รายงานผลการวจย

เร�อง

การศกษาความเตมใจจายและสวนประสมทางการตลาดท� เหมาะสมตอการใชน&ามนไบโอดเซลในชมชน The Study of Willingness to Pay and Optimum Marketing Mix

for Biodiesel Using in Village

โดย

มนตร สงหะวาระ กมลทพย ปญญาสทธL และ นศาชล ลรตนากร

มหาวทยาลยแมโจ 2556 รหสโครงการวจย มจ.1-55-050

รายงานผลการวจย

เร�อง การศกษาความเตมใจจายและสวนประสมทางการตลาดท�เหมาะสมตอการใชน&ามนไบโอ

ดเซลในชมชน The Study of Willingness to Pay and Optimum Marketing Mix for Biodiesel Using in Village ไดรบการจดสรรงบประมาณ งบประมาณประจาป 2555

จานวน 315,000 บาท

หวหนาโครงการ มนตร สงหะวาระ

ผรวมโครงการ กมลทพย ปญญาสทธ& และ นศาชล ลรตนากร

งานวจยเสรจสมบรณ

ธนวาคม 2556

กตตกรรมประกาศ

ง า น ว จย เ ร อ ง “ก า ร ศ ก ษ า ค ว า ม เ ต ม ใ จ จ า ย แ ล ะ ส ว น ป ร ะ ส ม ท า ง ก า ร ต ล า ด ท เหมาะสมตอการใชน& ามนไบโอดเซลในชมชน ” ไดรบทนสนบสนนการวจยจากสานกวจยและสงเสรมการเกษตร ปงบประมาณ 2555 ซ งตองขอขอบคณคณะกรรมการผพจารณาการใหทน ท เหนถงคณประโยชนของงานวจยน&ท&งในสวนท จะกอใหเกดองคความรใหมและชวยพฒนาพลงงานทางเลอกเพ อความย งยนทางพลงงานในชมชนซ งมพ&นใกลเคยงมหาวทยาลย และสอดคลองกบวสยทศนและพนธะกจของมหาวทยาลยแมโจ นอกจากน& ยงตองขอขอบคณหนวยงานภาครฐบาลท มสวนเก ยวของ ไดแก เจาหนาท หนวยงานราชการในพ&นท วจย ท เสยสละเวลาในการใหความรและขอมลอนเปนประโยชนตองานวจย รวมท&งนกศกษาคณะเศรษฐศาสตร ม.แมโจ ช&นปท 3 และ 4 ท มชวยในการเกบขอมลภาคสนาม ผวจยมความหวงเปนอยางย งวางานวจยช&นน& จะมสวนชวยใหผท มความเก ยวของกบสงเสรมดานพลงงาน ท&งผวางนโยบายในระดบองคกรและเจาหนาท รฐบาลจะไดรบประโยชนจากผลงานวจยท&งในแงของการนาไปประยกตใชและเปนแหลงขอมลข&นพ&นฐานตอไป ผวจย (มนตร สงหะวาระ)

สารบญ

หนา สารบญตาราง ค สารบญภาพ ง บทคดยอ 1 Abstract 2 บทท� 1 บทนา 3 ความสาคญและท�มาของปญหา 3 วตถประสงคของการวจย 6 ขอบเขตการวจย 6 ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ 6 บทท� 2 การตรวจเอกสาร 7 แนวความคดและทฤษฏ 7 งานวจยท�เก�ยวของ 21 กรอบแนวคดการวจย 29 บทท� 3 วธการวจย 30 ประชากร 30 กลมตวอยาง 30 เคร�องมอในการวจยและการวเคราะหขอมล 31 บทท� 4 ผลการวจย 35 สวนท� 1 นโยบายรฐบาลตอพลงงานของประเทศ และสถานการณการผลต 35 สวนท� 2 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม พฤตกรรมการบรโภค ทศนคต 55 ความร ความเขาใจเก�ยวกบนDามนไบโอดเซล สวนท� 3 การศกษาความเตมใจจายนDามนไบโอดเซลในชมชน โดยใช 58 Multinomial Logit Model สวนท� 4 การศกษาสวนประสมทางการตลาดของนDามนไบโอดเซล 63 ในตาบลแมหอพระ อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม

ข

สารบญ(ตอ)

หนา บทท� 5 สรปและอภปรายผลการศกษา 66 ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอผมสวนเก�ยวของเพ�อใหเกดการสงเสรม 67 อยางถกตอง บรรณานกรม 69 ภาคผนวก 74

ค

สารบญตาราง

หนา ตารางท� 1 สรปสาระสาคญจากงานวจยท�ผานมาเก�ยวกบความเตมใจจาย 24 ตารางท� 2 สรปสาระสาคญจากผลงานวจยท�ผานมา ท�เก�ยวกบสวนประสมทางการตลาด 26 และพฤตกรรมผบรโภค ตารางท� 3 แสดงตวแปรและความหมายของตวแปรอสระท�ใชในการศกษา 33 ตารางท� 4 แผนอนรกษพลงงานในชวงป 2551 – 2554 43 ตารางท� 5 การใชพลงงานทดแทนในชวงป พ.ศ. 2551-2554 44 ตารางท� 6 แสดงขอมลท�วไปทางสงคมและเศรษฐกจของกลมตวอยาง 56 ตารางท� 7 แสดงผลการศกษาโดยใช Multinomial Logit Models 62 ตารางท� 8 แสดงสวนประสมทางการตลาดท�มผลตอทศนะคตและการตดสนใจเลอกใช 64 นDามนไบโอดเซลชมชน

ง

สารบญภาพ

หนา ภาพท� 1 เปาหมายการใชพลงงานทดแทนของประเทศไทย 2554 4 ภาพท� 2 แสดงขDนตอนวธการถามแบบ Double Bounded Closed-ended CVM 13 ภาพท� 3 แสดงกรอบแนวคดของโครงการวจย 29 ภาพท� 4 คาความเขมการใชพลงงานของประเทศไทยป พ.ศ. 2529-2553 36 ภาพท� 5 คาความเขมการใชพลงงานของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ 37 ภาพท� 6 แนวโนมความตองการใชพลงงานในอนาคตกรณปกต (BAU) 37 ภาพท� 7 โรงกล�นนDามนไบโอดเซล VGEN เชยงราย 50 ภาพท� 8 กลมไบโอดเซลแมบานตาบลหนองแกว จงหวดเชยงใหม 51 ภาพท� 9 การผลตนDามนไบโอดเซลจากเมลดทานตะวน อาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม 51 ภาพท� 10 กลมจนดาไบโอดเซล 52 ภาพท� 11 กลมผลตนDามนไบโอดเซลชมชนบานภดน 53 ภาพท� 12 แสดงการประเมนตนเองเก�ยวกบความรความเขาใจเก�ยวกบนDามนไบโอดเซลของ 58 ผตอบแบบสอบถาม ภาพท� 13 แสดงจานวนผตอบแบบสอบถามในแตละกรณของคาถามปลายปดแบบเสนอ 58 ราคาสองครD ง ภาพท� 14 ผลปาลมท�นามาเปนวตถดบหลกในกระบวนการผลตนDามนไบโอดเซล 78 ภาพท� 15 ปcมนDามนหลอด 78 ภาพท� 16 เคร�องผลตไบโอดเซล 78

1

การศกษาความเตมใจจายและสวนประสมทางการตลาดท�

เหมาะสมตอการใชน"ามนไบโอดเซลในชมชน

The Study of Willingness to Pay and Optimum Marketing Mix

for Biodiesel Using in Village มนตร สงหะวาระ กมลทพย ปญญาสทธJ และ นศาชล ลรตนากร

Montri Singhavara Kamontip Panyasit and Nisachon Leeratanakorn

คณะเศรษฐศาสตร ม.แมโจ ----------------------------------------------------------------------

บทคดยอ

การศกษาถงความเตมใจจายและสวนประสมทางการตลาดท$เหมาะสมตอการใชน) ามนไบโอดเซลในระดบชมชน โดยอาศย multinomial logit model แบบ Double Bounded Approach ซ$ งผลการศกษาทาใหทราบวาคนในชมชนบานภดน ต.แมหอพระ อ.แมแตง จ.เชยงใหม ขาดความรและความเขาใจตอการใชน) ามนไบโอดเซล ถงรอยละ 61.5 และปจจยท$สงผลตอความเตมใจจายเพ$อซ)อน) ามนไบโอดเซลท$ระดบราคาสงกวา 28.90 บาท/ลตร ไดแก เพศ ความถ$ในการเตมน) ามน การกาหนดราคา และชองทางการจาหนาย คาสาคญ : ความเตมใจจาย , น)ามนไบโอดเซล , สวนประสมทางการตลาด

2

Abstract

The objectives of this study are to explore willingness to pay for biodiesel, consumers’

attitude and perception towards biodiesel. Using close-end questionnaire in double bounded question

by multinomial logit model. The result shows that people who live in Phudin and nearby villages in

Tambon Mae Hoaphra, Mae Taeng District in Chiang Mai have never used biodiesel previously

about 85%. The factors effecting to willingness to pay at 28.9 baht/liter are SEX , frequency of add

fuel , pricing and marketing channel.

Keywords: willingness to pay , biodiesel , marketing mix

บทท� 1

บทนา

ความสาคญของปญหา

ในปจจบนประเทศไทยประสบปญหาดานพลงงานเชนเดยวกบหลายๆประเทศท�มการพ�งพาพลงงานนาเขาจากตางประเทศ เน�องจากราคาน( ามนท�เพ�มสงข(นอยางตอเน�องในขณะเดยวกนกตองประสบปญหาเก�ยวกบสภาพแวดลอม อนเน�องมาจากการใชน( ามนมากจนสงผลตอสภาวะโลกรอน นอกจากน( ประเทศไทยยงประสบปญหาปรมาณพชผลทางการเกษตรไมสม�าเสมอ บางคร( งเกดสภาวะขาดตลาดและบางคร( งเกดสภาวะลนตลาดจนสงผลตอราคาทาใหตกต� า เพราะฉะน(น จงเกดแนวคดท�จะนาพชบางชนดมาเปนวตถดบในการผลตไบโอดเซลและใชเพ�อเปนพลงงานทดแทนหรอเพ�อการมความย �งยนดานพลงงานของประเทศ นอกจากน( ยงเปนผลดตอการลดความสญเสยเงนตราตางประเทศท�ตองนาเขาน( ามนจากตางประเทศ รกษาปรมาณพชผลทางการเกษตรใหเกดความสมดลและลดปญหาสภาพแวดลอมไปดวยในตว ประเทศไทยมคาใชจายดานพลงงานสงข(นอยางตอเน�องทกป ในป 2551 มปรมาณนาเขาสงถง 813,784 บารเรล มลคา 1,022 พนลานบาท เม�อคดเปนคาใชจายดานพลงงานท(งหมด จะมมลคาสงถง 1,686 พนลานบาท เพ�มข(นจากป 2547 ท�มคาใชจายดานพลงงานท(งหมด 1,021 พนลานบาท เม�อเทยบกบผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ พบวา ในป 2551 มมลคาการใชพลงงาน คดเปนรอยละ 18.5 ของ GDP (Gross Domestic Product หรอ ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ) ซ� งสงข(นจากป 2547 ท�มมลคาการใชพลงงานท(งหมด คดเปนรอยละ 15.7 ของ GDP อนเน�องมาจากราคาพลงงานท�เพ�มสงข(น ซ� งสงผลกระทบตอดลการคาของประเทศอยางมาก เม�อเปรยบเทยบกบมลคาการนาเขาพลงงาน และการสงออกสนคาเกษตรกรรมและผลตภณฑ ในป 2550 พบวารายไดกวารอยละ 78 ของสนคาเกษตรกรรมท�สงออกถกใชไปในการนาเขาพลงงานของประเทศ ท�มมลคาการนาเขาพลงงานท(งหมดถง 880 พนลานบาท ขณะท�การสงออกสนคาเกษตรกรรมมมลคา 1,120 พนลานบาท โดยมยางพาราและขาว เปนสนคาเกษตรกรรมท�สงออกสงท�สดใน 2 อนดบแรก จากความสาคญดานพลงงานของประเทศไดทาใหประเทศไทยโดยกระทรวงพลงงานไดจดทายทธศาสตรพลงงานทดแทนข(นคร( งแรกในป 2547 เพ�อเปนการสรางความม�นคงดานพลงงานและเพ�มขดความสามารถทางการแขงขนของประเทศ โดยไดมการกาหนดเปาหมายการใชพลงงานทดแทนของประเทศใหไดรอยละ 8 ของการใชพลงงานท(งหมด หรอ 6,540 พนตน เทยบเทา

4

น(ามนดบในป 2554 โดยไบโอดเซลไดถกจดเปนสวนหน�งของเปาหมายพลงงานทดแทนดวยแสดงดงภาพท� 1 กระทรวงพลงงานไดจดทาแผนพฒนาและสงเสรมไบโอดเซล เปน 2 ระดบ คอ ไบโอดเซลในระดบชมชนและไบโอดเซลเชงพาณชย โดยในระหวางป 2548 – 2549 เปนการสงเสรมไบโอดเซลในระดบชมชนไปพรอมๆกบการกาหนดมาตรฐานไบโอดเซลของประเทศ โดยสงเสรมใหมการใชไบโอดเซลผสมในน(ามนดเซลรอยละ 5 หรอ B5 สวนไบโอดเซลในเชงพาณชย กาหนดใหเร�มผลตต(งแตป 2550 และมเปาหมายการใชไบโอดเซลในสดสวนรอยละ 10 หรอ B10 ท(งประเทศ (กระทรวงวทยาศาตรและเทคโนโลย ,2552) จากนโยบายของภาครฐบาลไดสนบสนนใหมโรงงานผลตไบโอดเซล B100 (ไบโอดเซล 100%) จานวน 40 โรงและสงเสรมใหมพ(นท�ปลกปาลมน( ามนจานวน 5 ลานไร โดยปลกในประเทศ 4 ลานไร และปลกในประเทศเพ�อนบานอก 1 ลานไร เพ�อใหมปาลมน( ามนปอนเขาระบบ 2.41 ลานตนตอป และสามารถผลตไบโอดเซลได 8.5 ลานลตรตอวน ในป 2555 ซ� งเปนตวเลขคาดการณความตองการใชไบโอดเซลท�วประเทศท(งน( ไบโอดเซลเปนพลงงานทดแทนท�สามารถผลตไดจากพชในกลมท�ใหน( ามน เชน ปาลมน( ามน ถ�ว มะพราว และสบดา แตปาลมน( ามนเหมาะสมท�จะสงเสรมในเชงพาณชยมากท�สด เพราะใหผลผลตสงกวาพชชนดอ�น นอกจากน( ยงสามารถผลตไดจากน( ามนพชใชแลว โดยปจจบนไทยใชไบโอดเซลสตร B5 คอผสมน( ามนปาลมบรสทธX 5% ในน(ามนดเซล 1 ลตร และจะพฒนาสการใชสตร B10 ในป 2555 ตามนโยบายของรฐบาล

ภาพท� 1 เปาหมายการใชพลงงานทดแทนของประเทศไทย 2554

5

สาหรบไบโอดเซลปจจบนมราคาขายปลกต�ากวาน( ามนดเซลลตรละ 50 สตางค เน�องจากตนทนในการผลตคอนขางสง ซ� งในแงผบรโภคราคาอาจไมแตกตางกบน( ามนดเซลนก แตชวยในแงลดการนาเขาน(ามนดบของประเทศ โดยหากนาไบโอดเซลมาทดแทนการใชน( ามนดเซลในประเทศได 5-10% จะสามารถลดการนาเขาน(ามนดบไดปละกวา 5 หม�นลานบาท ย�งเฉพาะในภาคทองถ�นท�ประชาชนมความตองการใชพลงงานเพ�อการเกษตรท�มากข(น กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงานจงไดดาเนนโครงการสงเสรมการผลต การใชไบโอดเซลในระดบชมชน เพ�อใหชมชนสามารถผลตไบโอดเซลจากวตถดบในทองถ�น ไดแก น( ามนพชใชแลว หรอ พชน( ามนอ�นท�มอยในชมชน มาใชสาหรบกจการภายในชมชนเอง โดยมวตถประสงค ในการลดคาใชจายดานพลงงานใหกบชมชน สามารถผลตและใชไบโอดเซลแทนการใชน( ามนดเซลในระดบหน�ง ขณะเดยวกน ชมชนเองกตองมบทบาทในการจดเตรยมบคลากรเพ�อดาเนนการผลต ดแลรกษาและบรหารจดการโครงการ เตรยมสถานท�สาหรบตดต(งระบบผลตไบโอดเซลพรอมอปกรณ จดหาระบบผลตไบโอดเซลขนาด 100 ลตร ตอวน และอปกรณตางๆ เชน อปกรณช�งตวงวดท�ไดมาตรฐาน ระบบบาบดน(าเสย ฯลฯ ซ� งถอเปนการสรางความต�นตวใหกบคนในชมชนเปนอยางด นอกจากน( ยงไดมแนวทางการสงเสรมใหเกดการใชไบโอดเซลสาหรบเคร� องยนตการเกษตร (เปนไบโอดเซลชนดหน�งท�มคณภาพเหมาะสาหรบเคร�องยนตทางการเกษตรประเภทสบเดยว 4 จงหวะ สบนอน ระบายความรอนดวยน( า ท�มกลไกการทางานไมซบซอนเทากน แตไมเหมาะสาหรบการนามาใชกบรถยนตท�วไป)โดยนายวรณ คาภโล กรรมการผจดการ บรษท อเอสเทอร จากด ผผลตไบโอดเซล ซ� งมโรงงานใน จ.เชยงราย ไดเปดเผยวา บรษทไดผลตน( ามนไบโอดเซลจากปาลมน( ามนและน( ามนพชใชแลวภายใตช�อการคา "วเจน โดยเปดดาเนนการต(งแตป 2551 เปนตนมา โรงงานอยท� จ.เชยงราย โดยสงจาหนายท(งในและนอกพ(นท� สาหรบปญหาและอปสรรคในการดาเนนธรกจท�เกดข(นในปจจบนน(นมท�มาจากท(งดานอปสงคและอปทาน โดยในสวนของปจจยดานอปทานสาหรบในเขตพ(นท�ภาคเหนอน(นกคอ ปญหาดานวตถดบซ� งในท�น( คอน( ามนจากตนปาลมมไมเพยงพอ เน�องจาก โรงงานผลตน( ามนไบโอดเซลแหงท� 1 (อยในจงหวดเชยงราย) มกาลงการผลตสงสด 5,000 ลตรตอวน แตปจจบนสามารถผลตไดเพยงวนละ 3,000 ลตรเทาน(น เพราะปาลมน( ามนท�ปลกในพ(นท�ประมาณ 10,000 ไร โดยสมาชกสหกรณปาลมน( ามนลานนาจานวน 400 คน มอายเพยง 3 ปเทาน(น ยงไมสามารถตดผลผลตไดอยางเตมท� จงใชน( ามนท�ใชแลวในครวเรอนมาผลตเปนน( ามนไบโอดเซลแทน โดยในอนาคตหากปรมาณปาลมน( ามนใหผลผลตสงสดต(งแตปท� 4 เปนตนไป

6

นอกจากน( ปญหาดานอปสงคก คอ ประชาชนท�วไปและเกษตรกรยงไมไดใหความสนใจกบน(ามนเอทานอลเทาท�ควร เน�องจากความเช�อท�วาเคร�องยนตจะเสยงาย กาลงเคร�องยนตท�ไดจากน( ามนไบโอดเซลไมเพยงพอหรอเคร�องยนตกาลงไมด เปนตน เพราะฉะน(น จงเปนส�งท�นาสนใจตอการศกษาถงปรมาณความตองการน( ามนท�ใชทางการเกษตร ความเตมใจจายของผบรโภค พฤตกรรมและสวนประสมทางการตลาดท�จะทาใหเกดแนวทางการใชประโยชนจากน( ามนใชไบโอดเซลสาหรบเคร�องยนตการเกษตรและเชงพาณชยในระดบชมชนไดเพ�มข(น วตถประสงคของการวจย 1. เพ�อทราบสถานการณการผลตและการตลาด ของน(ามนไบโอดเซล ในจงหวดเชยงใหม

2. เพ�อทราบถงทศนะคตและความเตมใจจายของชมชนท�มตอน(ามนไบโอดเซล

3. เพ�อใหทราบสวนผสมทางการตลาดท�เหมาะสมของน( ามนไบโอดเซล

ขอบเขตของการวจย

เพ�อทาการศกษาถงความเตมใจจายของใหไดผลการศกษาท�ถกตองตามเง�อนไขของแบบจาลองน(นสนคาท�พจารณาอยจาเปนตองเปนสนคาใหมหรอผบรโภคไมเคยเหนหรอคนเคยมากอน สาหรบน( ามนไบโอดเซลน(นเร�มมการผลตและจาหนายแลวในบางชมชน เพราะฉะน(น จงไมเกดความเหมาะสมถาทาการศกษาจากชมชนท�มการจาหนายแลว และเพ�อใหเปนไปตามวตถประสงคท�ใหความสาคญกบการมพลงงานทางเลอกเพ�อใชในชมชนโดยไบโอดเซลยงไมไดถกผลตข(นในชมชน การศกษาคร( งน( จงเลอกพ(นท�ใน ต.แมหอพระ อ.แมแตง จ.เชยงใหม ซ� งถอเปนพ(นท�ท�มความเหมาะสมในการเพาะปลกปาลมน( ามน และมกลมเกษตรกรท�ดาเนนการจดต(งกลมวสาหกจชมชนเพ�อการผลตน( ามนชวภาพจากปาลมน( ามน และมความพรอมในการผลตปลายป พ.ศ. 2556 ดงน( น การศกษาคร( งน( จงดาเนนการในชวงเดอน มนาคม-พฤษภาคม 2556 โดยดาเนนการสารวจจากกลมตวอยางท�เปนคนในชมชนซ�งมพ(นท�พกอาศยในเขต ต.แมหอพระ ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

การศกษาคร( งน( เปนการสะทอนพฤตกรรมของผบรโภค อนจะทาใหทราบวาผบรโภคมพฤตกรรมการบรโภคอยางไร มความเตมใจจะจายสาหรบสนคาน( ามนไบโอดเซลเพ�มข(นเทาใด

7

ปจจยใดบางเปนตวกาหนดพฤตกรรมดงกลาว และแนวโนมของตลาดในอนาคตเปนอยางไร ผลการวเคราะหท�ไดจะทาใหผผลตและจาหนายมขอมลในเพ�อประกอบการตดสนใจวาควรหนมาทาการผลตน(ามนไบโอดเซลหรอไมและควรทาการตลาดอยางไร การต(งราคาเทาใด นอกจากน(ผบรหารประเทศและผท�เก�ยวของวางสามารถใหการสงเสรมไดอยางถกตอง เชน การสนบสนนดานอตราภาษ หรอการกาหนดเพดานราคาซ(อขายท�เหมาะสม ซ� งจะเปนประโยชนตอการสงเสรมใหเกดการใชและการผลตไบโอดเซลใหเพ�มข( น เพ�อใหเกดความย �งยนดานพลงงานแกประเทศและลดผลกระทบท�เปนภยตอส�งแวดลอม

บทท� 2

การตรวจเอกสาร

แนวความคดและทฤษฏ 1. ความลมเหลวของตลาด (Market Failure) ความลมเหลวของตลาด (Market Failure) หมายถง การท"ตลาดไมสามารถทางานตามกลไกเพ"อนามาซ" งการจดสรรทรพยากรท"มประสทธภาพได หรอสถานการณท"ตลาดไมอาจนามาซ" งความตองการของสาธารณะได สาเหตท"ทาใหเกดความลมเหลวของตลาด ประกอบไปดวย การมอานาจเหนอตลาด (Market Power) ความไมสมบรณของขอมลขาวสาร (Imperfect Information) การเกดผลกระทบภายนอก (Externalities) และสนคาสาธารณะ (Public Goods) ในประเดนความไมสมบรณของขอมลขาวสารเก"ยวกบคณภาพสนคา ท"กอใหเกดความลมเหลวของตลาดนJน จะมมากหรอนอยขJนอยกบวาสนคานJนเปนสนคาประเภทใด ซ" ง Nelson (1970) ไดจดแบงประเภทของสนคาตามการรบรคณภาพของผบรโภคเปน 2 ประเภท ไดแก 1) Search Goods คอ สนคาท"ผบรโภคทราบคณภาพไดกอนท"จะซJอ เชน เสJอผา ผบรโภคสามารถทราบไดทนทจากการสมผสวาคณภาพดมากนอยเพยงใด 2) Experience Goods คอ สนคาท"ผบรโภคจะทราบคณภาพสนคากตอเม"อผานการใชงาน หรอการบรโภคมาแลว เชน อาหาร ยารกษาโรค เคร"องด"ม บรการตางๆ และนJ ามนไบโอดเซลถอเปนสนคาท"อยในประเภทนJ เน"องจากการทดลองใชจะทาใหไดประสบการณจรงซ" งจะบงบอกไดจากกาลงเคร"องยนตและสภาพเคร"องยนตท"เปล"ยนแปลงไปตอมา Darby and Kerini (1973) ไดเพ"มสนคาเขาไปอกประเภทหน"ง คอ 3) Credence Goods คอ สนคาท"ผบรโภคแมจะบรโภคแลว กยงไมสามารถบอกคณภาพของสนคาท"แทจรงได (หรอตนทนในการรบรคณภาพของสนคาสงมากจนผบรโภคละเลยท"จะรบร) สนคาประเภทนJมกจะเปนสนคาท"คณภาพของสนคาเองไมสามารถระบผลของการบรโภคไดอยางชดเจน ผบรโภคไมสามารถเปรยบเทยบไดวาคณภาพของสนคาดขJนหรอไม ประเดนปญหาเก"ยวกบความไมสมบรณของขอมลขาวสารของคณภาพของสนคา ถกเร"มนามาพจารณาโดย Akerlof (1970) ซ" งไดนาตลาดสนคารถยนตมอสองมาอธบายปญหาดงกลาว กลาวคอในตลาดสนคารถยนตมอสอง สวนมากผบรโภคหรอผซJ อจะไมทราบถงคณภาพของรถยนตท"แทจรงจนกวาจะไดซJอมาใชแลว ในขณะท"ผขายสามารถทราบถงคณภาพของรถยนตของตนเองกอนจะขายได ทาใหเกดปญหาความไมสมบรณของขอมลขาวสารขJน เน"องจากผขายมขอมล

9

เก"ยวกบคณภาพสนคามากกวาผซJอ ดงนJนผซJอจงเสนอซJอสนคาท"ระดบราคาเฉล"ยของคณภาพของรถยนตมอสองท"มขายในตลาด ในขณะท"ผขายจะขายเฉพาะรถยนตมอสองคณภาพต"ากวาราคาเสนอซJอเฉล"ยของผบรโภคเทานJน สวนรถยนตท"มคณภาพสงกวาราคาดงกลาวผขายจะไมขาย จะเหนไดวาในทายท"สดแลวรถยนตมอสองท"มขายในตลาดจะเปนรถยนตคณภาพต"าเทานJน เรยกวาเกด “สนคาเลวไลสนคาด” หรอ “Lemon Market Problem” การแกไขปญหาความไมสมบรณของขอมลขาวสารสามารถทาไดโดยการซJอขายหลายครJ ง (Repeated Purchase) การซJอขายหลายครJ งจะทาใหผขายสามารถสงสญญาณถงคณภาพของสนคาของตนใหผบรโภคทราบ ไมวาจะเปนการสงสญญาณทางดานราคา เชน การตJงราคาต"าในชวงแรก และตJงราคาสงขJนเพ"อสงสญญาณวาสนคาของตนเปนสนคาคณภาพด (High Price Signal Quality) นอกจากนJ ผขายยงสามารถสงสญญาณท"ไมใชราคา (Non-price Signal) เชน การโฆษณา (Advertising) การรบประกนคณภาพของสนคา (Warranty) เปนตน อยางไรกตามการซJอขายหลายครJ งไมสามารถแกไขปญหาสนคาท"เปน Credence Goods ได เน"องจาก ผบรโภคไมสามารถรบรถงคณภาพของสนคาไดแมภายหลงการบรโภค รฐบาลจงจาเปนตองเขามาแทรกแซงตลาด ซ" งการเขาแทรกแซงตลาดของรฐบาลเปนเง"อนไขท"จาเปน (Necessary Condition) แตไมใชเง"อนไขท"เพยงพอ (Sufficient Condition) ท"จะสามารถแกไขปญหาดงกลาวได (Marette, et al., 2000) ในการแกไขปญหา Lemon Market นJนมเง"อนไขเบJองตนท"สาคญ คอ ผลตอบแทนจากการขายสนคาคณภาพดจะตองมากกวาผลตอบแทนจากการขายสนคาคณภาพต"า จงจะจงใจใหผผลตหนมาขายของคณภาพด ซ" ง Tirole (1988) พบวามเง"อนไขเบJองตน 2 ประการท"ทาใหผลตอบแทนจากการขายสนคาคณภาพดสงกวาการขายสนคาดอยคณภาพ คอ ระดบราคาสวนตางจะตองมากพอ และสดสวนของผบรโภคท"รคณภาพของสนคา (Information Consumer) จะตองมากพอ 2. Contingent Valuation Method : CVM CVM เปนวธประเมนคาของความพงพอใจของบคคลตอสถานการณสมมตตางๆ คดคนโดยนกเศรษฐศาสตรส"งแวดลอม ดวยวธการสมภาษณจากประชาชนโดยตรง ตองมการออกแบบสอบถาม ทดสอบแบบสอบถาม สารวจความคดเหนของกลมตวอยางตามการสมตวอยาง และตองนาผลท"ไดจากการสารวจมาวเคราะหดวยวธทางสถต การหาคาความเตมใจท"จะจาย (Willingness to Pay: WTP) ดวยวธ CVM ออกเปน 2 วธ (Hanley et al, 1997) คอ

10

1) Direct Valuation Method , Stated Preference Method เปนการหาคาความเตมใจจะจายทางตรง ไดแก Choice Experiment และ Contingent Valuation Method (CVM) ซ" งวธการ CVM สามารถหาคาความเตมใจจะจายทJงท"เปน Use และ Non-use Value 2) Indirect Valuation Method, Revealed Preference Method เปนการหาคาความเตมใจจะจายทางออม เชน Travel Cost Method และ Hedonic Pricing Method เปนตน ซ" งเปนวธท"เหมาะกบการประเมนคาความเตมใจจะจายสาหรบสนคาท"เปน Use Value เทานJน ในการศกษาครJ งนJ เลอกใชวธการหาคา WTP แบบ CVM เน"องจากนJามนไบโอดเซลเปน Use Value คอ เปนสนคาท"มวางขายในตลาด พฤตกรรมของผบรโภคสามารถประเมนคาได ทJงนJวธ CVM มสมมตฐานท"สาคญคอ มลคาของสนคาและบรการทกชนดสามารถแสดงออกมาในรปของตวเงน และบคคลสามารถสะทอนถงมลคาของสนคาและบรการไดโดยผานความเตมใจจะจาย และมลคาท"บคคลแสดงออกมานJนเปนมลคาท"เกดขJนจรงกบบคคลนJน ซ" งอดศร และคณะ (2543) กลาววา วธการนJ เปนการประเมนมลคาจากการสมภาษณโดยตรง โดยการสารวจทศนคตของบคคลผานแบบสอบถาม ท"ทาใหบคคลบอกระดบประโยชนหรอโทษ ในรปของมลคาท"มตอการเปล"ยนแปลงของเหตการณสมมต (ทศพร และ โสมสกาว, 2548) โดยรปแบบของการตJงคาถามมหลายวธภายใตเง"อนไขและวธท"แตกตางกน สามารถแบงรปแบบคาถามออกเปน 2 วธหลกๆ คอ คาถามปลายเปด (Open-ended Question) และคาถามปลายปด (Closed-ended Question) - คาถามปลายเปด (Open-ended Question) เปนการถามคาถามแบบไมระบทางเลอก หรอจานวนเงนท"ผตอบแบบสอบถามควรจะตอบ เพ"อเปดโอกาสใหผถกสมภาษณไดแสดงความเตมใจจะจายมากท"สด (Maximum Willingness to Pay) เชน ทานมความยนดท"จะจายสวนเพ"มเทาใดในการซJอเนJอสกรอนทรย 1 กโลกรม เม"อเทยบกบเนJอสกรท"มวางจาหนายโดยท"วไป ปญหาท"มกเกดขJนในการเลอกใชคาถามประเภทนJ คอ ผถกสมภาษณคอนขางจะตอบยาก และหากการตJงคาถามไมสอดคลองกบสถานการณท"แทจรง หรอผตอบแบบสอบถามมการคาดเดาวาคาตอบท"ตอบไปจะมผลกระทบถงตนเองในอนาคต ผตอบแบบสอบถามอาจใหคาตอบท"สงกวาหรอต"ากวาความเปนจรงได เรยกวาเกด Strategic Bias รวมทJงอาจเกดปญหา Outlier ทาใหคาความแปรปรวนของ Mean of MWTP สงมาก - คาถามปลายปด (Closed-ended Question) เปนการตJงคาถาม โดยกาหนดจานวนเงนขJนมาเปนทางเลอกวาผตอบแบบสอบถามยนดจะจายสาหรบเหตการณสมมตท"ตJงไวหรอไม ซ" งการตJงคาถามโดยวธนJยงสามารถแบงออกเปนการถามรอบเดยว (Single Bounded) เชน จากการศกษาของ Govindasamy and Italia (1999) ท"ตJงคาถามวา ทานยนดจะจายสวนตางราคาเพ"มขJน 10% สาหรบสนคาผกและผลไมเกษตรอนทรยหรอไม และการตJงคาถามแบบสองรอบ (Double

11

Bounded) ซ" งเปนการถามคาถามสองครJ ง โดยราคาในรอบท"สองจะเพ"มขJนหากผตอบเตมใจท"จะจายในรอบแรก แตถาผตอบไมเตมใจจะจายในรอบแรก รอบท"สองราคาจะลดลง เชน ทานยนดจะจายสวนตางราคาเพ"มขJน 10% สาหรบสนคาเนJอสกรอนทรยหรอไม ถาเตมใจจาย ในรอบท"สองสวนตางของราคาจะเพ"มเปน 20% แตถาไมเตมใจจะจายสวนตางของราคาจะลดลงเหลอ 5% แลวถามอกครJ งวาเตมใจจะจายหรอไม ซ" งในการศกษาครJ งนJ เลอกใชวธการศกษาแบบ Double Bounded Approach เน"องจากมความแปรปรวนของ Mean of MWTP นอยกวาเม"อเทยบ ณ จานวนตวอยางท"เทากน Single Bounded CVM (CVM แบบถามคร9งเดยว) (คมสน, 2552) การประมาณคาโดยใช Single Bounded Approach นJน ผตอบแบบสอบถามจะถกถามวา เตมใจจะจายสาหรบสวนตางราคา (Bid) หน"งหรอไม ดงนJนคาตอบของผตอบแบบสอบถามจะม 2 ทางเลอก คอ เตมใจจะจาย (Yes) และไมเตมใจจาย (No) ทJงนJ ผตอบแบบสอบถามจะตอบวา Yes เม"อ ไดรบความพอใจจากสนคานJนไมนอยกวาความพอใจท"ไมไดบรโภคสนคานJน คอ ความพอใจในกรณท"เงนในกระเปาลดลงไปแตไดสนคาเขามาแทน ไมนอยกวาความพอใจท"เงนในกระเปายงอยครบ ในตอนแรกสนคามคณภาพอยระดบหน" ง ( )1x ตอมามการพฒนาสนคาจนกลายเปน ( )2x ถาพบวาผบรโภคตดสนใจซJอสนคาท"ปรบปรงคณภาพแลว ( )2x นJนจะเขยนไดวา

( ) ( )M,xUPM,xU 1122 ≥− (1)

เม"อ 1x = คณลกษณะของสนคากอนการปรบปรง(นJามนดเซลท"วไป) 2x = คณลกษณะของสนคาหลงการปรบปรง (นJามนไบโอดเซล) M = งบประมาณของผบรโภค P = ราคาสนคา M-P = งบประมาณท"เหลอจากการซJอสนคาแลว

จากสมการท" (1) ราคาสนคาเทากบมลคา P = P×Q เพราะปรมาณสนคาเทากบ 1 และกาหนดใหความพอใจของผบรโภคเปนฟงกช"นเสนตรงอยางงาย ดงนJ

γφβα +++= Mx11U (2) ( ) γφβα +−++= PMx22U (3) หาผลตางของความพอใจในสองกรณได ดงนJ

( ) )γ(γMP)(M)xβ(xααUU 1212 −+−−+−+−=− φφ (4)

12

Px)β(UU 12 φ−∆=− (5)

ผบรโภคจะตดสนใจซJอกตอเม"อความพอใจภายหลงการซJอไมนอยกวากอนซJอ ดงนJน ผบรโภคจะซJอกตอเม"อ

[ ] 0Px)β(UU 12 ≥−∆=− φ (6)

จากการใชแบบจาลองโลจต โอกาสท"ผตอบแบบสอบถามตอบวา ซJอ หรอเตมใจจะจาย เขยนไดวา

( ) ( )( )

+

−==+∆− PXe φβ1

111yPr

Log odds ของแบบจาลองโลจต คอ

( )( ) ( ) Pxeypr

y Px φβφβ −∆==

=−= −∆ln

)1(1

)1Pr(ln

หากยอนกลบไปพจารณาหลกเกณฑเบJองตนวา หากผซJอตกลงซJอจะตองเขยนวา

0Px)β( ≥−∆ φ ดงนJนราคาท"ผตอบแบบสอบถามจะเตมใจจาย จงคานวณได ดงนJ

( )φ

β xP

∆≤

ราคาสงสดท"ผบรโภคจะยอมจายเพ"อท"จะไดคณภาพสนคาท"ดขJน จาก x1 เปน x2 (จากสนคานJามนดเซลท"วไปเปนนJามนไบโอดเซล) คอ

φ

β )(max_

xP

∆=

อยางไรกตามในความเปนจรง ผตอบแบบสอบถามแตละราย ไมไดมความยนยอมจายในราคาสงสดเหมอนกนทกคน บางรายยอมจายมาก บางรายยอมจายนอย เพยงแตสงสดแลวไมเกนราคาท"คานวณไดจากสมการท"ผานมา จงใชวธการหาคาเฉล"ยของ MWTP คอ การหาวาเม"อแตละคนมความยนดท"จะจายสงสด (MWTP) แตกตางกนไป แลวคาเฉล"ยของทกคนเปนเทาใด น"นคอการหา Mean MWTP Double Bounded CVM (CVM แบบถาม 2 คร9ง) (คมสน, 2552) วธการประมาณคาแบบ Double Bounded Approach ใชในการหาคาความเตมใจจะจายของผบรโภค ซ" งเสนอโดย Hanamann, et al., (1991) โดยในการสอบถามผตอบแบบสอบถามจะถกถาม 2 รอบ

13

ในรอบแรก ผตอบแบบสอบถามจะถกถามวา เตมใจจะจายสาหรบคาเร"มตน (Initial Bid: B0) บาทหรอไม ในรอบท"สอง สาหรบคนท"ตอบวา “เตมใจจะจาย” กจะถามตอไปวาถาราคาแพงขJนเปน..... บาท (Higher Bid: BH) ผตอบแบบสอบถามจะยงรบไดหรอไม สวนคนท"ตอบวา “ไมเตมใจจะจาย” ในรอบแรก จะถกถามวาถาราคาลดลงเปน.........บาท (Lower Bid: BL) ยนดจะจายหรอไม (ดงภาพท" 2)

ภาพท� 2 แสดงข9นตอนวธการถามแบบ Double Bounded Closed-ended CVM

ท"มา : จากการรวบรวม คาตอบท"ไดจากผตอบแบบสอบถามจะเปนไปได 4 แบบ คอ YesYes YesNo NoYes NoNo เราจะเรยกวาคาตอบแบบ YY, YN, NY,NN ตามลาดบ โดยโอกาสท"จะเกดทางเลอกแตละทางคานวนไดดงตอไปนJ

( ) ( )HBWTPPrYYyPr ≥== ( ) ( )HL BWTPBPrYNyPr <≤== ( ) ( )L0 BWTPBPrNYyPr <≤==

( ) ( )LBWTPPrNNyPr <==

กาหนดรปแบบสมการ Cumulative Probability Density Function ของการกระจายแบบโลจสตกสสาหรบโอกาสแตละประเภท (Hanemann et al, 1991) ไดดงนJ

( ) ( )( )

+

−==+∆− HBXe φβ1

11YYyPr

( ) ( )( ) ( )( )

+

−

+

==+∆−+∆− LH BXBX ee φβφβ 1

1

1

1YNyPr

( ) ( )( ) ( )( )

+

−

+

==+∆−+∆− 01

1

1

1NYyPr

BXBX ee L φβφβ

คาตอบ

รอบท" 2

รอบท� 1 B0

BH

Yes No

BL

Yes No

Yes No No

14

( ) ( )( )

+

==+∆− HBXe φβ1

1NNyPr

จากนJนสรางสมการ Likelihood Function โดยมเปาหมาย คอ การหาโอกาสท"จะพบส"งท"ผตอบแบบสอบถามทกๆ คนตดสนใจเลอก ซ" งมคาเทากบโอกาสท"ผบรโภคทกคนจะเลอกมาคณกน แตเราไมสามารถทราบไดวาผตอบแบบสอบถามจะเลอกตอบทางไหน จงตองแสดงไวทกทาง แตจะกากบดวยคาดชนท"ระบวาเขาเลอกทางเลอกไหนและไมเลอกทางเลอกไหน ดงนJ

( ) ( ) ( ) ( )[ ]NNn

NYn

YNn

YYn dddd

n

NNyNYyYNyYYyL =×=×=×=Π= PrPrPrPr1

จากนJนสรางสมการ Log Likelihood Function ดวยการ Take ln เขาไปทJงสองขางของสมการ ไดดงนJ

( ) ( ) ( ) ( )[ ]∑ =+=+=+==n

NNn

NYn

YNn

YYn NNydNYydYNydYYydLL

1

PrlnPrlnPrlnPrln

เม"อ YYnd = 1 เม"อผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ yy และจะเทากบ 0 เม"อตอบเปนอยางอ"น

YNnd = 1 เม"อผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ yn และจะเทากบ 0 เม"อตอบเปนอยางอ"น

NYnd = 1 เม"อผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ ny และจะเทากบ 0 เม"อตอบเปนอยางอ"น

NNnd = 1 เม"อผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ nn และจะเทากบ 0 เม"อตอบเปนอยางอ"น

จากสมการ Log Likelihood ท"ไดนาไปประมาณคาโดยใชวธ Maximum Likelihood Estimation (MLE) จะได Parameter ท"ตองการทJงหมด จากนJนนาไปคานวณหา Mean of MWTP

3. แนวคดเก�ยวกบสวนประสมทางการตลาด การศกษาแนวคดเก"ยวกบสวนประสมทางการตลาด ท"เปนปจจยและมผลตอการตดสนใจใชนJามนไบโอดเซล ซ" งทฤษฎหรอกลยทธสวนประสมทางการตลาด (marketing mix) และแนวคดโครงการพฒนาการผลตไบโอดเซลของชมนมสหกรณชาวสวนปาลมนJ ามนกระบ" จากด โดยกาหนดสวนประกอบดานตาง ๆ ของกจการตามสวนประสมทางการตลาดประกอบดวย 7Ps ไดแกผลตภณฑ ราคา ชองทางการจดจาหนาย การสงเสรมการตลาด บคคล กระบวนการ และส"งแวดลอมทางกายภาพ ดงนJ ( ศรวรรณ เสรรตน, 2541 : 337) 1. ผลตภณฑ (product : P1) คอ นJามนไบโอดเซล ซ" งชมนมสหกรณชาวสวนปาลมนJามน กระบ" จากดเปนผผลตผลตภณฑท"มตวตน และผลตภณฑท"ไมมตวตน (intangible product) ไมสามารถจบตองได มลกษณะเปนอาการนาม ไมวาจะเปนความสะดวก ความรวดเรว ความสบายตว

15

ความสบายใจ การใหความเหน การใหคาปรกษา เปนตน 2. ราคา (price : P2) คอ ตวกาหนดรายไดของกจการ กลาวคอ การตJงราคาของสนคาหรอบรการจะสงหรอต"ากทาใหธรกจมรายไดสง ไมใชวาการตJงราคาต"ากจะทาใหรายไดของธรกจนJนต"าซ" งอาจจะนาไปสภาวะขาดทนได อยางไรกตามไมไดหมายความวา ธรกจหน" งจะตJงราคาไดตามใจชอบ ธรกจจะอยในสภาวะของการมคแขง หากตJงราคาสงกวาคแขงมาก แตบรการของธรกจนJนไมไดมคณภาพสงกวาคแขงมากเทากบราคาท"เพ"มขJน ยอมทาใหลกคาไมมาใชบรการกบธรกจนJนตอไป หากธรกจตJงราคาต"ากจะนามาสสงครามราคา เน"องจากคแขงขนรายอ"นสามารถลดราคาตามไดในเวลาอนรวดเรว ในมมมองของลกคา การตJงราคามผลเปนอยางมากตอการตดสนใจซJอสนคาหรอบรการของลกคา ราคาของสนคาหรอบรการเปนปจจยสาคญในการบอกถงคณภาพท"จะไดรบ กลาวคอ ราคาสงคณภาพของสนคาและการใหบรการนาจะสงตามดวย ซ" งจะสงผลทาใหมโนภาพหรอความคาดหวงของลกคาตอบรการท"จะไดรบสงดวย แตผลท"ตามมากคอ บรการตองมคณภาพตอบสนองความคาดหวงของลกคาได ในขณะท"การตJงราคาสนคาหรอบรการต"า ลกคามกคดวาจะไดรบสนคาและบรการท"มคณภาพดอยตามไปดวย ซ" งบางครJ งถาหากการตJงราคาสนคาและบรการต"ามาก ๆลกคาอาจไมใชบรการได เน"องจากไมกลาเส"ยงตอบรการท"จะไดรบ ดงนJนการตJงราคาสนคาและบรการเปนเร"องท"ซบซอน ซ" งผบรหารตองคานงวา ราคากจะเปนเงนท"ลกคาตองจายออกไปเพ"อการรบสนคาหรอบรการกบธรกจหน"ง ๆ ดงนJนการท"ธรกจตJงราคาไวสงกหมายความวาลกคาท"มาใชบรการตองจายเงนสงดวย ผลท"ตามมากคอ ลกคาจะมการเปรยบเทยบราคากบคแขง หรออยางนอยจะเปรยบเทยบกบความคมคากบส"งท"จะไดรบ 3. ชองทางการจดจาหนาย (place : P3) สถานท"จาหนายสาหรบไบโอดเซลของชมนมสหกรณจะมจาหนายท"โรงงานผลตโดยตรง Philip Kotler กลาววา กญแจสามอนแหงความสาเรจของ ธรกจขายปลก คอ ทาเล ทาเลและทาเล แสดงใหเหนถงความสาคญอยางย"งของทาเล เน"องจากการขายปลกคอการแลกเปล"ยนกนระหวางผขายและผซJอฉะนJนสถานท"ตJงจะเปนสถานท"ทาการแลกเปล"ยนไดดจาเปนอยางย"งท"จะตองเปนท"เขาถงไดงายสาหรบผซJอ มคากลาวถงการประเมนการขายของรานขายปลกอยางงาย ๆ วา ถามคนเดนผานหนารานนอยและขายไมดแสดงวาเลอกทาเลผดถามคนเดนผานหนารานมากแตขายไมดนาจะเกดจาก คนท"ผานไปมาไมเหนรานหรอไมรวารานขายอะไรหรอส"งท"รานขายอยไมตรงกบความตองการของผท"ผานไปมา ถามคนเขารานมากแตยอดขายตอคนต"านาจะเกดจากความสามารถของพนกงานขาย สาหรบรานขายปลกแลวการตJงอยในจดท"มคนผานไปมามากยอมเปนส"งท"ผประกอบการปรารถนาท"สด แตกจะเปนการลงทนท"สงท"สดเม"อเทยบกบการลงทนดานอ"น ๆ ของกจการขายปลก จดท"เปนท"รวมการจบจายของผคนท"มองเหนไดชดเจนและแยกความแตกตางกนไดงาย

16

4. การสงเสรมการตลาด (promotion : P4) การสงเสรมการตลาดของธรกจบรการจะมความคลายกบธรกจขายสนคา กลาวคอ การสงเสรมการตลาดของธรกจบรการทาไดในทกรปแบบไมวาจะเปนการโฆษณา การประชาสมพนธ การใหขาว การลดแลกแจกแถม การตลาดทางตรงผานส"อตาง ๆ ซ" งการบรการท"ตองการเจาะลกคาระดบสง ตองอาศยการประชาสมพนธชวยสรางภาพลกษณ สวนการบรการท"ตองการเจาะลกคาระดบกลางและระดบลางซ" งเนนราคาคอนขางต"าตองอาศยการลดแลกแจกแถม เปนตนสาหรบในธรกจบรการ การสงเสรมการตลาดท"นยมใชกนมาก ยกตวอยางไดดงตอไปนJ 4.1 โครงการสะสมคะแนน (loyalty program) การสงเสรมการตลาดแบบนJ เปนการเนน ความจงรกภกดจากลกคา ดวยการใหสทธประโยชนสะสมทกครJ งของการใชบรการ ทาใหลกคารสกผกพนกบธรกจ 4.2 การลดราคาโดยใชชวงเวลา ตามท"ไดกลาวถงลกษณะเฉพาะของความตองการในการใชบรการของลกคามการขJ นลงตามชวงเวลาของวน ผ บรหารจะตองนาเร" องนJ มาใชใหเกดประโยชนแกธรกจ 4.3 การสมครเปนสมาชก ลกคาไดรบขาวสารจากคแขงขนตลอดเวลา ทาให ลกคาอาจไปทดลองใชบรการของคแขงขนได และในท"สดอาจจะสญเสยลกคาไป การใหลกคาสมครเปนสมาชกเปนการผกมดและสรางความสมพนธกบลกคาอยางหน"งไมใหหนไปไหน แตส"งท"ผบรหารจะตองทาคอ จะตองสรางความแตกตางของสทธประโยชนท"ลกคาเปนสมาชกกบลกคาท"วไปอยางชดเจน และจะตองมการส"อสารถงสทธประโยชนใหลกคาทราบอยางแทจรง 4.4 การขายบตรใชบรการลวงหนา การใชบรการในแตละครJ ง ลกคายอมตองการไดรบราคาพเศษหรอตองการการลดราคา แตธรกจไมควรลดราคา แตควรขายบตรใชบรการ คอ ใหลกคาซJอบรการไวลวงหนาซ" งอาจจะเปน 5 หรอ 10 ครJ ง แลวมาใชบรการภายในระยะเวลา 2 เดอนหรอ 4 เดอน 5. บคคล (people : P5 ) หรอพนกงาน (employees) พนกงานของบรษทเปรยบเสมอนตวแทนของบรษท ชมนมสหกรณชาวสวนปาลมนJ ามนกระบ"จากด หรอแมกระท"งตวแทนตราสนคา เพ"อทาหนาท"ส"อสาร สรางความสมพนธและความเขาใจอนดระหวางบรษท ชมนมสหกรณฯกบผบรโภคซJอเขามาใชบรการตาง ๆ ซ" งตองอาศยการคดเลอก (selection) การฝกอบรม (training) การจงใจ (motivation) เพ"อใหสามารถสรางความพงพอใจใหกบลกคาไดแตกตางเหนอคแขงขนพนกงานตองมความสามารถ มทศนคตท" ดสามารถตอบสนองตอลกคา มความคดรเร" ม มความสามารถในการแกปญหา และความสามารถสรางคานยมใหกบบรษท

17

6. กระบวนการใหบรการ (process : P6 ) กระบวนการใหบรการเปนสวนผสมทางการตลาดท"มความสาคญมาก ตองอาศยองคประกอบหลายอยาง เชน เจาหนาท" พนกงาน เคร"องมอเคร"องใชท"มประสทธภาพสงและทนสมยในกระบวนการใหบรการมประสทธภาพมากท"สด เพ"อสงมอบการบรการท"มคณภาพกบลกคาไดรวดเรวและประทบใจลกคา (customer satisfaction) 7. ส"งแวดลอมทางกายภาพ (physical evidence : P7) เปนส"งท"ลกคาสามารถมองเหนไดโดยพยายามสรางคณภาพโดยรวม (total quality management (TQM)) ส"งแวดลอมทางกายภาพในแตละธรกจไมเหมอนกน ทJงใหความสาคญในดานการออกแบบ และการจดวาง ส"งท"ผบรหารตองทา คอ การศกษาพฤตกรรมและความตองการของลกคาวาลกคาคานงถงส"งแวดลอมทางกายภาพส"งใดกอนและควรตJงอยท"ใด เน"องจากตองไมลมวาส"งแวดลอมทางกายภาพเปนส"งประทบใจแรก(first impression) สาหรบลกคาท"เขามาใชบรการในครJ งแรก นกการตลาดท"ดจะตองสรางส"งแวดลอมภายภาพมความเหมาะสมกบคณภาพในการใหบรการ แตคงไวซ" งลกษณะเฉพาะธรกจนJน ๆ เชน สถานท"จายนJามนจะตองลกษณะสะอาด โปรงใส และรถสามารถเขาออกไดสะดวกเพ"อสรางคณคาใหกบลกคา (customer-value proposition) ไมวาจะเปนดานความสะอาด ความรวดเรว หรอผลประโยชนอ"น ๆ 4. แนวคดเก�ยวกบพฤตกรรมผบรโภค พฤตกรรมผบรโภค หมายถง พฤตกรรมการซJอ (consumer buying behavior) ของลกคาท" เปนผบรโภคขJนสดทาย ซ" งไดแกผบรโภคท"ซJ อสนคาไปเพ"อใชสวนตว ลกษณะของผบรโภคประเภทนJ มความหลากหลายในหลาย ๆ ดาน ไมวา อาย รายได ระดบการศกษา วฒนธรรม รสนยมและอ"น ๆ ผลจากความหลากหลายเหลานJ สงผลไปยงพฤตกรรมการตดสนใจซJอสนคาแมชนดเดยวกนแตอาจตองการรปแบบท"แตกตางกน หรอแมกระทJงดวยเหตผลในการซJอท"แตกตางกนออกไป เชน การท"เดกวยรนตดสนใจซJอเสJอตวใหมแมยงมใสอยอกหลายตว ดวยเหตผลท"วาเสJอตวเดมท"มลาสมย ทาใหอบอายเพ"อนในกลม ในขณะท"พอแมของเดกวยรนคนนJนตดสนใจซJอเสJอตวใหมเพราะเสJอตวเดมเกามากและใกลจะขาดเปนตน (ฉตยาพร เสมอใจและมทนยา สมม, 2545 : 21) ในการศกษาพฤตกรรมผบรโภคนJน เพ"อใหการศกษามความเปนไปไดชดเจน จงมผ พยายามเสนอแนวคด (concept) หรอแบบจาลอง (model) ขJนหลายรปแบบ เชน แบบจาลองของคอตเลอรและอารมสตรอง (model of consumer behavior by Philip Kotler and Gary Armstrong) ฟลป คอตเลอรเปนผมช"อเสยงทางดานการตลาดในยคปจจบน ไดกาหนดแบบจาลองของการศกษาดานพฤตกรรมผบรโภค โดยแบงการพจารณาออกเปนส"งกระตนทางการตลาดและส"งกระตนอ"น ๆ (marketing and other stimuli) ส"งกระตนทางการตลาดไดแกปจจยท"เรยกวาสวนประสมทาง

18

การตลาด (marketing mix) ประกอบดวยผลตภณฑ ราคา การวางจาหนาย การสงเสรมการตลาด บคคล กระบวนการ และส" งแวดลอมทางกายภาพ สวนปจจยกระตนอ"น ๆ ไดแก ปจจยดานเศรษฐกจ เทคโนโลย การเมอง และวฒนธรรมกลองดาของผซJอ (buyer’s black box) หมายถง ลกษณะท"ประกอบขJ นเปนมนษยแตละคนประกอบดวยลกษณะทางบคลกภาพ ซ" งไดแกองคประกอบของมนษยแตละคนรวมตJงแตการแสดงออกทางกายจนถงสภาพทศนคตท"มตอเร"องตาง ๆ และรวมถงลกษณะทางดานกระบวนการตดสนใจของบคคลแตละคน ส"งเหลานJ เปนส"งท"มนษยแตละคนผานการเรยนรทางสงคม และส"งสมประสบการณตJงแตวยเดกจนโต และหลอมรวมกนเปนมนษยแตละคน เชน บางคนถกเลJยงใหเหนคณคาของเงนและมนสยประหยด ในขณะท"บางคนถกเลJยงใหใชของดราคาแพงใชของถกไมได ส"งเหลานJสะสมอยในทศนคตของแตละคน และสงผลเปนอยางสงไปยงขJนตอนการตอบสนองตอการตดสนใจซJอของผบรโภคประกอบดวยลกษณะของผซJอ (buyer characteristics) และกระบวนการตดสนใจของผซJอ (buyer decision process)การตอบสนองของผซJอ (buyer responses) ไมวาดานการเลอกผลตภณฑ การเลอกตราสนคา การเลอกผจดจาหนาย เวลาท"ซJอและจานวนท"ซJอ ลกษณะของตวแบบนJ เร"มจากการพจารณาปจจยท"เปนตวกระตน ซ" งประกอบดวยปจจยทางการตลาด ไดแก ผลตภณฑ ราคา การวางจาหนาย การสงเสรมการจาหนาย บคคล กระบวนการ และส" งแวดลอมทางกายภาพ และปจจยกระตนอ"น ๆ ท"แวดลอมไดแก เศรษฐกจ เทคโนโลย การเมองและวฒนธรรม ปจจยทางการตลาดจะเปนตวกระตนโดยตรง เชน ผบรโภคท"ตองการซJอนาฬกา กมผผลตหลายรายนาเสนอนาฬกาในรปแบบตาง ๆ ทJ งระดบราคาตJงแตต"าถงแพงมากรวมทJงลกษณะการวางขายตามรานนาฬกาท"วไปหรอตามหางชJนหร เชน นาฬกาย"หอ อาเดค ซตเซน ไซโก แทกฮอยเออร โรเลกซ แวเชอรอน เปนตน สวนปจจยอ"นไดแก สถานการณทางเศรษฐกจอาจชJ ใหเหนอานาจซJอของผบรโภค หากเศรษฐกจเจรญและขยายตวผบรโภคกมอานาจซJอสง หากเศรษฐกจอยในสภาวะตกต"า อานาจการซJอกจะลดลง และยงมเทคโนโลยท"แตกตางกน เชน การไขลาน อตโนมตหรอการใชแบตเตอร" เปนตน รวมทJงวฒนธรรมของแตละกลมสงคมจะเปนองคประกอบท"กระตนใหผบรโภคตดสนใจซJอ เชนวฒนธรรมท"มงเนนคานยมดานวตถและความหรหรา หรอวฒนธรรมท"เนนความเรยบงายและประหยดส"งเหลานJ เปนองคประกอบท"กระตนใหผบรโภคตดสนใจซJอสนคาใด ๆ การตดสนใจซJอของผบรโภคนบเปนขJนตอนสดทายของกระบวนการ กลาวคอ ผบรโภคตดสนใจซJอผลตภณฑชนดใด ย"หอใด ราคาเทาใด เม"อไรและจานวนเทาใด กหลงจากท"ไดผานขJนตอนกระตนทางการตลาดและอ"น ๆ ผานเขามาในขJนของกลองดา ผสมผสานกบทศนคต และสงผลไปยงการตดสนใจซJอสนคาชนดใด ๆ ไมวาจะเปนระดบราคา ย"หอ รปลกษณหรออ"น ๆ นกการตลาดท"ประสบ

19

ความสาเรจไดแกผท"พจารณาปจจยทกดานรวมกนอยางเหมาะสมถกตอง ทาใหสามารถคาดการพฤตกรรมผบรโภคกลมเปาหมายไดถกตองกบสนคาของตนแนวคดเก"ยวกบกระบวนการตดสนใจซJอของผบรโภคการตดสนใจซJอสนคาหรอบรการตาง ๆ สาหรบบคคลโดยท"วไปมกจะใชเหตผลความจาเปนเพยงอยาง สาหรบความจาเปนท"ตองการซJอจะตองประกอบไปดวยเหตผลดงนJ คอ ปจจยทางดานเงน ความสะดวกในการซJอ ปรมาณความตองการนอยหรอมาก ดวยเหตผลตาง ๆ เหลานJ จะสงผลใหแตละคนท"มความตองการจะตองตดสนใจวาเหตผลใดสาคญท"สด ในการท"จะบอกวาเหตผลใดสาคญท"สดผบรโภคจะตองกระบวนการในการลาดบความสาคญ จากส"งเหลานJ จงทาใหเกดกระบวนการตดสนใจอยางเปนลาดบ ขJนตอนในกระบวนการตดสนใจของผบรโภค ศภร เสรรตน (2544 : 63 - 73) ไดกลาวถง ขJนตอนในกระบวนการตดสนใจของผบรโภคไว 5 ขJนตอน ดงนJ 1. การเลงเหนปญหาหรอการตระหนกถงความตองการ (problem recognition) ในขJนของ การเลงเหนปญหาหรอการตระหนกถงความตองการ ผบรโภคจะมปญหาท"เก"ยวของกบการรบรถงการมสนคาไมเพยงพอหรอไมม เปนขJนตอนท"ผบรโภคตองพจารณาถงสนคาท"จะตองซJอ การซJอไมสามารถเกดขJ นไดถาผบรโภคไมมการรบรถงความตองการในสนคาใดโดยเฉพาะเพ"อการครอบครองสนคาหรอเพ"มสนคาจากท"มอย ซ" งอาจเปนสนคาท"ตอบสนองความตองการดานรางกาย หรอดานจตใจกได 2. การแสวงหาขอมล (search for information) เม"อผบรโภครบรถงปญหา ผบรโภคกจะอยในฐานะท"จะตองจดการกบปญหาท"เกดขJนนJน การเลอกท"จะกระทาเพ"อแกไขปญหาจงขJนอยกบการมขอมลท"เพยงพอ ดงนJนการแสวงหาขอมลจงเปนขJนตอนท" 2 ของกระบวนการตดสนใจ การแสวงหาขอมลจะเปนการทาใหไดขอมลท"จาเปนสาหรบการกระทาการตดสนใจ และเน"องจากกจกรรมในการแสวงหาจะเก"ยวของกบกจกรรมท"ตองทาเปดเผย (overt activity) ฉะนJนท"เราพดวาเปนพฤตกรรมผบรโภค จรง ๆ แลวกคอ พฤตกรรมการแสวงหา (search behavior) น"นเอง การแสวงหาขอมลในขJนท" 2 ของกระบวนการตดสนใจนJ จะเปนการคนควาหาขอมลท"เจาะจงเฉพาะท"เก"ยวกบปญหามากกวาจะเปนการแสวงหาขอมลท"ว ๆ ไป ซ" งขอมลท" ผบรโภคคนหาจะเปนเร"องท"เก"ยวกบผลตภณฑ ประเภทของรานคา ทาเลท"ตJง และวธการท"ใชในการซJอ 3. การกาหนดความชอบสาหรบทางเลอกของปญหาหรอความตองการ (establish consumer preferences) การกาหนดความชอบสาหรบทางเลอกของปญหาเปนขJนของการวเคราะหเพ"อประเมนทางเลอกตาง ๆ ท"จะทาใหสามารถกาหนดความชอบท"มตอทางเลอกใดทางเลอกหน" งโดยเฉพาะได ขJนตอนนJ ถอวามความสาคญมากท"สด เพราะเปนขJนตอนท"มผลกระทบตอส"งท"จะไดรบจากกระบวนการซJอ ผบรโภคอาจเขาไปสตลาดโดยไมไดมความตองการเฉพาะมากอน หรอ

20

การท"ผบรโภคไมไดสนใจท"จะแสวงหาขอมลใหเพยงพอสาหรบการตดสนใจกตาม แตอยางใดกตามผบรโภคกไมสามารถท"จะหนไปจากขอสรปท"ตองกระทาสาหรบการตดสนใจ น"นกคอการกาหนดความชอบสาหรบทางเลอก (สนคา) ใดทางเลอกหน" ง การกาหนดความชอบสาหรบทางเลอกใด ๆ จะเก"ยวของกบผลตภณฑท"ผบรโภคคาดวาจะซJอ ประเภทของรานคา และวธการท"ใชสาหรบการซJอ 4. การตดสนใจซJอ (purchase decision) การตดสนใจซJอเปนขJนตอนท"ผบรโภคพรอมจะ กระทาการตดสนใจสาหรบทางเลอกท"ไดกาหนดไวแลวจากทางเลอกตาง ๆ โดยทางเลอกท"เลอกกระทาถอวาเปนทางเลอกท"ดท"สดสาหรบการแกไขปญหานJน ดงนJน ส"งท"เกดขJนในขJนตอนนJ คอความตJงใจท"จะกระทาการซJอสนคาชนดใดชนดหน"ง หรอตราใดตราหน"ง ความตJงใจซJอนJ ไมจาเปนจะตองกอใหเกดการซJอเสมอไป เพราะยงมปจจยอ"น ๆ ท"เขามาเก"ยวของกบการตดสนใจวาจะซJอดหรอไม รวมทJงสภาพความพรอมท"จะนาไปสการตดสนใจซJอ ดงนJนการตดสนใจซJอจะเกดขJนหรอไมจงขJนอยกบความตJงใจซJอ สถานการณในขณะตดสนใจ และระยะเวลาท"ใชสาหรบตดสนใจ 5. การประเมนผลหลงการซJอ (post purchase assessment) เปนขJนตอนท"ผบรโภคจะประเมนผลการตดสนใจท"ไดรบวา การตดสนใจนJนมประสทธภาพเปนท"พอใจหรอไม อนจะนาไปสการตดสนใจครJ งตอไปในอนาคต ฉะนJนกระบวนการตดสนใจของผบรโภคจงไมไดสJนสดลงเม"อมการกระทาการซJอ ส"งสาคญอนหน"งของขJนตอนนJ คอ ผลลพธท"เกดขJนกบผบรโภคท"นกการตลาดสามารถนาไปใชประโยชนในการกาหนดกลยทธการตลาด คอสภาวะความกงวลหลงการซJอ (post cognitive dissonance) ซ" งมทฤษฎท"วาความกงวลหลงการซJอ (dissonance theory) ไดอธบายถงพฤตกรรมท"เกดขJนหลงการซJอ โดยทฤษฎนJ มความเหนวา ผบรโภคตองเผชญกบความจาเปนในการรวบรวมขอมลและประมวลขอมลท"เก"ยวกบทางเลอกตาง ๆ อนนาไปสการยอมรบทางเลอกใดทางเลอกหน"ง ความกงวลดงกลาวเปนความรสกไมสบายทางจตใจท"ผบรโภคพยายามจะบรรเทา ถาประสบการณของผบรโภคท"มเก"ยวกบสนคาเปนท"พอใจ การลดความกงวลหลงการซJ อของผบรโภคกควรนาไปสความชอบพอในตราสนคาดงกลาวของสนคา และนาไปสการเพ"มความเปนไปไดในการกลบมาซJอซJ าอกของผบรโภค

21

งานวจยท�เก�ยวของ

ชยวฒน ชยเรองวทย (2552) ไดทาการศกษาปจจยสวนผสมทางการตลาดท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซล ของผบรโภคในอาเภอเมองเชยงใหม โดยใชแบบสอบถามเปนเคร"องมอในการเกบรวบรวมขอมล และกาหนดกลมตวอยางจานวน 405 ตวอยาง ใชวธการสมตวอยางตามสะดวก พบวา ปจจยดานการจดจาหนายและปจจยดานราคามผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก สวนปจจยดานผลตภณฑและปจจยดาน มผลตอการเลอกใชนJามนไบโอดเซลในระดบนอย ดงนJ ปจจยดานการจดจาหนาย พบวา ปจจยดานการจดจาหนายท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สดคอ ความมช"อเสยงของตวแทนจาหนายนJ ามนไบโอดเซล เชน ปตท. บางจาก. ไมสอดคลองกบการศกษาของ ธระชย วาสนาสมสกล (2545) ท"พบวา ปจจยดานการจดจาหนายท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ การมอซอมรถ ปะยาง และลางรถตJงภายในสถานบรการ และไมสอดคลองกบการศกษาของ ปณธาน โสมประภสร (2549) ท"พบวาปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชแกสโซฮอล โดยรวมในระดบนอยและปจจยยอยท"เฉล"ยมคามากท"สด คอ จานวนสถานบรการมมาก ปจจยดานราคา พบวาปจจยดานราคาท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ ราคาของนJ ามนไบโอดเซลถกกวานJ ามนดเซลธรรมดา จงสอดคลองกบผลการศกษาของ ธระชย วาสนาสมสกล (2545) ท"พบวา ปจจยดานราคาท"มผลตอการใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ ราคานJ ามนไบโอดเซลท"ถกกวาราคานJามนดเซลธรรมดา และยงสอดคลองกบการศกษาของ ปณธาน โสมประภสร (2549) ท"พบวาปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชแกสโซฮอลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอราคาแกสโซฮอลท"ต "ากวาราคานJามนเบนซน ปจจยดานผลตภณฑ พบวาปจจยดานผลตภณฑท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบนอย และปจจยเฉล"ยมากท"สด คอ ความเช"อม"นของผผลตนJ ามนและอตราการสJนเปลองในการใชนJ ามนไบโอดเซลนอยกวานJ ามนธรรมดา ไมสอดคลองกบการศกษาของ ธระชย วาสนาสมสกล (2545) ท"พบวาปจจยท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลในระดบมาก และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สดคอ คณภาพของนJ ามนไบโอดเซล และไมสอดคลองกบการศกษาของ ปณธาน โสมประภทร (2549) ท"พบวาปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชแกสโซฮอล โดยรวมในระดบนอย และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สดคอ ชวยรกษาส"งแวดลอม

22

ปจจยดานการสงเสรมการตลาด พบวาปจจยดานการสงเสรมการตลาดท"มผลตอการเลอกใชนJามนไบโอดเซลโดยรวมในระดบนอย และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ การลดราคานJ ามนไบโอดเซล เน"องจากการเตมนJ ามนดวยตวเองและการโฆษณาผานส"อตางๆ เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ ฯลฯ แตไมสอคลองกบการศกษาของ ธระชย วาสนาสมสกล (2545) ท"พบวาปจจยดานการสงเสรมการตลาดท"มผลตอการเลอกใชนJ ามนไบโอดเซลโดยรวมในระดบนอย และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ การสงเสรมการคาดวยวธตางๆ เชน แจกของแถม คปองและไมสอดคลองกบการศกษาของ ปณธาน โสมประภศร (2549) ท"พบวาปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชแกสโซฮอลในระดบนอย และปจจยยอยท"มคาเฉล"ยมากท"สด คอ มการใหขอมลเก"ยวกบแกสโซฮอลท"ชดเจน L. Giraldo, A. Gracia, E. do Amaral (2010) ศกษาความเตมใจจายสาหรบการผลตไบโอดเซลในสเปน กรณศกษาจากผใชนJ ามนดเซล เน"องจากเปาหมายหน"งของสหภาพยโรปคอการลดการปลอยกาซเรอนกระจก อนเปนสาเหตหน" งของการเปล"ยนแปลงสภาพภมอากาศ ดงนJ นจดมงหมายของงานวจยนJ คอการวเคราะหการประเมนมลคาความเตมใจจายของผบรโภคเพ"อใชไบโอดเซลแทนนJ ามนดเซลธรรมดา โดยรวบรวมขอมลปฐมภมจากผบรโภคนJ ามนดเซลในเขต Aragon ของสเปน ผลการวจยพบวาผบรโภคมความรเก"ยวกบไบโอดเซลไมสงมาก แตผบรโภครบรวาตวผลตภณฑไบโอดเซลชวยลดการปลอยกาซเรอนกระจกเม"อเทยบกบดเซลธรรมดา อกทJงเปนนJ ามนท"มมลพษนอยตอส" งแวดลอม ซ" งปจจบนการใชไบโอดเซลยงมอยคอนขางนอย แตอยางไรกตามผบรโภคมความยนดท"จะจายเพ"ม 5% ในการใชไบโอดเซลแทนการใชนJามนดเซล H. Diane et al. (2008) ไดทาการศกษาความเตมใจจายของผบรโภคสาหรบการใชพลงงานชวภาพ กรณศกษาผลจากการใชกลมเปาหมายแบบเจาะจง โดยใชแบบสอบถามปลายเปด กลมตวอยางจากส"พJนท"ในรฐอลาบามา พบวา ผบรโภคในรฐอลาบามามความเตมใจจายสาหรบการใชพลงงานชวภาพในทศทางเดยวกบตนทน จากผลการศกษาผบรโภคยนดท"จะจาย 5.73 ดอลลารตอเดอนสาหรบ10% ของคาไฟฟาท"มาจากพลงงานทางเลอก แตทJงนJ ผบรโภคยงขาดความรเก"ยวกบศกยภาพของพลงงานทางเลอกสเขยวโดยเฉพาะในผใหญ Daniel R. Petrolia et al. (2010) ไดทาการศกษา วาคนอเมรกนมความตองการเอทานอลหรอไม โดยเปรยบเทยบมลคาความเตมใจจายระหวาง E-10 กบ E-85 ผลการศกษาพบวา ชาวอเมรกนมความตองการเอทานอล แตเอทานอลกไมไดเปนพลงงานทางเลอกเพ"อท"จะใชในการขนสง แมวาผรโภคมความยนดท"จะจายเพ"มขJนสาหรบการใชพลงงานทางเลอกกตาม นอกจากนJ ยงพบวาความตองการ E-85 มความยดหยนของราคามากกวา E-10 และผบรโภคสวนใหญมความตองการ E-85 มากกวา E-10 เน"องจากใชงานไดมากกวา แมวาผบรโภคจะยงไมคอยรถงประโยชน

23

ของ E-85 ในระดบจลภาค แตกมความยนดท"จะจายเพ"มขJนสาหรบการใชพลงงานทางเลอก โดยผบรโภคยนดท"จะจาย 0.12 ดอลลารตอแกลลอน สาหรบการใช E-10 และ 0.15 ดอลลารตอแกลลอน สาหรบการใช E-85 Kimberly L. Jensen et al. (2010) ไดทาการศกษาความเตมใจจายสาหรบ E85 ท"ผลตจากขาวโพด หญาสวตส(หญาพJนเมองของสหรฐฯ) และเศษไมตางๆ โดยสารวจจากผบรโภคทJงประเทศสหรฐฯพบวา ผบรโภคมความยนดท"จะจายเงนสาหรบ E85 ท"ผลตจากหญาสวตส เม"อเทยบกบ E10 ท"ผลตจากขาวโพด เน"องจากผบรโภคยงมความกงวลเก"ยวกบการใชท"ดนสาหรบอาหารกบเชJอเพลง จะสงผลทางลบตอความเตมใจจาย E85 ท"ผลตจากเมลดขาวโพด แตหากผบรโภคคานงถงเชJอเพลงท"เปนมตรตอส"งแวดลอม จะสงผลกระทบทางบวกตอความเตมใจจาย E85 ท"ผลตจากเมลดขาวโพด C. Gustavo. (2010) ไดทาการศกษานโยบายเทคโนโลยสเขยวตองผานการทดสอบจากผบรโภคหรอไม กรณศกษานJามนเชJอเพลงเอทานอล โดยศกษาจากแบบจาลองพฤตกรรมทางเลอกของผบรโภคพบวา ความตองการท"จะนาเทคโนโลยสเขยวเขามาสตลาดใหประสบความสาเรจนJน ไมไดขJนอยกบราคา E85 เพยงอยางเดยว แตยงขJนกบราคาของนJ ามนเบนซนดวย ซ" งผบรโภคจะใชนJามน E85 ถาหากราคานJามน E85 ถกกวาราคานJ ามนเบนซน แตทJงนJตลาดจะยอมรบ E85 ถาหากปราศจากการแทรกแซงของนโยบายรฐบาล สาหรบผลงานวจยท"ผานมาท"เก"ยวกบความเตมใจจาย จากการใชวธการสมมตสถานการณใหประเมนมลคา (CVM) พบวาสามารถนาไปประยกตใชไดกบหลายสาขาอาท สาขาวทยาศาสตรสขภาพเชน นโรจน สนณรงค (2548), ณภทร ตนเสา (2548) และฐตมา นอยวนจ (2546) ขณะท"สาขาส"งแวดลอมใชวธการสมมตเหตการณเพ"อใหผบรโภคประเมนถงมลคาความเตมใจจาย เชน การศกษาของปทมาพร ปนทยะ (2552) และนงคราญ ประมล (2551)

24

ตารางท� 1 สรปสาระสาคญจากงานวจยท�ผานมาเก�ยวกบความเตมใจจาย ช�อผศกษา เร�อง วธการศกษา ผลการศกษา

ชยยทธ หงะเจะแอ (2551)

ทศนคตและความยนดจ า ย เ พ" อ ก า ร จ ด ก า รมลพษทางอากาศของประชาชนในจงหวดเชยงใหม

วธการสมมตสถานการณใหประเมนมลคา (CVM) และวเคราะหโดยใช แบบจาลองถดถอยพหคณ (Multiple Regression Analysis)

จากกลมตวอยาง 309 ตวอยาง พบวามลคาความยนดท"จะจายเฉล"ยสาหรบจดการมลพษทางอากาศเทากบ 93.34 บาทตอป โดยเพศหญงมความยนดจายมากกวาเพศชาย ผ ท"สมรสแลวมความยนดจายมากกกวาสถานภาพอ"นๆและผท"มรายไดมาก มอายมาก และเคยไดรบผลกระทบจากปญหามลพษทางอากาศจะมความยนดจายมากกวาผท"มรายไดนอย มอายนอย และไมเคยไดรบผลกระทบจากมลพษทางอากาศ

Barbara, C. Farthar. (1999)

ความเตมใจจายสาหรบการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน: ทบทวนจากอรรถประโยชนการวจยตลาด

วธการสมมตสถานการณใหประเมนมลคา (CVM) วเคราะหโดย Nonlinear regression

ผบรโภคสวนใหญยนดจายคาไฟฟาท"มาจากพลงงานหมนเวยนมากขJน โดยรอยละ 70 มความยนดจายอยางนอย 5 ดอลลารตอเ ดอน เน" องจากผ บ รโภคร ถงอรรถประโยชนเก"ยวกบพลงงานทางเลอกท"ตนไดรบ

Abdul, S. and Eatzaz, A. (2007)

ความเตมใจจายสาหรบคณภาพของนJ าด"ม

ใชแบบจาลอง Multinomial Logit โดยใชการประมาณคาแบบ OLS

จากผบรโภค 514 ตวอยางในรฐ Hyderabad ประเทศปากสถาน พบวา เพศหญง มความเตมใจจายมากกวาเพศชาย ผท"ไดรบขอมลขาวสารจากส"อตางๆเก"ยวกบคณภาพของนJ าด"มท"ดและปลอดภย จะมความเตมใจจายสงกวาผท"ไมไดรบขอมล ผท"มการศกษาสงและมรายไดตอครวเรอนสง จะมความเตมใจจายมากกวาผท"มการศกษาในระดบต"ากวาและมรายไดตอครวเรอนต"ากวา อกทJงผท"ประกอบวชาชพดานวทยาศาสตรสขภาพ จะมความเตมใจจายสงกวาผท"ไมไดประกอบวชาชพดานวทยาศาสตรสขภาพ

25

ตารางท� 1 (ตอ)

ช�อผศกษา เร�อง วธการศกษา ผลการศกษา

Daniel R.

Petrolia et

al. (2010)

คนอเมรกนมความ

ตอ ง ก า ร เ อ ท า น อ ล

ห ร อ ไ ม โ ด ย

เ ป ร ย บ เ ท ย บ ม ล ค า

ค ว า ม เ ต ม ใ จ จ า ย

ระหวาง E-10 กบ E-

85

วธการสมมต

สถานการณให

ประเมนมลคา (CVM)

โดยสงแบบสอบถาม

ไปทางไปรษณยและ

ใชแบบจาลองโพรบท

และแบบจาลอง

Selection

ชาวอเมรกนมความตองการเอทานอล และรบรวาเอทานอล

สงผลเชงบวกตอประเทศทJงดานเศรษฐกจและส"งแวดลอม แต

เอทานอลกไมไดเปนพลงงานทางเลอกเพ"อท"จะใชในการ

คมนาคมขนสง แมวาผ รโภคมความยนดท"จะจายเพ"มขJ น

สาหรบการใชพลงงานทางเลอกกตาม นอกจากนJยงพบวาความ

ตองการ E-85 มความยดหยนของราคามากกวา E-10 และ

ผบรโภคสวนใหญมความตองการ E-85 มากกวา E-10 โดย

ผบรโภคยนดท"จะจาย 0.12 ดอลลารตอแกลลอน สาหรบการ

ใช E-10 และ 0.15 ดอลลารตอแกลลอน สาหรบการใช E-85

Kimberly

L. Jensen

et al.

(2010)

ความเตมใจจาย

สาหรบ E85 ท"ผลต

จากขาวโพด หญา

สวตสและเศษไม

ตางๆ

สงแบบสอบถามทาง

E-mail จากการสม

ตวอยางจาก

ฐานขอมลของ

Knowledge Networks

เพ"อเปนตวอยางของ

ประชาชนสหรฐฯ

และใชแบบจาลองโล

จต

แบบสอบถามมการตอบกลบ 1,010 ตวอยางพบวา ผบรโภคม

ความยนดท"จะจายเงนสาหรบ E85 ท"ผลตจากหญาสวตส(หญา

พJนเมองของสหรฐฯ) มากกวาE10 ท"ผลตจากขาวโพด

เน"องจากผบรโภคทราบถงประโยชนของE85 เชน ลดกาซ

เรอนกระจก เพ"มความม"งค"งภายในประเทศ แตยงมความกงวล

เก"ยวกบการใชท"ดนสาหรบอาหารกบเชJอเพลง จงสงผลทางลบ

ตอความเตมใจจาย E85 ท"ผลตจากเมลดขาวโพด แตหาก

ผบรโภคคานงถงเชJอเพลงท"เปนมตรตอส"งแวดลอม จะสงผล

กระทบทางบวกตอความเตมใจจาย E85 ท"ผลตจากเมลด

ขาวโพด

Nikolaos,

et al.

(2010)

การประเมนการ

ยอมรบของประชาชน

และความเตมใจจาย

สาหรบแหลงท"มาของ

พลงงานหมนเวยนใน

Crete

วธการสมมต

สถานการณให

ประเมนมลคา (Face

to Face) ในรปแบบ

Double bound

Dichotomous Choice

จากกลมตวอยาง 1,440 ครวเรอนครอบคลมท"ว Crete พบวา

ความเตมใจจายเฉล"ยของครวเรอนเพ"อใชพลงงานหมนเวยน

และตองจายเพ"มจากคาไฟฟาเทากบ 16.33 ยโร โดยสวนใหญผ

ท"มรายไดตอครวเรอนสงและมท"อยอาศยท"ดจะมความเตมใจ

จายมากกวาผท"มระดบรายไดระดบลาง เน"องจากพวกเขารบร

ขอมลขาวสารและตระหนกถงการเปล" ยนแปลงสภาพ

ภมอากาศ

26

จากผลงานวจยผานมา พบวามการนาทฤษฎสวนประสมทางการตลาดและพฤตกรรมผบรโภคมาประยกตใชกบหลายงานวจย ดงนJ ตารางท� 2 สรปสาระสาคญจากผลงานวจยท�ผานมา ท�เก�ยวกบสวนประสมทางการตลาดและ

พฤตกรรมผบรโภค ช�อผศกษา เร�อง วธการศกษา ผลการศกษา

ระพณพงษ ชยสข (2542)

พฤตกรรมการเลอกบรโภคนJ ามนเชJอเพลงรถยนตในจงหวดเชยงใหม

ใชแบบสอบถาม 400 ชด วเคราะหโดยใชสมการถดถอย (Regression Analysis) เทคนคการถดถอยกาลงสองนอยท"สด (Ordinary Least Square: OLS) และคาเฉล"ย รอยละ

ดานผลตภณฑ ผบรโภคจะเลอกผลตภณฑย"หอของ ปตท. เพราะมความนาเช"อถอมากท"สด ดานราคา ผบรโภคใหความสาคญกบราคาท"ต "ากวาของนJ ามนแตละย"หอเปนอนดบแรก ดานชองทางการจดจาหนาย ผบรโภคจะใหความสาคญกบทาเลท"ตJ งของสถานบรการนJ ามน เชน สถานบรการนJ ามนอยตดถนนใหญ มทางเขาออกไดสะดวก พนงงานบรการสภาพและรวดเรว และสดทาย ดานสงเสรมการตลาด พบวา ไมมผลตอการเลอกใชบรการสถานบรการนJ ามน

ธระชย วาสนาสมสกล (2545)

ทศนคตของผบรโภคตอนJ ามนไบโอดเซลในจงหวดเชยงใหม

ใชแบบสอบถาม 200 ชด ประมวลขอ มลโดยใ ชค ว า ม ถ" ร อ ย ล ะ แ ล ะคาเฉล"ยเลขคณต

ปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชนJ ามนไบโอดเซลเรยงตามคาเฉล"ยโดยรวม ไดแก ปจจยดานผลตภณฑ (คาเฉล"ย 3.76) ปจจยยอยท"มผลในระดบมากคอ คณภาพนJ ามน ปจจยดานราคา(คาเฉล"ย 3.40) ปจจยยอยท"มผลในระดบมากคอราคานJ ามนไบโอดเซลท"ถกกวาราคานJ ามนดเซลธรรมดา ปจจยดานชองทางการจดจาหนาย (2.98) ปจจยยอยท"มผลในระดบมากคอ การมอซอมรถ ปะยาง ลางรถ ตJงภายในสถานบรการ และปจจยดานการสงเสรมการตลาด (คาเฉล"ย 2.73) ปจจยยอยท" มผลในระดบมากคอ สถานบรการมการใหบรการอ"นๆ เชน ลางรถ เตมลมยาง

27

ตารางท� 2 (ตอ) ช�อผศกษา เร�อง วธการศกษา ผลการศกษา

พรเพญ เลศทศนวงศ (2546)

ท ศ น ค ต ท" ม ต อพลงงานทดแทน (เอทานอล) เปนเชJอเพลงรถยนตของผบรโภคในจงหวดสมทรสาคร

ใชแบบสอบถาม 372 ชด วเคราะหโดยใชคาความถ" รอยละ คาเฉล"ย และการทดสอบความสมพนธ

ผตอบแบบสอบถามทราบวา มการรณรงคใหใชพลงงานทดแทน (เอทานอล) โดยผท"มการศกษาระดบปรญญาตรขJนไป และผท"ประกอบอาชพรบราชการ พนกงานรฐวสาหกจและพนกงานบรษท มความรความเขาใจท"ถกตองตอพลงงานทดแทน (เอทานอล) วาสามารถใชแทนนJ ามนเบนซนได โดยพนกงานบรษทมแนวโนมใชพลงงานทดแทน (เอทานอล) หากมราคาถกกวานJ ามนเบนซน

ปณธาน โสมประภศร (2549)

ท ศ น ค ต ข อ ง ผ ใ ชร ถ ย น ต ท" น" ง ส ว นบ ค ค ล ใ น เ ข ตกรงเทพมหานครท"มผ ล ต อ ก า ร ใ ช แ ก สโซฮอล

ใชแบบสอบถาม 350 ชดวเคราะหโดยใชคาความถ" รอยละ คาเฉล"ย และการทดสอบความสมพนธ

ปจจยท"มผลตอการตดสนใจใชแกสโซฮอลมากท"สดคอ ดานราคา โดยมปจจยยอยคอ ราคาแกสโซฮอลท"ต "ากวาราคานJ ามนเบนซน เพราะจะชวยประหยดคาใชจายเม"อเทยบกบอตราสJนเปลองเชJอเพลง สวนปจจยยอยตวอ"นๆ จะมผลตอการตดสนใจใชในระดบปานกลาง ในดานผลตภณฑ ปจจยยอยท" มผลในระดบมาก ไดแก การชวยรกษาส"งแวดลอม การชวยยกระดบราคาพชผลทางการเกษตร

กณกนภา ไพรศร (2551)

ปจจยสวนผสมทางการตลาดท"มตอการเลอกใชนJ ามนเชJอเพลงทางเลอกของผใชรถยนตน"งสวนบคคลในอาเภอเมองเชยงใหม

ใชแบบสอบถามจานวน 400 ตวอยาง วเคราะหโดยใชสถตเชงพรรณนา (คาความถ" คารอยละ คาเฉล"ย และสวนเบ"ยงเบนมาตรฐาน)

ผตอบแบบสอบถามใหความสาคญกบปจจยดานผลตภณฑ ดานราคา และดานการจดจาหนายในระดบมาก สวนปจจยดานการสงเสรมการตลาดใหความสาคญในระดบปานกลาง โดย สวนใหญเหนวาภาครฐควรผลกดนใหประชาชนใชพลงงานทางเลอกท"หลากหลาย ควรแกไขปญหาดานราคานJ ามนเชJอเพลงทางเลอก ควรเพ"มสถานบรการนJ ามนเชJอเพลงทางเลอกใหเพยงพอกบความตองการ

28

ตารางท� 1.2 (ตอ) ช�อผศกษา เร�อง วธการศกษา ผลการศกษา

Biing-Hwan Lin et al. (2008)

อปสงคของผบรโภคท"มตอผลไมอนทรย

ใชแบบสอบถามจานวน 6,696 ครวเ รอน (จากท"เ ก บ ม า ทJ ง ห ม ด 7,534 ตวอยาง) ของประเทศสหรฐอเมรกา

ราคาเปนปจจยท"สาคญในการกาหนดอปสงคตอก า ร ซJ อ ผ ล ไ ม อ น ท ร ย โ ด ย ค า Own-price Elasticity ของผลไมอนทรยมคาอยระหวาง -1.06 ถง -3.54 เม"อเปรยบเทยบกบคา Own-price Elasticity ของ Conventional Fruits มคาอยระหวาง -0.49 ถง -0.85 จะเหนไดวา ราคาเปนปจจยสาคญในการกาหนดการซJอสนคา และเม"อศกษาคาความยดหยนของอปสงคตอราคาสนคาท"เก"ยวของ ในท"นJ คอ Conventional Fruits พบวามคาคอนขางสง นอกจากนJ ยงพบวาปจจยดานเศรษฐกจและสงคมท"มผลตออปสงคในผลไมอนทรยไดแก ครวเรอนท"อยทางภาคตะวนตกของประเทศ ครวเรอนท"แตงงานแลว ครวเรอนท"หวหนาครวเ รอนเปนผ หญงท" ไมไดทางาน การศกษาระดบ College และครวเรอนท"มรายไดสง

29

กรอบแนวคดของการวจย

จากแนวคดทฤษฎท"กลาวมาขางตน สามารถนามาสรางเปนกรอบแนวคดสาหรบโครงการวจยได ดงนJ

ภาพท� 3 แสดงกรอบแนวคดของโครงการวจย

ท"มา : จากการรวบรวม

Bid Variables คอ ระดบราคาสวนตาง (Premium)

ท"ผ บรโภคตองเผชญใน Double

Bounded Logit Model

Socio-economic Variables เชน เพศ การศกษา อาชพ รายได อาย จานวนสมาชกในครวเรอน เปนตน

Perception Variables เชน การตระหนกเร"องสถานการณราคานJ ามนตลาดโลก , ภาวะโลกรอน , มลพษจากควนนJ ามน

Marketing Mix Attitude

Marketing Potential and Willingness to Pay for

Biodiesel

Government Policy เชน อตราภาษ , งบสนบสนน

Willingness to pay

บทท� 3

วธการวจย

ประชากร

ประชากรทใชในการศกษา ไดแก กลมบคคลทมโอกาสจะไดใชน� ามนไบโอดเซล ซ งสวนใหญใชเพอการผลตและขนสงทางการเกษตรโดยพจารณาเปนครวเรอน โดยประชากรตองพ�นทอยอาศยหรอทาการเกษตรในเขตพ�นทหม 9 ตาบลแมหอพระ จงหวดเชยงใหม ซ งมจานวนท�งส�น 575 ครวเรอน ในชวงเวลาททาการสารวจ กลมตวอยาง

การศกษาคร� งน� มแนวทางการสมตวอยางจากประชากรดงตอไปน� ข�นท 1 กาหนดพ�นททาการศกษาโดยเรมตนจากพ�นทททาการผลตน� ามนไบโอดเซล ซ งไดแกพ�นทหม 9 แลวจงทาการสมตวอยางแบบบงเอญจากคนในชมชนทมพ�นทอยใกลเคยงกบพ�นทหม 9 จนครบทกหมบานในเขต ตาบลแมหอพระ ข�นท 2 คานวณหาขนาดของกลมตวอยางจากประชากรในตาบลแมหอพระ ซ งมประชากรจานวน 575 ครวเรอน โดยใชสตรยามาเน (Yamane Taro, 1967) อางโดย อรนช การหลง (2547) กาหนดใหมความคลาดเคลอนของการสมตวอยางเทากบ 0.03 หรอรอยละ 3 หมายความวากลมตวอยาง 100 คน จะเกดความคลาดเคลอนของการสม 3 คน ตามสตร

n = 2)(1 eN

N

+

เมอ n = ขนาดตวอยางททาการศกษา N = จานวนครวเรอนประชากรท�งหมด (575 ครวเรอน) e = ความคลาดเคลอนทยอมใหเกดข�น (0.03) ผลการคานวณทาใหไดจานวนตวอยางในตาบลแมหอพระ คอ n = 575/(1+(575*(0.03)*(0.03)) n = 378 ครวเรอน เพราะฉะน�นในการศกษาคร� งน� จงไดทาการเกบขอมลจากกลมตวอยางท�งส�น 400 ครวเรอนโดยใชเวลารวบรวมขอมลในชวงเดอน มนาคม-พฤษภาคม 2556

31

ขอมลท�ใชในการวจย

ขอมลทใชในการวจย แบงออกเปน 2 ประเภท คอ ขอมลทตยภม (Secondary Data) คอ ขอมลจากเอกสารทไดมการเกบรวบรวมไวแลว อาทเชน จากหนงสอ งานวจย รายงานทางสถตตางๆ ตลอดจนขอมลจากสออเลกทรอนกส (Internet) เปนตน ขอมลปฐมภม (Primary Data) คอ ขอมลทไดจากการสอบถามกลมตวอยาง ในเขตพ�นทเปาหมาย โดยการออกภาคสนามจะแบงเปน 2 รอบ โดยรอบแรก (Pre-survey) จะใชจานวนตวอยาง 50 ตวอยาง ดวยการถามแบบปลายเปด (Open-ended) ซ ง ผลทไดจาก Pre-survey จะถกนาไปใชในการออกแบบระดบราคา (Bid) ใหเหมาะสมเพอใชในการถามรอบทสอง คอ Final-survey จานวน 378 ตวอยาง ตอไป แบบสอบถามทใชประกอบดวยชดคาถามแบบมโครงสราง แบงออกเปน 4 สวน คอ สวนแรกจะถามถงขอมลเกยวกบสภาพเศรษฐกจและสงคมของผบรโภค (Socio-economic variable) สวนทสองเปนเรองเกยวกบ Belief and Perception Variables สวนทสามจะถามเรองความเตมใจทจะจาย ซ งใน Pre-survey จะเปนคาถามปลายเปด (Open-ended Question) ซ งจะถามวา “ทานจะมความเตมใจทจะจายเพมข�นสงสดกบาทสาหรบน�ามนไบโอดเซล 1 ลตร เมอเทยบกบน� ามนชนดอน แตเมอเปน Final-survey จะเปน Double Bounded Close-ended question สวนสดทายเปนการถามเกยวกบสวนประสมทางการตลาด และทศนคตของผบรโภค เคร�องมอในการวจยและการวเคราะหขอมล

ในการวจยคร� งน� วเคราะหขอมลโดยใชสถตเชงพรรณนา รวมกบการวเคราะหขอมลดวยสถตเชงปรมาณ โดยวธการวเคราะหจาแนกตามวตถประสงค ดงน� วตถประสงคขอท 1 เพอทราบสถานการณการผลตและการตลาด ของน� ามนไบโอดเซล ในจงหวดเชยงใหม จะทาการศกษาโดยการสมภาษณจากแหลงขอมลในพ�นทและจากผเชยวชาญภาพนอกพ�นท รวมถงขอมลทไดจากเอกสารสงพมพและสอออนไลน วตถประสงคขอท 2 เพอทราบถงความเตมใจจายของชมชนทมตอน� ามนไบโอดเซล สามารถศกษาไดโดยการหาคาความเตมใจจะจายสวนตางราคาสงสดโดยเฉลย (Mean of Maximum Willingness to Pay for Price Premium: Mean of MWTP) สาหรบน� ามนไบโอดเซลเมอเทยบกบน� ามนชนดอนจานวน 1 ลตร โดยใชขอมลปฐมภมทไดจากการตอบแบบสอบถามมาทาการ

32

วเคราะหดวยสถตเชงพรรณนา (Descriptive Analysis) รวมกบการวเคราะหหาคาความเตมใจจะจาย โดยวธ ทเรยกวา Double Bounded Close-ended CVM โดยอาศยสมการความนาจะเปนสงสด Likelihood Function หรอฟงกชนของความนาจะเปนรวมกนของทกเหตการณ (Joint Density Function) โดยมเปาหมายคอ การหาโอกาสทจะพบสงทผตอบแบบสอบถามทกๆคนตดสนใจเลอก ซ งมคาเทากบโอกาสทผบรโภคทกคนจะเลอกมาคณกน แตเนองจากเราไมทราบไดวาผตอบแบบสอบถามแตละคนจะเลอกตอบทางไหน จงตองแสดงไวทกทาง แตจะกากบดวยดชนทระบวาเขาเลอกทางไหนและไมเลอกทางไหน ดงน�

1

Pr( ) Pr( ) Pr( ) Pr( )YY YN NY NNn n n n

nd d d dL y YY y YN y NY y NN = = × = × = × = ∏

จากน�นสรางสมการ Log Likelihood Function โดยการ Take In เขาไปท�งสองขางของสมการจะทาให ln ของผลคณกลายเปนผลบวกของ ln ไดดงน�

1ln Pr( ) ln Pr( ) ln Pr( ) ln Pr( )

nYY YN NY NNn n n nInL d y YY d y YN d y NY d y NN = Σ = + = + = + =

โดย 1YY

nd = เมอผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ YY และจะเทากบ 0 เมอตอบเปนอยางอน

1YNnd = เมอผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ YN และจะเทากบ 0 เมอตอบเปนอยางอน

1NYnd = เมอผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ NY และจะเทากบ 0 เมอตอบเปนอยางอน

1NNnd = เมอผตอบแบบสอบถามเลอกตอบ NN และจะเทากบ 0 เมอตอบเปนอยางอน

จากสมการ Log Likelihood ทไดนาไปประมาณคาโดยใชวธ Maximum Likelihood Estimation (MLE) จะไดคาพารามเตอรทตองการท�งหมด จากน�นนาไปคานวณหาคาเฉลยของความเตมใจจะจาย (Mean of Willingness to Pay) ทาการวเคราะหปจจยทมผลตอมลคาความเตมใจจายโดยใชแบบจาลองหลายทางเลอก (Multinomial Logit) โดยกาหนดตวแปรทใชในการศกษาดงสมการตอไปน� ��� = ����� + ������ + ���� + ���� + ���� + ����2 + ���� + �!" + #���$ + %���& +'( โดยกาหนดให WTP คอ คาความเตมใจจายของคนท i α คอ คาคงท β คอ คาสมประสทธของตวแปรอสระ

iε คอ คาความคลาดเคลอน

33

ตารางท� 3 แสดงตวแปรและความหมายของตวแปรอสระท�ใชในการศกษา

ตวแปร ความหมายของตวแปร สญลกษณ

ความถในการเตมน� ามนของครวเรอน

จานวนคร� งของการเตมน� ามนตอ 1 อาทตยของกลมตวอยาง

FRQHH

ประสบการณการใชน� ามนไบโอดเซล

ประการณของกลมตวอยางในการเตมน� ามนไบโอดเซล( 0 = ไมเคยมประสบการณ , 1 = เคยมประสบการณเตม)

Bio

เพศ เพศของกลมตวอยาง (0 = เพศหญง , 1 = เพศชาย) Sex อาชพ อาชพของกลมตวอยาง ประกอบดวย

0 = อาชพ อนๆ 1 = เกษตรกร

OCC

รายได ระดบรายไดของกลมตวอยาง INC2 สวนประสมทางการตลาดดานราคา

สวนประสมทางการตลาดทเกยวของกบความเหมาะสมของราคาน� ามนไบโอดเซลเมอเทยบกบคณภาพ คานวณจากระดบการใหความสาคญของกลมตวอยาง โดยอาศยมาตรวด ไดแก 3.26-4.00 = 4 คอ ระดบความสาคญตอการ ตดสนใจใช อยในระดบ มากทสด 2.51-3.25 = 3 คอ ระดบความสาคญตอการตดสนใจใช อยในระดบ มาก 1.76-2.50 = 2 คอ ระดบความสาคญตอการตดสนใจใชอย ในระดบ นอย 1.00-1.75 = 1 คอ ระดบความสาคญตอการตดสนใจใช อยในระดบ นอยทสด

PRI

สวนประสมทางการตลาดดานสถานท

สวนประสมทางการตลาดทเกยวของกบสถานทผลตและจาหนาย คานวณจากระดบการใหความสาคญของกลมตวอยาง โดยมหลกเกณฑเหมอนกบตวแปร PRI

PLA

สวนประสมทางการตลาดดานคณภาพสนคา

สวนประสมทางการตลาดทเกยวของกบคณภาพน� ามน คานวณจากระดบการใหความสาคญของกลมตวอยาง โดยมหลกเกณฑเหมอนกบตวแปร PRI

PROD

สวนประสมทางการตลาดดานการสงเสรมทางการตลาด

ส ว น ป ร ะ ส ม ท า ง ก า ร ต ล า ด ท เ ก ย ว ข อ ง ก บ ก า รประชาสมพนธ คานวณจากระดบการใหความสาคญของกลมตวอยาง โดยมหลกเกณฑเหมอนกบตวแปร PRI

PROM

34

วตถประสงคท 2-3 เพอใหทราบสวนผสมทางการตลาดทเหมาะสมและทศนคตของผบรโภคในน� ามนไบโอดเซล จะทาการศกษาโดยใชแบบสอบถามทมความเกยวของกบ สวนประสมทางการตลาดและทศนคตทมอทธผลตอการตดสนใจใชน� ามนไบโอดเซล ซ งลกษณะคาตอบของแบบสอบถามเกยวกบสวนประสมทางการตลาดทมอทธพลตอการตดสนใจใชน� ามนไบโอดเซลน� จะแบงเปน 4 ระดบซ งสามารถประมาณคาเปนคะแนน (rating scale) ไดดงน� มากทสด มคาคะแนนเทากบ 4 คะแนน มาก มคาคะแนนเทากบ 3 คะแนน นอย มคาคะแนนเทากบ 2 คะแนน นอยทสด มคาคะแนนเทากบ 1 คะแนน ในการคานวณคาเฉลยจากการสารวจและเกบขอมลของกลมตวอยางจะเปนไปตามเกณฑ ของการแบงความกวางอนตรภาคช�น ดงน� คาเฉลย 3.26-4.00 ระดบความสาคญตอการตดสนใจใชอยในระดบ มากทสด คาเฉลย 2.51-3.25 ระดบความสาคญตอการตดสนใจใชอยในระดบ มาก คาเฉลย 1.76-2.50 ระดบความสาคญตอการตดสนใจใชอยในระดบ นอย คาเฉลย 1.00-1.75 ระดบความสาคญตอการตดสนใจใชอยในระดบ นอยทสด

35

บทท� 4

ผลการวจย

ในบทท 4 น� แบงเน�อหาของผลการวจยออกเปนส สวน ประกอบดวย สวนท�หน�ง นโยบายของรฐบาลและสถานการณการผลตและการตลาดน� ามนไบโอดเซลในระดบชมชน สวนท�สองแสดงผลการศกษาดานลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม พฤตกรรมการบรโภค ทศนคต ความร ความเขาใจของผตอบแบบสอบถามเกยวกบน�ามนไบโอดเซล สวนท�สาม การศกษาความเตมใจจายโดยใช Multinomial Logit Model และสวนท�ส� การศกษาสวนประสมทางการตลาดของน� ามนไบโอดเซล ในชมชนตาบลแมหอพระ อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม โดยมผลการศกษาดงตอไปน�

สวนท� 1 นโยบายรฐบาลตอพลงงานของประเทศ และสถานการณการผลต การตลาด ของน)ามนไบโอดเซล

เนองจากพลงงานถอเปนปจจยสาคญทสงผลตอความสามารถทางการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ โดยเฉพาะอยางยงน� ามนซ งถอเปนทรพยากรทขาดแคลนและหายากมากข�น ดงจะเหนไดจากระดบราคาน� ามนทปรบตวเพมข�นอยางตอเนอง โดยเฉพาะอยางยงการไดรบแรงกดดนจากปจจยทางดานอปสงค ซ งมท�งสวนทเปนอปสงคแทจรงทเกดจากการขยายตวทางเศรษฐกจของประเทศขนาดใหญ เชน จน สหรฐอเมรกา และอนเดย นอกจากน� ยงมอปสงคเทยมทเกดจากการเกงกาไรในตลาดน�ามนลวงหนา สงผลใหราคาน�ามนผนผวนจากความเปนจรง

น� ามนถอเปนปจจยสาคญในการผลตของประเทศไทยเนองจากความตองการทมมากกวากาลงการผลตภายในประเทศ จงสงผลตอการมลคาการนาเขาทเพมข�นเปนมลคามหาศาล ซ งถาราคาน�ามนยงคงมความผนผวนและมแนวโนมราคาสงข�นแบบน� ตอไปยอมสงผลกระทบตอปญหา เงนเฟอ (inflation) สภาวะเศรษฐกจถดถอย (recession) และถาปญหาท�งสองน� เกดข�นพรอมกนจะนาไปสภาวะเศรษฐกจชะงกงน (stagflation) เพราะฉะน�น การศกษาในสวนน� จงตองการนาเสนอถงนโยบายภาครฐบาล สถานการณการผลต การตลาดของน�ามนไบโอดเซล ดงตอไปน� สถานการณการใชพลงงานของประเทศไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ การใชพลงงานของประเทศไทยมแนวโนมเพมข�นมาโดยตลอดต�งแตป พ.ศ. 2533 ถง 2553 โดยพจารณาไดจากคาการใชพลงงานข�นสดทาย(final energy) ในป พ.ศ. 2553 ทสงถง 2.32 เทาของป พ.ศ.2533 หรอ ประมาณ 71,000 พนตนเทยบเทาน� ามนดบ(ktoe) ซ งอตราดงกลาวน� เปนไป

36

ในทศทางเดยวกบการเตบโตทางเศรษฐกจ แตจากคาความยดหยนพลงงาน(energy elasticity) ทมคาเทากบ 0.98 ไดบงช� ใหเหนถงการขยายตวของการใชพลงงานเมอเทยบกบการขยายตวทางเศรษฐกจ ซ งถอเปนคาทสงเมอเทยบกบประเทศทพฒนาแลว นอกจากน� ยงมคาดชนความเขมของการใชพลงงาน(energy intensive) ซ งคานวณจากอตราสวนการใชพลงงานตอหนวยของ GDP ดชนน� มแนวโนมเพมข�นมาโดยตลอด และมคาสงกวาประเทศพฒนาแลว เชน ประเทศญปน และกลมประเทศยโรป ในขณะทประเทศกาลงพฒนาขนาดใหญมคาดชนสงกวาประเทศไทยแตกมแนวโนมลดลงอยางรวดเรว แนวโนมความตองการพลงงานในอนาคต ภายใตสมมตฐานทวาเศรษฐกจขยายตวในระดบปานกลาง(base case) นนคอ GDP (คดคาคงทป พ.ศ. 2531) เตบโตเฉลยรอยละ 4.2 ตอป และประชากรเพมข�นเฉลยรอยละ 0.3 ตอปโดยทไมมการเปลยนโครงสรางการใชพลงงานทมนยสาคญ เชน การเปลยนแปลงโครงสรางอตสาหกรรมและไมมมาตรการสงเสรมการอนรกษพลงงานเปนการพเศษ(กรณ BAU) ความตองการพลงงานจะมแนวโนมสงข� นอยางตอเนอง จนเพมเปน 151,000 ktoe หรอประมาณ 2.1 เทาของปจจบน หรอเพมข�นเฉลยรอยละ 3.9 ตอป โดยทคาความยดหยนพลงงาน(energy elasticity) เฉลยคอ0.93 และความตองการพลงงานในภาคธรกจและภาคอตสาหกรรมยงคงมแนวโนมเพมข�นในอตราทสงกวาภาคอนๆ และสงกวาอตราการเตบโตทางเศรษฐกจ(ภาพท 6) ภาพท� 4 คาความเขมการใชพลงงานของประเทศไทยป พ.ศ. 2529-2553

37

ภาพท� 5 คาความเขมการใชพลงงานของประเทศไทยเปรยบเทยบกบประเทศตางๆ ภาพท� 6 แนวโนมความตองการใชพลงงานในอนาคตกรณปกต (BAU) จากสถานการณการใชพลงงานในปจจบนและแนวโนมความตองการดานพลงงานในอนาคตทาใหประเทศไทยตองพบกบความทาทายทสาคญ คอ 1) ความมนคงในการจดหาพลงงาน เนองจากตองมการแยงชงทรพยากรพลงงานกบนานาประเทศโดยเฉพาะประเทศกาลงพฒนาขนาดใหญทมอตราการเตบโตของความตองการทสงมาก 2) ตนทนพลงงานทมแนวโนมสงข�นเรอยๆ เนองจากความตองการทเพมข�นอยางรวดเรวดงขอ 1) ความยากลาบากในการผลตพลงงาน เนองจากปรมาณสารองรอยหรอแลว และตนทนสงแวดลอมในการผลตสงข�น อกท�ง ยงมปญหาภมรฐศาสตรของประเทศผผลตน� ามนรายใหญในตะวนออกกลางและแอฟรกาเหนอ

38

3) การพงพาการนาเขาพลงงานมากข�น เนองจากแหลงพลงงานในประเทศรอยหรอลง โดยเฉพาะกาซธรรมชาตในอาวไทย อนเปนการเพมภาระดานดลการคา ซ งจะนาไปสปญหาความมนคงของประเทศ และความสามารถในการแขงขนเชงเศรษฐกจ 4) ปรมาณการปลอยมลพษเพมข�น เนองจากการใชเช�อเพลงฟอสซลในการผลตความรอน ไฟฟาและการขนสง ทาใหตองมตนทนทสงข�นในการรกษาคณภาพสงแวดลอม โดยเฉพาะในนคม อตสาหกรรม หากไมมการใชเช�อเพลงทสะอาดกวาเดม หรอการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน 5) ปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเพมข� น เนองจากยงตองพ งพาเช�อเพลงฟอสซลในสดสวนทสง ซ งปจจบนกมการใชมากกวารอยละ80 ของการใชพลงงานท�งหมด และรอยละ 90 ของพลงงานทใชผลตกระแสไฟฟาอยแลว ทาใหการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากภาคพลงงานสงถงรอยละ 70 ของการปลอยท�งหมด เพอบรรเทาปญหาการเปลยนแปลงภมอากาศประเทศไทยและธรกจไทยอาจตองเผชญกบแรงกดดนใหจากดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากขอตกลงระหวางนานาประเทศ หรอขอตกลงทวภาคตามขอเรยกรองของประเทศผนาเขาสนคา หรอจากมาตรการสรางทางเลอกใหกบผบรโภคในการเลอกใชสนคาหรอบรการทมรองรอยคารบอนตา (carbon footprint) ในประเทศตางๆ รวมท�งผบรโภคภายในประเทศ (กระทรวงพลงงาน, 2554) นโยบายพลงงานของประเทศไทย จากสถานการณดานพลงงานและความทาทายทประเทศไทยตองพบในอนาคตทาใหรฐบาลจาเปนตองกาหนดเปนนโยบายดานพลงงาน โดยปรากฏอยในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ดงมรายละเอยดตอไปน� (กระทรวงพลงงาน , 2554) 1) นโยบายพลงงานตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท� 10 (พ.ศ.2550-2554)

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 10 (พ.ศ.2550-2554) ไดกาหนดแนวนโยบายดานพลงงานโดยกาหนดแนวทางการเพมประสทธภาพการใชพลงงานและการใชพลงงานทดแทนเพอประหยดเงนตราตางประเทศในการนาเขาพลงงาน ลดตนทนการผลตและคาใชจายดานพลงงานของประชาชนและลดมลพษทเกดจากการใชพลงงานในกระบวนการผลตและบรโภคของประชาชน ดงน�

1.1) จดหาแหลงพลงงานท�งในและตางประเทศเพมเตม รวมท�งหาแหลงพลงงานใหมๆ ตลอดจนสารองแหลงพลงงานใหเพยงพอและสามารถรองรบความตองการในภาวะขาดแคลนเพอสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศในระยะยาว

39

1.2) เพมประสทธภาพการใชพลงงานในภาคขนสง อตสาหกรรมและครวเรอนโดยใชมาตรการจงใจและมาตรการบงคบ เชน การใหการสงเสรมการลงทนเปนกรณพ เศษแกอตสาหกรรมทสรางมลคาทางเศรษฐกจสงแตใชพลงงานนอย การควบคมการนาเขาเครองจกรและอปกรณจากตางประเทศทมประสทธภาพในการประหยดพลงงานตา เปนตน รวมท� งการใชมาตรการผงเมอง การปรบโครงสรางการขนสงและระบบโลจสตกสทเปนรปแบบการขนสงทใชเช�อเพลงนอย และเปนการลดการเดนทางของคนและสนคา การขนสงโดยระบบรางและทางน� า การพฒนาอตสาหรรมในลกษณะคลสเตอรและการพฒนาเมองแบบครบวงจร

1.3) รณรงคใหทกภาคสวนไดมสวนรวมในการอนรกษพลงงานและใชพลงงานทางเลอกตางๆ ไดแก กาชธรรมชาตสาหรบรถยนต (NGV) แกสโซฮอล และไบโอดเซล รวมท�งการใหคาปรกษาแกภาคครวเรอน ภาคธรกจเอกชน และภาครฐในกระบวนการผลตพลงงานทางเลอกและพลงงานทดแทน การลดการใชพลง และการสรางจตสานกในการอนรกษพลงงาน

1.4) วจยและพฒนาพลงงานทางเลอกและพลงงานทดแทน รวมท�งศกษาความเหมาะสมในการนาเช�อเพลงรปแบบใหมในการผลตไฟฟาสาหรบอนาคต ท�งดานเทคนค ความคมคาเชงพาณชย และลดผลกระทบตอสงแวดลอม รวมท�งการจดเตรยมบคลากรใหมความพรอม และการใหความรแกประประชาชนไดเขาใจถงเหตผลความจาเปน 2) นโยบายพลงงานของรฐบาลนายอภสทธC เวชชาชวะ (ตามคาแถลงนโยบายของรฐบาลเม�อวนท� 30 ธนวาคม 2551)

2.1) พฒนาพลงงานใหประเทศไทยสามารถพงพาตนเองไดมากข�น โดยจดหาพลงงานใหพอเพยง มเสถยรภาพ ดวยการเรงสารวจและพฒนาแหลงพลงงานประเภทตางๆ ท�งภาพในและตางประเทศและเรงใหมการเจรจากบประเทศเพอนบานในระดบรฐบาลเพอรวมพฒนาแหลงพลงงาน วางแผนพฒนาไฟฟาใหมการกระจายชนดเช�อเพลงทใชเพอลดความเสยงดานการจดหา ความผนผวนทางดานราคา และลดตนทนการผลต และสงเสรมการผลตไฟฟาขนาดเลกมาก รวมท�งศกษาความเหมาะสมในการพฒนาทางเลอกอนๆ มาใชประโยชนในการผลตไฟฟา

2.2) ดาเนนการใหนโยบายดานพลงงานทดแทนเปนวาระแหงชาต โดยสนบสนนการผลตและการใชพลงงานทดแทน โดยเฉพาะการพฒนาเช�อเพลงชวภาพและชวมวล เชน แกสโซฮอส (อ 10 อ 20 และ อ 85) ไบโอดเซล ขยะมลสตว เปนตน เพอเสรมสรางความมนคงดานพลงงาน ลดภาวะมลพษ และเพอประโยชนของเกษตรกร โดยสนบสนนใหมการผลตและการใชพลงงานหมนเวยนในระดบชมชน หมบาน ภายใตมาตรการสรางแรงจงใจทเหมาะสม รวมท�งสนบสนนการใชกาชธรรมชาตในภาคขนสงใหมากข�น โดยขยายระบบขนสงกาชธรรมชาตใหครอบคลมพ�นทท�งประเทศ ตลอดจนสงเสรมและวจยพฒนาพลงงานทดแทนทกรปแบบอยางจรงจงและตอเนอง

40

2.3) กากบดแลราคาพลงงานใหอยในระดบทเหมาะสม มเสถยรภาพ และเปนธรรมตอประชาชน โดยกาหนดโครงสรางราคาเช�อเพลงทเหมาะสม และเอ�อตอการพฒนาพชพลงงาน รวมท�งสะทอนตนทนทแทจรงมากทสด และบรหารจดการผานกลไกตลาดและกองทนน� ามน เพอใหมการใชพลงงานอยางประหยด และสงเสรมการแขงขนและการลงทนในธรกจพลงงาน รวมท�งพฒนาคณภาพการใหบรการและความปลอดภย

2.4) สงเสรมการอนรกษและประหยดพลงงาน ท�งในภาคครวเรอน อตสาหกรรม บรการและการขนสงโดยรณรงคใหเกดวนยและสรางจตสานกในการประหยดพลงงาน และสนบสนนการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ มมาตรการจงใจใหมการลงทนจากภาคเอกชนในการปรบเปลยนอปกรณประหยดพลงงาน และมาตรการสนบสนนใหครวเรอนลดการใชไฟฟาในชวงการใชไฟฟาสงสด รวมท�งการวจยพฒนาและกาหนดมาตรฐานอปกรณไฟฟาและมาตรฐานอาคารประหยดพลงงาน ตลอดจนสนบสนนการพฒนาระบบขนสงมวลชนและการขนสงระบบราง เพอใหมการใชพลงงานอยางมประสทธภาพและสามารถชะลอการลงทนดานการจดหาพลงงานของประเทศ

2.5) สงเสรมการจดหาและการใชพลงงานทใหความสาคญตอส งแวดลอม ภายใตกระบวนการมสวนรวมของประชาชน โดยกาหนดมาตรฐานดานตางๆ รวมท�งสงเสรมใหเกดโครงการกลไกการพฒนาพลงงานทสะอาด เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชน และลดปรมาณกาชเรอนกระจก 3) นโยบายพลงงานภายใตกรอบการดาเนนงานของคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาตและกระทรวงพลงงาน

การดาเนนนโยบายและแผนพฒนาพลงงานอยภายใตยทธศาสตรของกระทรวงพลงงาน คอ

- การสรางความมนคงดานพลงงานของประเทศ - การกากบ ดแลกจการพลงงานและกจการทเกยวของ - การเสรมสรางความเขมแขงของภาคธรกจพลงงาน - การพฒนาพลงงานอยางมดลยภาพตอสงแวดลอม - การเปนองคกรสมรรถนะสงทยดม�นในหลกธรรมาภบาล และการพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป (2551-2565) และแผนพฒนากาลงผลตไฟฟาของ

ประเทศ พ.ศ.2553-2573 รวมท�งแผนการอนรกษพลงงาน พ.ศ.2551-2554 4) แผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป (2551-2565) การจดทาแผนพฒนาพลงงานทดแทน 15 ป (2551-2565) มวตถประสงคเพอใหประเทศใช

พลงงานทดแทนเปนพลงงานทางเลอกทดแทนการนาเขาน� ามน เพมความมนคงในการจดหา

41

พลงงานใหประเทศ สงเสรมการใชพลงงานรปแบบชมชนสเขยวแบบครบวงจร สนบสนนอตสาหกรรมการผลตเทคโนโลยพลงงานทดแทนในประเทศ และสงเสรมการวจย พฒนาเทคโนโลยพลงงานทดแทนประสทธภาพสง โดยกาหนดเปาประสงคในการเพมสดสวนการใชพลงงานทดแทนใหเปนรอยละ 20 ของการใชพลงงานช�นสดทายของประเทศภายในป 2565 แผนดาเนนการแบงออกเปน 3 ระยะ ไดแก 4.1) ระยะส� น (2551-2554) มงเนนการสงเสรมเทคโนโลยพลงงานทดแทนทไดรบการยอมรบแลว (Proven technologies) และมศกยภาพทจะเปนแหลงพลงงานทดแทนไดสง เชน เช�อเพลงชวภาพ การผลตไฟฟาและความรอนจากชวมวล กาชชวภาพ เอนจว โดยใชมาตรการสนบสนนทางดานการเงนเตมรปแบบ 4.2) ระยะกลาง (2555-2559) สงเสรมอตสาหกรรมเทคโนโลยพลงงานทดแทนและสนบสนนการพฒนาตนแบบเทคโนโลยพลงงานทดแทนใหมๆ เชน การผลตเอทานอลและไบโอดเซลจากสาหราย การผลตน� ามนจากชวมวลและเช� อเพลงไฮโดรเจนใหมความคมคาทางเศรษฐศาสตร สงเสรมการใชเทคโนโลยใหมในการผลตพลงงานเช�อเพลงชวภาพ การพฒนาตนแบบ Green City และการสรางความเขมแขงของการผลตพลงงานทดแทนในระดบชมชน 4.3) ระยะยาว (2560-2565) สงเสรมเทคโนโลยพลงงานทดแทนใหมๆ ทมความคมคาทางเศรษฐศาสตร การขยายผล Green City และพลงงานชมชน รวมถงการสนบสนนใหประเทศไทยเปนศนยการสงออกเช�อเพลงชวภาพและพลงงานทดแทนในภมภาคอาเซยน

มาตรการทนามาใชประกอบดวย (1) มาตรการสงเสรมการผลตและการใชพลงงานทดแทน ไดแก -ใชมาตรการจงใจทเหมาะสมและเอ�อตอการพฒนาพลงงานทดแทน - ใหประชาชนมสวนรวมในการพฒนาการผลต การใช และการบรการจดการพลงงาน

ทดแทนดวยตนเอง - ทบทวนมาตรการ Adder Cost ใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและเทคโนโลย - ใชมาตรการดานภาษและการลงทนเพอจงใจผประกอบการ - สงเสรมการลงทนและประกนความเสยงผาน ESCO Fund - ผลกดนโครงการพลงงานทดแทนสกลไกการพฒนาทสะอาด - แกไขกฎหมายและกฎระเบยบใหเอ�อตอการลงทนดานพลงงานมดแทน - สงเสรมอตสาหกรรมการผลตเทคโนโลย�พลงงานทดแทนในประเทศเพอลดตนทนและ

เพมสดสวนการผลตในประเทศ - สรางมาตรฐานเทคโนโลยพลงงานทดแทน

42

- ถายทอดความรเชงเทคนคและตวอยางโรงงานพลงงานทดแทนทประสบความสาเรจเพอลดความเสยงดานการลงทนในพลงงานทดแทน

(2) มาตรการสงเสรมการวจยและพฒนาพลงงานทดแทน - จดสรรงบประมาณและบรณาการรวมกบทกภาคสวนในดานการศกษา วจย พฒนาและ

สาธตต�งแตตนน�าถงปลายน�าอยางตอเนอง - ศกษาแนวทางการจดการพลงงานทดแทนท�งในระดบมหภาคและจลภาค เพอพฒนาไปส

ความคมคาเชงพาณชยและตอยอดใหเกดผลอยางเปนรปธรรม - สรางองคความรใหกบประชาชนในประเทศและสรางสงคมแหงการเรยนรภายใตหลก

เศรษฐกจพอเพยง (3) การรณรงคสรางจตสานกและการประชาสมพนธใหความรแกประชาชน - รณรงคใหประชาชนและภาคสวนทเกยวของตระหนกถงความสาคญและมสวนรวมใน

การพฒนาพลงงานทดแทน - ใหประชาชนทกภาคสวนรบทราบนโยบายและมาตรการสงเสรมพลงงานทดแทนและ

สามารถเขาถงอยางสะดวก - จดต� งเครอขายพลงงานทดแทนเพอเปนกลไกการแลกเปลยนองคความรทเกยวกบ

พลงงานทดแทน - จดอบรม/สมมนาเชงปฏบตการเพอสรางศกยภาพบคลากรดานพลงงานทดแทน - จดใหมหลกสตรการเรยนดานพลงงานทดแทนใหกบเยาวชนไทย 5) แผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศ พ.ศ. 2553 – 2573 (PDP 20 ป) แผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศ พ.ศ. 2553 – 2573 เปนแผนทพยากรณปรมาณ

การใชไฟฟาและเตรยมกาลงสารองการผลตไฟฟาใหอยในปรมาณทเหมาะสมและสอดคลองกบสถานการณดานพลงงานท� งในประเทศและของโลกในแตละขณะ ดงน� น แผนจงอาจมการปรบเปลยนไดตามความเหมาะสมโดยเนนความมนคงของระบบไฟฟาเปนหลก

สาหรบในแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศ พ.ศ. 2553 – 2573 ไดมการพยากรณความตองการใชไฟฟากรณฐานจากแผนทางเลอก 3 กรณ คอ

1) ทางเลอกทใชคาพยากรณทสง 2) ทางเลอกทใชคาพยากรณกรณฐาน 3) ทางเลอกทใชคาพยากรณกรณฐาน ซ งมปรมาณพลงงานหมนเวยนสง และกาหนดกาลงการผลตไฟฟาสารองทเหมาะสมไวไมตากวารอยละ 15 รวมท� ง

กาหนดการใชเช�อเพลงทนามาผลตไฟฟาโดยลดการพงพงกาซธรรมชาตและเพมแหลงเช�อเพลงอน

43

ทมความหลากหลายมากข�น โดยในป 2573 กาหนดสดสวนการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานตางๆ ดงน�

1) พลงงานหมนเวยนไมตากวารอยละ 5 2) โรงไฟฟานวเคลยรไมเกนรอยละ 10 3) ซ�อไฟฟาจากประเทศเพอนบานไมเกนรอยละ 25 4) โรงไฟฟาถานหนเทาทจาเปน เพอลดปญหาภาวะเรอนกระจก รวมท�งสนบสนนการใช

เทคโนโลยถานหนสะอาด นอกจากน�นยงมแผนพฒนาพลงงานสะอาดและพฒนาพลงงานหมนเวยน และกาหนด

เปาหมายการลดปรมาณการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดจากภาคการผลตไฟฟาในป 2563 ใหอยในระดบ 0.38 – 0.42 Kg/kWt

6) แผนการอนรกษพลงงาน ในชวงป 2551 – 2554 แผนน�ไดกาหนดเปาหมายการลดปรมาณการใชพลงานลง 7,820 พนตน เทยบเทาน� ามนดบ

คดเปนรอยละ 10.8 ของคามตองการใชพลงงานท� งหมดของประเทศในป 2554 และกาหนดเปาหมายการนาพลงงานหมนเวยนมาใชแทนพลงงานเชงพาณชย 8,858 พนตนเทยบเทาน� ามนดบหรอคดเปนรอยละ 12.2 ของความตองารใชพลงงานในป 2554 ดงตารางตอไปน� ตารางท� 4 แผนอนรกษพลงงานในชวงป 2551 – 2554

แผนอนรกษพลงงาน ในชวงป 2551 – 2554

ความตองการใชพลงงานป 2554 (Ktoe)

ประหยดได

กรณปกต มแผนอนรกษ

พลงงาน Ktoe รอยละ

แผนงานเพมประสทธภาพการใชพลงงาน 80,331 72,511 7,820 10.8 1. สาขาอตสาหกรรม 31,847 28,658 3,190 4.4 2. การจดการดานการใชพลงงาน 19,704 18,486 1,217 1.7 3. สาขาขนสง 28,781 25,367 3,413 4.7

ทมา : กระทรวงพลงงาน (2544)

44

ตารางท� 5 การใชพลงงานทดแทนในชวงป พ.ศ. 2551-2554

การใชพลงงานทดแทน ในชวงป 2551 – 2554

ป 2550 ป 2554 Ktoe รอยละ Ktoe รอยละ

แผนพลงงานทดแทน 3,586 5.6 8,858 12.2 1. พลงงานหมนเวยน 3,274 5.1 6,688 9.2 2. การสงเสรมการใช NGV 312 0.5 2,170 3.0

ทมา : กระทรวงพลงงาน (2544)

องคประกอบของแผนยทธศาสตรการอนรกษพลงงานของประเทศ ในชวงป พ.ศ. 2551 – 2556 ประกอบดวย 4 ดานหลก คอ 1) การเพมประสทธภาพการใชพลงงาน 2) การใชพลงงานทดแทน 3) การพฒนาบคลากร 4) การประชาสมพนธ โดยมรายละเอยด คอ

1) ดานการเพมประสทธภาพการใชพลงงาน แบงเปน 1.1) ภาคอตสาหกรรม และการจดการดานการใชพลงงาน โดยครอบคลมอาคารสานกงาน

ธรกจและการบรการ สถานทราชการและบานอยอาศย รวมท� งการตดฉลากแสดงระดบประสทธภาพอปกรณไฟฟา(ฉลากเบอร 5) และรณรงคการใชหลอดตะเกยบการใชหลอดผอม การเพมมาตรการรปแบบใหมตางๆ เชน การประกาศรบซ�อไฟฟาจากผผลตไฟฟารายเลก เปนตน และในระยะ 5 ปขางหนา หากการปฏบตตามแผนอนรกษพลงงานเปนไปอยางมประสทธภาพจะลดการใชพลงงานไดถง 4,406 พนตนเทยบเทาน� ามนดบตอป คดเปนมลคาพลงงานทประหยดได 114,555 ลานบาทตอป

1.2) ภาคขนสง มงเนนการเพมประสทธภาพการจดการจราจรและการขนสง ท�งคนและสนคาสงเสรมการลงทนในโครงการพฒนาระบบขนสงมวลชน การขนสงการใชรถยนตประหยดพลงงาน รณรงคลดใชรถสวนบคคลและลดการใชน� ามนเช�อเพลง เปนตน หากปฏบตตามแผนอนรกษพลงงานฯ ไดท�งหมด คาดวาในระยะ 5 ปขางหนา จะชวยลดการใชน� ามนและเช�อเพลงอนๆ ไดถง 3,413 พนตนเทยบเทาน� ามนดบตอป คดเปนมลคาพลงงานทประหยดได 107,109 ลานบาทตอป

2) ดานการใชพลงงานทดแทน สงเสรมใหเกดการใชพลงงานหมนเวยน พฒนาและสงเสรมเทคโนโลยเพอใหเกดการใชพลงงานหมนเวยนทกประเภท ไดแก พลงงานแสงอาทตย ลม กาซชวภาพ ชวมวลพลงน� า การใชน� ามนจากพชเปนเช�อเพลง สนบสนนใหมทนการศกษา ทนวจย และทนพฒนานกวจยในแตละเทคโนโลย เรงสรางเครอขายการทางานรวมกน ระหวางหนวยงานภาครฐ เอกชน นกวชาการ และผแทนประชาชน ใหเกดการใชพลงงานหมนเวยนเพมข�น และเพอใหการจดหาพลงงานไฟฟาไดอยางเพยงพอและมนคง จงตองหาพลงงานทางเลอกอนใหเกด

45

การถวงดลในเรองเช�อเพลง ซ งประเทศไทยพงพาจากกาซธรรมชาตทมไมเพยงพอ แมวาจะซ�อจากประเทศเพอนบานแลวกตาม จงตองมการผลตไฟฟาจากนวเคลยร ซ งเปนทางเลอกในการแกปญหาระยะยาว แตกตองมการเตรยมตวถง 13 ป และตองสรางความเขาใจประชาชนทกงวลในเรองกากนวเคลยร นอกน� ตองสงเสรมการใชเช�อเพลงชวภาพ เชน เอทานอล ไบโอดเซล และกาซธรรมชาตในภาคขนสง หากแผนการสงเสรมการใชพลงงานทดแทนดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ในระยะ 5 ปขางหนา ประเทศไทย จะมการใชพลงงานทดแทนเพมข�น ซ งจะชวยใหลดการใชพลงงานเชงพาณชยไดถง 8,858 พนตนเทยบเทาน� ามนดบตอป คดเปนมลคาทดแทนพลงงาน ในป 2554 จานวน 157,367 ลานบาทตอป

3) ดานการพฒนาบคลากร เพอเพมจานวนและคณภาพของบคลากรใหเพยงพอในการนาเปาหมายของแผนอนรกษพลงงานไปสการปฏบต การนาอาจารยและนกศกษาทมพ�นฐานทางวศวกรรม จดฝกอบรมดานพลงงานและการจดการดานพลงงาน และคดเลอกผทมศกยภาพ มาจดต�งทมเทคนค เพอเขาไปตรวจสอบการใชพลงงานเบ�องตนและใหคาแนะนาปรกษากบโรงงานหรอสถานประกอบการใหเกดความรดานการอนรกษและการใชพลงงานหมนเวยน บรณาการอยในหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา ตลอดจนสงเสรมการเรยนการสอนและหองปฏบตการดานการอนรกษพลงงานและพลงงานหมนเวยนในระดบอดมศกษา

4) ดานการประชาสมพนธ ประชาสมพนธใหประชาชนทวไปทราบถงความสาคญและผลกระทบของการใชพลงงานอยางไมมประสทธภาพ พรอมท�งเผยแพรวธการประหยดพลงงาน ตลอดจนใหความรสรางความเขาใจเกยวกบพลงงานทางเลอก เชน กาซธรรมชาต น� ามนแกสโซฮอล น� ามนไบโอดเซล ถานหน นวเคลยร เปนตน ใหเหนความสาคญของการกระจายแหลงเช�อเพลง การพฒนาพลงงานทดแทนน�ามน การเลอกใชพลงงานใหมๆ ทเหมาะสมกบประเทศ

7) ยทธศาสตรพลงงานทดแทนโดยอาศยน)ามนไบโอดเซล น�ามนดเซลถอไดวามความสาคญตอการพฒนาประเทศเนองจากเปนปจจยการผลตทสาคญในภาคอตสาหกรรมและขนสง รวมถงการผลตในภาคการเกษตร โดยมการใชสงถง 1,600 ลานลตรตอเดอน หรอประมาณ 55 ลานลตรตอวน (ขอมล 31 ธ.ค. 49) จงเปนเช� อเพลงทไดรบผลกระทบ จากวกฤตราคาน� ามนทปรบเพมข�นตอเนอง เพราะฉะน�น กระทรวงพลงงาน ในฐานะหนวยงานทรบผดชอบดานพลงงานโดยตรงจงไดเรงสงเสรมการผลตไบโอดเซล จากพชน�ามนทมในประเทศ รวมท�งจากน�ามนพชใชแลว ทมเหลออยไมต ากวา ปละ 100 ลานลตร เพอใหคนไทยไดใชแทนน� ามนดเซลชวยลดภาระการนาเขาน� ามนจากตางประเทศทมราคาแพง โดยไดกาหนดใหเปนวาระแหงชาตรวมกบ กระทรวงเกษตรและสหกรณ เพอเรงแกไขปญหาวกฤตราคาน�ามนแพง และเปนการสรางความมนคงดานพลงงานในระยะยาว โดยแนวทางสนบสนนของ

46

รฐบาลทมตอน� ามนไบโอดเซลน� นรฐบาลมงใหความสาคญกบการใชวตถดบทไดจากภาคการเกษตรในประเทศ เพอใหเกดแหลงพลงงานจากในประเทศและชวยสงเสรมอาชพ รายได และสรางความมนคงหรอเสถยรภาพดานรายไดใหกบเกษตรกรมากข�น โดยยดหลกเศรษฐกจพอเพยง ชมชนสามารถพงพาตนเองไดเปนสาคญ ยทธศาสตรของภาครฐบาลและไบโอดเซลชมชน กระทรวงพลงงาน จงไดกาหนดยทธศาสตรการพฒนาไบโอดเซลใหไดตามเปาหมายโดยไดจดทายทธศาสตรในเชงรก ครอบคลมการดาเนนการท�งระยะส�น และระยะยาว ไดแก 1) การสรางความร ความเขาใจในการผลตไบโอดเซลกบประชาชน

2) การสงเสรมใหเกษตรกรเพาะปลกพชน� ามน และ ปลกปาลมน� ามนทวประเทศ 4 ลานไร ภายในป 2554

3) การสนบสนนใหภาคเอกชนต�งโรงงานผลตไบโอดเซล รวมท�งการวจย และทดสอบใหเกดการใชไบโอดเซลในสดสวนทเพมข�น

จากยทธศาสตรทกลาวมาแลวขางตนทาใหเกดแนวทางการผลตน� ามนไบโอดเซลดงตอไปน� แนวทางการผลตน)ามนไบโอดเซล ไบโอดเซล เปนพลงงานทดแทนประเภทน� ามนเช�อเพลงทสามารถใชทดแทนน� ามนดเซล โดยอาศยวตถดบทจากน� ามนพชหรอน� ามนสตว รวมกบการใชแอลกอฮอล หรอทเรยกวากระบวนการทรานเอสเทอรฟเคชน โดยมเบส (ดาง) เปนตวเรงปฏกรยา สวนใหญนยมใชเมทานอล และโซเดยมไฮดรอกไซด (โซดาไฟ) ซ งปฏกรยาน� จะเกดผลตภณฑทผสมระหวางไบโอดเซลและกลเซอรน จงตองมการแยกช�นกลเซอรอลออกจากไบโอดเซล แลวนาไบโอดเซลทไดมาลางน�า และแยกน�าออกจนไดไบโอดเซลทบรสทธz ท�งน� วตถดบทนามาผลตเปนไบโอดเซล ไดแก 1) ปาลมน�ามน

เปนพชยนตนขนาดใหญ ทผลผลตสามารถนาไปใชประโยชนอยางกวางขวางในชวตประจาวนของมนษย ท�งดาน การบรโภค อาท การทาน� ามนพช การใชในอตสาหกรรมขนม และอาหารขบเค� ยว การใชทานมขนและเนยเทยม หรอในใชในอตสาหกรรมอปโภคอนๆ เชน อตสาหกรรมพลาสตก เครองสาอาง และยางรถยนตเปนตน

โดยปรมาณการใชน� ามนปาลมของประเทศในแตละป มเพมมากข�น เนองจากน� ามนทไดจากผลปาลมน�น นอกจากจะมคณภาพดแลว ยงถอไดวา ปาลมน� ามน เปนพชน� ามนทสามารถใหผลผลตตอไรสงสด เมอเทยบกบพชชนดอน โดยปาลมน�ามน จะเรมใหผลผลตหลงปลกลงในแปลง

47

แลวประมาณ 3 ป ซ งจะใหผลผลตตลอดไปจนถงอายประมาณ 20-25 ป จงจดไดวาเปนพชทใหผลผลตยาวนาน รวมท� งตนทนการดแลรกษา ในระยะหลงมนอย และไมยงยากอก เนองดวยคณลกษณะทเดนของปาลมน�ามน คอ เมอมอายมากข�น จะมศตรพชลดลง

สาหรบพ�นท เพาะปลกปาลมน� ามน จะเหมาะสมกบสภาพอากาศรอนช� น ดงน� น จงเจรญเตบโตไดดในภาคใตของไทย โดยบรเวณทปลกมากทสด คอ จงหวดกระบ สราษฎรธาน ชมพร สตลและตรง และจากผลตอบแทนทดกวาพชชนดอน เชน ยางพารา และการทานาขาว ทาใหเปนแรงจงใจทสาคญใหเกษตรกรหนมาใหความสนใจปลกกนมากข�น ซ งปจจบนมการศกษาพ�นทเพาะปลกปาลมน�ามนอน ๆ อาท บางจงหวดในภาคอสาน และภาคเหนอ

2) น�ามนพช ไขมนสตวใชแลว การนาน� ามนพชและไขมนสตวใชแลว กลบมาประกอบอาหารซ� ามความเส ยงตอการ

กอใหเกดโรคมะเรงได เนองจากในน�ามนพชใชแลวทนากลบมาใชซ� ามสารพษกอมะเรง อย 2 กลม คอ อนมลอสระ และไดออกซน จงสมควรนาน� ามนใชแลวเหลาน�นมาแปรรปใหเกดประโยชนเปนพลงงานโดยนามาผลตเปนไบโอดเซล แทนการนากลบไปใชบรโภค ท�งน� กระบวนการผลตน� ามนไบโอดเซลจากน� ามนพชใชแลว เรมตนจากการเกบรวบรวมน� ามนพชใชแลว จากตลาดหรอภายในชมชน นามาพกใหตกตะกอนและกรองเอาตะกอนออก ใหความรอนเพอใหน� าแยกตวออกจากน� ามนเพอใหน� ามนทนาไปผลตมน� าและสงสกปรกเจอปนใหนอยทสด จากน�นนาน� ามนทไดมาผานกระบวนการกระตนดวยกรด และแอลกอฮอล เพอปรบสภาพน� ามนใหมคณสมบตคงทแลวพกไว 1 คนจากน�นนามากระตนดวยแอลกอฮอล และดาง ทอณหภม 55 องศาเซลเซยส พกท�งไว 12 ชวโมง จะเกดการแยกตวเปนน� ามนไบโอดเซลและกลเซอรน จงแยกเอาน�ามนไบโอดเซลไปผานกระบวนการลางอยางนอย 3-4 คร� ง โดยคร� งแรกตองเปนน� าทมการเตมกรดออน เพอปรบสภาพน� ามนไบโอดเซลทไดใหมคาความเปนกลาง จากน�นนาน� ามนไปอนเพอไลน� าออกจากน� ามน จะไดน� ามนไบโอดเซลทใส เมอนาไปใชกบเครองยนต ตองผานกระบวนการกรองอยางดอกคร� ง หรอจะใชวธต�งพกท�งไวหลายๆ วน จะเปนการประหยดเช�อเพลงในการอนน�ามน โดยน� ามนไบโอดเซล B100 ทผลตไดน� สามารถปรบใชกบเครองยนตดเซล หรอจะนามาผสมกบน�ามนดเซลในอตราสวนทตองการ (เชน B20 คอ การนา B100 จานวน 20% ผสมกบน� ามนดเซล 80%) โดยไมตองปรบเปลยนเครองยนตแตอยางใด คณสมบตเดนของน� ามนไบโอดเซลมออกซเจนเปนองคประกอบ ทาใหเครองยนตมกาลงแรงข�นเพราะชวยเผาไหม มสารหลอลนในตวเอง ทาใหเครองยนตสกหรอนอยลง มคณสมบตในการทาความสะอาดเครองยนต ทาใหหองเผาไหมของเครองยนตสะอาด นอกจากใชเปนเช�อเพลงกบเครองยนตดเซลแลว สามารถใชเปนน� ามน

48

ซกแหง น� ามนลางเครอง ตวทาละลาย ใชทาความสะอาดคราบเป� อนจากสน� ามนไดเปนอยางด และจากการสารวจของสานกงานนโยบายและแผนพลงงาน พบวา ในปๆ หน ง ประเทศไทยมน� ามนพชใชแลวเหลอถง 74 ลานลตร แตปจจบนถกนามาผลตไบโอดเซลอยเพยง 25 ลานลตรฉะน�น จงมน� ามนพชใชแลว เปนวตถดบทมศกยภาพ และสามารถนามาผลตไบโอดเซลไดอยางตอเนอง 3) สบดา สบดา สามารถนามาเปนพลงงานทดแทนในรปแบบของ น� ามนไบโอดเซล ทใชทดแทนน� ามนดเซล โดยนาผลแกของเมลดสบดา มาบบจนไดน� ามน เพอใชในเครองยนตทมรอบตา เชน เครองจกรกลทางการเกษตร เครองดกปลาของชาวประมง เปนตน นอกจากน� กากของสบดา ภายหลงจากการสกดน� ามนแลวมาทาปย เผาเปนเช�อเพลง หรอในสวนอนๆ อยางเมลดใชเปนยารกษาโรคขออกเสบ โรคตวเหลองตาเหลอง สวนของใบ ใชรกษาโรครดสดวงทวาร เปนตน ปจจบน ภาครฐกเรงดาเนนการสนบสนนเรองของสบดา เชน การใหความรแกเกษตรกรผ ทจะตดสนใจปลกท�งรายยอยและรายใหญ รวมท�งผประกอบการเอกชนทจะทาธรกจสบดาครบวงจร เกษตรกรรายยอยควรทดลองปลก 200 - 300 ตน (ประมาณ 1 ไร) ซ งจะไดเมลดประมาณปละ 300 - 400 กโลกรม จะไดน�ามนประมาณ 75 - 100 ลตร ซ งถาหากไดผลดตดตอกน ในชวงปท 2 ถงปท 3 กสามารถขยบขยายการปลกมากข� นตอไป ท�งน� ความรในการเพาะปลก การปฏบต การบารงรกษา การเกบเกยว และข�นตอนการบบกมรายละเอยดอกมากมายทจะตองศกษา แตถาจะทาการปลกในเชงเศรษฐกจทใหผลตอบแทนในเชงพาณชยอยางคมคา จาเปนตองปฏบตอยางถกตอง รวมถงการพฒนาพนธ ทใหผลผลตมากกวาปจจบน รวมท�งมความจาเปนทตองใชเทคโนโลยมาประกอบ การปลกและผลตสบดาเพอเขาสกระบวนการทาพลงงานทดแทนในรปของน� ามนไบโอดเซล เพอใหเกดประโยชนอยางคมคาและเหมาะสมตอไป 8) น)ามนไบโอดเซลในระดบชมชน จากยทธศาสตรของภาครฐบาลดงทกลาวมาขางตนรวมกบการเกดข�นของชมชนทมหวกาวหนาและคานงถงความสาคญของพลงงานทดแทนทาใหเกดแนวทางการสงเสรมใหเกดโรงงานน�ามนไบโอดเซล ข�นตามภมภาคตางๆของประเทศ ดงตวอยางตอไปน� โรงกล�นน)ามนไบโอดเซล VGEN เชยงราย โรงกลนน� ามนไบโอดเซล VGEN (VALUED GREEN ENERGY) เปนโรงกลนน� ามนทเกดจากความรวมมอของ นกศกษา คณะคร ผบรหารโรงเรยนวรณบรหารธรกจและเทคโนโลยเชยงราย (VBAC) องคกรปกครองทองถน เกษตรกร เมอป 2548 ต�งอยรมถนนพหลโยธน หมท 4 ต.ปาออดอนชย อ.เมอง จ.เชยงราย มวตถประสงคการจดต�งข�นเพอตอบสนองตอนโยบายของ

49

รฐบาลทตองการแกปญหาพลงงานน� ามนและปญหาสภาวะโลกรอน โดยการใชทรพยากรวตถดบภายในประเทศ เชน ถวเหลอง ถวลสง มะพราว ละหง ปาลมน�ามน เพอมาผลตไบโอดเซล โดยผลจากความรวมมอของภาคสวนตางๆทาใหเกดการพฒนาเครองจกรกลตนแบบเพอใชกลนน� ามนไบโอดเซลข� น มการทดลองใช การพฒนากลไกและกระบวนการทางานจนไดมาตรฐานสามารถผลตน�ามนไบโอดเซล 100% โดยไมมสวนผสมอนและผลผลตน� ามนไบโอดเซลดงกลาวกมประสทธภาพใชไดผลดกบเคร องยนตทกชนดทใชน� ามนดเซล และมการพฒนารปแบบคณะกรรมการดาเนนงาน ในชอ บรษท อ-เอสเทอร จากด ระดมงบประมาณ 80 ลานบาท พฒนาเปนโรงกลนน� ามนไบโอดเซลขนาดใหญและทนสมยข�นภายใตชอ “โรงกลนน� ามนไบโอดเซล VGEN” วตถดบในการผลตน� ามนไบโอดเซลสวนใหญมาจากน� ามนปาลม น� ามนเหลอใชจากสมาชกชมชน กระบวนการผลตน� ามนไบโอดเซล จงเปนการพฒนารวมกนระหวางโรงเรยนกบชมชนและบรษท อ-เอสเทอร จากด ทาใหเกดการเชอมโยงดานเทคโนโลยสมยใหมและพฒนาจนสามารถแขงขนในระดบนานาชาตได ทสาคญอยางยงคอ ตนทนทรพยากรการผลตน� ามนไบโอดเซลของโรงกลนน� ามนแหงน� สวนใหญจะเปน ปาลมน� ามน ซ งเปนผลตผลทางการเกษตรของประชาชนและเกษตรกรในพ�นท จงมการจดต� งและบรหารจดการเปน “สหกรณปาลมลานนา จากด” ข�น สงเสรมใหประชาชนมรายไดจากการปลกปาลมน� ามน ซ งแตเดมมการปลกเพอการบรโภคทมตลาดรองรบจากดไมกวางขวางและราคาตกตา ในขณะทปจจบนเปนการผลตเพอพลงงาน มตลาดรองรบขนาดใหญ ไมมปญหาเรองราคาผลผลต มการจดการทเปนระบบตามหลกวชาการ ไดมาตรฐาน เปนการสรางงานสรางรายไดและสรางความมนคงใหแกประชาชนทมรายไดนอยไดลมตาอาปากและครองชพ ในครอบครวไดอยางย งยน ตามแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว โรงกลนน� ามนไบโอดเซล VGEN จ.เชยงราย เปนผลงานทพฒนาข�นจากกระบวนการทางดานการจดการศกษามาสเทคโนโลยโรงงานตนแบบทมกาลงการผลตสงและสอดคลองกบการพฒนาการผลตจากชมชนสการผลตเชงพาณชยไดอยางมประสทธภาพ ความคดและการวางแผนจดระบบการพฒนาผานการทดลองศกษาและการเรยนร ตลอดจนการไดรบการสนบสนนงานวจยจาก ผศ.ดร.วชย ใจวสทธz หรรษา นกวจย อดตคณบดคณะวทยาศาสตรและเทคโนโลยมหาวทยาลยราชภฎกาแพงเพชร สะทอนใหเหนถงความสาเรจของการนากระบวนการจดการศกษาเพอจดสรางเครองจกรกลตนแบบผลตไบโอดเซลไดอยางมมาตรฐานและมประสทธภาพจนกระทงนาไปสการรบใชเศรษฐกจชมชนและการแกไขปญหามลภาวะและการสรางเสรมพลงงานทดแทนในระดบมหภาค

50

ภาพท� 7 โรงกล�นน)ามนไบโอดเซล VGEN เชยงราย กลมไบโอดเซลแมบานตาบลหนองแกว จงหวดเชยงใหม กลมไบโอดเซลแมบานตาบลหนองแกวเปนตวแทนของกลมแมบานจาก 9 หมบานในตาบลหนองแกว มนจานวนเครวเรอนท�งส�น 1,879 ครวเรอน สวนใหญทาอาชพเกษตรกรรม และการผลตน�ามนไบโอดเซลไดรบแนวคดรเรมในป 2548 จาก นายคาจนทร ยารงส กานนตาบลหนองแกว อาเภอหางดง จงหวดเชยงใหม ทตองการนาน� ามนพชจากการทอดแคบหมอนเปนกจการของครอบครว และน�ามนใชแลวจากครวเรอนในชมชนมาสรางประโยชน และลดปญหาสงแวดลอม โดยในชวงแรกกลมไดหารอและรวมตวกนผลตน� ามนไบโอดเซลจากน� ามนพช-สตวใชแลว ภายใตการสนบสนนดานวชาการจากมหาวทยาลยเชยงใหม และ สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน โดยไดรบงบประมาณจากกระทรวงมหาดไทย 2 แสนบาท และ อบต.หนองแกว 1 แสนบาท การผลตคร� งแรกเกดข� นเมอ 2 มนาคม 2549 จากเคร องผลตไบโอดเซล CMU-2 ทคดคนโดยมหาวทยาลยเชยงใหม ใหกาลงการผลตตอคร� งท 150 ลตร ใชเวลาในการผลตท 48 ชวโมง น� ามนไบโอดเซล ทผลตไดจะจาหนายใหกบเกษตรกรทนาไปใชกบเคร องยนตทางการเกษตรกอน หากมเหลอกจะจาหนายเพอใชกบรถยนตตอไป โดยราคาไบโอดเซลจะกาหนดเปนผลตางจากราคาน� ามนดเซลประมาณ 3 - 4 บาท หากน� ามนดเซลมราคา 24 บาท กจะจาหนายไบโอดเซลเพยง 20 บาทเทาน�น

ความสาเรจทเกดข�นจากโครงการน� ไดแก 1) การลดตนทนการผลตทางการเกษตร 2) การนาน� ามนใชแลวทมอยมากในชมชนมาแปรรปใหมประโยชน 2) ลดการใชน� ามนทอดซ� าซ งเปนผลเสยตอสขภาพของคนในชมชน 3) เปนชมชนตนแบบในการถายทอดความรและเปดโอกาสใหชมชนอนทสนใจไดเขาศกษาดงาน

51

ภาพท� 8 กลมไบโอดเซลแมบานตาบลหนองแกว จงหวดเชยงใหม

การผลตน)ามนไบโอดเซลจากเมลดทานตะวน อาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม มหาวทยาลยนอรท-เชยงใหม รเรมแนวคดผลตไบโอดเซลจากเมลดทานตะวนใชในชมชนภายใต การศกษาการผลตไบโอดเซล (B100) จากพชทานตะวน โดยการมสวนรวมของชมชนเชงบรณาการ เพอใหชมชนพงพาตวเองไดอยางย งยนใน หมบานอมลอง ตาบลแมสาบ และบานแมโต ตาบลบอแกว อาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม โดยใชทานตะวนเปนพชตวอยาง ในการสรางการเรยนรรวมกนท�งการปลก เกบเกยว ผลต แปรรป ทดลอง และการนาไปใชงาน การผลตไบโอดเซลเปนกระบวนการหนงททาใหเกดการรวมกลมของชาวบาน ภาพท� 9 การผลตน)ามนไบโอดเซลจากเมลดทานตะวน อาเภอสะเมง จงหวดเชยงใหม ทานตะวนเปนพชระยะส�นใชเวลาในการปลก 3 เดอนหลงฤดการเกบเกยวขาว ทานตะวนเปนพชทมความหนดไมสงเทาพชชนดอน และจบตวเปนไขไดยาก การปลกเพอผลตเปนไบโอดเซล จงเหมาะกบสภาพอากาศภาคเหนอคณะผวจยฯ ยงพบเคลดลบอกวา กระบวนการสกดน� ามนใหใสข� นน� น สามารถใชน� ากลวยตมแทนสารเคมในการบาบดไดทางชมชนไดมพ�นทในการ

52

เพาะปลก 24 ไร ไดรบเมลดทานตะวนประมาณวนละ 170-200 กโลกรมตอไร พบวาเมลดทานตะวน 22 กโลกรมจะสามรถผลตน�ามนไบโอดเซลได 7.3 ลตร เมอนามาทดสอบและทดลองใชงานพบวาใชไดดกบรถไถขนาดใหญ เครองสบน�า และรถ 6 ลอ

การผลตน)ามนไบโอดเซลจากน)ามนแคบหม กลมจนดาไบโอดเซล ชมชนบานปากอย หม 11 ตาบลศรดอนมล อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย เปนชมชนทสรางรายไดจากการขายแคบหม มการใชน� ามนพชและน� ามนหมจานวนมากจากการใชแลวถกท�งไปโดยไมกอประโยชนและเกดมลพษตอสงแวดลอม จงเปนแนวคดทสาคญในการนาน� ามนมาแปรรปเปนไบโอดเซล ในชวงป 2549 นายบญมา จนดาธรรม ไดรเรมทดลองโดนใชทนสวนตวในการทดลอง แตไมสาเรจจงไดไปศกษาจาก กรมอทหารเรอ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม และไดนาความรจากการอบรมมาปรบปรงจนไดผลผลตระดบหนง และนามาทดลองใชกบเครองยนต(รถไถนา) ปรากฏวาใชงานไดด แรงมาไมตก ภาพท� 10 กลมจนดาไบโอดเซล จงมการระดมทนเปนหนจานวน 1,500 หน ราคาหนละ 100 บาท รวมเปนเงน 150,000 บาท และไดจดทะเบยนเปนวสาหกจในป 2550 และไดเงนสบทบจาก อบต.ศรดอนมลจานวน 1 แสนบาท และในป 2551 ไดการสนบสนนจากโครงการ SML มาปรบปรงเครองมอ และไดรบคาปรกษารวมถงการฝกอบรมการใชเครองมอจากกระทรวงพลงงาน

การผลตน� ามนไบโอดเซลจากน� ามนแคบหมมกาลงการผลตเฉลยวนละ 100 ลตร ขายในราคาลตรละ 30 บาท มรายไดเดอนละ 90,000 บาท นอกจากน� ยงมรายไดจากการขายแคบหมโดยประมาณเดอนละ 72,000 บาท โดยทางกลมผผลตน�ามนไบโอดเซลจะไดรบรายไดรวมเดอนละประมาณ 162,000 บาท

53

กลมผลตน)ามนไบโอดเซลชมชนบานภดน กลมผลตน�าไบโอดเซลชมชนบานภดน เรมกอต�งเมอป 2555 สบเนองมาจากในป 2551 ได

มพอคาเขามาขายกลาปาลมใหกบกลมเกษตรกรตาบลแมหอพระและทางพอคากลาววาตนจะรบซ�อผลปาลม จงมเกษตรกรจานวน 13คนทยอมรบขอเสนอดงกลาว ระยะเวลาทสามารถนาผลปาลมออกจาหนายไดใชเวลาอยางนอย 3 ปข�นไป ซ งครบกาหนดในป 2555 แตพอคาไมไดมารบซ�อตามทตกลงกนทาใหเกษตรกรตองหาทจาหนายผลปาลมเอง โดยตระเวนไปหลายจงหวดและไดมพอคาคนกลางจงหวดลาปางรบซ�อกโลกรมละ 2 บาท ทาใหกลมเกษตรกรไมมทางเลอก จงยอมขาย เพราะเมอคดตนทน (คาแรง คาตนกลาและอนๆ) แลวไมคมทน สงผลใหเกษตรกรบางทานคดทจะเลกปลกปาลมและขายตนปาลมท�ง เพอนาพชอนมาปลกแทน

ภาพท� 11 กลมผลตน)ามนไบโอดเซลชมชนบานภดน ตอมาเมอปลายเดอนพฤษภาคม 2555 มตวแทนกลมเกษตรกรผปลกปาลมไดหาวธเพม

มลคาปาลมโดยทเกษตรกรไมตองตดปาลมท�งหรอขายใหพอคาคนกลาง จงคดทจะเพมมลคาปาลมโดยนามาผลตเปนพลงงานทดแทนซงกคอไบโอดเซล ทางกลมจงเขาไปตดตอศนยบรการวชาการท 7 จงหวดเชยงใหม เพอของยมเครองผลตไบโอดเซล เนองจากทางศนยมการเปดอบรมเรองพลงงานทดแทน โดยเฉพาะการนาน�ามนพชทใชแลวมาเปนวตถดบในการผลตไบโอดเซล แตทางศนยยงไมเคยทดลองกบผลปาลม จงมเงอนไขวาเกษตรกรตองรวมกลมกนต�งแต 10 คนข�นไปเพอเขารบการอบรม ทางกลมจงรวบรวมสมาชกเรมแรกไดจานวน 11 คน และเขารบการอบรมเปนเวลา 2 วน (7-8 มถนายน 2555) พบวาผลผลตปาลมทางกลมสามารถผลตไบโอดเซลได ประกอบกบเจาหนาทศนยบรการวชาการท 7 และเจาหนาทจากกรงเทพฯ ไดเขามาสารวจทต�งและพ�นทปลกปาลมแลว

54

แตเนองจากทางกลมฯ ยงขาดเงนทนในการซ�อเครองหบปาลมจงไดระดมทนโดยการขายหนใหแกสมาชก หนละ 100 บาท จานวน 650 หน

เนองจากชมชนบานภดนสวนใหญทาอาชพเกษตรกรและไดมการปลกพชเศรษฐกจ เชน ขาว หอมแดง กระเทยม ลาไย แตยงมเกษตรกรบางสวนไดทาการปลกปาลมน� ามน ดงน�นเพอลดตนทนในการผลตของภาคเกษตรจงไดนาผลผลตปาลมในชมชนมาแปรรปเปนน� ามนไบโอดเซล ซ งปาลมน�ามนใหผลผลต 3,000 กโลกรมตอเดอน โดยมการเพาะปลกจานวน 130 ไร จากเกษตรกร 13 ราย

โดยการสงเสรมจากกระทรวงพลงงาน ดวยการอนเคราะหเครองกลนน� ามนไบโอดเซล และเทคโนโลยการผลตทเนนใชผลผลตปาลมจากในชมชน ทาใหกลมสามารถเรมการผลตและขายใหกบสมาชกในชมได ซ งคณภาพของน� ามนทไดเปนไปตามมาตรฐานของกระทรวงพลงงาน น� ามนทไดถกใชกบเครองจกรการเกษตรเปนสวนใหญ โดยมราคาจาหนายตากวาน� ามนดเซล 3-4 บาท

ประโยชน ปญหาและอปสรรคจากการผลตน)ามนไบโอดเซล จากการผลตน�ามนไบโอดเซลจากน�ามนพช-สตวชมชนบานหนองแกว ในระยะแรกเปนสงทสมาชกในชมชนตางไมยอมรบเนองจาก ไมแนในใจประสทธภาพของน� ามนไบโอดเซลแตพอเวลาผานไประยะหน ง สามาชกในชมชนไดหนมาใชน� ามนเนองจากน� ามนไบโอดเซลถกกวาทองตลาด ซ งการทดลองใชจากชาวบานไดผลตอบรบวา “สามารถชวยลดคาใชจายในการใชชวตประจาวนไดเปนอยางมาก และน� ามนมคณภาพสามารถใชกบเครองจกรทางการเกษตรไดเปนอยางด ไมมควนดา เครองยนตแรงดและใชกบเครองยนตดเซลได” นอกจากน� ยงชวยลดปญหาควนดาในชมชนสงผลใหสภาพแวดลอมดข� น อยางไรกตามขณะน� กาลงการผลตภายในชมชนไมสามารถตอบสนองความตองการใหแกประชาชนในชมชนได และปญหาทสาคญของการผลต หลกๆ คอ ปญหาวตถดบนอกชมชนมคอนขางสง โดยเฉพาะราคาไมแนนอน หากไปยดตดกบการเพมปรมาณการผลต จะทาใหชมชนไมสามารถควบคมปรมาณ และราคาได เทากบวาผดวตถประสงคอกดวย นอกการผลตน�ามนไบโอดเซลจากน� ามนพช-สตวชมชนบานหนองแกวยงมอกชมชนหนงทสามารถผลตน�ามนไบโอดเซลจากน� ามนแคบหมหรอน� ามนทใชแลวได น�นคอ การผลตน� ามนไบโอดเซลจากน�ามนแคบหม กลมจนดาไบโอดเซล เปนกลมทไดนาความรมาพฒนาจนสามารถสรางรายไดจากการผลตน� ามนและขายแคบหม ทางกลมไดมปญหาหลก คอ ระยะแรกทางผผลตไมไดรบความสนใจจากประชาชนและองคกรขอรฐแตอยางใด และความไมมนใจในการใชน� ามนไบโอ

55

ดเซล ตอมามการอบรมและไดขยายความรสสมาชกในชมชนจนไดมการทดลองจากทางภาครฐและทาใหประชาชนมนใจและในปจจบนจงไดรบความมนใจจากการใชน�ามนเกดข�น ดงน�นการใชน�ามนไบโอดเซลไมวาจะเกดจาก ทานตะวนของอาเถอสะเมง น� ามนพช-สตวทใชแลวยงมอกชนดหน งคอ ปาลมน� ามน มการยอมรบท�งในและนอกประเทศ อกท�งยงสามารถสรางรายไดทมนคงจากการผลตอกดวย ปญหาดานมลภาวะทางอากาศของชมชนลดลง สภาพแวดลอมดข�น และทสาคญชวยลดตนทนในการผลตภาคการเกษตรไดเปนอยางด

สวนท� 2 ลกษณะทางเศรษฐกจและสงคม พฤตกรรมการบรโภค ทศนคต ความร ความเขาใจเก�ยวกบน)ามนไบโอดเซล

จากการสารวจขอมลดวยแบบสอบถามโดยการสมภาษณจากครวเรอนเกษตรกรจานวน 400 ครวเรอน ทาใหไดทราบถงขอมลสวนบคคล เศรษฐกจ และสงคม แสดงผลการศกษาดง ตารางท 6

จากตารางท 6 แสดงเพศและสถานภาพการสมรสของกลมตวอยาง พบวากลมตวอยางเปนเพศชายจานวน 186 คน คดเปนรอยละ 46.50 ทเหลอจานวน 214 คน หรอรอยละ 53.50 เปนเพศหญง โดยกลมตวอยางท�งหมดมอายโดยเฉลยเทากบ 50 ป สวนใหญรอยละ 59.25 อยในชวงอาย 41-60 ป รองลงมาจานวน 77 คน หรอคดเปนรอยละ 19.25 อยในชวงอาย 21-40 ป มเพยงรอยละ 1.25 ทอยในชวงอาย 81 ปข�นไป นอกจากน� กลมตวอยางสวนใหญจานวน 324 คน มสถานภาพสมรส รองลงมาจานวน 59 คน มสถานภาพโสด และทเหลอจานวน 17 คน มสถานภาพหยาราง/แยกกนอย/หมาย เมอคดเปนรอยละจะเทากบ 81.00 14.75 และ 4.25 ตามลาดบ

เมอพจารณาระดบการศกษาของกลมตวอยาง จากผตอบแบบสอบถามท�งส�น 400 คน พบวามผจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด 247 คน คดเปนรอยละ 61.75 รองลงมาไดแก จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน จานวน 68 คน มธยมศกษาตอนปลาย 41 คน ปรญญาตร 16 คน ไมไดรบการศกษา 13 คนอนปรญญา 12 คน และสงกวาปรญญาตร 3 คน โดยคดเปนรอยละตามลาดบ คอ 17.00 10.25 4.00 3.25 3.00 และ 2.25

56

ตารางท� 6 แสดงขอมลท�วไปทางสงคมและเศรษฐกจของกลมตวอยาง ขอมลทางเศรษฐกจและสงคม จานวน รอยละ

เพศ ชาย หญง

186 214

46.50 53.50

อาย นอยกวา หรอเทากบ 20 ป 21-40 ป 41-60 ป 61-80 ป 81 ปข�นไป

13 77

237 68 5

3.25 19.25 59.25 17.00 1.25

สถานภาพ โสด สมรส หยาราง/แยกกนอย/หมาย

59

324 17

14.75 81.00 4.25

การศกษา ไมไดรบการศกษา ประถมศกษา มธยมศกษาตอนตน มธยมศกษาตอนปลาย อนปรญญา ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

13

247 68 41 12 16 3

3.25 61.75 17.00 10.25 3.00 4.00 2.25

อาชพ รบราชการ/พนกงานรฐ พนกงานรฐวสาหกจ ธรกจสวนตว/คาขาย เกษตรกร รบจางทวไป นกเรยน/นกศกษา อยบานเฉยๆ/ขาราชการบานาญ

11 7 46

177 143

9 7

2.75 1.75 11.50 44.25 35.75 2.25 1.75

57

ตารางท� 6 แสดงขอมลท�วไปทางสงคมและเศรษฐกจของกลมตวอยาง (ตอ) ขอมลทางเศรษฐกจและสงคม จานวน รอยละ

รายไดเฉล�ย (บาทตอเดอน) ตากวา 5,001 บาท 5,001-10,000 บาท 10,001-15,000 บาท 15,001-20,000 บาท 20,001-25,000 บาท 25,001 บาทข�นไป

115 136 53 44 15 37

28.75

34 13.25

11 3.75 9.25

ทมา : จากการสารวจ เมอพจารณาดานอาชพ พบวา ผตอบแบบสอบถามประกอบอาชพเกษตรกรมากทสด คดเปนรอยละ 44.25 รองลงมาประกอบอาชพรบจางทวไป หรอรอยละ 35.75 และรอยละ 11.50 ประกอบอาชพธรกจสวนตวหรอคาขาย แตมเพยงสดสวนของอาชพพนกงานรฐวสาหกจ และขาราชการบานาญหรออยบานเฉยๆ ทมสดสวนทเทากนๆคอรอยละ 1.75 สาหรบรายไดเฉลยตอเดอนของผตอบแบบสอบถาม พบวา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญมรายไดเฉลยอยในชวง 5,001-10,000 บาทตอเดอน จานวน 136 คน หรอเทากบรอยละ 34 รองลงมาคอมรายไดเฉลยตากวา 5,001 บาทตอเดอน คดเปนรอยละ 28.75 จากผลการสารวจผตอบแบบสอบถามจานวน 400 คน พบวา รอยละ 85.00 ของผตอบแบบสอบถามไมเคยใชน� ามนไบโอดเซลมากอน มเพยงทเหลอรอยละ 15.00 ทเคยใชน� ามนไบโอดเซลมากอน ในสวนของการว ดความรความเขาใจเก ยวกบน� ามนไบโอดเซลของผ ตอบแบบสอบถาม ทถามวา “ทานมความรความเขาใจเกยวกบน� ามนไบโอดเซลมากนอยเพยงใด” โดยใหผตอบแบบสอบถามประเมนตนเอง ซ งไดแบงระดบการประเมนออกเปน 4 ระดบ ไดแก ไมมเลย มบางเลกนอย มคอนขางมาก และมมาก จากภาพท 12 แสดงใหเหนวา ผตอบแบบสอบถามรอยละ 61.50 หรอคดเปนจานวน 246 คน ประเมนวาตนเองไมมความรเกยวกบน� ามนไบโอดเซลเลย รอยละ 30.25 หรอเทากบ 121 คน ประเมนตนเองวาพอมความรบางเลกนอย และมเพยงผตอบแบบสอบถามสวนนอยจานวน 10 คน ซ งคดเปนรอยละ 2.50 ทประเมนตอนเองวามความรเกยวกบน� ามนไบโอดเซลมาก เพราะฉะน�น จงแสดงใหเหนวาน� ามนไบโอดเซลถอเปนพลงงานทางเลอกใหมทคนในชมชนมความรนอยมาก สาหรบกลมคนทมคงวามรมากน�นคอ กลมเกษตรกรทเพาะปลกปาลมและเปนสมาชกของวสาหกจชมชนผปลกปาลม ซ งถอเปน กลมคนทมบทบาทสาคญในการผลกดนใหเกดการผลตน� ามนไบโอ

ดเซลในชมชน เพราะฉะน�น คนกลมน� จงทาการศกษาและมความรในเร องปาลมน� ามนและพลงงานทางเลอกจากน�ามนไบโอดเซลเปนอยางด ภาพท� 12 แสดงการประเมนตนเองเก�ยวกบความรความเขาใจเก�ยวกบน)ามนไบโอดเซลของผตอบแบบสอบถาม

สวนท� 3 การศกษาความเตมใจจายน)ามนไบโอดเซลในชมชน โดยใช การศกษาในสวนน� ไดอาศยแบบจาลอง จายและปจจยทมผลตอความเตมใจจายของคนในชมชน จากกลมตวอยางจานวน แตเนองจาก มตวอยางจานวน สาหรบการศกษาในสวนน� จงตารางท 5 ภาพท� 13 แสดงจานวนผตอบแบบสอบถามในแตละกรณของคาถามปลายปดแบบเสนอราคาสองคร)ง

ไมมเลย มบางเลกนอย

61.50

10%

7.75%

19.50

ดเซลในชมชน เพราะฉะน�น คนกลมน� จงทาการศกษาและมความรในเร องปาลมน� ามนและพลงงานทางเลอกจากน�ามนไบโอดเซลเปนอยางด

แสดงการประเมนตนเองเก�ยวกบความรความเขาใจเก�ยวกบน)ามนไบโอดเซล

การศกษาความเตมใจจายน)ามนไบโอดเซลในชมชน โดยใช Multinomial Logit Modelไดอาศยแบบจาลอง Multinomial Logit Model เพอศกษาความเตมใจ

จายและปจจยทมผลตอความเตมใจจายของคนในชมชน จากกลมตวอยางจานวน มตวอยางจานวน 20 ครวเรอน ทใหขอมลไมครบถวน เพราะฉะน�น จานวนตวอยาง

สาหรบการศกษาในสวนน� จงเหลออย 380 ตวอยาง โดยมผลการศกษาแสดงดงภาพท

แสดงจานวนผตอบแบบสอบถามในแตละกรณของคาถามปลายปดแบบเสนอ

มบางเลกนอย มคอนขางมาก มมาก

30.25

5.75 2.50

63%

50%

58

ดเซลในชมชน เพราะฉะน�น คนกลมน� จงทาการศกษาและมความรในเร องปาลมน� ามนและ

แสดงการประเมนตนเองเก�ยวกบความรความเขาใจเก�ยวกบน)ามนไบโอดเซล

Multinomial Logit Model

เพอศกษาความเตมใจจายและปจจยทมผลตอความเตมใจจายของคนในชมชน จากกลมตวอยางจานวน 400 ครวเรอน

ครวเรอน ทใหขอมลไมครบถวน เพราะฉะน�น จานวนตวอยางโดยมผลการศกษาแสดงดงภาพท 13 และ

แสดงจานวนผตอบแบบสอบถามในแตละกรณของคาถามปลายปดแบบเสนอ

YY

YN

NY

NN

59

การวเคราะหความเตมใจจายจาเปนตองคานวณคาตวแปรตาม(dependent variable) ซ งเปนตวแปรแบบไมตอเนอง เพราะเปนตวแปรทไดจากวธการประมาณคาแบบ Double Bounded Approach ใชในการหาคาความเตมใจจะจายของผบรโภค ซ งเสนอโดย Hanamann, et al., (1991) โดยในการสอบถาม ผตอบแบบสอบถามจะถกถาม 2 รอบ โดยราคาทใชต�งตนเพอถามถงความเตมใจจาย(ซ�อหรอไมซ�อ) ในรอบแรก(Initial Bid: B0) เทากบ 28 บาท/ลตร (คานวณจากตนทนการผลตรวมกบผลกาไรททาใหวสาหกจชมชนสามารถดาเนนการได) ในขณะทน� ามนดเซลทวไปมราคา 30.50 บาท/ลตร ณ วนท 26 เมษายน 2556 (ราคาเพอใชอางองใหผบรโภคเปรยบเทยบเพอการตดสนใจ) ในรอบทสอง สาหรบคนทตอบวา “เตมใจจะจาย”(ซ�อ) กจะถามตอไปวาถาราคาแพงข�นเปน 29 บาท/ลตร (Higher Bid: BH) ผตอบแบบสอบถามจะยงรบไดหรอไม สวนคนทตอบวา “ไมเตมใจจะจาย”(ไมซ�อ) ในรอบแรก จะถกถามวาถาราคาลดลงเปน 27 บาท/ลตร (Lower Bid: BL) ยนดจะจายหรอไม คาตอบทไดจากผตอบแบบสอบถามจะเปนไปได 4 แบบ คอ YesYes YesNo NoYes NoNo เราจะเรยกวาคาตอบแบบ YY, YN, NY,NN ตามลาดบ ซ งสามารถแสดงไดดงภาพท 4.2 โดยผตอบแบบสอบถามสวนใหญ คดเปนรอยละ 63.00 ตอบวา “ยนดจาย” สาหรบราคาทเสนอขายท�ง 2 ระดบราคา คอ ซ�อท 28 บาท และซ�อทราคาต�งแต 29 บาทตอลตรเปนตนไป รองลงมารอยละ 19.50 ตอบวา “ไมยนดจาย” สาหรบราคาเสนอขายท�งสองคร� ง คอ ทราคา 28 และตากวา 27 บาทตอลตรลงไป สวนราคาบคคลทไมยอมรบราคา 28 แตยอมรบราคาท 27 บาทตอลตร หรอทชวงราคาราคาระหวาง 27-28 บาทตอลตร มผตอบแบบสอบถามเพยงรอยละ 7.75 ทยนดจาย และทเหลอรอยละ 10.00 ของผตอบแบบสอบถาม กลมตวอยางตอบวายนดทจะจายในชวงราคาระหวาง 28-29 บาทตอลตร นอกจากน� ยงพบวาราคาตาสดทผตอบแบบสอบถามยนดทจะจายสาหรบการใชน�ามนไบโอดเซล คอ 15 บาทตอลตร ในทางตรงกนขามราคาสงสดทผตอบแบบสอบถามยนดทจะจายสาหรบการใชน�ามนไบโอดเซล เทากบ 37 บาทตอลตร เพอศกษาผลของตวแปรอสระทมตอความเตมใจจาย (WTP) โดยใชคาถามปลายปดแบบถามสองคร� ง (Double Bounded Question) การศกษาคร� งน� ไดเลอกใชแบบจาลอง Multinomial Logit Models โดยใชโปรแกรม LIMDEP เพอคาดประมาณคาพารามเตอร โดยผลการศกษาสามารถแสดงไดดงตอไปน� จากตารางท 7 แสดงใหเหนถงตวแปรทมสวนกาหนดความเตมใจจาย ซ งตามแบบจาลองท 1 ประกอบดวย รปแบบและพฤตกรรมการใชน� ามน ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม และสวนประสมทางการตลาด เมอพจารณาตวแปรตามหรอในทน� คอ ความเตมใจจายจากชวงราคา

60

27-28.90 เพมเปน 29 บาท (WTP the 1st Bid) พบวามตวแปรอสระทสามารถอธบายความเตมใจจายไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 ข�นไป ไดแก 1) ความถในการเตมน� ามนของครวเรอน (FRQHH) กลาวคอ ถาความถเพมข�นจะสงผลใหเกดโอกาสตอความเตมใจจายของคนในกลม 29 บาท/ลตร(Y = 1) เมอเทยบกบกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) มคาลดลง และเมอพจารณาจากคาความยดหยนพบวา ถาความถของการเตมน� ามนทเพมข�น 1 % สงผลใหความเตมใจจายของกลม Y = 1 ลดลงเทากบ 0.09% ทเปนเชนน� เนองจาก ความถในการจบจายใชสอยทสงบงบอกถงความตองการถอเงนทต า เพราะฉะน�น ความเตมใจจายทระดบราคาน�ามนสงข�นจงลดลง 2) เพศ (sex) มผลตอความยนดทจะจาย โดยเพศชายทาใหมโอกาสทความเตมใจจายของคนในกลม 29 บาท/ลตร(Y = 1) เมอเทยบกบกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) มคาเพมข�น และเมอพจารณาจากคาความยดหยนพบวา ถาเพศชายเปนผเตมน� ามนจะสงผลใหความเตมใจจายของกลม Y = 1 และ Y = 0 เพมข�นเทากน คอ 0.13% เนองจากเพศชายเปนผทมความชานาญในการใชเครองยนต และมความรเกยวกบเครองยนตมากกวาเพศหญง 3) ดานสวนประสมทางการตลาดทเกยวของกบความเหมาะสมของราคาน� ามนไบโอดเซลเมอเทยบกบคณภาพ (PRI) กลาวคอ กลมคนทใหความสาคญดานคณภาพน� ามนเทยบกบราคาทจายไปมากเพยงใด ยงทาใหความเตมใจจาย ของคนในกลม 29 บาท/ลตร(Y = 1) เมอเทยบกบกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) มคาลดลง และเมอพจารณาจากคาความยดหยนพบวา การเปลยนแปลงของ PRI เพมข�น 1% สงผลตอขนาดความเตมใจจายของกลม Y = 0 เพมข�นเทากบ 0.59% ในขณะท กลม Y = 1 ลดลงเทากบ 0.43% แสดงวา คนในชมชนยงมความไมแนใจในคณภาพเพอเทยบกบราคาทตองจายไป 4) ดานสวนประสมทางการตลาดทเกยวของกบสถานทผลตและจาหนาย(PLA) พบวา กลมคนทใหความสาคญกบสถานทเพมข�นจะทาใหความเตมใจจายของคนในกลม 29 บาท/ลตร(Y = 1) เมอเทยบกบกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) มคาเพมข�น และจากคาความยดหยนแสดงใหเหนวา การใหความสาคญกบสถานทเพมข�น 1% สงผลตอขนาดความเตมใจจายของกลม Y = 1 เพมข�นเทากบ 0.11% เมอพจารณาถงอทธพลของปจจยกาหนดในกรณทความยนดจายเปน WTP the 2nd Bid กลาวคอ ระดบความเตมใจจายทชวงระดบราคา 27-28.9 บาทตอลตร(Y = 0) ลดลงตากวา 27 บาท/ลตร (Y = 2) ผลการศกษาจากตารางท 6 พบวา ตวแปรทสามารถอธบายตวแปรตามไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 ข�นไป ไดแก

61

1) ตวแปรเกยวกบประสบการณการใชน� ามนไบโอดเซล (BIO) กลาวคอ คนในชมชนทมประสบการณใชน� ามนไบโอดเซลมาแลวจะเกดโอกาสความเตมใจจายของคนในกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) เมอเทยบกบคนในกลม 27 บาท/ลตร (Y = 2) มคาลดลง 2) เพศ (sex) มผลตอความยนดทจะจาย โดยเพศชายทาใหมโอกาสทความเตมใจจายของคนในกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) เมอเทยบกบกลม 27 บาท/ลตร (Y = 2) มคาเพมข�น เมอพจารณาถงอทธพลของปจจยกาหนดในกรณทความยนดจายเปน WTP the 2nd Bid กลาวคอ ระดบความเตมใจจายทชวงระดบราคา 27-28.9 บาทตอลตร(Y = 0) ลดลงตากวา 27 บาท/ลตร (Y = 2) ผลการศกษาจากตารางท 6 พบวา ตวแปรทสามารถอธบายตวแปรตามไดอยางมนยสาคญทางสถตทระดบความเชอมนรอยละ 90 ข�นไป ไดแก 1) ตวแปรเกยวกบประสบการณการใชน� ามนไบโอดเซล (BIO) กลาวคอ คนในชมชนทมประสบการณใชน� ามนไบโอดเซลมาแลวจะเกดโอกาสความเตมใจจายของคนในกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) เมอเทยบกบคนในกลม 27 บาท/ลตร (Y = 2) มคาลดลง 2) เพศ (sex) มผลตอความยนดทจะจาย โดยเพศชายทาใหมโอกาสทความเตมใจจายของคนในกลม 27-28.90 บาท/ลตร(Y = 0) เมอเทยบกบกลม 27 บาท/ลตร (Y = 2) มคาเพมข�น

62

ตารางท� 7 แสดงผลการศกษาโดยใช Multinomial Logit Models

Model 1 Marginal Effect Elasticity

ตวแปร WTP the1st Bid(Y = 1)

WTP the2nd Bid(Y = 2)

Y = 0

Y = 1

Y = 2

Y = 0

Y = 1

Y = 2

Coefficient (SE.)

Coefficient (SE.)

Constant 1.52*

(0.86) 2.68*** (1.03)

-0.25 0.04 0.22

FRQHH 0.16** (0.08)

0.10 (0.09)

0.02 0.03 0.004 0.28 0.09 0.05

BIO -0.03 (0.36)

-1.03*

(0.57) 0.027 0.13 -0.15 0.02 0.03 -0.13

SEX 0.98***

(0.29) 0.83***

(0.35) 0.13 0.13 0.01 0.37 0.09 0.02

OCC -0.32 (0.30)

-0.10 (0.37)

0.03 -0.06 0.02 0.08 -0.03 0.04

INC2 -0.006 (0.007)

-0.002 (0.008)

0.0008 0.00 0.0004 0.06 -0.02 0.03

PRI -0.27*

(0.17) -0.12 (0.21)

0.02 -0.08 -0.05 0.59 -0.43 -1.04

PLA 0.18*

(0.10) -0.17

(0.13) -0.02 0.02 -0.004 -0.50 0.11 -0.09

PROD 0.16 (0.16)

-0.17 (0.18)

-0.01 0.06 -0.04 -0.31 0.35 -1.00

PROM -0.05 (0.18)

-0.01 (0.21)

0.006 -0.01 0.004 0.16 -0.07 0.09

Log likelihood

-326.81

Pseudo R-squared

0.061

Chi squared 43.05 หมายเหต * ระดบนยสาคญท 90 % ** ระดบนยสาคญท 95 % *** ระดบนยสาคญท 99 %

63

สวนท� 4 การศกษาสวนประสมทางการตลาดของน)ามนไบโอดเซล ในตาบลแมหอพระ อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม เพอใหทราบถงสวนประสมทางการตลาดทเหมาะสม จงอาศยการคานวณดวยคาเฉลยแบบถวงน� าหนกของทศนะคตของคนในชมชน โดยใชมาตรวดทศนคตของลเคอรท(likert scale) และไดจาแนกสวนประสมทางการตลาดออกเปน ดานราคา ดานชองทางการจาหนาย ดานผลตภณฑ และดานการสงเสรมการตลาด จงไดผลการศกษาดงตารางท 7 ตารางท 8 แสดงผลการศกษาสวนประสมทางการตลาดของน� ามนไบโอดเซลชมชน ตาบลแมหอพระ อาเภอแมแตง จงหวดเชยงใหม พบวา ปจจยทางดานราคามอทธพลตอการตดสนใจเลอกใชน�ามนไบโอดเซลชมชนมาก และมอทธพลตอการเลอกใชเทาๆกบปจจยดานผลตภณฑและปจจยดานสงเสรมการตลาด และในสวนปจจยดานชองทางการจดจาหนายกมอทธพลคอนขางมากเชนกน มเพยงปจจยยอยบางปจจยทมผลตอการตดสนใจเลอกใชน� ามนไบโอดเซลปานกลาง โดยมรายละเอยดดงน� ดานราคา มปจจยยอยทผตอบแบบสอบถามสวนใหญใหความสาคญคอ ราคาน� ามนไบโอดเซลตองมราคาทเหมาะสมกบคณภาพ คดเปนรอยละ 38.00 ปจจยยอยรองลงมาคอ ราคาน� ามนไบโอดเซลควรมราคาตากวาน� ามนดเซลธรรมดาทวไป 2-3 บาทตอลตร โดยมสดสวนคดเปนรอยละ 37.50 และรอยละ 36.75 ตามลาดบ สวนปจจยยอยดานราคาไบโอดเซลตองไมอางองกบน� ามนดเซลธรรมดา ผตอบแบบสอบถามสวนใหญ หรอรอยละ 34.50 เหนวามผลตอการตดสนใจเลอกใชในระดบมาก ดานชองทางการจดจาหนาย พบวาปจจยยอยดานการเพมสถานทจาหนายน� ามนไบโอดเซลในชมชนใหมมากกวา 1 แหง มผลตอการเลอกใชในระดบมากทสด คดเปนรอยละ 38.50 และผตอบแบบสอบถามรอยละ 37.00 เหนวาปจจยยอยดานสถานทจดจาหนายควรเปดบรการตลอด 24 ชวโมง มผลตอการเลอกใชมากทสด ในสวนปจจยยอยดานการแสดงกระบวนการผลตใหผบรโภคไดเหน ผตอบแบบสอบถามรอยละ 37.00 เหนวามผลตอการเลอกใชมากเชนกน และผตอบแบบสอบถามรอยละ 29.00 เหนวา ไมจาเปนตองมพนกงานบรการเตมน� ามนโดยผบรโภคสามารถเตมน�ามนเองได เปนปจจยมผลตอการตดสนใจใชในระดบมาก

64

ตารางท� 8 แสดงสวนประสมทางการตลาดท�มผลตอทศนะคตและการตดสนใจเลอกใชน)ามนไบโอดเซลชมชน มากท�สด มาก ปานกลาง นอย นอยท�สด คะแนนเฉล�ย การแปรผล

1. ดานราคา 1.1 ราคาไบโอด เซลตองเหมาะสมกบคณภาพ

83 (20.75%)

141 (35.25%)

152 (38.00%)

21 (5.25%)

3 (0.75%)

3.70 มผลมาก

1.2 ราคาไบโอดเซลตองไมอางองกบน�ามนดเซล

77 (19.25%)

138 (34.50%)

116 (29.00%)

49 (12.25%)

20 (5.00%)

3.51 มผลมาก

1.3 ราคาไบโอดเซลควรตากวาดเซล 2-3 บาทตอลตร

150 (37.50%)

123 (30.75%)

79 (19.75%)

38 (9.50%)

10 (2.50%)

3.91 มผลมาก

1.4 แสดงราคาไบโอดเซลทหวจายชดเจน

146 (36.50%)

147 (36.75%)

77 (19.25%)

22 (5.50%)

8 (2.00%)

4.00 มผลมาก

2. ดานชองทางการจดจาหนาย

2.1 เพมสถานทจ าหนายในชมชนมากกวา 1 แหง

154 (38.50%)

134 (33.50%)

72 (18.00%)

29 (7.25%)

11 (2.75%)

3.98 มผลมาก

2.2 ควรใหผ บ รโภคเห นกระบวนการผลต

140 (35.00%)

148 (37.00%)

83 (20.75%)

19 (4.75%)

10 (2.50%)

3.97 มผลมาก

2.3 ส ถ า น ท จด จา ห น า ย เ ป ดบรการ 24 ชม.

148 (37.00%)

108 (27.00%)

72 (18.00%)

57 (14.25%)

15 (3.75%)

3.79 มผลมาก

2.4 สามารถเตมเองได ไมตองมพนงงานบรการ

103 (25.75%)

116 (29.00%)

66 (16.50%)

63 (15.75%)

52 (13.00%)

3.39 มผล ปานกลาง

3. ดานผลตภณฑ

3.1 ไดรบการรบรองจากหนวยงานภาครฐ

228 (57.00%)

95 (23.75%)

51 (12.75%)

16 (4.00%)

10 (2.50%)

4.29 มผลมาก

3.2 บอกแหลงทมาของวตถดบ ณ จดจาหนาย

146 (36.50%)

140 (35.00%)

76 (19.00%)

29 (7.25%)

9 (2.25%)

3.96 มผลมาก

3.3 สนคามเพยงพอกบความตองการ

165 (41.25%)

158 (39.50%)

57 (14.25%)

16 (4.00%)

4 (1.00%)

4.16 มผลมาก

4. ดานสงเสรมการตลาด

4.1 มคปองสะสมแตมเพอใชเปนสวนลด

179 (44.75%)

116 (29.00%)

55 (13.75%)

22 (5.50%)

28 (7.00%)

3.99 มผลมาก

4.2 ประ ช าสม พนธข าวสา ร อยางนอยเดอนละ 2 คร� ง

122 (30.50%)

180 (45.00%)

68 (17.00%)

25 (6.25%)

5 (1.25%)

3.97 มผลมาก

4.3 ร บ ฟ งค ว า มค ด เ ห น ข อ งลกคา

160 (40.00%)

145 (36.25%)

68 (17.00%)

23 (5.75%)

4 (1.00%)

4.09 มผลมาก

4.4 ประชาสมพนธผานวทยชมชน

130 (32.50%)

166 (41.50%)

80 (20.00%)

18 (4.50%)

6 (1.50%)

3.99 มผลมาก

4.5 สงเสรมการขายในชวงฤดเกบเกยว

168 (42.00%)

139 (34.75%)

63 (15.75%)

21 (5.25%)

9 (2.25%)

4.09 มผลมาก

4.6 ม น ก ว ช า ก า ร /ช า ง ย น ตการเกษตร มาพดใหความร

206 (51.50%)

123 (30.75%)

47 (11.75%)

18 (4.50%)

6 (1.50%)

4.26 มผลมาก

65

ดานผลตภณฑ ผตอบแบบสอบถามสวนใหญรอยละ 57.00 เหนวา น� ามนไบโอดเซลทชมชนผลตตองไดรบการรบรองจากหนอยงานภาครฐ หรอหนวยงานอนๆทเกยวของ เพอใหผบรโภคมความมนใจมากข�น เนองจากทผานมามผจาหนายน�ามนปลอมในชมชนใหแกผบรโภคในชมชน และผตอบแบบสอบถามรอยละ 41.00 เหนวา ควรมน� ามนไบโอดเซลจาหนายเพยงพอกบความตองการของผบรโภคในชมชน ซ งคดเปนคะแนนเฉลยเทากบ 4.16 ดานการสงเสรมการตลาด พบวา รอยละ 51.50 ผ ตอบแบบสอบถามตองการใหมนกวชาการหรอชางยนตการเกษตรมาพดใหความรเกยวกบน� ามนไบโอดเซลมากทสด โดยคดเปนคะแนนเฉลย เทากบ 4.26 เนองจากน� ามนไบโอดเซลเปนน� ามนทยงไมรจกกนแพรหลาย จงมผบรโภคบางสวนไมรจก อกท�งยงไมทราบถงประโยชนและประสทธภาพการใชงานของน� ามนไบโอดเซล นอกจากน� ผตอบแบบสอบถามรอยละ 45.00 เหนวา ควรมการประชาสมพนธขาวสาร ท�งในดานราคา ความร ผลประโยชน ฯลฯ อยางนอยเดอนละ 2 คร� ง และรอยละ 42.00 ของผตอบแบบสอบถาม เหนวา ควรมการจดรายการสงเสรมการขายในชวงฤดกาลเกบเกยว เนองจากผตอบแบบสอบถามสวนใหญมอาชพเกษตรกร จงมความตองการใชน� ามนมากในฤดกาลเกบเกยว นอกจากน�ผตอบแบบสอบถามตองการใหมการประชาสมพนธผานวทยชมชน

บทท� 5

สรปและอภปรายผลการศกษา อปสงคและความเตมใจจายตอน%ามนไบโอดเซล

จากยทธศาสตรดานพลงงานทดแทนโดยกระทรวงพลงงานท�ตองการสรางความม�นคงดานพลงงาน ทาใหน!ามนไบโอดเซลถกกาหนดใหเปนเปาหมายดานพลงงานทดแทนท�สาคญเปาหมายหน�ง และทาใหเกดแผนพฒนาและสงเสรมไบโอดเซลใน 2 ระดบ คอ ไบโอดเซลในระดบชมชนและไบโอดเซลเชงพาณชย โดยชมชนในพ!นท� บานภดน และหมบานใกลเคยงใน ต.แมหอพระ อ.แมแตง จ.เชยงใหม เปนชมชนท�สามารถปลกปาลมน! ามนและมพ!นท�เพาะปลกรวมกนประมาณ 150 ไร โดยในป พ.ศ.2555 สามารถใหผลผลตปาลมสดประมาณ 500-700 กโลกรมตอไรตอเดอน ในขณะท�ศกยภาพดานอปสงคตอน! ามนไบโอดเซลเพ�อการใชกบอปกรณการเกษตรและการขนสงในพ!นท�ชมชนบานภดน(หม 9) มขนาดความตองการน!ามนโดยเฉล�ยเทากบ 5,400 ลตร/เดอน จากการสมตวอยางจากชมชนจานวน 400 คน พบวารอยละ 85 ยงไมเคยใชน! ามนไบโอดเซลมากอน และจากการวดระดบความรเก�ยวกบน! ามนไบโอดเซล พบวาสวนใหญไมมความรเก�ยวกบน! ามนไบโอดเซลเลย คดเปนรอยละ 61.50 เพราะฉะน!น น! ามนไบโอดเซลจงเปนพลงงานท�คนในชมชนยงไมมความคนเคย การไดรบขาวสารเปนไปอยางไมสมบรณและถอเปนสนคาใหมท�ยงไมเคยมใหบรการในชมชนมากอน การศกษาคร! งน! จงใชแบบจาลองความเตมใจจาย(willingness to pay) โดยอาศย multinomial logit model เพ�อระบถงปจจยท�มสวนตอการกาหนดความเตมใจจาย ซ� งผลการศกษาไดบงบอกวานอกจากปจจยสวนบคคลแลวปจจยดานสวนประสมทางการตลาดกสงผลสาคญตอความเตมใจจายของคนในชมชนดวย (กาหนดราคาน! ามนดเซลอางองเพ�อใหผบรโภครบรเพ�อการตดสนใจเปรยบเทยบ โดยอางองจากวนท� 26 เมษายน 2556 น! ามนดเซลท�วไปมราคา 30.50 บาท/ลตร ) สาหรบปจจยสวนบคคลและพฤตกรรมการเตมน! ามนท�มผลตอความเตมใจจายจากชวงราคา 27-28.90 เพ�มเปน 29 บาท ไดแกปจจยท�เก�ยวกบเพศ โดยเพศชายมโอกาสทาใหเกดความเตมใจจายมากกวาเพศหญง และเน�องจากราคาน! ามนไบโอดเซลมราคาต�ากวาน! ามนดเซลอยประมาณ 2 – 3 บาท/ลตร จงสอดคลองกบพฤตกรรมการเตมน! ามนท� มความถ�มาก(เตมน! ามนคร! งละนอย) นอกจากน! ถากาหนดใหราคาน! ามนไบโอดเซลต� าลงมากกวา 27 บาท/ลตร ผ บรโภคท� มประสบการณในการใชมาแลวจะมแนวโนมตอความเตมใจจายมากข!น

67

ทศนะคตและสวนประสมทางการตลาดท�เหมาะสม

สวนประสมทางการตลาดท�มผลตอความเตมใจจาย(ตารางท�4.2) และทศนะคตของคนในชมชนตอการตดสนใจเลอกใชน!ามนไบโอดเซล(ตารางท� 4.3) ทาใหเกดแนวทางดงตอไปน! 1) ดานราคา คอ การกาหนดราคาสวนตางของน!ามนไบโอดเซลกบน!ามนดเซลประมาณ 3.50 บาท/ลตร(30.50 – 27.0 บาท/ลตร) จะชวยกระตนใหเกดความรสกถงความคมคาของการใชและเพ�มโอกาสของความเตมใจจายใหสงข!น และการตดปายแสดงราคาจาหนายน! ามนไบโอดเซลและน!ามนดเซลท�หวจายอยางชดเจนเปนส�งจาเปน 2) ดานชองทางการจดจาหนาย คอ การใหบรการโดยผบรโภคสามารถเตมน! ามนไดเองเปนสวนชวยอานวยความสะดวกใหกบผบรโภคชวยเพ�มโอกาสในการใชน!ามนไบโอดเซลมากข!น 3) ดานผลตภณฑ คอ น! ามนจะตองไดการรบรองจากหนวยงานท�นาเช�อถอ เชน หนวยงานภาครฐบาลจากกระทรวงพลงงาน และระบบการผลตท�ทาใหเกดสนคาอยางตอเน�องและพอเพยงกบความตองการ 4) ดานสงเสรมการตลาด คอ การจดใหเกดการอบรมหรอถายทอดความรเก�ยวกบการใชน! ามนไบโอดเซลจากนกวชาการหรอชางยนตการเกษตร รวมกบการใชรปแบบการสงเสรมทางการตลาดดวยคปองสวนลด จะมสวนชวยสรางความเช�อม�นตอสนคาและความรสกถงความคมคาดานราคา ชวยเพ�มโอกาสในการใชน!ามนไบโอดเซลมากข!น ขอเสนอแนะเชงนโยบายตอผมสวนเก�ยวของเพ�อใหเกดการสงเสรมอยางถกตอง

1) การประชาสมพนธโดยอาศยส�อจากวทย ผนาและชางยนตในพ!นท�ระดบตาบลและหมบาน ท�หางไกลจากอาเภอเมอง เพ�อใหเหนถงประโยชนและคณสมบตของน!ามนไบโอดเซลเม�อเปรยบเทยบกบน!ามนดเซลท�วไป 2) ใหความรท�ถกตองกบชางยนตในชมชนและพฒนาทกษะดานการซอมบารงและดดแปลงเคร�องยนตทางการเกษตรเพ�อใชกบน!ามนไบโอดเซลได 3) ลดหยอนการจดเกบภาษกบสถานน! ามนของวสาหกจชมชนท�มการผลตน! ามนไบโอดเซลไดเอง 4) สนบสนนดานวสดอปกรณท�เก�ยวของกบระบบการจดจาหนายใหกบวสาหกจชมชนผผลตน!ามนไบโอดเซล เพ�อเพ�มประสทธภาพการจาหนายและลดตนทนการลงทน

68

5) ในการศกษาคร! งตอไป อาจมการใชเทคนคการประเมนมลคาสนคาดวนวธอ�น เพ�อเปรยบเทยบผลการศกษา และสามารถนาเอาผลการศกษาท�ไดไปประยกตใชเพ�อเปนแนวทางในการสรางนโยบายในอนาคต

บรรณานกรม

70

บรรณานกรม

กณกนภา ไพรศร. 2551. ปจจยสวนประสมการตลาดท�มผลตอการเลอกใชน ามนเช อเพลงทางเลอก

ของผใชรถยนตน�งสวนบคคลในอาเภอเมองเชยงใหม. การคนควาแบบอสระ คณ

บรหารธรกจมหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

กระทรวงพลงงาน. สานกนโยบายและแผนพลงงาน. 2544. แผนยทธศาสตร. [ระบบออนไลน].

แหลงท2มา http://www.eppo.go.th/index-T.html (15 กนยายน 2556).

กระทรวงพลงงาน. สานกนโยบายและแผนพลงงาน. 2544. แผนอนรกษพลงงาน 20 ป (พ.ศ. 2554

– 2573). [ระบบออนไลน]. แหลงท2มา www.eppo.go.th/ccep/download

/NEEP2030_FINAL.pdf (15 กนยายน 2556).

เขมวด ทองสอดแสง. ปจจยสวนประสมการตลาดท2มตอความตองการผกไฮโดรพอนกส ของ

โครงการหลวงในเชต อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต.

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. 2550.

คมสน สรยะ. แบบจาลองโลจต: ทฤษฎและการประยกตใชในการวจยทางเศรษฐศาสตร.

เชยงใหม: ศนยการวเคราะหเชงปรมาณ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม. 2552

ชยนต ววสสต. การศกษาสวนประสมทางการตลาดของผลตภณฑโครงการหลวงของรานคาใน

เขตกรงเทพมหานคร. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย.

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. 2547.

ชยยทธ หงะเจะแอ. 2551. "ทศนคตและความยนดท2จะจาย เพ2อการจดการมลพษทางอากาศ ของ

ประชาชนในจงหวดเชยงใหม /ชยยทธ หงะเจะแอ". เชยงใหม: มหาวทยาลยเชยงใหม.

ชยวฒน ชยเรองวทย. 2552. ปจจยสวนผสมทางการตลาดท�มผลตอการเลอกใชน ามนไบโอดเซล

ของผบรโภคในอาเภอเมองเชยงใหม. การคนควาแบบอสระ คณะบรหารธรกจ

มหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

ปณธาน โสมประภศร. 2549. ทศนคตของผใชรถยนตน�งสวนบคคลในเขตกรงเทพมหานครท�ม

ตอการใชแกสโซฮอล . การคนควาแบบอสระ คณะบรหารธรกจมหาบณฑต

มหาวทยาลยเชยงใหม.

พรเพญ เลศทศนวงศ. 2546. ทศนคตท�มตอพลงงานทดแทน (เอทานอล) เปนเช อเพลงรถยนต

ของผบรโภคในจงหวดสมทรสาคร. การคนควาแบบอสระ คณะบรหารธรกจ

มหาบณฑต มหาวทยาลยเชยงใหม.

71

ระพณพงษ ชยสข. 2542. พฤตกรรมการเลอกบรโภคน ามนเช อเพลงรถยนตในอาเภอเมอง

จ ง ห ว ด เ ช ย ง ใ ห ม . ว ท ย า น พ น ธ บ ร ห า ร ธ ร ก จ ม ห า บณ ฑ ต . บณ ฑ ต ว ท ย า ลย

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ธนาคารไทยพาณชย จากด (มหาชน). ศนยวจยเศรษฐกจและธรกจ(EIC) . 2555. ราคาน ามนปาลม

กบอนาคตของอตสาหกรรมไบโอดเซล. [ระบบออนไลน]. แหลงท2มา http://scbeic.com/THA/document/note_20120402_palmoil/.

ธระชย วาสนาสมสกล. 2545. ทศนคตของผบรโภคตอน ามนไบโอดเซลในจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธบรหารธรกจมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

โอเคเนช2น. 2551. โรงกล�นน ามนไบโอดเซล VGEN เชยงราย : ความสาเรจแหงพลงการเรยนรส

เศรษฐกจชมชนและการทดแทนพลงงานปโตรเลยม. [ระบบออนไลน].

แหลงท2มา http://www.oknation.net/blog/print.php?id=187564 (15 กนยายน 2556).

Akgungor, S., Miran, B., & Abay, C. (2007). Consumer willingness topay for organic products in

urban Turkey. Proceedings of the 105th EAAE Seminar on International Marketing and

International Trade of Quality Food Products, (pp. 481-491) March 8-10, Italy.

Alvensleben, R. V., & Altmann, M.(1987). Determinants of the demand for organic food in

Germany. Acta Horticulturae, 203, 235-243.

Aprahamian, F., Chanel, O., & Luchini, S. (2007). Modeling starting point bias as unobserved

heterogeneity in contingent valuation surveys: An application to air pollution. American

Journal of Agricultural Economics, 89(2), 533-547.

Aryal, K. P., Chauhary, P., Pandit, S., & Sharma, G. (2009, June). Consumer willingness to pay

organic products: A case from Kathmandu valley. The Journal of Agricultureand

Environment, 10, 12-21.

Bishop, R. G., & Heberlein, T. A. (1979). Measuring value of extra-market goods: Are indirect

measures biased? American Journal of Agricultural Economics, 61.

Boccaletti, S., & Nardella, M. (2000). Consumer willingness to pay for pesticide-free fresh fruit

and vegetables in Italy. International Food and Agribusiness Management Review, 3.

Bourn, D., & Prescott, J. (2002). A comparison of the nutritional value, sensory qualities and food

safety of organically and conventionally produced foods. Critical Reviews in Food

Science

and Nutrition, 42(1), 1-34.

72

Budak, F., Budak, D. B., Kacira, O. O., & Yavuz, M. C. (2006). Consumer willingness to pay for

organic sea bass in Turkey. Isr. J. Aquacult. Bamidgeh, 58, 116-123.

Buzby, J, Skees, J., & Ready, R. (1995). Using contingent valuation to value food safety: A case

study of grapefruit and pesticides residues. In J. Caswell (Ed.),Valuing food safety and

nutrition. Boulder: Westview Press.

Byrne, P. J., Gempesaw, C. M., & Toensmeyer, U. C. (1991). An evaluation of consumer

pesticide

residue concerns and risk information sources. Southern Journal of Agricultural

Economics, 23(2).

Cameron, A. T., & James,M. D. (1987). Efficient estimations methods for “Closed-ended”

contingent valuation surveys. Review of Economic and Statistics, 69.

Cameron, T. A. (1991). Interval estimates of non-market resource values from referendum

contingent valuation surveys. Land Economics, 67(4).

Cameron, T. A. (1988). A New paradigm for valuing non-market goods using referendum data.

Journal of Environment Economics and Management, 15.

Cameron, T. A., & Quiggin, J. (1994). Estimation using contingent valuation data from a

dichotomous choice with follow-up questionnaire. Journal Environmental Economics and

Management, 27, 218-234.

Carson, R. T. (1985). Three essays on contingent valuation (Ph.D. thesis, University of Califomia,

Berkeley).

Carson, R. T. (1991). Constructed markets in measuring the demand for environmental quality (J.

B. Braden, & C. D. Kolstad, Eds.). New York: Elsevier Science Publishers B.V. (North-

Holland).

L. Giraldo, A. Gracia, E. do Amaral. 2010. Willingness to pay for Biodiesel in Spain: a pilot

study for diesel consumers. Spanish Journal of Agricultural Research: (4) 887-894.

H. Diane, D. Patricia, B. David, S. Christa. 2008. Consumer Willingness to pay for

Biopower: Results from focus groups. Biomass and Bioenergy: (32) 11-17.

73

Daniel R. Petrolia, Sanjoy Bhattacharjee, Darren Hudson, Cary W. Herndon. 2010. Do

Americans want ethanol? A comparative contingent-valuation study of

willingness to pay for E-10 and E-85: Energy Economics: (32) 121-128.

Kimberly L. Jensen, Christopher D. Clark, Burton C. English, R. Jamey Menard,Denise K.

Skahan, Adrienne C. Marra. 2010. Willingness to pay for E85 from corn, switchgrass,

and wood residues. Energy Economics.

Gustavo Collantes. 2010. Do green tech policies need to pass the consumer test? The case of

ethanol fuel. Energy Economics.

ภาคผนวก

75

Pre survey

ไบโอดเซล(biodiesel) คอเช�อเพลงทดแทนประเภทดเซลจากธรรมชาต โดยการนาเอาน� ามนจากพชหรอสตวมาผานกระบวนการทางเคม ทาใหไบโอดเซลมคณสมบตการเผาไหมเหมอนกบดเซลจากปโตรเลยมมากและสามารถใชทดแทนกนได ไบโอดเซลสามารถยอยสลายไดเองตามกระบวนการชวภาพในธรรมชาต และไมเปนพษตอส:งแวดลอม ขอด 1. ดานส�งแวดลอม การใชไบโอดเซลสามารถลดมลพษในอากาศอนเน:องมาจากการเผาไหมของเคร:องยนตสมบรณ กรมอทหารเรอไดทาการทดลองใชน� ามนไบโอดเซลกบเคร:องยนตดเซล พบวา รถท:ใชน� ามนไบโอดเซลเปนเช�อเพลงสามารถลดควนดาไดมากกวารอยละ 50 และสามารถลดแกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) ไดรอยละ 20 ลดฝ นละออง ไดรอยละ 39 ลดแกสซลเฟอรไดออกไซด ไดรอยละ 99 นอกจากน�การใชไบโอดเซลทดแทนน� ามนดเซลน�นสามารถลดวงจรชวต (life-cycle) ของแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) ไดรอยละ 78 ซ:งเปนผลใหลดภาวะโลกรอน (U.S. Department of Energy, 2004) 2. ดานสมรรถนะเคร�องยนต การใชไบโอดเซลในเคร:องยนตจะชวยเพ:มประสทธภาพการเผาไหม เน:องจากไบโอดเซลมออกซเจนผสมอยประมาณรอยละ 10 ทาใหการผสมระหวางอากาศกบน� ามนมการกระจายตวอยางสม:าเสมอ และเปนการเพ:มอตราสวนปรมาตรของอากาศตอน� ามนไดเปนอยางด (คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร, 2545) จงทาใหเผาไหมในกระบอกสบเปนไปอยางสมบรณ นอกจากน� คาแรงบดเพ:มข�นประมาณรอยละ 7.5 และใหกาลงเพ:มข�นรอยละ 12 เม:อเทยบกบน� ามนดเซล

ขอเสย 1. เปนของแขงท:อณหภมสงกวาน� ามนดเซล 2. ปลดปลอยแกสไนโตรเจนออกไซด สงกวาน� ามนดเซล 3. ช�นสวนจากยางของป]มน� ามนจะเส:อมคณภาพเรว 4. คาพลงงานความรอนต:ากวาน� ามนดเซลประมาณ 10 เปอรเซนต

จากขอมลขางตนทานยนดจายเพ:อใชน� ามนไบโอดเซล…………………………บาทตอลตร

76

แบบสอบถามเพ�อการวจย

แบบสอบถามเลขท�……………

เร�อง การศกษาความเตมใจจายและสวนผสมทางการตลาดท�เหมาะสมตอการใชน9ามนไบโอดเซลในชมชน

มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม

สถานท�เกบขอมล…………………………………………………………….

ช�อผสมภาษณ…………………………………………………………………

คาช9แจง

1. แบบสอบถามน�ประกอบดวยคาถามท�งหมด จานวน 5 สวน

สวนท: 1 เปนแบบสอบถามเก:ยวของกบพฤตกรรมการใชน� ามน

สวนท: 2 เปนแบบสอบถามท:เก:ยวของกบขอมลท:วไปของผตอบแบบสอบถาม

สวนท: 3 เปนแบบสอบถามความรความเขาใจเก:ยวกบน� ามนไบโอดเซล

สวนท: 4 เปนแบบสอบถามเก:ยวกบความเตมใจจาย

สวนท: 5 เปนแบบสอบถามท:เก:ยวของกบสวนผสมทางการตลาดท:มอทธพลตอการตดสนใจใชไบโอดเซลในชมชน

2. แบบสอบถามน�ใชเพ:อการศกษาคนควาและวจยเทาน�น จงไมมผลกระทบตอหนวยงาน องคกร หรอธรกจของผสอบถามแตอยางใด

3. ขอมลท:ไดจากแบบสอบถาม จะถกเกบรกษาไวเปนความลบ แตจะนามาเฉพาะผลการวเคราะหเพ:อทาการวจยเทาน�น

ผวจยขอขอบพระคณทกทาน ท:ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม มา ณ โอกาสน�

มนตร สงหะวาระ

ผชวยศาสตราจารย คณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยแมโจ

77

ขอมลประกอบแบบสอบถาม

ไบโอดเซล(biodiesel) คอเช�อเพลงทดแทนประเภทดเซลจากธรรมชาต โดยการนาเอาน� ามนจากพชหรอสตวมาผานกระบวนการทางเคม ทาใหไบโอดเซลมคณสมบตการเผาไหมเหมอนกบดเซลจากปโตรเลยมมากและสามารถใชทดแทนกนได ไบโอดเซลสามารถยอยสลายไดเองตามกระบวนการชวภาพในธรรมชาต และไมเปนพษตอส:งแวดลอม ขอด 1. ดานส�งแวดลอมและเศรษฐกจ การใชไบโอดเซลสามารถลดมลพษในอากาศอนเน:องมาจากการเผาไหมของเคร:องยนตสมบรณ กรมอทหารเรอไดทาการทดลองใชน� ามนไบโอดเซลกบเคร:องยนตดเซล พบวา รถท:ใชน�ามนไบโอดเซลเปนเช�อเพลงสามารถลดควนดาไดมากกวารอยละ 50 และสามารถลดแกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) ไดรอยละ 20 ลดฝ นละออง ไดรอยละ 39 ลดแกสซลเฟอรไดออกไซด ไดรอยละ 99 นอกจากน�การใชไบโอดเซลทดแทนน� ามนดเซลน�นสามารถลดวงจรชวต (life-cycle) ของแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) ไดรอยละ 78 ซ: งเปนผลใหลดภาวะโลกรอน (U.S. Department of Energy, 2004) และสามารถลดมลคาการนาเขาน� ามนดบจากตางประเทศ 2. ดานสมรรถนะเคร�องยนต การใชไบโอดเซลในเคร:องยนตจะชวยเพ:มประสทธภาพการเผาไหม เน:องจากไบโอดเซลมออกซเจนผสมอยประมาณรอยละ 10 ทาใหการผสมระหวางอากาศกบน� ามนมการกระจายตวอยางสม:าเสมอ และเปนการเพ:มอตราสวนปรมาตรของอากาศตอน� ามนไดเปนอยางด (คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร, 2545) จงทาใหเผาไหมในกระบอกสบเปนไปอยางสมบรณ นอกจากน� คาแรงบดเพ:มข�นประมาณรอยละ 7.5 และใหกาลงเพ:มข�นรอยละ 12 เม:อเทยบกบน�ามนดเซล

ขอเสย 5. เปนของแขงท:อณหภมสงกวาน�ามนดเซล 6. ปลดปลอยแกสไนโตรเจนออกไซด สงกวาน�ามนดเซล 7. ช�นสวนจากยางของป]มน�ามนจะเส:อมคณภาพเรว 8. คาพลงงานความรอนต:ากวาน�ามนดเซลประมาณ 10 เปอรเซนต

**********************************************

78

ภาพประกอบ

ภาพท� 14 ผลปาลมท�นามาเปนวตถดบหลกในกระบวนการผลตน9ามนไบโอดเซล

ภาพท� 15 ปBมน9ามนหลอด

ภาพท� 16 เคร�องผลตไบโอดเซล

79

โปรดทาเคร�องหมาย / ลงใน ���� หนาขอความท�เปนคาตอบ ตามความเปนจรงมากท�สด

สวนท� 1 รปแบบและพฤตกรรมการใชน9ามนไบโอดเซล

1. ความถ:ในการเตมน� ามนดเซลของทานโดยเฉล:ยตอสปดาห

สาหรบเคร�องจกรเกษตร

� ทกวน � 4 – 6 คร� งตอสปดาห � 2 – 3 คร� งตอสปดาห

� 1 คร� งตอสปดาห � ไมแนนอน โปรดระบ……………….

สาหรบพาหนะท�ใชในครวเรอน

� ทกวน � 4 – 6 คร� งตอสปดาห � 2 – 3 คร� งตอสปดาห

� 1 คร� งตอสปดาห � ไมแนนอน โปรดระบ……………….

2. คาใชจายในการเตมน� ามน

2.1 ทานมคาใชจายในการเตมน� ามนดเซลสาหรบเคร:องจกรเกษตรโดยเฉล:ยประมาณ ……… บาท/คร� ง

2.2 ทานมคาใชจายในการเตมน� ามนดเซลสาหรบเคร:องจกรเกษตรโดยเฉล:ยประมาณ ………บาท/คร� ง

3. ทานเคยใชน� ามนไบโอดเซลหรอไม � เคย � ไมเคย

4. จงตอบคาถามตอไปน� (ใสเคร:องหมาย / ในชองท:ตรงกบพฤตกรรมของทาน)

5. สถานท:ในการเตมน� ามนในแตละคร� ง

สาหรบเคร:องจกรเกษตร

� ป]มน� ามน เชน ปตท. บางจาก ฯลฯ � โครงการสวสดการน� ามนหมบาน

�ป]มหลอด �อ:นๆโปรดระบ…………………………..

เหตผลเพราะ � หางาย � น� ามนมคณภาพ � ประหยด (ราคาถกกวาท:อ:น)

สาหรบพาหนะท:ใชในครวเรอน

� ป]มน� ามน เชน ปตท. บางจาก ฯลฯ � โครงการสวสดการน� ามนหมบาน

� ป]มหลอด � อ:นๆโปรดระบ…………………………..

เหตผลเพราะ � หางาย � น� ามนมคณภาพ � ประหยด (ราคาถกกวาท:อ:น)

6. ชวงเวลาในการเตมน� ามน

� ชวงเชา � กลางวน � ชวงเยน � ชวงค:า � เม:อน� ามนหมด

80

สวนท� 2 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ � ชาย � หญง

2. อาย ……… ป

3. สถานภาพการสมรส � โสด � สมรส � ห ย า ร า ง / ห ม า ย / แยกกนอย

4. ระดบการศกษา

� ไมไดรบการศกษา � ประถมศกษา � มธยมศกษาตอนตน

� มธยมศกษาตอนปลาย � อนปรญญา � ปรญญาตร � ส ง ก ว าปรญญาตร

5. อาชพ

� รบราชการ � พนงงานรฐวสาหกจ � ธรกจสวนตว � เกษตรกร � รบจาง � อ: น ๆ ………………………….

6. รายไดของครอบครวตอเดอน (รวมรายไดผตอบ)……………………..บาท

7. รายไดของครวเรอนจากภาคเกษตรตอป………………………บาท

พชท: 1 ……………………….. จานวน………… ไร พชท: 2 ……………………….. จานวน……….ไร

81

สวนท� 3 ขอมลความรความเขาใจเก�ยวกบน9ามนไบโอดเซล

1. ทานมความร ความเขาใจ เก:ยวกบน� ามนไบโอดเซลมากนอยเพยงใด

� ไมมเลย � มบางเลกนอย � มคอนขางมาก � มมาก

2. ความรความเขาใจเก:ยวกบน� ามนไบโอดเซล

ถก ผด ไมทราบ

1. น� ามนไบโอดเซลไมสามารถผลตไดจากผลผลตทางการเกษตร

2. รฐบาลมนโยบายสงเสรมการใชน� ามนไบโอดเซล

3. น� ามนไบโอดเซลไมจดเปนพลงงานทดแทน

4. โดยท:วไปราคาน� ามนไบโอดเซลสงกวาราคาดเซลธรรมดา

5. การใชน� ามนไบโอดเซลเปนการชวยรกษาส:งแวดลอม

6. น� ามนไบโอดเซลไมสงผลเสยกบเคร:องยนตทางการเกษตร

7. น� ามนไบโอดเซลชวยลดปญหาผลผลตทางการเกษตรลนตลาดและราคาตกต:า

8. ยงไมมชมชนท:ประสบความสาเรจจากการผลตน� ามนไบโอดเซล

9. เกษตรกรบางกลมหนมาใชน� ามนไบโอดเซลแลว

10. น� ามนไบโอดเซลใชไดกบเคร:องยนตการเกษตรรอบสงไดด

82

สวนท� 4 ความเตมใจจายน9ามนไบโอดเซล

4.1 ความเตมใจจายในน9ามนไบโอดเซล

“ถาราคา น� ามนไบโอดเซลมจาหนายในชมชน ทานมความยนดจายเพ:มสงข�นลตรละก:บาท เม:อเทยบกบน� ามนดเซลธรรมดาท:วไป” (ราคาปกตลตรละ 30.50 บาท ณ วนท: 26 กรกฎาคม 2555)

ถาราคาไบโอดเซลเทากบ 28 บาท ตอ 1 ลตร

ถาราคาเพ:มข�น 27 บาท ตอ 1 ลตร

ถาราคาเพ:มข�น 29 บาท ตอ 1 ลตร

ไมซ�อ

� ยงไมม:นใจในคณภาพของน�ามนไบโอดเซล � ไมมเงนจาย (รายไดนอย) � ไ ม ส น ใ จ ท: จ ะ ใ ชน�ามนไบโอดเซล �อ:นๆ…………....... แลวราคาท:ทานยนดจายสงสดคอ………บาท

ซ�อ

� ชวยประหยดคาใชจายดานพลงงานเช�อเพลง � ช:นชอบในเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ � บคคลใกลชด หรอ ญาตใชอย �อ:นๆ………………….

ซ�อ

� ชวยประหยดคาใชจายดานพลงงานเช�อเพลง � ช:นชอบในเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ � บคคลใกลชด หรอ ญาตใชอย �อ:นๆ……………….

ไมซ�อ

� ยงไมม:นใจในคณภาพของน�ามนไบโอดเซล � ไมมเงนจาย (รายไดนอย) � ไ ม ส น ใ จ ท: จ ะ ใ ชน�ามนไบโอดเซล �อ:นๆ…………....... แลวราคาท:ทานยนดจายสงสดคอ………บาท

83

สวนท� 5 จงใหความคดเหนของการใชน9ามนไบโอดเซลในประเดนทางการตลาดตอไปน9

ปจจย มากท�สด มาก ปานกลาง นอย นอยท�สด

1. ดานราคา

1.1 ทานคดวาราคาน� ามนไบโอดเซลควรตองเหมาะสมกบคณภาพมากแคไหน

1.2 ทานคดวาราคาน� ามนไบโอดเซลตองไมอางองกบน� ามนดเซลขนาดไหน

1.3 เหนดวยแคไหนท:ราคาไบโอดเซลควรต: ากวาดเซลธรรมดา 2-3 บาทตอลตร

1.4 ราคาตองแสดงท:หวจายอยางชดเจนและสะทอนราคาปจจบนเสมอ

2. ดานชองทางการจดจาหนาย

2.1 ควรเพ:มสถานท:จดจาหนายน� ามนไบโอดเซลในชมชนควรมากกวา 1 แหง

2.2 ควรใหผบรโภคเหนกระบวนการผลต

2.3 สถานท:จดจาหนายเปดบรการ 24 ช:วโมง จาเปนมากขนาดไหน

2.4 สามารถเตมเองได ไมตองมพนกงานบรการ จาเปนมากขนาดไหน

3. ดานผลตภณฑ

3.1 ควรไดรบรองจากหนวยงานของภาครฐ

3.2 ควรบอกแหลงท:มาของวตถดบ สวนผสมท:จาเปนและคณสมบตของน� ามน ณ จดจาหนาย

3.3 ควรมสนคาท:เพยงพอตอความตองการ

4. ดานสงเสรมทางการตลาด

84

4.1 มคปองสะสมแตมเพ:อนามาเปนสวนลดในการเตมน� ามนคร� งตอไป

4.2 ควรประชาสมพนธขาวสาร (ราคา ความร ผลประโยชน) อยางนอยเดอนละ 2 คร� ง

4.3 รบฟงความคดเหนของลกคา เพ:อปรบปรงคณภาพน� ามนไบโอดเซล

4.4 ควรประชาสมพนธผานวทยชมชนและ(หรอ)แจกเอกสารแผนพบอยางสม:าเสมอ

4.5 จดรายการสงเสรมการขายในชวงฤดการเกบเก:ยว

4.6 ควรใหนกวชาการหรอชางยนตการเกษตรมาพดใหความรเก:ยวกบการใชน� ามนไบโอดเซล

ขอเสนอแนะของทานท�มตอน9ามนไบโอดเซล

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

69

แบบสอบถามเพ�อการวจย

แบบสอบถามเลขท�……………

เร�อง การศกษาความเตมใจจายและสวนผสมทางการตลาดท�เหมาะสมตอการใชน*ามนไบโอดเซลในชมชน

มหาวทยาลยแมโจ จงหวดเชยงใหม

สถานท�เกบขอมล…………………………………………………………….

ช�อผสมภาษณ…………………………………………………………………

คาช*แจง

1. แบบสอบถามน ประกอบดวยคาถามท งหมด จานวน 5 สวน

สวนท� 1 เปนแบบสอบถามเก�ยวของกบพฤตกรรมการใชน ามน

สวนท� 2 เปนแบบสอบถามท�เก�ยวของกบขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม

สวนท� 3 เปนแบบสอบถามความรความเขาใจเก�ยวกบน ามนไบโอดเซล

สวนท� 4 เปนแบบสอบถามเก�ยวกบความเตมใจจาย

สวนท� 5 เปนแบบสอบถามท�เก�ยวของกบสวนผสมทางการตลาดท�มอทธพลตอการตดสนใจใชไบโอดเซลในชมชน

2. แบบสอบถามน ใชเพ�อการศกษาคนควาและวจยเทาน น จงไมมผลกระทบตอหนวยงาน องคกร หรอธรกจของผ สอบถามแตอยางใด

3. ขอมลท�ไดจากแบบสอบถาม จะถกเกบรกษาไวเปนความลบ แตจะนามาเฉพาะผลการวเคราะหเพ�อทาการวจยเทาน น

ผวจยขอขอบพระคณทกทาน ท�ใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม มา ณ โอกาสน

มนตร สงหะวาระ

ผชวยศาสตราจารย คณะเศรษฐศาสตรมหาวทยาลยแมโจ

70

ขอมลประกอบแบบสอบถาม

ไบโอดเซล(biodiesel) คอเช อเพลงทดแทนประเภทดเซลจากธรรมชาต โดยการนาเอาน ามนจากพชหรอสตวมาผานกระบวนการทางเคม ทาใหไบโอดเซลมคณสมบตการเผาไหมเหมอนกบดเซลจากปโตรเลยมมากและสามารถใชทดแทนกนได ไบโอดเซลสามารถยอยสลายไดเองตามกระบวนการชวภาพในธรรมชาต และไมเปนพษตอส�งแวดลอม ขอด

1. ดานส�งแวดลอมและเศรษฐกจ การใชไบโอดเซลสามารถลดมลพษในอากาศอนเน�องมาจากการเผาไหมของเคร�องยนตสมบรณ กรมอทหารเรอไดทาการทดลองใชน ามนไบโอดเซลกบเคร�องยนตดเซล พบวา รถท�ใชน ามนไบโอดเซลเปนเช อเพลงสามารถลดควนดาไดมากกวารอยละ 50 และสามารถลดแกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) ไดรอยละ 20 ลดฝ นละออง ไดรอยละ 39 ลดแกสซลเฟอรไดออกไซด ไดรอยละ 99 นอกจากน การใชไบโอดเซลทดแทนน ามนดเซลน นสามารถลดวงจรชวต (life-cycle) ของแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) ไดรอยละ 78 ซ� งเปนผลใหลดภาวะโลกรอน (U.S. Department of Energy, 2004) และสามารถลดมลคาการนาเขาน ามนดบจากตางประเทศ 2. ดานสมรรถนะเคร�องยนต การใชไบโอดเซลในเคร�องยนตจะชวยเพ�มประสทธภาพการเผาไหม เน�องจากไบโอดเซลมออกซเจนผสมอยประมาณรอยละ 10 ทาใหการผสมระหวางอากาศกบน ามนมการกระจายตวอยางสม�าเสมอ และเปนการเพ�มอตราสวนปรมาตรของอากาศตอน ามนไดเปนอยางด (คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร, 2545) จงทาใหเผาไหมในกระบอกสบเปนไปอยางสมบรณ นอกจากน คาแรงบดเพ�มข นประมาณรอยละ 7.5 และใหกาลงเพ�มข นรอยละ 12 เม�อเทยบกบน ามนดเซล

ขอเสย 1. เปนของแขงท�อณหภมสงกวาน ามนดเซล 2. ปลดปลอยแกสไนโตรเจนออกไซด สงกวาน ามนดเซล 3. ช นสวนจากยางของปaมน ามนจะเส�อมคณภาพเรว 4. คาพลงงานความรอนต�ากวาน ามนดเซลประมาณ 10 เปอรเซนต

**********************************************

71

ภาพประกอบ

รป ผลปาลมท�นามาเปนวตถดบหลกในกระบวนการผลตน ามนไบโอดเซล

รป ป$มน ามนหลอด

รปเคร�องผลตไบโอดเซล

72

โปรดทาเคร�องหมาย / ลงใน � หนาขอความท�เปนคาตอบ ตามความเปนจรงมากท�สด

สวนท� 1 รปแบบและพฤตกรรมการใชน*ามนไบโอดเซล

1. ความถ�ในการเตมน ามนดเซลของทานโดยเฉล�ยตอสปดาห

สาหรบเคร�องจกรเกษตร

� ทกวน � 4 – 6 คร งตอสปดาห � 2 – 3 คร งตอสปดาห

� 1 คร งตอสปดาห � ไมแนนอน โปรดระบ……………….

สาหรบพาหนะท�ใชในครวเรอน

� ทกวน � 4 – 6 คร งตอสปดาห � 2 – 3 คร งตอสปดาห

� 1 คร งตอสปดาห � ไมแนนอน โปรดระบ……………….

2. คาใชจายในการเตมน ามน

2.1 ทานมคาใชจายในการเตมน ามนดเซลสาหรบเคร�องจกรเกษตรโดยเฉล�ยประมาณ ………………… บาท/คร ง

2.2 ทานมคาใชจายในการเตมน ามนดเซลสาหรบเคร�องจกรเกษตรโดยเฉล�ยประมาณ ………………… บาท/คร ง

3. ทานเคยใชน ามนไบโอดเซลหรอไม � เคย � ไมเคย

4. จงตอบคาถามตอไปน (ใสเคร�องหมาย / ในชองท�ตรงกบพฤตกรรมของทาน)

5. สถานท�ในการเตมน ามนในแตละคร ง

สาหรบเคร�องจกรเกษตร

� ปaมน ามน เชน ปตท. บางจาก ฯลฯ � โครงการสวสดการน ามนหมบาน

�ปaมหลอด �อ�นๆโปรดระบ…………………………..

เหตผลเพราะ � หางาย � น ามนมคณภาพ � ประหยด (ราคาถกกวาท�อ�น)

สาหรบพาหนะท�ใชในครวเรอน

� ปaมน ามน เชน ปตท. บางจาก ฯลฯ � โครงการสวสดการน ามนหมบาน

� ปaมหลอด � อ�นๆโปรดระบ…………………………..

เหตผลเพราะ � หางาย � น ามนมคณภาพ � ประหยด (ราคาถกกวาท�อ�น)

6. ชวงเวลาในการเตมน ามน

� ชวงเชา � กลางวน � ชวงเยน � ชวงค�า � เม�อน ามนหมด

73

สวนท� 2 ขอมลท�วไปของผตอบแบบสอบถาม

1. เพศ � ชาย � หญง

2. อาย ……… ป

3. สถานภาพการสมรส � โสด � สมรส � หยาราง/ หมาย/ แยกกนอย

4. ระดบการศกษา

� ไมไดรบการศกษา � ประถมศกษา � มธยมศกษาตอนตน

� มธยมศกษาตอนปลาย � อนปรญญา � ปรญญาตร � สงกวาปรญญาตร

5. อาชพ

� รบราชการ � พนงงานรฐวสาหกจ � ธรกจสวนตว � เกษตรกร � รบจาง � อ�นๆ ………………………….

6. รายไดของครอบครวตอเดอน (รวมรายไดผตอบ)……………………..บาท

7. รายไดของครวเรอนจากภาคเกษตรตอป………………………บาท

พชท� 1 ……………………….. จานวน………… ไร พชท� 2 ……………………….. จานวน……….ไร

สวนท� 3 ขอมลความรความเขาใจเก�ยวกบน*ามนไบโอดเซล

1. ทานมความร ความเขาใจ เก�ยวกบน ามนไบโอดเซลมากนอยเพยงใด

� ไมมเลย � มบางเลกนอย � มคอนขางมาก � มมาก

2. ความรความเขาใจเก�ยวกบน ามนไบโอดเซล

ถก ผด ไมทราบ

1. น ามนไบโอดเซลไมสามารถผลตไดจากผลผลตทางการเกษตร

2. รฐบาลมนโยบายสงเสรมการใชน ามนไบโอดเซล

3. น ามนไบโอดเซลไมจดเปนพลงงานทดแทน

4. โดยท�วไปราคาน ามนไบโอดเซลสงกวาราคาดเซลธรรมดา

5. การใชน ามนไบโอดเซลเปนการชวยรกษาส�งแวดลอม

6. น ามนไบโอดเซลไมสงผลเสยกบเคร�องยนตทางการเกษตร

74

7. น ามนไบโอดเซลชวยลดปญหาผลผลตทางการเกษตรลนตลาดและราคาตกต�า

8. ยงไมมชมชนท�ประสบความสาเรจจากการผลตน ามนไบโอดเซล

9. เกษตรกรบางกลมหนมาใชน ามนไบโอดเซลแลว

10. น ามนไบโอดเซลใชไดกบเคร�องยนตการเกษตรรอบสงไดด

สวนท� 4 ความเตมใจจายน*ามนไบโอดเซล

4.1 ความเตมใจจายในน*ามนไบโอดเซล

“ถาราคา น ามนไบโอดเซลมจาหนายในชมชน ทานมความยนดจายเพ�มสงข นลตรละก�บาท เม�อเทยบกบน ามนดเซลธรรมดาท�วไป” (ราคาปกตลตรละ 30.50 บาท ณ วนท� 26 กรกฎาคม 2555)

ถาราคาไบโอดเซลเทากบ 28 บาท ตอ 1 ลตร

ถาราคาเพ�มข น 27 บาท ตอ 1 ลตร

ถาราคาเพ�มข น 29 บาท ตอ 1 ลตร

ไมซ อ

� ยงไมม�นใจในคณภาพของน ามนไบโอดเซล � ไมมเงนจาย (รายไดนอย) � ไ ม ส น ใ จ ท� จ ะ ใ ชน ามนไบโอดเซล �อ�นๆ…………....... แลวราคาท�ทานยนดจายสงสดคอ………บาท

ซ อ

� ชวยประหยดคาใชจายดานพลงงานเช อเพลง � ช�นชอบในเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ � บคคลใกลชด หรอ ญาตใชอย �อ�นๆ………………….

ซ อ

� ชวยประหยดคาใชจายดานพลงงานเช อเพลง � ช�นชอบในเทคโนโลยและนวตกรรมใหมๆ � บคคลใกลชด หรอ ญาตใชอย �อ�นๆ……………….

ไมซ อ

� ยงไมม�นใจในคณภาพของน ามนไบโอดเซล � ไมมเงนจาย (รายไดนอย) � ไ ม ส น ใ จ ท� จ ะ ใ ชน ามนไบโอดเซล �อ�นๆ…………....... แลวราคาท�ทานยนดจายสงสดคอ………บาท

75

สวนท� 5 จงใหความคดเหนของการใชน*ามนไบโอดเซลในประเดนทางการตลาดตอไปน*

ปจจย มากท�สด มาก ปานกลาง นอย นอยท�สด

1. ดานราคา

1.1 ทานคดวาราคาน ามนไบโอดเซลควรตองเหมาะสมกบคณภาพมากแคไหน

1.2 ทานคดวาราคาน ามนไบโอดเซลตองไมอางองกบน ามนดเซลขนาดไหน

1.3 เหนดวยแคไหนท�ราคาไบโอดเซลควรต�ากวาด เซลธรรมดา 2-3 บาทตอลตร

1.4 ราคาตองแสดงท�หวจายอยางชดเจนและสะทอนราคาปจจบนเสมอ

2. ดานชองทางการจดจาหนาย

2.1 ควรเพ�มสถานท�จดจาหนายน ามนไบโอดเซลในชมชนควรมากกวา 1 แหง

2.2 ควรใหผบรโภคเหนกระบวนการผลต

2.3 สถานท�จดจาหนายเปดบรการ 24 ช�วโมง จาเปนมากขนาดไหน

2.4 สามารถเตมเองได ไมตองมพนกงานบรการ จาเปนมากขนาดไหน

3. ดานผลตภณฑ

3.1 ควรไดรบรองจากหนวยงานของภาครฐ

3.2 ควรบอกแหลงท�มาของวตถดบ สวนผสมท�จาเปนและคณสมบตของน ามน ณ จดจาหนาย

3.3 ควรมสนคาท�เพยงพอตอความตองการ

4. ดานสงเสรมทางการตลาด

4.1 มคปองสะสมแตมเพ�อนามาเปนสวนลดในการเตมน ามนคร งตอไป

76

4.2 ควรประชาสมพนธขาวสาร (ราคา ความร ผลประโยชน) อยางนอยเดอนละ 2 คร ง

4.3 รบฟงความคดเหนของลกคา เพ�อปรบปรงคณภาพน ามนไบโอดเซล

4.4 ควรประชาสมพนธผานวทยชมชนและ(หรอ)แจกเอกสารแผนพบอยางสม�าเสมอ

4.5 จดรายการสงเสรมการขายในชวงฤดการเกบเก�ยว

4.6 ควรใหนกวชาการหรอชางยนตการเกษตรมาพดใหความรเก�ยวกบการใชน ามนไบโอดเซล

ขอเสนอแนะของทานท�มตอน�ามนไบโอดเซล

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

ภาคผนวก

Pre survey

ไบโอดเซล(biodiesel) คอเช �อเพลงทดแทนประเภทดเซลจากธรรมชาต โดยการนาเอาน �ามนจากพชหรอสตวมาผานกระบวนการทางเคม ทาใหไบโอดเซลมคณสมบตการเผาไหมเหมอนกบดเซลจากปโตรเลยมมากและสามารถใชทดแทนกนได ไบโอดเซลสามารถยอยสลายไดเองตามกระบวนการชวภาพในธรรมชาต และไมเปนพษตอส8งแวดลอม ขอด

1. ดานส�งแวดลอม การใชไบโอดเซลสามารถลดมลพษในอากาศอนเน8องมาจากการเผาไหมของเคร8องยนตสมบรณ กรมอทหารเรอไดทาการทดลองใชน �ามนไบโอดเซลกบเคร8องยนตดเซล พบวา รถท8ใชน �ามนไบโอดเซลเปนเช �อเพลงสามารถลดควนดาไดมากกวารอยละ 50 และสามารถลดแกสคารบอนมอนนอกไซด (CO) ไดรอยละ 20 ลดฝ นละออง ไดรอยละ 39 ลดแกสซลเฟอรไดออกไซด ไดรอยละ 99 นอกจากน �การใชไบโอดเซลทดแทนน �ามนดเซลน �นสามารถลดวงจรชวต (life-cycle) ของแกสคารบอนไดออกไซด (CO2) ไดรอยละ 78 ซ8งเปนผลใหลดภาวะโลกรอน (U.S. Department of Energy, 2004) 2. ดานสมรรถนะเคร�องยนต การใชไบโอดเซลในเคร8องยนตจะชวยเพ8มประสทธภาพการเผาไหม เน8องจากไบโอดเซลมออกซเจนผสมอยประมาณรอยละ 10 ทาใหการผสมระหวางอากาศกบน �ามนมการกระจายตวอยางสม8าเสมอ และเปนการเพ8มอตราสวนปรมาตรของอากาศตอน �ามนไดเปนอยางด (คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร, 2545) จงทาใหเผาไหมในกระบอกสบเปนไปอยางสมบรณ นอกจากน � คาแรงบดเพ8มข �นประมาณรอยละ 7.5 และใหกาลงเพ8มข �นรอยละ 12 เม8อเทยบกบน �ามนดเซล

ขอเสย

1. เปนของแขงท8อณหภมสงกวาน �ามนดเซล 2. ปลดปลอยแกสไนโตรเจนออกไซด สงกวาน �ามนดเซล 3. ช �นสวนจากยางของป]มน �ามนจะเส8อมคณภาพเรว 4. คาพลงงานความรอนต8ากวาน �ามนดเซลประมาณ 10 เปอรเซนต

จากขอมลขางตนทานยนดจายเพ8อใชน �ามนไบโอดเซล…………………………บาทตอลตร