รายงานฉบบสมบรณ

หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางยงยน

ประจ าปงบประมาณ 2556

สนบสนนงบประมาณโดย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

ด าเนนงานโครงการโดย

ศนยคลนกเทคโนโลย วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร

รายงานฉบบสมบรณ

หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางยงยน

ประจ าปงบประมาณ 2556

ผรบผดชอบโครงการ

ศนยคลนกเทคโนโลย วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร ต าบลสามพระยา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร 76120

หมายเลขโทรศพท 032-594070 ถง 1 โทรสาร 032-594070-1 ตอ 111

ค าน า

การด าเนนงานโครงการ หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเน อพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางยงยน ไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย โดยมวตถประสงค เพอผลกดนหมบานหรอชมชนใหเปนหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในการน าความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย ไปประยกตใชประโยชนในวถชวต สการพฒนาเศรษฐกจและสงคมชมชนและทองถน การด าเนนงานโครงการหมบาน การเลยงไกพนเมอง เพอสรางรายไดเสรมใหแกเกษตรกร และบรณาการ องคความรใหเกดการท างานรวมกบเกษตรกร ดานการผลต และการตลาด เปนการพฒนาการเลยง ไกเน อพนเมอง ใหแกเก ษตรกร และชมชน เกษตรกรใชอาหารและกระบวนวธการเลยงแบบทองถน เกดความเขมแขงของเกษตรกรและชมชน และยงสามารถขยายโอกาสดาน การเลยงไกพนเมอง ใหแกเกษตรกรหรอกลมเกษตรกรในพนทจงหวดเพชรบร เพอสรางความย งยนดานการผลตอาหารและเปนรายไดเสรมใหแกครอบครวตอไป

คณะผจดท า

-ก-

สารบญ หนา

ค าน า ก สารบญเรอง ข

สารบญตาราง ง

สารบญภาพ จ บทท 1 บทน า ความเปนมาและความส าคญ 1 แบบฟอรมขอเสนอโครงการเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณ 3 กรอบแนวความคดในการเนนงาน 14 ผลทคาดวาจะไดรบ 15 บทท 2 การศกษาเอกสารทเกยวของ ไกพนเมอง 16 การเลยงไกพนเมอง 18 การจดการการเลยงไกพนเมอง 19 แนวทางการสงเสรมและพฒนาไกพนเมอง 19 ไกพนเมองประดหางด า 20 บทท 3 ผลการด าเนนงานโครงการ ส ารวจพนทกลมเกษตรกรรวมโครงการ 21 ผลการด าเนนกจกรรม 22 รายชอผรวมประชม การประชมเชงปฏบตการ 28 บทท 4 ผลการวเคราะหการด าเนนงานโครงการ สวนท 1 ขอมลสวนบคคล 35 แบบประเมนผลเมอจบการถายทอดเทคโนโลย 41 บทท 5 สรปผลการด าเนนโครงการ ขอมลวดความพงพอใจ 43 ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 44 ขอเสนอแนะ 44

-ข-

สารบญ(ตอ) ภาคผนวก

ก ลกษณะการเลยงไกเนอพนเมองในโครงการ 45 ข การตดตามการด าเนนงานโครงการ 47 ค การถายทอดองคความรดานการจดการดานอาหารเลยงไกพนเมอง 49 ง การถายทอดองคความรดานการแปรรปอาหารจากไกพนเมอง 51 จ

การเชอมโยงกบองคกร ชมชน ภายนอกเพอสรางโอกาสในการเลยงและตลาดจ าหนายในพนทจงหวดเพชรบรและจงหวดใกลเคยง

54

ฉ คมอการเลยงไกเนอพนเมอง 59 ช มาตรฐานฟารมเลยงไกพนเมอง 73

-ค-

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 ขอมลทวไปดานอาชพ 36 2 ขอมลทวไปดานการศกษา 37 3 ขอมลทวไปดานรายไดตอเดอน 38 4 ขอมลทวไปดานการรบทราบขาวสาร 39 5 ขอมลทวไปดานการอบรม 40 6 ผลการวดความพงพอใจดานการใหบรการ 41 7 ผลการวดความพงพอใจดานขอมลเพอปรบปรงหลกสตร 42

-ง-

สารบญภาพ

ภาพ หนา

1 นายมณเฑยร ทองนตย ผวาราชการจงหวดเพชรบร ประธานกลาวเปดการประชม

23

2 รศ.ดร.ศรพร กรตการกล วทยากรบรรยาย เรอง โอกาสทางการตลาดและแนวทางการแปรรปไกพนเมอง

24

3 คณณรงค วรารกษ นกวชาการสตวบาลช านาญการ ส านกงานปศสตวจงหวดแมฮองสอน

25

4 การฝกปฏบตการแปรรปไกประดหางด า (ไสอวไก) ขนตอนการยดไส 26 5 การสาธตการยดไสอวแบบใชเครอง (เครองอดไสอวแบบมอหมน) 26 6 สตรอาหารส าหรบเลยงไกพนเมองในระบบเกษตรธรรมชาต 27 7 การบรรยายการผสมสตรอาหารไกจากวตถดบในทองถน และเชอราขาวใหกบ

ผน ากลมและเกษตรกรผเลยงไกพนเมอง บานหนองเขอน 27

8 การสาธตการท าหยวกกลวยหมก 27

-จ-

บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญ ปจจบนการท าเกษตรในประเทศไทยเปนการท าเกษตรเชงเดยวหรอเกษตรเคม ท าใหเกษตรกรพงพาปจจยการผลตจากภายนอก ไดแก ปยเคม ยาปราบศตรพช เวชภณฑ และสารเสรมตางๆในอาหารสตว ฯลฯ มาใชในการเพมผลผลตทางการเกษตร สงผลท าใหเกษ ตรกรผผลตนนมรายจายทเพมขนเกนความจ าเปน เมอสนคาเกษตรทผลตมราคาตกต าหรอเกดสภาวะแวดลอมทไมเออตอการท าการเกษตร กจะสงผลตอรายไดทลดลง น าไปสการเกดปญหาความยากจนหรอเกษตรกรบางคนอาจจะถงขนเปนหนสน นอกจากนนผลผลตทางการเกษตรท ได พนทผลต และสภาพแวดลอม ยงเกดปญหาในเรองของการตกคางของสารเคม ซงจะสงผลเสยตอสขภาพของเกษตรกรและผบรโภคดวย และจากปญหาตางๆในการท าเกษตรเชงเดยวในเบองตน ท าใหในปจจบนทงภาครฐ และภาคเอกชนทเกยวของ มการสงเสรมการท าเกษตรผสมผสา นและการลดการใชสารเคม น าไปสการพฒนารปแบบการท าเกษตรอนทรยเพอการพฒนาทย งยน ชวยใหเกษตรกรสามารถลดภาระรายจายจากการพงพาปจจยการผลตจากภายนอกได และการมรายไดท เพมมากขนจากมลคาเพมของสนคาเกษตรอนทรย การสงเสรม การเลยงไกประดหางด า ภายใตการด าเนนงานหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถน นาจะ เปนอาชพอกแนวทางหนงทนาจะสงเสรม และสนบสนนใหเกษตรกรเลยง และสรางรายไดเพมมากขน

การสงเสรมการผลตไกเนอพนเมองจงเปนอาชพอกแนวทางหนงทนาจะสงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรเลยงและสรางรายไดเพมมากขนจงมการสงเสร มน ารองคอหมบานหนองเขอน ขอมลหมบานหนองเขอน หมท 4 ต าบล ไรใหมพฒนา อ าเภอ ชะอ า จงหวด เพชรบร ประวตความเปนมาของหมบาสภาพทวไปของชมชนบานหนองเขอนมจ านวนครวเรอนทงหมดประมาณ 500 ครวเรอน มอาชพท าการเกษตร เปนครวเรอนทท าอาชพเกษตรเชงเดยวประมาณ 30 % และท าอาชพเกษตรแบบผสมผสานประมาณ 70 % โดยการปลกพชตางๆกบพชสวนครว เปนชมชนทนอมน าโครงการพระราชด ารตางๆ มาปรบใชในการด าเนนการเกษตรและชวตประจ าวน เชน การปลกหญาแฝก การท าเกษตรแบบปลอดสารพษ การท าปศสตวเลยงไก เลยงปลา เปนตน ปจจยทส าคญในการเชอมโยงทจะสนบสนนใหการเลยงไกเนอพนเมองของชมชนบานหนองเขอนประสบความส าเรจเนอง จากชมชนมการการพงพาอาศยกน มการจดตงกลมออมทรพย การท าบญชครวเรอน นอกจากนพนทในเขตจงหวดเพชรบรมการสงเสรมการทองเทยวและมนกทองเทยวเดนทางมาเทยวในจงหวดเพชรบรมากขนทกปเนองจากในพนทมทงภเขาและทะเล ท าใหเกดรานอา หารในพนทอ าเภอชะอ าขนเปนจ านวนมากท าใหขาดวตถดบทจะน ามาใชประกอบอาหาร เชนไกพนเมอง การสงเสรมการเลยงไกเนอพนเมองใหแก

ชมชนบานหนองเขอนสมารถพฒ นาเปนการเลยงเพออาชพได สรางรายไดใหแกกลมอยางย งยนเพอพฒนาและน าองคความรการเลยงไกเนอพนเมองถายทอดใหแกเกษตรกรในพนทอนตอไป เหตผล ความตองการหรอประเดนปญหาทตองการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขาไปแกไข หรอพฒนาหมบาน 1. ตงกลมเลยงไกเนอพนเมอง 1 แหง จ านวนเกษตรกร 20 ราย ใหสามารถผลตลกไก และพอแมพนธไกเนอพนเมอง จ าหนายปละประมาณ 5,000 ตว กลมแมบานจ านวน 20 ราย จ าหนายเนอไก แปรรปและผลตภณฑจากไกเนอพนเมอง 2. ตงศนยถายทอดความรการเลยงไกเนอพนเมองของชมชน เพอเปนแหลงเรยนรแกเกษตรกรในจงหวดเพชรบรทสนใจเพอเลยงเปนอาชพ 3. ยกระดบผลตภณฑไกเนอพนเมอง เปนสนคา OTOP ของชมชนเพอเพมมลคาการผลต และรายไดของเกษตรกรในชมชน

-2-

แบบฟอรมขอเสนอโครงการเพอขอรบการสนบสนนงบประมาณ หมบานแมขายวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556

1. ชอหนวยงานหรอสถาบนการศกษา วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร 2. ชอหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางย งยน 3. ผรบผดชอบและผรวมโครงการ

3.1 หวหนาโครงการ นายสตวแพทยธระยทธ ชาวฒ Mr.Treerayut chawut หวหนาโครงการ ต าแหนง คร ช านาญการ วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร ทอย ต าบลสามพระยา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร 76120 โทร. 032-594070 ถง 1 โทรสาร 032-594070-1 ตอ 111 มอถอ 086-6663133 E-mail: chawut98@gmail.com

3.2 ผรบผดชอบรวมคนท 1 . นาย มนสนนท นพรตนไมตร Mr. Manatsanun Nopparatmaitree ผรวมโครงการ ต าแหนง พนกงานมหาวทยาลย ต าแหนงอาจารย คณะสตวศาสตรและ เทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร ทอย ต าบลสามพระยา อ าเภอ ชะอ า จงหวด เพชรบร 76120โทรศพท/โทรสาร: 032- 594037 มอถอ 089-5733213E-mail: krasinar_kku@yahoo.com

3.4 ผน า/แกนน า/ชมชนหรอประธานกลมทเขารวมโครงการ (อยางนอย 2 คน) คนท 1 ชอ – นามสกล นายส ารอง แตงพลบ

ต าแหนงในกลมหรอในชมชน ประธานกลมเกษตรอนทรย สถานทตดตอ 74 หม 4 ต าบล ไรใหม อ าเภอแกง ชะอ า จงหวด

เพชรบร หมายเลขโทรศพทตดตอ 085-6680252

คนท 2 ชอ – นามสกล นายจรญ เปาเลง ต าแหนงในกลมหรอในชมชน รองประธานกลม

-3-

สถานทตดตอ 43/1 หม 4 ต าบล ไรใหม อ าเภอแกง ชะอ า จงหวด เพชรบร

หมายเลขโทรศพทตดตอ 081-0097161 4. ลกษณะโครงการ : โปรดใสเครองหมาย ใน ทตองการและใหขอมลใหครบถวน 1) หมบานว และ ท เดม(โครงการตอเนอง)ใหระบปทเรมด าเนนการ....................... 2) หมบานแมขายฯ (โครงการตอเนอง) ระบปทเรมด าเนนการ 3) หมบาน ว และ ท ใหม (แนบหลกฐาน แบบฟอรมแสดงเจตจ านงฯ) 5. หลกการและเหตผล

5.1 ความเปนมาหมบาน ปจจบนการท าเกษตรในประเทศไทยเปนการท าเกษตรเชงเดยวหรอเกษตรเคม ท าใหเกษตรกร

พงพาปจจยการผลตจากภายนอก ไดแก ปยเคม ยาปราบศตรพช เวชภณฑ และสารเสรมตางๆในอ าหารสตว ฯลฯ มาใชในการเพมผลผลตทางการเกษตร สงผลท าใหเกษตรกรผผลตนนมรายจายทเพมขนเกนความจ าเปน เมอสนคาเกษตรทผลตมราคาตกต าหรอเกดสภาวะแวดลอมทไมเออตอการท าการเกษตร กจะสงผลตอรายไดทลดลง น าไปสการเกดปญหาความยากจนหรอเกษตรกรบางคนอาจจะถงขนเปนหนสน นอกจากนนแล วและผลผล ตทางการเกษตรทไดพนทผลตและสภาพแวดลอม ยงเกดปญหาในเรองของการตก คางของสารเคม ซงจะสงผลเสยตอส ขภาพของเกษตรกรและผบรโภคดวย และจากปญหาตางๆ ในการท าเกษตรเชงเดยวในเบองตนท าใหในปจจบนทงภาครฐและภาคเอกชนทเกยวของ มการสงเสรมการท าเก ษตรผสมผสานและการลดการใชสารเคม น าไปสการพฒนารปแบบการท าเกษตรอนทรยเพอการพฒนาทย งยน ชวยใหเกษตรกรสามารถลดภาระรายจายจากการ พงพาปจจยการผลตจากภายนอกไดและการมรายไดทเพมมากขนจากมลคาเพมของสนคาเกษตรอนทรย การสงเสรมการผลตไกเนอพนเมองจงเปนอาชพอกแนวทางหนงทนาจะสงเสรมและสนบสนนใหเกษตรกรเลยง และสรางรายไดเพมมากขนจงมการสงเสร มน ารองคอหมบานหนองเขอน ขอมลหมบาน หนองเขอน หมท 4 ต าบล ไรใหมพฒนา อ าเภอ ชะอ า จงหวด เพชรบร ประวตความเปนมาของหมบา สภาพทวไปของชมชนบานหนองเขอนมจ านวนครวเรอนทงหมดประมาณ 500 ครวเรอน มอาชพท าการเกษตร เปนครวเรอนทท าอาชพเกษตรเชงเดยวประมาณ 30 % และท าอาชพเกษตรแบบผสมผสานประมาณ 70 % โดยการปลกพชตางๆกบพชสวนครว เปนชมชนทนอมน าโครงการพระราชด ารตางๆ มาปรบใชในการด าเนนการเกษตรและชวตประจ าวน เชน การปลกหญาแฝก การท าเกษตรแบบปลอดสารพษ การท าปศสตวเลยงไก เลยงปลา เปนตน ปจจยทส าคญในการเชอมโยงทจะสนบสนนใหการเลยงไกเนอพนเมองของชมชนบานหนอง เขอนประสบความส าเรจเนองจากชมชนมการการพงพาอาศยกน มการจดตงกลมออมทรพย การท าบญชครวเรอน นอกจากนพนทในเขตจงหวดเพชรบรมการสงเสรมการ

-4-

ทองเทยวและมนกทองเทยวเดนทางมาเทยวในจงหวดเพชรบรมากขนทกปเนองจากในพนทมทงภ เขาและทะเล ท าใหเกดรานอาหารในพนทอ าเภอชะอ าขนเปนจ านวนมากท าใหขาดวตถดบทจะน ามาใชประกอบอาหาร เชนไกพนเมอง การสงเสรมการเลยงไกเนอพนเมองใหแกชมชนบานหนองเขอน สมารถพฒนาเปนการเลยงเพออาชพได สรางรายไดใหแกกลมอยางย งยนเพอพฒนาและน าองคความรการเลยงไกเนอพนเมองถายทอดใหแกเกษตรกรในพนทอนตอไป

5.2 เหตผล ความตองการหรอประเดนปญหาทตองการน าวทยาศาสตรและเทคโนโลยเขาไปแกไข หรอพฒนาหมบาน 1. ตงกลมเลยงไกเนอพนเมอง 1 แหง จ านวนเกษตรกร 20 ราย ใหสามารถผลตลกไก และพอแมพนธไกเนอพนเมอง จ าหนายปละประมาณ 5,000 ตว กลมแมบานจ านวน 20 ราย จ าหนายเนอไก แปรรปและผลตภณฑจากไกเนอพนเมอง 2. ตงศนยถายทอดความรการเลยงไกเนอพนเมองของชมชน เพอเปนแหล งเรยนร แกเกษตรกรในจงหวดเพชรบรทสนใจเพอเลยงเปนอาชพ 3. ยกระดบผลตภณฑไกเนอพนเมอง เปนสนคา OTOP ของชมชนเพอเพมมลคาการผลต และรายไดของเกษตรกรในชมชน 6. วตถประสงค 6.1 เพอพฒนาและสรางอาชพการเลยงไกเนอพนเมองแกกลมเกษตรกรในหมบาน 6.2 เพอสรางองคความร การเลยงไก เนอพนเมอง บนพนฐานภมปญญาทองถน โดยใชแหลงทรพยากรในทองถนเปนแหลงอาหารหยาบลดตนทนอาหารส าเรจรปเพอการสรางอาชพแกเกษตรกรอยางย งยน 6.3 เพอใหเปนฟารมตนแบบส าหรบเกษตรกรในชมชนและชมชนใกลเคยง 7. พนท หมบานหนองเขอน หมท 4 ต าบล ไรใหมพฒนา อ าเภอ ชะอ า จงหวด เพชรบร 8. ระยะเวลาด าเนนการ ระยะเวลา 3 ป ตงแตวนท 1 ตลาคม 2555 ถงวนท 30 กนยายน 2558 9. ขอเสนอ/เปาหมายการพฒนาหมบาน ระยะ 3 ป ก าหนดรายละเอยดขององคประกอบกระบวนการพฒนาหมบานเปาหมาย ในรปแผนภม ซงประกอบดวยขนตอน

-5-

Input - Process – Output / Outcome ระดบแนวคด เวลา

ผลลพธ (Outcome)

ผลผลต (Output)

กจกรรม/วธการ (Process)

ทรพยากร (Input)

งบประมาณขอรบ(บาท)

ปท 3 (ยงยน) -เกษตรกรมรายไดเพมขนจากการเลยงไกเนอพนเมอง - มศนยการเรยนรและฟารมตวอยางการเลยงไกเนอพนเมองประจ าหมบาน

-ไดกลมวสาหกจผ เลยงไกเนอพนเมอง จ านวน 10 หมบาน - ยกระดบสนคาไกเนอพนเมองเปนสนคา OTOP

- จดตงกลมผลตไกเนอพนเมอง -สรางเครอขายกลมผเลยงไกเนอพนเมองในเขตจงหวดเพชรบร

- ศนยการเรยนรระดบ ต าบล และหมบาน -เกษตรกรมความรความเชยวชาญดานการถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกเนอพนเมอง

237,000

ปท 2 (พฒนา) -จ าหนายผลผลตเนอไกเนอพนเมองทสะอาดและปลอดภย -เกษตรกรมรายไดเพมจากการเลยงไกเนอพนเมอง -เปนตวอยางใหแกชมชนอนๆ

-ไดผเชยวชาญประจ ากลมถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกเนอพนเมอง -ขยายพอแมพนธไกเนอพนเมองสกลมอนๆ

-การขยายผลสกลมเครอขายในหมบานใกลเคยง -พฒนาศนยการเรยนรเพอรองรบการถายทอดเทคโนโลย

-ศนยการเรยนรระดบ ต าบล และหมบาน -เกษตรกรมความรความเชยวชาญดานการถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกเนอพนเมอง

226,000

ปท 1 (อยรอด) -หมบานไดรบองคความรดานการเลยงไกเนอพนเมอง - การใชวตถดบอาหารสตวทมในทองถนเลยงไกเนอพนเมอง -เกษตรกรผลตเนอไกพนเมองทมคณภาพและปลอดภย

- เกษตรกรไดรบองคความรดานการเลยงไกเนอพนเมอง จ านวน 40 ราย - ไดพอแมพนธไกเนอพนเมองสายพนธด -เกษตรกรมความรดานการฟกไขดวยตฟกไข -เกษตรกรมความรดานการแปรรปไก

-ถายทอดองคความร -ศกษาดงาน จากภาครฐและเอกชนทประสบผลส าเรจ

- สถานทฝกอบรม -สถานทศกษาดงาน -เอกสารประกอบการฝกอบรม

191,000

-6-

อยางนอย 2 ผลตภณฑจ าหนายในชมชน

10. แผนการด าเนนงาน ใหเขยนแผนการพฒนาหมบานในกรอบการด าเนนงาน 3 ป ใหสอดคลองและเปนกจกรรมตอเนองตามล าดบ

กจกรรม/วธการ

ระยะเวลา (ป)

ปท 1 (2556) ปท 2 (2557) ปท 3 (2558) Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4

1 . การฝกอบรมการคดเลอกพอแมพนธไกเนอพนเมอง การจดการเลยง โรงเรอน การจดการสขาภบาลและมาตรฐานฟารม

2. การผลตอาหารไกจากวตถดบในทองถน เทคโนโลยการฟกไขจากตฟก ศกษาดงานจากฟารมทประสบความส าเรจ การแปรรปเนอไกเพอเพมมลคา

3. การจดตงศนยเรยนรและสรางเครอขาย เพอถายทอดองคความรสชมชนและเกษตรกรทอยในหมบานใกลเคยง

4. ชมชนและเครอขายมความเขมแขงและไดรบการถายทอดความร

-7-

สามาร ถพฒนาอาชพการเลยงไกเนอพนเมองเปนอาชพเสรมได 5. ยกระดบสนคาไกเนอพนเมองสามารถแขงขนในตลาดในพนท และจงหวดใกล

11. หนวยงานสนบสนน (ทรพยากร)

ชอหนวยงาน/สถาบนการศกษา รปแบบการสนบสนน

(โปรดระบและแนบหลกฐาน) 1. วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร ใหค าแนะน าและตดตามผลการด าเนนโครงการ การ

ถายทอดความรและเทคโนโลยการฟกไข การจดเกบขอมล การท าบญชครวเรอน

2 . คณะสตวศาสตรและเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยศลปกร วทยาเขตสารสนเทศเพชรบร

ใหค า แนะน าตรวจวเคราะหคณภาพอาหารสตว การช าแหละ ตดแตงซากและการแปรรปผลตภณฑจากไกพนเมอง

3. ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ (ธกส) จงหวดเพชรบร

สนบสนนการรวมกลม ใหเงนกดอกเบยต าเพอประกอบอาชพ พกช าระหนเกษตรกรและรวมตดตามผลการด าเนนงาน

4. ส านกงานปศสตวจงหวดเพชรบร สนบสนนดานการฝกอบรม แนะน าการท ามาตรฐานฟารมเลยงไกรบรองสนคาดานปศสตว เกบตวอยางตรวจหาเชอไขหวดนก

-8-

12. แผนการด าเนนงานประจ าปงบประมาณ พ.ศ. 2556

กจกรรม

2554 2555 รวมเงน

(บาท) ไตรมาสท 1 ไตรมาสท 2 ไตรมาสท 3 ไตรมาสท 4

ต.ค พ.ย ธ.ค ม.ค กพ ม.ค เมย พ.ค ม.ย ก.ค ส.ค ก.ย

แผนงาน

1. ส ารวจ เกบขอมล ประชมวางแผนการท างาน

20,000

2. ส ารวจเกษตรกรทประสงคจะเขารวมโครงการฝกอบรมและด าเนนการในพนทเปาหมายทไดมการส ารวจไว

30,000

3 . ด าเนนกจกรรมการถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกเนอพนเมอง การคดเลอกพนธ การสขาภบาล โรงเรอน การฟกไขดวยตฟก การผลตอาหาไกดวยวสดในทองถน การใชสมนไพรทดแทนการใชยาปฏชวนะรกษาโรคในไก

111,000

4. ตดตามและประเมนผลการด าเนนกจกรรม

30,000

แผนงาน(ปรมาณงาน) - 20 20 - 40 แผนเงน(บอกจ านวนเงนทมแผนการใชในแตละไตรมาส)

- 60,000 91,000 40,0000 191,000

-9-

13. เปาหมายผลผลต/ผลลพธและตวชวด ปงบประมาณ พ.ศ. 2556-2558

ผลผลต/ผลลพธ หนวย ขอมลพนฐาน**

คาเปาหมายแตละป

หมายเหต

ปท 1

ปท 2

ปท 3

1. จ านวนหมบาน /ชมชน ทน าเทคโนโลยทไดรบการถายทอดไปใชประโยชน (สรางอาชพ เพมรายได ลดรายจาย เพมคณภาพชวต

หมบาน/ชมชน

- 1 5 10

2. จ านวนเทค โนโลยทมการถายทอด ระบชอเทคโนโลยหลก /รอง ( เทคโน โลยหลก การขยายพนธไกเนอพนเมองโดยการใชตฟกไข เทคโนโลยรองการผลตอาหารไกเนอพนเมองดวยวสดในทองถน)

เรอง - 3 5 5

3. จ านวนวทยากรชมชนทสรางความเชยวชาญในเทคโนโลยทถายทอด

คน - 5 10 15

4 . จ านวนผรบการถายทอดเทคโนโลย (ไมนบซ า) ***

คน - 40 80 120

5. ความพงพอใจของผรบบรการในหมบาน /ชมชนทด าเนนการในระดบด-ดมาก

รอยละ - 80 80 80

เศรษฐกจ(เชน เพมรายได ลดรายจาย เพมผลผลตจากเดม ไดมาตรฐาน มลคาทเกดจากการน าองคความรไปใช การเพมประสทธภาพการผลต เปนตน ) ชมชนสามารถน าความรทไดไปใชประโยชนไดจรงและสามารถเพมรายไดในชมชนได(คนละ ไมนอยกวา 10,000 บาท/คน/ป □ สงคม (เชน เกดการจางงาน ลดการยายถนฐาน ครอบครวเปนสข เปนตน) โปรดระบ.................................................................................................................................

-10-

15. งบประมาณขอรบ คาใชจายในการด าเนนการปงบประมาณ พ.ศ. 2556 ขอรบการสนบสนนงบประมาณ 191,000 บาท

งบประมาณคาใชจายแยกตามหมวดเงน คาใชจาย

1. หมวดคาตอบแทน

คาวทยากร (5 กจกรรม x 6 ชม.x 600) 18,000

2. หมวดคาวสด 2.1 วสดฝกอบรม ( วตถดบผสมอาหารสตว วคซน อปกรณการเลยงไกเนอพนเมอง) 75,000 2.2 คาไกเนอพนเมอง พอแมพนธ (จ านวน 150 ตวๆละ 200 บาท) 30,000

2.2 วสดส านกงาน เอกสาร 10,000

2.3 คาถายเอกสาร, เอกสารเผยแพรและเขาเลมรายงาน 10,000 3. หมวดคาใชสอย 3.1 คาอาหารกลางวน อาหารวางและเครองด ม ผเขารบการฝกอบรม (5 ครงx150บาทx40คน)

30,000

3.2 คาพาหนะเดนทาง (10 ครงx1,000บาท) 10,000 3.3 คาจางพมพไวนล (5 ครงx600บาท) 3,000 3.4 คาน ามนเชอเพลง (10 ครงx500บาท) 5,000

รวมงบประมาณทงสน 191,000 16. การรายงานผล ประเมนผลและตดตามผล : รายงานความกาวหนาผานระบบออนไลนรายไตรมาส (ทกไตรมาส ) กบส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรฯ โดยรายผลการด าเนนงานและการใชจายงบประมาณ ตามแบบฟอรมฯ ทก าหนด ผานระบบตดตามโครงการคลนกเทคโนโลยออนไลน (Clinic Monitor Online : CMO) ทเวบไซต http://www.ttc.most.go.th/online/index.asp เมน Sci & Tech Village และจดสงเอกสารดงน แบบประเมนตนเองกอน(Pre SAR) และหลงการด าเนนงาน(Post SAR) แบบประเมนโครงการ(แบบใบสมคร แบบประเมนผล และแบบตดตามผล) ทกครงทมการถายทอดเทคโนโลยโดยการอบโหลดไฟล

-11-

รายงานฉบบสมบรณ จดท าในรปแบบเอกสารจ านวน 2 ชด และบนทกลงใน CD หรอสงเปนไฟล(pdf) มาท ekapong@most.go.th , pong2517@gmail.com ภายใน 60 วนหลงสนสดปงบประมาณ 17. การเผยแพรประชาสมพนธการด าเนนโครงการ : ทกครงทมการจดกจกรรมกา รถายทอดเทคโนโลยและมการเผยแพรประชาสมพนธในรปแบบตาง ๆ เชน แผนพบ ปายประชาสมพนธ จดหมายขาว วารสาร และสออนใด จะตองมขอความและสญลกษณของกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ซงเปนผใหการสนบสนนงบประมาณปรากฏดวยทกครง และ ยนดใหความรวมมอเขารวมจดแสดงผลงานในกจกรรมตาง ๆ ทกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลยเปนผจดขน

-12-

-13-

กรอบแนวความคดในการเนนงาน

หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางย งยน

หนวยงาน/สถาบนสงเสรมและสนบสนน

ไกพนเมองพนธประดหางด า

กลมเกษตรกรในพนทเปาหมายเขารวมโครงการ

วถชวตการประกอบอาชพและรปแบบการเลยงไกพนเมองของเกษตรกรในพนท

ผลการด าเนนงานของโครงการ

ตดตามประเมนผล

-14-

ผลทคาดวาจะไดรบ 1. เกษตรกร สามารถสรางอาชพจากการเล ยงไกเนอพ นเมองดวยการประยกตน าความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยมาใชใหเกดประโยชน 2. เกษตรกรสมาชกโครงการมการบรณาการแลกเปล ยนเรยนร ในการเลยงไกพนเมอง และสามารถใชทรพยากรในพนทในการเลยงไกพนเมอง 3. เกษตรกรสมาชกโครงการมการบรณาการองคความรรวมกบองคกรอน 4. เกษตรกรสามารถมการสรางความเขมแขงในการพงพาพนธไกเนอพนเมองในพนท 5. เกษตรกรสามารถพงพาตลาดไก เนอพนเมอง ในตลาดชมชนไปสตลาดภายนอก เพอเปนทางเลอกในการพงพาการผลตในอนาคต

-15-

บทท 2 การด าเนนงานโครงการ

ไกทเลยงเพอผลตและบรโภคในประเทศไทย ทส าคญไดแก ไกเนอหรอไกกระทงเลยงส าหรบการบรโภคในประเทศและสงออกทงไกสดและไกแปรรป ไกพนเมองลกผสม ซงนยมเลยงทดแทนไกพนเมองเนองจากมอตราการเจรญเตบโตเรว และไกพนเมอง โดยมการเลยงจ านวนนอยสวนใหญเลยงในเกษตรกรรายยอย ระบบการเลยงแบบปลอยหากนเองตามธรรมชาต เกษตรกรไมมการคดเลอกพอแมพนธอยางเปนระบบและหลกวชาการ สายพนธคดเลอกจากไกชนเปนสวนใหญ ซงจะมขนาดเลก เนองจากมความเขาใจวาไกตวเลกจะชนเกง ในการส งเสรมการเลยงไกพนเมองส าหรบเกษตรกรเพอเลยงเปนอาชพเสรมส าหรบเกษตรกรรายยอย ในพนท จงหวดเพชรบร จงตองมการท าความเขาใจในวถชวต วฒนธรรมการบรโภค และสงแวดลอม ตลอดจนวธการสงเสรมการเลยงไกพนเมองดวยวธการตางๆใหเหมาะสมกบกลมเกษตรกร การตลาด และเครอขายทงภาครฐและเอกชนอยางเปนรปธรรมและย งยน

ไกพนเมอง สายพนธไกพนเมองในประเทศไทย จดอยในกลมพวกสตวปก มชอวทยาศาสตรวา Gallus domesticus โดยมนกเปนตนตระกล โดยนกสตววทยาไดจดไกใหอยใน อาณาจกรสตวใน Order Galloforomes Suborder Galli Family Phasianidac Subfamily Phasianidac Tribe Phasianidac Genus Gallus สายพนธไกพนเมองไทย ไดแก พนธไกอ ไกตะเภา ไกแจ (ไทย) ไกกลายพนธ และไกด า ซงสายพนธประเภทนไมมกา รผสมและคดเลอกพนธอยางเขมงวด เชนไกชน ไกลกผสมพนเมอง มความเปนไปไดสงส าหรบการผลตในระดบอตสาหกรรม เนองจากคณภาพเนอคลายกบไกพนเมอง คอมปรมาณไขมนต า เนอไมยยเกนไป และมรสชาตอรอย จงเปนทนยมของผบรโภค ซงไกลกผสมพ นเมองโรคไอสแลนดเรด (RIR) ทเลยงดวยอาหารทระดบโปรตน 15 เปอรเซนต จะมการเจรญเตบโต เมออาย 12 และ 16 สปดาห น าหนกเฉลยเทากบ 1,395.70 และ 1,786.18กรม หรอมอตราการเจรญเตบโตเฉลย 16.61และ 15.94 กรมตอวน ตามล าดบ

ไกลกผสมพนเ มองทไดจากการปรบปรงสายพนธ โดยการขามสายพนธ ทมอตราการเจรญเตบโตไดด ซงมการเรยกชอไกสายพนธอยางเปนทางการวา “ไกบานไทย” และด าเนนการผลตในรปแบบผลตเพอการคา โดยภาคเอกชนหลายบรษท เชน ฟารมตะนาวศรไกไทย เกษตรฟารม และฟารมไกพนธ 111 เปนตน ซงถอไดวาเปนผผลตไกบานรายใหญของประเทศ ไกพนเมอง เปนสตวเลยงทส าคญส าหรบเกษตรกรในชนบท โดยการเลยงไกพนเมอง มวตถประสงคหลกเพอใชเปนอาหารโปรตนส าหรบบรโภคในครวเรอน และจ าหนายเปนรายไดเสรมการจ าหนายส วนมากจ าหนายตามน าหนก ซงการจ าหนายมทงเกษตรกรก าหนดราคาเอง และพอคาคนกลางเปนผก าหนด เกษตรกรจ าจ าหนายเมอไกมอายประมาณ 4-6 เดอน น าหนกประมาณ 0.8-1.5 กโลกรม ซงนบไดวาไกพนเมองมประสทธภาพการใชอาหารไมด อตราการเจรญเตบโตต า ระยะเวลาการเลยงโดยทวไป อายประมาณ 5-6 เดอน มน าหนกประมาณ 1.2-1.5 กโลกรม โดยทวไปตลาดมความตองการไกพนเมอง น าหนกประมาณ 1.5-2.0 กโลกรม นอกจากนเกษตรกรแตละชนเผา ยงใชไกพนเมองและไกไข พนเมองในประเพณ ความเชอ การเสยงทาย พธ กรรมตางๆ นบวาไกพนเมองมความส าคญทงในดานเศรษฐกจและวถชวตของคนในครอบครวและชมชน ความส าคญทางเศรษฐ กจของไกพนเมอง ไกพนเมองทวประเทศมประมาณ 63,388,159 ตว และเกษตรกรทเลยงไกพนเมองมประมาณ 2,997,460 ครวเรอน สดสวนของจ าน วนพนเมอง และจ านวนครวเรอนเกษตรกรทเลยงไกพนเมองทอยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ คดเปนรอยละ 45.51 ซงนบไดวามสดสวนทมากกวาภาคอนๆ ทงจ านวนไกพนเมองและครวเรอนเกษตรกร สมรรถภาพการผลตไกพนเมองของเกษตรกรในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบ วาไกพนเมองมการเจรญเตบโตเฉลยวนละ 10.48 กรม และมน าหนกประมาณ 1.22 กโลกรม เมออาย 4 เดอนครง การเลยงแบบปลอยจะใหไขฟองแรกเมออายประมาณ 219.5 วน หากเลยงแบบขงกรงใหไขฟองแรกเมออาย 170.00±13.77 วน และใหไขรวมประมาณปละ 80 ฟอง โดยธรรมชาตไกพนเมองจะใหไขเปนชดๆ ละ 8-12 ฟอง ใชเวลาประมาณ 2 สปดาห จากนนจะฟกไขซงใชเวลา 21 วน และเลยงลกอกประมาณ 4-12 สปดาห ใน 1ป แมไกจะใหไขประมาณ 25-30ตว จะเหนวาไกพนเมอง นอกจากจะใหผลผลตลกตอแมตอปต าแล ว การผลตไกพนเมองจ าหนายเพอการคา ยงมขอจ ากดอนเนองมาจากการเจรญเตบโต ทชาและผลผลต ต า การศกษาเพมประสทธภาพการเลยงไกพนเมองในเชงการคา โดยการน าแมไกไปจมน าเยนใหเปยกชมถงผวหนง เชาเยนทกวน จนแมไกหมดพฤตกรรมอยากเลยง ลกหรออยากฟกไข พบวาสามารถท าใหแมไกพนเมองแตละตวผลตลกไกไดเพมขนเปน 8.4 และ 15 ชดตอป ส าหรบแมไกทฟกเอง และใชตฟกแทนแมไกตามล าดบ โดยการใชตฟกท าใหไดลกไกเฉลย 92.2 ตวตอป และมากกวาการใหแมฟกเองถงรอยละ 49

-17-

ลกษณะดานการเจรญเตบโตของไกพนเมอง 4 พนธ ไดแกพนธเหลองหางขาว พนธประดหางด า พนธแดงและพนธช น าหนกตวไกคละเพศทอาย 12 และ16 สปดาห ส าหรบไกพนธเหลองหางขาว ทมน าหนกตวเฉลยเทากบ 1,169.9±192.0 กรม และ1,577.9±290.0 กรม ตามล าดบ พนธประดหางด ามน าหนกตวเฉลยเทากบ 1,098.2±180.8 กรม และ1,56.1±274.4กรม ไกพนธแดง มน าหนกตวเฉลยเทากบ 1,054.9±187.1กรม และ1,382.1±265.5กรม ตามล าดบ และไกพนธช มน าหนกตวเฉลยเทากบ853±165.2 กรม และ1,147.37±231.1กรม ตามล าดบ ในดานคณภาพเนอของไกพนเมอง ผบรโภคเชอวา เนอไกพนเมองมความแนน (firmness of texter) ไมยยเหมอนไกกระทง มไขมนต า และมรสชาตทดกวาไกกระทง จงเปนผลใหไกพนเม องมราคาสงกวาไกกระทง ซงลกษณะทางด านคณภาพเนอ พบวา เนอไกพนเมองมความเหนยว ปรมาณคอลลาเจนสงกวา แตมปรมาณไขมนต ากวาไกลกผสมส สาย การศกษาคณภาพเนอไก 4 ชนดไดแก ไกกระทง ไกพนเมอ ง ไกสทองและไกตะนาวศร ทมน าหนกตวระหวาง 1.8- 2.3 กโลกรมตอตว พบวาปรมาณไขมนไมมความแตกตางทางดานสายพนธ การเลยงไกพนเมอง ไกพนเมองทเลยงในประเทศไทย เปนไกทเลยงไวใตถนบาน เกบไขไวกน ตองการเงนเมอไหรกขายคลายเป นกระปกออมสน ไกพนเมองเลยงไวเพอเปนแหลงโปรตนในครวเรอน เหลอจากการบรโภคจงขายในชมชน ของตนเอง และเมอมความตองการบรโภคมากขนจงเปลยนแปลงมาเลยงแบบอตสาหกรรมและการคา และมการพฒนาสายพนธใหมการเจรญเตบโตด ตอบสนองผบรโภค จนในทสดกลายมาเปนสวนหนงของการเลยงไกของไทย เกษตรกรมการเลยงไกพนเมองโดยการปลอยใหพอแมพนธมการผสมกนเองตามธรรมชาต หาอาหารกนเอง มการคดเลอกสายพน ธโดยการคดเลอกตวทขนาดโต เกบไวเปนพอแมพนธ สวนทเหลอถกน าไปเปนอาหารและจ าหนาย สงผลใหขนาดของไกพนเมองขนาดเลกลงเรอยๆ และมการผสมพนธแบบเลอดชด มผลท าใหสายพนธไกพนเมองลดขนาดลง ไกพนเมองเลยงทวไปในหมบาน หาอาหารกนเองตามธรรมชาต ไกพนเมองจงมความสามารถทนทานและมความสมบรณตงแตเกด ลกไกเดนตามแมออกหาอาหารกนเอง ปรบตวเขากบสภาพแวดลอม จงท าใหเกษตรกรเลยงไวแทบทกครวเรอน

สรป รปแบบการเล ยงไกพนเมองของเกษตรกร ยงมความเชอวาเลยงไวเพอกนเศษอาหาร หรอสงเหลอใชทางการเกษตร ซงมคณภาพของสารอาหารต า ท าใหอตราการเจรญเตบโตต า ใชเวลาในการเลยงทนานขน ท าใหเกษตรมองวาเลยงแลวไมคมทน หนไปประกอบอาชพอนๆทสามารถมรายได ทเรวกวา ไกพนเมองจ าหนายเมอมพอคามาซอ ไมแสวงหาตลาดจากภายนอก ท าใหเกดการกดราคาจากพอคาคนกลาง ท าใหอาชพการเลยงไกพนเมองมความไมคมตอการลงทน

-18-

การจดการการเลยงไกพนเมอง อาหารสวนใหญทเลยงในไกพนเมองสวนใหญใชอาหารทมอยในทองถน เชน ขาวเปลอก ปลายขาว ขาวสาร และปลอยใหหากนเองตามธรรมชาต เกษตรกรมรปแบบการใหอาหารคอการหวานลงพนดน ท าใหมไกทกรนเขามากน และมการแยกลกไกและแมไกโดยการใชสม เพ อใหแมและลกไกสมบรณ โรงเรอน สวนใหญโรงเรอนทใชเลยงไกพนเมอง จะไมมรปแบบทตายตวหรอไมมโรงเ รอนเลยสถานทเล ยงไกพนเมอง สวนใหญรอยละ 63.07 ท าการเลยงทใตถนบาน รอยละ 32.30 เลยงใตยงฉาง และ รอยละ 4.63 เลยงในโรงเรอนเฉพาะ สรป เกษตรกรสวนใหญไมลงทนในการสรางคอกไกใหไดมาตรฐ าน เลยงไวใตถนบาน อาจจะเปนเพราะสาเหตหนงคอ การถกท ารายจากสตวขางนอก เชน สนข และง นอกจากนนยงกงวลเรองของขโมย โดยเฉพาะไกชนทมราคาสง โรคและการปองกนโรค ปกตโรคระบาดในไกจะเกดอยสองชวงคอ ชวงแรกระหวางเดอนมนาคมถงเดอนพฤษภาคม โรคมความรนแรงมาก และชวงทสอง เกดในชวงเดอนตลาคมถงเดอนพฤศจกายน ในชวงนจะรนแรงนอยกวาชวงแรก จากการศกษาการใชวคซนการเลยงไกพนเม องของเกษตรกร สภาพการเลยงไกของเกษตรกรไมเอออ านวยในการใหวคซนทให ไดผลดเทาทควร และยงยงยากใน การหาซอวคซนอกดวย การศกษาทรรศนะคตของเกษตรกรตอโครงการเผยแพรการปองกนโรคใหสตวปก สรปวา เกษตรกรสวนใหญสนใจทจะไปดการสาธตการใชวคซนและเหนวาการใชวคซนเปนประโยชนตอการปองกนโรค แตมเกษตรกรนอยราย ทใชวคซนปองกนโรคสตวปกภายหล งจากดการสาธตแลว ส าหรบความยงยากในก ารใหวคซนของเกษตรกร ไดปรบโปรแกรมการใหวคซน ใหมลกษณะทงายกวา และเนนเฉพาะโรคทเปนสาเหตใหญ ทท าใหไกตาย (ใชวคซนนวคาสเซลและอหวาต เปนหลกในทกทองทและเพมวคซนอนในพนททโรคนนระบาด) สรป การก าหนดโปรแกรมการท าวคซนในไกพนเมองของเกษตรกรยงไมประสบความส าเรจเทาทควร จากประสบการณของผวจยพบวา ความยงยากในการจดหาวคซน ขนตอนการท าวคซน เนองจากเกษตรกรเลยงไกนอย และมอายไมเทากน การจบบงคบยงยาก เพราะไกพนเมองเล ยงแบบปลอย และราคาวคซนทเปนของบรษทมราคาแพง ไมคมกบราคาไกทท า เนองจากเกษตรเลยงไกจ านวนนอย แนวทางการสงเสรมและพฒนาไกพนเมอง รายงานจากกรมปศสตวอางวาทผานมาไกพนธพนเมองยงไมไดรบการปรบปรงสายพนธ แนวทางทถกตองเทาท ควร จงท าใหลกษณะตางๆ เชนขนาด น าหนก อตราการเจรญเตบโต ความ

-19-

ตานทานโรคตอสภาพแวดลอมดอยลงตามล าดบ จงควรอยางยงทจะศกษาวจยเพอการอนรกษ และพฒนาสายพนธรปแบบวธการเลยงไกพนเมองใหเปนอาชพทย งยน เมอเกดปญหาวกฤตทางเศรษฐกจเปนเหตใหประชาชนมรายไดลดลง มผวางงานเพมขน และคาครองชพสงขน จนกอใหเกดปญหาสงคมตามมา เพอลดปญหาดงกลาว กจกรรมการเลยงไกพนเมอง จงเปนทางเลอกทนาสนใจเพอพฒนาเปนอาชพ เพราะนอกจากจะเปนอาหารแลวยงชวยสรางงานสรางรายไดอยางตอ เนอง แกผเลยง การทจะพฒนาการเลยงไกพนเมองเพอสรางรายไดนน จ าเปนตองมเงนทน ความรทางวชาการ จากหนวยงานของภาครฐ เชน กรมปศสตวและสถาบนการศกษา แตพบวาเมอน าไปปฏบตจรงในพนทแลว ไมเกดผลตามทคาดเทาทควร ทงนไมวาจะเ ปนเรองพนธไกทใชหรอการปองกนโรค สาเหตทส าคญประการหนง คอนกวชาการยงขาดความรความเขาใจอยางแทจรงในระบบการเกษตรและสภาพการด าเนนชวตของเกษตรกร และวตถประสงคของการเลยงจงท าใหเทคโนโลยทนกวชาการเชอวาไดผลดนน ยงไมเปนทยอมรบของเกษตรกร ไกพนเมองประดหางด า ไกประดหางด าทมลกษณะภายนอกทแตกตางไปจากไกพนเมองอน นอกจากสขนแลว คอมปากและแขงเปนสด า ขณะทไกพนเมองศนยวจยและบ ารงพนธสตวเชยงใหม ซงปากและแขงมกจะเปนสเหลอง ส าหรบไกประดหางด าเชยงงใหม เปนสายพนธหนงของไกประดหางด าทสรางพนธทศนยวจยและบ ารงพนธสตวเชยงใหม มลกษณะผวหนงขาวอมเหลอง สแขงเขยวอมด าถงด า สขนสรอยคอ -หลงสแดงประด สตา เหลอง อมน าตาลถงด า และหงอนเปนหงอนถว สวนในเพศเมยสใบหนาแดงถง ด า สขนล าตว สหาง สปาก สขนคอเปนสด า สผวหนงขาวอมเหลอง สแขง คอ เขยวอมถงด าถงด า สตาเหลองอมน าตาลถงด า และหงอนเปนหงอนถว น าหนกตวไกมชวตทเปนทตองการของตลาด คอ 1 - 1.5กโลกรม พบวาอยทอาย 12 - 16 สปดาห โดยมน าหนกเทากบ 1,098.2±180.8 และ 1,561.1±274.4 กรมตามล าดบ เมอเลยงในระบบฟารม มสมรรถภาพการสบพนธ ดงน อตราการใหไข 135.±40.4 ฟอง/แม/ป, อตราการผสมตด84.3±0.8% อตราการฟกออกจากไขมเชอ 89.2±2.7% สรปไกพนเมองสายพนธประดหางด า มลกษณะทนาจะเหมาะสมทงดานลกษณะภายนอกและ ประสทธภาพการผลตในการน ามาสงเสรมเกษตรกรเลยงเพอผลตเปนไกเนอพนเมองและสรางอาชพเสรมควบคกบการท าเกษตรแบบผสมผสานในพนทจงหวดเพชรบร เพอสรางรปแบบการเลยงใหเหมาะสมกบกลมเกษตรกร โดยเฉพาะเกษตรกรของจงหวด เพชรบร ทสวนใหญ ประกอบอาชพการเกษตรเปนสวนใหญ และวางเวนจากการท าอาชพเกษตรกจะเลยงโคลานและไกชน ท าใหบางครงเกดปญหาสงคมตามมา ดงนนถามการสงเสรมเกษตรกรใหมองเรองการเลยงไกพนเมอง เลยงเปนอาชพทมรายได โดยเฉพาะกลมสตรและผส งอายทไมสามารถประกอบอาชพทตองใชแรงงานมาก นาจะเปนอกแนวทางหนงในการศกษาในอนาคต

-20-

บทท 3 ผลการด าเนนงานโครงการ

โครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางย งยน ไดรบสนบสนนงบประ มาณจากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจ าปงบประมาณ 2556 ด าเนนงานภายใตคลนกเทคโนโลยเครอขาย วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร ส านกงานคณะกรรมการการอาชวศกษา กระทรวงศกษาธการ ด าเนนงาน ในกลมเกษตรกรชมชนบานหนองเขอน หมท 4 ต าบลไรใหมพฒนา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร ขนตอนวธการด าเนนการ ส ารวจพนทกลมเกษตรกรรวมโครงการ 1. ส ารวจพนท ลกษณะทตง ลกษณะทางสงคมทเหมาะสมกบการสงเสรม การเลยงไก เนอพนเมอง โดยพจารณาจากความเขมแขงของชมชน การใหความรวมมอของเกษตรกรและหนวยงานทเกยวของ 2. เกบขอมลพนฐานและวเคราะหความเหมาะสมของชมชนหรอเกษตรกรทรวมโครงการ การคดเลอกเกษตรกรเขารวมโครงกา รคดเลอกเกษตรกรทสนใจทท าเกษตรผสมผสาน เชน กลมเกษตรกรท านา ท าไร ประมง และการแปรรปสนคาเกษตร มบรเวณบานหรอสวนส าหรบสรางคอกไกและมความรในการเลยงไกพนเมองมากอนบางแลว และพรอมปฏบตตามค าแนะน าของเจาหนาท การวางแผนการผลตและการตลาดไกเนอพนเมองในพนท เกษตรกรจะมรปแบบการเลยงไกเนอพนเมอง2 รปแบบ คอ 1. เกษตรกรทมการเลยงพอ แมพนธ แบบเลยง ธรรมชาต เกษตรกรกลมน จะมก าลงการผลตประมาณ 15 แมตอราย พอพนธ ประมาณ 3 ตว ส าหรบ การเลยงไกแบบธรรมชาต เกษตรกรจะท าการคดเลอกพอแมพนธทมลกษณะด เพอขยายฝงพอแมพนธ โดยสามารถสรางรายไดเสรมจากก ารซอลกไกพนธแท 2. การเลยงไกเนอพนเมองลกผสมมาท าการขนขาย โดยการซอจากฟารมเครอขายโดยเกษตรกร จะมการลงทนโรงเรอนและอปกรณการเลยงเอง โดยใหโรงเรอนมมาตรฐานฟารม เกษตรกรทงสองกลมจะมการจดท าบญชรายรบ-รายจายรวมกน และกลมทเลยงขนสามารถเลยงไกพอแมพนธในอนาคตไดดวย ทมการเลยงและจดการโรงเรอนทคลายคลงกนแตจะมการใชวตถดบอาหารหยาบทใชเสรมทอาจแตกตางกนตามลกษณะการผลตเกษตรและอาจพงพาอาหารหยาบในพนท ทแตกตางกน เชน การท าหยวกกลวยหมก ซงอาจสงผลตออตราการแลกเนอทแตกตางกน และสงผลถงตนทน และผลตอบแทนทแตกตางกนตามแหลงอาหารและวตถดบทใชกลมแมบานจะเพมมลคาการผลต

โดยการแปรรป และรบซอเพอประกอบอาหารส าหรบจดงานประชม สมมนา และศกษาดงานจากหนวยงานอนในศนยการเรยนร จ าหนายใหแกโรงแรม รานอาหารในชมชนและพนทรอบ ๆ

ผลการด าเนนกจกรรม สรปผลการประชมเชงปฏบตการ วนท 3 เมษายน 2556 ผเขารวมประชม ประกอบดวย กลมเกษตรกร/เจาหนาทสงเสรม/นกวชาการดานปศสตวในพนทจงหวดเพ ชรบร จ านวน 119 คน ผทรงคณวฒและวทยากรบรรยาย (ผอ านวยการวทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร คณบดคณะเทคโนโลยการเกษตร มหาว ทยาลยราชภฎเพชรบร ปศสตวจงหวดเพชรบร และนกวชาการสตวบาลช านาญการ ส านกงานปศสตวจงหวดแมฮองสอน ) จ านวน 6 คน เจาหนา ทประสานงานจ านวน 5 คน และคณะผชวยวจยจากส านกประสานงานฯ จ านวน 6 คน รวมทงสน 136 คน ดงรายละเอยดแนบทาย รายละเอยดของการประชมมดงตอไปน นายมณเฑยร ทองนตย ผวาราชการจงหวดเพชรบร เปนประธานเปดการประชม กลาวถงการใหความส าคญแกเกษตรกรผ เลยงไกพนเมองซงเปนผรกษาสบทอดไกพนเมองใหเปนมรดกของประเทศชาตและเปนวถชวตของคนไทย โดยไกพนเมองเปนความมนคงทางอาหารใหแกครวเรอนของเกษตรกร จากการเปนแหลงอาหารโปรตนทงเนอไกและไขไก ไกพนเมองยงเปนกฬาพนฐานทอยในวฒนธรรมขนบธรรมเนยมประเพณ แตไมอยากใหน าการชนไกเขามาเปนการพนน แตควรท าการอนรกษในลกษณะวฒนธรรมและกฬาพนบานในทองถน ส าหรบไกพนเมองในปจจบนเปนสตวเศรษฐกจทสามารถสงเสรมใหเกดการเลยงเปนอาชพ ทงเปนอาชพเสรมรวมกบการเกษตรอนๆ มก ารใชวสดเกษตรเหลอจากการผลต เชน ขาว ขาวโพด ชวยลดตนทนการผลตใหแกเกษตรกร ซงเกษตรกรของเพชรบรมการรวมกลมอาชพตางๆทมชอเสยงทง มะมวง (เพชรบานลาด ) สปปะรด ชมพเพชร ในอนาคตควรมไกพนเมองทมวฒนธรรมการบรโภคของชาวเพชรบรทจะสามารถสรางชอเสยงใหแกจงหวด แตเปนหวงวาหากมการประชาสมพนธสงเสรมใหเปนทรจก เกษตรกรจะสามารถท าการผลตไดอยางสม าเสมอ สามารถสรางตลาดไดหรอไม ขอใหทางปศสตว จงหวดตงงบประมาณและยทธศาสตรส าหรบไกพนเมอ ง และในปถดๆไปงานพระนครครจะจด การแขงขนการประกวดไกพนเมอง ไกชน เพอใหเกดการอนรกษและสรางแรงจงใจแกเกษตรกรใหดแลไกพนเมองใหเปนมรดกสบทอดไปสรนลกหลานตอไป

-22-

การบรรยาย เรอง “โอกาสทางการตลาดและแนวทางการแปรรปไกพนเมอง” โดย รศ.ดร.ศรพร กรตการกล ไดกลา วถง การท าการตลาดไกพนเมอง เกษตรกรตองค านงถงจดเดนในการสรางคณคาทแตกตางจากไกเนอทวไป ไดแก 1.) ลกษณะเดนภายนอก เพอจ าแนกความแตกตางภายนอกใหผบรโภคจ าได 2.) รปแบบการเลยง มผลตอคณภาพเนอและรสชาตเนอไกทแตกตาง 3.) วถชวต /พฤตกรรมการบรโภคของคนในทองถน หรอกลมลกคาเปาหมาย และ 4.) คณคาจากการบรโภค เชน รสชาต , เนอแนน นม,ประโยชนตอสขภาพ (ไขมนและคลอเลสเตอรอลต า) เปนตน การก าหนดตลาดและความสามารถในการแขงขนของไกประดหางด า จะสามารถตอบสนองผบรโภคในตลาดระดบ กลางและบน (ตลาด Modern Trade) โดยใชหลก 4 Ps ในการสรางความแตกตางของตลาดแตละระดบ จากการวจยและทดสอบตลาดไกประดหางด าในตลาดระดบกลางและบนพบวา สนคาขายยาก/ราคาสงกวาสนคาคแขง/ผบรโภคทานไมหมด และวถชวตในปจจบนทไมมเวลาประกอบอาหารเอง ต องการความสะดวกสบาย ดงนนการแปรรปผลตภณฑจากการขายไกสดทงตว จะสามารถแกไขปญหาดงกลาวโดย 1.) น าลกษณะเดนทางโภชนาการมาสรางคณคา (จากคณภาพของไก ) 2.) การสรางการจดจ าโดยตราผลตภณฑ (Brand) 3.) การสรางความสะดวกสบายใหแกผบรโภค เชน ผลตภณฑพรอมปรง 4.) ประชาสมพนธและสรางการรบรอยางตอเนอง

ภาพท 1 นายมณเฑยร ทองนตย ผวาราชการจงหวดเพชรบร ประธานกลาวเปดการประชม

-23-

ภาพท 2 รศ.ดร.ศรพร กรตการกล วทยากรบรรยาย เรอง โอกาสทางการตลาดและแนวทางการแปรรป

ไกพนเมอง

การบรรย าย เรอง “การเลยงไกพนเมอง ในวถธรรมชาตดวยพอแมพนธ ” โดย คณณรงค วรารกษ นกวชาการสตวบาลช านาญการ ส านกงานปศสตวจงหวดแมฮองสอน ไดกลาวถง องคประกอบทส าคญในการเลยงไกประดหางด า ไดแก 1. พนธไกประดหางด า 2. การสรางโรงเรอน โดยค านงถงรปแบบการเลยง เชน การเลยงพอ- แมพนธ การเลยงแบบแมฟกธรรมชาต และการเลยงไกขน ซงมรปแบบทแตกตางกน 3. การผสมพนธตามธรรมชาต 4. การเลยงโดยอาหารส าเรจรปควบคกบวตถดบเกษตรในทองถนเพอลดตนทนการผลต 5. การท าวคซนและการ ปองกนโรคตามระยะเวลาทก าหนด และ 6. การคดไกทดแทนในระบบการเลยงพอแมพนธ ส าหรบการเลยงไกประดหางด าของเกษตรกรในจงหวดแมฮองสอน มการใชวตถดบทมในทองถนเปนอาหาร เสรมดวยผกหมก และน าหมกจากจลนทรยทหาไดในทองถน พบวาไกทเลยงดวยระบบธรรมชาตมสขภาพแขงแรง และสามารถลดตนทนการผลตได การบรรยาย เรอง “ประโยชนของการใชอาหารทองถนในการเลยงไกดวยวธหมกจลนทรย/ เชอราขาว” โดย คณณรงค วรารกษ ไดกลาวถงปญหาของเกษตรกรรายยอย คอ (1.) มตนทนการผลตสงโดยเฉพาะคาอาหาร (2.) เกษตรกรขาดความรทมประสทธภาพ (3.) ไมสามารถหาตลาดได (4.) เกดโรคระบาด และ (5.) ขาดเงนลงทน และแนะน าเกษตรกรใหรจกศกยภาพของตนเอง ตลาด และคแขง การลดตนทนคาอาหาร และการจดการระบบการควบคมโรค โดยใชระบบการเลยงตามธรรมชาตแบบปลอยอสระ ใชวตถดบทมในทองถนเปนอาหาร น าไปผสมในสตรอาหารเลยงไก สงทพบจากการใชเชอราขาวและพชผกหมก คอ 1.) ชวยควบคมและปองกนโรค 2.) ชวยก าจดพยาธ ภายนอกและภายใน

-24-

และ 3.) เนอไกมรสชาตดกวาการใชอาหารส าเรจรปอยางเดยว ซงการเลยงไกด วยระบบดงกลาวน ท าใหไกมสขภาพแขงแรง และมอตราการเกดโรคลดลง เกษตรกรสามารถลดตนทนคาอาหารได

ภาพท 3 คณณรงค วรารกษ นกวชาการสตวบาลช านาญการ ส านกงานปศสตวจงหวดแมฮองสอน

การบรรยาย เรอง “แนวทางการแปรรปผลตภณฑไกพนเมอง ส ตลาดระดบบน ” และฝกปฏบตการแปรรปผลตภณฑจากไกประดหางด า (ไสอวไก ) โดยคณะผชวยนกวจยโครงการระบบการสรางอาชพการเลยงไกประดหางด าอยางย งยน ไดกลาวถงเปาหมายของการแปรรปผลตภณฑเพอ 1.) สรางมลคาเพมจากคณภาพไกพนเมอง 2.) เพม Product line เพอใหเกดความหลากหลาย 3.) ความสะดวกสบายของผบรโภคและ 4.) ถายทอดวฒนธรรมการบรโภคไกพนเมอง แตดวยขอจ ากด (ปรมาณเนอนอย แขงขนาดใหญ/แขง และเนอมไขมนนอยเนอสมผสแหงแขงเมอปรงเปนอาหาร ) ดงนนการแปรรปผลตภณฑจากไกประดหางด าจงตองวางแผนการใชประโยชน โดยพจารณาจากพฤตกรรมการบรโภค อาชพ อาย รายไดของกลมลกคา /ผบรโภคเปาหมาย จากผลการวจยและทดสอบตลาดพบวา ผลตภณฑแปรรปทมศกยภาพในการจ าหนาย ไดแก ไสอวนลลานนาและไกอบนลลานนา การฝกปฏบตการแปรรปผลตภ ณฑไกประดหางด า (ไสอวไกนลลานนา ) เพอใหเกษตรกรมองคความรดานการแปรรปผลตภณฑและสรางมลคาเพมใหกบไกพนเมอง มเกษตรกรและกลมแมบานสนใจเขารวมกจกรรมดงกลาวจ านวน 30 คน

-25-

ภาพท 4 การฝกปฏบตการแปรรปไกประดหางด า (ไสอวไก) ขนตอนการยดไส

ภาพท 5 การสาธตการยดไสอวแบบใชเครอง (เครองอดไสอวแบบมอหมน) การฝกอบรม หลกการและสตรการหมกอาหารจากวตถดบในทองถน การผลตเชอราขาวและการผลตอาหารไกใชเองของเกษตรกร วนท 4 เมษายน 2556 การฝกอบรมเกษตรกร ณ ศนยการเรยนรเกษตรกรบานหนองเขอน ต. ไรใหมพฒนา อ.ชะอ า จ. เพชรบร มเกษตรกรรวมการฝกอบรมจ านวน 30 คน เนอหาการฝกอบรม ไดแก 1.) การท าอาหารหมกจากวตถดบในทองถน (หยวก มนส าปะหลง และขาวโพด ) เพอเปนสวนผสมในสตรอาหารเลยงไก 2.) การผลตเชอราขาว 3.) การเพาะแมลงวนลาย (หนอนพนป) 4.) สาธตสตรอาหารเลยงไกพนเมองแบบธรรมชาต

-26-

ภาพท 6 สตรอาหารส าหรบเลยงไกพนเมองในระบบเกษตรธรรมชาต

ภาพท 7 การบรรยายการผสมสตรอาหารไกจากวตถดบในทองถน และเชอราขาวใหกบผน ากลมและ

เกษตรกรผเลยงไกพนเมอง บานหนองเขอน

ภาพท 8 การสาธตการท าหยวกกลวยหมก

-27-

รายชอผรวมประชม การประชมเชงปฏบตการ

-28-

-29-

-30-

-31-

-32-

-33-

-34-

บทท 4 ผลการวเคราะหการด าเนนงานโครงการ

การวเคราะหขอมลแบบประเมนผลโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางยงยน ประจ าปงบประมาณ 2556 ไดผลการวเคราะหขอมล จากกลมตวอยางจ านวน 85 ชด ดงน ขอมลจากใบสมครเขารวมโครงการ สวนท 1 ขอมลสวนบคคล อาชพ 1. รบราชการ จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 14.12 2. พนกงานรฐวสาหกจ จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 5.89 3. เกษตรกร จ านวน 54 คน คดเปนรอยละ 63.53 4. โอทอป จ านวน 2 คน คดเปนรอยละ 2.35 5. แมบาน จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 4.70 6. พนกงานธรกจเอกชน จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 7. รบจาง จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 8. วสาหกจชมชน จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 9.41 9. คาขาย จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 10. อนๆ จ านวน - คน คดเปนรอยละ -

ตารางท 1 ขอมลทวไปดานอาชพ

ขอมลทวไป จ านวนคน รอยละ 1. รบราชการ 12 14.12 2. พนกงานรฐวสาหกจ 5 5.89

3. เกษตรกร 54 63.53

4. โอทอป 2 2.35 5. แมบาน 4 4.70

6. พนกงานธรกจเอกชน - -

7. รบจาง - -

8. วสาหกจชมชน 8 9.41 9. คาขาย - -

10. อนๆ - -

รวม 85 100

-36-

ระดบการศกษาสงสด 1. ประถม จ านวน 33 คน คดเปนรอยละ 38.82 2. มธยมตนจ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 27.05 3. มธยมปลาย/ปวช.จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 14.11 4. อนปรญญา/ปวส.จ านวน 8 คน คดเปนรอยละ 9.41 5. ปรญญาตรจ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 7.05 6. สงกวาปรญญาตร จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 3.52 7. อนๆ จ านวน - คน คดเปนรอยละ - ตารางท 2 ขอมลทวไปดานการศกษา

ขอมลทวไป จ านวนคน รอยละ 1. ประถม 33 38.82 2. มธยมตน 23 27.05 3. มธยมปลาย/ปวช. 12 14.11

4. อนปรญญา/ปวส. 8 9.41 5. ปรญญาตร 6 7.05 6. สงกวาปรญญาตร 3 3.52

7. อนๆ - - รวม 85 100

-37-

รายไดตอเดอน 1. นอยกวา 1,000 บาท จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 2. 1,001 – 2,000 บาท จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 3. 2,001 – 3,000 บาท จ านวน 10 คน คดเปนรอยละ 11.76 4. 3,001 – 4,000 บาท จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 15.29 5. 4,001 – 5,000 บาท จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 29.41 6. 5,001 – 6,000 บาท จ านวน 13 คน คดเปนรอยละ 15.29 7. 6,001 – 7,000 บาท จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 8.23 8. 7,001 – 8,000 บาท จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 5.88 9. 8,001 – 9,000 บาท จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 3.52 10. 9,001 – 10,000 บาท จ านวน 5 คน คดเปนรอยละ 5.88 11. มากกวา 10,000 บาท จ านวน 4 คน คดเปนรอยละ 4.70 ตารางท 3 ขอมลทวไปดานรายไดตอเดอน

ขอมลทวไป จ านวนคน รอยละ 1. นอยกวา 1,000 บาท - - 2. 1,001 – 2,000 บาท - -

3. 2,001 – 3,000 บาท 10 11.76

4. 3,001 – 4,000 บาท 13 15.29 5. 4,001 – 5,000 บาท 25 29.41

6. 5,001 – 6,000 บาท 13 15.29

7. 6,001 – 7,000 บาท 7 8.23

8. 7,001 – 8,000 บาท 5 5.88 9. 8,001 – 9,000 บาท 3 3.52

10. 9,001 – 10,000 บาท 5 5.88 11. มากกวา 10,000 4 4.70

รวม 85 100

-38-

ทราบขาวครงแรกจากแหลงใด 1. จดหมายเชญ จ านวน 15 คน คดเปนรอยละ 17.64 2. ทางอนเตอรเนต จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 3. การแนะน า/คนรจก จ านวน 23 คน คดเปนรอยละ 27.05 4. ปายประกาศโฆษณา จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 5. สอสารมวลชน จ านวน - คน คดเปนรอยละ - 6. หนวยงานในทองถน จ านวน 25 คน คดเปนรอยละ 29.41 7. เจาหนาทของรฐ จ านวน 22 คน คดเปนรอยละ 25.88 8. อนๆ จ านวน - คน คดเปนรอยละ - ตารางท 4 ขอมลทวไปดานการรบทราบขาวสาร

ขอมลทวไป จ านวนคน รอยละ 1. จดหมายเชญ 15 17.64 2. ทางอนเตอรเนต - -

3. การแนะน า/คนรจก 23 27.05

4. ปายประกาศโฆษณา - - 5. สอสารมวลชน - - 6. หนวยงานในทองถน 25 29.41

7. เจาหนาทของรฐ 22 25.88 8. อนๆ - -

รวม 85 100

-39-

ทานเคยไดรบการอบรม ถายทอดเทคโนโลยจากทางคลนกเทคโนโลยนหรอไม 1. เคย จ านวน 18 คน คดเปนรอยละ 21.17 2. ไมเคย จ านวน 67 คน คดเปนรอยละ 78.82 ตารางท 5 ขอมลทวไปดานการอบรม

ขอมลทวไป จ านวนคน รอยละ 1. เคย 18 21.17 2. ไมเคย 67 78.82

รวม 85 100

-40-

แบบประเมนผลเมอจบการถายทอดเทคโนโลย เกณฑการแปลผล การวเคราะหคะแนนค าตอบ ในแตละขอยอยแลวคดคาคะแนนโดยมเกณฑการใหคะแนนค าตอบแตละขอยอย โดยใชเกณฑในการวดตามระบบ Likert Scales แบงเปน 5 ระดบ ก าหนดชวงคะแนนเปนดงน

คะแนน ชวงคะแนน ระดบความคดเหน 5 4.50 – 5.00 มากทสด

4 3.50 – 4.49 มาก 3 2.50 – 3.49 ปานกลาง 2 1.50 – 2.49 นอย 1 1.00 – 1.49 นอยทสด

จากการสรป ระดบความพงพอใจจากแบบประเมน จ านวน 85 ชด โครงการ ไดผลการประเมนดงน 1. ขอมลวดความพงพอใจ 1. มขนตอนการใหบรการ เชน การแจงใหทราบกอนอบรม การประสานงานและใหขอมลท าใหทานไดรบความสะดวกแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.25 อยในระดบ มาก 2. วทยากร เจาหนาทใหบรการดวยความยมแยมแจมใสเปนกนเอง คาเฉลยความพงพอใจ 4.57 อยในระดบ มากทสด 3. สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม มพรอมในการอบรม คาเฉลยความพงพอใจ 4.33 อยในระดบ มาก ตารางท 6 ผลการวดความพงพอใจดานการใหบรการ

รายละเอยด Mean SD การแปลผล

ดานการใหบรการ 1. มขนตอนการใหบรการ เชน การแจงใหทราบกอนอบรม การประสานงานและใหขอมล ท าใหทานไดรบความสะดวกแคไหน

4.25 0.56 มาก

2. วทยากร เจาหนาทใหบรการดวยความยมแยมแจมใส เปนกนเอง

4.57 0.52 มากทสด

3. สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม มพรอมในการอบรม

4.33 0.64 มาก

-41-

2. ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 4. ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชน เชน ประกอบอาชพ หรอใช ในชวตประจ าวนไดมากนอยแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.57 อยในระดบ มากทสด 5. เนอหาทวทยากรสอนทานสามารถเขาใจไดนอยแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.45 อยในระดบ มาก 6. วทยากรถายทอดความร ท าใหทานเขาใจและไดรบความรเพมข น คาเฉลยความพงพอใจ 4.63 อยในระดบ มากทสด 7. เวลาการอบรมเหมาะสมหรอไม คาเฉลยความพงพอใจ 4.17 อยในระดบ มาก 8. ชวงเวลาของการจดการอบรมมความเหมาะสม คาเฉลยความพงพอใจ 4.28 อยในระดบ มาก 9. ความคมคาหรอประโยชนทไดรบเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย คาเฉลยความพงพอใจ 4.58 อยในระดบ มากทสด ตารางท 7 ผลการวดความพงพอใจดานขอมลเพอปรบปรงหลกสตร

รายละเอยด Mean SD แปลผล

ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 4. ความรทไดรบสามารถน าไปใชประโยชน เชน ประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ าวนไดมากนอยแคไหน

4.57 0.83 มากทสด

5. เนอหาทวทยากรสอนทานสามารถเขาใจไดนอยแคไหน

4.45 0.71 มาก

6. วทยากรถายทอดความร ท าใหทานเขาใจและไดรบความรเพมขน

4.63 0.58 มากทสด

7. เวลาการอบรมเหมาะสมหรอไม 4.17 0.67 มาก 8. ชวงเวลาของการจดการอบรมมความเหมาะสม 4.28 0.56 มาก

9. ความคมคาหรอประโยชนทไดรบเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย

4.58 0.58 มากทสด

-42-

บทท 5 สรปผลการด าเนนโครงการ

คลนกเทคโนโลย วทยาลยเกษต รและเทคโนโลยเพชรบร ไดด าเนน งานโครงการหมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย หมบานตนแบบการผลตไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางย งยน ปท 1 ภายใตการสนบสนนงบประมาณจากกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย ประจ าปงบประมาณ 2556 ตงแตเดอน ตลาคม พ.ศ. 2555 ถง เดอนกนยายน พ.ศ. 2556 โดยมวตถประสงค เพอพฒนาและสรางอาชพการเลยงไก เนอพนเมองแกกลมเกษตรกรในหมบาน สรางองคความรการเลยงไกเนอพนเมองบนพนฐานภมปญญาทองถน โดยใชแหลงทรพยากรในทองถนเปนแหลงอาหารหยาบลดตนทนอาหารส าเร จรปเพอการสรางอาชพแกเกษตรกรอยางย งย นและเพอใหเปนฟารมตนแบบส าหรบเกษตรกรในชมชน และชมชนใกลเคยง ณ ชมชนหมบานหนองเขอน หมท 4 ต าบลไรใหมพฒนา อ าเภอชะอ า จงหวดเพชรบร สรปผลการด าเนนการ ไดดงน 1. เกษตรกรในชมชนไดรบการชแจงกา รด าเนนงานโครงการจากคลนกเทคโนโลยเครอขายจดตงกลมเลยงไกเนอพนเมอง ณ ศนยการเรยนรเศรษฐกจพอเพยง บานลงส ารอง แตงพลบ 2. เกษตรกรและชมชนใกลเคยงไดรบการถายทอดเทคโนโลยการเลยงไกเนอพนเมอง โดยโครงการคดเลอกสายพนธไกประดหาง ด า ซงไดรบการพฒนาจากกรมปศสตว เปนสายพนธทเลยง โตเรว ไขดก แขงแรงทนทานตอโรค และเนอมรสชาตอรอยเปนทตองการของตลาด 3. เทคโนโลยทไดรบการถายทอดแกชมชน ไดแก การผลตอาหารไกพนเมองจากวตถดบในธรรมชาตซงในช มชนมอยจ านวนมาก คอ การท าหยวกกลวยหมก การเพาะเลยงหนอนแมลงวน การคดเลอกพอแมพนธไกพนเมอง การจดการและดแลไกพนเมอง การแปรรปไกพนเมอง (สตรการท าไกยาง การท าไสอวไก) 4. การฟกไขโดยใชตฟกไข ผลการประเมน จากการสรป ระดบความพงพอใจจากแบบปร ะเมน จ านวน 85 ชด โครงการไดผลการประเมนดงน 1. ขอมลวดความพงพอใจ 1. มขนตอนการใหบรการ เชน การแจงใหทราบกอนอบรม การประสานงานและใหขอมลท าใหทานไดรบความสะดวกแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.25 อยในระดบ มาก 2. วทยากร เจาหนาทใหบรการดวยความยมแยมแจมใสเปนกนเอง คาเฉลยความพงพอใจ 4.57 อยในระดบ มากทสด

3. สถานทอบรม อาหาร เครองโสตฯ เอกสารอบรม มพรอมในการอบรม คาเฉลยความพงพอใจ 4.33 อยในระดบ มาก 2. ขอมลเพอการปรบปรงหลกสตร 4. ความร ทไดรบสามารถน าไปใชประโยชน เชน ประกอบอาชพ หรอใชในชวตประจ าวนไดมากนอยแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.57 อยในระดบ มากทสด 5. เนอหาทวทยากรสอนทานสามารถเขาใจไดนอยแคไหน คาเฉลยความพงพอใจ 4.45 อยในระดบ มาก 6. วทยากรถายทอดความร ท าใหทานเขาใจและไดรบความรเพมขน คาเฉลยความพงพอใจ 4.63 อยในระดบ มากทสด 7. เวลาการอบรมเหมาะสมหรอไม คาเฉลยความพงพอใจ 4.17 อยในระดบ มาก 8. ชวงเวลาของการจดการอบรมมความเหมาะสม คาเฉลยความพงพอใจ 4.28 อยในระดบ มาก 9. ความคมคาหรอประโยชนทไดรบเมอเทยบกบเวลาและคาใชจาย คาเฉลยความพงพอใจ 4.58 อยในระดบ มากทสด ขอเสนอแนะ 1. เกษตรกรควรท าการคดเลอกพอแมพนธ เพอขยาย และ วางแผนเพอใหสอดคลองกบ ความตองการของตลา ดในพนท ชอง ทางการจ าหนายมความหลากหลาย เชน การจ าหนายสายพนธ การจ าหนายใหกบกลมตลาดบน เชนโรงแรม เนองจากในพนท มไกเนอสามสายเลอดของบรษทเปนคแขงทส าคญ 2. ควรศกษาแผนการผลตของกลมทสอดคลองกบความตองการของผบรโภคในแตละพนท และวตถประสงคของการซอไกพนเมอง 3. ศกษาความเปนไปไดทางการตลาด ในการพฒนาผลตภณฑของเกษตรกรของตลาดชมชน และพนท (ตลาดระดบกลาง และบน ในจงหวดใกลเคยง) 4. ควรศกษาอปสรรคในการช าแหละไกพนเมองในชมชน เนองจากเกษตรกรสวนใหญจ าหนายใหแกพอคาคนกลาง ท าใหบางครงถกกดราคา ซงอาจจะเปนอกชองทางหนงทจะท าใหเกษตรกรมก าไรมากขน ท าใหกลมเกษตรกรสามารถเชอมโยงกบตลาดในพนท สรางความย งยนในการเลยงไกพนเมอง 5. วตถดบอาหารสตวควรใชทมในทองถน เนองจากราคาวตถดบมรา คาสงขน การสรางเครอขายกลมผเลยงไกพนเมอง การน าเทคโนโลยการจดการเพมผลผลตเขามาชวย เชนการศกษาการใชตฟกไข การแรรปผลตภณฑเพอเพมมลคา

-44-

ภาคผนวก ก

ลกษณะการเลยงไกเนอพนเมองในโครงการ

-45-

ภาพ ก - 1 ลกษณะโรงเรอนมการปรบปรงโดยใชวสดในพนท

ภาพ ก - 2 การเลยงลกไกเนอพนเมอง อาย 1 วน

ภาพ ก - 3 ภายในโรงเรอนเลยงไกพนเมอง

-46-

ภาคผนวก ข การตดตามผลการด าเนนงานโครงการ

-47-

ภาพ ข - 1 หวหนาโครงการ ตดตามการเลยงไกพนเมองของสมาชก

ภาพ ข - 2 การประชมกลมเกษตรกรเพอแลกเปลยนเรยนร และรวมกนแกไขปญหาและอปสรรคในการ

ด าเนนงานโครงการ

ภาพ ข - 3 การตดตามการด าเนนโครงการโดยเจาหนาทผประสานงานโครงการสวนกลาง

-48-

ภาคผนวก ค การถายทอดองคความรดานการจดการดานอาหารเลยงไกพนเมอง

-49-

ภาพ ค - 1 การถายทอดองคความรการผลตอาหารหมก จากวทยากร คณณรงค วรารกษ จากส านกงาน

ปศสตว จ. แมฮองสอน

ภาพ ค - 2 การถายทอดองคความรเรองการผลตอาหารไกพนเมองจากวสดในทองถนจากนกวชาการ

ภาพ ค - 3 เกษตรกรในโครงการรวมฝกอบรมเชงปฏบตการผลตตนกลวยหมกเพอเปนอาหารไก

-50-

ภาคผนวก ง การถายทอดองคความรดานการแปรรปอาหารจากไกพนเมอง

-51-

ภาพ ง - 1 การถายทอดองคความรการแปรรปผลตภณฑจากไกพนเมองใหกบกลมแมบาน ณ โรงแรม

เมธาวลยชะอ า

ภาพ ง - 2 ผลตภณฑไสอวไกพนเมอง

ภาพ ง - 3 ผลตภณฑกนเชยงไกพนเมอง

-52-

ภาพ ง - 4 การฝกอบรมการท าไสอวโดยใชเครองอดไสอว ใหแกเกษตรกรและกลมแมบาน

ภาพ ง - 5 การฝกอบรมการท าไสอวไกนลลานนาโดยใชเครองอดไสอว ใหแกเกษตรกรและกลมแมบาน

ภาพ ง - 6 การฝกอบรมการท ากนเชยงไกพนเมองใหแกเกษตรกรและกลมแมบาน

-53-

ภาคผนวก จ การเชอมโยงกบองคกร ชมชน ภายนอกเพอสรางโอกาสในการเลยงและตลาดจ าหนาย

ในพนทจงหวดเพชรบรและจงหวดใกลเคยง

-54-

ภาพ จ - 1 การขยายเครอขายกลมเกษตรกรเลยงไกพนเมองไปยงชมชนอนๆ

ภาพ จ - 2 เกษตรกรในโครงการรวมจดงานถนนคนเดนอารทมารเซ ประจ าป 2556

ภาพ จ - 3 เกษตรกรรวมจดงานประกวดไกพนเมองจงหวดเพชรบร

-55-

ภาพ จ - 4 การจดนทรรศการประชาสมพนธการเลยงไกพนเมองในงานพระนครคร

ภาพ จ - 5 การประชาสมพนธผลตภณฑแปรรปจากไกในงานพระนครคร

ภาพ จ - 6 นกวชาการดานปศสตว/เจาหนาทสงเสรม อาสาปศสตว และกลมเกษตรกรในพนทจงหวด

เพชรบรเขารวมประชม

-56-

ภาพ จ - 7 ผวาราชการจงหวดเพชรบรและคณะ เยยมชมบธผลตภณฑแปรรปจากไกพนเมอง

ภาพ จ - 8 ผเขารวมประชมใหความสนใจและชมผลตภณฑแปรรปจากไกพนเมอง

ภาพ จ - 9 กลมเกษตรกรและกลมวสาหกจชมชนในจงหวดเพชรบร เขารวมการฝกอบรมการท าไสอวไก

-57-

ภาพ จ - 10 การฝกปฏบตโดยเกษตรกรท าไดจรง สามารถเผยแพรไปยงกลมเกษตรกรอนตอไป

ภาพ จ - 11 เจาหนาทปศสตว วทยากร ตวแทนนกศกษาและเกษตรกรถายรปรวมกนหลงการฝกอบรม

ภาพ จ - 12 สงมอบไกพนเมองใหกลมเกษตรกร บานลงส ารอง แตงพลบ

-58-

ภาคผนวก ฉ คมอการเลยงไกเนอพนเมอง

-59-

เอกสารประกอบการฝกอบรม หมบานวทยาศาสตรและเทคโนโลย

คมอการเลยงไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถน อยางยงยน

โดย คลนกเทคโนโลย วทยาลยเกษตรและเทคโนโลยเพชรบร

สนบสนนงบประมาณโดย ส านกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย

คมอการเลยงไกเนอพนเมองดวยเทคโนโลยและภมปญญาทองถนอยางยงยน การสรางโรงเรอนเลยงไก 1. หลงคามงสงกะส 2. พนดน 3. ฝาผนงบดวยตาขาย 6 หน 4. ฝาตไมไผ

ตนทนในการสรางโรงเรอนขาด 4 x 8 เมตร คาใชจาย 1. สงกะส 7,000 บาท 2. ตะป 200 บาท 3. ตาขาย 1,200 บาท 4. ระบบน า,ไฟ 600 บาท คาโรงเรอนรวมคาแรงงาน 12,000 บาท

การเตรยมโรงเรอนและอปกรณการเลยง 1. ใชกลองกระดาษหยอนหลอดไฟ ขนาด 60 W

2. น า 1 ถงตอไก 50 ตว 3. อาหาร 1 ถง ตอไก 25 ตว

-61-

พนทโรงเรอนส าหรบเลยงไก ขนาดพนทส าหรบเลยงไกทเหมาะสม โดยพนท 1 ตารางเมตร สามรถเลยงไกได 15 ตวโรงเรอนขนาด 4 X 8 เมตร สามารถเลยงไกได 500 ตว

การอนบาลลกไก ควรมทกกมดชด โดยเฉพาะฤดหนาว เพราะลกไกยงเลกตองไดรบความอบอนทเพยงพอ การ

สงเกต หากลกไกหนาวลกไกจะนอนสมกนอาจเยอะถงทบกนตาย แตถาหากรอนลกไกจะนอนแยกกระจายกน และไมควรกกลกไกใหหนาแนนจนเกนไป

-62-

การใหอาหาร ควรใหนอยๆ แตบอยครง เพอกระตนการอยากกนอาหาร เพราะใหเยอะไปไกจะถายมลใส อาหารสกปรกไมนากน การใหน า ควรใหน าสะอาดผสมจลนทรย ในอตราสวน 2 ซซ. ตอน า 1 ลตร การท าวคซนการถายพยาธ

ควรน าวคซน เขม ไซรงค มาท าการปรบอณหภมใหเทากน โดยแชในกระตกน าแขง แลวคอยดดตวท าละลายใสในเชอวคซน เขยาใหเขากน

ชวงอาย 7 วน นวคลาสเซล หยอดตา 1-2 หยด ชวงอาย 14 วน หลอดลม หยอดจมก 1-2 หยด ชวงอาย 21 วน ฝดาษ แทงปก ชวงอาย 3 เดอน อหวาต ฉดเขากลามเนอ

การท าวคซนควรท าในเวลาและทอากาศเยนการถายพยาธ ควรถายพยาธทก 3 เดอน ส าหรบพอแมพนธ และ 1 เดอนส าหรบ ลกไก ไกรน

-63-

การท าวคซน

การใหอาหาร 1. อาหารไกแรกเกดจนถง อาย 21 วน ใชอาหารไกเลก โปรตน 19 % 2. อาหารไกรนอาย 21 วนขนไปใชอาหารไกรน โปรตน 17 % ผสมแกลบ 1:1 อาหารธรรมชาต ไดแก - ปลวก - ฝกขาวโพด - กลวยสก - แมลงทกชนด - ขาวเปลอก - หญาออนสด - หนอนแมลงวนจากขหม - มนส าปะหลง - หยวกหมก - กากมะพราว - กากถวเหลอง - ตนกลวย - เศษอาหารจากในครว (ระวงอยาใหมถงพลาสตก) - มนฝรง (ใหระวงสารเคม ฆาแมลงจากแปลงปลก)

-64-

การท าหยวกกลวยหมก

อปกรณ 1. ถงด า และ มดหนหยวก 2. ร าแก ,มะละกอ หรอผลไมคดทงในสวน(หากไมม ไมตองใสกได) 3. เกลอ และน าตาล 4. จลนทรยมประโยชน

วธการท าหยวกหมก หนหยวกแลวสบใหละเอยด 30 กโลกรม ,ผลไม, ผสมน าตาล 0.5 กโลกรม เกลอ 0.5 กโลกรม จลนทรยแลคโต 500 cc. หมกในถงด าปดทงไว 3 – 4 วน น าไปผสมอาหารใหไกกน โดยเฉพาะชวงอากาศรอนจะชวยลดความเครยดใหกบไก

-65-

ประโยชนของหยวกหมก 1. ชวยลดความเครยด และการจกกนเองของไกพนเมอง 2. ชวยใหระบบยอยดขน ไมเกดอาการทองเสย และลดกลนแกสแอมโมเนยจากมลไก อาหารไกเลก 0-6 สปดาห ขาวโพดบด 58.2 กโลกรม ร าละเอยด 15 กโลกรม กากถวเหลอง 18.4 กโลกรม ปลาปน 6 กโลกรม เปลอกหอย 0.4 กโลกรม ไดแคลเซยม 1 กโลกรม เกลอ 0.5 กโลกรม พรมกซ 0.5 กโลกรม

-66-

สตรอาหารไกรน 6-23 สปดาห อาหารไกรน 60 กโลกรม ร า 60 กโลกรม ปลายขาวหรอขาวโพดบด 100 กโลกรม เปลอกหอย และแรธาต 5 กโลกรม

สตรอาหารไกรน 6-23 สปดาห ขาวโพดบด 53.7 กโลกรม ร าละเอยด 25 กโลกรม ใบกระถน 4 กโลกรม กากถวเหลอง 10.2 กโลกรม ปลาปน 5 กโลกรม เปลอกหอย 0.6 กโลกรม ไดแคลเซยมฟอสเฟต 0.5 กโลกรม เกลอ 0.5 กโลกรม พรมกซ 0.5 กโลกรม

สตรอาหารไกใหญ ส าหรบพอแมพนธ 23 สปดาหขนไป ขาวโพดบด 51 กโลกรม ร าละเอยด 20 กโลกรม ใบกระถน 5 กโลกรม กากถวเหลอง 9.4 กโลกรม ปลาปน 6 กโลกรม น ามนพช 1 กโลกรม เปลอกหอย 6.8 กโลกรม ดแอล – เมทโธไซมน 0.05 กโลกรม เกลอ 0.5 กโลกรม พรมกซ 0.25 กโลกรม

-67-

ขอดของการผลตอาหารใชเอง 1. ตนทนต ากวาอาหารส าเรจรปมาก 2. สามารถดดแปลงหรอประยกตใชวตถดบทมในทองถนไดหลากหลาย โรคระบาด และการปองกนโรค โรคนวคาสเซล ลกษณะอาการ หายใจ เสยงดง และหายใจคอนขางล าบาก น ามกไหล ทองเสย คอบด ตวกระตกทงขาและปกเปนอมพาต ไกเปนมากอาจตายยกเลา เพอเปนการปองกนควรท าวคซนส าหรบปองกนโรค ม 2 วธดวยกนคอ การหยอดจมก และแทงปก โดยมระยะการใหวคซนดงน ตารางการใหวคซน

อาย

วคซนทใช อหวาต เปด - ไก

นวคาสเซล เชอเปน สเตรน ลาโซตา

นวคาสเซล เชอตาย สเตรน ลาโซตา

กมโบโรเชอเปน สเตรน

ซ ย วน เอม

กมโบโรเชอตาย สเตรน

ซ ย วน เอม

หลอดลม อกเสบตดตอ

ในไก

ฝดาษไก

5-7 วน

7-10 วน * 14 วน

14 –21 วน 3 สปดาห 5 สปดาห 8 สปดาห 16 สปดาห 18 สปดาห

ทกๆ 6-8 สปดาห

ทกๆ 12 สปดาห

วธใช

ฉดเขากลามเนอ/ใตผวหนง

หยอดตา/จมก

ละลายน า, สเปรยพน

ฉดเขากลามเนอ/ใตผวหนง

ละลายน า ฉดเขากลามเนอ/ใตผวหนง

หยอดตา/จมก

ละลายน า,

แทงปก

-68-

-59-

โรคหลอดลมอกเสบ ไก จะมอาการเปนหวด ลกไกหายใจล าบากถงขนาดอาปากหายใจ มอาการหงอยซม ตาแฉะ การปองกนท าวคซนเมอไกอายครบ 2 สปดาห และซ าในทกๆ 3 เดอน

โรคฝดาษ ตดตอ ทางบาดแผลยงเปนพาหะ อาการบางต วจะเกดตมคลายหดขนตามผวหนง หงอน เหนยง หนงตา หนา และขา ตมจะขยายจากเลกไปใหญกลายเปนฝ อาการ อกลกษณะหนงจะเปนแผลในล าคอ ท าใหไกไมสามารถกนอาหารได มน าลายยดกลนเหมน หากไมไดรบการรกษาไดทนทวงทจะท าใหไกตายได สามารถใชทงเจอรไอโอดนทาบรเวณทเกดตม และใหยาปฏชวนะกนตอเนองอยางนอย 3 วน

-69-

โรคอหวาต อาการ ของโรคไกจะหงอยซม กระหายน า เบออาหาร ทองรวง และถายออกมาสเหลอง หรอเขยว บรเวณเหนยงและหงอนจะคล ากวาปกต บางตวเดนไมไดเพราะขอขาบวม การปองกน ท าระบบก ารสขาภบาลใหด และใหวคซนในไกทมอาย 1 – 3 เดอน แทงเขากลามเนอหรอใตผวหนง และตองท าซ าทกๆ 3 เดอน

-70-

การค านวณตนทนการขนไกพนเมอง ตนทนการผลตตอลกไก 1 ตว (ควรเลยงอยางนอย 100 ตว จงจะคมคาการลงทนดแล) คาลกไก 15 บาท/ตว คาอาหาร 50 บาท/ตว (เทยบเทาอาหารส าเรจรปทางการคา น าหนก 1,300 กรม) คาแรงงาน 2.34 บาท/ตว คาน า + คาไฟ 0.58 บาท/ตว คาวสดอปกรณ โรงเรอน 1.08 บาท/ตว รวมตนทน = 69 บาทตอตว ทน าหนก 1,200 กรม ราคาขายไกเปนกโลกรมละ 70 บาท x 1.2 กโลกรม (ราคาทองถนทวไป) = 84 บาท ดงนน จะมก าไร ตวละ 84 – 69 = 15 บาท ขอเสนอแนะ เพอเลยงไกใหม เปอรเซนตการรอดตายสง ใชอาหารไกจากภายในฟารมใหมาก และ ชวงเวลาทไกราคาด คอ เดอนพฤศจกายน – กรกฎาคม ฉะนนเกษตรกรกตองตงใจวางแผนเลยงใหขายไกในชวงฤดหนาว และฤดแลง

-71-

ประโยชนทไดจากการเลยงไกพนเมอง 1. ไกเปนอาหารโปรตนในครวเรอนตลอดป 2. มลไกน ามาท าปยชวภาพไดด 3. มลไกใชผสมเปนอาหารขนใหววกนได 4. ไกชวยก าจดหญาและแมลงในดน เชนปลวก.,มด ,ตวออนแมลงศตรพชในสวนไดด 5. ใหความสขทางใจ ผอนคลายแกผเลยง (ผสงอาย จะมความสขมากขนถาไดดแลไก จะไมเหงา และไดออกก าลงกาย) 6. เลยงไกเปนอาชพเสรม สรางรายไดเสรมใหครอบครว

--------------------------------------------------

-72-

ภาคผนวก ช คมอฟารมมาตรฐานการเลยงไกพนเมอง

-73-

ระบบมาตรฐานฟารมไกพนเมอง

การวางระบบมาตรฐานการเลยงไกพนเมอง ภายใตโครงการพฒนารปแบบการเลยง และการจดการ ชวยลดความเสยงตอโรคไขหวดนกและโรคระบาดอนในไกพนเมอง เปนการเพมศกยภาพการเลยงไกพนเมองใหกบเกษตรกร (ลดอตราการสญเสย /การตายของไก )การเลยงไกพนเมอง มหลากหลายขนาด แตสวนใหญ จะเปนการเลยงขนาดเลก และกลาง กรมปศสตวยงไมไดก าหนดมาตรฐานส าหรบไกพนเมองแตสามารถปรบและประยกตจากมาตรฐานการเลยงไกเนอดงตอน

การวางระบบมาตรฐานฟารมไกพนเมองส าหรบการเลยงไกพนเมอง ดานท 1 โรงเรอน 1. สามารถปองกนแดดกนฝนไดด 2. ภายในโรงเรอน โปรง ไมอบทบ ไมชน และระบายอากาศด 3. ประหยด เนนสงกอสรางทหาไดงายในทองถน 4. ปองกนศตรตาง ๆ ไดด เชน สนข แมว นก และหน 5. แยกจากทพกอาศย สะดวกในการปฏบตงาน มทใหอาหารและน า

ดานท 2 อาหาร 1. มสถานทเกบรกษาอาหารสตวทเหมาะสม (มสถานทเกบอาหารสตวแยกตางหาก) 2. สะอาด แหง ปลอดจากสตวพาหะและแมลง 3. สามารถปองกนการปนเปอนและการเสอมสภาพของอาหารสตว 4. มการระบายอากาศ สะดวกในการปฏบตงาน 5. ทวางอาหารควรยกพนขน เพอใหอากาศถายเทได และปองกนเชอรา 6. ภาชนะหรออปกรณใหอาหาร ตองสะอาด และเพยงพอ

-74-

ดานท 3 ปรมาณและแหลงน าทดส าหรบไกพนเมอง 1. มปรมาณน าเพยงพอ 2. ภาชนะหรออปกรณใหน า ควรสะอาด และเพยงพอ

ดานท 4 การจดการภายในฟารมทถกสขลกษณะและปลอดภยส าหรบไกพนเมอง 1. โรงเรอนและทใหอาหาร ตองสะอาดและแหง 2. โรงเรอนสะดวกในการปฏบตงาน 3. ตองดแลซอมแซมโรงเรอน ใหมความปลอดภยตอไกและผปฏบตงาน 4. มการท าความสะอาดโรงเรอนและอปกรณ ดวยน ายาฆาเชอโรค ตามความเหมาะสม 5. มการจดการโรงเรอน เพอเตรยมความพรอมกอนน าไกเขาเลยง 6. แนะน าใหท ารวรอบและมประตเขาทางเดยว มอางน ายาฆาเชอโรคไว จมเทา

-75-

ดานท 5 มาตรการจดการสขภาพสตว 1. การปองกนการสะสมของเชอโรคในฟารม 2. เครองพนน ายาฆาเชอโรคเคลอนท 3. กรณทมการสรางภมคมกนโรคภายในฟารม 4. มการท าวคซนตามโปรแกรมทเหมาะสม 5. ถามการเกบรกษาวคซนทฟารม ตองเกบรกษาอยางถกตอง (เกบในตเยนๆ)

ดานท 6 การจดการสวสดภาพสตว 1. ดแลสขภาพไกใหแขงแรง ใหไดรบอาหารอยางทวถง มการเจรญเตบโตตามลกษณะของสายพนธ และมพฤตกรรมตามธรรมชาต 2. จดการพนทเลยงใหเหมาะสมกบจ านวนไก ไมใหเกดความเครยดจากการเลยงหนาแนน 3. ไกทไดรบบาดเจบ ปวย หรอพการ ควรไดรบการรกษาอยางรบดวน กรณทพจารณาแลวเหนวาไมสมควรรกษา ใหรบท าลายทนทเพอไมใหทรมาน

-76-

ดานท 7 การจดการสงแวดลอม 1. การก าจดของเสย รวบรวม และก าจดขยะมลฝอย / มลสตว / ซากสตวอยางเหมาะสม 2. การบ าบดน าเสย / หรอน าทง สงปฏกลตางๆ รวมถงการก าจดขยะมวธการก าจดอยางเหมาะสม น าทงภายในฟารมตองผานการบ าบด โดยวธทเหมาะสม ไม กอใหเกดกลนหรอกอความร าคาญตอผอยอาศยในพนทขางเคยง

ดานท 8 การบนทกขอมล

เกษตรกรควรมการบนทกขอมลทางการเงน และจดท าบญช เพอทราบตนทนการผลต และรายไดจากการเลยงดงตอไปน 1. การจดการการผลต

ขอมลตวสตว สขภาพสตว ปรมาณอาหาร อนๆ

2. ขอมลประจ าวน จ านวนไกทเลยง อตราการตาย อตราการกนอาหาร

3. รายไดการผลต / รน จ านวนไกทขาย /รน น าหนกไกทขาย/ น าหนกเฉลยตอตว ราคา ณ วนทขาย ทมา: กรมปศสตว (2555)

-77-