วิชาว่าด้วยศัพท์แพทยศาสตร์ (medical terminology)...
TRANSCRIPT
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 1
วชา(วทยา)วาดวยศพทแพทยศาสตร(Medical Terminology)ค าศพทแพทยศาสตร
(Medical Terms)
ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 2
พจนานกรมและเอกสารทเกยวของ
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 3
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 4
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 5
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 6
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 7
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 8
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 9
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 10
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 11
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 12
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 13
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 14
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 15
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 16
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 17
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 18
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 19
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 20
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 21
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 22
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 23
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 24
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 25
ศพทแพทย : มองคประกอบ1. รากค า (root, stem)2. ค าเตมหนา (prefix)3. ค าเตมหลง (suffix)4. ค าสมาส และสนธ5. การเปลยนทายค าใหเปนพหพจน, บอกเพศและอน ๆ
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 26
รากค าไทย องกฤษ ลาตน กรก
กระดก bone os Osteonกลามเนอ muscle musculus Mys
ขอ joint articulus Arthron
เขา knee genu -
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 27
ไทย องกฤษ ลาตน กรกคอ neck cervix trachelosตบ liver jecur Hepar
ทวารหนก anus anus prokros
ล าไส intestine intestinus enteron
รากค า
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 28
ไทย องกฤษ ลาตน กรกลน tongue lingua glossaเลอด blood sanguis haima,
haimatosหนง skin cutis derma,
dermat
รากค า
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 29
การแปลงรากค าเปนศพทแพทยรากค า ศพทแพทย ค าแปล
abdomin- abdominal ทองadip- adiposis โรคอวนarthr- arthrocele ขอตอบวมchol- cholecyst ถงน าด
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 30
การแปลงรากค าเปนศพทแพทยรากค า ศพทแพทย ค าแปล
cut- subcutaneous ใตผวหนงgast- gestation การตงครรภlingr- sublingual ใตลน
ophthalm- exophthalmos ภาวะตาโปน
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 31
1. เปลยนสระทายค าเปน O หรอเตม O กอนตอดวย ค าเตมหลง
2. ตดสระตวสดทาย กอนตอดวย ค าเตมหลง ทเรมดวยสระ เชน fibro + oma เปน fibroma
3. เปลยนพยญชนะตวสดทาย เชน larynx + itis เปน laryngitis
ค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 32
1. ค ากรยา ใหกลายเปน1.1 ค านามของ บคคล หรอ สงทกระท า เชน conductor, gamete, zygote
1.2 ค านามของ ผล หรอ จดมงหมายของการกระท าเชน trauma, system, momentum
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 33
1.3 ค านามของ ผล หรอ จดมงหมายของการกระท า เชน trauma, system, momentum
1.4 คณศพท ซงแสดงถงความสมพนธเชน sympathetic, caustic
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 34
1.5 คณศพท ซงแสดงถงความสามารถ เชน osteoclast, arcuate
1.6 ค านาม หรอ คณศพท เชน osteoclast, arcuate
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 35
2. ค ากรยา หรอ ค านาม เปนค านาม ของสถานทหรอเครองมอ เชน vertebra, vestibule, manubrium, auditorium
3. ค ากรยา หรอ ค านาม เปนค าคณศพท แสดงถงสภาพ เชน fluid
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 36
4. ค านาม หรอ ค าคณศพท เปนค ากรยา ซงหมายถงการใชงาน เชน cauterize, integrate, regulate
5. ค าคณศพท เปน ค านาม แสดงคณภาพ เชน acidity, equality
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 37
6. ค านาม เปน ค านาม ทแสดงถงสงเลก ๆ (diminutives) เชน bacterium (little stick)
7. ค านาม เปน ค าคณศพท ซงแสดงถงความคลายคลง เชน dextrose
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 38
8. ค านาม เปน ค าคณศพท ซงแสดงถงความคลายคลง เชน colloid (glue – like)
9. ค านาม ซงบงบอกวาเปน ปรสต (หนอนพยาธ) เชน cestode, nematode
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 39
10. ค านามทเปนชออวยวะ แสดงถงการอกเสบ เชน otitis, hepatitis
11. รากค า แสดงถงความสมพนธกบรากค านน ๆเชน pepsin, keratin
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 40
12. รากค าแสดงถงพยาธสภาพ เชน tuberculosis, filariasis
13. รากค า แสดงถงเนองอกของอวยวะ หรอชนดของเนองอก เชน osteoma, lipoma
ตวอยางค าเตมหลง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 41
1. ค านามเชน –arium, -orium (aviary, dormitory)
2. ค าคณศพท เชน –abilis, -ibilis (-able, -ible)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 42
ค าสวนใหญมไดมาจากรากค าเพยงค าเดยว มกเกดจากการผสมรากค าตงแต 2 ค าขนไป เชน osteotome = oste + tom.
* จะเหนไดวา เมอรากค าทสองเรมตนดวยพยญชนะ มกนยมเตมตว o เขาไประหวางค า ทงสอง เพอใหงายแกการออกเสยง
ค าสมาส
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 43
เพอแสดงค าพหพจน, บอกเพศ หรออน ๆ
การเปลยนแปลงทายค า
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 44
เอกพจน พหพจน ตวอยางค า-a -s, mata Myoma
myomas, myomata
-a -ae Pila pilae
(a pilla)
-os , us -i Gyros gyri
Pilus pili (hair)
-um -a Ovum ova, datum data
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 45
รากค า องกฤษ ไทยacou-, acu- hear ไดยน
bar- weight น าหนกcalor- heat ความรอนchron- time เวลา
รากค าทใชบอย
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 46
รากค า องกฤษ ไทยesthe- feel รสกfract- Break แตก, แยกpseud false เทยมskin Skin (cutis-L) ผวหนง
รากค าทใชบอย
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 47
รากค า องกฤษ ไทยanus anus ทวารหนกtube tube ทอcolon Colon ล าไสใหญsten- narrow ตบแคบ
รากค าทใชบอย
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 48
รากค า องกฤษ ไทยurethra urethra ทอปสสาวะ
bile bile(bilis-L) น าดsole sole(planta-L) ฝาเทา
armpit armpit -axilla รกแร
รากค าทใชบอย
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 49
รากค า องกฤษ ไทยHead Head(caput) หวHeart Heart(cor) หวใจKnee Knee(genu) หวเขาEar Ear(auris-L) ห
รากค าทใชบอย
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 50
รากค า ศพทแพทย ไทยadeno- Adenoma เนองอกตอมAdip- Adiposis ไขมนมากเกนDerm- Dermatology ตจวทยาGest- Gestation การตงครรภ
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 51
รากค า ศพทแพทย ไทยArthr- arthrocoele ขอตอบวมchol- Cholecyst ถงน าดProct- proctoscope เครองสองในทวารหนก
Trache- tracheostomy การเจาะคอ
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 52
รากค า ศพทแพทย ไทยAngi- Angiitis หลอดเลอดแดงอกเสบ
kerat- Keratitis กระจกตาอกเสบ
ment- Mental -จตใจasthen- asthenia ไมมแรง
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 53
ค าเตมหนา(Prefix)อาจประกอบดวยอกษรตวเดยวหรอหลายตว เ ต ม ไป ข า งหน าค า ต า ง ๆ เพ อ แสดงความหมายทแตกตางจากค าเดม ค าเตมหนาสวมมากเปนบรพบท ซงหากมสระอยขางทาย กจะหลดออกไป เมอไปเตมอยหนาค าทเรมตนดวยสระ ยกเวนค าวา peri-
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 54
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยA-, an Negative Afebrile ante- before antenatal
Co-,con- With,together Coincidenceect- Outside ectopic
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 55
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยend-,endo inside endocarditis
ep-,epi Upon,after epidermiseu- Good,normal euthyroid
hemi-,semi half hemiplegia
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 56
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยIso- Equal isometric ir- See in irradiation
meso- middle mesodermneo- new neoplasm
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 57
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยOlig- Few,small oliguria
par-,para- Beside,beyond parathyroidper-,dia- through percutaneous
peri- around pericardium
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 58
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยpoly-, Much, many polydipsia post- after postpartumre- Back,again,contrary recurrent
semi-,hemi half Semicoma,hemiplegia
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 59
ค าเตมหนา ความหมาย ศพทแพทยretro-, Backward,behind retrosternum
sym-,syn With,together Symbiosis,synchronus
super-,supra- Above,over Superficial,suprasternum
sub- Under,below subtotal
ค าเตมหนา(Prefix)
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 60
ค า องกฤษ ตวอยางSemi- half Semicircular canal
Primus- first primaryduo two duoparental
seconds second secondary
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 61
ค า องกฤษ ตวอยางTri- three tricephalus
tertius third tertiaryQuadric- four quintipara
pente five pentavaccine
31/01/58 ศ. นพ.อดลย วรยเวชกล ราชบณฑต 62
ค า องกฤษ ตวอยางsex six Sextuplethex six hexapodaocto eight octanedeca nine nonigravida