บทสรปสาหรบผบรหาร

ปญหาวกฤตของสงคมไทยเปนปญหาโครงสราง การแกปญหาทแทจรงควรเนนท

โครงสรางชมชน/สงคม ชมชนทมโครงสรางเขมแขงของตนเอง จงจะสามารถยนหยดอยไดทามกลาง

วกฤตเศรษฐกจและสงคมทเสอมโทรม ดงนน การพฒนาแบบมสวนรวมของชมชนเปนยทธวธท

สาคญทจะนาไปสความสาเรจ ซงหนวยงานทสาคญ และเปนแกนหลกในการบรณาการกบภาค

เครอขายตางๆ ใหเขามามสวนรวมในการพฒนาสงคมกคอ องคกรปกครองสวนทองถน ทงน องคกร

ปกครองสวนทองถน เปนองคกรสาคญในการพฒนาศกยภาพ คมครองและพทกษสทธเดก เยาวชน

ผดอยโอกาสและผสงอาย ในระดบทองถน (ตาม พ.ร.บ.สงเสรมการพฒนาเดกและเยาวชนแหงชาต

พ.ศ.2550 หมวด 1 มาตรา8และ พ.ร.บ.ผสงอายแหงชาต พ.ศ.2546) ซงจะตองมการประสานการ

ดาเนนงานดานเดก เยาวชน ผดอยโอกาส และผสงอาย ทสอดคลองกบนโยบายระดบชาต และความ

ตองการของแตละกลมเปาหมาย ซงในปจจบนหลายๆ หนวยงานภาครฐ มงตรงไปประสาน อปท. เพอ

จดทาโครงการของหนวยงาน ลงพนทให อปท. นาไปสการปฏบต โดยมไดคานงถงสภาพปญหาความ

ตองการของคนในพนท และระยะเวลาการดาเนนโครงการตลอดจนกลมเปาหมายทเขารวมโครงการม

ความใกลเคยงกนหรอเปนกลมเดยวกน ดงนนเพอให อปท. และเครอขายชมชนทองถนทเกยวของ

สามารถวางแผนและดาเนนโครงการพฒนากลมเปาหมายอยางเปนองครวมในทองถนของตนเองได

อปท. จงจาเปนตองมสมรรถนะสงในการบรหารจดการแผนงาน/โครงการ/กจกรรม การสรางความ

รวมมอในการทางานกบภาคเครอขายทกภาคสวนและทกระดบ รวมทงมการบรณาการการดาเนนงาน

เพอลดความซ าซอน และคานงถงประโยชนสงสดของกลมเปาหมายในทองถน โดยการสรางเครอขาย

การทางานระดบทองถนใหมความเขมแขงและสามารถปฏบตงานจนบรรลวตถประสงครวมกน

ซงตองอาศยสมพนธภาพทด ความชดเจนของเปาหมาย กระบวนการเสนอความตองการและตดสนใจ

กจกรรมเครอขายและความตอเนอง ศกยภาพของภาคเครอขาย การแบงปนทรพยากร และการเรยนร

รวมกนของเครอขายระดบทองถน สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส

และผสงอาย (สท.) เปนหนวยงานนโยบายในการกาหนดมาตรการ กลไกการสงเสรมศกยภาพ

การคมครองพทกษสทธประชาชนกลมเปาหมาย โดยสงเสรมสนบสนนภาครฐ ภาคเอกชน องคกร

ปกครองสวนทองถน และภาคประชาชนใหเขารวมเปนเครอขายในการดาเนนงานตามนโยบาย และ

มาตรการตางๆ ทกาหนดขน ทงน สท. โดยกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย (กพข.) ซงเปนหนวยงานท

เสรมสรางและพฒนาความเขมแขงขององคกรเครอขาย รวมทงการรวมกลมของประชาชน เพอเปน

เครอขายในการพฒนาศกยภาพ คมครองและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย โดยมงเนน

2

การเพมศกยภาพและบรณาการการทางานของเครอขาย ดวยการสนบสนนองคความร อดหนน

งบประมาณและประสานหนวยงานทเกยวของเพอเชอมโยงและอานวยประโยชนในการดาเนนงาน

ขององคกรเครอขาย ตลอดจนเสรมสรางการมสวนรวมของเครอขายในรปแบบของการบรณาการ

การทางานรวมกนเพอการพฒนาเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ซงเปนกลมเปาหมายของ สท.

และเปนประชากรสวนใหญของประเทศใหมคณภาพชวตทด และมความมนคงในการดารงชวต

การศกษาครงน มวตถประสงค เพอศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกร

ปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการ

พฒนากลมเปาหมาย ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

เพอการพฒนากลมเปาหมาย และองคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย โดยกองสงเสรมและพฒนา

เครอขายไดกาหนดใหศกษาในพนทตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และตาบลพดซา

อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา ซงจากผลการศกษาจะทาใหไดเกณฑสมรรถนะพนฐาน

การบรหารจดการเครอขายขององคกรปกครองสวนทองถนในการดาเนนงานพฒนากลมเปาหมาย และ

มรปแบบ/กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครอง สวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงใน

การบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

ในพนทททาการศกษาแตละแหง มผใหขอมลหลก (Key informant) 3 กลมคอ กลมท 1

บคลากรขององคกรปกครองสวนทองถน ใชวธการเลอกแบบเจาะจง ( Purposive sampling ) ไดแก

นายกองคการบรหารสวนตาบล ปลดองคการบรหารสวนตาบล และบคลากรทรบผดชอบงานพฒนา

สงคม กลมท 2 สมาชกเครอขายระดบทองถนประกอบดวย กลมเดกและเยาวชน จานวน 12 คน

ผสงอาย จานวน 8 คน กลมคนพการ จานวน 4 คน กลมอาชพ จานวน 4 คน กลมเครอขายอนๆ จานวน

3 คน รวมทงสน 31 คน โดยใชวธการเลอกตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling) กลมท 3 ตวแทน

เดก เยาวชนและผสงอาย จานวน 15 คน ใชวธการเลอกตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling)

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก 1) แนวคาถามในการสมภาษณสาหรบบคลากรองคกร

ปกครองสวนทองถน 2) แนวคาถามในการสมภาษณสาหรบตวแทน เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและ

ผสงอาย 3) ประเดนคาถามสาหรบการสนทนากลม (Focus Group Discussion) สมาชกเครอขาย

ระดบทองถนดานเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย โดยเกบรวบรวมขอมลดวยวธการ สมภาษณ

ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบล ปลดองคการบรหาร

สวนตาบล การจดสนทนากลม (Focus Group Discussion) บคลากรองคกรปกครองสวนทองถนท

รบผดชอบงานพฒนาสงคม จดสนทนากลม (Focus Group Discussion) สมาชกเครอขายระดบทองถน

3

จดสนทนากลม (Focus Group Discussion) เดก เยาวชนและผสงอาย และการสงเกตจากการลงพนท

ทงนขอมลทไดจากการสมภาษณและการสนทนากลมใชวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

โดยนาขอมลทไดมาจดหมวดหม ทาความเขาใจกบความหลากหลายและความแตกตางของขอมลท

เกบรวบรวมมา และหาความสมพนธของขอมล แยกแยะเงอนไขเพออธบายสาเหตความสมพนธ

รวมทงอธบายปรากฎการณทเกดขน

สรปผลการศกษา

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

1.1 การดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรมและ

พฒนาเครอขาย (กพข.)

1) การศกษาสภาพปญหา โครงสรางและนโยบายในการบรหารจดการของทองถน

การบรหารจดการขององคการบรหารสวนตาบลพดซา นายก อบต.มนโยบายใหผนา

ชมชนหรอผนาองคกร กลม เครอขายตางๆ เขามามสวนรวมในการพจารณาโครงการ/กจกรรมตางๆ

โดยใชรปแบบคณะกรรมการตามสดสวนของสมาชก ตาบลพดซา มปญหาดานยาเสพตดบางเลกนอย

สวนใหญจะมาจากคนนอกพนทมากกวา ปญหาเรองพฤตกรรมเดกมบาง ครอบครวของเดกในพนท

มจานวนพอสมควรทแยกกนอยกบพอแมทตองไปทางานหารายไดในกรงเทพหรอในเมอง เดกจง

จาเปนตองอยกบป ยา ตา ยาย ไมใชปญหาครอบครวแตกแยก

สาหรบองคการบรหารสวนตาบลบานพราว มโครงการทสาคญของ อบต. บานพราว

คอ กองทนสวสดการชมชนหรอเรยกกนวา กองทนสามขา เงนกองทนมาจาก 3 สวนคอ สมาชกชมชน

รฐบาลและทองถน ซงเปนการขบเคลอนดานสวสดการใหแกคนในชมชน และจากการดาเนน

โครงการทประสบความสาเรจทาให อบต.บานพราว เปนแหลงศกษาดงานดานสวสดการชมชน

สวนปญหาทางสงคมในตาบลบานพราว ไดแก ทอยอาศยของผสงอายผพ ง เดกและเยาวชนม

เพศสมพนธกอนวยอนควร เดกถกทอดทง ผตดเชอเอดสทแสดงตน จานวน 15 คน

นอกจากนน นายก อบต.บานพราว มนโยบายในการชวยคนในตาบลใหมขาวสาร

ราคาถกไวบรโภค โดยการรบซอขาวเปลอกจากแหลงตางๆ มาสในโรงสชมชน และนาขาวหอมมะล

มาบรรจถงขายในราคาทตากวาราคาตลาด

4

2) การสงเสรมสนบสนนการพฒนาสมรรถนะบคลากรของทองถนใหมสมรรถนะใน

การบรหารจดการเครอขาย

การบรหารจดการเครอขายเปนสงสาคญสาหรบองคกรปกครองสวนทองถน ดงนน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขายจงสนบสนนใหมการพฒนาสมรรถนะของเจาหนาท อบต. โดยการให

ความรทางวชาการในดานตางๆ ซงหวขอท กพข. จดการอบรมใหนน ไดมาจากการประเมนจาก

ประสบการณตรงของ จนท. กพข. ขณะไปทางานรวมกบ อบต. และ เครอขายในพนท รวมทงการสง

แบบสอบถามสารวจความตองการสนบสนนดานความร

3) การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขายทองถน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย ไดจดเวทใหเครอขายไดมาพบปะ พดคย แลกเปลยน

ระดมความคดกนโดยใชกระบวนการกลมเพอวเคราะหปญหาในพนท รวมทงสนบสนนการรวมตว

ของเครอขายทองถนผานทาง อบต.

4) การประสานงานและการมสวนรวมในการดาเนนงานของกองสงเสรมและพฒนา

เครอขาย

การตดตอประสานงานระหวางเจาหนาท กพข. กบเจาหนาท อบต. ในการดาเนนการ

ตางๆ ในพนทจะมความแตกตางกนอยางเหนไดชด ชองทางในการตดตอกบเจาหนาทของ อบต.พดซา

สะดวกและคลองตวกวาท อบต.บานพราว เนองจากการประสานกบ อบต.บานพราวจะผานไปตามสาย

งานราชการทาใหเกดความลาชา ซงทจรงแลวในการลงมอปฏบต เจาหนาทรบผดชอบงานพฒนาสงคม

ของทงสอง อบต. มความคลองตว และมความกระตอรอรนไมตางกน

5) การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครอง

สวนทองถน

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวน

ทองถนของ กพข.นน เมอมการมอบหมายโครงการ/กจกรรมใหกบ อบต.ทงสองแหงไปแลว อบต.

ทงสองแหงจะเขยนรายงานผลการดาเนนงานสงกลบมา นอกจากนน กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย

เองยงไดจดใหมการประชมถอดบทเรยนในการทางานเพอประเมนผลการดาเนนงานในแตละครงท

เสรจสนการจดกจกรรม ซงเปนการรวมประชมกนทง เจาหนาท กพข. เจาหนาท อบต. เครอขาย และ

กลมเปาหมาย แตในสวนการตดตามผลการดาเนนงานตามแผนไมเปนไปตามแผนท กพข. กาหนดไว

ทง 3 ขนตอน ( ประชมชแจง ถายทอด/สงเสรมสนบสนน/ตดตามประเมน) ซงพบวา กพข. ไดมการ

ประชมชแจง ถายทอดให อบต.และเครอขาย 44 แหงครบถวน แตการสงเสรมสนบสนนยงไมเปนไป

ตามแผน มการสนบสนนงบประมาณและคมอใหทก อบต.ทเขยนโครงการเสนอ แตไมไดลงไปพนท

5

เพอขบเคลอนเครอขายเพราะกพข. มภารกจมาก มการเปลยนผบรหารซงนโยบายกเปลยนแตกพยายาม

ปรบแผน สาหรบการตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะดานความรในการบรหารจดการเครอขายของ

กพข. แกบคลากรของ อบต. ทปฏบตงานดานการพฒนาสงคม พบวา จนท.ทปฏบตงานพฒนาสงคม

ไดรบความรเกยวกบแนวคดเรองเครอขายและแนวคดสวนใหญมาจากการเขารวมอบรมกบ กพข.

ทาใหมวธคดแตกตางจากเดมคอ การจดทาโครงการตางๆ ตองคนหาปญหา คนหาความตองการของ

กลมเปาหมายกอนโดยการสอบถามพดคยกนใหทกกลมไดมสวนรวมในการจดทาโครงการ

นอกจากนนยงพบวา การทางานเครอขายของ อบต.บานพราว คอนขางจะแตกตาง

จากอบต.พดซา เนองจาก นายก อบต. เนนการเขาถงตวบคคลและตดตอประสานงานกบตวบคคล

แตกไดรบการรวมมอจากกลมตางๆ เปนอยางด

1.2 การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลในพนทท

ศกษา

1) การทาความเขาใจในสภาพและปญหาของทองถนของ อบต.

สภาพปญหาทางสงคมของตาบลพดซาทเปนปญหาหลกนาไปสปญหาอนๆ ทตามมา

คอ การออกจากพนทไปทางานในเมองหรอกรงเทพฯ ของคนหนมสาวและคนวยทางาน ทาใหเหลอ

เพยงผสงอายทอยในตาบล นายก อบต.พดซา จงมแนวคดทจะดงคนในชมชนใหกลบมาทางานใน

ตาบลเพอใหปญหาตางๆ ลดลงตามไปดวย เชน ปญหาเดกและเยาวชนทเหมอนถกทอดทงใหอยกบป

ยา ตา ยาย นายก อบต. พดซา ใหความสาคญมากกบกลมเดก ผสงอาย และคนพการ พยายามฝกให

ชวยเหลอตนเองใหไดมอาชพทถาวร ไดแก งานจกสาน หตถกรรม และสามารถหาชองทางการตลาด

ไดอยางตอเนอง

การพฒนากลมเปาหมายของ อบต.พดซา เชน การพฒนาเดก มการจดอบรม พาไป

ศกษาดงาน เขาคายและทากจกรรมตางๆ สวนใหญเปนการอบรม พฒนาทางดานจตใจ จตสานก

จรยธรรม ทศทางในการพฒนาเดก นายก อบต.พดซา ตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบลและ

พฒนาอยางจรงจงเพอไมใหเดกตองเขาไปเรยนในเมอง สวนเยาวชน พยายามเสรมทางดานกฬา เชน

กฬาตานยาเสพตดจะจดทกป

สวน อบต.บานพราว ไมพบวา มปญหาทางสงคมดานใดอยางเดนชด ทงนอบต.

บานพราวไดมโครงการ กจกรรมตางๆ ในลกษณะการปองกนอยางตอเนองไมไดมเฉพาะการแกไข

ปญหาอยางเดยว นายก อบต.บานพราวเนนการพฒนาคณภาพชวตมากกวาดานโครงสรางพนฐาน

สาหรบการพฒนากลมเปาหมาย นายก อบต. บานพราว ใหความสาคญกบกลมเปาหมายทง 4 กลม

เทากน มการพฒนาทกชวงวยโดยมองแบบองครวมโดยมองจากความเปนครอบครว ปญหาดานเดก

นายก อบต. มความคดพยายามดงเดกเขามารวมกจกรรม สงเสรมความสามารถโดยจางครมาสอน

6

ดนตรใหเดกเนองจากโรงเรยนมอปกรณแลวแตขาดผสอน นอกจากนน มการจดแขงขนกฬาฟตซอล

ตานยาเสพตด การประกวดดนตร มหองซอมดนตรใหเดก จดตงสภาเดกและเยาวชนในตาบล

กลมผสงอาย จนท.อบต. จะออกไปจายเบยยงชพใหทบานทกคน เพอใหผสงอายไดรบโดยตรงและเปน

การสารวจตวตน สารวจปญหาและดแลผสงอายดวย

2) การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขาย

เครอขายในพนท อบต.พดซา เมอกอนยงไมเขมแขง ไมมทศทาง ไมเปนรปธรรม

มากนก ปจจบนนพยายามสรางใหเปนรปธรรมมากขน เครอขาย/กลมทมกจกรรมตอเนอง ไดแก กลม

บานเมตตา ชมรมคนพการ กลมสตรตาบลพดซา กลมทาผาหมนวมหนองยารกษ ชมรมผสงอาย

กลมอาสาสมครสาธารณสข กลมเดกและเยาวชนโรงเรยนบานดอนกระทงศรษะชาง สภาเดกและ

เยาวชน และโรงเรยนเครอขาย 5 โรงเรยน อบต.พดซา สนบสนนการจดตงชมรมคนพการโดยรบ

จดทะเบยนชมรม และฝกอาชพให สวนกลมสตร อบต.พดซา เขาไปสรางกจกรรม สรางอาชพดวยการ

ฝกอบรม ในสวนของ อบต.บานพราว เครอขายการทางานของ อบต.บานพราว สวนใหญเปนบคคล

เชน กานน ผใหญบาน อสม. รวมถงผทมจตอาสาและเปนแกนนาในหมบาน สวนเครอขายทมการ

ดาเนนงานคอนขางชดเจนคอ เครอขายผสงอาย และสภาเดกและเยาวชน

3) การพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

อบต.พดซา มการจดการอบรมใหแกกลมสตร เพอใหมความรในการประกอบอาชพ

เพมขน สามารถเลยงตนเองได เชน การตดเยบเสอผา ทาใหปจจบน กลมสตร มรายไดจากการรบตด

เสอผาใหแกกลมตางๆ ในตาบล เชน กลม อสม. และเครอขายโรงเรยน กลมชมรมผสงอาย มกจกรรม

ของกลมเอง กลมเขามามสวนรวมในการจดทาแผนพฒนา เขามาเปนกรรมการ ขณะนกาลงปรบปรง

พฒนาททาการผสงอายโดยชาวบานชวยกนตามกาลง ชมรมผสงอายพยายามจะจดหาทนของ

ชมรมเอง เชน ทอดผาปา ปลกตนไม กลมเครอขายคนพการไดรบการอบรมดานอาชพจาก อบต.พดซา

สวนสภาเดกและเยาวชน อบต.มโครงการพฒนาศกยภาพทกป พาสมาชกไปเขาคายโดยเนนการให

ความร การฝกดารงชวตในปาทคายทหาร

สาหรบ อบต.บานพราว มการจดเจาหนาทดานงานพฒนาสงคมใหเปนพเลยงแกกลม

สภาเดกและเยาวชน ชวยชแนะในการประชมจดทาโครงการ คอยกระตนใหสมาชกมการพบปะ พดคย

แลกเปลยน ตลอดจนพยายามคดโครงการ และกจกรรมใหมๆ ถอเปนการพฒนาศกยภาพเดกและ

เยาวชนโดยทนายก อบต.บานพราวใหการสนบสนนอยางเตมท

7

ในสวนของเครอขายเองมการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการ

พฒนากลมเปาหมาย จากการสมภาษณสมาชกเครอขายใน อบต.พดซา และอบต.บานพราว พบวา

วธการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมความรความสามารถของทงสองอบต.ไมแตกตางกน ซงวธการ

พฒนาบคลากรมหลายวธ ไดแก การจดประชม อบรม สมมนาเอง การมอบหมายงานใหทา การสรรหา

หลกสตรทหนวยงานอนเปนผจด นามาแจงใหบคลากรไปอบรม การไดรบหนงสอเชญใหเขารวม

ประชม/สมมนา/อบรม จากหนวยงานอนๆ การไดรบการคดเลอกจากหนวยงานอนทเปนเครอขายใน

การทางานใหไปเขารวมประชม/สมมนา/อบรม การพาไปศกษาดงาน สวนวธการคดเลอกบคลากร

ของเครอขายเพอใหไดรบการพฒนาสมรรถนะทงของ อบต. พดซา และ อบต.บานพราวคอ ผบรหาร

พจารณาคดเลอกและมคาสงสงไป ใหสมครดวยตนเองตามความตองการ พจารณาจากสมรรถนะแลว

สงไปตามความเหมาะสม

นอกจากการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนา

กลมเปาหมายแลว อบต.ยงมการพฒนาศกยภาพบคลากรของอบต.เองใหมศกยภาพในการบรหาร

จดการเครอขายไดดยงขนดวยการสงไปอบรมตามหนวยงานตางๆ ทจดขน ทงในจงหวด จงหวด

ใกลเคยง และกรงเทพฯ ทงนการพฒนาบคลากรของนายก อบต.บานพราว สวนใหญใชวธการเรยนร

จากการทางาน การถายทอดจากการประชม การตดตามงาน มการสงบคลากรไปอบรมกบกรมสงเสรม

การปกครองสวนทองถน และสนบสนนการศกษาตอในระดบทสงขน ทงนดานการพฒนาสงคมเปน

ดานทเจาหนาทไดเขารวมการอบรม สมมนากบสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน

ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มากทสด

4) การประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายทองถนเพอพฒนา

กลมเปาหมาย

การประสานเครอขายของ จนท. อบต. พดซา มหลายวธ ทงหนงสอจากนายก อบต.

ถงประธานกลม ใหประธานประสาน เปนลกษณะหนงสอเชญ หนงสอแจง หนงสอประชาสมพนธ

รวมทงการประสานดวยวาจา โทรศพท สวนการประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของ

เครอขายทองถนเพอพฒนากลมเปาหมายของ อบต. บานพราว สวนใหญ นายก อบต.บานพราว เปน

ผประสานกบกานน ผใหญบาน ใหเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ สาหรบการตดตามและ

ประเมนผลการดาเนนงานของเครอขาย อบต. ทงสองแหง มการตดตามใหเครอขายสงรายงานผลการ

ดานนงาน เมอเสรจสนโครงการ

8

1.3 ผลของการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

1) เครอขายทองถนสามารถดาเนนงานไดดวยเครอขายเองอยางตอเนอง

เครอขายของ อบต.พดซา ทงกลมสตรและกลมคนพการ สามารถสรางงาน สราง

รายได สรางอาชพตอยอดจากเดมได ทาใหเกดรายไดเพมมากขน และสามารถขยายตลาดไปสตาบล

อนๆ ได ทาใหมความสามารถในการชวยเหลอ พฒนากลมเปาหมายอนๆ

2) กลมเปาหมายไดรบการสงเสรม สนบสนนและพฒนา สอดคลองกบสภาพปญหา

และความตองการ

ผสงอายของทงสองตาบลไดรบการสงเสรมทางดานสขภาพ ทงการนา จนท.อนามย

ไปตรวจเยยมทบาน พรอมๆ กบการรบเบยยงชพรายเดอนโดยไมตองมารบท อบต. มการสงเสรมการ

ออกกาลงกาย การนาไปทศนศกษาทงในจงหวด และจงหวดใกลเคยง มการจดตงชมรม ดานเดกและ

เยาวชนไดรบการพฒนาทกษะทางดานดนตร สามารถสรางรายไดจากการแสดงดนตร และการขาย

อาหารโดยนาเงนทไดไปซอเครองเขยน

1.4 รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

จากผลการศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบให

มสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายดงทนาเสนอ

ขางตน คณะผวจยไดนามาสงเคราะหหาขอสรปและกาหนดเปนรปแบบกระบวนการสงเสรมและ

พฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม ดงแผนภมตอไปน

รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

เพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

ขนตอนท 1 ขนตอนท 2 ขนตอนท 3 ขนตอนท 4

วเคราะหความตองการ

ใ น ก า ร เ ส ร ม ส ร า ง

สมรรถนะในการบรหาร

จดการเครอขายระดบ

ทองถนของ อปท.

ออกแบบโครงการและ

ก จ ก ร ร ม ใ น ก า ร ส ร า ง

เสรมสมรรถนะ

เสรมสรางสมรรถนะใน

ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร

เครอขายระดบทองถน

แก อปท.

ประเมนและตดตามผล

การเสรมสรางสมรรถนะ

แก อปท.

- วเคราะหรายงานผลการ

ดาเนนงานโครงการ ปญหา

อปสรรคในการดาเนนงาน

ของ อปท.

- สงเกตจากการตดตอสอสาร

กบ อปท.

- สารวจความตองการในการ

เสรมสรางสมรรถนะของ

อปท. โดยใชแบบสอบถาม

- สงเกตจากประสบการณ

ตรงในการลงพนทของ กพข.

- การประเมนสมรรถนะ

- นาความตองการและความ

จาเปนในการเสรมสราง

สมรรถนะของ อปท. จาก

ขนตอนท 1 มาวเคราะห

- ศกษาวธการทเหมาะสมใน

การพฒนาสมรรถนะของ

อปท. ในการบรหารจดการ

เครอขายทองถน

- ใหความรเชงวชาการ

- การเรยนรโดยใช

กระบวนการกลม

- สนบสนนงบประมาณแก

อปท. เพอพฒนาศกยภาพ

เครอขาย

- บรณาการแผนงาน/

แผนพฒนา อปท. ของ กพข.

กบหนวยงานตางๆ

- สอบถามผลการดาเนนงาน

ของ อปท. จากเครอขาย

- ตดตามงานจากเจาหนาท

ของผบรหาร อปท.

– ประเมนจากผลการ

ดาเนนงานตามแผนฯ ท

อปท. ไดจดทาไว

10

1) การวเคราะหความตองการ ความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของ อปท.

การวเคราะหความตองการความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของอปท.อาจกระทา

ไดหลายวธ เชน อาจกระทาโดย การวเคราะหรายงานผลการดาเนนงานโครงการ/กจกรรมของ อปท.

เมอจดทาโครงการ/กจกรรมแลวเสรจ เจาหนาท อปท. จะตองนาสงรายงานผลการดาเนนงาน ซงใน

บางโครงการ อาจเปนการสงผานรายงานมาจากเครอขายหรอกลมเปาหมายโดย เจาหนาท อปท.เปน

ผนาเสนอตอ กพข. เมอนารายงานมาวเคราะหจะทราบขอบกพรอง จดออน จดแขงของการดาเนนงาน

หรอ อาจเหนไดโดยตรงจากปญหา อปสรรคในการดาเนนงาน การสงเกตจากการสอสารกบเจาหนาท

ของ อปท. ในการปฏบตงานของ กพข. การตดตอประสานงานกบเจาหนาทของ อปท. หรอเครอขาย

อาจทาใหรบทราบขอมลได แมวาจะไมมการสอบถามความตองการในการเสรมสรางศกยภาพโดยตรง

เชน ทกษะในการสอสาร ทกษะในการนาเสนอ เปนตน การสารวจโดยใชแบบสอบถาม การสง

แบบสอบถามเพอการสารวจความตองการ ความจาเปนในการสนบสนนดานความรของ อปท. ในการ

บรหารจดการเครอขาย โดยระบหวขอการอบรม วธการอบรม หรอประเดนอนๆ ทตองการทราบ

นอกจากนนยงสามารถสอบถามไดจากแบบสอบถามความพงพอใจในการจดการอบรมโครงการอนๆ

วา อปท. ตองการไดรบความรเพมเตมในเรองใดบางไดอกทางหนงดวย การสงเกตจากประสบการณ

ตรงในการปฏบตงานในพนทของบคลากรกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย การเขาไปปฏบตงานใน

พนทจรงหลายๆ ครง จะทาใหมองเหนศกยภาพของ อปท. ทาใหสามารถระบสงทจาเปนตอง

สนบสนนใหแก อปท. เชน การใชกระบวนการกลมในการคนหาปญหาหรออาจจะพบสงจาเปนอนๆ

ทไมใชการสนบสนนดานความรได การประเมนสมรรถนะเปนการคนหาความจาเปนในการพฒนา

บคคลากรอกวธหนงทหนวยงานราชการนามาใช จะทาใหมองเหนชองวางระหวางสมรรถนะทควรจะ

มกบสมรรถนะทมอยปจจบน และยงทราบสงทจะตองเตมเตมใหแตละบคคลอกดวย ทงนการประเมน

สมรรถนะตองเปนการประเมนแบบ 360 องศา เพอใหไดขอมลทเปนจรงมากทสด

2) การออกแบบโครงการและกจกรรมในการสรางเสรมสมรรถนะ

เมอไดทราบขอมลความจาเปนความตองการในการสนบสนนของ อปท. แลว กพข.

จะตองนาความสาคญและความจาเปนในการพฒนาสมรรถนะของเครอขายทคนพบมาวเคราะหวา

เปนความจาเปนทแทจรงหรอไม และจะใชวธการใดในการพฒนาหรอสนบสนน ซงวธการใหการ

สนบสนนยอมแตกตางกนไป เชน การบรรยายใหความร การใชกระบวนการกลม การสนบสนน

งบประมาณในการทากจกรรม การสนบสนนวทยากร การใชระบบการตดตาม การพฒนาหลกสตร

ฝกอบรมสาหรบการบรหารจดการเครอขาย เปนตน

11

3) การเสรมสรางสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนแก อปท.

เมอไดมการออกแบบ วธการเสรมสรางสมรรถนะหรอวธการใหการสนบสนนแลว

ในขนตอนนจงเปนการดานนงานพฒนา หรอขนตอนสนบสนน เชน การใหความรเชงวชาการ

ตามหลกสตรการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนทเปนผลทไดมาจากการประเมนสมรรถนะ

การเรยนรโดยใชกระบวนการกลมเพอคนหาสภาพปญหาและแนวทางการแกไขปญหา การสนบสนน

งบประมาณเพอการพฒนาศกยภาพเครอขาย การบรณาการแผนงาน/แผนพฒนากบหนวยงานตางๆ

ตลอดจนการจดหาวทยากร เปนตน

4) การประเมนและตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะแก อปท.

การตดตามและประเมนผลเปนสงสาคญทจะทาใหทราบวา สงทไดดาเนนการไป

แลวนน บรรลวตถประสงคหรอไม ตองมการพฒนาปรบปรงอยางไร ขอมลยอนกลบทจะตองนามา

ทบทวนมอะไรบาง ซงอาจทาไดหลายวธ เชน การสอบถามผลการดาเนนงานของ อปท. จากเครอขาย

การตดตามการปฏบตงานจากเจาหนาทของผบรหาร อปท. การประเมนจากผลการดาเนนงานตาม

แผนฯ ท อปท. ไดจดทาไว หรออาจเปนประสบการณตรงทไดจากการสงเกตการณขณะทปฏบตงาน

ในพนทรวมกบ อปท.

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการ

พฒนากลมเปาหมาย ไดแก การใหการสนบสนนของผบรหาร ศกยภาพของเจาหนาท การมสวนรวม

ของเครอขาย ภาวะผนาของผบรหาร เปาหมายการทางานทชดเจน และมนษยสมพนธ

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะในการบรหารจดการ

เครอขายทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ประกอบดวย ผนา ผลงานเปนทยอมรบ มเครอขาย

ทองถนเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง บคลากรดานงานพฒนาสงคมมความ

กระตอรอรน

อภปรายผล

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

จากการศกษาการดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของ

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหาร

สวนตาบลพดซา จงหวดนครราชสมาและองคการบรหารสวนตาบลบานพราว จงหวดนครนายก

12

ตลอดจนผลการดาเนนงานการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน พบวา องคการบรหาร

สวนตาบลทศกษาทงสองแหง มศกยภาพในการบรหารจดการเครอขายในระดบคอนขางมาก มการ

ทางานเครอขายทเปนรปธรรม มการดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง การมสวนรวมของเครอขายเดนชด

รวมทงผบรหารใหความสาคญและสนบสนนงานพฒนาสงคม ตลอดจนการพฒนาสมรรถนะของ

บคลากรในระดบสง สะทอนใหเหนถงความพยายามในการพฒนาสมรรถนะองคกรปกครอง

สวนทองถนในการบรหารจดการเครอขายของกองสงเสรมและพฒนาเครอขายบรรลตามภารกจหลก

และประสบความสาเรจในระดบหนง หากแตยงตองการการประสานความรวมมอกบหลายๆ ฝาย

ในลกษณะของการบรณาการอยางจรงจง เพอเตมเตมใหการทางานดานพฒนาสงคมเปนไปอยาง

สมบรณและย งยน สงผลตอคณภาพชวตของกลมเปาหมายในพนทอยางเตมทและนาไปสการเปน

ชมชนเขมแขงในทสด

อยางไรกด เมอพจารณาในรายละเอยดของผลการศกษาจะพบประเดนปญหาอปสรรค

บางประการทตองนาไปสการพจารณาปรบปรงแกไขทงในสวนของกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย

องคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนองคกรเครอขายตางๆ ในพนททมเปาประสงคในการพฒนา

ชมชนในทองถนรวมกน ซงประเดนเหลานนประกอบดวย

1) การประสานความรวมมอและการสอสาร

การประสานความรวมมอและการสอสารความเขาใจเปนองคประกอบสาคญในการ

ทางานรวมกน การสอสารทมประสทธภาพจะตองเปนการสอสารทเขาใจรวมกนระหวางผสงสารและ

ผรบสาร หากเกดความเขาใจไมตรงกนจะนาไปสการประสานงานทลมเหลว ซงสงผลตอแผนการ

ทางาน ดงกรณการประสานความรวมมอระหวาง กพข. และ อบต.บานพราว

“ กองเองกมความรสกวา พนทนเวลาประสานไปคอนขางยากอยเหมอนกน เดมเรา

ทางานกบเขาเราไมเคยร แตวาเราเหนความใสใจจากผบรหาร นายก เองทางานดานสงคม ซงเราไมคอย

เจอเทาไหร แตพอทางานไปดวยแลว ทมงานกด เครอขายกด แตตวเจาหนาทตดตอยากเลยกลายเปน

พนททถาเทยบความพรอมระหวางพดซา พดซาจะพรอมกวา ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

สาหรบในสวนของ อบต.บานพราว ซงมขาราชการประจาเพยง 1 คน และรบผดชอบงาน

พฒนาชมชนและสวสดการสงคม ซงเกยวกบกฎระเบยบและเอกสาร สวนทเหลอเปนพนกงานและ

ลกจางประจาอก 4 คน เนนการทางานกบเครอขายและลงพนทเยยมเยยนกลมเปาหมาย

การประสานงานกบสวนกลางจงตกอยกบขาราชการประจา ซงมภาระงานในสานกงานคอนขางมาก

อาจเกดความลาชาไปบาง

“ เราทางานกนเปนทม แตในเรองของกฎระเบยบและเอกสารเราไมไดเขาไปยง เพราะ

เปนความรบผดชอบของพทเปนขาราชการประจา ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

13

ประเดนนสอดคลองกบแนวคดของขนษฐา กาญจนรงษนนท (2547) ทเหนวา การตดตอ

สอสารเปนองคประกอบสาคญในการบรหารงานเครอขาย ซงในงานวจยนถอวา อบต. เปนเครอขาย

หลกของ กพข. ฉะนน การปรบชองทางการสอสารระหวางกนจงเปนสงทจาเปน โดยมงเปาหมาย

การทางานเปนหลก

2) การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของ อปท.

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานเปนขนตอนสาคญของการบรหารจดการ

เครอขาย ทงนเพอทราบจดแขงและจดบกพรอง ของการดาเนนงาน จากผลการศกษาพบวา กพข. ไดม

การประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. ใน 2 ลกษณะคอ

2.1 ประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. จากรายงานผลการดาเนนงานท อปท. สงให

หลงจากเสรจสนการดาเนนโครงการหรอการจดกจกรรมตางๆ ตามทไดรบงบประมาณสนบสนน

2.2 ประชมถอดบทเรยนหลงเสรจสนกจกรรมในพนทแตละครงในกรณท กพข.ลง

ปฏบตงานในพนทนนๆ

จากการประเมนผลการดาเนนงานทง 2 ลกษณะ เปนผลให กพข. สามารถตอบสนอง

ความตองการของ อปท. และเครอขายไดในบางสวน เชน การจดทาโครงการฝกอบรมการเขยน

โครงการเพอพฒนาสมรรถนะของ อปท. และเครอขาย ซงเปนหนงตวอยางทสะทอนใหเหนถงความ

จาเปนและความสาคญของการประเมนผล

อยางไรกด จากผลการศกษาตรงน พบวา กพข.ยงขาดการตดตามผลการดาเนนงานของ

อปท. อยางตอเนองและจรงจง ซงเปนผลใหการดานนงานไมเปนไปตามแผนท กพข. กาหนดไว

รวมทงกระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท. ในการบรหารจดการเครอขายไมครบถวน

“วนนน เราแบงออกเปน 2 เวท เวทประชาคมของผสงอาย และเวทของเครอขายเพอ

วเคราะหแผน ทบานพราว เขาเอาเครอขายมาชวยกนดแผนกนใหญ และพยายามสรปออกมา เขาก

เรมมองเหนโครงการ ทกหมๆ ไมไดมขอกาหนดครบทกดานเหมอนสะทอนใหเหนวา สงนเขายงขาด

เราเองกไมไดไปตอ ไมไดกลบไปดตอ อนนคอสงทไมไดเปนไปตามแผนทเราวางไว เพราะฉะนนก

คอ เหมอนกบวาเราไปใหเขาเหนภาพ และเขากเรมมองเหน แตกยงไมชด และไมนาไปสการปฏบตใน

การเตมเตม” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

“ หากเราเสรจโครงการ เรากจะสรปรายงานสง เขาใหเงนเรามาไมใชเพอใหเราใช เขาให

มาเพอเอางานจากเรามาเปนงานของเขา พองบประมาณมา เขาจะบอกใหเราเขยนโครงการ วาจะทา

อะไรบาง พอเราเอาเงนมาแลว เรากตองทารายงานผลการดาเนนการวาเราเอาเงนไปทาอะไรบาง”

(ปลด อบต. บานพราว : สมภาษณ)

14

ประเดนนสอดคลองกบแนวคดของ Starkey (1997) ทใหความเหนวา แนวทางในการ

สรางเครอขายนนควรมการตดตามและประเมนผลเปนประจาสมาเสมอ และถถวน โดยดความ

สอดคลองของแผนการทางานกบความสาเรจของงาน

3) การบรหารจดการภายในสานกงานของ กพข.

การบรหารจดการภายในของ กพข. มขอจากด ทงนเนองจากภารกจหลกของ กพข. ท

จะตองสงเสรมและพฒนาเครอขาย เปนภาระงานทคอนขางมาก ในขณะท กพข. มอตรากาลงในการ

ทางานใหประสบผลสาเรจเพยง 6 คน และมพนททจะตองดแลถง 33 แหง (จนท. กพข. : สมภาษณ)

เปนผลใหการขบเคลอนเครอขายไมเตมทและไมเปนไปตามแผน นอกจากนน แผนการทางานของ

กพข. เปลยนแปลงไปตามสถานการณ และแนวคดของผบรหาร ซงสงผลตอการปรบแผนงานเดม

ทาใหการพฒนาสมรรถนะของ อปท. ตลอดจนเครอขายขาดความตอเนอง

4) ขาดขอมลเชงลกในกระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท.

จากผลการศกษา พบวา กระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท. ขาดขอมลเชงลก

โดยเฉพาะการวเคราะหหาความจาเปนและความตองการในการพฒนาสมรรถนะทตองลงรายละเอยด

เพอใหการพฒนานนๆ สอดคลองกบความตองการจรงๆ เชน จากการสมภาษณเชงลกเจาหนาท อบต.

บานพราว พบวา มความตองการความรพนฐานเกยวกบกลมเปาหมายทกกลมโดยเฉพาะกลมผสงอาย

ทตองการ การดแลใหถกตองตามหลกวชาการ เพอสรางความมนใจใหกบทงผรบบรการและผให

บรการ เปนตน นอกจากนน การคนหาความตองการการพฒนาตองใชหลายๆ วธ เพอใหไดขอมลท

สมบรณครบถวนมากทสด ซงจะสงผลใหการใชงบประมาณเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน

อยางไรกด การประเมนสมรรถนะจะเปนอกวธหนงทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะและทศนคตท

บคคลนนๆ ตองการการพฒนา เพอใหสามารถปฏบตหนาทตามตาแหนงไดตามมาตรฐานหรอสงกวา

ซงในประเดนน Rylatt และ Lohan (1995) กลาวถง ประโยชนของการประเมนสมรรถนะวา จะชวย

ใหการฝกอบรมเกดความคมคา เพราะตรงกบความตองการขององคกร รวมทงเปนการเพมศกยภาพใน

การทางานเพอความกาวหนาในอาชพของบคคลากรดวย และผลการประเมนสมรรถนะของบคลากร

อปท. และตวแทนเครอขาย ในงานวจยน พบวา สมรรถนะทตองการการพฒนา 3 ลาดบแรกคอ

สมรรถนะดานความเขาใจผอน (รอยละ 84.0) ดานการบรการทด (รอยละ 81.9) และดานสภาวะผนา

(รอยละ 70.2) ซงขอคนพบเหลาน นาจะไดนาไปสการพจารณาเพอปรบเขาแผนการพฒนาสมรรถนะ

การบรหารจดการเครอขายของ อปท. ตนแบบในอนาคตไดเปนอยางด

15

5) งบประมาณสนบสนนมจานวนจากด

งบประมาณเปนองคประกอบสาคญของการบรหารจดการตางๆ จากผลการศกษาพบวา

งบประมาณในการดาเนนการของ อปท. ทไดรบการจดสรรมคอนขางนอย ตองปรบตวตามสภาพ

อาจทาใหไดผลไมคอยเตมท จรงอยในบางกจกรรมอาจไมตองใชงบประมาณเลยกได แตอกหลาย

โครงการ/กจกรรม ตองการงบประมาณเปนตวหลกในการขบเคลอน เชน กรณการนาแกนนาเครอขาย

สภาเดกและเยาวชนไปศกษานอกสถานท และมงบประมาณจากด จงจาเปนตองสงตวแทนไปเขารวม

ซงอาจสงผลถงแรงจงใจทจะเขารวมเปนสมาชกเครอขาย

“ พอเราเรมทาโครงการมาหลายป เดกกจะเปลยนกลม เดกใหมกจะมเพมมากขน เดกท

อยากไปเรากใหไปมากไมได อยางมากไปไดแค 50 คน เพราะมงบประมาณแค 30,000 ไปขางนอก

ไมได จะไปไดกไปสถานทราชการ ไปทะเลไมได คาใชจายสง ถามงบ 30,000 กตองจดทน” (จนท.

อบต. พดซา : สมภาษณ)

ประเดนนสอดคลองกบผลการศกษาของ นฤนนท สรยมณ และคณะ (2548) ทศกษาเรอง

Best Practices เครอขายเขมแขงปจจยทสงผลตอความสาเรจในงานพฒนาสงคม พบวา ทกเครอขาย

เหนพองวา งบประมาณเปนปญหาสาคญในการดาเนนกจกรรมของเครอขาย และเปนไปในทศทาง

เดยวกบ ผลการศกษาของ ณฐลดา ระหา (2542) ทพบวา การขาดเงนทนเปนปญหาอปสรรคหนงใน

กระบวนการพฒนาเครอขาย

อยางไรกด เมอมองในภาพรวมอาจสรปไดวา กพข. ไดดาเนนการตามกระบวนการ

สงเสรมและพฒนา อปท. ตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนไปใน

ทศทางทถกตองแลว หากแตเปนการมองสภาพการณในระดบกวาง ทาใหขาดขอมลการพฒนาใน

รายละเอยด ผวจยจงไดเตมเตมสวนทขาดหายไป โดยการเกบขอมลเชงลกจากการสมภาษณและการ

สนทนากกลมกบผใหขอมลหลกในพนททกาหนด เพอใหไดขอมลทสมบรณมากาหนดเปนรปแบบ

การสงเสรมและพฒนา อปท.ตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายทเหมาะสมและ

เปนรปธรรม ฉะนน รปแบบทไดอาจมความคลายคลงกบกระบวนการท กพข. ไดดาเนนการไปแลว

หากมความแตกตางกนในรายละเอยดยอยและความลกของสภาพปญหาทพบ การนารปแบบใหมไปใช

ซ าในพนทเดมจงเปนสงทพงกระทา เพอใหเกดการปรบปรงจดทบกพรองจนสามารถนาไปสการขยาย

ผลในพนทอนๆ ไดในทสด

16

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนา

กลมเปาหมาย

จากผลการวจย พบวา ปจจยทมผลตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนประกอบดวย การใหการสนบสนนของผบรหาร ศกยภาพของเจาหนาท การมสวนรวมของ

เครอขาย ภาวะผนาของผบรหาร เปาหมายการทางานทชดเจน และมนษยสมพนธ ซงประเดนตาง ๆ

เหลานสะทอนใหเหนวา การทางานเครอขายใหประสบผลสาเรจจะตองเปนการทางานเชงบรณาการ

หนวยงานเดยวหรอคนกลมเดยวไมสามารถทจะทางานใหบรรลเปาหมายได และตองเขาใจวา การ

ทางานเครอขายไมมสายการบงคบบญชา ทกฝายเขามารวมกนทางานเพราะอยากทา และมความตงใจ

จรงทจะทา พรอมทจะเสยสละ รวมทงมแรงจงใจหรอแรงบนดาลใจมากพอทจะทางานเพอสงคมจรงๆ

ในสวนนนายก อบต. พดซา ไดใหความเหนวา

“ หนวยงานของรฐในหลาย ๆ สวน ถามนสามารถทจะลงมาประสาน รวมมอใหมากกวา

นได ผมวามนนาจะดกวาน ของผมดเฉพาะใน อบต. ดแลวมนอาจจะงาย เพราะเปนพนทเลก การ

แกปญหาอะไรตาง ๆ มนใชระบบบรณาการ ถาทกสวนงานเขามารวมจะดกวา ” (สมภาษณ)

ในทานองเดยวกบนายก อบต. บานพราว ทกลาววา

“ มมมองของผม ทกอยางตองกลมกลนกนไปหมด ไมใชเรามตงคอยคนเดยว แตเราตอง

ลอมรวอยในบาน บานโนนกไอนน บานนกไอน ไมถกกน แลวเราจะอยอยางไร เราเปนสตวสงคมนะ

เราตองอยในคนหมมาก เราตองไปสมผสบานโนน ไปรวมงานแตง มนตองมการสมผสกนหมด เราจะ

มาอยคนเดยวไมได ” (สมภาษณ)

อยางไรกด ภาวะผนา ตลอดจนการใหความสาคญในงานพฒนาสงคมของผบรหาร

รวมทงศกยภาพของเจาหนาท จะเปนกลไกหลกในการผลกดนหรอขบเคลอนการทางานเครอขาย

ระดบทองถนใหเดนไปขางหนาไดเปนอยางด สอดประสานกบการมสวนรวมของคนในชมชนจะชวย

เพมพลงในการพฒนาใหเครอขายเขมแขงและชมชนเขมแขงตามไปดวย

ผลการวจยนสอดคลองกบแนวคดของ Badaracco (1998) ทชใหเหนวา ความชดเจนของ

เปาหมาย ภาวะผนา การทางานเปนทมและความไววางใจกน เปนปจจยทสนบสนนตอประสทธผลของ

เครอขายและเปนไปในทศทางเดยวกนกบแนวคดของ ธนา ประมขกล (2547) และผลการศกษา

ของนฤนนท สรยมณ และคณะ(2548) และการศกษาของ บญอย ขอพรประเสรฐ (2551) ทพบวา การม

17

สวนรวมของสมาชก การมเปาหมายและกระบวนการทางานทชดเจน การมผ นาทมความคด

สรางสรรรค ตลอดจนการมทมงานทดเปนปจจยทนาไปสความสาเรจของเครอขาย

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

จากผลการศกษา พบวา องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะ

สงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอพฒนากลมเปาหมาย ประกอบดวย ผนาทมวสยทศน

ผลงานทเปนทยอมรบ มเครอขายทองถนทเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง รวมทง

มบคลากรดานงานพฒนาสงคมทมความกระตอรอรนและทางานเปนทมทด ซงผลการศกษาสอดคลอง

กบผลการศกษาปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนในงานวจยน

อาจกลาวไดวา องคกรทมสมรรถนะสงจะมแนวโนมททาใหองคกรประสบความสาเรจอยางย งยนและ

เปนไปในทศทางเดยวกบนยามคาวา “องคกรทมสมรรถนะสง” (High Performance Organization :

HPO) ของการปโตรเลยมแหงประเทศไทยวา “เปนองคกรทประสบความสาเรจอยางตอเนอง มผลงาน

โดดเดน ทเปนทยอมรบ สรางผลตอบแทนตอผมสวนไดสวนเสยอยางย งยน และมความสามารถ

เดนชดในการสรางมาตรฐานการทางานทเปนเลศ”

อยางไรกด เมอพจารณาการเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ระดบทองถนของ อบต. ทศกษาทง 2 แหง นนคอ อบต.บานพราว และ อบต.พดซา ตามนยามของการ

ปโตรเลยมแหงประเทศไทย จะพบวา อบต.ทงสองแหง มผลงานเปนทยอมรบ โดยทอบต.บานพราว

ไดรบรางวลดเดนดานสตรและครอบครว ประจาป 2548-ปจจบน และทงอบต.บานพราว และอบต.

พดซา ไดรบรางวลศนย อปพร. ในระดบเขตหลายปซอน โดยเฉพาะอบต.บานพราว เปนพนท

ยทธศาสตรของ กพข.ดวย สวนตวผบรหารเองมวสยทศนและมความคดรเรม เปนทยอมรบทงในและ

นอกหนวยงาน เชน

“ เขาเปนบอรดในการพจารณางบประมาณจงหวด เขากจะรยทธศาสตรของจงหวดคอ

อะไร เพราะฉะนนการผลกดนกจะงาย จดเดนคอ หนงนายกคอนขางกวางขวาง สองมงบประมาณ

เพยงพอกบการบรหารจดการ เขารจกหาทน” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ ในสวนนจรงๆ ถาเปนไปได ผมกอยากจะหางบประมาณสกกอนหนง อาจจะตองไปขอ

ความรวมมอจากเพอนๆ นกธรกจคอ จะเสรมจรงๆ ในเรองนโยบายพฒนาโรงเรยนในนอยางจรงจง

ใหมนดเพราะเดกทนหนเขาไปเรยนในเมองหมด เราตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบล ” (นายก

อบต.พดซา : สมภาษณ)

18

นอกจากนน องคกรทมสมรรถนะสงตามนยามของ ปตท. จะตองสรางผลตอบแทนตอผม

สวนไดสวนเสยนน จะพบวา อบต.ทงสองแหงไดมงพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชนโดยผานกลไก

เครอขายทองถนทเนนการพฒนาอาชพเพอสรางรายไดและความเปนอยทดดงเชน เครอขายคนพการ

ของ อบต.พดซา ทไดรบการสนบสนนจากอบต.ในการพฒนาอาชพจนสามารถเปดสอนการประดษฐ

ของทระลกและดอกไมจนทนทใชในงานศพใหแกเดกๆ ในชมชนซงเปนการใหความรทางดานอาชพ

แกกลมเปาหมายโดยตรงและเดกๆ เหลานนสามารถยดเปนอาชพเสรมไดในอนาคต นอกเหนอจากนน

เครอขายคนพการยงสามารถสงสนคาทผลตไดไปขายยงตาบลอนๆ รวมถงระดบจงหวดและเปนท

ยอมรบในความเขมแขงของเครอขาย

ในสวนของ อบต.บานพราวนนพบวา เครอขายทมการดาเนนงานคอนขางชดเจนคอ

เครอขายผสงอายและกลมสภาเดกและเยาวชน และอบต.ไดใหการสนบสนนในการรวมตวของ

เครอขาย ในพนท เชน การจดประชมรวมของทกเครอขายในการพจารณาโครงการตางๆ ทเกยวของ

กบการทางานของเครอขายทาใหสมาชกเครอขายไดรจกกน ชวยเหลอกนและแลกเปลยนความคดเหน

กนและกน ซงกอใหเกดการพฒนาศกยภาพในการกลาแสดงออกของสมาชกเครอขายมากขน

โดยเฉพาะสมาชกกลมสภาเดกและเยาวชน

สาหรบในสวนของ “ความสามารถเดนชดในการสรางมาตรฐานการทางานทเปนเลศ”

ตามนยามองคกรทมสมรรถนะสงของ ปตท.นน พบวา กระบวนการทางานเครอขายของ อบต. ทงสอง

แหงยงไมมการสรางมาตรฐานการทางานทชดเจน ทงนกระบวนการทางานขนอยกบความสามารถ

และวสยทศนของผบรหารเปนสวนใหญ ดงนน หากมการเปลยนแปลงผบรหารเกดขนแนวทางการ

ทางานจะมทศทางทเปลยนแปลงตามไปดวย

“ ถา ณ วนนเปลยนผนา งานกจะเปนอกรปแบบหนงคอ ทวถงแตไมรวดเรว เปนงาน

ลกษณะ Routine ทเดนจรงๆ ตนแบบจรงๆ คอผนา ตองยอมรบวา ตวเขาคดเรว ทาเรว” (ปลด อบต.

บานพราว : สมภาษณ)

ฉะนนจงอาจเปนจดดอยของ อบต.ทง 2 แหง ทจะตองมงพฒนามาตรฐานการทางานดาน

เครอขายขององคกร เพอใหบรรลเปาหมายการเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการ

เครอขาย ซงในประเดนน พส เตชะรนทร (2549) ไดใหความเหนวา การทองคกรหนงจะพฒนาเปน

องคกรทมสมรรถนะสงไดนน ตองอาศยความตอเนอง ความสมาเสมอและความมงมนทจะพฒนา

องคกรของตนเองตลอดเวลาโดยเฉพาะหนวยงานราชการ ทยงไมมกฎกตกามารบรองวา การเปน

องคกรทมสมรรถนะสงมลกษณะอยางไร จงอาจตองใชกรอบวสยทศนและพนธกจขององคกรเปน

แนวทางในการพจารณา ความเปนองคกรทมสมรรถนะสงโดยพจารณาจากผลการดาเนนงานของ

องคกรวาเปนไปตามพนธกจ พรอมทงนาไปสการบรรลวสยทศนทกาหนดหรอไม อยางไร ดงนนอาจ

19

สรปไดวา อบต.ทง 2 แหง ไดขบเคลอนตนเองผสมผสานกบการผลกดนจาก กพข.และหนวยงานอนๆ

ทเปนภาคเครอขายใหมงไปสการเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนไดในระดบหนงแลว ซงยงตองการเวลาในการพฒนาตนเองอยางตอเนองเพอยกระดบการเปน

องคกรตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนในอนาคต

ขอเสนอแนะ

จากผลการศกษาดงกลาวขางตน คณะผวจยจงขอเสนอแนวทางในเชงปฏบตสาหรบ

หนวยงานทเกยวของ ดงน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย

1. ควรสนบสนนกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบให

มสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน ใหเปนไปอยางตอเนองและจรงจง

2. ควรมการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. ในการบรหารจดการ

เครอขายเปนระยะอยางตอเนอง ทงการดาเนนโครงการ/กจกรรมทไดรบงบประมาณจาก กพข. และ

โครงการ/กจกรรมตามแผนฯ ท กพข. กาหนดไว

3. ควรหาแนวรวมทหลากหลายมาชวยสนบสนนการทางานใหบรรลผลตามวตถประสงค

เชน โรงเรยน อาจประสานหรอขอความรวมมอใหโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาตนสงกดของเดก

และเยาวชน ทเขาเปนคณะกรรมการสภาเดกและเยาวชนของตาบลนนๆ ไดรบทราบ และหาเวทใหเดก

ไดแลกเปลยนเรยนรเกยวกบกจกรรมของแตละตาบลรวมกน ซงจะเปนประโยชนตอการพฒนา

ศกยภาพทางความคดใหแกเดกและเยาวชนเปนอยางมาก

4. ควรจดทาหลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสรางสมรรถนะทจาเปนในการบรหารจดการ

เครอขายระดบทองถน ตามผลการประเมนสมรรถนะทไดจากงานวจยครงนใหแกบคลากรของ อบต.

และเครอขาย ซงไดแก หลกสตรเพอพฒนาสมรรถนะดานความเขาใจผอน ดานการบรการทด และดาน

สภาวะผนา

5. ควรศกษาเชงลกในพนททศกษาเดม โดยนารปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนา

องคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนท

เหมาะสม ทไดจากงานวจยครงนไปใชซ าในพนทเดม หลงจากนนควรมการตดตามประเมนผลการ

นาไปใช เพอเปนการยนยนวา อบต. ทงสองแหงเปน อปท.ตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถน และสามารถนาไปขยายผลในพนทอนได

20

องคกรปกครองสวนทองถน

1. อบต.ในฐานะทเปนผบรหารจดการเครอขายระดบทองถนตองประสานใหทกๆ

เครอขายหรอทกๆ กลมมโอกาสเขาประชมรวมกนและพบปะทาความรจกกน นอกจากนน จะตองเปน

ผกระตนใหเกดการชวยเหลอเกอกลกนและกน เครอขายทเขมแขงกวาหรอมประสบการณมากกวา

จะตองชวยพฒนาศกยภาพของเครอขายทออนแอหรอดอยประสบการณกวาเพอใหการทางานเครอขาย

ในพนทมความเขมแขงมากขน อกทงยงเปนอกแนวทางหนงในการลดปญหาสงคม

2. ตองตดตามและประเมนผลการทางานของเครอขายอยางใกลชด ทงนเพอสามารถให

การสนบสนนในสวนทยงเปนปญหาอปสรรค ในขณะเดยวกนสงเสรมและพฒนาจดเดนใหเปนท

ยอมรบ ซงเปนการสรางขวญกาลงใจใหคนทางานมความอยากทจะทางานเพอสงคมตอไป ซงเปน

ประโยชนตอชมชนโดยรวม

3. ประเมนสมรรถนะของบคลากรททางานดานสงคมและบคลากรเครอขาย ซงควร

ประเมนแบบ 360 องศาคอ ผบรหาร ตนเอง เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ประเมนซงกนและ

กนจงจะเปนการประเมนทมคณภาพ ผลทไดจากการประเมนเปนการสะทอนวา มเรองใดบางทตอง

พฒนาปรบปรงตนเอง และองคกรหรอหนวยงานสามารถใชวางแผนพฒนาสมรรถนะของบคลากรได

ถกตองตรงกบความจาเปนของงาน และความตองการของบคลากร

4. สรางมาตรฐานการบรหารจดการเครอขายทเปนระบบ ไมยดตดทตวบคคลเพอใหการ

พฒนาความเขมแขงของเครอขายเปนไปอยางตอเนองและย งยน

คานา

การพฒนาองคกรเปนสงจาเปนสาหรบองคกรไมวาจะเปนองคกรภาครฐหรอองคกร

ภาคเอกชนซงตางตองมงพฒนาตนเองไปสการเปนองคกรทมสมรรถนะสง การวจยนมวตถประสงค

หลกเพอศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอพฒนากลมเปาหมาย ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจ

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย และองคประกอบหลกของ

องคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนา

กลมเปาหมาย

คณะผวจยขอขอบคณผบรหารตลอดจนเจาหนาทขององคการบรหารสวนตาบลพดซา

และองคการบรหารสวนตาบลบานพราว ทสละเวลาในการใหสมภาษณตลอดจนนาลงพนทดาเนน

โครงการฯ ซงเปนประโยชนอยางมากตองานวจยน

ขอขอบคณองคกรภาคเครอขายทเกยวของทกๆ เครอขายทไดใหความอนเคราะหขอมล

และมสวนชวยใหงานวจยฉบบนประสบความสาเรจ

ทายสดคณะผ วจ ยขอขอบคณกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย สานกงานสงเสรม

สวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ทไดใหโอกาสตลอดจนสนบสนน

การดาเนนงานวจยครงน ซงขอมลทไดจะเปนแนวทางในการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครอง

สวนทองถนใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนใหบรรลผลสาเรจ

ตามเปาหมาย

สารบญ

หนา

บทท 1 บทนา

หลกการและเหตผล 1

วตถประสงคของการศกษา 2

ขอบเขตการศกษา 2

นยามศพททใชในการศกษา 3

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 4

กรอบการศกษา 5

บทท 2 แนวคดและทฤษฎทเกยวของ แนวคดเกยวกบเครอขาย 6

แนวคดเกยวกบสมรรถนะ 28

แนวคดขององคกรทมขดสมรรถนะสง 39

ภาวะผนา 41

งานวจยทเกยวของ 45

บทท 3 วธการศกษา

พนทททาการศกษา 52

แหลงขอมล /ผใหขอมลหลก 52

ขนตอนการดาเนนงาน 53

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล 54

วธการเกบรวบรวมขอมล 56

การวเคราะหขอมล 56

หนา

บทท 4 ผลการศกษา

1. กระบวนการสรางองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะ 57

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขาย 94

ระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะ 101

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

บทท 5 สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

สรปผล 105

อภปรายผล 113

ขอเสนอแนะ 122

บรรณานกรม 124

ภาคผนวก 129

บทท 1

บทนา

หลกการและเหตผล

ปญหาวกฤตของสงคมไทยเปนปญหาโครงสราง การแกปญหาทแทจรงควรเนนท

โครงสรางชมชน/สงคม ชมชนทมโครงสรางเขมแขงของตนเอง จงจะสามารถยนหยดอยไดทามกลาง

วกฤตเศรษฐกจและสงคมทเสอมโทรม ดงนน การพฒนาแบบมสวนรวมของชมชนเปนยทธวธท

สาคญทจะนาไปสความสาเรจ ซงหนวยงานทสาคญ และเปนแกนหลกในการบรณาการกบภาค

เครอขายตางๆ ใหเขามามสวนรวมในการพฒนาสงคมกคอ องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)

ทงน องคกรปกครองสวนทองถน เปนองคกรสาคญในการพฒนาศกยภาพ คมครองและ

พทกษสทธเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ในระดบทองถน (ตาม พ.ร.บ.สงเสรมการพฒนาเดก

และเยาวชนแหงชาต พ.ศ.2550 หมวด 1 มาตรา 8 และ พ.ร.บ. ผสงอายแหงชาต พ.ศ.2546) ซงจะตอง

มการประสานการดาเนนงานดานเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ทสอดคลองกบนโยบาย

ระดบชาตและความตองการของแตละกลมเปาหมาย ซงในปจจบนหลายๆ หนวยงานภาครฐ มงตรงไป

ประสาน อปท. เพอจดทาโครงการของหนวยงาน ลงไปยงพนทให อปท. นาไปสการปฏบต โดยมได

คานงถงสภาพปญหาและความตองการของคนในพนท รวมทงระยะเวลาการดาเนนโครงการ ตลอดจน

กลมเปาหมายทเขารวมโครงการซงมความใกลเคยงกนหรอเปนกลมเดยวกน ดงนนเพอให อปท. และ

เครอขายชมชนทองถนทเกยวของสามารถวางแผนและดาเนนโครงการพฒนากลมเปาหมายอยางเปน

องครวมในทองถนของตนเองได อปท. จงจาเปนตองมสมรรถนะสงในการบรหารจดการแผนงาน/

โครงการ/กจกรรม การสรางความรวมมอในการทางานกบภาคเครอขายทกภาคสวนและทกระดบ

รวมท งมการบรณาการการดาเนนงานเพอลดความซ าซอน และคานงถงประโยชนสงสดของ

กลมเปาหมายในทองถน ซงการสรางเครอขายการทางานระดบทองถนใหมความเขมแขงและสามารถ

ปฏบตงานจนบรรลวตถประสงครวมกนไดนน จะตองอาศยสมพนธภาพทด ความชดเจนของเปาหมาย

กระบวนการเสนอความตองการและตดสนใจ กจกรรมเครอขายและความตอเนอง ศกยภาพของภาค

เครอขาย การแบงปนทรพยากรและการเรยนรรวมกนของเครอขายระดบทองถน

2

สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.)

เปนหนวยงานนโยบายในการกาหนดมาตรการ กลไกการสงเสรมศกยภาพ การคมครองพทกษสทธ

ประชาชนกลมเปาหมาย โดยสงเสรมสนบสนนภาครฐ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน และ

ภาคประชาชนใหเขารวมเปนเครอขายในการดาเนนงานตามนโยบาย และมาตรการตางๆ ทกาหนดขน

ทงน สท. โดยกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย (กพข.) ซงเปนหนวยงานทเสรมสรางและพฒนา

ความเขมแขงขององคกรเครอขาย รวมทงการรวมกลมของประชาชน เพอเปนเครอขายในการพฒนา

ศกยภาพ คมครองและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย โดยมงเนนการเพมศกยภาพและ

บรณาการการทางานของเครอขาย ดวยการสนบสนนองคความร อดหนนงบประมาณและประสาน

หนวยงานทเกยวของเพอเชอมโยงและอานวยประโยชนในการดาเนนงานขององคกรเครอขาย

ตลอดจนเสรมสรางการมสวนรวมของเครอขายในรปแบบของการบรณาการการทางานรวมกนเพอ

การพฒนาเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ซงเปนกลมเปาหมายของ สท. และเปนประชากร

สวนใหญของประเทศใหมคณภาพชวตทดและมความมนคงในการดารงชวต

วตถประสงคของการศกษา

1. เพอศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

2. เพอศกษาปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

3. เพอศกษาองคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการ

บรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

ขอบเขตการศกษา

1. พนทททาการศกษา ไดแก ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และตาบล

พดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา

2. ศกษาสมรรถนะพนฐานการบรหารจดการเครอขายขององคกรปกครองสวนทองถน

ในการดาเนนงานพฒนากลมเปาหมาย

3. วเคราะหกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทม

สมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

3

นยามศพททใชในการศกษา

เครอขายระดบทองถน หมายถง การทบคคล กลม องคกรในพนททเขามาประสานกน

โดยมกจกรรมและเปาหมายการทางานรวมกน

การบรหารจดการเครอขาย หมายถง การดาเนนการขององคกรปกครองสวนทองถน

ในการบรหารจดการทรพยากร ตลอดจนบคคล กลม องคกรในทองถนใหเขามาทางานรวมกนเพอ

พฒนากลมเปาหมาย โดยมขนตอนดงน

การทาความเขาใจในสภาพและปญหาของทองถน หมายถง การศกษา สารวจและ

ทาความเขาใจกบสภาพและปญหาทางสงคมในพนทขององคกรปกครองสวนทองถน

การสงเสรมและสนบสนนการรวมตวของเครอขายอยางตอเนอง หมายถง การสงเสรม

สนบสนนใหเครอขายขององคกรปกครองสวนทองถนไดมการตดตอ ประสานงานและมกจกรรม

รวมกนอยางตอเนอง

การพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

หมายถง การสนบสนนขององคกรปกครองสวนทองถนใหเครอขายไดมการพฒนาสมรรถนะในการ

ดาเนนงานเพอพฒนากลมเปาหมายดวยวธการตางๆ

การประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายทองถนเพอพฒนา

กลมเปาหมาย หมายถง การทบคคล กลม องตกรตางๆ ในทองถนเขามาดาเนนกจกรรมรวมกนโดยม

วตถประสงคเพอพฒนากลมเปาหมาย

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของเครอขาย หมายถง วธการขององคกร

ปกครองสวนทองถนเพอใหไดขอมลเกยวกบผลการดาเนนงานโครงการ/กจกรรมตางๆ ทเครอขาย

ดาเนนการ

สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะ ศกยภาพ หรอความสามารถ เชน ความร ความชานาญ

ทกษะ ทศนคต ความเชอ ตลอดจนพฤตกรรมของบคคลองคกรปกครองสวนทองถนทสามารถบรหาร

จดการเครอขายทองถนใหสามารถพฒนากลมเปาหมายไดอยางมประสทธภาพ ในทนหมายถง

สมรรถนะของบคลากรองคการบรหารสวนตาบลบานพราวและตาบลพดซาทปฏบตหนาทดานการ

พฒนาสงคม

4

องคกรทมสมรรถนะสง หมายถง องคกรทมผลการดาเนงานในระดบสง สาหรบงานวจยน

หมายถง ผลการดาเนนงานการบรหารจดการเครอขายของ อบต.บานพราวและ อบต.พดซา

กลมเปาหมาย หมายถง เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ในพนทททาการศกษา

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. มเกณฑสมรรถนะพนฐานการบรหารจดการเครอขายขององคกรปกครองสวนทองถน

ในการดาเนนงานพฒนากลมเปาหมาย

2. มรปแบบ/กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

3. ไดรบทราบปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

กรอบการศกษา

กระบวนการสงเสรมและพฒนา การบรหารจดการ

กพข.

อปท.

เครอขาย

- ศกษาสภาพปญหา /โครงสราง/ นโยบายในการบรหาร

จดการของทองถน

- ศกษากระบวนการสงเสรมสนบสนนการพฒนา

สมรรถนะบคลากรของทองถนใหมสมรรถนะ

ในการบรหารจดการเครอขาย (สารวจความตองการ /

ประเมนสมรรถนะของ อบต.ในการบรหารจดการ

เครอขาย และจดทาหลกสตรพฒนาสมรรถนะ อบต.

ในการบรหารจดการเครอขาย)

- ศกษากระบวนการสงเสรมและสนบสนนการจดตง หรอการรวมตวของเครอขายทองถน

- ศกษากระบวนการประสานงานและการมสวนรวม

ในการดาเนนงานของ กพข.

- ศกษากระบวนการตดตามและประเมนผลการ

ดาเนนงานของ กพข.

- ทาความเขาใจในสภาพและปญหาของทองถน

- สงเสรมและสนบสนนการกอตงและการรวมตว

ของเครอขายอยางตอเนอง

- พฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออ

ตอการพฒนากลมเปาหมาย

- ประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของ

เครอขายทองถนเพอพฒนากลมเปาหมาย

- ตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของเครอขาย

- เครอขายทองถนสามารถ

ดาเนนงานไดดวยเครอขาย

เองอยางตอเนอง

- กลมเปาหมายไดรบการ

สงเสรม สนบสนนและ

พฒนาสอดคลองกบสภาพ

ปญหาและความตองการ

บทท 2

แนวคดและทฤษฎทเกยวของ

การศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนครงน มวตถประสงคเพอศกษากระบวนการ

สงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขาย

ระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ศกษาองคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถน

ทมสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย และศกษาปจจย

ทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

ผวจยไดศกษาทฤษฎ แนวคดตางๆ ทเกยวของ ดงน

1. แนวคดเกยวกบเครอขาย

2. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ

3. แนวคดขององคการทมสมรรถนะสง

4. ภาวะผนา

5. งานวจยทเกยวของ

1. แนวคดเกยวกบเครอขาย

เครอขาย (Network) มความหมายประการหนงคอ ขบวนการทางสงคมอนเกดจาก

การสรางความสมพนธระหวางบคคล กลม องคกร สถาบน โดยมเปาหมายวตถประสงคและความ

ตองการบางอยางรวมกน มการดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกน โดยสมาชกเครอขายยงคงความเปน

เอกเทศไมขนตอกน แนวคดเรองเครอขายสมพนธกบแนวคดเกยวกบประชาสงคม (Civil Society)

และแนวคดเกยวกบอานาจรฐ ทงนในความหมายทกวาง เครอขายคอ หวใจของวถชมชนในอดต

ซงผคนอยรวมกนแบบพงพาอาศยกนทงในชมชนและกบชมชนอนๆ มความสมพนธแบบเครอขาย

ทแสดงออกทางกจกรรมททากนสมาเสมอ หรอเปนครงคราวทงน เพอความอยรอดของชมชนเพราะ

แมมอานาจรฐอย แตกไมไดครอบลงไปถงวถปฏบตของชมชน การสรางเครอขายนาจะเปนปจจย

สาคญทสดของการสงเสรมใหเกดการพฒนาทย งยน แตทงนกตองมการบรหารจดการเครอขายทดดวย

7

1.1 ความหมายของเครอขาย

คาวา “ เครอขาย ” มความหมายทหลากหลายขนอยกบมมมองในลกษณะตางๆ เชน

การมองในเชงโครงสราง ซงนกวชาการหลายทานไดใหความหมายไว ดงน

Jeremy Boissevain (1974) ใหนยามของ เครอขายทางสงคมวาหมายถง ความสมพนธทาง

สงคมของบคคล โดยมการตดตอสอสารและแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกน

Encyclopedia of Sociology (Volume 4 : S-Z Index) (1992 : 1887) ใหนยามของ เครอขาย

ทางสงคม (Social Network) วาหมายถง ปรากฏการณทางสงคมในรปแบบหนงทแสดงใหเหนถง

รปแบบการจดเรยงความสมพนธ (Patterned Arrays of Relationship) ระหวางปจเจกชน (Individual)

ทรวมกระทาการในสงคม

Alter และ Hage (1993 อางถงในนฤมล นราทร, 2543 : 6) กลาววา เครอขาย (Network)

คอ รปแบบทางสงคมทเปดโอกาสใหเกดปฏสมพนธระหวางองคกร เพอแลกเปลยนการสรางความเปน

อนหนงอนเดยว และการรวมกนทางาน เครอขายประกอบดวยองคกรจานวนหนงซงมอาณาเขตท

แนนอนหรอไมกไดและองคกรเหลานมฐานะเทาเทยมกน

The SAGE Dictionary of Sociology (2006 : 239) ใหนยามวา เครอขายทางสงคมคอ

รปแบบความสมพนธทางสงคม (Pattern of Social Relationship) ของปจเจกชน (Individual)

ซงนกสงคมวทยาถอวาเปนหนวยวเคราะห (Unit of Analysis) ในการศกษา และใชวธศกษาโดยการ

สงเกต (Observation) กอนจะเขยนออกมาเปนแผนทปฏสมพนธ (Interaction Mapping)

นฤมล นราทร (2543) ไดสรปไววา เครอขายควรมกลมบคคลหรอองคกร ซงกลม

เหลานมปฏสมพนธทประสานกลมหรอบคคลเอาไว สงทไดจากการมปฏสมพนธกคอ ขาวสารขอมล

ในรปแบบตางๆ ทเปนประโยชน มการทางานเพอใหบรรลเปาหมายรวมกนและมความเปนอสระ

ตอกน

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543) กลาววา “ เครอขาย ” หมายถง การทปจเจกบคคล

องคกร หนวยงานหรอสถาบนใดๆ ไดตกลงทจะประสานเชอมโยงเขาหากน ภายใตวตถประสงค หรอ

ขอตกลงอยางใดอยางหนงรวมกนอยางเปนระบบ

ธนา ประมขกล (2547) กลาววา “ เครอขาย ” เปนการเชอมโยงอยางมเปาหมาย

การเชอมโยงนอาจเปนการเชอมโยงระหวางระบบทปฏบตการอยเขาดวยกน เชน การเชอมโยง

คอมพวเตอรเขาเปนเครอขายอนเตอรเนต เปนตน หรออาจเปนการเชอมโยงระหวางบทบาทของ

บคคล/องคกรตางๆ ภายใตวตถประสงคของภาคสมาชก ซงถาหากพจารณาลกลงไปในความเปน

บคคล/องคกรกจะพบถงความแตกตางของระบบการทางาน และตามบทบาทภารกจทมลกษณะเฉพาะ

8

ของแตละบคคล/องคกร การเชอมโยงเปนเครอขายจงเทากบการเชอมโยงหลายๆ ระบบยอยใหรวมกน

ขนมาใหมเปนอกหนงระบบของหนวยสมาชกทกหนวยทเขามารวมกน

พระมหาสทตย อาภากโร (2547 : 6) ใหนยามของเครอขายทางสงคมวา หมายถง

ความสมพนธในสงคมมนษย ทงในระดบปจเจกบคคล ปจเจกบคคลกบกลม กลมกบกลม และกลมกบ

เครอขาย โดยเปนการอธบายถงพฤตกรรมและความสมพนธทเกยวของกบสงตางๆ เชน กจกรรม

การสอสาร ความรวมมอ การพงพาอาศย การแลกเปลยนเรยนร ซงเปนความสมพนธทมโครงสรางและ

รปแบบทหลากหลาย

เสร พงศพศ (2548) เครอขายคอ หวใจของวถชมชนในอดต ซงผคนอยรวมกนแบบพงพา

อาศยกนทงในชมชนและกบชมชนอนๆ มความสมพนธแบบเครอขายทแสดงออกทางกจกรรมททากน

สมาเสมอ หรอเปนครงคราวทงน เพอความอยรอดของชมชน เพราะแมมอานาจรฐอย แตกไมไดครอบ

ลงไปถงวถปฏบตของชมชน

ขนฏฐา กาญจนรงษนนท (2551) ใหความหมายวา เครอขาย (Network) คอ กลมของคน

หรอองคกรทสมครใจแลกเปลยนขอมลระหวางกน ทากจกรรมรวมกน โดยมการจดรปหรอจดระเบยบ

โครงสรางทคนหรอองคกรสมาชกยงคงมความเปนอสระ

จากความหมายขางตน สรปไดวา เครอขาย เปนการรวมมอระหวางปจเจกบคคล กลม

องคการประเภทเดยวกน องคการตางประเภทกน หรอเปนเครอขายเชอมโยงระหวางกลม ซงมหลาย

ระดบ ตงแตการเชอมโยงระหวางปจเจกตอปจเจก การเชอมโยงระหวางปจเจกกบกลม การเชอมโยง

ระหวางกลมตอกลมโดยดาเนนงานภายใตเปาหมาย และวธการทางานรวมกนอยางเปนระบบ

1.2 ประเภทของเครอขายทางสงคม (Type of Social Network)

การจาแนกประเภทของเครอขายทางสงคม สามารถแบงไดในหลายรปแบบ นกวชาการ

หลายทานไดจาแนกประเภทของเครอขาย โดยสงเขป ดงน

Martin Kilduff และ Wenpin Tsai (2003 : 4-8) ไดแบงประเภทของเครอขายตามระดบ

ของการศกษาวเคราะหเครอขาย (Network Analysis) โดย แบงไดเปน 4 ประเภท คอ

(1) เครอขายระดบปจเจกบคคล (Individual Level Network)

(2) เครอขายระดบหนวยธรกจ (Business Unit Level Network)

(3) เครอขายระดบองคกร (Organization Level Network)

(4) เครอขายระดบอนๆ (Other Level Network) หรอระดบระหวางองคกร

9

นอกจากน นฤมล นราทร (2543 : 18-21) ไดจาแนกประเภทของเครอขายทางสงคม

ตามมต 4 มต ดงน

1) จาแนกตามพนทดาเนนการ เชน เครอขายระดบหมบาน ตาบล อาเภอ จงหวด ภาค

และประเทศ

2) จาแนกตามกจกรรมหรอประเดนปญหา เชน เครอขายททางานดานเดก สตร

สาธารณสข เศรษฐกจ พฒนาชมชน สทธมนษยชน สงแวดลอม

3) จาแนกตามอาชพหรอสถานภาพทางสงคม เชน เครอขายดานแรงงาน เครอขาย

กลมพระสหธรรม เครอขายครพทกษสทธเดก เครอขายสารวตรนกเรยน

4) จาแนกตามรปแบบโครงสรางหรอความสมพนธ ทาใหเกดเครอขายใน 2 ลกษณะ

คอ เครอขายตามแนวตงคอ (1) เครอขายทมโครงสรางเปนชวงชน ทาใหความสมพนธระหวางองคกร

ภายในเครอขายไมเทากน และ (2) เครอขายตามแนวนอน เปนเครอขายทความสมพนธระหวางองคกร

ภายในเครอขายเทาเทยมกน

1.3 การสรางและพฒนาเครอขาย

การสรางเครอขายเปนกจกรรมในการกอใหเกดกลม โดยมวตถประสงคในการแลกเปลยน

การจดกจกรรมหรอการผลตระหวางองคกรสมาชกเครอขายนน จาเปนตองอาศยการมปฏสมพนธ

รวมกนมากอนทจะทาความตกลงเปนองคกรเครอขาย (นฤมล นราทร, 2543 : 8) การสรางเครอขาย

อาจปรากฏในรปของการจดตงเปนเครอขายใหม การสรางเครอขายนนมหลายลกษณะไมวาจะเปน

ในองคกรธรกจซงถอวา เปนการสรางมลคาเพมในการเชงธรกจ สวนดานการพฒนาสงคมนนเปนสง

ทมอยในวฒนธรรมชมชนของชาวบานแลว การสรางเครอขายในงานพฒนาปรากฏในหลายลกษณะ

เชน เครอขายขององคกรระหวางชมชน เครอขายตามกจกรรมและในหลายกรณทมเครอขายทเกดจาก

การจดตงโดยความพยายามของหนวยงานรฐเอง การสรางเครอขายในการทางานดานพฒนาสงคม ม

แนวโนมทจะเปนการสรางเครอขายระหวางองคกรททางานพงพงซงกนและกนมากกวาทจะมการ

แขงขนกนถงแมวาภาวะการแขงขนระหวางกนจะมอย แตกมนอยกวาในองคกรธรกจ การสราง

เครอขายการทางานในการพฒนาสงคมน น เปนสงจาเปนอยางมากในอนทจะนาไปสการสราง

ผลกระทบทจะเกดขน เมอปญหาสงคมมความซบซอนและหลากหลายมากยงขน และมทรพยากร

จานวนจากด ยอมเปนไปไมไดทองคกรใดองคหนงจะทางานใหประสบความสาเรจไดดวยตนเอง

จาเปนตองมการรวมกนระหวางองคกรหรอการสรางเครอขายในการทางาน

10

สาหรบเหตผลในการสรางเครอขายทางสงคมนน นฤมล นราทร (2543 : 11-12) กลาววา

เปนเพราะ (1) ตองการมเพอนในการทางาน ตองการมหม มพวก (2) ตองการทรพยากรในการทางาน

(3) ตองการรบภาระความเสยงในกจกรรมรวมกน (4) ตองการความชานาญเฉพาะดานในการแกไข

ปญหา (5) ตองการประหยด และ (6) ตองการเรยนรประสบการณในการทางานรวมกน รวมไปถง

มปจจยเสรมทเปนเงอนไขสาคญคอ ความเตมใจทจะเขารวมเปนเครอขาย

สวนพระมหาสทตย อาภากโร (2547 : 55-58) ใหเหตผลวาการสรางเครอขายทางสงคม

เกดจาก (1) สถานการณปญหาและสภาพแวดลอมทซ าซอน หลากหลายและขยายตว จนเกน

ความสามารถของปจเจกบคคลหรอกลม ทจะดาเนนการแกไข (2) เครอขายเปนเครองมอหรอ

ยทธศาสตรในการสรางพนททางสงคม และ (3) เพอใหการประสานผลประโยชนเปนไปอยางเทาเทยม

กระบวนการสรางเครอขาย

Starkey (1997) ไดเสนอแนวทางในการสรางเครอขายดงน

1) เชญองคกรและผมสวนไดเสยมารวมประชมโดยมหวขอการประชมทนาสนใจ

เกยวกบผลประโยชนรวมหรอเปาประสงคทเกยวของกน มอบหนาทในการบรหารจดการการประชม

ใหกบบรรดาผมสวนไดเสย รวมกนรบผดชอบการหาขอตกลงรวมในกจกรรมทเปนผลประโยชนรวม

ดงกลาว

2) กาหนดวตถประสงคของการจดตงเครอขาย ทศทางกจกรรมหลกและคณสมบตของ

สมาชกใหชดเจนโดยใหสมาชกสวนใหญมสวนรวมในกระบวนการกาหนดดวย เพอปองกนการ

ครอบงาจากกลมคนบางกลม ทงนควรมการทบทวนเปนระยะๆ เพอปรบใหเหมาะสมกบสภาพการณ

ของสงคม และความตองการของสมาชก

3) จดตงกลมแกนของเครอขายทปวารณาตวเขามาทาหนาทประสานงาน จดการและสง

กาลงบารงใหกบสมาชกซงตองไมตดอยกบกจกรรมประจาวนขององคกรตวเอง และกลมแกนตอง

ดาเนนกจกรรมของเครอขายใหบงเกดประโยชนสงสด ทงนตองมการหมนเวยนเปลยนกลมผนา

เครอขายเพอพฒนาภาวะผนาของสมาชก และปองกนการผกขาดอานาจ

4) ความรสกมสวนเปนเจาของ และความผกพนทเหนยวแนน มสวนอยางสาคญตอ

ความสาเรจของเครอขาย ควรเปดโอกาสใหสมาชกเขามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจการเลอก

กจกรรม และวธการทางานของเครอขายในลกษณะประชาธปไตย

11

5) เครอขายตองมวธการจดหาและจดการทรพยากร เพอความมประสทธภาพในการ

ขบเคลอนกจการของเครอขาย และความสามารถในการพงตนเอง ทรพยากรนไมไดหมายถงเงนทน

เทานน แตยงหมายความรวมไปถงคณภาพของสมาชก วธการจดการแบบมสวนรวมเทคโนโลยการ

แลกเปลยนขอมลขาวสาร ฯลฯ

6) ทาใหเครอขายมสถานภาพถกตองตามกฎหมายเพอใหเครอขาย และผนาเครอขาย

ไดรบการสนบสนน และความไวเนอเชอใจจากสมาชกเครอขาย อกทงยงไดสามารถดาเนนงานได

กวางขวาง อาจมชอและสญลกษณของเครอขายเพอใหเปนทจดจาไดงายและอาจสงขาวสารไปใหกบ

บคคลเปาหมายทสามารถใหการรบรองเครอขายได

7) สนบสนนใหมการเชอมโยงระหวางเครอขายกบเครอขาย เพอเสรมใหเครอขายมความ

เขมแขงมากขน ซงมไดทงทางแนวราบ แนวตงหรอในภมภาคตางระดบกน การเชอมเครอขายทาได

ทงอยางเปนทางการ และไมเปนทางการดวยการมกจกรรมรวมกน หรอเปนตวแทนรวมกนในการจด

ประชมเชงปฏบตการทเกยวของ และการรวมกนประสานงานการประชม

8) มการตดตามผลและประเมนผลเปนประจาสมาเสมอและถถวน โดยดความสอดคลอง

ของแผนการทางานกบวตถประสงคความกาวหนา และความสาเรจของเครอขายในแตละระยะ ทงน

ควรใหสมาชกเขามามสวนรวมในกระบวนการกาหนดวธ และเครองชวดประสทธภาพของกจกรรม

เครอขาย และรวมเรยนรตลอดกระบวนการตดตามและประเมนผล

9) มการจดหลกสตรฝกอบรมดานการจดการเครอขายใหกบองคกรแกน และผนา

เครอขายสมาเสมอ

10) ถาวตถประสงคของเครอขายด การเชอมโยงภายในเครอขายเหมาะสม เออใหเกด

ความเคลอนไหวของกจกรรมและความแขงขนของสมาชก โครงการหรอกจกรรมมลกษณะกระจาย

อานาจไปใหกบมวลสมาชกทไดรบประโยชน การดาเนนงานของเครอขายจะนาไปสการพฒนาทย งยน

ไดในทสด

การสรางเครอขายนน อาจจาแนกเปนกระบวนการสรางเครอขายตามขนตอนตางๆ ดงน

ขนท 1 การตระหนกถงความจาเปนในการสรางเครอขาย (Realization) เปนขนตอน

ทผปฏบตงานหรอฝายจดการตระหนกถงความจาเปนในการสรางเครอขาย เพอทจะทางานใหบรรล

เปาหมาย คาถามทสาคญเหลานจะเกดขน ไดแก จะเขารวมเปนเครอขายกบองคกรใด จะไดรบ

ประโยชน หรอจะตองเสยสละประโยชนดานใดบางในการเขารวมเปนเครอขาย ระยะเวลาในการเขา

รวมเปนเครอขายจะนานเทาใด

12

ขนท 2 การตดตอกบองคกรทจะเปนสมาชกหรอภาคสมาชก (Courtship) หลงจาก

ตดสนใจเลอกองคกรทเหนวาเหมาะสมจะเขารวมเครอขายไดแลว กเปนขนตอนของการตดตอ

สมพนธเพอชกชวนใหเขารวมเปนเครอขายในการทางาน ซงขนตอนนเปนการสรางความคนเคยและ

การยอมรบ รวมทงความไววางใจระหวางกน และถอวาเปนขนตอนของการแลกเปลยนขอมลขาวสาร

ซงกนและกน อาจเรยกวา เปนขนตอนการเตรยมกลมหรอเตรยมเครอขาย (Pre-group)

ขนท 3 ขนตอนการสรางพนธกรณรวมกน (Commitment) เปนขนตอนของการสราง

ความผกพนธรวมกน หมายถง การตกลงในความสมพนธตอกน ขนตอนนเปนการตกลงวาจะทางาน

รวมกน อาจกระทาไดโดยการแลกเปลยนความรภายในกลม หรอแลกเปลยนความรกบองคกรภายนอก

เชน ศกษาดงาน เชญวทยากรมาถายทอดความร เปนตน อาจเรยกวา กลมศกษาเรยนร (Learning

group)

ขนท 4 ขนตอนการพฒนาความสมพนธ (Building) เปนขนตอนทการสรางเครอขาย

ปรากฏผลงานเปนรปธรรม เปนขนตอนของการเรมทากจกรรมโดยใชทรพยากรรวมกน ขณะเดยวกน

มการตกลงรวมกนในการบรหารจดการกลมโดยการกาหนดวตถประสงค บทบาทสมาชก เปนตน

อาจเรยกขนตอนนวา ขนกลมกจกรรม (Action group)

ขนท 5 หลงจากขนตอนการพฒนาความสมพนธ จนนาไปสการทากจกรรมรวมกน

เ มอผลงานเปนทปรากฏ องคกรเครอขาย ร สกวาไดรบประโยชนจากการเขา เปนเครอขาย

ความสมพนธของเครอขายจะแนนแฟนขนพรอมกบการเรยนรรวมกน หรออาจปรากฏในรปของการ

ขยายกจกรรมหรอการขยายกลมตามพนทหรอตามลกษณะกจกรรม

1.4 เปาหมายของการสรางเครอขาย

อภญญา เวชยชย (2540) ไดเสนอแนะวา การสรางเครอขายมเปาหมาย ดงน

1) เพอขยายวงความสมพนธใหกวางขวางขนเพอนาไปสการขยายกจกรรม การขยาย

ความชวยเหลอเกอกลทมตอกน ตลอดจนพฒนาศกยภาพของแตละองคกรใหแสดงบทบาททง “ ผให ”

และ “ ผรบ ” อยางเหมาะสม

2) เพอสรางกระบวนการเรยนรแลกเปลยนประสบการณซงกนและกนโดยผานการ

ตดตอกนโดยตรงระหวางบคคลหรอกลมตางๆ ทเขารวมในเครอขาย

3) เพอเปนการแลกเปลยนผลประโยชนทางวตถแกกน และเปนการแบงปนทรพยากร

ใหแกกลมทดอยโอกาสกวา

4) เพอประโยชนในการรวบรวมและเผยแพรขาวสารขอมลระหวางองคกร

13

5) เพอเปนแหลงสาหรบการทางาน การสนบสนนตางๆ เพอจะนาไปปฏบตเปน

กจกรรมของตนเอง และยงทาใหเกดการรวมหมทมอทธพลมากกวาองคกรแตละองคกรอยางมากมาย

6) เปนเวทสาหรบการปฏบตงานรวมในพนท

7) เพอรวมตวกนนาประเดนปญหารองเรยนสหนวยงานทเกยวของหรอนาไปสการ

เสนอ หรอผลกดนนโยบายทเหมาะสมมากกวาเดม

1.5 องคประกอบของเครอขาย

นกวชาการหรอผรไดกาหนดองคประกอบของเครอขายทางสงคม ไวหลายแนวทาง ดงน

Waner (อางถงในปารชาต สถาปตานนท และชยวฒน ถระพนธ, 2546 : 9) กลาวถง

องคประกอบของเครอขาย โดยใชตวอกษรยอภาษาองกฤษ คอ LINK ซงประกอบดวย (1) การเรยนร

(Learning) (2) การลงทน (Investing) (3) การดแล (Nursing) และ (4) การรกษา (Keeping)

เกรยงศกด เจรญวงศศกด (2543) ไดกลาววา องคประกอบของเครอขาย มดงน

1) การรบรมมมองรวมกน ( Common perception) สมาชกทเขามาอยในเครอขาย

ตองมความรสกนกคดและการรบรรวมกนถงเหตผลการเขารวมเปนเครอขาย อาท มความเขาใจใน

ปญหาและมสานกในการแกไขปญหารวมกน มประสบการณในปญหารวมกน มความตองการความ

ชวยเหลอในลกษณะทคลายคลงกน เปนตน ซงจะสงผลใหสมาชกของเครอขายเกดความรสกผกพน

ในการดาเนนกจกรรมบางอยางรวมกนเพอแกปญหาความเดอดรอนทเกดขน

การรบรรวมกนถอเปนหวใจของเครอขายททาใหเครอขายมความตอเนอง เพราะหาก

สมาชกไมมความเขาใจในการเขารวมเปนเครอขายจะทาใหการประสานงาน และการขอความรวมมอ

ในการดาเนนการเปนไปอยางยากลาบากเพราะตางคนตางกใชกรอบการมองโลกคนละกรอบเหมอน

ใสแวนตากนคนละส ยอมมองปญหาหรอความตองการทเกดขนไปคนละทศทาง แตมไดความหมายวา

สมาชกของเครอขายไมสามารถจะมความคดเหนแตกตางกน เพราะมมมองทแตกตางยอมมประโยชน

ชวยใหเกดการสรางสรรคในการทางาน แตความคดทแตกตางนสมาชกเครอขายยอมรบกน มฉะนน

ความแตกตางทมอยจะนาไปสความแตกแยกและแตกหกในทสด

2) การมวสยทศนรวมกน (Common vision) วสยทศนรวมเปนการมองเหนภาพของ

จดมงหมายในอนาคตรวมกนระหวางสมาชกในกลม การรบรเขาใจถงทศทางเดยวกนและการม

เปาหมายทจะไปดวยกนจะชวยทาใหขบวนการเคลอนไหวมพลง เกดเอกภาพและชวยบรรเทาความ

14

ขดแยงอนเกดจากมมมองความคดทแตกตางลงไปไดในทางตรงขาม เมอใดทวสยทศนหรอเปาหมาย

สวนตวขดแยงกบวสยทศนหรอเปาหมายของเครอขายพฤตกรรมการปฎบตของสมาชกกจะเรม

แตกตางจากสงทสมาชกเครอขายกระทารวมกน ดงนน แมวาวสยทศนรวมกนเปนสงทตองใชเวลาใน

การสรางใหเกดขน แตกจาเปนตองสรางใหเกดขนใหไดและสมาชกของเครอขายกควรมวสยทศนยอย

สวนตวทสอดคลองไปดวยกนกบวสยทศนของเครอขาย แมอาจไมไดซอนทบอยางแนบสนทกบ

วสยทศนของเครอขาย แตอยางนอยกควรสอดรบไปในทศทางเดยวกน

3) การเกดผลประโยชนและความสนใจรวมกน(Mutual Interests/benefits) เครอขาย

เกดจากทสมาชกแตละคนกมความตองการของตนเอง แตความตองการเหลานนจะไมสามารถบรรล

ผลสาเรจไดหากสมาชกตางคนตางอย ความจากดนทาใหเกดการรวมตวกนบนฐานของผลประโยชน

รวมทมากเพยงพอจะดงดดใจใหรวมเปนเครอขาย ดงนน การรวมเปนเครอขายจงตองตงอยบนฐาน

ของผลประโยชนทมรวมกน ซงผลประโยชนในทนครอบคลมทงผลประโยชนทเปนตวเงนและไมใช

ตวเงน อาท เกยรตยศ ชอเสยง การยอมรบโอกาสในความกาวหนา ความสข ความพงพอใจ ฯลฯ

กลาวโดยสรปกคอ การทจะดงใครเขามามสวนรวมในขบวนการเครอขาย จาเปนทจะตองคานงถง

ผลประโยชน ทเขาจะไดรบจากการเขารวม และในหลายกรณอาจเปนการพจารณาลวงหนากอนทเขา

จะรองขอดวยซ า แมผลประโยชนทแตละคนไดรบอาจมากนอยแตกตางกน แตทกคนไดรบ

ผลประโยชน เมอใดสมาชกไดรบประโยชนรวม หรอเมอเขาคดคานวณแลวเขาเสยมากกวาได เขากจะ

เรมถอยตวเองออกจากเครอขายไป หรอเมอเขาไดรบการสนองตอบตอความตองการทมอยางสมบรณ

แลวเขากจะออกไปจากเครอขายในทสด ประเดนสาคญอกประการกคอ ผลประโยชนทเขาจะไดรบ

ตองเพยงพอสาหรบเขาในการทจงใจใหเขามสวนรวมในทางปฏบตจรง โดยไมไดมสวนรวมแบบ

ประดบทมเพยงตาแหนงหรอรายชอในเครอขายแตไมมการเขารวมปฏบตจรงในเครอขาย

4) การมสวนรวมของสมาชกเครอขายอยางกวางขวาง (All Stakeholders

Participation) การมสวนรวมของสมาชกในเครอขาย นบเปนกระบวนการทสาคญมากในการพฒนา

ความเขมแขงของเครอขาย เพราะกระบวนการมสวนรวมทกฝายในเครอขาย (All Stakeholders in

Network) ยอมเปนเงอนไขททาใหเกดการรวมรบรรวมคด รวมตดสนใจและรวมลงมอกระทาอยาง

เขมแขง ดงนน สถานะของสมาชกในเครอขายจงควรเปนไปในลกษณะของความเทาเทยมกน (Equal

Status) ในฐานะของ “หนสวน (Partner)” ของเครอขาย ซงเปนความสมพนธในแนวราบ (Horizontal

Relationship) ทเทาเทยมกนแทนความสมพนธในแนวดง (Vertical relationship) หมายความวา

หากการรวมตวเปนเครอขายเกดขนระหวางรฐกบชมชนทองถนหนวยงานภาครฐ กตองวางสถานะของ

ตนเองเทยบเทากบประชาชนในฐานะของสมาชกเครอขายมใชการวางตวเปนเจานายเหนอประชาชน

อยางไรกตาม แมจะยากในทางปฎบตในหลายๆ กรณเพราะตองอาศยการเปลยนกรอบความคดของ

15

สมาชกในเครอขายและการสรางบรบทแวดลอมอนๆ เขามาประกอบดวย แตกยงเปนสงทจาเปนตอง

กระทาหากตองการสรางเครอขายทเขมแขง

5) การเสรมสรางซงกนและกน (Complementary Relationship) องคประกอบทจะทา

ใหเครอขายดาเนนไปอยางตอเนองกคอ การทสมาชกของเครอขายตางกตองเสรมสรางซงกนและกน

โดยทจดแขงของฝายหนงไปชวยเสรมจดออนของอกฝายหนง ซงจะทาใหผลประโยชนทเกดขนจาก

การรวมตวเปนเครอขายมากกวาการไมสรางเครอขายแตตางคนตางอย ตวอยางเชน นกวชาการทเขาใจ

สภาพทองถน เขาไปทาการวนจฉยรวมกบประชาชนในทองถน กจะชวยใหเกดการสะสมองคความร

ของทองถนอยางเปนระบบอนเปนประโยชนตอชมชน ในขณะทประชาชนในทองถนกใหขอมลและ

ความรวมมอในการศกษาวจย หรอการทมลนธขององคกรธรกจชวยสนบสนนดานเงนแกองคกร

ประชาชน ขณะเดยวกนความสาเรจขององคกรประชาชนกสรางชอเสยงแกองคกรธรกจนนดวย

6) การพงพงองรวมกน (Interdependence) เนองจากธรรมชาตความจากดของสมาชก

ในเครอขายทงดานทรพยากร ความร เงนทน กาลงคน ฯลฯ สมาชกของเครอขายจงไมสามารถดารงอย

ไดอยางสมบรณดวยตวเอง การจะทาใหเปาหมายรวมสาเรจไดนนสมาชกตางจาเปนตองพงพาซงกน

และกนระหวางสมาชกในเครอขายเพอใหเกดการเสรมสรางซงกนและกน การจะทาใหสมาชกหรอ

หนสวนของเครอขายยดโยงกนใหแนนหนา จาเปนตองทาใหหนสวนแตละคนรสกวา หากเอา

หนสวนคนใดคนหนงออกไปจะทาใหเครอขายลมลงไปได การดารงอยของหนสวนแตละคนจงจาเปน

ตอการดารงอยของเครอขาย ซงการพงพงรวมกนนจะสงผลทาใหสมาชกตองมการปฏสมพนธระหวาง

กนโดยอตโนมต

7) การปฏสมพนธเชงแลกเปลยน (Interaction) สมาชกในเครอขายตองทากจกรรม

รวมกนเพอใหเกดการปฏสมพนธระหวางสมาชกดวยกน เชน มการตดตอกนผานทางการเขยนหรอ

การพบปะพดคย การแลกเปลยนความคดเหนซงกนและกน หรอมกจกรรมประชมสมมนารวมกน

เปนตน ซงผลของการปฏสมพนธน ตองกอใหเกดการเปลยนแปลงในเครอขายตามมาดวย

ปฏสมพนธดงกลาวจะเปนลกษณะความสมพนธเชงแลกเปลยนระหวางกน (Reciprocal exchange)

มใชปฏสมพนธฝายเดยว (Unilateral Exchange) ยงสมาชกมการปฏสมพนธกนมากเทาใด กจะยงเกด

ความผกพนภายในระหวางกนมากขนเทานน ซงจะชวยใหเกดการเชอมโยงในระดบทแนนแฟน

มากยงขน (Highly Integrated) นอกจากน การปฏสมพนธยงชวยใหเกดการเรยนรระหวางกนมากขน

จะชวยใหเครอขายเขมแขงยงขน องคประกอบขางตนไมเพยงจะเปนประโยชนในการนาไปชวย

จาแนกระหวางเครอขายแทกบเครอขายเทยมเทานน หากยงชวยแสดงใหเหนถงปจจยทจะมผลตอ

การเสรมสรางความเขมแขงของเครอขายดวย

16

1.6 การบรหารจดการเครอขาย

เครอขายเปนองคกรประเภทหนง เครอขายจะบรรลเปาหมายของการจดตงไดตองอาศย

การบรหารจดการทด หากจะถามวา การบรหารจดการทดควรมลกษณะเชนไร ซงไมมคาตอบท

สาเรจรป การบรหารจดการเครอขาย ถอวาเปนหวใจทสาคญไมนอยกวากระบวนการอนๆ ของการ

ทางานลกษณะเครอขาย โดยท Robin Sharp (1990) กลาววา การบรหารเครอขายงานพฒนาไมม

กฏเกณฑทแนนอนตายตว ไมมแมกระทงแนวทางทอาจจะยอมรบเอามาใชทวไปได เพราะวาปกต

แตละเครอขายจะประดษฐคดคนวธการบรหารของตนเองใหเหมาะสมกบสมาชก และสภาพการณ

แวดลอม กระบวนการคดคนนมกจะมลกษณะลองผดลองถก

แนวทางในการจดการเครอขายมหลกการทสาคญ 2 ประการ คอ

1) การพจารณาสภาพของเครอขายวาอยในชวงใดของวงจรชวต

2) การบรหารทสรางโดยภาครฐและภาคเอกชน/ชมชน มเงอนไข คานยมและ

วฒนธรรมทตางกน การกอรปเครอขาย อาจเกดไดจาก 2 แนวทางใหญๆ คอ รฐมสวนเปนผรเรม และ

เครอขายทประชาชนเปนแกนนาจดตง

ปรดา เรองวชาธร (2547) ใหความหมาย “การบรหารองคกร” วา หมายถง “การจดการ

ปจจยทงดานกาลงคน ซงหมายถง สตปญญา จตใจ ทกษะความสามารถดานตางๆ ของแตละคน และ

ปจจยดานวตถ อปกรณ รวมถงทนทรพยในการดาเนนงาน แลวผสมผสานใหดาเนนตามยทธศาสตร

หรอแผนงานทวางไวอยางสมดลลงตว เพอนาไปสผลหรอเปาหมายทตองการ” ดงนน หากนาแนวคด

ดงกลาวไปประยกตใชในการบรหารเครอขายชมชน ยอมหมายถง การทองคกรชมชนทรวมตวกน และ

ทากจกรรมรวมกนตองมการจดการปจจยกาลงคนดวยการพฒนาสตปญญา ทกษะความสามารถ

ในการดาเนนงาน และพฒนาความสมพนธภายในเครอขาย รวมทงการจดการปจจยดานวตถและทน

ในการดาเนนงานของเครอขายดวย ซงทนในทนนาจะหมายความรวมทงทนทรพยทจาเปน ทนมนษย

และทนทางสงคมดวย

Badaracco ( 1998 : 193-184) เสนอวา จดเรมตนในการทจะเขาใจการบรหารจดการ

เครอขายกคอ การตรวจสอบปจจยทสนบสนนหรอเปนอปสรรคตอการเกดประสทธผลของเครอขาย

เชน การสอขอความและการสรางความรในการทางานภายในองคการ ปจจยเหลานมความสาคญหรอ

มนาหนกไมเทากนในแตละสถานการณ ขนอยกบ

17

1) ความชดเจนในเปาหมายของเครอขาย

2) แรงจงใจทจะสรางและแบงปนความรในการทางาน

3) การมทรพยากรตางๆ อยางเพยงพอ รวมถงการมทรพยากรทมคณภาพ

4) การมผนาทใหความสาคญตอความสาเรจของเครอขาย

5) การทางานเปนทมและการมความผกผนตอความสาเรจของเครอขายในทกระดบ

ขององคกรทเปนเครอขาย

6) การสนบสนนระหวางกน รวมทงความพรอมทลมเหลวหรอประสบความสาเรจ

รวมกน

7) ความไววางใจกน

นอกจากน ขนฏฐา กาญจนรงษนนท (2551) ไดนาเสนอแนวทางการบรหารงาน

เครอขายไววา ตองใหความสาคญใน 3 เรอง คอ

1. การจดการใหมการแลกเปลยนระหวางสมาชก

2. การจดการใหมการตดตอสอสารระหวางสมาชก

3. การจดการใหมความสมพนธทางสงคมระหวางสมาชก

อยางไรกตาม การทจะบงบอกวา การบรหารจดการของเครอขายใหบรรลเปาหมายไดนน

จะตองพจารณาถงประเดนการมสวนรวมอยางจรงจงขององคกรสมาชก ปญหาในการทางานเครอขาย

เกณฑทใชวดประสทธผลของเครอขาย เปนตน ดงนนคาถามทนาจะตองถามในการบรหารจดการ

เครอขาย ไดแก

1) ปญหาในการทางานเครอขายมอะไรบาง

2) เกณฑอะไรทจะนาใชในการวดประสทธผลของเครอขาย

3) จะบรหารจดการเครอขายอยางไร บทบาทขององคกรภาค เครอขายควรมอะไรบาง

4) มความแตกตางกนอยางไรระหวางการบรหารเครอขายชนดตางๆ เชน เครอขาย

ตามกจกรรม เครอขายตามพนทหรอเครอขายทมแมขาย และเครอขายทไมมแมขาย

5) องคประกอบความสาเรจในการทางานแบบเครอขาย

18

ดงนน การบรหารจดการเครอขาย จะตองมความเขาใจประเดนตางๆ ดงน

1. ปญหาในการทางานเครอขาย

ปญหาในการทางานลกษณะเครอขายสามารถแบงเปน 2 ระดบ (นฤมล นราทร, 2543)

ไดแก

1) ปญหาการดาเนนงานภายใน ความแตกตางในดานวฒนธรรมในการทางาน

ระหวางเครอขาย ความแตกตางทงในดานบคลกภาพ ความรความสามารถระหวางบคคลทมารวมเปน

เครอขาย ปญหาทมกพบในการทางานประการแรก ไดแก การแบงหนาทในการทางานเครอขาย

เนองจากสมาชกทกคนมงานประจาอย ไมมใครตองพ งพงเครอขายจงทาใหเครอขายอาจไมมผล

ในการเคลอนไหวหรอทากจกรรมเทาทควร ประการทสอง เปนปญหาเรองความสามารถในการ

บรหารจดการเครอขายโดยเฉพาะเรองการประสานงาน สวนปญหาอนๆ เชน การขาดทนเพอการ

ดาเนนกจกรรม ไมมทนสนบสนน และขาดวธการประเมนผลเครอขายฯลฯ

2) ปญหาของเครอขายในภาพรวม ปญหาทพบ ไดแก เครอขายมงเนนความสาเรจ

มากเกนไปทาใหมองขามความสาคญของการเรยนรและสรางประสบการณในการทางานรวมกน

ประการทสอง เครอขายขาดความชดเจนในกระบวนการทางาน ขาดความสามารถในการมอง

สภาพการณทงในระดบลกและระดบกวาง และขาดการทางานอยางตอเนอง ประการทสาม ขาดแนว

รวมในการทางาน เนองจากเครอขายทจะสามารถทางานบรรลวตถประสงคได ตองมแนวรวมท

หลากหลายมใชเฉพาะองคกรประเภทเดยวกนเทาน น แตตองมแนวรวมในระดบกวาง เชน

นกวชาการและสอตางๆ และประการทส เครอขายขาดผนาทมความสามารถและมวสยทศน

ยงไปกวานน ปญหาของเครอขายท Starkey (1997) พบมหลายประการดงน

1) เครอขายทไมมทศทางวตถประสงคทชดเจนยากทจะพฒนากจกรรมของเครอขาย

ใหตอบสนองความตองการของสมาชกไดอยางตอเนอง

2) เครอขายทมสมาชกหลากหลายประเภทหรอมความแตกตางมากระหวางฐานะ

ขนาดความเขมแขงและสถานภาพอนๆ ของสมาชก หนวยงานใหญมทรพยากรมากและสถาบนท

เจาหนาทมการศกษาสง เชอมนในตวเองมแนวโนมทจะครอบงาองคกรทมขนาดเลกกวา

3) การรวมศนยเกดขนเมอผประสานงานของเครอขาย เลขานการ คณะทางานและ

คณะกรรมการเรมควบคมและดาเนนการเครอขายในนามของตนเองมากกวาการประสานงานและ

อานวยความสะดวกใหกบกจกรรมของสมาชก การตดสนใจถกรวมศนยและการตดตอสอสารภายใน

เครอขายดาเนนการโดยเลขานการ

4) บอยครงทเครอขายประสบปญหาเนองจากการขาดเงนทนสาหรบกจกรรมและ

การประสานงานภายในเครอขาย โดยเฉพาะคาใชจายในการเดนทางเพอใหสมาชกมารวมในกจกรรม

19

ของเครอขาย สวนเครอขายทมทนกมกเกดความเครยดเนองจากปญหาในการจดการและจดสรร

คาใชจายใหกบสมาชกใหทวถง

5) เนองจากภายในเครอขาย ขอมลขาวสารจะแพรกระจายไประหวางคนหนงไป

ใหกบคนอนๆ ไดอยางเสรทาใหอาจมการสงขาวสารขอมลทไมถกตอง เครอขายตองสรางบรรยากาศ

ทเอออานวยใหคนซกถาม หรอวพากษวจารณเพอตรวจสอบความถกตองของขอมลขาวสารภายใน

เครอขายได

6) เครอขายสามารถถกกระทบจากการแขงขนของเครอขาย หรอองคกรอนทมงาน

คาบเกยวกนซงอาจนาไปสการรวมมอกน แตกอาจนาไปสการแขงขนเพอใหไดรบการยอมรบ

การสนบสนนทรพยากรและการเพมจานวนสมาชกไดเชนกน แหลงทนสามารถใชจานวนเครอขายทม

ใหเลอกเปนขออางทจะไมใหทนสนบสนนกจกรรมของเครอขายทคลายคลงกน

7) การแขงขนระหวางเครอขายทมขอบเขตการดาเนนงานเหลอมซอนกนอาจนาไปส

ความรวมมอกนและการชวงชงเพอใหไดรบการยอมรบ การสนบสนน และการเขาเปนสมาชกได

ในขณะเดยวกน ทงนพบวา การแขงขนเปนตวการสาคญในการทาลายเครอขายทอยลาดบทายๆ และ

มทรพยากรนอยอกดวย

8) การตดตามและประเมนผลเครอขายมคอนขางนอย เนองจากธรรมชาตของ

เครอขายคอความไมเปนระบบ และมโครงสรางหลวมทมงเนนความกาวหนาในอนาคตไมใช

ประสบการณในอดต นอกจากนยงพบวา เปนการยากทจะนยามตวชวดความสาเรจของเครอขาย และ

คณลกษณะของผลและประโยชนของการสรางเครอขายใหมความเทยง

9) เครอขายระดบชาตและเครอขายระหวางประเทศหลายแหงพบปญหาอปสรรคทาง

การเมองทาใหมสภาพทไมมนคงและถกควบคมอยางเขมงวดโดยเฉพาะการแลกเปลยนขาวสารและ

การวจารณรฐบาล

2. การประเมนประสทธผลของเครอขาย

ปญหาหนงทเกดขนในการประเมนประสทธผลของระบบใดๆ กคอ จะประเมนตรงจดใด

ประเดนใดทควรเปนประเดนหลกในการประเมน แนวคดหนงทนาจะใชในการประเมน คอแนวคด

ของ Cameron (อางถงใน Daft,1998) ซงใชทฤษฎในการประเมนประสทธผลขององคกรทง 4 ทฤษฎ

คอ

1) Goal Model ประเมนประสทธผลขององคกรจากระดบของการบรรลเปาหมาย

2) System-Resource Model ประเมนประสทธผลขององคกรจากความสามารถในการ

จดหาทรพยากรทจาเปน

20

3) Internal Process Model ประเมนประสทธผลขององคกร จากกระบวนการในการ

ทางาน เชน ความสมพนธระหวางผปฏบตงาน การตดตอสอสารทชดเจน และเปนการสอสารแบบ

สองทาง การกระจายอานาจการตดสนใจไปใหแกฝายทมขอมลสาคญตอการตดสนใจในประเดนนนๆ

บรรยากาศการทางานทเปนมตรและปรกษาหารอกนโดยสมาเสมอ ฯลฯ

4) Strategic Constituencies Model ประเมนประสทธผลจากความพอใจของผม

สวนไดสวนเสยสาคญ

ทฤษฎ เกณฑการประเมน เงอนไข

Goal Model การบรรลเปาหมาย เปาหมายชดเจน วดได

System-Resource Model จดทรพยากรทตองการได สามารถระบ ตรวจสอบทรพยากร

ทเปนปจจยนาเขาได

Internal process Model การทางานราบรน ความสมพนธ ทชดเจนระหวาง

ก ระ บ วนก า รทา ง า นแล ะ ผ ล ท

ตองการ

Strategic Constituencies

Model

ความพงพอใจของผ ม สวนได

สวนเสย

ผมสวนไดสวนเสยมอทธพลใน

เครอขาย

แบบประเมนประสทธผลของเครอขาย

ความเปนเครอขายมขอจากดททาใหการประเมนเปนไปไดไมงาย เพราะการพฒนา

เครอขายมขนตอนในการพฒนา และในแตละขนตอนกม “ผลลพธ” อย ดงนนในการประเมน

ประสทธผลของเครอขายจงตองคานงถงขนตอนในการพฒนาเครอขายดวยโดยอาจจะตองประเมน

เปนขนๆ ไป ดงนนในการประเมนประสทธผลของเครอขาย Alter and Hage (1993) จงเสนอคา

จากดความของคาวา “ประสทธผล” ใหหมายถง การรบรระหวางผบรหารและผปฏบตงานใน

เครอขายวา การทางานของเครอขายประสบผลสาเรจตามเปาหมายและเครอขายทางานโดยราบรน

1.7 การประสานงานของเครอขาย

แมจะเปนทยอมรบกนวาไมมทฤษฏการบรหารใดทเหมาะสมสาหรบทกสถานการณ

เพราะวา การบรหารเปนทงศาสตรและศลปะ หลกการสาคญในการบรหารคอ การเขาใจเรองเปาหมาย

ขององคกร โครงสราง กระบวนการทางาน รวมถงการประสานงาน การตดตอสอสาร การตดสนใจ

21

ภาวะผนา ความเขาใจกระบวนการการบรหาร สงเหลานการบรหารจดการเครอขายตองมความเขาใจ

โดยเฉพาะประเดนของการประสานงาน และหลกในการทางานเปนเครอขาย ในประเดนของการ

ประสานงานนน ผททาหนาทเชนนจาเปนตองมความเขาใจในบทบาท หนาทและคณสมบตของ

องคกรททาหนาทประสานและองคกรเครอขายทเปนสมาชกดวย

บทบาทหนาทขององคกรเครอขาย

1) รวมปรกษาหารอและมกจกรรมรวมกบเครอขาย

2) สนบสนนใหเกดปฏสมพนธระหวางองคกรสมาชก

3) มพนธกรณรวมกบเครอขายพรอมทจะสละประโยชนบางประการเพอสวนรวม

4) ดาเนนกจกรรมตามแนวทางทไดรวมกนวางไวและมสวนรวมในกจกรรมของ

เครอขาย

5) ใหขาวสาร ความร ประสานงาน และประชาสมพนธ สรางจตสานกแกผทเกยวของ

เพอใหมแนวรวมกบเครอขายมากยงขน

6) จดกจกรรมรวมกนระหวางสมาชกเครอขาย เพอแลกเปลยนความร ประสบการณ

และระดมสมองเพอพฒนางานของเครอขาย

7) ระดมทรพยากรเพอการพฒนาภารกจของเครอขาย

8) ตดตาม ตรวจสอบการดาเนนงานและใหขอเสนอแนะตอเครอขายและกลมท

เกยวของกบเปาหมายทเครอขายกาหนดไว

บทบาทหนาทและคณสมบตขององคกรประสานงาน

1) แจกจายขาวสารขอมลอยางสมาเสมอตอเครอขายโดยอาจทาในรปจดหมายขาว

2) เผยแพรขาวสารขอมลสสาธารณะซงอาจทาในรปการจดประชม จดกจกรรม

3) เปนผสรรหากลมสนใจทอาจเขารวมกจกรรมของเครอขายโดยชกชวนใหกลม

เหลานนเขารวมดวย

4) เปนผประสานงานระหวางหนวยงานตางๆ เพอทจะสรางความสมพนธระหวาง

องคกรภายนอกและสมาชกเครอขาย

5) สนบสนนใหเกดปฏสมพนธระหวางองคกรสมาชกเครอขาย

6) จดหาทนสาหรบเครอขายรวมทงชวยหาทนทากจกรรมสาหรบองคกรสมาชก

7) รเรมและจดกจกรรมหลกสาหรบเครอขาย

22

การประสานงานทดและมประสทธภาพ ตองมองคประกอบ ดงน

1) มการสอสารระบบเปด (Open Communication) หมายถงการสอสารอยางเปดเผย

เปนการสอสารแบบสองทาง ผสอสารสามารถโตตอบกนไดอยางมอสระ

2) บรรยากาศในการทางานเปนแบบสมานฉนท (Harmony) ทางานกนแบบพนอง

รจกวธการและมารยาทในการอยรวมกน รจกใหเกยรตและเคารพซงกนและกน ตองมศรทธาและความ

เชอมนในความดของกนและกนระดบหนง รวมทงตองมกจกรรมทจะรกษาความสมพนธทดตอกน

อนเปนเงอนไขของการสรางความสมานฉนท

3) การทางานสอดคลองกน (Synchronize) หมายถง ผสมผสานกนได การทางานจะ

สอดคลองกนไดตองมความสมานฉนท ขณะเดยวกนตองรจกจดออน จดแขงของตนเอง และผทตน

ทางานดวย รจกนาจดแขงของแตละฝายมาสรางเสรมการทางานของเครอขาย

4) เปนไปตามเปาหมายและทนเวลา (Reaching the Goals with the Time Limitation)

เหตผลหนงทนาไปสการสรางเครอขาย คอความจาเปนดานประสทธภาพ เชนความรวดเรวทนเวลา

และประหยดคาใชจาย หากทางานไมทนเวลาและไมเปนไปตามเปาหมายเครอขายยอมไมม

ประสทธภาพ

1.8 วธการธารงรกษาเครอขาย

เครอขายจาเปนตองมความย งยนหรอไม จดประสงคของการจดตงเครอขายกเพอดาเนน

กจกรรม เมอกจกรรมลลวงเครอขายกนาจะสลายตวไป ในทางปฏบตมทงเครอขายทสลายตวไป

เมองานสาเรจและเครอขายทสลายตวไปเพราะเปนเครอขายทไมมกจกรรม จงไมสามารถบรรล

เปาหมายทตงไว การมองความย งยนของเครอขายจงนาทจะมองความสามารถในการขยายเครอขายเพอ

สรางแนวรวมในการทางาน รวมทงการขยายกจกรรม ขยายพนทการทางาน

อยางไรกตามการธารงรกษาเครอขาย เพอใหเครอขายสามารถดาเนนการไดอยางตอเนอง

โดยยทธศาสตรทสาคญในการรกษาเครอขายไดแก

1) ตดตอสอสารกบสมาชกอยางตอเนอง เชน ผานทางจดหมายขาวหรอการจด

ประชมประจาปหรอจดเวทสญจร เปนตน

2) ใหความสาคญกบเครอขาย

3) สงเสรมใหสมาชกมกจกรรมเพอมปฏสมพนธกนอยางตอเนอง

4) กระตนใหสมาชกตนตวและสนใจในการดาเนนงานของเครอขายอยางตอเนอง

23

5) การเปลยนแปลงผนาอาจเปนอกวธการหนงในการรกษาเครอขายไว

6) อานวยความสะดวกดานตาง ๆ แกสมาชก

7) การสรางผนารนใหมอยางตอเนอง

1.9 ประโยชนของการสรางเครอขาย

ในความเปนจรง หนวยงานดานการพฒนาทางสงคม ไมวาจะเปนหนวยงานพฒนาภาครฐ

ตางหนวยตางทางานกนไปไมเคยเกยวของกบหนวยงานททางานคลายคลงกน ยงอยกบการแกปญหา

วนตอวนเพอใหหนวยงานของตนอยรอด มการทางานซ าซอนในพนทเดยวกน การทางานใชกรอบ

ความคดหรอหลกการเฉพาะทเคยใชอยางใดอยางหนงพฒนาในสาขาแคบๆ และเปนไปตามนโยบาย

ขององคกร เมอเปนเชนน ยอมตองการเครองมอในการพฒนา ซงอาจเปนปจจยนาเขา อนไดแก

เทคโนโลย การฝกอบรม แนวคดในการวจย ขอเสนอโครงการหรออนๆ ทเกยวของ แมกระทง

กจกรรมการพฒนาบคคลหรอองคกรกจะใชสงตางๆ ทพอจะหาไดใกลมอและอาจมการออกแบบใหม

หรอสรางขนใหมถาจาเปน ซงตองการเวลา วสยทศน ประสบการณ หรอสงเอออานวยอนๆ ทจะทาให

สามารถพจารณาไดวา จาเปนตองใชเครองมอนนจรงๆ หรอไม มเครองมออนทพอจะหาได และ

สามารถจะนามาใชในทองถนหนงในเวลาทกาหนดไดอยางไร เครอขายสามารถชวยแกปญหาขางตน

ไดดวยการเปดโอกาสใหบคคลและองคกรไดแลกเปลยนขอมลขาวสาร รวมท งบทเรยนและ

ประสบการณกบบคคลหรอองคกรทอยนอกหนวยงานของตนและใหความรวมมอซงกนและกน

ดงนน การสรางเครอขายสามารถอานวยประโยชนใหแกองคกร/หนวยงานตางๆ ดงน

1) เปนเวทสาหรบแลกเปลยนความคดและประสบการณ ใหความชวยเหลอ ชวย

แกปญหา ชวยสนบสนน และเกอกลซงกนและกน

2) สรางการทางานเปนทม สามารถระดมความคดเหนทเปนประโยชนไดอยาง

หลากหลายกอใหเกดพหปญญา ทาใหงานมประสทธภาพและประสบผลสาเรจทด

3) เปนฐานสาคญในการปฏรปการศกษาและพฒนาประเทศ ประชาชนไดมสวนรวม

ในการดาเนนกจกรรมทสนใจ

4) สามารถทาการเผยแพรและประชาสมพนธงานไดอยางทวถง

5) เปนพลงในการตอรองเพอสงทถกตองเกดพลงทเขมแขงในการดาเนนงานผลกดน

เรองทเครอขายสนใจใหประสบผลสาเรจ

6) ทาใหการบรหารจดการทรพยากรมประสทธภาพมากยงขน

24

1.10 ปจจยความสาเรจการดาเนนงานของเครอขาย

ธนา ประมขกล (2547) กลาววา ความสาเรจของเครอขายจะตองประกอบดวยปจจย

เหลาน

1) ความเขาใจ เครอขายทตงขนและลมไปอยางรวดเรวในเวลาตอมา มสาเหตสาคญ

ประการแรกมาจากการทเครอขายไมสามารถสรางความเขาใจใหตรงกนไดระหวางมวลสมาชก

โดยอาจเปนความไมเขาใจตอวตถประสงคของเครอขาย ต งแตเรมตนหรอเปนความไมเขาใจ

ในบทบาทของสมาชกทตนเองเปนอยนนวา มบทบาทอยางไร เปนบทบาทหลกหรอบทบาทสนบสนน

ดงนน เมอเครอขายทตงขนไดดาเนนการไปชวงระยะเวลาหนง สมาชกทไมเขาใจวตถประสงคกอาจ

ถอนตวออกไป ดวยเหนวาเครอขายไมสามารถตอบสนองตอความตองการของตนเองหรอสาหรบ

สมาชกทไมเขาใจบทบาทของแตละสวนกอาจเกดเปนความสบสนวา กจกรรมแตละกจกรรม ใคร

ควรเปนแกนหลกและใครควรเปนผสนบสนน เชน หนวยงานภาครฐกไปทาบทบาทการเปนแกนหลก

(แทนทจะเปนบทบาทของกลมคน ชมชนเจาของพนท) ในขณะทผทเปนแกนหลกเองกอาจจะยง

เคยชนกบรปแบบเดมของการเปน “ผรวมกจกรรม” ทรอคอยการนาจากภายนอก

2) ความเปนประชาธปไตย การทสมาชกทกคนในเครอขายมอสระทางความคด สงท

ตามมากคอ ความหลากหลายทมทงคลายคลงกนและแตกตางกนของความคดทแสดงออกมา ดงนน

จดเรมตนทจะทาใหความแตกตางเหลานอยดวยกนไดอยางราบรนคอ การใหเกยรต ยอมรบความ

คดเหนของกนและกน ซงเทากบเปนการเปดโอกาสใหสมาชกท งหลายไดเหนทางเลอกอนๆ

ทนอกเหนอไปจากทตนคดเหนตามประสบการณทจากดของแตละบคคลและเมอไดเกดปฏสมพนธ

ทางความคดระหวางกนแลว จดเดน จดดอยของแตละทางเลอกจะไดรบการวเคราะหอยางเปนเหต

เปนผล เพอใหไดขอสรปทเปนผลจากการหลอมรวมของทกความคดมาเปนทางเลอกทเหมาะสมทสด

บนพนฐานการยอมรบของสมาชกโดยรวม

3) ความจรงใจ เนองจากการทางานในเครอขาย เนนการประสานงานในแนวราบ ไมเนน

การบงคบสงการ ดงนนผทเปนสมาชกจงตองเขามาดวยความสมครใจและมความจรงใจในการทางาน

รวมกนโดยเหนประโยชนรวมตามทเครอขายกาหนดวตถประสงคไว ซงบางครงประโยชนรวมทจะ

เกดขนไดนน อาจหมายถงผลรวมของการเสยสละทมาจากสมาชกแตละสวนนนเอง

4) การจดการ ไมวาในเครอขายใหญหรอเลก สมาชกมากหรอนอย การจดการยงคงเปน

หนงในปจจยสาคญประการหนงในความสาเรจขององคกรเสมอ และสาหรบการจดการเครอขายทม

พนฐานสมาชกหลากหลายมารวมกน โดยอสระโดยไมถอการสงการเปนกลไกหลกนน การจดการ

จะมความสาคญยงขนไปอก ความยดหยนในการจดการใหเขากบสถานการณทเปลยนไปเปนสงท

25

สาคญประการหนงในการจดการเครอขาย โดยเฉพาะอยางยงในสภาวการณทเครอขายตองตดตอ

ประสานงานกบกลมองคกรภายนอกอนๆ ทอยนอกเหนอจากการจดการของเครอขาย

5) การสอสาร การสอสารคอ ตวกลางททาใหเครอขายสามารถเชอมโยงตดตอถงกนได

โดยเปนททราบกนเปนอยางดวา การสอสารทมประสทธผลไมควรจะเปนแบบทางเดยว เพราะนนคอ

ระบบสงการ การสอสารทมประสทธผลในเครอขายจะตองมลกษณะหลากหลายชองทาง เชอมโยง

ระหวางสมาชกกนเองไดโดยอสระ เพอเปดโอกาสใหมการแลกเปลยนขอมลขาวสารกนใหมากทสด

แมวา เครอขายจะมระบบการสอสารหลกผานทางผประสานงานอยกตาม แตไมควรกาหนดเปนระบบ

การสอสารทตายตววาตองผานเปนขนเปนตอนตามนน เพราะการกาหนดเชนนอาจทาใหเครอขาย

ตอง เขาไปตดอยในระบบทมากขนตอนทสรางขนมาเองอก ทงๆ ทเครอขายกพยายามจะหลกตวเอง

ออกมาจากกรอบทเปนปญหาของระบบอยแลว

นอกจากน ยงมปจจยททาใหเครอขายเกดความเขมแขง ไดแก

1) สมพนธภาพ ปจจยดานสมพนธภาพจงเพมความสาคญยงขน ตอการนาไปส

ความสาเรจของการเปนเครอขายทเขมแขง ถาหากสมาชกมความเขาใจและจรงใจในการเขามารวม

เครอขายแลว สงทจะไดตามมาคอ ความเชอมน วางใจในเครอขายซงจะเปนพนฐานของสมพนธภาพ

ทดในหมสมาชก การมสมพนธภาพทดนไมเฉพาะวาตองเปนไปในลกษณะทใกลชดกนเทานน

จงเรยกวา สมพนธภาพทด เพราะเครอขายทสมาชกอยหางไกลกนตามสภาพทางภมศาสตร และการ

สอสารยงไมสมบรณพรอม สมาชกกอาจจะไมสามารถสรางความใกลชดสนทสนมกนได เหมอนกบ

เครอขายทสมาชกอยในพนทใกลเคยงกน เชน ทอยในตาบล หรอในจงหวดเดยวกน แตเครอขายทม

ขอจากดดงกลาวกยงคงสามารถสรางสมพนธภาพทดไดในลกษณะของความกลมเกลยวเปนน าหนง

ใจเดยวกน และมความอะลมอะลวย ยดหยน ในความสมพนธของสมาชกทเปนไปตามธรรมชาตของ

กลมทมความเขาใจและความจรงใจเปนพนฐาน

2) ความชดเจนของเปาหมาย การมเปาหมายทชดเจนของเครอขายสะทอนใหเหนความ

เปนเอกภาพทางความคดเหนในเครอขายเปนเบองตน กอนทจะนาไปสเอกภาพในการดาเนนกจกรรม

ของเครอขาย ดงนนความชดเจนของเปาหมายซงมาจากความคดเหนของมวลหมสมาชก จงสะทอนถง

ความเขมแขงของเครอขายไปดวย นอกจากนการมเปาหมายทเครอขายตองการบรรลชดเจนกจะเปน

เสมอนเขมทศนาทางใหสมาชกในเครอขายไดเขาใจตรงกนและเดนไปในทศทางเดยวกนโดยไมหลง

ใชเวลาและทรพยากรกบภารกจทไมสอดคลองกบเปาหมายของเครอขาย

3) กระบวนการเสนอความคดเหนและตดสนใจ เครอขายตองมความเปนประชาธปไตย

ซงจะแสดงออกใหปรากฎไดอยางชดเจนในวาระทจะตองเสนอความคดเหนและตดสนใจ

หากเครอขายไดใหโอกาสในการเสนอความคดเหนและใหสทธในการตดสนใจแกสมาชกอยางเปน

26

อสระเตมทแลว ยอมบงบอกถงความเขมแขงของการเปนเครอขายในกระบวนการทตางไปจากองคกร

ทมการฝากอานาจ สทธขาดในการคดและตดสนใจไวกบบคคลเพยงคนเดยวหรอกบกลมบคคลใด

กลมหนงทมไดแสดงถงโอกาสและสทธของสมาชกทงหมด ผลจากการทสมาชกมสวนรวมในการ

เสนอความคดเหนและตดสนใจนจะยงเปนปจจยใหเกดความรสกรบผดชอบรวมกนของหมสมาชก

ทจะเปนประโยชนอยางยงตอการระดมสรรพกาลง เมอเครอขายมความตองการ

4) ลกษณะกจกรรมและความตอเนอง การจดกจกรรมทระบวา เปนกจกรรมเครอขายโดย

ทมหนวยงานเจาภาพเปนผจดใหภาคสมาชกไดมาพบปะกนอยในหลายๆ เวท ซงอาจเปนจดเรมตนของ

การสรางเครอขาย แตหลงจากนนเครอขายทจะมความเขมแขงอยไดดวยตนเองจะตองพยายามพฒนา

ไปสการคดและดาเนนกจกรรมดวยเครอขายเองเปนหลก โดยไมตองรอวาจะมผมาจดการให จงจะเกด

กจกรรมของเครอขายได ซงเปนลกษณะของการพ งพงภายนอกทไมใชการอยไดดวยตนเอง

นอกจากน ความสมาเสมอตอเนองของกจกรรมเปนสงทชวยบอกถงความเขมแขงของเครอขายเขมแขง

ดวยเชนกน

5) แหลงของทรพยากร/ศกยภาพ ตราบใดทเครอขายยงตองรอคอยผรและพงพงทรพยากร

จากภายนอก ตราบนนเครอขายกจะไมไดชอวาอยไดดวยตนเอง ดงนนการทเครอขายสามารถแสวงหา

และดงทรพยากร/ศกยภาพทมอยภายใตเครอขายมาใชไดมากเพยงไร ความเขมแขงของเครอขายกเพม

มากขนเทานนเพราะการกระทาเชนนนอกจากแสดงถงการพงพาตนเองไดแลว จะยงเปนการเพมคณคา

ใหกบสงทสมาชกเปนและทเครอขายมอยอยางแทจรง อยางไรกตามควรเขาใจตรงกนวา การแสวงหา

ทรพยากร/ศกยภาพจากภายในน มไดหมายความวาเครอขายจะปฏเสธการสนบสนนจากภายนอก

โดยสนเชง เพยงแตใหสมาชกทกคนตระหนกวาเครอขายตองมงพงพาตนเอง กอนนกถงการชวยเหลอ

จากภายนอก

6) การเรยนร และนวตกรรม แมวาจานวนของสมาชกในเครอขายจะทาใหเหนภาพของ

ขนาดเครอขายในเชงปรมาณ แตความเขมแขงของเครอขายตองดทคณภาพประกอบและเปนคณภาพ

ทมความหมายมากกวาเปนเพยงการบวกรวมเชงปรมาณ นนหมายถงวาความหลากหลายทมารวมกน

ของสมาชกกอใหเกดการเรยนรใหมสามารถนาไปสการพฒนา จนเกดการสรางสรรนวตกรรมตามมา

คณภาพใหมทเกดขนน จงอาจเปนสงทเหลาสมาชกเกดเปนการเรยนรขนในตนเอง อนเปนผลจาก

การมปฏสมพนธในกลมหรออาจเปนผลปรากฎรปธรรมในกจกรรมทมพฒนาการไปเรอยๆ

จนกระทงถงการเปนนวตกรรมตนแบบใหกบผอนตอไป

27

เชนเดยวกนจากงานวจยของ นฤนนท สรยมณและคณะ (2548) พบวา ปจจยททาให

เครอขายดาเนนงานมาอยางตอเนอง ไดแก ความรวมมอขององคกรสมาชก/สมาชก การม

คณะกรรมการทเตมใจเขามาทางาน องคกรสมาชกมความผกพนกน ทางานดวยใจ มความเอออาทร

เปนการทางานแบบเพอนไมใชการบงคบบญชา และปจจยททาใหเครอขายเขมแขงไดคอ

1) การมกจกรรมอยางตอเนอง

2) การมสวนรวมของสมาชก

3) การมเปาหมายการทางานทชดเจน

4) การมความสมพนธทดตอกน

5) การมทมงานทด

เมอกลาวโดยสรป เครอขายเปนกระบวนการทางานทมการเชอมโยงประสานงานระหวาง

บคคล องคกรหนวยงานตางๆ ทมฐานทตงอยบนวตถประสงคหรอเปาหมายเดยวกนและดวยปรชญา

การอยรวมกน โดยเหนคณคาของสมาชกทกคนทกหนวยเสมอกน จงสามารถสรางปฏสมพนธระหวาง

ภาคสมาชกในแนวราบทอาศยความเขาใจและความจรงใจ เปนกลไกใหเกดการขบเคลอนของเครอขาย

28

2. แนวคดเกยวกบสมรรถนะ

แนวคดเกยวกบสมรรถนะ (Competency) ไดเรมตนขนในป ค.ศ.1970 โดยสานกงาน

ขาวสารแหงประเทศสหรฐอเมรกา (The US State Department) ซงมหนาทในการเผยแพรวฒนธรรม

และขาวสารตางๆ ของประเทศสหรฐอเมรกาใหกบชาวตางประเทศทงในประเทศและตางประเทศ

ทวโลก ไดวาจางบรษท Mcber ภายใตการนาของศาสตราจารย Dr. David C. McClelland นกจตวทยา

แหงมหาวทยาลยฮาวารดและทปรกษาองคการธรกจตางๆ ใหเขามาชวยแกปญหาการคดเลอกบคลากร

ขององคกรโดยสรางและพฒนาเครองมอเพอคดเลอกบคลากรแทนแบบทดสอบชดเกา ซงบรษทพบวา

มขอจากดและจดออนหลายประการ

ในชวงทผานมาสานกงานขาวสารแหงประเทศสหรฐอเมรกาไดคดเลอกบคลากรโดยใช

แบบทดสอบ “Foreign Service Officer Exam” ทเปนแบบทดสอบทมงทดสอบทกษะ ซงผบรหาร

ระดบสงของสานกงานแหงนคดวา มความจาเปนสาหรบการปฏบตงานของพนกงาน จากการ

วเคราะหแบบทดสอบพบวา แบบทดสอบมจดออนหลายประการ อาทเชน แบบทดสอบชดนมงเนน

การทดสอบเกยวกบวฒนธรรมของชนชนกลางมากเกนไปและกาหนดเกณฑการประเมนผลทสงมาก

ทาใหชนกลมนอย หรอคนผวดามโอกาสทจะสอบผานนอยมากสงผลใหสานกงานถกวพากษ วจารณ

วา การคดเลอกพนกงานมลกษณะอคต เลอกปฏบต ไมเปนธรรม นอกจากน เมอวเคราะหหา

ความสมพนธระหวางผลการปฏบตงานกบคะแนนสอบของพนกงานทผานการคดเลอกมาพบวา

คะแนนสอบไมมความสมพนธกบผลการปฏบตงานของพนกงาน กลาวคอ ผททาคะแนนสอบสง

บางคนมผลการปฏบตงานตากวามาตรฐานทองคกรคาดหวง แตบางคนทมผลคะแนนสอบไมคอยสง

มากนกแตกลบมผลการปฏบตงานทสงกวามาตรฐาน เปนตน

David C. McClelland ไดเรมทาการศกษาวจยโดยสมภาษณผอานวยการฝายบคคลของ

สานกงานขาวสารแหงประเทศสหรฐอเมรกา ผบรหารระดบสง และพนกงานระดบผปฏบตงาน

ตาแหนงตางๆ อก 2 กลม ไดแก พนกงานทมผลการปฏบตงานสงกวาเกณฑมาตรฐาน (Superior

performer) และพนกงานทมผลการปฏบตงานเทากบเกณฑมาตรฐาน (Average performer) โดยใช

การสมภาษณเชงพฤตกรรม (Behavioral Event Interview--BEI) ซงเปนเทคนคการสมภาษณ

ทสอบถามผถกสมภาษณดวยคาถาม 6 ขอ กลาวคอ สอบถามเกยวกบประสบการณทางานทประสบ

ความสาเรจ 3 ขอ และประสบการณทางานทลมเหลว 3 ขอ หลงจากนนกนาขอมลมาวเคราะห

29

ผลการสมภาษณจากแบบสมภาษณเชงพฤตกรรมโดยเปรยบเทยบพนกงานทมผลการปฏบตงานสงกวา

เกณฑมาตรฐาน (Superior performer) และพนกงานทมผลการปฏบตงานเฉลยอยในเกณฑมาตรฐาน

(Average performer) เพอคนหาลกษณะของพฤตกรรมของพนกงานทง 2 กลม โดย David C.

McClelland เรยกคณลกษณะของพฤตกรรมทกอใหเกดผลการปฏบตงานทสงกวามาตรฐาน (Superior

performance) นวา สมรรถนะ (Competency)

หลงจากนนเขาไดทาการศกษาวจยอกหลายเรองกยนยนวา สมรรถนะ เปนตวทานาย

ความสาเรจในการทางานของบคลากรในตาแหนงหนงๆ ไดดทสด และมความเบยงเบนหรออคตนอย

ทสดเมอเปรยบเทยบกบวธการคดเลอกแบบเกาๆ ซงใชวธการพจารณาจากคะแนนผลการศกษาจาก

สถาบนการศกษา (School credentials) หรอการทดสอบความถนด (Aptitude test) และ การทดสอบ

ความรทางวชาการ (Knowledge academic test) เปนตน ระบบสมรรถนะนไดรบความสนใจและความ

นยมอยางรวดเรวทาใหนกวชาการทงทวปยโรปและทวปอเมรกาได เรมศกษาวจยพฒนาความรดานน

อยางจรงจงเพอนาผลการศกษาวจยมาประยกตใชในการบรหารทรพยากรบคคลอยางกวางขวาง

1.1 ความหมายของสมรรถนะ

Competency มความหมายตามพจนานกรมวา ความสามารถ หรอสมรรถนะ ใน

ภาษาองกฤษมคาทมความหมายคลายกนอยหลายคา ไดแก capability, ability, proficiency, expertise,

skill, fitness, aptitude โดยสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) ใชภาษาไทยวา

“สมรรถนะ” แตในบางองคการใชคาวา “ความสามารถ”

สานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (2548 ก) ใชคาวา สมรรถนะ แทนคา

Competency สวนสกญญา รศมธรรมโชต (2548 ก) และอาภรณ ภวทยพนธ (2548) ใชคา Competency

เชนเดยวกบ ณรงควทย แสนทอง (2547 ข) ซงไดใหความเหนเพมเตมวา Competency ประกอบดวย

ความร พฤตกรรม ทศนคต ความเชอ และอปนสยของบคคล เพยงแตคาวา Competency จะชวย

จดระบบขององคประกอบดงกลาวใหเหนภาพรวมทชดเจนขน โดยสรปแลวนกวชาการสวนใหญใชคา

วา สมรรถนะ ทหมายถง ความสามารถ สาหรบในการวจยครงนผวจยใชคาวา สมรรถนะ ทแปลวา

ความสามารถ ตามพจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 นอกจากนกวชาการดงทกลาว

มาแลวยงมผใหความหมายของสมรรถนะไวดงตอไปน

30

Boyatzis (1982) กลาววา สมรรถนะ คอ กลมของความสามารถทมอยในตวบคคล

ซงกาหนดพฤตกรรมของบคคล เพอใหบรรลถงความตองการของงานภายใตปจจยสภาพแวดลอมของ

องคการ และทาใหบคคลมงมนไปสผลลพธทตองการ

Spencer and Spencer (1993) ใหความหมายสอดคลองกนกบ David C. McClelland

(1999) คอ สมรรถนะ หมายถง คณลกษณะทจาเปนของบคคล (Underlying Characteristics of an

Individual) ซงมความสมพนธกบประสทธผลของงาน เปนคณลกษณะในสวนลกเฉพาะของบคคล

ซงกอใหเกดพฤตกรรมทสามารถทานายผลลพธทดเลศ(Superior Performance) ในงานได

Scott Parry (1998) นยาม Competency วาคอ กลมของความร (Knowledge) ทกษะ

(Skills) คณลกษณะ (Attributes) ทเกยวของกน และมผลกระทบตอผลงานของตาแหนงงาน

ซงสามารถเปรยบเทยบไดกบมาตรฐานของงานและสามารถเพมขนได โดยการพฒนาและใช

องคประกอบของ เดวด ซ แมคคลแลน (David C. McClelland, 1999) มาเปนแนวทางในการกาหนด

นยามเชนกน แตไดรวมสวนทเปน Self - concept, Trait และ Motive ไวดวยกนและเรยกทงหมดนวา

คณลกษณะหรอ Attributers

David C. McClelland (1999) ใหความหมายของสมรรถนะไววา หมายถง บคลกลกษณะ

ทซอนอยภายในปจเจกบคคล ซงสามารถผลกดนใหปจเจกบคคลนนสรางผลการปฏบตงานทดหรอ

ตามเกณฑทกาหนดในงานทตนรบผดชอบ

Hay Group (2005) ใหความหมายวาสมรรถนะ คอ ชดของแบบแผนพฤตกรรม

ความสามารถ และคณลกษณะทผปฏบตงานควรมในการปฏบตหนาทใหประสบผลสาเรจ สาหรบ

นามาใชในการบรหารทรพยากรบคคล การบรหารงานและการพฒนาองคการ เพอใหสมาชกของ

องคการไดพฒนาตนเองเพอใหปฏบตงานในปจจบนและอนาคตไดอยางมประสทธภาพตามทองคการ

ตองการ

ราชบณฑตยสถาน (2546) ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 ไดให

ความหมายของ “สมรรถนะ” ไววาคอ “ความสามารถ” และคาวา “ความสามารถ” ตามแนวคดทาง

จตวทยาใชคาวา Ability หมายถง ความสามารถในการเรยนรทจะปฏบตงาน หรอความสามารถและ

ความเหมาะสมในการปฏบตงาน แนวคดดานการวดและประเมนผลบคคลใชคาวา Potential มจดเนน

ทขดความสามารถในการทางานของบคคลทมประสทธภาพ

อานนท ศกดวรวชญ (2547:61) ไดสรปคานยามของสมรรถนะไววา สมรรถนะ คอ

คณลกษณะของบคคลซงไดแก ความร ทกษะ ความสามารถและคณสมบตตางๆ ไดแก คานยม

31

จรยธรรม บคลกภาพ คณลกษณะทางกายภาพและอนๆ ซงจาเปนและสอดคลองกบความเหมาะสม

กบองคการ โดยเฉพาะอยางยงตองสามารถจาแนกไดวา ผทจะประสบความสาเรจในการทางานได

ตองมคณลกษณะเดนๆ อะไร หรอลกษณะสาคญๆ อะไรบาง หรอกลาวอกนยหนงคอ สาเหตททางาน

แลวไมประสบความสาเรจเพราะขาดคณลกษณะบางประการคออะไร เปนตน

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข (2548) สรปวาสมรรถนะหมายถง ความร

(Knowledge) ทกษะ (Skill) และคณลกษณะ (Attribute) ทจาเปนในการปฏบตงานใดงานหนงให

ประสบความสาเรจในสถานการณทหลากหลายกวา และไดผลงานดกวาคนอน

รววรรณ เผากณหา (2548: 12) ไดสรปความหมาย สมรรถนะวา หมายถง ความสามารถ

ของบคคลทแสดงถง ความร เจตคต ทกษะ ประสบการณและคณลกษณะทจะทาใหการปฏบตงาน

บรรลผลสาเรจตามมาตรฐานขนตาทพงพอใจได

ธารงศกด คงคาสวสด (2549: 6) ใหความหมาย สมรรถนะวาหมายถง ทกษะ สมรรถนะ

ความร ความสามารถ ความชานาญ แรงจงใจหรอคณลกษณะทเหมาะสมของบคคลทสามารถ

ปฏบตงานใหประสบผลสาเรจ

จากความหมายของสมรรถนะดงกลาวขางตน สามารถสรปความหมายของสมรรถนะ

ไดวา หมายถง ความร ทกษะและความสามารถของบคคลทแสดงผานพฤตกรรมและจะกอใหเกด

ผลสาเรจทดเลศในงานทสามารถวดและสงเกตเหนได

1.2 องคประกอบของสมรรถนะ

ในความหมายของ David C. McClelland (1999) “Competency” หมายถง บคลกลกษณะ

ทซอนอยภายในปจเจกบคคล ซงสามารถผลกดนใหปจเจกบคคลนน สรางผลการปฏบตงานทดหรอ

ตามเกณฑทกาหนดในงานทตนรบผดชอบ โดยคณลกษณะของ Competency มองคประกอบทสาคญ

5 ประการ ซง McClelland ไดอธบายความหมายไว ดงน

32

1. Skills : สงทบคคลกระทาไดดและฝกปฏบตเปนประจาจนเกดความชานาญ เชน ทกษะ

ของพยาบาลในการฉดยาใหคนไข โดยทาใหคนไขเจบนอยทสด

2. Knowledge : ความรเฉพาะดานของบคคล เชน ความรดานภาษาองกฤษ ดานการ

บรหารงาน หรอความรของศลยแพทยเกยวกบเสนประสาทและกลามเนอในรางกายมนษย เปนตน

3. Self-concept : ทศนคต คานยม และความคดเหนเกยวกบภาพลกษณของตน หรอสงท

บคคลเชอวาตนเองเปน

4. Trait : บคลกลกษณะประจาตวของบคคลเปนสงทอธบายถงบคคลผนน เชน ลกษณะ

การเปนผนา เปนตน

5. Motive : แรงจงใจหรอแรงขบภายในซงทาใหบคคลแสดงพฤตกรรมทมงไปสสงทเปน

เปาหมายของตน เชน แรงจงใจตอการทางานททาทาย จะทาใหบคคลมความมมานะ และมความ

รบผดชอบเพอความสาเรจ

ซงคณลกษณะทง 5 องคประกอบน สามารถจดเปน 2 กลมหลกๆ คอ

1. กลมทสงเกตเหนได (Visible) ไดแก ดานความร (Knowledge) และทกษะ (Skills)

ถอวาเปนสวนทแตละคนสามารถพฒนาใหมขนไดไมยากนก โดยการศกษาคนควาและการฝกฝน

ปฏบต ซงนกวชาการบางทานเรยกวา “Hard skills”

2. กลมทซอนเรน (Hidden) ไดแก อตตมโนทศน (Self-concept) คณลกษณะ (Trait) และ

แรงจงใจ (Motive) เปนสงทซอนเรนอยภายในตวบคคลอยลกลงไป เปนสงทพฒนาไดยาก สวนน

นกวชาการบางคนเรยก “Soft skills” เชน ภาวะผนา หรอ ความอดทนอดกลน เปนตน

33

1.3 ประเภทของสมรรถนะ

จากการศกษา ประเภทของสมรรถนะ พบวา มนกวชาการตางๆ ไดกลาวถงประเภทของ

สมรรถนะไวดงน

ณรงควทย แสนทอง (2547: 10) ไดระบวา สมรรถนะเกดได 3 ทาง คอ เปนพรสวรรคท

ตดตวมาตงแตเกด เกดจากประสบการณการทางาน และเกดจากการศกษาฝกอบรมและจาแนก

สมรรถนะออกเปน 3 ประเภท คอ

1) สมรรถนะหลก (Core Competency) หมายถง บคลกลกษณะของคนทสะทอนใหเหน

ถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยของคนในองคการโดยรวม ทจะชวยสนบสนนให

องคการบรรลเปาหมายตามวสยทศน

2) สมรรถนะประจาสายงาน (Job Competency) หมายถง บคลกลกษณะของบคคลท

สะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยทจะชวยสงเสรมใหคนๆ นนสามารถ

สรางผลงานในการปฏบตงานตาแหนงนนๆ ไดสงกวามาตรฐาน

3) สมรรถนะสวนบคคล (Personal Competency) หมายถง บคลกลกษณะของคนท

สะทอนใหเหนถงความร ทกษะ ทศนคต ความเชอและอปนสยททาใหบคคลคนนนมความสามารถใน

การทาสงหนงสงใดไดโดดเดนกวาคนทวไป เชน พวกทสามารถอาศยอยกบแมลงปองหรออสรพษได

เปนตน ซงเรามกจะเรยก Personal Competency วา ความสามารถพเศษสวนบคคล

สกญญา รศมธรรมโชต (2549: 17 - 19) ไดจาแนกสมรรถนะออกเปน 2 กลม ดงน

1. สมรรถนะขนพนฐาน (Threshold Competencies) หมายถง ความร หรอทกษะพนฐาน

ทบคคลจาเปนตองมในการทางาน เชน ความสามารถในการอาน หรอ ความรในสนคาทตนขายอย

ประจา เปนตน ซงสมรรถนะพนฐานเหลานไมทาใหบคคลมผลงานแตกตางจากบคคลอนหรอไม

สามารถทาใหบคคลมผลงานทดกวาผอนได ดงนน Competency ในกลมนจงไมไดรบความสนใจจาก

นกวชาการมากนก นกวชาการบางกลมถงขนลงความเหนวา ความรทกษะพนฐานเหลานไมถอวา

เปน Competency

2. สมรรถนะททาใหบคคลแตกตางจากผอน (Differentiating Competency) หมายถง

ปจจยททาใหบคคลมผลการทางานสงกวามาตรฐานหรอดกวาบคคลทวไป ซง Competency ในกลมน

จะมงเนนทการใชความร ทกษะและคณลกษณะอนๆ (รวมถง คานยมแรงจงใจ และทศนคต) เพอชวย

34

ใหเกดความสาเรจทดเลศในงาน อกทงยงเปน Competency ทนกวชาการจานวนมากใหความสาคญใน

การพฒนาใหมขนในบคคลมากกวา Competency กลมแรก

1.4 ประโยชนของสมรรถนะ

Rylatt และ Lohan (1995: 56-58) กลาวถงประโยชนของ Competency วา จะทาใหเกด

ประโยชนอยางตอเนอง ทงระดบบคคล ระดบองคกรและระดบประเทศ กลาวคอ ในระดบบคคลทาให

บคลากรมความชดเจนในเรองลาดบของการเรยนร การถายโอนทกษะในการทางาน การเพมศกยภาพ

ในการทางานเพอความกาวหนาในอาชพ ในระดบองคกรจะชวยพฒนาประสทธผลในการสรรหา

บคลากรโดยการเปรยบเทยบขดความสามารถของผสมครงานกบขดความสามารถทองคกรตองการ

ทาใหผมหนาทในการตดสนใจ มความเชอมนวา สามารถคดเลอกพนกงานไดตรงกบความตองการ

นอกจากนยงทาใหการฝกอบรมเกดความคมคา เพราะตรงกบความตองการขององคกร และชวยใน

การตดตอสอสารในเรองของทกษะ ความร ความสามารถทองคกรตองการใหชดเจนมากขน สาหรบ

ประโยชนตอเศรษฐกจระดบประเทศ จะทาใหมการพฒนารปแบบของ Competency ทจะแขงขนไดใน

ตลาดโลก ชวยทาใหเกดความคมคาในการจดการศกษา และฝกอบรมใหบคลากรไดถกตองและตรงกบ

ความตองการ และเปนการสงเสรมใหมการลงทนภาคอตสาหกรรมในระดบสากล โดยการพจารณา

จากแรงงานทมทกษะเปนสาคญ

ณรงควทย แสนทอง (2547) ไดกลาวถงประโยชนของสมรรถนะ ไวดงตอไปน

1. ชวยสนบสนนวสยทศน ภารกจและกลยทธขององคกร สมรรถนะทเปนหลกหรอท

เรยกกนวา Core competency นนจะชวยในการสรางกรอบแนวคด พฤตกรรม ความเชอ ทศนคตของ

คนในองคกรใหเปนไปในทศทางเดยวกนกบวสยทศน ภารกจ และกลยทธขององคกร และสมรรถนะท

เปนหลกเปรยบเสมอนตวเรงปฏกรยาใหเปาหมายตางๆ บรรลเปาหมายไดดและเรวยงขน

2. การสรางวฒนธรรมองคกร (Corporate culture) ถาองคกรใดไมไดออกแบบวฒนธรรม

โดยรวมขององคกรไว อยไปนานๆพนกงาน หรอบคลากรจะสรางวฒนธรรมองคกรขนมาเองโดย

ธรรมชาตซงวฒนธรรมองคกรทเกดขนเองตามธรรมชาตน อาจจะมบางอยางสนบสนนหรอเออตอ

การดาเนนธรกจขององคกร แตวฒนธรรมบางอยางอาจจะเปนปญหาอปสรรคตอการเตบโตขององคกร

ดงนนสมรรถนะจงมประโยชนตอการกาหนดวฒนธรรมองคกรในการชวยสรางกรอบการแสดงออก

35

ทางพฤตกรรมของคนในองคกรโดยรวมใหเปนไปในทศทางเดยวกน ชวยสนบสนนการดาเนนงาน

ขององคกรใหบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพมากขน ชวยใหเหนแนวทางในการพฒนา

บคลากรในภาพรวมขององคกรได และยงชวยปองกนไมใหเกดวฒนธรรมองคกรตามธรรมชาตทไม

พงประสงคได

3. เปนเครองมอในการบรหารงานดานทรพยากรมนษย

3.1 การคดเลอกบคลากร (Recruitment) สมรรถนะมประโยชนในการคดเลอก

บคลากรไดแก ชวยใหการคดเลอกคนเขาทางานถกตองมากขน เพราะคนบางคนเกง มความร

ความสามารถสงประสบการณด แตอาจจะไมเหมาะสมกบลกษณะการทางานในตาแหนงนนๆ

หรอไมเหมาะสมกบลกษณะของวฒนธรรมองคกรกได นาไปใชในการออกแบบคาถามหรอ

แบบทดสอบ ลดการสญเสยเวลาและคาใชจายในการทดลองงาน ชวยลดการสญเสยเวลาและทรพยากร

ในการพฒนาฝกอบรมพนกงานใหมทมความสามารถไมสอดคลองกบความตองการของตาแหนงงาน

และชวยปองกนความผดพลาดในการคดเลอกเพราะหลายครงทผทาหนาทคดเลอกมประสบการณนอย

ตามผสมครไมทน หรออกนยหนงกคอ ถกผสมครหลอกนนเอง

3.2 การพฒนาและฝกอบรม (Training and development) สมรรถนะมประโยชนใน

การพฒนาและฝกอบรม ไดแก นามาใชในการจดทาเสนทางความกาวหนาในการพฒนาและฝกอบรม

(Training road map) ชวยใหทราบวาผดารงตาแหนงนนๆ จะตองมความสามารถเรองอะไรบาง และ

ชองวาง (Training gap) ระหวางความสามารถทตาแหนงตองการกบความสามารถทเขามจรงหางกน

มากนอยเพยงใด เพอนาไปใชในการจดทาแผนพฒนาความสามารถสวนบคคล (Individual

development plan) ตอไป

3.3 การวางแผนการพฒนาผดารงตาแหนงใหสอดคลองกบเสนทางความกาวหนาใน

อาชพดวยการนาเอาสมรรถนะของตาแหนงงานทสงขนไปมาพฒนาบคลากรในขณะทเขายงดารง

ตาแหนงงานทตากวา

3.4 การเลอนระดบปรบตาแหนง (Promotion) สมรรถนะมประโยชนในการเลอน

ระดบและปรบตาแหนง คอ ใชในการพจารณาความเหมาะสมในการดารงตาแหนง หรอระดบทสงขน

ไป โดยพจารณาทงเรองของความสามารถในงาน (Technical competencies) และความสามารถทวไป

(General competencies) เชน ดานการบรหารจดการ ดานการทางานรวมกบผอน ดานระบบการคด และ

ยงชวยปองกนความผดพลาดในการเลอนระดบ ปรบตาแหนงเหมอนอดตทผานมาดงคากลาวทวา

36

“ไดหวหนาแยๆ มาหนงคน และสญเสยผปฏบตงานเกงๆ ไปอกหนงคน” ซงหมายถง การทองคกร

พจารณาเลอนตาแหนงคนจากคณสมบตทวาคนๆ นนทางานเกงในตาแหนงเดมอยมานาน ผลงานด

ตลอด ซอสตยสจรตแลวตอบแทนเขาโดยการเลอนตาแหนงงานใหสงขน ทงๆ ทผทไดรบการเลอน

ตาแหนงนนเขาไมมความสามารถในการปกครองคนเลย

3.5 การโยกยายตาแหนงหนาท (Rotation) สมรรถนะมประโยชนในการโยกยาย

ตาแหนงหนาท โดยชวยใหทราบวา ตาแหนงทจะยายไปนน จาเปนตองมสมรรถนะอะไรบาง แลวผท

จะยายไปมหรอไมมสมรรถนะอะไรบาง และยงชวยลดความเสยงในการปฏบตงาน เพราะถายายคนทม

สมรรถนะไมเหมาะสมไป อาจจะทาใหเสยทงงานและกาลงใจของผปฏบตงาน

4. การประเมนผลการปฏบตงาน (Performance appraisal) สมรรถนะมประโยชนในการ

ประเมนผลการปฏบตงาน ดงน

4.1 ชวยใหทราบวาสมรรถนะเรองใดทจะชวยใหผปฏบตงานสามารถปฏบตงานไดสง

กวาผลงานมาตรฐานทวไป

4.2 ชวยในการกาหนดแผนพฒนาความสามารถสวนบคคล

5. การบรหารผลตอบแทน (Compensation) สมรรถนะมประโยชนในการบรหาร

ผลตอบแทน ดงน

5.1 ชวยในการกาหนดอตราวาจางพนกงานใหมวา ควรจะไดรบผลตอบแทนท

เหมาะสมกบระดบความสามารถ ไมใชกาหนดอตราจางโดยเรมตนดวยวฒการศกษาเหมอนอดต

ทผานมา

5.2 ชวยในการจายผลตอบแทนตามระดบความสามารถทเพมขน ไมใชจาย

ผลตอบแทนตามอายงาน หรอจานวนปทผานมาทเพมขนเหมอนสมยกอน

จะเหนไดวาประโยชนของ Competency นน มไดทงในระดบบคคล กลม/องคกร และ

ระดบประเทศ แตประโยชนจะมมากนอยเพยงใดนน ขนอยกบผนาไปใชในแตละระดบนนๆ วาจะม

ความสามารถในการนาไปประยกตใชไดดเพยงใด

กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข (2548) กลาววา การนาแนวคดสมรรถนะไปใช

ในองคการ มจดประสงคหลกเพอพฒนาความสามารถของบคลากรใหสามารถทางานไดอยางม

ประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสดแกองคการ ในการแขงขนทางธรกจ มการวจยพบวา

37

การพฒนาบคลากรในองคการใหมความสามารถ คแขงทางธรกจจะสามารถตามทนตองใชเวลา 7 ป

ในขณะทการใชเทคโนโลยจะตามทนในเวลาเพยง 1 ป เพราะสามารถซอหาได ดงนนการพฒนา

สมรรถนะของบคลากร จงมความสาคญตอการปฏบตงานของพนกงานและองคการดงน

1. ชวยใหการคดสรรบคคลทมลกษณะดทงความรทกษะและความสามารถตลอดจน

พฤตกรรมทเหมาะสมกบงานเพอปฏบตงานใหสาเรจตามความตองการขององคการอยางแทจรง

2. ชวยใหผปฏบตงานทราบถงระดบความสามารถของตวเองวาอยในระดบใดและจะตอง

พฒนาในเรองใดชวยใหเกดการเรยนรดวยตนเองมากขน

3. ใชประโยชนในการพฒนาฝกอบรมแกพนกงานในองคการ

4. ชวยสนบสนนใหตวชวดหลกของผลงาน (KPIs) บรรลเปาหมาย เพราะสมรรถนะ

จะเปนตวบงบอกไดวา ถาตองการใหบรรลเปาหมายตามตวชวดหลกของผลงานแลว จะตองใช

สมรรถนะตวใดบาง

5. ปองกนไมใหผลงานเกดจากโชคชะตาเพยงอยางเดยว เชน ยอดขายของพนกงานขาย

เพมขนสงกวาเปาทกาหนดทงๆ ทพนกงานขายคนนนไมคอยตงใจทางานมากนก แตเนองจากความ

ตองการของตลาดสง จงทาใหยอดขายเพมขนเองโดยไมตองลงแรงอะไรมาก แตถามการวดสมรรถนะ

แลวจะทาใหสามารถตรวจสอบไดวา พนกงานคนนนประสบความสาเรจเพราะโชคชวยหรอดวย

ความสามารถของเขาเอง

6. ชวยใหเกดการหลอหลอมไปสสมรรถนะขององคการทดขน เพราะถาทกคนปรบ

สมรรถนะของตวเองใหเขากบผลงานทองคการตองการอยตลอดเวลาแลว ในระยะยาวกจะสงผลให

เกดเปนสมรรถนะเฉพาะขององคการนนๆ เชน เปนองคการแหงการคดสรางสรรค เพราะทกคนใน

องคการมสมรรถนะในเรองการคดสรางสรรค (Creative Thinking)

1.4 การวดสมรรถนะ (Competency)

ในเรองของการวดและประเมน Competency แบงออกเปนกลมใหญๆ 3 กลม คอ

1. Tests of Performance เปนแบบทดสอบทใหผรบการทดสอบทางานบางอยาง เชน

การเขยนอธบายคาตอบ การเลอกตอบขอทถกทสดหรอการคดวาถารปทรงเรขาคณตทแสดงบนจอ

หมนไปแลวจะเปนรปใด แบบทดสอบประเภทนออกแบบมาเพอวดความสามารถของบคคล (Can do)

ภายใตเงอนไขของการทดสอบ ตวอยางของแบบทดสอบประเภทน ไดแก แบบทดสอบความสามารถ

38

ทางสมองโดยทวไป (General mental ability) แบบทดสอบทวดความสามารถเฉพาะ เชน Spatial

ability หรอความเขาใจดานเครองยนตกลไกและแบบทดสอบทวดทกษะหรอความสามารถทางดาน

รางกาย

2. Behavior Observations เปนแบบทดสอบทเกยวของกบการสงเกตพฤตกรรมของ

ผรบการทดสอบในบางสถานการณ แบบทดสอบประเภทนตางจากประเภทแรกตรงทผเขารบ

การทดสอบไมตองพยายามทางานอะไรบางอยางทออกแบบมาเปนอยางดแลว แตจะวดจากการสงเกต

และประเมนพฤตกรรมในบางสถานการณ เชน การสงเกตพฤตกรรมการเขาสงคม พฤตกรรมการทางาน

การสมภาษณกอาจจดอยในกลมนดวย

3. Self Reports เปนแบบทดสอบทใหผตอบรายงานเกยวกบตนเอง เชน ความรสก ทศนคต

ความเชอ ความสนใจ แบบทดสอบบคลกภาพ แบบสอบถาม แบบสารวจความคดเหนตาง ๆ การตอบ

คาถามประเภทนอาจจะไมไดเกยวของกบความรสกทแทจรงของผตอบกได การทดสอบบางอยาง เชน

การสมภาษณอาจเปนการผสมกนระหวาง Behavior Observations และ Self Reports เพราะการถาม

คาถามในการสมภาษณอาจเกยวของกบความรสกความคด และทศนคตของผ ถกสมภาษณและ

ในขณะเดยวกนผสมภาษณกสงเกตพฤตกรรมของผถกสมภาษณดวย

เนองจาก Competency เปนคณลกษณะเชงพฤตกรรม ดงนน การวดหรอประเมนท

สอดคลองทสดคอ การสงเกตพฤตกรรม ในการสงเกตพฤตกรรมนนมสมมตฐาน 2 ประการทจะทาให

การสงเกตพฤตกรรมมความถกตองกลาวคอ (1) ผทสงเกตและประเมนตองทาดวยความตรงไปตรงมา

(2) ผทสงเกตและประเมนตองใกลชดเพยงพอทจะสงเกตพฤตกรรมของผทถกประเมนไดตามรปแบบ

ทกาหนดไวนน ผบงคบบญชาจะเปนผประเมน Competency ของขาราชการ โดยผบงคบบญชาจะทา

ความเขาใจกบความหมายและระดบของ Competency ทจะประเมน และประเมนวา พฤตกรรมการทางาน

โดยรวมของขาราชการผนนสอดคลองกบระดบ Competency ทระดบใด โดยผบงคบบญชาจะตอง

หมนสงเกตและบนทกพฤตกรรมการทางานของผทถกประเมนไวเปนระยะๆ เพอใหเปนหลกฐาน

ยนยนในกรณทผถกประเมนไมเหนดวยกบระดบ Competency ทไดรบการประเมน

39

3. แนวคดขององคการทมขดสมรรถนะสง

วตถประสงคทสาคญอยางหนงของผบรหารในทกๆ องคการทงภาครฐและเอกชนคอ

ความมงหวงทจะพฒนาองคการของตนใหเปนองคการทมขดสมรรถนะสง (High Performance

Organization: HPO) หรอองคการทเปนเลศ (Excellence Organization) กนทงสน เนองจากองคการทม

ขดสมรรถสงน นยอมจะเปนรากฐานและแนวทางทสาคญทจะทาใหองคการประสบความสาเรจ

อยางย งยนในระยะยาว (พส เตชะรนทร : 2549)

การปโตรเลยมแหงประเทศไทยไดใหคานยามวา องคการทมขดสมรรถนะสงหมายถง

องคการทประสบความสาเรจอยางตอเนอง มผลงานโดดเดนเปนทยอมรบในกลมอตสาหกรรมเดยวกน

สรางผลตอบแทนทางธรกจและผลตอบแทนตอผมสวนไดสวนเสยอยางย งยน และมความสามารถ

เดนชดในการสรางมาตรฐานการทางานทเปนเลศ เพอสรางและธารงไวในความสามารถทางการ

แขงขนทเหนอกวา

Gartner Group บรษททปรกษาทางดานเทคโนโลยสารสนเทศ ไดระบไววา องคการท

มขดสมรรถนะสง (High Performance Organization) นน ควรจะประกอบดวยคณลกษณะทสาคญ

5 ประการดวยกนคอ

1. การตงเปาหมายททาทายและแสวงหาแนวทางในการบรรลเปาหมายนน (Setting

ambitious targets and achieving them)

2. การมคานยมรวมกนของบคลากรทวทงองคการ (Shared values)

3. การมงเนนทยทธศาสตรและการทาใหทวทงองคการดาเนนงานไปในทศทาง

เดยวกน (Strategic focus and alignment)

4. การแปลงยทธศาสตรไปสสงทสามารถเขาใจและปฏบตได (Translating strategy

into operational terms)

5. เปนองคการทมความยดหยน (Business agility)

40

Jane C. Linder และ Jeffrey D. Brooks จากบรษททปรกษาทางการจดการ Accenture

ไดชใหเหนวาการทหนวยงานราชการจะเปนองคการทมขดสมรรถสง (High Performance

Organization) ไดนนจะตองประกอบดวยคณลกษณะหรอแนวทางสาคญ 6 ประการ ไดแก

1. การมงเนนทผรบบรการ (Client-centered)

2. การมงเนนทผลผลตและผลลพธ (Outcome-oriented)

3. สามารถชแจงและรบผดชอบ (Accountable)

4. มความคดสรางสรรคและมความยดหยน (Innovative and flexible)

5. พรอมทจะทางานรวมกบหนวยงานอน (Open and collaborative)

6. มความมงมน (Passionate)

Vivienne Jupp และ Mark P. Younger ไดระบไววาองคการทมขดสมรรถนะสงควร

ประกอบดวยคณลกษณะทงหมด 7 ประการ ไดแก

1. มงเนนทผลลพธและการนาเสนอคณคาอยา◌ งตอเนอง (Relentlessly outcome and

value focused)

2. มประสทธภาพสง (Highly efficient)

3. ตระหนกถงการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมและพรอมจะเปลยนความคดไปส

การปฏบต (Aware of changes in their environments, and able to translate insight into action)

4. มงเนนในสงทตนเองมความสามารถหรอโดดเดน ในขณะเดยวกนกดาเนนการ

จดหาผอนใหมาทาในกจกรรมทไมใชกจกรรมหลก (Highly focused on their core capabilities, and

adopt outsourcing strategies to improve efficiencies in noncore activities)

5. เปนองคการทมความยดหยนสง (Highly agile)

6. ใหความสาคญตอการเตบโตและพฒนาของบคลากร (Committed to the growth

and development of their employees)

7. มผนาทมความมงมนและกลา (Headed by courageous leaders)

41

4. ภาวะผนา

ภาวะผนาเปนสงสาคญในการปฏบตงานทงในระดบผบรหารและผปฏบต นกวชาการ

หลายทานไดกลาวถงภาวะผนาไวดงน

1. รปแบบของผนาทมประสทธภาพ

รปแบบของผนาทมประสทธภาพตามแนวคดของ William J. Reddin ม 4 รปแบบ ดงน

1) ผบรหารทมงาน (Executive) เปนผนาทเนนทงคนและสมพนธภาพในระดบสงใชการจงใจ

การกาหนดมาตรฐานการทางานและการเขาใจถงความแตกตางระหวางบคคลเปนหลกเกณฑในการบรหาร

ทมงาน

2) ผเครงในกฎระเบยบ (Bureaucrat) เปนผนาทใหความสาคญของงานและสมพนธภาพตา

หากแตมงเนนถงกฎเกณฑและระเบยบวนยอยางเครงครด การบรหารงานจะดาเนนไปตามระเบยบ

ขอบงคบเดมๆ ทเคยปฏบตทาใหไมเกดความคดรเรม

3) ผเผดจการทนมนวล (Benevolent Autocrat) เปนผนาทมงงานเปนสาคญและใหความสนใจ

ในสมพนธภาพกบผอนนอยมาก มความขยนขนแขงและมงมนเพอความสาเรจของงานเขารวาเขาตองการ

อะไร และควรจะทาอยางไรเพอใหประสบผลสาเรจโดยไมมการตอตานใดๆ จากสมาชก

4) นกพฒนา (Developer) ใหความสาคญแกสมพนธภาพในระดบสง และสนใจงานในระดบ

ตาเปนผมมนษยสมพนธและใหความไววางใจในตวบคคล ตลอดจนมงมนทจะพฒนาผใตบงคบบญชา

ในลกษณะทแตกตางกนเพอใหสอดคลองกบความตองการของแตละบคคลอยางไรกด โดยทวไปแลว

รปแบบของผนาม 3 ประเภทคอ

1) ผนาแบบเผดจการหรออตตาธปไตย (Autocratic Leaders) เปนผนาทมอานาจสงสดจะเปน

ผกาหนดนโยบายและเปาหมายขององคการ แลวสงการใหผใตบงคบบญชาปฏบตตามถอความคดตนเอง

เปนใหญ มความเชอมนในตวเองสง ถอประโยชนขององคการเปนทตงชอบความเดดขาด และกาอานาจ

ความเปนใหญแตเพยงผเดยว

2) ผนาแบบประชาธปไตย (Democratic Leaders) เปนผนาทยดความเหนของกลมเปนหลก

สงเสรมความคดรเรม มการปรกษาหารอระหวางผนาและสมาชกกลม เปดโอกาสใหทกคนมสวนรวม

สมาชกมขวญและกาลงใจในการทางานเพราะถอวา เปนสวนหนงขององคการทกคนรวมใจกนทางาน

ไมใชถกบงคบ

42

3) ผนาแบบเสรนยม (Laissez-Faire Leaders) เปนผนาแบบปลอยปละละเลย กลาวคอ

มอบอานาจเตมและเสรภาพอยางกวางขวางในการกาหนดนโยบายและตดสนใจใหผใตบงคบบญชา

ทงหมด โดยทตนเองแทบจะไมมบทบาทในการดาเนนงาน ผนาประเภทนขาดความเชอมนในตวเอง

ไมกลาแสดงความคดเหนหรอตดสนใจใดๆ คอนขางเกยจคราน ไมมความทะเยอทะยาน ไมมระเบยบ

แบบแผนในการทางาน หนวยงานทมผนาชนดนจะประสบความสาเรจนอยมาก เพราะสมาชกจะไม

ประสานงานกน ตางคนตางอย ตางคนตางทางาน

2. การพฒนาภาวะผนา

จากผลงานวจยหลายแหงสรปไดวา ผนาทประสบความสาเรจ ควรพฒนาตนเองในดานตาง ๆ

ดงตอไปน

1) จดมงหมายในการสรางมนษยสมพนธ (Objectivity toward Human Relations) ผนาจะตอง

พจารณาตดสนบคคลอนอยางยตธรรม ไมมความลาเอยงใดๆ ตลอดจนวเคราะหอยางรอบคอบ

2) ความสามารถในการสอความหมายและเขากบผอนไดด (Communicative and Social

Proficiency) ผนาควรมความสามารถในการสอความเขาใจและเปนกนเองกบสมาชกกลม เพอใหการทางาน

ดาเนนไปดวยด

3) การเขาใจและเหนอกเหนใจผอน (Empathy) การรจกเอาใจเขามาใสใจเราจะชวยใหผนา

ไดรบความศรทธาเชอมนและไววางใจ อนเปนผลดตอการบรหารงาน

4) การรจกตนเอง (Self-awareness) ผนาควรเขาใจและรถงบทบาท หนาทและความ

รบผดชอบของตนอยางถองแท

5) การสอนงาน (Teaching) ผนาจะตองมความสามารถในการสอนงาน ถายทอดงาน ตลอดจน

ชแนะเพอใหสมาชกเขาใจถงเปาหมายและวธการดาเนนงานขององคการอยางเดนชด

3. ลกษณะของผนาทด

นฤนนท สรยมณ (2540) ไดสรป ลกษณะของผนาทดไว ดงตอไปน

1) มความรความสามารถ ผนาทดจะตองมความรความสามารถทเกยวกบงานในหนาทเปน

อยางด เพอจะสามารถใหคาปรกษาหรอแนะแนวทางปฏบตใหแกผใตบงคบบญชา

43

2) มความคดรเรมสรางสรรค ผนาทมความคดรเรมจะผลกดนใหองคการเจรญ กาวหนาไป

ตามกระแสแหงความเปลยนแปลง

3) มความสามารถในการสอความหมาย ผนาทดจะตองมความสามารถในการสอความหมาย

ทาใหผอนเขาใจในสงทตนเองตองการจะสอสารเปนอยางด เชน ในการสงการตองมความชดเจน กระจาง

เขาใจงายและตรงประเดน ผรบคาสงสามารถไปปฏบตงานไดดและถกตองตามวตถประสงคของผสง

4) มมนษยสมพนธทด กลาวคอ ยอมรบฟงความคดเหนของผอน ยกยองใหเกยรตและ

มความเปนมตรตอเพอรวมงาน ตลอดจนผใตบงคบบญชา

5) มความเชอมนในตนเองและกลาตดสนใจ มความรอบคอบในการใชวจารณญาณในการ

ตดสนใจ

6) มความสามารถในการบงคบบญชา สรางแรงจงใจใหสมาชกปฏบตหนาทของตนดวย

ความเตมใจและเตมความสามารถ ทงนอยบนพนฐานของความเสมอภาคและยตธรรม

7) สนบสนนและสงเสรมการทางานเปนทม ใหโอกาสทกคนมสวนรวมในการแสดงความ

คดเหน การทสมาชกไดมสวนรวมในการแสดงความคดเหนในสวนทเปนงานในหนาทของตนทาให

การพฒนาและปรบปรงงานเปนไปอยางสมบรณยงขน อกทงสรางความสามคคในหมคณะและพรอมทจะ

ชวยเหลอกนและกนทกเมอ

8) มความจรงใจและซอสตย ซงสามารถสรางศรทธาและความเชอถอใหแกผใตบงคบบญชา

9) มความรบผดชอบในหนาทความรบผดชอบน จะตองครอบคลมไปถงงานทไดมอบหมาย

ใหผอนทาดวย

10) เปนทปรกษาและผประสานงานทด ผนาทดจะไมใชอานาจตอผอน หากแตจะเปนผคอย

ชแนะแนวทางปฏบตทถกตองและสรางบรรยากาศการทางานทดใหเกดขนในหนวยงาน

11) มความสามารถในการทางานรวมกบผอน กลาวคอ มทศนคตทดตอผอนและเขากบ

ผอนไดดนนเอง

12) เปนผนาการเปลยนแปลง ผนาทดจะตองกาวทนความเปลยนแปลงทเกดขนอยตลอดเวลา

และสามารถนาองคการใหลาหนาไปกบการเปลยนแปลงนน ๆ

44

นอกจากนน เสนาะ ตเยาว (2535: 38-39) ไดใหความเหนถงลกษณะของผนาในทศวรรษนไว

ดงน

1) ผนาจะตองมงทงคนมงทงงานในสดสวนทพอเหมาะกน

2) ผนาจะตองเนนการสรางใหผปฏบตงานทกคน มความเปนเลศในทกดานผบรหารไมได

เปนผรบผดชอบในความสาเรจหรอความลมเหลวขององคการแตเพยงผเดยว หากแตตองรบผดชอบ

รวมกนระหวางผบรหารและผปฏบตงาน

3) ผนาจะตองกระตนและพฒนาใหผปฏบตงานสามารถคดแกปญหาดวยตนเองได

4) ผนาจะตองมอบหมายอานาจมากขน และเพยงพอทผปฏบตสามารถใชอานาจอยางเตมท

ในการตดสนใจเพอใหการดาเนนงานสาเรจลลวงลงได แตในขณะเดยวกนผนากจะตองกาหนดวธการ

ควบคมทสามารถตรวจสอบความกาวหนาของงานไดทกระยะ

5) ผนาจะตองเนนคณสมบตของผปฏบตงานทสามารถทางานเปนทมไดเปนอยางด

ความสามารถเฉพาะตวสงดวย กลาวคอ ทกคนทางานโดยมงความสาเรจขององคการโดยสวนรวม โดย

อาศยความสามารถทหลากหลายของแตละคน

6) ผนาจะตองมรปแบบทเปนนกพฒนา เพอความเปนเลศในคณภาพของงานในฐานะ

นกพฒนาผนาจะตองสรางใหผปฏบตงานมความรสกรบผดชอบมากขน โดยใชหลกการบรหารแบบให

ทกคนมสวนรวม ซงจะปลกสานกความรสกวาตนเองมความสาคญตอองคการการบรหารงานมบรรยากาศ

ของความไววางใจและใหเกยรตซงกนและกน เปนการสงเสรมใหเกดแรงจงใจในการปฏบตงาน

กลาวโดยสรป รปแบบของผนาม 3 รปแบบ คอ 1) ผนาแบบเผดจการ เปนผนาทมอานาจ

สงสด จะเปนผกาหนดนโยบายและเปาหมายขององคการแลวสงการใหผใตบงคบบญชา ปฏบตตาม

มความเชอมนในตวเองสง ชอบความเดดขาด 2) ผนาแบบประชาธปไตย เปนผนาทยดความเหนของกลม

เปนหลก สงเสรมความคดรเรม มการปรกษาหารอระหวางผนาและสมาชกกลมเปดโอกาสใหทกคนมสวน

รวม 3) ผนาแบบเสรนยม เปนผนาแบบปลอยปละละเลย มอบอานาจเตมในการกาหนดนโยบาย และ

ตดสนใจใหผใตบงคบบญชาทงหมด ขาดความเชอมนในตวเอง ไมกลาแสดงความคดเหนหรอตดสนใจ

ผนาทดตองมความคดรเรมสรางสรรคจงจะสามารถผลกดนใหองคการเจรญกาวหนาไปตาม

กระแสแหงความเปลยนแปลงได นอกจากนนจะตองมความจรงใจและซอสตยมมนษยสมพนธทด มความ

เปนมตรตอเพอนรวมงาน เปนทปรกษาและผประสานงานทด ยอมรบฟงความคดเหนของผอน สงเสรม

การทางานเปนทมตลอดจนกระตนและสนบสนนใหสมาชกสามารถคดแกปญหาดวยตนเองได

45

4. งานวจยทเกยวของ

จากการศกษางานวจยทเกยวของ พบงานวจยทเกยวของกบเครอขายทางสงคม ดงน

Piet Verhoeven (2008) ทาการศกษา เรอง Who’s in and who’s out? Studying the Effects

of Communication Management on Social Cohesion โดยมเปาหมายทจะศกษาผลกระทบของการ

จดการการสอสารตอการยดเหนยวของสงคม ในระดบสวนบคคล กลม และสงคม โดยใชหลกการ

การเชอมตอระหวางการจดการการสอสารและการยดเหนยวทางสงคม การรวมกนเปนกลม โดยใช

ทฤษฎเครอขายผกระทาการ และเทคนคภาพเหมอนจรงเกยวกบการวเคราะห

ณฐลดา ระหา (2542) ไดทาการศกษากระบวนการพฒนาเครอขายครเพอเดกเพอชมชน

จงหวดสงขลาพบวา วธการสรางเครอขายเกดจากครทมอดมการณในการจดการศกษาทคลายคลงกน

มองคกรเอกชนและรฐบาลสนบสนนใหเกดเวทเครอขายและขยายไปสกจกรรมการจดการศกษา

โดยเนนหลกสตรทองถนโดยมนโยบายคอ ตองการรวมกลมเพอแกไขปญหาการจดการศกษา

ทไมตอบสนองตอทองถน มเปาหมายคอจดการศกษาเพอเชอมประสานระหวางโรงเรยนกบชมชน

มแนวการดาเนนงานโดยใชหลกการประสานงานและพงตนเอง มปจจยสนบสนนคอมผนาบคลากร

และองคกรชมชนใหการสนบสนน สภาพเครอขายทตองการในอนาคตตองการใหมการสนบสนน

งบประมาณและกฎระเบยบของราชการตองผอนคลายลง ศกยภาพของเครอขายคอความมอดมการณ

รวมกนและมการพบปะแลกเปลยนเรยนรกนอยเสมอ ขอดอยของเครอขายขาดการเกบหลกฐาน

การทางาน เพอนสมาชกแสดงบทบาทโดยใหคาปรกษา รวมคด รวมวางแผนรวมปฏบต สงทมการ

แลกเปลยนกนในเครอขายคอ คน ความรและทรพยากร ความถในการตดตอสอสาร 1-2 สปดาห

ตอครง ระยะเวลาความสมพนธ 1-8 ป การประสานงานในเครอขายใชโทรศพทและปากตอปากมาก

ทสด กจกรรมเพอสรางกระบวนการเรยนร มการประชมสมมนาและศกษาดงานทงในและนอกพนท

รวมกบเครอขายระดบชาตอยางนอยปละ 1 ครง กจกรรมการหาทรพยากรและกจกรรมพฒนาหลกสตร

ทองถนพบวา มการดาเนนการนอย กจกรรมเพอขยายและสรางความเขมแขงใหกบเครอขายพบวา

ดาเนนการรวมกนโดยไมแยกออกจากกจกรรมอน โดยดาเนนการในรปกจกรรมการทอดผาปาพนธไม

ปญหาและอปสรรคในกระบวนการพฒนาเครอขายไดแก ระเบยบราชการ เวลาซ าซอนกบงานประจา

ขาดเงนทน

46

ศรพงษ บญถก (2544) ศกษา เรอง การศกษาเครอขายทางสงคมในกจกรรมการทอดผาปา

ของสงคมอสาน พบวา เครอขายทางสงคมมความสมพนธกบกจกรรมการทอดผาปาของสงคมอสาน

อยางมนยสาคญทางสถต ทระดบ .05

ระว แกวสกใส (2545) ไดทาการศกษาลกษณะเเละองคประกอบททาใหเกดความเขมเเขง

ของชมรมผสงอายวดคาในอาเภอขนยวม จงหวดเเมฮองสอน ผลการศกษาพบวา ลกษณะความเขมเเขง

ของชมรมในดานการมสวนรวมนน สมาชกชมรมรอยละ 65.7 ไดเขารวมประชมเปนประจา เมอมการ

จดทาแผนงาน/โครงการและสวนใหญรอยละ 57.9 รวมเเสดงความคดเหนตอการดาเนนงานของชมรม

เปนบางครง สมาชกของชมรมไดรบทราบการชเเจงบญชรายรบ-รายจายจากทางชมรม ใหการ

สนบสนนเงนหรอสงของและเขารวมกจกรรมทชมรมจดขนเปนประจา รอยละ 60.7 ,75.3 และ 56.7

ตามลาดบ ในดานการตอบสนองความตองการของสมาชกชมรมนน รอยละ 91.6 ไดรบการดแล

สขภาพอนามยมากขนสาหรบกจกรรมของชมรมทจดตอเนองกนมาจนถงปจจบนจดขนตามความ

ตองการของสมาชกชมรมเปนหลก โดยมกจกรรมการตรวจสขภาพ ฌาปณกจสงเคราะห วนสาคญทาง

ศาสนาและประเพณ รานคาสวสดการชมรม เเละกจกรรมการกศลตางๆ ในดานการพงตนเองของ

ชมรมน น เนนการใชทรพยากรและความสามารถของกลมมากกวาการพ งพาทรพยากรตางๆ

จากภายนอก เเละสมาชกชมรมสวนใหญรอยละ 93.3 ไดรบทราบถงวตถประสงคของการจดตงชมรม

อนเปนพนฐานสาคญของการพงตนเอง สาหรบลกษณะองคประกอบททาใหเกดความเขมเเขงของ

ชมรมนน สถานทตงของชมรมตงอยในวดคาใน และเปนศนยกลางของชมชน ทาใหสมาชกชมรม

สวนใหญสามารถเดนทางมารวมกจกรรมไดอยางสะดวกและมบรเวณกวางขวางเพยงพอตอการจด

กจกรรม สวนการบรหารจดการของชมรมนนมการกาหนดโครงสราง และมอบหมายหนาทใหกบ

คณะกรรมการบรหารชมรมในตาแหนงตางๆอยางเหมาะสม ระเบยบขอบงคบชมรมเเละแผนงาน

ประจาปจดทาขนโดยการรบฟงความเหนของสมาชกเปนสวนใหญการดาเนนงานของชมรมไดรบ

การสนบสนนดานตางๆ จากองคกรทงภาครฐและภาคเอกชน

เ ก ย ร ต ศก ด ม ว ง ม ต ร (2548) ไ ดทา ก า ร ศ ก ษ า แ ล ะ พฒ น า ศก ย ภ า พ เ ค ร อ ข า ย

พระสงฆ : กรณศกษาเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ พบวา เครอขายพระนกพฒนาชมชน

ภาคเหนอ เปนการรวมตวของพระสงฆททางานพฒนาอยในภาคเหนอ เรมกอตงแบบไมเปนทางการ

มาตงแตป 2541 จากเหตการณการชมนมประทวงของชาวบานทไดรบผลกระทบจากนโยบายรฐบาล

บรเวณหนาศาลากลางจงหวดเชยงใหม การประชมคราวนนแกนนาชาวบานนมนตพระสงฆไปรบ

สงฆทานยงจดประทวง ราว 10 รป เมอรบสงฆทานแลวมการเทศนเตอนสตไมใหใชความรนแรง

ชมนมอยางสนต พรอมกนนนไดเรยกรองฝายเจาหนาทไมใหใชความรนแรงตอชาวบานเชนกน

47

จากนนจงไดรวมตวตงเปน “เครอขายพระสงฆเพอคนจน” ทาหนงสอเปดผนกและออกแถลงการณ

เรยกรองใหมการแกปญหาคนจน ในระหวางการชมนมมการผลดไปเยยมชาวบานเปนระยะๆ หลงจาก

สนสดการชมนมของชาวบานกลมพระสงฆในนาม “เครอขายพระสงฆเพอคนจน” ยงคงมการพบปะ

แลกเปลยนมาเปนระยะ ชวงแรกๆ เปนการพบปะแลกเปลยนประสบการณเฉพาะกลมพระสงฆ

ททางานในเชยงใหม ตอมามพระสงฆจากหลายจงหวดในภาคเหนอเขารวมประชมดวย การพบปะ

พดคยกนหลายครงในทสดจงไดจดตงเปน “เครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ (คพชน.)”

ในระยะตอมา ปจจบนเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ มสถานทประสานงานอยท วดสวนดอก

ต.สเทพ อ.เมอง จ.เชยงใหม มสถาบนโพธยาลย ซงเปนหนวยงานในมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหม เปนกองเลขานการ ทาหนาทประสานงานใหกบเครอขายฯ

องคประกอบของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ ประกอบดวยองคประกอบ

หลก 4 ประการ ไดแก 1) หนวยสมาชก ซงมสวนประกอบยอย 3 สวนคอ หนวยประสานงาน (Star) ผ

ประสานงาน (Node) และ สมาชก (Member) 2) ทรพยากร มสวนประกอบยอย 3 สวนคอ งบประมาณ

สงของอานวยความสะดวกในการทางาน และขอมล/ความร/ประสบการณ 3) การสอสาร ซงมรการ

สอสาร 3 รปแบบ คอ แบบ Top – down แบบ Bottom up และแบบ Horizontal และ 4) กจกรรม ม

สวนประกอบยอย 3 ประการ คอ การบรหารจดการ การเสรมสรางศกยภาพสมาชก และการขยายและ

ธารงรกษาเครอขาย

ลกษณะของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ สามารถอธบายได 4 ลกษณะ ไดแก

1) ลกษณะของการเชอมโยง ม 3 ลกษณะคอ การเชอมระหวางปจเจกตอกลม การเชอมระหวางปจเจก

ตอเครอขาย และการเชอมระหวางกลมตอเครอขาย 2) ลกษณะความสมพนธของเครอขาย

ม 2 ลกษณะคอ ความสมพนธในแนวดง และความสมพนธในแนวระนาบ 3) ประเภทของความ

เชอมโยง ม 2 ลกษณะคอ เครอขายพนท และเครอขายประเดน/กจกรรม และ 4) เนอหาการเชอมโยง ม

2 ระดบคอ ระดบเปาหมาย/อดมการณ และระดบกจกรรม

บทบาทของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ แบงออกเปน 3 ระดบคอ 1) ระดบ

ปจเจกฯ ไดแก เปนตนทนทมาของทรพยากร เปนการหนนเสรมทางดานจตใจ เปนการเกอกลซงกน

และกน เปนการพฒนาศกยภาพ และเปนชองทางในการเขาถงขอมลขาวสารและความร 2) ระดบ

กลม/เครอขาย ไดแก การเชอมประสานสมาชกและยดโยงพนท เปนพนททางสงคม และการเปนปาก

เสยง 3) ระดบชมชน/พนทเครอขาย ไดแก การสรางเสรมศกยภาพและขดความสามารถของชมชน

การเฝาระวงและแกไขปญหา และการรกษาตนทนทางสงคมของชมชน

ผลการดาเนนงานของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอทสาคญๆ ไดแก ศกยภาพ

สมาชกเครอขายฯ ทงในดานความสามารถดานการวจย/วชาการและทกษะการทางาน พระนกพฒนา

48

รนใหม เสรมสรางกาลงใจ ไดรบการยอมรบจากภายนอกมากขน โอกาสและการเขาถงทรพยากร

การเกดขนของกจกรรมระดบพนท และความเปลยนแปลงระดบพนท เปนตน

ปจจยทสงผลตอการดาเนนงานของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอ ไดแก หนวย

ประสานงานฯ ผประสานงาน สมาชกปจเจกฯ การพฒนาศกยภาพสมาชกอยางสมาเสมอและตอเนอง

การมทรพยากรสนบสนนการทางานในพนท และเครอขายฯ เรมเปนทรจกและไดรบการยอมรบ

จดแขงและศกยภาพของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอทสาคญ ไดแก หนวย

ประสานงาน เครอขายฯ เรมเปนทรจกและไดรบการยอมรบมากขน ศกยภาพและความสามารถของ

สมาชกเครอขายฯ และฐานการทางานกวางขวางและหลากหลาย

จดออนและขอจากดของเครอขายพระนกพฒนาชมชนภาคเหนอทสาคญ ไดแก ผลงาน

ยงจากดอยกบสมาชกวงใน การหนนเสรมความเขมแขงของกลม/เครอขายยอยฯ ยงมนอย การพงพา

ทรพยากรจากภายนอกสง การขยายฐานสมาชกไปยงพระสงฆรนใหมยงมนอยและทาไดชา

แนวทางพฒนาความเขมแขงของเครอขายฯ ในระยะตอไปไดแก การขยายการทางานให

ครอบคลมยงขน การหนนเสรมความสามารถการดาเนนงานระดบกลม/เครอขายยอย การแสวงหา

และเสรมสรางพระสงฆนกพฒนารนใหม และเพมชองทางในการระดมทรพยากรมาใชในการทางาน

ใหมากขน

เ ก ษ ม ศ า น ต ชย ศ ล ป ( 2548) ไ ด ศ ก ษ า เ ร อ ง ก า ร พฒ น า เ ค ร อ ข า ย ก า ร จด ก า ร

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของเยาวชน พบวา การพฒนาเครอขายมองคประกอบสาคญ 5

ประการ ไดแก (1) การมปฏสมพนธระหวางสมาชก (2) การปฏบตกจกรรมรวมกน (3) การถายทอด

ขอมลของเครอขายใหผอนรบร (4) การสรรหาบคคลเขารวม และ (5) การจดหาทรพยากรในการ

ดาเนนงาน

นฤนนท สรยมณ (2548) ศกษาเรอง Best Practices เครอขายเขมแขงปจจยทสงผลตอ

ความสาเรจในงานพฒนาสงคม โดยศกษาความเปนมาและจดเรมตน กระบวนการดาเนนงานของ

เครอขายเขมแขง ตลอดจนการมสวนรวมของสมาชกในการดาเนนงานของเครอขายพบวา จดเรมตน

การเกดเครอขายของทกเครอขายเกดจากกลมคนทมแนวคดรวมโดยมงไปยงจดหมายเดยวกนเพอหาวธ

จดการกบปญหาเรองใดเรองหนงและไดขยายแนวความคดออกไปในวงกวางจนกระทงกลายเปน

เครอขาย ดานการสรางความเขมแขงของเครอขายประธานและสมาชกมความเหนตรงกนวา ปจจยท

ทาใหเครอขายดาเนนงานมาอยางตอเนองคอ ความรวมมอขององคกรสมาชก/สมาชก การม

คณะกรรมการทเตมใจเขามาทางานองคกรสมาชกมความผกพนกน ทางานดวยใจ มความเอออาทร

เปนการทางานแบบเพอนไมใชการบงคบบญชา สงสาคญททาใหเครอขายเขมแขงไดแก การมกจกรรม

49

อยางตอเนอง การมสวนรวมของสมาชก การมเปาหมาย การทางานทชดเจน การมความสมพนธทด

ตอกนและการมทมงานทด สวนปญหาอปสรรคในการดาเนนงานเครอขายเกอบจะทกเครอขาย

เหนพองกนวา งบประมาณเปนปญหาสาคญในการดาเนนกจกรรมของเครอขาย และแนวทางการ

พฒนาเครอขายนน เครอขายทงหมดมความเหนไปในทศทางเดยวกนวา กระทรวงการพฒนาสงคม

และความมนคงของมนษยควรจะตองเขามามสวนสนบสนน ทงในดานงบประมาณและเทคนค

กระบวนการ จากผลการศกษาคณะผวจยไดเสนอแนะใหมการจดทาฐานขอมลเครอขายทางสงคม

จดตงกองทนสาหรบเครอขาย สนบสนนการหาแหลงทนเพอใหเครอขายสามารถดาเนนกจกรรม

อยางตอเนอง เผยแพรผลการดาเนนงานของเครอขายใหเปนทรจกในสงคม พฒนาศกยภาพแกนนา

ตดตามประเมนผลโครงการสงเสรมและพฒนาเครอขายอยางเปนระบบ ตลอดจนสนบสนนใหองคกร

ปกครองสวนทองถนไดมสวนรวมในการสรางและพฒนาเครอขายทางสงคมใหมากขน

ประชาสรรค แสนภกด (2549) ศกษา เรอง การจดการความรของเครอขายทางสงคม

เพอการคมครองผบรโภคดานสขภาพ พบวา รปแบบการจดการความร ประกอบดวย 4 ขนตอนคอ

(1) การสรางผงเครอขาย (Network Mapping) (2) การจดทาแผนทความร (3) การบรหารความร และ

(4) การสรปบทเรยนรวมกนของเครอขาย

บญอย ขอพรประเสรฐ (2551) ไดทาการตดตามประเมนการดาเนนการรณรงคลด ละ เลก

การบรโภคเครองดมแอลกอฮอลของเครอขายชมชนในพนทตางๆ ในจงหวดสรนทร อบลราชธาน

นครราชสมา เชยงใหม ลาปาง ปราจนบร และจนทบร สามารถสรปแนวทางและกลไกการบรหารของ

องคกรเครอขายชมชนได ดงน

ดานกลไกการบรหาร พบวา โครงสรางองคกรเครอขาย ซงมสวนสาคญตอการจดวาง

ตาแหนงหนาทความรบผดชอบงานบคคลและกลมบคคลในแตละองคกรเปนอยางมาก สามารถจะ

สะทอนใหเหนถงกลไกการบรหารขององคกรเครอขายดานชมชน รปแบบความสมพนธ ลกษณะ

การใชอานาจ ประสทธผลในการทางาน ซงมลกษณะหรอรปแบบของกลไกการบรหารทสาคญ

2 รปแบบดวยกน คอ

1) รปแบบกลไกบรหารตามแนวดง (Vertical Management)

รปแบบกลไกบรหารเครอขายชมชนดงกลาวเปนโครงสรางอานาจหนาททมการจดลาดบ

ขนลดหลนกนลงไปตามโครงสรางบงคบบญชาแบบลาดบชน โดยมแกนนาซงเปนผนาเครอขาย

เปนผมอานาจในการสงการ หรอระดมมวลชนสมาชกในเครอขายใหมารวมดาเนนกจกรรมตางๆ ของ

เครอขาย อยางไรกตาม การบงคบบญชาแบบลาดบขนของเครอขายชมชนในการรณรงคงดเหลานน

โดยทวไปมกเปนการบงคบบญชาแบบไมเปนทางการ อาจมการบงคบบญชาแบบเปนทางการบาง

50

ในกรณทผน าเครอขายหรอแกนนาไมใชผน าตามธรรมชาต แตเปนผนาทเปนทางการ นอกจากน

การบรหารเครอขายตามโครงสรางการบงคบบญชาแบบลาดบชนจะเกดขนอกกรณหนงคอ กรณทม

การดาเนนกจกรรมรณรงคโดยอาศยหรอเชอมโยงกบกลไกระบบราชการทงระดบจงหวด และระดบ

ทองถน

กลไกการบรหารตามแนวดงน แสดงใหเหนวา อานาจการตดสนใจมลกษณะรวมศนย

เฉพาะเพยงผมอานาจเบองบนเทานน โดยผปฏบตการระดบลางมหนาทรบการถายทอดคาสงเทานน

สงผลตอพฤตกรรมการรอคอยการตดสนใจ หรอพงพงความคดเหนจากผทมศกยภาพสงกวา ไมเกด

ความพยายามในการพฒนาความคดสรางสรรคของตนเองขนมา และตกอยในฐานะถกครอบงา

ความคด กลไกการบรหารในลกษณะดงกลาวน พบในพนทจงหวดนครราชสมาทกชมชนทคณะผวจย

ประเมนผลสมเกบขอมลจากคณะกรรมการโครงการวดปลอดเหลาวา เมอปฏบตตามเกณฑ และกฎ

ตางๆ ททางจงหวดกาหนดแลว กไมไดสรางสรรคกจกรรมใดๆ เพมเตม เพราะทาหนาทเพยงเฝาระวง

เทานน ประกอบกบยงไมมนโยบายใดๆ สงลงมาอกเพมเตม

2) รปแบบกลไกบรหารในแนวราบ (Horizontal Management)

รปแบบกลไกบรหารแบบเครอขายเปนการเนนการประสานงาน การมอบหมายงาน และ

ความรวมมอในแนวราบเปนหลก อาศยความสมพนธระหวางแกนนาทเปนจดเชอมตอ (Node) ของ

แตละเครอขาย เนนการตดตอประสานงานและอาศยความรวมมอจากความสมพนธในแนวระนาบ

มากกวาการจดโครงสรางแบบลาดบขนบงคบบญชาตามแบบราชการ กลไกการบรหารแบบนจงให

ความสาคญกบแกนนาหรอผนาเครอขายและภาวะผนาขององคกรเครอขายมความสาคญมากในการ

ผลกดนไปสความสาเรจของงาน ทงน การใชภาวะผนาในการขบเคลอนและบรหารเครอขายแบบ

แนวนอนนนไมไดเนนการสงการหรอการบงคบบญชาแบบลาดบชน แตเปนการอาศยทนทางสงคม

(Social Capital) ทมอยเดมในรปของความสมพนธเชงเครอญาต และความสมพนธฉนทมตร ในการ

ประสานงาน และขอความรวมมอในการเขารวมกจกรรมการรณรงค

ในขณะเดยวกน กลไกบรหารงานเครอขายแบบแนวราบ นอกจากการใหความสาคญกบ

ภาวะผนาของแกนนากลม และความสมพนธระหวางแกนนาของกลมเครอขายตางๆ แลว ยงตองให

ความสาคญกบการมสวนรวมของประชาชนในชมชนหรอประชาคมอยางมาก ดงนน การดาเนน

กจกรรมใดๆ จงตองอาศยความรวมมอและฉนทามตของประชาชนอยางแทจรง อยางไรกตาม ในการ

ระดมความรวมมอจากชมชนเครอขายในบางครงซงเปนกรณเรงดวน หรอมขอจากดดานเวลาอาจไม

สามารถรอกระบวนการมสวนรวมของสมาชกไดทน จงจาเปนตองอาศยภาวะผนาของบรรดาแกนนา

เครอขายในการตดสนใจ และประสานขอความรวมมอในการระดมมวลชนในเครอขายเพอการ

สนบสนน ทงน แนวคดของกลไกบรหารงานเครอขายในแนวระนาบนบวาเปนหวใจหลกในการ

นาไปสความสาเรจในการบรหารงานเชงเครอขาย

51

ปจจยเกอหนนใหเกดความสาเรจในการดาเนนกจกรรมตางๆ ของเครอขาย องคกร

เครอขายดานชมชน ไดแก

1. กระบวนการทางานชดเจน มการมอบหมายงานตามสายการบงคบบญชามผลตอ

ประสทธภาพในการดาเนนโครงการ มความตงใจในการประสานงานและความรวมมอของผนา

เครอขายกบผนาชมชน และภาคพนธมตรอนๆ เชน คณะสงฆ คนในชมชน และโรงเรยน เปนตน

2. ความสมพนธในชมชนทแนนแฟน มความเคารพศรทธาในตวผนาทางความคดหรอ

แกนนาในพนททจดทาโครงการ ผนาชมชน และแกนนาเครอขายมความเขมแขง ความเสยสละ และ

ความคดสรางสรรค มการสรางประชามตรวมกนโดยผานการทาประชาคมในพนท

3. การใหรางวลและการมบทลงโทษทชดเจน การใหใบประกาศเกยรตคณ ปายสญลกษณ

และสทธพเศษตางๆ แกคนในชมชนทเขารวมโครงการ การกาหนดบทลงโทษของชมชนทชดเจนแก

ผละเมดขอตกลงของประชาคม

4. เครองมอทมประสทธภาพ การทาประชาสมพนธโครงการในดานโทษภยของสรา

ผลกระทบของการดมสรา ประโยชนจากการเลกดมสราและการเขารวมโครงการตางๆ ความดและ

ความสาคญของการจดทาโครงการโดยผานสอตางๆ ในชมชน เชน วทยชมชน เสยงตามสาย การบอก

แบบปากตอปาก การใชแบบสารวจเกบขอมลเพอประเมนความสาเรจของการดาเนนโครงการ

ในลกษณะของการตดตาม ประเมนผลภายใน ความพยายามในการสรางกฎกตกา มตประชาคม

ธรรมนญชมชน ธรรมนญตาบล สตยาบรรณทชดเจน เพอเปนขอตกลงและยอมรบรวมกนในการสราง

พนทปลอดสรา การใชกจกรรมลานธรรมและศาลาวถพทธในการใหขอมล และเปนเวทแลกเปลยน

ความร หรอการเรยนรรวมกนในเรองตางๆ เกยวกบโครงการ

บทท 3

วธการศกษา

การศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนครงน มวตถประสงค 3 ประการคอ ประการ

แรก ศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงใน

การบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ประการทสอง ศกษาปจจยทม

ผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย และ

ประการสดทายศกษาองคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถนเพอ การพฒนากลมเปาหมายผวจยไดดาเนนการตามขนตอนตางๆ ดงน

1. พนทททาการศกษา

ในการศกษาครงน กองสงเสรมพฒนาเครอขาย สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษ

เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.) ไดกาหนดใหผวจยทาการศกษาเชงลกใน 2 พนทคอ

ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และตาบลพดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวด

นครราชสมา

2. แหลงขอมล /ผใหขอมลหลก

ในพนทททาการศกษาแตละแหง ประกอบดวยผใหขอมลหลก ดงน

1) บคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนในพนททศกษา

2) สมาชกเครอขายระดบทองถนในพนททศกษา

3) ตวแทนเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอายในพนททศกษา

4) บคลากรของกองสงเสรมและพฒนาเครอขายทรบผดชอบงานสงเสรมเครอขาย

องคกรปกครองสวนทองถน

53

วธการคดเลอกกลมผใหขอมลหลก

1) บคลากรขององคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกองคการบรหารสวนตาบล

ปลดองคการบรหารสวนตาบล และบคลากรทรบผดชอบงานพฒนาสงคม โดยใชวธการเลอกแบบ

เจาะจง ( Purposive sampling )

2) สมาชกเครอขายระดบทองถนดานเดกและเยาวชน จานวน 12 คน ผสงอาย จานวน

8 คน กลมคนพการ จานวน 4 คน กลมอาชพ จานวน 4 คน และกลมเครอขายอนๆ จานวน 3 คน รวม

ทงสน 31 คน เปนผใหขอมลสาคญตามทตองการ(Key informant) โดยใชวธการ การเลอกตวอยางแบบ

ลกโซ (Snowball Sampling)

3) ตวแทนเดก เยาวชน และผสงอาย จานวน 15 คน เปนผใหขอมลสาคญตามท

ตองการ(Key informant) โดยใชวธการ การเลอกตวอยางแบบลกโซ (Snowball Sampling)

4) บคลากรของกองสงเสรมและพฒนาเครอขายทรบผดชอบงานสงเสรมเครอขาย

องคกรปกครองสวนทองถน จานวน 4 คน โดยใชวธการเลอกแบบเจาะจง ( Purposive sampling )

3. ขนตอนการดาเนนงาน

1) จดทาเกณฑสมรรถนะการบรหารจดการเครอขายขององคกรปกครองสวนทองถนใน

การทางานรวมกบภาคเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

2) วเคราะหสถานการณกลมเปาหมายในพนทททาการศกษาไดแก ตาบลบานพราว

อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ ตาบลพดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา

3) วเคราะหสถานการณเครอขายระดบทองถนขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท

ททาการศกษา ไดแก ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ ตาบลพดซา อาเภอเมอง

นครราชสมา จงหวดนครราชสมา

4) ศกษาแนวทาง กระบวนการสนบสนนองคความรและการพฒนาสมรรถนะในการ

ดาเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ

ตาบลพดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา

5) ศกษาปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

ขององคกรปกครองสวนทองถน ตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ ตาบลพดซา

อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา

54

6) ออกแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาใหองคกรปกครองสวนทองถน ตาบล

บานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ ตาบลพดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวด

นครราชสมา มสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขาย เพอเสรมสรางเปนองคกรปกครองสวน

ทองถนตนแบบ

7) ศกษาแนวทาง กระบวนการเสรมสรางองคกรปกครองสวนทองถน ตาบลบานพราว

อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ ตาบลพดซา อาเภอเมองนครราชสมา จงหวดนครราชสมา

4. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลเปนเครองมอทผวจยสรางขน ไดแก

1) แนวคาถามในการสมภาษณสาหรบบคลากรองคกรปกครองสวนทองถน

1.1 แนวคาถามในการสมภาษณผบรหาร ประกอบดวย

- สถานการณ/สภาพปญหาของกลมเปาหมายในพนท

- โครงสรางการบรหารงานดานพฒนาสงคม

- การจดทาแผนงาน/โครงการดานการพฒนาสงคมของ อบต.

- การสงเสรมสนบสนนงานพฒนาสงคมในพนท

- เครอขายในงานพฒนาสงคมของ อบต.

- การไดรบการสนบสนนในการทางานดานการพฒนาสงคม

- การพฒนาบคลากรของ อบต.และเครอขาย

1.2 แนวคาถามในการสมภาษณเจาหนาททปฏบตงานพฒนาสงคม

- สภาพปญหาในพนทเกยวกบ เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย

- การจดการสภาพปญหาทางสงคมของ อบต.

- ขอมลเกยวกบเครอขาย

- ลกษณะและบรรยากาศในการทางานรวมกบเครอขาย

- การสงเสรมและสนบสนนการรวมตวของเครอขาย

- ปญหา อปสรรคทพบจากการทางานดานสงคม

2) แนวคาถามในการจดสนทนากลมสาหรบตวแทน เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและ

ผสงอาย

- สภาพปญหาในพนทเกยวกบ เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย

- การจดการสภาพปญหาทางสงคมของ อบต. และเครอขาย

55

- โครงการและกจกรรมตางๆ ท อบต. และเครอขายดาเนนการใหแก

กลมเปาหมาย

- ประโยชนทไดรบจากการดาเนนการของ อบต. และเครอขาย

- ความตองการการสนบสนน

3) แนวคาถามสาหรบการจดสนทนากลม (Focus Group Discussion) สมาชกเครอขาย

ระดบทองถนดานเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย ประกอบดวย

- สภาพปญหาในพนทเกยวกบ เดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย

- การจดการสภาพปญหาทางสงคมของ อบต.

- การมสวนรวมในการกาหนด/จดทา แผนงาน/โครงการของ อบต.

- ลกษณะและบรรยากาศในการทางานรวมกบ อบต.

- การไดรบงบประมาณเพอแกไขปญหาในพนท จาก อบต

- การใหความสาคญกบเครอขายของผบรหาร อบต.

- ผลการดาเนนงานของกลม/เครอขาย

- ปจจยทสงเสรมใหงานสาเรจไดตามเปาหมาย

- ปญหา อปสรรคทพบจากการทางานกบกลมเปาหมาย ทงปญหาจากภายนอก

และปญหาภายในกลม และวธการแกไข

- ความตองการการสนบสนน หนวยงานทใหการสนบสนน

4. แนวคาถามในการสมภาษณบคลากรของ กพข. ทรบผดชอบงานสงเสรมเครอขาย

องคกรปกครองสวนทองถน

- การวเคราะหความจาเปนในการพฒนาสมรรถนะ อบต. และเครอขาย

- การประสานงานกบ อบต. และเครอขาย

- แผนการดาเนงานของหนวยงานและการตดตามผล

- การสงเสรมและสนบสนนศกยภาพ อบต. และเครอขาย

- ปญหา อปสรรคจากการทางานรวมกบ อบต. และเครอขาย

5) แบบประเมนสมรรถนะการบรหารจดการเครอขาย

เปนแบบประเมนสมรรถนะใชการประเมนคา 5 ระดบ ประกอบดวยสมรรถนะหลก

และสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขาย ใหผตอบเลอกตอบตามระดบความสามารถ

56

5. วธการเกบรวบรวมขอมล

ผวจยดาเนนการตดตอประสานกบเจาหนาททรบผดชอบงานพฒนาสงคมของ อบต.

ทงสองแหงดวยตนเอง และนดหมายวนเวลาและสถานทในการสมภาษณและจดการสนทนากลม ดงน

1) การสมภาษณผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ไดแก นายกองคการบรหาร

สวนตาบล ปลดองคการบรหารสวนตาบล

2) การสมภาษณบคลากรองคกรปกครองสวนทองถน

3) การจดสนทนากลม (Focus Group Discussion) สมาชกเครอขายระดบทองถน

4) การจดสนทนากลม (Focus Group Discussion) เดก เยาวชนและผสงอาย

5) การสมภาษณบคลากรของ กพข. ทรบผดชอบงานสงเสรมเครอขายองคกรปกครอง

สวนทองถน

6) การสงเกตจากการลงพนทจรง

6. การวเคราะหขอมล

ขอมลทไดจากการสมภาษณและการจดสนทนากลมใชวธการวเคราะหเนอหา (Content

Analysis) โดยนาขอมลทไดมาจดหมวดหม ทาความเขาใจกบความหลากหลายและความแตกตางของ

ขอมลทเกบรวบรวมมา และหาความสมพนธของขอมล แยกแยะเงอนไขเพออธบายสาเหต

ความสมพนธ รวมทงอธบายปรากฎการณทเกดขน

57

บทท 4

ผลการศกษา

การศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนครงน กองสงเสรมพฒนาเครอขาย สานกงาน

สงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.) ไดกาหนดใหผวจยดาเนนการ

ศกษาในพนทตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และตาบลพดซา อาเภอเมอง จงหวด

นครราชสมา ซงจะนาเสนอผลการศกษาตามวตถประสงคดงตอไปน

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

1.1 การดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรม

และพฒนาเครอขาย

1.2 การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลใน

พนททศกษา

1.3 ผลการดาเนนงานการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบให

มสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

1.4 รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการ

พฒนากลมเปาหมาย

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

58

ผลการศกษา

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการ

บรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายจะเกยวของกบหลายๆ ฝาย

ไมเฉพาะกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย สานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน

ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.) ซงมภารกจหลกในการสงเสรมและพฒนาเครอขาย หากแตจะ

ครอบคลมถงองคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนเครอขายตางๆ ในพนททศกษาคอ ตาบลพดซา

อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา และตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก ทมสวนรวมใน

การผลกดนใหบรรลผลตามเปาหมาย ฉะนน การนาเสนอผลการศกษาจะนาเสนอตามกรอบการศกษาท

คณะผวจยกาหนด เพอใหเหนถงผลการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของในภาพรวม ดงน

1.1 การดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรมและ

พฒนาเครอขาย (กพข.)

การดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรมและ

พฒนาเครอขาย (กพข.) ประกอบดวย

1.1.1 การศกษาสภาพปญหา โครงสรางและนโยบายในการบรหารจดการของทองถน

จากการสมภาษณนายกและปลดองคการบรหารสวนตาบล เจาหนาททดแลงานพฒนา

สงคม การสนทนากลมกบผแทนเครอขายผสงอาย ผแทนสภาเดกและเยาวชน รวมทงการศกษา

เอกสาร พบวา

59

(1) องคการบรหารสวนตาบลพดซา

เดมบานพดซา เปนหมบานหนง การปกครองขนกบตาบลพลกรง และไดแยกมาเปน

ตาบลพดซา ในป พ.ศ. 2459 และในปจจบนตาบลพดซา ขนอยกบอาเภอเมองนครราชสมา

สภาตาบลพดซา ไดยกฐานะเปนองคการบรหารสวนตาบลพดซา เมอวนท 19 มกราคม

พ.ศ.2539 ลาดบท 352 ตามประกาศราชกจจานเบกษา ลงวนท 30 มนาคม พ.ศ.2539 มหมบาน จานวน

18 หมบาน ปจจบนจงมพนทการปกครอง จานวน 18 หมบาน พนทขององคการบรหารสวนตาบล

พดซา โดยประมาณ 39.36 ตารางกโลเมตรหรอประมาณ 24,662 ไร อาชพหลกของประชากรสวนใหญ

เปนการประกอบอาชพทางดานเกษตรกรรม ไรมนสาปะหลง ผลผลตหรอสนคา/บรการทสาคญของ

ตาบล ไดแก ขาว พชผกสวนครว เชน ตนหอม ผกบง ผกกาดหอม ผกคะนา ผกช ฯลฯ เหลาสาโท

เหลาขาว ผลตภณฑผานวม ศกยภาพของ อบต.พดซา มแหลงน าเปนพนททเหมาะแกการทาเกษตร

ทสาคญทสดสามารถพฒนาแหลงนาได

“ โดยศกยภาพของทน ผมบอกตามตรง ตาบลพดซา ถามการจดการทด ผมวา จะพฒนา

ไปไดอกเยอะ เพราะเปนพนทแหงเดยวในตาบล ทมแหลงน าขนาดใหญ 3 แหลง ซงโครงการปน

ผมจะขดลอกคลองทงหมด รองรบโครงการแกมลง ตองพฒนาดานการเกษตร เพราะวา อาชพสวน

ใหญยงเปนดานเกษตรกรรม ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ ปลกขาว ปลกผก ทาไดหมด ทสาคญทสด เราพฒนาแหลงน าได น าคอชวต ถามน า

คดอะไรกทาไดหมด องคประกอบสาคญ ถาคดจะทาโนน ทาน ถาไมมน ากไมตองไปคดและใน

ลกษณะน เรากมาบรณาการนาทงหมดใชใหเกดประโยชนสงสด ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

ดานการบรหารจดการขององคการบรหารสวนตาบลพบวา นายกองคการบรหาร

สวนตาบลใหผน าชมชนหรอผนาองคกร กลม เครอขายตางๆ เขามามสวนรวมในการพจารณา

โครงการ/กจกรรมตางๆ โดยใชรปแบบคณะกรรมการตามสดสวนของสมาชก มตวแทนฝายปกครอง

3 คน กานน ผใหญบาน ผนากลมตางๆ เชน กลมสตร กลม อสม. โดยพยายามทจะใหไดมสวนรวม

แลกเปลยนความคดเหนซงจะไดเปนการพฒนากลมตางๆ ดวย การมสวนรวมของคนในพนทให

60

ความรวมมอด การแกปญหาตางๆ ใชระบบบรณาการ แมวางบประมาณจะนอย แตการทกลมตางๆ

มสวนรวมมากๆ จะใหผลทย งยนกวา การมสวนรวมจงสาคญทสด

“ ทเขามาผมกไดพยายามพฒนา ใหผนาชมชนหรอผนาองคกรตางๆ เขามามสวนรวม

ทงหมด ตงแตผมเปนนายก ในสวนการพจารณาอะไรตางๆ ผมจะใชในรปของคณะกรรมการมากกวา

เรากจะใชเปนสดสวน สดสวนของสมาชกจะใชตวแทนมา 3คน ฝายปกครอง 3 คน กานน ผใหญบาน

ผนากลม ไมวาจะเปนกลมสตร กลม อสม. หรอกลมอะไรตางๆ พยายามทจะใหเขาไดมสวนรวมเพอ

จะไดแลกเปลยนความคดเหนจะไดเปนการพฒนาตวเขาเอง ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

ดานงบประมาณอบต. จดเกบรายไดไดปละประมาณ 180,000 บาท งบประมาณสวนใหญ

เปนงบอดหนนทงหมด ปทแลวประมาณ 24 ลานบาท เปนงบประจา เชน เงนเดอน ขาราชการประจา

เบยยงชพผสงอายเดอนละประมาณ 600,000 บาท ทเหลอเปนงบพฒนาจรงๆ ประมาณ 3 ลานกวาบาท

นอกนนเปนเงนสนบสนนจากหนวยงานอนๆ ซง อบต.ไมสามารถนาไปใชอยางอนได เพยงแตเปน

ผดแลการใชจาย

นายก อบต. มโครงการสรางพพธภณฑ เพราะพนทของอบต.พดซา มวตถโบราณ

คอนขางมากและอาจจะทาเปนสถานทพกผอน เปนปอดของโคราช ทาเปนตลาดน าซงมโดยธรรมชาต

อยแลว แตปจจบนยงมเรองโตแยงกรรมสทธในบง แนวเขตบงทยงไมชดเจนประมาณ 2,000 กวาไร

“ ตอไป ตรงนตองม OTOP แต ณ เวลาน ผมตงโอทอปไปก เจง รถวงผานไปผานมา ใคร

จะมาแวะด ยงไมมจดขายตองทาใหเเกดกจกรรมตอเนอง บงเปนเรองสาคญทสด ถาสรางบงได เปนท

พกผอนได เปนสถานททองเทยว มตลาดน า OTOP มแนนอนและถาไมจาเปนผมจะไมใหคนนอก

พนทเขามาขาย ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

61

โครงสรางและการจดองคกรขององคการบรหารสวนตาบลพดซา ปรากฎดงแผนภม

สาหรบสภาพปญหาทางสงคมพบวา ปญหาดานยาเสพตดมบางเลกนอยสวนใหญจะมา

จากคนนอกพนทมากกวา ซง อบต. มแนวทางประสานปองกนรวมกบกานน สารวตรและตารวจบาน

ซงคอนขางเขมแขงมการปฏบตจรง เชน ในการจดงานตางๆ จะมาชวยดแลความเรยบรอยหรอมา

บรการจดรถตางๆ

“ สวนใหญทตดยา จะไปตดจากนอกพนทแลวเขาจะสงขอมลกลบมายงภมลาเนา ”

(จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ มปญหาบางเลกนอยในสวนตรงน แตสวนใหญจะตดมาจากทอนมากกวา แตทนกด

อยางหนง เพราะวา ผม กานน สารวตร เราพยายามประสานกนตลอด แมแตตารวจบาน ” (นายก อบต.

พดซา : สมภาษณ)

62

“ ในสวนของพดซาเราจะทราบวา เครอขาย อยาง สภอ. กาลงเจาหนาทเขาจะนอย เขาด

สาระโดยรวม มกาลงเจาหนาททงสญญาบตร ทงประทวน 28 นาย บางสวนกไปชวยราชการอก กาลง

เจาหนาทกอาจจะไมเพยงพอ เรากจะมสวนของตารวจบานเขาไปชวยเสรมดวย ตารวจบานทนคอนขาง

จะเขมแขง ไมใชวาแคมตามนโยบายของรฐ แตมแลวปฏบตจรง อยางในงานสงคมตางๆ กจะออกมา

ชวยดแลความสงบ หรอมาคอยบรการจดรถ ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

ปญหาเรองพฤตกรรมเดกมบาง แตพยายามประสานกบผปกครอง ครอบครวของเดกใน

พนทมจานวนพอสมควรทแยกกนอยกบพอแม โดยสภาพทางเศรษฐกจทตองไปทางานหารายไดใน

กรงเทพหรอในเมอง เดกจงจาเปนตองอยกบป ยา ตา ยาย ไมใชปญหาครอบครวแตกแยก สวนใหญ

ในพนทมแตผสงอาย นายก อบต. พยายามแกปญหาโดยสรางอาชพการเกษตร เพอไมตองไปหางาน

ทาในเมอง

“ ไมรวาเรยกวาเปนปญหาหรอไมคอ ครอบครวแตกแยกโดยสภาพเศรษฐกจไมไดอย

ดวยกน สวนทแตกแยกทางครอบครว หยารางหรอเลกรากนไปกมอยบางไมไดมากมาย เรองท

แตกแยกอยางทบอก การไมไดอยดวยกนเพราะสภาพเศรษฐกจทตองออกไปทางาน อนนผมกถอวา

ไมไดเปนการแตกแยกอะไร แตวาสภาพเศรษฐกจกจาเปนทจะไปหารายได แลวเดกอยกบยาย นนก

สวนหนงผมพยายามดงคนกลบ ถาเขาทานาได ปลกผกได ทกคนกอยากกลบมาอยกบครอบครว ทานา

ดๆ ปลกผกดๆ มวธการดๆ รายไดกไมไดดอยกวาการเปนลกจาง ครอบครวจะสมบรณ ถาทกคนไม

ตองออกไปใชแรงงานตางถน กลบมาใชชวตครอบครวอยในพนท อบต. มโครงการสงเสรมการปลก

ผกปลอดสารพษแลวขายตรงกบหางสรรพสนคาซงตองทาใหเปนระบบ ” (นายก อบต.พดซา :

สมภาษณ)

“ เทาทดนาจะเปนปญหาเดกไมยอมไปเรยนตอ บางท ม.ตนกไมจบ เหมอนเกเรยน ไปบาง

ไมไปบาง ไมยอมเขาเรยน แตวากไมไดรายแรง ถงขนาดไปเปนขโมย แคจบกลมกน คยกนเรองแขง

มอเตอรไซด ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

63

(2) องคการบรหารสวนตาบลบานพราว

ตาบลบานพราว ในสมยกอนมพอคานามะพราวลองเรอมาคาตามคลองแลวเกดเรอลม

ทาใหมตนมะพราวขนอยตามรมคลองมากมายจนกระทงในพนทมตนมะพราวขนอยท วไป เมอมการ

ตงตาบลชาวบานจงเรยกวา “ ตาบลบานพราว ” ตาบลบานพราวนอยในเขตการปกครองของอาเภอ

บานนาซงประกอบดวย 12 หมบาน ไดแก บานหนองร บานโรงจาว บานวงตน บานวงไทร บานพราว

บานหนองบวตาโต บานวงปลาไหล บานเกาะทองหลาง บานเกาะกระพ บานเกาะกะตอ บานทาง

กระบอ และบานโคกมะขาม

ตาบลบานพราวมพนท 43.174 ตารางกโลเมตร เปนทราบลม มคลองไหลผานเหมาะแก

การทาการเกษตรกรรม ประชากรในเขตองคการบรหารสวนตาบลบานพราว สวนใหญประกอบอาชพ

กสกรรม ทานา ทาสวน เลยงสตว และยงประกอบอาชพเสรมเพอเพมรายไดใหกบครวเรอนอก เชน

การทาเหดฟาง เครองดกจบสตวน า ทอพรมเชดเทา และผลตภณฑปนปน เชน เจดย ศาลพระภม โตะ

หนขด ในขณะเดยวกนยงมประชากรประกอบอาชพรบจางทวไป เชน ทางานกอสราง ทางานใน

โรงงานตางๆโดยมพนททาการเกษตรประมาณ 16,393 ไร จากพนททงหมดประมาณ 29,000 ไร

โครงการทสาคญของ อบต. บานพราวคอ กองทนสวสดการชมชนหรอเรยกกนวา

กองทนสามขา เงนกองทนมาจาก 3 สวนคอ สมาชกชมชน รฐบาลและทองถน ซงเปนการขบเคลอน

ดานสวสดการใหแกคนในชมชน และจากการดาเนนโครงการทประสบความสาเรจทาให อบต.

บานพราว เปนแหลงศกษาดงานดานสวสดการชมชน

“ โครงการของบานพราว เรามโครงการหลกอย 1 โครงการ ทสามารถขบเคลอนดาน

สวสดการไดคอ กองทนสวสดการชมชน หรอเรยกกนวา กองทนสามขา ” (ปลด อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

นอกจากนน นายก อบต.บานพราว มนโยบายในการชวยคนในตาบลใหมขาวสารราคา

ถกไวบรโภค โดยการรบซอขาวเปลอกจากแหลงตางๆ มาสในโรงสชมชน และนาขาวหอมมะลมา

บรรจถงขายในราคาทตากวาราคาตลาด

64

โครงสรางและการจดองคกรขององคการบรหารสวนตาบลบานพราว ปรากฎดงแผนภม

สวนปญหาทางสงคมในตาบลบานพราว ไดแก ทอยอาศยของผสงอายผพง เดกและ

เยาวชนมเพศสมพนธกอนวยอนควร เดกถกทอดทง นอกจากนมผตดเชอเอดสทแสดงตน จานวน

15 คน

“ ผตดเชอ ผมจะรวา ผมจะหาตวตนเขาอยางไร ถาเราไปสบคนเขา ปกตเขากไมเปดตว

กลวสงคมจะรงเกยจ แตผมจะพยายามเอานโยบายเราไปคยผาน อสม. ไปคยผานหวหนาสาธารณสข

จงหวด ไปคยกบผอานวยการโรงพยาบาล ทมผตดเชออยกบเขา เราเอานโยบายของเราไป บอกวา

นายกอยากจะลงมาดแลพวกเขา ขอมลทกอยางจะถกปดเปนความลบทงหมด ถาเขาไมแสดงตวกบ

นายกเขากจะขาดโอกาสอกเยอะ แตหากเขาแสดงตว นายกจะรคนเดยว บางคนรบขอมลไปกชงจต

ชงใจ โทรศพทสาธารณะมาบาง เขาอยากไดเงนสงเคราะห อบต.กมเงนมเบยยงชพ อยากใหเขา แตผม

ไมรจะใหใครเพอความสบายใจจะไปเจอทไหน ไปคยกนทไหนกได เราพดเรองใหญๆ ใหเปนเรอง

65

เลกๆ แลวเรากสมผสเขา จบมอเขา รบฟงปญหาเขา พอเขาพดหมด ผมกไดขอมลหมดกจะแยกชอ

ออกมากอนทาเรองขอเงนสงเคราะห ตอนนเปดตวกบผม 15 คน ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ ตอนนปญหาทโดดเดนจะไมม จะเปนปญหาทวๆ ไป เรามสภาเดกและเยาวชน เดกของ

เราถกผลกเขาสรวโรงเรยนหมด ปญหาเรองผสงอาย เรากมการดแล” (ปลด อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

1.1.2 การสงเสรมสนบสนนการพฒนาสมรรถนะบคลากรของทองถนใหมสมรรถนะ

ในการบรหารจดการเครอขาย

การบรหารจดการเครอขายเปนสงสาคญสาหรบองคกรปกครองสวนทองถน ดงนน กอง

สงเสรมและพฒนาเครอขายจงสนบสนนใหมการพฒนาสมรรถนะของเจาหนาท อบต. โดยการให

ความรทางวชาการในดานตางๆ ซงหวขอท กพข. จดการอบรมใหนน ไดมาจากการประเมนจาก

ประสบการณตรงของ จนท. กพข. ขณะไปทางานรวมกบ อบต. และ เครอขายในพนท รวมทงการสง

แบบสอบถามสารวจความตองการสนบสนนดานความร

“สวนหนงของปน เรากเอาขอมลจากปทแลว เอาขอมลจากการทาเวท ความรอะไรบางท

เขาจาเปนตองรและเอาไปใชในการทางานของเขา มอยเรองหนง เรองการเขยนโครงการทเปนการ

เขยนไปสเปาหมายทเลกทสด เราพบวา แมแตตวเราเอง บางครงกไปไมได ถากจกรรมตรงนทาแลว

มนไมเกดทกอยางกลมเหลว เพราะฉะนนการเขยนโครงการเปนเรองทจาเปนระดบหนง บางทเขาจะ

คาดหวงเยอะมาก เพราะฉะนนถาเขาตองการใหเกดอะไร กตองจดกระบวนการใหเปนไปตามนน คอ

มนตองสมพนธกนตองตรงกน บางทเขยนผลผลตไมสอดคลองกบวตถประสงค หรอวตถประสงค

กวางมาก อยากใหเขามองความเปนรปธรรมใหออก เลยคดวาเรองพวกนเราตองใหความรเขา”

(จนท. กพข. : สมภาษณ)

การเขยนโครงการนอกจากจะเปนการฝกใหเครอขายไดมแนวคดในการตดตอ

ประสานงาน และการเตรยมการตางๆ การขอสนบสนนงบประมาณกเปนเรองสาคญททาใหเครอขาย

มทรพยากรมาใชในการดาเนนกจกรรมตางๆ อกทางหนงดวย

66

“สวนหนงคอ อยากใหเขาหาทรพยากรทเปนเรองของเครอขายทจะเขมแขง ตองรจกหา

ทรพยากรดวยตนเองได นอกจากนนทาใหรดวยวา คณตองไปประสานใครบาง เครอขายตองเขามา

อยางทาเรองน คณตองรแลววาวทยากรจะตองเปนใคร ใครจะตองมาบาง กลมเปาหมายตองเปนใคร”

(จนท. กพข. : สมภาษณ)

1.1.3 การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขายทองถน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย ไดจดเวทใหเครอขายไดมาพบปะ พดคย แลกเปลยน

ระดมความคดกนโดยใชกระบวนการกลมเพอวเคราะหปญหาในพนท

“ กบ 2 พนทน เราลงไปกระตน มอย 2 ครงทลงไปทแตกตางจากทอนกคอ เวทแรก

เราเชญเครอขายมารวม แลวเรมวเคราะหวา ในพนทเขามองปญหาของกลมเปาหมายเปนอยางไร

โดยใชกระบวนการกลม เพอใหเขาวเคราะหวา ปญหาดานเดกเยาวชนมอะไร ปญหาดานผสงอาย

มอะไร เรากเสนอเขาวา อยากใหเขาวเคราะหไปทกลมเปาหมาย 3 กลมกอน การดาเนนการทาเวท

ของเครอขายตรงน เรากพยายามใหเขาสะทอนกลบมา แลวกเอาปญหามาตกลงกน จดลาดบปญหาวา

มอะไร จะตองทาในเรองพวกนกอน ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

นอกจาก กองสงเสรมและพฒนาเครอขายจะลงพนทสนบสนนการรวมตวของเครอขาย

โดยตรงแลว ยงไดสนบสนนการรวมตวของเครอขายทองถนผานทาง อบต. อกดวย ทงน อบต.

บานพราวไดรบงบประมาณในการจดทาโครงการจาก สท. คอนขางมาก โดย อบต.เขยนโครงการ

เสนอไป เมอไดรบงบประมาณและจดทาโครงการแลวเสรจตองจดทารายงานสงไปยง สท.

“ งานพฒนาสงคมเราไดเงนจากภายนอก 60 – 70 % ไดงบพฒนาสงคมมาเยอะ เราเปน

แกนนา เรามหวหนาไมตองขอขนไปเขาจะสงมาให ของเราเปนโครงการนารองเรองศนยพฒนา

ครอบครวในชมชน สภาเดกและเยาวชน เขาจะมงบประมาณของเขา เพอจะสนบสนนกจกรรมของ

สภาเดกและเยาวชน เขาจะมตงไว 400,000 บาท เขาจะแจงเรามา เลวใหเราเขยนโครงการไป” (ปลด

อบต.บานพราว : สมภาษณ)

67

1.1.4 การประสานงานและการมสวนรวม ในการดาเนนงานของกองสงเสรมและพฒนา

เครอขาย

การตดตอประสานงานระหวาง เจาหนาท กพข. กบเจาหนาท อบต. ในการดาเนนการ

ตางๆ ในพนทจะมความแตกตางกนอยางเหนไดชด ตามความเหนของเจาหนาท กพข. เหนวา ชองทาง

ในการตดตอกบเจาหนาทของ อบต.พดซา สะดวกและคลองตวกวาท อบต.บานพราว ซงผวจย พบวา

การตดตอประสานงานท อบต.พดซา ซงมเจาหนาทประสานงาน จานวน 2 คน จะรบทราบ

การดาเนนงานตางๆ ท งสองคน ดงนนการจดการจงรวดเรว สวน อบต.บานพราว มเจาหนาทท

ดาเนนการดานงานพฒนาสงคมถง 5 คน ซงมากกวาท อบต.พดซา แตการบรหารจดการภายใน

หนวยงาน การดาเนนการตามระเบยบตางๆ การผานงาน จะขนอยกบ ขาราชการประจา ทปฏบตงาน

ดานการพฒนาสงคมทมอยเพยง 1 คนเทานน นอกนนเปนลกจางตามภารกจ ซงอาจทาใหงานลาชา

หรอดาเนนการไมทน ซงทจรงแลวในการลงมอปฏบต เจาหนาทอก 4 คน มความคลองตว และมความ

กะตอรอรนไมตางจากเจาหนาทของ อบต.พดซา

“ กองเองกมความรสกวา พนทนเวลาประสานไปคอนขางยากอยเหมอนกน เดมเรา

ทางานกบเขาเราไมเคยร แตวาเราเหนความใสใจจากผบรหาร นายกเองทางานดานสงคม ซงเราไมคอย

เจอเทาไหร แตพอเราทางานไปดวยแลว ทมงานกด เครอขายกดแตตวเจาหนาทตดตอยาก เลยกลายเปน

พนททถาเทยบความพรอมระหวางพดซา พดซาจะพรอมกวา ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

“ การตดตอประสานงาน เราจะตองตดตอไปทขาราชการประจาตามสายงาน” ” (จนท.

กพข. : สมภาษณ)

1.1.5 การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครอง

สวนทองถน

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน

ของกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย พบวา เมอมการมอบหมายโครงการ/กจกรรมใหกบ อบต.ทง

สองแหงไปแลว อบต.ท งสองแหงจะเขยนรายงานผลการดาเนนงานสงกลบมา นอกจากนนกอง

68

สงเสรมและพฒนาเครอขายเองยงไดจดใหมการประชมถอดบทเรยนในการทางานเพอประเมนผลการ

ดาเนนงานในแตละครงทเสรจสนการจดกจกรรม ซงเปนการรวมประชมกนทง เจาหนาท กพข.

เจาหนาท อบต. เครอขาย และกลมเปาหมาย

“หลงจากจดกจกรรมเสรจแลว กตองทา AAR สาหรบในพนทนน สะทอนกลบไปทนท

วาเราเหนอะไรบาง จะตองปรบเสรมอะไร จากขอสงเกตทเราได ซงม อบต.และตวแทนสภาเดกกจะ

มาอยดวย รบรตรงนดวย แลวมาวเคราะห เชน วทยากรทเชญมาไมเคยเปนวทยากรถายทอด

ถายทอดไมเปน เพราะฉะนนเดกเองกไมเขาใจ ไมรจะทาอยางไร วทยากรทเขาเปนผปฏบต เวลาเขาทา

เขาทาได แตเวลาเขามาสอน สอนไมถก สอนไมเปน เรากเหนวามนเกดปญหา เครองมอ อปกรณท

เขาเตรยมมาให บางทไมพอ เรองการสอน บางทมาอธบายใหกลมน กลมอนนงเฉย บรรยากาศแบบน

วทยากรเองกดแลไมถง พวกนทเราเหน เรากสะทอนกลบไปใหเขาร เขากจะไดรวาคราวหนา เขาจะ

เตรยมอะไรบาง ปรบปรงอะไรบาง ในสวนกระบวนการ วทยากรจะตองทาอยางไร เตรยมเครองมอ

อยางไร” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

แตในสวนการตดตามผลการดาเนนงานตามแผนไมเปนไปตามแผนท กพข. กาหนดไว

ทง 3 ขนตอน ( ประชมชแจง ถายทอด/สงเสรมสนบสนน/ตดตามประเมน) ซง พบวา กพข. ไดมการ

ประชมชแจง ถายทอดให อบต.และเครอขาย 44 แหงครบถวน แตการสงเสรมสนบสนนยงไมเปนไป

ตามแผน มการสนบสนนงบประมาณและคมอใหทก อบต. ทเขยนโครงการเสนอ แตไมไดลงไป

พนทเพอขบเคลอนเครอขายเพราะ กพข. มภารกจมาก มการเปลยนผบรหารซงนโยบายกเปลยนแตก

พยายามปรบแผน

“วนนน เราแบงออกเปน 2 เวท เวทประชาคมของผสงอาย และเวทของเครอขายเพอ

วเคราะหแผน ทบานพราว เขาเอาเครอขายมา ชวยกนดแผนกนใหญ และพยายามสรปออกมา เขาก

เรมมองเหนโครงการ ทกหมๆ ไมไดมขอกาหนดครบทกดาน เหมอนสะทอนใหเหนวา สงนเขายงขาด

เราเองกไมไดไปตอ ไมไดกลบไปดตอ อนนคอสงทไมไดเปนไปตามแผนทเราวางไว เพราะฉะนนก

คอ เหมอนกบวาเราไปใหเขาเหนภาพ และเขากเรมมองเหน แตกยงไมชด และไมนาไปสการปฏบต

ในการเตมเตม” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

69

สาหรบการตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะดานความรในการบรหารจดการเครอขาย

ของ กพข. แกบคลากรของ อบต. ทปฏบตงานดานการพฒนาสงคม พบวา จนท.ทปฏบตงานพฒนา

สงคม ไดรบความรเกยวกบแนวคดเรองเครอขาย และแนวคดสวนใหญมาจากการเขารวมอบรมกบ

กพข. ซงเมอกอนเจาหนาทของ อบต.พดซา จะมความคดวา มงบประมาณจานวนหนงกคดโครงการ

ขนมา แลวจงหากลมเปาหมายเขามารวมโครงการ ภายหลงจากผานการอบรมท กพข. จดขนแลว จงม

วธคดในลกษณะทแตกตางคอ การจดทาโครงการตางๆ ตองคนหาปญหา คนหาความตองการของ

กลมเปาหมายกอนโดยการสอบถามพดคยกน ใหทกกลมไดมสวนรวมในการจดทาโครงการ

“ ไปประชมทกรงเทพมา เมอกอนการจดทาโครงการจะคดวามเงนอยเทานจะทาอะไรก

จะเขยนวาจะทาอยางนนอยางน แลวกจะไปหากลมเปาหมายมาเขารวมเลย อนนเปนลกษณะการจด

โครงการแตหลงจากทไปอบรมมาจะเปนลกษณะทวาเราตองหาปญหาหาความตองการของกลม

เปาหมายกอน อยางกลมแมบานกจะสอบถามเขากอนใหทกคนมสวนรวมในการทาโครงการนขนมา

อยางกลมเดกกเหมอนกน เรากจะเชญอาจารย ครในโรงเรยน มาคยกนวา ในโรงเรยน เดกมปญหา

อะไรทคณครอยากพฒนา อยากจะทาใหเดกดในดานไหนไดบาง เรากจะเอาปญหานนเปนจดทมาทา

โครงการ ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ เวลาจดอบรม กจะเชญเขามาท อบต. ใหเขามสวนรวมในการคดวา คณอยากทาอะไร

อบต. จะจดอบรมใหกบกลมสตร แมบาน ใหเขาเสนอความคดวา เขาอยากจะจดรปแบบไหน โดยท

เราเสนอวา ขอบเขตงานทเราจะทาใหเขาไดแคไหน เขากจะเสนอวา เขาอยากทาอะไร แลวกมาเขยน

โครงการ พอเราจดอบรมไปใหแลวเหมอนวา เขาจะสานตอไปเองได แตหากเราเปนคนเสนอเราคดให

มนจบแคนน ไมมการสานตอ ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“สวนใหญจะไปอบรมกบ สท. เพราะเปนงานทรบผดชอบตรง ไปกบทกหนวยงานของ

สท. ทงเครอขายทงผสงอาย เรองเครอขายไดรจกจงหวดอนๆ คยกนวา เขาทาเรองนนเรองนอยางไร”

(จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

70

สวนการทางานในลกษณะเครอขาย เดมกอนการเขารวมอบรม จนท.จะทางานกนตาม

ลาพง ทาทกอยางเอง เมอไปประชม อบรมเรมมเครอขายการทางาน ไดแลกเปลยนเรยนรกบเพอนๆ

พๆ ทมาจากจงหวดตางๆ

“ หลงจากทเรารจกคาวา เครอขาย เรากพยายามสรางเครอขาย เรมกระจายความรวมมอ

ไปพดคยกบหมอ คร เดก เอามาทกกลม พยายามคดตลอดเวลาวาจะใชการทางานแบบเครอขาย ”

(จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ สท. เขาเนนใหเราทางานเกยวกบเครอขาย แตกอนเราเคยคยกนเองวา เราเหนอยมาก

เราทาเองทกอยาง ขนาดเรามสองคน แลว อบต. ทมคนเดยวจะเหนอยขนาดไหน พอเขาบอกวาม

เครอขาย เรากเรมหาคนนน คนน เราไปประชม แลวเรากไดไปรจกกบจงหวดน และกไดแลกเปลยน

กนวาเขาทาอะไรบาง แลวเรากไปเอาของเขามาปรบเปลยนกน” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

การจดอบรมของ สท. เมอ จนท. อบต.ไปเขารวมอบรม ใหขอสงเกตวา การจดอบรมของ

สท.จะใหความรกอน หลงจากนน กใหรวมคดแลวออกมานาเสนอ และทกครงท กพข.มาดาเนนการ

ในพนทกจะใหกลมเครอขายรวมกนคดวา ในตาบลพดซามปญหาอะไรบาง เครอขายกชวยกนคด

แลวใหนาเสนอ ซงแสดงใหเหนวา เครอขายไมไดนงเฉยในการรวมมอ รวมคด อยากพฒนารวมกบ

อบต.

“ เทาทสงเกต เวลาไปอบรมกบ สท. การจดอบรมจะเปนแบบใหความร หลงจากนน กให

รวมคด แลวออกนาเสนอ แรกๆ เบอมาก ทาไมตองใหทาแบบน ทาไมตองใหเราคด เราพด เราไมกลา

พด แลวอกอยางในกลมกไมรจกกน ไปแตละจงหวด ตางคนตางไปเจอกน เหมอนวามนไดทาบอยๆ

เครอขายเขาจะชนกบการแสดงความคดเหน แลวเวลาท สท.เขามาจดทนท เขาชอบจดประชมแบบน

ชวยกนคด แลวออกไปพด เครอขายกจะไดรบแบบนนเหมอนกน ไมใชมาถงแลวจะนงฟงอยางเดยว

เขาจะไดคด คดแลวออกมาพด การททาแบบน เขากไดพฒนาตวเอง ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

สวนการทางานเครอขายของ อบต.บานพราว คอนขางจะแตกตางจาก อบต.พดซา

เนองจาก นายก อบต.เนนการเขาถงตวบคคลและตดตอประสานงานกบตวบคคล

71

“ เขาคอนขางจะมเครอขายด คนทนคอนขางใหความรวมมอ แกนนาผใหญบาน เราไมม

ปญหา กบเจาหนาท เรากไมมปญหา ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ อดตตางคนตางอย แตละบานแตละกลม แตผมมานงเปนบรหารแลว เรมดงใหเขาม

สวนรวม อยางผใหญบาน ไมใชคณเปนผใหญบาน มหนาทขนไปแต แจงเกด แจงตาย ยายทอย เรอง

เลกๆ นอยๆ คณตองสมผสกบหมโนน หมน คนแกหมโนน ตองมาทาบญวดน มนตองเปนเครอขาย

ไมใชหมบานใด หมบานหนง คณตองสมผสกน ตองรจกกน ตองมกจกรรมรวมกน กอนเขาจะลงมา

รวมกบเรา เราตองลงไปหาเขากอนทากจกรรมในหมบาน มการประชม ชแจงทาความเขาใจเขา กบสง

ทเราจะทา สงสาคญๆ ใหความรเขา” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

1.2. การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลในพนท

ทศกษา

การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลในพนทท

ศกษา ประกอบดวย

1.2.1 การทาความเขาใจในสภาพและปญหาของทองถนขององคการบรหารสวนตาบล

จากการสมภาษณ นายก อบต.พดซา พบวา สภาพปญหาทางสงคมของตาบลพดซาทเปน

ปญหาหลกนาไปสปญหาอนๆ ทตามมาคอ การออกจากพนทไปทางานในเมอง หรอ กรงเทพฯ ของคน

หนมสาวและคนวยทางาน ทาใหเหลอเพยงผสงอายทอยในตาบล นายก อบต.พดซา จงมแนวคดทจะ

ดงคนในชมชนใหกลบมาทางานในตาบลเพอใหปญหาตางๆ ลดลงตามไปดวย เชน ปญหาเดกและ

เยาวชนทเหมอนถกทอดทงใหอยกบ ป ยา ตา ยาย

นายก อบต. พดซา ใหความสาคญมากกบกลมเดก ผสงอาย และคนพการ พยายามฝกให

ชวยเหลอตนเองใหไดมอาชพทถาวร ไดแก งานจกสาน หตถกรรม และสามารถหาชองทางการตลาด

ไดอยางตอเนอง

72

“ ผมใหความสาคญมากกบเดก คนชรา คนพการ กเหมอนกบวา เขาเปนผดอยโอกาสทาง

กาย แตวาไมใชผไรความสามารถ พยายามฝกใหเขาชวยเหลอตวเอง ตอนนกาลงประสานงานกบบาน

เมตตาเพอทจะหาทางทาอยางไร ใหพวกเขาไดมอาชพในการชวยเหลอตวเอง ไมใชวา เปนผพการ แลว

จะรอแตการชวยเหลอจากทาง อบต. เราพยายามจะฝกใหเขาชวยเหลอตวเอง ” (นายก อบต.พดซา :

สมภาษณ)

“ พยายามหาชองทาง หาตลาด คอ ผลตเราผลตได แตถาผลตขนมาแลวไมใชวา มา

ชวยกนซอไปครงหนง แลวครงตอไปกจบ อนนนกไมใชเปนการถาวร ทเขาจะมอาชพถาวรใน

ลกษณะเบองตนกตองชวยหาตลาดใหนดหนง เฉพาะในเบองตนนะ แตไมใชวาตองชวยตลอดไป ”

(นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

นอกจากแนวคดทจะใหคนในชมชนไดกลบมาทางานในทองถน ตาบลพดซา ยงมการ

พฒนากลมเปาหมาย เชน การพฒนาเดก มการจดอบรม พาไปศกษาดงาน เขาคายและทากจกรรมตางๆ

สวนใหญเปนการอบรม พฒนาทางดานจตใจ จตสานก จรยธรรมซงนายกเองมความเหนวา จะได

ประโยชนในระยะยาว ถาสามารถ ปลกฝง อบรม จรยธรรม คณธรรมไดเปนประโยชนแกเดกใน

อนาคตอยางมาก ทศทางในการพฒนาเดก นายก อบต.พดซา ตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบล

และพฒนาอยางจรงจงเพอไมใหเดกตองเขาไปเรยนในเมอง สวนเยาวชน พยายามเสรมทางดานกฬา

เชน กฬาตานยาเสพตดจะจดทกป

“ ในสวนนจรงๆ ถาเปนไปได ผมกอยากจะหางบประมาณสกกอนหนง อาจจะตองไปขอ

ความรวมมอจากเพอนๆ นกธรกจ คอจะเสรมจรงๆ ในเรองนโยบายพฒนาโรงเรยนในนอยางจรงจง

ใหมนด เพราะเดกทนหนเขาไปเรยนในเมองหมด เราตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบล ” (นายก

อบต.พดซา : สมภาษณ)

สวน อบต.บานพราว ไมพบวา มปญหาทางสงคมดานใดอยางเดนชด ทงน อบต.บาน

พราวไดมโครงการ กจกรรมตางๆ ในลกษณะการปองกนอยางตอเนองไมไดมเฉพาะการแกไขปญหา

อยางเดยว

73

นายก อบต.บานพราว เนนการพฒนาคณภาพชวตมากกวาดานโครงสรางพนฐาน มองจาก

ททาการของ อบต. จะเหนไดวาแตกตางจาก อบต. อนๆ ทตวอาคารจะมความสวยงามและเปนจด

สงเกตไดงาย

“ ก อบต. ผมนงทางานของผม ถา อบต. สวย บานปาน าทวมเอาไหม อะไรไมมสกอยาง

เอาไหม ตอนแรกผนาชมชนหรอชาวบานกมปฏกรยาเหมอนกน ถาตองการ อบต.สวยงาม แตชาวบาน

ไดอะไรกบ อบต.สวยงามบาง ถามวาปาไดอะไร ไดหนาไดตา แลวลงกบปาจะไปอยทไหน น าประปา

ไมมใช แตใหอบต. มหนามตาเอาไหม เดกยงขโมยของบานลง ลกเตาแกสไปขายเอาไหม ” (นายก

อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ 4 ปในสมยแรกของ นายก ยงมบางททาดานโครงสรางพนฐาน แตพอสมยทสอง 4 ป

หลง เนนดานพฒนาคณภาพชวตมากๆ โครงการดานโครงสรางพนฐานกมแต เปนโครงการททาเพอ

พฒนาคณภาพชวต เชน สรางฝาย ซอมแซมทอยอาศยผสงอาย ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

สาหรบการพฒนากลมเปาหมายของ อบต.บานพราว นายก อบต. บานพราว ให

ความสาคญกบกลมเปาหมายทง 4 กลมเทากน มการพฒนาทกชวงวยโดยมองแบบองครวมโดยมอง

จากความเปนครอบครว ปญหาดานเดก นายก อบต. มความคดพยายามดงเดกเขามารวมกจกรรม

สงเสรมความสามารถโดยจางครมาสอนดนตรใหเดกเนองจากโรงเรยนมอปกรณแลวแตขาดผสอน

นอกจากนน มการจดแขงขนกฬาฟตซอล ตานยาเสพตด ประกวดดนตร มหองซอมดนตรใหเดก จดตง

สภาเดกและเยาวชนในตาบล

“ ใหความสาคญทกกลม เทากนหมด เรมจากครอบครวกอน คอ พอ แม ลก ป ยา ตา ยาย

ลกหลาน ในศนยพฒนาครอบครวน นมวยไหนบาง วยเดก เยาวชน วยทางาน มกลมผหญง สตร

ผดอยโอกาส เปนผตดเชอ ผมจะทาทละหวขอ ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ เรามหองซอมดนตรใหเดก เรามบคลากรทไปสอนดนตรไทยในโรงเรยน มวงดนตร

สงเสรมเดกทเลนดนตรใหเปนมออาชพ พยายามหาเวทใหเดก ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

74

ในกลมผสงอาย จนท.อบต. จะออกไปจายเบยยงชพใหทบานทกคน เพอใหผสงอายไดรบ

โดยตรงและเปนการสารวจตวตน สารวจปญหาและดแลผสงอายดวย

“ การจายเบยยงชพผสงอาย เราจะกาหนดไววนท 10 ของทกเดอน เราจะเอาเงนสดไป

แจกให ทนเคยมปญหาเรองการโอนเงนเขาบญช จงใชวธน เมอถงวนท 10 เราจะมทมงานออกไปให

ตามหมบาน จายเบยยงชพเปนเงนสด คนละ 500 และจดมงหมายของเรากจะไดรดวยวา ผสงอาย

คนไหนอย ไมอย บางคนไมมากมอบฉนทะใหคนอนมารบแทน คนไหนมารบไมไดวนหลงเขากจะมา

รบท อบต. แตสวนใหญรวาวนนกจะมารอ ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ อบต. เขาไปแจกเบยยงชพทบานแลวกมเจาหนาทอนามยไปดวยไปวดความดนไปตรวจ

สขภาพเบองตนดวย ” (สมาชกเครอขายผสงอาย อบต.บานพราว : สมภาษณ)

1.2.2 การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขาย

การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขายของ อบต.พดซา

เครอขายในพนท เมอกอนยงไมเขมแขง ไมมทศทาง ไมเปนรปธรรมมากนก ปจจบนน

พยายามสรางใหเปนรปธรรมมากขน เครอขาย/กลมทมกจกรรมตอเนอง ไดแก กลมบานเมตตา กลม

สตร ต.พดซา กลมทาผาหมนวมหนองยารกษ ชมรมผสงอาย กลมอาสาสมครสาธารณสข กลมเดก

และเยาวชนโรงเรยนบานดอนกระทงศรษะชาง สภาเดกและเยาวชน และโรงเรยนเครอขาย 5 โรงเรยน

การบรหารจดการ หรอแนวคดในการพฒนากลมเครอขายทสาคญทสดของ นายก อบต.

คอ การใหทกกลมไดมสวนรวมไดแสดงความคดเหน

“ ตองเปดใหมสวนรวม ไมวาจะดหรอไมด หากไปกาหนดแนวคดตางๆ ใหจะไมม

ความสาเรจเลย เพราะถาคดมาใหเสรจเรยบรอยแลว เครอขายกจะไมตองไปคดอะไรอก มอะไรมาให

กรบ ไมมอะไรกเฉยๆ ถาใหเขามสวนรวมและใหเขาไดออกแรงทา แมจะไมมงบ ไมใชรอให อบต.

จดงบมาใหแลวมารอรบ พยายามฝกใหเขมแขง ใหรจกคด รจกทา ถกไมถกไมวากน ใหไดฝกซง

สมาชกเครอขายเองกพอใจเพราะจากทไมเคยมสวนรวมเลยไดเขามามสวนรวมไดแสดงออกเปนท

ยอมรบของสงคมกเปนความพอใจแลว ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

75

ชมรมคนพการซงเปนกลมทเขมแขงอกกลมหนงในตาบลพดซา แตเดมยงไมไดมการ

จดตงเปนชมรม ซง อบต.กชวยรบจดทะเบยนให และชวยจดอบรมอาชพ ซงปจจบนสามารถสงสนคา

ทผลตขนไปขายยงตาบลอนๆ รวมถงระดบจงหวด การรวมกนพฒนากลมเปาหมายของกลมคนพการ

ไดแก การทคนพการเปดสอนการประดษฐของทระลกและดอกไมจนทรทใชในงานศพ ใหแกเดกใน

ชมชน ซงถอเปนการสรางความรใหแกกลมเปาหมาย

“ในกรณตงชมรมคนพการ คอกลมแรกทเรารวมทางานกบชมชนกคออนามย เขาจะ

เขาถงคนพการ กเลยมการคยระหวางหมอกบคนพการ เขาอยากตงชมรม แตเขาตงมากอนแลว และ

เขามาขอจดทะเบยน เราจดทะเบยนให พอจดกลมเสรจ มนเหมอนวาเราเปนคนท 3 ทเขาไปรวมกบ

เขา เวลามอะไร อยากจะไปไหน เขากจะมาขอใหเราพาไปรวม ตดตอประสานงานให เสรจแลว ตอมา

เขาอยากมอาชพ เรามงบประมาณ เขาเขยนโครงการวาเขาอยากอบรมอาชพ เรากเขยนโครงการเสนอ

ตอ แลวจดอบรมอาชพใหเขาประมาณ 5 วน อบรมเสรจแลวกทา ประธานกลม จากคนทเขาพการ ไม

เคยออกสงคม อยแตบาน พอทาแลวเขาตอ กมสมาชกมาสมคร ปจจบนนเขากขายอย ไมใชประธาน

ทาคนเดยว สมาชกชวยกนทา และขายดจนถงทกวนน ระยะหลงๆ น พวกเรากไมไดเปนหลกใหเขา

เปนแคพเลยง เวลาเขามอะไรเรากจะชวยประสานให (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

กลมสตร ตาบลพดซา แตเดมมกลมอยแลวแตไมไดมการประชมพบปะกน มสมาชก

หมบานละ 10-15 คน จนท.พฒนาสงคมของ อบต. เขาไปสรางกจกรรม สรางอาชพให พยายามทจะ

ใหมการประชม เพอใหมการรวมกลมกน รจกกน มเสอกลม ซงในการประชมประธาน ระดบหมบาน

แตละครง อบต.จะสนบสนนเครองดมและอาหารวาง ซงสวนใหญประชมครงวน แตถาเปนการ

ประชมใหญ อบต. จะมกจกรรม การจดอบรมใหกบกลมสตร แมบาน ซงเกดจากการใหกลมมสวนรวม

คดวาจะอบรมอะไร จดรปแบบใด แตตองอยในขอบเขตงานท อบต. สามารถดาเนนการใหได แลวจง

มาชวยกนเขยนโครงการ

“ อยางกลมแมบาน เมอกอนไมเคย เพงมเมอ 2 ปน เมอกอนกลมนอาเภอเขาเปนคนดแล

อยดๆ กโอนใหอบต.ดแล” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

76

เครอขายทกเครอขายจะทางานรวมกน เชน บางคนอาจเปน อสม. และเปนสมาชกกลม

สตรดวย กลมสตร กลมแมบาน สามารถ สรางอาชพ สรางรายไดพงพาตวเองได เชน ตดเยบเสอผา

สงขาย งานจกสาน โดย อบต. สงวทยากรมาอบรมให ตอไปจะฟนศนย OTOP ขนมาใหม

“ กชวยกนทกกลมมงานอะไรกชวยกน งานวนแม งานหาทนคราวกอนกทาอาหารทททา

การกลมไปแจกคนทเขาน าทวมตงเปนโรงครว อบต.กมาชวยกน ” (ประธานเครอขายสตร ต.พดซา :

สมภาษณ)

การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขายของ อบต.บานพราว

เครอขายการทางานของ อบต.บานพราว สวนใหญเปนบคคล เชน กานน ผใหญบาน

อสม. รวมถงผทมจตอาสาและเปนแกนนาในหมบาน สวนเครอขายทมการดาเนนงานคอนขางชดเจน

คอ เครอขายผสงอาย และสภาเดกและเยาวชน

“ เครอขายผสงอาย มการนดเจอกนเปนครงๆ 3 เดอนบาง แลวเวลาวางกพาไปไหวพระ ”

(ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ เครอขายผสงอายแรกๆ มการประชมทกเดอน ระยะหลงประชมทก 3 เดอน ทกปจะม

การจดโครงการใหผสงอาย ไปทศนศกษา ดงาน ไหวพระ ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ มการจดประชมรวมของทกกลมเครอขาย ในการพจารณาโครงการตางๆ สมาชกสภา

เดกและเยาวชนจะเขารวมประชมดวย พอเวลากลมนาเสนอโครงการ กจะมกลมอนๆ ถามวา โครงการ

นมประโยชนอยางไร ทาใหกลมไดคดวเคราะหมากขน” (สมาชกสภาเดกและเยาวชนตาบล.บานพราว

: สมภาษณ)

1.2.3 การพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

อบต. พดซา มการจดการอบรมใหแกกลมสตร เพอใหมความรในการประกอบอาชพ

เพมขน สามารถเลยงตนเองได เชน การตดเยบเสอผา ทาใหปจจบน กลมสตร มรายไดจากการรบตด

เสอผาใหแกกลมตางๆ ในตาบล เชน กลม อสม. และเครอขายโรงเรยน

77

“ เรากจะพาเขาไปรวมงานวนแม ทหนาลานพระบรมรป และจดงานวนแมท อบต. พาไป

ดงานดานอาชพ ทชลบร จดอบรม ตดเยบเสอผาให เวลาจดประชม กจะเชญวทยากรจากอาเภอ มา

พดเกยวกบสทธสตร ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

กลมชมรมผสงอาย มกจกรรมของกลมเอง กลมเขามามสวนรวมในการจดทาแผนพฒนา

เขามาเปนกรรมการ ขณะนกาลงปรบปรงพฒนาททาการผสงอาย โดยชาวบานชวยกนตามกาลง ชมรม

ผสงอาย พยายามจะจดหาทนของชมรมเอง เชน ทอดผาปา ปลกตนไม

“ กจกรรมสวนใหญจะเนนเรองการดแลสขภาพ การออกกาลงกาย มเตนแอโรบค อยาก

ให อบต. จดสอนใหตวแทนแตละหม แลวมานาเตนใหกนในแตละหม ” (ประธานเครอขายผสงอาย

ต.พดซา : สมภาษณ)

กลมเครอขายคนพการ ไดรบการอบรมดานอาชพจาก อบต.พดซา

“ ตอมาเขาอยากมอาชพ เรามงบประมาณ เขาเขยนโครงการวาเขาอยากอบรมอาชพ

โครงการพวกนเราไมสามารถอนมตใหเขาเปนคนเขยนได ถาตามหลก อบต. คอเรารบมา เสนอ

ผบรหารและเรามงบประมาณดานอาชพอย เรา 2 คนเปนเจาหนาท กชวยกนเขยนโครงการวา ทาแบบ

น อยางนชวยเขาทกอยาง แลวจดอบรมอาชพใหเขาประมาณ 5 วน” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

สวนสภาเดกและเยาวชน อบต.มโครงการพฒนาศกยภาพทกป พาสมาชกไปเขาคายโดย

เนนการใหความร การฝกดารงชวตในปาทคายทหาร

“ มการจดโครงการทกป แตละป กจะมกจกรรมใหไปทารวมกน ใหแสดงความสามารถ

ไปรบความรอนมา แลวไปฝก เขากมจดใหไป กไมไดออกคาใชจายอะไร มทพก มอาหารฟรให ม

18 หมบาน กไปหมบานละ 5 คน ปแรกจะใหมารวมตวกน และกทากจกรรม จดรอบกองไฟ มการ

แสดงละคร แลกเปลยนความคดกนเอาเดกหลายๆ หมบานมารวมกน แลวชวยกนคด เรองละครทจะ

แสดง ” (รองประธานสภาเดกและเยาวชนตาบลพดซา : สมภาษณ)

78

“ ทาใหเรามความกลา แสดงออกไดรจกกนตามหมบานทาใหสนทกน ไปไหนกทกทาย

กน เจอกนตามทตางๆ เชน ขนรถไปเรยน เจอกนกพดคยกน จากทเคยไมรจกกน ไมเคยพดคยกน ”

(เหรญญกประธานสภาเดกและเยาวชนตาบลพดซา : สมภาษณ)

สาหรบอบต.บานพราว มการจดเจาหนาทดานงานพฒนาสงคมใหเปนพเลยงแกกลมสภา

เดกและเยาวชน ชวยชแนะในการประชมจดทาโครงการ คอยกระตนใหสมาชกมการพบปะ พดคย

แลกเปลยน ตลอดจนพยายามคดโครงการและกจกรรมใหมๆ ถอเปนการพฒนาศกยภาพเดกและ

เยาวชนโดยทนายก อบต.บานพราวใหการสนบสนนอยางเตมท

“ พเขาเปนสมาชกสภาเดกและเยาวชนมากอน เวลานดประชมกนเพอคดโครงการ พเขา

จะคอยบอกวา อะไรทาไดอะไรทาไมได แลวเวลาเขยนโครงการเขาจะชวยดวา เปนไปไดหรอไม ตอง

ปรบอะไร ตรงไหน” (ประธานสภาเดกและเยาวชนตาบลบานพราว : สมภาษณ)

“หนอยากเขยนโครงการสรางศาลาอเนกประสงคประจาหมบาน ใหคนในหมบานไดมา

รวมกน ใชเปนทพบปะ พดคยกน เพราะหมบานอนๆ มแลว ขาดเฉพาะบางหม อยากทาใหครบทกหม

แลวบางหมกยงมสนามเดกเลนดวย นาจะทาใหเหมอนๆ กน แลวอาจจะมหนงสอใหอานเปนศนยการ

เรยนรไดดวย” (สมาชกสภาเดกและเยาวชนตาบลบานพราว : สมภาษณ)

ในสวนของเครอขายเองมการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการ

พฒนากลมเปาหมาย จากการสมภาษณสมาชกเครอขายใน อบต.พดซา และอบต.บานพราว พบวา

วธการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมความรความสามารถของทงสอง อบต. ไมแตกตางกน ซง

วธการพฒนาบคลากรมหลายวธ ไดแก

- การจดประชม อบรม สมมนาเอง

- การมอบหมายงานใหทา

- การสรรหาหลกสตรทหนวยงานอนเปนผจด นามาแจงใหบคลากรไปอบรม

- การไดรบหนงสอเชญใหเขารวมประชม/สมมนา/อบรม จากหนวยงานอนๆ

- การไดรบการคดเลอกจากหนวยงานอนทเปนเครอขายในการทางานใหไปเขารวม

ประชม/สมมนา/อบรม

79

- การพาไปศกษาดงาน

ในกรณของ อบต.บานพราว เครอขายผสงอายไดรบการสนบสนนงบประมาณจาก

อบต.ใหไปศกษาดงานและแลกเปลยนภมปญญาในการทาน าตาลมะพราวกบชมรมผสงอายของ อบต.

ทาปา จ.สมทรสงคราม

วธการคดเลอกบคลากรของเครอขายเพอใหไดรบการพฒนาสมรรถนะทงของ อบต.

พดซา และ อบต.บานพราว มดงน

- ผบรหารพจารณาคดเลอกและมคาสงสงไป

- ใหสมครดวยตนเองตามความตองการ

- พจารณาจากสมรรถนะแลวสงไปตามความเหมาะสม

หนวยงานทใหการสนบสนนเครอขาย/กลมของ อบต.พดซา ไดแก

- องคการบรหารสวนตาบลพดซา สนบสนน งบประมาณ ความร วสด อปกรณ

- บานเมตตา สนบสนน งบประมาณ

- โรงเรยนบานพดชา สนบสนนดานการบรหารจดการ

- สพฐ. สนบสนน งบประมาณ ความร วสด อปกรณ

- รพสต. สนบสนน งบประมาณ ความร การบรหารจดการ วสด อปกรณ

- อตสาหกรรมภาคท 6 สนบสนน วสด อปกรณ

- วฒนธรรมจงหวดนครราชสมา สนบสนน งบประมาณ ความร วสด อปกรณ

การสนบสนนของหนวยงานตางๆ ทมตอเครอขายทองถนใน อบต.พดซา นน มความ

สอดคลองกบความตองการของกลม

หนวยงานทใหการสนบสนนเครอขาย/กลม ใน อบต.บานพราว ไดแก

- อบต. บานพราว สนบสนน งบประมาณ ความร

- ศนยพฒนาสงคมหนวยท 17 สานกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

สนบสนน วสด อปกรณ งบประมาณ ความร การบรหารจดการ

- สานกงานพลงงาน จงหวดนครนายก สนบสนน งบประมาณ ความร การบรหาร

จดการ วสด อปกรณ

80

- สานกงานสงเสรมสนบสนนวชาการ 2 (สสว.) สนบสนน ความร วสด อปกรณ

สวนใหญพบวา การสนบสนนเหลานนตรงกบความตองการของเครอขายทองถนใน

อบต.บานพราว

นอกจากการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

แลว อบต.ยงมการพฒนาศกยภาพบคลากรของ อบต.เองใหมศกยภาพในการบรหารจดการเครอขาย

ไดดยงขนอกดวย

อบต. พดซา มเจาหนาทดแลงานดานสงคมโดยตรงจานวน 3 คน เปนเจาหนาทของ อบต.

จานวน 2 คน และในสวนของศนยฯ จานวน 1 คน

นายก อบต. จะเปนผตดตามความกาวหนาของงานดวยตนเอง ทกโครงการตองมการ

รายงานผล มการประชมทกเดอนความรความสามารถของเจาหนาทพฒนาสงคมถาเทยบกบมาตรฐาน

ถอวาอยในเกณฑด แตกตองมการพฒนาอยางสมาเสมอ จะสงไปอบรมตามหนวยงานตางๆ ทจดขน

ทงในจงหวด จงหวดใกลเคยง และกรงเทพฯ ซงไมถอวาเปนการสนเปลอง อบต. ตงงบประมาณ

สาหรบการอบรมพอสมควร เพอใหเจาหนาทมการพฒนาตลอดไดไปเรยนรสงใหมๆ และตองมาขยาย

ผล ทารายงานสง ถามการประชมประจาเดอน ตองมาแลกเปลยนใหเพอนๆ ไดฟงดวย

“ ตดตามตลอด ทกครงเวลาททางานเสรจตองทารายงานประเมนผล เพราะทกเดอนผมจะ

มประชม ทกคนตองรายงาน ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

ในสวนการพฒนาบคลากรของ อบต. นายกเหนวา จนท.ทปฏบตงานดานการพฒนา

สงคม ทางานไดตามเกณฑแตกยงตองมการพฒนาอยางตอเนอง

“ ในสวนตรงน ยงไงกแลวแต หยดนงไมได ตองปรบปรงไปเรอยๆ ไมใชวาดแลวจะหยด

แตถาเทยบมาตรฐานจรงกจะอยในเกณฑด แตวากตองมการพฒนาไปเรอยๆ ” (นายก อบต.พดซา :

สมภาษณ)

สาหรบ อบต.บานพราว มขาราชการประจาในตาแหนงนกพฒนาชมชนจานวน 1 คน และ

มเจาหนาททเปนลกจางประจา 2 คน และพนกงานจางทวไป 2 คน และพนกงานจางตามภารกจ 1 คน

รวมทมงานทงหมด 5 คน

81

“ งานพฒนาชมชนทเปนเปาหมายหลก จะมนกพฒนาชมชนทเปนขาราชการดแล และม

เจาหนาททเปนลกจางประจา 1 คน ทเราใหเขาไปชวยกมอบใหเขาดเรองพฒนาชมชนอยางเดยว

ตาแหนงจะเปนนกพฒนาชมชน แตทางานดานสวสดการสงคมทกเรอง จรงๆ แลว ลกษณะงานททา

จะเปนงานสวสดการสงคมมากกวาพฒนาชมชน สวนใหญจะเปน เรองการสงเสรมอาชพ การดแล

ผสงอาย ผพการ ผดอยโอกาส ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

การพฒนาบคลากรของ นายก อบต.บานพราว สวนใหญใชวธการเรยนรจากการทางาน

การถายทอดจากการประชม และการตดตามงาน

“ มการประชมทกเดอน สวนใหญเปนการทบทวนงาน คยเรองงานทออกไปทา แลวนามา

เลาสกนฟง สาหรบสมาชกกบนายกจะคยเรองนโยบาย แนวทาง ปญหาอปสรรค สมาชกอยากไดอะไร

ทาไดหรอไมได กจะมขอยต สวนพนกงานเปนการคยกนในเรอง ความกาวหนา สทธ สวสดการ งาน

ตางๆ ของเดอนนวา มอะไรทตองชวยเหลอกน เปนการตดตามงานและมองไปถงปญหาขางหนาดวย ”

(ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

สวนการบรหารงานภายในสานกงาน ปลด อบต.บานพราวใหความสาคญกบการพฒนา

บคลากรคอนขางมาก มการสงบคลากรไปอบรมกบกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน และ

สนบสนนการศกษาตอในระดบทสงขน

“ โดยหลกของผม ถาเปนการพฒนาในสวนของพนกงาน การอบรมตามตาแหนงงาน

ผมจะสงเสรมใหเขาทกคน ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ มหลกสตรตามตาแหนงงาน หลกสตรนกพฒนาชมชน ของกรมสงเสรมการปกครอง

สวนทองถน ตวนเราสงเสรม หลกของผมกคอ ขาราชการทกคนถงจะไมรเรองไหน แตความสามารถ

ตามตาแหนงคณตองร ” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

นอกจากหลกสตรตามตาแหนงงานแลว อบต.บานพราว ยงมการสงบคลากรไปอบรม

สมมนา ตามหนงสอทหนวยงานตางๆ สงมา ดานการพฒนาสงคม เจาหนาทไดเขารวมการอบรม

สมมนากบสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.)

กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มากทสด

82

“ สวนใหญไปอบรมกบ สท. กไปทกครง เรองเครอขาย เรองผสงอาย ” (จนท.อบต.บาน

พราว : สมภาษณ)

หากเจาหนาทมความตองการไปอบรมเพอใหไดรบความรทจาเปนตอการปฏบตงานจะ

รองขอให อบต. สงไปอบรม เชน เรองการดแลผสงอาย เปนตน

“ มขอไปอบรมเอง อยากรเรองการดแลผสงอาย เลยขอนายกไป นายกกใหไป ” (จนท.

อบต.บานพราว : สมภาษณ)

1.2.4 การประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายทองถนเพอพฒนา

กลมเปาหมาย

การประสานเครอขายของ จนท. อบต. พดซา มหลายวธ ทงหนงสอจากนายก อบต. ถง

ประธานกลม ใหประธานประสาน เปนลกษณะหนงสอเชญ หนงสอแจง หนงสอประชาสมพนธ

รวมทงการประสานดวยวาจา โทรศพท โดยเลาถงทมาทไป จะทาอะไร จะมารวมงานไดหรอไม

กรณของกลมสตร ตาบลพดซา จากเดม ทกลมสตร เปนกลมทอผาหม ผานวมซงเปน

OTOP ระดบตาบล อบต. ไดสนบสนนใหกลมสตรไดมความสามารถเสรม เพอใหมรายไดเพม

โดยการสนบสนนจดหาวทยากรมาสอนการตดเยบเสอผา และการจกสาน ซงการตดเยบเสอผา ทาให

กลมสตรสามารถสรางรายไดเพมขน มชองทางการตลาดเพม เชน การรบตดเสอใหแกอาสาสมคร

สาธารณสขในพนท และเสอผาลายไทย ทาใหสมาชกกลมมรายไดเพม และกลมมเงนสาหรบชวยเหลอ

กลมเปาหมายและกลม ชมรมอนๆ ในพนทได โดยไมตองรองของบประมาณจาก อบต.

จนท. อบต.พดซา มแนวคดวา ควรจะจดใหเครอขายไดมาพบปะกนอยางสมาเสมอเพอให

เกดความสมพนธทด ไมลมเลอนกนไป

“ เรานาจะนดประชมอกคอ ไมอยากจะใหเขาทงหางกน ลมกนไป ” (จนท. อบต.พดซา :

สมภาษณ)

83

สวนการประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายทองถนเพอพฒนา

กลมเปาหมายของ อบต. บานพราว สวนใหญ นายก อบต.บานพราว เปนผประสานกบกานน

ผใหญบาน ใหเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ

“ นายกเขาคอนขางจะมเครอขายด คนทนคอนขางใหความรวมมอ เราไมมปญหากบ

ผใหญบาน กบเจาหนาท เรากไมมปญหา เราขอความรวมมออะไรไปเขากให และเรากดแลตามสมควร

ชาวบานกด ใหความรวมมอด เขาไมไดใชงบประมาณเปนตวกาหนดความรวมมอ ” (ปลด อบต.

บานพราว : สมภาษณ)

“ อยางผใหญบาน ไมใชคณเปนผใหญบาน มหนาทแตรบ แจงเกด แจงตาย ยายทอย เรอง

เลกๆ นอยๆ คณตองสมผสกบหมโนน หมน คนแกหมโนน ตองมาทาบญวดน มนตองเปนเครอขาย

ไมใชหมบานใด หมบานหนง เปนกบในกะลา คณตองสมผสกน ตองรจกกน ตองมกจกรรมรวมกน

กอนเขาจะลงมารวมกบเรา เราตองลงไปหาเขากอน ทากจกรรมในหมบาน มการประชม ชแจงทาความ

เขาใจเขา กบสงทเราจะทา สงสาคญๆ ใหความรเขา ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

นอกจากนน ในการประชมของคณะกรรมการสภาเดกและเยาวชนในวนเสารหรอวน

อาทตย นายก อบต.จะใหความสาคญโดยพดคย สอบถามกบเดกและเยาวชนทเปนคณะกรรมการถง

ความตองการการสนบสนนจาก อบต.

“ เวลานดประชมกนวนเสารหรออาทตย ท อบต. นายก เขาจะมาพดคยดวยวา ตองการทา

โครงการอะไร จะใหชวยเหลอ สนบสนนอะไรกบอกนะ คอ นายกเขาจะใหสโลแกนไววา “เดกนา

ผใหญหนน” ” (ประธานสภาเดกและเยาวชนตาบลบานพราว : สมภาษณ)

กลมเครอขายผสงอายกเชนเดยวกน วนทมการแจกเบยยงชพตามหมบาน นายก อบต. จะ

ไปพดคยกบผสงอายทมารอ ชแจงเรองตางๆ บอกขาวสารวาจะทาอะไรบางใหเขาใจทวกน

“ วนทเขาไปแจกเบยยงชพตามหมตางๆ นายก เขาจะมาบอกเรองโนนเรองน ใหกลมทมา

รอร ถาเปนการประชม กจะบอกไปกบตวแทนของแตละหมใหไปแจงตอๆ กน” (ประธานเครอขาย

ผสงอาย ตาบลบานพราว : สมภาษณ)

84

1.2.5 การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของเครอขาย

จากการศกษา พบวา ตาบลพดซา กลมสตรและแมบาน รวมทงกลมคนพการ สามารถ

ดาเนนการตามโครงการ/กจกรรมไดดวยตนเอง ชมรมผสงอายมแนวโนมวาจะดาเนนการไดจากการ

สงเสรมของศนยอนามย สวนสภาเดกและเยาวชน ยงไมคอยเปนรปรางเนองจากมปญหาเรองเวลาเรยน

ของเดก การรวมกจกรรมตางๆ คอนขางยาก หากไมใชวนหยดหรอชวงปดเทอม หรอหากมประธาน

เกงๆ แตเมอโตขนกยายทเรยน จากการสมภาษณรองประธานสภาเดกและเยาวชนตาบลพดซาและ

สมาชก พบวา กลมสภาเดกและเยาวชนมแนวคดในการพฒนาเดกและเยาวชนในตาบล เชน ตองการ

จดทาโครงการเปดสอบใบอนญาตขบขจกรยานยนตท อบต.พดซา เพอใหเดกและเยาวชนมการขบข

อยางปลอดภย

“ ทน วยรนขมอเตอรไซคกนเยอะมาก ทงทยงไมมใบขบข เพราะจะทาใบขบขกตอง

เดนทางไปในเมอง เลยอยากทาโครงการโดยใหมการจดสอบใบอนญาตกนทนเลย จะลดปญหา

อบตเหตไดเยอะ” (เหรญญกสภาเดกและเยาวชนตาบลพดซา : สมภาษณ)

“เราทารวมกน เครอขายโรงเรยนกบเรา เราไมสามารถใหเงนเขาไปเลย แลวมารายงาน

ถาผาน อบต. จะเขาระบบ ระเบยบการเบกจายของ อบต. ถงเมวาจะเปนเงนทเขาใหมา อยางตอนทเรา

ทาโครงการ การไหว เรากตองตดตาม ถามครเขาเปนยงไง เขากบอกวาดขน จากทเดกไมเคยไหวคน

ทเขามาในโรงเรยน ถงแมวาผลลพธอาจจะไมไดหวงไว แตอยางนอยกไดทาอะไรรวมกบนองๆ

เดกๆ หมายถงวา เวลาทเขาเจอเรา เขารจกวา พ 2 คนนอย อบต. อยางนอยกไดสรางความสมพนธทาง

ใจกบเดกๆ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

ตาบลบานพราว กลมสภาเดกและเยาวชน สามารถคดและนาเสนอโครงการเพอพฒนา

เดกและเยาวชนในตาบล และชมรมผสงอายมกจกรรมอยางตอเนอง

85

“จากการจดโครงการครงกอนๆ เราพบวา อยางทไปชลบร ไปดสตวน าท under water

world ผสงอายจะไมชอบ แลวครงทไปพษณโลกกเดนทางไกลไป ฝนตกหนก ทาใหดแลยาก เลยตอง

เปลยน ใหตวแทนผสงอายของแตละหม ชวยกนคด สรปวา ผสงอายชอบไหวพระ แลวกการเดนทาง

ไมตองไกลมาก ผสงอายจะชอบแบบนมากกวา ทกคนมความสข ใครมอาหารอะไรกเอาไปดวย ไป

ทานบนรถ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

1.3 ผลของการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

1.3.1 เครอขายทองถนสามารถดาเนนงานไดดวยเครอขายเองอยางตอเนอง

การจดอบรมเสรมสรางอาชพใหแกกลมสตรทตาบลพดซาโดยใหสมาชกกลมไดเขามาม

สวนรวมในการคดวา ตองการอบรมอะไร อยางไร เพอใหตรงกบความตองการของตนเอง ทาใหเมอ

การอบรมเสรจสนแลว กลมสามารถสรางอาชพตอยอดจากเดมได ทาใหเกดรายไดเพมมากขน และ

สามารถขยายตลาดไปสตาบลอนๆ ได ทาใหมความสามารถในการชวยเหลอ พฒนากลมเปาหมายอนๆ

“ พอตงกลม เขากจะเรมคดวา มกลมแลว จะทาอะไรด เขากคดของเขาเอง อยางปกอนนน

ทน าทวมโคราช เขากคดขนมาวา เขาอยากทากบขาวไปชวยน าทวม ใครบรจาคอะไรกจะมาบรจาคท

กลม เขาไมไดมาบรจาคท อบต. เขามททาการกลมของเขา เขาขอรบบรจาคเอง บางทกไปขอตามวด

อยาง มามา ปลากระปอง เขามคนทากบขาวเปน เขากทา เรากไปชวยเขา เขากใชงบของเขา หากของ

บรจาคหมด เขากใชงบ อบต. ตอ เราใชงบเรา แลวเขาเปนคนทา” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

นอกจากนน กลมคนพการของ อบต.พดซา สามารถสรางงาน สรางรายไดใหกลมเปนท

รจกของจงหวด และเปนสถานทศกษาดงานของหลายมหาวทยาลย

86

“ ปจจบนนเขากขายอย ไมใชประธานทาคนเดยว สมาชกชวยกนทา และขายดจนถง

ทกวนน ระยะหลง พวกเราไมไดเปนหลกใหเขาเปนแคพเลยง เวลาเขามอะไรเรากจะชวยประสานให

เขามสมาชก 40-50 คน ถาผพการทชวยเหลอตวเองไดเขากจะรบไปทาทบาน แลวกมาสงทกลม

ประธานเขาพยายามสงเสรมใหสมาชกในกลมเอาไปทา แตสวนใหญจะเปนผดแลคอ บางทผพการเปน

เดก ผดแลสามารถไปเอามาทาได ซงแตกอนตาบลพดซา กลมคนพการนไมมใครรจก แลวเรากไมเคย

นาเสนอ แตทกวนนกลมคนพการกลมนเปนทรจกของในจงหวดไปเลย ไมใชเฉพาะในอาเภอ เ ปนท

ดงานดวย มมหาวทยาลยเกษตร ธรรมศาสตร เขาจะมาประจา กลมอนกมาขอดงานเยอะ” (จนท. อบต.

พดซา : สมภาษณ)

1.3.2 กลมเปาหมายไดรบการสงเสรม สนบสนนและพฒนา สอดคลองกบสภาพปญหา

และความตองการ

ผสงอายของทงสองตาบล ไดรบการสงเสรมทางดานสขภาพ ทงการนา จนท.อนามย ไป

ตรวจเยยมทบาน พรอมๆ กบการรบเบยยงชพรายเดอน โดยไมตองมารบท อบต. มการสงเสรมการ

ออกกาลงกาย การนาไปทศนศกษาทงในจงหวด และจงหวดใกลเคยง มการจดตงชมรม

เดกและเยาวชนไดรบการพฒนาทกษะทางดานดนตร สามารถสรางรายไดจากการแสดง

ดนตร และเครอขายโรงเรยนรวมกนพฒนาเดกดวยการจดหาอาหารเชาราคาถกเพราะเดกจะไมไดทาน

อาหารเชามาจากบานโดยโรงเรยนสนบสนนใหเดกมรายไดจากการขายอาหารเชา ขายขนมทโรงเรยน

ดวย เมอเดกไดรบเงน จะนาเงนทไดไปซอเครองเขยน

“เวลามงาน กจะไปเลนดนตรในงาน กจะไดเงนคนละ 100 บาท ถาเปนวงใหญกจะได

มากกวา” (เดกและเยาวชน ต.บานพราว : สมภาษณ)

“ โรงเรยนจะขายอาหารเชาใหเดกๆ ในราคาถก เดกเคากจะมาชวยกนทา ชวยกนขาย

พอถงปกจะมเงนให 500 บาท” (เครอขายคร ต.พดซา : สมภาษณ)

87

1.4 รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

จากผลการศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบให

มสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายดงทนาเสนอ

ขางตน คณะผวจยไดนามาสงเคราะหหาขอสรปและกาหนดเปนรปแบบกระบวนการสงเสรมและ

พฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม ดงแผนภมตอไปน

รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

เพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

ขนตอนท 1 ขนตอนท 2 ขนตอนท 3 ขนตอนท 4

วเคราะหความตองการ

ใ น ก า ร เ ส ร ม ส ร า ง

สมรรถนะในการบรหาร

จดการเครอขายระดบ

ทองถนของ อปท.

ออกแบบโครงการและ

ก จ ก ร ร ม ใ น ก า ร ส ร า ง

เสรมสมรรถนะ

เสรมสรางสมรรถนะใน

ก า ร บ ร ห า ร จ ด ก า ร

เครอขายระดบทองถน

แก อปท.

ประเมนและตดตามผล

การเสรมสรางสมรรถนะ

แก อปท.

- วเคราะหรายงานผลการ

ดาเนนงานโครงการ ปญหา

อปสรรคในการดาเนนงาน

ของ อปท.

- สงเกตจากการตดตอสอสาร

กบ อปท.

- สารวจความตองการในการ

เสรมสรางสมรรถนะของ

อปท. โดยใชแบบสอบถาม

- สงเกตจากประสบการณ

ตรงในการลงพนทของ กพข.

- การประเมนสมรรถนะ

- นาความตองการและความ

จาเปนในการเสรมสราง

สมรรถนะของ อปท. จาก

ขนตอนท 1 มาวเคราะห

- ศกษาวธการทเหมาะสมใน

การพฒนาสมรรถนะของ

อปท. ในการบรหารจดการ

เครอขายทองถน

- ใหความรเชงวชาการ

- การเรยนรโดยใช

กระบวนการกลม

- สนบสนนงบประมาณแก

อปท. เพอพฒนาศกยภาพ

เครอขาย

- บรณาการแผนงาน/

แผนพฒนา อปท. ของ กพข.

กบหนวยงานตางๆ

- สอบถามผลการดาเนนงาน

ของ อปท. จากเครอขาย

- ตดตามงานจากเจาหนาท

ของผบรหาร อปท.

– ประเมนจากผลการ

ดาเนนงานตามแผนฯ ท

อปท. ไดจดทาไว

89

จากแผนภมขางตน รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะใน

การบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม มรายละเอยดดงน

1. การวเคราะหความตองการ ความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของ อปท. ในการ

บรหารจดการเครอขาย

การวเคราะหความตองการ ความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของ อปท. ในการ

บรหารจดการเครอขายเปนขนตอนสาคญเพอใหไดขอมลทตรงกบความตองการในการไดรบการ

พฒนา เสรมสรางศกยภาพในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนของ อปท. ซงกองสงเสรมและ

พฒนาเครอขายสามารถใชวธการตางๆ ดงตอไปนในการสารวจความตองการ ความจาเปนเหลานน

1) การวเคราะหรายงานผลการดาเนนงานโครงการ/กจกรรมของ อปท.

เมอจดทาโครงการ/กจกรรมแลวเสรจ เจาหนาท อปท. จะตองนาสงรายงานผลการ

ดาเนนงาน ซงในบางโครงการ อาจเปนการสงผานรายงานมาจากเครอขายหรอกลมเปาหมายโดย

เจาหนาท อปท. เปนผนาเสนอตอ กพข. เมอนารายงานมาวเคราะหจะทราบขอบกพรอง จดออน

จดแขงของการดาเนนงาน หรอ อาจเหนไดโดยตรงจากปญหา อปสรรคในการดาเนนงาน

2) สงเกตจากการสอสารกบเจาหนาทของ อปท.

ในการปฏบตงานของ กพข. การตดตอประสานงานกบเจาหนาทของ อปท. หรอ

เครอขาย อาจทาใหรบทราบขอมลได แมวาจะไมมการสอบถามความตองการในการเสรมสราง

ศกยภาพโดยตรง เชน ทกษะในการสอสาร ทกษะในการนาเสนอ เปนตน

3) การสารวจโดยใชแบบสอบถาม

การสงแบบสอบถามเพอการสารวจความตองการ ความจาเปนในการสนบสนนดาน

ความรของ อปท. ในการบรหารจดการเครอขาย โดยระบหวขอการอบรม วธการอบรม หรอประเดน

อนๆ ทตองการทราบ นอกจากนนยงสามารถสอบถามไดจากแบบสอบถามความพงพอใจในการ

จดการอบรมโครงการอนๆ วา อปท. ตองการไดรบความรเพมเตมในเรองใดบางไดอกทางหนงดวย

90

4) การสงเกตจากประสบการณตรงในการปฏบตงานในพนทของบคลากรกอง

สงเสรมและพฒนาเครอขาย

การเขาไปปฏบตงานในพนทจรงหลายๆ ครง จะทาใหมองเหนศกยภาพของ อปท.

ทาใหสามารถระบสงทจาเปนตองสนบสนนใหแก อปท. เชน การใชกระบวนการกลมในการคนหา

ปญหา หรออาจจะพบสงจาเปนอนๆ ทไมใชการสนบสนนดานความรได

5) การประเมนสมรรถนะ

การประเมนสมรรถนะเปนการคนหาความจาเปนในการพฒนาบคลากรอกวธหนงท

หนวยงานราชการนามาใช จะทาใหมองเหนชองวางระหวางสมรรถนะทควรจะมกบสมรรถนะทมอย

ปจจบน และยงทราบสงทจะตองเตมเตมใหแตละบคคลอกดวย ทงนการประเมนสมรรถนะตองเปน

การประเมนแบบ 360 องศา เพอใหไดขอมลทเปนจรงมากทสด กรอบการศกษาวธการพฒนา

สมรรถนะขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการเครอขายทองถน มดงน

หมายเหต : รายละเอยดการประเมนสมรรถนะปรากฎในภาคผนวก

คดเลอก/กาหนดสมรรถนะขององคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการเครอขายฯ

ตรวจสอบ/กาหนดระดบความคาดหวงของสมรรถนะฯ

ประเมนสมรรถนะบคลากรขององคกรปกครองสวนทองถนและเครอขายฯ

ประเมนโดยผบงคบบญชา

ประเมนโดยตนเอง

ประเมนโดยเพอนรวมงาน

จดทาหลกสตร / แผนพฒนาสมรรถนะบคลากร

ประเมนโดยผใตบงคบบญชา

นาผลการประเมนสมรรถนะ

มาจดเทยบระดบความคาดหวง

ตากวาระดบความคาดหวง

สงกวาระดบความคาดหวง

เทากบระดบความคาดหวง

91

“ สวนหนงของปน เราเอาขอมลจากปทแลว ขอมลจากการทาเวท ความรอะไรบางทเขา

จาเปนตองร เอาไปใชในการทางานของเขา มอยเรองหนง เรองการเขยนโครงการ เดมทเราพบวา

แมแตตวเราเอง การเขยนโครงการ คอการไปสเปาหมายทเลกทสด ถากจกรรมตรงนทาแลว มนไมเกด

ทกอยางกลมเหลว เพราะฉะนนการเขยนโครงการเปนเรองทจาเปนระดบหนง บางทเขาเขยนเขา

คาดหวงเยอะมาก การปฏบตเกดผลเยอะ เพราะฉะนนถาเขาตองการใหเกดอะไร กตองจดกระบวนการ

ใหเปนไปตามนน ตองสมพนธกน บางครงเขยนผลผลตแลวไมสอดคลองกบวตถประสงค หรอ

วตถประสงคใหญมาก ผลผลตทเกดขนไมพอ เขยนแลวไปไมถง” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

“เราทาเปนทางการ สงแบบสอบถามปนทาเปนเรองเปนราว เราใชเวทตางๆ สารวจความ

พอดวา ปทแลว เรามประชมถอดบทเรยน เรากเอาขอมลมาใช มนกเปนหลกฐาน เปนรปธรรมทอางอง

ได ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

2. การออกแบบโครงการและกจกรรมในการสรางเสรมสมรรถนะ

เมอไดทราบขอมลความจาเปนความตองการในการสนบสนนของ อปท. แลว กพข.

จะตองนาความสาคญและความจาเปนในการพฒนาสมรรถนะของเครอขายทคนพบมาวเคราะหวา

เปนความจาเปนทแทจรงหรอไม และจะใชวธการใดในการพฒนาหรอสนบสนน ซงวธการใหการ

สนบสนนยอมแตกตางกนไป เชน การบรรยายใหความร การใชกระบวนการกลม การสนบสนน

งบประมาณในการทากจกรรม การสนบสนนวทยากร การใชระบบการตดตาม การพฒนาหลกสตร

ฝกอบรมสาหรบการบรหารจดการเครอขาย เปนตน

“ เวลาทจดสมมนาหรออบรมใหเขา การใหเขามาอบรมรวมกน เหนความตางของการท

ใหเครอขายกบเจาหนาท อบต. มาอบรมดวยกนหรอไม ความตองการเขาเหมอนกนหรอตางกน ทาง

กพข. คดอยางไร เครอขายเองอาจตองการเขยนโครงการเพราะยงไมร แตเจาหนาท เคยคยกบเขาไหม

วา ฉนรแลว ฉนไมตองการแลว” (คณะผวจย : สมภาษณ จนท. กพข.)

“ สวนใหญจะถามเจาหนาททมา กจะบอกวา รแลววา ทเขยนๆ มา มนใชไมได คราวน

เลยเปนการมาปรบปรงวธการเขยนใหม สวนเครอขายเขาไมรอะไรเลย เขากจะไดเรยนรมากขน ได

ความรไปพรอมๆ กน” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

92

3. การเสรมสรางสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนแก อปท.

เมอไดมการออกแบบ วธการเสรมสรางสมรรถนะหรอวธการใหการสนบสนนแลว

ในขนตอนนจงเปนการดานนงานพฒนา หรอขนตอนสนบสนน เชน

- ใหความรเชงวชาการตามหลกสตรการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนทเปนผล

ทไดมาจากการประเมนสมรรถนะ (ผลการประเมนสมรรถนะ อปท.ในการบรหารจดการเครอขาย

พบวา มสมรรถนะ 3 ดานทควรเรงดาเนนการพฒนา ไดแก ความเขาใจ การบรการทดสภาวะผนา และ

- การเรยนรโดยใชกระบวนการกลมเพอคนหาสภาพปญหาและแนวทางการแกไขปญหา

เปนการทาใหทง เจาหนาทของ อปท. และเครอขายไดเรยนรวธการโดยเปนผมสวนรวมในการปฏบต

ดวยตนเอง และนาไปใชปฏบตจรงในพนทอยางไดผล

“ เวลาททางกองสงเสรมพฒนาเครอขายของ สท. มา กจะใหกลมเครอขายรวมกนคดวา

คณคดวาปญหาอะไรในตาบลพดซาทมปญหามากทสด ทาง สท.เขาเปดหวขอมา เชน ผสงอาย ผพการ

เดก เขาใหชวยกนคด แลวนาเสนอ ซงเรากจะเหนวา เครอขายเขาไมไดนงเฉยในการรวมมอ ทจะคด

เขากคดเหมอนกนอยากพฒนา รวมกบเรา แตเขาไมมโอกาส เลยนาจะเปนหลกการ ทวา การมา

ประชม เปนการใหมาพดคย ไมใชมาฟงเรองซ าซากอยางเดยว แจงใหทราบอยากเดยว ไมไดใหเขา

คด” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

- การสนบสนนงบประมาณเพอการพฒนาศกยภาพเครอขาย

- การบรณาการแผนงาน/แผนพฒนากบหนวยงานตางๆ

- การจดหาวทยากร

เปนตน

“ เรามวารสาร ระหวางป เปนเรองของความรบาง หรอวาเปนเหตการณ หรอเปนอะไรท

เอาเปนตวอยางในการทางานได ซงความรทใหอาจจะไมตรงนกกบทเขาตองการ แตสวนหนงกคอ

เปนสอทเราเชอมสายสมพนธ ยงมการตดตอใหเหน ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

93

“ ขอมลทเราสนบสนน เปนขอมลในเรองของการทางานทวไป เชน เทคนคการจด

ประชม หรอวาเรองของการพฒนาบคลากร พฒนาตวเขา เราใชชอคอลมภวา พฒนาคน พฒนางาน

กอนทจะพฒนางานได ตองพฒนาคนกอน กเปนความรทสามารถนาไปใชในการทางานทวๆ ไปได

เนอหาของกลมเปาหมายกมบาง แตกเปนเชงกวางๆ ซงไมไดเจาะลกลงไป หรอความเคลอนไหวของ

สท.มกจกรรมอะไรบาง สงไปใหเขาไดรบร ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

4. การประเมนและตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะแก อปท.

การตดตามประเมนผลเปนสงสาคญทจะทาใหทราบวา สงทไดดาเนนการไปแลวนน

บรรลวตถประสงคหรอไม ตองมการพฒนาปรบปรงอยางไร ขอมลยอนกลบทจะตองนามาทบทวนม

อะไรบาง การประเมนและตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะแก อปท. จงเปนสงสาคญเชนกน ทจะ

ทาใหทราบวา การเสรมสรางสมรรถนะนนสงผลอยางไรตอการปฏบตงานของ จนท. ซงอาจทาได

หลายวธ เชน

1) การสอบถามผลการดาเนนงานของ อปท. จากเครอขาย

กพข. สามารถจดทาแบบสอบถามความพงพอใจในการดาเนนงานบรหารจดการ

เครอขายของ อปท. ไดโดยตรง ท งนอาจกาหนดเกณฑหรอตวชวดเพอบงชความสาเรจของการ

ดาเนนการ

2) การตดตามการปฏบตงานของเจาหนาทของผบรหาร อปท.

เปนวธการททาใหทราบความกาวหนาของการดาเนนงานและปญหา อปสรรค

ศกยภาพของ จนท. ในการปฏบตงาน

“ สวนใหญ นายกจะใหเสนอโครงการ แลวกจะมการตามงาน ถามวาทาหรอยง อนน

ทาไปถงไหนแลว ทานจะถามตลอด พอทานเจอเรา ทานนกวาจะถามอะไรกถามเลย ความจาดมาก

จาไดดวยวาสงงานไปนานแลวหรอยง ถาไมไดทา ไมมรายงานเปนหนงสอ กตองไปบอก ”

(จนท.อบต.พดซา : สมภาษณ)

94

“ นายกจะตามงานเรองพฒนาชมชน คอนขางจะใหความสาคญมากในดานนมาก

โทรศพทบาง จบาง ทาแลวตองไดคาตอบ ไปถงไหน อยางไรเสรจหรอยง ไปถงไหนแลว สงการแบบ

ไมเปนทางการ แตวามงผลสาเรจวาจะตองได เวลาประชมทกเดอน จะทบทวนงานเปนสวนใหญจะ

คยเรองงานทออกไปทามา แลวนามาเลาสกนฟง คยเรอง งานททา วาเดอนนมงานอะไรทตองชวยเหลอ

กนบาง ” (ปลด อบต.บานพราว: สมภาษณ)

3) การประเมนจากผลการดาเนนงานตามแผนฯ ท อปท. ไดจดทาไว

การประเมนสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายของ อปท. สามารถพจารณาได

จากผลการดาเนนงานตามแผนตางๆ ของ อปท. ทกาหนดไวไดอกทางหนง

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนา

กลมเปาหมาย

จากการสมภาษณกลมตวอยางทเกยวของกบการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน ซง

ครอบคลมผบรหาร อบต. เจาหนาท อบต. ทรบผดชอบงานดานการพฒนาสงคม แกนนาเครอขายตางๆ

ตลอดจนกลมเปาหมายสามารถสรปถงปจจยทมผลตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนไดดงน

1) การใหการสนบสนนของผบรหาร

2) ศกยภาพของเจาหนาท

3) การมสวนรวมของเครอขาย

4) ภาวะผนาของผบรหาร

5) เปาหมายการทางานทชดเจน

6) มนษยสมพนธ

95

1. การใหการสนบสนนของผบรหาร

การใหการสนบสนนของผบรหารเปนปจจยสาคญในการบรหารจดการเครอขาย การให

การสนบสนนนนจะตองครอบคลมทงดานกาลงคนและดานวสดอปกรณ ตลอดจนงบประมาณ เพอ

นาไปสการพฒนาเครอขายและกลมเปาหมายอยางมประสทธภาพ การใหการสนบสนนดานกาลงคน

ในทน หมายถง สนบสนนใหเจาหนาททรบผดชอบงานดานสงคมไดพฒนาศกยภาพในการทางาน

รวมกบเครอขาย ซงสวนใหญจะเปนลกษณะของการฝกอบรม การสมมนาตางๆ และการศกษาดงานท

เปนการเพมพนความรและทกษะในการดาเนนงานเครอขาย

“ เราเรยนร เราไดอบรมมากขน เราไดเรยนรมากขน เราไดทางานมากขน ทาใหเรารวา

การทเราจะมเปาหมายมาอบรมมากขน จะตองทาแบบไหน ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

นอกจากนน การใหการสนบสนนยงครอบคลมไปถง การพฒนาบคลากรของเครอขาย

เพอยกระดบคณภาพชวต เชน

“ เราจะมฝกอบรมการทาตระกราหวาย และอะไรตางๆ เปนของชารวย ของประดบ เชน

โพธเงน โพธทอง ทสามารถจะจดจาหนายได ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ ในสวนของเดกถาเราสามารถปลกฝง อบรมจรยธรรมคณธรรมมาได ผมวาจะเปน

ประโยชนแกเดกในอนาคตอยางมาก หลงๆ มาน เราคอนขางจะขาดพวกนไปเยอะเหมอนกนจงได

พยายามเนนการจดอบรมตลอด ผดอยโอกาส กพยายามสงเสรมอาชพ เพอทจะอยอยางมศกดศร ได

ชวยเหลอตวเอง ไมตองรอขอใคร อยากใหเขาภมใจวา ทเขาอยไดทกวนน เขาอยไดดวยตวเอง

พยายามหาอะไรใหเปนการสงเสรมอาชพเขามากกวา ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

การใหการสนบสนนในเรองวสด อปกรณและงบประมาณกเปนสงจาเปน

“ อยางเมอวาน ผมดขาวมเดกจมน าตาย เราตองคดวา ทายงไง ไมใหมเดกจมน าตาย

สบคนคนทวายน าไมเปน เดกทงหมดทอย ในตาบลบานพราวทอยในระเบยน คนมาได 170 ถง 180

คน ผมสงงบประมาณมากอนหนงกประมาณ 50,000 บาท ถามวาเยอะไหม สาหรบชวตคน 1 คนทไม

จมน าตาย ไมเยอะ ผมกตดตอโรงเรยนเตรยม คร เตรยมกาลง ผมมเงน ผมมเดก 140 คน ทวายน าไม

เปน จดคอรสใหผมหนอย เชา 70 คน บาย 70 คน ผมมรถรบสงพรอมหมด ไปโรงเรยนเตรยมทหาร

ของ จปร. มนจะใกล ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

96

อาจกลาวไดวา นายก อบต.ท งทบานพราวและพดซา เหนความสาคญและใหการ

สนบสนนงานดานสงคม คอนขางมาก โดยทเจาหนาทรบผดชอบดานสงคม อบต.บานพราว ให

ความเหนวา นายก อบต. ใหความสาคญกบการพฒนาคณภาพชวตในระดบมาก และมกจะเขารวมใน

กจกรรมตางๆ แทบทกครง ในขณะเดยวกน นายก อบต.พดซา ยอมรบวา ตนเองใหความสาคญกบงาน

พฒนาสงคมในระดบสงพอสมควร

ผสมภาษณ : ในสวนของ อบต.และงานพฒนาสงคมตรงน ทานนายกใหความสาคญใน

ระดบมากนอยแคไหน

นายก: ในระดบสงพอสมควร

2. ศกยภาพของเจาหนาท

ตองยอมรบวา ศกยภาพของเจาหนาททรบผดชอบงานดานสงคมนาจะเปนพลงหลกและ

สาคญในการประสานงานเครอขาย เพอสนบสนนใหการบรหารจดการเครอขายเปนไปอยางราบรน

ทงนเนองจากเจาหนาทตองอยกบงานดานสงคมตามภารกจของ อบต. อยางตอเนอง การทางาน

เครอขายไมใชเปนการทางานตามสายการบงคบบญชา แตเปนการทางานทเนนการทางานเปนทมเปน

การทางานทเนนความเอออาทร ความสนทสนมและความผกพนตอกนดวยใจ พลงจากใจจงเปน

เหมอนสายใยใหมาดแลกนและกน อยางไรกด แมวาการทางานเครอขายจะเนนการใชความร ความ

ตงใจ และความเอาใจใส ความเอออาทรเปนพนฐาน หากแตการเพมพนความรและทกษะ ทตองนามา

ถายทอดและใหบรการแกสมาชก กเปนสงจาเปนอยางยงตอการพฒนาศกยภาพของเจาหนาท

ฉะน น ศกยภาพของเจาหนาทจะพฒนาไปในทศทางใดจะขนอยกบระดบการให

ความสาคญและการสนบสนนของผบรหารดวย

“ การอบรมตรงกบความตองการแตยงไมไดครบทกดาน อยางกลมผสงอาย อยากได

ความรเรองการดแลผสงอาย เรมตนตงแตการเขาถงผสงอาย เปนตน ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ ในกรณตงชมรมของคนพการ กลมแรกทเรารวมทางานกบชมชน กคออนามย เขาจะ

เขาถงคนพการ กเลยมการคยระหวางหมอกบคนพการ เขาอยากตงชมรม แตเขาตงมากอนแลว และ

เขามาขอจดทะเบยนเราจดทะเบยนให ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

97

“ เขาเขยนโครงการวาเขาอยากอบรมอาชพ โครงการพวกนเราไมสามารถอนมตใหเขา

เปนคนเขยนได ถาตามหลก อบต. คอเรารบมา เสนอผบรหาร และเรามงบประมาณดานอาชพอย เรา

2 คนเปนเจาหนาท กชวยกนเขยนโครงการวาทาแบบน อยางน ชวยเขาทกอยาง แลวจดอบรมอาชพ

ใหเขาประมาณ 5 วน อบรมเสรจแลวกทา ประธานกลม จากคนทเขาพการ ไมเคยออกสงคม อยแตบาน

พอทาแลวเขาตอ กมสมาชกมาสมคร ปจจบนนเขากขายอย ไมใชประธานทาคนเดยว สมาชกชวยกน

ทา และขายดจนถงทกวนน ระยะหลงๆ น พวกเรากไมไดเปนหลกใหเขา เปนแคพเลยง เวลาเขาม

อะไรเรากจะชวยประสานให ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ แตกอนตาบลพดซา เรองพวกนไมมใครรจก แลวเรากไมเคยนาเสนอ พอตงกลม และ

ทกวนนกลมคนพการกลมนเปนทรจกของในจงหวดไปเลย ไมใชเฉพาะในอาเภอ ” (จนท. อบต.

พดซา : สมภาษณ)

“ ในการทากจกรรมตางๆ ของลกนอง สวนใหญจะถงเปาหมายเพราะเราตามกนตลอด

ทกขนตอนจะกากบกนตลอด ครง 1, 2, 3 กรใจแลว วธทาทาอยางไร ทาอะไรตอไป หรอบางครงผม

ไมร ผมไมเขาใจ กเอามานงคยกน คณมแนวทางอยางไร ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ ผมถายทอดใหทกคน 1. สละเวลา ครอบครวตองพรอม ตองใหโอกาส 2. ตองคดไป

ขางหนา บางคนเปนผรบอยางเดยวกม บางคนทาเปนอยางเดยว เปนผปฏบตไดอยางเดยว คดกไมเปน

คณตองรกษาตาแหนง คณตองลงไปชวยเหลอผอนเขา ตามศกยภาพทม ” (นายก อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

“ ทกคนไดมโอกาสไปอบรม เพมพนทกษะ ทานนายกอนญาตหมด ” (จนท. อบต.บาน

พราว : สมภาษณ)

“ การตดตอประสานงานจะพยายามเขาถงเครอขาย/กลมเปาหมายโดยตรง กมการไปแวะ

เยยมเยยนทบานบาง ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

3. การมสวนรวมของเครอขาย

การมสวนรวมของเครอขายของผทเกยวของในการดาเนนกจกรรมใดๆ กตาม จะเปน

กลไกสาคญในการขบเคลอนกจกรรมนนๆ ไปสความสาเรจตามเปาหมาย ฉะนน การเปดโอกาสให

กลมเครอขายตางๆ ไดเขามามสวนรวมในกจกรรมทางสงคม โดยทมการรวมกนคด รวมกนทา และใช

ทรพยากรรวมกน จะทาใหทกคนตระหนกถงสภาพปญหาตลอดจนประโยชนทชมชนจะไดรบใน

98

ภาพรวม กอใหเกดสมพนธภาพทเหนยวแนน ทกคนทางานดวยความสมครใจและเตมใจ ใชความรก

ความเขาใจเปนตวเชอม พรอมทจะผลกดนงานใหไปสความสาเรจเพอชมชน เพอลกหลานของตว

เขาเอง ซงมผกลาววา “ การทางานเครอขายตองมสงจงใจหรอแรงบนดาลใจในการทางาน ”

“ ทเขามาผมกไดพยายามพฒนา ใหผนาชมชนหรอผนาองคกรตางๆ ใหเขามามสวนรวม

ทงหมด เพราะวาตงแตผมเปนนายก ในสวนการพจารณาอะไรตางๆ ผมจะใชในรปของคณะกรรมการ

มากกวา เรากจะใชเปนสดสวน สดสวนของสมาชก จะใชตวแทนมา 3คน ฝายปกครอง 3 คน กานน

ผใหญบาน ผนากลม ไมวาจะเปนกลมสตร กลมอสม. หรอกลมอะไรตางๆ พยายามทจะใหเขาไดม

สวนรวม เพอจะไดแลกเปลยนความคดเหน จะไดเปนการพฒนาตวเขา ” (นายก อบต.พดซา :

สมภาษณ)

“ ในเมองบประมาณทเราลงไปนอย การมสวนรวมสาคญทสด ในสวนของเรากโอเค

โดยระบบ ไมวาจะเปน อสม. กลมสตรหรอผนาอะไรตางๆ ทกครง ดวยกาลงเรางบประมาณนอย

ผมถงเนนตลอดวาทาไมตองเอา กานน ผใหญบาน มายงตลอด นนคอความรวมมอ จานวนเงนทเราใช

ลงไปนอย แตความรวมมอเยอะ ตรงนนมนจะดกวากบการทจะเอาแตงบประมาณลงไป แลวกทาแลว

ไมไดผล แตการทใหเขามสวนรวม มนจะไดผลย งยนกวา เขาจะไดเกดความรสกวามสวนรวมและได

อะไรตางๆ ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ เพราะวา งานสภาเดกและเยาวชน มนจะไปขบเคลอน ถาปลอยเขาตางคนตางอย มนก

จะเปนปญหา เขาอยากแสดงออก หรอ เขามปญหาอะไรกน หรอวาเขาตองการทปรกษา พยายามดงให

เขามารวมกจกรรมสวนรวม ไมไปทากจกรรมของเขาเอง มปญหาอะไรกนามาวเคราะหแลวแกให

อยากเลน อยากทา อยากเทยว อยากแสดงออก เขาขาดอะไร เรากจะเตมเตมให ” (นายก อบต.บานพราว

: สมภาษณ)

4. ภาวะผนาของผบรหาร

ภาวะผนาของผบรหารเปนปจจยสาคญอกปจจยหนงทชวยใหการบรหารจดการเครอขาย

ระดบทองถนดาเนนไปสความสาเรจ ผนาทดจะตองมวสยทศน มความคดรเรมสรางสรรค ในการ

สนบสนนการพฒนาเครอขายและบคลากรทดแลรบผดชอบการทางานกบเครอขายอยางเตมท เปนท

ยอมรบของสมาชก รวมทงจะตองเปนผทพฒนาตนเองอยเสมอ มมนษยสมพนธ เปนทปรกษาและ

ผประสานงานทด มการตดตามงานเปนระยะๆ

99

“ อพปร.ผมกไดรางวลศนย อพปร. ดเดนระดบเขต ป 51 กบป 54 ” (นายก อบต.บาน

พราว : สมภาษณ)

“ สวนมากผมชอบอานหนงสอ มนไดมาจากการอาน เมอกอนไมชอบอานเทาไหร พอ

มาทางานนแลวมนตองอาน อยางบนโตะผม 20 กวาแฟม อานทกเรอง อานทกหนา บางทมาเปนเลม

บางเลมมขอความดอย 4 - 5 บรรทด ผมจะอานใหไว แลวจบประเดน อานแลวตองวเคราะห แลวคด

ตความหมาย สงทเขาตองการใหเรารคออะไร ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ เขาเปนบอรดในการพจารณางบประมาณจงหวด เขากจะรยทธศาสตรของจงหวดคอ

อะไร เพราะฉะนนการผลกดนกจะงาย จดเดนคอ 1.นายกคอนขางกวางขวาง 2. มงบประมาณ

เพยงพอกบการบรหารจดการ เขารจกหาทน” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ เขาเกง เขาทาได หาเงนเกง มวสยทศน” (ประธานเครอขายผสงอาย อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

“ นปแรกทผม จะบรหารงบประมาณเอง นกาลงจะผานสภา กจะเปนการพฒนาแหลงน า

ทงหมด ในสวนตรงนผมตองการใหอยางนอยทานาปละ 2ครง ผกตองปลกไดทงป เพอสรางรายได พอ

สรางรายไดแลว ในสวนอนๆกจะตามมาเอง เมอคนเรามรายไดในทองถน เพอทไดไมตองไปขาย

แรงงานในกรงเทพ ทเปนปญหาเมองอย กอยากจะใหอยภายในครอบครวทน ” (นายก อบต.พดซา :

สมภาษณ)

“ อยากใหทกคนไดสวนรวม มาแลกเปลยนความคดเหนกน จะไดสะทอนอะไรมา

ทงหมด มนดกวา ผมไมเคยคดวาเราอยากจะไปเกงกวาเขา แลวเรากทาใหเขาเสรจหมด ถายงนน เราก

ไมมการพฒนาเขา เขากจะเปนผรองรบอยอยางเดยวเลย ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ เราจะสงไปอบรมหมด ไมวาจะกรงเทพ หรอหนวยงานไหนทเขาจด จงหวดใกลเคยง

หรอภายในจงหวด ในสวนอบต. บางคนดแลวอาจจะสนเปลอง แตผมถอวาไมไดสนเปลอง เราจะตง

งบการอบรมมา คอนขางทพอจะสมควร เพราะวาผมอยากใหเจาหนาทมการพฒนาตลอด ไดไปเรยนร

อะไรใหมๆ ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

100

5. เปาหมายการทางานทชดเจน

การมเปาหมายการทางานทชดเจน เปนปจจยทนาไปสความสาเรจในการบรหารจดการ

เครอขาย การมเปาหมายการทางานทชดเจนจะเปนเหมอนเขมทศในการทางาน ทกคนเขาใจตรงกน

ถงสงทตนเองจะทา ซงจะนาไปสความเปนเอกภาพในการดาเนนกจกรรมตางๆ ไดสอดคลองกน

อยางไรกด ผบรหาร อบต. ทเปนกลมตวอยางทง 2 แหง ไดกาหนดทศทางในการพฒนาคณภาพชวต

และเนนดานสงคมเปนหลก ซงอาจจะแตกตางจาก อบต. หลายแหงทเนนการพฒนาโครงสรางพนฐาน

ฉะนนแนวทางในการพฒนาเครอขายและกลมเปาหมายจงคอนขางจะจรงจงและชดเจน

“ กอบต. ผมนงทางานของผม ถา อบต.สวย บานปาน าทวมเอาไหม อะไรไมมสก

อยางเอาไหม ตอนแรกผนาชมชนหรอชาวบานกมปฏกรยาเหมอนกน ถาตองการ อบต.สวยงาม แต

ชาวบานไดอะไรกบ อบต.สวยงามบาง ถามวาปาไดอะไร ไดหนาไดตา แลวลงกบปาจะไปอยทไหน

น าประปาไมมใช แตให อบต.มหนามตาเอาไหม เดกยงขโมยของบานลง ลกเตาแกสไปขายเอาไหม ”

(นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ อยากไดงบประมาณทมากกวาน เรากจะทาอะไรไดมากกวาน แตดวยงบประมาณทม

จากด เรากคงจะทาไดในสวนหนง แตถาไดมากกวาน ในสวนของโครงการทเราชะลอออกไป กแบง

ออกไปทาปหนาบาง มนกสามารถททาอะไรไดรวดเรวขน แลวงบประมาณของอบต. ปแรก ผมมงไป

ดานเกษตรทงหมด ”

“ นคอสงทชาวบานตองการ เดม งบกอสรางมนคอนขางจะงาย มนเหนภาพ มนเปนการ

หาเสยงเกนไป ไมไดคานงถงความตองการ ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ นายกใหความสาคญกบงานดานพฒนาสงคมมากๆ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

6. มนษยสมพนธ

จากการสมภาษณกลมตวอยางทกกลม ไมวาจะเปนผบรหาร อบต. เจาหนาท อบต. และ

แกนนาเครอขาย สรปไดวา มนษยสมพนธเปนอกปจจยสาคญทชวยสนบสนนใหการบรหารจดการ

เครอขายประสบผลสาเรจ มนษยสมพนธทด เอาใจเขามาใสใจเรา ชวยเหลอเกอกลกน จะชวยใหการ

เขาถงสมาชกเครอขายและกลมเปาหมายไดอยางแนบแนน สงผลใหเกดการมปฏสมพนธทดตลอดจน

การมสวนรวมในการดาเนนกจกรรมตางๆ อยางเตมทดวยความสมครใจ

101

“ อยางนอยกมความสมพนธทางใจกอน มาจากใจ การขอความมอจะงาย บางทเขามา

เรากไมไดเลยงอะไร ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ เขาไมรสกมปมดอย เพราะวาเราไมเคยทาใหเขารสก เรามแตอยากใหเขาไป ตองไปนะ

บางทเราจะไปรบเขา เขากคอเปาหมายของเรา ถาเขาไมไป เราจะเอาคนจากไหนไป ไมเคยแสดงทาท

วาไมชอบใจเขา เขากเลยเปนมตรกบเรา ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ บางทกคดถงเขานะ เขาบอกวา เราเปนเหมอนแมอกคนหนง ” (จนท. อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

“ อยากชวยเหลอ อยากดแล อยากไดความรเพมเตมทวาจะชวยดแลเขาไดดขน... เรา

ทางานดวยใจ ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ บางคนเปดความในใจ รองไหไป เขากลว ไมเปนไรพ ไมเปนไรปา โรคเอดส ไมไดเปน

เราคนเดยว มนเปนกนทงโลก ” (นายก อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ โดนใจกมสวนหนง โดยหนาทของอบต. คอบรการตามความตองการของประชาชน

เพราะฉะนนในสวนตรงน ถาในกลมใด ความตองการของเขา เขาพจารณามาในกลมแลว ในสงทด เรา

กเพยงดแล กากบและชแนะ ดแลววาโครงการนเหมาะสมหรอไมเหมาะสม เราจะเปลยนตรงนหรอ

พฒนา ชวยปรบมากกวาในสวนน ” (นายก อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ นายกเปนคนทเขาถงชาวบาน ” (สมาชกเครอขายผสงอาย ต.บานพราว : สมภาษณ)

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

จากการวเคราะหขอมล พบวา องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทม

สมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ประกอบดวย

1) ผนามวสยทศน

2) ผลงานเปนทยอมรบ

102

3) มเครอขายทองถนเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง

4) บคลากรดานงานพฒนาสงคมมความกระตอรอรน

1. ผนามวสยทศน

การมผบรหารหรอผนาทมวสยทศน และใหความใสใจในงานพฒนาสงคมมากกวาการ

พฒนาโครงสรางพนฐาน จะทาใหประชาชนในตาบลมคณภาพชวตทดขน

“ ทเรามอง 2 พนทน อยางทบานพราว ตวนายกทเดน อยางเราทากจกรรม เราไมมเงน

สนบสนนเขา แตนายกกใหความสาคญยงมาถง 2 ครง ผบรหารใสใจ ถาผบรหารเขาใสใจ เขาสงการ

เจาหนาทกตองทาไปตามงานทไดรบมอบ เครอขายตางๆ ก OK ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

“ ตวนายกเอง มความสนใจในดานสงคม เพราะฉะนน เรากคดวา นาจะมอะไรทเราเหน

ความสมบรณของเขา หรอเหนอะไรทเปนตวอยาง” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

“ บางทเราทากบเครอขาย เวลาสรปบทเรยนมา ตวสมาชกเครอขายทมากจะบอกวา ผนา

ไมไดใหการสนบสนน เจาหนาทเองกลาบาก เวลาทางานแลวผนาไมสนบสนน ลากกไมคอยไป”

(จนท. กพข. : สมภาษณ)

“ ถา ณ วนนเปลยนผนา งานกจะเปนอกรปแบบหนงคอ ทวถงแตไมรวดเรว เปนงาน

ลกษณะ Routine ทเดนจรงๆ ตนแบบจรงๆ คอผนา ตองยอมรบวา ตวเขาคดเรว ทาเรว” (ปลด อบต.

บานพราว : สมภาษณ)

2. ผลงานเปนทยอมรบ

จากการสบคนขอมลเชงเอกสาร พบวา อบต.บานพราว ไดรบรางวลดเดนดานสตรและ

ครอบครว ประจาป 2548-2553 และทงอบต. บานพราว และ อบต.พดซา ไดรางวลศนย อปพร.ใน

ระดบเขตหลายปซอน โดยเฉพาะ อบต.บานพราว เปนพนทตนแบบของกระทรวงการพฒนาสงคมและ

ความมนคงของมนษย แสดงใหเหนถงความมงมนในการปฏบตงาน ดงนน หากเลอก อบต.ในลกษณะ

นเปนพนทพฒนาโอกาสทประสบความสาเรจจะมความเปนไปไดสง

103

“ พนททนเปนพนท ทหลายๆ หนวยงาน ลงไป อยางของกระทรวงการพฒนาสงคมเอง

ทนเปนพนทตนแบบของกระทรวงฯ ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

3. มเครอขายทองถนเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง

การท อบต. มเครอขายทองถน หรอ กลมตางๆ ทสามารถดาเนนกจกรรมไดอยางตอเนอง

มความสามารถในการหาทรพยากรมาใชในการดาเนนงาน ทาใหเกดการพฒนากลมเปาหมายไดเปน

อยางด

“ เราไมไดสนใจเรองเครอขาย กลมสตรเขาไปทาอะไร ถามนสงผลไปถงกลมเปาหมาย

ก OK เราไมจากดวา อยางกลมสภาเดกไปทากจกรรม เพอจะใหไดประโยชนกบผสงอาย ทาใหเกด

การเชอมโยงระหวางคนในวยตางๆ มนจะเกดความเปนชมชนเขมแขงได วาคณดแลกน ดกวาทวาฉน

ดแลแตเฉพาะพวกฉน ผสงอายกดแลแตผสงอาย ไมไดดแลเดก ผสงอายภมปญญากเอาไปใหกบเดก

ได เพราะฉะนนกเกดสมพนธกนในระหวางคนในชมชน จะทาใหเกดชมชนเขมแขงได” (จนท. กพข.

: สมภาษณ)

“ ครงแรกเราเรมทกลมสตรกอน เพราะแตเดมเขากมกลมอยแลว แตอาจจะไมไดประชม

หรอไมคอยไดดาเนนการอยางตอเนอง เหตผลคอประธานหมดวาระ แลวตอมาอาเภอเขาใหเราดแล

กลมเขามสมาชกหมบานละ 10 กเอามาคดเลอกหาประธานระดบตาบล ซงแตละหมบานกจะมประธาน

หมบาน มเลขา เปนกลม ระดบหมบานแลวกมาเปนระดบตาบล พอระดบตาบล เรากเขาไป สราง

กจกรรมใหสรางอาชพให เนนการรวมกลมกน ตาบลพทราเปนตาบลใหญ หมหนง 15 คน บางทอาจ

ไมเคยเหนหนาตากน เรากพยายามทจะประชม เพอใหมการรวมกลมกน เพอทจะใหเขารวา คนนเปน

แมบานเหมอนกนกบเราในหมบาน ทาอยางไรถงไดรวา เปนกลมแมบาน พอดมงานวนแมเชญเขา

มารวม มการใหเขาซอเสอ ใสเสอสน ใครใสเสอสน เขากจะไดรวานคอกลมแมบานดวยกน เขาจะม

สญลกษณประจาตวเขา ประจากลมคอเสอ ถาไปไหน เขากจะใสเปนทม เรากจะพาเขาไปดงานดาน

อาชพทชลบร จดอบรม ตดเยบเสอผาให จดประชม กจะเชญวทยากรจากอาเภอ เปนนกพฒนาจาก

104

อาเภอ มาพดเกยวกบสทธสตร เมอวานกคยกบประธานวา เรานาจะนดประชมอกคอ ไมอยากจะใหเขา

ทงหางกน ไมอยากใหเขาลมกนไป ” ” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ ในสงคมไทย กลมสตร ผหญงคอคนทางาน ทางานทมเทมากกวาผชาย เพราะฉะนน

เหมอนกบวา ถากลมสตร สามารถจะเปนพลงของชมชนในการกจกรรมตางๆ มกจะสาเรจไปไดงาย

คอสวนหนงเขากทาในกลมของอาชพ แตในขณะเดยวกนสตรกตองเปนแม ทจะตองมาดแลเรองของ

เดก เรองผสงอายอกดวย เพราะฉะนนกลมนสามารถทจะเปนตวแทน” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

4. บคลากรดานงานพฒนาสงคมมความกระตอรอรน

หากมองทจานวนของเจาหนาททปฏบตงานดานสงคม จะเหนไดอยางชดเจนวา อบต.

บานพราว มจานวนเจาหนาทมากกวา อบต. อนๆ (จานวน 5 คน) แสดงใหเหนถงปรมาณโครงการ/

กจกรรมทเนนดานสงคม ดานการพฒนาคณภาพชวต แตหากมองทประสทธภาพหรอบคลกภาพของ

บคลากร จะเหนวา เจาหนาทงานพฒนาสงคมทมความกระตอรอรน มความรกในการทางาน ทางาน

อยางมความสข เมอเหนกลมเปาหมายมความสข มความตนตวในการตดตอประสานงานกบเจาหนาท

สวนกลางทตดตอประสานเขาไป กอาจเปนองคประกอบหลกอกประเดนหนงทสามารถนามาใช

พจารณาในการพฒนาเขารวมโครงการตางๆ

“ ถอวาพดซา ทาไดเพราะเจาหนาท และเขาก happy กบการทางาน ” (จทน. กพข. :

สมภาษณ)

“ กเหนอยนะ แตเวลาเรามองไปทเขา เราเหนเขามความสข เรากรสกได เรากมความสขท

ไดทางานใหเขา ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ นองๆ เขามาประชมกนวนเสารบาง วนอาทตยบางเพราะเปนวนหยดเรยน กพวกหนน

แหละทชวยซอขนมเลยงนองๆ ใหเขามาทางานกน” (จนท. อบต.พดซา : สมภาษณ)

“ เจาหนาทดมากทกคน ชวยเหลอ ประสานกนตลอด ดแลไมวาไปไหน กกลมน ”

(ประธานชมรมผสงอาย ตาบลบานพราว : สมภาษณ)

105

บทท 5

สรปผล อภปรายผลและขอเสนอแนะ

การศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนครงน มวตถประสงคเพอศกษากระบวนการ

สงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการ

เครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย และศกษาองคประกอบหลกขององคกรปกครอง

สวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

ซงกองสงเสรมพฒนาเครอขาย สานกงานสงเสรมสวสดภาพ และพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและ

ผสงอาย (สท.) ไดกาหนดใหผวจยดาเนนการศกษาในพนทตาบลบานพราว อาเภอบานนา จงหวดนครนายก และ

ตาบลพดซา อาเภอเมอง จงหวดนครราชสมา

สรปผลการศกษา

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

1.1 การดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรมและ

พฒนาเครอขาย (กพข.)

1) การศกษาสภาพปญหา โครงสรางและนโยบายในการบรหารจดการของทองถน

การบรหารจดการขององคการบรหารสวนตาบลพดซา นายก อบต.มนโยบายใหผน า

ชมชนหรอผนาองคกร กลม เครอขายตางๆ เขามามสวนรวมในการพจารณาโครงการ/กจกรรมตางๆ โดย

ใชรปแบบคณะกรรมการตามสดสวนของสมาชก ตาบลพดซา มปญหาดานยาเสพตดบางเลกนอย

สวนใหญจะมาจากคนนอกพนทมากกวา ปญหาเรองพฤตกรรมเดกมบาง ครอบครวของเดกในพนท

106

มจานวนพอสมควรทแยกกนอยกบพอแม ทตองไปทางานหารายไดในกรงเทพหรอในเมอง เดกจง

จาเปนตองอยกบป ยา ตา ยาย ไมใชปญหาครอบครวแตกแยก

สาหรบองคการบรหารสวนตาบลบานพราว มโครงการทสาคญของ อบต. บานพราวคอ

กองทนสวสดการชมชนหรอเรยกกนวา กองทนสามขา เงนกองทนมาจาก 3 สวนคอ สมาชกชมชน รฐบาล

และทองถน ซงเปนการขบเคลอนดานสวสดการใหแกคนในชมชน และจากการดาเนนโครงการทประสบ

ความสาเรจทาให อบต.บานพราว เปนแหลงศกษาดงานดานสวสดการชมชน สวนปญหาทางสงคมใน

ตาบลบานพราว ไดแก ทอยอาศยของผสงอายผพง เดกและเยาวชนมเพศสมพนธกอนวยอนควร เดกถก

ทอดทง ผตดเชอเอดสทแสดงตน จานวน 15 คน

นอกจากนน นายก อบต.บานพราว มนโยบายในการชวยคนในตาบลใหมขาวสารราคาถก

ไวบรโภค โดยการรบซอขาวเปลอกจากแหลงตางๆ มาสในโรงสชมชน และนาขาวหอมมะลมาบรรจถง

ขายในราคาทตากวาราคาตลาด

2) การสงเสรมสนบสนนการพฒนาสมรรถนะบคลากรของทองถนใหมสมรรถนะในการ

บรหารจดการเครอขาย

การบรหารจดการเครอขายเปนสงสาคญสาหรบองคกรปกครองสวนทองถน ดงน น

กองสงเสรมและพฒนาเครอขายจงสนบสนนใหมการพฒนาสมรรถนะของเจาหนาท อบต. โดยการให

ความรทางวชาการในดานตางๆ ซงหวขอท กพข. จดการอบรมใหน น ไดมาจากการประเมนจาก

ประสบการณตรงของ จนท. กพข. ขณะไปทางานรวมกบ อบต. และ เครอขายในพนท รวมทงการสง

แบบสอบถามสารวจความตองการสนบสนนดานความร

3) การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขายทองถน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย ไดจดเวทใหเครอขายไดมาพบปะ พดคย แลกเปลยน

ระดมความคดกนโดยใชกระบวนการกลมเพอวเคราะหปญหาในพนท รวมทงสนบสนนการรวมตวของ

เครอขายทองถนผานทาง อบต.

4) การประสานงานและการมสวนรวมในการดาเนนงานของกองสงเสรมและพฒนา

เครอขาย

การตดตอประสานงานระหวางเจาหนาท กพข. กบเจาหนาท อบต. ในการดาเนนการตางๆ

ในพนทจะมความแตกตางกนอยางเหนไดชด ชองทางในการตดตอกบเจาหนาทของ อบต.พดซา สะดวก

107

และคลองตวกวาท อบต.บานพราว เนองจากการประสานกบ อบต.บานพราวจะผานไปตามสายงาน

ราชการทาใหเกดความลาชา ซงทจรงแลวในการลงมอปฏบต เจาหนาทรบผดชอบงานพฒนาสงคมของ

ทงสอง อบต. มความคลองตว และมความกระตอรอรนไมตางกน

5) การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครอง

สวนทองถน

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน

ของ กพข.นน เมอมการมอบหมายโครงการ/กจกรรมใหกบ อบต.ทงสองแหงไปแลว อบต.ทงสองแหงจะ

เขยนรายงานผลการดาเนนงานสงกลบมา นอกจากนน กองสงเสรมและพฒนาเครอขายเองยงไดจดใหม

การประชมถอดบทเรยนในการทางานเพอประเมนผลการดาเนนงานในแตละครงทเสรจสนการจดกจกรรม

ซงเปนการรวมประชมกนทง เจาหนาท กพข. เจาหนาท อบต. เครอขาย และกลมเปาหมาย แตในสวนการ

ตดตามผลการดาเนนงานตามแผนไมเปนไปตามแผนท กพข. กาหนดไวทง 3 ขนตอน ( ประชมชแจง

ถายทอด/สงเสรมสนบสนน/ตดตามประเมน) ซงพบวา กพข. ไดมการประชมชแจง ถายทอดให อบต.และ

เครอขาย 44 แหงครบถวน แตการสงเสรมสนบสนนยงไมเปนไปตามแผน มการสนบสนนงบประมาณ

และคมอใหทก อบต.ทเขยนโครงการเสนอ แตไมไดลงไปพนทเพอขบเคลอนเครอขายเพราะ กพข.

มภารกจมาก มการเปลยนผบรหารซงนโยบายกเปลยนแตกพยายามปรบแผน สาหรบการตดตามผลการ

เสรมสรางสมรรถนะดานความรในการบรหารจดการเครอขายของ กพข. แกบคลากรของ อบต.

ทปฏบตงานดานการพฒนาสงคม พบวา จนท.ทปฏบตงานพฒนาสงคม ไดรบความรเกยวกบแนวคด

เรองเครอขายและแนวคดสวนใหญมาจากการเขารวมอบรมกบ กพข. ทาใหมวธคดแตกตางจากเดมคอ

การจดทาโครงการตางๆ ตองคนหาปญหา คนหาความตองการของกลมเปาหมายกอนโดยการสอบถาม

พดคยกนใหทกกลมไดมสวนรวมในการจดทาโครงการ

นอกจากนนยงพบวา การทางานเครอขายของ อบต.บานพราว คอนขางจะแตกตางจาก

อบต.พดซา เนองจาก นายก อบต.เนนการเขาถงตวบคคลและตดตอประสานงานกบตวบคคล แตกไดรบ

การรวมมอจากกลมตางๆ เปนอยางด

108

1.2 การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลในพนทท

ศกษา

1) การทาความเขาใจในสภาพและปญหาของทองถนของ อบต.

สภาพปญหาทางสงคมของตาบลพดซาทเปนปญหาหลกนาไปสปญหาอนๆ ทตามมาคอ

การออกจากพนทไปทางานในเมองหรอกรงเทพฯ ของคนหนมสาวและคนวยทางาน ทาใหเหลอเพยง

ผสงอายทอยในตาบล นายก อบต.พดซา จงมแนวคดทจะดงคนในชมชนใหกลบมาทางานในตาบลเพอให

ปญหาตางๆ ลดลงตามไปดวย เชน ปญหาเดกและเยาวชนทเหมอนถกทอดทงใหอยกบ ป ยา ตา ยาย นายก

อบต. พดซา ใหความสาคญมากกบกลมเดก ผสงอาย และคนพการ พยายามฝกใหชวยเหลอตนเองใหไดม

อาชพทถาวร ไดแก งานจกสาน หตถกรรม และสามารถหาชองทางการตลาดไดอยางตอเนอง

การพฒนากลมเปาหมายของ อบต.พดซา เชน การพฒนาเดก มการจดอบรม พาไปศกษา

ดงาน เขาคายและทากจกรรมตางๆ สวนใหญเปนการอบรม พฒนาทางดานจตใจ จตสานก จรยธรรม

ทศทางในการพฒนาเดก นายก อบต.พดซา ตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบลและพฒนาอยางจรงจง

เพอไมใหเดกตองเขาไปเรยนในเมอง สวนเยาวชน พยายามเสรมทางดานกฬา เชน กฬาตานยาเสพตดจะจด

ทกป

สวน อบต.บานพราว ไมพบวา มปญหาทางสงคมดานใดอยางเดนชด ทงนอบต.บานพราว

ไดมโครงการ กจกรรมตางๆ ในลกษณะการปองกนอยางตอเนองไมไดมเฉพาะการแกไขปญหาอยางเดยว

นายก อบต.บานพราวเนนการพฒนาคณภาพชวตมากกวาดานโครงสรางพนฐานสาหรบการพฒนา

กลมเปาหมาย นายก อบต. บานพราว ใหความสาคญกบกลมเปาหมายทง 4 กลมเทากน มการพฒนา

ทกชวงวยโดยมองแบบองครวมโดยมองจากความเปนครอบครว ปญหาดานเดก นายก อบต. มความคด

พยายามดงเดกเขามารวมกจกรรม สงเสรมความสามารถโดยจางครมาสอนดนตรใหเดกเนองจากโรงเรยน

มอปกรณแลวแตขาดผสอน นอกจากนน มการจดแขงขนกฬาฟตซอล ตานยาเสพตด ประกวดดนตร มหอง

ซอมดนตรใหเดก จดตงสภาเดกและเยาวชนในตาบล กลมผสงอาย จนท.อบต. จะออกไปจายเบยยงชพให

ทบานทกคน เพอใหผสงอายไดรบโดยตรงและเปนการสารวจตวตน สารวจปญหาและดแลผสงอายดวย

2) การสงเสรมและสนบสนนการจดตงหรอการรวมตวของเครอขาย

เครอขายในพนท อบต.พดซา เมอกอนยงไมเขมแขง ไมมทศทาง ไมเปนรปธรรมมากนก

ปจจบนนพยายามสรางใหเปนรปธรรมมากขน เครอขาย/กลมทมกจกรรมตอเนอง ไดแก กลมบานเมตตา

ชมรมคนพการ กลมสตรตาบลพดซา กลมทาผาหมนวมหนองยารกษ ชมรมผสงอาย กลมอาสาสมคร

สาธารณสข กลมเดกและเยาวชนโรงเรยนบานดอนกระทงศรษะชาง สภาเดกและเยาวชน และโรงเรยน

109

เครอขาย 5 โรงเรยน อบต.พดซา สนบสนนการจดตงชมรมคนพการโดยรบจดทะเบยนชมรม และฝก

อาชพให สวนกลมสตร อบต.พดซา เขาไปสรางกจกรรม สรางอาชพดวยการฝกอบรม ในสวนของ อบต.

บานพราว เครอขายการทางานของ อบต.บานพราว สวนใหญเปนบคคล เชน กานน ผใหญบาน อสม.

รวมถงผทมจตอาสาและเปนแกนนาในหมบาน สวนเครอขายทมการดาเนนงานคอนขางชดเจนคอ

เครอขายผสงอาย และสภาเดกและเยาวชน

3) การพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

อบต.พดซา มการจดการอบรมใหแกกลมสตร เพอใหมความรในการประกอบอาชพ

เพมขน สามารถเลยงตนเองได เชน การตดเยบเสอผา ทาใหปจจบน กลมสตร มรายไดจากการรบตด

เสอผาใหแกกลมตางๆ ในตาบล เชน กลม อสม. และเครอขายโรงเรยน กลมชมรมผสงอาย มกจกรรมของ

กลมเอง กลมเขามามสวนรวมในการจดทาแผนพฒนา เขามาเปนกรรมการ ขณะนกาลงปรบปรงพฒนา

ททาการผสงอาย โดยชาวบานชวยกนตามกาลง ชมรมผสงอาย พยายามจะจดหาทนของชมรมเอง เชน

ทอดผาปา ปลกตนไม กลมเครอขายคนพการ ไดรบการอบรมดานอาชพจาก อบต.พดซา สวนสภาเดก

และเยาวชน อบต.มโครงการพฒนาศกยภาพทกป พาสมาชกไปเขาคายโดยเนนการใหความร การฝก

ดารงชวตในปาทคายทหาร

สาหรบอบต.บานพราว มการจดเจาหนาทดานงานพฒนาสงคมใหเปนพเลยงแกกลม

สภาเดกและเยาวชน ชวยชแนะในการประชมจดทาโครงการ คอยกระตนใหสมาชกมการพบปะ พดคย

แลกเปลยน ตลอดจนพยายามคดโครงการ และกจกรรมใหมๆ ถอเปนการพฒนาศกยภาพเดกและเยาวชน

โดยทนายก อบต.บานพราวใหการสนบสนนอยางเตมท

ในสวนของเครอขายเองมการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการ

พฒนากลมเปาหมาย จากการสมภาษณสมาชกเครอขายใน อบต.พดซา และอบต.บานพราว พบวา วธการ

พฒนาบคลากรของเครอขายใหมความรความสามารถของทงสอง อบต. ไมแตกตางกน ซงวธการพฒนา

บคลากรมหลายวธ ไดแก การจดประชม อบรม สมมนาเอง การมอบหมายงานใหทา การสรรหาหลกสตร

ทหนวยงานอนเปนผจด นามาแจงใหบคลากรไปอบรม การไดรบหนงสอเชญใหเขารวมประชม/สมมนา/

อบรม จากหนวยงานอนๆ การไดรบการคดเลอกจากหนวยงานอนทเปนเครอขายในการทางานใหไปเขา

รวมประชม/สมมนา/อบรม การพาไปศกษาดงาน สวนวธการคดเลอกบคลากรของเครอขายเพอใหไดรบ

การพฒนาสมรรถนะทงของ อบต. พดซา และ อบต.บานพราวคอ ผบรหารพจารณาคดเลอกและมคาสง

สงไป ใหสมครดวยตนเองตามความตองการ พจารณาจากสมรรถนะแลวสงไปตามความเหมาะสม

110

นอกจากการพฒนาบคลากรของเครอขายใหมสมรรถนะทเออตอการพฒนากลมเปาหมาย

แลว อบต.ยงมการพฒนาศกยภาพบคลากรของ อบต.เองใหมศกยภาพในการบรหารจดการเครอขายไดด

ยงขนดวยการสงไปอบรมตามหนวยงานตางๆ ทจดขน ทงในจงหวด จงหวดใกลเคยง และกรงเทพฯ

ทงนการพฒนาบคลากรของนายก อบต.บานพราว สวนใหญใชวธการเรยนรจากการทางานการถายทอด

จากการประชม การตดตามงาน มการสงบคลากรไปอบรมกบกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน และ

สนบสนนการศกษาตอในระดบทสงขน ทงนดานการพฒนาสงคมเปนดานทเจาหนาทไดเขารวมการอบรม

สมมนากบสานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาสและผสงอาย (สท.) กระทรวง

การพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย มากทสด

4) การประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขายทองถนเพอพฒนา

กลมเปาหมาย

การประสานเครอขายของ จนท. อบต. พดซา มหลายวธ ทงหนงสอจากนายก อบต. ถง

ประธานกลม ใหประธานประสาน เปนลกษณะหนงสอเชญ หนงสอแจง หนงสอประชาสมพนธ รวมทง

การประสานดวยวาจา โทรศพท สวนการประสานงานและมสวนรวมในการดาเนนงานของเครอขาย

ทองถนเพอพฒนากลมเปาหมายของ อบต. บานพราว สวนใหญ นายก อบต.บานพราว เปนผประสานกบ

กานน ผใหญบาน ใหเขามามสวนรวมในกจกรรมตางๆ สาหรบการตดตามและประเมนผลการดาเนนงาน

ของเครอขาย อบต. ทงสองแหง มการตดตามใหเครอขายสงรายงานผลการดานนงาน เมอเสรจสนโครงการ

1.3 ผลของการดาเนนงานสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

1) เครอขายทองถนสามารถดาเนนงานไดดวยเครอขายเองอยางตอเนอง

เครอขายของ อบต.พดซา ทงกลมสตรและกลมคนพการ สามารถสรางงาน สรางรายได

สรางอาชพตอยอดจากเดมได ทาใหเกดรายไดเพมมากขน และสามารถขยายตลาดไปสตาบลอนๆ ได

ทาใหมความสามารถในการชวยเหลอ พฒนากลมเปาหมายอนๆ

111

2) กลมเปาหมายไดรบการสงเสรม สนบสนนและพฒนา สอดคลองกบสภาพปญหาและ

ความตองการ

ผสงอายของทงสองตาบลไดรบการสงเสรมทางดานสขภาพ ทงการนา จนท.อนามย

ไปตรวจเยยมทบาน พรอมๆ กบการรบเบยยงชพรายเดอนโดยไมตองมารบท อบต. มการสงเสรมการออก

กาลงกาย การนาไปทศนศกษาทงในจงหวด และจงหวดใกลเคยง มการจดตงชมรม ดานเดกและเยาวชน

ไดรบการพฒนาทกษะทางดานดนตร สามารถสรางรายไดจากการแสดงดนตร และการขายอาหารโดยนา

เงนทไดไปซอเครองเขยน

1.4 รปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายทเหมาะสม

จากผลการศกษากระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมายดงทนาเสนอขางตน

คณะผวจยไดนามาสงเคราะหหาขอสรปและกาหนดเปนรปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกร

ปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนา

กลมเปาหมายทเหมาะสม ดงน

1) การวเคราะหความตองการ ความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของ อปท.

การวเคราะหความตองการ ความจาเปนในการเสรมสรางศกยภาพของ อปท. อาจกระทา

ไดหลายวธ เชน อาจกระทาโดย การวเคราะหรายงานผลการดาเนนงานโครงการ/กจกรรมของ อปท.

เมอจดทาโครงการ/กจกรรมแลวเสรจ เจาหนาท อปท. จะตองนาสงรายงานผลการดาเนนงาน ซงใน

บางโครงการ อาจเปนการสงผานรายงานมาจากเครอขายหรอกลมเปาหมายโดย เจาหนาท อปท. เปนผนา

เสนอตอ กพข. เมอนารายงานมาวเคราะหจะทราบขอบกพรอง จดออน จดแขงของการดาเนนงานหรอ

อาจเหนไดโดยตรงจากปญหา อปสรรคในการดาเนนงาน การสงเกตจากการสอสารกบเจาหนาทของ

อปท. ในการปฏบตงานของ กพข. การตดตอประสานงานกบเจาหนาทของ อปท. หรอเครอขาย อาจทาให

รบทราบขอมลได แมวาจะไมมการสอบถามความตองการในการเสรมสรางศกยภาพโดยตรง เชน ทกษะ

ในการสอสาร ทกษะในการนาเสนอ เปนตน การสารวจโดยใชแบบสอบถาม การสงแบบสอบถามเพอ

การสารวจความตองการ ความจาเปนในการสนบสนนดานความรของ อปท. ในการบรหารจดการเครอขาย

โดยระบหวขอการอบรม วธการอบรม หรอประเดนอนๆ ทตองการทราบ นอกจากนนยงสามารถสอบถาม

112

ไดจากแบบสอบถามความพงพอใจในการจดการอบรมโครงการอนๆ วา อปท. ตองการไดรบความร

เพมเตมในเรองใดบางไดอกทางหนงดวย การสงเกตจากประสบการณตรงในการปฏบตงานในพนทของ

บคลากรกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย การเขาไปปฏบตงานในพนทจรงหลายๆ ครง จะทาใหมองเหน

ศกยภาพของ อปท. ทาใหสามารถระบสงทจาเปนตองสนบสนนใหแก อปท. เชน การใชกระบวนการกลม

ในการคนหาปญหาหรออาจจะพบสงจาเปนอนๆ ทไมใชการสนบสนนดานความรได การประเมน

สมรรถนะเปนการคนหาความจาเปนในการพฒนาบคคลากรอกวธหนงทหนวยงานราชการนามาใช จะทา

ใหมองเหนชองวางระหวางสมรรถนะทควรจะมกบสมรรถนะทมอยปจจบน และยงทราบสงทจะตองเตม

เตมใหแตละบคคลอกดวย ทงนการประเมนสมรรถนะตองเปนการประเมนแบบ 360 องศา เพอใหไดขอมล

ทเปนจรงมากทสด

2) การออกแบบโครงการและกจกรรมในการสรางเสรมสมรรถนะ

เมอไดทราบขอมลความจาเปนความตองการในการสนบสนนของ อปท. แลว กพข.

จะตองนาความสาคญและความจาเปนในการพฒนาสมรรถนะของเครอขายทคนพบมาวเคราะหวา

เปนความจาเปนทแทจรงหรอไม และจะใชวธการใดในการพฒนาหรอสนบสนน ซงวธการใหการ

สนบสนนยอมแตกตางกนไป เชน การบรรยายใหความร การใชกระบวนการกลม การสนบสนน

งบประมาณในการทากจกรรม การสนบสนนวทยากร การใชระบบการตดตาม การพฒนาหลกสตร

ฝกอบรมสาหรบการบรหารจดการเครอขาย เปนตน

3) การเสรมสรางสมรรถนะในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนแก อปท.

เมอไดมการออกแบบ วธการเสรมสรางสมรรถนะหรอวธการใหการสนบสนนแลว

ในขนตอนนจงเปนการดานนงานพฒนา หรอขนตอนสนบสนน เชน การใหความรเชงวชาการตาม

หลกสตรการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนทเปนผลทไดมาจากการประเมนสมรรถนะ การเรยนร

โดยใชกระบวนการกลมเพอคนหาสภาพปญหาและแนวทางการแกไขปญหา การสนบสนนงบประมาณ

เพอการพฒนาศกยภาพเครอขาย การบรณาการแผนงาน/แผนพฒนากบหนวยงานตางๆ ตลอดจนการ

จดหาวทยากร เปนตน

113

4) การประเมนและตดตามผลการเสรมสรางสมรรถนะแก อปท.

การตดตามและประเมนผลเปนสงสาคญทจะทาใหทราบวา สงทไดดาเนนการไปแลวนน

บรรลวตถประสงคหรอไม ตองมการพฒนาปรบปรงอยางไร ขอมลยอนกลบทจะตองนามาทบทวนม

อะไรบาง ซงอาจทาไดหลายวธ เชน การสอบถามผลการดาเนนงานของ อปท. จากเครอขาย การตดตาม

การปฏบตงานจากเจาหนาทของผบรหาร อปท. การประเมนจากผลการดาเนนงานตามแผนฯ ท อปท.

ไดจดทาไว หรออาจเปนประสบการณตรงทไดจากการสงเกตการณขณะทปฏบตงานในพนทรวมกบ อปท.

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการ

พฒนากลมเปาหมาย ไดแก การใหการสนบสนนของผบรหาร ศกยภาพของเจาหนาท การมสวนรวมของ

เครอขาย ภาวะผนาของผบรหาร เปาหมายการทางานทชดเจน และมนษยสมพนธ

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะในการบรหารจดการ

เครอขายทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย ประกอบดวย ผนา ผลงานเปนทยอมรบ มเครอขาย

ทองถนเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง บคลากรดานงานพฒนาสงคมมความกระตอรอรน

อภปรายผล

1. กระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหาร

จดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

จากการศกษาการดาเนนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนของกองสงเสรม

และพฒนาเครอขาย การดาเนนงานในการบรหารจดการเครอขายขององคการบรหารสวนตาบลพดซา

จงหวดนครราชสมาและองคการบรหารสวนตาบลบานพราว จงหวดนครนายก ตลอดจนผลการดาเนนงาน

การสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถน พบวา องคการบรหารสวนตาบลทศกษาทงสองแหง

มศกยภาพในการบรหารจดการเครอขายในระดบคอนขางมาก มการทางานเครอขายทเปนรปธรรม มการ

ดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง การมสวนรวมของเครอขายเดนชด รวมทงผบรหารใหความสาคญและ

สนบสนนงานพฒนาสงคม ตลอดจนการพฒนาสมรรถนะของบคลากรในระดบสง สะทอนใหเหนถง

ความพยายามในการพฒนาสมรรถนะองคกรปกครองสวนทองถนในการบรหารจดการเครอขายของ

114

กองสงเสรมและพฒนาเครอขายบรรลตามภารกจหลกและประสบความสาเรจในระดบหนง หากแตยง

ตองการการประสานความรวมมอกบหลายๆ ฝาย ในลกษณะของการบรณาการอยางจรงจง เพอเตมเตมให

การทางานดานพฒนาสงคมเปนไปอยางสมบรณและย งยน สงผลตอคณภาพชวตของกลมเปาหมายในพนท

อยางเตมทและนาไปสการเปนชมชนเขมแขงในทสด

อยางไรกด เมอพจารณาในรายละเอยดของผลการศกษาจะพบประเดนปญหาอปสรรค

บางประการทตองนาไปสการพจารณาปรบปรงแกไขทงในสวนของกองสงเสรมและพฒนาเครอขาย

องคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนองคกรเครอขายตางๆ ในพนททมเปาประสงคในการพฒนาชมชน

ในทองถนรวมกน ซงประเดนเหลานนประกอบดวย

1) การประสานความรวมมอและการสอสาร

การประสานความรวมมอและการสอสารความเขาใจเปนองคประกอบสาคญในการทางาน

รวมกน การสอสารทมประสทธภาพจะตองเปนการสอสารทเขาใจรวมกนระหวางผสงสารและผรบสาร

หากเกดความเขาใจไมตรงกนจะนาไปสการประสานงานทลมเหลว ซงสงผลตอแผนการทางาน ดงกรณ

การประสานความรวมมอระหวาง กพข. และ อบต.บานพราว

“ กองเองกมความรสกวา พนทน เวลาประสานไป คอนขางยากอยเหมอนกน เดมเราทางาน

กบเขาเราไมเคยร แตวาเราเหนความใสใจจากผบรหาร นายก เองทางานดานสงคม ซงเราไมคอยเจอ

เทาไหร แตพอเราทางานไปดวยแลว ทมงานกด เครอขายกด แตตวเจาหนาทตดตอยาก เลยกลายเปนพนท

ทถาเทยบความพรอมระหวางพดซา พดซาจะพรอมกวา ” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

สาหรบในสวนของ อบต.บานพราว ซงมขาราชการประจาเพยง 1 คน และรบผดชอบงาน

พฒนาชมชนและสวสดการสงคม ซงเกยวกบกฎระเบยบและเอกสาร สวนทเหลอเปนพนกงานและ

ลกจางประจาอก 4 คน เนนการทางานกบเครอขายและลงพนทเยยมเยยนกลมเปาหมาย การประสานงาน

กบสวนกลางจงตกอยกบขาราชการประจา ซงมภาระงานในสานกงานคอนขางมากอาจเกดความลาชา

ไปบาง

“ เราทางานกนเปนทม แตในเรองของกฎระเบยบและเอกสารเราไมไดเขาไปยง เพราะเปน

ความรบผดชอบของพทเปนขาราชการประจา ” (จนท. อบต.บานพราว : สมภาษณ)

115

ประเดนนสอดคลองกบแนวคดของขนษฐา กาญจนรงษนนท (2547) ทเหนวา การตดตอ

สอสารเปนองคประกอบสาคญในการบรหารงานเครอขาย ซงในงานวจยนถอวา อบต. เปนเครอขายหลก

ของ กพข. ฉะนน การปรบชองทางการสอสารระหวางกนจงเปนสงทจาเปน โดยมงเปาหมายการทางาน

เปนหลก

2) การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของ อปท.

การตดตามและประเมนผลการดาเนนงานเปนขนตอนสาคญของการบรหารจดการเครอขาย

ท งนเพอทราบจดแขงและจดบกพรอง ของการดาเนนงาน จากผลการศกษาพบวา กพข. ไดมการ

ประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. ใน 2 ลกษณะคอ

2.1 ประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. จากรายงานผลการดาเนนงานท อปท. สงให

หลงจากเสรจสนการดาเนนโครงการหรอการจดกจกรรมตางๆ ตามทไดรบงบประมาณสนบสนน

2.2 ประชมถอดบทเรยนหลงเสรจสนกจกรรมในพนทแตละครงในกรณท กพข.ลงปฏบตงาน

ในพนทนนๆ

จากการประเมนผลการดาเนนงานทง 2 ลกษณะ เปนผลให กพข. สามารถตอบสนองความ

ตองการของ อปท. และเครอขายไดในบางสวน เชน การจดทาโครงการฝกอบรมการเขยนโครงการเพอ

พฒนาสมรรถนะของ อปท. และเครอขาย ซงเปนหนงตวอยางทสะทอนใหเหนถงความจาเปนและ

ความสาคญของการประเมนผล

อยางไรกด จากผลการศกษาตรงน พบวา กพข.ยงขาดการตดตามผลการดาเนนงานของ อปท.

อยางตอเนองและจรงจง ซงเปนผลใหการดานนงานไมเปนไปตามแผนท กพข. กาหนดไว รวมท ง

กระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท. ในการบรหารจดการเครอขายไมครบถวน

“วนนน เราแบงออกเปน 2 เวท เวทประชาคมของผสงอาย และเวทของเครอขายเพอ

วเคราะหแผน ทบานพราว เขาเอาเครอขายมาชวยกนดแผนกนใหญ และพยายามสรปออกมา เขากเรม

มองเหนโครงการ ทกหมๆ ไมไดมขอกาหนดครบทกดานเหมอนสะทอนใหเหนวา สงนเขายงขาด เราเอง

กไมไดไปตอ ไมไดกลบไปดตอ อนนคอสงทไมไดเปนไปตามแผนทเราวางไว เพราะฉะนนกคอ

เหมอนกบวาเราไปใหเขาเหนภาพ และเขากเรมมองเหน แตกยงไมชด และไมนาไปสการปฏบตในการเตม

เตม” (จนท. กพข. : สมภาษณ)

116

“ หากเราเสรจโครงการ เรากจะสรปรายงานสง เขาใหเงนเรามาไมใชเพอใหเราใช เขาใหมา

เพอเอางานจากเรามาเปนงานของเขา พองบประมาณมา เขาจะบอกใหเราเขยนโครงการ วาจะทาอะไรบาง

พอเราเอาเงนมาแลว เรากตองทารายงานผลการดาเนนการวาเราเอาเงนไปทาอะไรบาง” (ปลด อบต.

บานพราว : สมภาษณ)

ประเดนนสอดคลองกบแนวคดของ Starkey (1997) ทใหความเหนวา แนวทางในการสราง

เครอขายนนควรมการตดตามและประเมนผลเปนประจาสมาเสมอ และถถวน โดยดความสอดคลองของ

แผนการทางานกบความสาเรจของงาน

3) การบรหารจดการภายในสานกงานของ กพข.

การบรหารจดการภายในของ กพข. มขอจากด ทงนเนองจากภารกจหลกของ กพข. ทจะตอง

สงเสรมและพฒนาเครอขาย เปนภาระงานทคอนขางมาก ในขณะท กพข. มอตรากาลงในการทางานให

ประสบผลสาเรจเพยง 6 คน และมพนททจะตองดแลถง 33 แหง (จนท. กพข. : สมภาษณ) เปนผลใหการ

ขบเคลอนเครอขายไมเตมทและไมเปนไปตามแผน นอกจากนน แผนการทางานของ กพข. เปลยนแปลงไป

ตามสถานการณ และแนวคดของผบรหาร ซงสงผลตอการปรบแผนงานเดม ทาใหการพฒนาสมรรถนะ

ของ อปท. ตลอดจนเครอขายขาดความตอเนอง

4) ขาดขอมลเชงลกในกระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท.

จากผลการศกษา พบวา กระบวนการพฒนาสมรรถนะของ อปท. ขาดขอมลเชงลก โดยเฉพาะ

การวเคราะหหาความจาเปนและความตองการในการพฒนาสมรรถนะทตองลงรายละเอยด เพอใหการ

พฒนานนๆ สอดคลองกบความตองการจรงๆ เชน จากการสมภาษณเชงลกเจาหนาท อบต. บานพราว

พบวา มความตองการความรพนฐานเกยวกบกลมเปาหมายทกกลมโดยเฉพาะกลมผสงอาย ทตองการ

การดแลใหถกตองตามหลกวชาการ เพอสรางความมนใจใหกบทงผรบบรการและผใหบรการ เปนตน

นอกจากนน การคนหาความตองการการพฒนาตองใชหลายๆ วธ เพอใหไดขอมลทสมบรณครบถวนมาก

ทสด ซงจะสงผลใหการใชงบประมาณเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน อยางไรกด การประเมน

สมรรถนะจะเปนอกวธหนงทสะทอนใหเหนถงความร ทกษะและทศนคต ทบคคลนนๆ ตองการการ

พฒนา เพอใหสามารถปฏบตหนาทตามตาแหนงไดตามมาตรฐานหรอสงกวา ซงในประเดนน Rylatt

และ Lohan (1995) กลาวถง ประโยชนของการประเมนสมรรถนะวา จะชวยใหการฝกอบรมเกดความ

คมคา เพราะตรงกบความตองการขององคกร รวมทงเปนการเพมศกยภาพในการทางานเพอความกาวหนา

ในอาชพของบคลากรดวย และผลการประเมนสมรรถนะของบคลากร อปท. และตวแทนเครอขาย

117

ในงานวจยน พบวา สมรรถนะทตองการการพฒนา 3 ลาดบแรกคอ สมรรถนะดานความเขาใจผอน

(รอยละ 84.0) ดานการบรการทด (รอยละ 81.9) และดานสภาวะผนา (รอยละ 70.2) ซงขอคนพบเหลาน

นาจะไดนาไปสการพจารณาเพอปรบเขาแผนการพฒนาสมรรถนะการบรหารจดการเครอขายของ อปท.

ตนแบบในอนาคตไดเปนอยางด

5) งบประมาณสนบสนนมจานวนจากด

งบประมาณเปนองคประกอบสาคญของการบรหารจดการตางๆ จากผลการศกษาพบวา

งบประมาณในการดาเนนการของ อปท. ทไดรบการจดสรรมคอนขางนอย ตองปรบตวตามสภาพ อาจทา

ใหไดผลไมคอยเตมท จรงอยในบางกจกรรมอาจไมตองใชงบประมาณเลยกได แตอกหลายโครงการ/

กจกรรม ตองการงบประมาณเปนตวหลกในการขบเคลอน เชน กรณการนาแกนนาเครอขายสภาเดกและ

เยาวชนไปศกษานอกสถานท และมงบประมาณจากด จงจาเปนตองสงตวแทนไปเขารวม ซงอาจสงผลถง

แรงจงใจทจะเขารวมเปนสมาชกเครอขาย

“ พอเราเรมทาโครงการมาหลายป เดกกจะเปลยนกลม เดกใหมกจะมเพมมากขน เดกทอยาก

ไปเรากใหไปมากไมได อยางมากไปไดแค 50 คน เพราะมงบประมาณแค 30,000 ไปขางนอกไมได จะไป

ไดกไปสถานทราชการ ไปทะเลไมได คาใชจายสง ถามงบ 30,000 กตองจดทน” (จนท. อบต. พดซา :

สมภาษณ)

ประเดนนสอดคลองกบผลการศกษาของ นฤนนท สรยมณ และคณะ (2548) ทศกษาเรอง

Best Practices เครอขายเขมแขงปจจยทสงผลตอความสาเรจในงานพฒนาสงคมพบวา ทกเครอขาย

เหนพองวา งบประมาณเปนปญหาสาคญในการดาเนนกจกรรมของเครอขาย และเปนไปในทศทาง

เดยวกบผลการศกษาของณฐลดา ระหา (2542) ทพบวา การขาดเงนทนเปนปญหาอปสรรคหนงใน

กระบวนการพฒนาเครอขาย

อยางไรกด เมอมองในภาพรวมอาจสรปไดวา กพข. ไดดาเนนการตามกระบวนการสงเสรม

และพฒนา อปท. ตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนไปในทศทางท

ถกตองแลว หากแตเปนการมองสภาพการณในระดบกวาง ทาใหขาดขอมลการพฒนาในรายละเอยด ผวจย

จงไดเตมเตมสวนทขาดหายไป โดยการเกบขอมลเชงลกจากการสมภาษณและการสนทนากกลมกบผให

ขอมลหลกในพนททกาหนด เพอใหไดขอมลทสมบรณมากาหนดเปนรปแบบการสงเสรมและพฒนา

อปท.ตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายทเหมาะสมและเปนรปธรรม ฉะนน รปแบบ

118

ทไดอาจมความคลายคลงกบกระบวนการท กพข. ไดดาเนนการไปแลว หากมความแตกตางกน

ในรายละเอยดยอยและความลกของสภาพปญหาทพบ การนารปแบบใหมไปใชซ าในพนทเดมจงเปนสง

ทพงกระทา เพอใหเกดการปรบปรงจดทบกพรองจนสามารถนาไปสการขยายผลในพนทอนๆ ไดในทสด

2. ปจจยทมผลกระทบตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอการพฒนา

กลมเปาหมาย

จากผลการวจย พบวา ปจจยทมผลตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน

ประกอบดวย การใหการสนบสนนของผบรหาร ศกยภาพของเจาหนาท การมสวนรวมของเครอขาย

ภาวะผนาของผบรหาร เปาหมายการทางานทชดเจน และมนษยสมพนธ ซงประเดนตาง ๆ เหลาน

สะทอนใหเหนวาการทางานเครอขายใหประสบผลสาเรจจะตองเปนการทางานเชงบรณาการ หนวยงาน

เดยวหรอคนกลมเดยวไมสามารถทจะทางานใหบรรลเปาหมายได และตองเขาใจวา การทางานเครอขาย

ไมมสายการบงคบบญชา ทกฝายเขามารวมกนทางานเพราะอยากทา และมความตงใจจรงทจะทา พรอมท

จะเสยสละ รวมทงมแรงจงใจหรอแรงบนดาลใจมากพอทจะทางานเพอสงคมจรงๆ ในสวนนนายก อบต.

พดซา ไดใหความเหนวา

“ หนวยงานของรฐในหลาย ๆ สวน ถามนสามารถทจะลงมาประสาน รวมมอใหมากกวานได

ผมวามนนาจะดกวาน ของผมดเฉพาะใน อบต. ดแลวมนอาจจะงาย เพราะเปนพนทเลก การแกปญหา

อะไรตาง ๆ มนใชระบบบรณาการ ถาทกสวนงานเขามารวมจะดกวา ” (สมภาษณ)

ในทานองเดยวกบนายก อบต. บานพราว ทกลาววา

“ มมมองของผม ทกอยางตองกลมกลนกนไปหมด ไมใชเรามตงคอยคนเดยว แตเราตองลอม

รวอยในบาน บานโนนกไอนน บานนกไอน ไมถกกน แลวเราจะอยอยางไร เราเปนสตวสงคมนะ เราตอง

อยในคนหมมาก เราตองไปสมผสบานโนน ไปรวมงานแตง มนตองมการสมผสกนหมด เราจะมาอย

คนเดยวไมได ” (สมภาษณ)

119

อยางไรกด ภาวะผนา ตลอดจนการใหความสาคญในงานพฒนาสงคมของผบรหาร รวมทง

ศกยภาพของเจาหนาทจะเปนกลไกหลกในการผลกดนหรอขบเคลอนการทางานเครอขายระดบทองถน

ใหเดนไปขางหนาไดอยางมนคง เมอสอดประสานกบการมสวนรวมของคนในชมชน จะชวยเพมพลงใน

การพฒนาใหเครอขายเขมแขงและชมชนเขมแขงตามไปดวย

ผลการวจยนสอดคลองกบแนวคดของ Badaracco (1998) ทชใหเหนวา ความชดเจนของ

เปาหมาย ภาวะผนา การทางานเปนทมและความไววางใจกน เปนปจจยทสนบสนนตอประสทธผลของ

เครอขายและเปนไปในทศทางเดยวกนกบแนวคดของ ธนา ประมขกล (2547) และผลการศกษา

ของนฤนนท สรยมณ และคณะ (2548) รวมทงผลการศกษาของ บญอย ขอพรประเสรฐ (2551) ทพบวา

การมสวนรวมของสมาชก การมเปาหมายและกระบวนการทางานทชดเจน การมผนาทมความคด

สรางสรรรค ตลอดจนการมทมงานทดเปนปจจยทนาไปสความสาเรจของเครอขาย

3. องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ทองถนเพอการพฒนากลมเปาหมาย

จากผลการศกษา พบวา องคประกอบหลกขององคกรปกครองสวนทองถนทมสมรรถนะสง

ในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนเพอพฒนากลมเปาหมาย ประกอบดวย ผนาทมวสยทศน

ผลงานทเปนทยอมรบ มเครอขายทองถนทเปนรปธรรมและดาเนนกจกรรมอยางตอเนอง รวมทงม

บคลากรดานงานพฒนาสงคมทมความกระตอรอรนและทางานเปนทมทด ซงผลการศกษาสอดคลองกบ

ผลการศกษาปจจยทสงผลตอความสาเรจในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนในงานวจยน

อาจกลาวไดวา องคกรทมสมรรถนะสงจะมแนวโนมททาใหองคกรประสบความสาเรจอยางย งยนและ

เปนไปในทศทางเดยวกบนยามคาวา “องคกรทมสมรรถนะสง” (High Performance Organization : HPO)

ของการปโตรเลยมแหงประเทศไทยวา “เปนองคกรทประสบความสาเรจอยางตอเนอง มผลงานโดดเดน

ทเปนทยอมรบ สรางผลตอบแทนตอผมสวนไดสวนเสยอยางย งยน และมความสามารถเดนชดในการสราง

มาตรฐานการทางานทเปนเลศ”

อยางไรกด เมอพจารณาการเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถนของ อบต. ทศกษาทง 2 แหง นนคอ อบต.บานพราว และ อบต.พดซา ตามนยามของการปโตรเลยม

แหงประเทศไทย จะพบวา อบต.ทงสองแหง มผลงานเปนทยอมรบ โดยทอบต.บานพราวไดรบรางวลดเดน

120

ดานสตรและครอบครว ประจาป 2548-ปจจบน และทงอบต.บานพราวและอบต.พดซา ไดรบรางวล

ศนย อปพร. ในระดบเขตหลายปซอน โดยเฉพาะอบต.บานพราว เปนพนทยทธศาสตรของ กพข.ดวย

สวนตวผบรหารเองมวสยทศนและมความคดรเรม เปนทยอมรบทงในและนอกหนวยงาน เชน

“ เขาเปนบอรดในการพจารณางบประมาณจงหวด เขากจะรยทธศาสตรของจงหวดคออะไร

เพราะฉะนนการผลกดนกจะงาย จดเดนคอ หนงนายกคอนขางกวางขวาง สองมงบประมาณเพยงพอกบ

การบรหารจดการ เขารจกหาทน” (ปลด อบต.บานพราว : สมภาษณ)

“ ในสวนนจรงๆ ถาเปนไปได ผมกอยากจะหางบประมาณสกกอนหนง อาจจะตองไปขอ

ความรวมมอจากเพอนๆ นกธรกจคอ จะเสรมจรงๆ ในเรองนโยบายพฒนาโรงเรยนในนอยางจรงจง

ใหมนดเพราะเดกทนหนเขาไปเรยนในเมองหมด เราตองการสรางโรงเรยนตนแบบในตาบล ” (นายก

อบต.พดซา : สมภาษณ)

นอกจากนน องคกรทมสมรรถนะสงตามนยามของ ปตท. จะตองสรางผลตอบแทนตอผม

สวนไดสวนเสยนน จะพบวา อบต.ทงสองแหงไดมงพฒนาคณภาพชวตของคนในชมชนโดยผานกลไก

เครอขายทองถนทเนนการพฒนาอาชพเพอสรางรายไดและความเปนอยทดดงเชนเครอขายคนพการ

ของ อบต.พดซา ทไดรบการสนบสนนจากอบต.ในการพฒนาอาชพจนสามารถเปดสอนการประดษฐ

ของทระลกและดอกไมจนทนทใชในงานศพใหแกเดกๆ ในชมชนซงเปนการใหความรทางดานอาชพแก

กลมเปาหมายโดยตรงและเดกๆ เหลานนสามารถยดเปนอาชพเสรมไดในอนาคต นอกเหนอจากนน

เครอขายคนพการยงสามารถสงสนคาทผลตไดไปขายยงตาบลอนๆ รวมถงระดบจงหวดและเปนทยอมรบ

ในความเขมแขงของเครอขาย

ในสวนของ อบต.บานพราวน นพบวา เครอขายทมการดาเนนงานคอนขางชดเจนคอ

เครอขายผสงอายและกลมสภาเดกและเยาวชน และอบต.ไดใหการสนบสนนในการรวมตวของเครอขาย

ในพนท เชน การจดประชมรวมของทกเครอขายในการพจารณาโครงการตางๆ ทเกยวของกบการทางาน

ของเครอขายทาใหสมาชกเครอขายไดรจกกน ชวยเหลอกนและแลกเปลยนความคดเหนกนและกน

ซงกอใหเกดการพฒนาศกยภาพในการกลาแสดงออกของสมาชกเครอขายมากขน โดยเฉพาะสมาชกกลม

สภาเดกและเยาวชน

121

สาหรบในสวนของ “ความสามารถเดนชดในการสรางมาตรฐานการทางานทเปนเลศ”

ตามนยามองคกรทมสมรรถนะสงของ ปตท.นน พบวา กระบวนการทางานของ อบต. ทงสองแหงยงไมม

การสรางมาตรฐานการทางานดานเครอขายทชดเจน ทงนอาจเปนเพราะกระบวนการทางานขนอยกบ

ความสามารถและวสยทศนของผบรหารเปนสวนใหญ ดงนน หากมการเปลยนแปลงผบรหารเกดขน

แนวทางการทางานจะมทศทางทเปลยนแปลงตามไปดวย

“ ถา ณ วนนเปลยนผนา งานกจะเปนอกรปแบบหนงคอ ทวถงแตไมรวดเรว เปนงานลกษณะ

Routine ทเดนจรงๆ ตนแบบจรงๆ คอผนา ตองยอมรบวา ตวเขาคดเรว ทาเรว” (ปลด อบต.บานพราว :

สมภาษณ)

ฉะนนจงอาจเปนจดดอยของ อบต.ทง 2 แหง ทจะตองมงพฒนามาตรฐานการทางานดาน

เครอขายขององคกร เพอใหบรรลเปาหมายการเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขาย

ซงในประเดนน พส เตชะรนทร (2549) ไดใหความเหนวา การทองคกรหนงจะพฒนาเปนองคกรทม

สมรรถนะสงไดนน ตองอาศยความตอเนอง ความสมาเสมอและความมงมนทจะพฒนาองคกรของตนเอง

ตลอดเวลาโดยเฉพาะหนวยงานราชการ ทยงไมมกฎกตกามารบรองวา การเปนองคกรทมสมรรถนะสง

มลกษณะอยางไร จงอาจตองใชกรอบวสยทศนและพนธกจขององคกรเปนแนวทางในการพจารณา

ความเปนองคกรทมสมรรถนะสงโดยพจารณาจากผลการดาเนนงานขององคกรวา เปนไปตามพนธกจ

พรอมทงนาไปสการบรรลวสยทศนทกาหนดหรอไม อยางไร ดงนนอาจสรปไดวา อบต.ทง 2 แหง

ไดขบเคลอนตนเองผสมผสานกบการผลกดนจาก กพข.และหนวยงานอนๆ ทเปนภาคเครอขายใหมงไปส

การเปนองคกรทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนไดในระดบหนงแลว ซงยง

ตองการเวลาในการพฒนาตนเองอยางตอเนองเพอยกระดบการเปนองคกรตนแบบทมสมรรถนะสงใน

การบรหารจดการเครอขายระดบทองถนในอนาคต

122

ขอเสนอแนะ

จากผลการศกษาดงกลาวขางตน คณะผ วจ ยจงขอเสนอแนวทางในเชงปฏบตสาหรบ

หนวยงานทเกยวของ ดงน

กองสงเสรมและพฒนาเครอขาย

1. ควรสนบสนนกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกรปกครองสวนทองถนตนแบบใหม

สมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถน ใหเปนไปอยางตอเนองและจรงจง

2. ควรมการตดตามและประเมนผลการดาเนนงานของ อปท. ในการบรหารจดการเครอขาย

เปนระยะอยางตอเนอง ทงการดาเนนโครงการ/กจกรรมทไดรบงบประมาณจาก กพข. และโครงการ/

กจกรรมตามแผนฯ ท กพข. กาหนดไว

3. ควรหาแนวรวมทหลากหลายมาชวยสนบสนนการทางานใหบรรลผลตามวตถประสงค

เชน โรงเรยน อาจประสานหรอขอความรวมมอใหโรงเรยนหรอสถาบนการศกษาตนสงกดของเดกและ

เยาวชน ทเขาเปนคณะกรรมการสภาเดกและเยาวชนของตาบลนนๆ ไดรบทราบ และหาเวทใหเดกได

แลกเปลยนเรยนรเกยวกบกจกรรมของแตละตาบลรวมกน ซงจะเปนประโยชนตอการพฒนาศกยภาพ

ทางความคดใหแกเดกและเยาวชนเปนอยางมาก

4. ควรจดทาหลกสตรฝกอบรมเพอเสรมสรางสมรรถนะทจาเปนในการบรหารจดการ

เครอขายระดบทองถน ตามผลการประเมนสมรรถนะทไดจากงานวจยครงนใหแกบคลากรของ อบต. และ

เครอขาย ซงไดแก หลกสตรเพอพฒนาสมรรถนะดานความเขาใจผอน ดานการบรการทด และดานสภาวะ

ผนา

5. ควรศกษาเชงลกในพนททศกษาเดม โดยนารปแบบกระบวนการสงเสรมและพฒนาองคกร

ปกครองสวนทองถนตนแบบใหมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบทองถนทเหมาะสม

ทไดจากงานวจยครงนไปใชซ าในพนทเดม หลงจากนนควรมการตดตามประเมนผลการนาไปใช เพอเปน

การยนยนวา อบต. ทงสองแหงเปน อปท.ตนแบบทมสมรรถนะสงในการบรหารจดการเครอขายระดบ

ทองถน และสามารถนาไปขยายผลในพนทอนได

123

องคกรปกครองสวนทองถน

1. อบต.ในฐานะทเปนผบรหารจดการเครอขายระดบทองถนตองประสานใหทกๆ เครอขาย

หรอทกๆ กลมมโอกาสเขาประชมรวมกนและพบปะทาความรจกกน นอกจากนน จะตองเปนผกระตนให

เกดการชวยเหลอเกอกลกนและกน เครอขายทเขมแขงกวาหรอมประสบการณมากกวาจะตองชวยพฒนา

ศกยภาพของเครอขายทออนแอหรอดอยประสบการณกวาเพอใหการทางานเครอขายในพนทมความ

เขมแขงมากขน อกทงยงเปนอกแนวทางหนงในการลดปญหาสงคม

2. ตองตดตามและประเมนผลการทางานของเครอขายอยางใกลชด ทงนเพอสามารถใหการ

สนบสนนในสวนทยงเปนปญหาอปสรรค ในขณะเดยวกนสงเสรมและพฒนาจดเดนใหเปนทยอมรบ ซง

เปนการสรางขวญกาลงใจใหคนทางานมความอยากทจะทางานเพอสงคมตอไป ซงเปนประโยชนตอชมชน

โดยรวม

3. ประเมนสมรรถนะของบคลากรททางานดานสงคมและบคลากรเครอขาย ซงควรประเมน

แบบ 360 องศา คอ ผบรหาร ตนเอง เพอนรวมงาน และผใตบงคบบญชา ประเมนซงกนและกนจงจะเปน

การประเมนทมคณภาพ ผลทไดจากการประเมนเปนการสะทอนวา มเรองใดบางทตองพฒนาปรบปรง

ตนเอง และองคกรหรอหนวยงานสามารถใชวางแผนพฒนาสมรรถนะของบคลากรไดถกตองตรงกบความ

จาเปนของงาน และความตองการของบคลากร

4. สรางมาตรฐานการบรหารจดการเครอขายทเปนระบบ ไมยดตดทตวบคคลเพอใหการ

พฒนาความเขมแขงของเครอขายเปนไปอยางตอเนองและย งยน

124

บรรณานกรม

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. (2543). การจดการเครอขาย : กลยทธสาคญสความสาเรจของการปฏรป

การศกษา. กรงเทพฯ : บรษท ซคเซสมเดย จากด

ขนฏฐา กาญจนรงษนนท (2551). การบรหารงานเครอขาย. แหลงทมา 1http://www.cdd.go.th/

chumchon/artical/network/netmangt.doc

ณรงควทย แสนทอง .(2547). มารจก COMPETENCY กนเถอะ. กรงเทพ ฯ : เอช อาร เซนเตอร

ณฐลดา ระหา. (2542). การศกษากระบวนการพฒนาเครอขายครเพอเดกเพอชมชนจงหวด

นฤมล นราทร. (2543). การสรางเครอขายการทางาน : ขอควรพจารณาบางประการ. กรงเทพฯ :

คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร .

นฤนนท สรยมณ และพระศกด บรณะโสภณ . (2540) . หลกการบรหารและการจดการสานกงาน.

นครปฐม : ฝายการศกษา โครงการการศกษาตอเนอง มหาวทยาลยมหดล .

นฤนนท สรยมณ และคณะ. (2548) . Best Practices เครอขายเขมแขงปจจยทสงผลตอความสาเรจใน

งานพฒนาสงคม. นครปฐม : คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล .

ธนา ประมขกล ,นายแพทย. (2547). “ความหมายของเครอขาย” แหลงทมา http://www.anamai.

moph.go.th/advisor/243/24313.html.

บญอย ขอพรประเสรฐ และคณะ. (2551).ทศทางการรณรงคขบเคลอนสสงคมปลอดเหลา :

บทสงเคราะห จากปฏบตการเครอขายศาสนาและชมชน. กรงเทพฯ: สพเรย พรนตงเฮาส.

ประชาสรรค แสนภกด. (2549). การจดการความรของเครอขายทางสงคมเพอการคมครองผบรโภค

ดานสขภาพ. วทยานพนธปรญาศลปศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาพฒนศาสตร บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน.

125

ปรดา เรองวชาธร. (2547). งาน พลงกลม และความสข. กรงเทพฯ : เฟองฟา พรนตง.

ปารชาต สถาปตานนทแ และคณะ. (2549). การขบเคลอนทางสงคมดานการควบคมการบรโภค

เครองดมแอลกอฮอล: ผลการประเมนป2548 - 2549. กรงเทพฯ : สานกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.).

พระมหาสทตย อาภากโร. (2547). เครอขาย : ธรรมชาต ความร และการจดการ. กรงเทพฯ : โครงการ

เสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข.

พส เตชะรนทร. (2549). การพฒนาองคการใหมขดสมรรถนะสง. คณะพาณชยศาสตรและการบญช

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ราชบณฑตยสถาน (2546) ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

ระว แกวสกใส. (2545). ความเขมแขงของชมรมผสงอายวดคาในอาเภอขนยวม จงหวดแมฮองสอน.

มหาวทยาลยเชยงใหม พยาบาลศาสตร ภาควชาการพยาบาลสาธารณสขมหาบณฑต

ศรพงษ บญถก. (2544). การศกษาเครอขายทางสงคมในกจกรรมการทอดผาปาของสงคมอสาน.

วทยานพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สาขาไทยศกษา มหาวทยาลยรามคาแหง.

สกญญา รศมธรรมโชต. (2547). Competency : เครองมอการบรหารทปฏเสธไมได. Productivity.

9(53) (พ.ย. – ธ.ค.) : 44 – 48.

สกญญา รศมธรรมโชต. (2548). แนวทางการพฒนาศกยภาพมนษยดวย Competency Based

learning. กรงเทพฯ: บรษท ศรวฒนา อนเตอรพรนท จากด (มหาชน)

เสนาะ ตเยาว . ( 2535) . การบรหารแบบผนา . กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.

เสร พงศพศ. (2548). เครอขาย: ยทธวธเพอประชาชนเขมขน ชมชนเขมแขง. กรงเทพฯ: เจรญวทย

การพมพ.

126

อานนท ศกดวรวชญ. (2547). “แนวคดเรองสมรรถนะ Competency : เรองเกาทเรายงหลงทาง”

Chulalongkon Review. 16(ก.ค. – ก.ย.) : 57 – 72.

อภญญา เวชยชย . (2540) . บทบาทขององคการอาสาสมครเอกชนในการสรางสถาบนเกษตรกรเพอ

การพฒนา: ศกษากรณการสรางกลมธนาคารขาวขององคการอนเคราะหเดก เปรยบเทยบอางองการสรางกลมธนาคารของกรมการพฒนาชมชน.วทยานพนธปรญญา รฐศาสตรมหาบณฑต, คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย .

อาภรณ ภวทยพนธ. (2547). Career Development in Practice. กรงเทพ ฯ : เอช อาร เซนเตอร

Alter, Cathrin and Hage,Jerald. (1993). Organization Working Together. California : Sage

Bernard, Horoll W. (1970). Mental Health in the Classroom. New York: McGraw Hill. Inc.

Boissevain, Jeremy. (1974). Friends of Friends : Network, Manipulators and Coalitions. Oxford :

Basil Blackwell.

Borgatta, Edgar F. ; and Borgatta, Marie. (1992). Encyclopedia of Sociology. (Volume 4 : S-Z

Index). New York : Macmillan Publishing Company.

Bruce, Steve ; and Yearley, Steven. (2006). The SAGE Dictionary of Sociology. London : SAGE

Publication Ltd.

Brundage, Donald H. and Dorothy MacKeracher (1980). Adult Learning Principles and Their

Application to Program Planning. Ontario. Canada : Ministry of Education.

Buytendijk, Frank. (2006). The Five Keys to Building a High-Performance Organization

(GartnerGroup). Business Performance Management Magazine. February 2006.

Daft ,Richard L. (1998). Organization Theory. California : Free Press .

127

Judith A. Kolb 1, Sungmi Jin, Ji Hoon Song 2 A model of small group facilitator competencies

Jupp, Vivienne and Younger, Mark P., A. (2004). Value Model for the Public Sector, Outlook

Journal.February 2004.

Kerlinger,F.N. (1973). Foundations of Behavioral Research New York :Holt Rinehart and Winston,

Inc.

Kilduff, Martin ; and Tsai, Wenpin. (2003). Social Networks and Organizations. London : SAGE

Publication Ltd.

Kim,J.O., & Mueller, C.W. (1978). Factor analysis : Statistical methods and practical issues.

Beverley Hills : Sage Publication.

LaRocca, M. (2006). Career and competency pathing: The competency modeling approach.

Hewlett-Packard Company.

Linder, Jane C. and Brooks, Jeffrey D., . (2004). Transforming the Public Sector, Outlook Journal,

October 2004.

Marquardt, M.J. 1999. Action learning in action: Transforming problems and people for world-class

organization learning. Palo Alto: Davies-Black Publishing.

McClelland, D.C. (1999). “Testing for Competence rather than for Intelligence,” American

Psychologist. 28 , 1 – 14.

Miles,Raymond and Snow,Charles C. (1992). “ Causes of Failure in Network Organizations”

California Management Review, Summer ,pp.53-72

Morgan,Daryle W. and Krejcie, Robert V. “Determining Sample Size for Research Activities”

Education and Psychological Measurement” New Jursey prientic-Hall Inc.,

128

Nohria Nitin and Eccles Robert, editors. Networks and Organization: Structure, Form, and Action.

Boston: Harvard Business School Press. 1992.

Robert Bacal. (2003). The Role of the Facilitator.

Rylatt, A & Lohan, K. (1995). Creating Training Miracles. Sydney : Prentice Hall.

Shermon, G. (2005). Competency based HRM. New Delhi: McGraw-Hill Publishing Company

Limited.

Spencer and Spencer (1993, Competencies at Work: Models for Superior performance New York:

John Wiley and Sons

Starkey, Paul. (1997). Networking for Development, IFRTD ( The International Forum for Rural

Transport and Development).

Starkey Pual. (1999). Networking for Development. International Forum for Rural Transport and

Development, London.

รายนามคณะผวจย

1. รองศาสตราจารย ดร.นฤนนท สรยมณ หวหนาโครงการฯ

2. ผชวยศาสตราจารย ดร.พราม อนพรม นกวจย

3. นางพชญา ลบลาเลศ นกวจย

4. นางสาวววลยดา สรชวานนท นกวจย

5. นางรตนาภรณ ปานยม ผชวยนกวจย