โครงสร้างของเซลล์

โครงสร้างพืน้ฐานของเซลล์ แบง่เป็น 3 สว่นคือ • นิวเคลียส • ไซโทพลาซมึ • สว่นท่ีหอ่หุ้มเซลล์

โครงสร้างของเซลล์

นิวเคลียส (nucleus) เป็นศนูย์กลางควบคมุกระบวนการตา่งๆภายในเซลล์ เช่น การสืบพนัธุ์ การควบคมุลกัษณะทางพนัธกุรรม

โครงสร้างของเซลล์

เยื่อหุ้มนิวเคลียส (nuclear envelope หรือ nuclear membrane • มีลกัษณะเป็นเย่ือบางๆ 2 ชัน้ คล้ายเย่ือหุ้มเซลล์ • มีช่องเลก็ๆ ทะลผุา่นเย่ือทัง้สองชัน้

โครงสร้างของเซลล์

นิวคลีโอพลาซึม (nucleoplasm) หมายถึงสว่นตา่งๆท่ีอยูใ่นเย่ือหุ้มนิวเคลียส ประกอบด้วย • นิวคลีโอลสั (nucleolus) • โครมาทิน (chromatin)

โครงสร้างของเซลล์

นิวคลีโอลัส เป็นโครงสร้างที่ไม่มีเยื่อหุ้ม ประกอบด้วยโปรตีน และ RNA

โครงสร้างของเซลล์

โครมาทนิ เป็นสาย DNA ท่ีพนัรอบโปรตีน เม่ือนิวเคลียสมีการแบง่ตวั โครมาทินจะขดตวัแน่น ท าให้มีขนาดใหญ่และสัน้ลง เรียกวา่ โครโมโซม

โครงสร้างของเซลล์

ไซโทพลาซึม (cytoplasm) เป็นสว่นท่ีล้อมรอบนิวเคลียส อยูภ่ายในเย่ือหุ้มเซลล์ ประกอบด้วย • ออร์แกเนลล์ (organelle) • ไซโทซอล (cytosol)

โครงสร้างของเซลล์

ออร์แกเนลล์ เป็นโครงสร้างท่ีกระจายอยูต่ามต าแหน่งตา่งๆ ในไซโทพลาซมึ มีโครงสร้างและหน้าท่ีแตกตา่งกนั ซึง่ออร์แกเนลล์ตา่งๆมีดงันี ้

โครงสร้างของเซลล์

เอนโดพลาสมกิเรตคูิลัม (endoplasmic reticulum : ER) • มีลกัษณะเป็นทอ่แบนใหญ่ เรียงขนานและซ้อนกนัเป็นชัน้ๆ • ภายในมีของเหลวบรรจอุยู่

โครงสร้างของเซลล์

เอนโดพลาสมกิเรตคูิลัม แบง่เป็น 2 ชนิด • เอนโดพลาสมิกเรติคลูมัแบบผิวขรุขระ (RER) • เอนโดพลาสมิกเรติคลูมัแบบผิวเรียบ (SER)

โครงสร้างของเซลล์

เอนโดพลาสมกิเรตคูิลัมแบบผิวขรุขระ (RER) บริเวณผิวนอกมีไรโบโซมเกาะ • ท าหน้าท่ี เป็นบริเวณท่ีไรโบโซมสงัเคราะห์โปรตีน

โครงสร้างของเซลล์

เอนโดพลาสมกิเรตคูิลัมแบบผิวเรียบ (SER) ผิวนอกไมมี่ไรโบโซมเกาะ ท าหน้าท่ี สงัเคราะห์ไตรกลีเซอไรด์ สารประกอบของคอเลสเทอรอล สารสเตรอยด์ เช่น ฮอร์โมนเพศ ท าหน้าท่ี ก าจดัสารพิษ และควบคมุการผา่นเข้าออกของแคลเซียมไอออน ในเซลล์กล้ามเนือ้

โครงสร้างของเซลล์

ไรโบโซม (ribosome) • เป็นออร์แกเนลล์ขนาดเล็กไม่มีเยื่อหุ้ม • ประกอบด้วย โปรตีนและ RNA หน้าที่ เก่ียวข้องกับการสังเคราะห์โปรตีน

โครงสร้างของเซลล์

กอลจคิอมเพล็กซ์ หรือ กอลจบิอดี (golgi complex หรือ golgi bodies หน้าที่ เตมิคาร์โบไฮเดรตให้กับโปรตีน และลิพดิที่ส่งจาก ER

โครงสร้างของเซลล์

ไลโซโซม (lysosome) •เป็นเวสิเคิลที่สร้างจากกอลจคิอมเพล็กซ์ มีลักษณะเป็นถุงกลม มีเยื่อหุ้มชัน้เดียว • ไม่พบในเซลล์พืช พบในเซลล์สัตว์เกือบทุกชนิด • มีเอนไซม์ส าหรับย่อยอาหาร

โครงสร้างของเซลล์

แวคิวโอล (vacuole) มีลักษณะเป็นถุงที่มีเยื่อหุ้ม มีหลายชนิด และท าหน้าที่แตกต่างกัน •คอนแทร็กไทล์แวคิวโอล (contractile vacuole) •ฟูดแวควิโอล (food vacuole) •แซบแวควิโอล (sap vacuole)

โครงสร้างของเซลล์

•คอนแทร็กไทล์แวคิวโอล (contractile vacuole) ท าหน้าที่รักษาสมดุลน า้ พบในสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว เช่น อะมีบา พารามีเซียม

โครงสร้างของเซลล์

•ฟูดแวควิโอล (food vacuole) ท าหน้าที่บรรจุอาหารที่รับมาจากภายนอกเพื่อย่อยสลายต่อไป

โครงสร้างของเซลล์

•แซบแวคิวโอล (sap vacuole) ท าหน้าที่สะสมสาร เช่น สารสี ไอออน น า้ตาล กรดอะมิโน ผลึกและสารพษิต่างๆ

โครงสร้างของเซลล์

ไมโทคอนเดรีย (mitochondria) • มีเยื่อหุ้ม 2 ชัน้ ชัน้นอกเรียบ เยื่อชัน้ในพบัทบแล้วยื่นเข้าไปด้านใน • แหล่งผลิตสารที่ให้พลังงานสูงแก่เซลล์

โครงสร้างของเซลล์

คลอโรพลาสต์ (chloroplast)

โครงสร้างของเซลล์

เซนทริโอล (centriole) • เป็นออร์แกเนลล์ที่ไม่มีเยื่อหุ้ม • พบในเซลล์สัตว์และสิ่งมีชีวิตเซลล์เดียว • ไม่พบในเซลล์พืช และพวกเหด็รา • เป็นบริเวณที่ยดึเส้นใยสปินเดลิ ช่วยในการเคล่ือนที่ของโครโมโซม

โครงสร้างของเซลล์

คลอโรพลาสต์ (chloroplast) โครงสร้างมีลักษณะคล้ายถุงแบนๆมีเยื่อหุ้ม 2 ชัน้ หน้าที่ เป็นแหล่งสร้างอาหารของพชืและโพรทสิต์บางชนิด

โครงสร้างของเซลล์

ส่วนห่อหุ้มเซลล์ เป็นโครงสร้างที่ห่อหุ้มไซโทพลาซึมของเซลล์ให้คงรูปร่างและแสดงขอบเขตของเซลล์ ได้แก่ เยื่อหุ้มเซลล์ ผนังเซลล์

โครงสร้างของเซลล์

ผนังเซลล์ (cell wall) เป็นส่วนที่นอกสุดของเซลล์พืช สาหร่าย แบคทีเรีย และเหด็รา แต่ไม่พบในเซลล์สัตว์ • ประกอบด้วยเซลลูโลส เพกทนิ ซูเบอริน ควิทนิ ลิกนิน • ผนังเซลล์ยอมให้สารผ่านทุกชนิดผ่านเข้าออกอย่างสะดวก

โครงสร้างของเซลล์

หน้าที่ เพิ่มความแขง็แรงให้แก่เซลล์

โครงสร้างของเซลล์

เยื่อหุ้มเซลล์ (cell membrane หรือ plasma membrane เป็นเยื่อบางๆล้อมรอบไซโทพลาซึม พบในเซลล์ทุกชนิด มีความหนาประมาณ 8.5-10 นาโนเมตร

โครงสร้างของเซลล์

โครงสร้างของเยื่อหุ้มเซลล์ ประกอบด้วยฟอสโฟลิพดิ จัดเรียงตัวเป็น 2 ชัน้ (lipid bilayer) นอกจากนีย้ังมีคอเลสเทอรอล ไกลโคลิพดิ และไกลโคโปรตีน จัดเรียงตัวแบบ ฟลูอดิโมเซอกิโมเดล (fluid mosaic model)

โครงสร้างของเซลล์

เยื่อหุ้มเซลล์ มีคุณสมบัตเิป็นเยื่อเลือกผ่าน หน้าที่ ล าเลียงสารเข้าและออกจากเซลล์

อ้างองิ

สถาบนัการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี .2553.หนังสือเรียนรายวิชาพืน้ฐาน ชีววิทยา.โรงพมิพ์ สกสค.กรุงเทพมหานคร. สถาบนัการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี .2546.หนังสือเรียนรายวิชาพืน้ฐานและเพิ่มเตมิ ชีววิทยา. เล่ม 1.โรงพมิพ์ สกสค.กรุงเทพมหานคร.