทายทตองท ากอนทจะท าการควบคมตารางเวลา คอ การจดท าแผนการจดตารางเวลา เงอนไขของลกษณะงานทระบในตารางเวลาโครงการ มดงตอไปน

มสภาวการณ และผลส าเรจทสามารถวดไดออกมาในรปของคณภาพตนทน หรอ เวลา

จดเรมตนและจดสนสดตองชดเจน แตละกจกรรมตองมผลลพธ เวลาและตนทนตองประมาณการณได ระยะเวลาด าเนนงานอยในชวงทยอมรบได แตละงานตองเปนอสระตอกน ๑๑.๔.๑ เครองมอและเทคนคส าหรบการควบคมตารางเวลา มดงน

๑) ระบบการควบคมตาราง ระบบนจะประกอบดวยงานเอกสาร ระบบตดตาม และระดบการเปลยนแปลงทส าคญ ระบบการควบคมตารางควรจะท ารวมกนกบระบบการควบคมภาพรวมของโครงการ ทงนการนยามขนตอนตางๆ เกยวกบตารางเวลาของโครงการอาจจะเปลยนได แตตองเปนขอตกลงรวมกน ๒) การวดสมรรถนะ เปนเทคนคทชวยในการประเมนความผนแปรทจะเกดขน สวนส าคญของการควบคมตางๆ คอการตดสนใจถาความผนแปรของตารางตองการการแกไข การวดสมรรถนะจะเปนเครองมอส าคญทจะแสดงสญญาณของความตองการการเปลยนแปลงนนทนท เชน เมอวดสมรรถนะดวยระยะเวลาตามแผน กบผลการด าเนนงาน ถาคลาดเคลอนกนมากกวา ๔๐% กควรจะตองมการทบทวนตารางใหมหรอท าการเรงงานใหเสรจตามแผน เปนตน ๓) แผนสวนเพม มบางโครงการเทานนทจะด าเนนการไปตามแผน การเปลยนแปลงในบางแงมมอาจจะตองมการประมาณชวงเวลาของกจกรรม การปรบเปลยนล าดบของ

๑๒๒ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๒๖

กจกรรม หรอการวเคราะหทางเลอกของตารางใหม ท าใหเกดแผนเฉพาะกจเพมเตมขนมาจากแผนการด าเนนงานหลกของโครงการ ท าใหการควบคมการด าเนนงานใหเปนไปตามแผนการด าเนนงานหลกเปนไปอยางเขมขนมากขน เพราะมแผนรองรบสถานการณการเปลยนแปลงทเกดขน ๔) โปรแกรมการจดการโครงการ ความสามารถของโปรแกรมการจดการโครงการ (Microsoft Project Management) ทสามารถตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนจรงเทยบกบแผนการทไดวางไวเพอดวา มผลกระทบอยางไรกบโครงการ การเกบขอมลของการด าเนนงานอยางแมนย าถกตอง จงเปนสงส าคญทจะประมวล ประเมนผลลพธ โครงการไดบรรลตามแผนทก าหนดไวหรอไมอยางไร ๕) การวเคราะหความแปรปรวน ตารางเวลาเปนกญแจส าคญส าหรบการควบคมเวลา การเปรยบเทยบวนเปาหมายกบสถานการณจรงจะใชประโยชนมากในการตรวจความเบยงเบนและเพอปรบปรงแกไขใหดขนตอไป การวเคราะหความเบยงเบนของงานทเลอนไดกเปนสวนประกอบหนงทส าคญส าหรบการประเมนเวลาและสมรรถนะของโครงการ

๑๑.๔.๒ การประมาณคาเวลาทจะใชในการด าเนนกจกรรม (Estimating Duration) การคาดหมายระยะเวลา หรอการประมาณคาเวลาในการด าเนนกจกรรม ขนอยกบปจจยหลายประเภทดวยกน เชน คณลกษณะเชงเทคนคทเฉพาะเจาะจงของแตละกจกรรมทกษะและความช านาญงานของบคลากรทรบผดชอบ ความพรอมดานทรพยากรทเปนปจจยส าคญ (Inputs) ในการด าเนนงานของแตละกจกรรม รวมตลอดถงสภาพแวดลอมหรอสถานการณตางๆ ทส าคญ ดงนนการประมาณคาเวลาของโครงการ จงตองอาศยประสบการณและความช านาญงานของผจดการโครงการและผบรหารทเกยวของประกอบกน ส าหรบเทคนคทใชในการประมาณคาเวลามสองวธไดแก๑๒๓ ๑) การประมาณคาเวลาเดยว (One-time estimation) เปนการประมาณคาเวลาส าหรบกจกรรมโครงการทประมวลจากสถตทเคยใชเวลา ในการท ากจกรรมใดกจกรรมหนงมากอน แลวสามารถท าไดเสรจ หรอบางครงอาจใชเวลามาตรฐาน (Standard time) ทเปนผลมาจากไดเคยมการท ากจกรรมนน ๆ มากอน ทงยงไดรบการยอมรบจากแวดวงวชาชพ วากจกรรมนนควรจะใชเวลามากนอยเพยงใด เปนทนาสงเกตวา การประมาณคาเวลาท านองน มกจะเปนโครงการตอเนอง ทไดเคยมการท ากจกรรมประเภทนนมากอน ๒) การประมาณสามคาเวลา (Three-time estimation) เปนการหาคาเวลาส าหรบโครงการใหมทผจดการโครงการยงไมมความคนเคยกบกจกรรมโครงการนนมากอน จงตองหาคาเวลาจาก

๑๒๓ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ, พมพครงท ๗,

(กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘).

การจดการโครงการขนสง ๒๒๗

๒.๑) การคาดหมายเวลาเรวทสด (Optimistic time) (จะใชสญลกษณแทนดวยตวอกษร a) เปนเวลาทประมาณขน โดยคาดหมายวาในการท ากจกรรมนน เตมไปดวยความพรอม ไมมอปสรรคใดใด จงสามารถใชเวลาไดนอย โดยหลกการแลว การประมาณคาเวลาทเรวทสดของกจกรรมอยางมประสทธภาพนน จะมโอกาสเพยงรอยละหนงเทานน ทกจกรรมนนจะส าเรจไดกอนเวลาทประมาณไวน ๒.๒) การคาดหมายการใชเวลาปกต (Most likely time) (จะใชสญลกษณ แทนดวยตวอกษร m) เปนเวลาทประมาณขนจากการคาดหมายวาการท างานจะเปนไปตามปกต และอาจจะมอปสรรคในการท างานบาง ซงถอเปนเรองของการใชเวลาตามปกต (Normal time) ๒.๓) การคาดหมายการใชเวลาชาทสด (Pessimistic time) (จะใชสญลกษณ แทนดวยตวอกษร b) เปนเวลาทประมาณขนจากการคาดหมายวา ในการท ากจกรรมตางๆ อาจมอปสรรคหรอปญหาทท าใหจะตองใชเวลาในการท างานมากกวาปกต จงถอวาเปนการท างานนานทสดโดยหลกการแลว เวลาทชาทสดของกจกรรมน จะมโอกาสเพยงรอยละหนงเทานน ทกจกรรมจะส าเรจชาหรอใชเวลามากกวาทไดประมาณไว มขอแนะน าวาในการหาคาเวลาทงสามเวลาดงกลาวน ผประมาณการจะตองรวบรวมขอมลจากบคคลทเกยวของจรง ๆ เพอใหไดขอมลทแมนตรงมากทสด จากการประมาณคาเวลาทงสามดงกลาว ใหน ามาใชหาคาเฉลยเปนเวลาทจะตองปฏบต (Activity duration) ซงจะใชสญลกษณวา “te” โดยใชสตร

Te = a + 4m + b

6

Te = เวลาทจะตองปฏบตกจกรรมนน or Activity duration a = เวลานอยทสด m = เวลาทใชในภาวะปกต b = เวลาทชาทสด ๑๑.๔.๓ การควบคมตารางเวลาดวยเทคนค PERT และ CPM สงทไดจากเทคนค PERT และ CPM ไดแก

ล าดบงานหรอกจกรรมกอนหลงทงหมดในโครงการตามโครงสรางการจ าแนกงาน

ก าหนดเวลา ระยะเวลาในการด าเนนงานหรอกจกรรม สามารถค านวณหาคาใชจายส าหรบแตละกจกรรม ชวยการจดท างบประมาณ

โครงการ ค านวณเสนทางทตองใชระยะเวลานานทสดตลอดทงโครงขาย (Critical Path) ใชโครงขายทสรางขนในการวางแผน, ก าหนดแผนงานลวงหนา และควบคม

โรงงาน

การจดการโครงการขนสง ๒๒๘

เหลานเปนสวนส าคญทจะชวยใหการควบคมตารางเวลาโครงการประสบผลส าเรจโดยเฉพาะในสวนของ เสนทางวกฤต (Critical Path) ทได จะบงชสวนส าคญของโครงการทตองมการควบคมเวลาใหดทสด การปรบเปลยนแผนงานใหม การเปลยนแผนก าหนดงานลวงหนา และการปรบเปลยนการแตงตงบคลากร และการจดท างบประมาณใหม จะกระทบตอเสนทางวกฤตอยางไร จงตองน าเอาผลทไดจากเทคนคนมาพจารณารวมไปกบการเปลยนแปลงนน ๆ ดวย ๑๑.๔.๔ ผลลพธทไดจากการควบคมตารางเวลาโครงการ

ไดตารางเวลาการด าเนนโครงการทเปนปจจบนมากทสดจากการปรบขอมลในตารางใหเปนปจจบนเพอใชในการจดการโครงการใหมประสทธภาพ

การด าเนนการแกไข ใหสมรรถภาพของตารางในอนาคตเปนไปตามแผนของโครงการทไดวางไว การท าการแกไขสวนใหญตองการการวเคราะหในเรองของสาเหตเพอทระบสาเหตทมาของความเบยงเบนตางๆ

รสาเหตของความแปรปรวน สาเหตทมาของการแกไขปญหาตางๆ และรปแบบอน ๆ ของบทเรยนทไดเรยนรจากการควบคมตารางทมการจดท าเปนเอกสาร

๑๑.๕ การควบคมตนทน (Cost Control) คาใชจายของโครงการแบงไดเปน ๒ ประเภทดวยกนคอ

ก. คาใชจายโดยตรง (Direct Cost) ไดแก คาใชจายทจะตองใชในการกระท ากจกรรมใดกจกรรมหนงใหแลวเสรจไป และเปนคาใชจายทจ าเปน เชน คาวสด คาแรงงาน คาลวงเวลา เปนตน คาใชจายประเภทนจะมความสมพนธกบระยะเวลาในการท างานของกจกรรมนน กลาวคอ ถาใชเวลานอยลงหรอถาเรงงานจะเสยคาใชจายสง แตถายดเวลาออกไปคาใชจายจะลดลงหรอเพมขนสดแลวแตคาใชจายผนแปร ซงจะตองพจารณาอยางรอบคอบระหวางคาใชจายปกต (Normal Cost Time) ทจะตองท ากจกรรมนนโดยใชเวลาตามลกษณะเชงเทคนคของตวกจกรรม คอ คาใชจายจะคงท ณ จดจดหนง แมวาจะขยายเวลาเพมขน สวนอกกรณหนงนน จะเปนเรองการตายตวของเวลาหมายความวา ในเนองานทางเทคนคจะตองใชเวลาตายตว จะเรงงานใหใชเวลานอยกวานนไมได ถงแมจะใชคาใชจายเพมขนมากเพยงใดกตาม กรณนเรยกวา Crash Cost and Crash Time

ข. คาใชจายทางออม (Indirect Cost) ไดแก คาใชจายพนฐานทเกดขน อนจะชวยสนบสนนใหโครงการแลวเสรจตาม เปาหมาย ของผลงานทก าหนด เชน คาเชาสถานท คาอาหาร คาจางบนทกขอมล คาเสยโอกาสในการขายสนคาและบรการเนองจากโครงการลาชา คาปรบ คาสาธารณปโภค คาบ ารงรกษาสนคาคงคลง คาบรการตางๆ

ภายหลงจากทไดศกษาลกษณะของคาใชจายของโครงการหนงโดยละเอยดทง ๒ ดาน ดงกลาว การวเคราะหเพอใชคาใชจายต าทสด สามารถกระท าไดโดยยดเอาคณสมบตทแตกตางกน

การจดการโครงการขนสง ๒๒๙

ระหวางคาใชจายทางออมของโครงการและคาใชจายทางตรงของแตละกจกรรมเปนแนวทางในการวเคราะห คณสมบตดงกลาวคอ คาใชจายทางออมของโครงการมความสมพนธโดยตรงกบระยะเวลาของโครงการ คอถาใชเวลานอยคาใชจายต า ถาใชเวลามากคาใชจายสง สวนคาใชจายทางตรงของแตละกจกรรมมความสมพนธแบบผกผนกบระยะเวลาท างานของกจกรรมนน คอถาใชเวลาท างานตามก าหนดการคาใชจายต าแตถาเรงเวลาใหเรวขนจะตองเพมคาใชจายมากขน ในการวเคราะหหาเวลาทเหมาะสม ถาลดเวลาโครงการลงคาใชจายทางออมของโครงการจะลดลง แตถาตองการเรงการท างานของแตละกจกรรมใหเรวขน จะตองเพมคาใชจายทางตรงของกจกรรมนน ดงนน เวลาของโครงการทเหมาะสมทสดคอ ระยะเวลาทผลรวมของคาใชจายทางออมของโครงการและคาใชจายทางตรงของทกกจกรรมรวมกนต าทสด๑๒๔

การควบคมตนทนจะเกยวของกบ๑๒๕ ๑) อทธพลของปจจยทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงของเสนหลก (Baseline) ของตนทน

เพอใหเกดความเชอมนวาการเปลยนแปลงเปนทยอมรบ ๒) การพจารณาวาเสนหลกของตนทนไดเปลยนแปลงไปแลว ๓) จดการกบการเปลยนแปลงทเกดขนจรง ในการควบคมตนทนนนจะรวมไปถง ๑) การตดตามสมรรถนะของตนทนเพอตรวจดวามการแปรผนจากแผนทไดวางไวหรอไม ๒) เพอความแนใจวาการเปลยนแปลงทเหมาะสม ไดถกเกบบนทกอยางถกตองในเสน

หลกของตนทน ๓) ปองกนความผดพลาด ความไมเหมาะสม หรอการเปลยนแปลงทไมไดรบอนญาตจาก

สวนของเสนหลกของตนทน ๔) แจงใหผมสวนไดเสยทราบเกยวกบการเปลยนแปลง ๕) ด าเนนการเพอใหไดมาซงตนทนทคาดหวงไวภายในระยะเวลาทยอมรบได การควบคมตนทนจะรวมไปถงการคนหาสาเหตวาท าไมตองมทงความผนแปร ทงทางดาน

บวกและลบ ซงจะตองกระท ารวมกบกระบวนการอน ๆ ของการควบคม เชน การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต การควบคมตาราง การควบคมคณภาพ และอน ๆ ตวอยางเชน ความไมเหมาะสมของการตอบสนองของความผนแปรของตนทน อาจจะกอใหเกดปญหาทางดานคณภาพและปญหาเกยวกบตารางเวลา หรอกอใหเกดระดบของความเสยงขนในภายหลง ๑๑.๕.๑ เครองมอและเทคนคส าหรบการควบคมตนทน เครองมอและเทคนคทใชส าหรบควบคมตนทน มดงตอไปน

ระบบการควบคมการเปลยนแปลงของตนทน การวดผลทางดานสมรรถนะ

๑๒๔ สนทร เกดแกว, การบรหารโครงการ : การตดตามควบคมและการประเมนผล, (กรงเทพมหานคร :

เสนาธรรม, ๒๕๔๑), หนา ๗๙-๘๑. ๑๒๕ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๓๐

การวางแผนเพมเตม เครองมอทางคอมพวเตอร การจดการคณคาทไดรบ (Earned Value Management : EVM)

๑) ระบบการควบคมการเปลยนแปลงของตนทน เปนขนตอนทอาจท าใหเสนหลกของโครงการเกดการเปลยนแปลง จะรวมถงงานเอกสาร ระบบตดตาม และระดบความส าคญในการอนญาตใหเกดการเปลยนแปลง ๒) การวดผลทางดานสมรรถนะ เทคนคการวดผลทางดานสมรรถนะจะชวยในการประเมนความแปรผนทเกดขน วธการจดการคณคาทไดรบ (Earned Value Management: EVM) จะมประโยชนมากในการใชควบคมตนทน สวนส าคญทสดของการควบคมตนทน คอการพจารณาวาอะไรเปนสาเหตของความผนแปรทเกดขนและตดสนใจวาความผนแปรตวใดทตองการการแกไขบาง ๓) การวางแผนเพมเตม มเพยงบางโครงการเทานนทด าเนนโครงการไปไดตรงตามแผนทวางไว การเปลยนแปลงบางสวนอาจจะตองท าใหมการทบทวนการประมาณคาใชจายใหม หรออาจจะตองวเคราะหทางเลอกใหม ๔) เครองมอทางคอมพวเตอร โปรแกรมการจดการจะใชมากในการตดตามตนทนทวางแผนไวกบตนทนทเกดขนจรง และใชในการพยากรณผลกระทบทเกดจากการเปลยนแปลงของตนทน ๕) การควบคมตนทนดวยการจดการคณคาทไดรบ แผนการควบคมบญชของ EVM ทงหมดตองวดสมรรถนะของโครงการอยางตอเนองโดยใชความสมพนธระหวางตวแปรอสระ ๓ ตว คอ มลคาของงบประมาณทแผนตงไว (The Planned Value) ทเรยกวา

Budgeted Cost of Work Scheduled (BCWS) มลคาของงานทท าไดจรง (The Earned Value) ทเรยกวา Budgeted

Cost of Work Performed (BCWP) มลคาของเงนทไดจายจรงในชวงเวลานน (Actual Cost) ท เรยกวา

Actual Cost of Work Performed (ACWP) งบประมาณตามแผนรวม (Budget At Completion : BAC) คอ ผลรวมของมลคาของงบประมาณทแผนตงไว (Cumulative of BCWS) ความเบยงเบนดานเวลา (Schedule Variance : SV) SV (Schedule Variance) ดวาการท างานหรอการใชจายเรวหรอชากวาก าหนดหรอไมเปนตวแปรทางดานเวลา สามารถหาไดจากสมการ

การจดการโครงการขนสง ๒๓๑

SV = BCWP − BCWS โดยท ถาคา SV เปน + แสดงวาการด าเนนงาน เรวกวา ก าหนดเวลาโครงการ ถาคา SV เปน ๐ แสดงวาการด าเนนงาน ตรงตาม ก าหนดเวลาในตาราง ถาคา SV เปน – แสดงวาการด าเนนงาน ลาชากวา ก าหนดเวลาในตาราง ความเบยงเบนดานงบประมาณ (Budget Variance : Bv) หาไดจากสมการ

BV = BCWS − ACWP โดยท ถาคา BV ไดคาลบ (-) แสดงวาการใชจายจรงเกนกวางบประมาณทก าหนด ถาคา BV ไดคาบวก (+) แสดงวาการใชจายจรงต ากวางบประมาณทก าหนด ถาคา Bv มคาเปนศนย (๐) แสดงวาการใชจายจรงพอดกบงบประมาณทก าหนด ทงนความสมพนธระหวาง BCWS กบ BCWP จะแสดงถงความแปรปรวนของตารางเวลา (Schedule Variance : VC) สวนความสมพนธระหวาง BCWP กบ ตนทนทเกดขนจรง (ACWP) นนจะแสดงถงความแปรปรวนของตนทน (Cost Variance : CV) ความเบยงเบนดานตนทน (Cost Variance: CV) CV (Cost Variance) ดวาใชเงนสงหรอต ากวางบทไดประมาณไวหรอไม เปนตวแปรทางการเงนซงหาไดจากสมการ

CV = SV + BV หรอ CV = BCWP − ACWP โดยท ถาคา CV เปน + แสดงวา มการใชจายเงน ต ากวา งบทก าหนดไว ถาคา CV เปน ๐ แสดงวา มการใชจายเงน เทากบ งบทก าหนดไว ถาคา CV เปน – แสดงวา มการใชจายเงน สงกวา งบทก าหนดไว ๑๑.๕.๒ ขนตอนการควบคมตนทน ขนตอนในการควบคมตนทนม ๓ ขนตอนหลก ๆ ดงน

ขนตอนท ๑: การเปรยบเทยบระหวางตนทนจรงทเกดขนกบตนทนของงบประมาณ หาคาความแตกตางทเกดขนจากการเปรยบเทยบซงเรยกวา Variance หรอ คาแปรปรวน และระบสาเหตทมาของความแปรปรวนนน

ขนตอนท ๒: คาดคะเนตนทนทจะตองท าเพอใหงานเสรจโดยยดจากตนทนจรงทเกดขน วเคราะหความแปรปรวนระหวางตนทนทตองใชจนจบโครงการกบตนทนจากงบประมาณเพอใหงานจบ

ขนตอนท ๓: เปรยบเทยบระหวางตนทนจรงทเกดขน (ACWP) และตนทนทตงจากงบประมาณ (BCWS) กบงบประมาณตนทนทไดงาน (BCWP) เพอหาความแปรปรวนจากเสนฐานงบประมาณ (Baseline)

การจดการโครงการขนสง ๒๓๒

๑๑.๖ การควบคมความเสยง (Risk Control) ๑๒๖ จากทไดกลาวมาแลวเกยวกบการควบคมความเสยงในบทท ๙ เรองการจดการความเสยง จะเหนวาในการควบคมความเสยงของโครงการประกอบดวยหลก ๓ ประการ คอ

การบนทกและจ าแนก การประเมนความเสยง การจดท าแผนบรรเทาความเสยง

จากหลกทง ๓ ประการจะสอดแทรกอยในขนตอนของการตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยงของโครงการ ทประกอบดวยขนตอนตางๆ ดงตอไปน

การน าแผนการจดการความเสยงมาใช การหาวธปองกนความเสยง การเปรยบเทยบความแปรปรวนและคนหาสาเหตทมาของความแปรปรวน การประเมนผลทเกดขนของความเสยง การระบและจดท าเอกสารและรายงานความเสยง จดท าขอเสนอแนะในการปรบปรงตอไป

การตรวจตดตามและควบคมความเสยงนนมงเนนใหความส าคญกบองคประกอบหลกทท าใหเกดความเสยงทระบอยในแผนการจดการความเสยง โดยแบงหมวดหมออกเปน ๔ สวนทครอบคลมสภาพแวดลอมทกอใหเกดความเสยง ดงน

ผมสวนไดเสย (Stakeholders) สภาพแวดลอมของโครงการ (Project Environment) โครงสรางการจ าแนกงานของโครงการ (Project Work Breakdown

Structure) กรอบการด าเนนงานของโครงการ (Project Framework) ๑) ผมสวนไดเสย ความเตมใจในความเสยงของผมสวนไดเสยมอทธพลตอขอบขายการวางแผน การจดการความเสยงและความเตมใจนนยงขนอยกบความส าคญของโครงการ วตถประสงคและความคาดหวงของผมสวนไดเสย ซงแบงออกเปน ๔ กลมใหญ คอ ลกคา ผบรหารระดบสง ผลงทนและสงคม ซงแตละกลมจะมระดบความเตมใจตางกนในผลก าไรและการปฏบตการ ถาความเตมใจทจะเสยงอยในระดบต าการวางแผนกจะตองเขมขนถกตองแมนย า แตถาหากความเตมใจทจะเสยงอยในระดบสง การวางแผนการจดการความเสยงกจะลดลงอยางมาก ๒) สภาพแวดลอมของโครงการ

๑๒๖ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๓๓

สภาพแวดลอมของโครงการประกอบดวยตวแปรมากมาย ไดแก ตลาดความหลากหลายทางวฒนธรรม ขอก าหนดกฎหมาย องคกรรฐบาลหรอองคกรเอกชน ตวแปรขางตนจะเปนตวก าหนดวาจะวางแผนการจดการความเสยงมากนอยเพยงใด เชน ความหลากหลายทางวฒนธรรมท าใหเกดความแตกตางดานการปฏบตและความรวมมอของบคคล ดงนนการวางแผนการจดการความเสยงจงอาจตองมหลายระดบเพอใหครอบคลมกบความหลากหลายดงกลาว ๓) โครงสรางการจ าแนกงานของโครงการ โครงสรางการจ าแนกงานของโครงการจะเปนตวก าหนดขอบเขตการวา งแผนการจดการความเสยง ความซบซอนและความสามารถในการจดการ กลาวคอ หากโครงสรางการท างานของโครงการมความซบซอนกตองวางแผนการจดการความเสยงมากกวาโครงสรางการท างานแบบงาย ๆ ๔) กรอบการด าเนนงานของโครงการ มผลตอขอบเขตของการจดการความเสยง ซงโดยปกตกรอบการด าเนนงานของโครงการเกดจากวตถประสงค กระบวนการ สมมตฐานและขอจ ากดของโครงการ เชน การก าหนดวตถประสงคทชดเจนของโครงการจะชวยลดขอบเขตของการวางแผน การจดการความเสยง ขณะเดยวกนความเขาใจกระบวนการด าเนนงานของโครงการกจะชวยลดความเสยงไดเชนกน เพอใหเกดความเขาใจมากขน

๑๑.๗ การควบคมคณภาพโครงการ (Quality Control) ๑๒๗ การควบคมคณภาพโครงการเกยวของโดยตรงกบการตรวจตดตาม การตรวจสอบโครงการใหมคณภาพมาตรฐาน (Quality Standards) ทงในสวนของกระบวนการการจดการโครงการและผลลพธของการด าเนนงาน เชน การใชจายงบประมาณ การจดท าตารางเวลาโครงการ เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล สงส าคญทตองมในการควบคมคณภาพ ไดแก

แผนการจดการคณภาพของโครงการ นยามของการด าเนนงานโครงการ รายการทจะตองตรวจสอบเพอวดคณภาพของโครงการ

๑๑.๗.๑ เครองมอและเทคนคการควบคมคณภาพโครงการ การตรวจสอบ (Inspection) แผนภมการควบคม (Control Charts) แผนภมพาเรโต (Parato Diagrams) แผนภมการไหล (Flow Charts) ๑) การตรวจสอบ (Inspection)

๑๒๗ สทศน รตนเกอกงวาน , การบรหารโครงการ : เครองมอและเทคนคในการบรหารโครงการ ,

(กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๓๔

การพจารณาตรวจสอบโครงการอยางรอบคอบและถกตอง ทงในเรองของการด าเนนการโครงการอยาง ประวตการด าเนนการ แผนโครงการ ผลการด าเนนการ การตรวจสอบความมนคงของโครงการ การสงมอบโครงการ และอน ๆ อกมากมายขนอยกบนยามคณภาพของแตละโครงการทคาดหวง การตรวจสอบโครงการมวธการตรวจสอบตงแตงาย ๆ จนถงยาก เพราะบางโครงการกปกปดอ าพรางความเปนจรง หวงทจะใหโครงการมผลการด าเนนงานทดทสด โดยมไดค านงถงความเปนไปไดของปญหาทจะเกดขนในอนาคต ตวอยางการตรวจสอบโครงการกอสราง เชน การตรวจสอบในอนญาตกอสรางของผประกอบการโครงการ วาไดรบ

ใบอนญาตในการกอสรางถกตองหรอไม การออกแบบ การกอสราง วสดอปกรณ มาตรฐานการกอสรางเปนไป

ตามทกฎหมายก าหนดหรอไม แหลงเงนทน สภาพคลองทางการเงนเปนเรองทสามารถบงชถงความมนคง

และความนาเชอถอของโครงการได ประวตการด าเนนโครงการวาอยในระหวางการปรบโครงสรางหนประนอม

หน ฟนฟกจการ หรอมหนสนลนพนตวหรอไม เพราะโครงการประเภทนอาจมความเสยงอยและเกดความเสยหายขนเมอใดกได

๒) แผนภมการควบคม (Control Charts) เปนเครองมอควบคมคณภาพเชงสถตเหมาะส าหรบโครงการทมกระบวนการผลต เพราะแผนภมการควบคมมงเนนการควบคมทกระบวนการผลตใหมคณภาพในขอบเขตทก าหนดไว ถาอยนอกเหนอเขตควบคมคณภาพ จดเปนจดทตองด าเนนการปรบปรงแกไข จงตองใชวธการสมตวอยางจากขอมลทมอยทงหมดโดยตวอยางทสมขนนนตองมขอมลทสามารถแทนสงทก าลงควบคมอย จดส าคญนอกเหนอจากน คอการสรางแผนภมควบคม ๓) แผนภมพาเรโต (Pareto Diagrams) การทโครงการไมมคณภาพตามทก าหนดไวท าใหตองมการแกไขปรบปรงควบคมคณภาพใหเปนไปตามแผน อปสรรคทพบคอแกไขปญหาทกอยางในเวลาเดยวกนไมสามารถท าได เนองจากการด าเนนงานแบบโครงการมเวลาและงบประมาณอยางจ ากด ดงนนการวเคราะหแบบพาเรโตจงเปนเครองมอชวยจดล าดบความส าคญกอนหลงของขอมล หรอสงทเราตองการวเคราะห ขนตอนของการวเคราะหพาเรโต ไดแก จดท ารายการสงทตองการวเคราะห ท าการวดคา จดอนดบตามคาจากมากไปนอย

การจดการโครงการขนสง ๒๓๕

ค านวณคาสะสม วาดกราฟ วเคราะหกราฟ ๔) แผนภมการไหล (Flow Charts) แสดงถงขนตอนและความสมพนธขององคประกอบตางๆ ท ใช ในการด าเนนการ และใชเปนเครองมอเพอหาจดออนหรอปญหาของระบบปจจบนและใชเพอลดขนตอนทซ าซอน

๑๑.๗.๒ ขนตอนการควบคมคณภาพโครงการ ๑) เปาหมายและวตถประสงคดานคณภาพโครงการ จดเปนสงส าคญอนดบแรกทตองค านงถง ซงมอยแลวในแผนการด าเนนโครงการ เชน โครงการพฒนานสตเพอเสรมสรางทกษะการเรยนร มเปาหมายเชงคณภาพ คอ สามารถด าเนนการฝกอบรมใหไดตามระยะเวลาทก าหนดและนสตมความพงพอใจในการมารบการฝกอบรมโครงการพฒนานสต ๒) รายการด าเนนงานทตองควบคม แจกแจงการด าเนนงานทกอใหเกดผลลพธทสนบสนนตอคณภาพของโครงการตามเปาหมาย หรอการด าเนนการทเกดผลดานลบตอเปาหมายเชงคณภาพของโครงการ ๓) การวด วเคราะหและการตรวจอบคณภาพ ใชเทคนคทางดานคณภาพตางๆ ตามความเหมาะสมของขอมลทไดและประเภทของโครงการ เชน โครงการทมการผลตกจะใชเครองมอเชงสถต ถาเปนโครงการดานบรการอาจใชมาตรฐานคณภาพเปนเครองมอตรวจสอบการมคณภาพของโครงการ ๔) การปรบปรงคณภาพ เปนแนวทางด าเนนงานทส าคญทเปนการพฒนาใหปญหาทเกดขนไดรบการแกไข สามารถเปนขอมลใหกบโครงการอน ๆ ไดน าไปประยกตใช การปรบปรงคณภาพโครงการอาจท าการปรบปรงคณภาพสงน าเขาในโครงการ ปรบปรงคณภาพของเทคนคทใชในโครงการ แตในสวนของการปรบปรงคณภาพของผลลพธทเกดขนในโครงการจะไมไดเปนการปรบปรงคณภาพแตเปนการปรบเปลยนใหเกดคณภาพซงเปนสงทไมพงกระท า ๕) การควบคมคณภาพหลงการปรบปรง เมอเกดคณภาพขนในโครงการ สงทจ าเปนตองท าตอจากนนคอ การควบคมคณภาพใหคงอย ลดความแปรปรวนตองคอยตรวจสอบตดตามอยเสมอดวยการสรางแผนการควบคมคณภาพทเกดขนเพอใหเปนเขมทศในการท าใหโครงการมคณภาพจนกวาจะสนสดโครงการ

๑๑.๘ สรปทายบท

การจดการโครงการขนสง ๒๓๖

กระบวนการพนฐานของการควบคมโครงการประกอบดวย การก าหนดแผนงาน การวดความกาวหนาของงาน การประเมนผลงานทไดเทยบกบแผนงาน การแกไขกรณพบขอควรปรบปรง การตรวจตดตามโครงการ เปนสงส าคญทขาดไมไดในการควบคมโครงการ เนองจากเปนการตรวจสอบอยางมระบบ ทไดผลลพธเปนขอบกพรองของการด าเนนงานจากแผนงาน ตอจากนน จะเปนหนาทของกระบวนการควบคมในการแกไขขอบกพรองเหลานนใหเปนไปตามแผนหรอเปลยนแปลงจากแผนนอยทสด เชน การตดตามงาน (Project Tracking) การจดการโครงการมสงจ าเปนพนฐานทตองมการควบคมใหเปนไปตามแผน ๕ สวน คอ ขอบเขตโครงการ ตารางเวลา ตนทน ความเสยง คณภาพ

หลกการพนฐานทใชในการควบคมและตดตามกจกรรมของโครงการ คอ กจกรรม FDCA (Plan- Do-Check-Action) ซงถอเปนพนฐานทส าคญทสดในการด าเนนโครงการ เนองจากไมวาจะอยในขนตอนใดของโครงการ กจกรรม PDCA จะตองเกดขนเสมอเพอใหการด าเนนโครงการผานไปไดอยางมคณภาพ อนเนองมาจากกจกรรมดงกลาวเปนกจกรรมทมการตดตามความกาวหนาและแกไขความผดพลาดอยางตอเนอง PDCA (Plan-Do-Check-Act) เปนกจกรรมพนฐานในการพฒนาประสทธภาพและคณภาพของการด าเนนงานซงประกอบดวยขนตอน ๔ ขน คอ วางแผน – ปฏบต – ตรวจสอบ – ด าเนนการ

การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต หมายถง กระบวนการวด การตรวจสอบ การรายงานการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการจากผลการด าเนนงาน พรอมทงด าเนนการจดการการเปลยนแปลงนนอยางมประสทธภาพ การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตจะตองด าเนนการรวมกนกบกระบวนการอน ๆ เชน การควบคมตารางเวลา การควบคมตนทน การควบคมคณภาพ เปนตน เครองมอและเทคนคทใชในการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ ไดแก เอกสารและระบบตดตาม ระดบของการอนมตการเปลยนแปลง การประเมนขนาดการเปลยนแปลง และการวางแผนการจดการขอบเขต ตารางเวลาโครงการ คอการก าหนดเวลาทจะใชในการจดท ากจกรรมมการจดเรยงล าดบเวลาไวลวงหนา ตามทก าหนดไวในโครงสรางการจ าแนกงานโครงการ (PBS) ดงนน ก าหนดการจงเปนการคาดการณหรอพยากรณวากจกรรมใดจะใชเวลาเทาไร อนจะเปนประโยชนในการเปรยบเทยบวา ในการปฏบตงานใชเวลาจรง (Actual Time) เทาไร ในการวเคราะหหาเวลาทเหมาะสม ถาลดเวลาโครงการลงคาใชจายทางออมของโครงการจะลดลง แตถาตองการเรงการท างานของแตละกจกรรมใหเรวขน จะตองเพมคาใชจายทางตรงของกจกรรมนน ดงนน เวลาของโครงการทเหมาะสมทสดคอ ระยะเวลาทผลรวมของคาใชจายทางออมของโครงการและคาใชจายทางตรงของทกกจกรรมรวมกนต าทสดเครองมอและเทคนคทใชส าหรบควบคมตนทน ไดแก ระบบการควบคมการเปลยนแปลงของตนทน การวดผลทางดานสมรรถนะ การวางแผนเพมเตม เครองมอทางคอมพวเตอร การจดการคณคาทไดรบ (Earned Value Management : EVM) ควบคมความเสยงของโครงการประกอบดวยหลก ๓ ประการ คอ การบนทกและจ าแนก การประเมนความเสยง การจดท าแผนบรรเทาความเสยง ขนตอนของการตดตามตรวจสอบและควบคมความเสยงของโครงการ ทประกอบดวย การน าแผนการจดการความเสยงมาใช การหาวธปองกนความเสยง การเปรยบเทยบความแปรปรวนและคนหาสาเหตทมาของความแปรปรวน การ

การจดการโครงการขนสง ๒๓๗

ประเมนผลทเกดขนของความเสยง การระบและจดท าเอกสารและรายงานความเสยง จดท าขอเสนอแนะในการปรบปรงตอไป การควบคมคณภาพโครงการเกยวของโดยตรงกบการตรวจตดตาม การตรวจสอบโครงการใหมคณภาพมาตรฐาน (Quality Standards) ทงในสวนของกระบวนการการจดการโครงการและผลลพธของการด าเนนงาน เชน การใชจายงบประมาณ การจดท าตารางเวลาโครงการ เปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล สงส าคญทตองมในการควบคมคณภาพ

ค าถามทายบทท ๑๑

การจดการโครงการขนสง ๒๓๘

๑. จงอธบายความสมพนธระหวางการบรหารจดการโครงการตามหลก PDCA วามความสมพนธและ

เกยวเนองกนอยางไร ๒. ขอบเขตของโครงการมอะไรบาง และมวธการในการตดตามและควบคมขอบเขตของโครงการแต

ละประเภทอยางไรบาง ๓. ตารางเวลามความส าคญอยางไร ท าไมตองมการตดตามและควบคมตารางเวลา จงอธบาย ๔. จงวเคราะหตนทนของโครงการมา ๑ โครงการ และแสดงวธการในการควบคมตนทนของโครงการ

นนมาด วาทานสามารถควบคมตนทนของโครงการนนใหมคณภาพไดอยางไร ๕. ความเสยงของโครงการและการควบคมคณภาพของโครงการ มความสมพนธเกยวเนองกนอยาง

จงอธบายใหเหนเปนรปธรรม ๖. การควบคมการเปลยนแปลงขอบเขต หมายถงอะไร สงทเกยวของกบการควบคมการเปลยนแปลง

ขอบเขตมอะไรบาง ๗. หากทานไดรบผดชอบใหท าการควบคมการเปลยนแปลงขอบเขตโครงการ ทานจะตองพจารณาถง

สงใดบางเปนส าคญ ๘. “ทกษะเกงคน (Human Skills)” เปนทกษะน าหรอมากอนทกษะเกงคดและเกงงาน เปน

แนวคดของใคร และเขาไดใหทศนะเกยวกบเรองนไวอยางไรบาง ๙. ตารางเวลาของโครงการทผานการอนมตแลว มชอเรยกวาอะไร เงอนไขของลกษณะงานทระบใน

ตารางเวลาโครงการประกอบดวยอะไรบาง ๑๐. การประมาณคาเวลาเดยว (One-time estimation) และการประมาณสามคาเวลา (Three-

time estimation) ตางกนอยางไร เครองมอและเทคนคส าหรบการควบคมตนทนมอะไรบาง ขนตอนการควบคมตนทนหลกๆ ประกอบดวยอะไรบาง จงอธบาย

เอกสารอางองทายบท

การจดการโครงการขนสง ๒๓๙

ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย สกว.. ๒๕๔๔. ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ. พมพครงท ๗.

กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๔๘. ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๗.

ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ Project Planning and Analysis. กรงเทพมหานคร : บรษท ซเอดยเคชน จ ากด มหาชน. ๒๕๔๕.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. ๒๕๕๗.

เยาวด รางชยกล วบลยศร. การประเมนโครงการ : แนวคดและแนวปฏบต. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๔๒.

สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ . กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ๒๕๕๖.

สนทร เกดแกว. การจดการโครงการ : การตดตามควบคมและการประเมนผล. กรงเทพมหานคร : เสนาธรรม. ๒๕๔๑.

แผนการสอนประจ าบทท ๑๒

การจดการโครงการขนสง ๒๔๐

รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management บทท ๑๒ เทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ (Technical and Tools in controlling and tracking a Project Progression) หวขอยอย

๑. บทน า ๒. การประกนคณภาพ ๓. เทคนคการควบคมโครงการ ๔. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ ในการจดการโครงการปาหมายความส าเรจคอ การบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทด าเนนการ ซงปรากฏผลออกมาทงในแงของเชงปรมาณและเชงคณภาพ เปาหมายหลกของการจดการโครงการคอ การใชทรพยากรตางๆ เพอใหโครงการด าเนนไปตามวตถประสงคโดยไดตามเปาหมายทงสามดานคอ ตนทน เวลา และคณภาพ ทามกลางกระแสแหงคณภาพทมการแขงขนกนอยางรนแรงในปจจบน ชองทางเดยวในการอยรอดขององคกรทผลตสนคาหรอใหบรการตางๆ คอ การสรางศรทธาใหเกดขนกบลกคาหรอผใชบรการ “ศรทธา” ทตองสรางใหเกดขนกคอ “ความพงพอใจ” ใน “คณภาพ” ของสนคาหรอบรการนนเอง ทงนเพราะความพงพอใจจากลกคาหรอผใชบรการเปนจดหมายส าคญทสดในการจดการโครงการ นอกเหนอจากการท าใหโครงการส าเรจทนเวลาทก าหนดและใชตนทนตามทก าหนดหรอใชทรพยากรอยางประหยดหรอเกดประโยชนสงสดรปธรรมทชดเจนทจะท าใหเกดการศรทธาดงกลาวกคอ การมระบบการประกนคณภาพทสงคม (ลกคาหรอผใชบรการ)รบทราบอยางกวางขวาง การควบคม (Controlling) เปนการตรวจสอบ ตดตาม ก ากบใหมการปฏบตงานตามแผน ทงดานปรมาณและคณภาพของงานตามมาตรฐานทก าหนดไว รวมทงการตรวจสอบ ก ากบการใชจายงบประมาณและระยะเวลาใหเปนไปตามแผนทวางไว โดยใชเทคนควธการตางๆ ทผบรหารหรอผจดการโครงการจะตองพจารณาเลอกใชโดยค านงถงความเหมาะสมและความเปนไปไดในแตละโครงการ และบางครงบางโครงการอาจจะตองใชมากกวาหนงวธประกอบกนกได อยางไรกตาม เทคนคทนยมใชมากทสดในปจจบนคอ เทคนคการควบคมดานเวลา ซงมหลายเทคนค แตทแพรหลายมากทสดคอ แผนภมแทง (Bar Chart) หรอแผนภมแกนต (Gantt Chart) แผนภมไมลสโตน (Milestone Chart) และเทคนคผงขายงาน (หรอเทคนคการวเคราะหโครงขายหรอเทคนคการวเคราะหขายงานโครงการ) แบบ CPM และ PRT ซงมรายละเอยดทชดเจนลงลกถง

การจดการโครงการขนสง ๒๔๑

การปฏบต ปรากฏในต าราวาดวยการจดการโครงการโดยเฉพาะอยางแพรหลายอยแลว ในทนจงแนะน าใหรจกพอเปนสงเขปเทานน วตถประสงค

๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจการประกนคณภาพ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจเทคนคการควบคมโครงการ

กจกรรมระหวางเรยน

๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๑๒ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน

๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๑๒ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๒๔๒

บทท ๑๒ เทคนคและเครองมอทใชในการควบคม และตดตามความกาวหนาของโครงการ

Technical and Tools in controlling and tracking a Project Progression

๑๒.๑ บทน า ในบทท ๑๒ จะไดกลาวถงเทคนค เครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ ความกาวหนาของโครงการมความส าคญมาก ในกระบวนการการจดการโครงการนนผบรหารทดควบก ากบและตดตามความกาวหนาของโครงการอยตลอดเวลา ไมควรปลอยทงไว หรอขาดการก ากบดแลอยางตอเนอง เพราะอาจสงผลกระทบตอโครงการได เทคนคและเครองมอจงมความส าคญทจะชวยใหผจดการโครงการสามารถบรหารจดการโครงการไดอยางมประสทธภาพ ในบทนจงขอน าเสนอเทคนคและเครองมอทใชในการควบคมและตดตามความกาวหนาของโครงการ ๒ อยางคอ การประกนคณภาพ และเทคนคการควบคมโครงการตางๆ ดงน ๑๒.๒ การประกนคณภาพ ในการจดการโครงการปาหมายความส าเรจคอ การบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทด าเนนการ ซงปรากฏผลออกมาทงในแงของเชงปรมาณและเชงคณภาพ เปาหมายหลกของการจดการโครงการคอ การใชทรพยากรตางๆ เพอใหโครงการด าเนนไปตามวตถประสงคโดยไดตามเปาหมายทงสามดานคอ ตนทน เวลา และคณภาพ ทามกลางกระแสแหงคณภาพทมการแขงขนกนอยางรนแรงในปจจบน ชองทางเดยวในการอยรอดขององคกรทผลตสนคาหรอใหบรการตางๆ คอ การสรางศรทธาใหเกดขนกบลกคาหรอผใชบรการ “ศรทธา” ทตองสรางใหเกดขนกคอ “ความพงพอใจ” ใน “คณภาพ” ของสนคาหรอบรการนนเอง ทงนเพราะความพงพอใจจากลกคาหรอผใชบรการเปนจดหมายส าคญทสดในการจดการโครงการ นอกเหนอจากการท าใหโครงการส าเรจทนเวลาทก าหนดและใชตนทนตามทก าหนดหรอใชทรพยากรอยางประหยดหรอเกดประโยชนสงสดรปธรรมทชดเจนทจะท าใหเกดการศรทธาดงกลาวกคอ การมระบบการประกนคณภาพทสงคม (ลกคาหรอผใชบรการ)รบทราบอยางกวางขวาง ซงมภาวะส าคญทจะตองท าความเขาใจเพอใหการจดการโครงการในขนตอนของการควบคมโครงการบรรลผลหลายประเดนดงตอไปน ๑๒.๒.๑ ความหมายของคณภาพ คณภาพ (Quality) เปนค าทมความหมายไดหลากหลายตามบรบททแตกตางกนออกไป เนองจาก “คณภาพ” เปนภาพความคด (Concept) ทเกยวเนองกบคณคา (Value) หรอความพงพอใจ (Interest) ในดานหนง คณภาพ หมายถง สงทสอดคลองกบรสนยมหรอความตองการของบคคลหรอกลมบคคล คณภาพอาจมความหมายวา เหมาะสมกบวตถประสงค (Fitness for

การจดการโครงการขนสง ๒๔๓

purpose) เมอวตถประสงคนนเปนความตองการของลกคา ในอกดานหนง คณภาพมความหมายวา มระดบของความเปนเลศตามทตองการ๑๒๘ คณภาพ มความหมายหลากหลายขนอยกบบรบทของผถกประเมนและผประเมน คอ๑๒๙ คณภาพ อาจหมายถง ความเปนเลศทวดเกณฑบางอยางทตายตว คณภาพ อาจหมายถง การท างานไดสอดคลองกบหนาทหรอภารกจเฉพาะของสถาบนหรอทไดรบมอบหมายจากสงคม คณภาพ อาจหมายถง การใชเงนทกบาททกสตางคอยางคมคา คณภาพ อาจหมายถง การทองคกรมการส ารวจและปรบปรงตนเองอยางตอเนอง ไครเยอร กลาววา คณภาพคอ ผลรวบรวมของคณลกษณะและคณสมบตของผลตผลทสนองตอความตองการทก าหนด ค าวา “คณภาพ” เปนนามธรรมทสะทอนถงคณคาทสามารถสมผสได โดยอาศยความรสกทผานการประเมนแลวภายใตขอก าหนดหรอเงอนไขเฉพาะของบคคล กลมบคคล หรอสงคม ในแตละยคสมย ในความรสกทวไป การพดถงคณภาพของสนคา ผลตภณฑ ผลผลตหรอบรการใด ๆ จะมงไปทคณสมบตในการตอบสนองประโยชนใชสอยของผซอหรอผบรโภคหรอผใชบรการหรอผมสวนไดสวนเสยในสนคา ผลตภณฑ ผลผลตหรอบรการนน ๆ ซงอาจจ าแนกความหมายของคณภาพไดอยางหลากหลายดงน๑๓๐ ๑. ในแงของผลตภณฑหรอสนคา (Product quality) คณภาพ หมายถง ๑.๑ ความสอดคลองกบขอก าหนด (Conformance to requirement) ๑.๒ ความเหมาะสมตอการใชสอย (Fitness for use) ๑.๓ ระดบของคณประโยชนแหงคณสมบตของสนคาทเอออ านวยตอผใชสอยและตอบสนองตอความตองการทตงใจหรอคาดหวงกอนใชสอยสนคาหรอผลตภณฑนน ๆ

โดยทวไปคณภาพของผลตภณฑ มกจะเกยวของสมพนธโดยตรงกน ๑.๑ ระดบของสนคา (Grade)

๑.๒ ความเหมาะสมตอการใชสอย (Fitness for use) ๑.๓ ความสม าเสมอ คงเสนคงวา ของคณสมบตของสนคาตวนน (Consistency)

กลาวคอ ลกคาตดสนใจเลอกซอสนคาทเกรด (Grade) ใด (โดยมากเกรดด ๆ มกมราคาสงกวา) เพราะมนใจวา คณภาพของสนคาในเกรดนนเหมาะสมกบความตองการใชสอย (Fitness for use) ของตนในระดบราคาทตนเองพงพอใจ และทซอตอเนองเพราะมนใจวา ทก ๆ ครงทซอสนคาชนน เขาจะไดรบคณภาพตามเกรดทระบเอาไวอยางคงเสนคงวา (Consistency)

๑๒๘ ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔). ๑๒๙อมรวชช นาครทรรพ, ความฝนของแผนดน, (ม.ป.ท. : โรงพมพตะวนออก, ๒๕๔๐), หนา ๑๔๓. ๑๓๐วรพงษ เฉลมจระรตน, คณภาพในการบรการ ๑.๒, (กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

(ไทย-ญปน), ๒๕๓๙), หนา ๑๔-๑๖.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๔

๒. ในแงของบรการ (Service quality) คณภาพ หมายถง ๒.๑ ความสอดคลองกบความตองการของลกคา ๒.๒ ระดบของความสามารถของบรการในการบ าบดความตองการของลกคา ๒.๓ ระดบความพงพอใจของลกคาหรอจากทไดรบบรการไปแลว

คณภาพของบรการวดทดชนความพงพอใจหรอ CSI (Customer Satisfaction Index) ของลกคาหลงจากไดรบบรการนน ๆ ไปแลว ในการประเมนคณภาพของบรการของสถานบรการต างๆ จ งตองพจารณาระดบความพงพอใจท ล กค า ได ร บจากปจจ ยคณภาพ ( Service characteristics and attributes) ต าง ๆ ตลอดระยะเวลาท ใชบรการอยน นจนเสรจส นกระบวนการรบบรการหนงๆ หรอเสรจวงจรบรการหนงๆ (Service cycle) หมายถง กระบวนการท ากจกรรมบรการตางๆ แตละขนตอนเรยงล าดบกนตามลกษณะธรรมชาตของบรการนนๆ ตงแตเรมตนจนกระทงจบกระบวนการหรอขนตอนการใหบรการนน ๆ ปจจยคณภาพบรการ ไดแก ๑. ลกษณะจ าเพาะทางคณภาพของบรการ (Characteristics of service quality) มงเนนทบคลกภาพหรอลกษณะพเศษเฉพาะตวของผใหบรการหรอตวบรการนน ๆ ๒. คณลกษณะทางคณภาพของบรการ (Attributes of service quality) มงเนนทหนวยวดหรอประเดนเปรยบเทยบ หรอมาตรวดทวไปทวดเปรยบเทยบระดบคณภาพบรการของหนวยงานบรการ ๒ แทง อาท ความรวดเรว ความแมนย า ความสะอาด ฯลฯ ถอวาเปนปจจยคณภาพบรการ (Attribute factor) เบอรร, ซธแฮมล และพาราสราบาน๑๓๑ ไดท าการศกษาวจยเกยวกบคณภาพของงานบรการเพอคนหาวา ปจจยอะไรทเปนตวตดสนระดบคณภาพของบรการในสายตาของผใชบรการหรอลกคา เขาสรปวา มปจจยทลกคามกอางองอย ๑๐ ปจจย คอ ๑. Reliability คอ ความเชอถอไดในคณลกษณะหรอมาตรฐานการใหบรการ ๒. Responsiveness คอ ความตอบสนอง/การสนองตอบตอความตองการหรอความรสกของลกคา ๓. Competence คอ ความสามารถ/สมรรถนะในการใหบรการอยางรอบร ถกตอง เหมาะสมและเชยวชาญรจรง (มอถง) ๔. Access คอ การเขาถงงาย การใชบรการไดอยางไมถกตอง ๕. Courtesy คอ ความสภาพ เคารพนบนอบ ความออนนอมใหเกยรตและมมารยาททดของบรกร ๖. Communication คอ ความสามารถและสมบรณในการสอความและสมพนธกบลกคา ท าใหลกคาทราบ เขาใจ และไดรบค าตอบในขอสงสยหรอความไมเขาใจตางๆ ไดอยางกระจางชด ๗. Creditability คอ ความเชอถอได ความมเครดตของผใหบรการ ๘. Security คอ ความมนคงปลอดภย อบอนสบายใจ ของลกคาในขณะใชบรการ

๑๓๑L.Berry , V. Zeitham and A. Parasuraman, 1985 อางใน วรพงษ เฉลมจระรตน, คณภาพในการบรการ ๑.๒, (กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), ๒๕๓๙), หนา ๑๗.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๕

๙. Customer Understanding คอ ความเขาใจลกคา เอาใจลกคามาใสใจตน ๑๐. Tangibles คอ สวนทสมผสไดและรบรไดทางกายภาพของปจจยการบรการ ในสมยโบราณ คณภาพ หมายถง ของด ของแพง ของหายาก เพราะในสมยโบราณมทรพยากรตางๆ ใหใชกนไดอยางสนเปลอง ลกคากมไมมากนก ความหมายของคณภาพในสมยอตสาหกรรม หมายถง ของทถกใจผผลต ไมไดสนใจความตองการของลกคาเลย เพราะอยในยคทเทคโนโลยอยในอ านาจของวศวกร ซงวศวกรสวนใหญมนสยชอบท าตามใจของตนเอง ไมค านงถงตนทน การตลาด หรอความพงพอใจของลกคา เชน รถยนต Ford ในยคกอนสงครามโลกผลตออกมามสเดยวกนเทานน คอสด า เพราะผบรหารชอบ โดยไมสนใจวาลกคาชอบหรอไม แตปจจบน(หลงสงครามโลกครงทสองเปนตนมา) คณภาพมงเนนทความพงพอใจของลกคา (Customer satisfaction) ใหลกคาพงพอใจหรอตรงตามความตองการของลกคา ไมวาจะเปนความตองการจรง ๆ (Need) หรอความคาดหวง (Expectation) ทงในปจจบนและอนาคต การท าวจยเกยวกบความตองการของลกคาจงส าคญมาก ยงในยคโลกาภวตน (Globalization) ลกคามนสยทเปลยนแปลงบอย ๆ จงตองท าวจยบอย ๆ๑๓๒ ๑๒.๒.๒ ความหมายของการประกนคณภาพ การประกนคณภาพ (Quality assurance) เปนการด าเนนการเพอใหเกดความมนใจวา การผลตผลผลตหรอการบรการใด ๆ ขององคกร สนองตอบตอคณภาพทก าหนด การประกนคณภาพเนนปองกนทปจจยน าเขา ( Input) และกระบวนการท างาน (Process) ไมไดเนนผลลพธ (Results) หลกการประกนคณภาพเชอวา ถาควบคมให Input และ Process ไมแปรปรวนแลวผลลพธยอมคงเสนคงวาหรอไมแปรปรวนหรอแปรปรวนนอยทสดโดยหลกการดงกลาวนจะท าใหผซอสนคาหรอใชบรการมความมนใจมากขน (Ensure) วา สงทใชซอขายแกกนหรอบรการนนจะมโอกาสผดพลาดไปจากทตกลงกนไวนอยลง ผบรหารกจะมเวลาวางพอทจะไปพฒนาผลลพธใหดยงขนไป ๑๒.๒.๓ ความจ าเปนของการประกนคณภาพ ในทามกลางกระแสของโลกาภวตน การแขงขนของธรกจ การคา และบรการ เปนไปอยางเขมขน ผบรโภค/ผซอ/ผใชบรการหรอผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) มโอกาสเลอกสนคาหรอบรการทดกวามากขน คณภาพของสนคาหรอบรการในระดบทเรยกวา “มาตรฐาน” (Standard) ซงเปนบรรทดฐานหรอหลกเกณฑทท าใหมนใจวาผลตภณฑหรอบรการขององคกรนน ๆ มคณลกษณะทเหมาะสมกบความตองการใชงาน องคกรสากลวาดวยการมาตรฐานระหวางประเทศ (The International Organization for Standardization หรอ ISO) ซงมส านกงานอยทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด เปนองคกรสากลทประกอบดวยสมาชกทเปนสถาบนมาตรฐานแหงชาตจากประเทศตางๆ กวา ๑๐๐ ประเทศทวโลก ISO ไมใชองคกรของรฐ กอตงขนในป ค.ศ. ๑๙๔๗ โดยมภารกจในการสนบสนนและพฒนาการมาตรฐานและกจกรรมทเกยวของเพอสนองตอการคาขาย แลกเปลยนสนคา และบรการของนานาชาตทวโลก รวมทงการพฒนาความรวมมอในดานวทยาศาสตร เทคโนโลย

๑๓๒วรภทร ภเจรญ, เครองมอนกบรหารสมยใหม, (กรงเทพมหานคร : อมเพาเวอร, ๒๕๔๒), หนา ๑๐-๑๒.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๖

เศรษฐศาสตร และภมปญญาของมวลมนษยชาต ผลงานทเปนรปธรรมไดแก การก าหนดมาตรฐานตาง ๆ ทเรยกวา “มาตรฐานสากล” (International standard) และไดมบทบาทในการก าหนดมาตรฐานระบบคณภาพ ISO ๙๐๐๐ ขนเปนครงแรกเมอป ค.ศ. ๑๙๘๗ เพอใชเปนเกณฑในการรบผลตภณฑหรอการบรการ มาตรฐานดงกลาวระบถงขอก าหนดทจ าเปนตองมระบบคณภาพและใชเปนบรรทดฐานในการปฏบตซงสามารถน าไปใชไดกบอตสาหกรรม พาณชยกรรม ธรกจการคา การบรการตงแตขนาดเลกถงขนาดใหญ มาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ นจะระบถงหนาท วธการปฏบตและหลกเกณฑตาง ๆ เพอใหมนใจวาผลตภณฑหรอบรการขององคกรนน ๆ เปนไปตามทลกคาตองการ กลมประชาคมยโรป หรอ EC ซงเปนตลาดทใหญทสดในโลกขณะนไดใชมาตรฐานนในการน าเขาสนคาอตสาหกรรมจากตางประเทศ ในการผลตสนคาน าเขาสตลาดโลกน น ไดมการเนนเรองคณภาพมาตรฐานของสนคา ทงนถงแมวาแตละประเทศจะมหนวยงานตรวจสอบมาตรฐานรบรองอยแลวกตาม แตมาตรฐานของประเทศหนงอาจใชไมไดในอกประเทศหนง ท าใหเกดปญหาและมความยงยากในการตรวจสอบคณภาพ อกทงยงท าใหเสยเวลาและคาใชจายอนๆ อกมากมาย จงท าใหเกดระบบรบประกนการบรหารคณภาพสากลทเปนมาตรฐานแบบเดยวกนใชไดทวโลก และสามารถตรวจสอบคณภาพจากองคกรฝายท ๓ (Third-Party Assessment) ไดเปนระยะอยางตอเนอง ISO จงเปนองคกรสากลทท าหนาทเกยวกบการก าหนดหรอรบมาตรฐานนานาชาตเกอบทกประเทศ (ยกเวนทางดานไฟฟา ซงเปนหนาทของ IEC) เพอใหประเทศตางๆ ในโลกสามารถใชมาตรฐานเดยวกนได เนองจากแตละประเทศมมาตรฐานคณภาพของตนเอง ประเทศไทยไดน าระบบมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ เขามาในประเทศเมอป พ.ศ. ๒๕๓๔ โดยส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอตสาหกรรม ไดด าเนนการใหมการประกาศใชเปนมาตรฐาน “อนกรมมาตรฐาน มอก. ๙๐๐๐” เปนมาตรฐานระดบชาต เพอใหบรษทหรอผสงมอบและผซอน าไปใชซงมสาระส าคญ เนอหาและรปแบบเชนเดยวกบอนกรมมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ ขององคกรมาตรฐานระหวางประเทศทกประการ มาตรฐานบงคบใหผขายหรอผผลตหรอผใหบรการตองจดระบบบรหารคณภาพในองคกรใหเปนไปตามมาตรฐานทก าหนด (มาตรฐาน หมายถง ขอตกลงทจดท าเปนเอกสารทมเนอหาเกยวกบขอก าหนดทางเทคนค หรอเกณฑการตดสนทมรายละเอยดชดเจน ซงใชเปนกฎ แนวทาง หรอเปนค าจ ากดความของคณลกษณะตาง ๆ ทงนเพอใหมนใจวา ผลตภณฑ กระบวนการ และการบรการมคณลกษณะทเหมาะสมกบความตองการใชงาน) ถาองคกรมระบบบรหารคณภาพเปนไปตามมาตรฐานกจะไดใบรบรองและขนทะเบยนไวในบญชรายชอ “องคกรทไดรบการรบรอง”๑๓๓ (ใบรบรองใบหนงมอายสามปโดยหนวยงานทใหใบรบรองจะมาตรวจเยยมปละสองครง หากไมสามารถแกไขขอบกพรองไดตามเวลาทก าหนด (ประมาณสามเดอน) จะถกเพกถอนใบรบรองทไดนน) ขณะนมบรษททไดรบรองระบบมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ มากกวา ๗๐๐ ใบแลว (บางบรษทไดมากกวา ๑ ใบ บรษทแรกทไดคอ บรษทเชลล โดยไดเฉพาะน ามนเครองและจาระบเทานน เมอป พ.ศ. ๒๕๓๔ ซงเปนปทประเทศไทยท าระบบมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ มาใชเปนครงแรก)

๑๓๓บรรจง จนทมาศ, ระบบบรหารงานคณภาพ ISO 9000, (กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรม

เทคโนโลย (ไทย-ญปน), ๒๕๔๐), หนา ๗-๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๗

ในประเทศไทยวงการอตสาหกรรมน าระบบมาตรฐาน ISO ๙๐๐๐ มาใชกอน จากนนกเปนวงการประกนภยสถานพยาบาล ฯลฯ สวนวงการศกษา โรงแรม วด สวนราชการ การเมองน ามาใชคอนขางชา (สถานศกษาแหงแรกทไมใชสถาบนฝกอบรมทไดใบรบรอง ISO ๙๐๐๐ แลวคอ วทยาลยพยาบาลเซนตหลยส)๑๓๔ (การประกนคณภาพการศกษาในประเทศไทยเรมด าเนนการครงแรกในป พ.ศ. ๒๕๓๗ เมอทประชมอธการบดแหงประเทศไทยมการประชมกนระหวางวนท ๒๘-๒๙ ตลาคม พ.ศ. ๒๕๓๗ ณ มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตหาดใหญ ซงไดมการเสนอแนวคดเกยวกบการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษาในประเทศไทยเปนครงแรก ตอมาในป พ.ศ. ๒๕๓๙ ทบวงมหาวทยาลยจงไดประกาศนโยบายและแนวปฏบตในการประกนคณภาพการศกษาระดบอดมศกษา เมอวนท ๘ กรกฎาคม ๒๕๓๙ เพอเปนแนวทางในการประกนคณภาพของสถาบนอดมศกษาตอไป ซงตอมาไดมสถาบนอดมศกษาในสงกดตางๆ คอ กระทรวงศกษาธการและกระทรวงสาธารณสข ไดประกาศนโยบายประกนคณภาพการศกษาตามมา การประกนคณภาพจงมความจ าเปนในทกวงการทวโลก เพราะการประกนคณภาพจะชวยใหลกคาหรอผใชบรการหรอผมสวนไดสวนเสยมความมนใจในคณภาพของสนคา ผลตภณฑหรอการบรการทจะไดรบ ชวยลดความสญเสยจากการด าเนนงานทไมมคณภาพ ท าใหประหยดเวลาและคาใชจายและเปนกลไกทจะผลกดนใหฝายบรการมการปรบปรงและพฒนาระบบการปฏบตงานใหเกดประสทธผลยงขน ซงเปนพนฐานในการสรางระบบบรหารคณภาพโดยสวนรวมตอไป ๑๒.๒.๔ กระบวนการประกนคณภาพ กระบวนการประกนคณภาพไมวาในวงการใดกตาม จะประกอบดวยขนตอนหลก ๆ ๓ ขนตอน คอ ๑. การควบคมคณภาพภายใน ( Internal quality control) เปนสวนทองคกรจะตองจดใหมระบบและกลไกการควบคมคณภาพภายในขององคประกอบตางๆ ทจะมผลตอคณภาพของผลผลต และตองด าเนนการอยางเปนระบบโดยใชหลกการของการควบคมคณภาพทเหมาะสมพรอมทงการมระบบตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนการภายในดวย การวางแผนคณภาพตองระบถงความตองการของลกคาเพอปรบปรงกลวธในการควบคมคณภาพใหทนสมย และตองใหความมนใจวา เครองมอและบคลากรทมอยมความสามารถทจะด าเนนการตามแผนทวางไว และมการจดท าบนทกคณภาพไวอยางพอเพยง ระบบคณภาพตองด าเนนการดงน ๑.๑ มระบบเปนเอกสาร ๑.๒ ปฏบตสอดคลองกบเอกสาร ๑.๓ ใหแผนคณภาพควบคมกระบวนการ ๑.๔ มการพฒนาภายในโครงสรางของระบบคณภาพ ซงประกอบดวย ๑.๔.๑ โครงสรางการบรหารงาน ๑.๔.๒ ความรบผดชอบ ๑.๔.๓ วธด าเนนการ

๑๓๔วรภทร ภเจรญ, เครองมอนกบรหารสมยใหม, (กรงเทพมหานคร : อมเพาเวอร, ๒๕๔๒), หนา ๕๑-๕๒.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๘

๑.๔.๔ กระบวนการผลต ๑.๔.๕ ทรพยากรตางๆ วตถดบ ผลตภณฑ คน เครองจกร๑๓๕ ๒. การตรวจสอบคณภาพ (Quality auditing) เปนการตรวจสอบผลการด าเนนการของระบบและกลไกควบคมคณภาพภายในทองคกรไดจดใหมขน โดยจะเปนการตรวจสอบเชงระบบ มงเนนการพจารณาวาองคกรไดมระบบการควบคมคณภาพหรอไม ไดใชระบบทพฒนาขนเพยงใด และมขนตอนการด าเนนการทจะท าใหเชอถอไดหรอไมวา กจกรรมทด าเนนนน (การผลตสนคาหรอบรการ) จะเปนไปอยางมคณภาพ ๓. การประเมนคณภาพ (Quality assessment) เปนการประเมนผลการด าเนนการโดยภาพรวมวาเมอไดมการใชระบบการประกนคณภาพแลวไดท าใหเกดการเปลยนแปลงในเชงคณภาพมากนอยเพยงใด การตรวจสอบและประเมนคณภาพดงทกลาวมานนจะกระท าอยางเปนระบบโดยมกฎเกณฑและแนวทางด าเนนการทชดเจน ๑๒.๒.๕ ระบบการประกนคณภาพ ระบบการประกนคณภาพอาจจ าแนกไดเปน ๒ สวน คอ ๑. การประกนคณภาพภายในหรอการประกนคณภาพจากภายใน ( Internal quality assurance) หมายถง การจดกจกรรมการควบคมคณภาพภายในองคกรโดยการจดระบบและกลไกภายใน (Internal mechanisms) ตามองคประกอบและดชนบงชคณภาพทก าหนดไว เพอใหมความมนใจวา องคกรด าเนนการตามภารกจหลกอยางมคณภาพ ซงมกระบวนการดงน ๑.๑ การควบคมคณภาพ ๑.๒ การตรวจสอบคณภาพ ๑.๓ การประเมนคณภาพ ๒. การประกนคณภาพจากภายนอก (External quality assurance) หมายถง การตรวจสอบและ/หรอประเมนคณภาพขององคกรโดยหนวยงานรบรองคณภาพภายนอก (External quality validation) ซงเปนองคกรวชาชพทมบทบาทหนาทในการใหการรบรองมาตรฐาน (Standard accreditation) เพอประกนวาองคกรด าเนนการตามภารกจหลกไดอยางมคณภาพ ซงมกระบวนการดงน ๒.๑ การตรวจสอบคณภาพทผานกระบวนการประกนคณภาพภายใน ๒.๒ การประเมนคณภาพ ๒.๓ การใหการรบรอง ๑๒.๒.๖ การเลอกมาตรฐานการประกนคณภาพ เนองจากระบบมาตรฐานคณภาพมหลายแบบ การเลอกระบบมาตรฐานคณภาพจะตองสอดคลองกบธรกจขององคกรนน ซงพจารณาไดจาก ๑. กระบวนงานในปจจบน โดยพจารณาจาก ๑.๑ ลกษณะของธรกจขององคกรทด าเนนการอย

๑๓๕บรรจง จนทมาศ, ระบบบรหารงานคณภาพ ISO 9000, (กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย (ไทย-ญปน), ๒๕๔๐), หนา ๕๑-๕๒.

การจดการโครงการขนสง ๒๔๙

๑.๒ ความซบซอนของกรรมวธการออกแบบ ๑.๓ ลกษณะของผลตภณฑหรอบรการ ๑.๔ ขดความสามารถขององคกรในการจดท าใหไดตามขอก าหนดมาตรฐานคณภาพ ๑.๕ ภาวะทางเศรษฐกจขององคกรในการใหงบประมาณการจดท าด าเนนการ ๒. ขอบเขตของระบบงาน เปรยบเทยบกบความตองการของระบบคณภาพนน ๆ ๑๒.๒.๗ หลกการประกนคณภาพ การประกนคณภาพขององคกรใด ๆ โดยใชระบบมาตรฐานคณภาพแบบใดกตามมหลกการส าคญดงน ๑. ความโปรงใส (Transparency) ของระบบการบรหารจดการ การด าเนนงานและกลไกตางๆ ขององคกร ๒. พรอมทจะรบการตรวจสอบจากภายนอก ซงเปนไปตามหลกการของความรบผดชอบทตรวจสอบได (Accountability) (มความรบผดชอบตอสงคมและประชาชน) ๓. สรางวฒนธรรมคณภาพ (Quality culture) ใหเกดขนในองคกร สรางองคกรใหเปนองคกรทมจตส านกและความหวงใยเรองคณภาพในการท างานทกดานตามบทบาทภารกจขององคกร โดยไมตองรอการสะกดเตอนจากใคร ๔. สรางองคกรททนสมย เปนองคกรแหงการเรยนร (Learning organization) ทบคลากรทกคนในองคกรมความสามารถทจะผนกก าลงกน เพอรวมคดรวมท า รวมกนพฒนาองคกรของตนใหเจรญยงๆ ขนไป ตลอดเวลา สามารถพฒนาตนเองและปรบตวตามความเปนจรงของสงคมไดอยางตอเนองและมประสทธภาพ ๕. ท าในสงทมอยใหดทสด (Do the best from the less) ๖. ปรบปรงและพฒนาตนเองอยางตอเนอง (Continuing improvement) บนความเชอทวา “Quality is a journey , not destination”๑๓๖ เพอใหสอดคลองกบบรบทและความเปลยนแปลงใหม ๆ อยเสมอ ๗. การตรวจสอบและประเมนคณภาพและมาตรฐานของผลผลต (ผลตภณฑ สนคา หรอบรการ) ไมวาจะเปนการประเมนตนเอง หรอประเมนจากองคกรภายนอกจะรายงานใหสาธารณชนทราบ (Public information) เพอเปนขอมลในการตดสนใจใชบรการขององคกรตอไปหรอไม อยางไร และไดรบรวาองคกรนน ๆ มสภาพการด าเนนงานมคณภาพคมคาหรอไม ๑๒.๒.๘ ประโยชนของการประกนคณภาพ การประกนคณภาพขององคกรมประโยชนตอผเกยวของทกฝายทส าคญ ไดแก ๑. ชวยใหลกคาหรอผใชบรการหรอผมสวนไดสวนเสยมความมนใจในคณภาพของผลผลตหรอผลงานขององคกร ๒. ท าใหมระบบบรหารงานทชดเจน เปนลายลกษณอกษรเปนทเขาใจและถอปฏบตไดตรงกนของบคลากรขององคกร

๑๓๖อมรวชช นาครทรรพ, ความฝนของแผนดน, (ม.ป.ท. : โรงพมพตะวนออก, ๒๕๔๐), หนา ๑๔๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๕๐

๓. ชวยใหฝายบรหารสามารถควบคมกระบวนการดเนนกจกรรมขององคกรไดครบวงจรซงจะชวยสรางความมนใจใหกบผบรหาร ไดวา จะสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธผล ๔. ชวยใหมการปรบปรงและพฒนาระบบการปฏบตงานขององคกรใหเกดประสทธผลยงขน ซงเปนพนฐานในการสรางระบบบรหารคณภาพโดยรวมตอไป ๕. ชวยลดความสญเสยจากการด าเนนงานทไมมคณภาพ ท าใหประหยดเวลาและคาใชจาย ๖. เปนการสรางภาพพจนทดใหแกองคกร ซงนบวาเปนประกาศเกยรตคณใหเปนทประจกษแกสาธารณชนไดทางหนง ๑๒.๓ เทคนคการควบคมโครงการ การควบคม (Controlling) เปนการตรวจสอบ ตดตาม ก ากบใหมการปฏบตงานตามแผน ทงดานปรมาณและคณภาพของงานตามมาตรฐานทก าหนดไว รวมทงการตรวจสอบ ก ากบการใชจายงบประมาณและระยะเวลาใหเปนไปตามแผนทวางไว โดยใชเทคนควธการตางๆ ทผบรหารหรอผจดการโครงการจะตองพจารณาเลอกใชโดยค านงถงความเหมาะสมและความเปนไปไดในแตละโครงการ และบางครงบางโครงการอาจจะตองใชมากกวาหนงวธประกอบกนกได อยางไรกตาม เทคนคทนยมใชมากทสดในปจจบนคอ เทคนคการควบคมดานเวลา ซงมหลายเทคนค แตทแพรหลายมากทสดคอ แผนภมแทง (Bar Chart) หรอแผนภมแกนต (Gantt Chart) แผนภมไมลสโตน (Milestone Chart) และเทคนคผงขายงาน (หรอเทคนคการวเคราะหโครงขายหรอเทคนคการวเคราะหขายงานโครงการ) แบบ CPM และ PRT ซงมรายละเอยดทชดเจนลงลกถงการปฏบต ปรากฏในต าราวาดวยการจดการโครงการโดยเฉพาะอยางแพรหลายอยแลว ในทนจงแนะน าใหรจกพอเปนสงเขปเทานน๑๓๗ ๑. แผนภมแทง (Bar Chart) หรอแผนภมแกนต (Gantt Chart) เปนเทคนคการควบคมดานเวลาทงายทสด พฒนาขนในระหวางป ค.ศ. ๑๙๔๗ โดย เฮนร แอลแกนต (Henry L. Gantt) นกบรหารทมชอเสยงรวมสมยกบ เอฟ ดบบลว เทเลอร ผทไดรบฉายวา “บดาแหงการบรหารงานตามหลกวทยาศาสตร” (Scientific management) ซงตอมาไดกลายเปนเครองมอทนยมใชกนในหมนกบรหารในงานวางแผนและควบคมการผลต และในปจจบนนกยงคงนยมใชกนทวไปในงานทไมชดเจนมากนก แผนภมแทงหรอแผนภมแกนต เปนแผนภมทสรางขนเพอแสดงความสมพนธระหวางกจกรรมตางๆ ของโครงการกบเวลาทตองใชปฏบตงานในแตละกจกรรม โดยแกนนอนแสดชวงเวลาทงหมดของโครงการ แกนตงแสดงกจกรรมของโครงการ จดเรมตน ชวงเวลาด าเนนการ และจดสนสดของแตละกจกรรมซงก าหนดสญลกษณเปนแทง โดยความยาวของแทงแทนระยะเวลาทตองท ากจกรรมนน ๆ การจดท าแผนภมแทงหรอแผนภมแกนตมขนตอน ดงน

๑๓๗ ทวป ศรรศม, รศ.ดร., การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ส านกงาน

กองทนสนบสนนการวจย (สกว.), ๒๕๔๔).

การจดการโครงการขนสง ๒๕๑

๑.๑ การแตกกจกรรมในโครงการวาจะตองท าอะไรบาง ๑.๒ การก าหนดล าดบกอน-หลงของกจกรรม ๑.๓ การก าหนดชวงเวลาด าเนนการของแตละกจกรรม การจดการท าแผนภมแทงโดยแกนตงแสดงกจกรรม และแกนนอนแสดงระยะเวลาซงอาจใชเปนวน สปดาห หรอเดอนกไดขนอยกบความยาวนานของระยะเวลาทงหมดของการด าเนนงานโครงการ ความยาวของแทงเปนแสดงถงเวลาทตองใชในการท างานของแตละกจกรรม ขอดของแผนภมแทง ขอดทส าคญมากของแผนภมแทงหรอแผนภมแกนต ไดแก ๑. สามารถจดสรางไดงายโดยไมจ าเปนตองมการรางขนมากอนและงายตอการอานหรอท าความเขาใจ ๒. สามารถน าไปใชประโยชนในการวางแผนและการควบคมดานเวลา ซงชวยใหผบรหารหรอผควบคมงานสามารถทราบผลความกาวหนาในการปฏบตงานโครงการไดเปนอยางด วางานหรอกจกรรมใดลาชากวาก าหนด งานใดเสรจแลว เปนตน ท าใหสามารถเขาไปตรวจสอบ แกปญหาไดตรงจดและทนเวลาทก าหนดไว ๓. มประโยชนในการเรงงาน จดล าดบและจดสรรทรพยากรใหกบงานตางๆ อยางเหมาะสมกบชวงระยะเวลาในการด าเนนงาน ๔. การปรบปรงแผนภมแทงสามารถกระท าไดงาย ถางานตางๆ ยงคงเดมและก าหนดการทไดก าหนดไวเดมเปลยนแปลงจากเดมไมมากนก ๕. แผนภมแทงสามารถชสถานะของโครงการหรอใหภาพทชดเจนของสภาพทเปนอยในปจจบนของโครงการโดยสามารถปรบปรงเปนระยะ ๆ อยางสม าเสมอเพอใหเหนถงสถาน ะความกาวหนาของโครงการไดโดยงาย ๖. แผนภมแทงสามารถบรรจเอาสญลกษณพเศษตางๆ ซงจะเปนตวบอกหรอเปนตวชใหเหนถงสถานการณพเศษทเขยนไวในแผนภม ขอจ ากดของแผนภมแทง ขอจ ากดของแผนภมแทงหรอแผนภมแกนต ไดแก ๑. ไมสามารถใชไดกบงานของโครงการทมกจกรรมหลาย ๆ กจกรรม และแตละกจกรรมทมความสมพนธและมการขนตอกน กลาวคอ ไมสามารถแสดงความสมพนธระหวางกจกรรมหรอระหวางงานไดในแผนภมเดยวกน (กจกรรมสองอยางมความเกยวของกนในลกษณะทตองท ากจกรรมหนงใหเสรจกอนจงจะเรมท ากจกรรมอกอยางหนงได เชน การปะผตวถงรถกบการพนส ถายงปะผไมเสรจ การพนสกจะยงท าไมไดแผนภมแทงจะแสดงใหเหนความสมพนธดงกลาวนไดไมชดเจน) และโดยเฉพาะอยางยง ถาโครงการทมงานหรอกจกรรมเปนจ านวนมาก มความสลบซบซอนในแงของความสมพนธระหวางกจกรรมหรองานตางๆ อยางมากมาย ในลกษณะดงกลาวนจะไมสามารถใชแผนภมแทงใหเปนประโยชนไดเลย ซงถายงพยายามทจะน าแผนภมแทงมาใชกบโครงการทมลกษณะดงกลาวกจะเกดผลเสยหายตอการด าเนนงานโครงการเปนอยางมาก ทงนเพราะจะไมสามารถวางแผนด าเนนงานไดอยางชดเจน การประเมนผลกระทบทถกตองของการ

การจดการโครงการขนสง ๒๕๒

เรงหรอความลาชาในการด าเนนกจกรรมหนงตอกจกรรมอน ๆ ทเกยวเนองกนจะไมสามารถเปนไปไดเลย ๒. ไมแสดงใหเหนวา มงานใดบางทยอมใหลาชาไดโดยไมกระทบกระเทอนวนทแลวเสรจของโครงการซงเปนเหตใหไมสามารถใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดในการจดการโครงการไดอยางมประสทธภาพ ๓. ไมแสดงใหเหนวา งานใดบางทเปนงานวกฤต (Critical activity) (งานทจ าเปนตองควบคมใหเปนไปตามก าหนดเวลาอยางเครงครด) ๔. ไมสะดวกในการแกไขปญหา ถามการเปลยนแผนงานบอย ๆ อยางไรกตาม ถงแมวาแผนภมแทงจะมจดออนหรอขอจ ากดหลายประการดงทกลาวมาแลวกตาม แตกเปนเทคนคทหนวยงานตางๆ ในประเทศไมวาจะเปนภาครฐหรอเอกชน นยมน ามาใชในการวางแผนและการควบคมงานโครงการมากทสด เนองจากคณสมบตทเปนขอดดงทกลาวแลวขางตน ๒. แผนภมมสโตนหรอผงจดตรวจสอบ (Milestone Chart) แผนภมไมลสโตนหรอผงจดตรวจสอบ มลกษณะคลายกบแผนภมแทง โดยพฒนามาจากแผนภมแทงอกทหนง เพอใหสามารถใชงานในการตรวจสอบควบคมสถานภาพและความกาวหนาของโครงการไดอยางมประสทธภาพมากยงขน ความแตกตางทส าคญระหวางแผนภมแทงกบแผนภมไมลสโตนหรอผงจดตรวจสอบแสดงความส าเรจหรอจดสนใจจดหนงของงานหรอกจกรรมทตองการตรวจสอบ (แผนภมไมลสโตนจงมกจะเรยกอกชอหนงวา ผงจดตรวจสอบ) สญลกษณทแทจรงของตวไมลสโตนจะเปนรปสามเหลยมหวกลบ (ฐานอยขางบน มมแหลมอยขางลาง) โดยเขยนไว ณ จดทตองการตรวจสอบหรอจดทสนใจแตละงานหรอกจกรรมตามเวลาทระบไวในแกนนอนของแผนภม ซงก าหนดไวตรงชวงใดชวงหนงของกจกรรมกได ไมจ าเปนตองเปนจดสนสดของแตละกจกรรมเสมอไป เชน อาจจะเปนจดเรมตนของกจกรรมกไดในกรณทเหนวาการเรมตนของบางกจกรรมเปนสงส าคญทตองสนใจ จากลกษณะดงกลาวนเอง การใชแผนภมไมลสโตนหรอผงจดตรวจสอบจงมกจะใชควบคกบแผนภมแทงโดยเขยนสญลกษณของไมลสโตนไวบนแทงเพอแสดงใหเหนวาเปนจดทผบรหารควรสนใจและจะตองตรวจสอบวาการท างานไดบรรลถงจดนแลวหรอไม ถายงไมบรรลจดนกจะตองวเคราะหหาสาเหต ปญหาอปสรรคหรอขอขดของเพอแกไขตอไป อยางไรกตาม แผนภมไมลสโตนกยงคงมขอจ ากดในแงของการไมแสดงใหเหนถงความสมพนธของแตละสไมลสโตน ซงท าใหไมเหนความพงพงหรอการขนตอกน (dependency) ของกจกรรมทตองเกยวเนองกนตอมาจงมการพฒนาความสมพนธดงกลาวโดยใชลกศรเชอมระหว างไมลสโตนหรอจดตรวจสอบเพอใหเหนความพงพงหรอการขนตอกน ซงการพฒนาในลกษณะดงกลาวนเองเปนจดก าหนดของเทคนคการวางแผนและการควบคมโครงการทเรยกวา ขายงาน (Network) หรอ CPM และ PERT ๑) CPM และ PERT ๑.๑) ความเปนมาของ CPM และ PERT แนวคดพนฐานของ CPM และ PERT มาจากความพยามในการปรบปรงและแกไขแผนภม แทงหรอแผนภมแกนตใหสามารถแสดงความสมพนธระหวางงานตางๆ ของโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๒๕๓

ทงหมดได และผกโยงความสมพนธของงานทงหมดในลกษณะของโครงขายหรอขายงาน (Network) ซงความสมพนธของงานทผกโยงเปนโครงขายนจะท าใหทราบขนตอนการไหลของงานในโครงการไดชดเจนขน โดยใชเสนตรงลกศรแทนความหมายของงาน และวงกลมหรอโหนด (Node) แทนความหมายของเหตการณเรมตนหรอสนสดของงานใด ๆ โดยทศทางของเสนตรงลกศรจะบอกใหทราบถงความสมพนธของงานตางๆ ของโครงการทงหมด

๑.๑.๑ CPM (Critical Path Method : วธการวถวกฤต หรอวธการแบบวธทางวกฤตหรอวธการสายทางวกฤต) เปนเทคนคการวเคราะหขายงานโครงการแบบหนงทพฒนาขนเพอประโยชนในการวางแผน การก าหนดเวลาการท างาน การควบคมและการตดตามการด าเนนงานโครงการ จดมงหมายทส าคญของ CPM อยทการลดเวลาการท างาน โดยใหความสนใจกบการก าหนดเวลาการท างาน และคาใชจายทงหมดของโครงการรวมทงความสมพนธของเวลาการท างานกบคาใชจายทงทางตรงและทางออม จงเปนเทคนคทชวยใหผบรหารสามารถจดสรรทรพยากรเขาไปชวยท างานหรอท ากจกรรมในวถวกฤต (Critical path) เพอใหโครงการสามารถด าเนนการแลวเสรจในเวลาทสนลง (Critical path เปนขนตอนทยาวทสดหรอตองใชเวลามากทสดในล าดบเหตการณของกจกรรมในขายงานโครงการ หรออาจพดใหชดเจนลงไปวา Critical path หมายถงเสนทางทใชระยะเวลาทยาวนานทสดในการปฏบตงานจากจดเรมตนจนแลวเสรจของโครงการ)

CPM พฒนาขนในปลายป พ.ศ. ๒๔๙๙ โดยความรวมมอของทมงานวจยจากบรษท E.I.du Pont de Nemours และบรษท Univac Applications Research Center of Remington Rand เพอพฒนาเทคนคและวธการในการวางแผนและควบคมงานทมประสทธภาพมากวาวธการทใชอยในขณะนน โดยมงลดเวลาการท างานและคาใชจาย(ทงคาใชจายทางตรงและทางออม) ของโครงการใหมากทสดเทาทจะมากได ซงเรยกวา CPM ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. ๒๕๐๐ วอลคเคอร (Morgan R. Walker) แหงบรษท E.I.du Pont และเคลลย (James E. Kelly. Jr) แหงบรษท Univac ไดพฒนาและเรมทดลองใชจนกระทงในเดอนเมษายน พ.ศ. ๒๕๐๑ การใช CPM ในการวางแผนจงประสบความส าเรจอยางสมบรณ บรษท E.I.du Pont ใช CPM ในการวางแผนโครงการบรณะซอมแซม และปรบปรงโรงกลนน ามน ปรากฎวาสามารถลดเวลาและคาใชจายไดเปนอยางมาก

บรษท E.I.du Pont ใช CPM กบโครงการแรก คอ การสรางโรงงานเคมโดยเรมงานในเดอนธนวาคม พ.ศ. ๒๕๐๐ แลวเสรจในเดอนเมษายน พ.ศ. ๒๕๐๑ โครงการนมมลคา ๒๐๐ ลานบาท ประกอบดวย ๘๐๐ กจกรรมตอมาใชกบโครงการทสองคอ การซอมแซมโรงงาน โดยเรมงานในเดอนกรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๐๑ ซงตามปกตแลวจะใชเวลาในการซอมแซม ๑๒๕ ชวโมง แตปรากฏวาเมอน า CPM มาใชสามารถลดเวลาลงเหลอ ๙๓ ชวโมงส าหรบการใชในครงแรกน และในภายหลงสามารถลดลงไดอกโดยเหลอเพยง ๗๘ ชวโมง หรอสามารถลดเวลาการซอมจากปกตไดเกอบรอยละ ๔๐

ขอสรปการใช CPM ดงทกลาวมานน คอ สามารถลดเวลาและคาใชจายลงจากเดมไดมากและยงพบวาการวางแผนและการควบคมโดยใช CPM จะใชเวลาและความพยายามเพยงครงหนงของการวางแผนดวยวธเดม (แผนภมแทง)

การจดการโครงการขนสง ๒๕๔

๑.๑.๒ PERT (Program Evaluation and Review Technique) เปนเทคนคการประเมนผลและตรวจสอบโครงการในรปตาขายงานทใชประโยชนในการวางแผน การก าหนดเวลาการท างาน การประเมนผล การควบคมและตรวจสอบความกาวหนาของงานวาเปนไปตามแผนทก าหนดไวหรอไม

PERT ไดรบการพฒนาขนในเดอน มกราคม ๒๕๐๑ โดยความรวมมอของ วลลารด ฟาซาร (Willard Fazar) เจาหนาทโครงการพเศษของกองทพเรอสหรฐอเมรกา (Special Project Officer of U.S.Navy) แผนกระบบขปนาวธ บรษทสรางเครองบนลอกฮด (Lockheed Aircraft Corporation) และบรษทบซแอลเลนและแฮมลตน (Booz-Allen and Hamilton) ในการคดคนหาวธการวางแผนและประเมนงานโดยใชขายงานซงพฒนามาจากแนวคดของ CPM ในโครงการผลตขปนาวธของกองทพเรอสหรฐอเมรกา โครงการดงกลาว PERT ไดพฒนาขนเพอใชในการวางแผนและควบคมระบบการผลตอาวธจรวดแบบโพลารส (Polaris Weapon System) จงรจกกนทวไปในนามของโครงการโพลารส (Polaris Project) โดยมงทจะขจดความขดแยงและความลาชาของงานโครงการใหนอยลงและเรงการด าเนนงานโครงการใหเสรจเรวขน รวมทงใชในการประเมนและตรวจสอบแผนงานและการคาดหมายถงปญหาตางๆ ทอาจจะเกดข นกบโครงการในอนาคต เพอใหสามารถเตรยมการแกไขปญหาไวลวงหนา ทงนเนองจากเปนโครงการทใหญโตมาก มผเกยวของหลายฝายหลายระดบโดยมผรบเหมารายใหญถง ๒๕๐ ราย และรายยอยอกมากกวา ๙,๐๐๐ ราย จนกระทงกลางป พ.ศ. ๒๕๐๑ การคดคนหาวธวางแผนและประเมนผลงานโดยใชขายงานโครงการกส าเรจลงในนามของ “PERT” ซงในปเดยวกนนไดทดลองใช PERT จนประสบความส าเรจตามความมงหมายโดยสามารถชวยใหการด าเนนงานโครงการส าเรจกอนเปาหมายทวางไวถง ๑๘ เดอน ท าให PERT ไดรบการยอมรบในฐานะเครองมอในการวางแผนและควบคมการผลตอาวธและอปกรณอวกาศของกระทรวงกลาโหม สหรฐอเมรกา และตอมาไดแพรขยายเขาสวงการธรกจเอกชนและวงการรฐบาลอยางกวางขวาง

ปจจบนไดมการน าเอาเทคนค CPM และ PERT ไปใชในการวางแผนและควบคมโครงการอยางแพรหลายและไดพฒนาไปจากท เกดขนในยคแรกเปนอนมาก และเนองจากเทคนคทงสองนพฒนาขนในชวงเวลาใกลเคยงกน ซงตางกพฒนาขนมาจากหลกการของแผนภมแทงหรอแผนภมแกนตและใชวธหาวถวกฤต (Critical path) เชนเดยวกน และทง CPM และ PERT ไมมอะไรแตกตางกนเลยในการเขยนแผนภมขายงาน(นอกจากสงปลกยอยบางประการ ซงจะไดกลาวถงตอไป) ปจจบนจงมกจะเรยกรวมกนวา PERT/CPM และถกจดใหเปนเครองมอส าคญในการจดการสมยใหมโดยใชเพอการวางแผนงาน การก าหนดเวลาการท างานและการควบคมงานทงดานเวลาและคาใชจาย โดยเฉพาะงานโครงการขนาดใหญ ซงมกจกรรมสลบซบซอนและมผเกยวของหลายฝาย

๑.๒ ขอแตกตางระหวาง CPM และ PERT ๑.๒.๑ CPM พฒนาขนเพอใชเปนเครองมอในการวางแผน (Planning) โครงการ

การก าหนดเวลางาน (Scheduling) โครงการ และการควบคม (Controlling) โครงการ ซงผวางแผนจะตองมประสบการณในงานนนเปนอยางด จดประสงคของ CPM อกประการหนงคอ ตองการจะเนนทงานยอย ฉะนนนอกจากจะทราบเวลาทใชทงหมดของโครงการแลวยงตองทราบ

การจดการโครงการขนสง ๒๕๕

รายละเอยดเกยวกบทรพยากรตางๆ ทใชและคาใชจายของแตละงาน ในขณะท PERT พฒนาขนเพอใชในการปรบปรงวธการวางแผนงานและการประเมนงานของโครงการวจยใหม ๆ ซงผวางแผนไมเคยมประสบการณในงานนน ๆ มากอน และระหวางการปฏบตงานมกจะมการเปลยนแปลงในรายละเอยดของงานบอย ๆ และจดประสงคของ PERT อกประการหนงคอ ตองการเนนความส าคญทเหตการณไมใชทงาน

๑.๒.๒ เวลาทใชในการท างานของแตละงานในโครงขาย CPM จะมเวลาทตองใชในการท างานแนนอน คอการมการประมาณเวลาเพยงคาเดยว (One-time estimate) ผวางแผนจะก าหนดเวลางานโดยอาศยสถตเกา ๆ ของงานชนดเดยวกน หรอบางครงอาจจะใชเวลามาตรฐาน (Standard time) ซงไดมการก าหนดไวแลวสวน PERT งานแตละงานจะมเวลาทใชไมแนนอน คอ มการประมาณเวลาถง ๓ คา (Three-time estimate) และตองอาศยทฤษฎความนาจะเปนในการค านวณเวลาดวย ทงนเพราะสวนใหญ PERT ใชในการวางแผนโครงการใหมทไมเคยท ามากอน๑๓๘

ขอสรปทชดเจนในการใชงานระหวาง CPM และ PERT คอ CPM มกจะใชกบงานกอสราง เชน การสรางบาน สะพาน และสรางเขอน เปนตน ซงมการใชวสดทมมาตรฐานเปนทรจกกนโดยทวไป สวนประกอบตางๆ ทใชกมอยนานแลว เทคโนโลยกไมคอยเปลยนแปลงหรอเปลยนแปลงชา แนวความคดเกยวกบการออกแบบเปลยนไมมากนก และไมรวดเรว การเปลยนแปลงมกจะเปนเรองของขนาด รปรางและการจดเตรยมงานเทานน สวน PERT มกจะใชกบงานใหมๆ ซงยงไมเคยท ามากอน โดยมากจะเปนงานวจยและพฒนางานดานการอตสาหกรรมและงานดานอวกาศ เปนงานทมการใชเทคโนโลยทเปลยนแปลงเสมอและอยางรวดเรว ผลผลตหรอผลงานทเกดขนมกจะยงไมมมาตรฐานและยงไมมความแนนอนวาจะเกดขนตามทคาดหมายหรอไม เพยงใด ในแงของเวลานน PERT มการวางแผนกอนทจะรวาจะใชวสดและเทคโนโลยอะไรบาง จงยงไมมความแนนอนในดานผลงานหรอผลผลต และยงไมรแนชดวาแตละกจกรรมจะใชเวลาเทาใดเพราะเปนงานใหมจงไมมประสบการณและการประมาณเวลาหรอเวลาทใชในการกระท ากจกรรมนนมากอนดงนนการก าหนดเวลาของแตละกจกรรม จงมลกษณะของความเสยงอยมาก เชน การประมาณเวลาแลวเสรจเรวทสด (Optimistic time : To) เปนการประมาณวา ถาทกอยางราบรนไมมปญหาจะใชเวลาในการท ากจกรรมนนเรวทสดหรอนอยทสดเทาใด หรอเวลาแลวเสรจลาชาสด (Pessimistic time : Tp) เปนการคาดคะเนเอาวา ถาโชคไมคอยดหรออาจมอปสรรคปญหาบางอยางเกดขน (ไมรวมภยธรรมชาตบางอยาง) จะใชเวลามากทสดเทาใด เวลาเหลานจงไมแนวาจะถกตองอยางแนนอน เปนเพยงขอสนนษฐานวาเวลาดงกลาวจะถกตองเทานน๑๓๙

วสทและเลว สรปวาเทคนค CPM พฒนาขนมาเพอแกปญหาตางๆ ทางดานการอตสาหกรรม จงไมคอยไดเกยวของกบปญหาความไมแนนอนของเวลาทใชในการท ากจกรรมเหมอน

๑๓๘พภพ ลลตาภรณ, ระบบการวางแผนและควบคมการผลต , (กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรม

เทคโนโลย (ไทย-ญปน), ๒๕๔๑), หนา ๘. ๑๓๙Jerome D. Wiest and Ferdinand K. Levy, อางใน อนนต เกตวงศ , หลกและเทคนคการ

วางแผน, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑) , หนา ๒๘๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๕๖

PERT แตกลบไปใหความส าคญกบการจดล าดบและการลดคาใชจาย ดงนนเวลาในการท ากจกรรมของ CPM จะมความแนนอนมากกวาเวลาของ PERT๑๔๐

๑.๓ ประโยชนของ CPM และ PERT ผงขายงานในลกษณะของ CPM และ PERT มประโยชนอยางยงในการจดการ

โครงการโดยเฉพาะในดานการวางแผนและการควบคมโครงการ ซงถาจ าแนกเปนขอ ๆ มหลายประการทส าคญ ดงน

๑.๓.๑ แสดงใหเหนถงความสมพนธเกยวของงาน ชดงานและหนวยงานทงหมดในโครงการรวมทงผรบผดชอบหรอฝายตาง ๆ ทเกยวของในการด าเนนงานโครงการ

๑.๓.๒ ชวยใหสามารถคาดคะเนระยะเวลาทใชทงหมดของโครงการไดอยางสมเหตสมผลทสด แมวาโครงการอาจใชเวลาหลายปกตาม

๑.๓.๓ แสดงใหเหนถงสายงานวกฤต ซงท าใหทราบวางานวกฤตประกอบไปดวยงานใดบาง ท าใหผรบผดชอบโครงการตองใหความสนใจและควบคมงานวกฤตเหลานอยางใกลชด ซงถาด าเนนการลาชากวาทก าหนดไวกจะท าใหเวลาแลวเสรจของโครงการลาชาออกไปดวย

๑.๓.๔ มระบบการควบคมและตดตามผลทมประสทธภาพ ทกครงทมการปรบปรงแกไขกจะทราบไววาโครงการจะเสรจตามก าหนดเดมหรอไม หรอจะเสรจเรวขนหรอชาไปจากก าหนดเดมกวน และเพราะเหตใด ซงท าใหสามารถแกไขไดถกตองและถกจด

๑.๓.๕ สามารถทราบจ านวนและชนดของทรพยากรตางๆ ทตองใชตามระยะเวลาตงแตเรมโครงการจนโครงการแลวเสรจ ท าใหทราบวาทรพยากรทมอยจะเพยงพอตอการด าเนนงานหรอไม ซงชวยใหสามารถตดสนใจไดวา ควรจะเพมหรอลดทรพยากรหรออาจจะมอบหมายงานบางงานใหผรบเหมารบไปด าเนนงานแทนหรออาจปรบปรงผงขายงานเพอใหการใชทรพยากรในระยะเวลาตางๆ โดยเฉลยแลวใกลเคยง

๑.๓.๖ แสดงใหเหนงานทมเวลายดหยนคอ สามารถทจะท าใหลาชาลงไปภายในชวงระยะเวลาหนงไดโดยไมกอใหเกดความเสยหาย หรอเปนงานทสามารถหยบยมทรพยากรไปใชในงานอนไดกอนชวระยะเวลาหนงโดยไมกอใหเกดความลาชาขนกบโครงการ

๑.๓.๗ บอกใหทราบถงวนทอาจจะเรมงานไดและวนทตองเรมงานนน ถาจะยงคงตองการใหโครงการเปนไปตามก าหนดการเดม

๑.๓.๘ ชใหเหนวางานใดทจะตองไดรบการประสานงานอยางรอบคอบ เพอทจะหลกเลยงความขดแยงในแงของทรพยากรหรอจงหวะเวลา

๑.๓.๙ แสดงใหเหนถงงานทอาจจะตองด าเนนการทคขนานกนเพอใหโครงการแลวเสรจตามทก าหนดไว

๑.๓.๑๐ เมอโครงการแลวเสรจ ท าใหสามารถทราบสถตของงานแตละงานเกยวกบจ านวนเวลาทใชและจ านวนทรพยากรตางๆ รวมทงความสมเหตสมผลของผงขายงาน ซงไดผานการปรบปรงแกไขมาตลอดเวลา อนจะเปนขอมลทถกตองทจะชวยในการวางแผนงานโครงการอนทสมเหตสมผล มความเปนไปไดและมประสทธภาพยงขนตอไป

๑๔๐Jerome D. Wiest and Ferdinand K. Levy, อางใน อนนต เกตวงศ , หลกและเทคนคการวางแผน, พมพครงท ๗, (กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑) , หนา ๒๘๑.

การจดการโครงการขนสง ๒๕๗

กลาวโดยสรปกคอ CPM และ PERT ชวยใหผรวมรบผดชอบโครงการทกฝายมองเหนภาพของงานทเปนรายละเอยดตางๆ ตลอดโครงการอยางชดเจน ซงชวยใหสามารถด าเนนงานไดอยางมประสทธภาพและสามารถแกไขปญหาไดถกตองตรงจด และทนทวงท อยางไรกตาม ถาพจารณาประโยชนจ าเพาะของ CPM และ PERT เพอเปนขอมลในการพจารณาเลอกใชไดอยางเหมาะสมในการวางแผนและควบคมโครงการกอาจจ าแนกไดดงตอไปน ๑.๔ ประโยชนของเทคนคผงขายงานแบบ CPM ทส าคญไดแก - ชวยใหมการใชเวลาและทรพยากรอยางมประสทธภาพ ลดความเสยงในการท างานสามารถคาดหวงผลงานอนเกดขนจากการใชทรพยากรไดอยางถกตอง มความแนนอนในเรองของเวลาการกระท ากจกรรม - งานหรอกจกรรมของ CPM อาจลดเวลาท างานลงได โดยการเพมทรพยากรตางๆ เขาไป เชน คน วสด เครองมอเครองใชและเงนเปนตน ซงอาจท าใหคาใชจายเพมขน แตในทางตรงกนขาม ถาไมประสงคจะลดเวลาการท ากจกรรมหรอมเวลาพอเพยงในการท ากจกรรมตามปกตธรรมดา กจะสามารถจะลดคาใชจายและทรพยากรตางๆ ลงได จงไมมความจ าเปนทจะยนเวลาท ากจกรรมทกอยางเพอรนเวลาของโครงการใหสนลงเสมอไป อาจท าเฉพาะกจกรรมทส าคญหรอในวถวกฤตเทานน๑๔๑ - ชวยใหมการประสานงานและการตดตอสอสารทชดเจน แนนอน ชวยสรางสรรคการท างานเปนทมและเปนระบบ - ชวยใหทกฝายมความรบผดชอบมากขน เพราะมผลกระทบตอการท างานซงกนและกนตลอดโครงการอยางเปนระบบ กลาวคอ ถาฝายหนงฝายใดท างานชาไมเปนไปตามทก าหนดไวกจะสงผลใหฝายอนทท างานเกยวของชาตามไปดวย ซงสงผลใหการแลวเสรจของโครงการลาชาออกไปดวยโดยอตโนมต ๑.๕ ประโยชนของเทคนคผงขายงานแบบ PERT ทส าคญไดแก - ใชไดผลดในงานโครงการทมกจกรรมจ านวนมาก สลบซบซอนและแตละกจกรรมมความสมพนธหรอขนตอกน และโดยเฉพาะอยางยงงานโครงการใหม ๆ ทยงไมเคยท ามากอนในลกษณะของงานวจยและพฒนาทางอตสาหกรรมและอวกาศ เปนตน - ชวยใหสามารถวางแผนปองกนปญหาอปสรรคการท างานไดลวงหนาหรอสามารถแกไขปญหาไดทนเวลา เนองจากมการประมาณเวลาและท านายความไมแนนอนตางๆ ของการปฏบตงานไวลวงหนา - ชวยลดคาใชจาย บคลากร และเวลาการปฏบตงานของโครงการ(งานโครงการใหม ๆ ซงกระท าเพยงครงเดยวหรออยางมากเพยงสองครงไมควรน ามาใชกบงานประจ าหรองานทตองกระท าซ า ๆ กนตลอดไป) - งายตอการตดตอประสานงานของผทรบผดชอบโครงการทกฝาย ทกระดบ เพราะมรายละเอยดของงานทกขนตอนหรอแตละกจกรรมทชดเจนทงโครงการ ซงเนนการชวยเพมโอกาสในการทจะท าใหโครงการบรรลวตถประสงคมากยงขน

๑๔๑อนนต เ กต ว งศ , หล กและ เทคน คการวางแผน , พมพ ค ร งท ๗ , (กร ง เทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑) , หนา ๒๘๙.

การจดการโครงการขนสง ๒๕๘

- มงความสนใจไปยงงานทอยในสายงานหรอวถวกฤต ซงเปนสวนทจะท าใหความส าเรจตามวตถประสงคของโครงการเปนไปไดผลและชา ลกษณะดงกลาวท าใหทกฝายทรวมโครงการเพมความระมดระวงและความรบผดชอบในการท างานมากยงขน เลวน และเครกแพทรค ไดอธบายถงความส าคญ ซงเปนการชถงประโยชนของ PERT ไวดงน๑๔๒ “PERT” เปนวธการอยางหนงทจะชวยลดความลาชา ความขดแยงและความเปนอปสรรคปญหาของการปฏบตงาน เปนวธการในการประสานการท างานรวมกนของหนวยงานตางๆ เปนวธการทจะชวยใหการปฏบตงานบรรลถงเปาหมายดวยความรวดเรว เปนวธการควบคมการปฏบตงานใหเปนไปอยางมระเบยบเปนวธการในการก าหนดและการจดสรรทรพยากรใหเหมาะสมกบการด าเนนงาน เปนเครองมอในการสอความหมายระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา และทส าคญคอ PERT เปนวธการทจะท าใหการปฏบตงานแลวเสรจตามก าหนดเวลา” ๑.๖ ขนตอนการจดสรางผงขายงานเทคนค CPM/PERT การสรางผงขายงานเทคนค CPM / PERT เปนการสรางผงขายงานในระบบ A-O-A (Activity-on-Arrow: ระบบกจกรรมอยบนลกศร) คอ เสนลกศรเปนสญลกษณแทนกจกรรมหรองาน (Activity) โดยมหวลกศรเปนทศทางของการด าเนนงาน และมโหนด (Node:วงกลม(๐)] เปนสญลกษณแทนเหตการณ (Event) ซงหมายถงเหตการณทแสดงจดเรมตนหรอจดสนสดของงานใด ๆ หรอกลาวอกนยหนง คอ เปนตวเชอมความสมพนธระหวางกจกรรมทมากอนและกจกรรมทจะตองตามมา หรอเปนจดเชอมตอระหวางกจกรรมเกาและกจกรรมใหม (ในผงขายงานโหนดแรกจะเปนจดเรมตนของโครงการและโหนดตวสดทายจะเปนจดสนสดของโครงการ) การสรางผงขายงานเทคนค CPM / PERT หรอ การสรางผงขายงานในระบบ A-O-A มขนตอนการจดสรางดงน ๑.๖.๑ การระบกจกรรมของโครงการ เปนการแยกงานโครงการออกเปนงานหรอกจกรรมยอย ๆ เพอจะไดทราบวาโครงการนนประกอบไปดวยงานใดบาง และแตละงานมล าดบขนตอนและมความสมพนธกนอยางไร ซงตองอาศยผมความรความสามารถและความช านาญในงานนนโดยเฉพาะ ในบางครงอาจจะตองอาศยผเชยวชาญภายนอกองคกรมาใหรายละเอยดเกยวกบขนตอนการปฏบตงานในโครงการนน ๆ ๑.๖.๒ การระบการเกดกอน-หลง-พรอมกนของกจกรรม โดยสภาพความเปนจรงแลวในการปฏบตงานโครงการตางๆ มกจะพบวา มทงกจกรรมทท ากอน ท าหลง รอใหกจกรรมอยางหนงแลวเสรจกอนจงจะเรมกจกรรมอกอยางหนงได) และกจกรรมทท าพรอมกนหรอท าในชวงเวลาเดยวกนโดยไมตองรอคอยกน การเรยงกอน-หลง-พรอมกนของกจกรรมตางๆ มหลกการในการก าหนดโดยการตงค าถามดงน ๑.๖.๒.๑ มกจกรรมใดบางทสามารถท าในเวลาเดยวกบกจกรรมทก าลงพจารณาอย ๑.๖.๒.๒ มกจกรรมใดบางทตองท าใหแลวเสรจกอนทกจกรรมทก าลงพจารณาอยจะเรมท าได

๑๔๒Richard I. Levin and Charles A. Kirkpatrick, อางใน ประชม รอดประเสรฐ , การบรหาร

โครงการ, (กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ, ๒๕๓๕) หนา ๑๙๗-๑๙๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๕๙

๑.๖.๒.๓ มกจกรรมใดบางทไมสามารถจะเรมท าไดจนกวากจกรรมทพจารณาอยจะแลวเสรจการจดล าดบกจกรรมดงกลาวจะตองใชผทมความรความเขาใจในกระบวนการปฏบตงานโครงการนน ๆ เปนอยางด ถาระบผดพลาดผงขายงานโครงการนนกจะไรประโยชนอยางสนเชง ๑.๖.๓ การเขยนผงขายงานโครงการ จากล าดบของกจกรรมโครงการทจดไวในขนตอนท ๒ ผวางแผนกสามารถน ากจกรรมหรองานยอยทจดล าดบไวแลวนนมาเขยนผงขายงานทงโครงการ โดยพจารณาทละกจกรรม กจกรรมทไมมกจกรรมใดเสรจกอนแสดงวาเปนกจกรรมทเรมตนโครงการ กจกรรมใดทมกจกรรมทจะตองแลวเสรจกอนหลายตวแสดงวากจกรรมจะเรมท าไดกตอเมอกจกรรมทมากอนทงหลายนนเสรจสนแลวและในท านองกลบกนบางกจกรรมจะตองท าใหเสรจสนกอนทจะเรมกจกรรมอน ๆ อกหลายกจกรรม (กจกรรมทมาทหลงจะยงคงเรมด าเนนการไมได ถากจกรรมทมากอนนนยงไมแลวเสรจ) ๑.๖.๔ การก าหนดเวลางานโครงการ ภายหลงจากทไดผงขายงานเรยบรอยแลวกจะค านวณเวลาตอไปน ๑.๖.๔.๑ การหาคาเวลาปฏบตงานของแตละกจกรรม ๑.๖.๔.๒ การหาเวลาทงหมดของโครงการซงประกอบดวย ๑) การหาเวลาทอย ณ โหมด หรอ เหตการณตางๆ ๒) การหาเวลาของวถวกฤต (Critical Path) (วถวกฤตของโครงการหมายถงวถของงานวกฤตและเหตการณวกฤตซงตอเนองกน โดยเชอมโยงระหวางเหตการณแรกของโครงการกบเหตการณสดทายของโครงการ วถวกฤตจงเปนขนตอนทยาวทสดหรอตองใชเวลามากทสดในล าดบเหตการณของกจกรรมในผงขายงาน CPM/PERT) ๓) การหาเวลาส ารองหรอเวลาของความยดหยน (Float และ Slack) ทเกดขนในแตละสายงานทไมใชเปนสายงานวกฤต (สายงานวกฤตหรอวถวกฤตเปนเสนทางททกกจกรรมบนเสนทางนนตองปฏบตงานอยางเครงเครยดอยตลอดเวลาโดยทไมมเวลาส ารองหรอเวลาทสามารถยดหยนไดเลย) การประมาณเวลาของกจกรรมตางๆ ในผงขายงาน จ าเปนตองอาศยสมมตฐานเกยวกบก าลงคนและความพรอมเกยวกบอปกรณทมอย และขอสมมตฐานอน ๆ ทอาจถกก าหนดขนในการวางแผนโครงการ การหาคาเวลาของกจกรรมส าหรบผงขายงานแบบ CPM เปนประมาณคาเวลาเดยว (Single time estimation) ส าหรบแตละกจกรรม ทงนเพราะเปนโครงการเกาทเคยท ามาแลว ผวางแผนสามารถบอกไดวาแตละกจกรรมจะใชเวลาเทาใด ซงอาจจะไดจากสถตการท างานเกาทเคยท ามาแลวหรออาจจะใชเวลามาตรฐาน (Standard time) กได สวนการหาคาเวลาของกจกรรมส าหรบผงขายงานแบบ PERT เปนการประมาณคาเวลาสามคา (Three-time estimation) ทงนเพราะเปนการจดท าโครงทผวางแผนไมคนเคยมากอน จงตองประมาณเวลาจาก ๓ คาดวยกน คอ

๑. คาเวลาทเรวทสด (Most optimistic time : เปนคาเวลาทประมาณขน ถาการปฏบตงานตามกจกรรมนนไมมปญหาหรออปสรรคใด ๆมาขดขวางเลย ซงโดยหลกการแลวเวลาทเรวทสดของกจกรรมนจะมโอกาสเพยงรอยละ ๑ เทานนทกจกรรมนนจะส าเรจไดกอนเวลาทประมาณไวน

การจดการโครงการขนสง ๒๖๐

๒. คาเวลาทนาจะท าไดส าเรจในภาวการณปกต (Most likely time : เปนเวลาทผวางแผนหรอผประเมนจะตองดวา ในภาวะปกตโดยทว ๆ ไปแลวอาจจะมสงทตองท าไวใหลาชาเกดขนบาง แตกไมมากจนเกนกวาปกตวสยทควรจะเปนหรอเปนชวงเวลาทเกดขนบอยครงทสดในการท างานนน) ๓. คาเวลาทชาทสด (Most pessimistic time : เปนเวลาทประมาณการขนมาโดยพจารณาวาถามเหตการณยงยากผดปกตหรออปสรรครายแรงเกดขนแลว กจกรรมนน ๆ จะตองใชเวลาในการปฏบตหรอด าเนนการนานทสดเทาใด ซงโดยหลกการแลว เวลาทชาทสดของกจกรรมนจะมโอกาสเพยงรอยละ ๑ เทานนทกจกรรมนนจะส าเรจลงไดโดยใชเวลามากกวาทประมาณไวน อนง ในการก าหนดเวลางานโครงการนไดแบงการค านวณออกเปน ๒ สวน คอ สวนท ๑

เรยกวา การค านวณแบบไปขางหนา (Forward pass computations) ซ งท าใหทราบก าหนดเวลาทคาดวา งานแตละงานจะเรมตนและแลวเสรจไดเรวทสด (Earliest start time and earliest finish time) และสวนท ๒ เรยกวา การค านวณแบบยอนกลบ (Backward pass computations) การค านวณในสวนนจะท าใหทราบก าหนดเวลาทคาดวา งานจะเรมตนและแลวเสรจไดชาทสด (Latest start time and latest finish time) ซงผลทไดจากการค านวณดงกลาวท าใหสามารถก าหนดวา สายงานใดเปนสายงานวกฤตของผงขายงานโครงการนน และท าใหสามารถค านวณหาเวลาของความยดหยนหรอเวลาส ารองทเกดขนในแตละสายงานทไมใชเปนสายงานวกฤตได ทกลาวมานนจะเหนไดวา การวางแผนและควบคมโครงการโดยใชเทคนคผงขายงาน CPM และ PERT เปนเทคนคทเสรมกนและกนเพอบรรลเปาหมายเดยวกน แตอยางไรกตาม ทงเทคนค CPM และ PERT ตางกมขอจ ากดดงทกลาวถงตอไปน ๑.๗ ขอจ ากดของเทคนค CPM และ PERT การท าเทคนค CPM และ PERT มาใชในการวางแผนและควบคมโครงการหรอการจดการโครงการมขอจ ากดในเชงเทคนคทส าคญดงน

๑. การจดสรางผงขายงานมความซบซอนโดยเฉพาะอยางยงงานโครงการขนาดใหญทมกจกรรมยอย ๆ หลายกจกรรม ซงถาไมสามารถวเคราะหกจกรรมหรองานยอยไดครบถวนและระบล าดบกอน-หลง-พรอมกนของกจกรรมหรองานยอยเหลานนผดพลาดแลว ผงขายงานนนกไรประโยชน โดยสนเชง โดยเฉพาะการใชเทคนค PERT ซงในกบโครงการใหม ๆ ทผวางแผนผงไมคนเคยกบกจกรรมมกจะเกดขอบกพรองในเรองดงกลาวอยเสมอ ๒. การค านวณเวลาทใชในการท างานมกจะยงยากโดยเฉพาะเทคนค PERT ซงตองใชการประมาณคาเวลาถง ๓ คาดงทกลาวแลวขางตน ๓. การวเคราะหผงขายงานมกจะสมมตใหมปจจยด าเนนงานพรอม ซงเปนสมมตฐานทส าคญทใชเปนขอมลพนฐานส าหรบการประมาณเวลา ซงในทางปฏบตมกจะไมเปนไปตามขอสมมตฐานอนเนองมาจากความไมพรอมของปจจยหรอทรพยากรตามทระบไวซงสงผลใหการก าหนดเวลาผดพลาด และตอเนองไปถงการก าหนดสายงานวกฤตดวย

การจดการโครงการขนสง ๒๖๑

๔. งานกจกรรมตามขนตอนในการระบครงแรกอาจจะไมใชงานในสายงานวกฤต แตกลบกลายเปนวกฤตในระยะหลงกได ทงนเนองมาจากการปรวนแปรของปจจยด าเนนงานโดยเฉพาะเวลาในตอนแรกมกจะลาชาแตตอนหลงมกจะเรงเพอใหแลวเสรจตามสญญา

เกยวกบประโยชนและขอจ ากดของการใชเทคนค CPM และ PERT ในการควบคมโครงการมผลการวจยชใหเหนวา CPM /PERT ไมมผลตอผลงานทางดานเทคนคมากนก และ CPM/PERT จะสามารถชวยลดความนาจะเปนทจะเสยคาใชจายเกนควรและท างานไมทนตามก าหนดไดเปนอยางมาก๑๔๓

อยางไรกตาม การประกนคณภาพของงานโครงการหรอการผลตใด ๆ กตามจะไมสามารถสมฤทธผลไดเลย ถาปราศจากการบรหารจดการทดโดยเฉพาะในเรองของการก ากบ ดแลหรอการตดตาม (Monitoring) และการควบคม (Controlling) ทงดานปจจยการผลต หรอปจจยด าเนนงาน กจกรรมหรอกระบวนการด าเนนงานหรอการผลต และมาตรฐานของผลผลตหรอผลงานทมประสทธภาพซงมหลายเทคนควธทผบรหารองคกรหรอผบรหารโครงการสามารถเลอกน ามาใชใหเออประโยชนซงกนไดอยางเหมาะสม ๑๒.๔ สรปทายบท ในการจดการโครงการปาหมายความส าเรจคอ การบรรลวตถประสงคและเปาหมายของโครงการทด าเนนการ ซงปรากฏผลออกมาทงในแงของเชงปรมาณและเชงคณภาพ เปาหมายหลกของการจดการโครงการคอ การใชทรพยากรตางๆ เพอใหโครงการด าเนนไปตามวตถประสงคโดยไดตามเปาหมายทงสามดานคอ ตนทน เวลา และคณภาพ ทามกลางกระแสแหงคณภาพทมการแขงขนกนอยางรนแรงในปจจบน ชองทางเดยวในการอยรอดขององคกรทผลตสนคาหรอใหบรการตางๆ คอ การสรางศรทธาใหเกดขนกบลกคาหรอผใชบรการ “ศรทธา” ทตองสรางใหเกดขนกคอ “ความพงพอใจ” ใน “คณภาพ” ของสนคาหรอบรการนนเอง ทงนเพราะความพงพอใจจากลกคาหรอผใชบรการเปนจดหมายส าคญทสดในการจดการโครงการ นอกเหนอจากการท าใหโครงการส าเรจทนเวลาทก าหนดและใชตนทนตามทก าหนดหรอใชทรพยากรอยางประหยดหรอเกดประโยชนสงสดรปธรรมทชดเจนทจะท าใหเกดการศรทธาดงกลาวกคอ การมระบบการประกนคณภาพทสงคม (ลกคาหรอผใชบรการ)รบทราบอยางกวางขวาง การควบคม (Controlling) เปนการตรวจสอบ ตดตาม ก ากบใหมการปฏบตงานตามแผน ทงดานปรมาณและคณภาพของงานตามมาตรฐานทก าหนดไว รวมทงการตรวจสอบ ก ากบการใชจายงบประมาณและระยะเวลาใหเปนไปตามแผนทวางไว โดยใชเทคนควธการตางๆ ทผบรหารหรอผจดการโครงการจะตองพจารณาเลอกใชโดยค านงถงความเหมาะสมและความเปนไปไดในแตละโครงการ และบางครงบางโครงการอาจจะตองใชมากกวาหนงวธประกอบกนกได อยางไรกตาม เทคนคทนยมใชมากทสดในปจจบนคอ เทคนคการควบคมดานเวลา ซงมหลายเทคนค แตท

๑๔๓สวฒน พฒนไพบลย, การบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน, ๒๕๔๐), หนา ๒๗๙.

การจดการโครงการขนสง ๒๖๒

แพรหลายมากทสดคอ แผนภมแทง (Bar Chart) หรอแผนภมแกนต (Gantt Chart) แผนภมไมลสโตน (Milestone Chart) และเทคนคผงขายงาน (หรอเทคนคการวเคราะหโครงขายหรอเทคนคการวเคราะหขายงานโครงการ) แบบ CPM และ PRT ซงมรายละเอยดทชดเจนลงลกถงการปฏบต ปรากฏในต าราวาดวยการจดการโครงการโดยเฉพาะอยางแพรหลายอยแลว ในทนจงแนะน าใหรจกพอเปนสงเขปเทานน

การจดการโครงการขนสง ๒๖๓

ค าถามทายบทท ๑๒ ๑. วตถประสงคของการจดท าแผนภมแทงหรอแผนภมแกนตคออะไร จงเปรยบเทยบขอดและขอจด

กดของการท าแผนภมแทงหรอแผนภมแกนตมาด ๒. CPM และ PERT มแนวคดมาจากอะไร ประโยชนของการใช CPM และ PERT คออะไร ๓. จงอธบายขนตอนการจดสรางผงขายงานเทคนค CPM และ PERT มาดใหเขาใจงาย ๔. จงน าเอาเทคนค CPM และ PERT ไปใชในการควบคมการจดการโครงการของวดทานไดอยางไร

บาง ๕. จาการน าเทคนค CPM และ PERT ไปใช มกพบปญหาและขอจ ากดอะไรบาง ๖. ปจจยอะไรทเปนตวตดสนระดบคณภาพของบรการในสายตาของผใชบรการหรอลกคา จง

ยกตวอยางมาด ๗. หลกการประกนคณภาพ ประกอบดวยสงใดบาง ประโยชนของการประกนคณภาพไดแกอะไรบาง ๘. การหาคาเวลาของกจกรรมส าหรบผงขายงานแบบ PERT เปนการประมาณคาเวลาสามคา

(Three-time estimation) ประกอบดวยอะไรบาง ๙. การค านวณแบบไปขางหนา (Forward pass computations) การค านวณแบบยอนกลบ

(Backward pass computations) คออะไร ๑๐. ระบบ A-O-A คออะไร จงเขยนแผนภม ระบบ A-O-A มาด

การจดการโครงการขนสง ๒๖๔

เอกสารอางองทายบท

ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย สกว.. ๒๕๔๔.

บรรจง จนทมาศ. ระบบบรหารงานคณภาพ ISO 9000. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย ไทย-ญปน. ๒๕๔๐.

ประชม รอดประเสรฐ. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ. ๒๕๓๕ พภพ ลลตาภรณ. ระบบการวางแผนและควบคมการผลต. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรม

เทคโนโลย ไทย-ญปน. ๒๕๔๑. วรภทร ภเจรญ. เครองมอนกบรหารสมยใหม. กรงเทพมหานคร : อมเพาเวอร. ๒๕๔๒. วรพงษ เฉลมจระรตน. คณภาพในการบรการ ๑.๒. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

ไทย-ญปน. ๒๕๓๙. สวฒน พฒนไพบลย. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน. ๒๕๔๐. อนนต เ กต ว งศ . หล กและ เทคน คก ารวางแผน . พ ม พคร งท ๗ . กร ง เทพมหานคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ๒๕๔๑ . อมรวชช นาครทรรพ. ความฝนของแผนดน. ม.ป.ท. : โรงพมพตะวนออก. ๒๕๔๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๖๕

แผนการสอนประจ าบทท ๑๓ รายวชา การจดการโครงการขนสง Advance Project Management

บทท ๑๓ ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา (The Factors to Success in Project Management of Buddhism Organization)

หวขอยอย ๑. บทน า ๒. ปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ ๓. ปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ ๔. ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา

๕.. รวมงานวจยทเกยวของกบการจดการโครงการทางพระพทธศาสนา ๖. สรปทายบท

สรปแนวคดทส าคญ การจดการโครงการใหส าเรจ แตกตางไปจากการท างานใหแลวเสรจ โดยค านงถงแคเพยงไดผลตผลงาน (Outputs) ออกมาตามเวลา คาใชจาย ปรมาณ และคณภาพงาน ทก าหนดเทานน แตความส าเรจของโครงการ ยงจะตองหมายรวมถง การทผบรหารและผจดการโครงการใชความพยายามผลกดนใหผลงานทเกดขน น าไปสผลลพธ (Outcomes or Results) ทพงปรารถนาตอบรรดาลกคาหรอผรบบรการทเปนกลมเปาหมายของโครงการ กลาวคอ จะตองกระท าทกวถทางเพอใหผลงานโครงการไดรบการยอมรบและถกน าไปใชประโยชนอยางเตมทดงท ไดก าหนดจดมงหมายของโครงการไว ตวแบบสบสองปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ : ขอพจารณาเชงบรณาการ ไดแก มความรและความเขาใจภารกจของโครงการโดยชดเจน การสนบสนนของนกบรหารระดบสง การจ าแนกโครงสรางงานและการวางก าหนดการ การปรกษาหารอและการสรางการยอมรบของผรบบรการ การท าความเขาใจพนฐานและสภาพแวดลอมของชมชน การจดการทรพยากรมนษย การจดการดานเทคนค งบประมาณ และการบรหารสญญา การจดวางระบบการควบคมเวลา คาใชจาย และคณภาพ การวางเครอขายการสอสารและการจดท ารายงาน การแกไขปญหาทอยนอกเหนอความคาดหมาย การจดการความขดแยง และ การอ านวยความสะดวกในการถายโอนโครงการ

ปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ ไดแก ๑. องคการโครงการมรปแบบไมเหมาะสมกบงานหรอสภาพแวดลอมของโครงการเนองจากองคการแมไมเขาใจเงอนไขของการน าองคการโครงการแบบใดมาด าเนนงาน ๒. ผบรหารระดบสงไมใหการสนบสนนมากพอแกโครงการ ความขดแยงระหวางหนวยงานตามหนาทตางๆ เกยวกบอ านาจในการควบคมทรพยากรมกเกดขนเสมอ ท าใหโครงการมผบรหารระดบสงไมสนบสนนจะไมไดรบการจดสรรทรพยากรจากหนวยงาน

การจดการโครงการขนสง ๒๖๖

ตามหนาทเพอด าเนนงานโครงการ ๓. การคดเลอกผบรหารโครงการทมคณสมบตและรปแบบการบรหารงานไมเหมาะสมกบลกษณะของโครงการ ความผดพลาดนมกเกดขนเสมอกลาวคอ ผบรหารโครงการมกมความช านาญทางเทคนค แตขาดความช านาญดานการบรหารจดการหรอไมไดรบการฝกอบรมดานการบรหารจดการ ๔. การวางแผนทไมดเปนสาเหตหนงทท าใหโครงการลมเหลวมากทสด โครงการด าเนนการอยางเรงรบท าใหละเลยการวางแผนทด เมอน าโครงการไปปฏบตจงตองคอยแกไขปญหาเรงดวนอยเสมอ การพฒนาผบรหารนนตองน าหลกพทธธรรมมาประยกตใชในการพฒนาตน พฒนาคน พฒนางาน การท างานใหประสบความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา โดยน าหลกปาปณกธรรม ๓ เปนหลกธรรมทเหมาะสมในการน ามาสรางคณลกษณะของผบรหาร หลก พรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจ าใจทจะชวยใหเราด ารงชวตอยไดอยางประเสรฐ และบรสทธในการท างานรวมกน และหลกอทธบาท ๔ หลกพนฐานแหงความส าเรจ หรอทางสความส าเรจ เมอน าหลกธรรมทง ๓ นมาประยกตใชกบการบรหารงานของผบรหารกลมโรงเรยนการกศล จะกอใหเกดความรอบคอบ รอบดานในการพฒนาตน พฒนาคน และพฒนางาน ขององคการทางพระพทธศาสนาตอไป

วตถประสงค ๑. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ ๒. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ ๓. เพอใหผเรยนไดรและเขาใจปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการของ

องคการทางพระพทธศาสนา ๔. เพอศกษากรณตวอยางงานวจยทเกยวของกบการจดการโครงการทางพระพทธศาสนา

กจกรรมระหวางเรยน ๑. ผเรยนศกษาจากเอกสารประกอบการสอนบทท ๑๓ ๒. อาจารยผสอนบรรยายตามเนอหาทก าหนด ๓. ผเรยนซกถาม ๔. อาจารยผสอนสรปเนอหาประจ าบท ๕. ผเรยนตอบค าถามประจ าบทเพอการประเมนผลในวนนน

สอการสอน ๑. เอกสารประกอบการสอนรายวชา ๒. เอกสารประกอบการสอนบทท ๑๓ ๓. สอพาวเวอรพอยทประจ าบท ๔. สออนๆ (ถาม)

การประเมนผล ๑. ประเมนจากการสนใจขณะศกษาของผเรยน ๒. การซกถามของผเรยน ๓. การสอบปลายภาค

การจดการโครงการขนสง ๒๖๗

บทท ๑๓ ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดโครงการ

ขององคการทางพระพทธศาสนา The Factors to Success in Project Management

of Buddhism Organization

๑๓.๑ บทน า ในบทสดทายน ผเขยนไดรวบรวมเอาแนวคดและทฤษฎทเกยวของกบปจจยทสงผลตอความส าเรจและความลมเหลวของการจดการโครงการ นอกจากนไดรวบรวมเอาแนวคดหรอหลกธรรมทเกยวของและสงผลตอความส าเรจของการจดการโครงการมากลาวไวในบทนดวย ในปจจบนโครงการทประสบความส าเรจเพราะมการจดการทด ผจดการโครงการมทงศาสตรและศลปในการบรหารจดการ มความเขาใจในบรบทของโครงการ และมความสามารถในการจดการโครงการตามกระบวนการ แผน การควบคม และการปดโครงการเปนอยางด ในทางพระพทธศาสนาไดกลาวถงหลกธรรมและขนตอนในการบรหารจดการโครงการใหประสบความส าเรจซงไดอธบายไวแลวในทายบทน ๑๓.๒ ปจจยทมผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ

๑๓.๒.๑ เครองชวดความส าเรจในการจดการโครงการในระดบจลภาค๑๔๔ ในการวดความส าเรจของโครงการ ในระดบจลภาคหรอโครงการหนงโครงการ จะพจารณา

ความส าเรจจากบรรทดฐานตางๆ (Criteria) ทมความส าคญ รวม ๔ ประการ๑๔๕ คอ ๑) บรรทดฐานดานเวลา (Time criterion) หมายถง การด าเนนงานโครงการใหแลว

เสรจในเวลาทก าหนด ความหมายของเวลาจะครอบคลมถงเวลาในการด าเนนงานโดยรวมของโครงการทงหมด (Project Total Duration) และเวลาใชในการด าเนนกจกรรมแตละกจกรรม (Activity Duration) รวมทงการรบรวาโครงการมอายการใชงาน (Project life period) มากนอยเพยงใด

๑๔๔ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, พมพครงท ๑๖, (กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗), หนา ๑๕๐-๑๕๑.

๑๔๕Cleland, David I, Project Management : Strategic Design and Implementation, 2nd ed., ( New York : McGraw-Hill, 1995) , pp. 3-37., Pinto, Jeffery K. and Slevin, Dennis P, “ Critical Success Factors in Project Implementation” , in David I. Cleland and William R. King ed, Project Management Handbook, ( New York : Van Nostrand Reinhold, 1988) , pp. 479-502., Turner, J Rodney, The Handbook of Project – based Management, ( London : McGraw-Hill, 1993) , pp.85-97.

การจดการโครงการขนสง ๒๖๘

๒) บรรทดฐานดานการเงน (Monetary criterion) หมายถง การด าเนนงานโครงการโดยค านงถงการบรหารการเงนทด โดยจะระมดระวงเรองงบประมาณรายจายของโครงการ การก าหนดงวดเงน ระบบการเบกจาย การจดซอ การจดจาง การจดวางระบบการรายงานทางการเงน และระบบการตรวจสอบตางๆ

๓) บรรทดฐานดานประสทธผล (Effectiveness criterion) หมายถง การท างานใหบรรลเปาหมายของผลงาน และวตถประสงคของโครงการ ทงในเชงปรมาณและคณภาพ โดยเฉพาะอยางยงการเนนการควบคมคณภาพ จะเปนเรองทมความส าคญมากทสด นอกจากนนยงตองเชอมสมพนธกบโครงการอน ๆ ในแผนงานเดยวกน ทงนเพอบรรลสจดมงหมายในระดบแผนงานอกดวย

๔) บรรทดฐานดานความพงพอใจของผรบบรการ (Client satisfaction criterion) หมายถง การสรางการยอมรบ (Acceptance) ในคณคาของโครงการใหเกดขนอยางจรงจงแกกลมผรบบรการเปาหมายกบมงเนนทจะสรางความเขาใจในเรองการใชประโยชน (Usage) อยางแทจรงของโครงการ ทงนเพอความคมคาของโครงการหนงหนง

จากนจะเหนไดวา การจดการโครงการใหส าเรจ แตกตางไปจากการท างานใหแลวเสรจ โดยค านงถงแคเพยงไดผลตผลงาน (Outputs) ออกมาตามเวลา คาใชจาย ปรมาณ และคณภาพงาน ทก าหนดเทานน แตความส าเรจของโครงการ ยงจะตองหมายรวมถง การทผบรหารและผจดการโครงการใชความพยายามผลกดนใหผลงานทเกดขน น าไปสผลลพธ (Outcomes or Results) ทพงปรารถนาตอบรรดาลกคาหรอผรบบรการทเปนกลมเปาหมายของโครงการ กลาวคอ จะตองกระท าทกวถทางเพอใหผลงานโครงการไดรบการยอมรบและถกน าไปใชประโยชนอยางเตมทดงทไดก าหนดจดมงหมายของโครงการไว

๑๓.๒.๒ ตวแบบปจจยแหงความส าเรจของ Paul C. Dinsmore๑๔๖ ใ นบทคว าม เ ร อ ง An Overview of Project Management Principles for

Executives : Six Lessons to Ensure Success พอล ซ . ดนสมอร ( เจ าของบรษท Dinsmore Associates และ Management Consultants International ซ ง เป นบรษททปรกษาดาน การจดการโครงการกบเปนกรรมการบรหาร The Project Management Institute อนเปนองคกรวชาชพดานการจดการโครงการในสหรฐอเมรกา) เสนอปจจย ๑๐ ประการ ทผจดการโครงการและทมงานควรพจารณาน ามาใชเปนหลกการส าคญในการจดการโครงการ โดยเขาเรยกตวแบบของเขาวา “บญญตสบประการในการจดการโครงการ (Project Management Ten Commandments)” ปจจยทงสบประการประกอบดวย๑๔๗

ปจจยทหนง : การใหความส าคญตอโยงใยสมพนธ (Concentrate on Interfacing) หรอการประสานงาน

๑๔๖ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๑๕๒-๑๕๙. ๑๔๗Dinsmore, Paul C, “ An Overview of Project Management Principles for Executive : Six

Lessons to Ensure Success” , In Paul C. Dinsmore ed., The AMA Handbook of Project Management, (New York : American Management Association, 1993), pp.18-27.

การจดการโครงการขนสง ๒๖๙

ดนสมอร มความเหนวา ในการจดการโครงการเกอบทกประเภทจะมความสมพนธเชอมโยงระหวางหนวยงานหรอแผนกตางๆ ซงมกจะมปญหาในดานของการเชอมโยงระหวางกน ดงนน ในการจดการโครงการ จงมความจ าเปนทผบรหารระดบสงและผจดการโครงการ จะตองก าหนดขอบเขตของอ านาจหนาทและความรบผดชอบของบรรดาบคลากรทเกยวของใหชดเจนพรอมกนนนกก าหนดแนวทางในการสรางโยงใยสมพนธระหวางกน ทงทเปนทางการและไมเปนทางการ ทงนเพอใชเปนเครองมอในการประสานงาน

ปจจยทสอง : การจดทมงานโครงการ (Organize the Project Team) ดนสมอรเสนอวาในกรณทโครงการใดโครงการหนง มความจ าเปนทจะตองใชบคลากร

ท างานรวมกนเปนทมงาน ผจดการโครงการควรทจะคดเลอกสมาชกในทมงานดวยความรอบคอบ จากนนจงพยายามกระตนและจงใจ ตลอดจนผนกก าลงการท างานรวมกน ในการคดเลอกสมาชกจะตองทดสอบสมรรถนะความเปนผน า (Leadership Abilities) จากนนจงมอบหมายงานใหแก สมาชกในทมงานใหมากทสดเทาทจะท าได

อนง ในกรณทไมอาจจะคดเลอกบคลากรโครงการเขาเปนสมาชกในทมงานไดดวยตนเอง ผจดการโครงการจะตองทมเทความพยายามในการชแจง ท าความเขาใจ อบรม รวมทงกระตนใหเกดการผนกก าลงไดอยางเตมท

ปจจยทสาม : การวางแผนด าเนนงานโดยค านงถงกลยทธและสาระหลกทางเทคนค (Plan Strategically and Technically)

ดนสมอร ใหค าแนะน าวา ผจดการโครงการควรท าความเขาใจนโยบายหรอกลยทธทนกบรหารระดบสงก าหนดมาใหเปนประโยชน ทงในแงของความคดทวไปและการจดท ารายละเอยด ในการนจะตองก าหนดทงสงทจะตองท า (Establish what has to be done) กบวธการด าเนนงานใหบรรจผลทตองการ

ดนสมอรยนยนวาเพอใหการก าหนดขอบขายของงานมความชดเจนควรทจะใชเทคนค การจ าแนกโครงสรางงาน (Work Breakdown Structure = WBS) เพอแตกยอยโครงการไปส กลมงานและกจกรรมทจะตองปฏบต

ปจจยทส : การค านงถงกฎของเมอรฟ (Remember Murphy’s Law) ดนสมอร พจารณาวา แนวคดของเมอรฟทระบวา “If Anything Can Go Wrong,

It Will” ซงมความหมายวา “ความผดพลาดยอมจะเกดขนไดเสมอ (แมจะวางแผนไวดเพยงใดกตาม)” นาจะน ามาใชเปนขอเตอนใจนกบรหารไดเปนอยางด ดงนน กลวธในการด าเนนงานและแผนปฏบตการตางๆ ตลอดจนระบบทวางไวลวงหนา ควรจะมการตรวจสอบทบทวนเพอปองกนความผดพลาดในขณะทมการด าเนนงาน

ดนสมอร เตอนใหระลกเสมอวา ถงแมวาผจดการโครงการจะวางแผนงานโครงการไวเปนอยางด ดงเชนทเสนอไวในปจจยทสาม แตหากขาดการทบทวนหรอประเมนความเหมาะสมของแผนลวงหนาแลว กจะเปนผลเทากบวา ผจดการโครงการ ก าลงเปดโอกาสใหความผดพลาดเกดขนตามกฎของเมอรฟดงกลาว

การจดการโครงการขนสง ๒๗๐

ปกรณ ปรยากร ไดอธบายเพมเตมวา กฎของเมอรฟดงกลาวน เปนเรองทเตอนใหผจดการ โครงการพงสงวรวา สงทจะตองกระท าควบคกบการวางแผนโครงการ กคอ การจดวางระบบการควบคมนนเอง

ปจจยทหา : การใหความสนใจตอผมสวนไดเสยในโครงการ ( Identify Project Stakeholders)

ในการจดการโครงการนน ดนสมอร ใหความส าคญตอผมสวนได เสยกลมตางๆ (Stakeholders) เปนอยางมาก เขาพจารณาวา กลมบคคลเหลานจะมสวนส าคญยงในการยอมรบหรอตอตานโครงการ

ดงนน ในการจดการโครงการ ดนสมอรจงใหขอเสนอแนะวาผจดการโครงการควรวเคราะหใหไดวา กลมผลประโยชนใดทมอทธพลอยางยงตอการตดสนใจในประเดนทส าคญ ๆ ของโครงการ ขณะเดยวกนกตองรแจงเหนจรงวา ใครบาง หรอกลมใดบาง ทจะมสวนไดสวนเสย (Stake) ในผลลพธของโครงการ (Project Outcomes) ไมวากลมบคคลเหลานนจะเปนผ รบบรการ ผปฏบตงานประจ า ผบรหาร ผสนบสนนทางการเงนหรอทางเทคโนโลย รวมทงผบรหารระดบสง กตาม ซงในการท าความเขาใจเรองนยงจะตองพจารณารายละเอยดของกระบวนการด าเนนงาน ทจะตอบสนองความตองการของบรรดาผมสวนไดเสยเหลาน ใหกระจางชด

ปจจยทหก : การเตรยมพรอมทจะจดการความขดแยง (Be Prepared to Manage Conflict)

ดนสมอรคนพบวา ในสถานการณของการท างานทจะเกยวของสมพนธระหวางคนกบการเปลยนแปลง ความขดแยงยอมจะเกดขนไดเสมอดงนน การจดการความขดแยงทไดผลจงยอมจะท าใหโครงการบรรลจดมงหมายทตองการ

ดนสมอรไดสรปเทคนคในการจดการความขดแยงไวอยางนาสนใจรวม ๔ ประการ คอ ก. กรณเปนความขดแยงดานผลประโยชน ไมวาจะเปนประเภทใดใดกตาม ใหใชวธการ

เจรจาตอรอง (Negotiation) ข. กรณเปนความขดแยงทางความคด เกยวกบวธการด าเนนงานโครงการ อยางม

ประสทธผลใหใชการประสานความรวมมอ (Collaboration) เพอใหผทเกยวของทกฝายไดใชความสามารถหรอพรสวรรคทแตละฝายจะพงม มาใชในการใหขอเสนอแนะในการจดการโครงการ ไดอยางเตมท เขาท านองการแสวงจดรวมและสงวนจดตางทางความคด

ค. กรณเปนหารฝาฝนขอตกลงของฝายใดฝายหนง ใหใชความเดดขาดเพอตดสนความขดแยง

ง. กรณทเปนเรองไรสาระไมสลกส าคญ ใหวางเฉย หรอปลอยใหเวลาแกไขปมปญหาไปเอง ปจจยท เจด : พรอมจะเผชญกบเรองทนอกเหนอความคาดหมาย (Expect the

Unexpected) ดนสมอร เสนอวา ในการจดการโครงการ จะมสงทอยนอกเหนอความคาดหมายเกดขนได

เสมอ การลดหรอทดทานสงทนอกเหนอความคาดหมายอนอาจจะเกดขนในโครงการลง จะชวยใหโครงการด าเนนไปอยางราบรน การขจดปดเปาสงทอยนอกเหนอความคาดหมาย แมจะเปน เรอง

การจดการโครงการขนสง ๒๗๑

ยาก แตกอาจปองกนไดโดยการเสรมสรางการมสวนรวมในการวางแผนการตงงบส ารอง การปรกษาผเชยวชาญ รวมทงการใชขอมลเชงเปรยบเทยบกบโครงการประเภทเดยวกนทเคยด าเนนงานมากอน

ปจจยทแปด : การใชสญชาตญาณ หรอ การเรยนรจากประสบการณ (Listen to Intuition)

ดนสมอร ใหขดคดเหนวา สญชาตญาณ หรอ พลงการหยงรทเกดจากประสบการณ (Intuition) เปนวธการประมวลขอมลโดยใชอตตวสย (Subjective) ทถงแมวาจะไมอาจสะทอน ถงหลกตรรกะวทยาหรอการใชเหตผลอยางสมบรณกตาม แตสญชาตญาณกเปนสงสะทอนความรสกทมาจากความเขาใจอยางลกซง (Gut Feeling) อนเนองมาจากการสะสมประสบการณ (หรอใชภาษาชาวบานวา “ชวโมงบน”) ดงนน ในการจดการโครงการใหส าเรจ การเรยนรจากประสบการณของผจดการโครงการทเคยท างานประสบผลส าเรจมากอน อาจจะเปนเครองมอทางความคดประเภทหนงทจะชวยใหคาดการณลวงหนาถงแนวทางหรอทศทางการท างานทเหมาะสมกเปนได

ปจจยทเกา : การประยกตทกษะเชงพฤตกรรม (Apply Behavioral Skill) ดนสมอรยนยนวา โครงการทกประเภท พฒนาและด าเนนงานโดยคน ดงนน เขาจงเหนวา

ในสภาพแวดลอมของโครงการทมการเปลยนแปลงอยเสมอ พฤตกรรมในการจดการถอเปนแกนสารทส าคญยง ดนสมอรขอใหผจดการโครงการระลกเสมอวา การตอตานการเปลยนแปลงถอเปนธรรมชาตของมนษย ดงนน การทมเทความพยายามเพอการผนกก าลงทมงานและการคาดการณลวงหนาถงปญหาเชงมนษยพฤตกรรมทอาจจะเกดขนในองคกรโครงการ จงถอเปนทกษะทส าคญอยางยง

ปจจยทสบ : การตดตามและปรบปรงแกไข (Follow Up and Take Corrective Action)

ดนสมอร สรปวา สงทควบคกบการวางแผนคอการควบคม ดงนนในการจดการโครงการ ควรจะมการจดวางระบบการควบคมลวงหนา ดวยการก าหนดมาตรฐานการปฏบตงาน จากนนจงด าเนนการวดหรอประเมนผลการด าเนนงานกบมาตรฐานทวางไว หากไมเปนไปตามแผนกจะตองใชดลยพนจในการปรบปรงแกไข

จากปจจยทงสบประการดงกลาวนน ปกรณ ปรยากร เหนวา ฐานคตในการสรางตวแบบปจจยแหงความส าเรจในการจดการโครงการ จากผลงานและประสบการณของดนสมอร ไดใหน าหนกความส าคญสงสดตอปจจยดานตวบคคลและพฤตกรรมทเกยวของกนมากกวาเรองอน ๆ หรออาจกลาวอยางงาย ๆ กคอ ตวแบบนเนนไปท “ทกษะเกงคน (Human Skills)” เปนทกษะน าหรอมากอนทกษะเกงคดและเกงงาน โดยดนสมอรอาจจะมสมมตฐานเบองตนวา การละเลยทกษะเกงคนยอมจะน าไปสความลมเหลวในการจดการโครงการไดเสมอ

ดงนน คณคาของตวแบบน จงชวยท าใหผจดการโครงการและทมงาน สามารถน าไปใชในการพฒนาทกษะของตนเพอเตรยมรบสถานการณดานตางๆ ทอาจจะตองเผชญในสนามการปฏบตงาน

การจดการโครงการขนสง ๒๗๒

๑๓.๒.๓ ตวแบบปจจยแหงความส าเรจของ Jeffery K.Pinto and Dennis P. Slevin๑๔๘

ในบทความเรอง Critical Success Factors in Effective Project Implementation นกวชาการสองทานคอ Jeffry K. Pinto (ศาสตราจารยทางการบรหารธรกจทมหาวทยาลยเมน (Main) กรรมการบรหาร Project Management Institute ในสหรฐฯ) กบ Dennis P. Slevin [ศาสตราจารยทางการบรหารธรกจทมหาวทยาลยพทสเบรก (Pittsburgh)] ไดน าเสนอผลงานวจยดานการจดการโครงการ ดวยการสอบถามผจดการโครงการ ๕๔ คนและใชขอมลประกอบจ านวน ๔๑๘ โครงการ มาสรางเปนตวแบบในการจดการโครงการโดยใชชอวาตวแบบสบปจจยแหงความส าเรจ (Ten Critical Success Factors Model) ปจจยแหงความส าเรจทงสบประการประกอบดวย๑๔๙

ปจจยทหนง : การรบรภารกจของโครงการโดยชดเจน (Project Mission พนโตและสเลวน อธบายวาในการจดการโครงการ ภารกจโครงการหมายถงการทผจดการ

โครงการ ทมงานและหนวยงานตางๆ ทเกยวของในการจดการโครงการ จะตองท าความเขาใจจดมงหมาย วตถประสงค ตลอดจนแนวทางการด าเนนงานของโครงการใหชดเจน ตงแตเรมตนโครงการ

การท าความเขาใจเชนวาน จะตองเปนการประชมรวมกน ระหวางผก าหนดแนวคดโครงการ หรอเจาของโครงการ ฝายหนงกบผจดการโครงการและบคลากรหลกในทมงานโครงการ อกฝายหนง ทงน เพอความเขาใจทถกตองตรงกน การประชมเชนนควรจะตองท าในขนตอนการวางแผนด าเนนงานโครงการ

ปจจยทสอง : การสนบสนนของผบรหารระดบสง (Top Management Support) พนโตและสเลวน ยนยนวา การสนบสนนอยางตอเนองของผบรหารระดบสงขององคการม

ความส าคญอยางยงตอการสรางความส าเรจในการจดการโครงการ ดงนน ผจดการโครงการจะเปนผทท าหนาทในการขอรบการสนบสนนทรพยากรตางๆ (การเงน ก าลงคน ปจจยในการท างาน ฯลฯ) รวมทงการสนบสนนดานการก าหนดอ านาจหนาทและการใชอ านาจในการตดสนใจดานตางๆ จากผบรหารระดบสง นอกจากนนในบางกรณ การใหการหนนชวยดานก าลงใจ (Moral supports) ของผบรหารระดบสง (เชนการตรวจเยยมโครงการ (Project site visits) กนบวาเปนเรองทจ าเปนและส าคญ

การทโครงการใด จะไดรบการสนบสนนจากผบรหารระดบสงสม าเสมอเพยงใด มากนอยเทาไร ขนอยกบการรเรมและการเอาใจใสของผจดการโครงการ ตามหลกการบรหารปกตทวา ผจดการโครงการจะตองแจงขนไปใหผบรหารระดบสงทราบถงสถานะของโครงการ และรายละเอยดของสงทตองการไดรบการสนบสนน มใชการรอใหผบรหารระดบสงลงมาตรวจตราเองวา นาจะให

๑๔๘ปกรณ ปรยากร, การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๑๖๐-๑๖๘. ๑๔๙ Pinto, Jeffery K. and Slevin, Dennis P, “ Critical Success Factors in Project

Implementation”, in David I. Cleland and William R. King ed, Project Management Handbook, pp. 479-512.

การจดการโครงการขนสง ๒๗๓

การสนบสนนในเรองใดบาง อนง การแจงขอรบการสนบสนนอาจกระท าทงทเปนทางการหรอไมเปนทางการ สดแลวแตความจ าเปนหรอความเรงดวนของแตละโครงการ

ปจจยทสาม : การจดท าก าหนดการและแผนการด าเนนงานของโครงการ (Project Schedule / Plans)

พนโตและสเลวน เสนอวา ผจดการโครงการและทมงาน ตองรวมกนจดวางก าหนดการโครงการ ดวยการแตกยอยงานโครงการ (Work Breakdown Structure) ออกเปนกจกรรมทจะตองปฏบตและเรยงล าดบกอนหลงของกจกรรมการก าหนดเวลา ก าลงคน เครองมอ อปกรณ เทคโนโลยและทรพยากรดานตางๆ ทจ าเปน ในการด าเนนกจกรรมทงหมด จากนนใหก าหนดเวลาหรอจดตรวจสอบ (Milestones) กบใหจดท าขอก าหนดวาดวยเกณฑหรอมาตรฐานในรายละเอยดของคณลกษณะเฉพาะ (Detailed Specification) เพอใชในการวดผลการปฏบตงาน กบใชเปนแนวทางการด าเนนงานของบคลากรโครงการ ทจะมความเขาใจถกตองตรงกน โดยเฉพาะอยางยง ในเรอง การใชงบประมาณ เวลา และความสนใจตางๆ รวมกน

ปจจยทส : การปรกษาหารอผรบบรการ (Client Consultation) พนโตและสเลวน อธบายวา ผรบบรการหรอลกคาของโครงการ (The Client) หมายถง

กลมบคคลทจะโครงการคาดหมายวาจะเปนผใชประโยชน ( Intended User) และกลมบคคลทจะไดรบผลกระทบจากผลลพธขนสดทายของโครงการทกกลม ไมวาจะอยภายนอกหรอภายในองคการ กตา (All impacted parties) ซงยอมจะมทงผทใหการสนบสนนเนองจากไดรบประโยชนกบผทอาจจะตอตานเพราะความคบของใจ เนองจากโครงการสงผลกระทบในเชงลบ ( Negative impacts) ทจะตองเสยผลประโยชน

ดงนน ผจดการโครงการจงตองวเคราะหความจ าเปนและความตองการของกลมบคคล ทกกลมอยางถกตอง และมความสอดคลองกบสถานการณทเปนจรง โดยไมเลอกปฏบต ทงน ดวยการแสวงหากรรมวธ ในการตดตอส อสาร ( Communication) การปรกษาหารอร วมกน (Consultation) และการรบฟงความคดเหนอยางจรงจงและจรงใจ (Active listening)

ปจจยทหา : บคลากร (Personnel) พนโตและสเลวน มความคดเหนเชนเดยวกบนกวชาการทานอนวาปจจยดานบคลากรม

ความส าคญอยางมากตอความส าเรจหรอความลมเหลวของโครงการทงหลาย ดงนน ผจดการจ าเปนตองระมดระวง ในการสรรหา (Recruitment) การคดเลอก (Selection) และการฝกอบรม (Training) ตว บคคลทถอเปนตวเอกหรอเสาหลกของโครงการ (Key personnel) ซงยอมจะตองเปนบคคลทมทกษะเหมาะสมในการทจะท าหนาทเปนหวหนาทมแตละดานในโครงการ นอกจากนน ควรจะมความเขาใจเรองการสรางและท างานเปนทม (Teamwork building) เปนอยางด

ดงนน สงทควรใหความสนใจเปนอยางยงกคอ ผจดการโครงการจะตองใชกลวธใน การผลกดนใหบรรดาสมาชกของทมงานโครงการ มความเขาใจปรชญาในการท างานรวมกนกบ มจตผกพนและมงมน (Commitment) ตอการสรางความส าเรจของโครงการใหเกดขนใหไดอยางดทสด

ปจจยทหก : สาระดานเทคนควธ (Technical Tasks) พนโตและสเลวน พจารณาวา โครงการนอกจากจะตองใชบคลากรทมความถนดจดเจนแลว

ยงตองค านงถงสาระดานเทคนควธ (Technical tasks) อกดวย เทคนควธ เปนเรองทเกยวของ

การจดการโครงการขนสง ๒๗๔

โดยตรงกบ การจดใหมเทคโนโลยทจ าเปนส าหรบการด าเนนกจกรรมโครงการอยางพรอมมลและเพยงพอ ขณะเดยวกนกจะตองค าน งถงการทบคลากรโครงการจะตองม “ทกษะเกงงาน” (Technical skills) หรอมความช านาญการ (Expertise) ในการใชเทคโนโลยตางๆ อยางแทจรง

ปจจยทเจด : การยอมรบของผรบบรการ (Client Acceptance) พนโตและสเลวน เสนอวา เมอโครงการใดด าเนนกจกร รมสดทายเสรจสนลงแลว

ความส าเรจของโครงการนนจะเกดขนไดกตอเมอ ผรบบรการเปาหมายของโครงการใหการยอมรบเทานน วธการสรางการยอมรบทไดผลทสดกคอ ผจดการโครงการและทมงาน จะตองใหความสนใจและมความสามารถ “ในการปฏบตการขาย (The Act of Selling)” คณคาและวธการใชประโยชน ในผลลพธขนสดทายของโครงการใหแกผรบบรการไดอยางแทจรง

ปจจยทเจดนจะมความเกยวของสมพนธโดยตรงกบปจจยทสขางตนกลาวคอการสรางการยอมรบ หรอการขายความรความเขาใจในโครงการใหกบผ รบบรการ จะเกดขนไดโดยแทจรงกตอเมอ กระบวนการปรกษาหารอกบผรบบรการ กระท าไปอยางตอเนอง และไดรบความสนใจจากผรบบรการ

ปจจยทแปด : การตดตามและการรบรขอมลปอนกลบ (Monitoring and Feedback) พนโตและสเลวน ระบวา การตดตามและรบรขอมลปอนกลบโดยเนอแทกคอ กระบวนการ

ของการควบคมโครงการนนเอง จดประสงคหลกของการควบคมไดแกการทบคลากรรบรถงสถานะและความเคลอนไหวของโครงการทก ๆ ขนตอนในการด าเนนงาน สามารถไดรบขอมลขาวสารปอนกลบเขามา เพอวดเปรยบเทยบวา ผลการปฏบตงานเปนไปตามมาตรฐานทวางไวหรอไม ถาไมไดจะตองมการปรบปรงแกไขอยางไร กลไกในการไดรบขอมลปอนกลบจะชวยใหผจดการโครงการและทมงาน สามารถคาดการณถงแนวทางในการปองกนปญหาดานตางๆ ทอาจจะเกดขน ไมวาจะเปนปญหาในดานวธการ พฤตกรรมของบคลากร งบประมาณ อปกรณ หรอการประสานงานกตาม

ปจจยทเกา : การตดตอสอสาร (Communication) พนโตและสเลวน ชใหเหนอยางชดเจน วา การก าหนดชองทางและวธการในการ

ตดตอสอสาร (Communication channels) ถอไดวาเปนเรองทมความส าคญอยางยงตอการสรางบรรยากาศของความส าเรจในการท างาน ดงนน การจดใหมเครอขายการสอสารทเหมาะสมจะท าใหกระแสการไหลเวยนของขอมลขาวสารทจ าเปนและทมความส าคญระหวางบคลากรหลก (Key actors) ในโครงการ สามารถทจะด าเนนไปไดอยางถกจงหวะ ทนเวลาและทนเหตการณ

ขอมลขาวสารทจะตองมการตดตอสอสารกน ในทนหมายรวมสองดานคอ ก. ดานเนอหา ไดแก จดมงหมายและวตถประสงคของโครงการการเปลยนแปลงเงอนไข

โครงการทอาจจะเกดขน การรายงานความกาวหนาของงานและสถานะโครงการ การสงสญญาณเตอนภย หรอภาวะวกฤตทควรระมดระวง

ข. ดานตวบคคลและวธการสอสาร ไดแก กระบวนการตดตอสอสารระหวางบคคลทเกยวของทกฝายทกดานทงภายในและภายนอกองคการซงอาจจะกระท าทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

การจดการโครงการขนสง ๒๗๕

ปจจยทสบ : การแกไขอปสรรค (Troubleshooting) พนโตและสเลวน มความเหนในท านองเดยวกบดนสมอรวา การท างานทกดานยอมจะม

อปสรรคทอยเหนอความคาดหมาย เกดขนเสมอดงนน ผจดการโครงการและทมงานจะตองตระหนกถงความส าคญ ในการพฒนาความสามารถในการทจะรบมอกบวกฤตทนอกเหนอความคาดหมายและภาวะเบยงเบนไปจากแผนงานทวางไว ทกษะทมความส าคญ คอ ความสามารถ ในการวเคราะหสถานการณท ไมพงปรารถนาไดลวงหนา (Foreseen) กบมทกษะในเชงปองกน (Forestall) ความยงยากหรออปสรรคทอาจจะเกดขนเอาไวกอน เขาท านองค าพงเพยทางการบรหารทวา “กนไวดกวาแกหากแยแลวจะแกไมทน”

๑๓.๒.๔ ตวแบบปจจยแหงความส าเรจของ Linn C. Stuckenbruck๑๕๐ ในบทความเรอง Integration : The Essential Function of Project Management

นกวชาการชอ Linn C. Stuckenbruck (ศาสตราจารยดานการจดการ และผเชยวชาญดานการจดการโครงการทเกยวกบระบบความปลอดภยขนาดใหญ ปจจบนสอนและวจยอยทมหาวทยาลยเซาเทรนแคลฟอรเนย (Southern California) เสนอวาหวใจส าคญของการสรางความส าเรจในการจดการโครงการอยทความสามารถของผจดการโครงการในการสรางบรณาภาพของโครงการ (Project integration) ใหเกดขนอยางผสมกลมกลนกน

การสรางบรณภาพของโครงการ มความหมายทครอบคลมถงการเชอมโยงหรอเสรมสรางโยงใยสมพนธ (Interfacing) ในสามดาน คอ

ก. การเชอมโยงกลมบคคล (Personal Interfaces) เปนการมงเนนความสมพนธระหวางบคลากรทงหลายในและภายนอกโครงการ

ข. การเชอมโยงองคกร (Organizational interfaces) เปนการประสานการด าเนนงาน ขององคกรตางๆ ทมสวนรวมในการจดการโครงการ ใหสามารถท าหนาทอยางสอดคลองตองกน อยางมจงหวะจะโคนลดความขดแยงดานตางๆ ทอาจจะเกดขน

ค. การเชอมโยงระบบงาน (Systems interfaces) เปนการเชอมประสานระบบยอยทจ าเปนของการท างานดานตางๆ (Subsystems) ใหสอดประสานเปนเนองานเดยวกนดวยการใชเครองมอบางประเภท เชน การวางก าหนดจดตรวจสอบในก าหนดการ (Scheduled milestones) เปนตน

สตคเคนบรค เสนอวาในการเชอมโยงดานตางๆ ดงกลาวน ผจดการโครงการเปรยบเสมอนหมดเชอมโยงใหเกดดลยภาพระหวางองคกรและบคคลทเกยวของ ดงนน ผจดการโครงการจงเปนผเลนบทบาทหลกทส าคญยง (หรอเปนตวกระท าการใหเกด) ในการสรางบรณภาพของโครงการ

สตคเคนบรค มความเหนวา การเลนบทบาทในการสรางบรณภาพเชนน จะมปจจยดานตางๆ รวม ๙ ประการดวยกน คอ๑๕๑

๑๕๐ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๑๗๐-๑๘๑.

๑๕๑Stuckenbruck, Linn, The Implementation of Project Management – The Professional Handbook, (New York : Addison-Wesley, 1985), pp. 94-117.

การจดการโครงการขนสง ๒๗๖

ปจจยทหนง : การเรมตนอยางถกตอง (Getting Started on the Right Foot) สตคเคนบรค อธบายวา จดเรมตนทถกตองของการสรางความส าเรจในการจดการโครงการ

หมายถงการท ผบรหารระดบสงจะตองตดสนใจในเรองตางๆ ตอไปน ใหชดเจนมากทสด ก. การชแจงหรอขายความคดโครงการแกหนวยงานทเกยวของ ข. ก าหนดโครงสรางองคกรโครงการ ค. ก าหนดรปแบบของความสมพนธระหวางองคกรโครงการ กบหนวยงานประจ า

โดยเฉพาะในเรองอ านาจหนาทและความรบผดชอบของแตละฝายในการจดการโครงการ ง. การคดเลอกผจดการโครงการ จ. การคดเลอกผบรหารงานประจ า ทจะเขามสวนรวมในการจดการโครงการ ฉ. จดหาและสนบสนนทรพยากร แกโครงการอยางเพยงพอ ช. การใหการสนบสนนผจดการโครงการและทมงานอยางตอเนอง นอกจากนน ผบรหารระดบสง ผจดการโครงการ และผบรหารของหนวยงานประจ าตางๆ

ทเกยวของ จะตองตกลงรวมกนใหชดเจน และมความเขาใจอยางถกตองตรงกนในเรองตางๆ ทส าคญ ๆ อนไดแก

(๑) การก าหนดแผนด าเนนงานโครงการ (Project Implementation Plan) (๒) ก าหนดแนวทางในการจ าแนกโครงสรางงานโครงการ (Project work Breakdown

Structure) (๓) การก าหนดระเบยบเกยวกบกระบวนการด าเนนงานโครงการ (๔) การก าหนดระเบยบการจดซอ การจดหา พสดครภณฑ (๕) การออกค าสงเกยวกบอ านาจหนาทและความรบผดชอบในการจดการโครงการ ปจจยทสอง : การวาแผนเพอการบรณาการโครงการ (Planning for Integrated

Project) สตคเคนบรค เหนวาการทจะสรางความราบรนในการจดการโครงการใหเกดขนได โดย

แทจรงนน ผจดการโครงการ ทมงานและผทเกยวของควรรวมมอกนในการก าหนดรายละเอยด ของแผนด าเนนงานหรอแผนปฏบตการโครงการ (Project Implementation Plan) ซงจะเปนกลไกชนหนงทมความส าคญในการเชอมโยงกจกรรมของทกฝายไวในแผนเดยวกน

สตคเคนบรค ใหค าแนะน าวา ผจดการโครงการจะเปนตวบคคลหลกทจะวางแผนในรายละเอยดทกดาน กบใชแผนเปนแนวทางในการจดวางระบบควบคม ทงนดวยการค านงถง การบรณาการหรอการเชอมโยงระหวางบคคลในโครงการ ภายนอกโครงการ และหนวยงานทเกยวของทกฝาย อนจะเปนผลใหการปฏบตงานทกดาน ทกกจกรรม มการเชอมโยงและด าเนนการอยางสอดคลองตองกน

เขาใหความเหนทตรงไปตรงมาวา การวางแผนปฏบตการโครงการจะไรคณคา หากบคลากรทเกยวของมไดน าแผนด าเนนงานโครงการทวางไวไปใชในการปฏบตการโครงการโดยเฉพาะอยางยง เมอมปญหาใด ๆ เกดขนผจดการโครงการและทมงานจะตองค านงถงแผนงาน ทวางไวกอน ยกเวนกรณทเปนเรองทอยนอกเหนอความคาดหมาย

การจดการโครงการขนสง ๒๗๗

ปจจยทสาม : การบรณาการ ระบบการจ าแนกโครงสรางงาน กบก าหนดการโครงการ แล ะแ ผน งบปร ะมาณ ( Developing an Integrated Work Breakdown Structure, Schedule, and Budget)

สตรคเคนบรค ใหความสนใจอยางยง ตอการพฒนาระบบงานหรอขอบขายงานโครงการ (Project scope) ดวยการจ าแนกโครงสรางงาน (Work Breakdown Structure = WBS) เพอใหกจกรรมทกดานของโครงการด าเนนไปอยางเปนล าดบตอเนองและสมพนธกน WBS จะถอเปน “หวใจส าคญ” ของการบรณาการโครงการ เพราะตว WBS จะเปนฐานรากของการพฒนาระบบองคกรโครงการ โดยเฉพาะตวแผนภมองคกรโครงการ (Project Organization Chart) การจดวาง ก าหนดการโครงการ (Project Scheduling) และการวางแผนงบประมาณ (Project Budgeting Plan)

สตคเคนบรค เสนอวา องคประกอบทควรใหความสนใจในปจจยนไดแก ก. สรปสาระส าคญของโครงการ ข. เงอนไขของคณลกษณะงาน (Specifications) ค. ค าอธบายตวเนองาน (Work Statement) ง. ก าหนดการหลก (Master Schedule) จ. แนวทางและขนตอนการด าเนนงาน ฉ. ระบบงบประมาณและการควบคม ช. ตารางตาขายงาน (Network Diagram) ซ. การพยากรณการใชวสดอปกรณ ปจจยทส : การพฒนาระบบการควบคมโครงการเชงบรณาการ (Developing

Integrated Project Control) สตรคเคนบรค อธบายวา แผนโครงการทวางไวจะไมมผลในทางปฏบต หากปราศจากการ

วางระบบควบคมทดเพยงพอ โดยระบบควบคมทก าหนดนนจะตองค านงถงโยงใยสมพนธตาง ๆ อยางรอบดาน ไมวาจะเปนการควบคมการใชทรพยากร ( Inputs Control) การควบคมกระบวนการด าเนนงานและการควบคมผลงาน (Outputs) และผลลพธ (Outcomes) ของโครงการ

ปจจยทหา : การจดการความขดแยง (Management Conflict) สตคเคนบรค มความเหนวา ผจดการโครงการจะเปนผทท าหนาทประหนง “ผจดการความ

ขดแยง (Conflict Managers)” ดงนน ความสามารถในการจดการความขดแยงดานตางๆ จงถอเปนกลไกอกชนหนงของการสรางความส าเรจในการจดการโครงการ ความขดแยงเปนสงทไมอาจจะปลอดพนไมวาจะเปนโครงการประเภทใด ตวอยางเชน ความขดแยงดานการจดสรรทรพยากร อ านาจหนาท และความรบผดชอบ ความขดแยงดานความคดเหนระหวางกลมบคคลและองคกรทเกยวของ และรวมทงความขดแยงในเชงบคลกภาพระหวางตวบคคลในระบบยอยของการจดการโครงการ

การจดการโครงการขนสง ๒๗๘

ค าแนะน าของสตคเคนบรคในเรองนกคอ ผจดการโครงการ ผบรหารของหนวยงานประจ า และผบรหารระดบสง จะตองเฝามองและแสวงหาวธการทเหมาะสมในการจดการความขดแยงตางๆ ทเกดขนอยางทนเวลาและทนเหตการณอยเสมอ

ปจจยทหก : การขจดอปสรรคตางๆ (Removing Roadblocks) สตคเคนบรค มความเหนวา การจดการโครงการเปนการท างานทเตมไปดวยขวากหนาม

และอปสรรค ทงทคาดการณลวงหนาได และทเกดขนอยางปจจบนทนดวนโดยมอาจจะคาดการณได ดงนน การเตรยมตวเตรยมใจทจะด าเนนการแกไขปญหาและอปสรรคตางๆ จงถอเปนภาระหนาทส าคญของผจดการโครงการ

ปจจยทเจด : การจดล าดบความส าคญของกจกรรมโครงการ (Setting Priorities) สตคเคนบรค ชใหเหนอยางชดเจนวา การลดปญหาความขดแยงและการปองกนปญหาท

เปนอปสรรคตางๆ สามารถท าไดโดยการจดล าดบความส าคญของกจกรรมโครงการให ชดเจนและตองท าลวงหนากอนเรมงานโครงการ

การจดล าดบความส าคญจะแยกเปนสองสวน คอ สวนทหนง ในดานขององคกรหลกหรอองคกรทเปนเจาของโครงการ (Project owner

organization) จะตองจดล าดบความส าคญของโครงการตางๆ ทกจการก าลงด าเนนการ อยหรอทจะด าเนนการในอนาคตใหชดเจนวา โครงการใดมล าดบความส าคญ หรอล าดบความเรงดวนอยางไร

สวนทสอง ในตวองคกรโครงการแตละโครงการ กจะตองจดล าดบความส าคญของกจกรรมโครงการ รวมทงการใชทรพยากรตางๆ ไดชดเจนเชนกน

ปจจยทแปด : การอ านวยความสะดวกในการถายโอนโครงการ (Facilitating Project Transfer)

สตคเคนบรค เปนผทเปรยบเทยบการจดการโครงการใหประสบความส าเรจ กบการท างานของศลยแพทยในการผาตดเพอเปลยนอวยวะทส าคญในรางกายของผปวย โดยเขาใชการอธบายวาผจดการโครงการทท างานส าเรจเปรยบเทยบไดกบหมอผาตดทสามารถชวยใหชวตผปวยดขน สวนผจดการโครงการทท างานลมเหลวคอ หมอผาตดทท าการผาตดผปวยแลวเสรจแตผปวยตาย

ในการท างานใหส าเรจเชนวาน ปจจยส าคญจงอยท การถายโอนโครงการ (Project transfer) ท เกดขนอยางตอเนองจากกจกรรมแรกจนถงกจกรรมสดทายและสามารถสงตอ (Delivery) ไปยงผรบบรการอยางเรยบรอยและราบรน โดยผรบบรการมความเขาใจ มการยอมรบและน าโครงการไปใชประโยชนไดตรงกบความจ าเปน ความตองการ และสอดคลองกบโอกาสทเกดขน

ปจจยท เกา : การจดวางเครอขายการสอสาร (Establishing Communication Links)

สตคเคนบรค ใหความส าคญอยางยงตอการจดวางเครอขายการสอสารของโครงการทงภายในและภายนอกโครงการ ทงนโดยถอวา ตวผจดการโครงการเปนแกนกลาง (Hub) ของเครอขายการสอสาร กบเปนผเชอมสมพนธระหวางกลมบคคลและองคกรทเกยวของทกฝาย

สตคเคนบรค เสนอวา ผจดการโครงการ ท าหนาทเชอมโยงการสอสารรวม ๔ ชองทาง คอ

การจดการโครงการขนสง ๒๗๙

ชองทางท ๑ : การสอสารกบผบรหารระดบสง (Upward communication) เปนการรบนโยบายและมาตรการตางๆ จากผบรหารระดบสงลงมา กบการรายงานความกาวหนาเกยวกบสถานะของโครงการทงในดานของตวงาน และดานการเงนขนไป

ชองทางท ๒ : การสอสารกบบคลากรโครงการ (Downward communication) เปนการออกแนวทางหรอค าสงในการด าเนนงานใหแกบคลากรกบการรบรายงานผลงานจากผปฏบตงาน

ชองทางท ๓ : การสอสารภายนอกกบผบรหารงานประจ า และโครงการอน ๆ ทอยในระดบเดยวกน (Outward communication) เปนการชแจงแนวทางการด าเนนงาน และการรบรายงานผลงานกลบมา

ชองทางท ๔ : การสอสารภายนอกกบลกคาหรอผรบบรการของโครงการ (Outward Communication) เปนการรบแนวคดโครงการตามความตองการของผรบบรการ กบการรายงานความกาวหนาตางๆ กลบคนไป

จากทอธบายมาน ปกรณ ปรยากร เหนวาแนวคดของสตคเคนบรค มฐานคตทส าคญวา การจดการโครงการเปนงานทตองใชความรวมมอขององคการและกลมบคคลหลายประเภท ทมกจะมระบบการด าเนนงานเฉพาะดานแตกตางกนออกไป การขาดแนวทางในการบรณาการ (Integration) หรอสรางโยงใยสมพนธทเหมาะสม ยอมจะน าไปสความไมลงรอยระหวางบคคลและองคการในทายทสด

คณคาของตวแบบน จงท าใหผจดการโครงการมองงานของตนอยางรอบดานมากขน ในขณะเดยวกนกจะตองรบผดชอบเปนหมดเชอมโยงทส าคญยง ในอนทจะท าใหการขบเคลอนงานโครงการเปนไปอยางราบรน ถาจะวาไปแลว ปกรณ ปรยากร มความเหนวาขอเสนอของสตคเคนบรคแสดงใหเหนอยางชดเจนวา ผจดการโครงการตองท างานโดยใชทงทกษะเกงคด เกงคน และเกงงาน อยางชนดทเรยกวาครบเครองทกประการ

๑๓.๒.๕ ตวแบบปจจยแหงความส าเรจของ Peter W. G. Morris๑๕๒ ในบทความเรอง Strategies for Managing Majio Projects ศาสตราจารยมอรรส

(Peter W. G. Morris) (ศาสตราจารยทางการจดการวศวกรรม ทมหาวทยาลยออกซฟอรด กบเปนผอ านวยการอาวโสของบรษท Bovis Limited ในกรงลอนดอน ซงเปนบรษททปรกษาดานการจดการโครงการทมชอเสยง จากการสรางผลงานดานการจดการโครงการพฒนาของรฐ ในประเทศแถบยโรปกลาง และยโรปตะวนออก รวมทงในสงคโปรและมาเลเซย นอกจากนนเขายงเปนกรรมการบรหาร The Council of the U.K. Association of Project Managers) องคกรควบคมวชาชพพนกงานแผนและผจดการโครงการของสหราชอาณาจกร) ไดประมวลประสบการณจากการท างานดานการจดการโครงการพฒนาของรฐทงในประเทศองกฤษ และประเทศในเครอสหภาพยโรป มาน าเสนอเปนตวแบบวาดวยกลยทธส าหรบการจดการโครงการขนาดใหญ (Makor or Megaproject)

๑๕๒ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๑๘๑-๑๘๖.

การจดการโครงการขนสง ๒๘๐

ในตวแบบน มอรรส แบงตวแปรในการจดการทมอยอยางสลบซบซอน มาจดเปน กลมปจจยรวม ๔ กลมดวยกนคอ

กลมปจจยทหนง : การรบรสาระส าคญของโครงการ มอรรสเสนอวา จดเรมตนทส าคญของโครงการ คอการทผจดการโครงการ ทมงานและ

ผบรหารโครงการทเกยวของ จะตองรบรและท าความเขาใจอยางชดเจน ในเรองตางๆ คอ ก. วตถประสงคของโครงการ (Objectives) ข. กลยทธหรอแนวทางการด าเนนงานโครงการ (Strategies) ค. เทคโนโลยหรอวทยาการทจ าเปนส าหรบโครงการ (Technology) ง. แบบแผน หรอ ขอก าหนดทเปนบรรทดฐานของโครงการ (Design) กลมปจจยทสอง : ปจจยภายนอก การเงน และระยะเวลา มอรรสพจารณาวาสภาพแวดลอมภายนอกและสงตางๆ ทไดรบอทธพลจากภายนอก เปน

เรองทละเอยดออนมาก เขาจงแบงปจจยในกลมนออกเปนสามหมวดทมความคาบเกยวกน ดงน ก. ปจจยดานสภาพแวดลอมภายนอก (External Environment) ประกอบดวยปจจย

ยอย ดงน (๑) สภาพแวดลอมทางการเมอง (Politics) ทงดานทเปนผลมาจากนโยบายของรฐบาล

และการเมองภายในองคการองคหนวยงานทเกยวของ (๒) สภาพแวดลอมทส าคญของถนฐานชมชน (Community) (๓) สภาพทางภมศาสตรกายภาพ (Geophysical) (๔) สภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ (Economics) ข. ปจจยดานการเงน (Monetary) ประกอบดวย (๑) การจดการดานการเงน (Financial) (๒) ตนทนและผลประโยชน (Cost & Benefit) ค. ระยะเวลา (Duration) ประกอบดวย (๑) ระยะเวลารวม (Duration) (๒) ก าหนดหวงเวลา (Phasing) (๓) ก าหนดเวลาเรงดวน (Urgency) หรอเวลาของกจกรรมทส าคญ (Critical Path) กลมปจจยทสาม : ทศนคตของผปฏบตงาน (Attitudes) มอรรสพจารณาวาผบรหารและผจดการโครงการตลอดจน บคลากรโครงการทเปนผมหนาท

ในการสรางทศนคตและแรงจงใจในเชง บวกใหเกดขน โดยเฉพาะในเรองทส าคญตอไปน ก. การสนบสนนและความมงมนของผบรหารระดบสง (Commitment and top

management support) ข. การสรางแรงจงใจทด (High motivation) ค. ความรวมมอรวมใจ ดวยการท างานเปนทม ง. เสรมสรางโลกทศนเชงบวก (Positive worldview)

การจดการโครงการขนสง ๒๘๑

กลมปจจยทส : การด าเนนงาน (Implementation) มอรรส เสนอวาปจจยในกลมนเปนความรบผดชอบของผจดการโครงการโดยตรง ในเรอง

ตางๆ ดงน ก. การจดองคกรโครงการ (Project organization) ข. การบรหารสญญา (Contract management) ค. การเลนบทบาทผน า ง. การสรางทมงาน จ. การจดการความขดแยง ฉ. การจดการดานแรงงานสมพนธ ช. การวางแผน การควบคม และการรายงาน ซ. การประกนคณภาพงาน (Quality assurance) ปกรณ ปรยากร มความเหนวา ฐานคตของตวแบบนมงเนนไปทกลวธในการจดการโครงการ

ขนาดใหญหรอโครงการทมกลมงานหลก ๆ มากมายหลายกลม ดงนนการใหความส าคญตอกลมปจจยทงสกลมดงกลาว นาจะเปนประโยชนอยางมากตอการจดการโครงการ นอกจากนนการทมอรรส ใหความส าคญตอปจจยภายนอกในทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม และปจจยทางกายภาพ ถอวาเปนการเพมพนความนาสนใจใหกบการจดการโครงการเปนอยางมาก และปจจยเหลานกมกจะมผลทงในดานบวกและลบตอการก าหนดงบประมาณ และการบรหารเวลาดวย

๑๓.๒.๖ ผลงานวจยของ J. Jiang, G. Klein, and J. Balloun ผอานบางทานอาจมขอสงสยวา ตวแบบตางๆ ทน าเสนอไวทงหมดน ในระยะหลงๆ ม

งานวจยใดทอาจน ามายนยนไดบางวามปจจยอะไร ทจะน าไปใชเปนขอสรปทวไปไดบาง เกยวกบเรองน ปกรณ ปรยากร ไดรบค าตอบจากงานวจยของ J.Jiang, G. Klein, and J. Balloun เรอง Ranking of System Implementation Success Factors ซงตพมพเผยแพรในวารสารทางวชาการชอ Project Management Journal เมอเดอนธนวาคม ๑๙๙๖ และไดรบความสนใจอยางกวางขวาง๑๕๓

ผลงานวจยชนน ซงในอนาคตอาจจะไดรบการพฒนาเปนตวแบบตอไป ชใหเหนวา ผบรหารและผจดการโครงการในองคการตางๆ รวม ๕๐ กจการ ไดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม รวม ๗๘ ขอค าถามเกยวกบการจดล าดบปจจยทน าไปสความส าเรจในการจดการโครงการลงความเหนวา ปจจย ๑๐ อนดบไดแก

จากผลงานวจยของ Jiang, Klein และ Balloun ดงกลาวน สะทอนใหเหนถงปจจยรวมดานตางๆ ทมอยในตวแบบทงสตวแบบทไดอธบายไวกอนหนาทแลว

๑๕๓ปกรณ ปรยากร , การบรหารโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, หนา ๑๘๖-๑๘๘.

การจดการโครงการขนสง ๒๘๒

๑๓.๒.๗ ตวแบบสบสองปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ : ขอพจารณาเชงบรณาการ๑๕๔

จากการประมวลตวแบบ ทงสตวแบบของนกวชาการหาทานทกลาวมาแลวนน ปกรณ ปรยากร มความเหนวา ตวแบบทงหมดมปจจยส าคญหรอตวแปรรวม (Common Critical Factors) ทบซอนกนอยหลายปจจยดวยกนดงนน จงจดท าขอพจารณาในเชงบรณาการ แลวสรางเปนตวแบบวาดวยปจจยทมผลตอการสรางความส าเรจในการจดการโครงการของ เขาเองโดยในตวแบบนเขาไดมโอกาสทดสอบกบสภาพการจดการโครงการของไทย ทงในสวนทไดจากการศกษาผลงานวจยตางๆ การท างานในฐานะผเชยวชาญดานองคการและการจดการในบรษททปรกษาของไทย บรษททปรกษาขององกฤษ การศกษาดงานดานการบรหารและการจดการโครงการของไทย และตางประเทศ ตลอดจนการทเขามประสบการณในการท าหนาทในฐานะผจดการโครงการดานการศกษาและฝกอบรมหลายโครงการ

ในตวแบบเชงบรณาการของเขา ประกอบดวย ปจจยแหงความส าเรจทส าคญรวม ๑๒ ปจจยดวยกน เขาจงจะเรยกชอตวแบบสบสองปจจยแหงความส าเรจ (The twelve critical success factors model) อนง พงระลกวา จดเนนหนกและล าดบความส าคญของปจจยตางๆ เหลานยอมจะมการประยกตกบโครงการแตละประเภทแตกตางกนไป

ปจจยทงสบสองปจจยประกอบดวย (๑) มความรและความเขาใจภารกจของโครงการโดยชดเจน (๒) การสนบสนนของนกบรหารระดบสง (๓) การจ าแนกโครงสรางงานและการวางก าหนดการ (๔) การปรกษาหารอและการสรางการยอมรบของผรบบรการ (๕) การท าความเขาใจพนฐานและสภาพแวดลอมของชมชน (๖) การจดการทรพยากรมนษย (๗) การจดการดานเทคนค งบประมาณ และการบรหารสญญา (๘) การจดวางระบบการควบคมเวลา คาใชจาย และคณภาพ (๙) การวางเครอขายการสอสารและการจดท ารายงาน (๑๐) การแกไขปญหาทอยนอกเหนอความคาดหมาย (๑๑) การจดการความขดแยง (๑๒) การอ านวยความสะดวกในการถายโอนโครงการ ซงทง ๑๒ ปจจยจะมความสมพนธเชอมโยงกนดงน ปจจยทหนง : มความเขาใจภารกจของโครงการอยางชดเจน ในเรองนหมายความวา ผจดการโครงการ และทมงานจะตองศกษา ปรกษา และท าความ

เขาใจ ภารกจทไดรบมอบหมายจากหนวยงานเจาของโครงการ โดยเฉพาะอยางยงการประชมรวมกนระหวางผบรหารระดบสง ผบรหารหนวยงานประจ าทรวมโครงการ และตวผจดการโครงการเอง โดยตองท าความตกลงใหชดเจนในเรองตางๆ คอ

๑๕๔เรองเดยวกน, หนา ๑๘๘-๑๙๙.

การจดการโครงการขนสง ๒๘๓

(๑) จดมงหมาย (Goal) หรอวตถประสงคโดยรวม (Overall objective) ทโครงการจะตองด าเนนงานใหสมฤทธผล

(๒) วตถประสงคและเปาหมายของโครงการ (๓) แนวทางในการด าเนนกจกรรมและทรพยากรตางๆ (๔) ลกษณะเฉพาะทส าคญ (Uniqueness) ของโครงการ เมอพจารณาจากเงอนไขท

ส าคญ (Important Assumption) ของโครงการ ปจจยทสอง : การสนบสนนของนกบรหารระดบสง ผจดการโครงการจะตองรเรม ตนตว และเอาใจใส ในการแสวงหาการสนบสนนจากนก

บรหารระดบสง ดวยวธการทงทเปนทางการและไมเปนทางการสดแลวแตกรณ เพอใหไดมาซง (๑) ทรพยากรดานตางๆ ทจ าเปน (๒) อ านาจหนาทและแนวทางในการใชอ านาจดานตางๆ ทจ าเปนในการจดการโครงการ (๓) การสนบสนนดานอน ๆ ทจ าเปน เชน การตรวจเยยมโครงการ (Project-Site Visit)

การบ ารงขวญ และการสรางคานยมรวมในการจดการ ปจจยทสาม : การจ าแนกโครงสรางงานและการจดวางก าหนดการโครงการ เปนการด าเนนงานทผจดการโครงการและบคลากรหลกในทมงานโครงการ จะรวมมอกน (๑) การจ าแนกโครงสรางงาน (Work Breakdown Structure) โครงการดวยการแตก

ยอยใหเปนกจกรรม (๒) การจดเรยงล าดบกจกรรม (๓) การก าหนดเวลาทเหมาะสมของแตละกจกรรม (๔) การจดสรรทรพยากรตางๆ (๕) การก าหนดความรบผดชอบของทมงาน (๖) การจดท าแผนด าเนนงาน ในรปของแผนภมรปแทง (Gantt Charts) หรอ ตาขายงาน

(Network Diagram) ปจจยทส : การปรกษาหารอและการสรางการยอมรบของผรบบรการ เปนการใชความสามารถและบคลกภาพของผจดการโครงการ และทม งาน ในการ

ด าเนนการเกยวกบ (๑) น าเสนอ หรอ ขายความคดทเปนผลลพธของโครงการ (Project Outcomes) ใหแก

ลกคาหรอผรบบรการทเปนกลมเปาหมายทจะใหเปนผใชประโยชนจากโครงการ (Intended Users) (๒) ด าเนนการจดท าประชาพจารณในกรณทจ าเปนหรอเกยวของ (๓) เสรมสรางการมสวนรวมของประชาสงคม (Givil Society) องคกรการปกครอง

ทองถน ตลอดจนองคกรพฒนาเอกชนทเกยวของ เพอรองรบอนาคตของโครงการ (๔) เสรมสรางความรบผดชอบรวมกน ทมงานโครงการ กบลกคาและผรบบรการ ปจจยทหา : การท าความเขาใจพนฐานและสภาพแวดลอมของชมชน เปนการศกษาพนทโครงการอยางวเคราะหเจาะลก ทงในดานของปจจยพนฐานและ

สภาพแวดลอมตางๆ ดงน (๑) โครงสรางอ านาจทางการเมอง

การจดการโครงการขนสง ๒๘๔

(๒) การวเคราะหความเปนจรงทางเศรษฐกจ (๓) การท าความเขาใจเนอหาสาระทางสงคมและวฒนธรรม (๔) การพจารณาความเขมแขงขององคกรชมชน (๕) การพจารณาปจจยพนฐานทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดจนลกษณะ

ทางกายภาพดานอน ๆ (๖) อนง ในกรณทเปนโครงการทด าเนนงานภายในองคการ ค าวาชมชนกจะหมายถง

สภาพแวดลอมขององคการนน ปจจยทหก : การจดการทรพยากรมนษย เรองนถอเปนเรองทส าคญและละเอยดออนทสดเรองหนงในการจดการโครงการ ดงนนจง

จะตองใหความสนใจ ตอเรองตางๆ ตอไปน (๑) การพจารณาคณสมบตและค าอธบายลกษณะงานของผจดการโครงการ (๒) การสรรหา คดเลอก และอบรมบคลากรโครงการ (๓) การก าหนดอตราคาตอบแทนและผลประโยชนเกอกลทจ าเปน (๔) การสรางบรรยากาศในการท างานรวมกนเปนทม (Teamwork Building) (๕) การก าหนดอ านาจหนาทและความรบผดชอบ ปจจยทเจด : การจดการดานเทคนค การงบประมาณ และการบรหารสญญา เรองตางๆ เหลานเปรยบไดกบงานประจ าภายในโครงการบางเรองเปนกรณทจกจก ซบซอน

และอาจมความละเอยดออนในตวเอง ดงนนผจดการโครงการและทมงานจงควรเอาใจใสตอสงตางๆ ทเกยวของสมพนธกนคอ

(๑) พจารณาสาระส าคญเชงเทคนค หรอขอก าหนดดานตวเนองานของกจกรรม โครงการอยางถถวน

(๒) พจารณากรอบวงเงนงบประมาณ (๓) การจดท านตกรรมสญญาและการบรหารสญญาทกขนตอน เชน ดานการประมล

การจดซอ การจดจาง การจดหา การเบกจาย การจดท ารายงานผลการปฏบตตามสญญา เปนตน ปจจยทแปด : การจดวางระบบการควบคม เวลา คาใชจาย และคณภาพ เปนงานจดวางระบบการควบคมโครงการทจะประกอบดวย (๑) ก าหนดมาตรฐานดานตางๆ ของงาน ทครอบคลมทงเรองคณภาพงาน เวลา การ

ท างาน พฤตกรรมการปฏบตงาน และคาใชจายในงบลงทนและงบด าเนนการ (๒) การก าหนดกระบวนการของงาน และการตดตามงาน ทงในดานของกจกรรม และการ

ใชทรพยากร (๓) ก าหนดเกณฑการวดผลงาน และวธการวด (๔) การก าหนดและมอบหมายอ านาจหนาทในการปรบปรงแกไข ปจจยทเกา : การวางเครอขายการสอสาร และการจดท ารายงาน เปนการจดวางระบบสนบสนนการควบคมทกลาวไวแลว โดยจะใหความส าคญตอ

การจดการโครงการขนสง ๒๘๕

(๑) ก าหนดชองทางและวธการในการตดตอสอสาร ระหวางนกบรหารระดบสงผจดการโครงการทมงานโครงการโครงการอน ๆ ทเกยวของรวมทงการตดตอกบหนวยงานประจ าทจะตองท าท างานรวมกน

(๒) ก าหนดรปแบบของการรายงานตางๆ เชนรายงานสรปส าหรบผบรหารระดบสง (Executive Summary) รายงานความกาวหนา (Progress Report) รายงานการประชม รายงาน การด าเนนงาน รายงานผลการตรวจงาน รายงานส าหรบการเผยแพร และรายงานขนสดทาย

(๓) การจดการประชมทงทเปนทางการ และการปรกษาหารอนอกรอบ เพอประโยชนในการรบทราบความเคลอนไหว และแลกเปลยนขอมลขาวสารดานตางๆ

ปจจยทสบ : การแกไขปญหาทอยนอกเหนอความคาดหมาย ในการจดการโครงการ เรองทอาจเกดขนไดเสมอคอ ปญหาและอปสรรคทยากจะคาดหมาย

ลวงหนาได (Unforeseen Trouble) ดงนนผจดการโครงการจงจ าเปนตองเตรยมการ ทจะรบมอกบเรองน โดยใชขอเสนอของตวแบบตางๆ ทกลาวไวขางตน

ปจจยทสบเอด : การจดการความขดแยง เปนททราบกนดวา เมอการจดการโครงการเตมไปดวยความไมแนนอน และความเสยงดาน

ตางๆ ดงนน สงทเกดขนอยางยากทจะหลกเลยงไดกคอ ความขดแยงประเภทตางๆ เชน ดานความคด ดานผลประโยชนและอน ๆ ดงนน ผจดการโครงการจงจ าเปนตองใชทงศาสตรและศลปะในการบรหารความขดแยง อยางรอบร รอบคอบ และรอบดานอกดวย

ปจจยทสบสอง : การอ านวยความสะดวกในการถายโอนโครงการใหแกหนวยงานทรบผดชอบในการบรหารงานประจ า

เมอโครงการใกลจะเสรจ จ าเปนตองถายโอน (Transfer) โครงการสงตอไปยงผทรบผดชอบ ในการบรหารงานประจ า โดยงานทส าคญจะประกอบดวย

(๑) การจดท าคมอการปฏบตงานและแนวทางในการปฏบตงาน (Standard operating procedure)

(๒) การชแจงท าความเขาใจใหแกหนวยงานทตองรบผดชอบในการด าเนนงาน (๓) การฝกอบรมบคลากรหลกทจ าเปน

๑๓.๓ ปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ เมอรดธและแมนเตล (J.R.Meredith and S.J.Mantel, Jr.) ไดสรปปจจยพนฐานทท าให

โครงการมความลมเหลวหรอไมประสบความส าเรจอนน าไปสการยตโครงการม ๔ ประการ คอ๑๕๕ ๑. องคการโครงการมรปแบบไมเหมาะสมกบงานหรอสภาพแวดลอมของโครงการเนองจาก

องคการแมไมเขาใจเงอนไขของการน าองคการโครงการแบบใดมาด าเนนงาน ๒. ผบรหารระดบสงไมใหการสนบสนนมากพอแกโครงการ ความขดแยงระหวางหนวยงาน

ตามหนาทตางๆ เกยวกบอ านาจในการควบคมทรพยากรมกเกดขนเสมอ ท าใหโครงการมผบรหารระดบสงไมสนบสนนจะไมไดรบการจดสรรทรพยากรจากหนวยงานตามหนาทเพอด าเนนงานโครงการ

๑๕๕มยร อนมานราชธน, การบรหารโครงการ, (เชยงใหม : โรงพมพดาว, ๒๕๔๓), หนา ๒๗๑.

การจดการโครงการขนสง ๒๘๖

๓. การคดเลอกผบรหารโครงการทมคณสมบตและรปแบบการบรหารงานไมเหมาะสมกบลกษณะของโครงการ ความผดพลาดนมกเกดขนเสมอกลาวคอ ผบรหารโครงการมกมความช านาญทางเทคนค แตขาดความช านาญดานการบรหารจดการหรอไมไดรบการฝกอบรมดานการบรหารจดการ

๔. การวางแผนทไมดเปนสาเหตหนงทท าใหโครงการลมเหลวมากทสด โครงการด าเนนการอยางเรงรบท าใหละเลยการวางแผนทด เมอน าโครงการไปปฏบตจงตองคอยแกไขปญหาเรงดวนอยเสมอ

นอกจากปจจยพนฐานส าคญ ๔ ประการดงกลาวมานน ความลมเหลวของโครงการสวนใหญยงอาจสบเนองมาจากปจจยอน ๆ อก ๗ ประการคอ

๑. ไมน าขอเสนอแนะของโครงการทด าเนนการแลวเสรจซงน าเสนอในรายงานฉบบสดทายของโครงการมาใชใหเหนเปนประโยชนตอการด าเนนงานโครงการทก าลงยต

๒. ผรบผดชอบในการด าเนนงานโครงการไมใชผจดท าการประมาณการดานเวลาและคาใชจาย

๓. โครงการเรมตนด าเนนการชากวาก าหนด ผบรหารโครงการจงเรงปฏบตงานโดยไมไดวางแผนโครงการอยางเพยงพอ

๔. ผปฏบตงานโครงการถกโยกยายไปท างานอนโดยไมมการปรบก าหนดการหรอไดรบมอบหมายงานใหมขณะโครงการไมมงานใหท า แตเมอโครงการตองการผปฏบตงาน ๆ กไมสามารถกลบมาปฏบตงานใหโครงการได

๕. ผตรวจสอบหรอผประเมนโครงการไมสนทจะท าการประเมนผลโครงการอยางรอบคอบเพอน าผลการประเมนมาใชประโยชนในการปรบปรงการด าเนนงานโครงการ

๖. โครงการไดรบความเหนชอบใหด าเนนการอยตอไปนาน แมวาโครงการไมกอใหเกดผลผลต/ผลตภณฑ/บรการทคมทน

๗. การประเมนโครงการไมสามารถชใหเหนสาเหตของปญหาทเกดขนในระยะแรกทโครงการเรมตน

เนองจากการจดการโครงการครอบคลมสาระอนเปนบรบทส าคญทมผลตอความส าเรจหรอความลมเหลวของการดเนนงานโครงการ จงไดมการวเคราะหเกยวกบปจจยในดานนเปนการเฉพาะดงน

๑. ลกษณะการจดการโครงการทมความสมพนธอยางมากกบความส าเรจของโครงการ ฮาโรลด เครซเนอร (Harold Kerzner) ไดใหแนวทางไวดงน๑๕๖

๑.๑ ใหใชกระบวนการในการจดการโครงการทเปนระบบและพยายามใชอยางสม าเสมอ ๑.๒ พยายามผลกดนใหองคกรใชเทคนคการจดการโครงการและใหทก ๆ คนท

เกยวของไดร ๑.๓ ใหมการจดท าแผนทดทตงแตเรมตนโครงการ

๑๕๖ วสตร จระด าเกง, การบรหารโครงการ, (กรงเทพมหานคร : วรรณกว, ๒๕๔๓), หนา ๒๓๕-๒๓๖.

การจดการโครงการขนสง ๒๘๗

๑.๔ พยายามลดการเปลยนแปลงขอบเขตของงานโดยการก าหนดวตถประสงคของโครงการทเปนไปได

๑.๕ ระลกวาแผนก าหนดเวลาและตนทนโครงการแยกกนไมออก ๑.๖ เลอกคนทเหมาะสมเปนผจดการโครงการ ๑.๗ ใหขอมลเกยวกบสงทผบรหารตองสนบสนนโครงการไมใชขอมลการจดการ

โครงการ ๑.๘ พยายามใหผจดการสายงานทเกยวของในการสนบสนนโครงการรสกมสวนรวมใน

ความส าเรจของโครงการ ๑.๙ เนนทผลงานทจะสงมอบมากกวาทรพยากรทใช ๑.๑๐ สรางระบบสอสารทด ความรวมมอและความเชอถอระหวางกน เพอหนทางส

มออาชพทางการจดการโครงการ ๑.๑๑ ใหทกคนในทมบรหารโครงการมสวนรวมในความส าเรจของโครงการทไดรบ ๑.๑๒ พยายามอยาใหมการประชมทไมใหผลอะไร ๑.๑๓ เนนทการตรวจสอบหาปญหาใหพบเนน ๆ แกไขใหเรวทสดภายใตคาใชจายท

คมคาทสด ๑.๑๔ วดความกาวหนาทกชวงเวลา ๑.๑๕ ใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบจดการโครงการเปนเพยงเครองมอชวย ไมใช

แทนการวางแผนอยางมประสทธผลและความช านาญงานของบคลากร ๑.๑๖ ใหมการฝกอบรมในหลกสตรทเหนวาจ าเปนกบผรวมงานทก ๆ คนตามชวงเวลา

ทก าหนดตลอดอายการท างาน ๒. ลกษณะการจดการโครงการทมความสมพนธอยางมากกบความลมเหลวของโครงการ

ครอบคลมองคประกอบตาง ๆ ดงน ๒.๑ การวางแผนโครงการ

๒.๑.๑ การก าหนดระยะเวลาด าเนนงานโครงการทเรงรดเกนไป ๒.๑.๒ การก าหนดงบประมาณด าเนนงานโครงการต าเกนกวาจะด าเนนงานให

ส าเรจได ๒.๑.๓ ขาดการศกษาความเปนไปได (Feasibility study) ของโครงการ

โดยเฉพาะ อยางยงโครงการขนาดใหญ โครงการทมกจกรรมซบซอนหรอโครงการท เกยวของกบกจกรรมใหม ๆ

๒.๒ การบรหารทมงานรบผดชอบโครงการ ๒.๒.๑ ผบรหารโครงการไมมความช านาญในการบรหาร ๒.๒.๒ ความสมพนธของทมงานไมด ๒.๒.๓ ทมงานไมมสวนรวมในการตดสนใจหรอแกไขปญหาส าคญ ๆ

๒.๓ การประสานงาน ๒.๓.๑ ขาดการประสานงานกบองคการแม

การจดการโครงการขนสง ๒๘๘

๒.๓.๒ ขาดการประสานงานกบผใชหรอผรบบรการหรอสาธารณชนเพอใหการสนบสนนการด าเนนงานโครงการ

๒.๓.๓ ขาดการประสานงานกบองคกรหรอบคลากรของรฐทเกยวของเพอใหการสนบสนนการด าเนนงานโครงการ

๒.๔ การก ากบตดตามและการควบคมโครงการ ๒.๔.๑ ขาดการก ากบตดตามและควบคมการด าเนนงานทตอเนองและเหมาะสม

โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญ โครงการทมกจกรรมซบซอนเกยวของกบ องคกรหรอบคคลหลายฝาย หรอโครงการใหมๆ เชน ละเลยการใชเทคนค การควบคมโครงการโดยใชผงขายงานแบบ CPM และ PERT เปนตน

๒.๔.๒ ไมไดน าผลการตดตามผลมาใชในการพจารณาตดสนใจหรอแกปญหาอยาง เพยงพอ

อยางไรกตามหากวเคราะหใหชดเจนลงไปถงปจจยทท าใหโครงการไมประสบความส าเรจอยางครอบคลมแลวสามารถสรปเปนดาน ๆ ไดดงน

๑. ดานรปแบบของการจดองคการทด าเนนโครงการ ไดแก การจดองคการมรปแบบทไมเหมาะสมกบลกษณะของโครงการทด าเนนการ

๒. ดานผบรหารองคการทด าเนนโครงการหรอผบรหารองคการแม ไดแก การไมใหความสนใจสนบสนนโครงการเทาทควรทงดานทรพยากร ก าลงคน เครองมอ วสดอปกรณ การน เทศตดตามผลและการควบคมโครงการ

๓. ดานผบรหารโครงการ ไดแก ผบรหารโครงการมคณสมบตไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบลกษณะงานโครงการ มรปแบบการบรหารงานทไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบลกษณะงานโครงการโดยเฉพาะความช านาญดานการบรหารจดการ

๔. ดานบคลากรหรอผปฏบตงานโครงการ ไดแก การมคณสมบตไมเหมาะสมหรอไมสอดคลองกบลกษณะงานโครงการโดยเฉพาะความร ความช านาญทางเทคนคเฉพาะ

๕. ดานทรพยากรวสดอปกรณและเทคโนโลยตางๆ ทใชในการด าเนนโครงการ ไมสอดคลองทงเชงคณภาพและคณสมบต และเชงปรมาณ (จ านวน) กบความจ าเปนหรอลกษณะของงานโครงการ

๖. ดานการวางแผน ไดแก การวางแผนงานโครงการทไมดทงในเชงวชาการหรอเทคนค และในเชงบรหาร ขาดการศกษาหรอการตรวจสอบความเปนไปไดของโครงการทครอบคลมเงอนไขและบรบทตางๆ ทเกยวเนองหรอมผลกระทบตอความส าเรจของการด าเนนงานโครงการอยางรอบคอบ

๗. ดานปจจยแทรกซอนอน ๆ เชน องคการแมทดแลโครงการถกยบหรอเปลยนบทบาทความรบผดชอบ การลาออกหรอการโยกยายกลางคนของผบรหารโครงการหรอทมงานโดยเฉพาะบคลากรทมความรความสามารถและมความมงมนในความส าเรจของงานโครงการ ภาวะเศรษฐกจตกต าขององคการแมหรอของประเทศซงมผลกระทบตอการด าเนนงานโครงการ การทโครงการหรอองคการอนมการคนพบผลงานทดกวาผลงานของโครงการทก าลงด าเนนการอยประชาชนคดคานหรอตอตาน กฎหมายเปนอปสรรค การแทรกแซงกจการของรฐ อบตเหตหรออบตภยตางๆ ทม

การจดการโครงการขนสง ๒๘๙

ผลกระทบตอการด าเนนงานโครงการ ความขดแยงระหวางประเทศทมผลกระทบตอการด าเนนงานโครงการ เปนตน

และในทางกลบกน หากด าเนนการเกยวกบปจจยตางๆ ทท าใหโครงการไมประสบความส าเรจดงทกลาวมานนในลกษณะทตรงกนขาม เงอนไขตางๆ เกยวกบปจจยตาง ๆ ดงกลาวนนกจะกลายเปนเงอนไขทสงผลตอความส าเรจหรอมความสมพนธในเชงบวกกบความส าเรจของโครงการนนเอง ๑๓.๔ ปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา หลกธรรมทางพระพทธศาสนา ทน ามาประยกตใชในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา ผเขยนไดน าหลกธรรมในการพฒนาตน การพฒนาคน และการพฒนางาน ทจะท าใหเกดการบรหารทมคณภาพ ดงน การพฒนาตน ปาปณกธรรม ๓ เปนหลกธรรมทเหมาะสมในการน ามาสรางคณลกษณะของผบรหารทมคณลกษณะส าคญ ๓ ประการของนกบรหาร๑๕๗ ไดแก ๑) จกขมา หมายถง ปญญามองการไกล เชนถาเปนพอคาหรอนกบรหารธรกจ ตองรวาอนาคตเศรษฐกจหรอตลาดจะมแนวโนมเปนแบบไหนหรอสามารถคาดการณทศทาง หรออนาคตในการด าเนนธรกจไดแมนย าจากการอาศยกระบวนการคดทรอบคอบและมเหตผล โดยอาจใชประสบการณในอดตรวมในการตดสนใจและวางแผนดวย ซ งคณลกษณะขอแรกนตรงกบภาษาองกฤษค าวา Conceptual Skill คอการช านาญในการใชความคด หรอ ทกษะทางดานความคด ๒) วธโร หมายถง จดการธระไดมความเชยวชาญเฉพาะดาน เชน นกการเงนตองมความรและความเชยวชาญทางการเงนสามารถค านวณอตราผลตอบแทนตาง ๆ ไดหรอเขาใจในงบการเงนทใชในการประกอบการตดสนใจได ในกรณแพทยผาตดสมองกตองมความเชยวชาญในการผาตดสมอง เปนตน คณลกษณะทสองนตรงกบค าภาษาองกฤษค าวา Technical Skill คอความช านาญการดานเทคนค หรอ ทกษะทางดานการปฏบตงาน ๓) นสสยสมปนโน หมายถง พงพาอาศยคนอนไดเพราะเปนคนมมนษยสมพนธด มความสามารถในการตดตอประสานงานใหงานส าเรจลลวงไปได ตามกรอบระยะเวลาทก าหนด มความสามารถในการสอสารและประสานงานใหฝายแตละฝายในองคกร ด าเนนแนวทางตามกรอบทศทางทองคกรตองการบรรลได หรอมความสามารถในการผกใจคนใหเปนทรกของคนโดยสามารถท าใหพนกงานแตละปฏบตงานตามค าสงดวยความเตมใจได เปนตน คณลกษณะทสามนตรงกบค าภาษาองกฤษค าวา Human Relation Skill คอความช านาญดานมนษยสมพนธ หรอ ทกษะทางดานมนษยสมพนธ โดยคณลกษณะทงสามประการมความส าคญมากนอยแตกตางกนนน ขนอยกบระดบของนกบรหาร ถาเปนนกบรหารระดบสงทตองรบผดชอบในการวางแผน และควบคมคนจ านวนมากคณลกษณะขอท ๑ และ ๓ มความส าคญมาก สวนขอท ๒ มนอย เพราะเขาสามารถใช

๑๕๗พระธรรมโกศาจารย, พทธวธบรหาร, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ,

๒๕๔๙), หนา ๒๓.

การจดการโครงการขนสง ๒๙๐

ผใตบงคบบญชาทมความสามารถเฉพาะดานได ส าหรบนกบรหารระดบกลาง คณลกษณะทง ๓ ขอมความส าคญพอ ๆ กน นนคอ เขาตองมความช านาญเฉพาะดาน และมนษยสมพนธทดตอเพอนรวมงานและผใตบงคบบญชา ในขณะเดยวกนตองมปญญาทมองภาพกวางและไกล เพอเตรยมตวส าหรบเปนนกบรหารระดบสง นอกจากนนตองมความสามารถในการสอสาร ประสานงานใน การถายทอดนโยบาย และยทธศาสตรจากผบรหารระดบสงมาสการปฏบต ในผบรหารและพนกงานระดบลาง และน าผลการด าเนนงานทไดจากการปฏบตงานมาสรปและน าเสนอตอผบรหารระดบสง การปฏบตตามฆราวาสธรรม ๔๑๕๘ ถอเปนหลกการครองตน ไดแก ๑) สจจะ การใชชวตโดยยดความจรงเปนทตง ไดแก การเปนคนถอความจรง เปนหลกธรรม ส าหรบคด-พด และกระท า เรยกวา เปนคนจรง คนซอสตย คนซอตรง รวมทงการใชความจรงเปนหลกในการก าหนดความสมพนธกบผอน เรยกวา เปนจรงใจ พดจรงและท าจรง ๒) ทมะ : การฝกใจตนเอง หรอขมใจตนเองไมใหเปนทาสของกเลศ ไดแก โลภ โกรธ หลง เรยกวา เรยนรดวยตนเอง ฝกใจตนเอง ฝกนสยตนเอง จนสามารถควบคมใจ ควบคมวาจา และควบคมการกระท า การแกขอบกพรองของตน และการปรบปรงตนใหเจรญกาวหนาดวยสตปญญา ๓) ขนต : เปนความอดทนทตงหนาตงตาท างานดวย ความขยนหมนเพยร โดยมงมนอยทจดหมายของงาน ไมทอถอย หนกเอาเบาส ไมหวนไหว แตเปนคนแขงแกรง ทนทานตออปสรรค ๔) จาคะ : เปนคนใจกวางพรอมรบฟงความทกข ความคดเหน และความตองการของคนอน เปนคนใจไมคบแคบ เหนแกตนหรอเอาแตใจตน แตพรอมทจะรวมมอชวยเหลอเออเฟอเผอแผ พฒนาคน พรหมวหาร ๔ แปลวา ธรรมของพรหมหรอของทานผเปนใหญ พรหมวหารเปนหลกธรรมส าหรบทกคน เปนหลกธรรมประจ าใจทจะชวยใหเราด ารงชวตอยไดอยางประเสรฐและบรสทธ หลกธรรมน ไดแก ค าอธบายพรหมวหาร ๔ พรหมวหาร คอ ธรรมทชวยสรางสรรคสงคม เปนธรรมประจ าใจของผประเสรฐ หรอผมจตใจยงใหญกวางขวางดจพระพรหม ๔ อยาง ซงเปนคณธรรมทบคคลควรปฏบตตอกนตลอดจนถงการปฏบตตอสตวและธรรมชาตสงแวดลอมดวย และโดยเฉพาะอยางยงบคคลผอยในฐานะผใหญ เชน ผปกครองบานเมองผปกครองในระดบตาง ๆ ตลอดจนบดามารดาครอปชฌายอาจารยและญาตผใหญทมหนาทในการดแลอบรม สงสอนชแนะผใตบงคบบญชาบตรหลาน และมตรบรวาร ซงเปนผนอยปฏบตตามอยางนมนวลมระเบยบวนย หรอเปนการปกครองดวยหลกพระคณผสมกบพระเดชอยางเหมาะสม แบงออกเปน ๔ หลกการส าคญ ดงน ๑) ความเมตตา ไดแก ความรกใครปรารถนาใหมความสขดวยจตอนแผไมตร และคดท าประโยชนแกผอนและสงอน ซงเปนความรกใครทปราศจากราคะความก าหนด ความรกความหวงดความปรารถนาดนน เปนการแสดงออกซงมตรภาพไมตรของมนษยทมตอกน ตลอดถงสตวและธรรมชาตสงแวดลอมดวย ตองการมงหวงแตความสขแกเขาไมหวงผลประโยชนตอบแทนสงอนใดนอกจากใหเขาเปนสขโดยการแสดงออก ๓ ทางไดแก (๑) เมตตากายกรรม เมตตาทางกาย

๑๕๘สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส , พทธศาสนสภาษต เลม ๑, พมพครงท ๓๒, (กรงเทพมหานคร: มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๘), หนา ๒๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๙๑

คอ การกระท าและการแสดงออกทางกายทประกอบดวยเมตตา (๒) เมตตาวจกรรม เมตตาทางวาจาคอการพดเจรจาถอยค าทประกอบดวยเมตตา (๓) เมตตามโนกรรม เมตตาทางใจ คอ มจตใจทมงหวงด มเจตนาดตอผอนและสงอน ๒) ความกรณา ไดแก ความสงสาร คอ เมอเหนเขาตกอยในความทกขยากล าบาก เดอดรอน กคดใฝใจในอนทจะชวยปลดเปลองใหเขาพนจากความทกขยากล าบากเดอดรอนนน อยากชวยเหลอผอนใหพนจากความเดอดรอน ปญหาหรออปสรรคทงหลาย มความใฝใจทจะปลดเปลองบ าบดความทกขยากเดอดรอนใหประสบกบความส าเรจ ความเจรญรงเรองโดยมบดามารดา เปนตวอยางของการแสดงออกใหปรากฏเปนพฤตกรรม เพราะบดามารดาจะรสกเปนทกขเปนรอน หวงใยบตร เมอเหนบตรมความทกขหรอผดหวง พร อมกบหาวธเพอปลดเปลองความทกขนน ดวยความเอนดทบรสทธใจโดยไมหวงสงตอบแทน ๓) ความมทตา ไดแก ความรสกยนดดวยเมอเหนผอนหรอสงอนอยดมความสข ตวเองกมใจแชมชนเบกบาน พลอยยนดปราบปลมบนเทงใจดวย เมอเหนเขาเหลานนประสบความส าเรจ มความเจรญงอกงามในต าแหนงหนาทการงานยงขนไป ๔) ความอเบกขา ไดแก ความมใจเปนกลาง คอ มองตามความเปนจรงโดยวางจตเรยบ สม าเสมอ มงคงเทยงตรงดจตราชงเมอมองเหนบคคลทไดรบผลของกรรมดหรอกรรมชว สมควรแกเหตทตนไดกระท าไวพรอมทจะวนจฉยวางตน และปฏบตไปตามความเทยงธรรมไม เอนเอยงดวย อคต๑๕๙ ผปกครองควรน าหลกพรหมวหารธรรมไปใช ดงน ๑) ตงใจใหความเมตตาและกรณาตอผใตบงคบบญชา ทปฏบตหนาทดวยความสจรตและ ชอบธรรม ชอบดวยกฎระเบยบและกฎหมายของประเทศ ๒) มความกระตอรอรน เมอบรวารหรอผใตบงคบบญชา ท าผลงานแกองคกรใหเจรญกาวหนาไดมผลงานใหม มนวตกรรมใหมออกมาสองคกรและสงคม เชน ใหการยกยองชมเชยใหรางวลใหเกยรตบตรเพอเงนเดอน เปนตน อนเปนเหตใหบรหารผนน มใจกลาหาญทจะท างานใหกาวหนายงขนและทมเทแกองคกรเปนทวคณ ๓) รจกการปลอยวางหรอวางเฉยตอบางเรองและบางบคคลทไมควรใสใจเนองจากจะท าใหการบรหารงานขององคกรหยดชะงก เชน ไมเขาไปยงเกยวเรองสวนตวของบรวาร หากเรองทเขากระท านนไมสงผลกระทบเสยหายตอองคกรของตน เชน พฤตกรรมการสบบหร การเทยวกลางคน เปนตน พฒนางาน อทธบาท ๔ บาทฐานแหงความส าเรจ หมายถง สงซงมคณธรรม เครองใหลถงความส าเรจตามทตนประสงค ผหวงความส าเรจในสงใด ตองท าตนใหสมบรณ ดวยสงทเรยกวา อทธบาท ซงจ าแนกไวเปน ๔ ไดแก ฉนทะ คอความพอใจ ในฐานะเปนสงท ตนถอวา ดทสด ท มนษยเรา ควรจะได ขอน เปนก าลงใจ อนแรก ทท าใหเกด คณธรรม ขอตอไป ทกขอ วรยะ คอความพากเพยร หมายถง การการะท าทตดตอ ไมขาดตอน เปนระยะยาว จนประสบ ความส าเรจ ค าน มความหมาย

๑๕๙พระพรหมคณาภรณ (ป.อ. ปยตโต), พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลธรรม , พมพครงท ๒๗, (กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๗), หนา ๒๒๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๙๒

ของ ความกลาหาญ เจออยดวย สวนหนง จตตะ หมายถงความไมทอดท ง สงนน ไปจากความรสก ของตว ท าสงซงเปน วตถประสงค นนใหเดนชด อยในใจเสมอ ค าน รวมความหมาย ของค าวา สมาธ อยดวยอยางเตมท วมงสา หมายถง ความสอดสองใน เหตและผล แหงความส าเรจ เกยวกบเรองนนๆ ใหลกซงยง ๆ ขนไปตลอดเวลา ค าน รวมความหมาย ของค าวา ปญญา ไวอยางเตมท อทธบาท ๔ : ทางแหงความส าเรจนอกจากการทจะมความไมสนโดษ และสนโดษทถกตองแลว เพราะฉนทะท าใหใจมาอยกบงาน สงทท าสงทเปนเปาหมายท าใหเกดจตใจฝกใฝอยางทวามา เมอใจฝกใฝกท างานดวยความแนวแนจรงจง สภาพทจตแนวแนอยกบสงทกระท านน เราเรยกวาเปน สมาธ เพราะฉะนน ฉนทะกน าไปสสมาธ สมาธในการทางานเกด ไดดวยการมฉนทะ เมอมสมาธและใจกรกงานนน ท างานดวยใจรก ใจกเปนสข เพราะฉะนน คนทท างานดวยฉนทะกมจตใจเปนสข ใจเปนสมาธ สมาธกท าใหเปนสขเพราะจตใจสงบแนวแน เมอท าจตใจใหเปนสมาธแนวแน ตงใจจรงจง ใจรกงานนน ตงใจท าเตมท มความเพยรพยายาม ผลส าเรจของงานกเปนผลส าเรจทดเรยกวาน าไปส ความเปนเลศของงานนน หมายความวา งานนนจะส าเรจผลอยางดเลศ อนนกเลยพนกนไปหมด เพราะฉะนนพระพทธเจาจงตรสวา ฉนทะเปนคณธรรมอยางหนงใน อทธบาท ๔ คอ ธรรมทเปนเครองใหถงความส าเรจ หรอเรยกงายๆ วา ทางแหงความส าเรจ เมอพดมาถงอทธบาทแลว กจะตองโยงไปถงคณธรรมขออนๆ ทเกยวของดวย เพราะอทธบาทม ๔ ขอ คอ ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสา ฉนทะ คอ ขอทพดมาแลว ความพอใจรกใครในสงนน รกงาน รกเปาหมาย รกจดหมายทดงาม รกวตถประสงคของงานนน ขอตอไปนคอ วรยะ ความเพยร ความพยายาม จตตะ ความเอาใจใสในสงนน วมงสา ความไตรตรองสอบสวนพจารณาหรอถาจะพดใหสน จ างายๆ กบอกวามใจรก พากเพยรท าเอาจตฝกใฝใชปญญาสอบสวนนเปน อทธบาท ๔ ฉนทะเปนขอท ๑ ตามปกตถามฉนทะแลว มนกชวยใหเกดคณธรรมขออนในอทธบาท ๔ ตามมาสมพนธกนชวยเหลอเกอหนนกน พอมฉนทะใจรกแลว มนกเกดความเพยรพยายามเมอมความเพยรพยายามใจกฝกใฝจดจออยกบสงนน มใจจดจอเอาใจใสแลว กสามารถจะใชปญญาพจารณาสอนสวนเรองราวนน ไตรตรองถงขอบกพรอง ขอทควรแกไขหาทางทดลองปรบปรงอะไรตางๆ เหลาน มนกตามกนมา ฉนทะ วรยะ จตตะ วมงสาเปนชดกนทเดยว๑๖๐ การท างานใหประสบความส าเรจตามแนวพทธศาสนา พระพทธเจาทรงแนะใหปฏบตตามหลกอทธบาท ๔ อทธบาท แปลวา หลกพนฐานแหงความส าเรจ หรอทางสความส าเรจ มองคประกอบ ๔ ประการ คอ ๑) ฉนทะ คอ มใจรก ท างานดวยใจรกงาน ๒) วรยะ คอ พากเพยรท า รกแลวตองขยน ความขยนคอ ภาคปฏบตการของความรกความรกในงานจะท าใหเรารวาควรท างานอะไร สวนความขยนจะท าใหงานนนกาวไปสความส าเรจ การท างานถาขาดความขยน ความช านาญกจะไมเกด ๓) จตตะ คอ จดจ าจอจต หมายความวา ท าอะไรกตามใหเจาะลงไป ปกใจลงไปในสงนนอยางลกซง อยางมงมน อยางจรงจง และอยางทมเท ใครกตามทท างานดวยการเอาใจ จดจออยกบงานนน คนนนจะประสบความส าเรจ ๔) วมงสา คอ วนจวจย ไดแก การวเคราะห สงเคราะห สรางสรรค พฒนานนเอง เมอเราทางานอะไรกตาม ใหพนจพเคราะห สรางสรรคพฒนา พระพทธเจาทรงเปนตวอยางของนกวจยชนยอดของโลก พระองคทรงสามารถสรางปญญาขนมาใหม

๑๖๐พระธรรมปฎก (ป.อ. ปยตโต), การเพมประสทธภาพในการท างาน, (กรงเทพมหานคร: โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม, ๒๕๔๓), หนา ๒๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๙๓

จากเหตการณทคนทงหลายมองไมเหนวาเปนทางมาของปญญาไดอยางไร หากเราจาพทธประวตได กจะพบวา สาเหตทท าใหพระพทธเจาแตเมอยงเปนเจาชายสทธตถะเสดจออกผนวช กเปนเพราะวาพระองคทรงรจกใชปญญาในเชงสรางสรรคอนไดแกการรจกคดเชงวเคราะห๑๖๑ สรปไดวา การพฒนาผบรหารนนตองน าหลกพทธธรรมมาประยกตใชในการพฒนาตน พฒนาคน พฒนางาน การท างานใหประสบความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา โดยน าหลกปาปณกธรรม ๓ เปนหลกธรรมทเหมาะสมในการน ามาสรางคณลกษณะของผบรหาร หลก พรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจ าใจทจะชวยใหเราด ารงชวตอยไดอยางประเสรฐ และบรสทธในการท างานรวมกน และหลกอทธบาท ๔ หลกพนฐานแหงความส าเรจ หรอทางสความส าเรจ เมอน าหลกธรรมทง ๓ นมาประยกตใชกบการบรหารงานของผบรหารกลมโรงเรยนการกศล จะกอใหเกดความรอบคอบ รอบดานในการพฒนาตน พฒนาคน และพฒนางาน ขององคการทางพระพทธศาสนาตอไป ๑๓.๕ รวมงานวจยทเกยวของกบการจดการโครงการทางพระพทธศาสนา

พระมหาธฤต วโรจโน (รงชยวทร) ไดวจยเรอง “รปแบบการพฒนาพระสงฆาธการเพอประสทธภาพการบรหารกจการคณะสงฆ” ผลการวจยพบวา การพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป ผวจยไดสรปเปนองคประกอบของการพฒนาทส าคญออกเปน ๔ ดานใชอกษรยอภาษาองกฤษว า VETS ไ ด แก ๑ ) V; Vision, กา รสร า ง ว ส ย ท ส น ๒ ) E; Education การ ให ก า ร ศ กษ า ๓) T; Training การฝกอบรม และ ๔) S; Study tour การไปดงาน สวนการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวพระพทธศาสนา ไดแกการพฒนาตามหลกสกขา ๓ พรหมวหาร ๔ สงคหวตถ ๔ ภาวนา ๔ อทธบาท ๔ และสปปรสธรรม ๗ การพฒนาพระสงฆาธการในการบรหารกจการคณะสงฆไทยในปจจบนทง ๖ ดาน ไดแก (๑) ดานการปกครอง มการประชมเพออบรมพระสงฆาธการตามมตมหาเถรสมาคม หรอการจดหลกสตรในระยะสน ๆ เทานน แตยงไมไดมองคกรรบผดชอบโดยตรง (๒) ดานการศาสนศกษา ยงคงมการบรหารจดการทางดานการศกษาทยงคงไวซงพระธรรมวนย มการศกษาพระปรยตธรรมสายสามญ หรอการศกษาในมหาวทยาลยมากขน (๓) ดานการศกษาสงเคราะห มการบรหารจดการทางดานการศกษาโดยมงเนนการสงเคราะหประชาชนในดานการศกษา ซงยงคงใหประชาชนไดรบการศกษาทางพระธรรมวนย ควบคไปกบการปฏบต (๔) ดานการเผยแผพระพทธศาสนา เปนการพฒนาใหพระสงฆาธการมความกาวหนาในการเผยแผ และทกษะการใชภาษาของสมยปจจบน มงเนนใหประชาชนปฏบตธรรมตามก าลงศรทธา ถอวา เปนการสงสอบในภาคทฤษฎ และปฏบตทควบคกนไป (๕) ดานสาธารณปการ การพฒนาตามก าลงศรทธาของพทธศาสนกชน โดยไมไดมการวางแผนเอาไวลวงหนา ซงในปจจบนมอยมาก และ มการพฒนาโดยการศกษาและวางแผนการกอสรางสงตาง ๆ ภายในวด เพอใหเหมาะสมกบสถานท (๖) ดานสาธารณสงเคราะห มการชวยเหลอประชาชนโดยอยบนพนฐานของจตเมตตา แตยงไมได

๑๖๑ว. วชรเมธ, คนส าราญ งานส าเรจ, พมพครงท ๑๔, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพอมรนทร, ๒๕๕๑),

หนา ๒๐.

การจดการโครงการขนสง ๒๙๔

ชวยเหลอเปนระบบ ตองมการวางแผน ความตองการของประชาชน หรอศกษาปญหาหรอความเดอดรอนของประชาชนวามสงใดทขาดแคลน

รปแบบการพฒนาพระสงฆาธการตามแนวทวไปและตามแนวพระพทธศาสนาทจะใหมประสทธภาพในการบรหารกจการคณะสงฆทง ๖ ดาน ควรมการบรณาการการพฒนาพระสงฆาธการตามแนวสากลและพระพทธศาสนาเพอใหเกดประสทธภาพในการบรหารกจการคณะสงฆมากยงขน ไดแก ๑) ดานการปกครอง ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวท วไปตามองคประกอบของVETS รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ พรหมวหาร ๔ ทถอวาเปนหลกธรรมทเหมาะสมกบผปกครองมากทสด ๒) ดานการศาสนศกษา ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป (VETS) รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ สกขา ๓ หรอไตรสกขา ทถอวาเปนหลกธรรมในการพฒนามนษยใหเปนผอยอยางประเสรฐ ๓) ดานการศกษาสงเคราะห ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป (VETS) รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ สงคหวตถ ๔ ทถอวาเปนหลกธรรมทเปนเครองยดเหนยวจตใจบคคล และประสานหมชนไวใหสามคค เปนหลกการสงเคราะหซงกนและกน ๔) ดานการเผยแผ ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป (VETS) รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ ภาวนา ๔ ทถอวาเปนหลกธรรมส าหรบพฒนา ฝกฝน อบรมมนษยใหมความสามารถด ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสข ๕) ดานการสาธารณปการ ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป (VETS) รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ อทธบาท ๔ ทถอวาเปนหลกธรรมทท าใหประสบความส าเรจเปนบนไดแหงความสขและความส าเรจ ๖) ดานสาธารณสงเคราะห ควรบรณาการการพฒนาทรพยากรมนษยตามแนวทวไป (VETS) รวมกบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา คอ สปปรสธรรม ๗ ทถอวาเปนหลกธรรมทสามารถพฒนามนษยไดเปนอยางด

ดวยการประยกตหลกการพฒนาทรพยากรมนษยตามองคประกอบ VETS เขากบหลกธรรมทางพระพทธศาสนา แตละหวขอสามารถยงการบรหารกจการคณะสงฆของพระสงฆาธการใหด าเนนไปไดอยางมประสทธภาพสงสด๑๖๒

พระครส งวรสตกจ (อนนต าณส วโร ) ได ว จ ย เร อง “การพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน” ผลการศกษาพบวา ๑. สภาพทวไปและสภาพปญหาอปสรรคของการบรหารจดการองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน พบวา ดานการปกครอง มการใชหลกการปกครองตามพระราชบญญตคณะสงฆ ภายใตกรอบของกฎหมายมหาเถรสมาคม แตพบขอจ ากดในการท างานของพระสงฆบางรปยงไมเปนระบบ ดานการศาสนศกษา มการใหการศกษาทางโลกและทางธรรมซงโดยทวไปอยในระดบพอใจแตยงมขอจ ากดอยทประสทธภาพของครผสอน ดานการศกษาสงเคราะห อยในรปแบบของการมอบทนการศกษา แกพระภกษสามเณรทขาดแคลนทนทรพยและพบวาคณะสงฆขาดทกษะในการบรหารจดการการศกษาสงเคราะห ดานการเผยแผ มการเผยแผแบบทมงานโดยท างานเชงรก และใชสอเทคโนโลยททนสมยทนตอการเปลยนแปลง แตยงมขอจ ากดส าหรบงานดานการเผยแผ ถงแมจะมพระภกษทมความรมาก

๑๖๒พระมหาธฤต วโรจโน (รงชยวทร), “รปแบบการพฒนาพระสงฆาธการเพอประสทธภาพการบรหารกจการคณะสงฆ”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๙๕

แตยงขาดความเชยวชาญในการท าการเผยแผ ดานการสาธารณปการ มความโดดเดนทางดานสถาปตยกรรมทด ารงไว ซงรปแบบอนเปนลานนา ธ ารงไวซงเอกลกษณของภาคเหนอ แตเปนการสรางเสนาสนะมากเกนความจ าเปน โดยบางแหงขาดการซอมแซมบรณปฏสงขรณ ดานการสาธารณสงเคราะห มการชวยเหลอสงคมในมตตาง ๆ เพอการชวยเหลอเกอกลเพอนมนษย แตยงมขอจ ากดส าหรบงานดานน ผบรหารควรมการสรางจตส านกของคณะสงฆบนฐานความคดทวามชวตอยเพอสงคมและอยไดดวยการให ๒. แนวคดทฤษฎทเหมาะสมส าหรบการพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน ดานการปกครอง พบวา การท างานเปนทมจะเปนองคประกอบทส าคญทสด ดานการศาสนศกษา พบวา กระบวนการจดการองคการเพอใหผทเกยวของทกภาคสวนมการใชแนวคดการมสวนรวมและการท างานเปนทมมความส าคญทสดดานการศกษาสงเคราะห พบวา การสรางแรงจงใจ จะเปนองคประกอบทส าคญทสดดานการเผยแผพบวา การพฒนาทรพยากรมนษย จะเปนองคประกอบทส าคญทสด ดานสาธารณปการพบวา กระบวนการทางการวางแผน จะเปนองคประกอบทส าคญทสดและดานสาธารณสงเคราะหพบวา การมสวนรวม เปนองคประกอบทส าคญทสดสวนหลกพทธธรรมทเหมาะสมกบการพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตนบนหลกธรรมส าหรบการพฒนาตน ไดแก ปาปณกธรรม ๓ หลกธรรมส าหรบการพฒนาคน ไดแกสงคหวตถ ๔ และหลกธรรมส าหรบการพฒนางาน ไดแก อทธบาท ๔ ซงเปนคณธรรมทน าไปสความส าเรจแหงผลทตงเปาหมายไว และ ๓. แนวทางการพฒนาตนเพอการพฒนาองคการทางพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบนคณะสงฆตองมการถายทอดความร ทกษะ ใหเขาใจไปในทางเดยวกนของเจตนารมณ ในพระธรรมวนยดวยการมงเนนการใหการศกษา (Education) การพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) และการท างานเปนทม มการคดรวมกน พฒนารวมกนในงานดานตางๆ ของพระพทธศาสนากอใหเกดความสมพนธอนดระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา การเกดเอกภาพในการปกครองจะกอใหเกดความมนคง เขมแขงของคณะสงฆและงานของคณะสงฆทง ๖ ดาน ผานกจกรรมทสรางสรรคของคณะสงฆดวยการมสวนรวมในการพฒนาองคการ ผานกระบวนการคดและจงใจรวมกน (Motivation) ดวยการสรางทมงาน (Teamwork) ตามระบบการทเกดจากการอยรวมกน การประสานงาน และการชวยเหลอซงกนและกนภายในองคการ โดยเปนการเปลยนแปลงระบบองคกรอยางมแบบแผน เพอใหองคกรสามารถแกไขปญหาและมการพฒนาการอยางเหมาะสม พรอมทงเกดแนวทางการปฏบตงานของคณะสงฆอยางเปนรปธรรม ดวยการพฒนาประสทธภาพและประสทธผลในการท างานขององคกร ส าหรบขอเสนอแนะในการวจยครงน ผวจยเหนวาการพฒนาองคการพระพทธศาสนาตองพฒนาตงแตตวบคคลใหมศกยภาพสการเปนผน า เพอทจะผลกดนใหสมาชกในองคการปฏบตงานรวมกนเปนทมงานอยางเตมความสามารถอนกอใหเกดประสทธภาพในการท างานขององคการบนพนฐานของการปฏบตงานทมหลกพทธธรรมเปนแนวทางสความส าเรจ๑๖๓

ธงชย สงอดม ไดวจยเรอง “การพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๘” ผลการวจยพบวา ๑. สภาพทวไปของการมภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครอง

๑๖๓พระครสงวรสตกจ (อนนต าณส วโร), “การพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน”, วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร , (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๙๖

คณะสงฆ ภาค ๘ พบวา ไดแก ๑) ภาวะผน าของพระสงฆาธการดานการมวสยทศนกวางไกล มองสภาพการณออก (จกขมา) ๒) ภาวะผน าดานความช านาญในงาน (วธโร ๓) ภาวะผน าดานการมมนษยสมพนธด (นสสยสมปนโน) และการพฒนาภาวะผน าตามหลกธรรมสงฆโสภณสตร อยในระดบมากทงหมด และ ภาวะผน าดานการมปญญา/ความสามารถ (วยตโต) ภาวะผน าดานการเปนผมระเบยบวนยด (วนโต) ภาวะผน าดานความแกลวกลา/กลาหาญ (วสารโท) ภาวะผน าดานการรกษาความถกตองในสงทถกทควร (ธมมานธมมปฏปนโน) อยในระดบมาก ๒. หลกพทธธรรม และ ทฤษฎภาวะผน าทเหมาะสม ส าหรบประยกตใชในการพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการ พบวา การพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๘ ตามทฤษฎภาวะผน า ประกอบไปดวย ๔ ทฤษฎ (๑) ภาวะผน าดานคณลกษณะผน า (๒) ภาวะผน าดานพฤตกรรมผน า (๓) ผน าตามสถานการณ (๔) ภาวะผน าดานความเปนผน าเชงปฏรป จะมความเหมาะกบสภาพพนทในระดบมากทสดและพระสงฆาธการตองมปญญาทกวางไกล มความช านาญในการใชความคด หรอ มทกษะทางดานความคดหรอทเรยกวาผน าตองเกงความคดทจะกอใหเกดเปนผน าแหงการเปลยนแปลงเพอรองรบการเปลยนแปลงของโลก ๓. การบรณาการหลกพทธธรรมและทฤษฎภาวะผน าในการพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตการปกครองคณะสงฆภาค ๘ พบวา พฤตกรรมของผน าทควรใหความสนใจในสมาชกในการสงเสรมขวญและก าลงใจใหเกดขนกบบคคลากร และ พฤตกรรมของผน าทตองใหความสนใจกบการท าใหเปาหมายของงาน จะมการก าหนดเปาหมายมาตรฐาน มการมอบหมายงานรวมทงการผลกดนใหเกดความส าเรจ สวนการภาวะผน าทผน าควรมและควรไดรบการพฒนา สามารถจ าแนกไดเปน ๒ ประการ คอ ประการแรก เปนพฤตกรรมของผน าทควรใหความสนใจในสมาชก โดยผน าทใหความสนใจแกสมาชกจะสงเสรมขวญและก าลงใจใหเกดขนกบบคคลากร ประการทสอง เกยวกบพฤตกรรมของผน าทตองใหความสนใจกบการท าใหเปาหมายของงาน หรอขององคการประสบความส าเรจ จะตองให ความสนใจในการท าใหเปาหมายและงานประสบความส าเรจ โดยจะมการก าหนดเปาหมายมาตรฐาน มการมอบหมายงานรวมทงการผลกดนใหเกดความส าเรจ เหลานคอ พฤตกรรมภาวะผน าทมประสทธภาพได ซงท าเกดความสงบสขและความสามคคแกสงคมได๑๖๔

๑๓.๖ สรปทายบท การจดการโครงการใหส าเรจ แตกตางไปจากการท างานใหแลวเสรจ โดยค านงถงแคเพยงไดผลตผลงาน (Outputs) ออกมาตามเวลา คาใชจาย ปรมาณ และคณภาพงาน ทก าหนดเทานน แตความส าเรจของโครงการ ยงจะตองหมายรวมถง การทผบรหารและผจดการโครงการใชความพยายามผลกดนใหผลงานทเกดขน น าไปสผลลพธ (Outcomes or Results) ทพงปรารถนาตอบรรดาลกคาหรอผรบบรการทเปนกลมเปาหมายของโครงการ กลาวคอ จะตองกระท าทกวถทางเพอใหผลงานโครงการไดรบการยอมรบและถกน าไปใชประโยชนอยางเตมทดงท ไดก าหนดจดมงหมายของโครงการไว

๑๖๔ธงชย สงอดม , “การพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๘” , วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร, (บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖).

การจดการโครงการขนสง ๒๙๗

ตวแบบสบสองปจจยทสงผลตอความส าเรจในการจดการโครงการ : ขอพจารณาเชงบรณาการ ไดแก มความรและความเขาใจภารกจของโครงการโดยชดเจน การสนบสนนของนกบรหารระดบสง การจ าแนกโครงสรางงานและการวางก าหนดการ การปรกษาหารอและการสรางการยอมรบของผรบบรการ การท าความเขาใจพนฐานและสภาพแวดลอมของชมชน การจดการทรพยากรมนษย การจดการดานเทคนค งบประมาณ และการบรหารสญญา การจดวางระบบการควบคมเวลา คาใชจาย และคณภาพ การวางเครอขายการสอสารและการจดท ารายงาน การแกไขปญหาทอยนอกเหนอความคาดหมาย การจดการความขดแยง และ การอ านวยความสะดวกในการถายโอนโครงการ

ปจจยทมผลตอความลมเหลวในการจดการโครงการ ไดแก ๑. องคการโครงการมรปแบบไมเหมาะสมกบงานหรอสภาพแวดลอมของโครงการเนองจากองคการแมไมเขาใจเงอนไขของการน าองคการโครงการแบบใดมาด าเนนงาน ๒. ผบรหารระดบสงไมใหการสนบสนนมากพอแกโครงการ ความขดแยงระหวางหนวยงานตามหนาทตางๆ เกยวกบอ านาจในการควบคมทรพยากรมกเกดขนเสมอ ท าใหโครงการมผบรหารระดบสงไมสนบสนนจะไมไดรบการจดสรรทรพยากรจากหนวยงานตามหนาทเพอด าเนนงานโครงการ ๓. การคดเลอกผบรหารโครงการทมคณสมบตและรปแบบการบรหารงานไมเหมาะสมกบลกษณะของโครงการ ความผดพลาดนมกเกดขนเสมอกลาวคอ ผบรหารโครงการมกมความช านาญทางเทคนค แตขาดความช านาญดานการบรหารจดการหรอไมไดรบการฝกอบรมดานการบรหารจดการ ๔. การวางแผนทไมดเปนสาเหตหนงทท าใหโครงการลมเหลวมากทสด โครงการด าเนนการอยางเรงรบท าใหละเลยการวางแผนทด เมอน าโครงการไปปฏบตจงตองคอยแกไขปญหาเรงดวนอยเสมอ

การพฒนาผบรหารนนตองน าหลกพทธธรรมมาประยกตใชในการพฒนาตน พฒนาคน พฒนางาน การท างานใหประสบความส าเรจในการจดการโครงการขององคการทางพระพทธศาสนา โดยน าหลกปาปณกธรรม ๓ เปนหลกธรรมทเหมาะสมในการน ามาสรางคณลกษณะของผบรหาร หลก พรหมวหาร ๔ เปนหลกธรรมประจ าใจทจะชวยใหเราด ารงชวตอยไดอยางประเสรฐ และบรสทธในการท างานรวมกน และหลกอทธบาท ๔ หลกพนฐานแหงความส าเรจ หรอทางสความส าเรจ เมอน าหลกธรรมทง ๓ นมาประยกตใชกบการบรหารงานของผบรหารกลมโรงเรยนการกศล จะกอใหเกดความรอบคอบ รอบดานในการพฒนาตน พฒนาคน และพฒนางาน ขององคการทางพระพทธศาสนาตอไป

การจดการโครงการขนสง ๒๙๘

ค าถามทายบทท ๑๓ ๑. ปจจยทสงผลตอความส าเรจและความลมเหลวของโครงการมอะไรบาง ๒. ปจจยทส าคญทสดของการจดการโครงการคออะไร ในทางพระพทธศาสนาหลกธรรมทสงผลตอ

ความส าเรจของการจดการโครงการมอะไรบาง ๓. เครองชวดความส าเรจในการจดโครงการในระดบจลภาค มอะไรบาง การจดการโครงการให

ส าเรจ แตกตางไปจากการท างานใหแลวเสรจ หมายถงอะไร จงอธบาย ๔. บญญตสบประการในการจดการโครงการ (Project Management Ten Commandments)

ประกอบดวยอะไรบาง จงอธบายแนวคดของเมอรฟทวา “If Anything Can Go Wrong, It Will” วามความหมายอยางไร

๕. การตดตอสอสารทดจะชวยใหการจดการโครงการประสบความส าเรจไดอยางไร จากค าพงเพยทางการบรหารทวา “กนไวดกวาแก หากแยแลวจะแกไมทน” จดเปนองคประกอบหนงทจะสงผลตอความส าเรจของการจดการโครงการอยางไรบาง จงอธบายพรอมทงยกเหตผลประกอบ

๖. การสรางบรณภาพของโครงการ คออะไร การเลนบทบาทในการสรางบรณภาพประกอบดวยปจจยอะไรบาง

๗. การพฒนาตน คน งาน มลกษณะอยางไร และมความส าคญตอการจดการโครงการอยางไรบาง ๘. จงอธบายลกษณะของการจดการโครงการแนวพทธมาด วามลกษณะเปนอยางไรบาง พรอมทง

ยกตวอยางโครงการแนวพทธมาดอยางงนอย ๓ โครงการ ๙. จงยกตวอยางงานวจยทเกยวของกบการจดการโครงการทางดานพระพทธศาสนามาดสก ๑

งานวจย และสรปหวใจส าคญของงานวจยฉบบนนวามงเนนการจดการโครงการทางดานพระพทธศาสนาใหประสบความส าเรจไดอยางไรบางโดยสงเขป

๑๐. จากการศกษาวชาการจดการโครงการขนสงมาแลว ทานไดรบความรเพมเตมในดานใดบาง และจะน าความรทไดศกษามาแลวไปใชในการจดการโครงการทตนเองรบผดชอบอยางไรบาง

การจดการโครงการขนสง ๒๙๙

เอกสารอางองทายบท

Cleland. David I. Project Management : Strategic Design and Implementation. 2nd ed.. New York : McGraw-Hill. 1995.

Dinsmore. Paul C. “An Overview of Project Management Principles for Executive : Six Lessons to Ensure Success” . In Paul C. Dinsmore ed.. The AMA Handbook of Project Management. New York : American Management Association. 1993.

Pinto. Jeffery K. and Slevin. Dennis P. “ Critical Success Factors in Project Implementation” . in David I. Cleland and William R. King ed. Project Management Handbook. New York : Van Nostrand Reinhold. 1988.

Stuckenbruck. Linn. The Implementation of Project Management – The Professional Handbook. New York : Addison-Wesley. 1985. pp. 94-117.

Turner. J Rodney. The Handbook of Project – based Management. London : McGraw-Hill. 1993..

ธงชย สงอดม. “การพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๘”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร . บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม. ๒๕๕๗.

พระครสงวรสตกจ อนนต าณส วโร. “การพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอตอนบน”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

พระธรรมปฎก ป.อ. ปยตโต . การเพมประสทธภาพในการท างาน . กรงเทพมหานคร: โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม, ๒๕๔๓.

พระพรหมคณาภรณ ป.อ. ปยตโต. พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลธรรม . พมพครงท ๒๗. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๗.

พระมหาธฤต วโรจโน รงชยวทร. “รปแบบการพฒนาพระสงฆาธการเพอประสทธภาพการบรหารกจการคณะสงฆ”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

มยร อนมานราชธน. การจดการโครงการ. เชยงใหม : โรงพมพดาว. ๒๕๔๓. ว. วชรเมธ. คนส าราญ งานส าเรจ. พมพครงท ๑๔. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพอมรนทร, ๒๕๕๑. วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว. ๒๕๔๓. สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส. พทธศาสนสภาษต เลม ๑. พมพครงท ๓๒.

กรงเทพมหานคร: มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๘.

การจดการโครงการขนสง ๓๐๐

บรรณานกรม ๑. ภาษาไทย กนกวรรณ จนทรเจรญชย. การเตรยมและการประเมนโครงการ ภาควชาเศรษฐศาสตร คณะ

เศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร . พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๕๕.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. จอมปราชญนกการศกษา : สงเคราะห วเคราะห และยกตแนวพระราชด ารสดานการศกษาและการพฒนาคน. กรงเทพมหานคร : ดานสทธาการพมพ, ๒๕๔๓.

________. หลงก าแพงฮารวารด : เรยนรความเปนเลศทางปญญา. กรงเทพมหานคร : บรษทซคเซส มเดย, ๒๕๕๐.

ชนนทร ชณหพนธรกษ. นโยบายธรกจและการบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพมหานคร : ศนยเอกสารและต ารา สถาบนราชภฏสวนดสต, ๒๕๔๒.

ชเกยรต ลสวรรณ. รศ. การวางแผนและบรหารโครงการ. เชยงใหม : มหาวทยาลยเชยงใหม, ๒๕๔๕.

ชชพ พพฒนศถ. เศรษฐศาสตรการวเคราะหโครงการ ภาควชาเศรษฐศาสตร คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพมหานคร:มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, ๒๕๔๔.

ด ารง วฒนา. คมอการจดท าแผนยทธศาสตรส าหรบหนวยงานภาครฐ. คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ม.ป.ป..

ทวป ศรรศม. รศ.ดร.. การวางแผนพฒนาและประเมนโครงการ. กรงเทพมหานคร : ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย สกว., ๒๕๔๔.

ธงชย สงอดม. “การพฒนาภาวะผน าของพระสงฆาธการในเขตปกครองคณะสงฆภาค ๘”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

นนทยา หตานวตร และณรงค หตานวตร. SWOT : การวางแผนกลยทธธรกจชมชน. พมพครงท ๒. อบลราชธาน : ฝายผลตและบรการเอกสารส านกวทยบรการ มหาวทยาลยอบลราชธาน, ๒๕๔๓.

บรรจง จนทมาศ. ระบบบรหารงานคณภาพ ISO 9000. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย ไทย-ญปน, ๒๕๔๐.

บษยมาศ แสงเงน. การจดการโครงการ : ทกษะงายๆทผบรหารโครงการควรร . [ออนไลน]. แหลงขอมล : https://www.gotoknow.org/posts/416111, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

ปกรณ ปรยากร. การจดการโครงการ: แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ. พมพครงท ๗. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๔๘.

________. การจดการโครงการ:แนวคดและแนวทางในการสรางความส าเรจ คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร . พมพครงท ๑๖. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสมาธรรม, ๒๕๕๗.

การจดการโครงการขนสง ๓๐๑

________. การบรรยายสวนทสอง : หลกและวธการวางแผนกลยทธ. กรงเทพมหานคร : คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๔๐.

ประชม รอดประเสรฐ. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ, ๒๕๓๕ ________. การจดการโครงการ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร : เนตกลการพมพ, ๒๕๓๕. ประสทธ ตงยงศร. การวางแผนและการวเคราะหโครงการ. กรงเทพมหานคร : บรษทซเอดยเคชน

จ ากด, ๒๕๔๕. พระครสงวรสตกจ อนนต าณส วโร. “การพฒนาองคการพระพทธศาสนาในเขตจงหวดภาคเหนอ

ตอนบน”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

พระธรรมปฎก ป.อ. ปยตโต . การเพมประสทธภาพในการท างาน . กรงเทพมหานคร: โรงพมพธรรมสภาและสถาบนบนลอธรรม, ๒๕๔๓.

พระพรหมคณาภรณ ป.อ. ปยตโต. พจนานกรมพทธศาสน ฉบบประมวลธรรม . พมพครงท ๒๗. กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๗.

พระมหาธฤต วโรจโน รงชยวทร. “รปแบบการพฒนาพระสงฆาธการเพอประสทธภาพการบรหารกจการคณะสงฆ”. วทยานพนธพทธศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชารฐประศาสนศาสตร. บณฑตวทยาลย : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ๒๕๕๖.

พช ต ฤทธ จ รญ . ผศ .ดร . . การ วจ ยการบรหา รการศ กษา . พมพคร งท ๒ . นนทบ ร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๗.

พภพ ลลตาภรณ. ระบบการวางแผนและควบคมการผลต. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย ไทย-ญปน, ๒๕๔๑.

ไพบลย ปญญายทธการ . เทคนคการจดการความเสยงในโครงการ . [ออนไลน]. แหลงทมา : http://www.knowledgertraining.com/index.php?tpid=0027. [๑ ๙ ม ถ น า ย น ๒๕๕๙].

มยร อนมานราชธน. การจดการโครงการ. เชยงใหม : โรงพมพดาว, ๒๕๔๓. ย ท ธ น า พ ร ห ม ณ . ก า ร น า แ ผ น ส ก า ร ป ฏ บ ต . [อ อ น ไ ล น ]. แ ห ล ง ท ม า :

www.pncc.ac.th/pncc/wrod/plan.doc. [๑๙ มถนายน ๒๕๕๙]. เยาวด รางชยกล วบลยศร. การประเมนโครงการ : แนวคดและแนวปฏบต. กรงเทพมหานคร :

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๒. เยาวเรศ ทบพนธ. การประเมนโครงการตามแนวทางเศรษฐศาสตร. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร

: ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๓. รตนา สายคณต. รศ.. การจดการโครงการ : แนวทางสความส าเรจ. พมพครงท ๒. กรงเทพมหานคร

: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๗. เรยม ศรทอง. พฤตกรรมมนษยกบการพฒนาตน : ศาสตรแหงการพฒนาชวต. กรงเทพมหานคร :

บรษท เธรดเวฟ เอดยเคชน, ๒๕๔๒. ว. วชรเมธ. คนส าราญ งานส าเรจ. พมพครงท ๑๔. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพอมรนทร, ๒๕๕๑. วรภทร ภเจรญ. เครองมอนกบรหารสมยใหม. กรงเทพมหานคร : อมเพาเวอร, ๒๕๔๒.

การจดการโครงการขนสง ๓๐๒

วราภรณ จรชพพฒนา. ผศ.ดร.. “การจดการโครงการเทคโนโลยสารสนเทศ”. รายงานการวจย. กรงเทพมหานคร : สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, ๒๕๕๑.

วกพเดย. โครงการ. [ออนไลน]. แหลงขอมล : https://th.wikipedia.org. [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘]. วสตร จระด าเกง. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : วรรณกว, ๒๕๔๓. ________. การจดการโครงการ : แนวทางปฏบตจรง. ปรบปรงครงท ๒. ปทมธาน : วรรณกว,

๒๕๔๘. วรพงษ เฉลมจระรตน. คณภาพในการบรการ ๑.๒. กรงเทพมหานคร : สมาคมสงเสรมเทคโนโลย

ไทย-ญปน, ๒๕๓๙. วรวธ มาฆะศรานนท. องคกรเรยนรสองคกรอจฉรยะ. พมพครงท ๔. กรงเทพมหานคร : เอกซเปอร

เนท, ๒๕๔๒. สงวน ชางฉตร. การบรหารความเสยงของโครงการ. พษณโลก : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลย

พบลสงคราม, ๒๕๔๗. สมคด พรมจย. เทคนคการประเมนโครงการ. พมพครงท ๕. นนทบร : จตพร ดไซน, ๒๕๕๐. สมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชรญาณวโรรส. พทธศาสนสภาษต เลม ๑. พมพครงท ๓๒.

กรงเทพมหานคร: มหามกฏราชวทยาลย, ๒๕๓๘. ส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต , คมอแนวทางและหลกเกณฑการ

วเคราะหโครงการ ฉบบปรบปรง, กนยายน ๒๕๕๕. ส านกงานสหกรณจงหวดปตตาน. เทคนคการจดการโครงการ. ปตตาน : ส านกงานสหกรณจงหวด

ปตตาน, ๒๕๕๓. หนา ๙. ส าราญ มแจง. รศ.ดร.. การประเมนโครงการทางการศกษา. พษณโลก : มหาวทยาลยนเรศวร ,

๒๕๔๐. สโขทยธรรมาธราช. ความรทวไปเกยวกบการวเคราะหและประเมนโครงการ. [ออนไลน].

แหลงขอมล : http://www.stou.ac.th/stouonline /lom/data/sec/Lom14/01-01-01.html. [๒๓ สงหาคม ๒๕๕๘].

สทศน รตนเกอกงวาน. การจดการโครงการ : เครองมอและเทคนคในการจดการโครงการ . กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๕๖.

________. การบรหารการผลตและการด าเนนงาน. กรงเทพมหานคร : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, ๒๕๔๘.

สนทร เกดแกว. การจดการโครงการ : การตดตามควบคมและการประเมนผล . กรงเทพมหานคร : เสนาธรรม, ๒๕๔๑. หนา ๗๙-๘๑.

สพาดา สรกตตาและคณะ. การวางแผนและการจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ไดมอนด อน บซเนส เวลด, ๒๕๔๓.

สภาพร พศาลบตร. ผศ.. การวางแผนและการจดการโครงการ. พมพครงท ๖. กรงเทพมหานคร : บรษท วรตน เอดคเคชน จ ากด, ๒๕๕๐.

การจดการโครงการขนสง ๓๐๓

สวรรณ ค ามน. หนวยท ๑๓ การวเคราะหโครงการทางดานสงคม ในเอกสารการสอนชดวชาการว เ ค ร า ะห โ ค ร ง ก า รแ ล ะแผน ง าน . พ ม พ ค ร ง ท ๖ . นนทบ ร : ส าน ก พ ม พมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช, ๒๕๕๔.

สวฒน พฒนไพบลย. การจดการโครงการ. กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน, ๒๕๔๐. อนนต เ กต ว งศ . หล กและ เทคน คก ารวางแผน . พ ม พคร งท ๗ . กร ง เทพมหานคร :

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, ๒๕๔๑. อมรวชช นาครทรรพ. ความฝนของแผนดน. ม.ป.ท. : โรงพมพตะวนออก, ๒๕๔๐. ๒. ภาษาองกฤษ Akampurira Abraham, Project Planning and Management: An Aspect of

Development. Hamburge : Anchor Academic Publishing, 2013. Arthit Online Blog Photography & Technology. PROJECT MANAGEMENT ก า ร จ ด ก า ร

โ ค ร ง ก า ร . [ออน ไลน ], แหล ง ข อ ม ล : http://server.telecomth.com/project/ project.php, [๙ พฤษภาคม ๒๕๕๙].

Baum. Warren C.. “The Project Cycle”. Finance and Development. Vol.15. No.4. 1978. Brent, Robert J. Applied Cost–Benefit Analysis. Second Edition. Edward Elgar:

Cheltenham. UK., 2006. C.F. Gray/E.W. Larson. Project Management : The Managerail Process. Singapore :

Lrwin McGraw-Hill. 2000. Choudhury. Sadhan. Project Management. New Delhi : Tata McGraw Hill. 1998. Cleland. David I. Project Management : Strategic Design and Implementation. 2nd

ed.. New York : McGraw-Hill. 1995. Dinsmore. Paul C. “An Overview of Project Management Principles for Executive : Six

Lessons to Ensure Success” . In Paul C. Dinsmore ed.. The AMA Handbook of Project Management. New York : American Management Association. 1993.

Field B. and N. Olewiler. Environmental Economics, Updated 2nd Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada., 2005.

Goodman. Louis J.. and Love. R.N.. Project Planning and Management. New York : Pergamon Press. 1980.

Harold Kerzner. Project Management : A Systems Approach in Planning Scheduling and Controlling. 6th ed.. Canada : John Wiley & Sons. Inc.. 1998.

Jack R. Meredith and Samuel J. Mantel. Jr.. Project Management : A Managerial Approach. 4th ed.. New York : John Willey & Sons Inc.. 2000.

Kolstad, Charles D. Environmental Economics. 2nd Edition. Oxford University Press: New York., 2001

การจดการโครงการขนสง ๓๐๔

Pinto. Jeffery K. and Slevin. Dennis P. “ Critical Success Factors in Project Implementation” . in David I. Cleland and William R. King ed. Project Management Handbook. New York : Van Nostrand Reinhold. 1988.

Robert D. Austin. “Managing Projects Large and Small”. แปลโดย คมสน ขจรชพพนธงาม. การจดการโครงการ. พมพครงท ๕. กรงเทพมหานคร : บรษท เอกซเปอรเนท จ ากด, ๒๕๕๓.

Rondinelli . Dennis A. Planning Development Projects. Pennsylvania : Dowden. Hetechison & Ross. 1977.

Stuckenbruck. Linn. The Implementation of Project Management – The Professional Handbook. New York : Addison-Wesley. 1985. pp. 94-117.

Turner. J Rodney. The Handbook of Project – based Management. London : McGraw-Hill. 1993.

การจดการโครงการขนสง ๓๐๕

ประวตสวนตว ชอ – สกล พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ (แซหล) . วน/เดอน/ปเกด วนจนทร ท ๒๕ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๕๒๘ . ทอย วดทาการอง ต าบลบานปอม อ าเภอพระนครศรอยธยา จงหวด พระนครศรอยธยา ๑๓๐๐๐ . เบอรโทรศพท ๐๙๘-๘๖๘๙๘๙๖ . E-mail maha_krisada@hotmail.com . วฒการศกษา ๑) ปรญญาเอก พทธศาสตรดษฎบณฑต (สาขาวชาการจดการเชงพทธ) . สถาบน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ป ๒๕๕๗ . ๒) ปรญญาโท พทธศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาการจดการเชงพทธ) . สถาบน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ป ๒๕๕๔ . ๓) ปรญญาตร พทธศาสตรบณฑต (สาขาวชาการจดการเชงพทธ) (เกยรตนยม

อนดบหนง) สถาบน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ป ๒๕๕๓ . ๔) นกธรรมชนเอก, เปรยญธรรม ๖ ประโยค ต าแหนงปจจบน อาจารยประจ าหลกสตรพทธศาสตรมหาบณฑต และพทธศาตร

ดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการเชงพทธ ภาควชารฐศาสตร คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

รกษาการผอ านวยการสวนทะเบยนนสต ส านกทะเบยนและวดผล มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

ผลงานทางวชาการ ๑) งานวจย - พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๘). “การสรางความปรองดองสมานฉนท ดวยการขบเคลอนโครงการหมบานรกษาศล ๕ จงหวดพระนครศรอยธยา”. สถาบนวจยพทธศาสตร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. . - พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๖๐). “กลยทธการบรหารจดการองคกรสงฆทเขมแขงในยคโลกาภวตน”. สถาบนวจยพทธศาสตร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (อยระหวางด าเนนการ)

การจดการโครงการขนสง ๓๐๖

๒) เอกสารประกอบการสอน พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๘). การจดการโครงการขนสง .

ภาควชารฐศาสตร : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๘). ธรรมนเทศ. ภาควชารฐศาสตร :

มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. . พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๖). คมอการใชงานระบบทะเบยน

ออนไลน. ส านกทะเบยนและวดผล : มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย .

๓) บทความทางวชาการ . พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๘). “รปแบบการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมในสถานศกษาของพระธรรมวทยากร”. วารสารวชาการ มหาวทยาลยราชภฏพระนคร. ปท ๖ ฉบบท ๒ (ตลาคม ๒๕๕๘). . พระมหากฤษฎา กตตโสภโณ. (๒๕๕๙). “ภาวะผน าของเจาอาวาส : บทบาททางการจดการองคกรสงฆทเขมแขงในยคปจจบน” งานประชมวชาการการบรหารและก า ร จ ด ก า ร ร ะ ด บ ช าต แ ล ะน า น า ช า ต ค ร ง ท ๒ . ส ม าคม ร ฐ ศ าส ต ร แ ห งมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. .. พระมหากฤษฎา กตต โสภโณ. (๒๕๕๙). “การสรางความปรองดองสมานฉนท ดวยการขบเคลอนโครงการหมบานรกษาศล ๕ จงหวดพระนครศรอยธยา” วารสาร มจร สงคมปรทรรศน. ปท ๕ ฉบบท ๓ (กนยายน – ธนวาคม ๒๕๕๙) ๔) ประสบการณการบรรยาย / สอน

– บรรยายวชาการจดการโครงการขนสง ระดบปรญญาโท หลกสตร พธ.ม.การจดการเชงพทธ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาการวเคราะหขอมลทางการจดการ ระดบปรญญาโท หลกสตร พธ.ม.การจดการเชงพทธ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาระเบยบวธวจยทางการจดการ ระดบปรญญาโท หลกสตร พธ.ม.การจดการเชงพทธ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาสมมนาองคการสมยใหม ระดบปรญญาโท หลกสตร พธ.ม. การจดการเชงพทธ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาธรรมนเทศ ระดบปรญญาตร คณะสงคมศาสตร มจร ชนปท ๒ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

การจดการโครงการขนสง ๓๐๗

- บรรยายวชาพระสตตนตปฎก ระดบปรญญาตร สาขาวชาการจดการเชงพทธ ชนปท ๑ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาการวางแผนและการควบคมงานบรหาร ระดบปรญญาตร สาขาวชาการจดการเชงพทธ ชนปท ๒ ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- บรรยายวชาธรรมาภบาลในพระพทธศาสนา ระดบปรญญาตร คณะสงคมศาสตร มจร ชนปท ๔ สาขาวชารฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร ภาควชารฐศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย

- วทยากรอบรมระบบทะเบยนและการเงน ของมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราช

- พระสอนศลธรรมในโรงเรยน ประจ าโรงเรยนประตชยและโรงเรยนจระศาสตรวทยา จงหวดพระนครศรอยธยา

- ครสอนพระปรยตธรรมแผนกบาล-แผนกธรรม ประจ าส านกศาสนศกษาวดตก และวดทาการอง จงหวดพระนครศรอยธยา