ระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ -รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ

ปยพร บรรดาศกด'

การศกษาคนควาดวยตนเองเปนสวนหน+งของการศกษาตามหลกสตรวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการตรวจสอบภายใน

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยหอการคาไทย ปการศกษา 2555

ลขสทธ' ของมหาวทยาลยหอการคาไทย

หวขอการศกษาคนควาดวยตนเอง ระบบการควบคมภายใน ตามแนว COSO

ดานรายรบ – รายจาย

กรณศกษากองทนสขภาพ

ช�อผศกษา นางสาวปยพร บรรดาศกด �

ปรญญา วทยาศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชา การตรวจสอบภายใน

อาจารยท�ปรกษา ผชวยศาสตราจารย อรพน เหลาประเสรฐ

ปการศกษา 2555

บทคดยอ

การศกษาคนควาดวยตนเองเร-อง ระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดาน

รายรบ - รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ โดยมวตถประสงคในการศกษาเพ%อทราบระบบการควบคมภายในดานรายรบ - รายจาย เพ%อสามารถเสนอแนะแนวทางการควบคมภายในดานรายรบ - รายจายท%มประสทธภาพและเหมาะสมกบการดาเนนงาน

ขอมลท-ใชในการศกษาคนควา ประกอบดวย ขอมลปฐมภม (Primary Data) ใชวธการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหาร และเจาหนาท-ของกองทน โดยจดทาแบบสอบถาม เกบตวอยาง จานวนท BงสBน 58 คน และขอมลทตยภม (Secondary Data) จากโครงสรางการบรหารงานของกองทนสขภาพ และจากการรวบรวมขอมลจากคมอท%เก%ยวของกบระบบงาน ระเบยบ คาส %ง ขอกาหนด และหนงสอ เอกสาร แหลงขอมลทางอนเตอรเนทท%เก%ยวของกบการควบคมภายใน เพ%อใหทราบขอมลเบ4องตนเก%ยวกบระบบการควบคมภายในและข 4นตอนการปฏบตงานท%ไดกาหนดไว

จากการศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ ตามองคประกอบ 5 ดาน ประกอบดวย ดานสภาพแวดลอมการควบคม ระดบการควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง ประเดนการควบคมท%ยงไมมความเหมาะสม คอ ควรดาเนนการจดทาขอกาหนดดานจรยธรรม (Code of Ethic) สาหรบผบรหารและพนกงาน และจดใหมขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท%อาจกอใหเกดความขดแยงทางผลประโยชน รวมท 4งบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร ดานการประเมนความเส-ยง ระดบการควบคมอยในเกณฑท%ควรปรบปรง ประเดนการควบคมท%ยงไมมความ

จ

เหมาะสม คอ ควรจดทาแผนการประเมนความเส-ยงสาหรบระบบงานตางๆ ท-สาคญ เชน ระบบแผนงานและงบประมาณ ระบบการเงน ระบบพสด เปนตน ดานกจกรรมการควบคม ระดบการควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง ประเดนการควบคมท%ยงไมมความเหมาะสม คอ ควรพฒนาการแบงแยกหนาท%งานเพ%อการควบคมภายในอยางเหมาะสม และขอกาหนดเก%ยวกบความขดแยงทางผลประโยชน พรอมบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร ดานสารสนเทศและการส-อสาร ระดบการควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง ประเดนการควบคมท%ยงไมมความเหมาะสม คอ การส%อสารท 4งภายในและภายนอกอยางเปนระบบ เก%ยวกบการกาหนดหลกเกณฑการควบคมเพ%อใหพนกงานทกระดบไดรบรถงขอมล ขาวสารท%เกดข4นรวมถงยงไมมการจดทาแผนฟ4นฟระบบ (Disaster Recovery Plan) และแผนฉกเฉน (Contingency Plan) สาหรบระบบขอมลสารสนเทศเพ%อปองกนขอมลสญหาญ สวนดานการตดตามและประเมนผล ระดบการควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง ประเดนการควบคมท%ยงไมมความเหมาะสม คอ ควรจดทารายงานผลการดาเนนงานท%แสดงขอมลเปรยบเทยบระหวางแผนงานท%ต 4งไวกบการดาเนนงานท%เกดข4นจรง และกาหนดใหมการประเมนผลการควบคมภายในดานการเงนอยางเพยงพอและเปนลายลกษณอกษร

กตตกรรมประกาศ

การศกษาคนควาดวยตนเองคร �งน� สาเรจไดดวยความอนเคราะหของบคคลหลายทาน ซ%งไมอาจจะนามากลาวไดท �งหมด ซ%งผมพระคณทานแรกท%ผศกษาใครขอกราบขอบพระคณคอ ทานผชวยศาสตราจารย อรพน เหลาประเสรฐ ท%ปรกษาการศกษาคนควาดวยตนเอง ท%ใหความร คาแนะนา ตรวจทานและแกไขขอบกพรองตางๆ ดวยความเอาใจใสทกข �นตอน เพ%อใหรายงานการศกษาดวยตนเองฉบบน�สมบรณท%สด ผศกษาใครขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง ไว ณ โอกาสน� นอกจากน�ผศกษาใครขอขอบพระคณ อาจารยดร. พรสร ปณเกษม ประธานกรรมการ ผชวยศาสตราจารย สนย ตฤณขจ กรรมการ ท%ใหคาแนะนาในการคนความขอมล ความรในดานตางๆ และขอขอบคณ ผบรหารและเจาหนาท% กองทนสขภาพ ท%ชวยในการสบคนขอมล แลกเปล%ยนความรความคด และใหกาลงใจในการศกษาคนควาตลอดมา ขอขอบคณคณะคร อาจารย ผประสทธประสาทวชา ผบรหารและเจาหนาท% ของกองทนสขภาพ และครอบครวของขาพเจา อกคร �งหน%งท%ใหความชวยเหลอ ตลอดเวลาท%ศกษาอย และพ%ๆ เพ%อนๆ นกศกษาปรญญาโททกทาน ท%ไดใหกาลงใจ และความชวยเหลอในการทาการศกษาคนควาดวยตนเองตลอดมา

สารบญ

หนา บทคดยอ ง

กตตกรรมประกาศ ฉ

สารบญ ช

สารบญตาราง ญ

สารบญภาพ ฎ

บทท� 1. บทนา 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1 องคกรและลกษณะธรกจขององคกร 2 วตถประสงคของการศกษา 10 ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 11 ขอบเขตการศกษา 11 2. แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ 13 การควบคมภายในตามแนวคดของ COSO 13 การพฒนาระบบการควบคมภายใน 22 กรอบแนวคดการศกษาการควบคมภายใน

และวตถประสงคการควบคม 27 การควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย 28

วตถประสงคการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย 29 ผลการศกษาท�เก�ยวของ 30

ซ

สารบญ (ตอ)

บทท� หนา 3. ระเบยบวธการศกษา 33 ประชากรท�ใชในการศกษา 33 เคร�องมอท�ใชในการศกษา 33

การเกบรวบรวมขอมล 35 การวเคราะหขอมล 36

การนาเสนอขอมล 36 4. ผลการศกษา 37 ระบบการรบเงน 38

การควบคมภายในดานการรบเงน 54 ระบบการจายเงน 55 การควบคมภายในดานการจายเงน 76 ระบบบญชการเงน 77 การควบคมภายในระบบบญชการเงน 80 การบรหารจดการความเส�ยง 81 ผลการศกษาตามแบบสอบถามการประเมนระบบการควบคมภายใน 84

5. สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะ 95 สรปผลการศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

ตามแนวความคดของCOSO 95 ขอเสนอแนะ 97 ขอจากดของการศกษา 98

บรรณานกรม 99

ฌ

สารบญ (ตอ)

ภาคผนวก 100 ภาคผนวก ก. 101 ภาคผนวก ข. 106 ภาคผนวก ค. 107 ภาคผนวก ง. 113

ประวตผศกษา 131

สารบญตาราง

ตารางท� หนา 1. หนาท�รบผดชอบของคณะกรรมการบรหารแผน ....................................... 7

2. หนาท�รบผดชอบของสานกงาน .............................................................. 10

3. ขอมลสวนบคคล .................................................................................... 84

4. ผลการสารวจดานสภาพแวดลอมของการควบคม ................................... 86

5. ผลการสารวจดานการประเมนความเส�ยง ............................................... 88

6. ผลการสารวจดานกจกรรมควบคม ......................................................... 89

7. ผลการสารวจดานสารสนเทศและการส�อสาร ........................................... 91

8. ผลการสารวจดานการตดตามและประเมนผล ......................................... 93

สารบญภาพ

ภาพท� หนา 1. โครงสรางการบรหารและการดาเนนงานของกองทนสขภาพ ..................................... 5

2. แนวคดการศกษาตามแนวCOSOและสานกงานการตรวจเงนแผนดน ...................... 27

3. แผนผงระบบการรบเงน – เงนบารงกองทน ............................................................ 39

4. แผนผงระบบการรบเงน – เงนเหลอคนโครงการ ..................................................... 42

5. แผนผงระบบการรบเงน – เงนเหลอคนโครงการ(ตอ) .............................................. 43

6. แผนผงระบบการรบเงน – อ�นๆ เงนบรจาค ............................................................ 46

7. แผนผงระบบการรบเงน – อ�นๆ เงนบรจาค(ตอ) ..................................................... 47

8. แผนผงระบบการรบเงน – อ�นๆ เงนกยม ................................................................ 50

9. แผนผงระบบการรบเงน – อ�นๆ เงนกยม(ตอ) ......................................................... 51

10. แผนผงระบบการรบเงน – การจดทารายงานสรปการรบเงน .................................. 53

11. แผนผงระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ ..................................................... 59

12. แผนผงระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ (ตอ) ............................................. 60

13. แผนผงระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ (ตอ) ............................................. 61

14. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ ............................................... 65

15. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ (ตอ) ...................................... 66

16. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ (ตอ) ...................................... 67

17. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน ............................................. 72

18. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ) ..................................... 73

19. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ) ..................................... 74

20. แผนผงระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ) ..................................... 75

21. แผนผงระบบบญชการเงน .................................................................................... 79

22. ประเภทของปจจยเส�ยงในแตละดาน ..................................................................... 81

บทท� 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในการดาเนนธรกจยอมมโอกาสท�จะเกดความเส�ยงตอความเสยหายดานการ

ดาเนนงานหรอดานการเงนไดเสมอ ซ�งอาจจะมากหรอนอยข#นอยกบลกษณะของธรกจและ

กลไกการบรหารงานภายในของแตละองคกร การจดใหมระบบการควบคมภายในอยางเพยงพอ

เพ�อปองกนหรอลดความเส�ยงตอความเสยหาย จงเปนกระบวนการตดสนใจท�สาคญท�ผบรหาร

ตองใชดลยพนจอยางรอบคอบวาเม�อใดท�องคกรจาเปนตองจดใหมระบบการควบคมภายใน

ลกษณะใด การมระบบการควบคมภายในท�ดเปนเคร�องมอท�สาคญของผบรหารท�จะชวย

ลดความสญเสยและความเสยหายท�อาจเกดข#น

กองทนสขภาพ (ซ�งตอไปน#จะเรยกวา “กส.”) เปนหนวยงานของรฐท�มใชสวนราชการ

หรอรฐวสาหกจ อยภายใตการกากบดแลของนายกรฐมนตร โดยจดต #งข#นตาม “พระราชบญญต

กองทนสขภาพ พ.ศ.2544” ในเดอนพฤศจกายน 2544 และเร�มดาเนนงานต #งแตเดอนเมษายน

2544 กองทนสขภาพ มหนาท�หนนเสรมการคล�คลายปญหาสขภาพของชาตใหเกดผลโดยเรว

บนพ#นฐานความคดใหมท�ใหความสาคญกบการสรางเสรมสขภาพมากกวาการรกษาพยาบาล

โดยการสนบสนนการดาเนนงานใดๆ ท�มงกระทาเพ�อสรางเสรมใหบคคลมสขภาวะทางกาย

จต และสงคม โดยสนบสนนพฤตกรรมของบคคล สภาพสงคม และส�งแวดลอมท�จะนาไปสการม

รางกายท�แขงแรง สภาพจตท�สมบรณ อายยนยาว และคณภาพชวตท�ด

จากการดาเนนงานของกองทนสขภาพ มกพบประเดนปญหาการปฏบตงานดาน

รายรบ-รายจาย ซ�งเปนปญหาท�เกดข#นเปนประจาโดยไมมฝายงานใดดาเนนการแกไขปญหาน #น

ใหหมดไป โดยปญหาท�กลาวถงคอ ใบสาคญบนทกบญชบางฉบบแนบเอกสารหลกฐาน

ประกอบการเบกจายเงนยงไมครบถวน เชน กรณการใหเงนสนบสนนบางโครงการไมพบ

ใบสาคญรบเงน การเบกคาพาหนะเดนทางโดยเคร�องบนบางรายการมเพยง E-Ticket และ

ใบเสรจรบเงนไมไดแนบ Boarding Pass การเบกคาพาหนะเดนทางไมแนบเอกสารการเบก-

จายเงนคาเดนทาง ซ�งปญหาดงกลาวสงผลใหสานกงานตองสญเสยเงนท�เกดจากการเบก

จายเงนเกนกวาท�ใชจรง (ใบเสรจรบเงนไมครบตามจานวนเงนท�เบก) ผศกษาจงเลงเหนถง

ความสาคญในการดาเนนงานตามระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

องคกร และลกษณะธรกจขององคกร

กองทนสขภาพมรายไดจากสวนท�รฐบาลเกบเพ�มจากภาษสรรพสามตยาสบและสรา

หรอ “ภาษบาป (Sin Tax)” ในอตรารอยละ 2 เปนจานวนเงนไดประมาณปละ 2-3 พนลานบาท

ซ�งเทากบประมาณรอยละ 1 ของรายจายดานสขภาพท #งหมดของประเทศ หรอประมาณรอยละ

0.15 ของงบประมาณแผนดน โดย พ.ร.บ. กองทนสขภาพ มาตรา 12 กาหนดให กรม

สรรพสามตและกรมศลกากรเปนผดาเนนการเรยกเกบเงนบารงกองทน เพ�อนาสงเขากองทน

เปนรายไดของกองทนสขภาพ โดยไมตองนาสงกระทรวงการคลงเปนรายไดของแผนดน

วตถประสงค กองทนสขภาพเปนนตบคคลซ�งดาเนนงานตามวตถประสงคท�ไดระบไว

ในมาตรา 5 ของ พ.ร.บ.กองทนสขภาพ โดยมวตถประสงคดงกลาว ไดแก

1. สงเสรมและสนบสนนการสรางเสรมสขภาพท #งกาย จตใจ สงคม แกประชาชน ทก

วยตามนโยบายสขภาพแหงชาต

2. สรางความตระหนกเร�องพฤตกรรมการเส�ยงจากการบรโภคสรา ยาสบ หรอสาร

หรอส�งอ�นท�ทาลายสขภาพ และสรางความเช�อม �นในการสรางเสรมสขภาพแกประชาชน

3. สนบสนนการรณรงคใหลดบรโภคสรา ยาสบ หรอสารหรอส�งอ�นท�ทาลายสขภาพ

ตลอดจนใหประชาชนไดรบรขอกฎหมายท�เก�ยวของ

4. ศกษาวจยหรอสนบสนนใหมการศกษาวจย ฝกอบรม หรอดาเนนการใหมการ

ประชมเก�ยวกบการสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

5. พฒนาความสามารถของชมชนในการสรางเสรมสขภาพโดยชมชน หรอองคกร

เอกชน องคกรสาธารณประโยชน สวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานอ�นของรฐ

6. สนบสนนการรณรงคสรางเสรมสขภาพผานกจกรรมตางๆ ในลกษณะท�เปนส�อ

เพ�อใหประชาชนสรางเสรมสขภาพใหแขงแรง ใชเวลาวางใหเปนประโยชน และลดการบรโภค

สรา ยาสบ หรอสารหรอส�งอ�นท�ทาลายสขภาพ

พนธกจ จากวตถประสงคของกองทนสขภาพดงกลาวขางตน ไดกาหนดพนธกจการ

สรางเสรมสขภาพ ซ�งสะทอน 3 ถอยคาสาคญ คอ “สงเสรม” “พฒนา” และ “สนบสนน” โดย

ใหมความสอดคลองกบนยามในมาตรา 3 แหง พ.ร.บ. กองทนฯ และวสยทศนท�วา “คนไทยมสข

ภาวะอยางย �งยน 6 ประการ ดงน#

1. มงเพ�มสขภาวะใหกบชวตประชาชนไทยทกวย ตามนโยบายสขภาพแหงชาต

2. มงลดการบรโภคสราและยาสบ

3. มงลดปจจยเส�ยงอ�น อนไดแก สารและส�งอ�นท�ทาลายสขภาพ

4. พฒนาขดความสามารถของชมชนในการสรางเสรมสขภาพโดยชมชนหรอองคกร

5. มการศกษาวจยหรอพฒนาทางวชาการในการสรางเสรมสขภาพ

6. มการรณรงคสรางความตระหนกและความเช�อเก�ยวกบการสรางเสรมสขภาพ

ยทธศาสตร ไตรพลงในการขบเคล�อนขบวนการเปล�ยนแปลง สงเคราะหข#นจากการ

ดาเนนงานสรางเสรมสขภาพในอดตท�ผานมา ซ�งการดาเนนงานใหบรรลเปาหมายหลกของ

กองทนสขภาพ จะตองอาศยยทธศาสตรท #ง 3 ดานประกอบดวย พลงนโยบาย พลงสงคม

พลงปญญา กลาวคอ การทาใหนโยบายไดรบการยอมรบ สงคมตอบรบ และประชาชนมความ

เขาใจ โดยมกลมตางๆ ชวยผลกดน

แนวทางการดาเนนงาน เปนการดาเนนงานผาน “เครอขาย” ของหนวยงาน

พนธมตร หรอ “ภาค” (Partners) ในดานตางๆ มใชปฏบตงานดวยลาพงกาลงของตนเอง

ดงน #นการสนบสนนใหภาคสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพจงเปนกญแจแหง

ความสาเรจ การสนบสนนดงกลาวรวมถงดานวชาการ ดานการจดการความร ดานพฒนา

บคลากร ดานเผยแพรประชาสมพนธ ดานบรการขอมลขาวสาร และดานสนบสนนการบรหาร

จดการ เปนตน นอกจากน#เพ�อใหสามารถรวมขบวนการสรางเสรมสขภาพไดตามความสนใจ

และความถนดท�แตกตางกน กส. จงเปดชองทางผลกดนงานสรางเสรมสขภาพ โดยกาหนด

ส.ชองทางสการสรางเสรมสขภาวะ ไดแก

1. สรางเสรมสขภาวะผานชองทางตาม “ประเดน” (Issue approach) หรอเร�อง

ตางๆ ไดแก สรา ยาสบ สารเสพตด การออกกาลงกาย อาหาร สขภาพจตใจ เปนตน

2. สรางสขภาวะข#นผานชองทางตาม “องคกร” (Setting approach) ลกษณะตางๆ

ไดแก สถานท�ทางาน สถานศกษา ศาสนสถาน (วด มสยด โบสถ) เปนตน

3. สรางสขภาวะข#นผานชองทางตาม “พ?นท.” (Area approach) ไดแก ชมชน

องคกรปกครองสวนทองถ�นในรปแบบตางๆ เปนตน

4. สรางสขภาวะผานชองทางตาม “กลมเปาหมาย” (Target approach) ตางๆ

ไดแก เยาวชน ผสงอาย คนพการ มสลมไทย กลมผดอยโอกาส เปนตน

ระบบการบรหารจดการกองทน โครงสรางการดาเนนงานของกองทนสขภาพ แบง

ออกเปน 3 สวนหลก คอ

1. ภาคนโยบายและการบรหารจดการ

1.1 คณะกรรมการกองทนสขภาพ

1.2 คณะอนกรรมการซ�งคณะกรรมการกองทนฯ แตงต #งข#นเพ�อมอบหมายงาน

ไดแก

� คณะกรรมการบรหารแผน

� คณะอนกรรมการเฉพาะดาน

- คณะอนกรรมการกากบดแลการตรวจสอบภายใน

- คณะอนกรรมการท#ปรกษาสานกงานกองทน

- คณะอนกรรมการนโยบายทางการเงน

- คณะอนกรรมการวาระหลก 1.3 สานกงาน

2. ภาคการประเมนผลการดาเนนงาน ไดแก คณะกรมการประเมนผลการดาเนนงาน

ของกองทน

3. ภาคภาคเครอขาย

ภาพท� 1: โครงสรางการบรหารและการดาเนนงานของกองทนสขภาพ

ท�มา : ประกาศของสานกงานกองทนสขภาพ ท� 55/2548 เร�องการสวนงานภายในสานกงาน ลงวนท� 1 เมษายน 2548

คณะกรรมการกองทนสขภาพ พระราชบญญตกองทนสขภาพ พ.ศ.2544 มาตรา 17

กาหนดใหม “คณะกรรมการกองทนสขภาพ” (คณะกรรมการกองทนฯ) ซ�งมนายกรฐมนตรเปน

ประธานกรรมการ รฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขเปนรองกรรมการ กรรมการและ

ผทรงคณวฒ ซ�งคณะรฐมนตรแตงต #งจากผซ�งไดรบการสรรหาจากผมความร ความสามารถ และ

ประสบการณดานการสรางเสรมสขภาพ มวาระการดารงตาแหนงคราวละ 3 ป โดยมผจดการ

เปนกรรมการและเลขานการ คณะกรรมการมหนาท�ควบคมดแลกองทนสขภาพ ดงน#

1. กาหนดนโยบายบรหารงานและใหความเหนชอบแผนการดาเนนงานของกองทน

2. ใหความเหนชอบแผนการดาเนนงานประจาป แผนการเงนและงบประมาณประจาป

3. กาหนดหลกเกณฑและวธการจดสรรเงนท�จะใหการสนบสนนกจกรรมในดานตางๆ

4. ระดมการจดหาทน

5. ควบคมดแลการดาเนนงานและการบรหารท �วไป ตลอดจนออกระเบยบหรอ

ขอบงคบของกองทนในเร�องตางๆ ท�เก�ยวของกบการดาเนนงานของกองทน

6. เสนอรายงานประจาปและความเหนตอรฐมนตรเพ�อปฏบตการใหเปนไปตาม

วตถประสงคของกองทน

7. กระทาการอ�นใดท�จาเปนหรอตอเน�องเพ�อใหบรรลวตถประสงคของกองทน

ผจดการกองทน พ.ร.บ.กองทนฯ บญญตใหกองทนสขภาพมผจดการ 1 คน ซ�ง

แตงต #งโดยคณะกรรมการกองทนฯ โดยผจดการจะมวาระอยในตาแหนงคราวละ 4 ป และ

สามารถรบตาแหนงแตงต #งไดอก อยางไรกตามการดารงตาแหนงของผจดการไมสามารถดารง

ตาแหนงตดตอกนเกน 2 วาระได สาหรบอานาจหนาท�ของผจดการ ไดแก

1. บรหารกจการกองทนใหเปนไปตามกฎหมายและวตถประสงคของกองทน

2. ศกษา วเคราะห และประเมนผลการดาเนนงานของกองทน รวมท #งเสนอเปาหมาย

แผนงาน โครงการ แผนการดาเนนงานประจาปของกองทน และแผนการเงนและงบประมาณ

ประจาปตอคณะกรรมการ

3. จดทารายงานและการบญชของกองทน และรายงานผลการปฏบตการประจาป

4. ควบคมกากบดแลการปฏบตงานของเจาหนาท�และลกจางของกองทนใหเปนไป

ตามระเบยบขอบงคบ

5. ปฏบตหนาท�อ�นใดตามท�คณะกรรมการมอบหมาย

คณะกรรมการบรหารแผน 7 คณะ เปนคณะอนกรรมการท�คณะกรรมการกองทนฯ

แตงต #งข#น ประกอบดวย ประธานกรรมการ ซ�งมาจากคณะกรรมการกองทน กรรมการ

ผทรงคณวฒ กรรมการจากภายนอก ผอานวยการแตละสานกทาหนาท�เปนเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนแตละคณะ มวาระการดารงตาแหนงคราวละ 3 ป มอานาจหนาท�

ดงตอไปน#

คณะกรรมการบรหารแผน แผนงานภายใตความรบผดชอบดแล

คณะท� 1

แผนควบคมการบรโภคยาสบ

แผนควบคมการบรโภคแอลกอฮอล

แผนสนบสนนการปองกนอบตเหตทางถนนและอบตภย

คณะท� 2 แผนควบคมปจจยเส�ยงทางสขภาพ

แผนสขภาวะประชากรกลมเฉพาะ

คณะท� 3 แผนสรางเสรมสขภาวะชมชน

คณะท� 4 แผนสขภาวะเดก เยาวชน และครอบครว

แผนสรางเสรมสขภาวะในองคกร

คณะท� 5 แผนสงเสรมการออกกาลงกายและกฬาเพ�อสขภาพ

แผนส�อสารการตลาดเพ�อสงคม

คณะท� 6 แผนสนบสนนโครงการเปดรบท �วไปและนวตกรรม

คณะท� 7 แผนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพผานระบบรการสขภาพ

แผนพฒนาระบบและกลไกสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ตารางท� 1 : แสดงหนาท�รบผดชอบของคณะกรรมการบรหารแผน

คณะอนกรรมการกากบดแลการตรวจสอบภายใน (คณะอนกรรมการกากบฯ)

เปนคณะอนกรรมการท�คณะกรรมการกองทนฯ ต #งข#น ประกอบดวย ประธานอนกรรมการกากบ

ดแลการตรวจสอบภายใน และอนกรรมการอก 5 ทาน ซ�งคณะกรรมการแตงต #งจากกรรมการ

ผทรงคณวฒในคณะกรรมการประเมนฯ 1 ทาน และแตงต #งจากผทรงคณวฒดานการตรวจสอบ

ดานกฎหมาย ดานงบประมาณ – การเงน และดานการบรหารอกดานละ 1 ทาน

คณะอนกรรมการกากบฯ มวาระคราวละ 3 ป โดยมบทบาทหนาท�ในการกากบดแลการ

ตรวจสอบภายในการบรหารงบประมาณ การบญช การพสด และทรพยสน และการบรหารงาน

ดานอ�นๆ ของกองทนสขภาพ ใหเปนไปตามระเบยบท�คณะกรรมการกาหนด

ผตรวจสอบภายใน ทาหนาท�เปนเลขานการคณะอนกรรมการกากบฯ และมหนาท�ใน

การตรวจสอบการปฏบตงานแผนงานท�เก�ยวกบการบรหารงบประมาณ การเงน การพสดและ

ทรพยสนและการบรหารงานดานอ�นๆ รวมถงการวเคราะหประเมนความเพยงพอและ

ประสทธภาพของการควบคมภายในองคกรอยางเปนอสระ รวมท #งจดทารายงานผลการ

ตรวจสอบและขอเสนอแนะตอคณะอนกรรมการกากบฯ ทกไตรมาส

คณะอนกรรมการท.ปรกษาสานกงานกองทน (คณะอนกรรมการท�ปรกษาฯ) เปน

คณะอนกรรมการท�คณะกรรมการกองทนฯ แตงต #งข#น ประกอบดวย ประธานอนกรรมการ ซ�ง

คณะกรรมการกองทนฯ แตงต #งจากรองประธานกรรมการคนท�สองของคณะกรมการกองทน และ

อนกรรมการ ซ�งดารงตาแหนงโดยประธานกรรมการบรหารแผนท #ง 7 คณะ โดยมผจดการ

กองทน หรอผท�ผจ ดการกองทนมอบหมายเปนเลขานการ คณะอนกรรมการท�ปรกษาฯ

มบทบาทหนาท�ในการศกษา วเคราะห เสนอแนะ เพ�อปรบปรงและพฒนาระบบการบรหารงาน

สานกงาน ตามภารกจของกองทน อานวยการใหเกดบรณาการของแผนตางๆ ตามความ

รบผดชอบของคณะกรรมการบรหารแผนทกคณะ และเปนท�ปรกษาแกผจดการกองทนและคณะ

ผบรหารสานกงานเก�ยวกบการบรหารงาน

คณะอนกรรมการนโยบายการเงน เปนคณะอนกรรมการท�มาจากการแตงต #งของ

คณะกรรมการกองทนฯ ประกอบดวย ประธานอนกรรมการ ซ�งแตงต #งจากประธาน

กรรมการบรหารแผนคณะท� 3 และอนกรรมการอก 5 ทาน ซ�งแตงต #งจากกรรมการโดยตาแหนง

และกรรมการผทรงคณวฒจากคณะกรรมการกองทนฯ โดยมผจดการกองทน หรอผท�ผจดการ

กองทนมอบหมายเปนเลขานการ มวาระการดารงตาแหนงคราวละ 3 ป โดยมบทบาทหนาท�ใน

การจดใหมการวเคราะหทางการเงน กาหนดวงเงนทนสารองและวงเงนรวมของงบประมาณ

รายจายในการจดทาแผนหลกประจาป กาหนดนโยบายการลงทนใหสอดคลองกบประมาณการ

รายได รายจายและเงนทนสารอง เพ�อเสนอใหคณะกรรมการกองทน พจารณานโยบายทาง

การเงน

คณะกรรมการประเมนผลการดาเนนงานของกองทน ตามมาตรา 37 แหง พ.ร.บ.

กองทนฯ กาหนดใหมคณะกรรมการประเมนผลการดาเนนงานของกองทน (คณะกรรมการ

ประเมนผลฯ) จานวน 7 คน ประกอบดวยประธานกรรมการ และกรรมการผทรงคณวฒจานวน

6 คน ซ#งแตงต 5งโดยคณะรฐมนตร โดยกรรมการผทรงคณวฒน5 จะตองเปนผมความเช#ยวชาญ

ดานการประเมนผลจานวนไมนอยกวา 2 คน ซ#งคณะกรรมการประเมนผลฯ มอานาจหนาท#

ดงตอไปน5

1. ประเมนผลดานนโยบายและการกาหนดกจกรรมของกองทน

2. ตดตาม ตรวจสอบ และประเมนผลการดาเนนงานของกองทน

3. รายงานผลการปฏบตงานพรอมท 5งขอเสนอแนะตอคณะกรรมการกองทนฯ

องคกรภาคและเครอขายสรางเสรมสขภาวะ จากการท#กองทนสขภาพ ดาเนนงาน

ผานภาค และภาคเครอขาย ดงน 5น องคกรภาคและเครอขายสรางเสรมสขภาวะ จงมบทบาท

สาคญในการพฒนาและดาเนนโครงการใหบรรลตามวตถประสงคของกองทนสขภาพ ซ#งรวมถง

กจกรรมสรางเสรมสขภาพ ตลอดจนรวมเรยนร รวมคด รวมพฒนา รวมลงทนในดานตางๆ โดย

องคกรภาคตองจดทารายงานความกาวหนาของการดาเนนโครงการ (รายเดอน) รายงานการ

ดาเนนงานฉบบสมบรณ (กรณปดโครงการ) และรายงานการเงน เพ#อใชเปนเอกสาร

ประกอบการเบกจายเงนกบแตละสานกงาน โดยเอกสารรายงานความกาวหนา ตองรายงานให

คณะกรรมการบรหารแผนรบทราบ

สานกงาน โครงสรางการดาเนนงานของกองทนสขภาพ แบงเปน 7 สานก ซ#งดแล

รบผดชอบโดยผอานวยการสานก และข5นตรงตอผจดการกองทน การดาเนนงานในแตละสานก

จะสอดคลองกบนโยบายและวตถประสงคของแผนงานหลกภายใตความรบผดชอบของตน โดยม

หนาท#ดาเนนงานตามนโยบายใหบรรลวตถประสงค สนบสนนภาคใหมสวนรวมในการพฒนา

และดาเนนงาน พฒนาระบบและวธปฏบตใหมประสทธภาพ ตลอดจนมการประเมนผลตาม

แผนงานเฉพาะดานตางๆ เพ#อนาเสนอตอผจดการกองทน โดยท#ปรกษาไดสรปหนาท#ของแตละ

สานก ซ#งแสดงในตารางตอไปน5

หนวยงาน หนาท.รบผดชอบ

สานกสนบสนนการสรางสขภาวะ และลดปจจย

เส�ยงหลก (สานก 1)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 1

สานกสนบสนนการสรางสขภาวะและลดปจจย

เส�ยงรอง (สานก 2)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 2

สานกสนบสนนการสรางสขภาวะในพ#นท�และ

ชมชน (สานก 3)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 3

สานกสนบสนนการเรยนรและสขภาวะองคกร

(สานก 4)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 4

สานกรณรงคและสรางกระแสสงคม

(สานก 5)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 5

สานกสนบสนนโครงการเปดรบท �วไป

(สานก 6)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 6

สานกวชาการและทนทางสงคม

(สานก 7)

บรหารจดการงานและเปนฝายเลขานการใน

คณะกรรมการบรหารแผนคณะท� 7

สานกผจดการ บรหารกจการท �วไปของสานกงาน อนรวมถงงาน

ธรการ งานการเงน การบญช งานตรวจสอบภายใน

งานตดตามโครงการ และจดร ะบบเพ�มพน

สมรรถนะแกบคลากรรวมถงการพฒนาระบบ

สารสนเทศเพ�อการบรหารสานกงาน

ตารางท� 2 : แสดงหนาท�รบผดชอบของสานกงาน

วตถประสงคของการศกษา

1. เพ�อศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ-รายจายของกองทนสขภาพ ซ�งจะ

ทาใหทราบปญหาในดานการควบคมภายใน

2. เพ�อใหไดแนวทางการดาเนนงานดานการควบคมภายในดานรายรบ-รายจายท�ม

ประสทธภาพและเหมาะสมกบการดาเนนงานของกองทนสขภาพ

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1. ผบรหารและพนกงานสามารถใชเปนแนวทางในการพฒนาระบบการควบคมภายในดานรายรบ-รายจายของกองทนสขภาพ

2. เปนแนวทางใหบคลากรของกองทนสขภาพนาไปประยกตใชในการปฏบตงานใหสอดคลองกบมาตรฐานการควบคมภายในของสานกงานการตรวจเงนแผนดน และ COSO เพ#อพฒนาระบบการควบคมภายในของกองทนสขภาพ

ขอบเขตการศกษา

การศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ โดยแบงหวขอการศกษาตามองคประกอบของการควบคม 5 ดาน ไดแก ดานสภาพแวดลอมของการควบคม ดานการประเมนความเส#ยง ดานกจกรรมการควบคม ดานสารสนเทศและการส#อสาร และดานการตดตามและประเมนผล

ขอมลท#จะนามาศกษาโดยเกบรวบรวมขอมลจากหลายแหลงตางๆ ดงน5 1. ขอมลปฐมภม (Primary Data) ใชแบบสอบถามกรรมการ ผบรหาร และเจาหนาท#

ของกองทน จานวนท 5งส5น 58 คน ซ#งประกอบดวย ผบรหารระดบสง จานวน 1 คน ไดแก

ผจดการกองทนสขภาพ ผบรหารระดบกลาง จานวน 9 คน ไดแก ผอานวยการสานก/หวหนา

ฝาย ผบรหารระดบตน จานวน 18 คน ไดแก ผชวยอานวยการสานก/ผชวยหวหนาฝาย และ

พนกงานระดบปฏบตการ จานวน 30 คน (พนกงานระดบปฏบตการมจานวนท 5งส5น 120 คน

ประกอบดวยเจาหนาท#ระดบปฏบตการ จานวน 30 คน ลกจางปฏบตงานช #วคราวรายเดอน

จานวน 40 คน และลกจางปฏบตงานช #วคราวรายวน จานวน 50 คน)

สาหรบผบรหารระดบสง และผบรหารระดบกลาง จะใชแบบสอบถามรวมกบการ

สมภาษณตามแบบสอบถามท�กาหนด เพ�อใหเขาใจวตถประสงคของแบบสอบถาม สวนผบรหาร

ระดบตน และพนกงานระดบปฏบตการ ดาเนนการโดยการสงแบบสอบถามและรวบรวมกลบมา

ประกอบผลการศกษาเพ�อใหทราบขอมลเบ#องตนเก�ยวกบการการควบคมภายในตาม

องคประกอบท #ง 5 ดาน ตามท�ไดกาหนดไว สวนลกจางปฏบตงานช #วคราวรายเดอนและรายวน

มอตราการหมนเวยนงานและลาออกสง อาจทาใหขาดความเขาใจในระบบการควบคมภายใน

ดานการรบเงน – จายเงน จงไมไดนามาเปนประชากรกลมตวอยาง

2. ขอมลทตยภม (Secondary Data) เกบรวบรวมขอมล และศกษาทาความเขาใจในลกษณะการดาเนนงานของกองทนสขภาพ โดยการสอบทานเอกสารท�เก�ยวของตางๆ เชน แผนหลก (Master Plan) รายงานการประเมนระบบการควบคมภายใน และรายงานการประชมคณะกรรมการกองทน เปนตน

บทท� 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยท�เก�ยวของ

ในการศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย

กรณศกษากองทนสขภาพ เพ'อใหสอดคลองกบวตถประสงคท'กลาวไวในบทแรก ผศกษาได

ลาดบกรอบแนวคด ทฤษฎ และงานวจยและเอกสารท'เก'ยวของ กอนอธบายถงรายละเอยดของ

แตละแนวคด ดงตอไปน5

1. การควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ประกอบดวย ความหมาย แนวคด

ประโยชน การพฒนาระบบการควบคมภายใน ลกษณะของระบบการควบคมภายในท'ด เทคนค

การควบคมภายใน สภาวะแวดลอม และสภาวะแวดลอมท'จะมผลกรทบตอประสทธผลของระบบ

การควบคมภายใน

2. การควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

3. งานวจยและเอกสารท'เก'ยวของ

การควบคมภายในตามแนวคดของ COSO

การศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-รายจาย กรณศกษา

กองทนสขภาพ ผศกษาไดนาแนวทาง คานยามของการควบคมภายในตามแนว COSO และ

แนวคดพ5นฐานของระบบการควบคมภายในจากหนงสอการควบคมภายในและการตรวจสอบ

ภายในของ รศ.จนทนา สาขากร ผศ.นพนธ เหนโชคชยชนะ และดร.ศลปะพร ศรจ 'นเพชร

มาปรบปรงใหสอดคลองกบการศกษาดานรายรบ – รายจาย

ความหมายของการควบคมภายใน

คานยามของการควบคมภายใน (Internal Control) มผใหไวหลากหลาย แตคานยาม

ซ'งเปนท'ยอมรบและแพรหลายกนอยางกวางขวาง ไดแก คานยามของโคโซ อยางไรกด เพ'อให

เขาใจถงววฒนาการของการควบคมภายใน จะขอกลาวถงความหมายของการควบคมภายในท'

มผใหคานยามไว ตามลาดบเวลา ดงน5

14

1. สมาคมผสอบบญชรบอนญาตแหงสหรฐอเมรกา (AICPA) โดยคณะกรรมการ

พจารณาวธการปฏบตงานสอบบญช (The Committee on Auditing Procedure) ไดศกษาเร'อง

การควบคมภายในและไดจดพมพรายงานเร'อง “Internal Control-Elements of a Coordinated

System and It Importance to Management and the Independent Public Accountants”

เม'อป พ.ศ. 2491 (ค.ศ.1948) ในรายงานดงกลาวไดใหคาจากดความการควบคมภายใน ดงน5

“การควบคมภายใน คอ แผนการจดหนวยงาน วธปฏบตงานท'ประสานสมพนธกน

และมาตรการตางๆ ท'กจการกาหนดข5น และถอปฏบตภายในองคกร เพ'อปกปกรกษาทรพยสน

ของกจการ รวมท 5งสอบทานความถกตองและเช'อถอไดของขอมลทางการบญช เพ'มพน

ประสทธภาพในการดาเนนงาน และสงเสรมการดาเนนงานตามนโยบายท'ฝายบรหารกาหนดไว”

การควบคมภายในตามคาจากดความน5มขอบเขตท'กวางขวาง มไดจากดอยเฉพาะ

แตในสวนท'เก'ยวของโดยตรงกบกจกรรมทางดานบญชและการเงน ระบบการควบคมภายในจะ

เขาไปแทรกอยในกจกรรมตางๆ หรอหนวยงานตางๆ เพ'อปองกนไมใหเกดคามผดพลาดข5นได

โดยงาย และกรณท'อาจมขอผดพลาดเกดข5น กทาใหสามารถทราบไดโดยเรว

AICPA ไดกาหนดประเภทของการควบคมภายในไวในมาตรฐานการสอบบญช

เก'ยวกบการประเมนระบบการควบคมภายในของผสอบบญช (Statement on Auditing

Standard No.1) เม'อเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2515 วาแบงออกเปน 2 ประเภท คอ การควบคม

ดานการบรหาร (Administrative or Operational or Management Control) และ การควบคม

ดานการบญช (Accounting Control)

ความเช'อถอไดของขอมลตางๆ น 5นจะเกดข5นไดกจะตองมระบบบญชและการ

แบงแยกหนาท'ความรบผดชอบอยางเหมาะสม การควบคมภายในดานบญชจงแบงยอยออกเปน

การควบคมพ5นฐาน (Basic control) และ การควบคมสนบสนน (Disciplines over Basic

Control)

การควบคมพ6นฐาน หมายถง มาตรการควบคมเพ'อใหแนใจวารายการบญชได

บนทกไวอยางถกตอง ครบถวน เช'อถอไดวาเปนรายการท'เกดข5นจรง และไดรบอนมตแลว

การควบคมสนบสนน หมายถง มาตรการควบคมเพ'อใหแนใจวา ไดมการปฏบต

ตามระบบการควบคมภายในข 5นพ5นฐานอยางสม'าเสมอและเหมาะสม

15

2. สหพนธนกบญชระหวางประเทศ (IFCA) โดยคณะกรรมการมาตรฐานการสอบ

บญชไดกาหนดคานยามของระบบการควบคมภายในไวในมาตรฐานการสอบบญช รหส 400

เร'อง การประเมนความเส'ยงในการสอบบญชกบการควบคมภายใน ดงน5

“ระบบการควบคมภายใน หมายถง นโยบายและวธการปฏบต ซ'งผบรหารของ

กจการกาหนดข5นเพ'อใหบรรลวตถประสงคของผบรหารท'จะทาใหเกดความม 'นใจท'จะสามารถ

ทาไดวาการดาเนนธรกจเปนไปอยางมระเบยบและมประสทธภาพ ซ'งรวมถงการปฏบตตาม

นโยบายของผบรหาร การปองกนรกษาทรพยสน การปองกนและการตรวจพบการทจรตและ

ขอผดพลาด ความถกตองและความครบถวนของการบนทกบญช และการจดทาขอมลทาง

การเงนท'เช'อถอไดอยางทนเวลา”

3. โคโซ (COSO) ในป 2535 (ค.ศ.1992) คณะกรรมการชดหน'งท'เรยกวา The

Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission : COSO (โคโซ)

ซ'งเปนคณะกรรมการรวมของสถาบนวชาชพ 5 สถาบนในสหรฐอเมรกา อนไดแก

- American Institute of Certified Public Accountants (AICPA)

- American Accounting Association (AAA)

- Institute of Internal Auditors (IIA)

- Institute of Management Accountants (IMA)

- Financial Executives Institute (FEI)

โคโซไดรวมกนศกษาวจย และพฒนาแนวคดของการควบคมภายใน และไดให

ความหมายของการควบคมภายในวา “การควบคมภายใน คอ กระบวนการปฏบตงานท'ถก

กาหนดรวมกนโดยคณะกรรมการ ผบรหาร ตลอดจนพนกงานขององคกรทกระดบช 5น เพ'อให

เกดความม 'นใจอยางสมเหตสมผลวา วธการหรอการปฏบตงานตามท'กาหนดไวจะทาใหบรรล

วตถประสงคของการควบคม”

ระบบการควบคมภายใน ประกอบดวยนโยบายและวธปฏบตงานท'กาหนดข5นองคกร

เพ'อใหความม 'นใจอยางสมเหตสมผลวากจการจะบรรลวตถประสงคและเปาหมาย ในเร'อง

ตอไปน5

16

1. ความมประสทธผลและประสทธภาพของการดาเนนงาน (Effectiveness and

Efficiency of Operation : ใชตวยอวา O) มงหมายใหการปฏบตงานเกดประสทธภาพและ

ประสทธผลดวยการกากบการใชทรพยากรทกประเภทขององคกร ท 5งคน เงน เวลา ทรพยสน

วสด เคร'องมอ เคร'องใช ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ โดยประหยดไดผลคมคาและบรรล

เปาหมายท'ผบรหารขององคกรกาหนดไว ซ'งจะสงผลใหการดาเนนงานขององคกรมกาไร

2. ความเช�อถอไดของรายงานทางการเงน (Reliability of Financial Reporting :

ใชตวยอวา F) เพ'อใหเปนขอมลท'มคณภาพเหมาะสมสาหรบการนาไปใชเปนขอมลประกอบการ

พจารณาและตดสนใจทางธรกจของนกบรหาร และผมสวนไดเสยกบองคกร

3. การปฏบตตามกฎ ระเบยบ และนโยบายท�ใชบงคบองคกร (Compliance with

Laws and Regulations : ใชตวยอวา C) เปนการปฏบตงาน หรอการดาเนนธรกจท'สอดคลอง

หรอเปนไปตามบทบญญต หรอขอกาหนดของกฎหมาย นโยบาย ขอบงคบ ระเบยบ หรอ

แผนงาน มตคณะกรรมการบรษท หรอเก'ยวของกบการดาเนนธรกจน 5นเพ'อปองกนมใหเกดผล

เสยหายใดๆ จาการละเวนการปฏบตใหเปนไปตามกฎ ระเบยบเหลาน 5น

แนวคดการควบคมภายในของโคโซ

ประเมนระบบการควบคมภายในดานบญช และการเงน ท'จะทาใหองคกรสามารถ

บรหารงานและดาเนนงานอยางมประสทธผล มการรายงานขอมลท'เช'อถอได และเปนไปตาม

ขอกาหนดและบทบญญตของกฎหมาย ประกอบดวยองคประกอบท'สาคญ 5 องคประกอบ ดงน5

1. สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

2. การประเมนความเส'ยง (Risk Assessment)

3. กจกรรมการควบคม (Control Activities)

4. สารสนเทศและการส'อสาร (Information and Communication)

5. การตดตามและประเมนผล (Monitoring)

1. สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

สภาพแวดลอมของการควบคมเปนแกนหลกขององคประกอบอ'น เนนท'จตสานก

และคณภาพของคน ซ'งเปนหวใจของแตละกจกรรม ถาองคกรมบคลากรท'ดยอมเปนพ5นฐาน

และกาลงผลกดนใหเกดส'งดๆ ในองคกรได แตถาระบบทกอยางในองคกรด เพยงแตมบคลากร

ท'ไมด ไมเหมาะสม ระบบท'มอยอาจลมเหลวและสงผลใหเกดการลมสลายขององคกรไดในท'สด

17

ดงน 5น สภาพแวดลอมของการควบคมท'ดจงเปนเร'องเก'ยวกบการสรางความตระหนกใหบคคล

เกดจตสานกท'ดในการปฏบตตามความรบผดขอบและ การสรางบรรยากาศของการควบคมโดย

ผบรหารระดบสง

ปจจยท'เก'ยวของกบสภาพแวดลอมของการควบคม คอ

(1) ความซ'อสตยและจรยธรรม (Integrity and Ethical Value)

(2) ความร ทกษะและความสามารถ (Commitment and Competent)

(3) การมสวนรวมของคณะกรรมการบรหาร และคณะกรรมการตรวจสอบ (Board

of Director and Audit Committee Participation)

(4) ปรชญา และรปแบบการทางานของผบรหาร (Management Philosophy and

Operation Style)

(5) โครงสรางการจดองคกร (Organization Chart)

(6) การมอบอานาจแบะความรบผดชอบ (Assignment of Authority and

Respon- sibility)

(7) นโยบายและวธบรหารงานดานทรพยากรมนษย

2. การประเมนความเส�ยง (Risk Assessment)

การประเมนความเส'ยงเปนการประเมนเพ'อใหทราบวา องคกรมความเส'ยงอยางไร

และความเส'ยงน 5น ๆ อยในกจกรรมหรอข 5นตอนใดของงาน มผลกระทบตอการบรรล

วตถประสงคขององคกรมากนอยเพยงใด เพ'อนามาพจารณากาหนดแนวทางท'จาเปนตองใช

เพ'อใหเกดความม 'นใจอยางสมเหตสมผลวาความผดพลาดหรอความเสยหายจะไมเกดข5น หรอ

หากเกดข5นกจะอยในระดบท'ไมเปนอนตราย หรอไมเปนอปสรรคตอความสาเรจตาม

วตถประสงคขององคกร

ปจจยสาคญในการประเมนความเส'ยง คอ ผประเมนจะตองเขาใจในวตถประสงค

ขององคการโดยถองแท องคกรตองมการกาหนดวตถประสงคไวอยางชดเจนข5นกอน โดยท 'วไป

วตถประสงคขององคกรแบงเปน 2 ระดบ คอ วตถประสงคระดบกจการโดยรวม (Entity-Wide

Level Objectives) และวตถประสงคระดบกจกรรม (Activity-Level Objectives) โดยมข 5นตอน

การประเมนความเส'ยงคอ

18

(1) การระบปจจยความเส'ยง (Risk Identification)

การเขาใจวาองคกรมความเส'ยงหรอไม จะไมมประโยชนเพยงพอ ถาไม

สามารถระบไดวาความเส'ยงน 5นๆ มสาเหตจากปจจยอะไร เน'องจากปจจยความเส'ยงแตละชนด

มผลกระทบไมเทาเทยมกนปจจยความเส'ยงบางชนดมผลกระทบตอวตถประสงคในระดบองคกร

โดยรวม ในขณะท'บางชนดมผลกระทบในระดบกจกรรมเทาน 5น นอกจากน5ปจจยบางอยางจะม

ผลกระทบเพยงในระยะส 5น แตปจจยบางอยางสงผลกระทบในระยะยาว และปจจยบางชนดม

ผลกระทบท 5งในระยะส 5นแลวตอเน'องไปจนถงระยะยาว ดงน 5นจงตองทาความเขาใจและสามารถ

ระบไดวาความเส'ยงน 5นๆ มสาเหตจากปจจยอะไร เปนปจจยท'เกดข5นภายในองคกร หรอเปน

ปจจยภายนอก

(2) การวเคราะหความเส'ยง (Risk Analysis)

เม'อสามารถระบปจจยความเส'ยงไดแลว ข 5นตอไปคอการนาปจจยความ

เส'ยงน 5นมาวเคราะหวามผลกระทบตอองคกรแคไหน เพยงใด โดยการกาหนดระดบความสาคญ

ของความเสยหายท'จะเกดจากความเส'ยงและโอกาสท'จะเกดความเส'ยงดงกลาววามหรอไม ถาม

มมากนอยเพยงใด เพ'อนามาพจารณาหาวธท'จะรบมอหรอจดการกบความเส'ยงท'มสาระสาคญ

มโอกาสท'จะเกดสง สาหรบเทคนคในการวเคราะหความเส'ยงมหลายวธจะตองเลอกใชให

เหมาะสม เพราะบางคร 5งผลกระทบของความเส'ยงท'มตอองคกร หรอโอกาสท'จะเกดความเส'ยง

อาจไมสามารถวดไดเปนตวเลข จงตองใชวธวเคราะหโดยการประเมนเปนระดบ เชน สงมาก

ปานกลาง นอย หรอนอยมาก

(3) การบรหารความเส'ยง (Risk Management)

การบรหารความเส'ยงเปนการกาหนดแนวทางท'จะรบมอหรอจดการกบ

ความเส'ยงท'มสาระสาคญ มโอกาสท'จะเกดสงอยางเหมาะสม โดยท 'วไปแลวถาเปนความเส'ยงท'

เกดจากปจจยภายใน จะใชวธจดระบบการควบคมภายใน กรณเปนความเส'ยงจากปจจย

ภายนอกจะใชวธการบรหารความเส'ยง

3. กจกรรมการควบคม (Control Activities) หมายถง นโยบาย มาตรการและ

วธการดาเนนงานตางๆ ท'ฝายบรหารนามาใชเพ'อใหเกดความม 'นใจวามาตรการตางๆ ท'กาหนด

ข5นสามารถลด หรอควบคมความเส'ยงและไดรบการตอบสนองและปฏบตตาม กจกรรมการ

ควบคมประกอบดวย

19

(1) การกาหนดนโยบายและแผนงาน (Policies and Plans)

(2) การสอบทานโดยผบรหาร (Management Review)

(3) การประมวลผลขอมล (Information Processing)

(4) การควบคมทางกายภาพ (Physical Control)

(5) การแยงแยกหนาท' (Segregation of Duties)

(6) ดชนวดผลการดาเนนงาน (Performance Indicators)

(7) การจดทาเอกสารหลกฐาน (Documentation)

(8) การตรวจสอบการปฏบตงานอยางเปนอสระ (Independent Checks on

Performance)

4. สารสนเทศและการส�อสาร (Information and Communication)

สารสนเทศ หมายถง ขอมลขาวสารท'ใชในการบรหาร ซ'งเปนขอมลเก'ยวกบการเงน

และไมใชการเงน รวมท 5งขอมลขาวสารอ'นๆ ท 5งจากแหลงภายในและภายนอก

การส'อสาร หมายถง การรบและสงขาวสารระหวางกน เพ'อใหเกดความเขาใจอนด

ระหวางบคคลท'มหนาท'ความรบผดชอบในงานท'สมพนธกน การส'อสารจะเกดไดท 5งภายในและ

ภายนอกหนวยงาน ระบบการส'อสารท'ดและมประสทธภาพ ควรเปนการส'อสารแบบสองทาง

และตดตอระหวางหนวยงานอยางท 'วถงครบถวน

การดาเนนการเก'ยวกบสารสนเทศและการส'อสาร ฝายบรหารควรจดใหมระบบ

สารสนเทศท'สามารถสนองความตองการของผใชขอมลอยางเพยงพอ และเหมาะสมทนตอการ

ปฏบตงานตลอดจนการตดตอส'อสารท'มประสทธภาพ ขาวสารท'ถกตอง เช'อถอได มระบบการ

ส'อสารท'ดซ'งจะสงผลถงการบรหารงานของผบรหาร โดยเฉพาะขาวสารท'เปนสญญาณบอกเหต

อนจะทาใหผบรหารสามารถแกไขปญหาไดทนกาล

5. การตดตามและประเมนผล (Monitoring) หมายถง กระบวนการสอบทานและ

พจารณาการดาเนนงานตามระบบควบคมภายในท'กาหนดข5นของหนวยงานวาอยในระดบท'

เหมาะสมเปนไปตามวตถประสงคการควบคมภายในอยางมประสทธภาพ ประสทธผล คมคา

และมการปรบปรงใหสอดคลองกบสถานการณปจจย ซ'งรวมถงการปฏบตงานตามกฎหมาย

20

ระเบยบ หรอขอบงคบ และการปฏบตงานตามภาระหนาท'ความรบผดชอบของเจาหนาท'ฝาย

ตางๆ ในหนวยงาน

การดาเนนการเก'ยวกบการตดตามประเมนผล ฝายบรหารตองจดใหมการตดตาม

ประเมนผลโดยการตดตามผลในระหวางการปฏบตงาน และการประเมนผลเปนรายคร 5งซ'งอาจ

ประเมนโดยการควบคมดวยตนเอง (Control Self Assessment) เชน การประเมนการควบคม

โดยกลมผปฏบตงานภายในสวนงานน 5นๆ หรอการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ

(Independent Assessment) เชน การประเมนโดยผตรวจสอบภายใน การประเมนผลการ

ควบคมภายในโดยผตรวจสอบภายนอก เปนตน เพ'อใหม 'นใจวาระบบการควบคมภายในท'วาง

ไวเพยงพอ เหมาะสมมประสทธภาพและมการปฏบตจรง ขอตรวจพบจากการตรวจสอบและการ

สอบทานอ'นๆ ไดรบการปรบปรงแกไขอยางเหมาะสมและทนเวลา และการควบคมภายในไดรบ

การปรบปรงแกไขใหสอดคลองกบสถานการณท'เปล'ยนแปลงไป

สรปการควบคมภายในตามแนวคดของโคโซ

แนวคดและโครงสรางของการควบคมภายในท'เสนอโดยโคโซ พอสรปได ดงน5

1. การควบคมภายในเปนเร'องของระบบหรอกระบวนการท'ตองทา

2. การควบคภายในจะดหรอไมด ข5นอยกบคน ซ'งหมายความรวมท 5งผบรหารและ

ผปฏบตงานทกระดบขององคกร แตฝายบรหารเปนปจจยสาคญย'งในการสรางบรรยากาศของ

การควบคม

3. ใหความสาคญกบการควบคมภายในเร'องจรยธรรมและคณภาพของคน ซ'งเปนการ

ควบคมท'มงใหเกดจตสานก (หรอการควบคมแบบ Soft Control) มากกวาการควบคมท'กาหนด

เชงบงคบเปนลายลกษณอกษร (หรอการควบคมภายในแบบ Hard Control)

4. การควบคมภายในท'ดมใชหลกประกนวา องคกรจะไมไดรบผลกระทบจากความ

เสยหาย หรอความเส'ยงใดๆ ท 5งหมดโดยส5นเชง เพยงแตใหความเช'อม 'นอยางสมเหตสมผล

(Reasonable Assurance) วาองคกรจะสามารถบรรลวตถประสงคของการควบคม ท 5งน5

เน'องจากขอจากดของการควบคมภายใน

5. กจกรรมการควบคมภายในกจกรรมหน'งอาจสนองวตถประสงคใดวตถประสงคหน'ง

หรออาจสนองตอวตถประสงคหลายประการรวมกนกได

21

6. การตดตามผลเปนองคประกอบสาคญท'จะตองมในโครงสรางของระบบการควบคม

ภายใน หากขาดไปจะไมถอวาเปนระบบการควบคมภายในท'สมบรณ ผบรหารและผตรวจสอบ

ภายในมหนาท'ในเร'องการตดตามผล

แนวคดพ6นฐานของระบบการควบคมภายใน

แนวคดพ5นฐานของการควบคมภายใน เก'ยวของกบเร'องตอไปน5

1. ความรบผดชอบของผบรหาร การจดใหมระบบการควบคมภายในเปนความ

รบผดชอบของผบรหาร เพ'อชวยใหบรรลวตถประสงคท'จะทาใหเกดความม 'นใจเทาท'จะสามารถ

ทาไดวา การดาเนนธรกจเปนไปอยางมระเบยบและมประสทธภาพ

2. ความม �นใจอยางสมเหตสมผล ในการจดใหมระบบการควบคมภายในยอมม

ตนทนเกดข5น (เชน จางพนกงานเพ'มข5นเพ'อใหมการแบงแยกหนาท'กนทาอยางเหมาะสม หรอ

ออกแบบระบบเอกสารและคมอการปฏบตงาน) ผบรหารควรมความม 'นใจอยางสมเหตสมผล

ตนทนขอการควบคมภายในตองไมสงกวาประโยชนท'คาดวาจะไดรบจากการจดใหมระบบการ

ควบคมภายในน 5น

3. ขอจากดสบเน�องตามลกษณะของการควบคมภายใน การควบคมภายใน

ถงแมจะมการออกแบบไวอยางดแลวกตาม แตกไมสามารถใหขอสรปแกผบรหารวาระบบการ

ควบคมภายในไดบรรลวตถประสงคแลว เน'องจากการควบคมภายในม'ขอจากดสบเน'องภายใน

ตวเอง เชน โอกาสท'จะเกดขอผดพลาดจากบคลากร เน'องจากความไมระมดระวง พล 5งเผลอ

การใชดลยพนจผดพลาด หรอไมเขาใจคาส 'ง โอกาสท'จะเกดการหลกเล'ยงข 5นตอนของการ

ควบคมภายในโดยผบรหารหรอโอกาสท'บคคลซ'งรบผดชอบในการควบคมภายในใชอานาจน 5น

ในทางท'ผด เปนตน

ประโยชนของการควบคมภายใน

ประโยชนของการควบคมภายใน อาจพจารณาไดเปน 3 แนวทางคอ

1. ประโยชนสาหรบฝายบรหาร ระบบการควบคมภายในท'ดจะเปนเคร'องมอชวยให

ผบรหารมความแนใจวา พนกงานและลกจางไดปฏบตงานอยางถกตอง รายงานตางๆ ท'

เก'ยวกบกระบวนการรบ – จายเงน ท'จดทาข5นถกตอง เช'อถอไดและทนเวลาท'กาหนด ตลอดจน

มการปองกนความผดพลาดและการทจรตหรอการสญหายของทรพยสนไวอยางรดกม

22

2. ประโยชนสาหรบพนกงานและลกจาง ระบบการควบคมภายในจะเปนเคร'อง

ช5นาแนวทางการปฏบตงานดานกระบวนการรบ – จายเงน ท'ถกตองและเปนไปตามนโยบายท'

ผบรหารวางไว เปนเคร'องชวยเพ'มประสทธภาพในการปฏบตงาน

3. ประโยชนสาหรบผสอบบญชและผตรวจสอบภายใน ผสอบบญชและ

ผตรวจสอบภายใน จะใหประสทธภาพของระบบการควบคมภายในดานกระบวนการรบ –

จายเงน ท'เปนปจจยสาคญในการกาหนดขอบเขตการปฏบตงานตรวจสอบ กจการท'มการ

ควบคมภายในท'ดจะชวยใหการทางานของผสอบบญช และผตรวจสอบภายในรวมเรวและม

ประสทธภาพมากข5น

การพฒนาระบบการควบคมภายใน

ในการดาเนนงาน องคกรจะตองยอมรบความจรงวาทกข 5นตอนของการดาเนนงาน

ลกษณะของการดาเนนงานและกลไกการบรหารงานภายในของกจการน 5นๆ ดงน 5น การจดใหม

ระบบการควบคมภายในเพ'อปองกน หรอเพ'อชวยลดความเส'ยงตอความเสยหาย จงเปน

กระบวนการตดสนใจท'สาคญย'งประการหน'งท'ฝายบรหารจะตองใชดลยพนจอยางรอบคอบวา

เม'อใดองคกรของตนจาเปนจะตองตองจดใหมระบบควบคมภายในลกษณะใด ชนดใดข5นมา

ลกษณะของระบบการควบคมภายในท�ด

การควบคมภายในของธรกจมกจะแตกตางกนไปตามประเภทของการดาเนนธรกจ แต

โดยท 'วไปแลว การควบคมภายในท'ดจะมลกษณะท'เหมอนกนดงน5

1. มแผนจดแบงสวนงาน ซ'งกาหนดความรบผดชอบของงานดานตางๆ ไวอยาง

ชดเจนโดยมหลกสาคญคอการไมใหพนกงานคนใดคนหน'งคมงานหรอปฏบตงานเร'องใดเร'อง

หน'งเพยงคนเดยวต 5งแตเร'มจนส5นสด เพราะจะเปนการเปดโอกาสใหมการทจรตไดงาย หรอ

หากมขอผดพลาดเกดข5นกไมมใครทราบหรอแกไขไดทนการณ ดงน 5น ในแผนการจดแบงสวน

งานจงตองแยกงานดานปฏบตการ การดแลทรพยสน การบญชและการตรวจสอบภายใน ให

เปนอสระจากกน เพ'อใหมการควบคมสอบทานกนได แตในขณะเดยวกนกใหมการประสานงาน

ท'ดดวย

23

2. มระบบการควบคมทางบญชท�ด คอ มการอนมตรายการบญช คมอการบญช ม

เปนไปอยางถกตองเรยบรอย สามารถนาไปใชประโยชนได มการใชงบประมาณเพ'อควบคมการ

ปฏบตงานสาหรบเอกสารประกอบรายการบญชและแบบพมพตางๆ ท'เก'ยวของควรมหมายเลข

กากบเพ'อใหสามารถควบคมได และใชเปนหลกในการประมวลขอมลทางบญช

3. มแนวทางปฏบตงานท�ด โดยกาหนดหนาท'ความรบผดชอบของพนกงานแตละ

ตาแหนงไวอยางครบถวนเปนลายลกษณอกษร ตลอดจนวธปฏบตงาน การมอบหมายหนาท'

และการกาหนดนโยบายตางๆ เพ'อปองกนความเขาใจท'คลาดเคล'อน การโตแยงหรอปดความ

รบผดชอบของพนกงาน

4. ใหเจาหนาท�ท�มคณสมบตเหมาะสมกบความรบผดชอบ การใชเจาหนาท'ท'

เหมาะสมน5จะเร'มต 5งแตการรบสมครบคลากรเขาทางาน การเล'อนตาแหนงและการฝกอบรม

ผปฏบตงานท'มคณสมบตและประสบการณท'เหมาะสมเปนปจจยท'มความสาคญอยางหน'งของ

ผลสาเรจของงานเพราะกจการอาจไดรบความเสยหายหากใชเจาหนาท'ท'มคณสมบตไมตรงกบ

งานท'มอบหมาย หรอหากใชเจาหนาท'ท'มคณสมบตสงกวางานท'ทากจะเปนการสญเปลาและไม

ประหยด

เทคนคการควบคมภายใน ท'พบเหนกนบอยๆ มดงน5

1. เทคนคการควบคมข 6นพ6นฐาน เชน

- การใหหมายเลขเอกสารเรยงลาดบแกรายการท'เกดข5นโดยเรวท'สด และมการ

สอบทานภายหลงวารายการทกรายการท'ใหหมายเลขไว ไดรบการดาเนนการต 5งแตตนจนครบ

ทกหมายเลข และในกรณท'ตองการใหความผดพลาดในการใหหมายเลขเกดข5นนอยท'สด ควร

ใชวธพมพเลขท'เอกสารเรยงลาดบไวลวงหนา (Pre-numbering of Documents)

- การตรวจสอบเอกสารชนดหน'งกบเอกสารชนดหน'งในชวงเวลาหน'ง

- การใหมการอนมตกอนการดาเนนการ ซ'งอาจเปนการอนมตท 'วไปและการ

อนมตแตละกรณ

- การควบคมการเคล'อนยายทรพยสน

- การตรวจสอบการคานวณตวเลข

- การพสจนของจรง (Physical verification) และกรรมสทธ zของทรพยสน

- การทาบญชและทะเบยนคม

24

2. เทคนคการควบคมสนบสนน เชน

- การแบงแยกหนาท'ความรบผดชอบอยางชดแจงระหวางหนวยงานและบคคล

ตลอดจนการหมนเวยนสบเปล'ยนหนาท'ในระยะเวลาท'เหมาะสม

- การดแลรกษาทรพยสน โดยการจากดการเขาถงทรพยสน และการแบงแยก

หนาท'การเกบรกษาทรพยสนกบการบนทกบญชทรพยสนออกจากกน

- การควบคมทบทวนงาน โดยกาหนดใหมการควบคมดแลการปฏบตงานโดย

หวหนาอยางเพยงพอ มการอนมตเอกสารข 5นสดทายกอนการดาเนนการ และการสอบทานการ

ปฏบตงานของผใตบงคบบญชาท'ทาหนาท'ควบคมข 5นพ5นฐาน

3. เทคนคการควบคมอ�น เชน

- การควบคมค หมายถง การยอมใหมการกระทาท'ซ5าซอนกน เพ'อใหมการ

ควบคมอยางรดกมย'งข5น ซ'งมกใชกบกรณการควบคมการกระทาท'หากเกดการผดพลาดแลว จะ

เปนความเสยหายท'เปนจานวนเงนสง เชน การกาหนดใหมผลงนามในเชคส 'งจายเงนของกจการ

สองคนแทนบคคลเดยว

- การเกบรกษาดแลรวมกน มกใชกบทรพยสนท'มมลคาสง หรองายตอความ

สญเสย เชน เงนสดซ'งมกกาหนดใหมกรรมการดแลรกษาเงน หรอกาหนดใหมผรกษากญแจ

รวมกนไขจงสามารถเปดตได

- สทธการลาพกผอนของพนกงาน เปนเทคนคการควบคมภายในท'ใชเพ'อให

พนกงานไดซอมแซมฟ5นฟสขภาพกายและใจ และในขณะเดยวกนกใชเปนเคร'องมอสอบทาน

การทางานของพนกงานผลาพกผอนน 5น

- กจกรรมภายนอกของพนกงานเปนเคร'องมอท'กจการใชเพ'อใหไดใกลชด และ

ทราบคณสมบตและบคลกท'แทจรงของพนกงาน ในการท'จะบรรจแตงต 5งพนกงานท'มคณสมบต

เหตสมกบงาน

สภาวะแวดลอมท�จะมผลกรทบตอประสทธผลของระบบการควบคมภายใน

สภาวะแวดลอมของระบบการควบคมภายใน (Condition of Control) ท'มอยในกจการ

ท'จะมผลกระทบตอประสทธผลของระบบการควบคมท'กจการจะนามาใช ประกอบดวย

25

1. ความเปนระบบ (Systemization)

การวางแผนอยางเปนระบบเปนพ5นฐานของการควบคมของกจกรรมทกประเภท

ถาผบรหารสามารถกาหนดวธดาเนนงานและการปฏบตงานของกจกรรมใดไดชดเจนมากเทาใด

กจะย'งชวยใหการปฏบตงานของกจกรรมน 5นๆ เปนไปโดยถกตองย'งข5น และยงสามารถควบคม

ใหดาเนนการไปในทศทางท'ตองการไดงาย

โดยหลกการแลว หากผบรหารสามารถทาใหทกๆ คนท'ตองเก'ยวของกบกจกรรม

ใดๆ รไดอยางชดแจงวาในสถานการณเชนไรเขาควรปฏบตอยางไร และไมควรปฏบตอยางไร

อนมตรายการท'ไมสมบรณ และรายการท'มความผดพลาดได จะทาใหเกดความเปนระบบข5น

กจการย'งมความเปนระบบมากเทาใดกยอมชวยสนบสนนใหการควบคมมประสทธผลข5นเทาน 5น

ในทางปฏบต ระดบความเปนระบบขององคกรตางๆ อาจแตกตางกนไดอยางมาก

เชน ระบบขอมลท'ใชคอมพวเตอรจะมความเปนระบบมากกวาระบบขอมลท'ใชคนทา เพราะการ

ใชคอมพวเตอรทางานจาเปนตองมการวางแผน และเขยนคาส 'งงานโดยละเอยดและแนชด

มากกวาการส 'งงานใหคนทา ระดบของความเปนระบบยอมมผลกระทบตอประเภทของการ

ควบคมท'ควรจะนามาใช และวธการประเมนการควบคมน 5นๆ

2. การมเอกสารหลกฐาน (Documentation)

การบนทกขอมลมเปาหมายเพ'อใหเกดประโยชนในดานตางๆ เชน เปนส'อในการ

ถายทอดความเขาใจระหวางบคคลตางๆ เพ'อใชในการวเคราะห เพ'อแสดงหลกฐาน ภาระผกพน

และความรบผดชอบ และเพ'อประโยชนในการควบคม การมเอกสารหลกฐานขอมลหรอรายการ

ท'เกดข5นอยางพอเพยงจะชวยใหบญชถกตองและชวยปองกนขอผดพลาดในข 5นตอนการ

ปฏบตงานและการบนทกรายการ

เอกสารหลกฐานบางอยางอาจจดทาข5นเพ'อประโยชนในการควบคมทางดานการ

บญชโดยเฉพาะแตในขณะเดยวกนกอาจใชประโยชนในการควบคมดานการบรหารไดดวย เชน

การใหหมายเลขเอกสารเรยงลาดบกนมเปาหมายสาคญเพ'อใหทราบวา รายการท'เกดข5น

ท 5งหมดไดนาไปประมวลไวโดยครบถวนหรอไม แตเลขท'เอกสารน5กอาจนาไปใชเพ'อประโยชน

อ'นไดอกมาก

3. ความสามารถและความซ�อสตยของบคลากร (Competence and Integrity)

ระบบการควบคมใดๆ จะไมมผลเลย ถาบคลากรท'ปฏบตหนาท'ตางๆ มไดปฏบต

หนาท'อยางต 5งใจสม'าเสมอ และซ'อสตย ความสามารถและความซ'อสตยของแตละบคคลใน

26

องคกรข5นอยกบองคประกอบหลายประการ เชน ช'อเสยงและสถานท'ต 5งขององคกร นโยบายการ

คดเลอกและฝกอบรม ความยากลาบากในการปฏบตงาน ระดบของความเปนระบบ และส'งท'

สาคญท'สดคอ ปรมาณและคณภาพของการควบคมดกลการทางานของหวหนางาน การ

ควบคมดแลของหวหนางานเปนการตรวจสอบความสามารถและความซ'อสตยของบคลากร

ผปฏบตงาน และในขณะเดยวกนความสามารถและซ'อสตยของบคลากรกเปนตวกาหนดวา

กจการควรจดใหมการควบคมดแลการปฏบตงานมากนอยเพยงใด ซ'งรวมท 5งดานอ'นของระบบ

การควบคมดวย บางคร 5งอาจใชลกษณะของงานท'จะตองเปนเคร'องกาหนดวา ควรจะเลอก

บคลากรประเภทใด แตในบางคร 5งอาจจาเปนตองปรบระบบการควบคมดแลการปฏบตงาน

ผสมผสานกบการไมมการควบคมดแลการปฏบตงานโดยหวหนางานน 5นเปนเร'องท'ผบรหาร

จะตองตดสนใจ โดยพจารณาจากหลกการวเคราะหตนทน และผลประโยชนท'จะไดรบตลอด

ขอจากดของการควบคมภายใน

การควบคมภายในเพยงแตใหความม 'นใจพอสมควรวา วตถประสงคขององคกรได

บรรลแลวหรอไมเทาน 5น แตไมอาจใหเปนหลกประกนวาการบรหารเปนไปอยางมประสทธภาพ

และมการบนทกบญชถกตองสมบรณตลอดจนการทจรตหรอขอผดพลาดจะคนพบและปองกน

ได ท 5งน5การควบคมภายในมขอจากดตางๆ ดงน5

1. ความตองการของฝายบรหารโดยท 'วๆ ไปจะใหมการควบคมท'คมคาใชจาย

กลาวคอคาใชจายในการควบคมตองไมสงกวาคาเสยหายท'อาจเกดข5น

2. การควบคมสวนใหญมไวสาหรบรายการ ซ'งคาดไดวาจะเกดข5นตามปกต

3. ความผดพลาดอาจเกดจากความประมาทเลนเลอ ความไมเอาใจใส การใช

วจารณญาณท'ผดพลาดหรอความไมเขาใจคาส 'งของบคคลท'เก'ยวของ

4. ผทจรตอาจรวมมอกบบคคลภายนอกหรอบคคลภายในหลกเล'ยงการควบคมท'มอย

5. ผรบผดชอบอาจไมปฏบตตามระบบการควบคมภายใน หรอมการละเวนการปฏบต

ตามข 5นตอนท'กาหนดไว

6. วธการควบคมภายในท'มอยอาจไมเพยงพอ หรอไมเหมาะสมเน'องจากสถานการณ

ไดเปล'ยนไป

27

แนวคดการศกษาการควบคม และวตถประสงคการควบคม

จากแนวคดท' นามาใชในการประเมนประสทธภาพระบบการควบคมภายใน

กรณศกษากองทนสขภาพ สามารถอธบายไดตามแผนภาพแนวคดการศกษาดงแผนภาพท' 2

แนวคดในการศกษา

ภาพท' 2 แนวคดในการศกษา

ระบบการควบคมภายใน ตามแนวคดของ COSO

1. สภาพแวดลอมของการควบคม 2. การประเมนความเส'ยง 3. กจกรรมการควบคม 4. ขอมลสารสนเทศและการส'อสาร 5. การตดตามและประเมนผล

ระบบการควบคมภายใน ของกองทนสขภาพ

วตถประสงคการควบคม 1. การปฏบตงานเปนไปอยางมประสทธภาพ และประสทธผล 2. ขอมล และรายงานทางการเงนท'ถกตอง เช'อถอได 3. บคลากรมการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอมตคณะรฐมนตร

28

การควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

การจดใหมการควบคมภายในทางดานบญชและการเงนเพ'อใหองคกรสามารถบรรล

วตถประสงคในการทาใหขอมลทางดานบญชและการเงนถกตองและเช'อถอได การบนทก

รายการเพ'อดแลรกษาสนทรพยและเอกสารหลกฐานขององคกร การควบคมภายในทางดาน

บญชและการเงนจงควรปฏบตตามแนวทาง มดงน5 (การตรวจสอบภายในภาครฐ. กรงเทพฯ :

สถาบนเพ'อการบรหารและพฒนา, 2553)

1. การอนมต ควรมการอนมตรายการกอนท'จะมการทารายการ โดยทกรายการ

จะตองผานการอนมตโดยผบรหาร หรอผมอานาจตามกฎระเบยบท'กาหนด

2. การควบคมความถกตองและครบถวนของรายการ รายการท'นามาบนทก

จะตองเกดข5นจรงสมเหตสมผล และรายการท'ถกอนมตจะตองถกบนทกอยางครบถวนทก

รายการ เชน มเลขท'เรยงลาดบเพ'อการควบคมความครบถวน มชองสาหรบการบนทกการ

อนมตโดยผรบผดชอบ มการตรวจสอบเอกสารท'เก'ยวของกนกบรายการท'บนทกบญช เปนตน

3. การควบคมทรพยสน ควรกาหนดผท'จะเปนผรบผดชอบดแลรกษาทรพยสนท'

ตองไมใชผมหนาท'ลงบญชและอนมตรายการ ควรจดใหมระเบยบเก'ยวกบการเคล'อนยายสนคา

และสนทรพย และจากดการเขาถงเพ'อใหผมหนาท'รบผดชอบเทาน 5นท'จะมสทธ zเขาไปเก'ยวของ

กบสนทรพย

4. การกระทบยอดบญชคม (Reconciliation) การกระทบยอดบญชคมกบบญช

แยกประเภทยอย ในกรณมขอแตกตางตองวเคราะหหาเหตผลจนเปนท'พอใจและทารายการ

ปรบปรงบญชตามท'จาเปน

5. การตรวจสอบความถกตองกบบคคลท�สาม การตรวจสอบยอดตามบญชกบใบ

แจงยอดซ'งไดรบจากบคคลภายนอกกจการ เชน Bank statement

6. การควบคมการสรปรายการและการผานรายการไปยงบญชคมยอด การ

กาหนดใหมผรบผดชอบท'ไมเก'ยวของกบการบนทกบญชตรวจสอบรายการ แลวทาการผาน

รายการ เพ'อใหแนใจวาไมมการลงรายการเพ'มหรอลดในบญชแยกประเภทท'ไมสามารถพบได

29

วตถประสงคการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

การควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย มวตถประสงคเพ'อรกษาดลยภาพระหวาง

รายไดกบรายจาย การไดรบความเช'อถอในกระบวนการดาเนนงานดานรายรบ รายจาย และ

การเงนการบญช อยางมประสทธผลและมการควบคมท'เหมาะสม ปลอดภยจากการสญหาย

หรอนาไปใชในทางท'มชอบ ดงน5 (ร.ศ. ดร.ภรมย จ 'นถาวร, 2553)

ดานรายรบ

- มระบบการประมาณการรายได และการจดเกบรายไดท'นาเช'อถอ

- การจดเกบรายไดท'ประมาณการ และตวเลขจรงใกลเคยงกน

- มวธการและกระบวนการในการจดเกบรายไดท'มประสทธภาพ

ดานรายจาย

- ควบคมการใชจายในกรอบของงบประมาณท'กาหนด

- มการประมาณการรายจายครอบคลมทกประเภท

- กระบวนการเบกจายตองนาเช'อถอ

- การบรหาร การเบกจาย การกอหน5ผกพน ตองสอดคลองกน

ดานการเงน การบญช

- ดแลการรบ การจายเงน การกอหน5ผกพน

- ตองมการปฏบตตามระเบยบ กฎเกณฑ หรอกฎหมายท'เก'ยวของ

- ปองกนและควบคมไมใหเกดการคอรปช 'น

- ตองดาเนนการดวยความรบผดชอบ โปรงใส และตรวจสอบได

30

งานวจยและเอกสารท�เก�ยวของ

จากการตรวจสอบผลงานการศกษาท'เก'ยวของกบการควบคมภายในตามแนวคดของ

COSO พบวาเอกสารการศกษาท'เก'ยวของมดงน5

นฐวฒ บรรเลง (2553) ไดศกษาเร'องระบบการควบคมภายในดานบญช และดาน

ภาษมลคาเพ'ม ภาษหก ณ ท'จาย กรณศกษาธรกจรบเหมากอสราง ปรญญาวทยาศาสตร

มหาบณฑต สาขาการตรวจสอบภายใน มหาวทยาลยหอการคาไทย โดยมวตถประสงคของ

การศกษาเพ'อศกษาระบบการควบคมภายในดานบญช และดานภาษมลคาเพ'ม ภาษหก ณ ท'

จายของบรษท วเคราะหปญหาและอปสรรคดานระบบบญช และดานระบบภาษมลคาเพ'ม ภาษ

หก ณ ท'จายของบรษท และเพ'อเสนอแนะระบบการการควบคมภายในท'เหมาะสมและวธการ

แกไขปญหาท'เกดข5นอยางมประสทธผล โดยใชแบบสมภาษณการประเมนระบบการควบคม

ภายในเปนเคร'องมอในการเกบรวบรวมขอมลจากการสมภาษณบคคลท'เก'ยวของจานวนท 5งส5น

40 คน จากการสงเกตวธการดาเนนงาน และจากเอกสารท'เก'ยวของและนามาวเคราะหผลโดย

ใชวธสถตเชงพรรณนา ซ'งผลการศกษาพบวา ระบบการควบคมตามแนวคดการควบคมภายใน

ของ COSO ของบรษทยงไมมความชดเจน และไมไดคานงถงข 5นตอนการปฏบตงานท'เปนแนว

ทางการประหยดภาษ หรอแนวทางการเสยภาษอากรอยางถกตอง และระบบการสงเอกสาร

สาคญทางภาษของหนวยงานแตละหนวยงาน เขาสสานกงานใหญลาชาและเกดการสญหาย

ระหวางทางทาใหบรษทตองเสยสทธประโยชนทางภาษ

ศรพร ชกล'น (2551) ไดศกษาเร'องการประเมนประสทธภาพระบบการควบคมภายใน

กรณศกษากองคลง มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต

สาขาบญช วทยาลยเทคโนโลยราชมงคลธญบร โดยมวตถประสงค เพ'อประเมนประสทธภาพ

ระบบการควบคมภายในของกองคลงตามแนวคดของ COSO และประเมนการควบคมภายใน

ของกองคลงตามระเบยบคณะกรรมการตรวจเงนแผนดนวาดวยมาตรฐานการควบคมภายใน

พ.ศ. 2544 ประชากรท'ใชในการศกษาคอ บคลากรของกองคลงท 5งส5น 53 คน เคร'องมอท'ใชใน

การเกบรวบรวมขอมล คอ แบบสอบถาม วเคราะหขอมลดวยโปรแกรมประมวลผลโดย

คานวณหาคารอยละ คาเฉล'ย คาเบ'ยงเบน ซ'งผลการศกษาพบวา ผบรหารกองคลงประเมน

ประสทธภาพระบบการควบคมภายในของกองคลง ตามแนวคดของ COSO มประสทธภาพอย

ในระดบมาก และเม'อพจารณารายดาน พบวา ประเมนประสทธภาพอยในระดบมาก 4 ดาน คอ

31

ดานสภาพแวดลอมของการควบคม ดานการประเมนความเส'ยง ดานการประเมนประสทธภาพ

การควบคม และดานการตดตามและประเมนผล สวนดานขอมลสารสนเทศและการส'อสารอยใน

ระดบปานกลาง

นภาพร บนทด (2546) ไดศกษาเร'องการประเมนการควบคมภายในของมหาวทยาลย

เอกชน กรณศกษา มหาวทยาลยวงษชวลตกล ปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขา

บรหารธรกจ โครงการบณฑตศกษาสาขาบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยม

วตถประสงคของการศกษา เพ'อศกษาวธการปฏบตงานและการควบคมภายในของมหาวทยาลย

วงษชวลตกลตามแนวคดของ COSO และเพ'อประเมนการควบคมภายในของมหาวทยาลยวงษ

ชวลตกลตามแนวคดของ COSO โดยเฉพาะศกษากจกรรมการรบลงทะเบยน กจกรรมเก'ยวกบ

ทรพยากรบคคลและกจกรรมเก'ยวกบครภณฑและอปกรณ โดยใชแบบสมภาษณการประเมน

การควบคมภายในเปนเคร'องมอในการเกบรวบรวมขอมลจากากรสมภาษณบคคลท'เก'ยวของ

กจกรรมละ 7 คน จากการสงเกตการณวธการดาเนนงาน และจากเอกสารท'ทางมหาวทยาลย

วงษชวลตกลจดทาข5นและนามาวเคราะหผลโดยใชวธสถตเชงพรรณนา ซ'งผลการศกษาพบวา

การควบคมภายในของมหาวทยาลยวงษชวลตกลเก'ยวกบกจกรรมการลงทะเบยน กจกรรม

เก'ยวกบทรพยากรบคคลและกจกรรมเก'ยวกบครภณฑและอปกรณ มองคประกอบของการ

ควบคมภายในครบ 5 ดานตามแนวคดของ COSO และมหาวทยาลยวงษชวลตกลมการปฏบต

ตามการควบคมภายในตามแนว COSO เก'ยวกบกจกรรมการรบลงทะเบยนรอยละ 96 กจกรรม

เก'ยวกบทรพยากรมนษยรอยละ 80 และกจกรรมเก'ยวกบครภณฑและอปกรณรอยละ 95

นวพร โพธ zไทย (2545) ไดศกษาเร'องการควบคมภายในของศนยสงเสรมอาชพ

หตถกรรมและอตสาหกรรม โครงการพฒนาดอยตง ตามแนวคดของ COSO ปรญญา

บรหารธรกจมหาบณฑต สาขาบรหารธรกจ โครงการปรญญาโทสาขาบรหารธรกจภาคค'า

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร โดยวตถประสงคในการศกษาเพ'อใหทราบแนวทางและวธการ

ควบคมภายในตามแนวคดของ COSO โดยสมภาษณผบรหารและพนกงานท'เก'ยวของกบศนย

สงเสรมฯ วเคราะหเปรยบเทยบเพ'อประเมนประสทธผลของการควบคมภายในของศนย

สงเสรมฯ โดยใชสถตเชงพรรณนา คอคาความถ'และคารอยละ ซ'งผลการศกษาสรปไดวา การ

ควบคมภายในของศนยสงเสรมอาชพหตถกรรมและอตสาหกรรมเปรยบเทยบกบการปฏบตตาม

แนวคดของ COSO พบวาการควบคมภายในดานการตดตามผล ซ'งชวยใหผบรหารม 'นใจวาการ

ปฏบตงานเปนไปตามวธการควบคมท'กาหนดไวอยางมประสทธภาพน 5น ไดปฏบตสอดคลองกบ

32

แนวคดของ COSO มากท'สดคอรอยละ 100 ซ'งขณะท'การควบคมภายในดานการประเมนความ

เส'ยงโดยสวนใหญปฏบตไมสอดคลองกบแนวคดของ COSO มเพยงการจดระบบการควบคม

ภายในเพ'อลดความเส'ยงจากการปฏบตงาน ซ'งคดเปนรอยละ 25 เทาน 5น ดานสภาพแวดลอม

การควบคม ไดปฏบตสอดคลองกบแนวคดของ COSO ซ'งคดเปนรอยละ 73.68 โดยมสวนท'ไม

สอดคลองคอ การไมไดกาหนดจรรยาบรรณไวเปนลายลกษณอกษร ไมมการกาหนดหนาท'

ความรบผดชอบของหวหนางาน และการไมมคณะกรรมการตรวจสอบและหนวยงานตรวจสอบ

ภายใน ดานกจกรรมควบคม ไดปฏบตสอดคลองกบแนวคดของ COSO รอยละ 85.56 โดยสวน

ท'ไมสอดคลองคอ การไมกาหนดนโยบาย เปาหมายการทางาน และแผนงานตางๆ เปนลาย

ลกษณอกษร ดานสารสนเทศและการส'อสารไดปฏบตสอดคลองกบแนวคดของ COSO รอยละ

85.71 โดยมสวนท'ไมสอดคลองคอวธการรบขอมลจากภายนอกท'ยงไมมวธการท'ชดเจน

บทท� 3

ระเบยบวธการศกษา

การศกษาคนควาดวยตนเองฉบบน� เปนการศกษาระบบการควบคมภายในตามแนว

COSO ดานรายรบ-รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ ไดกาหนดระเบยบวธการศกษาซ)ง

ประกอบดวย ประชากรท)ใชในการศกษา เคร)องมอท)ใชในการศกษา การเกบรวบรวมขอมล การ

วเคราะหขอมลและสถตท)ใช และการนาเสนอขอมล ซ)งมรายละเอยดดงน2

ประชากรท�ใชในการศกษา

การศกษาคนควาดวยตนเองคร �งน� ทาการศกษาจากประชากรท!เปนผบรหารและ

พนกงานของกองทนสขภาพ จานวน 58 คน ประกอบไปดวยผบรหารระดบสง จานวน 1 คน

ไดแก ผจดการกองทนสขภาพ ผบรหารระดบกลาง จานวน 9 คน ไดแก ผอานวยการสานก/

หวหนาฝาย ผบรหารระดบตน จานวน 18 คน ไดแก ผชวยอานวยการสานก/ผชวยหวหนาฝาย

และพนกงานระดบปฏบตการ จานวน 30 คน

เคร�องมอท�ใชในการศกษา

เคร!องมอท!ใชในการศกษาประกอบดวยแบบสอบถามรวมกบการสมภาษณการ

ประเมนการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย โดยในการจดทาแบบสอบถามน �น ผศกษาได

นาแนวทางในการต �งคาถามจากคมอระบบการควบคมภายในของตลาดหลกทรพยแหงประเทศ

ไทย การตรวจสอบและการควบคมภายในของ อาจารยอษณา ภทรมนตร และการควบคม

ภายในและการตรวจสอบภายในของ รศ.จนทนา สาขากร ผศ.นพนธ เหนโชคชยชนะ และ ดร.

ศลปพร ศรจ !นเพชร มาปรบปรงใหสอดคลองกบแนวคดการควบคมภายในของ COSO เพ!อ

ความเหมาะสมกบการดาเนนงานและกจกรรมตางๆ ของกองทนสขภาพ โดยลกษณะของ

แบบสอบถามการควบคมภายในใหตอบแบบ “ม” กบ “ไมม” แบงออกเปน 3 สวนคอ

34

สวนท� 1 ขอมลท !วไปของผตอบแบบสอบถาม

สวนท� 2 ประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย

โดยแบงหวขอของการประเมนตามแนวทางการควบคมภายใน ไดแก

องคประกอบ จานวน (ขอ)

1. ดานสภาพแวดลอมการควบคม 19 2. ดานการประเมนความเส)ยง 8 3. ดานกจกรรมการควบคม 17 4. ดานสารสนเทศและการส!อสาร 12 5. ดานการประเมนและตดตามผล 7

รวม 63

1. ดานสภาพแวดลอมการควบคม (Control Environment) จะแสดงใหเหนถง

ทศนคตของผบรหาร การสรางแรงจงใจและความสามารถของพนกงานผปฏบตงาน

2. ดานการประเมนความเส)ยง (Risk Assessment) เคร)องมอในการบรหารเพ)อให

ทราบวาองคกรมความเส)ยงอยางไร ผลกระทบของความเส)ยงตอการบรรลวตถประสงคของ

องคกรและการกาหนดแนวทางในการบรหารงานเพ)อปองกนหรอลดความเส)ยงท)อาจเกดข2น

3. ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) เปนนโยบาย มาตรการและ

วธการดาเนนงานท)กาหนดข2นเพ)อสนบสนนการปฏบตงานของบคลากรใหสามารถดาเนนงาน

ตามวธปฏบตงาน วตถประสงค เปาหมาย และนโยบายของกจการ

4. ดานสารสนเทศและการส!อสาร (Information and Communication) คอขอมล

ขาวสารท)ถกตอง เช)อถอได ทนเหตการณ มความสะดวกในการเขาถงขอมลและการรกษาความ

ปลอดภยของขอมลท)สาคญและมระบบส)อสารท)มประสทธภาพ

5. ดานการประเมนและตดตามผล (Monitoring) เปนกระบวนการประเมนความม

ประสทธภาพและประสทธผลของระบบงานตางๆ รวมถงการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบ

และการปฏบตตามหนาท)และความรบผดชอบของพนกงาน

สวนท� 3 ขอมลเก!ยวกบขอเสนอแนะท!มตอการปฏบตงาน เพ!อใหผตอบแบบสอบถาม

แสดงความคดเหนเก!ยวกบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

35

การเกบรวบรวมขอมล

ผศกษาจะดาเนนการเกบรวบรวมขอมลจากแบบสอบถาม การสมภาษณ และเอกสาร

ตาง ๆ แลวนามาวเคราะหโดยการประเมนระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจายตาม

แนว COSO แสดงแผนภาพการดาเนนงาน พรอมคาอธบายเชงพรรณนา (Descriptive

Statistics) ไดแก คารอยละ (Percentage) เปนการคานวณหาจากจานวนคาตอบในแตละเร)อง

เทยบกบจานวนรวมท 2งหมด ซ)งจะชวยใหส)อความหมายของขอมลไดชดเจนและงายตอการแปล

ความหมาย เพ)อใหทราบถงปญหาการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย และสามารถให

ขอเสนอแนะเพ)อเปนแนวทางในการวางระบบการควบคมภายในท)มประสทธภาพเหมาะสมกบ

การดาเนนงาน โดยขอมลและแหลงขอมลท!ใชในการศกษาประกอบดวย 2 สวนคอ

1. ขอมลปฐมภม เปนขอมลในการวเคราะหจากแบบสอบถามการประเมนระบบ

ควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย จานวนท �งส�น 58 คน ประกอบดวย

ผบรหารระดบสง ผบรหารระดบกลาง ผบรหารระดบตน และพนกงานระดบปฏบตการ

สาหรบผบรหารระดบสงและผบรหารระดบกลาง จะใชแบบสอบถามรวมกบการ

สมภาษณตามแบบสอบถามท)กาหนด เพ)อใหเขาใจวตถประสงคของแบบสอบถามและชวยให

รวบรวมขอมลในประเดนสาคญไดอยางครบถวน สวนผบรหารระดบตนและพนกงานระดบ

ปฏบตการ ดาเนนการโดยการสงแบบสอบถามและรวบรวมกลบมาประกอบผลการศกษาเพ)อให

ทราบขอมลเบ2องตนเก)ยวกบการการควบคมภายในตามองคประกอบท 2ง 5 ดาน ตามท)ได

กาหนดไว

2. ขอมลทตยภม โดยการศกษาโครงสรางการบรหารงาน ระเบยบ คาส )ง ขอกาหนด

หนงสอ เอกสาร เพ)อใหทราบขอมลเบ2องตนเก)ยวกบระบบการควบคมภายในและข 2นตอนการ

ปฏบตงานท)ไดกาหนดไว และรวบรวมคนควาจากทฤษฎการควบคมภายในตามแนวของ

COSO ท)มความนาเช)อถอ และอางองได เชน งานวจย บทความ กฎระเบยบ เวบไซต เปนตน

36

การวเคราะหขอมล

การวเคราะหผลการศกษาคนควาแบบอสระน2ใชการวเคราะหขอมลสถตเชงพรรณนา

(Descriptive Statistics) ไดแก คารอยละ (Percentage) และคาเฉล)ย (Mean) เปนการ

คานวณหาจากจานวนคาตอบในแบบสอบถามแตละดานท)กาหนดไว ซ)งจะชวยใหส)อ

ความหมายของขอมลไดชดเจนและงายตอการแปลความหมาย

1. ขอมลท )วไปของผตอบแบบสอบถาม ซ)งประกอบดวยเพศ อาย ระดบการศกษา

ระยะเวลาในการทางาน และตาแหนงงานในปจจบน โดย วเคราะหหาคารอยละ (Percentage)

2. ทาการประเมนหลกเกณฑการปฏบตงานท)กาหนดโดยผศกษา ซ)งกาหนดระดบ

และคะแนนการประเมน ดงน2

3. นาคะแนนท)ไดในขอ 2 มาหาคารอยละของแตละประเดน แลวนาคาตอบในทก

ประเดนมาหาคะแนนรวมรอยละ เพ)อสรปผลการประเมนในแตละดาน ท 2ง 5 ดาน

4. การคานวณคะแนนรวมผลการปฏบตงานจะคานวณโดยนาคะแนนในขอยอยของ

แตละประเดนตามแบบสอบถามมารวมกน และเทยบคากลบไปหาคะแนนของแตละดานเพ)อ

นามาประมวลผลรวม และจดแบงเกรด ดงน2 (คณะกรรมการตรวจสอบกองทนสขภาพ, 2555)

คะแนนรอยละ ระดบการควบคม

80 - 100 ดเพยงพอ 60 - 79 เพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง ไมเกน 60 ควรปรบปรง

5. จดทาแผนภาพแสดงกระบวนการดาเนนงานของกองทนสขภาพ ดานรายรบ-

รายจาย

การนาเสนอ

นาผลท)ไดจากการศกษา ระเบยบ ขอบงคบ และเอกสารท)เก)ยวของ รวมถง

แบบสอบถามประเมนระบบการควบคมภายในมาวเคราะห เปรยบเทยบกบการปฏบตงานจรง

เพ)อประเมนระบบการควบคมภายในและจดทารายงานการประเมนผลการควบคมภายในแสดง

คาอธบาย ขอสงเกต และขอเสนอแนะในการปรบปรงระบบควบคมภายใน

ระดบ คะแนน

คาตอบท!เลอก “ม” 1 คาตอบท!เลอก “ไมม” 0

บทท� 4

ผลการศกษา

จากการศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทน

สขภาพ มรายละเอยดของระบบการควบคมภายใน ดงตอไปน$

1. แผนภาพแสดงกระบวนการดาเนนงานดานรายรบ – รายจาย

2. แนวทางการบรหารความเส�ยงและปจจยความเส�ยงของกองทนสขภาพ

3. ผลการประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO

แผนภาพแสดงกระบวนการดาเนนงานดานรายรบ – รายจาย

จากการสมภาษณ สงเกตการณ และศกษากระบวนการดาเนนงานดานรายรบ-

รายจาย ผศกษาไดทาการเขยนแผนภาพแสดงลาดบเหตการณ ข 5นตอนการทางานต 5งแตตนจน

จบกระบวนการ โดยไดแสดงการแบงแยกหนาท�งาน ชนด และจานวนเอกสารท�ใช รวมท 5งมการ

เพ�มเตมจดควบคมการปฏบตงานดานรายรบ – รายจาย ซ�งภาพรวมการดาเนนงานสามารถ

แสดงในภาพแสดงกระบวนการดาเนนงานดานการรบเงน – จายเงน ภาพท� 3 ถง 22 ดงตอไปน5

ระบบการรบเงน (แสดงไวในภาพท+ 3 ถง 10) สานกงานจะมเงนรบ เน+องจาก:

1. เงนบารงกองทน เรยกเกบในอตรารอยละ 2 ของภาษสรา และคาแสตมปยาสบตาม

กฎหมายวาดวยสราและกฎหมายวาดวยยาสบ โดยสานกงานจะไดรบเงนจากผมหนาท+สงเงน

บารงกองทน โดยจะโอนเงนเขาบญชเงนฝากประเภทออมทรพย ตามท+กองทนไดเปดบญชไว

โดยใหผมหนาท+สงเงนบารงกองทนดาเนนการ ดงน$

- ในเขตกรงเทพมหานคร สาหรบกรมสรรพสามต ใหกองรายไดเปนผนาสง สาหรบกรมศลกากรใหสานกงานศลกากรซ+งเปนผจดเกบเปนผนาสง

- ในจงหวดอ+น นอกจากเขตกรงเทพมหานคร สาหรบกรมสรรพาสามต ใหสานกงานสรรพสามตจงหวดเปนผนาสง สาหรบกรมศลกากรใหดานศลกากรเปนผนาสง

2. เงนเหลอจากโครงการ (ท $งท+ดาเนนการจบแลว และระงบโครงการ)

3. เงนรบอ+น ๆ เชน เงนบรจาค เงนกยม

ข �นตอนการปฏบตงานของระบบการรบเงน 1. ระบบการรบเงน – เงนบารงกองทน (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวใน

ภาพท+ 3) สานกงานจะไดรบเงนบารงกองทนจากหนวยงานตาง ๆ ในอตรา 2% ของภาษสรา

และยาสบ และหนวยงานเหลาน$ มหนาท+จะตองสงเงนบารงกองทน เขาบญชเงนฝาก

ธนาคารกรงไทยใหกบสานกงาน

ทางดานสานกงาน จะมวธการปฏบตงานดงน$ :

1. เจาหนาท+การเงน จะทาการตรวจสอบการรบเงนบารงกองทน โดยนาสมดเงนฝากธนาคาร (Pass Book หรอ Book Bank) ไปปรบยอดท+ธนาคาร เพ+อทาการตรวจสอบยอดเงนท+เขาธนาคารในแตละวน

2. เจาหนาท+การเงน จะบนทกรายการรบเงนบารงกองทน ท+แสดงรายการอยในสมดเงนฝากธนาคารเขาระบบการเงนบนฐานขอมลในระบบคอมพวเตอร

3. เจาหนาท+การเงน จดทารายงานการรบเงนบารงกองทน จากการตรวจสอบสมดเงนฝากธนาคาร โดยจะพมพรายงานการรบเงนบารงกองทนออกจากระบบคอมพวเตอร

4. จดเกบรายงานการรบเงนบารงกองทน เพ+อรอจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน ทกส$นวน (ตอระบบการรบเงน-การจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน)

39

ภาพท$ 3 ระบบการรบเงน – เงนบารงกองทน

2. ระบบการรบเงน – เงนเหลอจากโครงการ (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวใน 4 ถง 5) เม+อโครงการตางๆ ท+ไดรบเงนสนบสนนไดดาเนนโครงการจบแลว หรอระงบโครงการและมการโอนเงนเหลอจากโครงการกลบมาใหกบสานกงาน มข $นตอนการปฏบตงานดงน$

1. เจาหนาท+การเงน จะนาสมดเงนฝากธนาคารไปปรบยอดท+ธนาคารเพ+อตรวจสอบ รายการรบเงนเขาจากโครงการตาง ๆ ซ+งจะแยกไดเปน 2 กรณ คอ

1) กรณท+ไดรบแจงทางโทรศพทใหทราบถงการโอนเงน 2) กรณท+เจาหนาท+การเงน ไดรบเอกสารการปดโครงการจากผรบทน

1) กรณท$ไดรบแจงทางโทรศพทใหทราบถงการโอนเงน มข �นตอนการปฏบตงานดงน�

1.1 เม+อเจาหนาท+การเงนปรบยอดสมดเงนฝากธนาคารเรยบรอยแลว จะจดทา

ใบเสรจรบเงน 1 ชด จานวน 3 ฉบบ และสงเอกสารดงน$ :

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 1 - ผรบทน ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 - การเงน (เพ+อบนทกเขาระบบคอมพวเตอร) ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 3 - สาเนาตดเลม

1.2 เจาหนาท+การเงนจะนาใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 บนทกการรบเงนเขาระบบ

คอมพวเตอรและจดทาใบรายงานการรบเงนประจาวน เพ+อรอจดทารายงานสรปการรบเงน

ประจาวน

1.3 เจาหนาท+การเงนบนทกการรบเงนเขาระบบคอมพวเตอร และจดทาใบ

รายงานการรบเงนประจาวน

1.4 ใหเจาหนาท+การเงนแยกใบรายงานการรบเงนประจาวน จดเกบไวรอจดทา

รายงานสรปการรบเงนประจาวน

1.5 เม+อเจาหนาท+การเงนไดร บเอกสารการปดโครงการจากผร บทน ใหนา

ใบเสรจรบเงนฉบบท+ 2 มาแนบกบเอกสารจากผรบทน ซ+งประกอบดวย

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เอกสารการปดโครงการ

1.6 เกบเอกสารท $งหมดเขาแฟม เรยงตามวนท+รอจดทาใบสาคญรบเงน (ตอระบบ

บญชการเงน Flowchart 10)

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เกบเขาแฟมเรยงตามวนท+ รอจดทาใบสาคญรบเงน

เอกสารการปดโครงการ ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2

2) กรณท$เจาหนาท$การเงน ไดรบเอกสารการปดโครงการจากผรบทน

2.1 กรณท+เจาหนาท+การเงนไดรบเอกสารการปดโครงการจากผรบทนโดยผานผประสานงาน เจาหนาท+การเงนจะตรวจสอบเงนท+ไดรบเขามากบ เอกสารการปดโครงการ ซ+งประกอบดวย ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 และรายงานการปดโครงการ และจะจดทา ใบเสรจรบเงน 1 ชด จานวน 3 ฉบบ และสงเอกสารดงน$ :

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 1 - ผรบทน ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 - การเงน (เพ+อบนทกเขาระบบคอมพวเตอร) ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 3 - สาเนาตดเลม

2.2 ใหเจาหนาท+การเงนนาใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 แนบเขาชดกบใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 และเอกสารรายงานการปดโครงการ

2.3 เจาหนาท+การเงนบนทกการรบเงนเขาระบบคอมพวเตอร และจดทาใบรายงานการรบเงนประจาวน

2.4 ใหเจาหนาท+การเงนแยกใบรายงานการรบเงนประจาวน จดเกบไวรอจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน (ตอระบบการรบเงน-การจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน Flowchart 10)

2.5 จดเกบเอกสารตอไปน$ เขาแฟมเรยงตามวนท+รอจดทาใบสาคญรบเงน (ตอระบบบญชการเงน)

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 เกบเขาแฟมเรยงตามวนท+ รอจดทาใบสาคญรบเงน

ใบ Pay-in Slip เอกสารการปดโครงการ

42

ภาพท$ 4 ระบบการรบเงน – เงนเหลอจากโครงการ

43

ภาพท$ 5 ระบบการรบเงน – เงนเหลอจากโครงการ (ตอ)

3. ระบบการรบเงน – การรบเงนอ$น ๆ 3.1 การรบเงนบรจาค (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวใน 6 ถง 7)

นอกเหนอจากการรบเงนบารงกองทนเงนเหลอคนจากโครงการแลวสานกงาน อาจไดรบเงนจาก

กรณอ+น ๆ อก เชน เงนบรจาค เงนกยม โดยมข $นตอนการปฏบตงานดงน$ :

1. เม+อสานกตาง ๆ ไดรบเงนบรจาคจากองคกรตาง ๆ สานกน $น ๆ จะนาเงนสดหรอเชคและเอกสารประกอบการบรจาค(ถาม) เชน จดหมายสงมอบเงนบรจาคมอบใหกบเจาหนาท+การเงน

2. เม+อเจาหนาท+การเงนไดรบเงนสดหรอเชคและเอกสารประกอบการบรจาค (ถาม) จากสานกตาง ๆ ตามขอ 1 แลว เจาหนาท+การเงนจะจดทาใบเสรจรบเงน 1 ชด จานวน 3 ฉบบ และแยกเอกสารดงน$ :

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 1 - ผบรจาค/สานกตาง ๆ ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 - การเงน (เพ+อบนทกเขาระบบคอมพวเตอร) ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 3 - สาเนาตดเลม เอกสารประกอบอ+น (ถาม) - การเงน (เพ+อบนทกเขาระบบคอมพวเตอร)

3. เจาหนาท+การเงนจดทาใบ Pay-in Slip เพ+อนาเงนสดหรอเชคท+ไดรบจากการบรจาคฝากธนาคาร โดยจดทาใบ Pay-in Slip 1 ชด จานวน 2 ฉบบ และแยกเอกสารท+ม ดงน$ :

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 รอใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 ท+ไดนาฝากธนาคาร เอกสารประกอบอ+น (ถาม)

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2

นาเงนฝากธนาคาร ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 1 ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เงนสดหรอเชค

เม+อเจาหนาท+การเงนนาเงนสดหรอเชคฝากธนาคารเรยบรอยแลวจะนาใบ Pay-in Slip

ฉบบท+ 2 กลบมา และแนบกบใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 และเอกสารประกอบการบรจาค (ถาม)

4. เจาหนาท+การเงนนาใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 และเอกสารประกอบการบรจาค (ถาม) มาบนทกการรบเงนเขาระบบคอมพวเตอรและจดทารายงานการรบเงนประจาวน

5. ใหเจาหนาท+การเงน พมพรายงานการรบเงนประจาวนออกมา และจดเกบเอกสารดงน$ :

ใบรายงานการรบเงนประจาวน

รอจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน (ตอระบบการรบเงน – การจดทารายงาน

สรปการรบเงนประจาวน Flowchart 10)

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 เกบเอกสารเขาแฟมเรยงตามวนท� รอจดทาใบสาคญรบเงน

(ตอระบบบญชการเงน Flowchart 10)

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เอกสารประกอบอ+น (ถาม)

46

ภาพท$ 6 ระบบการรบเงน – อ$นๆ เงนบรจาค

47

ภาพท$ 7 ระบบการรบเงน – อ$นๆ เงนบรจาค (ตอ)

3.2 การรบเงนกยม (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวใน 8 ถง 9)

1. เม+อเจาหนาท+การเงนไดรบเงนสดจากผกยม เจาหนาท+การเงนจะนาสญญากยมออกจากแฟม มาตรวจสอบการจายชาระเงนงวด

2. เจาหนาท+การเงน บนทกการจายชาระเงนงวดลงในใบคมสญญากยม เพ+อทาการลดยอดเงนก

3. เจาหนาท+การเงน จดทาใบเสรจรบเงน 1 ชด จานวน 3 ฉบบ และจดทาใบ Pay-in Slip 1 ชด จานวน 2 ฉบบ พรอมนาเงนฝากธนาคาร โดยแยกเอกสารดงน$ :

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 1 - ผกยม ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 - การเงน (รอใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2) ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 3 - สาเนาตดเลม ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 1

นาเงนสดฝากธนาคาร ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เงนสด

เม+อเจาหนาท+การเงนนาเงนสดฝากธนาคารแลว ใหเจาหนาท+การเงนนาใบ Pay-in

Slip ฉบบท+ 2 มาแนบกบใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2

4. ใหเจาหนาท+การเงน นาใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 และใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 มาบนทกการรบเงนเขาระบบคอมพวเตอร เพ+อจดทารายงานการรบเงนประจาวน

5. ใหเจาหนาท+การเงน พมพรายงานการรบเงนประจาวนออกมา จานวน 1 ชด และแยกเอกสารดงน$ :

ใบรายงานการรบเงนประจาวน รอจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน

(ตอระบบการรบเงน – การจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน Flowchart 10)

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 เกบเอกสารเขาแฟมเรยงตามเลขท� รอจดทาใบสาคญรบเงน

(ตอระบบบญชการเงน Flowchart 10) ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2

49

ภาพท$ 8 ระบบการรบเงน – อ$นๆ เงนกยม

50

ภาพท$ 9 ระบบการรบเงน – อ$นๆ เงนกยม (ตอ)

ข �นตอนการจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวใน 10)

1. ใหเจาหนาท+การเงนนาเอกสารดงตอไปน$มาจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน 1.1 รายงานการรบเงนบารงกองทน 1.2 ใบรายงานการรบเงนประจาวน (กรณท+มการรบเงนเหลอจากโครงการ , เงน

ทดรองจาย, เงนบรจาคและเงนกยม) 2. เจาหนาท+การเงนจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน 1 ชด 3. เจาหนาท+การเงนนารายงานเสนอผอานวยการสานกบรหารจดการกลางตรวจสอบ

และลงลายมอช+อผตรวจสอบ โดยรายงานประกอบดวย : 3.1 รายงานสรปการรบเงนประจาวน 3.2 รายงานการรบเงนบารงกองทน 3.3 ใบรายงานการรบเงนประจาวน 3.4 สมดเงนฝากธนาคาร (Pass Book หรอ Book Bank)

4. เม+อผอานวยการสานกบรหารจดการกลางตรวจสอบแลว ใหเจาหนาท+การเงน จดเกบเอกสารเขาแฟมเรยงตามวนท+ เพ+อรอจดทารายงานสรปสถานะการเงน (รายงานสรปการรบเงนรายเดอน)

เม$อถงกาหนดจดทารายงานสรปสถานะการเงน นาเอกสารตามขอ 3.1 ถง 3.4 มาจดทารายงานสรปสถานะการเงนหรอรายงานสรป

การรบเงนรายเดอน โดยจะจดทาภายใน 15 วน ของเดอนถดไป ใหเจาหนาท+การเงน จดทารายงานสรปการรบเงนรายเดอน เสนอใหผอานวยการ

สานกบรหารจดการกลางและผจดการตรวจสอบและรบทราบ โดยจะสงเอกสารตอไปน$ใหเพ+อตรวจสอบ

- รายงานสรปการรบเงนรายเดอน - สมดเงนฝากธนาคาร (Pass book หรอ Book Bank)

เม+อผจดการตรวจสอบเรยบรอยแลว ใหจดเกบเอกสารเขาแฟมเรยงตามเดอน

52

ภาพท$ 10 ระบบการรบเงน – การจดทารายงานสรปการรบเงนประจาวน

53

การควบคมภายในดานการรบเงน

จากการศกษาและจดทาแผนภาพแสดงข 5นตอนการดาเนนงานดานการรบเงนสามารถ

แสดงการควบคมภายในดานการรบเงน อธบายในรายละเอยดได ดงตอไปน5

1. มการแบงแยกงานกนทาอยางเพยงพอในเร+อง

ก. บนทกเงนรบ

ข. จดทาใบนาฝาก

ค. จดทางบพสจนยอดเงนในธนาคาร

2. มการออกใบเสรจรบเงนสาหรบเงนท+ไดรบทกใบ

3. เงนท+ไดรบในแตละวนนาฝากธนาคารทนท

4. มการจดทารายงานการรบเงนประจาวนแสดงจานวนเงนท+ไดรบจากแหลงตางๆ ใน

แตละวนและเปรยบเทยบจานวนเงนท $งหมดท+ไดรบกบหลกฐานจากแหลงตางๆ และจานวนท+

แสดงในสาเนาใบฝากธนาคาร

5. รายงานการรบเงนประจาวนมการสอบทานและอนมตโดยเจาหนาท+ผรบผดชอบ

6. ใบเสรจรบเงนมเลขท+เรยงลาดบไวทกฉบบ

7. ใบเสรจรบเงนท+ยงไมไดใชเกบรกษาไวในท+ปลอดภยและมการทาทะเบยนคม

เพ+อใหทราบจานวนท+คงเหลออยในมอท $งหมด

8. การเบกไปใชแตละคร $ง ผเบกลงนามไวเปนหลกฐาน

9. ใบเสรจรบเงนท+ใชแลวมการสอบทานวาไดมการนาลงบญชครบทกฉบบ

10. ใบเสรจรบเงนฉบบท+ยกเลกมสาเนาอยครบทกฉบบพรอมตนฉบบ

54

ระบบการจายเงน (แสดงไวในภาพท+ 11 ถง 20) สานกงานจะมการจายเงน

เน+องจากการจายเงนสนบสนนโครงการ และ การจายเงนบรหารกจการสานกงาน ดงน$

ระบบการจายเงนสนบสนนโครงการ ประกอบดวย

1. การจายเงน – สนบสนนโครงการ เปนการจายเงนใหกบผรบทน เพ+อนาไปใชในการดาเนนโครงการ

2. การจายเงน – บรหารจดการโครงการ เปนการจายเงนสาหรบคาตอบแทน

ใหกบผทรงคณวฒในการใหความเหนโครงการ และการจายเงนอ+น ๆ เพ+อการดาเนนโครงการ

เชน การประชมผรบทน เปนตน

ระบบการจายเงนบรหารกจการสานกงาน ประกอบดวย

3. การจายเงน – บรหารกจการสานกงาน เปนการจายคาใชจายตาง ๆ ภายในสานกงาน เชน การจายคาซ$อพสด ครภณฑ คาใชจายตาง ๆ รวมถงเงนเดอนของบคลากร

ข �นตอนการปฏบตงานของระบบการจายเงน 1. ระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไว

ในภาพท+ 11 ถง 13)

กรณท+เปนการจายเงนคาตอบแทนในการดาเนนโครงการ ใหมการแนบสาเนาบตรประจาตวผเสยภาษอากรมาดวยเพ+อการหกภาษ ณ ท+จาย ตามท+กฎหมายกาหนด

กรณท+เปนการจายเงนอดหนนโครงการ สาหรบงวดท+ 2 เปนตนไป จะตองมการสงรายงานผลการตดตามโครงการและรายงานการเงน แนบมาดวย

1. เม+อเจาหนาท+การเงน ไดรบใบเบกเงนงวดจากสานกตางๆ ซ+งจะประกอบดวยเอกสารดงตอไปน$

ใบเบกเงนงวด รายงานผลการตดตาม (งวดท+ 2 เปนตนไป จงมแนบมาดวย) แบบอนมตโครงการ สาเนาสมดบญช รายงานการเงน บตรประจาตวผเสยภาษ (กรณการจายคาตอบแทนดาเนนโครงการ)

2. ใหเจาหนาท+การเงนตรวจสอบความถกตองของเอกสาร รายละเอยดตาง ๆ ถกตองตรงตามสญญาโครงการและเอกสารตางๆ ไดรบการพจารณาอนมตอยางถกตอง

55

3. ใหเจาหนาท+การเงน จดทาใบสาคญจายและเชคจาย โดยพมพใบสาคญจายออกจากระบบคอมพวเตอร และจดทาหนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย 1 ชด จานวน 4 ฉบบ

4. ใหเจาหนาท+การเงน รวบรวมเอกสาร และเสนอรายการเบกเงนงวด ใหกบผมอานาจพจารณาอนมต โดยเอกสารประกอบการพจารณาจะประกอบดวย

เชคจาย ใบสาคญจาย ใบเบกเงนงวด รายงานผลการตดตาม (งวดท+ 2 เปนตนไป จงมแนบมาดวย) แบบอนมตโครงการ สาเนาสมดบญช รายงานการเงน บตรประจาตวผเสยภาษอากร(กรณการจายคาตอบแทนดาเนนโครงการ) หนงสอรบรองการหกภาษ ณ จาย ฉบบท+ 1-4

5. ใหเจาหนาท+การเงน พมพทะเบยนคมเชคจายออกจากระบบคอมพวเตอร ทก ๆ

วนศกร (ตามระบบการจายเงน สานกงาน จะจายเชคทก ๆ วนศกร) 6. ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบเอกสารเขาแฟม เรยงตามวนท+ และดาเนนการจดสงเชค

ใหกบผรบทน

การดาเนนการจดสงเชคใหกบผรบทน สามารถปฏบตได 2 วธ ดงตอไปน�:

1. การสงเชคไปใหทางไปรษณย 2. การนาเชคฝากธนาคารเขาบญชใหกบผรบทน

กรณท+ผรบทนอยในกรงเทพฯ และปรมณฑล จะโอนเงนเขาบญชใหผรบทน

กรณท+ผรบทนอยในตางจงหวด จะสงเชคไปใหผรบทนทางไปรษณย

56

การสงเชคไปใหทางไปรษณย มข �นตอนการปฏบตดงน�

1. ใหเจาหนาท+การเงน จดทาใบนาสงเงน และใบสาคญรบเงน อยางละ 1 ใบ เพ+อจดสงใหกบผรบทน และใหผรบทนลงช+อผรบเงนในใบสาคญรบเงน

2. ดาเนนการจดสงเอกสารใหกบผรบทน ประกอบดวย เชคจาย

ผรบทน ใบนาสงเงน ใบสาคญรบเงน หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1 และ 2 หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 3 และ 4 – รอส$นเดอนทา ภ.ง.ด.3

การนาเชคฝากธนาคารเขาบญชใหกบผรบทน มข �นตอนการปฏบต ดงน�

1. ใหเจาหนาท+การเงนจดทาใบ Pay-in Slip 1 ชด จานวน 2 ฉบบ เพ+อทาการฝากเชคเขาบญชเงนฝากธนาคารใหกบผรบทน

2. จดทาใบนาสงเงน และใบสาคญรบเงน อยางละ 1 ชด เพ+อใหผรบทนตรวจสอบกบจานวนเงนท+ไดรบเขามาวาถกตองตรงกนหรอไม และลงช+อผรบเงนในใบสาคญรบเงน

3. ดาเนนการนาเชคฝากธนาคาร เขาบญชใหกบผรบทน ดงน$ เชคจาย

นาเชคฝากธนาคารเขาบญชของผรบทน

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 1 ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2

ใบนาสงเงน สงเอกสารใหผร บทนเ พ� อ ต ร ว จ ส อ บ ก บจานวนเงนท�ไดรบ

ใบสาคญรบเงน หนงสอรบรองการหก ภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1 และ 2 หนงสอรบรองการหก ภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 3 และ 4 - รอส$นเดอนทา ภ.ง.ด.3

เม+อเจาหนาท+การเงนนาเชคฝากธนาคารเรยบรอยแลวใหนาใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 กลบมาแนบเขากบชดใบสาคญจาย

57

เม+อเจาหนาท+การเงนไดร บใบสาคญรบเงนจากผร บทน (กลบคนมาจากการสงใบสาคญรบเงนไปใหเพ+อตรวจสอบกบจานวนเงนท+ไดรบมข $นตอนการปฏบตงาน ดงน$

1. ใหเจาหนาท+การเงนตรวจสอบความถกตองของใบสาคญรบเงน และบนทกลงทะเบยนคมเชคจาย และใหเจาหนาท+การเงนลงลายมอช+อผรบเชคในทะเบยนคมเชคจายแทนผรบทน

2. นาใบสาคญรบเงนท+ไดรบดงกลาว ไปแนบกบเอกสารดงตอไปน$ : ใบสาคญจาย

นาใบสาคญรบเงน มาแนบกบเอกสาร

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 ใบเบกเงนงวด รายงานผลการตดตาม แบบอนมตโครงการ สาเนาสมดบญช บตรประจาตวผเสยภาษอากร

3. ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบเอกสารท $งหมดตามขอ 2 เขาแฟมถาวรเรยงตามเลขท+ใบสาคญจาย

58

ภาพท$ 11 ระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ

59

ภาพท$ 12 ระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ (ตอ)

60

ภาพท$ 13 ระบบการจายเงน – สนบสนนโครงการ (ตอ)

2. ระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ (สามารถจดทาเปน Flowchart

แสดงไวในภาพท+ 14 ถง 16)

การจายเงนเพ+อบรหารจดการโครงการ เปนการจายคาตอบแทนใหกบผทรงคณวฒ

สาหรบการพจารณาโครงการตาง ๆ ซ+งมวธการปฏบตงาน ดงน$ :

1. เม+อสานกบรหารกลาง เจาหนาท+การเงน ไดรบเอกสารการเบกคาตอบแทน จากสานกตางๆ เพ+อเบกคาตอบแทนใหกบผทรงคณวฒ โดยไดรบเอกสารประกอบดงน$

หนงสอขออนมตเบกจาย ไดรบเอกสารจาก

ผประสานงานสานกตาง ๆ

สาเนาขอคดเหน เอกสารหลกฐานตาง ๆ บตรประจาตวผเสยภาษอากร

2. ใหเจาหนาท+การเงนตรวจสอบความถกตองของเอกสารดงกลาว วาไดรบการอนมตจากผอานวยการสานกตางๆ อยางถกตองและเหมาะสม

3. จดทาใบสาคญจายและเชคจายโดยพมพใบสาคญจายออกจากระบบคอมพวเตอร 4. บนทกคมเชคจายในทะเบยนคมเชคจายและพมพทะเบยนคมเชคจายออกจาก

ระบบคอมพวเตอร ในทกๆ วนศกร ท+ทาการจายเชค 5. นาเอกสารดงตอไปน$ เสนอใหกบผมอานาจพจารณาอนมตการจายเงนคาตอบแทน

ผทรงคณวฒ โดยเอกสารประกอบดวย : ใบสาคญจาย

นาเอกสารเสนอใหกบผมอานาจพจารณาอนมตการจายเงน

หนงสอขออนมตเบกเงนงวด สาเนาขอคดเหน เอกสารหลกฐานตาง ๆ บตรประจาตวผเสยภาษอากร

ใบสาคญจาย

6. ผมอานาจพจารณาอนมตการจายคาตอบแทน 7. จดทาใบ Pay-in Slip 1 ชด จานวน 2 ฉบบ เพ+อนาเงนฝากใหกบผทรงคณวฒ และ

เม+อนาเงนฝากธนาคารเรยบรอยแลวใหนาใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 กลบมาดวย เพ+อแนบกบชด

ใบสาคญจาย

เชคจาย นาเชคฝากธนาคารเขาบญชใหกบผทรงคณวฒ และ นาใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 กลบมาแนบชดใบสาคญจาย

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 1 ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2

8. ใหเจาหนาท+การเงนจดทาใบนาสงเงน ใบสาคญรบเงน อยางละ 1 ใบ เพ+อสงใหกบผทรงคณวฒตรวจสอบจานวนเงนท+ไดรบเงนและลงช+อผรบเงนในใบสาคญรบเงน

9. ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบและแยกเอกสาร ดงน$ ใบสาคญจาย

เกบเขาแฟมเรยงตามเลขท�ใบสาคญจาย รอนาใบสาคญรบเงน ท�สงใหกบ

ผทรงคณวฒ มาแนบเขาชดใบสาคญจาย

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 หนงสอขออนมตเบกเงนงวด สาเนาขอคดเหน เอกสารหลกฐานตาง ๆ บตรประจาตวผเสยภาษอากร

ใบสาคญรบเงน ผทรงคณวฒ (เพ+อตรวจสอบกบจานวนเงนท+ไดรบ) ใบนาสงเงน

10. เม+อเจาหนาท+การเงน ไดรบใบสาคญรบเงน กลบคนมาจากผทรงคณวฒแลว ให

ตรวจสอบความถกตองของใบสาคญรบเงน วาไดรบการลงช+อผรบเงนอยางถกตอง และให เจาหนาท+การเงน นาใบสาคญรบเงน ไปแนบกบชดใบสาคญจาย ตามขอ 8 และเกบเอกสารเขาแฟมถาวรเรยงตามเลขท+ใบสาคญจาย

ชดใบสาคญจาย ประกอบดวย

ใบสาคญจาย

นาเอกสารเสนอใหกบผมอานาจพจารณาอนมตการจายเงน

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 หนงสอขออนมตเบกเงนงวด สาเนาขอคดเหน เอกสารหลกฐานตาง ๆ บตรประจาตวผเสยภาษอากร

การพจารณาผลตอบแทนแกบคลากร

1. คาเบ�ยประชมกรรมการ คณะกรรมการไดกาหนดหลกเกณฑไวดงน�

1.1 กาหนดใหกรรมการไดรบเบ$ยประชมในอตราคร $งละ 3,000 บาท เดอนละไมเกน 6,000 บาท

1.2 ประธานกรรมการใหไดรบเบ$ยประชมสงกวากรรมการ 25% ในอตรา 3,750 บาท เดอนละไมเกน 7,500 บาท

1.3 อนกรรมการใหไดรบเบ$ยประชมในอตราไมเกนคร+งหน+งของอตราท+กรรมการไดรบ โดยไดรบอตราท+เทากนท $งประธาน และอนกรรมการ

2. คาตอบแทนทบทวนโครงการ

2.1 ภาคภาษาไทย ฉบบละ 500-1,000 บาท 2.2 ภาคภาษาองกฤษ ฉบบละ 1,500 บาท

3. คาตอบแทนรวมประชม หมายถง การจายคาตอบแทนใหแกผเขารวมประชมเพ+อ

ผลงานตามโครงการแยกไดดงน$ :

3.1 การประชมท +วไป หมายถง การประชมของโครงการเพ+อผลการดาเนนโครงการท+ไมตองการคณลกษณะพเศษของผเขารวมประชม โดยผอานวยการสานกหรอหวหนาโครงการ เหนควรใหจายคาตอบแทนอตราในช +วโมงละ 100 บาท หรอคร $งละ 100-300 บาท ข$นอยกบดลยพนจของผอานวยการสานก

3.2 การประชมปฏบตการ หมายถง การประชมท+มเน$อหาทางวชาการอยางมาก และคาดหวงใหผเขารวมประชมมสวนรวมอยางสง หรอมวตถประสงคเพ+อการตดสนใจท+สาคญ อตราคาตอบแทนช +วโมงละ 250-500 บาท

3.3 การประชมพเศษ หมายถง การประชมท+ผเขารวมประชมมคณวฒสงหรอมคณสมบตสงเปนพเศษอตราคาตอบแทนไมเกนคร $งละ 3,000 บาท

4. คาตอบแทนท$ปรกษาทางวชาการ หมายถง การจายคาตอบแทนใหแกผทรงคณวฒท+เขารวมประชมโครงการ การจายคาตอบแทนน$ควรจายเปนคนตอวน ไมเกนวนละ 2,500 – 4,000 บาท ข$นอยกบประสบการณและความยากงายของเน$องาน

5. คาตอบแทนอ$น เชน 5.1 คาตอบแทนวทยากร ไมเกนวนละ 2,500 บาท 5.2 คาตอบแทนวเคราะหขอมล ข$นอยกบปรมาณงาน 10,000-50,000 บาท

หมายเหต ในการจายเงนหมวดคาตอบแทน ข$นอยกบดลยพนจของผอานวยการ

สานก/หวหนาโครงการและยดถอหลกประหยดและผลประโยชนท+ไดรบ

64

ภาพท$ 14 ระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ

65

ภาพท$ 15 ระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ (ตอ)

66

ภาพท$ 16 ระบบการจายเงน – บรหารจดการโครงการ (ตอ)

3. ระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (สามารถจดทาเปน Flowchart

แสดงไวในภาพท+ 17 ถง 20)

การจายเงนเพ+อบรหารกจการสานกงาน เปนการจายเงน สาหรบการจดซ$อพสดและ

ครภณฑตางๆ โดยมข $นตอนการปฏบตงาน แยกได 2 กรณ ดงน$:

1. กรณท+ผขายไมไดนาใบแจงหน$มาพรอมกบตอนท+สงพสดและครภณฑ 2. กรณท+ผขายสงใบแจงหน$มาพรอมกบตอนท+สงพสดและครภณฑ

กรณท$ผขายไมไดนาใบแจงหน�มาพรอมกบตอนท$สงพสดและครภณฑ

1. เม+อผขายมาวางบล ใหเจาหนาท+การเงนตรวจสอบความถกตองของเอกสารท+ไดรบจากผขาย กบเอกสารของสานกงานฯ ดงน$ :

ใบแจงหน$ เอกสารท+ไดรบจากผขาย ใบส +งซ$อ (Fax) หรอใบส +งซ$อตนฉบบ

ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 3 ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1 และ 2

เอกสารท�สานกงานฯ มอย ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list)

2. ใหเจาหนาท+การเงนจดทาใบสาคญจาย เชคจาย และหนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย และตดเจาหน$ออกจากระบบคอมพวเตอร

3. นาเอกสารดงตอไปน$เสนอผมอานาจพจารณาอนมตการจายเงน ประกอบดวย เชคจาย

เสนอใหกบผมอานาจ เพ+อพจารณาจายเงน

ใบสาคญจาย หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-4 ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1-3 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list) ใบส +งซ$อ (Fax) หรอใบส +งซ$อตนฉบบ

4. เม+อผมอานาจพจารณาอนมตแลว ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบและแยกเอกสารดงน$ เชคจาย

จดเกบเอกสารเขาแฟมช �วคราวเรยงตามเลขท�รอ

ผขายมารบเชคและจะตดตอใหผขายมารบเชคในวนศกร

ใบสาคญจาย หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-4 ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1 และ 2 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list)

เม$อถงกาหนดวนรบเชค (ทกวนศกร)

1. เจาหนาท+การเงนจะนาเอกสารออกมาจากแฟม และเปรยบเทยบความถกตองของเอกสารกบใบเสรจรบเงนท+ไดรบจากผขาย กอนจะจายเชค โดยเอกสารท+นาออกมาจากแฟมจะประกอบดวย

เชคจาย นาเอกสารออกจากแฟม

เพ+อเปรยบเทยบกบใบเสรจรบเงนท+ไดรบ จากผขายวาถกตอง

ตรงกนหรอไม

ใบสาคญจาย หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-4 ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1 และ 2 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list)

2. เม+อเอกสารท+ตรวจสอบตามขอ 1 ถกตองตรงกน ใหเจาหนาท+การเงน นาเชคและหนงสอรบรองการหก ภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-2 มอบใหกบผขายหรอผรบเชค

3. ใหผขายหรอผรบเชคลงช+อผรบเงนในใบสาคญจาย และทะเบยนคมเชคจาย 4. เจาหนาท+การเงนประทบตรา “จายแลว” พรอมลงวนท+ในใบสาคญจายและ

ใบเสรจรบเงน

5. ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบและแยกเอกสาร ดงน$ เชคจาย

ผขายหรอผรบเชค หนงสอรบรองภาษหก ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-2 ใบสาคญจาย

เกบเขาแฟมถาวรเรยงตาม เลขท+ใบสาคญจาย

ใบเสรจรบเงน ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1-2 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list) หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 3-4 รวบรวมเพ+อกรอกแบบ

ภ.ง.ด.3และทาเชครวมกบ ภ.ง.ด. 1

กรณท$ผขายสงใบแจงหน�มาพรอมกบตอนท$สงพสดและครภณฑ

เม$อถงกาหนดจดทาเชคจาย

1. ใหเจาหนาท+การเงน นาเอกสารออกจากแฟมเพ+อจดทาใบสาคญจายและเชคจาย โดยเอกสารประกอบดวย

ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1-2 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา(Price list)

2. ตรวจสอบความถกตองของเอกสารกอนจดทาใบสาคญจายและเชคจาย 3. จดทาใบสาคญจายและเชคจาย หนงสอรบรองภาษหก ณ ท+จาย และตดการต $งหน$

ตอนต $งหน$ ออกจากระบบคอมพวเตอร

4. นาเอกสารดงตอไปน$ เสนอผมอานาจพจารณาอนมตการจายเงน ประกอบดวย เชคจาย

เสนอใหกบผมอานาจ เพ�อพจารณาจายเงน

ใบสาคญจาย หนงสอรบรองการหกภาษ ณ ท+จาย ฉบบท+ 1-4 ใบแจงหน$ ใบสงของ/ใบกากบภาษ ฉบบท+ 1-2 ใบแจงความประสงค ใบเสนอราคา (Price list)

5. เม+อผมอานาจพจารณาอนมตเรยบรอยแลว ใหเจาหนาท+การเงนจดเกบเอกสาร

ดงกลาวเขาแฟมช +วคราวเรยงตามเลขท+ รอผขายมารบเชค โดยจะตดตอใหผขายมารบเชค ในทกวนศกร เม+อผขายหรอผรบเชคมารบเชค จะตองนาใบเสรจรบเงนมาดวย และข $นตอนการจายเชคกบผขายหรอผรบเชคจะปฏบตเหมอนเดม ตามท+ไดกลาวไวในระบบการเงน – บรหารกจการสานกงาน

71

ภาพท$ 17 ระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน

72

ภาพท$ 18 ระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ)

73

ภาพท$ 19 ระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ)

74

ภาพท$ 20 ระบบการจายเงน – บรหารกจการสานกงาน (ตอ)

การควบคมภายในดานการจายเงน

จากการศกษาและจดทาแผนภาพแสดงข 5นตอนการดาเนนงานดานการจายเงน

สามารถแสดงการควบคมภายในดานการจายเงน อธบายในรายละเอยดได ดงตอไปน5

1. เอกสารประกอบการจายเงน เชน ใบกากบสนคา ใบเบกจายเงนสดยอย มการ

ตรวจสอบเพ+อใหแนใจวาครบถวนและถกตองแลวจงทาใบสาคญจาย

2. ผมอานาจลงนามอนมตการจายเงน

3. ใบสาคญส +งจายท+จายเงนแลว มการเกบเขาแฟมและปรบตรา “จายเงนแลว” ลงบน

ใบสาคญจายและเอกสารประกอบทกฉบบ

4. เชคท+ผมอานาจหนาท+เซนส +งจายแลวควรมการควบคมไวอยางด เชน ทาทะเบยน

คมและสงไปใหผรบโดยเรวท+สด

5. เชคและใบสาคญส +งจายทกใบมการพมพเลขท+ลวงหนา

6. เชคท+เสยหรอใชไมไดมการประทบตรา “ยกเลก” และเกบไวในเลมเพ+อเปน

หลกฐาน

7. ไมมการจายเชคเงนสดหรอผถอ และถาเปนไปไดควรขดครอมเชคทกรายการ

8. มการทางบกระทบยอดเพ+อเปรยบเทยบยอดเงนสดรบและจายตามท+ลงบญชไวกบ

รายงานของธนาคาร

9. มการประกนความซ+อสตยของพนกงานท+ทาหนาท+เก+ยวกบเงนสดและจานวนเงนท+

เอาประกนควรสงพอท+จะคมกบจานวนเงนท+อยในความรบผดชอบของพนกงานแตละคน

ระบบบญชการเงน (สามารถจดทาเปน Flowchart แสดงไวในภาพท+ 21) ระบบบญชการเงน จะอธบายข $นตอนการปฏบตงานดานการบนทกบญชการรบเงน

การจดทาใบสาคญรบเงน โดยจะไมไดกลาวถงการจดทาใบสาคญจาย เน+องจากการจดทาใบสาคญจาย ไดจดทาแลวในข $นตอนของการจดทาเชคจาย ดงน $น ข $นตอนการปฏบตของเจาหนาท+บญชเก+ยวกบการจดทาใบสาคญจาย ไดส$นสดลงแลวต $งแตข $นตอนของการจดทาเชค

ข �นตอนการปฏบตงาน การจดทาใบสาคญรบ มดงน� :

1. ใหเจาหนาท+บญช นาเอกสารการรบเงน ออกจากแฟม เพ+อจดทาใบสาคญรบเงน โดยเอกสารดงกลาว ไดแก

1.1 เอกสารการรบเงน- เงนบารงกองทน ประกอบดวย ใบสงเงนบารงกองทน แบบรายงาน ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2

1.2 เอกสารการรบเงน- เงนรบอ+น ๆ ประกอบดวย

ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 เอกสารหลกฐานอ+น

2. เจาหนาท+บญช จะตรวจสอบกบระบบคอมพวเตอร วาเจาหนาท+การเงนไดมการ

บนทกเงนบารงกองทนและเงนรบอ+น ๆ ไวในระบบคอมพวเตอรหรอไม โดยเปรยบเทยบกบเอกสารประกอบตามขอ 1.1 และ 1.2

3. จดทาใบสาคญรบเงน โดยพมพออกจากระบบคอมพวเตอร และทาการบนทกบญช โดย :

เดบท เงนฝากธนาคาร – บญช....................... xxx

เครดต เงนบารงกองทน – กรมสรรพามต xxx

เงนบารงกองทน – กรมศลกากร xxx

ลกหน$เงนยม/เงนทดรองจาย xxx

รายไดอ+น ๆ xxx

4. นาใบสาคญรบเงน และเอกสารประกอบตามขอ 1.1 และ 1.2 เขาชดและเกบเขาแฟมถาวรเรยงตามเลขท+ใบสาคญรบ

ใบสาคญรบ เกบเอกสารเขาแฟมถาวร เรยงตามเลขท�ใบสาคญรบ

ใบสงเงนบารงกองทน แบบรายงาน ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 ใบสาคญรบ

เกบเอกสารเขาแฟมถาวร เรยงตามเลขท+ใบสาคญรบ

ใบเสรจรบเงน ฉบบท+ 2 ใบ Pay-in Slip ฉบบท+ 2 เอกสารหลกฐานอ+น ๆ

78

ภาพท$ 21 ระบบบญชการเงน

การควบคมภายในระบบบญชการเงน

จากการศกษาและจดทาแผนภาพแสดงข 5นตอนการดาเนนงานระบบบญชการเงน

สามารถแสดงการควบคมภายในดานบญชการเงน อธบายในรายละเอยดได ดงตอไปน5

การควบคมท $วไปในกจกรรมดานบญช

1. หนาท+งานตอไปน$มความเปนอสระตอกน

ก. การจดซ$อ

ข. การรบของ

ค. การเกบรกษา

ง. การจายของ

2. เจาหนาท+บญชมการปฏบตงานท+เปนอสระจากหนาท+งานตอไปน$

ก. การเกบเงน

ข. การรบเงน

ค. การจดเตรยม และบนทกรายการจายเงน

3. บญชแยกประเภทยอยอ+นๆ (เชน ลกหน$ เจาหน$ สนทรพยถาวร) จดทาโดยบคคล

ซ+งไมใชผทาบญชคม

4. บคคลท+ทาหนาท+ในขอ 1 ไมไดปฏบตหนาท+งานในขอ 2

การควบคมขอมลสาหรบการบรหาร

1. งบการเงนมการสอบทานในเร+อง

ก. ความสมเหตสมผลของคาใชจายกบงบประมาณ

ข. มการสอบทานปรบปรงรายการและการต $งคาใชจายคางจายและรายไดคางรบ

ค. มหลกฐานตรวจสอบความถกตองและสอบทานกระทบยอดบญชแยกประเภท

ข �นตอนการควบคม

1. กรณพนกงานบญชมการลาหยดหรอลาพกผอนประจาปตองแนใจวามบคคล

ทางานแทนเพ+อใหงานดาเนนลลวงไปดวยด

2. สมดรายวนท +วไป

ก. มเอกสารประกอบรายการท+เพยงพอเหมาะสม

ข. ผจดทาเอกสารตองไมใชผอนมต

3. สมดรายวนท +วไป การตรวจสอบและอนมตเพ+อใหแนใจวา

ก. จดออนของระบบการควบคมภายใน

ข. ความผดพลาดของข $นตอนบญช

การบรหารความเส�ยงและปจจยความเส�ยง จากการศกษาแผนบรหารจดการความเส�ยงของกองทนสขภาพ พบวาไดมการจด

ประเภทของความเส�ยงท�จะชวยใหการวเคราะหและประเมนความเส�ยง และการตดสนใจในการ

บรหารจดการเพ�อลดหรอควบคมความเส�ยงใหอยในระดบท�ยอมรบไดเปนไปอยางม

ประสทธภาพ โดยจากการสมภาษณผบรหารและการสอบทานเอกสารตางๆ ท�เก�ยวของของ

กองทนสขภาพ ท�ผศกษาไดนาขอมลดงกลาวมาใชเปนขอมลพ5นฐานในการจาแนกประเภท

ของปจจยเส�ยงเปน 4 ดาน และผศกษาไดจดทาเปนแผนภาพแสดงในแผนภาพท� 22

ประเภทของปจจยเส�ยงในแตละดาน ไดแก ความเส�ยงดานกลยทธ (Strategic Risk) ความเส�ยง

ดานการเงน (Financial Risk) ความเส�ยงดานการดาเนนงาน (Operational Risk) และความ

เส�ยงดานสารสนเทศ (Information Risk) ดงน5

ภาพท� 22: ประเภทของปจจยเส�ยงในแตละดาน

1. ความเส�ยงดานกลยทธ (Strategic Risk) – ความเส�ยงท�เก�ยวของกบการตดสนใจดานกลยทธ เพ�อใหบรรลวตถประสงคหลก เปาหมาย และแนวทางในการดาเนนงานขององคกรในระยะยาว ความเส�ยงดานกลยทธรวมถง ความเส�ยงท�เก�ยวของกบเร�องตอไปน5

1.1 ภาพลกษณและช�อเสยง (Reputation)

1.2 ความคาดหวงและผลกระทบตอผมสวนไดเสย (Stakeholders)

1.3 การกากบดแล (Governance)

1.4 เศรษฐกจและการเมอง (Economic and Political)

2. ความเส�ยงดานการเงน (Financial Risk) – ความเส�ยงท�เก�ยวของกบสภาพแวดลอมท 5งภายในและภายนอกของกระบวนการ ข 5นตอนการปฏบตงาน เทคนค การบรหารจดการดานการเงนใหองคกรมสภาพคลอง มความม �นคงทางการเงน รวมท 5งสามารถรกษาปรมาณเงนคงเหลอของกองทนอยในระดบท�เหมาะสม ความเส�ยงดานการเงน ครอบคลมความเส�ยงท�เก�ยวของกบเร�องตอไปน5

2.1 โครงสรางเงนทน (Capital Structure)

2.2 การบญชและการรายงานผลการดาเนนงาน (Accounting and Reporting)

2.3 สภาพคลอง (Liquidity)

3. ความเส�ยงดานดาเนนงาน (Operational Risk) – ความเส�ยงท�เก�ยวของกบปจจยท�มผลกระทบตอการดาเนนงานในกระบวนการหลกของกองทนสขภาพ ต 5งแตกระบวนการพฒนาและอนมตโครงการ กระบวนการการดาเนนงานโครงการ และการสรปผลงาน เปนตน เพ�อใหบรรลตามเปาหมายและวตถประสงคท�กาหนด ความเส�ยงดานการดาเนนงาน ครอบคลมความเส�ยงท�เก�ยวของกบเร�องตอไปน5

3.1 กระบวนการปฏบตงาน (Process)

3.2 การดาเนนงานของภาค (Partnership)

3.3 ทรพยสน (Physical Assets)

3.4 บคลากร (People)

3.5 กฎระเบยบ ขอบงคบ และกฎหมาย (Legal and Regulatory)

3.6 จรรยาบรรณพนกงาน (Code of Conduct)

4. ความเส�ยงดานสารสนเทศ (Information Risk) – ความเส�ยงท�เก�ยวของกบการบรหารจดการ รวมถงการดแลขอมลดานเทคโนโลยสารสนเทศ และขอมลความรตางๆ ความเส�ยงดานสารสนเทศ ครอบคลมความเส�ยงท�เก�ยวของกบเร�องตอไปน5

4.1 ความเส�ยงดานเทคโนโลยสารสนเทศ (Information Technology)

4.2 ความเส�ยงดานขอมลและองคความร (Knowledge)

ดงน 5นการระบความเส�ยงท�สาคญท�มผลกระทบตอการดาเนนงานของกองทนสขภาพ

จะตองครอบคลมปจจยเส�ยงในแตละดาน โดยผรบผดชอบจะตองพจารณาและทาความเขาใจ

ปจจยเส�ยงในแตละดาน รวมถงความสมพนธระหวางความเส�ยงท�อาจเกดข5นดวย

ผลการประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO

จากการศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทน

สขภาพ สามารถสรปผลการศกษาจากแบบสอบถามการประเมนการควบคมภายในดานรายรบ-

รายจาย สรปไดดงน5 (สาหรบผลการศกษาจากโครงสราง ระเบยบ คาส +ง ขอกาหนด และการ

สมภาษณ จะแสดงไวในภาคผนวก)

ผลการศกษาตามแบบสอบถามการประเมนระบบการควบคมภายใน

ผลการศกษาตามแบบสอบถามการประเมนการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย

กรณศกษากองทนสขภาพ สามารถสรปผลการประเมนระบบการควบคมภายใน ดานรายรบ-

รายจาย ท 5ง 3 สวน ประกอบดวย สวนท� 1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม สวนท� 2

ประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ – รายจาย โดยแบงหวขอของ

การประเมนตามแนวทางการควบคมภายใน และสวนท� 3 ขอมลเก�ยวกบขอเสนอแนะท�มตอการ

ปฏบตงาน เพ�อใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเก�ยวกบการควบคมภายในดานรายรบ

– รายจาย โดยมรายละเอยดดงน5

สวนท� 1 ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม จานวน 58 คน ประกอบดวย เพศ อาย ระดบ

การศกษา ระยะเวลาในการปฏบตงาน ทาการวเคราะหโดยการแจกแจงความถ� และคารอยละ

รายละเอยดดงตารางท� 3 ดงน5

ตารางท$ 3 แสดงขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลสวนบคคล จานวน รอยละ

1. เพศ

ชาย 23 40

หญง 35 60

รวม 58 100

2. อาย

24 – 35 ป 14 24

36 – 54 ป 44 76

55 ปข$นไป - -

รวม 58 100

3. ระดบการศกษา

ป.ว.ส./อนปรญญา - -

ปรญญาตร 20 35

ปรญญาโท 36 62

สงกวาปรญญาโท 2 3

รวม 58 100

4. ระยะเวลาในการปฏบตงาน

0 – 4 11 19

5 – 8 17 29

มากกวา 8 ป 30 52

รวม 58 100

ตารางท� 3 ขอมลสวนบคคลของบคลากรท�ปฏบตงานในกองทนสขภาพ พบวาสวนใหญ

เปนเพศหญง จานวน 35 คน คดเปนรอยละ 60 และ เพศชาย จานวน 23 คน คดเปนรอยละ 40

สวนใหญอายระหวาง 36 ถง 54 ป จานวน 44 คน คดเปนรอยละ 76 รองลงมาคออายระหวาง

24 ถง 35 ป จานวน 14 คน คดเปนรอยละ 24 ซ�งสวนใหญสาเรจการศกษาระดบปรญญาโท

จานวน 36 คน คดเปนรอยละ 62 และ จบการศกษาระดบปรญญาตร จานวน 20 คน คดเปน

รอยละ 35 โดยมจานวน 2 คน จบการศกษาสงกวาปรญญาโท คดเปนรอยละ 3 สวนใหญได

ปฏบตงานในกองทนสขภาพเปนระยะเวลา มากกวา 8 ป จานวน 30 คน คดเปนรอยละ 52

รองลงมาคอระยะเวลา 5 ถง 8 ป จานวน 17 คน คดเปนรอยละ 30 และระยะเวลา 0 ถง 4 ป

จานวน 11 คน คดเปนรอยละ 19

สวนท$ 2 : การประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-รายจาย

การประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-รายจาย

กรณศกษากองทนสขภาพ ซ+งผศกษาไดทาการสรปผลจากแบบสอบถาม และศกษาขอมลจาก

คมอท+เก+ยวกบระบบงาน ระเบยบ คาส +ง ขอกาหนด หนงสอ เอกสาร แหลงขอมลทาง

อนเตอรเนทท+เก+ยวของกบการควบคม และการประเมนระบบการควบคม ซ+งจะทาใหเขาใจ

ระบบและสามารถเสนอแนะแนวทางการปรบปรงระบบการควบคม ตามองคประกอบดวย 5

ดาน ไดแก

1. ดานสภาพแวดลอมการควบคม ตารางท+ 4 2. ดานการประเมนความเส+ยง ตารางท+ 5 3. ดานกจกรรมการควบคม ตารางท+ 6 4. ดานสารสนเทศและการส�อสาร ตารางท+ 7 5. ดานการประเมนและตดตามผล ตารางท+ 8

ตารางท$ 4 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม ดานสภาพแวดลอมการควบคม(Control Environment)

1. มการกาหนด วสยทศน พนธกจ นโยบาย แผนงานระยะยาว และประจาปรวมถงงบประมาณ เปนลายลกษณอกษร

55 3 95 5

2. มการกาหนดขอบงคบ ระเบยบ ประกาศ และแนวทางปฏบต เปนลายลกษณอกษร

57 1 98 2

3. มการกาหนดโครงสรางองคกร (Organization Chart) เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน โดยเปนโครงสรางท+มการจดหนวยงานท+ชดเจน

48 10 83 17

4. มการกาหนดหนาท+ และความรบผดชอบของหนวยงาน (Functional Description) เปนลายลกษณอกษร

48 10 83 17

5. มการก าหนดลกษณะงาน เฉพาะต าแห น ง (Job Description) ของบคลากรทกตาแหนงหนาท+เปนลายลกษณอกษร

32 26 55 45

6. มการกาหนดระดบความร ความสามารถ และทกษะท+จาเปนตองใชในแตละตาแหนงเปนลายลกษณอกษร

39 19 67 33

7. มการกาหนดระบบงานท+สาคญ เชน ระบบการวางแผนและงบประมาณ ระบบการเงน ระบบการบญช และระบบการใหทนเปนลายลกษณอกษร

39 19 67 33

8. มการจดทาคมอการปฏบตงาน (Operation Manual) เปนลายลกษณอกษร

38 20 66 35

9. มการกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตงานดานการบรหารบคคลตลอดจนการประเมนผลการปฏบตงาน

39 19 67 33

10. มการกาหนดใหตดตามและประเมนผลการปฏบตงานอยางเปนระบบและสม+าเสมอ

42 16 72 28

ตารางท$ 4 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม 11. มการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic)

สาหรบผบรหารและพนกงานเปนลายลกษณอกษร 18 40 31 69

12. มการส+อสารโดยแจงใหเจาหนาท+ทกคนไดรบทราบรวมท $งมการประชาสมพนธใหเขาใจจรยธรรมดงกลาว

26 32 45 55

13. มขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท+อาจกอใหเกดความขดแยงทางผลประโยชน รวมท $งบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร

18 40 31 69

14. มการส+อสารใหทกคนท+เก+ยวของทราบและถอปฏบต 38 20 66 35 15. ทานมความเขาใจความหมาย วตถประสงค และความ

จาเปนของการควบคมภายใน 32 26 55 45

16. ทานมทศนะคตท+ดตอระบบการควบคมภายใน 34 24 59 41 17. บคลากรมความร ความสามารถและทกษะเพยงพอใน

ในการปฏบตตามระบบการควบคมภายใน 39 19 67 33

18. บคลากรปฏบตตามนโยบาย ขอกาหนด และจรยธรรม 47 11 81 19 19. ทานคดวาบคลากร ปฏบตงานดวยความซ+อสตยและ

โปรงใส 54 4 93 7

ผลรวม 67 33

ตารางท� 4 ผลประเมนดานสภาพแวดลอมการควบคม เทากบรอยละ 67 ระดบการ

ควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม+อพจารณาในแตละประเดนพบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท+ยงไมมการควบคมท+เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

ยงไมมการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic) สาหรบผบรหารและพนกงานเปนลาย

ลกษณอกษร (รอยละ 69) ไมมขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท+อาจกอใหเกดความ

ขดแยงทางผลประโยชน รวมท $งบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร (รอยละ 69) และไมมการ

ส+อสารเร+องจรยธรรมโดยแจงใหเจาหนาท+ทกคนไดรบทราบ รวมท $งยงไมมการประชาสมพนธให

เขาใจจรยธรรมดงกลาว (รอยละ 55) เปนตน

ตารางท$ 5 ดานการประเมนความเส$ยง (Risk Assessment)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม ดานการประเมนความเส$ยง (Risk Assessment)

1. มการประเมนความเส+ยงสาหรบระบบงานตางๆ ท+สาคญ เชน ระบบสนบสนนทน ระบบบญช และการเงน

31 27 53 47

2. ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการประเมนความเส+ยง สาหรบงานตางๆ

31 27 53 47

3. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการระบปจจยเส+ยงประเภทตางๆ โดยแยกเปนปจจยภายนอกและปจจยภายใน

33 25 57 43

4. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการวเคราะหความเส+ยงของแตละปจจยเส+ยง โดยระบ โอกาสและความถ+ท+ปจจยเส+ยงจะเกดข$น และ ผลกระทบของความเส+ยง

37 21 64 36

5. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดทาตารางวเคราะหความเส+ยง (Risk Assessment Maters – RAM)

32 26 55 45

6. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดลาดบความเส+ยงโดยดขอมลจาก (Risk Assessment Maters – RAM)

27 31 47 53

7. ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการประเมนความเส+ยง สาหรบงานตางๆ

30 28 52 48

8. มการระบปจจยเส+ยงในการปฏบตงานสอดคลองกบวตถประสงคของงาน

28 30 48 52

ผลรวม 54 46

ตารางท� 5 ผลประเมนดานการประเมนความเส�ยง เทากบรอยละ 54 ระดบการ

ควบคมอยในเกณฑท+ควรปรบปรง เม+อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบแบบสอบถามสวน

ใหญเหนวาประเดนท+ยงไมมการควบคมท+เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ ยงไมไดจดลาดบความ

เส+ยงโดยดขอมลจาก (Risk Assessment Maters – RAM) (รอยละ 53) การระบปจจยเส+ยงใน

การปฏบตงานยงไมสอดคลองกบวตถประสงคของงาน (รอยละ 52) และผบรหารทกระดบยงไมม

สวนรวมในการประเมนความเส+ยงสาหรบงานตางๆ (รอยละ 48) เปนตน

ตารางท$ 6 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities)

1. มก ารก าหนดนโยบายและแผนปฏบตก าร แผนงบประมาณ ขอบงคบ ระเบยบ และแนวทางปฏบตสาหรบระบบการเงน

48 10 83 17

2. มการกาหนดโครงสรางองคกรและอานาจหนาท+แตละตาแหนงเปนลายลกษณอกษร

56 2 97 3

3. มการกาหนดแผนภาพแสดงกระบวนการทางาน (Flow Chart) ของระบบงานบญช งานการเงน

43 15 74 26

4. มการกาหนดคณสมบต (ความร ความสามารถ และทกษะ) ของผปฏบตงาน

47 11 81 19

5. มการแบงแยกหนาท+งานเพ+อการควบคมอยางเหมาะสม 23 35 40 60 6. มผปฏบตงานตามหนาท+ท+กาหนด โดยไมใหผปฏบตคน

เดยวทาหลายหนาท+จนผดหลกการควบคมภายใน 33 25 57 43

7. มมาตรการปองกนและดแลทรพยสนอยางรดกมและเพยงพอ เชน เอกสารหลกฐานท+สาคญ ระบบงานท+สาคญ ขอมลและสารสนเทศท+สาคญ และอ+นๆ

35 23 60 40

8. มการกาหนดขอบเขตอานาจ ในการอนมตเปนลายลกษณอกษร

51 7 88 12

9. มการพจารณาและอนมตใหปฏบตงานตามข $นตอนท+กาหนดไวโดยมลายเซนอนมตปรากฏเปนลายลกษณอกษร

53 5 91 9

10. มการกาหนดใหผรบผดชอบบนทกรายการและจดทารายงานอยางถกตองและทนตอเหตการณ

37 21 64 36

11. มบคลากรท+บนทกรายการและจดทารายงานตามระบบท+กาหนด โดยเปนบคคลท+เขาใจในงานท+รบผดชอบ

44 14 76 24

ตารางท$ 6 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม 12. มการกาหนดใหมการกระทบยอดรายการท+บนทกเปน

ลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท+กาหนด 40 18 69 31

13. มการกาหนดใหมการสอบยนความถกตองของงานเปนลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท+กาหนด

44 14 76 24

14. ระบบสารสนเทศโดยคอมพวเตอร มการกาหนดใหมการควบคมท +วไป และการควบคมเฉพาะระบบงาน

46 12 79 21

15. มการกาหนดใหการดาเนนงานทกข $นตอนมการจดทาเอกสารหลกฐาน เปนลายลกษณอกษร และจดเกบอยางเปนระบบ

40 18 69 31

16. มขอกาหนดเก+ยวกบความขดแยงทางผลประโยชน เปนลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝน

34 24 59 41

17. มมาตรการตดตามและตรวจสอบใหการดาเนนงานขององคกรเปนไปตามกฎ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร

37 21 64 36

ผลรวม 72 28

ตารางท� 6 ผลประเมนดานกจกรรมการควบคม เทากบรอยละ 72 ระดบการควบคม

อยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม+อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบ

แบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท+ยงไมมการควบคมท+เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ ยงไม

มการแบงแยกหนาท+งานเพ+อการควบคมภายในอยางเหมาะสม (รอยละ 60) ผปฏบตงานคน

เดยวทาหลายหนาท+ผดหลกการควบคมภายในเร+องการแบงแยกหนาท+งาน (รอยละ 43) และไมม

ขอกาหนดเก+ยวกบความขดแยงทางผลประโยชน เปนลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝน

(รอยละ 41) เปนตน

ตารางท$ 7 ดานสารสนเทศและการส$อสาร (Information and Communication)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม ดานสารสนเทศและการส$อสาร (Information and Communication) ระบบสารสนเทศ

1. มการจดวางระบบสารสนเทศท+ครอบคลมกจกรรมดาเนนงานขององคกร และการควบคมท+เพยงพอ

43 15 74 26

2. มการกาหนดรปแบบเอกสาร สมดบนทก รายงานอยางชดเจนและเหมาะสม

40 18 69 31

3. มการกาหนดหลกเกณฑการบนทกรายการอยางชดเจน 40 18 69 31 4. มระบบสารสนเทศท+อาจจดทาดวย Manual หรอ

Computer 54 4 93 7

5. มการรวบรวมขอมลเก+ยวกบการดาเนนงาน และการปฏบตตามกฎ ระเบยบ ขอบงคบไวอย างถกตอง ครบถวน ตลอดจนมการจดเกบเอกสารประกอบการบนทกไวครบถวนและเปนหมวดหม

48 10 83 17

6. มระบบในการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบสารสนเทศ เพ+อปองกนไมใหขอมลร +วไหลไปสบคคลอ+นท+ไมมหนาท+เก+ยวของ

42 16 72 28

7. มแผนการเตรยมแผนฟ$นฟระบบ (Disaster Recovery Plan) และแผนฉกเฉน (Contingency Plan) สาหรบระบบขอมลสารสนเทศ เพ+อปองกนขอมลสญหาย

38 20 66 35

8. มสารสนเทศท+เก+ยวของและเพยงพอเพ+อชวยสนบสนนการตดสนใจของผใชงานสารสนเทศ (Relevance)

27 31 47 53

9. มสารสนเทศท+เช+อถอได (Reliability) ทนตอเวลา(Timely) สม+าเสมอและตอเน+อง (Consistency and Continuity) มนยสาคญ (Materiality) และสามารถเปรยบเทยบกนได (Comparability)

36 22 62 38

91

ตารางท$ 7 ดานสารสนเทศและการส$อสาร (Information and Communication) (ตอ)

ตารางท� 7 ผลประเมนดานสารสนเทศและการส+อสาร เทากบรอยละ 67 ระดบการ

ควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม+อพจารณาในแตละประเดนพบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท+ยงไมมการควบคมท+เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

ยงไมมสารสนเทศท+เก+ยวของและเพยงพอเพ+อชวยสนบสนนการตดสนใจของผใชงานสารสนเทศ

(Relevance) (รอยละ 53) การส+อสารใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทและหนาท+ของตน

เก+ยวกบการควบคมภายในยงไมชดเจน (รอยละ 43) และขาดกลไกหรอชองทางใหพนกงาน

สามารถเสนอขอคดเหนหรอขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานขององคกรตลอดจน

กาหนดใหมการรบฟงและพจารณาขอรองเรยนจากภายนอก อาท รฐสภา ประชาชน ส+อมวลชน

(รอยละ 43) เปนตน

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม การส$อสาร

10. มการส+อสารสารสนเทศท $งภายในและภายนอกอยางเปนระบบ เพ+อใหพนกงานทกระดบไดรบรถงขอมล ขาวสารท+เกดข$น

34 24 59 41

11. มการส+อสารอยางชดเจนใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทและหนาท+ของตนเก+ยวกบการควบคมภายใน

33 25 57 43

12. มกลไกหรอชองทางใหพนกงานสามารถเสนอขอคดเหนหรอขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานขององคกรตลอดจนกาหนดใหมการรบฟงและพจารณาขอรองเรยนจากภายนอก อาท รฐสภา ประชาชน ส+อมวลชน

33 25 57 43

ผลรวมเฉล�ย 67 33

92

ตารางท$ 8 ดานการตดตามและประเมนผล (Monitoring)

การควบคมภายในตามแนวคด COSO วธปฏบตของ กส.

รอยละ

ม ไมม ม ไมม ดานการตดตามผลและประเมนผล (Monitoring)

1. มการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท+เกดข$นจรงกบแผนงานท+ต $งไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปนลายลกษณอกษรอยางตอเน+องและสม+าเสมอ

55 3 95 5

2. กรณผลการดาเนนงานไมเปนไปตามแผน มการดาเนนการแกไขอยางทนกาล

44 14 76 24

3. มการกาหนดใหมการตรวจสอบภายใน โดยบคลากรท+มความร ความสามารถ เพ+อตดตามตรวจสอบ และประเมนผลการปฏบตงานวาเปนไปตามระบบการควบคมภายในท+กาหนด ขอบงคบ ระเบยบ ในปจจบน

49 9 85 16

4. มการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร $ง (Separate Evaluation) ท $งชนดการประเมนการควบคมภายในดวยตนเอง (Control Self Assessment) และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) ตามความเหมาะสมอยางตอเน+องและอยางสม+าเสมอ และมการปฏบตงานตามท+กาหนดตลอดจนมการรายงานผลการประเมนตอผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ

42 16 72 28

5. จดบกพรองท+ตรวจพบไดมการวเคราะหหาแนวทางแกไข และไดมการปรบปรงแกไขในทางปฏบตในเวลาตอมา รวมท $งไดมการตดตามและรายงานผล

44 14 76 24

6. มการกาหนดใหผบรหารตองรายงานตอผกากบดแล ในกรณท+มการทจรตหรอสงสยวามการทจรต ไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และการกระทาอ+นท+อาจมผลกระทบตอองคกรอยางมนยสาคญ

43 15 74 26

7. มการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท+เกดข$นจรงกบแผนงานท+ต $งไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปนลายลกษณอกษรอยางตอเน+องและสม+าเสมอ

44 14 76 24

ผลรวมเฉล�ย 79 21

93

ตารางท� 8 ผลประเมนดานการตดตามและประเมนผล เทากบรอยละ 79 ระดบการ

ควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม+อพจารณาในแตละประเดนพบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท+ยงไมมการควบคมท+เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

ยงไมมการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร $ง (Separate Evaluation) ท $งชนดการประเมน

การควบคมภายในดวยตนเอง (Control Self Assessment) และการประเมนการควบคมอยาง

เปนอสระ (Independent Assessment) ตามความเหมาะสมอยางตอเน+องและสม+าเสมอ และไม

มการปฏบตงานตามท+กาหนดตลอดจนมการรายงานผลการประเมนตอผกากบดแล และ

คณะกรรมการตรวจสอบ (รอยละ 28) ยงไมมขอกาหนดใหผบรหารตองรายงานตอผกากบดแล

ในกรณท+มการทจรตหรอสงสยวามการทจรต ไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และการ

กระทาอ+นท+อาจมผลกระทบตอองคกรอยางมนยสาคญ (รอยละ 26) และยงไมมการจดทา

รายงานเปรยบเทยบผลงานท+เกดข$นจรงกบแผนงานท+ต $งไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปน

ลายลกษณอกษรอยางตอเน+องและสม+าเสมอ (รอยละ 24) เปนตน

บทท� 5

สรปผลการศกษา อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ

แบงหวขอการศกษาตามองคประกอบของการควบคม 5 ดาน ไดแก ดานสภาพแวดลอมของ

การควบคม ดานการประเมนความเส*ยง ดานกจกรรมการควบคม ดานสารสนเทศและการ

ส*อสาร และดานการตดตามและประเมนผล โดยการเกบรวบรวมขอมลจากผบรหาร และ

เจาหนาท*ผมสวนเก*ยวของกบการปฏบตงานดานรายรบ – รายจาย จานวน 58 ชด สรปผล

การศกษาไดดงน4

สรปผลการศกษา จากการศกษาระบบการควบคมภายในตามแนวคดของ COSO ดานรายรบ – รายจาย

ของกองทนสขภาพ โดยการรวบรวมผลประเมนจากแบบสอบถาม ซ*งสามารถอภปรายผลได

ดงน4

องคประกอบท� 1 สภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

จากผลการประเมนองคประกอบดานสภาพแวดลอมของการควบคม กรณศกษา

กองทนสขภาพ โดยการรวบรวมผลการประเมนจากแบบสอบถาม เทากบรอยละ 67 ระดบการ

ควบคมอยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม*อพจารณาในแตละประเดนพบวา

ผตอบแบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท*ยงไมมการควบคมท*เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

1) ยงไมมการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic) สาหรบผบรหารและพนกงานเปนลาย

ลกษณอกษร 2) ไมมขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท*อาจกอใหเกดความขดแยงทาง

ผลประโยชน รวมท Dงบทลงโทษเปนลายลกษณอกษร และ 3) ไมมการส*อสารเร*องจรยธรรมโดย

แจงใหเจาหนาท*ทกคนไดรบทราบ รวมท Dงยงไมมการประชาสมพนธใหเขาใจจรยธรรมดงกลาว

(รอยละ 55)

96

องคประกอบท� 2 ดานการประเมนความเส�ยง (Risk Assessment)

จากการประเมนองคประกอบดานการประเมนความเส*ยง กรณศกษากองทนสขภาพ

โดยการรวบรวมผลการประเมนจากแบบสอบถาม เทากบรอยละ 54 ระดบการควบคมอยใน

เกณฑท*ควรปรบปรง เม*อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบแบบสอบถามสวนใหญเหนวา

ประเดนท*ยงไมมการควบคมท*เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ 1) ยงไมไดจดลาดบความเส*ยงโดยด

ขอมลจาก (Risk Assessment Maters – RAM) 2) การระบปจจยเส*ยงในการปฏบตงานยงไม

สอดคลองกบวตถประสงคของงาน และ 3) ผบรหารทกระดบยงไมมสวนรวมในการประเมนความ

เส*ยงสาหรบงานตางๆ

องคประกอบท� 3 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities)

จากการประเมนองคประกอบดานกจกรรมการควบคม กรณศกษากองทนสขภาพ โดย

การรวบรวมผลการประเมนจากแบบสอบถาม เทากบรอยละ 72 ระดบการควบคมอยในเกณฑ

เพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม*อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบแบบสอบถามสวน

ใหญเหนวาประเดนท*ยงไมมการควบคมท*เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ 1) ยงไมมการแบงแยก

หนาท*งานเพ*อการควบคมภายในอยางเหมาะสม 2) ผปฏบตงานคนเดยวทาหลายหนาท*ผด

หลกการควบคมภายในเร*องการแบงแยกหนาท*งาน และ 3) ไมมขอกาหนดเก*ยวกบความขดแยง

ทางผลประโยชน เปนลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝน

องคประกอบท� 4 ดานสารสนเทศและการส�อสาร (Information and Commu-

nication)

จากการประเมนองคประกอบดานสารสนเทศและการส*อสาร กรณศกษากองทน

สขภาพ โดยการรวบรวมผลการประเมนจากแบบสอบถาม เทากบรอยละ 67 ระดบการควบคม

อยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม*อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบ

แบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท*ยงไมมการควบคมท*เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

1) ยงไมมสารสนเทศท*เก*ยวของและเพยงพอเพ*อชวยสนบสนนการตดสนใจของผใชงาน

สารสนเทศ (Relevance) 2) การส*อสารใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทและหนาท*ของ

ตนเก*ยวกบการควบคมภายในยงไมชดเจน และ 3) ขาดกลไกหรอชองทางใหพนกงานสามารถ

เสนอขอคดเหนหรอขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานขององคกรตลอดจนกาหนดใหมการ

รบฟงและพจารณาขอรองเรยนจากภายนอก อาท รฐสภา ประชาชน ส*อมวลชน

97

องคประกอบท� 5 ดานการตดตามและประเมนผล (Monitoring)

จากการประเมนองคประกอบดานการตดตามและประเมนผล กรณศกษากองทน

สขภาพ โดยการรวบรวมผลการประเมนจากแบบสอบถาม เทากบรอยละ 79 ระดบการควบคม

อยในเกณฑเพยงพอแตยงมขอบกพรองอยบาง เม*อพจารณาในแตละประเดนพบวาผตอบ

แบบสอบถามสวนใหญเหนวาประเดนท*ยงไมมการควบคมท*เหมาะสมสงสด 3 อนดบ คอ

1) ยงไมมการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร Dง (Separate Evaluation) ท Dงชนดการ

ประเมนการควบคมภายในดวยตนเอง (Control Self Assessment) และการประเมนการ

ควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) ตามความเหมาะสมอยางตอเน*องและ

สม*าเสมอ และไมมการปฏบตงานตามท*กาหนดตลอดจนมการรายงานผลการประเมนตอผกากบ

ดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ 2) ยงไมมขอกาหนดใหผบรหารตองรายงานตอผกากบดแล

ในกรณท*มการทจรตหรอสงสยวามการทจรต ไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และการ

กระทาอ*นท*อาจมผลกระทบตอองคกรอยางมนยสาคญ และ 3) ยงไมมการจดทารายงาน

เปรยบเทยบผลงานท*เกดขDนจรงกบแผนงานท*ต Dงไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปนลาย

ลกษณอกษรอยางตอเน*องและสม*าเสมอ

ขอเสนอแนะจากการศกษาคร 6งน6 1. ควรมการจดทาระบบการควบคมภายในดานการเงนและบญชอยางเปนลายลกษณ

อกษร โดยระบบการควบคมภายในดงกลาวควรมรายละเอยดเก*ยวกบนโยบาย กระบวนวธ

ปฏบต ผงบญช แบบฟอรมตางๆ ท*ชดเจน และมความสอดคลองกบขอบงคบ ระเบยบ

หลกเกณฑและแนวทางปฏบตท*กองทนสขภาพกาหนดไว

2. ควรจดทาและรวบรวมขอมลเก*ยวกบการดาเนนงาน การเงน และการปฏบตตาม

กฎ ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ไวอยางถกตอง ครบถวน มการจดเกบขอมล/เอกสารประกอบ

โดยเฉพาะการจายเงนและการบนทกบญชไวครบถวน สมบรณ และเปนหมวดหม ตลอดจนการ

รายงานขอมลท*จาเปนท 4งจากภายในและภายนอกใหผบรหารทกระดบทราบอยางสม*าเสมอ ท 4ง

ท*เปนทางการและไมเปนทางการ นอกจากน4ยงมระบบการตดตอส*อสารท 4งภายในและภายนอก

อยางเพยงพอ และเช*อถอได ท 4งในรปแบบท*เปนทางการและไมเปนทางการ ตลอดจนมการ

ส*อสารใหบคลากรทกคนทราบและเขาใจบทบาทหนาท*ของตนเก*ยวกบการปฏบตงาน แนว

98

ทางการควบคมภายในและการบรหารความเส*ยงในระดบท*เพยงพอตอการปฏบตงานใหบรรล

วตถประสงคและเปาหมาย

3. ในการจดวางระบบการควบคมภายในของแตละกจกรรมหรอสวนงาน กอนจดวาง

ระบบการควบคมภายในควรทาการศกษาวาแตละกจกรรมหรอการดาเนนงานของสวนงานม

ข 4นตอนท*สาคญอะไรบาง และมความเส*ยงท*สาคญหรอไม เพ*อจะไดจดวางกจกรรมควบคมได

อยางครบถวน อยางไรกดการท*จะระบข 4นตอนการดาเนนงานท*สาคญและความเส*ยงท*เก*ยวของ

ไดอยางเหมาะสม จาเปนตองอาศยบคลากรจากแตละสวนงานรวมพจารณาและใหขอคดเหน

โดยการกาหนดวตถประสงค ในการดาเนนงาน หนวยงานจาเปนตองกาหนด

วตถประสงคหรอเปาหมายท 4งในระยะส 4นและระยะยาว ส*งสาคญอยางหน*งท*จะชวยใหผบรหาร

ดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคได คอ การสรางระบบการควบคมภายในท*ดชวยทาใหผบรหาร

ม *นใจในระดบท*สมเหตสมผล วาจะสามารถควบคมดแลการดาเนนงานใหบรรลวตถประสงคท*ต 4ง

ไวได โดยวตถควรประสงคแบงเปน 2 ระดบ ระดบหนวยงาน (Entity – Level Objectives) เปน

วตถประสงคของการดาเนนงานในภาพรวมของหนวยงาน และ ระดบกจกรรม (Activity – Level

Objectives) เปนวตถประสงคของการดาเนนงานท*เฉพาะเจาะจงลงไปสาหรบแตละกจกรรมของ

ระดบสวนงานยอยซ*งวตถประสงคของแตละกจกรรม จะตองสนบสนนและสอดคลองกบ

วตถประสงคในระดบหนวยงาน

4. ระบบงานของกองทนสขภาพท*จดทาข4นควรแสดงถงทางเดนเอกสารในแตละ

กจกรรมต 4งแตเร*มตนจนส4นสด พรอมคาอธบายประกอบข 4นตอนของทางเดนเอกสารในแตละ

กจกรรม ท 4งน4เพ*อใหระบบงานท*จดทาข4นมความชดเจนและเขาใจงาย อกท 4งสามารถนามาใช

ประโยชนในการตดตามและประเมนผลการปฏบตตามระบบงานไดอยางมประสทธภาพย*งข4น

ขอเสนอแนะจากการศกษาคร 6งตอไป ในการศกษาคร 4งตอไป ผศกษาใครขอเสนอแนะใหทาการศกษาในแตละสวนงาน เชน

สานกสนบสนนทนโครงการ 1 ถง 7 เพ*อศกษาการประเมนระบบควบคมภายในดานการปฏบต

ตามกฎ ระเบยบ และขอบงคบของกองทนสขภาพ ตามแนว COSO ท 4ง 5 องคประกอบ เพ*อ

เปนขอเสนอแนะและปรบปรงการทางานใหมประสทธภาพและมประสทธผล ปองกนการทจรต

ตอหนาท* และเพ*อประโยชนสงสดแกองคกร

บรรณานกรม

ภาษาไทย จนทนา สาขากร. 2548 .นพนธ เหนโชคชยชนะ และศลปพร ศรจ !นเพชร. การควบคมภายใน

และการตรวจสอบภายใน. กรงเทพมหานคร : ท พ เอน เพรส. ณฐพร พนธอดม. 2549. แนวทางการควบคมภายในท�ด. กรงเทพมหานคร: อมรนทรพร+นต+ง

แอนดพบลชช!ง. สานกงานตรวจเงนแผนดน. 2544. การนามาตรฐานการควบคมภายในไปใชในเชงปฏบต.

กรงเทพมหานคร: อษณา ภทรมนตร. 2552. การตรวจสอบภายในสมยใหม แนวคดและกรณศกษา.

กรงเทพมหานคร: ศนยหนงสอมหาวทยาลยเกษตรศาสตร. COSO Releases Internal Control - Integrated Framework for Public Comment. [ออนไลน].

เขาถงไดจาก: http://www.coso.org/default.htm. (วนท!คนขอมล:1 กมภาพนธ 2555).

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แบบสอบถาม

การประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-รายจาย

กรณศกษากองทนสขภาพ (กส.)

���

คาแนะแนะในการตอบแบบสอบถาม แบบสอบถามแบงออกเปน 3 สวน โดย

สวนท� 1 เปนคาถามเก�ยวกบขอมลสวนตวของผตอบแบบสอบถาม

สวนท� 2 เปนคาถามเพ�อประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-

รายจาย

สวนท� 3 เปนคาถามปลายเปด เพ�อใหผตอบแบบสอบถามแสดงความคดเหนเก�ยวกบ

การตรวจสอบภายใน ปญหาอปสรรค แนวทางการแกไขปรบปรง

คาช�แจง โปรดทาเคร�องหมาย �ลงในชองท�ตรงกบทานมากท�สด

สวนท� 1 : ขอมลท �วไปของผตอบแบบสอบถาม

1.1 เพศ

( ) ชาย ( ) หญง

1.2 อาย

( ) 18 – 23 ป ( ) 24 – 35 ป

( ) 36 – 55 ป ( ) 55 ปข;นไป

1.3 ระดบตาแหนง

( ) ผบรหารระดบสง ( ) ผบรหารระดบกลาง

( ) ผบรหารระดบตน ( ) พนกงานระดบปฏบตการ

1.4 ระดบการศกษา

( ) ระดบอนปรญญา ( ) ระดบปรญญาตร

( ) ระดบปรญญาโท ( ) ระดบสงกวาปรญญาโท

1.5 ระยะเวลาในการปฏบตงาน

( ) 0-4 ป ( ) 5-8 ป ( ) มากกวา 8 ป

102

สวนท� 2 : ประเมนระบบการควบคมภายในตามแนว COSO ดานรายรบ-รายจาย

การควบคมภายในตามแนวคด COSO ม 1

ไมม 0

1. ดานสภาพแวดลอมการควบคม (Control Environment) 1. มการกาหนด วสยทศน (Vision) พนธกจ (Mission) นโยบาย (Policy) และแผนงานท ;ง

แผนงานระยะยาว ปานกลาง และประจาปรวมถงงบประมาณประจาปเปนลายลกษณอกษร

2. มการกาหนดขอบงคบ ระเบยบ ประกาศ และแนวทางปฏบต เปนลายลกษณอกษร 3. มการกาหนดโครงสรางองคกร (Organization Chart) เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

โดยเปนโครงสรางท�มการจดหนวยงานท�ชดเจน

4. มการกาหนดอานาจหนาท� ความรบผดชอบของหนวยงาน (Functional Description) เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

5. มการกาหนดลกษณะงาน เฉพาะตาแหนง (Job Description) ของบคลากรทกตาแหนงหนาท�เปนลายลกษณอกษรอยางชดจน

6. มการกาหนดระดบความร ความสามารถ และทกษะท�จาเปนตองใชในแตละตาแหนงเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

7. มการกาหนดระบบงานท�สาคญ เชน ระบบการวางแผนและงบประมาณ ระบบการเงน ระบบการบญช และระบบการใหทนเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

8. มการจดทาคมอการปฏบตงาน (Operation Manual) เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน 9. มการกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตงานดานการบรหารบคคลตลอดจนการ

ประเมนผลการปฏบตงาน

10. มการกาหนดใหตดตามและประเมนผลการปฏบตงานอยางเปนระบบและสม�าเสมอ 11. มการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic) สาหรบผบรหารและพนกงานเปนลาย

ลกษณอกษรอยางชดเจน

12. มการส�อสารโดยแจงใหเจาหนาท�ทกคนไดรบทราบรวมท ;งมการประชาสมพนธใหเขาใจจรยธรรมดงกลาว

13. มขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท�อาจกอใหเกดความขดแยงทางผลประโยชนกบ กส. รวมท ;งบทลงโทษเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

14. มการส�อสารใหทกคนท�เก�ยวของทราบและถอปฏบต 15. บคลากรใน กส. เขาใจความหมาย วตถประสงค และความจาเปนของการควบคมภายใน 16. บคลากรใน กส. ยอมรบและมทศนะคตท�ดตอระบบการควบคมภายในของ กส. 17. บคลากรใน กส. มความร ความสามารถและทกษะเพยงพอในในการปฏบตตามระบบ

การควบคมภายในของ กส.

18. บคลากรใน กส. ปฏบตตามนโยบาย ขอกาหนด แผนงาน ระบบงานและจรยธรรมของ 19. บคลากรใน กส. ปฏบตงานดวยความซ�อสตยและโปรงใส

103

การควบคมภายในตามแนวคด COSO ม 1

ไมม 0

2. ดานการประเมนความเส�ยง (Risk Assessment) 1. มการจดทาการประเมนความเส-ยงสาหรบระบบงานตางๆ ท-สาคญอยางชดเจน 2. ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการประเมนความเส-ยง สาหรบงานตางๆ 3. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการระบปจจยเส-ยงประเภทตางๆ โดยแยกเปนปจจย

ภายนอกและปจจยภายใน

4. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการวเคราะหความเส-ยงของแตละปจจยเส-ยง โดยระบ (1) โอกาสและความถ-ท-ปจจยเส-ยงจะเกดข;น (2) ผลกระทบของความเส-ยง

5. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดทาตารางวเคราะหความเส-ยง (Risk Assessment Maters – RAM)

6. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดลาดบความเส-ยงโดยดขอมลจาก (Risk Assessment Maters – RAM)

7. ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการประเมนความเส-ยง สาหรบงานตางๆ 8. มการจดทาการประเมนความเส-ยงสาหรบระบบงานตางๆ ท-สาคญอยางชดเจน

3. ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) 1. มการกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการ แผนงบประมาณ ขอบงคบ ระเบยบ และ

แนวทางปฏบตสาหรบระบบการเงน

2. มการกาหนดโครงสรางองคกรและอานาจหนาท�แตละตาแหนงเปนลายลกษณอกษร 3. มการกาหนด Flow ของระบบงานบญช งานการเงนอยางชดเจน 4. มการกาหนดคณสมบต (ความร ความสามารถ และทกษะ) 5. มการแบงแยกหนาท�งานเพ�อการควบคมอยางเหมาะสม 6. มผปฏบตงานตามหนาท�ท�กาหนด โดยไมใหผปฏบตคนเดยวทาหลายหนาท�จนผด

หลกการควบคมภายใน

7. มมาตรการปองกนและดแลทรพยสนอยางรดกมและเพยงพอ เชน เอกสารหลกฐานท�สาคญ ระบบงานท�สาคญ ขอมลและสารสนเทศท�สาคญ และอ�นๆ

8. มการกาหนดขอบเขตอานาจ ในการอนมตอยางชดเจนและเปนลายลกษณอกษร 9. มการพจารณาและอนมตใหปฏบตงานตามข ;นตอนท�กาหนดไวโดยมลายเซนอนมต

ปรากฏเปนลายลกษณอกษร

10. มการกาหนดใหผรบผดชอบบนทกรายการและจดทารายงานอยางถกตองและทนตอเหตการณ

11. มบคลากรท�บนทกรายการและจดทารายงานตามระบบท�กาหนด โดยเปนบคคลท�เขาใจในงานท�รบผดชอบ

12. มการกาหนดใหมการกระทบยอดรายการท�บนทกเปนลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท�กาหนด

104

การควบคมภายในตามแนวคด COSO ม 1

ไมม 0

13. มการกาหนดใหมการสอบยนความถกตองของงานเปนลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท�กาหนด

14. ระบบสารสนเทศโดยคอมพวเตอร มการกาหนดใหมการควบคมท �วไป และการควบคมเฉพาะระบบงาน

15. มการกาหนดใหการดาเนนงานทกข ;นตอนมการจดทาเอกสารหลกฐาน เปนลายลกษณอกษร และจดเกบอยางเปนระบบ

16. มขอกาหนดเก�ยวกบความขดแยงทางผลประโยชน เปนลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝน

17. มมาตรการตดตามและตรวจสอบใหการดาเนนงานขององคกรเปนไปตามกฎ ขอบงคบ 4. ดานสารสนเทศและการส-อสาร (Information and Communication)

1. มการจดวางระบบสารสนเทศท�ครอบคลมกจกรรมดาเนนงานขององคกร โดยมการดาเนนงานท�สะดวก การไหลของงานตามเหตผล และการควบคมภายในท�เพยงพอ

2. มการกาหนดรปแบบเอกสาร สมดบนทก รายงานอยางชดเจนและเหมาะสม 3. มการกาหนดหลกเกณฑการบนทกรายการอยางชดเจน 4. มระบบสารสนเทศท�อาจจดทาดวย Manual หรอ Computer 5. มการรวบรวมขอมลเก�ยวกบการดาเนนงาน และการปฏบตตามกฎ ขอบงคบ ระเบยบ

และมตคณะรฐมนตรไวอยางถกตอง ครบถวน และเปนปจจบน ตลอดจนมการจดเกบเอกสารประกอบการบนทกไวครบถวน สมบรณ และเปนหมวดหม

6. มระบบในการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบสารสนเทศ เพ�อปองกนไมใหขอมลร �วไหลไปสบคคลอ�นท�ไมมหนาท�เก�ยวของ

7. มแผนการเตรยมแผนฟ;นฟระบบ (Disaster Recovery Plan) และแผนฉกเฉน (Contingency Plan) สาหรบระบบขอมลสารสนเทศ เพ�อปองกนขอมลสญหาย

8. มสารสนเทศท�เก�ยวของกบการตดสนใจของผใช (Relevance) 9. มสารสนเทศท�เช�อถอได (Reliability) ทนตอเวลา (Timely) สม�าเสมอและตอเน�อง

(Consistency and Continuity) มนยสาคญ (Materiality) และสามารถเปรยบเทยบกนได (Comparability)

การส�อสาร 10. มการส�อสารสารสนเทศท ;งภายในและภายนอกอยางเปนระบบ เพ�อใหพนกงานทกระดบ

ไดรบรถงขอมล ขาวสารท�เกดข;น

11. มการส�อสารอยางชดเจนใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทและหนาท�ของตนเก�ยวกบการควบคมภายใน

12. มกลไกหรอชองทางใหพนกงานสามารถเสนอขอคดเหนหรอขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานขององคกรตลอดจนกาหนดใหมการรบฟงและพจารณาขอรองเรยนจากภายนอก อาท รฐสภา ประชาชน ส�อมวลชน

105

การควบคมภายในตามแนวคด COSO ม 1

ไมม 0

5. ดานการประเมนและตดตามผล (Monitoring) 1. มการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท�เกดข;นจรงกบแผนงานท�ต ;งไว และรายงานใหผ

กากบดแลทราบเปนลายลกษณอกษรอยางตอเน�องและสม�าเสมอ

2. กรณผลการดาเนนงานไมเปนไปตามแผน มการดาเนนการแกไขอยางทนกาล 3. มการกาหนดใหมการตรวจสอบภายใน โดยบคลากรท�มความร ความสามารถ เพ�อ

ตดตามตรวจสอบ และประเมนผลการปฏบตงานวาเปนไปตามระบบการควบคมภายในท�กาหนดตาม พรบ. ขอบงคบ ระเบยบของ กส. ท�ใชอยในปจจบน

4. มการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร ;ง (Separate Evaluation) ท ;งชนดการประเมนการควบคมภายในดวยตนเอง (Control Self Assessment) และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) ตามความเหมาะสมอยางตอเน�องและอยางสม�าเสมอ และมการปฏบตงานตามท�กาหนดตลอดจนมการรายงานผลการประเมนตอผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ

5. จดบกพรองท�ตรวจพบไดมการวเคราะหหาแนวทางแกไข และไดมการปรบปรงแกไขในทางปฏบตในเวลาตอมา รวมท ;งไดมการตดตามและรายงานผล

6. มการกาหนดใหผบรหารตองรายงานตอผกากบดแลโดยพลน ในกรณท�มการทจรตหรอสงสยวามการทจรต มการไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และมตคณะรฐมนตร และมการกระทาอ�นท�อาจมผลกระทบตอองคกรอยางมนยสาคญ

7. มการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท�เกดข;นจรงกบแผนงานท�ต ;งไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปนลายลกษณอกษรอยางตอเน�องและสม�าเสมอ

สวนท� 3 : กรณาแสดงความคดเหนเก�ยวกบการควบคมภายใน ปญหาอปสรรค แนวทางการปรบปรง

“ขอบคณท�กรณาสละเวลาอนมคาของทาน ในการใหขอมลอนเปนประโยชนอยางย�ง

ตอผศกษาระบบการควบคมภายใน”

����

ภาคผนวก ข

ภาพท 22 สญลกษณในการเขยนแผนภาพ

ภาคผนวก ค

แนวทางการทางการจดวางระบบควบคมภายใน กองทนสขภาพควรกาหนดใหมการจดวางระบบท�ครอบคลมงานทกดาน ซ�ง

ประกอบดวย ดานการบรหาร ดานการเงน ดานการบรหารทรพยากรบคคล และดานระบบ

เทคโนโลยสารสนเทศ โดยในแตละดานควรจะกาหนดวตถประสงคของการควบ ขอบเขตการ

ควบคม และแนวทางปฏบต โดยในแตละข +นตอนจะประกอบดวย 5 องคประกอบท�มความเช�อ

โยงและเก+อกลกน ดงเชนตอไปน+คอ

โดยจากการศกษาระบบการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทน

สขภาพ ผศกษาขอเสนอแนวทางการดาเนนงานดานการควบคมภายในดาน ดงน+

แนวปฏบตการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ

วตถประสงค 1. เพ�อใหการบรหารดานรายรบ-รายจาย และการควบคมเปนไปอยางมประสทธภาพ

ประสทธผล ถกตองตามระเบยบ โปรงใส และตรวจสอบได 2. เพ�อใหการบนทกบญชดานรายรบ-รายจาย เปนไปอยางถกตอง ครบถวน และเปน

ปจจบน

ขอบเขตการควบคม 1. เปนการควบคมดานรายรบ-รายจาย เพ�อใหเปนไปตามแผนและวงเงนท�ไดรบ

อนมต 2. เปนการควบคมลกหน+ โดยการควบคมต +งแตการต +งยอดลกหน+ การรบชาระ

ตลอดจนการบนทกและรายงาน 3. เปนการควบคมการดาเนนงาน โดยเปนการควบคมการบรหารเจาหน+ต +งแตการกอ

หน+ผกพน การชาระหน+ ตลอดจนการรายงานภาระหน+

96

แนวปฏบตการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทนสขภาพ

ข )นตอน การดาเนนงาน

สภาพแวดลอม ประเมนความเส,ยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศ

และการส,อสาร ตดตามและประเมนผล

1. การรบเงน 1. นโยบาย กฎหมาย ร ะ เ บ ย บ แ ล ะ ข อ บ ง คบ เก�ยวกบการรบและการเกบรกษาเงน

2. ทกษะ ความรและค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ผ ปฏบตงาน

3. จตสานก จรยธรรมและความรบผดชอบของผปฏบตงาน

1. ระเบยบหลก เกณฑดานรายรบ-รายจายและการเกบรกษาทรพยสนท�กาหนดไวยงไมชดเจน

2. เจาหนาท�ละเวนไมป ฏ บ ต ต า ม ห น า ท� ข อ งระ เบยบและขอบงคบท�กาหนด

3. การแบงแยกภาระงาน และความรบผดชอบดานรายรบ -ร ายจ ายไมชดเจน

1. กาหนดหลกเกณฑ ดานรายรบ-รายจายและการเกบรกษาทรพยสนใหรดกม เ ห ม า ะ ส ม แล ะ เ ป น ล า ยลกษณอกษร

2. การมระบบการตรวจ สอบระบบปฏบตงานของเจาหนาท�ภายในสวนงาน

3. แบงแยกหนาท�ความรบผดชอบในการรบเงนและบนทกบญชใหชดเจน

แจง เวยนนโยบาย กฎหมาย ระ เบยบ ขอ งบ ง ค บ แ ล ะ ว ธ ป ฏ บ ตเก�ยวกบการรบและเกบรกษาเงนใหผท�เก�ยวของทราบ

1. ส อ บ ท า น ค ว า มเหมาะสมข อ งแนวทา งป ฏ บ ต ใ น ด า น ร า ย รบ -รายจาย รวมถงนโยบายเพ� อ ใหสอดคลองกบกฎ ระเบยบและขอบงคบดานการเงนและการเกบรกษาทรพยสน

2. สอบทานระบบการตร วจ สอ บด าน ร า ยรบ -รายจาย และการเกบรกษาทรพยสน

2. การจายเงน 1. นโยบาย กฎหมาย ร ะ เ บ ย บ แ ล ะ ข อ บ ง คบเก�ยวกบการจายเงน

2. ทกษะ ความร และค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ผ ปฏบตงาน

1. หลกเกณฑการจาย เงนไมชดเจน

2. เจาหนาท�ละเวนไมป ฏ บ ต ต า ม ห น า ท� ข อ งระ เบยบและขอบงคบท�กาหนด

1. ศกษา ทบทวน และปรบปรงหลกเกณฑดานการจายเงนใหมความชดเจน

2. จด ใหม ร ะบบการตรวจสอบภายในใหเปนไปตามระเบยบท�กาหนด

แจง เวยนนโยบาย กฎหมาย ระ เบยบ ขอ งบ ง ค บ แ ล ะ ว ธ ป ฏ บ ตเก�ยวกบการรบและเกบรกษาเงนใหผท�เก�ยวของทราบ

1. ส อ บ ท า น ค ว า มเหมาะสมข อ งแนวทา งป ฏ บ ต ใ น ด า น ร า ย รบ -รายจาย รวมถงนโยบายเพ� อ ใหสอดคลองกบกฎ ระเบยบและขอบงคบ

97

ข )นตอน การดาเนนงาน

สภาพแวดลอม ประเมนความเส,ยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศ

และการส,อสาร ตดตามและประเมนผล

3. จตสานก จรยธรรมและความรบผดชอบของผปฏบตงาน

3. การบนทกรายการตามระบบบญชไมถกตอง ไมครบถวน และไม เ ปนปจจบน

3. จดท าทะเบยนคมการจายเงนและสอบทานก า ร ป ฏ บ ต ง า น ข อ งเจาหนาท�

4. จดใหมการฝกอบรมใหความรและจดทาคมอการปฏบตงานดานการจายเงน

2. สอบทานระบบการตรวจสอบดานการจายเงน

3. การบนทกบญช และการรายงาน

1. ห ล ก ก า ร แ ล ะนโยบายของการบนทกบญชและระบบการจดทารายงาน

1. สภาพแวดลอม เชน บคลากร เคร�องมออปกรณคอมพว -เตอร ไม เอ+ อตอระบบบญช

2. การบนทกรายการ

บญชและการรายงานไมถกตอง ไมครบถวนและไมเปนปจจบน

1. จด ใหมการศกษาท บ ท ว น แ ล ะ ป รบ ป ร งส ภ า พ แ ว ด ล อ ม ใ น ก า รท างานให เหมาะสมและสอดคลองกบระบบบญช

2. มการสอบทานการ

บนทกบญชกบเอกสารการรบ-จายเงน

แจง เวยนนโยบาย กฎหมาย ระ เบยบ ขอ งบ ง ค บ แ ล ะ ว ธ ป ฏ บ ตเก�ยวกบการรบและเกบรกษาเงนใหผท�เก�ยวของทราบ

ประเมนความเหมาะ ส ม ข อ ง ร ะ บ บ บญ ช ก บหลกการและนโยบายบญช

98

ข )นตอน การดาเนนงาน

สภาพแวดลอม ประเมนความเส,ยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศ

และการส,อสาร ตดตามและประเมนผล

3. เจาหนาท�ละเวนไมจดทาบญชและรายงานตามระบบท�กาหนด

3. จด ใหม ร ะบบการตรวจ สอบภายในสวนงานในก าร บน ทกบญชแ ล ะจ ด ท า ร า ย ง า น ใ ห เ ป นปจ จบนและระยะเวลาท�กาหนด

4. การบรหารและการควบคมลกหนา

1. นโยบายการบรหารลกหน+

2. กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบและหลกเกณฑท�เก�ยวของ

3. ทกษะ ความร และคว า มส าม าร ถ ข อ ง ผ ปฏบตงาน

4. จตสานก จรยธรรมและความรบผดชอบของผปฏบตงาน

5. ร ะ บ บ ฐ า น ข อ ม ลลกหน+

1. ขาดแผนการบรหารจดการลกหน+

2. เจาหนาท�ละเวนไมป ฏ บ ต ต า ม ร ะ เ บ ย บหลกเกณฑท�กาหนด

3. เจาหน+ท�ไมมความรในการปฏบตงาน

1. ก า ห น ด แ ผ น ก า รบรหารจดการลกหน+

2. มการตรวจสอบหน+คางชาระกอนการอนมตยมใหม

3. จด ใหม ร ะบบการตรวจสอบภายในกากบดแลก า ร ต ร ว จ ส อ บ ก า รปฏบตงานของเจาหนาท�เก�ยวกบการบรหารและตดตาม ลกหน+ ใหเ ปนไปตามร ะ เบยบ ขอบง คบ หลกเกณฑท�เก�ยวของ

แจง เวยนนโยบาย กฎหมาย ระ เบยบ ขอ งบ ง ค บ แ ล ะ ว ธ ป ฏ บ ตเ ก� ย ว ก บ ล ก ห น+ ใ ห ผ ท�เก�ยวของทราบ

1. ป ร ะ เ ม น ค ว า มเหมาะ สมของระเบยบและข อ บ ง คบ ข อ ง ล ก ห น+ ใ หส อ ด ค ล อ ง กบ น โ ย บ า ยระเบยบและขอบงคบเก�ยว กบลกหน+

2. สอบทานการปฏบต งานของเจาหนาท�

99

ข )นตอน การดาเนนงาน

สภาพแวดลอม ประเมนความเส,ยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศ

และการส,อสาร ตดตามและประเมนผล

4. จดใหมการฝกอบรมใหความร และจดทาคมอ/แนวทางปฏบตแกเจาหนาท�ผมหนาท�ปฏบตงาน

5. การบญชลก หน+ 1. ห ล ก ก า ร แ ล ะนโยบายบญชลกหน+

2. กฎหมาย ระเบยบ ขอ บ ง คบ ห ลก เ ก ณ ฑท�เก�ยวของ

3. ทกษะความร และค ว า ม ส า ม า ร ถ ข อ ง ผ ปฏบตงาน

1. ไ ม ป ฏ บ ต ต า มหลกการและนโยบายบญชเก�ยวกบลกหน+ท�กาหนด

2. การบนทกบญชและการทาทะเบยนคมลกหน+ ไมถกตอง ไมครบถวนและไมเปนปจจบน

จด ใ หม ร ะบบการตรวจสอบภายในเพ�อกากบ ดแลการปฏบตงานใหมการบนทกบญชและทะเบยนใหถกตองแลวเสรจภายในเวลาท�กาหนดอยางตอเน�อง

เวยนแจงหลกการและนโยบายบญชใหผท�เก�ยวของทราบ

ประเมนความเหมาะ สมของนโยบายและระบบบญชท�กาหนด

6. การบรหารหน+ - การกอหน+ - การชาระหน+

1. นโยบายการบรหารหน+

2. ระเบยบหลกเกณฑแนวทางแ ล ะวธปฏบตเก�ยวกบการกอหน+ และชาระหน+

1. เจาหนาท�ละเวนไมปฏบตตามหลกเกณฑและวธการกอนหน+และชาระหน+ไมเปนไปตามหลกเกณฑหรอวธการท�กาหนด

1. ใหมการตรวจสอบบญชเจาหน+และมลคาหน+ท�เ ก ด ข+ น จ ร ง กบ เ อ ก ส า รหลกฐานท�ไดรบอนมต

แจงเวยนหลกเกณฑคมอและวธปฏบตเก�ยวกบการบรหารหน+ใหทกฝายท�เก�ยวของทราบ

ตดตามตรวจสอบความเหมาะสมและความถกตองของการกอหน+และชาระหน+

100

ข )นตอน การดาเนนงาน

สภาพแวดลอม ประเมนความเส,ยง กจกรรมการควบคม สารสนเทศ

และการส,อสาร ตดตามและประเมนผล

2. ข า ด ร ะ บ บ ก า รจดเกบเอกสารท�ดเพ�อแสดงใหเหนถงการกอหน+ และการชาระหน+

2. มระบบการจดเกบเอกสารหลกฐานท�ด สะดวกต อ ก า ร ค น ห า แ ล ะ ก า รตรวจสอบ หรอการสอบยน

3. จ ด ท า ค ม อ แ ส ด งข +นตอนในทางปฏบตในการกอหน+และชาระหน+ท�ถกตอง

ภาคผนวก ง

ผลการศกษาจากโครงสราง ระเบยบ คาส �ง ขอกาหนด และการสมภาษณ

เกณฑท�ใชในการประเมนการควบคมภายในดานรายรบ – รายจาย กรณศกษากองทน

สขภาพ จากการศกษาคร 'งน'จะพจารณาแบงระดบการควบคมภายภายในออกเปน 3 ระดบ โดย

กาหนดเกณฑการใหคะแนนในแตละระดบการควบคมภายใน ดงน' ไมมระบบการควบคมและ

การปฏบตตามตองปรบปรง มระบบการควบคมท�ดแตยงมขอบกพรองในการปฏบตตามอยบาง

และมระบบการควบคมและการปฏบตตามท�ดมาก

ระดบคะแนน ระดบของระบบการควบคม

1 “ด”

(มการควบคมดเพยงพอ)

2 “ปานกลาง”

(มการควบคมเพยงพอแตยงมขอบกพรองในการปฏบตตามอยบาง)

3 “ปรบปรง”

(ไมมการควบคมตองปรบปรง)

ผลการศกษาจากการศกษาโครงสรางการบรหารงาน ระเบยบ คาส �ง ขอกาหนด

หนงสอ เอกสาร และจากการสมภาษณ สามารถสรปผลการประเมนระบบการควบคมภายใน

ดานรายรบ - รายจาย ประกอบดวยองคประกอบ 5 ดาน คอ ดานสภาพแวดลอมการควบคม

ดานการประเมนความเส(ยง ดานกจกรรมการควบคม ดานสารสนเทศและการส(อสาร และดาน

การตดตามประเมนผล ไดแสดงไวตามตารางท( 9 ถง 13 สรปไดดงตอไปน/

102

ตารางท� 9 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

1. มการกาหนด วสยทศน (Vision) พนธกจ (Mission)

นโยบาย (Policy) และแผนงานท /งแผนงานระยะยาว

ปานกลาง และประจาปรวมถงงบประมาณประจาปเปน

ลายลกษณอกษร

- มการกาหนด วสยทศน (Vision) พนธกจ (Mission) นโยบาย (Policy)

และแผนลวงหนา 3 ป โดยมการปรบปรงทกป

- ยงไมไดกาหนดใหมการจดทาแผนระยะยาว 2

2. มการกาหนดขอบงคบ ระเบยบ ประกาศ และแนวทาง

ปฏบต เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน - มการกาหนดขอบงคบ ระเบยบ ประกาศ และแนวทางปฏบตเก(ยวกบ

การเงน การบญช การงบประมาณ การพสด การใหทน และการ

บรหารงานบคคลไวเปนลายลกษณอกษร

- ขอบงคบและหลกเกณฑดงกลาวไดกลาวไวเพยงแนวทางในการจดทา

แผนและงบประมาณประจาปการเปล(ยนแปลงแผนงานและงบประมาณ

การบรหารแผนงานเทาน /น สาหรบการควบคมและการรายงานเก(ยวกบ

การใชจายเงนงบประมาณ ไมไดกลาวไว

2

3. มการกาหนดโครงสรางองคกร (Organization Chart)

เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน โดยเปนโครงสรางท(ม

การจดหนวยงานท(ชดเจน

- มการจดทาผงโครงสรางการบรหารงานและผงโครงสรางองคกร

- ผงโครงสรางท(จดทาข/นไมไดแสดงถงหนาท(ความรบผดชอบของสานก

(Functional Description)

2

103

ตารางท� 9 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

4. มการก าหนดอานาจหนาท( ความรบผดชอบของ

หนวยงาน (Functional Description) เปนลายลกษณ

อกษรอยางชดเจน

- มการกาหนดอานาจหนาท(ความรบผดชอบของหนวยงาน (Functional

Description) โดยไดกาหนดไวในประกาศกองทนสขภาพท( 55/2548

เร(องการแบงสวนงานในกองทนสขภาพ

3

5. มก ารก าหนดลกษณะงาน เฉพาะต าแหน ง ( Job

Description) ของบคลากรทกตาแหนงหนาท(เปนลาย

ลกษณอกษร

- มการกาหนดลกษณะงานเฉพาะตาแหนง (Job Description) ของ

บคลากร ไวในระเบยบกองทนสขภาพ วาดวยคณสมบตเฉพาะตาแหนง

หนาท(ความรบผดชอบ และอตราเงนเดอน พ.ศ.2547

- ลกษณะงานเฉพาะดงกลาว เปนเพยงลกษณะท (วไป

2

6. มการกาหนดระดบความร ความสามารถ และทกษะท(

จาเปนตองใชในแตละตาแหนงเปนลายลกษณอกษร - มการกาหนดระดบความร ความสามารถ และทกษะท(จาเปนตองใชใน

แตละตาแหนงไวในระเบยบกองทนสขภาพ วาดวยคณสมบตเฉพาะ

ตาแหนงหนาท(ความรบผดชอบ และอตราเงนเดอน พ.ศ.2547

- คณสมบตเฉพาะตาแหนงดงกลาว เปนเพยงลกษณะท (วไป

3

104

ตารางท� 9 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

7. มการกาหนดระบบงานท(สาคญ เชน ระบบการวางแผน

และงบประมาณ ระบบการเงน ระบบการบญช และ

ระบบการใหทนเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน

- มการกาหนดระบบงานท(สาคญ เชน ระบบการวางแผนและงบประมาณ

ระบบการเงน ระบบการบญช และระบบการใหทนเปนลายลกษณอกษร

- ระบบงานท(จดทาข/นไมไดแสดงถงทางเดนของเอกสารในแตละกจกรรม

ต /งแตเร(มตนจนส/นสด

2

8. มการจดทาคมอการปฏบตงาน (Operation Manual)

เปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน - ยงไมไดจดทาคมอการปฏบตงานดานการเงน บญช พสด 1

9. มการกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตงานดานการ

บรหารบคคลตลอดจนการประเมนผลการปฏบตงาน - มการกาหนดนโยบายและแนวทางปฏบตงานดานการบรหารงานบคคล

ไวในขอบงคบ ระเบยบ คาส (ง ประกาศ หลกเกณฑ และแนวทางปฏบต 3

10. มการกาหนดใหตดตามและประเมนผลการปฏบตงาน

อยางเปนระบบและสม(าเสมอ - มการกาหนดระบบการตดตามปละประเมนผลสาหรบการบรหารทน

โครงการไวในแผนระยะ 3 ป สวนระบบงานดานอ(นๆ (ดานรายรบ –

รายจาย ดานบญช) ยงไมไดกาหนดไวอยางเปนรปธรรม

2

105

ตารางท� 9 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

11. มการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic)

สาหรบผบรหารและพนกงานเปนลายลกษณอกษรอยาง

ชดเจน

- มการจดทาขอกาหนดจรยธรรม (Code of Ethic) สาหรบผบรหาร

เฉพาะท(เปนคณะกรรมการกองทนเทาน /น สาหรบพนกงานขององคกร

ยงไมไดจดทาเปนรปธรรมและลายลกษณอกษรอยางชดเจน

2

12. มการส(อสารโดยแจงใหเจาหนาท(ทกคนไดร บทราบ

รวมท /งมการประชาสมพนธใหเขาใจจรยธรรมดงกลาว - ไดนาจรรยาบรรณสาหรบผบรหารท(ไดก าหนดไวเขาท(ประชม

คณะกรรมการแตละชด แตเน( องจากจรรยาบรรณดงกลาวเปน

จรรยาบรรณสาหรบผบรหารจงยงไมมการส(อสารเก(ยวกบจรรยาบรรณ

ดงกลาวใหพนกงานทราบอยางท (วถง

2

13. มขอกาหนดหามปฏบตตนในลกษณะท(อาจกอใหเกด

ความขดแยงทางผลประโยชน รวมท /งบทลงโทษ - มหลกเกณฑท(กาหนดไวในจรรยาบรรณและท(อ(นๆ ซ(งขณะน/อยระหวาง

การรวบรวม จดทาเปนขอกาหนดสาหรบเร(องน/โดยเฉพาะ 2

14. มการส(อสารใหทกคนท(เก(ยวของทราบและถอปฏบต - การส(อสารเพ(อแจงใหทกคนท(เก(ยวของไดร บทราบและถอปฏบต

เก(ยวกบขอกาหนดถงความขดแยงทางผลประโยชนยงไมท (วถง 1

15. บคลากร เขาใจความหมาย วตถประสงค และความ

จาเปนของการควบคมภายใน - บคลากรสวนใหญขาดความเขาใจความหมาย วตถประสงค และความ

จาเปนของการควบคมภายใน 1

106

ตารางท� 9 ดานสภาพแวดลอมของการควบคม (Control Environment) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

16. บคลากร ยอมรบและมทศนะคตท(ดตอระบบการ

ควบคมภายใน - ไมสามารถประเมนผลเก(ยวกบการยอมรบและทศนะคตท(ดตอระบบการ

ควบคมภายในได เน(องจากบคลากรสวนใหญขาดความเขาใจความหมาย

วตถประสงค และความจาเปนของการควบคมภายใน

1

17. บคลากร มความร ความสามารถและทกษะเพยงพอ

ในในการปฏบตตามระบบการควบคมภายใน - ไมสามารถประเมนผลได 1

18. บคลากร ปฏบตตามนโยบาย ขอกาหนด แผนงาน

ระบบงานและจรยธรรม - บคลากร ปฏบตตามนโยบาย ขอกาหนด แผนงาน ระบบงานและ

จรยธรรมท�ดแตยงมขอบกพรองในการปฏบตตามอยบาง 2

19. บคลากร ปฏบตงานดวยความซ(อสตยและโปรงใส - เปนไปตามหลกเกณฑท(ด 2

ผลประเมนเฉล-ยอยใน “ระดบปานกลาง” 2

จากตารางท- 9 ประเมนระบบควบคมภายในดานสภาพแวดลอมการควบคม ผลประเมนเฉล(ยอยในระดบปานกลาง โดยพบวามบางเร(องท(กองทน

สขภาพ ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเพ(อใหเปนไปตามแนวคดการควบคมภายในท(ดตามแนวคดของโคโซ เชน การปรบปรงและจดทาคมอการปฏบตงาน

การจดทาขอกาหนดจรยธรรมของพนกงาน การรวบรวมขอมลเพ(อจดทาขอกาหนดหามฝายบรหารและพนกงานปฏบตตนในลกษณะขดแยงทางผลประโยชน

การกาหนดท(มาและบทบาทหนาท( ตลอดจนคณสมบตของผปฏบตงานใหมความชดเจน

107

ตารางท� 10 ดานการประเมนความเส�ยง (Risk Assessment)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

1. มการจดทาการประเมนความเส(ยงสาหรบระบบงาน

ตางๆ ท(สาคญอยางชดเจน (เชน ระบบงานงบประมาณ

ระบบการเงน ระบบบญช ระบบพสด)

- ยงไมไดจดทาแผนการประเมนความเส(ยงสาหรบระบบงานตางๆ ไวอยาง

เปนรปธรรม 1

2. ผบรหารทกระดบมสวนรวมในการประเมนความเส(ยง

สาหรบงานตางๆ - ไมสามารถประเมนการมสวนรวมของผบรหารในแตละระดบ ในการ

ประเมนความเส(ยงสาหรบระบบงานตางๆ ได เน(องจากยงไมไดทาการ

ประเมนความเส(ยงตามขอ 1

1

3. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการระบปจจยเส(ยงประเภท

ตางๆ โดยแยกเปนปจจยภายนอกและปจจยภายใน - ไมสามารถประเมนได เน(องจากยงไมไดทาการประเมนความเส(ยง

ตามขอ 1 1

4. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการวเคราะหความเส(ยงของ

แตละปจจยเส(ยง โดยระบ (1) โอกาสและความถ(ท(

ปจจยเส(ยงจะเกดข/น (2) ผลกระทบของความเส(ยง

- ไมสามารถประเมนได เน(องจากยงไมไดทาการประเมนความเส(ยง

ตามขอ 1 1

5. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดทาตารางวเคราะห

ความเส(ยง (Risk Assessment Maters – RAM) - ไมสามารถประเมนได เน(องจากยงไมไดทาการประเมนความเส(ยง

ตามขอ 1 1

108

ตารางท� 10 ดานการประเมนความเส�ยง (Risk Assessment)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

6. ในแตละแผนงานในขอ 1 มการจดลาดบความเส(ยงโดยด

ขอมลจาก (Risk Assessment Maters – RAM) - ไมสามารถประเมนได เน(องจากยงไมไดทาการประเมนความเส(ยง

ตามขอ 1

1

ผลประเมนเฉล-ยอยใน “ระดบควรปรบปรง” 1

จากตารางท- 10 ประเมนระบบการควบคมภายในดานการประเมนความเส(ยง ผลประเมนเฉล(ยอยในระดบควรปรบปรง โดยพบวาเร(องท(กองทนสขภาพ

ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเพ(อใหเปนไปตามแนวคดการควบคมภายในท(ดตามแนวคดของโคโซ เร(อง การจดทาแผนการประเมนความเส(ยง เน(องจากมการ

จดทาแผนประเมนความเส(ยงสาหรบระบบสนบสนนทนเทาน /น แตยงไมไดจดทาแผนการประเมนความเส(ยงสาหรบระบบงานตางๆ ท(สาคญ เชน ระบบงาน

งบประมาณ ระบบการเงน ระบบบญช ระบบพสด เปนตน

109

ตารางท� 11 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

1. มการกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการ แผน

งบประมาณ ขอบงคบ ระเบยบ และแนวทางปฏบต

สาหรบระบบการเงน

- มการกาหนดการกาหนดนโยบายและแผนปฏบตการ แผนงบประมาณ

ขอบงคบ ระเบยบ และแนวทางปฏบตสาหรบระบบการเงน โดยไดมการ

ปรบปรงทกป สาหรบระเบยบเก(ยวกบงบประมาณ โดยเฉพาะเร(องการจดทา

แผนการดาเนนงาน

- ขอบงคบและหลกเกณฑดงกลาวไดกลาวไวเพยงแนวทางในการจดทาแผนและ

งบประมาณประจาปการเปล(ยนแปลงแผนงานและงบประมาณ การบรหาร

แผนงานเทาน /น สาหรบการควบคมและการรายงานเก(ยวกบการใชจายเงน

งบประมาณ ไมไดกลาวไว

2

2. มการกาหนดโครงสรางองคกรและอานาจหนาท(แตละ

ตาแหนงเปนลายลกษณอกษรอยางชดเจน - โครงสรางท(จดทาข/นไมไดแสดงถงหนาท(ความรบผดชอบเก(ยวกบงานดาน

งบประมาณ นอกจากน/ลกษณะงานเฉพาะตาแหนงท(กาหนดไวในระเบยบ เปน

เพยงลกษณะงานโดยท (วไป ไมไดกลาวถงรายละเอยดเก(ยวกบหนาท(ความ

รบผดชอบงานงบประมาณ

1

3. มการกาหนด Flow ของระบบงานบญช งานการเงน - ไมมการกาหนด Flow ของระบบงานบญช งานการเงนอยางชดเจน 1

110

ตารางท� 11 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

4. มการกาหนดคณสมบต (ความร ความสามารถ และ

ทกษะ) - คณสมบตท(กาหนดไวในระเบยบเปนเพยงคณสมบตโดยท (วไป ซ(งคณสมบต

โดยละเอยดกาหนดไวในประกาศรบสมครคดเลอก 2

5. มการแบงแยกหนาท(งานเพ(อการควบคมอยางเหมาะสม - ไมมการแบงแยกหนาท(เพ(อการควบคมอยางเหมาะสม เน(องจากพบวาผ

ปฏบตหนาท(การควบคมครภณฑและจดทาทะเบยนคมครภณฑเปนคน

เดยวกน

1

6. มผปฏบตงานตามหนาท(ท(กาหนด โดยไมใหผปฏบตคน

เดยวทาหลายหนาท(จนผดหลกการควบคมภายใน - ไมมการแบงแยกหนาท(เพ(อการควบคมอยางเหมาะสม เน(องจากพบวาผ

ปฏบตหนาท(การควบคมครภณฑและจดทาทะเบยนคมครภณฑเปนคน

เดยวกน

1

7. มมาตรการปองกนและดแลทรพยสนอยางรดกมและ

เพยงพอ เชน เอกสารหลกฐานท(สาคญ ระบบงานท(

สาคญ ขอมลและสารสนเทศท(สาคญ เปนตน

- มการกาหนดใหมมาตรการปองกนและดแลทรพยสนโดยจดวางระบบจดเกบ

เอกสาร ระบบปองกนการเขาถงขอมลในระบบสารสนเทศ การสารองขอมลท(

สาคญ และออกขอบงคบ ระเบยบ คาส (ง ประกาศ และแนวทางปฏบตเพ(อใช

เปนเคร(องมอในการปองกนดแลทรพยสน

3

111

ตารางท� 11 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

8. มการกาหนดขอบเขตอานาจ ในการอนมตอยางชดเจน

และเปนลายลกษณอกษร - ไดมการกาหนดขอบเขตอานาจ ในการอนมตอยางชดเจนและเปนลาย

ลกษณอกษรอยางชดเจน 3

9. มการพจารณาและอนมตใหปฏบตงานตามข /นตอนท(

กาหนดไวโดยมลายเซนอนมตปรากฏเปนลายลกษณ

อกษร

- ไดกาหนดขอบเขตอานาจในการพจารณาและอนมตใหปฏบตงานตาม

ข /นตอนท(กาหนดไวโดยมลายเซนอนมตปรากฏเปนลายลกษณอกษร 3

10. มการกาหนดใหผรบผดชอบบนทกรายการและจดทา

รายงานอยางถกตองและทนตอเหตการณ - การกาหนดใหผรบผดชอบบนทกรายการและจดทารายงานแตยงไมไดจดให

มการประเมนความถกตองของรายงานท(จดทา 2

11. มบคลากรท(บนทกรายการและจดทารายงานตาม

ระบบท(กาหนด โดยเปนบคคลท(เขาใจในงานท(

รบผดชอบ

- บคลากรท(ทาหนาท(ในการบนทกรายการและจดทารายงานดานเปนบคคลท(

เขาใจในงานท(รบผดชอบพอสมควร 3

12. มการกาหนดใหมการกระทบยอดรายการท(บนทกเปน

ลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท(กาหนด - ยงไมไดกาหนดใหมการกระทบยอดรายการท(บนทกไวอยางเปนลายลกษณ

อกษร 1

13. มการกาหนดใหมการสอบยนความถกตองของงาน

เปนลายลกษณอกษร และมการปฏบตตามท(กาหนด - ยงไมไดกาหนดใหมการสอบยนความถกตองของงานเปนลายลกษณอกษร 1

112

ตารางท� 11 ดานกจกรรมการควบคม (Control Activities) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

14. ระบบสารสนเทศโดยคอมพวเตอร มการกาหนดใหม

การควบคมท (วไป และการควบคมเฉพาะระบบงาน - ไดกาหนดใหมการควบคมท (วไปและการควบคมเฉพาะระบบสารสนเทศ

โดยคอมพวเตอร ไวพอสมควร 3

15. มการกาหนดใหการดาเนนงานทกข /นตอนมการจดทา

เอกสารหลกฐาน เปนลายลกษณอกษร - ในการดาเนนงานทกข /นตอนมการใหจดทาเอกสารหลกฐาน เปนลาย

ลกษณอกษร และจดเกบอยางเปนระบบ 3

16. มขอกาหนดเก(ยวกบความขดแยงทางผลประโยชน เปน

ลายลกษณอกษร และบทลงโทษกรณฝาฝน - มหลกเกณฑกาหนดไวในจรรยาบรรณและท(อ(นๆ ซ(งขณะน/อยระหวางการ

รวบรวม และจดทาเปนขอกาหนดสาหรบเร(องน/ 2

17. มมาตรการตดตามและตรวจสอบใหการดาเนนงานของ

องคกรเปนไปตามกฎ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร - มมาตรการตดตามและตรวจสอบใหการดาเนนงานขององคกรเปนไปตาม

กฎ ขอบงคบ และมตคณะรฐมนตร 3

ผลประเมนเฉล-ยอยใน “ระดบปานกลาง” 2

จากตารางท- 11 ประเมนระบบควบคมภายในดานกจกรรมการควบคม ผลประเมนเฉล(ยอยในระดบปานกลาง โดยพบวามบางเร(องท(กองทนสขภาพ

ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเพ(อใหเปนไปตามแนวคดการควบคมภายในท(ดตามแนวคดของโคโซ เชน การกาหนด Flow ของระบบงานท(ชดเจน การแบงแยก

หนาท(ของคณะกรรมการจดซ/อจดจางและคณะกรรมการตรวจรบสาหรบระบบงานพสด การรวบรวมขอมลและจดทาขอกาหนดเก(ยวกบความขดแยงทาง

ผลประโยชนท(เปนลายลกษณอกษร

113

ตารางท� 12 ดานสารสนเทศและการส�อสาร (Information and Communication)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

1. มการจดวางระบบสารสนเทศท(ครอบคลมกจกรรม

ดาเนนงานขององคกร โดยมการดาเนนงานท(สะดวก การ

ไหลของงานตามเหตผล และการควบคมภายในท(เพยงพอ

- ยงไมไดจดวางระบบสารสนเทศเก(ยวกบงานดานงบประมาณท(

ครอบคลมกจกรรมดาเนนงานของกองทนสขภาพไวเปนลาย

ลกษณอกษร

1

2. มการกาหนดรปแบบเอกสาร สมดบนทก รายงานอยาง

ชดเจนและเหมาะสม - ยงไมไดกาหนดรปแบบเอกสาร สมดบนทกและรายงานไวอยาง

ชดเจน 1

3. มการกาหนดหลกเกณฑการบนทกรายการอยางชดเจน - ไมไดกาหนดหลกเกณฑการบนทกรายการเก(ยวกบงบประมาณไว

อยางชดเจน ซ(งรายงานจะจดทาข/นตามความตองการของ

ผบรหาร โดยไมไดกาหนดรปแบบท(เปนทางการไว

1

4. มระบบสารสนเทศท(อาจจดทาดวย Manual หรอ

Computer - ยงไมไดจดทาระบบสารสนเทศเก(ยวกบงบประมาณ อยระหวาง

การพฒนาและปรบปรงระบบสารสนเทศโดยคอมพวเตอร 2

5. มการรวบรวมขอมลเก(ยวกบการดาเนนงาน และการปฏบต

อยางถกตองครบถวนและเปนปจจบน ตลอดจนการจดเกบ

เอกสารประกอบการบนทกไวสมบรณ และเปนหมวดหม

- มการจดทาและรวบรวมขอมลเก(ยวกบการดาเนนงานและการ

ปฏบตงาน รวมถงมระบบการจดเกบเอกสารประกอบการบนทก

รายการไวอยางเพยงพอ

3

114

ตารางท� 12 ดานสารสนเทศและการส�อสาร (Information and Communication) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

6. มระบบในการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบ

สารสนเทศ เพ(อปองกนไมใหขอมลร (วไหลไปสบคคลอ(นท(

ไมมหนาท(เก(ยวของ

- มระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลในระบบสารสนเทศ

เพ(อปองกนไมใหขอมลร (วไหลไปสบคคลอ(นท(ไมมหนาท(เก(ยวของ

แตยงไมไดระบผรบผดชอบอยางเปนทางการ

2

7. มแผนการเตรยมแผนฟ/นฟระบบ (Disaster Recovery

Plan) และแผนฉกเฉน (Contingency Plan) สาหรบระบบ

ขอมลสารสนเทศ เพ(อปองกนขอมลสญหาย

- มการสารองขอมลท(อยในระบบสารสนเทศเพ(อปองกนขอมลสญ

หาย 3

8. มสารสนเทศท( เก( ยวของกบการตดสนใจของผ ใ ช

(Relevance) - สารสนเทศท(จดทาข/นสามารถนามาใชประกอบการตดสนใจไดใน

ระดบหน(ง 2

9. มสารสนเทศท(เช(อถอได ทนตอเวลา สม( าเสมอและ

ตอเน(อง มนยสาคญ และเปรยบเทยบกนได - มสารสนเทศท(ทนตอเวลา แตยงไมไดกาหนดใหมการประเมน

ความถกตองของสารสนเทศอยางชดเจนทาใหไมสามารถประเมน

ไดวาขอมลท(นามาใชมความเช(อถอได เน(องจากตองมการนามา

ปรบใชเองใหตรงกบความตองการอกคร /ง

1

10. มการส(อสารสารสนเทศท /งภายในและภายนอกอยางเปน

ระบบเพ(อใหพนกงานทกระดบไดรบรถงขอมล - มการส(อสารขอมลแตบางคร /งพบวายงไมเพยงพอสาหรบให

พนกงานทกคนไดรบรขาวสาร 1

115

ตารางท� 12 ดานสารสนเทศและการส�อสาร (Information and Communication) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

11. มการส(อสารอยางชดเจนใหพนกงานทกคนทราบและ

เขาใจบทบาทและหนาท(ของตนเก(ยวกบการควบคม

ภายใน

- ยงไมมการส(อสารใหพนกงานทกคนทราบและเขาใจบทบาทหนาท(ของ

ตนเองเก(ยวกบการควบคมภายในท(ชดเจนและท (วถง 1

12. มกลไกหรอชองทางใหพนกงานสามารถเสนอขอคดเหน

หรอขอเสนอแนะในการปรบปรงการดาเนนงานของ

องคกรตลอดจนกาหนดใหมการรบฟงและพจารณาขอ

รองเรยนจากภายนอก อาท ร ฐสภา ประชาชน

ส(อมวลชน

- ยงไมมกลไกหรอชองทางใหพนกงานทกระดบช /นสามารถเสนอขอคดเหน

หรอขอเสนอแนะ หรอการรบขอรองเรยน 1

ผลประเมนเฉล-ยอยใน “ระดบควรปรบปรง” 1

จากตารางท- 12 ประเมนระบบควบคมภายในดานสารสนเทศและการส(อสาร ผลประเมนเฉล(ยอยในระดบปรบปรง โดยพบวามบางเร(องท(กองทน

สขภาพ ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเพ(อใหเปนไปตามแนวคดการควบคมภายในท(ดตามแนวคดของโคโซ เชน การจดทาสารสนเทศท(ครอบคลมระบบงานท(

สาคญ พบวาสารสนเทศท(นามาใชในการดาเนนงานดานรายรบ – รายจาย ของกองทนสขภาพไดอาศยขอมลจากระบบสารสนเทศทางการเงน การบญช และ

การบรหารโครงการ แตยงไมไดจดวางระบบสารสนเทศสาหรบการบรหารงานงบประมาณท(ครอบคลมกจกรรมดาเนนงานของกองทนสขภาพ ไวอยางเปนลาย

ลกษณอกษร

116

ตารางท� 13 ดานการตดตามผลและประเมน (Monitoring)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

1. มการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท(เกดข/นจรงกบ

แผนงานท(ต /งไว และรายงานใหผกากบดแลทราบเปนลาย

ลกษณอกษรอยางตอเน(องและสม(าเสมอ

- ยงไมไดมการกาหนดใหมการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท(เกดข/นจรง

กบแผนงานท(ต /งไว เพ(อรายงานใหผกากบดแลทราบไวอยางชดเจนและเปน

ลายลกษณอกษร

- ในทางปฏบตกองทนสขภาพ ไดจดทารายงานเปรยบเทยบการใชจายเงนท(

เกดข/นจรงกบงบประมาณท(ต /งไวเ ทาน /น โดยไมไดจ ดทารายงาน

เปรยบเทยบผลงานท(เกดข/นจรงกบแผนงานท(ต /งไว

2

2. กรณผลการดาเนนงานไมเปนไปตามแผน มการดาเนนการ

แกไขอยางทนกาล - ในกรณท(พบวาการดาเนนงานไมเปนไปตามแผน กองทนสขภาพไดเสนอ

ตอท(ประชมคณะกรรมการบรหารแผนเพ(อพจารณาหาแนวทางดาเนนการ

แกไข

3

3. มการกาหนดใหมการตรวจสอบภายใน โดยบคลากรท(ม

ความร ความสามารถ เพ(อตดตามตรวจสอบ และ

ประเมนผลการปฏบตงานวาเปนไปตามระบบการควบคม

ภายในท(กาหนด พรบ. ขอบงคบ ระเบยบของ กส. ท(ใชอย

ในปจจบน

- เปนไปตามหลกเกณฑท(ด 3

117

ตารางท� 13 ดานการตดตามผลและประเมน (Monitoring) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

4. มการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร /ง (Separate

Evaluation) ท /งชนดการประเมนการควบคมภายในดวย

ตนเอง (Control Self Assessment) และการประเมนการ

ควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) ตาม

ความเหมาะสมอยางตอเน(องและอยางสม(าเสมอ และม

การปฏบตงานตามท(กาหนดตลอดจนมการรายงานผล

การประเมนตอผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ

- กองทนสขภาพ ไมไดกาหนดใหมการประเมนผลการควบคมภายในดาน

รายรบ – รายจาย 1

5. จดบกพรองท(ตรวจพบไดมการวเคราะหหาแนวทางแกไข

และไดมการปรบปรงแกไขในทางปฏบตในเวลาตอมา

รวมท /งไดมการตดตามและรายงานผล

- ยงไมพบขอกาหนดเก(ยวกบการวเคราะหหาสาเหต และแนวทางการแกไข

จดบกพรองท(ตรวจพบอยางชดเจนและเปนลายลกษณอกษร

- ในทางปฏบตหากตรวจพบจดบกพรองท(เกดข/น จะทาการวเคราะหหาสาเหต

และดาเนนการแกไขอยางทนตอเวลา และจะทาการรายงานจดบกพรองและ

แนวทางการแกไขตอคณะกรรมการและผบรหาร

2

118

ตารางท� 13 ดานการตดตามผลและประเมน (Monitoring) (ตอ)

การควบคมภายในตามแนว COSO คาอธบาย/ขอสงเกต ผลประเมน

6. มการกาหนดใหผบรหารตองรายงานตอผกากบดแลโดย

พลน ในกรณท(มการทจรตหรอสงสยวามการทจรต มการ

ไมปฏบตตามกฎหมาย ขอบงคบ ระเบยบ และมต

คณะรฐมนตร และมการกระทาอ(นท(อาจมผลกระทบตอ

องคกรอยางมนยสาคญ

- ไมมขอกาหนดท(เปนลายลกษณอกษรเก(ยวกบการรายงานในกรณท(ม

การทจรตหรอสงสยวามการทจรต

- ในทางปฏบตหากผบรหารพบวามการทจรตหรอสงสยวาอาจมการทจรต

เกดข/น ผบรหารจะรายงานตอคณะกรรมการเพ(อพจารณาดาเนนการใน

เร(องดงกลาวตอไป

2

ผลประเมนเฉล-ยอยใน “ระดบปานกลาง” 2

จากตารางท- 13 ประเมนระบบควบคมภายในดานการตดตามและประเมนผล ผลประเมนเฉล(ยอยในระดบปานกลาง โดยพบวามบางเร(องท(กองทน

สขภาพ ควรดาเนนการปรบปรงแกไขเพ(อใหเปนไปตามแนวคดการควบคมภายในท(ดตามแนวคดของโคโซ เชน กาหนดใหมการจดทารายงานเปรยบเทยบผลงานท(

เกดข/นจรงกบแผนท(ต /งไว และการกาหนดใหมการประเมนผลเปนรายคร /ง (Separate Evaluation) ท /งชนดการประเมนการควบคมภายในดวยตนเอง (Control Self

Assessment) และการประเมนการควบคมอยางเปนอสระ (Independent Assessment) ตามความเหมาะสมอยางตอเน(องและอยางสม(าเสมอ และมการปฏบตงาน

ตามท(กาหนดตลอดจนมการรายงานผลการประเมนตอผกากบดแล และคณะกรรมการตรวจสอบ

ประวตผศกษา

ช�อ – ช�อสกล ปยพร บรรดาศกด

วน เดอน ป เกด 29 มนาคม 2522

ท�ทางานปจจบน สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

979/116-120 ถนนพหลโยธน เขตพญาไท กรงเทพฯ 10400

ตาแหนงหนาท�ปจจบน ผชวยผตรวจสอบภายใน

ประสบการณการทางาน

พ.ศ. 2552-ปจจบน สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

ตาแหนงผชวยผตรวจสอบภายใน

พ.ศ. 2549-2552 บรษท ไทยมลเลนเน;ยม ฟวเจอร (ประเทศไทย) จากด

Personal Assistant cum Financial Controller

พ.ศ. 2546-2549 บรษท เอนเตอรไพรส บซเนส อนทเกรช ;น จากด

Executive Assistant cum Financial Controller ประวตการศกษา

พ.ศ. 2555 วทยาศาสตรมหาบณฑต (สาขาการตรวจสอบภายใน)

มหาวทยาลยหอการคาไทย

พ.ศ. 2546 บญชบณฑต (สาขาการบญช) มหาวทยาลยสยาม

ประกาศนยบตร

พ.ศ. 2554 สมาคมสงเสรมสถาบนกรรมการบรษทไทย (IOD) - Company Secretary Program - Effective Minute Taking

พ.ศ. 2553 สภาวชาชพบญช ในพระบรมราชปถมภ - โครงการวฒบตรทางวชาชพผตรวจสอบภายใน

พ.ศ. 2552 ตลาดสนคาเกษตรลวงหนา (AFET) - SARA License - J-Trade License