การประเมินผลนโยบายการนํา...

การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลม

ครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2

ปรญญานพนธ

ของ

อมรรตน มารปหมอก

เสนอตอบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ เพอเปนสวนหนงของการศกษา

ตามหลกสตรปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานโยบายสาธารณะ

พฤษภาคม 2554



ปรญญานพนธ

ของ





ลขสทธเปนของมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ



บทคดยอ

ของ





อมรรตน มารปหมอก. (2554). การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

โดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน เขต 2. ปรญญานพนธ รป.ม. (นโยบายสาธารณะ). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ. คณะกรรมการควบคม: รองศาสตราจารย ดร.วรพทย มมาก,

อาจารย ดร. ประพร อภชาตสกล.

การศกษาวจยครงน ผวจยมงศกษาการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครอง

เดกและเยาวชน เขต 2 กลมตวอยาง คอ ผทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนในสถาน

พนจและคมครองเ ดกและเยาวชนเขต 2 ซงประกอบดวย จานวน 8 แหง ไดแก สถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชนจงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดประจวบครขนธ จงหวดเพชรบร

จงหวดราชบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาครและจงหวดสพรรณบร โดยผวจยไดทาการศกษา

กลมตวอยางประชากรในพนทเขต 2 ไดแก กลมเจาหนาทสถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และประชาชน

ทมสวนเกยวกบเดกและเยาวชน ซงใชวธสมตวอยางแบบเฉพาะพนท (Cluster random sampling)

จานวน 3 แหง ไดแก สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม

และจงหวดราชบร รวมกลมประชากรในการวจยครงน จานวน 200 คน เครองมอทใชในการวจยคอ

แบบสอบถามทผานการทดสอบความเชอถอได ขอมลทเกบรวบรวมไดจะวเคราะหโดยใช สถตเชง

พรรณนา (รอยละ คาเฉลย) และสถตอางอง (การทดสอบคาท การวเคราะหความแปรปรวนทางเดยว)

ผลการศกษา พบวา

1. ปจจยดานบรบท นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

มแนวโนมไปในทางทด

2. คณสมบตสวนบคคลทแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบการประเมนแตกตางกนใน

ดานบรบท นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

3. เจาหนาทของสถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และประชาชนทมสวนเกยวของกบเดก

และเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนมความคดเหนทแตกตางกนในดานบรบท

นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

TITEL AN EVALUATION OF RESTORATIVE JUSTICE POLICY THROUGH FAMILY AND

COMMUNITY GROUP CONFERENCING JUVENILE : A CASE STUDY OBSERVATION

AND PROTECTION OFFICE AREA TWO

AN ABSTRACT

BY

AMONRAT MAROOPMORK

Presented in Partial Fulfillment of the Requirements for the

Master of Public Administration Degree in Public Policy

at Srinakharinwirot University

May 2011

Amonrat Maroopmork. (2011). An Evaluation Of Restorative Justice Policy Through Family

And Community Group Conferencing Juvenile : A Case Study Observation And

Protection Office Area Two. Master’s thesis, M.P.A. (Public Policy). Bangkok:

Graduate School, Srinakharinwirot University. Advisor Committee: Associate

Profrofessor.Dr.Worapit Meemak and Dr. Prapee Abhichartsakol.

This study aimed to review and evaluate restorative justice policy through family and

community group conference juvenile : a case study observation and protection office area

two. Target sampling group included participants in family and community group conference

juvenile, office area 2 from department of juvenile observation and protection in eight

provinces namely Karnchanaburi, Nakornpathom, Prachuabkirikan, Petchburi, Rajburi,

Samutsongkram and Suphanburi. The researcher had studied samples in area two

including officials at department of juvenile observation and protection, law consultants and

concerned parties with children and youth. Cluster random sampling was applied with three

Departments of Juvenile Observation and Protection in Suphanburi, Nakornpathom and

Rajburi. The total numbers of sample were 200. Statistic tool to collect data was tested

reliance questionnaire. Applied statistics analysis methods included descriptive analysis

(percentage and mean average) and inductive statistics analysis (t-test and one-way

ANOVA).

It was found that

1. Factors including context,input, process, Effectiveness, Impact, Sustainability

and Transportability were likely positive.

2. Samples with different personal characteristics had different ideas about the

evaluation of context, input, process, Effectiveness, Impact, Sustainability and Transportability

3. Officials at department of juvenile observation and protection, law consultants

and concerned parties with children and youth who attended family and community group

conference juvenile had got different ideas about context, input, process, Effectiveness,

Impact, Sustainability and Transportability

ประกาศคณปการ

ปรญญานพนธฉบบน สาเรจลลวงไดดวยดเพราะผ วจยไดรบความกรณาอยางยงจาก

รองศาสตราจารย ดร .วรพทย มมาก ประธานควบคมปรญญานพนธ ดร .ชลวทย เจยรจตต

ดร.สชาต ผวงาม ดร.ประพร อภชาตสกล กรรมการสอบปากเปลาปรญญานพนธ ซงทานไดกรณา

ใหคาแนะนา และขอเสนอแนะตางๆ เพอปรบปรง และแกไขใหปรญญานพนธฉบบนมความสมบรณ

ของเนอหา และความถกตองตามแนวคด ทฤษฎมากทสด ผวจยมความรสกซาบซงในความกรณา

เปนอยางยง จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางมาก ณ โอกาสน

นอกจากนผวจยขอกราบขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.วรพทย มมาก อาจารยทปรกษา

ปรญญานพนธเปนอยางสง ทใหความกรณา และความเมตตากบขาพเจาในการจดทาปรญญานพนธ

เลมนมาโดยตลอดทกประการและทกขนตอนอยางหาทเปรยบมได

ขอกราบขอบคณพระคณอาจารย ดร.สชาต ผวงาม อาจารย ดร .สรพล จรรยากล อาจารย

จกราทตย ธนาคม ท ไดใหกาลงใจและขอคดในการทาปรญญานพนธ ขอเสนอแนะเพอแกไข

ขอบกพรองในการสอบปรญญานพนธ และขอกราบของพระคณอาจารย ทกทานในภาควชา

รฐศาสตร ทประสทธประสาทวชาความรใหกบขาพเจาในการศกษาตามหลกสตรรฐประศาสนศาสตร

มหาบณทต สาขานโยบายสาธารณะ

ขอกราบพระคณ ทานธวชชย ไทยเขยว อธบดกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน และ

ดร.ขตตยา รตนดลก เจาหนาทฝายงานวจยทกทาน ทอนญาตและใหการชวยเหลอในการเกบ

รวบรวมขอมล และบคลากรเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน 3 แหง ไดแก จงหวด

สพรรณบร นครปฐม ราชบรทเปนกลมตวอยางทกรณาใหขอมลแกผวจย

ขอกราบขอบพระคณตาจด คณยายกลง โพธพรม คณพอไชยวฒน คณแมประเทอง มารปหมอก

ผมพระคณมากทสดในชวตของขาพเจา ใหความรก ความหวงใย และเปนแรงบนดาลสา คญทสดใน

การศกษาตอของขาพเจา รวมถงโอกาสดๆ ทมอบใหกบขาพเจามาโดยตลอด และญาตพนองทกทาน

ทใหกาลงใจ และใหการสนบสนนขาพเจาในทกๆ ดาน

คณคาของปรญญานพนธฉบบน ขาพเจาขอมอบใหเปนเครองสกการพระคณคณแม คณพอ

คร อาจารย และบรพคณาจารยทกทานของผวจยทงใน อดตและปจจบน ทไดอบรมสงสอนและ

ปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ตลอดจนประสทธประสาทวชาความรใหกบผวจย


สารบญ

บทท หนา

1 บทนา 1

ภมหลง 1

ความมงหมายของการวจย 4

ความสาคญของการวจย 5

นยามศพทเฉพาะ 7

กรอบแนวคดในการวจย 9

สมมตฐานในการวจย 11

2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ 12

แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการประเมน 12

แนวคดทฤษฎเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 21

ปรชญาแนวคดทฤษฎทเกยวกบการประชมกลมครอบครว และชมชน 31

การประชมกลมครอบครวในตางประเทศ 34

ระบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย 39

งานวจยทเกยวของ 46

3 วธดาเนนการวจย 56

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง 56

การสรางเครองมอทใชในการวจย 57

การเกบรวบรวมขอมล 59

การจดทาและวเคราะหขอมล 59

4 ผลการวเคราะหขอมล 61

การวเคราะหขอมล 61

5 สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ 126

สรปผลการวเคราะหขอมล 126

อภปรายผล 131

ขอเสนอแนะ 143

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

บรรณานกรม 151

ภาคผนวก 156

ประวตยอผวจย 182

บญชตาราง

ตาราง หนา

1 จานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดทอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดก

และเยาวชนทวประเทศ ระหวางป พ.ศ.2550 – พ.ศ.2552

จาแนกตามเพศ (คน) 2

2 จานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดทอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดก

และเยาวชนทวประเทศ ตงแตเดอน มกราคม – พฤษภาคม พ.ศ.2552 จาแนกตามฐานความผด (คด) 2

3 ความสมพนธการตดสนใจและประเภทการประเมนแบบ CIPP Model 20

4 เปรยบเทยบทศนะทแตกตางกนสองแบบ 25

5 จานวนประชากรทใชในการศกษา 57

6 ขอมลสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย 62

7 การวเคราะหความคดเหนดานบรบท 64

8 การวเคราะหความคดเหน ดานปจจยนาเขา 67

9 การวเคราะหความคดเหน ดานกระบวนการ 69

10 การวเคราะหความคดเหน ดานประสทธผล 72

11 การวเคราะหความคดเหน ดานผลกระทบ 74

12 การวเคราะหความคดเหน ดานความยงยน 75

13 การวเคราะหความคดเหน ดานการขยายผล 76

14 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน

จาแนกตามเพศ 78

15 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบเพศในดานผลกระทบ 79


จาแนกตามอาย 79


จาแนกตามสถานภาพสมรส 81


จาแนกตามการศกษา 82


จาแนกตามบทบาทและหนาท 83

20 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาทและหนาทในดานบรบท 85

21 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาทและหนาทในดานกระบวนการ 85


จาแนกตามระยะเวลาทปฏบตราชการ 86

บญชตาราง (ตอ)



จาแนกตามประสบการณการทางาน 87

24 การวเคราะหขอมลสวนบคคลตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห

ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย 89

25 การวเคราะหความคดเหน ดานบรบท 93

26 การวเคราะหความคดเหนดานปจจยนาเขา 96

27 การวเคราะหความคดเหน ดานกระบวนการ 97

28 การวเคราะหความคดเหนดานประสทธผล 99

29 การวเคราะหความคดเหน ดานผลกระทบ 101

30 การวเคราะหความคดเหน ดานความยงยน 102

31 การวเคราะหความคดเหน ดานการขยายผล 103


จาแนกตามเพศ 105

33 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบเพศในดานปจจยนาเขา 106

34 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของเพศในดานประสทธผล 106


จาแนกตามอาย 107

36 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานบรบท 108

37 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานปจจยนาเขา 109

38 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานประสทธผล 109

39 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานการขยายผล 110


จาแนกตามระดบการศกษา 110

41 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานปจจยนาเขา 112

42 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานประสทธผล 112

43 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานการขยายผล 113


จาแนกตามอาชพ 113


จาแนกตามความเขาใจกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท 115


จาแนกตามการรบรเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทฯ 116

บญชตาราง (ตอ)



จาแนกตามชองทางการประชาสมพนธ 117


จาแนกตามโอกาสทไดมสวนรวม 118

49 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของโอกาสทไดมามสวนรวม

ในดานประสทธผล 120


จาแนกตามบทบาททไดเขามามสวนรวม 120

51 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาททไดเขามามสวนรวม

ในดานปจจยนาเขา 122

52 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาททไดเขามามสวนรวม

ในดานประสทธผล 122


จาแนกตามกลม 123

54 ความแตกตางคณสมบตสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย 128

55 ความแตกตางคณสมบตสวนบคลของตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห

ผปกครองผกระทาผดและผเสยหาย 129

56 แสดงสถตขอมลการใชมาตรา 63 ตงแตเดอน มถนายน พ.ศ.2546 ถง

มนาคม พ.ศ.2549 142

บญชภาพประกอบ

ภาพประกอบ หนา

1 กรอบแนวคดในการวจย 10

บทท 1

บทนา

ภมหลง

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนของ ประ เทศไทยในอดต มการพจารณา

ลกษณะเดยวกนกบผใหญทถกกลาวหาวากระทาผด โดยมไดแยกกฎเกณฑเปนพเศษ เดกและ

เยาวชนตองถกควบคมตวตงแตชวงชนสอบสวน ระหวางพจารณาคดและชนของการรบโทษ จาคก

รวมกบผใหญ สงผลกระทบตอสภาพจตใจและความประพฤตของเดกและเยาวชน และมแนวโนม

อาจทาใหเปลยนแปลงไปในทางเลวรายและเลยนแบบพฤตกรรมผใหญ ตอมาในป พ .ศ.2494 จงได

ตราพระราชบญญตจดตงศาลคดเดกและเยาวชน พ.ศ.2494 ขน เพอแยกพจารณาคดแพง คดอาญา

สาหรบเดกและเยาวชนโดยเฉพาะ พรอมทงใหมสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน โดยม

วตถประสงคเพอเปนเครองมอและสถานทควบคมตวเดกและเยาวชนทกระทาผดเปนการปองกนม

ใหเดกและเยาวชนตองถกควบคมรวมกบผใหญและเกดผลเสยดงเชนทเคยมา (ธวชชย ไทยเขยว.

2548: 8) รวมทงเพอพทกษ ปกปอง คมครองสวสดภาพและประโยชนทดทสดแกเดกและเยาวชน

ผกระทาผดอายไมถง 18 ปบรบรณ ใหเนนการบาบดแกไข ฟนฟใหกลบตนเปนพลเมองด (สดจต

เจนนพกาญจน . 2547: 42) โดยตระหนกถงกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก ทผานมาพบวากลไก

และบทบญญตของกฎหมายตามพระราชบญญตวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวยงไมไดมาใช

หลายประการ จะเหนไดจากเมอมการดาเนนคดกบเดกและเยาวชนทกระทาผดโดยไมมมาตรการใน

การระงบขอพพาทดวยวธอนหรอการหนเหคด ออกจากกระบวนการยตธรรม คดเ ดกและเยาวชน

กระทาผดทกประเภทจะเขาสกระบวนการโดยไมมการหนเหคดออกจากขนตอนกระบวนการ

ยตธรรม ทาให คดเขาสกระบวนการยตธรรมเปนจานวนมาก และเดกและเยาวชนกระทาผดเขาส

สถานพนจ ซงเปนปญหาตอกระบวนการบาบด แกไข ฟนฟเดกและเยาวชนกระทาผดใหเปนคน ด

ของสงคม และเปนภาระหนกอยางยงตองบประมาณในการดาเนนกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก

และเยาวชนทกระทาผด ทาใหปญหาเดกและเยาวชนกระทาผดไมไดรบการแกไขจากสาเหตท

แทจรง และจานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดมากเกนกวาทสถานพนจทจะดแลอยางทวถง รวมทง

เดกและเยาวชนจงไมไดรบการบาบด แกไข ฟนฟทเหมาะสมในภาวะทรพยากรทมอยอยางจากด

โดยปจจบนมสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนทวประเทศรวม 76 จงหวด ซงมจานวนเดก

และเยาวชนทอยในความดแลของสถานพนจทวประเทศเปนจานวนมาก ทง ทอยระหวาง การ

พจารณาพพากษา และทรบการฝกอบรมในสถานฝกและอบรมตามคาพพากษา ดงสถตแสดง

จานวนเดกและเยาวชนทถกจบกมและสงตวมายงสถานพนจทวประเทศ ตงแตป พ .ศ. 2551 – พ.ศ.

2552 มจานวน 51,128 คน, 46,981 คน และ 18,658 คน ตามลาดบ (ตาราง 1)

2

ตาราง 1 จานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดทอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนทวประเทศ ระหวางป พ.ศ.2550 – พ.ศ.2552 จาแนกตามเพศ (คน)

ทมา: สถตรายงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม. (2552). จากตาราง 1 แสดงใหเหนวาในป พ.ศ. 2550 – 2552 เดกและเยาวชนชายจะกระทาความผด

มากกวาผหญง โดยในป พ .ศ.2550 เดกและเยาวชนชายกระทาความผด จา นวน 46,593 คน และ

เดกและเยาวชนหญงกระทาความผด จานวน 4,535 คน พ .ศ.2551 เดกและเยาวชนชายกระทา

ความผด จานวน 42,779 คน เดกและเยาวชนหญงกระทาความผด จานวน 4,202 คน และในป

พ.ศ. 2552 เดกและเยาวชนชายกระทาความผด จานวน 17,074 คน เดกแล ะเยาวชนหญงกระทา

ความผด จานวน 1,584 คน จากการกระทาผดโดยรวมในปพ .ศ.2550 – 2552 เดกและเยาวชนชาย

กระทาความผดจานวนมากถง 106,446 คน และในขณะทเดก และเยาวชนหญงกระทาความผด

จานวน 10,321 คน

ตาราง 2 จานวนเดกและเยาวชนทกระทาผดทอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนทวประเทศ ตงแตเดอน มกราคม – พฤษภาคม พ.ศ.2552 จาแนกตามฐานความผด (คด)

ฐานความผด จานวน (คด)

ความผดเกยวกบทรพย 3,325

ความผดเกยวกบชวตและรางกาย 2,397

ความผดเกยวกบเพศ 1,038

ความผดเกยวกบความสงบสข เสรภาพชอเสยงและการปกครอง 635

ความผดเกยวกบยาเสพตดใหโทษ 3,839

ความผดเกยวกบอาวธและวตถระเบด 1,285

ความผดอนๆ 3,793

หนวยงานไมบนทก 2,346

รวม 18,658

ทมา: สถตรายงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม. (2552).

ป พ.ศ. จานวนเดกและเยาวชน รวม

ชาย หญง

2550 46,593 4,535 51,128

2551 42,779 4,202 46,981

2552 17,074 1,584 18,658

รวม 106,446 10,321 116,767

3

จากตาราง 2 แสดงใหเหนถงฐานความผดซงพบวา ฐานความผดอนดบหนงในป พ.ศ.2552

คอ ความเกยวกบยาเสพตดใหโทษ ซงมจานวนมากถงจานวน 3,839 คด รองลงมาคอ ความผดอนๆ

จานวน 3,793 คด และความผดเกยวกบทรพย จานวน 3,325 คด ตามลาดบ ความผดเกยวกบชวต

และรางกาย จานวน 2,397 คด ความผดทหนวยงานไมบนทก จานวน 2,346 คด ความผดเกยวกบ

อาวธและวตถระเบด จานวน 1,285 คด ความผดเกยวกบเพศ จานวน 1,038 คดและความผดเกยวกบ

ความสงบสข เสรภาพชอเสยงและการปกครอง จานวน 635 คด

ดวยสภาพปญหาทเกดขนจากการจดการแกไขปญหาของกระบว นการยตธรรมทผานมา

ทาใหสงคมไทยเกดการตระหนก และรบรสภาพขอจากดของการดาเนนการทางกระบวนการทกลาว

มาแลวนน สงคมไทยจงเกดแนวคดของการยอมรบและแนวทางการใชกระบวนการยตธรรม

ทางเลอกใหมขน ภายใตกระบวนการยตธรรมทชอวา “กระบวนการยตธรรมเชงสม านฉนท

(Restorative Justice)” ซงมจดเรมตนจากชาวตางชาตคอนาย Mark Yantzi พนกงานคมประพฤต

มลรฐออนทารโอ ประเทศแคนาดา ป ค .ศ.1970 เปนคนรเรม จดประกายแนวคดและรปแบบการ

ดาเนนงานนขน สาหรบประเทศไทยรจกคาวา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทคร งแรกจากเวท

วชาการเพอพฒนากระบวนการยตธรรมไทยเมอวนท 6 ตลาคม 2543 (จฑารตน เอออานวย . 2548:

4) โดย ดร .กตตพงษ กตยารกษ เปนผใหความหมายของคาวา Restorative Justice ใชใน

ภาษาไทยวา การอานวยความยตธรรมเชงสมานฉนท (กตตพงษ กตยารกษ . 2545: 12) เพราะมอง

วาเปาหมาย สดทายของ Restorative Justice นนตองการใหทกฝายทไดรบผลกระทบไดกลบคนส

สภาพดเชนเดม อนเปนการสรางความสมานฉนทในสงคม ซงกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทน

เนนทรปแบบการมสวนรวมของเหยอ ผเสยหายและชมชนในก ารมสวนรวมจดการแกไข ฟนฟ

ชดใชคาเสยหายโดยการพดคยแลกเปลยนความรสก ความเหนและขอตกลงรวมกน ซงจะกอใหเกด

การประสานความแตกแยกรอยราวทเกดขนจากอาชญากรรมใหกลบคนดอยางเดม การดงการม

สวนรวมของชมชนใหเขามาจดการแกไขปญหาทเกดขนน นเหมอนกบเปนเรองเกานามาเลาใหม

เพราะรปแบบนสงคมไทยเคยมมาแลวในอดต แตสงคมไทยไดละทงสงดงามเหลานนไปในทสด

ดงนนรฐบาล และกระทรวงยตธรรม ตลอดจนหนวยงานทเกยวของไดตระหนกเหน

ความสาคญในเรองดงกลาวน และแนวความคดทจะหามาตร การเหมาะสมในการปฏบตตอเดกและ

เยาวชนทกระทาผด โดยการสรางมาตรการทางเลอกหรอกระบวนการยตธรรมทางเลอกขนมาเปน

นโยบายและมาตรการในการแบงเบาภาระคดออกจากกระบวนการยตธรรม ไมวาจะเปนมาตรการท

จะนามาใชในขนตอนใดกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชน แทน มาตรการหรอวธการ

สาหรบเดกเดม ในขณะเดยวกนปจจบนประเทศไทยมแนวคดในการปฏบตตอเดกและเยาวชน

เปลยนแปลงไป โดยมแนวคดใหมทจะดาเนนการตามแนวทางของกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทมากขน หลงจากทประสบกบปญหาดานตางๆ ในกระบวนการยตธรรม และเพอเปนการ

ตอบสนองตอนโยบายของรฐบาล กระทรวงยตธรรม กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ในฐานะ

องคกรหนงในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนทมขอบขายภาระหนาทความรบผดชอบ

ทเกยวของกบเรองน จงมนโยบายทจะนาเอามาตรการในการหนเหคดเดกและเยาวชน ออกจาก

4

กระบวนการยตธรรม โดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน (Family and Community Group

Conferencing) มาใชเปนมาตรการทางเลอกหนงสาหรบเดกและเยาวชนทกระทาผด โดยม

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและพระราชบญญตวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ .ศ. 2534 รองรบ มาตรา 63 ซงบญญตวา “ในกรณทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทา

ผด เมอผอานวยการสถานพนจพจารณาโดยคานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา

การศกษาอบรม สขภาพภาวะแหงจต นสย อาชพ ฐานะ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอ

เยาวชนและพฤตการณตางๆ แหงคดแลวเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตอง

ฟอง และเดกหรอเยาวชนนนยนยอมทจะอยในความควบคมของสถานพนจแลว ใหผอานวยการ

สถานพนจแจงความเหนไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงานเหนชอบดวยใหมอานาจสงไมฟองเดก

หรอเยาวชนนนได คาสงไมฟองของพนกงานอยการนนใหเปนทสด ” การประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนวธทผตองหา ผเสยหาย ครอบครวและชมชนไดมารวมประชมเพอกาหนดหาวธเยยวยา

ภายใตการดแลของรฐ ครอบครว ชมชนและภาคเอกชน เพอใหครอบครวของผกระทาผด ชมชนได

มสวนรบผดชอบในการกระทาผด ตลอดจนมสวนรวมในการจดการแกไข ฟนฟความเสยหาย โดย

ผเสยหายไดรบการชดใชเยยวยา (จตรา วรบรนนท ; และคณะ. 2547: 280) ซงไดดาเนนงานใน

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดตาง ๆ ทวประเทศ โดยเรมดาเนนการตงแตป พ.ศ. 2546

เปนตนมา ซงเปนการดาเนนงานตามแนวทางกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทดวยวธการประชม

กลมครอบครวและชมชนมาแลวระยะหนง

ดวยเหตน ผวจยจงมความสนใจในการศกษา โดยอาศยศาสตรดานการวจยประเมนผล

เพอตองการทราบถงผล ปญหา อปสรรคในการดาเน นงาน การบรหารจดการ และประสทธภาพ

ประสทธผลของการดาเนนงานนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชม

กลมครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงผลทไดจากการ

ศกษาวจยจะไดนามาใชประโยชนในการปรบปรงแกไขและพฒนาง านในสวนทเกยวของกบ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยการใชกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชใน

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนใหมประสทธภาพอยางยงยน ตลอดจนเพอใชเปนแนวทาง

การศกษา การปรบปรงระบบ รปแบบการดาเนนงานตอไป

ความมงหมายของการวจย

ในการวจยครงนผวจยไดตงความมงหมายไวดงน

1. เพอประเมนผล นโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใช

การประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน กบปจจย

ประเมน 7 ดาน

2. เพอเสนอแนวทางการพ ฒนาการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท รปแบบ

และวธการประชมกลมและครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

5

ความสาคญของการวจย

1. ทาใหทราบถงสภาพการดาเนนงาน ปญหา ผลการดาเนนนโยบายการนากระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใชการป ระชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชน ซงจะนาไปใชประกอบการพจารณา ตดสนใจ ในการปรบปรง แกไข และ

พฒนาการดาเนนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และรปแบบ วธการของการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนของบคคลและหนวยงานทเกยวของ

2. เพอนาขอมลทไดจากการวจยไปใชในการพฒนา วางแผน ปรบปรงและกาหนด

นโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท รปแบบและวธการประชมกลมและครอบครว

และชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนใหมประสทธภาพและประสทธผลตอไป

ขอบเขตของการวจย

ในการวจยครงน ผวจยไดทาการศกษาประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทโดยวธการใชการประชมกลมครอบครวและชมชน กรณศกษาสถานพนจและคมครองเดก

และเยาวชน เขต 2 โดยจะศกษา ดงน

ขอบเขตดาน พนท ไดแก สถานพนจและคมคร องเดกและเยาวชน เขต 2 ประกอบดวย

จานวน 8 แหง ไดแก สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด กาญจนบร จงหวดนครปฐม

จงหวดประจวบครขนธ จงหวดเพชรบร จงหวดราชบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาคร

และจงหวดสพรรณบร โดยผวจยไดทาการศกษาส มตวอยางประชากรในพนท เขต 2 ซงใชวธสม

ตวอยางแบบเฉพาะพนท (Cluster random sampling) จานวน 3 แหง ไดแก สถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชนจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐมและจงหวดราชบร

ขอบเขตดานการศกษา ศกษาบนพนฐานของการประเมนผลนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใชการประชมกลมครอบครวและชมชน กรณศกษา

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 โดยใชรปแบบการประเมนแบบซ บป (CIPP Model

for Evaluation)

ขอบเขตดานประชากร ไดแก ประชากรทใชในการวจยครงน ไดแก เจาหนาทสถานพนจ

จานวน 28 คน ทปรกษากฎหมาย จานวน 6 คน และประชาชนทมสวนเกยวของกบเดกและเยาวชน

ทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเขต 2

จานวน 3 แหง ไดแก สถานพนจและคมครอ งเดกและเยาวชนจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม

และจงหวดราชบร จานวน 166 คน รวมกลมประชากรในการวจยครงน จานวน 200 คน โดยผวจย

ทาการศกษากลมประชากรทงหมด เนองจากกลมประชากรทใชในการศกษาวจยมจานวนนอย

เพราะเปนกระบวนการใหมและคดของเดกและ เยาวชนทกระทาผดทดาเนนการตามมาตรา 63 แลว

เขาสกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนมจานวน 158 คด และเปนผทเขารวมการประชม

กลมครอบครวและชมชนทกครง โดยจาแนกดงน

6

1. เจาหนาทสถานพนจ จานวน 28 คน ไดแก

- ผอานวยการสถานพนจ

- พนกงานคมประพฤต

- นกสงคมสงเคราะห

- นกจตวทยา

2. ทปรกษากฎหมาย จานวน 6 คน ไดแก

- พนกงานอยการ

- พนกงานสอบสวน

3. ประชาชนทมสวนเกยวของกบเดกและเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครว

และชมชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐมและจงหวด

ราชบร จานวน 166 คน ไดแก

- ตวแทนจากชมชนหรอกรรมการสงเคราะห

- ผกระทาผด

- ผเสยหาย

- ผปกครองผกระทาผด

- ผปกครองผเสยหาย

ตวแปรทศกษา

1. ตวแปรอสระ (Independent variables) มดงน

สถานภาพสวนบคคล

- เพศ

- อาย

- ระดบการศกษา

- อาชพ

- ตาแหนง

2. ตวแปรตาม (Dependent variables) ไดแก

2.1 ตวแปรตาม รปแบบซบป (CIPP Model For Evaluation) ของสตฟเฟลบม

และชนคฟลด (Stufflebeam; & Shinkfield. 2007: 326-327) มาประยกตใชเปนแนวทางในการ

ประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉ นทโดยวธการใชการประชมกลม

ครอบครวและชมชน กรณศกษาสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 โดยพจารณา

ประเมน 7 ดาน ไดแก

7

1. การประเมนดานบรบท (Context Evaluation)

1.1 วตถประสงคของนโยบาย

1.2 สภาพแวดลอมทางการเมอง เศรษฐกจ สงคม

1.3 ความตองการ ความจาเปนและความคาดหวงของผทเกยวของ

2. การประเมนดานปจจยนาเขา (Input Evaluation)

2.1 งบประมาณ

2.2 บคลากร

2.3 สอ วสด อปกรณ

2.4 อาคาร สถานท

3. การประเมนดานกระบวนการ (Process Evaluation)

3.1 การบรหาร วางแผนงาน

3.2 การประชาสมพนธ 3.3 การจดกจกรรม

3.4 ระบบตรวจสอบและประเมนผล

4. การประเมนดานประสทธผล (Effectiveness Evaluation) 4.1 ประสทธภาพการดาเนนงานการประชมกลมครอบครวและชมชน

4.2 ประสทธผลของการดาเนนงานการประชมกลมครอบครวและชมชน

5. การประเมนดานผลกระทบ (Impact Evaluation)

5.1 ความพงพอใจของผมสวนเกยวของ (Stakeholder)และผมสวนไดสวนเสย

6. การประเมนดานความยงยน (Sustainability Evaluation)

6.1 สมรรถนะดานบคลากรและองคกร

6.2 การสนบสนนทางการเมอง

7. การประเมนดานการขยายผล (Transportability Evaluation)

7.1 แนวคดการพฒนาการดาเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

เพอนาไปสรปแบบและวธการในปตอไป

นยามศพทเฉพาะ

การประเมนผล นโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใช

การประชมกลมครอบครวและชมชน หมายถง กระบวนการของการวเคราะหเพอใหไดมาซง

ขอมลทเปนประโ ยชนในการตดสนใจในทางเลอกตาง ๆ ทมอยหรอเปนกระบวนการเกบร วบรวม

ขอมล เพอกาหนดคณคาและประสทธภาพของนโยบายหรอโครงการ อนจะเปนแนวทางในการ

พจารณาตดสนใจตอการดาเนนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใชการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนใน 7 ดาน ไดแก

8

1) การประเมนบรบท หมายถง การประเมนความสอดคลองระหวางวตถประสงค

ของนโยบายกบแผนงาน ความจาเปน ความตองการของชมชนและผทเกยวของ

2) การประเมนปจจยนาเขา หมายถง การประเมนเกยวกบความพรอม ความเพยงพอ

ของทรพยากรดานตางๆ ทจะใหนโยบายบรรลผล เชน ดานบคลากร งบประมาณ วสด ครภณฑ

เทคโนโลยสารสนเทศและเวลา

3) การประเมนกระบวนการ หมายถง การประเมนเกยวกบกระบวนการในการ

ดาเนนงานนโยบาย ในดานการวางแผนการบรหาร กระบวนการทางานของระบบการประชมกลม

ครอบครวและชมชน การพฒนาคณภาพของผปฏบตงาน

4) การประเมนประสทธผล หมายถง การประเมนเกยวกบผลการดาเนนงาน

นโยบายวาบรรลตามจดมงหมายหรอไม โดยประเมนดานความพงพอใจของผรบบรการและประสทธผล

การปฏบตราชการ

5) การประเมนผลกระทบ หมายถง การประเมนผลกระทบของนโยบายทมตอผ

ปฏบตและผมสวนเกยวของ มการประเมนเกยวกบความพงพอใจ

6) การประเมนความยงยน หมายถง การประเมนความยงยนของนโยบาย มการ

ประเมนเกยวกบสมรรถนะดานบคลากรและองคกรการสนบสนนทางการเมอง

7) การประเมนการขยายผล หมายถง การประเมนความสามารถในการถายทอด

ของผลการประเมนมประเดนการประเมนเกยวกบแนวคดการพฒนาการดาเนนการประชมกลมครอบครว

และชมชนเพอนาไปสรปแบบและวธการในปตอไป

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) หมายถง กระบวนการ

ยตธรรมทางเลอก ซงมงเนนการฟนฟหรอเยยวยาความเสยหายทเหยอหรอผ เสยหายไดรบมากกวา

การลงโทษ โดยใหผกระทาผดรบผดชอบในสงทไดกระทาและเปดโอกาสใหชมชนและครอบครวเขา

มามสวนรวมในการจดการและแกไขผลกระทบทเกดขน เปนการอานวยความยตธรรมทตองการทา

ใหทกฝายซงไดรบผลกระทบจากอาชญากรรมไดกลบคนส สภาพดเชนเดม อนเปนการสรางความ

สมานฉนทในสงคม เปนเปาหมายสดทาย (กระทรวงยตธรรม. 2547: 40)

วธการประชมกลมครอบครวและชมชน (Family and Community Group Conferencing)

หมายถง การไกลเกลยขอพพาท โดยนอกจากจะมผกระทาผด ผเสยหายและผประสาน การประชม

แลว ยงมตวแทนของชมชนและครอบครวของทงสองฝายเขารวมปรกษาหารอประชมกนถงแนวทาง

ในการจดการกบความผดทเกดขนเปนการจดการกบความผดทเกดขนทแต กตางจากการพจารณา

คดโดยทวไปและการยอมรบความเทาเทยมกนของทกฝายในการทจะตกลงแกปญหารวมกน โดย

อาศยมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและค รอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ. 2534

9

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน หมายถง สถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนกลาง สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวด ซงเปนหนวยงานในกรมพนจและ

คมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม มผอานวยสถานพนจเปนผบงคบบญชา (พระราชบญญต

จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 4 และ

มาตรา32) ตอมาเมอมการประกาศใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 ซงตาม

มาตรา 275 บญญตใหศาลยตธรรมมหนวยธ รการของศาลย ตธรรมทเปนอสระ จงไดมการตรา

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการศาลยตธรรม พ .ศ.2543 ขน ซงมผลใหสถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชนซงเดมอยภายใตการบงคบบญชาของศาลเยาวชนและครอบครวมาอย

ภายใตสงกดของกระทรวงยตธรรม ตามมาตรา 36 (กระทรวงยตธรรม. 2547: 40)

เดก หมายถง บคคลอายเกนเจดปบรบรณ แตยงไมเกนสบสปบรบรณ (พระราชบญญต

จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 4)

เยาวชน หมายถง บคคลอายเกนสบสปบรบรณ แตยงไมถงสบแปดปบรบรณ (พระราชบญญต

จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 4)

แนวคดและหลกการกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท หมายถง แนวคดและ

หลกการเกยวกบ กระบวนการยตธรรม เชงสมานฉนท ทนา ใชในสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน ซงเปนการอานวยความยตธรรมทางเลอก ไมไดเปนการทดแทนกระบวนการยตธรรมทาง

อาญากระแสหลกทเนนการลงโทษ โดยคานงถงความเสยหายทเกดขน และมวตถประสงคเพอแกไข

เยยวยา และบรรเทา ความเสยหายทเกดขน โดยใหผเสยหาย ชมชน ผกระทาผด ไดรวมกนจดการ

และแกไขผลกระทบทเกดขน ซงรวมทงการฟนฟดแลความสญเสยหรอความเสยหายทเกดขนแก

เหยออาชญากรรมใหไดรบการชดใช แกไข ฟนฟ และกลบคนสสภาพดเชนเดม อนเปนการสราง

ความสมานฉนทในสงคม

กรอบแนวคดในการวจย

จากการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ ผวจยไดศกษาแนวคดและหลกการประเมนผล

ของสตฟเฟลบม และชนคฟลด (Stufflebeam; & Shinkfield. 2007: 326-327) มาประยกตใชเปน

แนวทางในการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใชการประชม

กลมครอบครวและชมชน กรณศกษาสถานพนจ และคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 โดยพจารณา

ประเมนปจจย 7 ดาน ดงน

10

ภาพประกอบ 1 กรอบแนวคดในการวจย

การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการใชการประชม

กลมครอบครวและชมชน กรณศกษาสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2

บรบท

(Context)

ปจจยนาเขา

(Input)

กระบวนการ

(Process)

ประสทธผล

(Effectiveness)

ผลกระทบ

(Impact)

ความยงยน

(Sustainability)

การขยายผล

(Transportability)

- สมรรถนะ

ดานบคลากร

และองคกร

- การ

สนบสนน

จากผบรหาร

-แนวคดการ

พฒนาการ

ดาเนนการ

ประชมกลม

ครอบครวและ

ชมชนเพอ

นาไปสรปแบบ

และวธการใน

ปตอไป

- ความพง

พอใจของผม

สวนเกยวของ

(Stakeholder)

และผมสวน

ไดสวนเสย

-ผลการ

ดาเนนงานการ


ครอบครว

และชมชน

- การบรหาร

วางแผนงาน

-การ

ประชาสมพนธ

-การจด

กจกรรม

-การมสวนรวม

ของผ ท

เกยวของและผ

มสวนไดสวน

เสย

-ระบบการ

ตรวจสอบและ

ประเมนผล

- งบประมาณ

- บคลากร

- สอ วสด

อปกรณ

- อาคาร

สถานท

- วตถประสงค

ของนโยบาย

-สภาพแวดลอม

ทางการเมอง

เศรษฐกจและ

สงคม

- ความ

ตองการ ความ

จาเปนและ

ความคาดหวง

ของผ ท

เกยวของ

11

สมมตฐานในการวจย

1. ปจจยดานบรบท นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการ ขยายผล

มแนวโนมไปในทางทด

2. คณสมบตสวนบคคลทแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบการประเมนแตกตางกนใน

ดานบรบท นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

3. เจาหนาทของ สถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และประชาชนท มสวนเกยวของกบเดก

และเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน มความคดเหนทแตกตางกนในดานบรบท

นาเขา กระบวนการ ผลผลต ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ และไดนาเสนอตามหวขอ

ตอไปน

1. แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการประเมน

2. แนวคดทฤษฎเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

3. ปรชญาแนวคดทฤษฎทเกยวกบการประชมกลมครอบครว และชมชน

4. การประชมกลมครอบครวในตางประเทศ

5. ระบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย

6. งานวจยทเกยวของ

1. แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการประเมน

การประเมนผล เปนกระบวนการกาหนดรปแบบในการจดเกบรวบรวม ขอมลและนาไปใช

ในการเกบขอมลทเกดขน เพอนามาเปรยบเทยบกบวตถประสงคหรอเปาหมาย เพอนาผลทไดไปใช

ประกอบในการแกไขปญหาและตดสนใจทางเลอกทเหมาะสมในการบรหารจดการ

1.1 รปแบบการประเมน

มผเสนอแนวคดเกยวกบรปแบบในการประเมนไวหลายแบบ แตละแบบมแนวคด

ทฤษฎเหตผล และวธการประเมนทมผสนบสนนนาไปใชเปนแบบอยาง (Model) ในการประเมนตาม

ความเชอของแตละบคคลตามความเหมาะสมกบสภาพการณของปญหาทจะประเมน

ไชยยศ เรองสวรรณ (2533: 5) ไดกลาววา เปนเรองสาคญมาก เพราะรปแบบการ

ประเมนโครงการนอกจากจะใหภาพรวมของลกษณะการประเมนแลว ยงใหแนวทางในการตงขอ

คาถามและความมงหมาย ตลอดจนวธการรวบรวมขอมลเพอการประเมนอกดวย ในสถาบนอดมศกษา

ในตางประเทศโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา รปแบบการประเมนทใชมกรวมเอารปแบบการ

ประเมนหลายๆ รปแบบมาเปนแนวทางในการประเมน (Guidelines) ทพฒนาขนโดยกรรมการการ

ประเมนโครงการทางการศกษาทงหลาย ซงพบวาสถาบนศกษาเหลานนเนนการประเมนโครงการใน

ลกษณะใดลกษณะหนงดงน

1. การประเมนทยดจดมงหมายเปนหลก (Goal-Based Model) ผปพนฐานตามรปแบบ

การประเมนนคอ ไทเลอร (Tyler) ซงเปนรปแบบการประเมนทเกาแกและใชกนอยางกวางขวางทสด

ในการประเมนโครงการตางๆ การประเมนตามรปแบบนจะเนนความสาคญของการประเมน โดยยด

วตถประสงคเปนหลก (Goal Attainment หรอ Objective Based Model) กลาวคอในการประเมนผลนน

สงสาคญคอผลผลตจากโครงการ ถาหากผลผลตจากโครงการเปนไปตามวตถประสงคกประเมน ได

วาโครงการนนสมฤทธผลตามจดมงหมายทวางไว ตามแนวคดนจะเหนไดวาปญหาสวนใหญจะอย

13

ทวาการทจะวดผลสมฤทธนนเปนเรองลาบาก เพราะบอยครงว ตถประสงคของโครงการใดๆ กตาม

จะตองนาวตถประสงคของโครงการนนมาเขยนเปนจดมงหมายเชงพฤตกรรมเสยกอน ซงจะงายตอ

การสรางเครองมอและการเปรยบเทยบผลจากการปฏบต(Performance) กบจดมงหมายเชงพฤตกรรม

ทวางไว

2. การประเมนโดยผเชยวชาญ (Connoisseurship Model) อสเนอร (Eisner) เปนผ

บกเบกแนวคดการประเมนโครงการโดยผเชยวชาญ ซงแตกตางจากรปแบบการประเมนโดยทวไป

การประเมนแบบนจะเนนทบทบาทของผประเมนโดยไมไดยดจดมงหมาย ไมไดคานงถงปญหาหรอ

ขอโตแยงใดๆ และไมไดประเมนโครงกา รโดยอาศยการตดสนใจเกยวกบโครงการ แตเปนการ

ประเมนโดยผเชยวชาญเกยวกบโครงการนนๆ จงเปนผกาหนดแนวทางและเกณฑการประเมน

ดงนนการประเมนจงเกดขน จากการสารวจตรวจสอบโครงการของผเชยวชาญ (Connoisseurship)

กลาวโดยสรป การประเมนโครงการโดยผเ ชยวชาญนเรายอมรบผลการประเมน เพราะผเชยวชาญ

เองจงทาใหผลการประเมนโครงการเปนทเชอถอได

3. การประเมนเพอการตดสนใจ (Decision-Making Model) ม 2 รปแบบ

3.1 Context-Input-Process-Product (CIPP) โดยสตฟเฟลปม (Stufflebeam) ซงได

อธบายความหมายของการประเมนแบบ CIPP วา หมายถง กระบวนการจาแนก รวบรวมและเสนอ

ขอมลตางๆ เกยวกบคณคาและประโยชนของความมงหมาย การออกแบบหรอการวางแผนการ

ดาเนนงานและแผนงานของโครงการใดโครงการหนง เพอเปนแนวในการตดสนใจรบผดชอบและ

เพอสรางความเขาใจแกผเกยวของกบโครงการนน

3.2 UCLA Center for the Study of Evaluation (CSE) โดยอลคน (Alkin) ซงได

อธบายความหมายของการประเมนแบบ CSE วา หมายถง กระบวนการพจารณาตดสนใจในเรองท

เกยวของ การเลอกขาวสารทเหมาะสม รวบรวมและวเคราะหขอมล เพอสรปผลอนจะเปนประโยชน

ตอผมอานาจในการตดสนใจไดพจารณาเลอกตามความเหมาะสม

ในการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน ผวจยจงตอง การทราบผลการจดทาโครงการนบตงแตกอนเรม

จดทาโครงการวาประสบผลสา เรจตามจดมงหมายทต งไวหรอไม มปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

อยางไรเพอผวจยจะไดนาไปพฒนาปรบปรงนโยบายใหมประสทธภาพตามวตถประสงค และเปาหมาย

ทต งไวตอไป ซงสอดคลองกบรปแบบการประเมนซปป (CIPP Model) ผวจยจงเลอกใชรปแบบการ

ประเมนแบบ CIPP ของสตฟเฟลบมและชนคฟลด (Stufflebeam; & Shinkfield. 2007)

14

1.2 รปแบบการประเมนแบบ CIPP Model ศรชย กาญจนวาส (2550: 21-22) กลาววา การประเมน หรอ การประเมนผล

(Evaluation) มความหมายเกยวเนองกบคาอนๆ อกหลายคาเชน การวจย (Research) การวดผล

(Measurement) การตรวจสอบรายงานผล (Appraisal) การควบคมดแล (Monitoring) การประมาณการ

(Assessment) และการพจารณาตดสน (Judgment) เปนตน นยาม “การประเมน ” มหลากหลาย แต

ทยงคงใชอยในปจจบนคอ “การประเมน คอ สงทยอมรบไดไมวาจ ดประสงคจะเปนทยอมรบหรอไม ”

เปนนยามทเนนการประเมนตามจดประสงคเปนหลกสาคญ (Objectives-based definition)

สตฟเฟลบมและชนคฟลด (Stufflebeam; & Shinkfield. 2007: 13-15) ไมเหนดวยกบนยามดงกลาว

โดยใหความเหนวา จดประสงค บางอยางอาจไมมค วามสาคญพอทจะทาใหเกดผลสาเรจเชน

จดประสงคทไมตรงกบเปาหมายหรอจดประสงคทขดแยงกบสงทกาลงประเมนอยอกประเดนกคอ

เปนนยามทเนนผลลพธของการประเมนมากเกนไป สตฟเฟลบมและชนคฟลด เหนวาการประเมน

ควรคานงถงจดมงหมาย กระบวนการ และผลกระทบของการประเมนมากกวาจะมงสนใจแตจดประสงค

ของการประเมน โดยการประเมนอาจใชวธการทหลากหลายทสอดคลองและเปนประโยชนตอผประเมน

และโครงการนนๆ

สตฟเฟลบมและชนคฟลด (Stufflebeam; & Shinkfield. 2007: 16-18) ใหนยาม เกยวกบ

ประเมนโครงการ (Program evaluation) ในเชงของการปฏบตวา การประเมนโครงการเปน กระบวนการ

ทเปนระบบ ประกอบไปดวย 5 ขนตอน คอ (1) การรางแบบ (Delineating) (2) การได ขอมล (Obtaining)

(3) การรายงาน (Report) (4) การประยกตใช (Applying) และ (5) ขอมลบรรยาย และขอมลตดสน

(Descriptive & judgmental information) รายละเอยดมดงน

1) การรางแผนงาน (Delineating) ขนตอนการรางแผนงานนทาใหผประเมนสามารถ

แนะนาโครงการใหกบผรบบรการหรอหวหนางานได จดประสงคของการรางแบบคอ การหาสงท

จะประเมน กลมเปาหมายทจะประเมนใหตรงกบกรณ การตดสนใจทจะเลอกใชขอมลในการใช วเคราะห

งบประมาณ และสญญาขอตกลงในการประเมน นอกจากน การรางแผนงานทมประสทธภาพจะทา

ใหเกดความมนใจและสายสมพนธอนดกบผรบบรการดวย

2) การไดขอมล (Obtaining) ขนตอนการไดขอมล รวมไปถงการรวบรวม การแกไข

การรางงาน การวเคราะห และการสงเคราะหขอมลทไดมา ซงควรมตวอยางการสมภาษณ การ สงเกต

การคนขอมล รปภาพ สถต และสงทเปนประโยชนกบขอมลทไดมา ผลของขนตอนการได ขอมล

จะทาใหเตรยมพรอมสาหรบการรายงานในอนดบตอไป

3) การรายงาน (Reporting) ขนตอนน ผประเมนควรใหขอมลกบผรบบรการและเขารวม

การประเมน ไมวาจะเปนการรายงานผานการกระจายเสยงหรอการรายงานรปเลม การนาเสนอ ขาว

หรอการสรปรวบยอด การรายงานนทาไดทงระหวางและหลงการประเมน

15

4) การประยกตใช (Applying) ขนตอนการประยกตใชอยภายใตการควบคมของ

ผรบบรการและผทใหทาการประเมน อยางไรกตามผประเมนมสวนชวยในการประยกตใช เชนการ

ตอบคาถามตางๆ ของลกคา

5) ขอมลบรรยายและขอมลตดสน (Descriptive and judgmental information) ดวย

ขอมลทเปนจรงทใชในการประเมน การประเมนทใชประโยชนไดจรง ตองมทงขอมลบรรยายและขอมล

ทตองตความ โดยขอมลบรรยาย (Descriptive information) หมายถง การรายงานการประเมน

ครงสดทายทรวบรวมบรรยายจดมงหมายของโครงการ แผนงาน การทางาน ผลของจดประสงคให

ไดมากทสด ขอมลบรรยายนควรเกบไวแยกกบขอมลทตองตความหรอตดสนในโครงการ สาหรบ

ขอมลตดสน (Judgmental information) เปนขอมลทนอกเหนอจากการรวบรวมขอมลบรรยายแลว

ผประเมนควรใหความสาคญกบขอมลทตองตความดวย ซงเปนการรวบรวมการประเมน และสรป

เพอตดสนโครงการ สตฟเฟลบมและชนคฟลด (Stufflebleam; & Shinkfield. 2007) ไดเสนอวธการประเมน

ทรจกกนเปนอยางดในวงการการศกษาทเรยกวา รปแบบการประเมนแบบ CIPP (CIPP Model) ซง

อยบนพนฐานของการประเม นประเภท Systematic Decision-Oriented Evaluation (SD Models)

เนนการใชวธเชงระบบ เพอการสารสนเทศทเปนประโยชนตอผเกยวของสาหรบการตดสนใจในเชง

บรหาร ระบบการประเมนแบบ CIPPเกดขนประมาณปลาย ป ค.ศ. 1960 ซงถกนามาใชในการพฒนา

โครงการของโรงเรยนในสหรฐอเมรกา ซง ซงไดแบงประเภทการประเมนของ CIPP Model เปน 4 ดาน

ดงน

1. การประเมนบรบทหรอสภาวะทเปนอย (C : Context Evaluation)

2. การประเมนปจจยนาเขา (I: Input Evaluation)

3. การประเมนกระบวนการ (P: Process Evaluation)\

4. การประเมนผลผลต (P: Product Evaluation)

แตในปจจบน Stufflebeam ไดพฒนากระบวนการประเมนออกไป 7 ดาน โดยเพมเตม ดงน 5. การประเมนประสทธภาพ (Effectiveness Evaluation)

6. การประเมนความยงยน (Sustainability Evaluation)

7. การประเมนขยายผล (Transportability Evaluation)

1.2.1 หลกการของการประเมนตามรปแบบ CIPP

รปแบบกรประเมนแบบ CIPP มขนเพอทาใหผบรการรบรขอมลเพอใชในการ

ประเมนและปรบปรงโครงการ และทาใหการใชทรพยากร เวลา และเทคโนโลย ตอบสนองตอความ

ตองการ ไดรบผลประโยชนดวยความเหมาะสมและเทยงธรรม ดวยรปแบบของ CIPP เออตอตอการ

ปรบปรงโครงการและเปนหลกการทเปนประชาธปไตย ดงนนผประเมนและผรบบรการสามารถทจะ

16

1. มความเขาใจและไดรบผลประโยชนอยางถกตองและเหมาะสม

2. มความชดเจนในความตองการในการบรการ หรอปรบปรงโครงการ

3. ไดรบขอมลการใชโครงการทออกแบบ เพอสนองความตองการหรอจากการ

บรการอนๆ

4. การประเมนชวยแนะแนวทางในการบรรลเปาหมายของโครงการ

5. การประเมนขอด คณคา ความสาคญ และความตรงจดของบรการตางๆ

รปแบบ CIPP ยงมหลกสาคญอกประการหนง คอ การปรบปรงแกไข การประเมน

จะทาหนาทในระยะยาวเพอกระตน คาจน และชวยเหลอในการปรบปรงโครงการ ระบบจะทาหนาท

กระตนใหใชทรพยากรอยางคมคา นอกจากนระบบนยงชวยใหผประเมนเรยนรบทเรยนตางๆ ทได

จากความพยายามทลมเหลวและ ทประสบผลสาเรจอกดวย นอกจากนรปแบบ CIPP ยงเนนทจะ

ประเมนดวยความจรง โดยใชหลกทฤษฎทถกตองทางศลธรรม พจารณาตามความเปนจรง หรอสงท

เปนอยจรง ไมใชหรอเปนไปตามความรสกสวนบคคล เพอนาไปสขอสรปบนพนฐานของความเทาเทยม

และสามารถโต แยงไดในกรณตางๆ องคประกอบหลกของการประเมนแบบ CIPP คอ “คณคา ”

ซงถกกาหนดจากกลมคนหรอสงคมนนๆ ระบบนจะทาใหผประเมนและผรบบรการสามารถบงชและ

เขาใจคณคาทใชเปนรากฐานสาคญของการประเมนในเรองใดเรองหนงได ดงนนการประเมนทง

4 ประเภท จะมคณคา เปนแกนกลาง ซงแสดงความสมพนธระหวางการประเมนกบโครงการไดดงน

1. การกาหนดเปาหมาย เปนตวตงคาถามของการประเมนทางบรบท การประเมน

ทางบรบทกจะเปนตวจดหาขอมลเพอพสจนและปรบปรงเปาหมายทกาหนด

2. การปรบปรงแผนดาเนนการ เปนตวตงคาถามของการประเมนขอมลปอนเขา

การประเมนขอมลปอนเขากจะเปนสงทใชตดสนแผนดาเนนการและทศทาง เพอแผนดาเนนการม

ประสทธภาพมากขน

3. การปฏบตการตามโครงการ เปนตวตงคาถามของการประเมนกระบวนการ

การประเมนกระบวนการกจะเปนสงตดสนกจกรรมตาง ๆและใหขอมลปอนกลบเพอปรบปรง การปฏบต

ของบคลากร

4. ผลลพธหรอผลผลต จากการปฏบต เชน การประสบความสาเรจ เปนตวกาหนด

ถงการประเมนผลลพธหรอผลผลต จะเปนเครองตดสนผลลพธจากการปฏบตการเพอจะพฒนาไปส

ความกาวหนาตอไป

1.2.2 องคประกอบของรปแบบการประเมนแบบ CIPP

รปแบบการประเมนผลแบบ CIPP ประกอบดวยการประเมน 4 ประเภท คอบรบท

ขอมลนาเขา กระบวนการ และผลผลต /ผลลพธ รายละเอยด (Stufflebleam; et al. 1977: 218 -239;

Stufflebleam; & Shinkfield. 2007: 334-346) ดงน

17

1. การประเมนบรบท (Context evaluation: C) เปนการประเมนขอมลพนฐาน

โดยเนนในดานความสมพนธทเกยวกบสภาพแวดลอม เพอหาเหตผลทใชในการกาหนดวตถประสงค

และเปาหมายของโครงการฝกอบรม รวมถงการหาความจาเปนในการฝกอบรมเปนการประเมนกอน

เรมโครงการ เพอกาหนดทศทางและวตถประสงคของการฝกอบรม ซงการประเมนบรบทมจดประสงค

ดงน

1) เพอใหคานยามบรบททมความเกยวของ

2) ระบจานวนกลมเปาหมายทงหมด และประเมนความตองการของกลมเปาหมาย

3) จดหาโอกาสทจะตอบสนองความตองการ

4) วเคราะหปญหาทเกดจากความตองการ

5) ตรวจสอบเปาหมายโครงการวาสามารถตอบสนองความตองการจากการ

ประเมนไดหรอไมวธการประเมนบรบท ใชในการวเคราะหระบบ การสารวจ การตรวจสอบเอกสาร

การวเคราะหขอมลขนทสอง การพจารณา การตรวจสอบสมภาษณ การทดสอบวนจฉย และการใช

เทคนคเดลไฟ (Delphi technique) ซงการประเมนบรบทจะใชในการตดสนใจเกยวกบภาวะแวดลอม

ของโครงการไดแก

1) เปาหมายเกยวกบความตองการรวมกนและการใชโอกาส

2) การลาดบความสาคญกอนหลงของการจดสรรเวลาและทรพยากร

3) จดประสงคทเกยวของกบการแกไขปญหาเพอการเปลยนแปลง

4) การกาหนดมาตรฐานในการตดสนผลลพธ

2. การประเมนขอมลปอนเขา (Input evaluation: I) เปนการตรวจสอบความพรอม

ความเหมาะสม และความพอเพยงของปจจยตางๆ เพอวเคราะหทางเลอกทเหมาะสมทสดกบ

ทรพยากรทมอยและเปนทางเลอกทมโอกาสทาใหบรรลวตถประสงคของโครงการไดมากทสด ขอมล

ทไดนาไปประกอบการตดสนใจวาจะใชทรพยากรใหตรงกบเปาหมายของโครงการฝกอบรมไดด

ทสดอยางไร ซงการประเมนขอมลปอนเขามจดประสงค เพอกาหนดและประเมนศกยภาพข องระบบ

แผนการของโครงการ การวางรปแบบขนตอนกระบวนการ เพอดาเนนการใหเปนไปตาม กลยทธ

งบประมาณ และตารางเวลาทกาหนดไว สาหรบวธการประเมนขอมลปอนเขา คอ การจดทารายการ

และวเคราะหทรพยากรบคคล และสงของ แผนการแกไขปญหา และการจดรปแบบกระบวนการ

ตามหลกความสมพนธ การปฏบตใชจรง ทนและเศรษฐศาสตร ซงการประเมนขอมลปอนเขาจะ

นามาใชเพอเลอกแหลงสนบสนน กลยทธการแกไขปญหา และการจดรปแบบกระบวนการ กลาวคอ

เพอจดโครงสรางการเปลยนแปลงของการดาเนนการจดสรรงบประมาณ และเวลาของการทากจกรรม

ในโครงการ และเปนพนฐานใหกบการตดสนเรองการบรรลเปาหมาย

18

3. การประเมนกระบวนการ (Process evaluation: P) เปนการประเมน เพอตรวจสอบ

วาโครงการไดดาเนนไปตามกระบวนการทกาหนดไวไดตามวตถประสงคหรอไม หาขอบกพรองของ

การดาเนนโครงการ ทจะใชเปนขอมลในการพฒนา แกไข ปรบปรง ใหการดาเนนการในชวงตอไปม

ประสทธภาพมากยงขน เปนประโยชนอยางมากตอการคนหาจดเดนหรอจดแขง (Strengths) และ

จดดอย (Weakness) ของนโยบาย/แผนงาน/โครงการ ซงมกจะไมสามารถศกษาไดภายหลงจากการ

สนสดโครงการแลว มบทบาทในการปรบปรงการดาเนนงานโครงการฝกอบรมโดยตรง เปนการให

ขอมลยอนกลบ (Feedback) ไปยงผดาเนนการฝกอบรม และหากพบวามปญหาอปสรรคจะไดปรบปรง

แกไขได ซงการประเมนกระบวนการมจดประสงค ดงน

1) เพอระบและทานายขอผดพลาดในการจดรปแบบกระบวนการ และการ

บรรลเปาหมาย

2) จดหาขอมลเพอการตดสนใจลวงหนากอนการปฏบตการ

3) เกบบนทกและตดสนก จกรรมและขนตอนการดาเนนการตาง ๆ โดยม

วธการประเมนกระบวนการ มดงน

1) ควบคมอปสรรคสาคญทอาจเกดขนในการปฏบตและเฝาระวงอปส รรค

ทไมไดคาดไว

2) รบรขอมลเฉพาะเพอการตดสนใจของโครงการ

3) อธบายขนตอนกระบวนการทเกดขนจรง

4) ดาเนนการเรองการปฏสมพนธและการสงเกตการณการปฏบตการของเจา

หนาทโครงการและบคคลทมสวนเกยวของซงก ารประเมนกระบวนการจะชวยทาใหบรรลเปาหมาย

และเกดการเปลยนแปลงการจดรปแบบและกระบวนการของโครงการ โดยสงผลตอการควบคมและ

เกบบนทกขอมลของขนตอนการดาเนนการจรง และนามาใชตความเปนผลสรปตอไป

4. การประเมนผลผลต (Product evaluation: P) เปนการประเมนเพอเปรยบเทยบ

ผลผลตทเกดขนกบวตถประสงคของโครงการ หรอมาตรฐานทกาหนดไว รวมทงพจารณาในประเดน

ของการยบ เลกขยาย หรอปรบเปลยนโครงการ แตการประเมนผลแบบนมไดใหความสนใจตอเรอง

ผลกระทบ (Impact)และผลลพธ (Outcomes) ของนโยบาย / แผน / โครงการเทาทควร การประเมน

ลกษณะนเปนการประเมนผลทเกดขนโดยเทยบกบวตถประสงคหรอเปาหมายทกาหนด เปนการวด

และแปลความหมายเกยวกบการบรรลถงวตถประสงค ดงนนการประเมนผลผลตจงมจดประสงค

และเพอรวบรวมคาอธบาย 5. การประเมนประสทธภาพ (Effectiveness Evaluation) เปนการประเมนคณภาพ

และความสาคญของผลลพธของโครงการ โดยเปนการตอบคาถามวาโครงการมคณภาพตามความ

ตองการจาเปนของกลมเปาหมายหรอไม (We are there targeted needs met?)

19

6. การประเมนการขยายผล (Transportability Evaluation) เปนตอบคาถามวา

กระบวนการของโครงการสามารถนาไปประยกตใชในสถานการณอน ๆอยางเกดประสทธภาพหรอไม

(Did the processes that produced the gains prove transportable and adaptable for effective

use else where?) 7. การประเมนความยงยน (Sustainability Evaluation) เปนการตอบคาถามวา

โครงการทาใหเกดประโยชนทย งยนหรอไม (We are the gains for beneficiary issue stained?)

1.2.3 ชวงเวลาการประเมนผล

เมอพจารณาถงชวงเวลาของการประเมนผลโครงการ เพอจาแนกประเภทของ

การประเมนผลโครงการโดยละเอยดแลว เราสามารถจาแนก ไดวาการประเมนผลโครงการม 4 ระยะ

ดงตอไปน

1) การประเมนผลโครงการกอนการดาเนนงาน (Pre-evaluation) เปนการประเมน

วามความจาเปนและความเปนไปไดในการกาหนดใหมโครงการหรอแผนงานนนๆ หรอไม บางครง

เรยกการประเมนผล ประเภทนวา การศกษาความเปนไปได (Feasibility Study) หรอการประเมน

ความตองการทจาเปน (Need Assessment)

2) การประเมนผลโครงการขณะดาเนนงาน (On-going Evaluation) เปนการ

ประเมนผลโครงการเพอตดตามความกาวหนาของการดาเนนงาน (Monitoring) และการใชทรพยากร

ตางๆ

3) การประเมนผลโครงการเมอสนสดการดาเนนงาน (Post-evaluation) เปนการ

ประเมนวา ผลของการดาเนนงานนน เปนไปตามวตถประสงคของโครงการทวางไวหรอไม

4) การประเมนผลกระทบจาการดาเนนโครงการ (Impact Evaluation) เปนการ

ประเมนผลโครงการ ภายหลงจากการสนสดการดาเนน โคร งการหรอแผนงาน โดยมวตถประสงค

เพอตรวจสอบผลการดาเนนงานทเกดขน ซงอาจจะไดรบอทธพลจากการมโครงการหรอปจจยอนๆ

นอกจากน สตฟเฟลบม ไดนาเสนอประเภทของการตดสนใจ ทสอดคลองกบประเดนท

ประเมนผล ดงน

1. การตดสนใจเพอการวางแผน (Planning Decisions) เปนการตดสนใจทใชขอมลจาก

การประเมนสภาพแวดลอมทไดนาไปใชในการกาหนดจดประสงคของโครงการ ใหสอดคลองกบ

แผนการดาเนนงาน

2. การตดสนใจเพอกาหนดโครงสรางของโครงการ (Structuring Decisions) เปนการ

ตดสนใจทใชขอมลจากปจจยนาเขาทไดนา ไปใชในการกาหนดโครงสรางของแผนงาน และขนตอน

ของการดาเนนการของโครงการ

3. การตดสนใจเพอนาโครงการไปปฏบต (Implementation Decisions) เปนการตดสนใจ

ทใชขอมลจากการประเมนกระบวนการ เพอพจารณาควบคมการดาเนนการใหเปนไปตามแผน และ

ปรบปรงแกไขการดาเนนการใหมประสทธภาพมากทสด

20

4. การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ (Recycling Decisions) เชน การตดสนใจเพอใช

ขอมลจากการประเมนผลผลต (Output) ทเกดขน เพอพจารณาการยต / ลมเลก หรอขยายโครงการ

ทจะนาไปใชในโอกาสตอไป ขอมลเกยวกบประเดนการประเมนแบบ CIPP Model ทง 4 ประการ และประเภทของการ

ตดสนใจดงกลาวขางตน พอจะสรป ความสมพนธระหวางประเภทของการประเมนกบการตดสนใจ

ดงตาราง 3

ตาราง 3 ความสมพนธการตดสนใจและประเภทการประเมนแบบ CIPP Model

ประเภทการประเมน ประเภทการตดสนใจ

การประเมนสภาวะแวดลอม

(Context Evaluation)

การตดสนใจเพอการวางแผน

(Planning Decisions)

การประเมนปจจยเบองตน/ตวปอน

(Input Evaluation)

การตดสนใจเพอกาหนดโครงสราง

(Structuring Decisions)

การประเมนกระบวนการ

(Process Evaluation)

การตดสนใจเพอนาโครงการไปปฏบต

(Implement Decisions)

การประเมนผลผลต

(Product Evaluation)

การตดสนใจเพอทบทวนโครงการ

(Recycling Decisions)

สตฟเฟลบม (Stufflebeam. n.d.) ไดเสนอแนวคดในการสรางแบบแผนการประเมนผล

ซงสอดคลองกบ CIPP Model ซงอาจนาไปประยกตใชก บการประเมนผลในรปแบบอนๆ ได

แบบแผนการประเมนผล มดงน

1. การบรรยายจดมงหมาย และการกาหนดนโยบายในการปฏบตงาน ซงประกอบดวย

1.1 ขอบเขตความรบผดชอบวามขอบเขตระดบทองถน ระดบจงหวด หรอระดบประเทศ

1.2 เวลาและแนวทางเลอก

1.3 ตวแปรในการวดและมาตรฐานทใชในการตดสนใจ

1.4 นโยบายในการปฏบตงานของผประเมนผล

2. การเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แหลงขอมลทจะเกบรวบรวมขอมล วธการ เครองมอ

วธการสมกลมตวอยาง สภาพการณในการเกบขอมล

3. การวเคราะหขอมล

4. การรายงานผลหรอสรปผลการวเคราะหขอมล

5. การบรหารการประเมนผลเพอเตรยมแผนการดาเนนงานทงหมด ซงประกอบดวย ขนตอน

คอ กาหนดโครงราง กาหนดบคลากรและทรพยากร กาหนดวธการปฏบต ประเมนผล ประสทธภาพ

ของเครองมอ กาหนดวธการทจะพฒนาแบบแผนการประเมน และการจดหา งบประมาณทใชในการ

ดาเนนงาน การประเมนผลตลอดโครงการ

21

2. แนวคดทฤษฎเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

2.1 ประวตความเปนมาของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

กระบวนการยตธรรมทางอาญาของประเทศตะวนตก ไดพฒนาความยตธรรมเชง

สมานฉนท (Restorative justice) ขนในชวงปลายศตวรรษท 19 โดยเปลยนแปลงวตถประสงคการ

ลงโทษแบบแกแคนทดแทน (Retributive model) มาเปนแบบการแกไขฟนฟ (Rehabilitation model)

ซงเปนวตถประสงคทรฐนามาลงโทษผกระทาผดในกระบวนการยตธรรมทางอาญาปจจบน โดย

รปแบบการลงโทษแบบแกแค นทดแทนไดใหความสาคญเฉพาะแตผกระทาผด โดยถอวาผกระทา

ผดเปนศนยกลางของอาชญากรรม แตไมไดใหความสาคญกบเหยออาชญากรรมผไดรบผลกระทบ

หรอความเสยหายจากอาชญากรรม ทาใหเหยออาชญากรรมไมมสวนรวมในกระบวนการยตธรรม

และไมไดรบการชดใชความเสยหายทเกดขนกบตน

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) เกดขนครงแรกทประเทศ

แคนนาดาในชวงป ค .ศ.1970 เปนแนวคดทใชในการไกลเกลยระหวางเหยอ และผกระทาผด โดย

ผกระทาผดจะถกนามาทบานของเหยอ เพอใหเหนวาผลของการกระทาของตนเอง ทาใหเหยอ

รวมทงครอบครว และชมชนทเหยอเปนสมาชกไดรบความเดอดรอนเพยงใด ถอไดวาโบสถเปนผนา

ในการเคลอนไหวในการนาระบบนมาใชเปนครงแรก โดยเนนหลกคาสอนของชาวครสเตยนทเนน

การเลอมใสในศาสนา เพอชวยใหตนเองพนจากทกข เพอใหเกดความส นตสขเปนหลก แมวาชวงป

ค.ศ.1980-1990 แนวคดดงกลาวจะเปลยนไปเปนหลกในทางโลกมากกวาทางศาสนากตาม แตหลก

ดงกลาวยงเปนพนฐานความเชอของศาสนาครสต ในเรองการใหอภยและการเยยวยารกษา (จารส

รงเรอง. 2547: 54-56) และความยตธรรมเชงสมานฉนทมตนกาเนดมาจากวธปฏบตตามขนบธรรมเนยม

ประเพณในการสรางความสงบสข โดยการทาใหเกดความยตธรรมของชนเผาพนเมองในนวซแลนด

(Maori) ออสเตรเลย (Aborigine) สหรฐอเมรกาและแคนาดา (Indian) นามาใชเปนครงแรกในป

ค.ศ. 1974 ในเมอง Kitchener รฐ Ontario โดยจดใหมโปรแกรมการไกลเกลยประนประนอมขอ

พพาทระหวางเหยออาชญากรรมและผกระทาผด (Victim offender reconciliation program) ในการ

ยตปญหาความขดแยงและการทาใหสงคมเกดความสงบสข (Peacemaking) โดยมแนวคดทวา

อาชญากรรมเปนการละเมดหรอกระทบตอความสมพน ธระหวางบคคลมากกวาทจะเปนการละเมด

หรอกระทบตอรฐ จงใหความสาคญกบการสมานฉนทความสมพนธระหวางบคคลดวยวธการทไมรนแรง

และเนนความตองการของเหยออาชญากรรมเปนหลก รวมทงสงเสรมหรอสนบสนนใหผกระทาผด

เหยออาชญากรรม ชมชน รวมมอกนแกไ ขปญหาอาชญากรรมเพอใหเกดความปรองดองและ

สมานฉนทตอกน และสงคมกลบมาสงบสขอกครงหนง

2.2 ความหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice) เปนคาทใชกนอยางแพรหลาย

ในสงคมโลก จงมการใหคานยามแตกตางกนออกไป ดงน (สมาล วงษวทต; และคณะ. 2551: 29)

22

สหประชาชาต ไดเสนอใหใชคานในการประชม UN Expert Meeting on Restorative

Justice ทรฐบาลคานาดาจดขนเมอเดอนตลาคม พ.ศ. 2544 หมายถง “การอานวยความยตธรรมท

ตองการทาใหทกฝายซงไดรบผลกร ะทบจากอาชญากรรมไดกลบคนสสภาพดเชนเดม อนเปนการ

สรางความสมานฉนทในสงคมอนเปนเปาหมายสดทาย”

ฮาววารด เซน (Howard Zehr. n.d.) กลาววา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

หมายถง กระบวนการทนาบคคลทกระทาผด มาตกลงเจรจากนในเรองความเสยหาย ความตองการ

ของเหยออาชญากรรมทจะไดรบการชดใช จดทาขอตกลงรวมกนและแกไขปญหาตางๆ ทเกดขน

เพอเปนการแกไขเยยวยาใหกลบคนสสภาพเดมใหมากทสด กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจะ

กาหนดใหเหยออาชญากรรมผกระทาผด และคนในชมชนเขามาพบปะเจรจาเพอหาขอยต ซงอาจจะ

ทาโดยการชดใช สรางความสมพนธใหมทดตอกน และใหคามนวาจะไมกระทาผดขนอกในอนาคต

โทน มารแซล (Tony Marshall. n.d.) กลาววา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

หมายถง กระบวนการซงบคคลทกฝายทเกยวของกบการกระทาผด รวมกนกาหนดแนวท าง

แกปญหาวาจะจดการอยางไรกบการกระทาผดทเกดขนและผลของการกระทาทอาจจะเกดขนใน

อนาคต

มารค อมบรท (Mark Umbreit. n.d.) กลาววา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

หมายถง กระบวนการทมเหยออาชญากรรมเปนศนยกลาง โดยใหเหยออาชญากรรม ผกระทาผด

ครอบครวของเหยออาชญากรรม และตวแทนชมชน เขามามสวนรวมโดยการพดคยกนเพอจดการ

กบปญหาและความเสยหายทเกดขนรวมกน อกทงยงเปดโอกาสใหผกระทาผดไดแสดงความ

รบผดชอบตอบคคลและชมชนทไดรบความเสยหายจากการกระทาผด มการฟนฟความเสยหายทาง

รางกายและจตใจของเหยออาชญากรรม สงเสรมใหผกระทาผดไดมโอกาสพฒนาตนเองและสามารถ

กลบคนสสงคมเปนพลเมองทดของสงคมตอไปได ทาใหคนในชมชนเกดความรสกปลอดภย

จอหน แบรทเวท (John Braithwaite. n.d.) ไดใหความเหนไววา แนวความคดเรอง

กระบวนการยตธรร มเชงสมานฉนทแตกตางไปจากแนวความคดเดมๆ ในเรองการลงโทษ โดย

จดประสงคของการลงโทษเชน การปองกน การแกไขฟนฟ การตดโอกาสในการกระทาผดอก และ

การแกแคนทดแทน ซงกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเนนความรบผดชอบของผกระทาผด

การมสวนรวมของคนในชมชนและ กระบวนการใหความสมพนธของผกระทาผดและคนในชมชน

กลบคนดตอไป

กตตพงษ กตยารกษ (2545: 12–13) ใหความเหนเกยวกบความหมายของกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทวา ในภาษาไทยทเรยกวา “ความยตธรรมเชงสมานฉนท” นน ไมตรงกบคาวา

Restorative หรอ Restoration ซงแปลวา การฟนฟ การซอมแซม การทาใหกลบค นสดงเดม หรอ

การปฏสงขรณ อยางไรกดในการสมมนาทางวชาการเรอง “ยทธศาสตรการพฒนากระบวนการยตธรรม”

เมอวนท 6 ตลาคม 2543 ณ ตกสนตไมตร ทาเนยบรฐบาล ใชคาวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

เพราะมองวา “เปาหมายสดทายของ Restorative Justice คอตองการทาใหทกฝายทไดรบผลกระทบ

ไดกลบคนสสภาพดเชนเดม อนเปนการสรางความสมานฉนทในสงคม

23

จฑารตน เอออานวย (2545: 3) กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (restorative justice) ม

ลกษณะทเปนทงปรชญาแนวคดและกระบวนวธปฏบตตอความขดแยง พฤตกรรมทไมพงประสงคและ

อาชญากรรม ดวยการคานงถงเหยออาชญากรรมและชมชนผทไดรบผลกระทบเปนศนยกลาง โดย

กระบวนวธเชงสมานฉนทจะสรางความตระหนกตอความขดแยงหรอความเสยหาย เยยวยาความเสยหาย

ทงทางรางกาย ทรพยสนและความสมพนธ รวมทงสรางแผนความรบผดชอบหรอขอตกลงเชงปองกนท

เปนไปไดอนนาไปสผลลพธแหงความสมานฉนทของสงคม ใชเปนทางเลอกในการแกไขปญหาความ

ขดแยงไดหลายระดบรวมทงระดบทมการดาเนนคดในกระบวนการยตธรรมซงเปนขน ทมระดบความ

ขดแยงสงสดในสงคม

กลาวโดยสรป กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนการอานวยความยตธรรมทม

เปาหมายสดทายทใหทกฝายทได รบผลกระทบไดกลบคนสสภาพเดมดงเดม อนเปนกระบวนการท

สรางความสมานฉนททาใหเกดการฟนฟโดยมหลกการวาควรเป นกระบวนการทไมเปนทางการใหผ

ทเกยวของทกฝายไดมาพบกนในบรรยากาศทสงเสรมใหเกดความปรองดองสงเสรมใหผกระทาผด

ไดสานกผดได ชดใชได สงเสรมใหชมชนไดมโอกาสเขามามสวนเกยวของ กระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทนนเปนการอานวยความยตธรรม ทางเลอก ไมใชเปนการทดแทนก ระบวนการ

ยตธรรมทางอาญากระแสหลก

2.3 วตถประสงคและเปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

วตถประสงคและเปาหมายของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท คอ การให

เหยออาชญากรรมซงไดรบผลกระทบมากทสด ไดรบการเยยวยา ทงในดานทรพยสน รางกายจตใจ

ความรสกปลอดภย สทธ อานาจ เกยรตภม อารมณ กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทตงอยบน

ความรสกทวา มความยตธรรมเกดขน ชมชนไดลงโทษตอการกระทาผดแลว ทาใหผกระทาผดแสดง

ความรบผดชอบและตระหนกถงผลกระทบทเหย ออาชญากรรมไดรบจากการกระทาของตน มการ

จดใหทางานบรการสงคม ซงชวยในการแกไขฟนฟผกระทาผดใหสามารถกลบคนสสงคมอนจะเปน

การลดแนวโนมทจะเกดอาชญากรรมในอนาคต (สพรรษา สมส. 2547: 93)

หลกการอนเปนองคประกอบสาคญของความยตธรรมเชงสมานฉนท 4 ประการ ดงน

1) การไกลเกลยประนประนอม (Reconciliation) หมายถง การไกลเกลยประนประนอม

ระหวางผกระทาผดและเหยออาชญากรรม

2) การชดใช (Restitution) หมายถง การแกไขเยยวยาความเสยหาย อาจเปนในรป

ของตวเงน หรออนๆ เชน การกลาวขอโทษตอเหยออาชญากรรม ฯลฯ

3) การแกไขฟนฟ (Rehabilitation) หมายถง การทผกระทาผดไดทางานทจะสงผลด

ในการแกไขพฤตกรรมและฟนฟความสามารถของผกระทาผด และเปนการบรณาการผกระทาผด

เหยออาชญากรรม ครอบครว และชมชนเขาดวยกน ทาใหเกดความสมานฉนทและสมพนธภาพทด

ตอกน

4) การกลบคนสสงคม (Reintegration) หมายถง การทผกระทาผดไดรบการยอมรบ

จากสงคมในการกลบไปใชชวตอยในสงคมไดอยางเปนปกตสข

24

2.4 หลกการเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

กตตพงษ กตยารกษ (2547: 1) กลาวถงหลกการสาคญเกยวก บกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนท ดงน

ประการแรก มองวา “อาชญากรรม” ไมเพยงแต “การฝาฝนกฎหมาย ” ซงตองเอาตว

ผกระทาความผดมาลงโทษใหไดเทานน แตวาในความจรงเปนจรงแลว “อาชญากรรม” ทาให “เกด

ความเสยหาย” (harm) ดวย และความเสยหายนนเปนสงทเกดขนแทจรงและสงผลกระทบตอผเสยหาย

ประการทสอง กระบวนการยตธรรมไมควรจะมงเนนเพยงแตจบผกระทาผดมา “ลงโทษ”

แตควรจะเนนการบรรเทาความเสยหายใหทกฝายกลบคนสสภาพดดงเดมอกดวย การบรรเทาความ

เสยหายและใหทกฝายกลบคนสสภาพดดงเดม นนภาษาองกฤษใชคาวา Restoration กคอทมาของ

แนวคดเรอง กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice)

ประการทสาม ในคดอาญาเพอใหบรรลถงวตถประสงคดงกลาว “รฐ” จงไมควรผกขาด

การดาเนนการทมงเนนเรองการลงโทษเพอรกษาความสงบเรย บรอยเพยงอยางเดยว แตควรเปด

โอกาสให “ผเสยหายหรอเหยอ ผกระทาความผด และชมชน ” ไดมโอกาสรวมกนหาทางออกในการ

แกปญหาเหลาน

ประการทส สาหรบบคลากรในกระบวนการยตธรรม แนวคดแบบดงเดมเมอมการกระทา

ความผดเกดขน จะมคาถามพนฐาน 3 ขอ คอ

1. การกระทาความผดนน เปนความผดตอกาหมายเรองใด มาตราใด

2. ใครเปนผกระทา

3. จะนาตวผกระทาความผดมาลงโทษไดอยางไร

สวนคาถามพนฐานในแนวคดแบบ Restorative Justice คาถามจะเปลยนไป ดงน

1. “ความเสยหาย” หรอ “ผลกระทบ” ทเกดขนในเรองนคออะไร

2. จะแกไขเยยวยาใหทกคนคนสสภาพเดมไดอยางไร

3. ใครจะเปนผแกไขเยยวยา และดวยวธอยางไร

จะเหนวาวธการมองปญหาจะแตกตางกนโดยสนเชง ดงน (กตตพงษ กตยารกษ; และคณะ.

2545: 10)

25

ตาราง 4 เปรยบเทยบทศนะทแตกตางกนสองแบบ

กระบวนการยตธรรมกระแสหลก

(Conventional Criminal Justice)

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

(Restorative Justice)

1. การกระทาผดอาญาถอเปนการกระทา

ละเมดตอรฐ

2. การกระทาผดอาญาเปนการละเมดตอ

กฎหมายถอเปนการละเมดอานาจรฐ จงตองนา

ตวผกระทาผดมาลงโทษ

3. วตถประสงคหลกตองการนา “ผกระทาผด”

มาลงโทษ โดยมงผลในการแกแคนทดแทน

(retribution)สรางความขมข ยบยง

(deterrence) และตดโอกาสไมใหกระทา

ความผดอก (in capitation)

4. คาถามพนฐาน 3 ขอ

1) การกระทาเปนความผดตอกฎหมาย

เรองใด

2) ใครเปนผกระทา

3) จะนาผกระทาผดมาลงโทษไดอยางไร

1.การกระทาผดอาญาเปนการทาลายสมพนธภาพ

ทดระหวางบคคลและความสมานฉนทในสงคม

2.การกระทาผดอาญากอใหเกดผลกระทบหรอ

ความเสยหาย (harm) จงจาเปนตองมการ

เยยวยาหรอฟนฟ (restore)

3.วตถประสงคหลกตองการฟนฟ (restore)

ความเสยหาย หรอผลกระทบจากการกระทา

ความผดใหทกฝายทไดรบผลรายซงรวมทง

“ผเสยหาย”หรอ “เหยออาชญากรรม” “ผกระทา

ผด”และ“ชมชน”เพอใหมการชดใช (restitution)

การแกไขฟนฟ (rehabilitation) และการกลบ

เขาสสงคม (reintegration)

4. คาถามพนฐาน 3 ขอ

1) “ความเสยหาย” หรอ “ผลกระทบ” ทเกดขน

คออะไร

2) จะแกไขเยยวยาไดอยางไร

3) ใครจะเปนผแกไขเยยวยาและดวยวธอะไร

ทมา: องคณา บญสทธ. (2548, กนยายน-ธนวาคม). นตยสารสานกงานศาลยตธรรม.

หนา 181-183.

หลกการและแนวคดเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท คอ การสรางสานกเยยวยา

และฟนฟความเสยหาย ผดงความยตธรรมแกชมชน แนวคดเชงทฤษฎคอ เนนการจดใหผท ไดรบ

ผลกระทบโดยตรงจากการกระทาผดทางอาญา ซ งไดแก ผเสยหายหรอเหยอ ชมชน และผกระทา

ผดไดรวมมอกนโดยตรงในการจดการแ ละแกไขผลกระทบทเกดขน รวมทงการฟนฟหรอเยยวยา

ความสญเสยหรอความเสยหายทเกดขนแกเหยออาชญากรรมดวย ในกระบวนการยตธรรมทาง

อาญาสนบสนนใหชมชนเขามามสวนรวมใหผกระทาผดรบผดชอบและเยยวยาใหแกผทไดรบผลราย

เนนหนกและใหความสาคญแกก ารทผกระทาผดยอมรบผดชอบในสงทไดกระทา รวมทงการแกไข

มากกวาการลงโทษทรนแรงคานงถงความรบผดชอบของชมชนในการสรางสภาพแวดลอมทมผลตอ

พฤตกรรมของผกระทาผด (ชาญเชาวน ไชยานกจ. 2545: 5)

26

หลกการและแนวคดของความยตธรรมเชงสมานฉนทจงเปนค วามยตธรรมเพอสงคม

โดยสวนรวมทมงเนนความเอออาทร และสมานฉนทใหเกดขนระหวางเหยอและผกระทาผด

ตลอดจนชมชนหรอสงคมโดยสวนรวม

2.5 ขนตอนการทางานของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

ในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในทางปฏบตนน รอน แคสเซน

(จฑารตน เอออานวย . 2548: 8; อางองจาก Ron Claassen. 2000) ผอานวยการศนยศกษาสนตวธ

และความขดแยง มหาวทยาลยเฟสโน แปซฟค แคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา ไดเสนอขนตอนการทางาน

ของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทซงเรยกวา กระบวนการสรางความสมานฉนท(a peacemaking

process) ไว 6 ขนตอน ดงน

1) การเชญชวน (invitation/safety) การเชญหรอแนะนาใหผมสวนเกยวของ ซงไดแก

เหยออาชญากรรม ผกระทาผด และผสนบสนนของทงสองฝายใหตกลงใจทจะเขารวมการประชม

หรอกลาวอกนยหนงคอเ ขารวมในกระบวนวธเชงสมานฉนททผประสานงานจดขน โดยชใหเหน

ความสาคญของการทท งสองฝายจะไดใชเวทนในการแกปญหาความขดแยง ทาความเขาใจถงความ

เสยหายทเกดขนและแสดงความรบผดชอบเยยวยาชดใชความเสยหายดงกลาว

2) รบทราบกฎเกณฑพนฐาน (ground rules) ผเขารวมประชมพงตระหนกวามกฎเกณฑ

พนฐานทสาคญๆ บางประการซงเปนขอตกลงรวมในการดาเนนกระบวนวธเชงสมานฉนท ไดแก

การดาเนนการทเปนไปตามขนตอนทกาหนด การแสดงสทธในการตอบปฏเสธไดตลอดเวลาเมอ

รสกวากระบวนการทดาเนนนนไม ยตธรรมสาหรบตน การไมพดสอดแทรกในขณะทอกฝายหนง

กาลงพด และเตมใจทจะดาเนนกระบวนวธไปสขอสรป

3) บรรยายความรสก การสรป และการตระหนก (describe, summarize, and recognize)

ขนตอนนเปนกระบวนวธทางจตวทยาทผลดกนเปนผพดและผฟง โดย ผฟงจะเปน ผสรปความ

ภายหลงจากทจบการฟง ซงทาใหเกดการเรยนรเชงตระหนก ซงมรปแบบของการสนทนา ดงน

คนแรก: บรรยายเกยวกบปญหา ความขดแยง หรอความไมยตธรรมทประสบ

คนทสอง: สรปความ

จากนนพจารณาวาจากประ สบการณดงกลาวตางตระหนกถงคณคา ความหมาย

ความรสก ความเสยหายทอกฝายประสบหรอไมอยางไร ถายงไมเปนทประจกษใหยอนกลบมา

ดาเนนกระบวนการในขนตอนนซาอกครง

4) แสวงหาความลงตวในขอตกลง (search for agreement)

1. บรณาการหลกความยต ธรรม (restore equity) เปนขนตอนททาการสอบถามวา

จะสามารถแกไขเยยวยาความเสยหายไดอยางไรในขณะน ในวธทางทเปนไปได

2. แสดงเจตนาใหความมนใจในอนาคต (clarify future intentions) เปนขนตอนท

สอบถามวาจะสามารถปองกนไมใหเกดเหตการณเชนนอกในอนาคตไดอยางไร

27

5) สรปขอตกลงและแสดงความยนด (summarize agreement and congratulate) เปน

ขนตอนทเขยนสรปขอตกลง (ถาบรรลถงขอตกลง) กาหนดนดประชมเพอตดตามผล และแสดงความ

ยนดททกฝายใหความรวมมอ แตถายงไมสามารถบรรลถงขอตกลงใหยอนก ลบไปเรมทข นตอนแรก

อกครง

6) ตดตามผล (follow-up) เปนขนตอนทตดตามตรวจสอบดวามการรกษาสญญาดวย

การปฏบตตามขอตกลงทไดตกลงกนไวหรอไม ถาไดรบรายงานวามปญหาเกดขนใหยอนกลบไปเรม

กระบวนการใหมอกครง

มขอสงเกตวาขนตอนการทา งานของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทดงกลาวเปนการ

นาความรเชง สหวทยาการ (interdisciplinary) มาใชในการแกปญหาความขดแยง ความไมยตธรรม

อนเกดจากอาชญากรรม โดยมการนาทฤษฎทางจตวทยาการใหคาปรกษา (counseling psychology)

ของ Roger ซงเปนทฤษฎในระดบปฏบตทใชปฏบตอยในโรงเรยน และในวงการจตบาบดมาประยกตใช

กบสถานการณอาชญากรรมทเกดขนจรง ดวยการจดใหมการเผชญหนากนในกลมภายใตการ

ประสานงานและกากบดแลของเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมโดยมขอบเขตความเหมาะสมตาม

กฎหมายเปนเกณฑประกอบการพจ ารณา ขณะเดยวกน ทงเหยออาชญากรรมและผกระทาผดตาง

กมทางเลอก ทจะกลบไปใชการดาเนนคดตามกระบวนการยตธรรมกระแสหลกไดตลอดเวลาไมวา

จะนาวธการเชงสมานฉนทมาใชในขนตอนใดของกระบวนการยตธรรมกตาม

2.6 หลกเกณฑสาคญ 5 ประการของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (วนชย

รจนวงศ. 2547: 5)

1) เนนทความเสยหายและความตองการของผเสยหาย อนเปนผลตอเนองมาจาก

ความเสยหายทเกดจากการกระทานน รวมทงความตองการของชมชนและผกระทาผด

2) จดการกาหนดภาระหนาทในการแกไข ซงเปนผลมาจากการทาใหเกดความเสยหายนน

ไดแก ภาระหนาทของผกระทาผดรวมทงภาระหนาทของชมชนและของสงคมในการแกไข เยยวยาท

เกดจากความเสยหายดวย

3) ใชกระบวนการเปดโอกาสใหเขามามสวนรวม และเปนกระบวนการททกฝายมสวน

รวมในกระบวนการนน

4) ใหทกฝายทมสวนไดเสยในสถานการณนน เขามามสวนเกยวของ ซงรวมทงผเสยหาย

ผกระทาผด สมาชกของชมชนและสงคม

5) พยายามหาทางทาสงทเสยหายไปใหกลบคนดดงเดม

มขอคดเหนวา การนาความยตธรรมเชงสมานฉนท มาใชในกระบวนการยตธรรม

สาหรบเดกกระทาผดวาข นอยกบความรวมมอดวยความสมครใจของทกฝายทเกยวของ ผเสยหาย

ชมชน และเจาหนาทของรฐในกระบวนการยตธรรม ซงมเงอนไขสาคญ 3 ประการ คอ (วนชย รจนวงศ.

2547: 5; อางองจาก จฑารตน เอออานวย. 2545)

28

1. ผเสยหายหรอเหยอมความสมครใจ ตองการใหผกระทาผดแสดงความรบผดชอบใน

การกระทา

2. สานกและศกยภาพชมชนตองพจารณาองคประกอบสาคญ 2 ประการ คอ

2.1 สานกของชมชน ชมชนคดวาเดกเปนสมบตของชมชน เปนสมบตของชาต

บานเมอง เมอเดกมปญหา ชมชน และสงคมตองเขาไปชวยเหลอแ กไขปญหานน ดวยจตสานก

เชนนกจะเอออานวยตอกระบวนการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช

2.2 ศกยภาพของชมชน พจารณาวาชมชนเขมแขงหรอไม พลเมองมความกระตอรอรน

สนใจทจะแกปญหาสงคมและชวยงานสาธารณะหรอไม

ความหมายของชมชนในทน คอ ชมชน ทมความรสกนกคดของความเปนชมชน

มกจกรรมรวมกน มการประชมพบปะสงสรรคกนดวยกจกรรมทางศาสนา หรอกจกรรมอนๆ เพอสงคม

ซงมลกษณะความเปนชมชนตามหนาท (Functional Community)

3. บคลากรในกระบวนการยตธรรมตองยอมรบศกยภาพของชมชน และยนยอมลดทอน

อานาจใหชมชน เมอบทบาทของประชาชนเพมขน บทบาทของรฐกตองลดนอยลง

2.7 รปแบบในการจดการเดกและเยาวชนกระทาผดในปจจบนม 4 รป ไดแก (วนชย

รจนวงศ. 2547: 3; อางองจาก จฑารตน เอออานวย เรยบเรยง. 2545)

1. รปแบบกฎหมาย (Legalistic Model) คอ เมอเดกกระทาผดกใชกฎหมายบงคบ

เชนเดยวกบการกระทาผดของผใหญ เดกกระทาผดในหลายประเทศตองไดรบโทษและผานกระบวนการ

ยตธรรมเชนเดยวกบผใหญ

2. รปแบบการสงเคราะห (Welfare Model) แนวคดนเหนวาเด กกระทาผดเพราะ

สภาพสงคมแ วดลอม เดกจงไมควรไดรบโทษ แตควรไดรบการสงเคราะห วธการนเมอใชไประยะ

หนงกพบวาการสงเคราะหทาใหเดกรสกวาไมตองรบผดชอบตอการกระทาของตน

3. รปแบบผสม (Co-operative Model) เปนการผสมผสานของสองรปแบบขางตน คอ

การลงโทษตามกฎหมายดวย และใหสวสดการและการสงเคราะหดวย ซงประเทศไทยใชแบบน

4. รปแบบการมสวนรวม (Participative Model) คอการทผมสวนไดเสยทงหมดทง

ผกระทาผด เหยอ ชมชน และรฐเขามาม สวนรวมแกไขปญหาเดกกระทาผ ดและหาทางออกเพอ

บรณาการเดกกลบคนสชมชน ซงความยตธรรมเชงสมานฉนทจดอยในรปแบบน

2.8 ประเภทคดทสามารถใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

กตตพงษ กตยารกษ (2545: 15-16) ระบวาอนทจรงแลวไมไดมกฎเกณฑกตกาวา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทใชไดกบความผดเลกนอยเท านน ดงเชน ในราวนดา Bishop

Rismond TuTu ใหสมภาษณวาไดนาเอาเรอง restorative justice ไปใชเพอสรางสมานฉนทในระหวาง

เผาพนธในราวนดา ในแคนาดาไดมการใชในกรณการประพฤตมชอบของเจาหนาทของรฐ ในเทกซส

ไดใชในคดฆาตกรรมเพอใหเหยอทมชว ตหลงเหลออยหรอผเปนญาตไดมโอกาสพบกบผกระทา

ความผด เพอสรางความรสกทดข น

29

อยางไรกตามในสงคมโลกสวนใหญนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชกบ

ความผดประเภททเดนชด ไดแก

1. ความผดทเดกหรอเยาวชนเปนผกระทา (juvenile delinquents)

ประเทศออสเตรเลยและนวซแลนดมการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบคดท

เดกและเยาวชนเปนผกระทาผดโดยระบบกฎหมายกาหนดไว ในหลายๆ ประเทศในยโรป เชนใน

องกฤษ เยอรมน ออสเตรย ฯลฯ รวมทงแคนาดา และสหรฐอเมรกากใชเปนวธนเปนหลกเพมมากขน

สวนรปแบบทใชจะมลกษณะเชนเดยวกนคอใชรปแบบการประชมกลมครอบครว (family group

conferences หรอ FGC s) ซงจะกลาวถงรายละเอยดของรปแบบตาง ๆในชวงตอไป

2. ความผดจากความรนแรงในครอบครว (domestic violence)

กรณความรนแรงในครอบครวนเปน ปญหาสงคมกงอาชญากรรม ทตองใชชองทางพเศษ

ของกระบวนการยตธรรม หรอใชกระบวนการยตธรรมทมลกษณะเฉพาะ เพอใหความสาคญกบ เหยอ

หรอผเสยหาย ในฐานะประธานของปญหามากยงขนกวาเดม โดยคานงถงความรสกนกคดของ

ผเสยหายและแสวงหาวธการทจะใหผกระ ทาผดเยยวยาชดใชและปรบปรงนสยความประพฤตอ ยาง

เปนรปธรรมมากยงขน ซงกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท เปนทางเลอกหนงทสามารถนามาใชกบ

เรองนได

3. ความผดอาญาตอสวนตวหรอความผดอาญาทยอมความกนได

คดอาญาประเภทนเปนความผดทกฎหมายบญญตไวโดยเฉพาะใหเปนความผดอนยอม

ความกนได ซงโดยปกตจะมลกษณะทกระทบกระเทอนตอสทธสวนบคคลมไดกระทบกระเทอน

สาธารณชน กฎหมายจงยนยอมใหถอนคารองทกขหรอยอมความกนไดและเมอยอมความกนแลว

ผเสยหายจะนาคดมาฟองรองอกไมได คดอาญาประเภทความผดท ยอมความกนไดตามประมวล

กฎหมายอาญาของไทย ไดแก ความผดฐานขมขนกระทาชาเรา (มาตรา 276 วรรค 1) ความผดฐาน

อนาจาร (มาตรา 278 และ มาตรา 284) ความผดฐานทาใหเสอมเสยเสรภาพ (มาตรา 309 วรรค 1)

ความผดฐานหนวงเหนยวกกขงผอน (มาตรา 310 วรรค 1 และ มาตรา 311 วรรค 1) ความผดฐาน

หมนประมาท (มาตรา 326-328) ความผดฐานฉอโกง (มาตรา 341-342, 344-346 และ มาตรา 349-350)

ความผดฐานยกยอกทรพย (มาตรา 352-355) ความผดฐานทาใหเสยทรพย (มาตรา 358-359)

ความผดฐานบกรก (มาตรา 362-364) ฯลฯ

นอกจากน ยงมความผดทกฎหม ายกาหนดใหเปนความผดอนยอมความได

นอกเหนอจากทกลาวมาแลว เมอเหยออาชญากรรมและผกระทาผดเปนญาตกนตามมาตรา 71 ไดแก

ความผดฐานลกทรพย (มาตรา 334-335) ความผดฐานวงราวทรพย (มาตรา 336 วรรค 1) ความผด

ฐานฉอโกงประชาชน (มาตรา 343) ความผดฐานรบของโจร (มาตรา 357) ความผดฐานทาใหทรพยทม

ไวเพอสาธารณประโยชนเสยหาย (มาตรา 360)

30

4. ขอพพาททางแพงเกยวเนองทางอาญา

การกระทาผดบางอยางผกระทามความผดทงทางแพงและทางอาญา เนองจากการกระทา

นนเขาองคประกอบความผดทางอาญาในขณะเดยวกนยงทาใหผอ นไดรบความเสยหายดวย ลกษณะ

ของการกระทาทเปนความผดทางแพงเกยวเนองทางอาญา หรอกลาวอกนยหนงคดแพงเกยวเนอง

คดอาญานน ผกระทาผดตองรบผดตามกฎหมายอาญาและยงตองชดใชคาเสยหายหรอคาสนไหม

ทดแทนใหกบผเสยหายอกดวย เพราะฉะนนขอพพาทในลกษณะนจะระงบลงไดกตอเมอคพพาทตกลง

ประนประนอมกนทงคดอาญาและคดแพงดวย

5. ความผดเลกนอยเพอหลกเลยงการจาคกระยะสน

คดอาญาประเภทนเปนความผดประเภททแมจะมโทษเพยงเลกนอยเทานน แตกฎหมาย

มไดบญญตใหเปนคดความผดอนยอมควา มกนได เพราะถอวาเปนความผดตอแผนดน ทาใหตองม

การดาเนนกระบวนพจารณาคดไปตามลาดบขนตอน แตหนวยงานในกระบวนการยตธรรมแตละลาดบ

ไดแก ตารวจ อยการ และศาลอาจใชดลพนจเพอเบยงเบนคดประเภทนออกนอกกระบวนการตาม

อานาจทกฎหมายกาหนดไวไดเชนกน ท งนเพอหลกเลยงการใชโทษจาคกระยะสนอนกอใหเกดผล

เสยหายแกผกระทาผดและสงคมมากกวา รวมทงลดความแออดในเรอนจาไดทางหนง ความผด

คดอาญาเลกๆนอยๆประเภทนไดแกความผดทมโทษจาคกไมเกน 3 ป

2.9 ขนตอนของกระบวนการยตธรรมทสามารถใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทได

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนมาตรการทสามารถใชไดในทกขนตอนทงกอน

พจารณาคด ระหวางการพจารณา และภายหลงจากการพพากษาคด ดงน (จฑารตน เอออานวย .

2548: 22)

1. ขนตอนกอนคดความเขาสกระบวนการยตธรรม

มการใชวธการเชงสมานฉนทโดยชมชนสาหรบคดความอาญาบางประเภททไมรายแรง

กอนมการรองทกขกลาวโทษตอเจาพนกงานสอบสวน เชน ประเทศฝรงเศสจะใชรปแบบทเรยกวา

คณะกรรมการบรณาการชมชน (community reparative boards) เปนจานวนมาก

2. ขนตอนเมอคดความเขาสกระบวนการยตธรรมและกอนพพากษาคด

มการใชวธการเชงสมานฉนทในชนพนกงานสอบสวน ชนพนกงานอยการ กรณมความเหน

สมควรสงฟอง (อาจใชหลกการดาเนนคดอาญาตามดลพนจ การชะลอการฟอง ฯลฯ) และชนพจารณา

คดของศาลกอนทจะมคาพพากษาอยางหนงอยางใด โดยในประเทศตะวนตกสวนใหญใช พนกงานคม

ประพฤต หรอ นกสงคมสงเคราะห ดาเนนกระบวนวธการสมานฉนท โดยใชรปแบบการพจารณาแบบ

ลอมวง (sentencing circles) สาหรบกรณผกระทาผดเปนชนพนเมองในประเทศแคนาดา และสหรฐ

อเมรกาบางมลรฐ และใชรปแบบการไกลเกลยเหยอ-ผกระทาผด (victim-offenders mediation หรอ

VOM) อยางกวางขวางสาหรบผกระทาผดทเปนผใหญทงในยโรปและอเมรกา

31

3. ขนตอนหลงการพจารณาคด

ในยโรป ทวปอเมรกาเหนอ และทวปออสเตรเลยมการใชวธการเชงสมานฉนทในชน

ราชทณฑอยางกวางขวางเชนกน โดยใชเมอมการจาคกผกระทาผดไประยะหนงแลว เมอผกระทาผด

ไดรบการพกการลงโทษ และในชวงกอนทผกระทาผดจะสนสดการรบโทษจาคกกลบคนสชมชน โดยใช

รปแบบการไกลเกลยเหยอ-ผกระทาผด (victim-offenders mediation หรอ VOM) เชนกน

3. ปรชญาแนวคดทฤษฎทเกยวกบการประชมกลมครอบครว และชมชน

การปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผด ตงแตในอดตจนถงปจจบนเปนกระบวนทศนท

ใชทฤษฎอาชญาวทยากระแสหลกในการจดแบงวธการปฏบตตอเ ดกและเยาวชนทกระทาผดออกเปน

2 ประเภทใหญ คอวธการปฏบตตอเดกและเยาวชนในสถาบนแบบปด (Non-institutional Treatment) และ

วธการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผดในชมชน (Community Based Treatment) หรอวธการ

ปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผดโดยไมใชสถาบนแบบปด

ในปจจบนยงมวธการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระทาผดวธการอนๆ อกมากมาย นอกจาก

การแบงเดกและเยาวชนทกระทาผดโดยใชอสรภาพเปนเกณฑ ซงเปนวธการทมลกษณะไมแบงแยก

เดกและเยาวชนท กระทาผดออกจากครอบครวและชมชน ไมกดกนเดกและเยาวชนทกระทาผดออกไป

จากสงคม และไมเลอกใชวธการ ทเหนว าจะสรางความขดแยงแกคกรณหรอผเสยหายมากขน ซง

เปนทรจกกนแพรหลายในนามของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice)

ซงวธการดงกลาวน จะใชทฤษฎอาชญาวทยาแนวสนตม (Peacemaking Criminology) และอย

ภายใตกระบวนทศนการไมใชความรนแรง (Non - violence paradigm) ความสาคญของความยตธรรม

เชงสมานฉนทในคดเดกและเยาวชนเชงสมานฉนทคอการสรางความปรองดองในสงคม โดยให

ผเสยหายไดรบความพงพอใจ และผกระทาผดสานกถงผลรายทเกดขนจากการกระทาของตนและ

แสดงความรบผดชอบโดยการบรรเทาผล รายจากการกระทานน สวนวธการสรางสมพนธภาพทดหรอ

ปรองดองกนโดยการนาผเสยหาย เดกและเยาวชนทกระทาผด ครอบครว และชมชนเขามามสวนรวม

ในกระบวนการทหลากหลายวธทสามารถเลอกใชตามความเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพการณ

สภาพสงคม วฒนธรรม เศรษฐกจ การเม อง ตลอดจนสภาพปญหาทเกดขน โดยมรปแบบของ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนททเปนทยอมรบกนทวไป ม 4 วธการคอ ดงทกลาวมาแล วขางตน

ไดแก

1. การไกลเกลยระหวางผเสยหายและผกระทาผด (Humanistic mediation)

2. คณะกรรมการการฟนฟชมชน (Community reparative board)

3. การประชมกลมครอบครว (Family group conferencing)

4. การพพากษาโตะกลม (Circle Sentencing)

ในการศกษาวจยครงนจะขอกลาวถงเฉพาะการประชมกลมครอบครว (Family group

conferencing) เทานน

32

ปรชญาของวธการประชมกลมครอบครว คอ เมอมการใหขอมลตางๆ ทเกยวของ

โดยตรงกบเรองราวทเกดขนแกครอบครวแลว ครอบครวสามารถวางแผนทจะปกปองสวสดภาพของ

ตนเองไดดกวานกวชาชพ เพราะครอบครวจะเขาใจตนเอง รปญหาจดออนและทรพยากรของตน

ดกวาทจะใหนกวชาชพเขามาจดการ เดกและเยา วชนตองการความรสกเปนสวนหนงของชมชน

มเอกลกษณและม ความมนคงอยในครอบครวของตน ซงการจดการกบปญหาอาจมหลายรปแบบ

ครอบครวจะดกวานกวชาชพในการหาแนวทางในการแกไขโดยจะใหสมาชกคนอนๆ ในครอบครว

เขามามสวนรวมอยางเขมแขง จรงจงกบปญหาข องเดกและเยาวชนจงควรตองใหครอบครวเขามา

จดการกบปญหาของเดกดกวามอบใหเปนภาระหนาทในการดแลนใหกบรฐ (วนชย รจนวงศ. 2547: 7)

การจดเตรยมพนฐานอนสาคญสาหรบการทาความเขาใจและหลกการของกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทในการประชมกลมครอบครวทสาคญมดงน

1. การชวยผกระทาผดใหยอมรบผดและรบผดชอบตอการกระทาของเขา

2. อนญาตใหผเสยหายเขามสวนรวมอยางเตมท

3. ดาเนนการประชมจะเนนไปในทศทางทการแกไข และฟนฟความเสยงทเกดขน

ทฤษฎตางๆ ทเกยวของ

ประกอบดวยทฤษฎตางๆ ดงน

ทฤษฎความเปนกลาง องคประกอบหลกทางดานจตวทยาในการประกอบอาชญากรรม

เรยกกนวา “เทคนคความเปนกลาง ” ซงเปนทฤษฎความเปนกลางนเปนกระบวนการของการรบร

และทาความเขาใจ ผกระทาความผดจะกลาวปฏเสธในพฤตกรรมของตนหรอปฏเสธโดยบอกปด

ลกษณะความเปนอาชญากรของตน

ทฤษฎความเปนกลางอาจรวมถงยทธวธดานอนดวย (กรมพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน. 2547: 4) เชน

• การปฏเสธความเสยหาย (Denial of harm) การโตเถยงวาความผดทเกดขนมได

ทาใหผใดเจบปวดเสยหาย เพราะวาสงเหลานนสามารถชดเชยได (เชน ดวยเงนประกน) หรอบาดแผล

ทเกดกหายไดในเวลาอนสน

• การปฏเสธความรบผดชอบ (Denial of responsibility) การกลาวอางวาการ

กระทาของบคคลหนงเปนผลทตามมาอนเกดขน นอกเหนอความสามารถในการควบคมของอก

บคคลหนง (เชน ความยากจน, มนเมาสรา)

• การปฏเสธถงตวผเสยหาย (Denial of victim) การยนยนวาบาดแผลและ

ความเจบปวดทเกดขนเปนรปแบบหนงของการลงโทษอนถกตองแลวตอบคคลในบางชนชน (เชน

ผมความเบยงเบนทางเพศเกยหรอเลสเบยน หรอผคนในบางเชอชาต)

• การมงใหความสาคญตอบทบาทของบคคลอน (Focusing on others’ roles) การ

เปลยนจดความสนใจจากตวเดกและเยาวชนกระทาผดไปสพฤตกรรมของบคคลอน (เชน การทผเสยหาย

ลมกญแจเอาไวในรถเอง)

33

• การอทธรณผมชนชนสงกวา (Appeal to higher loyalties) การถกเถยงถงความ

ตองการของบางบคคล หรอบางกลม (เชน ครอบครว กลมเพอน กลมคนสนท) ทตองใหความสาคญ

มากอนความตองการของสงคม

• การปฏเสธความตงใจ (Denial of intent) การโตเถยงวาสงทกระทาลงไปมไดตงใจ

ใหเกดความเสยหายขน

ทฤษฎของความเปนกลางจะเกดขนกอนทจะกระทาความผด ซงแตกตางไปจากการให

เหตผลวาเกดขนภายหลงจกทไดกระทาผดไปแลว ซงผลจากการศกษาไดชใหเหนวาการกลาวถอยคาท

แสดงความเปนกลางของผกระทาผดจะเกดขนบอยๆ และมความเปนสากล ซงไมวาทฤษฎความ

เปนกลางจะเปนผลมาจากสาเหตอนหรอไมกตาม สงทเปนสงกดขวางอนสาคญทปองกนผก ระทาผด

ไมยอมรบผด และการปองกนตนเองถงผลลพธทตามมาจากพฤตกรรมของตนเอง

จดมงหมายทสาค ญของการประชมกลมครอบครวกคอ การเปดโอกาสใหผกระทาผดได

ยอมรบผดและรบผดชอบตอการกระทาของตน รวมถงการทาความเขาใจวาการกระทาของตนได

สรางความเจบปวด และความเสยหายใหกบผอนอยางไรบางดวย หากวาผกระทา ผดใชกลไกตาม

ทฤษฎความเปนกลาง อาจเปนสาเหตทาใหการประชมกลมครอบครวเกดขนไดเพยงบางโอกาสเทานน

อกทงหากเปนการเผชญหนากนระหวางผเสยหายทมอายมากกวาผกระทาความผดแลวกจะเปนการ

ยากสาหรบเดกเยาวชนผกระทาผดในการรกษาไวซงเหตผลในการกระทาผดของตน เชน “ตวเดก

เองเปนผวางงานและยากจนสวนเจาของบาน (ผเสยหาย) มงานทาและรารวย ” โดยทผเสยหายจะม

ภาพลกษณของผกระทาผดไวในความคดวาจะตองมบคลกลกษณะเปนผกระทาผดกฎหมายตอดาน

สงคม และมพฤตกรรมทเบยงเบน ซงลกษณะเหลานเองทจะทาใหผเสยหายเกดความรสกกลววา

ผกระทาผดอาจจะหวนกลบมาอก ดงนนการประชมกลมครอบครวจงเปนการเปดโอกาสใหผเสยหาย

ไดคนพบภาพทมความสมบรณยงขนของผกระทาความผด โดยมากแลวภาพทผเสยหายจนตนาการ

ไวเกยวกบผกระทาผดจะแตกตางกน ผเสยหายจะคนพบถงความประมาท ความเปนเดกทขาด

ความอบอนจากครอบค รวหรอมาจากครอบครวทมปญหา สงเหลานทาใหผเสยหายกลบมามองเดก

และเยาวชนกระทาผดใหมอกครงวา เดกและเยาวชนเหลานมปญหามากนอยแคไหน

การประชมกลมครอบครวจงเปนการเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนผกระทาผดไดทาความ

เขาใจโดยตรงถงพฤตกรรมของตนซงม ผลกระทบตอบคคลอนอยางไรบาง ซงเทคนคทฤษฎความ

เปนกลางทเยาวชนกระทาผดนามาใชเพอชวยลดผลกระทบของพฤตกรรมของตนทมตอบคคลรอบ

ขาง (กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. 2547: 10)

34

4. การประชมกลมครอบครวในตางประเทศ การศกษาวจยนไดทาการศกษาการประชมกลมครอบครวของประเทศนวซแลนดซงถอ

กาเนดการประชมกลมครอบครวขนโดยใหความสาคญในบทบาทของครอบครวและชมชนในการ

จดการกบเดกทกระทาผด นอกจากนประเทศออสเตรเลยกไดนาเอาการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนมาใชเชนเดยวกน ซงไดใหความสาคญอยางมากกบบทบาทของเหยออาชญากรรม (สมาล

วงษวทต; และคณะ. 2551: 39-44)

4.1 การประชมกลมครอบครวของประเทศนวซแลนด

ประเทศนวซแลนด ไดมการอภปรายกนอยางมากตงแตป ค.ศ. 1980 เปนตนมาถง

วธการทรฐจะใชในการพจารณาตดสนเดกและเยาวชนทกระทาผด และบทบญญตเกยวกบเดกท

กระทาผดและครอบครวของเดกควรเปนอยางไร รวมทงวธการทรฐปกปองคมครองดแลเดกทถก

กระทาละเมดและถกทอ ดทงดวย ซงกอใหเกดประเดนทเปนทยอมรบกนวา เดกและเยาวชนควรจะ

ไดรบการแกไขดวยความรวมมอระหวางรฐและครอบครวโดยมความมงหมายทจะใหครอบครวม

ความรบผดชอบในการแกไขพฤตกรรมของเดก โดยจากดอานาจของหนวยงานในกระบวนการ

ยตธรรมในขณะเดยวกน รฐตองใหการชวยเหลอครอบครวและสนองตอบตอความตองการของเดก

และเยาวชนในวธทสามารถปฏบตได และมความเหมาะสมทางวฒนธรรม

การประชมกลมครอบครวในประเทศนวซแลนด ใชวธการใหครอบครวและชมชนเขา

มามบทบาทสาคญในการแกปญหาเดกกระทาผด โดยครอบครวนนนอกจาก พอแมแลว ยงรวมถงพ

นองลงปานาอา ปยาตายาย เปนลกษณะครอบครวใหญ ในกรณทไมมพอแม ใหภาครฐ เชนกรม

ประชาสงเคราะหเขามาทาหนาทแทนเปนผปกครองเทยม ซงครอบครว มโอกาสรบรพฤตกรรมของ

ลกหลานของตนเอง เพราะบอยครงทพฤตกรรมของเดกเมออย ในครอบครวและในโรงเรยนแตกตาง

กน บางครงการประชมกลมครอบครวทาใหรวาครอบครวปลอยปละละเลยเดกหรอเขมงวดกบเดก

มากเกนไป จะทาใหครอบครวเกดความเขาใจในตวเดกมากขนสามารถนาไปปรบพฤตกรรมการ เอา

ใจใส และดแลเดกใหดยงขน ชมชน หมายถง คร กานน ผใหญบาน การปฏบตงานของชมชนเพอ

แกไขเดกและเยาวชนทกระทา ผด และเปนการแกไขปญหาความขดแยงในสงคมอ นเนองมาจาก

อาชญากรรม โดยมเปาหมายเพอปกปองคมครองสงคมใหเกดความยตธรรม

การประชมกลมครอบครวของประเทศนวซแลนดถกนามาใชดาเนนการโดยก ฎหมาย

ทชอวา Children, Young Persons and Their Families Act 1989 กฎหมายฉบบนไดกาหนดเรอง

การดแลเดกและเยาวชนไวเปนสองสวน คอ สวนการดแลคมครองเดกและเยาวชนกบสวนงาน

ยตธรรมเยาวชน บทบญญตในสวนการดแลและคมครองเดกและเยาวชนนนอานาจในการเขา

แทรกแซงของรฐถกจากดใหใชเฉพาะในกรณฉกเฉนเทานน ครอบครวไดรบการสงเสรมใหแกปญหา

ของตนเอง บทบาทของหนวยงานทเกยวของมเฉพาะการชวยเหลอครอบครวในการคมครองดแล

บตรหลานของตนเทานน แตไมมอานาจแทรกแซงหรอตดสนใจแทนครอบครว บทบญญตในสวน

ของงานยตธรรมเยาวชนนน จะเนนใหผเยาวทกระทาผดไดรบผดชอบในการกระทาของตนและให

ครอบครวไดเขามาจดการกบการกระทาผดของเดกและเยาวชน โดยครอบครวควรจะประสานกบ

ผเสยหาย ตารวจ ในการรวมกนทาคาตดสน

35

นอกจากนกฎหมายยงมงเนนทบทบาทความคดเหนของครอบครวในการรบผดชอบตอ

สงทเกดขนจากการกระทาของบตรหลานตน ไปพรอมๆ กบการคมครองสทธเดกและผเสยหาย

ความรวมมอระหวางรฐและชมชนในสดสวนทเหมาะสม ตามกฎหมายฉบบน การประชมกลม

ครอบครวสามารถนามาใชไดทงในสวนงานดแลและคมครอ งเดกและในสวนงานยตธรรมทางอาญา

สาหรบเดกและเยาวชน การประชมกลมครอบครวในสวนทเกยวกบการดแลและคมครองเดกจะถก

ดาเนนการโดยผประสานงานการดแลและคมครอง (Care and protection coordinator) ตามท

บญญตไวในสวนท 2 ของกฎหมายฉบบน ขณะทในสวนของงานยตธรรมเกยวกบเดกและผเยาวจะ

ดาเนนการโดยผประสานงานยตธรรมเยาวชน (Youth justice coordinator) ตามทบญญตไวในสวน

ท 4 บทบญญตของกฎหมายฉบบนจงตอบสนองทงในเรองของการอานวยความยตธรรมและการ

สงเสรมสวสดภาพเดกไปพรอมๆ กน ดงนน นบตงแตป ค.ศ. 1989 คดเกยวกบเดกและเยาวชน

ทงหมดทเขามาสเจาหนาทดานงานสวสดการเดกหรอเจาหนาทงานยตธรรมเยาวชนในนวซแลนดจง

อาจถกสงเขาสการประชมกลมครอบครว โดยผประสานงานยตธรรมเยาวชนหรอกรมสวสดการ

สงคม(the department of social welfare)

หลกทวไปของการอานวยความยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนด

ตามกฎหมายนน เดกหรอเยาวชนไมควรถกดาเนนคดอาญา หากยงมมาตรการทางเลอกอนทจะ

นามาใชแกคด เวนแตจะเปนเรองเกยวกบประโยชนสาธารณะทกฎหมายกาหนดไวเปนประการอน

ดงนน เดกหรอผเยาวทกระทาผดกฎหมายจะไดรบการปฏบตตามแนวทางตอไปน

(1) กรณความผดเลกนอย จะใชวธการตกเตอนโดยเจาหนาทตารวจ

(2) กรณความผดทรนแรงขน แตการดาเนนคดอาญาไมเปนประโยชนแกสาธารณะ

เจาหนาทตารวจจะสงตวเดกหรอผเยาวไปย งเจาหนาทชวยเหลอเยาวชน (Youth aid officer) เพอ

พจารณาหามาตรการทเหมาะสมมาใชกบเดกและเยาวชนเหลานนตอไป

(3) กรณทเปนความผดรายแรง ภายหลงจากทไดมการปรกษากบผชวยเหลอเยาวชน

และผประสานงานยตธรรมเยาวชนแลววาการดาเนนคดอาญาไมเปนปร ะโยชนตอสาธารณะ เดก

หรอเยาวชนจะถกใชวธการประชมกลมครอบครว

(4) หากการประชมกลมครอบครวไดขอเสนอแนะวาการดาเนนคดตอเดกหรอเยาวชน

จะเปนประโยชนตอสาธารณะ เดกและเยาวชนจะถกดาเนนการโดยศาลเยาวชนโดยใชวธการทเปน

การดแลและใหความคมครองแกเดกและเยาวชนเปนหลก

หากการประชมลมเหลวกอาจมการประชมใหมไดอกตลอดระยะเวลาทคดยงไมขนส

ศาลการประชมกลมครอบครวในปจจบนของประเทศนวซแลนดเปนมาตรการสาคญทใชในการดแล

และคมครองเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม

36

4.2 การประชมกลมครอบครวของออสเตรเลย

แนวคดเกยวกบการประชมกลมครอบครวในประเทศออสเตรเลยถกพฒนาขนโดย

ไดรบอทธพลมาจากการประชมกลมครอบครวในประเทศนวซแลนด ระยะแรกนามาใชเพอใหระบบ

การตกเตอนของเจาหนาทตารวจมประสทธภาพมากขน ตอมาไดนามาใชเพอวตถประสงคในกา ร

สรางความรบผดชอบใหแกผกระทาผดและการเยยวยาความเสยหายใหแกผเสยหายดวย เนองจาก

ในประเทศออสเตรเลย ใชระบบการตกเตอนของเจาหนาทตารวจ (Police cautioning) ในคด

ความผดเลกนอย สวนการประชมครอบครวจะถกใชในคดทมความรนแรงมากกวา ซงตางกบ

ประเทศนวซแลนด ตรงทประเทศออสเตรเลยจะไมใชการประชมกลมครอบครวกบคดทเปนความผด

รายแรงคดทเปนการกระทาผดซาหรอเปนผกระทาผดตดนสย ซงจะตองสงไปยงศาลเยาวชน

การประชมกลมครอบครวในประเทศออสเตรเลยมชอเรยกแตกตางกนออกไป เชน ใน

South Australia เรยกวา Family conferencing สวนท Queens Land เรยกวา Community accountability

conferences แมจะมชอเรยกแตกตางกนไป แตโดยทวไปการประชมกลมครอบครวในออสเตรเลย

ผจดการประชมกลมครอบครวจะเชญกลมบคคลทเกยวของใหมาอภปรายเกย วกบการกระทาผด

ผกระทาผดทรบสารภาพแลวจะถกเชญใหเขารวมประชม รวมถงบดาและมารดา และครอบครวของ

ผกระทาผด ผเสยหายและรวมถงผทผเสยหายไววางใจจะเขารวมในการประชมดวย โดยในการ

ประชมจะตองมเจาหนาทตารวจอยางนอย 1 คน ซงขนอยกบเขตอา นาจความรบผดชอบของแตละ

คด เจาหนาทตารวจจะมบทบาทในการประชมทแตกตางกนออกไป ในACT ตารวจเปนผจดใหมการ

ประชมโดยจะเปนทงผจดประชมและผดาเนนการประชม สวนในSouth Australia ผประสานงาน

ยตธรรมเยาวชน (ซงไมใชเจาหนาทตารวจ ) จะเปนผจดและดาเนนการประชม แตเจาหนาทตารวจ

จะตองเขารวมในการประชมดวย ในฐานะตวแทนของชมชนและจะมบทบาทในการตดสนใจหรอ

กาหนดผลการประชมดวย

การประชมกลมครอบครวในประเทศออสเตรเลยมการดาเนนการทงในระบบทเปน

นโยบายทองถน (Local policy) และระบบทมบทบญญตของกฎหมายรองรบ ในป ค.ศ. 1993 South Australia

ไดออกกฎหมาย the Young Offenders Act 1993 เพอจดโครงสรางของระบ บกระบวนการยตธรรม

เดกและเยาวชนขนใหม ซงไดมการรวมเอาแนวคดการประชมกลมครอบครวไวในกฎหมายฉบบน

ดวยในฐานะทเปนมาตรการอยางหนงในระบบการกลนกรองคดสามชน ไดแกการตกเตอน การประชม

กลมครอบครว และการดาเนนคดทางศาล สวนใน New South Walesการดาเนนการประชมกลม

ครอบครว ถกรองรบโดยกฎหมาย the Young Offenders Act 1997 ซงมผลใชบงคบในป ค.ศ. 1998

กฎหมายฉบบนไดสรางระบบทเป นกระบวนการทางเลอกแทนการดาเนนคดในศาลสาหรบเดกท

กระทาผดโดยใชวธการประชมกลมครอบครว การตกเตอนอยางเปนทางการ (Caution) และการ

ตกเตอนอยางไมเปนทางการดวยวาจา (Warning) แทนการใชกระบวนการทางศาล

37

(1) การประชมกลมครอบครวตามกฎหมาย the Young Offenders Act 1993

ใน South Australia

The Young Offenders Act 1993 มเจตนารมณทจะสรางหลกประกนใหกบเดกและ

เยาวชนทกระทาผด ใหไดรบการดแล แกไข และแนะแนวทางทจาเปนในการพฒนาเดกและเยาวชน

ใหกลบมาเปนสมาชกทดของชมชน เมอเดกและเยาวชนยอมรบวาไดกระ ทาผด ซงเปนความผด

เลกนอยและไมรายแรง เจาหนาทตารวจจะจดการกบคดนนได ดงตอไปน

(1) ใชวธการตกเตอนและกาหนดมาตรการใหเดกและเยาวชนปฏบตตาม มาตรการท

เจาหนาทตารวจสามารถจะกาหนดใหเดกและเยาวชนทาได ไดแก การใหเดกและเยาวชนขอโทษ

ผเสยหาย จายคาสนไหมทดแทน และทางานบรการชมชนเปนเวลาไมเกน 75 ชวโมง

(2) แจงไปยงผประสานงานยตธรรมเยาวชนเพอใชวธการประชมกลมครอบครว

(3) ดาเนนคดทางศาล

การตงขอหาแกเดกและเยาวชนจะกระทาไดตอเมอเดกและเยาวชนนนขอใหดาเนนการกบ

คดของตนโดยศาล หรอในกรณทเจาหนาทตารวจเหนวาการใชวธการประชมกลมครอบครวนนไม

เหมาะสมแกคด เนองจากเหนวาไมสามารถจดการไดดวยระบบการตกเตอน (Police cautioning)

เดกและเยาวชนนนไมปฎบตตามเงอนไขทกาหนด กระทาผดซาหรอมพฤตกรรมทแสดงความดอร น

กาวราวเกนกวาทจะใชมาตรการนได ซงเปนอานาจหนาททกาหนดวาคดใดควรจดการประชมกล ม

ครอบครวหรอคดใดจะสงฟองตอศาล โดยสงมายงผจดการประชม (Conference administrator)

เพอดาเนนการประชมตอไป ซงกอนทจะจดการประชมกลมครอบครวไดนน เดกและเยาวชนตองรบ

สารภาพกอนมฉะนนตองสงฟองตอศาล เพอใหมการพสจนความผดกนโดยศาล เมอศาลไดรบคดไว

แลวมอานาจสงใหดาเนนการกบคดนน โดยใชวธการในชนเจาหนาทตารวจหรอโดยการประชมกลม

ครอบครวกได

คดทสามารถใชวธการประชมกลมค รอบครวได ตองเปนคดทมความรนแรง หากเปน

คดความผดลหโทษจะใชระบบการตกเตอนของเจาหนาทตารวจ แตหากเปนคดทเปนความผดรายแรง

(Indictable offenses) คดความรนแรงในครอบครว คดลวงละเมดทางเพศ หรอเปนผกระทาผดซา

จะตองสงไปยงศาลเยาวชนไมสามารถ ใชวธการประชมกลมครอบครวได บคคลทมสทธเขารวมการ

ประชมกลมครอบครว ไดแก ผประสานงานยตธรรมเยาวชน เดกทกระทาผด และผปกครองผเสยหาย

ผปกครองของผเสยหาย (กรณทผเสยหายอายไมเกน 17 ป) และบคคลทเปนผชวยเหลอผเสยหาย

เจาหนาทตารวจ รวมทงบคคลอนทเดกทกระทาผดและครอบครวเหนวาเหมาะสม สวนนกสงคม

สงเคราะหจะเขารวมไดตอเมอเดกทกระทาผดยนยอมโดยไดรบความเหนชอบจากผปกครอง

กระบวนการประชมกลมครอบครวแบงออกเปน 3 ขนตอน คอ การแลกเปลยนขอมล

ระหวางผเขารวมการประชม การพจารณาหาทางแกปญหา และการใหความเหนชอบขอตกลงท

กาหนดขนในทประชม โดยตองมมตเปนเอกฉนท แตเจาหนาทตารวจและเดกทกระทาผดมสทธทจะ

คดคานผลทไดจากการประชม

38

(2) การประชมกลมครอบครวตามกฎหมาย the Young Offenders Act 1997

ใน New South Wales

เดกทมอายตงแต 10-18 ป ปขนไปอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบน การดาเนน

คดอาญาจะนามาใชกบเดกไดตอเมอไมมทางเลอกหรอวธการอนทเหมาะสมทจะนามาใชแกคด เดก

ทถกกลาวหาวาไดกระทาผดควรไดรบการจดการโดยชมชนของตนเพอเปนก ารชวยใหเดกสามารถ

กลบคนสชมชนไดอกครงและเปนการคงไวซงความผกพนของครอบครวและชมชน โดยพอแมหรอ

ผปกครองของเดกมบทบาทและมสวนรวมในกระบวนการยตธรรม และถอวาพอแมของเดกเปน

บคคลแรกทมความรบผดชอบโดยตรงตอการพฒนาเดก สวนผเสยหาย จะไดรบความคมครอง ม

สทธไดรบทราบขอมลเกยวกบเรองทตนจะตองเขาไปเกยวของหรอมสวนรวมและความเปนไปของ

การดาเนนการตางๆ

มาตรการทใชกบเดกทกระทาผดแทนการดาเนนคดอาญา ไดแก การตกเตอนทไม

เปนทางการ การตกเตอนอยางเปนทางการ และการประชมก ลมครอบครว โดยกอนทจะเรมตน

กระบวนการดาเนนคดอาญากบเดกทกระทาผด (Investigating official) ตองพจารณากอนวา

ความผดนนอยภายใตบงคบของกฎหมายฉบบนหรอไม จงพจารณาวาควรใชมาตรการตกเตอนแบบ

ใด หรอไม หรอควรสงคดไปยงเจาหนาทผเชยวชา ญดานเยาวชน (Specialist youth officer)เพอ

พจารณาวาจะจดการประชมหรอไม ซงคดทสามารถนาการตกเตอนทไมเปนทางการมาใชไดไดแก

ความผดเลกนอย เวนแตเปนความผดเกยวกบการประทษรายทมลกษณะความรนแรง หรอ

เจาหนาทตารวจเหนวาการใชมาตรการอ นจะมความเหมาะสมกวา สวนการตกเตอนทเปนทางการ

(Caution) เดกจะตองยอมรบผด ยนยอมทจะรบการตกเตอน และนามาใชในกรณทเจาหนาทตารวจ

เหนวาคดนนเหมาะสมทจะใชมาตรการน แตเดกทเคยถกใชมาตรการนมาใชแลวตงแตสามครงขนไป

ไมวาจะเปนความ ผดฐานเดยวกนหรอไมกตามจะไมถกนามาตรการการตกเตอนอยางเปนทางการ

มาใชอก อานาจในการใชมาตรการตกเตอนน เปนอานาจของเจาหนาทตารวจ รวมทง Director of

Public Prosecutions และศาลดวย ทงนโดยคานงถงความรายแรงของความผด การใชความรนแรง

ในการกระทาผด ความเสยหายทเกดขนแกผเสยหาย ประวตการกระทาความผดของเดก จานวน

ครงทเคยถกดาเนนการตามกฎหมายฉบบน และประเดนอนๆ ท Director of Public Prosecutions

หรอศาลคดวามความเหมาะสมกบพฤตการณเมอมการพจารณาเหนควรดาเนนการกบเดกทกระทา

ความผดโดยใชวธการประชมกลมครอบครวตามกฎหมายฉบบน ซงเมอไดมการใชมาตรการ

ตกเตอนในขอกลาวหาใดแลว จะไมมการดาเนนคดอาญาแกเดกในขอกลาวหาทไดทาการตกเตอน

ไปแลวอกตอไป

39

คดทสามารถจะดา เนนการประชมกลมครอบครวได ไดแก คดความผดไมร นแรง

(Summary offences) และความผดทตามกฎหมายวธพจารณาความอาญา (Criminal procedure

act 1986) หรอกฎหมายอนกาหนดใหสามารถกระทาได และบคคลทมสทธเขารวมการประชมกลม

ครอบครวได ไดแก เดกทกระทาผด ผดาเนนการประชม (Conference convener) สมาชกใน

ครอบครวของเดก หรอครอบครวขยาย ผใหคาปรกษาดานกฎหมาย เจาหนาทตารวจ เจาหนาท

ผเชยวชาญดานเยาวชน ผเสยหาย หรอตวแทนของผเสยหาย ผสนบสนนผเสยหาย และผดาเนนการ

ประชมอาจเชญบคคลอนๆ ไดดวย เชน สมาชกในชมชน ตวแทนของโรงเรยน ในกรณทเดกเรยน

อยในโรงเรยน นกสงคมสงเคราะห เจาหนาทททาหนาทสอดสองดแลเดก ในกรณทเดกถกคม

ประพฤตอยบคคลททาหนาทเปนผประสานงาน (Co-ordination) การประชมกลมครอบครว ไดแก

ผจดการประชม (Conference administrator) ทไดรบการแตงตง ตามกฎหมาย Public Sector

Management Act 1988 เพอดาเนนการใหเปนไปตามกฎหมาย Young Offenders Act 1977และ

ผดาเนนการประชม (Conference convener) ทผอานวยการงานยตธรรมเยาวชน (Director-General

of Juvenile Justice) แตงตงหรอเจาหนาทตารวจทไดรบการ แตงตงใหทาหนาทเปนผดาเนนการ

ประชม โดยการประชมจะจดขนในสถานทซงผจะเขารวมการประชมเหนชอบ แตตองไมใชทสถาน

ตารวจ ศาล หรอททาการของกรมยตธรรมเยาวชน (Department of Juvenile Justice)

การประชมกลมครอบครวสามารถดาเนนการกบเดกทกระทา ผดหลายคนในคราว

เดยวกนและขอหามากกวาหนงขอหากได และผจดการประชมเองหรอผเขารวมประชมอาจรอง

ขอใหมการจดประชมซาเพอพจารณาแผนหรอขอแนะนาใดๆ เพอใหความเหนชอบอกครงหนงกได

แตการจดประชมซาตองเปนประโยชนตอความยตธรรม หรอแผนหรอข อแนะนาใดไมเหมาะสม

หรอไมสามารถปฏบตได

5. ระบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย การประชมกลมครอบครวและชมชนเรมนามาใชในคดเดกและเยาวชนตงแตวนท 1 มถนายน

2546 โดยกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม ซงเปนรปแบบการมสวนรวม

(Participative model) โดยนามาใชในความผดทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวให

จาคกไมเกน 3 ป จะมโทษปรบหรอไมกตาม ผอานวยการสถานพนจมอานาจในการนาการประชม

กลมครอบครวมาใชแทนการเสนอความเหนใหฟองคดไปยงพนกงานอยการ ตามพระราชบญญต

จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 มาตรา 63 ซง

บญญตวา “ในกรณทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระทาผด เมอผอานวยการสถานพนจพจารณาโดย

คานงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพภาวะแหงจต นสย อาชพ

ฐานะ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชนและพฤตการณตางๆแหงคดแลวเหนวาเดกหรอ

เยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง และเดกหรอเยาวชนนนยนยอมทจะอยในความควบคม

ของสถานพนจแลว ใหผอานวยการสถานพนจแจงความเหนไปยงพนกงานอยการ ถาพนกงาน

เหนชอบดวยใหมอานาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนนได คาสงไมฟองของพนกงานอยการนนให

เปนทสด

40

การควบคมเดกหรอเยาวชนในสถานพนจตามวรรคหนง ใหมกาหนดเวลาตามทผอานวยการ

สถานพนจเหนสมควร แตตองไมเกนสองป

บทบญญตมาตรานมใหใชบง คบแกการกระทาผดทางอาญาทมอตราโทษอยางสงตามท

กฎหมายกาหนดไวใหจาคกเกนกวาหาปขนไป”

ในปจจบนไดนาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาปรบใช แมวาจะยงไมมกฎหมายท

บญญตไวโดยตรงอยางเชนของตางประเทศกตาม ซงผลของการนากระบวนการประชมกลม

ครอบครวและชมชนมาใชนนเปนทนาพอใจของทกฝาย ตอมาจงไดขยายอตราโทษเปนโทษจาคก

อยางสงไมเกน 5 ป และมการใหความสาคญกบชมชน โดยใหชมชนเขามามสวนรวมในกระบวนการ

ดงกลาว วตถประสงคของการประชมกลมครอบครวและชมชน คอ เพอเปนการเบยงเบนคดให ออก

จากกระบวนการยตธรรมปกต อนเปนการทาใหเดกและเยาวชนไมตองมมลทนหรอมตราบาปตดตว

ไป ซงจะสามารถทาใหเดกและเยาวชนทกระทาผดสามารถกลบคนสสงคมไดอกทงยงเปนการ

เยยวยาทางดานจตใจแกเหยออาชญากรรมและไดรบชดใชอนเปนการเยยวยาความเสยหาย ให

ชมชนเขามามสวนรวมในการรวมรบรปญหาและรวมกนแกไข

5.1 หลกการในการประชมกลมครอบครวและชมชนดงน (วนชย รจนวงศ. 2547: 7)

1. การประชมกลมครอบครวเปนมาตรการเสรมก บกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก

และเยาวชน โดยเฉพาะเดกและเยาวชนทไมไดทาความ ผดรายแรง และยงไดรบโอกาสโดยการให

เยยวยาความเสยหายดวยกระบวนการทางเลอกแทนกระบวนการยตธรรมปกต

2. เปนการใหโอกาสเดกและเยาวชนไดกลบตว แกไขความเสยหายทเกดจากการกระทา

ของตนโดยไมตองมตราบาปตดตวอนจะเปนผลรายตออนาคตของเดกและเยาวชน

3. เดกและเยาวชนตองรบสารภาพดวยความสมครใจและรบผดชอบตอการกระทาผด

ของตน

4. เดกและเยาวชนไดรบรผลกระทบตอเนองและความเจบปวดทผเสยหายไดรบจาก

การกระทาของตน

5. เดกและเยาวชนตองพยายามแกไขผลรายจากการกระทาของตนทเกดกบผเสยหาย

หรอผอน

6. ครอบครว (และชมชน ) ตองเขามามสวนรวมรบผดชอบกบการกระทาของเดกและ

เยาวชน

7. ผเสยหายจะตองมสวนในการใหขอมลความทกขหรอความเสยหายทไดรบและ

พดคยกบเดกและเยาวชนผตองหา

8. การขอโทษอยางจรงใจโดยเดกและเยาวชนท กระทาผ ดตอผเสยหายเปนปจจย

สาคญในความสาเรจ

9. อาจใหมการชดใชความเสยหายเปนทรพยหรอโดยการทางานชดใชหรอการกระทา

โดยทางอนแกผเสยหาย ตามความเหมาะสมหรอทางานบรการสงคม

41

10. ครอบครวเปนผประชมกาหนดโทษและมาตรการทจะแกไข เยยวยาเดกและ

เยาวชนนนเอง (ภายใตหลกการทวา : ไมมใครหวงดตอเดกและเยาวชนเกนกวาพอแมหรอครอบครว

ของเดกและเยาวชนเอง) แตมาตรการในการลงโทษและแกไขนนตองไดรบความเหนชอบจากทกฝาย

ทงผเสยหายและเจาหนาททเกยวของทกฝาย

11. เดกและเยาวชนรสกวาถกลงโทษโดยพอแม ไมใชคนแปลกหนา

12. โทษทลงตองไมทาลายชวตปกตของเดกและเยาวชน ตองเปนไปเพอใหเดกและเยาวชน

กลบเปนคนดและอยไดอยางปกตในครอบครวและสงคมโดยไมถกผลกดนใหกบมาทาความผดซาอก

13. ขอตกลงในการลงโทษเดกและเยาวชนทครอบครวกาหนดตอง ทาหนงสอและตอง

ไดรบความเหนชอบจากทกฝายทเกยวของ และเดกและเยาวชนทกระทาผดกบครอบครวตองปฏบต

ตามนน

14. หากเดกและเยาวชนปฏบตไดครบถวนตามขอตกลงกจะไมถกดาเนนคดตอไปและ

ถอเสมอนวาไมเคยกระทาผดมากอนเลย

15. หากเดกและเยาวชนไมปฏบ ตตามขอตกลงใหครบถวน เดกและเยาวชนจะถก

ดาเนนคดทศาลเยาวชนฯ ตอไป

16. ในกรณทไมมครอบครวหรอครอบครวไมรบผดชอบ ภาครฐ(กระทรวงพฒนาสงคมฯ)

หรอองคกรเอกชนอนจะเขามาทาหนาทแทน (เชน มาตรการตามพระราชบญญตคมครองเดกฯ)

5.2 หลกเกณฑทนาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใช

การดาเนนการตามมาตรา 63 ซงผอานวยการสถานพนจไดพจารณาเพอเสนอความเหน

ไปยงพนกงานอยการ ไดคานงถงปจจยเหลาน คอ (กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. 2548: 108)

1. เปนความผดทมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายกาหนดไวใหจาคกไมเกน 5 ป ไม

วาจะมโทษปรบหรอไมกตาม

2. ไมใชความผดทรฐมนโยบายปราบปรามเปนพเศษ หรอกระทาการอนกอใหเกด

ความเดอนรอนแกสงคม

3. เดกหรอเยาวชนทกระทาผดไดรสานกในความผดนน และใหการรบสารภาพ

4. เดกหรอเยาวชนมความประพฤตยงไมเสยหาย หรอเสยหายอยบางแตยงพอแกไขได

5. เปนการกระทาผดครงแรก แตหากเปนการกระทาผดครงทสอง ตองพจารณาวาคดแรก

และคดทสอง คดหนงคดใดเปนความผดเลกนอย เชนความผดลหโทษ ความผดตามพระราชบญญต

การพนนหรอความผดทไดกระทาโดยประมาทหรอไม ถาใชกสามารถนาการประชมกลมครอบครว

และชมชนมาใชได

6. มการชดใชเยยวยาความเสยหาย ใหแกเหยออาชญากรรม

7. เหยออาชญากรรมใหความยนยอมในการนากระบวนการประชมกลมครอบครว และ

ชมชนมาใช

42

8. พนกงานคมประพฤตพจารณาโดยคานงถงประวต ความประพฤต สตปญญา

การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพ ตลอดจนสงแวดลอมเกยวกบเดกหรอเยาวชน

และพฤตการณตางๆ แหงคด หากเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง

5.3 วธการประชมกลมครอบครวและชมชน

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน (2548: 114-117) กาหนดวธจดการประชมกลม

ครอบครวและชมชน ไวดงน

1. ใหสถานพนจ จดใหมการประชมขนในเวลา และสถานท ซงเหนวาสะดวกและเหมาะสม

อาจจดในเวลาราชการหรอนอกเวลาราชการ จดในสถานทราชการ หรอนอกสถานทราชการ ทงน

โดยคานงถงความสะดวกของผเขารวมประชมทกฝาย

2. ผเขารวมประชมควรประกอบดวยบคคล ดงตอไปน

ก. เดกหรอเยาวชน ครอบครวของเดกหรอเยาวชน ไดแก บดามารดา ผปกครอง

หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวย ป ยา ตา ยาย หรอญาตใกลชด ซงมอทธพลตอการ

ปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนนน หากสถานพนจสงเดกหรอเยาวชนไปอยในความดแล

ของกรมพฒนาสงคมและสวสดการหรอองคการเอกชน หรอมลนธทใหการสงเคราะหเดกรบเดก

หรอเยาวชนไปดแล ใหเชญผแทนของหนวยงานดงกลาวเขารวมประชมดวย

ข. คณะสหวชาชพ ไดแก ผอานวยการสถานพนจ พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน

พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอบคคลอนทเกยวของและสมควรเขารวม

ประชมดวย เชน คร อาจารย ผนาชมชน กานน ผใหญบาน

ค. ผไดรบความเสยหายจากการกระทาของเดกหรอเยาวชน บดามารดา ผปกครอง

ของผเสยหาย กรณผเสยหายเปนผเยาว รวมทงบคคลทจะเปนกาลงใจแกผเสยหายในกรณเปน

ความผดตอแผนดนหรอความเสยหายทเกดตอทรพยสนของทางร าชการหรอทรพยสนอนเปน

สาธารณประโยชนใหประสานกบหนวยงานทตองรบผดชอบตอความเสยหายนนใหสงตวแทนเขารวม

ประชม

3. ระหวางประชม ใหดาเนนการโดยใหทกฝายตกลงกนในเชงสมานฉนทปลกจตสานก

เดกหรอเยาวชนใหไดรบรถงผลเสยหายอนเกด จากการกระทาทเดกหรอเยาวชนไดกอขนและทาให

เดกหรอเยาวชนเกดความรบผดชอบพรอมแกไขหรอบรรเทาความเสยหายนน

4. ใหทประชมกาหนดแนวทางแกไขเดกหรอเยาวชนนน แนวทางแกไขทกาหนดอาจ

ไดแก ใหเดกหรอเยาวชนทางานบรการสงคมในระยะเวลาทผเขารวมประช มเหนวาไดสดสวนท

เหมาะสมกบความผดทไดกระทาลง โดยวนและเวลาทางานบรการสงคมดงกลาวตองไมขดขวาง

การศกษาเลาเรยน หรองานอาชพทเดกหรอเยาวชนทาอย ลกษณะงานทใหทาตองไมเปนการประจาน

หรอเปนการใชแรงงานเกนสมควรแกกาลงของเดกหรอเยาวชนนน หรออาจกาหนดมาตรการอนๆ

เชน การใหบรรพชา ตามระยะเวลาทเหมาะสมในชวงปดภาคเรยนหรอการใหพบจตแพทย

43

5. นอกจากมาตรการแกไข ตามขอ 4. แลวตองจดใหเดกหรอเยาวชนใหคามนสญญา

วาจะไมกระทาผดอกและอาจกาหนดใหมการตดตามความประพฤตโดยใหเดกหรอเยาวชนมาพบ

พนกงานคมประพฤตเปนครงคราวเพอตดตามการปฏบตตนของเดกหรอเยาวชนในระยะเวลาซงท

ประชมกาหนด

6. จดใหมบนทกขอตกลงในขอ 4. ใหทกฝายลงลายมอชอไวเปนหลกฐาน หากคดนน

มผเสยหายกใหจดทาบนทกความยนยอมของผเสยหายไวดวย และใหทาบนทกควา มยนยอมของ

เดกหรอเยาวชนทจะอยในความควบคมของสถานพนจเพอรบการแกไขในแบบทกาหนดและคามน

สญญาตามขอ 5. ใหเดกหรอเยาวชนและบดามารดาผปกครองหรอบคคลทอยในฐานะเสมอน

ผปกครองลงชอไว

7. หากพนกงานอยการไมสามารถเขารวมประชมได ใหพนกงานคมประพฤตสงแนวทาง

แกไขทกาหนดขนทางโทรสารหรอวธอนใด ไปยงสานกงานคดเยาวชนและครอบครวหรอสานกงาน

อยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด หรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคด

เยาวชนและครอบครว ) เพอใหพนกงานอยการพจารณาวาแนวทางแกไขทกาหนดให ไดสดสวนท

เหมาะสมกบความผดทเดกหรอเยาวชนไดกอไวหรอไม หรอควรไดรบการแกไขเปลยนแปลงประการใด

8. สถานพนจตองตดตามหรอจดใหมการตดตามดแลใหเดกหรอเยาวชนนนปฏบตตาม

แนวทางแกไขทกาหนดไวในขอ 4. อยางครบถวน หากเดกหรอเยาวชนไมปฏบตในขอ 4. หรอปฏบต

ไมครบถวนโดยไมมเหตอนสมควรหรอกระทาผดซาระหวางรบการแกไขใหยตการดาเนนการเพอ

เสนอความเหนตามมาตรา 63 และดาเนนคดตามปกตตอไป

9. พนกงานคมประพฤตตองจดทาหนงสอแจงใหพนกงานสอบสวนสงสานวนการสอบสวน

ตอพนกงานอยการโดยไมตองรอรายงานแสดงขอเทจจรงจากสถานพนจและตองจดทารายงานแสดง

ขอเทจจรงและผลการแกไขตามแบบทกาหนดเพอเสนอความเหนตามมาตรา 63 แหง พระราชบญญต

จดตงฯ พรอมทงหนงสอแจงความเหนของผอานวยการสถานพนจและสาเนาบนทกตามขอ 6. ไปยง

สานกงานคดเยาวชนและครอบ ครวหรอสานกงานอยการประจาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด

หรอสานกงานอยการประจาศาลจงหวด (แผนกคดเยาวชนและครอบครว) เพอสงตอไป

10. เมอไดรบคาสงไมฟองจากพนกงานอยการใหแจงคาสงดงกลาวแกเดกหรอเยาวชน

และนดใหเดกหรอเยาวชนเขารบการอบรมบมนสยซงสถานพนจจดไวสาหรบเดกหรอเยาวชนกลมน

โดยใหจดตามความเหมาะสมกบจานวนเดกหรอเยาวชน การอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชนในคดท

มอตราโทษจาคกเกน 3 ป จะมโทษปรบหรอไมกตามใหเทาทจาเปน ทงน โดยไมขดขวางการศกษา

เลาเรยนหรอการประกอบอาชพการงานของเดกหรอเยาวชนนน เชน ในวนหยดราชการ รวมทงอาจ

จดใหบดามารดา ผปกครอง ผอปการะเลยงด หรอบคคลทเดกหรอเยาวชนนนอาศยอยไดรบความร

ไปพรอมกบการอบรมบมนสยเดกหรอเยาวชน หรอจดใหเขารวมกจกรรมเพอเพมทกษะในการ

อบรมเลยงดเดกหรอเยาวชนดวย

44

5.3 รปแบบการทางานบรการสงคมและการอบรมบมนสย ของการประชมกลม


1. หลกสตรการอบรมเดกและเยาวชนตามมาตรา 63

1. กลมเดกเยาวชนทไมมปญหาทางดานพฤตกรรมเสยง และปญหาสมพนธภาพ

ภายในครอบครว

- การทางานบรการสงคม

- ใหความรเกยวกบเรองกฎหมายใกลตว

2. ไมมปญหาทางดานพฤตกรรมเสยง แตมปญหาสมพนธภาพภายในครอบครว

- ทางานบรการสงคม

- ใหคาปรกษาครอบครว / ครอบครวบาบด (รายบคคล)

- ใหความรเกยวกบกฎหมายใกลตว

3. เดกและเยาวชนมปญหาพฤตกรรมเสยงตอการกระทาผด และมปญหาสมพนธภาพ

ภายในครอบครวแตเปนกลมเดกและเยาวชนทมลกษณะดงน

3.1 ไมไดประกอบอาชพ / วางงาน / ไมไดศกษาตอ


- เขารวมโปรแกรม บาบดฟนฟแบบคนไขนอก (เปนกลม)

3.2 ประกอบอาชพ / ศกษาตอ


- การปรบพฤตกรรม / เสรมทกษะชวต (ตามสภาพปญหา) เชน ทกษะการ

ปฏเสธ การตดสนใจ การแกปญหา การกลาแสดงออก คลายเครยด โดยทาเปนรายบคคล

- การใหคาปรกษาทางจตวทยา / จตบาบด (รายบคคล)

- การใหคาปรกษาครอบครว / ครอบครวบาบด (รายบคคล)

- ใหความรเกยวกบกฎหมายใกลตว

4. เดกและเยาวชนทมปญหาทางดานเศรษฐกจ ยากจน

- ใหการสงเคราะหในเบองตน

- สงตอไปยงองคกรสงเคราะห เพอใหการชวยเหลอ

5. เดกและเยาวชนมปญหาทางดานกาย – จต

- สงตอไปบาบดรกษาตามสถานพยาบาลตามความเหมาะสม

6. กรณทอยการมคาสงไมฟองเดกหรอเยาวชนทกราย

6.1 ใหเดกและเยาวชนเขารบการอบรมเกยวกบ

- กฎหมายทควรทราบเพอปองกนการกระทาผดซา 1 ชวโมง

- จรยธรรม 1 ชวโมง

- เพศศกษา โรคทางเพศสมพนธ โรคเอดส 1 ชวโมง

- โทษของยาเสพตด 1 ชวโมง

45

6.2 ใหผปกครองของเดกและเยาวชนเขารบการอบรมเกยวกบดาน

- ธรรมชาตของวยรน ปญหาพฒนาการตามวยทพบบอยในวยรนตลอดจน

แนวทางในการอยรวมกบวยรนอยางมความสข

- การอบรมเลยงบตรอยางเหมาะสม

โปรแกรมบาบด ฟนฟแบบคนไขนอก กลมผบรการ ไดแก กลมเดกและเยาวชนทตองเขารบการ

บาบดตามมาตรา63เปนโปรแกรมทเนนแกไขปญหาพฤตกรรมทเสยงตอการกระทาผดซา

หลกการของโปรแกรม

- การสรางแรงจงใจเพอปรบเปลยนตนเอง

- การปรบพฤตกรรม

- การใชเหตผลเชงจรยธรรม

- การใชชวตในสงคม

- การมสวนรวมของครวครอบ

2. รปแบบการทางานบรการสงคม

1. คดขบรถประมาท ผดกฎจราจร

- ชวยตารวจจราจรพาเดกนกเรยนขามถนน จงคนชรา คนตาบอด ขามถนน

- ดแลเดกพการซาซอน

- พยาบาลคนปวย

- เขารบการอบรมกฎจราจร 2 ชวโมง

2. คดลกทรพย

- ชดใชคาเสยหายเปนทรพยสน

- ทางานใหผเสยหาย เชน ทาสะอาด ปลกตนไม ตดหญา ฯลฯ

- ทางานตามทผเสยหาย หรอ ผนาชมชนจดให เชน ทาความสะอาดวดชมชน

สถานทตาง ๆ ในชมชน ฯลฯ

3. คดทารายรางกาย

- ชดใชคาเสยหายเปนทรพยสน

- ทางานตามทผเสยหาย และผนาชมชนกาหนดใหทา เชน ทาความสะอาด

บานใหผเสยหาย ปลกตนไม ตดหญา

- ดแลเดกพการซาซอน

- พยาบาลคนปวย

4. คดทาลายทรพยสน

- ชดใชคาเสยหาย เปนทรพยสน

- ทาสกาแพง

- ใหซอมแซมทรพยสนของผเสยหายทเดกหรอเยาวชนทาเสยหาย

- ทางานในหองสมด

46

5. คดเกยวกบการพนน

- ทางานบรการสงคมตามทจดให เชน กวาดถนน ทางานวด เกบขยะนาความสะอาด

ทนาการชมชน โรงเรยน สถานตารวจ

- ดแลคนชรา

- ปลกตนไม ตดหญา

งานวจยทเกยวของ

กตตพงษ กตตยารกษ (2545: 59-61) ไดศกษาเรอง กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท :

ทางเลอกใหมสาหรบกระบวนการยตธรรมไทย พบวา ประเทศนวซแลนด ซงมการใชการประชมกลม

ครอบครวและชมชน มาเปนเวลานานกวา 10 ป เหนวาวธการนชวยแกปญหาเยาวชนและครอบครว

ไดผล ผลปรากฏวา มจานวนเดกและเยาวชนเขาสกระบวนการยตธรรมในชนศาลนอยลงมาก จานวนเดก

และเยาวชนทอยในความดแลและถกควบคมตวมจานวนลดลงอยางมนยสาคญ

ในประเทศเนเธอรแลนด พบวา มการนาการประชมกลมครอบครวและชมชนไปปฏบต

อยางแพรหลาย โด ยการประชมกลมครอบครวและชมชนนนไดปฏบตการใน 5 เขตจาก 12 เขต

สาเหตมาจากวธทใชปฏบตกนอยางสบเนองมานนไมไดผลเปนทนาพอใจในบางกรณกลบแยลง

กวาเดม ดงนนความสาเรจของการประชมกลมครอบครวและชมชนในเนเธอรแลนดจงเปน การเปด

กระบวนทศนใหมเกยวกบนกสงคมสงเคราะหไมใชผทจะชวยเหลอครอบครวแตครอบครวเองทเปน

ตวสาคญทจะชวยตนเอง โดยนกสงคมสงเคราะหจะเปนเพยงผประสานดาเนนการใหแตจะไมได

ตดสนใจใดๆ ใหครอบครวใด

จากการศกษาวจยในประเทศสหรฐอเมรกา พบวา มการจดประชมกล มครอบครวสงถง

700 กลม และพบวาเดกทเคยเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนนนมแนวโนมสงทจะกลบ

ตวเปนคนดตอครอบครว สงคม และมสถตตามากทจะถกสงตวกลบไปยงสถานควบคมตวอก จะเหน

ไดวาการประชมกลมครอบครวและชมชนนน ไดจดใหมการจดสรรทรพยากร การสนบสนน การตดตอ

เครอขาย และการพฒนาความสมพนธระหวางครอบครวและนกวชาชพทงหลาย

นทธ จตสวาง (2545: 73) ไดศกษาผกระทาผดวามทศนะอยางไรตอกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนท โดยศกษาจากคดความผด 3 ประเภท คอ

1. คดความผดเกยวกบการทารายรางกาย พบวา ผกระทาผดสวนใหญเหนดวยกบแนวคดน

เนองจากเปนการกระทาผดโดยประมาท ผเสยหายนาจะใหอภย และผกระทาผดจะไดมโอกาสกลบ

ตนเปนคนดและสานกผด แตกมบางรายทไมเหนดวยกบแนวคดน เพราะเขาไมไดเปนฝายกระทา

ผดแตผเ สยหายเปนฝายกระทาผดเอง เชน มาเปนชกบภรรยาเขา ถาตองใหชดใชและขอโทษนน

เสยศกดศร ไมมเงนชดใชดวย ผเสยหายมความโกรธแคนคงไมใหอภย

47

2. คดลกทรพย ผกระทาผดสวนใหญเห นดวยและยอมรบเงอนไขทกกรณ เนองจากให

โอกาสกลบตนเปนคนดไดมา กกวาตดคก ซงสามารถทางานชดเชยหรอหาเงนชดเชยได ผเสยหาย

คงยนยอม ถาหากมการไกลเกลยแลว กจะมทางเลอกอน

3. คดความผดทางเพศ ททาการศกษา เปนคดความผดเกยวกบการพรากผเยาวและ

กระทาอนาจาร โดยสวนใหญเปนวยรน สวนคดขมขนไมไดศกษาเนองจากเปนคดอตราโทษสง พบวา

ผกระทาผดสวนใหญเหนดวยและยนยอมรบเงอนไข เพราะเหนวาเปนการกระทาทยนยอมทง 2 ฝาย

แตเนองจากพอ แม ไมยนยอม ทงสองคนรกกนแตพอแมไมยนยอมจงแจงความถกดาเนนคด

อกสวนหนงคดวาผเสยหายทเปนพอ แม คงไมยอม เพราะเปนความผดเกยวกบเพศ

สดจต เจนนพกาญจน (2546: 430) ไดศกษาเรอง กระบวนการทศนในการพฒนากระบวนการ

ยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนไทย โดยมวตถประสงคเพอศกษาถงกระบวนทศนในการพฒนา

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนไทย และกระบวนทศนในการจ ดการปญหาการกระทา

ผดของเดกและเยาวชน การบรหารและการจดการขององคกรตางๆ ในกระบวนการยตธรรมสาหรบ

เดกและเยาวชนตงแตป พ .ศ. 2495 – 2545 การพฒนาและนาเสนอองคความรในการแกไขปญหา

เยาวชนไทย โดยการเกบรวบรวมขอมลเชงประวตศาสตร การเกบรวบรวมขอมลภาคส นามในเชง

ปรมาณ และเทคนคเดลฟาย กลมตวอยางเปนผเชยวชาญซงเคยปฏบตงานหรอกาลงปฏบตงานอย

ในองคกรดานความยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนในระดบวชาการและระดบปฏบต จานวน 8 กลม

ไดแก ตารวจ อยการ (คดเดกและเยาวชน ) ทปรกษากฎหมาย ผพพากษาศา ลอาญา ผพพากษา

ศาลเยาวชนและครอบครว บคลากรของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน (สหวชาชพ )

บคลากรองคกรพฒนาเอกชน นกการศกษา หรอนกวชาการทเกยวของจากสถาบนการศกษา

รวมทงผเชยวชาญจากองคกรระหวางประเทศ เชน UNICEF และองคกร JICA กลมละ 10 คน รวม

ทงสน 80 คน จากการศกษาพบวา กลมตวอยางไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนากระบวนยตธรรม

สาหรบเดกและเยาวชนไทย ในดานกรอบแนวคด ควรปรบปรงกรอบแนวคดจากการปราบปราม

และการบงคบใชกฎหมายเปนการคมครองสวสดภาพ สทธของเดกและเยาวชน การใหความสาคญ

แกคดเดกและเยาวชนใหมากขน การสงฟองคดตองยดถอประโยชนสงสดของเดกและเยาวชนเปน

สาคญ การฟองคดควรใหเปนหนทางสดทาย โดยการหนเหคดออกจากกระบวนการยตธรรมและใช

วธบาบด ฟนฟ เยยวยา การใหความสาคญกบการปองกนและการพฒนามากกวาหรอเทาๆ กบกา ร

แกไขปญหาการกระทาผดและการพฒนากลบคนสสงคมอยางราบรน

ศศพร สงโตมาศ (2546: 121-123) ไดศกษาเรอง มาตรการทางกฎหมายวาดวย การนา

วธการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก โดยมวตถประสงค

เพอศกษามาตรการทเหมาะสมในการแกไข ฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาความผดและนามาปรบปรง

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนในประเทศไทย ผลการศกษาพบวาการดาเนนคดทาง

อาญานน ไมเปนผลดตอการแกไขฟนฟเดกและเยาวชน เนองจากยงมเดกและเยาวชนบางประเภท

ทยงไมสมควรจะถกตราหนาวาเปนผกระทาผดและถกตดออกจากสงคม เชน ผกระทาผดเปนครงแรก

ซงเปนความผดทไมรายแรง หรอเปนความผดทไดกระทาโดยประมาท ซงเดกและเยาวชนเหลาน

48

สามารถทจะแกไขใหกลบคนส สงคมไดงาย การดาเนนคดอาญาและการควบคมหรอกกขงเดกไวใน

สถานพนจ ควรจะนามาใ ชอยางจากดเฉพาะกบเดกและเยาวชนทไมสามารถแกไขฟนฟโดยใช

มาตรการอยางอนแลวเทานน การดาเนนคดอาญากบเดกและเยาวชนซงเปนผลใหเดกและเยาวชน

เหลานนตองถกควบคมรวมกบเดกและเยาชนในสถานพนจ เปนผลใหเกดตราบาปและพฒนาท

ถดถอยยากแกการฟนฟ อกท งยงกอใหเกดการถายทอดพฤตกรรมอาชญากร ซงเปนการผดวตถประสงค

ของการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนใหกลบตนเปนคนด และยงนาไปสการกระทาความผดซาอกดวย

ทางดานผเสยหายเอง หากตองการใหมการชดใชความเสยหายกจะตองไปดาเนนการฟองรองเรยก

คาเสยหายในทางแพง เปนอกสวนหนงตางหากจากการดาเนนคดอาญา ซงตองสนเปลองเวลาและ

คาใชจายในการดาเนนคด อกทงยงเปนกระบวนการดาเนนคดทมลกษณะของการเผชญหนาและ

สรางความเปนปฏปกษระหวางคความอกดวย หลายประเทศไดใชแนวคดเกยวกบกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนท (Restorative Justice) โดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน (Family Group

Conferencing) มาใชเปนทางออก แนวความคดนใชวธแกไขฟนฟผกระทาผดดวยการนาผกระทา

ผด บคคลผใกลชด สมาชกในครอบครว ผเสยหาย บคคลผใหความชวยเหลอของทงส องฝาย และ

ตวแทนจากกระบวนการยตธรรมมาพบกน เพอรวมกนหาทางออกและวธการแกปญหา ทดสด ดวย

กระบวนการดงกลาวน เดกจะไดแสดงความรบผดชอบตอการกระทาของตนโดยมครอบครวเปนผ

กาหนดโทษ เดกจะไมถกนาตวเขาสกระบวนการในการดาเนนคดอาญาโดยไมจาเปน ขณะเ ดยวกน

ผเสยหายกมโอกาสทจะไดรบเยยวยาผเสยหายทเกดขนดวย ซงถาหากเทยบกบการดาเนนคดทาง

ศาลหรอการบงคบใชมาตรการอยางอนซงผเสยหายแทบไมมโอกาสไดรบการชดใชจากผกระทาผด

หรอไมไดรบการเหลยวแลจากกระบวนการยตธรรมเลย และสงทสาคญ ทสดคอ ความพอใจใน

กระบวนการยตธรรมของคกรณและบคคลทเกยวของทกฝาย และการทผกระทาผดและผเสยหาย

สามารถทจะกลบมามความสมพนธทดตอกน และสามารถอยรวมกนไดในสงคมอยางสมานฉนท

อกครงหนง โดยทกฝายมสวนรวมในการชวยกนระวงและปอง กนมใหการกระทาผดเกดขนอก

ซงวธการเหลานนาจะเปนลกษณะของการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาความผดในแนวทางท

ถกตองและเหมาะสม

อมร เจรญเกศ (2546: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง ทศนะของประชาชนตอการนากระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมไทย พบวา ประชาชนสวนใหญมความรสกเหน

ดวยทจะนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมไทย แตยงหวาดหวน

ตอชองโหวทเกดขน หากมองในกรณทเปนผเสยหายแลว ประชาชนบางสวนยงคงตองการใหมการ

ลงโทษสถานหนก เพอใหเปนการหลาบจา

เอกธชย สอดศร (2547: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบ

งานคมประพฤตทเปนผใหญ พบวา การระงบขอพพาทดวยการไกลเกลยแมผลทได คอ การสมานฉนท

แตกขาดองคประกอบของชมชน คอ ผไกลเกลยเปนไดทงเจาหนาทของรฐ หรออาสาสมคร ตองทา

หนาทดวยความเปนกลาง จงไมอาจเขาไปมสวนรวมในการวางแผน เพอการชดใชหรอแผนการแกไข

ฟนฟไดอยางเตมทและเปนรปแบบทเนนปจเจกจงไมเกดระบบการควบคมสงคมอยางไมเปนทางการ

ทจะเออตอวธการคมประพฤต

49

การประชมกลม (Conference) เปนรปแบบทใหผลดในการแกไขฟนฟผกระทาผดแล ะเปนกระบวนการคมครองเหยออาชญ ากรรม ไดเป นอยางดและถอไดวาดทสดในรปแบบทงหมด แตกมโครงสรางหลายขนตอนทซบซอน ผอานวยความสะดวกตองมการฝกฝนอบรมอยางเขมขน กระบวนการประชมอาจใชเวลายาวไป จงไมใชรปแบบทประหยดและสามารถนามาประยกตใชไดงาย ระบบการตดตามผลกยงไมเดนชด สวนการลอมวง (Circle) เปนรปแบบทมการคดกรองอยางเขมงวด เนองจากใชกบความผดรายแรง ใหผลตอการฟนฟผกระทาผดไดดทสด แตเปนรปแบบทตองก ารความรวมมอของสมาชกในชมชนทงหมด จงตองใชเวลาในการเตรยมความพรอมนาน รวมทงการลอมวงในแตละครง และตองการความรวมมอจากบคลากรในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเกยวของยงไมเหมาะทจะนามาประยกตใชไดอยางสะดวก จากผลการศกษา พบวารปแบบคณะกรรมการ (Board) มความเหมาะสมทจะนาม าประยกตใชกบงานคมประพฤตผกระทาผดทเปนผใหญของไทย แมประสทธภาพในการแกไข ฟนฟอาจจะดอยกวาการประชมกลมและการลอมวง แตกสามารถนามาใชกบงานคมประพฤตทเปนผใหญไดจรง ไดงายและสะดวก ไมกระทบตอโครงสรางของกระบวนการยตธรรมทางอาญา แตอาจสงผลกระทบบางตอแนวปฏบตเดมของงานคมประพฤต จตรา วรบรนนท และคณะ (2547: 228-251) ไดทาการศกษาการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนมาบงคบใชในประเทศไทย พบวา ผลการประเมนการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยใชการประชมกลมครอบครวและชมชน มาบงคบใชในกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนอย ในระดบด โดยประเดนทมผลการประเมนดทสด 3 อนดบแรก ไดแก เจาหนาทผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน การอานวยความสะดวกใหแ กผเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนของสถานพนจและความเปนธรรมของขอตกลงทสามารถปฏบตไดจรงและเปนไปตามความตองการของทกฝาย สวนสภาพปญหาและอปสรรค พบวา เจาหนาทผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน มปญหาปรชญา แนวคดทแตกตางกน ปญห าความไมเขาใจเรองการประชมกลมครอบครวและชมชน ปญหาระบบรปแบบ ปญหากฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ พทกษ แสงทอง (2547: บทคดยอ ) ศกษาเรอง “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสาหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนครปฐม ” ผลการศกษ าพบวา บคคลทเกยวของทงภาครฐและภาคประชาชน เหนวากระบวนการหนเหเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมปกต ตามปกตถอเปนกระบวนการยตธรรมทางเลอกสาหรบเดกและเยาวชนทเหมาะสมอกแนวทางหนงทเปดโอกาสใหแกเดกและเยาวชนทกระทาความผดทอตราโทษอยางส งไมเกนสามป และเปนการกระทาความผดครงแรกใหความสาคญกบผเสยหายหรอเหยอมากขน นอกจากนในหลกการยงเปดโอกาสใหสงคมโดยเฉพาะชมชนทเดกและเยาวชนอยไดมสวนรวมในการบาบดแกไข ฟนฟเดกและเยาวชนรวมกบภาครฐทเดมจะมเพยงหนวยงานภาครฐเทาน นทมสวนในการบาบดแกไข ซงเปนแนวทางในการสรางสงคมใหมความมนคงอกทางหนงในการแกไขปญหาการกระทาความผดของบคคลในชมชน นอกจากนยงไดเสนอแนะวา ควรมการจดอบรมสมมนาใหกบผทเกยวของ เชน ผนาชมชน ตารวจ เปนตน ไดเขาใจในบทบาทหนาทของต นเองวามสวนในการเบยงเบนคดของเดกและเยาวชนอยางไร รวมกนตรวจสอบและตดตามประเมนผลภายหลงทเดกและเยาวชนกลบคนสสงคม

50

วราภรณ บวเผอน (2549: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง บทบาทและการมสวนรวมของชมชน

ในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยมวตถประสงคใ นการศกษาถงบทบาทและปจจยทมผล

ตอความรวมมอของชมชนในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ผลการศกษาพบวา

1. ความคดเหนทมตอการมสวนรวมของชมชนในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

1.1 ชมชนเหนวาเมอมการกระทาผดเกดขนชมชนยอมไดรบความเสยหายแ ละมสวน

สาคญในการแกไขปญหาทเกดขน การกระทาผดนนอาจไมจาเปนตองเขาสกระบวนการยตธรรม

เสมอไป ควรใชการไกลเกลยเพอยตปญหาอยางสนตวธ อนจะมาสความพงพอใจของทกฝาย จนคนด

กนทกฝาย แตอยางไรกตามสวนใหญกไมแนใจวาทกคนจะมโอกาสและสาม ารถเปนผไกลเกลยได

และเหนวาตนเองไมมเวลาวางในการเขารวมดาเนนการ ดงนนจงเหนวาชมชนควรมตวแทนในการ

ไกลเกลยได และเหนวาตนเองไมมเวลาวางในการเขารวมดาเนนการ ดงนนจงเหนวาชมชนควรม

ตวแทนในการไกลเกลยการกระทาผดทเกดขนในชมชน

1.2 ผเสยหายควรไดรบการชดใชคาเสยหายจากผกระทาผดและไดระบายความรสก

ของตนเองใหผกระทาผดไดรบทราบ

1.3 ผกระทาผดควรไดรบการเยยวยา และผทเกดความสานก ควรไดรบกา รอภยและ

สามารถอยในชมชนตอไป แตอยางไรกตามสวนใหญยงเหนวาผกระทาผดควรไดรบการลงโทษ

1.4 ความผดทสามารถใชในการไกลเกลยสมานฉนทได คอ ความผดเลกๆ นอยๆ ไม

รนแรงมากสามารถยอมรบความกนได คดทเดกและเยาวชนเปนผกระทา ถาหากเปนผใหญกควร

เปนคนทไมเคยมประวตการกระทาความผดมากอน

1.5 สถานทไกลเกลยจะตองมความเปนสวนตวและตองดาเนนการในชวงนอกเวลา

ทางาน

2. ปจจยทมผลตอการมสวนรวมของชมชนในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

2.1 ปจจยภมหลงสวนบคคล ไดแก เพศ การศกษา สถานภาพในครวเรอน การเขา

รวมกจกรรมตางๆ ในชมชน ประส บการเกยวกบอาชญากรรมหรอการกระทาผด ความรเกยวกบ

ยตธรรมเชงสมานฉนท หรอประสบการณเกยวกบการไกลเกลยขอพพาท

2.2 ปจจยทางสภาพสงคม ไดแก ความพรอมของชมชน ความสมพนธกบเจาหนาท

ความสมพนธกบผกระทาผด ความสมพนธกบผเสยหาย ค วามผกพนกบชมชน ความรเกยวกบ

ยตธรรมเชงสมานฉนท และความคาดหวงผลประโยชนทจะไดรบ

2.3 ปจจยดานประเภทการกระทาผดและสถานภาพผกระทาผด

2.4 ปจจยชวงเวลาในการดาเนนงานไกลเกลยเชงสมานฉนท

51

สวจฉรา เปยมญาต และองคณา บญสทธ (2550: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง แนวทางการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในกระบวนการยตธรรมอาญาไทย ระยะท 2 : ศกษาทศนะบคลากรในกระบวนการยตธรรมอาญาไทยในระดบผปฏบต โดยมวตถประสงคเพอศกษาทศนะบคลากรในกระบวนการยตธรรมอาญาไทยในระดบผปฏบต ตอแนวทางการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในกระบวนการยตธรรมอาญาไทย ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางประกอบดวย ผพพากษา อยการ ทนายความ ตารวจ เจาหนาทราชทณฑ พนกงานคมประพฤต พนกงานพนจ ผเสยหาย ผกระทาผด (ผใหญ) ผกระทาผด (เดกและเยาวชน) โดยสรปผลการศกษา ดงน การศกษาความคดเหนเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ปรากฏวากลมตวอยางเหนดวยเปนอนดบหนง คอ อาชญากรรมเปนเรองทผดเปนอนตรายตอชมชน ตอเหยอและตอผกระทาผดเอง ในสวนของความคดเหนเกยวกบแนวทางการใชก ระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ปรากฏผลวา กลมตวอยางเหนดวยเปนอนดบหนง คอ ผเสยหายมสทธในการเลอกผซงทตนไววางใจเขารวมการประชมกลมในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท รวมถงในเรองของความคดเหนเกยวกบการประยกตใชการใหคาปรกษาในกระบว นการยตธรรมเชงสมานฉนท ปรากฏผลวา กลมตวอยางเหนดวยเปนอนดบหนงคอ ผททาหนาทเปนคนกลางจะตองเปนผทม ทกษะเปนอยางด และความคดเหนเกยวกบคนกลางในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ปรากฏวา กลมตวอยางมความเหนวาผทจะทาหนาทคนกลางในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทควรผานการฝกอบรมเชงปฏบตการ เปนระยะเวลานาน 7 วน และควรมการสมมนาแลกเปลยนประสบการณ หลงการฝกอบรมเชงปฏบตการแลว 6 เดอน นอกจากนความคดเหนเกยวกบแนวทางการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทจาแนกตามสถานะขอ งกลมตวอยาง กลาวคอ กลมผพพากษา อยการ ทนายความ ตารวจ เหนดวยในประเดนทวา อาชญากรรมเปนการทาลายสมพนธภาพของบคคล อาชญากรรมอาจกลายเปนโอกาสในการสานกผด มการแกไขความผดตงแตสาเหต (ในอดต ) ไปจนถงอนาคต คอ ตงใจ วาจะไมกระทาผดอกตอไป การตดตามผลและความรบผดชอบของผมสวนเกยวของเปนกญแจในการแกไขปญหาอาชญากรรม และกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทเปนกระบวนการในการฟนฟสมพนธภาพระหวางบคคล/กลม และเหนวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทใชไดในขนตอนหลงการฟองคด คอ อยในระหวางกา รพจารณาคดของศาล และหลงคาพพากษาของศาล รวมทงเมอมการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทแลว พบวามความไมยตธรรมเกดขน ผเสยหายสามารถถอนคารองทกขได ในสวนของเจาหนาทราชทณฑ พนกงานคมประพฤต และพนกงานพนจ ปรากฏวา เหนตรงกนวา อาชญากรรม เปนการทาลายสมพนธภาพระหวางบคคล อาชญากรรมเปนเรองผด เปนอนตรายตอชมชน ตอเหยอ และผกระทาผดเอง และเหนวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทใชไดในขนตอนของคาพพากษาของศาล และในสวนของกลมผเสยหาย ผกระทาผด (ทงผใหญ เดก /เยาวชน ) ผลการศกษาพ บวา อาชญากรรมเปนเรองทผด เปนอนตรายตอชมชน ตอเหยอและผกระทาผดเอง เหยออาชญากรรมลาดบทสอง คอ ผทไดรบผลกระทบจากอาชญากรรม เชน สมาชกในครอบครว เพอน ชมชน ของผเสยหาย และปญหาอาชญากรรมสามารถแกไขไดดวยความรวมมอรวมใจกนของทกฝาย และเหนดวยวากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทใชควบคไดในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรมอาญาไทย ตงแตชนตารวจ อยการ ศาล

52

แมกซเวลล และมอรส (Maxwell; & Morris. 1993: 304) ไดทาการศกษาวจยเกยวกบรปแบบ

การประชมกลมครอบครว พบวา ปญหาไดรบการแก ไขภายในการประชมเพยง 1 ครงถงรอยละ 86

ของการประชมทเกดขนทงหมด สวนผลทไดจากการประชม มการขอโทษผเสยหายรอยละ 70 และ

การใหผกระทาผดทางานบรการสาธารณะเกดขนรอยละ 55 รอยละ 60 ของผเสยหายทเขารวมประชม

ไดรบการชวยเหลอในดานทดข น และรอยละ 53 ของผเสยหายทเขารวมประชมมความพงพอใจกบ

การประชมกลมครอบครว อยางไรกตามรอยละ 25 ของผเสยหายรสกผดหวงกบผลทไดจากการประชม

เหตผลหลกเนองมาจากผกระทาผดไมไดรสกเสยใจตอสงทเกดขน ผวจยจงสรปวาการอยรวมใน ท

ประชมของผเสยหายจะมผลกระทบตอรปแบบการไดรบการเยยวยาความเสยหาย โดยการชดใช

เยยวยาจะเกดขนรอยละ 42 เมอมผเสยหายอยรวมในทประชมเปรยบเทยบกบกรณทผเสยหาย

ไมไดอยในทประชมเปรยบเทยบกบกรณทผเสยหายไมไดอยในทประชมจะมการเยยวยาความเสยหาย

เกดขนเพยงรอยละ 29 ของคดทเปนความผดทมผเสยหายเขามาเกยวของทงหมด

แมคโคลด และวอชเทล (McCold; & Wachtel. 1998: 54-61) ทาการศกษาเกยวกบ การ

ประเมนผลรปแบบการประชมกลมครอบครว พบวาผเขารวมโครงการมความพงพอใจในการประชม

กลมครอบครวทเปนโครงการนารองของออสเตรเลยในระดบสง เมอประเมนผลทนททเสรจการประชม

พบวา 98.2% ของผกระทาผด 97.8% ของเหยออาชญากรรม และ 100% ของพอแม /ผปกครอง

รายงานวารสกวาไดรบความยตธรรมจากกระบวนการน ในทานองเดยวกน 99.1% ของผกระทาผด

96.7% ของเหยออาชญากรรม และ 98.6% ของพอแม/ผปกครองรายงานวารสกพงพอใจกบการตกลง

ทเกดจากการประชม งานวจยนยงทาการสารวจความรบผดชอบตอเนองเมอมการตดตามผล

3-4 เดอนถดมา พบวามความคลาดเคลอนในคาตอบ ตวอยางเชน 100% ของผกระทาผด 93.7%

ของเหยออาชญากรรม และ 100% ของพอแม/ผปกครอง รายงานวารสกวาไดรบความยตธรรมจาก

กระบวนการน ผลการสารวจไมไดระบวาเหตใดทศนคตของเหยออาชญากรรมจงลดลงเลกนอยตอ

การประชมครงนน ขณะททศนคตของผกระทาผดและพอแมกลบดขน อยา งไรกตามนกวจยรายงาน

โดยอางผลการวจยเชงคณภาพทไดขอมลจากการสมภาษณวาเหยออาชญากรรม รสกมนใจนอยลง

เกยวกบผลกระทบของการประชมกลมครอบครวเมอพวกเขาไมไดรบทราบขอมลขาวสารวาตกลง

นนไดรบการดาเนนการหรอยง

โรดเกรซ (Rodriguez. 2007: 53) ไดศกษาผลกระทบของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนททม

ตอการกระทาผดซา ของเยาวชนในรฐ Arizona ประเทศสหรฐอเมรกาพบวา เพศ อาย และ ประวตการ

กระทาผดเปนตวแปรทสาคญทสงผลกระทบตอการกระทาผดซา โดยพบวา เพศชายมแนวโนมทจะ

กระทาผดซา มากกวาเพศหญงถง 1.39 เทา เยาวชนทมอายนอยมแนวโนมกระทาผดซา มากกวาผท

มอายมากกวา สวนเชอ ชาตไมมผล และผกระทาผดในคดเกยวกบทรพยมแนวโนมทจะกระทาผดซา

มากกวา คดทเกยวกบรางกาย 0.59 เทา สวนผทเขารวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทและไ ม

มประวตการกระทาผดมอตราการกระทาผดซา

53

คารป และวอลเชอร (Karp; & Walther. 1999: 60-61) ทาการศกษาวจยเชงคณภาพเกยวกบ

โครงการบรณาการชมชนของเวอรมอนต ระหวางเดอนสงหาคม 1998 ถงกรกฎาคม 1999 โดยศกษา

จากวดโอเทป การประชม 30 ครงในเวอรมอนต และรายงานวากระบวนการบรณา การเกดขนได

อยางไร โดยผเขารวมประชมพยายามทจะปพนฐานระหวางพวกเขากบผกระทาผดอยางไร

โดยกลยทธนนาจะลดชองวางระหวางผกระทาผดกบชมชนและเยยวยาบรณาการ สมพนธภาพ

ระหวางสมาชกชมชนใหกลบคนดอกครง รวมท งอธบายวาบรรทดฐานทองถนไดรบการหยบยกขน

กลาวอางเพอทาใหผกระทาผดเขาใจถงอนตรายทตนกอขนและรบผดชอบตอความเสยหายนนอยางไร

นอกจากนยงไดอธบายวาคณะกรรมการไดจดการกบความไมลงรอยกนของผเขารวมประชมอยางไร

โดยอธบายวาคณะกรรมการมวธการแตกตางกนไป ไดแก เพกเฉยบาง ยดเวลาการพดออกไปแบบ

ทผกระทาผดไมทนสงเกตบางและเขารวมอภปรายเกยวกบขอเสนอของผกระทาผดในการชดใชทาง

แพงบาง

โจนนา ซารปแลนด (Joanna Shapland. 2007: 7) ไดวจยประเมนผลกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทจากการสารวจผกระทาผดทเขาสกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท จานวน 217 คน

พบวาผกระทาผดทเขาสกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท รอยละ 60 แสดงความรบผดชอบ และทา

การขอโทษกบเหตการณทเกดขน รอยละ 83 ทไมมการกระทาผดซา และมบางสวนยอมเขารบ

โปรแกรม เพอปรบนสยและพฤตกรรม เชน โปรแกรมรกษาอาการตดสรา โปรแกรมบาบดยาเสพตด

เปนตน ซงเปนผลทเกดจากการทาขอตกลงและการชดใชเพอเยยวยาความเสยหาย ตลอดจนการ

ขอโทษขออภย

เซอรแมน ซาง และ วดส (Sherman, Strang; & Woods. 2000) ไดศกษาเรอง กระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทในโครงการRISE (Reiterative Shaming Experiments) ในประเทศออสเตรเลย

RISE เปนโครงการศกษาเปรยบเทยบการกระทาผดซา ระหวางผกระทาผดทเขารวมกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทและกระบวนการยตธรรมแบบปกต โดยศกษาผกระทาผด 4 กลม ไดแก คด

เมาแลวขบ คดทผกระทาผดเปนเยาวชนและกระทาผดเกยวการทารายรางกาย คดทผกระทาผดเปน

เยาวชนและกระทาผดเกยวการคดลกทรพย และคดทผกระทาผดเปนเยาวชนและกระทาผดทม

ความรนแรงและกาวราว การศกษานพบวาผเสยหายเขารวมกระบวนการยตธรร มเชงสมานฉนท

เนองจากคาดหวงวาตนจะไดรบการเยยวยาดวยทรพยสนหรอเงนชดเชยจากความเสยหายทเกด

ขนกบตน

ซาง และ วดส (Strang; & Sherman. 2003: 14-42) ไดทาการศกษาวจยเรองผลกระทบ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท พบวาประมาณรอยละ 79 ของผเสยหายทเขารวมงานกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทดวยวธการประนอมขอพพาท ไดรบรถงความเคลอนไหวของคดในขณะท

เพยงรอยละ 14 ของผเสยหายในกระบวนการยตธรรมแบบปกตไดรบรถงความเคลอนไหวของคด

ซงจานวนนแสดงใหเหนถงแนวโนมทผเสยหาย ทเขารวมกระบวนการยตธรรมเช งสมานฉนทไดรบ

ความพงพอใจและรสกวาไดรบความเปนธรรมมากกวากลมเปรยบเทยบ นอกจากน ยงพบวาใน

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทแบบประนอมขอพพาท ในประเทศสหรฐอเมรกา ผเสยหาย

ประมาณรอยละ 83 ทแสดงความรสกวาไดรบความเปนธรรมในการดาเนนคด

54

แทรงค (Trankle. 2007: 395-415) ทาการศกษาวจยกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

ดวยวธการ VOM ในประเทศฝรงเศสและเยอรมนน พบวาคนกลางและการดาเนนการสมานฉนท

ของคนกลางเปนปจจยทสาคญปจจยหนงททาใหผเขารวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ม

ความพงพอใจนอยลงซงนาไปสการมประสทธภาพนอยลง เนองจากงานดาเนนไปอยางผด

เปาหมายและวตถประสงคของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท คนกลางไมไดเตรยมความพรอม

โดยการใหขอมลทถกตองกบผเสยหายและผกระทาผดวาการสมานฉนทโดยแทจรงแลวม

วตถประสงคอยางไร และมขนตอนการปฏบตอยางไรบาง และใชคาพดทมความซบซอนเขาใจได

ยากโดยชาวบานธรรมดาทวไป ซงอาจเปนภาษาทางกฎหมาย ทาใหผเขารวมไมทราบไมเขาใจวา

จะตองปฏบตอยางไรในขณะเขารวมการประชมเชงสมานฉนท ทาใหคนกลางตองใชเวลาอธบายกฎ

กตการะหวางทดาเนนการประชมแทนการไดแกไขขอขดแยง หรอกาหนดวธการชดใชคาเสยหาย

เพอเปนการปรบปรงและแกไขปญหาทเกดจากคนกลางในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

อมบรท (Umbreit. 1994: 436) ไดศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจระหวางผเสยหายท

เขารวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทดวยวธการประนอมขอพพาท กบกลมเปรยบเทยบหรอผ

ทเขาสกระบวนการยตธรรมแบบปกตในประเทศสหรฐอเมรกา และพบวาผเสยหายมความพงพอใจ

ในระดบทสงถงรอยละ 79 ซงเปนระดบทสงกวาผเสยหายในกลมเปรยบเทยบทแสดงความ พงพอใจ

รอยละ 57 ในงานวจยโครงการ RISE ในประเทศออสเตรเลยพบวา รอยละ 60 ของผเสยหายทเขา

รวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทแบบประชมกลม แสดงความพงพอใจตอการดาเนนคด

ในขณะทมเพยงรอยละ 46 ของผเสยหายทเขารวมกระบวนการยตธรรมแบบปกตมความพง พอใจ

ตอการดาเนนคด นอกจากนยงพบวา ประมาณรอยละ 90 ของผเสยหายทเขารวมโครงการ RISE

แสดงความพงพอใจทคดของตนไดรบการดาเนนการอยางเปนธรรม และผเสยหายในคดเกยวกบ

ทรพยมความพงพอใจและรสกไดรบความเปนธรรมมากกวาผเสยหายในคดเกยวกบรางกาย

อมบรท และฟารเซลโล (Umbreit; & Fercello. 1999: 9) ทาการศกษาเรองโปรแกรมการไกลเกลยเหยอ -ผกระทาผดทเมนโซตา แสดงใหเหนวาเหยออาชญากรรมและผกระทาผดซงมสวนรวมในการไกลเกลยมความพงพอใจตอกระบวนการยตธรรม (100% ของเหยออาชญากรรมแล ะ 88.4% ของผกระทาผด ) มากกวาเหยออาชญากรรมและผกระทาผดทไมไดมสวนรวมในการไกลเกลย (88% ของเหยออาชญากรรมและ 61.5% ของผกระทาผด) เมอเหยออาชญากรรมทเขารวมในการไกลเกลยถกถามวาเขามความพงพอใจในสวนใดของกระบวนการเชงสมานฉนทมากทส ด เหยออาชญากรรมตอบวา “การทเหยออาชญากรรมรสกวาเปนสงสาคญทผกระทาผดไดเขารวมและเรยนรบางสงบางอยางจากประสบการณครงนน ” หรอไมก “เปนโอกาสทเหยออาชญากรรมไดพดบางอยางออกมาเกยวกบอาชญากรรมทเกดขน ” เหยออาชญากรรมทเขารว มโครงการถกถามตอไปวาเขารสกพงพอใจเรองใดนอยทสดในกระบวนการเชงสมานฉนท ซงคาตอบ (1) การทเขาไมไดรบผลยอนกลบเกยวกบผลลพธแหงคด (2) การทผกระทาผดไมไดจายเงนชดใชเตมจานวนความเสยหายทเกดขน และ (3) การทผกระทาผดแสดงกรยาไม ใสใจ ไมยนดยนราย งานวจยชนนไดแสดงตอไปวา 91% ของเหยออาชญากรรมทเขารวมโครงการรสกวาผกระทาผดไดแสดงความ

55

รบผดชอบอยางเหมาะสมมากกวา 33% ของเหยออาชญากรรมทไมไดเขารวมโครงการ ตอมางานวจยนพบวา เมอเหยออาชญากรรมถกถามวากระบว นการยตธรรมเชงสมานฉนทควรจะเปนมาตรฐานสวนหนงของระบบงานยตธรรมหรอเปนเพยงทางเลอกเมอทงสองฝายสมครใจจะใชวธนเทานน พบวาเหยออาชญากรรม 100% ทเขารวมโครงการคดวาควรเปนสวนหนงของระบบงานยตธรรม ขณะท 72% ของเหยออาชญากรรมทไมได เขารวมคดเชนนน ในทสดพบวา 91% ของเหยออาชญากรรมซงเขารวมโครงการรายงานวาจะแนะนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทตอเหยออาชญากรรมคนอนๆ และ 85% ของผกระทาผดรายงานวาเขาจะแนะนาโครงการนตอเพอผกระทาผดเชนกน อมบรท คอเตส และวอส (Umbrieit,Coates; & Vos. 2000: 5) ไดทาการศกษาเรองผลกระทบกระบวนการยตธรรมโดยใชวธการประชมกลมครอบครว วจยทเมอง Indianapolis มลรฐอนเดยนา ประเทศสหรฐอเมรกา โดยทาการเปรยบเทยบอตราการกระทาความผดซาระหวางการเบยงเบนคดออกจากกระบวนการยตธรรมโดยใชว ธการประชมกลมครอบครวกบการเบยงคดโดยใชโปรแกรมอยางอน ทงน โดยทาการวจยในกลมเยาวชนอาย 14 ปและตากวา 14 ป ซงกระทาความผดครงแรกและไมใชอาชญากรรมรายแรง มเยาวชนถกสงไปยงการประชมกลมครอบครวทเปนโครงการของ Restorative Justice จานวนทงสน 232 คดและอก 226 คด ถกสงไปยงโครงการทใชมาตรการอยางอนแทนการดาเนนคดอาญา การวดอตราการกระทาผดซาจะพจารณาจากการตดตอกบศาลโดยการทคดถกนากลบมาสศาลอกตลอดชวง 6 เดอน หรอ 12 เดอน ตงแตเกดเหตและการตดตอกบศาลหลงจากทมการใชมาตรการเบยงเบนคดเรยบรอยแลว ผลการวจยพบวา ตลอดชวง 6 เดอนหลงจากเกดเหตการณขน รอยละ 79.6 ของเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวไมมการตดตอกบศาลอก ตรงขามกบรอยละ 58.8 ของเยาวชนทใชโครงการเบยงเบนคดอยางอน สาหรบในชวง 12 เดอนนน พบวารอยละ 69.2 ของเดกทประชมกลมครอบครวไมไดมการตดตอกบศาลอก ในขณะทเดกในอกกลมมการตดตอจากศาลถงรอยละ 58.8 สาหรบในชวง 6 เดอนหลงจากทไดเบยงเบนคดออกจากระบบศาลแลว รอยละ 87.7 ของเยาวชนทผานการประชมกลมครอบครวไมมการตดต อกบศาลอก เปรยบเทยบกบรอยละ 77.3 ของเยาวชนกลมทใชมาตรการอยางอน นอกจากนยงไดทาการเปรยบเทยบในแงความพงพอใจตอกระบวนการ พบวาผเสยหายมความพอใจกบการใชมาตรการประชมกลมครอบครวถงรอยละ 90 ในขณะทพงพอใจตอมาตรการอยางอนรอยละ 68 และการประชมกลมครอบครวทาใหผเสยหายรสกมสวนรวมในกระบวนการถงรอยละ 97 และไดมโอกาสแสดงทศนะและความคดเหน รอยละ 95 ในขณะทมาตรการอยางอน ผเสยหายรสกวาตนมสวนรวมในกระบวนการเพยงรอยละ 38 และมโอกาสไดแสดงความคดเหนรอยละ 56 สวนผลของการปร ะชม ปรากฏวาการประชมกลมครอบครวสามารถแกปญหาทเกดขนไดถงรอยละ 56 สวนผลของการประชม ปรากฏวาการประชมกลมครอบครวสามารถแกปญหาทเกดขนไดถงรอยละ 56 สวนผลของการประชม ปรากฏวาการประชมกลมครอบครวสามารถแกปญหาทเกดขนไดถงรอยละ 75 และมการปฏบตตามแผนแกไขฟนฟไดครบถวนสมบรณ รอยละ 83 ในขณะทการใชมาตรการอยางอนสามารถแกปญหาไดเพยงรอยละ 50 และมการปฏบตสาเรจตามโครงการเพยงรอยละ 58

บทท 3

วธดาเนนการวจย

จากแนวความคดทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ ซงไดนาเสนอในบทท 2 ผวจยใชหลกการ

ในแนวคด ทฤษฎ และผลการวจยตางๆ นน เปนแนวทางและเปนกรอบในการศกษาวจยการประเมนผล

นโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการ ประชมกลมครอบครวและชมชน

ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 ซงมแนวทางในการดาเนนการศกษา ดงน

1. การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง

2. การสรางเครองมอทใชในการวจย

3. การเกบรวบรวมขอมล

4. การจดทาและวเคราะหขอมล

การกาหนดประชากรและการเลอกกลมตวอยาง

ประชากรทใชในการวจย

ประชากรท ใชในการศกษาวจยครงน คอ ผทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน

ในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเขต 2 ซงประกอบดวย จานวน 8 แหง ไดแก สถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชนจงหวดกาญจนบร จงหวดนครปฐม จงหวดประจวบครขนธ จงหวดเพชรบร

จงหวดราชบร จงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาครและจงหวดสพรรณบร โดยผวจยไดทาการศกษา

กลมตวอยางประชากรในพนทเขต 2 ไดแก กลมเจาหนาทสถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และประชาชน

ทมสวนเกยวกบเดกและเยาวชน ซงใชวธสมตวอยางแบบเฉพาะพนท (Cluster random sampling)

จานวน 3 แหง ไดแก สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม

และจงหวดราชบร รวมกลมประชากรในการวจยครงน จา นวน 200 คน โดยผวจย จะทาการศกษา

กลมประชากรทงหมด เนองจากกลมประชากรทใชในการศกษาวจยมจานวนนอย เพราะเปน

กระบวนการใหมและคดของเดกและเยาวชนทกระทาผดทดาเนนการตามมาตรา 63 แลวเขาส

กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนมจานวน 158 คด และเปนผทเขารวมการประชมกลม

ครอบครวและชมชนทกครง โดยจาแนกดงน

1. เจาหนาทสถานพนจ ไดแก ผอานวยการสถานพนจ นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา

และพนกงานคมประพฤต

2. ทปรกษากฎหมาย ไดแก พนกงานอยการและพนกงานสอบสวน

3. ประชาชนทมสวนเกยวของกบเดกและเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครว และ

ชมชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 ไดแก ตวแทนจากชมชน หรอกรรมการ

สงเคราะห ผกระทาผด ผเสยหาย ผปกครองผกระทาผด และผปกครองผเสยหาย

57

ตาราง 5 จานวนประชากรทใชในการศกษา

ประชากร สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน รวม

(คน) จงหวดสพรรณบร จงหวดนครปฐม จงหวดราชบร

ผอานวยการสถานพนจ 1 1 1 3

นกสงคมสงเคราะห 1 1 1 3

นกจตวทยา 1 1 1 3

พนกงานคมประพฤต 6 7 6 19

พนกงานอยการ 1 1 1 3

พนกงานสอบสวน 1 1 1 3

ตวแทนชมชนหรอ

คณะกรรมการสงเคราะห

10 11 8 29

ผกระทาผด 12 15 13 40

ผเสยหาย 8 10 7 25

ผปกครองผกระทาผด 13 15 15 43

ผปกครองผเสยหาย 9 10 10 29

รวม 63 73 64 200

การสรางเครองมอทใชในการวจย

ผวจยใชแบบสอบถาม (Questionnaire) ในการเกบรวบรวมขอมล โดยแบบสอบถามแบงเปน

3 ตอน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ตาแหนง

อาชพ ประสบการณการทางาน แบบสอบถามเปนแบบคาถามปลายปดใหเลอกตอบ

สวนท 2 เปนขอมลการประเมนผลคาถามในแบบสอบถามเปนแบบสารวจรายการ (Check

List) ซงเปนมาตรจดอนดบ (Rating Scale) เปนมาตรจดอนดบคณภาพ 5 ระดบ โดยกาหนดคา

คะแนน 1-5 ตามลาดบ จากนอยไปหามาก ดงน

มากทสด มระดบคะแนนเทากบ 5

มาก มระดบคะแนนเทากบ 4

ปานกลาง มระดบคะแนนเทากบ 3

นอย มระดบคะแนนเทากบ 2

นอยทสด มระดบคะแนนเทากบ 1

สวนท 3 แบบสอบถามเปนแบบปลายเปด (Opened Form Questionnaire) เกยวกบ

ปญหาอปสรรค ขอเสนอแนะตอการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอการพฒนาแนว

ทางการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

58

ขนตอนในการสรางเครองมอในการวจย 1. ศกษาเอกสาร ตารา และงานวจยทเกยวของกบการประเมนผลนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

2. ศกษาหลกเกณฑและวธการสรางเครองมอจากตารา เอกสารและงานวจยทเกยวของ

3. สรางเครองมอ เพอศกษาการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

4. นาเครองมอทสรางและพฒนาขนเสนอใหอาจารยทปรกษาวทยานพนธเพอตรวจสอบ

5. นาเครองมอใหผเชยวชาญทมความรและประสบการณ เพอพจารณาและตรวจสอบ

ความเทยงตรงของเนอหา (Content validity)

6. นาเครองมอทผเ ชยวชาญเสนอแนะมาปรบปรงแกไข แลวนาเครองมอทแกไขแลวให

ผเชยวชาญตรวจสอบอกครง

7. นาเครองมอทไดปรบปรงแลวไปทดลองใช (Try out) กบกลมประชากรทปฏบตงานใน

หนวยงานทไมไดเปนกลมทเลอกเปนกลมตวอยาง แลวนาขอมลไปหาความเชอมน (Reliability)

8. ปรบปรงเครองมอททดลองใชใหถกตองและเหมาะสม

9. จดพมพเครองมอเพอนาไปใช

วธการหาคณภาพแบบสอบถาม

1. การหาคาความเทยงตรง (Validity) ของแบบสอบถามผวจยไดสรางเครองมอในการ

เกบรวบรวมขอมล โดยการศกษา คนควาและทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ และนา ใหอาจารยท

ปรกษาและผเชยวชาญพจารณา ตรวจสอบ แลวนามาปรบปรง เพอใหมเนอหา และขอคาถามตางๆ

ตรงกบกรอบแนวคดในการศกษาทตองการจะวด

2. การหาความเชอมนของแบบสอบถามโดยหาคาสมประสทธแอลฟาของครอนบค

(Cronbach’s Alpha) (ศภชย ยาวะประภาษ. 2544: 8-11)

สตร

โดยท

แทน สมประสทธของความเชอ มน

k แทน จานวนขอของแบบสอบถาม

แทน ความแปรปรวนของแบบสอบถามแตละขอ

แทน ความแปรปรวนของแบบสอบถามทงชด

∑−−

= 2

211 t

i

ss

kkα

α

2ts

2is

59

การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยไดดาเนนการเกบรวบรวมขอมลตามขนตอนตอไปน

1. ทาหนงสอขออนญาตจากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตรถงอธบดกรมพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน และผอานวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จานวน

3 จงหวด ไดแก สพรรณบร นครปฐมและราชบร

2. นาแบบสอบถามสงใหผประสานการประชมทางไปรษณยโดยใหสถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชนแตละจงหวดเปนผดาเนนการเกบรวบรวมและสงคนกลบมายงผวจย

3. ผวจยรวบรวมแบบสอบถามมาตรวจใหคะแนน แลวนาขอมลมาวเคราะหทางสถต

การจดทาและวเคราะหขอมล

ผวจยทาการวเคราะหขอมลโดยนาแบบสอบถามทเกบรวบรวมไดมาวเคราะหดวย

คอมพวเตอรโปรแกรมสาเรจรป SPSS

การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถาม ซงเปนขอมลเชงปรมาณ โดยใชสถตเชงพรรณนา

(Description Statistic) ดงน

ตอนท 1 แบบสอบถามขอมลทวไปของกลมตวอยาง ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส

ตาแหนง อาชพ ประสบการณการทา งาน ผวจยจะเล อกใชคารอยละ (Percentage) เพอบรรยาย

คณลกษณะของกลมตวอยาง

ตอนท 2 แบบสอบถามประเมนผล 7 ดาน คาถามในแบบสอบถามเปนแบบสารวจ

รายการ (Check list) ซงเปนมาตรจดอนดบ (Rating Scale) เปนมาตรจดอนดบคณภาพ 5 ระดบ

ผวจยจะเลอกคาใชคาเฉลย (Mean) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) t – test ใชใน

การทดสอบเปรยบเทยบคาเฉลยของตวแปรอสระทมการแบงเกณฑเปน 2 กลม และการวเคราะห

ความแปรปรวนทางเดยว (One – Way ANOVA : Analysis Of Variance) ใชในการทดสอบเปรยบเทยบ

คาเฉลยของตวแปรอสระ ซงจาแนกออกเปน 3 กลมขนไป

เกณฑการแปลความหมาย

คะแนนเฉลย 4.21 – 5.00 หมายถง เหนดวยมากทสด

คะแนนเฉลย 3.41 – 4.20 หมายถง เหนดวยมาก

คะแนนเฉลย 2.61 – 3.40 หมายถง เหนดวยปานกลาง

คะแนนเฉลย 1.81 – 2.60 หมายถง เหนดวยนอย

คะแนนเฉลย 1.00 – 1.80 หมายถง เหนดวยนอยทสด

ตอนท 3 แบบสอบถามเปนแบบปลายเปด (Open Ended Questionnaire) เกยวกบ

ขอคดเหนและขอเสนอแนะตอการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอการพฒนาแนว

ทางการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน โดยผวจย

จะทาการวเคราะหเนอหา

60

สถตทใชในการวเคราะหขอมล

1. สถตพรรณนา (Description Statistic) ไดแก คาความถ รอยละ คาเฉลยและสวนเบยงเบน

มาตรฐาน ใชสาหรบอธบายลกษณะขอมลทวไปเกยวกบปจจยสวนบคคล แ ละขอมลเกยวกบการ

ประเมนผล 7 ดาน เพอทดสอบสมมตฐานทต งไว

2. สถตอนมาน (Inferential Statistic) เพอใชในการศกษาหาความแตกตางของตวแปร

และศกษาอทธพลของตวแปร เพอเปรยบเทยบความแตกตางระหวางคะแนนเฉลยของแบบสอบถาม

ในกลมทมตวแปร 2 กลม เปนอสระจากกน โดยใชการทดสอบคาท (T-test) ในกลมตวแปรมากกวา

2 กลมขนไป และใชการวเคราะห ความแปรปรวนทางเดยว (One – Way ANOVA : Analysis Of

Variance)

สาหรบคานยสาคญทางสถตทใชในการวเคราะหในครงน กาหนดไวทระดบ 0.50

ผลการวเคราะหขอมล

บทท 4

ในการวจย เรอง การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดย

วธการประชมกลมและครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

เขต 2 ครงน ผวจยนาเสนอผลการศกษาคนควา โดยแยกเปน 4 สวนตามลาดบ ดงน

สวนท 1 การวเคราะหขอมลสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

สวนท 2 การวเคราะหขอมล สวนบคคล ของต วแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห

ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย

สวนท 3 การวเคราะหความแตกตางเจาหนาทสถานพนจแ ละทปรกษากฎหมาย และ

ตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย

สวนท 4 ขอเสนอคดเหนและขอเสนอแนะตอการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

การวเคราะหขอมล

สวนท 1 การวเคราะหขอมลสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

1.1 วเคราะหขอมลสวนบคคล

1.2 ผลการประเมนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน 7 ดาน

1.3 ผลการวเคราะห ความแตกตางขอมล สวนบคคล เกยวกบการประเมน ผลนโยบาย

การนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

62


ตาราง 6 ขอมลสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

ขอมลสวนบคคล จานวน (คน) รอยละ

เพศ

เพศชาย

23

67.6

เพศหญง 11 32.4

รวม 34 100.0

อาย

นอยกวา 35 ป

11

32.3

36 -45 ป 13 38.2

46 ปขนไป 10 29.4

รวม 34 100.0

สถานภาพสมรส

โสด

13

38.2

สมรส 21 61.7

รวม 34 100.0

การศกษา

ปรญญาตร

15

44.1

สงกวาปรญญาตร 19 55.8

รวม 34 100.0

บทบาทและหนาท

ผบรหาร (ผอานวยการสถานพนจ)

3

8.82

ทปรกษากฎหมาย (พนกงานอยการ,พนกงานสอบสวน) 6 9.37

ผควบคมความประพฤต (พนกงานคมประพฤต) 19 55.88

ผประสานงานการประชม (นกสงคมสงเคราะห,นกจตวทยา) 6 9.37

รวม 34 100.0

63

ตาราง 6 (ตอ)

จากตารางขางตน พบวา

1. เพศ

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยาง สวนใหญเปนเพศชาย มากกว าเพศหญง โดยเพศชายม

มากถง รอยละ 67.6 และเพศหญง รอยละ 32.4

2. อาย

ผลการศกษาพบว า กลมตวอยางมอายระหวาง 36 -45 ป คดเปนรอยละ 38.2 มากทสด

รองลงมา ไดแก ชวงอาย นอยกวา 35 ป คดเปนรอยละ 32.3 และสดทายชวง อาย 46 ปขนไป คด

เปนรอยละ 29.4

3. สถานภาพสมรส

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยาง ทมสถานภาพสมรส คดเปนรอยละ 61.7 มากทสด

รองลงมา ไดแก ทมสถานภาพโสด คดเปนรอยละ 38.2

4. ระดบการศกษา

ผลการศกษาพบว า กลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบ สงกวาปรญญาตร คดเปน

รอยละ 55.8 รองลงมา ไดแก ระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 44.1

5. บทบาทและหนาท


ระยะเวลาทปฏบตราชการ

1-5 ป

9

26.5

6-10 ป 13 38.2

มากกวา 10 ปขนไป 12 35.3

รวม 34 100.0

ประสบการณการทางาน

ไมเกน 1 ป

9

26.5

มากกวา 1 ป - 2 ป 11 32.4

มากกวา 2 ป 14 41.2

รวม 34 100.0

64

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเจาหนาทควบคมความประพฤต (พนกงาน

คมประพฤต ) คดเปนรอยละ 55.88 มากทสด สวนรองลงมาเปนเจาหนาทปรกษากฎหมาย

(พนกงานอยการ,พนกงานสอบสวน) ผประสานงานการประชม (นกสงคมสงเคราะห ,นกจตวทยา) ม

จานวนเทากนคดเปนรอยละ 9.37 และสวนผบรหาร (ผอานวยการสถานพนจ) คดเปนรอยละ 8.82

6. ระยะเวลาทปฏบตราชการ

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ มระยะเวลาทปฏบตราชก าร ระหวาง 6-10 ป

คดเปนรอยละ 38.2 รองลงมามระยะเวลาทปฏบตราชการ มากกวา 10 ปขนไป คดเปนรอยละ 35.3

และระยะเวลาทปฏบตราชการ ระหวาง 1-5 ป คดเปนรอยละ 26.5

7. ประสบการณการทางาน

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ มประสบการณการทาง าน มากกวา 2 ป คด

เปนรอยละ 41.2 รองลงมามประสบการณการทางาน มากกวา 1 ป - 2 ป คดเปนรอยละ 32.4 และ

ประสบการณการทางาน ไมเกน 1 ป คดเปนรอยละ 26

1.2 ผลการประเมนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดย

วธการประชมกลมครอบครวและชมชน 7 ดาน

ตาราง 7 การวเคราะหความคดเหนดานบรบท

ขอ ขอความ X S.D. ความคดเหน

ดานบรบท

1 การประชมกลมครอบครวและชมชนเปน

วธการฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอ

คนคนดสสงคม

4.294

.760

เหนดวยมากทสด

2. การประชมกลมครอบครวและชมชนเป น

กระบวนการยตธรรมทางเลอกทเหมาะสม

กบการแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระทา

ผดในปจจบน

3.824

1.110

เหนดวยมาก

65



3. การประชมกลมครอบครวและชมชนเปน

วธการแกไขปญหาเดกและเยาวชนทกระทา

ผดทงทางรางกาย จตใจและสงคม

3.059

1.650

เหนดวยปานกลาง


การซาเตมเดกและเยาวชนทกระทา

ความผด

2.265

1.563

เหนดวยนอย

5. การประชมกลมครอบครวและชมชนใน

สถานพนจฯมแนวทางรปแบบและ

กระบวนการดาเนนงานทชดเจนเหมาะสม

กบสภาพสงคมไทย

4.059

.776


6. การประชมกลมครอบครวและชมชนม

คาใชจายจานวนมาก

3.824

1.114


7. การประชมกลมครอบครวและชมชนในแต

ละครงมการเมองเขาไปแทรกแซง

2.441

1.691


8. การประชมกลมครอบครวและชมชนมความ

ขดแยงทางความคดเหนในระหวางการ

ประชมอยประจา

2.676

1.319



วธการทปกปองเดกและเยาวชนทกระทาผด

มากเกนไป

2.971

1.586


10. การนาเดกแ ละเยาวชนทเขารบการฝกและ

อบรม จะทาใหสามารถกลบตนเปนพลเมอง

ดได

3.853

1.158


66



11. เดกและเยาวชนทกระทาความผดไมรายแรง

ไดรบการเย ยวยาดวยการประชมกลม

ครอบครวและชมชนซงเปนกระบวนการ

ทางเลอกแทนการฝกอบรม

4.235

.606


12. การนาเอาความผดทางอาญาทเดกและ

เยาวชนตองโทษจาคกไมเกน 5 ปเขาสการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนมความ

เหมาะสมแลว

4.294

.719


13 การประชมกลมครอบครวควรเปนเพยง

กระบวนการเสรมเพอปรบแนวทางการ

ลงโทษไมใชเปนกระบ วนการหลกในการ

ลงโทษ

2.853

1.617


14. การลงโทษตามกฎหมายทมอยนบเปนสงท

เหมาะสมแลวไมจาเปนตองเอาการประชม

กลมครอบครวและชมชนมาใชแตอยางไร

2.647

1.390


รวม 3.365 1.218 เหนดวยปานกลาง

จากตาราง พบวาความคดเหน โดยภาพรวมของ บคคลมความคดเหนตอนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานบรบท อยในระดบ ปานกลาง เมอพจารณาแยกเปนราย

ขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหน ดวยมากทสด 3 ขอ คอ การประชมกลมครอบครว

และชมชนเปนวธการฟนฟเดกและ เยาวชนทกระทาผดเพอคนคนดสสงคม การนาเอาความผดทาง

อาญาทเดกและเยาวชนตองโทษจาคกไมเกน 5 ปเขาสการประชมกลมครอบครวและชมชนมความ

เหมาะสมแลว และเดกและเยาวชนทกระ ทาความผดไมรายแรงไดรบการเย ยวยาดวยการประชม

กลมครอบครวและชมชนซงเปนก ระบวนการทางเลอกแทนการฝกอบรม ตามลาดบ นอกนน ม

ความ เหนดวยอยมาก 3 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนในสถานพนจฯมแนวทาง

รปแบบและกระบวนการดาเนนงานทชดเจนเหมาะสมกบสภาพสงคมไทย การนาเดกและเยาวชนท

เขารบการฝกและอบรม จะทาใหสามารถกลบตนเปนพล เมองดได และการประชมกลมครอบครว

67

และชมชนเปนกระบวนการยตธรรมทางเลอกทเหมาะสมกบการแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระทา

ผดในปจจบน สวนความเหนดวยนอย 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละครง

มการเมองเขาไปแทรกแซง และการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนการซาเตมเดกและเยาวชน

ทกระทาความผด

ตาราง 8 การวเคราะหความคดเหน ดานปจจยนาเขา


ดานปจจยนาเขา

1 ความตงใจในการปฏบตงานของบคลากรใน

การประชมกลมครอบครวและชมชนมนอย

1.912

1.288


2. บคลากรในการดาเนนงานการประชมกลม

ครอบครวและชมชนไมไดสดสวนทเพยงพอ

กบปรมาณคดทเพมขน

2.706

.836



ครอบครวและชมชนไดรบการฝกอบรมการ

ปฏบตงานทเกยวกบกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทอยางตอเนอง

2.853

1.184


4. การใชงบประมาณการดาเนนงานประชม

กลมครอบครวและชมชนไมคอยม

ประสทธภาพมากนก

2.853

.884


5. งบประมาณทไดรบจดสรรเพอประชมกลม

ครอบครวและชมชนมจานวนนอย

2.882

1.038


6. สถานพนจฯไดรบการสนบสนน สอ อปกรณ

เครองมอ และเอกสารในการประชมกลม

ครอบครวและชมชนอยางเตมท

3.294

.871


68



7. สอ อปกรณ เครองมอ และเอกสารในการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนไมทนสมย

ตอสถานการณทเปลยนแปลง

3.235

1.208


8. สถานททใชในการจดประชมมความสะดวก

งายตอการเดนทางของผเขารวมการประชม

กลมครอบครวและชมชน

3.706

.871


9. เจาหนาทของรฐใหความ รวมมอในการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนเปนอยางด

3.294

.906


10. ครอบครวผกระทาผดและผเสยหายใหความ

รวมมอในการประชมกลมครอบครวเปน

อยางด

3.912

.514


11. ชมชนใหความสาคญตอการมสวนรวมใน

การประชมกลมครอบครวและชมชนนอย

2.912

.712


12. เจาหนาทมการประชาสมพนธ เผยแพรให

ความรเกยวกบการประชมกลมครอบครว

และชมชน เพอใหผท เกยวของไดมความร

ความเขาใจ

3.794

.845


13. กฎ ระเบยบ ทเกยวของการป ฏบตงาน ไม

เออตอการประชมกลมครอบครวและชมชน

2.971

1.167



69

จากตารางพบวา ความคดเหน โดยภาพรวมของ บคคล มความคดเหนตอนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานบรบทอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาแยกเปนรายขอ

พบวาบคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนดวยมาก 3 ขอ คอ ครอบครวผกระทาผดและผเสยหาย

ใหความรวมมอในการประชมกลมครอบครวเปนอยางด เจาหนาทมการประชาสมพนธ เผยแพรให

ความรเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอใหผท เกย วของไดมความร ความเขาใจ

และสถานททใชในการจดประชมมความสะดวกงายตอการเดนทางของผเขารวมการประชมกลม

ครอบครวและชมชน ตามลาดบ และ ความเหนดวยอยในระดบ นอย 1 ขอ คอ ความตงใจในการ

ปฏบตงานของบคลากรในการประชมกลมครอบครวและชมชนมนอย

ตาราง 9 การวเคราะหความคดเหน ดานกระบวนการ


ดานกระบวนการ


วธการทใชกบเดกและเยาวชนทกระทา

ความผดไมรายแรง รเทาไมถงการณ

3.882

1.250


2. หวใจสาคญข องการประชมกลมครอบครว

และชมชน ไดแก ครอบครวและชมชนเขา

มามสวนรวมในการรบผดชอบ

3.441

1.618


3. การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนการ

เปดโอกาสใหครอบครว ชมชน ทงฝาย

ผเสยหายและผกระทาผดทเกดขนอยาง

ยตธรรม

4.471

.788


70



4. การประชมกลมครอบครวเปนกระบวนการ

ทาใหฝายผเสยหายเขามามสวนรวมจดการ

กบความผดทเกดขนอยางยตธรรม

4.118

.808


5. ผเสยหายมสวนสาคญในการใหขอมล

เกย วกบความทกขหรอความเสยหายท

ไดรบเพอเรยกรองสทธของตนเอง

\

4.000

.888


6. เดกและเยาวชนตองขอโทษ สานกผด แสดง

ความรบผดชอบตอผเสยหาย

4.353

.691


7. ฝายผเสยหายกบฝายผกระทาผด มบทบาท

เทาเทยมกน ไมเก ดการไดเปรยบและ

เสยเปรยบ

3.529

.929


8. เงอนไขและขอตกลงทไดจากการประชม

สามารถชดใชความเสยหายทเกดขนกบ

ผเสยหายได

4.059

.886


9. บรการสงคมทสถานพนจฯจงหวดจดใหเดก

และเยาวชนกระทาผดสามารถตอบสนองตอ

ความตอง การและการแกไขปญหาเดกและ

เยาวชน

3.029

.937


10. การทากจกรรมบรการสงคมสถานพนจฯจด

ขนแกเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอชดใช

ความเสยหายแกผเสยหายขนอ ย กบ

ลกษณะการกระทาความผด

3.500

.827


71



11. ระยะเวลาในการทากจกรรมบรการสงคมม

วธการปฏบตทแตกตางกนขนอยกบ


3.588

.783


12. สถานพนจฯจงหวดสนบสนนสงเสรม

บคลากรในวชาชพตางๆ ทเกยวของไดรบ

การเขารวมอบรม สมมนาใหมความร ความ

เขาใจมความชานาญเกยวกบการประชม


3.412

1.019



กระบวนการยตธรรมททาใหเจาหนาทไม

สามารถเรยกรองผลประโยชนจากคดท

เกดขนได

2.588

1.984



กระบวนการยตธรรมททาใหเจาหนาท

ดาเนนการหาผลประโยชนทางคด ซงไม

อาจตรวจสอบได

2.088

.866


15. ผบรหารสถานพนจฯจงหวดตระหนกถงการ

ตดตามตรวจสอบเมอมปญหาขอรองเรยน

ในหนวยงานวาดาเน นงานการประชมกลม

ครอบครวและชมชนไมโปรงใส

3.824

.673


รวม 3.664 0.929 เหนดวยมาก

72

จากตาราง พบวาความคดเหน โดยภาพรวมของ บคคล มความคดเหนตอนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานกระบวนการอยในระดบมากเมอพจารณาแยกเปน รายขอ

พบวา บคคลมความเหนดว ยอยในระดบเหนดวยมากทสด 2 ขอ คอการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนการเปดโอกาสใหครอบครว ชมชน ทงฝายผเสยหายและผกระทาผดทเกดขนอยาง

ยตธรรม และเดกและเยาวชนตองขอโทษ สานกผด แสดงความรบผดชอบตอผเสยหาย ตามลาดบ

นอกนนมความเหนดวยปานกลางม 1 ขอ คอ บรการสงคมทสถานพนจฯจงหวดจดใหเดกและ

เยาวชนกระทาผดสามารถตอบสนองตอความตองการและการแกไขปญหาเดกและเยาวชน สวนม

ความเหนระดบนอยม 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนกระบวนการยตธรรมท ทา

ใหเจาหนาทไมสามารถเรยกรองผลประโยชนจากคดทเกดขนได และการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนกระบวนการยตธรรมททาใหเจาหนาทดาเนนการหาผลประโยชนทางคด ซงไมอาจ

ตรวจสอบได

ตาราง 10 การวเคราะหความคดเหน ดานประสทธผล


ดานประสทธผล

1 การประชมกลมครอบครวและชมชน

สามารถชดเชยความเสยหายเปนตวเงน

ใหแกผเสยหาย

2.088

.866


2. การประชมกลมกลมครอบครวและชมชน

สามารถบรรเทาความเสยหายทางดานจตใจ

ใหแกผเสยได

4.118

.686


3. ฝายเดกและเยาวชนทกระทาความผดและ

ฝายผเสยหายพงพอใจทใชวธการประชม


2.441

.960


73



4. การประชมกลมครอบครวและชมชน เมอรบ

ฟงความรสกทงสองฝายทา ใหแตละฝายม

ความเหนอกเหนใจกน

4.147

.610


5. การประชมกลมครอบครวและชมชน

สามารถแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทา

ผดดวยการทากจกรรมอนเปน

สาธารณประโยชนไดดกวางานยตธรรมทาง

อาญาทเนนการลงโทษ

4.147

.744


6. การประช มกลมครอบครวและชมชน

สามารถลดปรมาณคดขนสศาล

2.088

.866


7. การประชมกลมครอบครวและชมสามารถลด

งบประมาณคาใชจายในการดาเนนคด

3.706

1.060


8. ผทเกยวของทกฝายม บทบาทสาคญในการ

ดาเนนกลมประชมครอบครว และชมชนให

ประสบความสาเรจ

4.500

.508




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานประสทธผลอยในระดบเหนดวยมาก เมอพจารณาแยก

เปนรายขอพบวาบคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนดวยมากทสด 1 ขอ คอ ผทเกยวของทกฝาย

มบทบาทสาคญในการดาเนนกลมประชมครอบครวและชมชนใหประสบความสาเรจ และการประชม

กลมครอบครวและชมชนสามารถลดปรมาณคดขนสศาล และเหนดวยนอย ม 3 ขอ คอ ฝายเดกและ

เยาวชนทกระทาความผดและฝายผเสยหายพงพอใจทใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

การประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถชดเชยความเสยหายเปนตวเงนใหแกผเสยหาย และ

การประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถลดปรมาณคดขนสศาล

74

ตาราง 11 การวเคราะหความคดเหน ดานผลกระทบ


ดานผลกระทบ

1 ชมชนใหโอกาสเดกและเยาวชนกระทาผด

ปรบปรงตนเองเพอเปนคนดของสงคม

4.206

.641


2. เงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชม

กลมครอบครวและชมชน สามารถบรรเทา

ความเสยหายเกดขนกบผเสยหายได

4.235

.781


3. การประชมกลมครอบครวและชมชน ทาให

ฝายเดกและเยาวชนทประทาผดและฝาย

ผเสยหายเกดความปองดองกน

4.294

.760


4. การประชมกลมครอบครวและชมชนทาให

สงคมอยรวมกนดวยความสมานฉนท

3.912

.621


5. การใชการประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนวธการทสามารถแสวงหาผลประโยชน

จากคดได

2.412

1.184


6. การใชวธการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนการเปลยนแปลง กฎหมาย เพอ

ชวยเหลอเดกและเยาวชนกระทาผด

2.324

1.296



75


กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานผลกระทบอยในร ะดบเหนดวยมาก เมอพจารณาแยก

เปนรายขอพบวา บคคล มความเหนดวยอยในระดบเ หนดวยมากทสด 2 ขอ คอการประชมกลม

ครอบครวและชมชน ทาใหฝายเดกและเยาวชนทประทาผดและฝายผเสยหายเกดความปองดองกน

และเงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถบรรเทาความเสยหาย

เกดขนกบผเสยหายได ตามลาดบ และเหนดวยนอย ม 2 ขอ คอ การใชการประชมกลมครอบครว

และชมชนเปนวธการทสามารถแสวงหาผลประโยชนจากคดได และการใชวธการประชมกลม

ครอบครวและชมชนเปนการเปลยนแปลง กฎหมาย เพอชวยเหลอเดกและเยาวชนกระทาผด

ตาราง 12 การวเคราะหความคดเหน ดานความยงยน


ดานความยงยน

1 ภายหลงจากการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนแลว เดกและเยาวชนทกระทาผดเกด

ความสานก ผดชอบชวด

3.735

.790

2. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายและ

ครอบครวไดรบการอานวยความยตธรรม

จากการพทกษสทธเปนอยางด

4.235

.654


3. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายจะ

ไดร บการอานวยการความยตธรรม

คอนขางมาก

3.971

.521



การเสรมสรางครอบครวใหเขมแขง

3.971

.521



วธการทาใหสงคมเกดความสงบสข

3.941

.422



76

จากตาราง พบวาความคดเหน โดยภาพรวมของ บคคลมความคดเหนตอนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานความยงยน อยใน ระดบเหนดวยมาก และมความเหน

ดวยอยในระดบเหนมากทสด 1 ขอ คอ เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายและครอบครวไดรบ

การอานวยความยตธรรมจากการพทกษสทธเปนอยางด

ตาราง 13 การวเคราะหความคดเหน ดานการขยายผล


ดานการขยายผล

1 สถานพนจฯจงหวดมการประชาสมพนธเกยวกบระบบ

การประชมกลมครอบครวและชมชนใหปร ะชาชน

ทราบผานทางชองทางสอสาร เชน เวบไซ ต วทย

ชมชน โทรทศน แผนพบ เปนตน

3.588

1.019


2. สถานพนจฯ จงหวดใชนโยบายเชงรกร ณรงคใหมการ

ดาเนนการประชมกลมและครอบครวกบเดกและ

เยาวชนในหมบานแกอาสาสมครผนาชมชน

3.382

1.129


3. การประชมกลมครอบครวและชมชนควรมกา รใชใน

ขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมในชมชน

3.853

.744


4. การประชมกล มครอบครวและชมชนควรมการใชใน

ขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมในโรงเรยน

4.088

.753


5. การประชมกลมครอบครวและชมชนควรมการใชใน

ขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมกอนฟองคดใน

การดาเนนการของพนกงาน สอบสวน อยการ

4.147

.436


6. การประชมกลมครอบครวและชมชนควรมการใชใน

ขนตอนหลงการพจารณาคดในการดาเนนการของกรม

คมประพฤต

3.500

1.135


77



7. สถานพนจฯจงหวดควรมการเปลยนแปลงสถานทจดการ

ประชมกลมครอบ ครวและชมชนไปทอน เชน ประชาคม

หมบาน วด โรงเรยน

3.853

.925


8 สถานพนจฯ จงหวดควรมจดอบรมความรทางวชาการ

เกยวกบการดาเนนงานการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนใหแกผทเกยวของประชาชนเพอสราง เครอขาย

การนานโยบายไปปฏบต

4.088

.452




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานผลกระทบอยในระดบเหนดวยมาก และมความเหนดวย

อยในระดบเหนดวยปานกลาง 1 ขอ คอ สถานพ นจฯ จงหวดใชนโยบายเชงรก รณรงคใหมการ

ดาเนนการประชมกลมและครอบครวกบเดกและเยาวชนในหมบานแกอาสาสมครผนาชมชน

1.3 ผลการวเคราะหความแตกตางขอมลสวนบคคลเกยวกบการประเมนผลนโยบาย

การนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชมกลมคร อบครวและชมชน

การเปรยบเทยบคะแนนเฉลยท มตวแปร 2 กลม เปนอสระจากก น ใช การทดสอบค าท

(t-test) และเปรยบเทยบคะแนนเฉลยทมตวแปรมากกวา 2 กลม ใชการทดสอบความแปรปรวนทาง

เดยว (One way analysis of variance) หรอการทดสอบคาเอฟ (F-test) ถาพบวามความแตกตางกนท

ระดบนยสาคญทางสถต จะทดสอบความแตกตางเปนรายค โดยใชวธ LSD

78

1.3.1 การวเคราะหจาแนกตามเพศ

ตาราง 14 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามเพศ

* มนยสาคญทางสถตทระดบ .05

จากตารางพบ วาบคคล มเพศแตกตางกนมความคดเหนตอ ดานบรบท ดานปจจยนาเขา

ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานการขยายผล ไมแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวน ดานผลกระทบ พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 15

ปจจย เพศ X S.D. t df sig

บรบท เพศชาย 3.385 0.490 0.123 34 0.903

เพศหญง 3.364 0.448

ปจจยนาเขา เพศชาย 3.104 0.437 0.341 34 0.735

เพศหญง 3.049 0.438

กระบวนการ เพศชาย 3.609 0.417 -1.080 34 0.288

เพศหญง 3.782 0.478

ประสทธผล เพศชาย 4.092 0.471 -0.544 34 0.590

เพศหญง 4.182 0.393

ผลกระทบ เพศชาย 3.681 0.382 2.421 34 0 .021

เพศหญง 3.318 0.462

ความยงยน เพศชาย 4.009 0.461 0.811 34 0.424

เพศหญง 3.891 0.187

การขยายผล เพศชาย 3.918 0.569 1.190 34 0.243

เพศหญง 3.697 0.330

79

ตาราง 15 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบเพศในดานผลกระทบ

รายการ คาเฉลย เพศชาย

3.681

เพศหญง

3.318

เพศชาย 3.681 - 0.363*

เพศหญง 3.318 -


จากตารางพบวาบคคล มเพศททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ผลกระทบ อยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ เพศหญงมความแตกตางกวาเพศชาย

1.3.2 การวเคราะหจาแนกตามอาย

ตาราง 16 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามอาย

แหลงความแปรปรวน df SS MS F Sig


ระหวางกลม 3 0.896 0.408 2.175 0.131

ภายในกลม 32 6.385 0.206

รวม 34 7.281


ระหวางกลม 3 0.319 0.159 0.847 0.438

ภายในกลม 32 5.832 0.188

รวม 34 6.151


ระหวางกลม 3 0.125 0.063 0.312 0.734

ภายในกลม 32 6.217 0.201

รวม 34 6.342


ระหวางกลม 3 0.180 0.090 0.443 0.646

ภายในกลม 32 6.304 0.203

รวม 34 6.484

80



จากตารางพบวาบคคลทมอายแตกตางกนมความคดเหน ตอดานบรบท ดานปจจยนาเขา

ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05



ระหวางกลม 3 0.320 0.160 0.824 0.448

ภายในกลม 32 6.014 0.194

รวม 34 6.334


ระหวางกลม 3 0.016 0.156 0.474 0.954

ภายในกลม 32 5.115 0.165

รวม 34 5.131


ระหวางกลม 3 0.022 0.511 2.099 0.140

ภายในกลม 32 7.546 0.243

รวม 34 8.568

81

1.3.3 การวเคราะหจาแนกตามสถานภาพสมรส

ตาราง 17 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน

จาแนกตามสถานภาพสมรส

จากตารางพบวาบคคลทมสถานภาพแตกตางกน มความคดเหนตอดานบรบท ดานปจจย

นาเขา ดานกระบวน การ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล

ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

ปจจย สถานภาพ X S.D. t df Sig

บรบท โสด 3.269 0.492 -1.066 34 0.294

สมรส 3.446 0.454

ปจจยนาเขา โสด 3.089 0.538 0.029 34 0.977

สมรส 3.084 0.366

กระบวนการ โสด 3.646 0.373 -0.191 34 0.850

สมรส 3.676 0.483

ประสทธผล โสด 4.163 0.403 0.431 34 0.670

สมรส 4.095 0.474

ผลกระทบ โสด 3.628 0.426 0.670 34 0.508

สมรส 3.524 0.451

ความยงยน โสด 3.923 0.370 -0.547 34 0.588

สมรส 4.000 0.415

การขยายผล โสด 3.880 0.439 0.301 34 0.765

สมรส 3.825 0.558


82

1.3.4 การวเคราะหจาแนกตามการศกษา

ตาราง 18 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามการศกษา



ระหวางกลม 2 0.491 0.491 2.316 0.138

ภายในกลม 32 6.790 0.212

รวม 34 7.281


ระหวางกลม 2 0.276 0.276 1.502 0.229

ภายในกลม 32 5.875 0.184

รวม 34 6.151


ระหวางกลม 2 0.670 0.670 3.783 0.061

ภายในกลม 32 5.672 0.177

รวม 34 6.342


ระหวางกลม 21 0.039 0.039 0.192 0.664

ภายในกลม 13 6.445 0.201

รวม 34 6.484


ระหวางกลม 2 0.537 0.537 2.967 0.095

ภายในกลม 32 5.797 0.181

รวม 34 6.334

83


จากตารางพบวา บคคลท มระดบการศกษา แตกตางกน ความคดเหนตอ ดานบรบท ดาน

ปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานประสทธภาพ ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยาย

ผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

1.3.5 การวเคราะหจาแนกตามบทบาทและหนาท

ตาราง 19 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามบทบาท

และหนาท



ระหวางกลม 2 0.556 0.556 3.889 0.057

ภายในกลม 32 4.575 0.143

รวม 34 5.131


ระหวางกลม 2 0.222 0.222 0.849 0.364

ภายในกลม 32 8.347 0.261

รวม 34 8.568



ระหวางกลม 4 3.027 0.605 3.984 0.007*

ภายในกลม 29 4.254 0.152

รวม 34 7.281


ระหวางกลม 4 0.373 0.075 0.362 0.870

ภายในกลม 29 5.778 0.206

รวม 34 6.151

84



จากตารางพบ วาบคคล ทมบทบาทและหนาท แตกตางกนมความคดเหนตอ ดานปจจย

นาเขา ดานความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวน

ดานบรบท และดานกระบวนการ พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จงทาการ

ทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 20 – 21



ระหวางกลม 4 2.175 0.435 2.923 0.030*

ภายในกลม 29 4.167 0.149

รวม 34 6.342


ระหวางกลม 4 1.761 0.352 2.088 0.097

ภายในกลม 29 4.723 0.169

รวม 34 6.484


ระหวางกลม 4 0.526 0.105 0.507 0.768

ภายในกลม 29 5.808 0.207

รวม 34 6.334


ระหวางกลม 4 0.686 0.137 0.864 0.517

ภายในกลม 29 4.445 0.159

รวม 34 5.131


ระหวางกลม 4 0.654 0.131 0.463 0.800

ภายในกลม 29 7.914 0.283

รวม 34 8.568

85

ตาราง 20 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาทและหนาทในดานบรบท

รายการ คาเฉลย ผบรหาร

3.333

ทปรกษา

กฎหมาย

3.167

ผควบคมความ

ประพฤต

3.432

ผประสานการ

ประชม

3.440

ผบรหาร 3.333 - -0.265 0.166* -0.107

ทปรกษากฎหมาย 3.167 - -0.099 -0.008

ผควบคมความประพฤต 3.432 - 0.107*

ผประสานการประชม 3.440 -


จากตารางพบวาบคคลมบทบาทและหนาทแตกตางกน มความคดเหนตอดานบรบทอยาง

มนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ ผควบคมความประพฤต กบผบรหาร และผประสานการประชม

กบผควบคมความประพฤต

ตาราง 21 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาทและหนาทในดานกระบวนการ


จากตารางพบวาบคคลมบทบาทและหนาทแตกตางกนมความคดเหนตอ ดานกระบวนการ

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ ผควบคมความประพฤตกบผบรหาร และผควบคมความ

ประพฤต กบทปรกษากฎหมาย

รายการ คาเฉลย

ผบรหาร

3.778

ทปรกษา

กฎหมาย

3.533


ประพฤต

3.621

ผประสานการ

ประชม

3.878

ผบรหาร 3.778 - -0.088 0.245* 0.10

ทปรกษากฎหมาย 3.533 - 0.157* -0.257


ประพฤต 3.621

- -0.26

ผประสานการประชม 3.878 -

86

1.3.6 การวเคราะหจาแนกตามระยะเวลาทปฏบตราชการ

ตาราง 22 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามระยะเวลา

ทปฏบตราชการ



ระหวางกลม 2 0.138 0.069 0.300 0.743

ภายในกลม 32 7.143 0.230

รวม 34 7.281


ระหวางกลม 2 0.127 0.063 0.326 0.725

ภายในกลม 32 6.025 0.194

รวม 34 6.151


ระหวางกลม 2 0.111 0.056 0.276 0.760

ภายในกลม 32 6.231 0.201

รวม 34 6.342


ระหวางกลม 2 0.126 0.063 0.308 0.737

ภายในกลม 32 6.358 0.205

รวม 34 6.484


ระหวางกลม 2 0.047 0.024 0.117 0.890

ภายในกลม 32 6.287 0.203

รวม 34 6.334


ระหวางกลม 2 0.107 0.054 0.331 0.712

ภายในกลม 32 5.023 0.162

รวม 34 5.131

87




ระหวางกลม 2 0.014 0.113 0.065 0.975

ภายในกลม 32 8.554 0.276

รวม 34 8.568


จากตารางพบวาบคคลทมระยะเวลาทปฏบตราชการ แตกตางกนมความคดเหนตอ ดาน

บรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนก าร ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงย น และ

ดานขยายผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

1.3.7 การวเคราะหจาแนกตามประสบการณการทางาน

ตาราง 23 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตาม




ระหวางกลม 2 0.738 0.369 1.749 0.191

ภายในกลม 32 6.543 0.211

รวม 34 7.281


ระหวางกลม 2 0.294 0.147 0.779 0.468

ภายในกลม 32 5.857 0.189

รวม 34 6.151

88



ระหวางกลม 2 0.547 0.273 0.651 0.528

ภายในกลม 32 13.012 0.420

รวม 34 13.559


ระหวางกลม 2 0.053 0.026 0.131 0.878

ภายในกลม 32 6.281 0.203

รวม 34 6.334


ระหวางกลม 2 0.452 0.226 1.498 0.239

ภายในกลม 32 4.678 0.151

รวม 34 5.131


จากตารางพบวา บคคลทมประสบการณการทางาน แตกตางกนมความคดเหนตอ ดาน

บรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนก าร ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และ




ระหวางกลม 2 0.274 0.137 0.701 0.504

ภายในกลม 32 6.068 0.196

รวม 34 6.342


ระหวางกลม 2 0.193 0.096 0.475 0.626

ภายในกลม 32 6.291 0.203

รวม 34 6.484

89

สวนท 2 การวเคราะหขอมลสวนบคคลของตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง

ผกระทาผดและผเสยหาย


1.2 ผลการประเมนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชม

กลมครอบครวและชมชน 7 ดาน

1.3. ผลการวเคราะหความแตกตางขอมลสวนบคคลเกยวกบการประเมนผลนโยบายการ

นากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชมกลมครอบครวและชมชน


ตาราง 24 การวเคราะหขอมลสวนบคคลตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง



เพศ

เพศชาย

117

70.5

เพศหญง 49 29.5

รวม 166 100.0

อาย

ตากวา 20 ป

95

57.2

30 – 50 ป 36 21.6

50 ปขนไป 35 21.0

รวม 166 100.0


ประถมศกษา

33

19.9

มธยมศกษาตอนตน 94 56.6

มธยมศกษาตอนปลาย 26 15.7

ปรญญาตร 13 7.8

รวม 166 100.0

90



อาชพ

พนกงานบรษท

13

7.83

รบราชการ 59 35.5

รบจางทวไป 80 48.2

ธรกจสวนตว 14 8.43

รวม 166 100.0

ความเขาใจเกยวกบกระบวนการยตธรรมฯ

มากทสด

32

19.27

มาก 48 28.91

พอใช 34 20.48

ไมเขาใจ 52 31.32

รวม 166 100.0

การรบรเร องเกยวกบกระบวนการยตธรรมฯ

ไมทราบเลย

15

9.00

ทราบ 151 91.0

รวม 166 100.0

ชองทางการประชาสมพนธ

วทย

9

5.63

โทรทศน 16 10.00

หนงสอพมพ 8 4.81

นตยสาร วารสาร 15 9.38

การสมมนาทางวชาการของกรมพนจ 18 11.25

การสมมนาทางวชาการของกระทรวง 25 15.63

จากการเขารวมประชมของสถานพนจ 67 40.36

ศกษาดวยตนเอง 8 4.81

รวม 166 100.0

91



โอกาสทไดมสวนรวม

มากทสด

49

29.5

มาก 96 57.8

พอใช 21 12.7

รวม 166 100.0

บทบาททไดเขามามสวนรวม

ผนาชมชน 30 18.1

คณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน 16 9.6

ผมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด 64 38.6

ผมสวนเกยวของกบผเสยหาย 56 33.7

รวม 166 100.0

จากตารางขางตน พบวา

1. เพศ

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศชาย มากกวาเพศหญง โดยเพศชายม

มากถง รอยละ 70.5 และเพศหญง รอยละ 29.5

2. อาย

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางมอายตากวา 20 ป คดเปนรอยละ 57.2 มากทสด รองลงมา

คอ อายระหวาง 30 – 50 ป คดเปนรอยละ 21.6 และอาย 50 ปขนไป คดเปนรอยละ 21.0


ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมการศกษาระดบ มธยมศกษาตอนตน คดเปน

รอยละ 56.6 รองลงมา คอ ระดบประถมศกษา คดเปนรอยละ 19.96 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

คดเปนรอยละ 15.7 และระดบปรญญาตร คดเปนรอยละ 7.8

4. อาชพ

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ มรบจางทวไป คดเปนรอยละ 48.2 รองลงมา

เปนรบราชการ คดเปนรอยละ 35.5 ธรกจสวนตว คดเปนรอยละ 8.43 และพนกงานบรษท คดเปน

รอยละ 7.83

92

5. ความเขาใจเกยวกบกระบวนการ ยตธรรมเชงสมานฉนท โดยการประชมกลมครอบครว


ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ มความเขาใจเกยวกบการ นากระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทโดยการปร ะชมกลมครอบครวและชมชน โดยไมเขาใจเลย คดเปนรอยละ

31.32 รองลงมา ความเขาใจมาก คดเปนรอยละ 28.91 มความเขาพอใช คดเปนรอยละ 20.48 และ

สวนมความคดเหนมากทสด คดเปนรอยละ 19.27

6. การรบรเร องเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยการประชมกลมครอบครว


ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ ทราบเรองเกยวกบการนากระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน คดเปนรอยละ 91.0 และยงมในสวนทไม

ทราบเลย คดเปนรอยละ 9.0

7. โอกาสทไดมสวนรวม

ผลการศก ษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ มโอกาสได เขามา มสวนรวม กระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน มจา นวนมากคดเปน รอยละ 57.8

รองลงมา มากทสด คดเปนรอยละ 29.5 และมพอใช คดเปนรอยละ 12.7

8. บทบาททไดเขามามสวนรวม

ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ ทไดเขามามสวนรวมกระบวนการ ยตธรรมเชง

สมานฉนทโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน ในฐานะผ มสวนรวมเกยวของก บผกระทาผด

รอยละ 38.6. รองลงมา ในฐานะผมสวนเกยวของกบผเสยหาย คดเปนรอยละ 33.7 และในฐานะผนา

ชมชนคดเปนรอยละ 18.1 ในสวนในฐานะคณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน คดเปนรอยละ

9.6

93

1.2 ผลการประเมนนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน 7 ดาน

ตาราง 25 การวเคราะหความคดเหน ดานบรบท






4.410

.731




กบการแกไขป ญหาเดกและเยาวชนกระทา


3.892

1.021





3.048

1.572



ซาเตมเดกและเยาวชนทกระทาความผด

2.572

1.593


5 การประชมกลมครอบครวและชมชนในสถาน

พนจฯมแนวทางรปแบบและกระบวนการ

ดาเนนงานทชดเจนเหมาะสมกบสภาพ

สงคมไทย

4.147

0.768


94



6. การประ ชมกลมครอบครวและชมชนม


1.759

1.004

เหนดวยนอยทสด

7. การประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละ

ครงมการเมองเขาไปแทรกแซง

2.711

1.670




ประชมอยประจา

2.825

1.298





3.145

1.507


10. การนาเดกและเยาวชนทเขารบการฝกและ


ดได

4.018

1.109


11. เดกและเยาวชนทกระทาความผดไมรายแรง

ควรไดรบการเยยวยาดวยการประชมกลม



3.916

0.975



เยาวชนตองโทษจาคกไมเกน 5 ปเขาส การ



4.151

0.995


95



13. การประชมกลมครอบครวควรเปนเพยง

กระบวนการเสรมเพอปรบแนวทางการแกไข

ฟนฟ และเยยวยาไมใชเปนกระบวนการหลก

ในการลงโทษ

3.114

1.566




กลมครอบครวและชมชนมาใชแตอยางใด

2.837

1.428




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานบรบท อยในร ะดบปานกลาง เมอพจารณาแยกเปนราย

ขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนมากทสด 1 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนวธการฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอค นคนดสสงคม มความเหนดวยในระดบมาก

5 ขอ คอ การนาเอาความผดทางอาญาทเดกและเยาวชนตองโทษจาคกไมเกน 5 ปเขาสการประชม

กลมครอบครวและชมชนมความเหมาะสมแลว การประชมกลมครอบครวและชมชนในสถานพนจฯม

แนวทางรปแบบและกระบวนการดาเนนงานทชดเจนเห มาะสมกบสภาพสงคมไทย การนาเดกและ

เยาวชนทเขารบการฝกและอบรม จะทาใหสามารถกลบตนเปนพลเมองดได เดกและเยาวชนท

กระทาความผดไมรายแรงควรไดรบการเยยวยาดวยการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปน

กระบวนการทางเลอกแทนการฝกอบรม และการประชมกลมครอบครวแ ละชมชนเปนกระบวนการ

ยตธรรมทางเลอกทเหมาะสมกบการแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระทาผดในปจจบน ตามลาดบ ม

ความเหนดวยในระดบนอย 1 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนการซาเตมเดกและ

เยาวชนทกระทาความผด และสวนมความเหนดวย ในระดบนอยทสด 1 ขอ คอ การประชมกลม

ครอบครวและชมชนมคาใชจายจานวนมาก

96

ตาราง 26 การวเคราะหความคดเหนดานปจจยนาเขา



1 สถานพนจฯจงหวดมการกาหนดวน เวลา สถานทใน

การประชมกลมครอบครวและกลมชมชนอยางชดเจน

2.337

1.488


2. ขนาดของหองประชมกลมครอบครวและชมชนกบ

จานวนผเขารวมประชมมความเหมาะสม

3.000

1.009


3. ระบบเสยงในหองประชมกลมครอบครวและชมชนม

ความเสยงดง ไมมเสยงสอดแทรก

3.006

1.173


4. แสงสวางภายในหองประชมกลมครอบครวและชมชน

มความสวางทเหมาะสม

2.819

0.993


5. ทานไดรบเอกสาร ขอมลในการประชมกลมครอบครว

และชมชนครบถวนกอนเขารวมการประชม

3.024

1.067


6. การประชมกลมครอบครวและชมชนม การจดบรการ

นาดมและอาหารวางใหกบผรวมการประชม

3.428

0.855


7. สถานพนจฯ จงหวดมงบประมาณคาใชจายในการ

เดนทางเขารวมประชมใหแกผเสยหาย ผปกครอง

ผนา

3.295

1.187


8. เจาหนาทสถานพนจฯจงหวดมความรคว ามสามารถ

ในการถายทอดความร ความเขาใจเกยวกบการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน

3.801

0.840



97


กระบวนการยตธรรมเชงสมา นฉนทในดานบรบท อย ในระดบปานกลาง เมอพจารณาแยกเปนราย

ขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนมาก 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชน

มการจดบรการนาดมและอาหารวางใหกบผรวมการประชม และเจาหนาทสถานพนจฯจงหวดม

ความรความสามารถในการถายทอดความร ความเ ขาใจเกยวกบการประชมกลมครอบครวและ

ชมชน ตามลาดบ สวนความเหนดวยอยในระดบเหน นอย 1 ขอ คอ สถานพนจฯจงหวดมการ

กาหนดวน เวลา สถานทในการประชมกลมครอบครวและกลมชมชนอยางชดเจน

ตาราง 27 การวเคราะหความคดเหน ดานกระบวนการ



1 การคดเลอกคดทเดกและเยาวชนกระทาผด

เพอเขารวมการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนมความเหมาะสม

3.470

0.919


2. การคดเลอกบคคลเขาประชมกลมครอบครว

และชมชนมความเหมาะสม

3.976

0.527



เจาหนาทตรวจสอบประวต ความประพฤต

สงแวดลอมเกยวกบเดกและเยาวชนภายใน

ระยะเวลารวดเรว

3.139

0.838


4. ทกคนทเขารวมประชมมบทบาทหนาท

สาคญเทาเทยมกนในการแสดงความคดเหน

3.819

0.869


5. เจาหนาทใหเวลากบฝายหนงในการแสดง

ความคดเหนมากเกนไป

2.831

1.189


98



6. ระยะเวลาในการจดประชมกลมครอบครว

และชมชนมความเหมาะสม

3.946

1.151


7. การจดการประชม กลมครอบครวและชมชน

ไมทาใหทานเสยเวลา

4.446

0.637


8. เจาหนาทสถานพนจฯจงหวดใหบรการ

อานวยความสะดวกกบผเขารวมประชม

ดวยความเตมใจ

4.446

0.734


9. บรการสงคมทสถานพนจฯจงหวดจดใหเดก

และเยาวชนผก ระทาผดสามารถตอบสนอง

ตอความตองการ การแกไขปญหาตาม

ขอตกลงในการประชม

4.048

0.830


10. สถานพนจฯจงหวดมมาตรการบงคบ หาก

เดกและเยาวชนไมปฏบตตามขอตกลงของ

การประชมกลมครอบครวและชมชน

4.307

0.676



จากตารางพบวาความคดเหน โดยภาพรวมของ บคคล มความคดเหนตอนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานกระบวนการอยในระดบมาก เมอพจารณาแยกเปนราย

ขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนดวยมากทสด 3 ขอ คอ การจดการประชมกลม

ครอบครวและชมชนไมทาใหทานเสยเวลา เจาหนาทสถานพนจฯจงหวดใหบรการอานวยความ

สะดวกกบผเขารวมประชมดวยความเตมใจ และสถานพนจฯจงหวดมมาตรการบงคบ หากเดกและ

เยาวชนไมปฏบตตามขอตกลงของการประชมกลมครอบครวและชมชน ตามลาดบ สวนความเหนดวย

อยในระดบเหนดว ยปานกลาง 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเจาหนาทตรวจสอบ

ประวต ความประพฤตสงแวดลอมเกยวกบเดกและเยาวชนภายในระยะเวลารวดเรว และเจาหนาท

ใหเวลากบฝายหนงในการแสดงความคดเหนมากเกนไป

99

ตาราง 28 การวเคราะหความคดเหนดานประสทธผล



1 การประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถ

ชดเชยความเสยหายเปนตวเงนใหแก


3.572

0.897


2. การประชมกลมกลมครอบครวและชมชน

สามารถบรรเทาความเสยหายทางดานจตใจ

ใหแกผเสยหายได

4.078

0.824



ฝายผเสยหายพงพอใจทใชวธการประชม


3.247

0.994


4. การประชมกลมครอบครวและชมชน เมอรบ

ฟงความรสกทงสองฝายทาใหแตละฝา ยม


3.645

0.831


5. การประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถ

แกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดดวย

การทากจกรรมอนเปนสาธารณประโยชนได

ดกวางานยตธรรมทางอาญาทเนนการ

ลงโทษ

3.717

0.793



ลดปรมาณคดขนสศาล

3.560

0.994


100



7. การประชมกลมครอบครวและชมสามารถลด

งบประมาณคาใชจายในการดาเนนคด

2.886

1.257


8. ผทเกยวของทกฝายม บทบาทสาคญในการ

ดาเนนกลมประชมครอบครวและชมชนให

ประสบความสาเรจ

2.488

1.169




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดาน ประสทธผลอยในระดบเหนด วยปานกลาง เมอพจารณา

แยกเปนรายขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนมาก 5 ขอ คอ สามารถบรรเทาความ

เสยหายทางดานจตใจใหแกผเสย หายได การประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถแกไขฟนฟ

เดกและเยาวชนทกระทาผดดวยการทากจกรรมอนเปนสาธารณประโยชนไดด กวางานยตธรรมทาง

อาญาทเนนการลงโทษ การประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถลดปรมาณคดขนสศาล การประชม

กลมครอบครวและชมชน เมอรบฟงความรสกทงสองฝายทาใหแตละฝายมความเหนอกเหนใจกน

และการประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถชดเชยความเสยหายเปนต วเงนใหแกผเสยหาย ได

ตามลาดบ สวนความเหนดวยอยในระดบเหนนอย 1 ขอ คอ ผทเกยวของทกฝายมบทบาทสาคญใน

การดาเนนกลมประชมครอบครวและชมชนใหประสบความสาเรจ

101

ตาราง 29 การวเคราะหความคดเหน ดานผลกระทบ



1 ชมชนใหโอกาสเดกและเยาวชนกระทา

ผดปรบปรงตนเองเพอเปนคนดของ

สงคม

3.910

0.668


2. เงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชม

กลมครอบครวและชมชน สามารถ

บรรเทาความเสยหายเกดขนกบ


3.970

0.849


3. การประชมกลมครอบครวและชมชน ทา

ใหฝายเดกและเยาวชนทประทาผดและ

ฝายผเสยหายเกดความปองดองกน

4.139

0.660


4. การประชมกลมครอบครวและชมชนทา

ใหสงคมอยรวมกนดวยความสมานฉนท

4.199

0.605


5. การใชการประชมกล มครอบครวและ

ชมชนเปนวธการทสามารถแสวงหา

ผลประโยชนจากคดได

4.169

0.716



ชมชนเปนการเปลยนแปลง กฎหมาย

เพอชวยเหลอเดกและเยาวชนกระทาผด

4.169

0.626




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานผลกระทบอยในระดบเหนดวยมาก

102

ตาราง 30 การวเคราะหความคดเหน ดานความยงยน



1 ภายหลงจากก ารประชมกลมครอบครวและชมชน

แลว เดกและเยาวชนทกระทาผดเกดความสานก

ผดชอบชวด

4.259

0.527


2. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายและ

ครอบครวไดรบการอานวยความยตธรรมจากการ

พทกษสทธเปนอยางด

3.801

0.992


3. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายจะไดรบการ

อานวยการความยตธรรมคอนขางมาก

4.458

0.500



เสรมสรางครอบครวใหเขมแขง

4.235

0.612


5. การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนว ธการทา

ใหสงคมเกดความสงบสข

4.253

0.728




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานความยงยน อยในระดบ เหนดวยมาก เมอพจารณาแยก

เปนรายขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนมากทสด 4 ขอ คอ ภายหลงจากการประชม

กลมครอบครวและชมชนแลว เดกและเยาวชนทกระทาผดเกดความสานก ผดชอบชวด การประชม

กลมครอบครวและชมชนเปนวธการทาใหสงคมเกดความสงบสข เดกและเยาวชนทกระทาผด

ผเสยหายจะไดรบการอานวยการความยตธรรมคอนขางมาก และการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนการเสรมสรางครอบครวใหเขมแขง

103

ตาราง 31 การวเคราะหความคดเหน ดานการขยายผล



1 สถานพนจฯจงหวดมการประชาสมพน ธ

เกยวกบระบบการประชมกลมครอบครว

และชมชนใหประชาชนทราบผานทาง

ชองทางสอสาร เชน เวบไซ ต วทยชมชน

โทรทศน แผนพบ เปนตน

4.253

0.744


2. สถา นพนจฯ จงหวดใชนโยบายเชงรก

รณรงคใหมการดาเนนการประชมกลมและ

ครอบครวกบเดกและเยาวชนในหมบานแก

อาสาสมครผนาชมชน

3.940

0.620


3. การประชมกลมครอบครวและชมชนควรม

การใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการ

ยตธรรมในชมชน

2.735

1.285



การใชในขนตอนกอนเขา สกระบวนการ

ยตธรรมในโรงเรยน

2.669

1.390




ยตธรรมกอนฟองคดในการดาเนนการของ

พนกงาน สอบสวน อยการ

3.813

0.768


104



6. การประชมกลมครอบครวและชมชนควรมการ

ใชในขนตอนหลงการพจารณาคดในการ

ดาเนนการของกรมคมประพฤต

4.241

0.625


7. สถานพนจฯจงหวดควรมการเปลยนแปลง

สถานทจดการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนไปทอน เชน ประชาคมห มบาน วด

โรงเรยน

4.018

0.545


8. สถานพนจฯ จงหวดควรจดใหเจาหนาทผ

ปฏบตมการดงานในหนวยงานทเกยวของ

ดานการดาเนนงานการประชมกลมครอบครว

และชมชนทงในและตางประเทศ

4.030

0.372




กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในดานผลกระทบอยในระดบเหนดวยมาก เมอพจารณาแยกเปน

รายขอพบวา บคคลมความเหนดวยอยในระดบเหนมาก ทสด 2 ขอ คอ สถานพนจฯจงหวดมการ

ประชาส มพนธเกยวกบระบบการประชมกลมครอบครวและชมชนใหประชาชนทราบผาน ทาง

ชองทางสอสาร เชน เวบไซ ต วทยชมชน โทรทศน แผนพบ เปนตน และการประชมกลมครอบครว

และชมชนควรมการใชในขนตอนหลงการพจารณาคดในการดาเนนการของกรมคมประพฤต

ตามลาดบ สวนในความเหนดวยอยในระดบเห นปานกลาง 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและ

ชมชนควรมการใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมในชมชน และการประชมกลมครอบครว

และชมชนควรมการใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมในโรงเรยน

105

1. 3 ผลการวเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางระหวางขอมลสวนบคคลเกยวกบ

การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธการประชมกลม

ครอบครวและชมชน

การเปรยบเทยบคะแนนเฉลยทมตวแปร 2 กลม เปนอสระจากกน ใชการทดสอบคาท

(t-test) และเปรยบเทยบคะแนนเฉลยทมตวแปรมากกวา 2 กลม ใชการทดสอบความแปรปรวนทาง

เดยว (One way analysis of variance) หรอการทดสอบคาเอฟ (F-test) ถาพบวามความแตกตางกนท

ระดบนยสาคญทางสถต จะทดสอบความแตกตางเปนรายค โดยใชวธ LSD

1.3.1 การวเคราะหจาแนกตามเพศ

ตาราง 32 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามเพศ



บรบท เพศชาย 3.286 0.455 -1.714 166 0.088

เพศหญง 3.426 0.529

ปจจยนาเขา เพศชาย 3.009 0.519 -2.839 166 0.005*

เพศหญง 3.281 0.657

กระบวนการ เพศชาย 3.847 0.387 -1.247 166 0.214

เพศหญง 3.929 0.394

ประสทธผล เพศชาย 3.312 0.594 -2.796 166 0.006*

เพศหญง 3.607 0.681

ผลกระทบ เพศชาย 4.104 0.487 .509 166 0.611

เพศหญง 4.061 0.509

ความยงยน เพศชาย 4.195 0.478 .259 166 0.796

เพศหญง 4.216 0.505

การขยายผล เพศชาย 3.687 0.434 -1.073 166 0.285

เพศหญง 3.773 0.549

106

จากตารางพบ วาบคคล มเพศแตกตางกนมความคดเหนตอ ดานบรบท ดานกระบวนการ

ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานการขยายผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ .05 สวน ดานปจจยนาเขา และดานประสทธผล พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตท

ระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 32 – 33

ตาราง 33 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบเพศในดานปจจยนาเขา


3.312

เพศหญง

3.607

เพศชาย 3.312 - -0.295



จากตารางพบวาบคคล มเพศททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ปจจยนาเขา อยางม


ตาราง 34 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของเพศในดานประสทธผล


3.009

เพศหญง

3.281

เพศชาย 3.009 - -0.272



จากตารางพบว าบคคลมเพศททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ประสทธผล อยางม


107

1.3.2 การวเคราะหจาแนกตามอาย

ตาราง 35 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามอาย


ระหวางกลม 28 0.481 0.240 1.023 0.362

ภายในกลม 138 38.279 0.235

รวม 166 38.760

แหลงความแปรปรวน df SS MS F sig


ระหวางกลม 28 2.556 1.278 5.861 .003*

ภายในกลม 138 35.538 0.218

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 28 2.019 1.009 3.131 0.046*

ภายในกลม 138 52.546 0.322

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 28 0.825 0.413 2.773 0.065

ภายในกลม 138 24.252 0.149

รวม 166 25.077


ระหวางกลม 28 5.744 2.872 7.749 0.001*

ภายในกลม 138 60.410 0.371

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 28 0.718 0.359 1.491 0.228

ภายในกลม 138 39.257 0.241

รวม 166 39.975

108



จากตารางพบ วา บคคล มอาย แตกต างกนมความคดเหนตอ ดานกระบวนการ ดาน

ผลกระทบ และดานความยงยน ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนดาน

บรบท ดานปจจยนาเขา ดานประสทธผล และดานการขยายผล พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญ

ทางสถตทระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 36 - 39

ตาราง 36 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานบรบท

รายการ คาเฉลย

อายตากวา 20 ป

3.248

อาย 30 – 50 ป

3.560

อาย 50 ปขนไป

3.327

อายตากวา 20 ป 3.248 - -0.312 -0.079

อาย 30 – 50 ป 3.560 - 0.233*

อาย 50 ปขนไป 3.327 -


จากตารางพบวาบคคลของชวงชนอาย ททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดานบรบท

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ อาย 50 ปขนไปกบอาย 30 – 50 ป



ระหวางกลม 28 1.704 0.852 3.978 0.021*

ภายในกลม 138 34.905 0.214

รวม 166 36.608

109

ตาราง 37 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานปจจยนาเขา

รายการ คาเฉลย อายตากวา 20 ป

3.018

อาย 30 – 50 ป

3.295


3.068

อายตากวา 20 ป 3.018 - -0.277 -0.045

อาย 30 – 50 ป 3.295 - 0.277*



จากตารางพบวาบคคลของชวงชนอาย ททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดานปจจย

นาเขา อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ อาย 50 ปขนไป กบ อาย 30 – 50 ป

ตาราง 38 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานประสทธผล


3.258

อาย 30 – 50 ป

3.722


3.450

อายตากวา 20 ป 3.258 - -0.464 -0.192

อาย 30 – 50 ป 3.722 - 0.272*



จากตารางพบวาบคคลของชวงชนอายททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ประสทธผล

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ อาย 50 ปขนไปกบอาย 30 – 50 ป

110

ตาราง 39 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของอายในดานการขยายผล


3.625

อาย 30 – 50 ป

3.840


3.818

อายตากวา 20 ป 3.625 - -0.215 -0.193

อาย 30 – 50 ป 3.840 - 0.022*



จากตารางพบวาบคคลของชวงชนอายททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดานการขยายผล

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ อาย 50 ปขนไปกบอาย 30 – 50 ป ไมแตกตางกน

1.3.3 การวเคราะหจาแนกตามระดบการศกษา


ระดบการศกษา



ระหวางกลม 3 1.707 0.569 2.533 0.059

ภายในกลม 163 36.387 0.225

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 3 3.479 1.160 3.678 0.013*

ภายในกลม 163 51.085 0.315

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 3 0.386 0.129 0.844 0.472

ภายในกลม 163 24.691 0.152

รวม 166 25.072

111



จากตารางพบ วาบคคล มระดบการศกษาแตกตางกนมความคดเหนตอ ดานบรบท ดาน

กระบวนการ ดานผลกระทบ และดานความยงยน ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ

.05 สวน ดานปจจยนาเขา ดานประสทธผล และดานการขยายผล พบวาแตกตางกนอยางม

นยสาคญทางสถตทระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 40 – 42



ระหวางกลม 3 4.353 1.451 3.803 0.011*

ภายในกลม 163 61.801 0.381

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 3 0.407 0.136 0.556 0.645

ภายในกลม 163 39.568 0.244

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 3 0.213 0.071 0.299 0.826

ภายในกลม 163 38.546 0.238

รวม 166 38.760


ระหวางกลม 3 2.372 0.791 3.714 0.012*

ภายในกลม 163 34.236 0.211

รวม 166 36.606

112

ตาราง 41 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานปจจยนาเขา

รายการ คาเฉลย ประถมศกษา

3.064

มธยมศกษา

ตอนตน

3.008


ตอนปลาย

3.139


3.508

ประถมศกษา 3.064 - 0.056* -0.131 -0.444

มธยมศกษาตอนตน 3.008 - -0.075 -0.369

มธยมศกษาตอนปลาย 3.139 - -0.294

ปรญญาตร 3.508 -


จากตารางพบวาบคคลมระดบการศกษาททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดานปจจย

นาเขาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอการศกษาระดบมธยมตอนตน กบระดบประถมศกษา

ตาราง 42 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานประสทธผล


3.477


ตอนตน

3.289



3.412


3.836

ประถมศกษา 3.477 - 0.188* 0.065* -0.359

มธยมศกษาตอนตน 3.289 - -0.123 -0.424

มธยมศกษาตอนปลาย 3.412 - -0.301



จากตารางพบวา บคคล มระดบการศกษา ททา ใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน

ประสทธผล อยางมนยสาคญทา งสถตทระดบ .05 คอ การศกษาระดบ มธยมศกษาตอนปลาย กบ

ระดบประถมศกษาและการศกษาระดบมธยมศกษาตอนตน กบ ระดบประถมศกษา

113

ตาราง 43 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของระดบการศกษาในดานการขยายผล


3.629


ตอนตน

3.681



3.708


4.070

ประถมศกษา 3.629 - -0.027 -3.079* -0.441

มธยมศกษาตอนตน 3.681 - -0.027 -0.362

มธยมศกษาตอนปลาย 3.708 - 0.441*



จากตารางพบวา บคคลมระดบการศกษ าททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน การ

ขยายผล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ ระดบมธยมศกษาตอนปลายกบ ระดบประถมศกษา

และการศกษาระดบปรญญาตร กบ ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

1.3.4 การวเคราะหจาแนกตามอาชพ

ตาราง 44 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามอาชพ



ระหวางกลม 5 1.594 0.531 2.358 0.074

ภายในกลม 161 36.500 0.225

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 5 1.619 0.540 1.652 0.180

ภายในกลม 161 52.945 0.327

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 5 0.324 0.108 0.707 0.549

ภายในกลม 161 24.753 0.153

รวม 166 25.077

114



จากตารางพบวาบคคล มอาชพแตกตางกน มความคดเหนตอดานบรบท ดานปจจยนาเขา

ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05



ระหวางกลม 5 1.906 0.635 1.602 0.191

ภายในกลม 161 64.248 0.397

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 5 0.920 0.307 1.272 0.286

ภายในกลม 161 39.056 0.241

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 5 0.768 0.256 1.091 0.354

ภายในกลม 161 37.992 0.235

รวม 166 38.760


ระหวางกลม 5 0.880 0.293 1.330 0.267

ภายในกลม 161 35.729 0.221

รวม 166 36.608

115

1.3.4 การวเคราะหจาแนกตามความเขาใจกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทฯ


ความเขาใจกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท



ระหวางกลม 5 0.321 0.107 0.458 0.712

ภายในกลม 161 37.773 0.233

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 5 1.332 0.444 1.351 0.260

ภายในกลม 161 53.232 0.329

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 5 0.399 0.133 0.874 0.456

ภายในกลม 161 24.678 0.152

รวม 166 25.077


ระหวางกลม 5 2.740 0.913 2.334 0.076

ภายในกลม 161 63.413 0.391

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 5 0.346 0.115 0.472 0.702

ภายในกลม 161 39.629 0.245

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 5 0.359 0.120 0.505 0.679

ภายในกลม 161 38.400 0.237

รวม 166 38.760

116



จากตารางพบ วาบคคล มความเขาใจกระบวนการยตธรรมเช งสมานฉนท แตกตางกน ม

ความคดเหนตอดานบรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดาน

ความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

1.3.5 การวเคราะหจาแนกตามการรบรเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทฯ

ตาราง 46 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามการรบร

เกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทฯ




ระหวางกลม

5

0.526

0.175

0.787

0.503

ภายในกลม 161 36.082 0.223

รวม 166 36.608


บรบท ไมทราบ 3.290 0.407 -0.312 166 0.756

ทราบ 3.331 0.488

ปจจยนาเขา ไมทราบ 3.008 0.434 -0.567 166 0.571

ทราบ 3.097 0.588

กระบวนการ ไมทราบ 3.861 0.313 -0.111 166 0.912

ทราบ 3.872 0.398

ประสทธผล ไมทราบ 3.333 0.452 -0.421 166 0.675

ทราบ 3.406 0.649

ผลกระทบ ไมทราบ 3.956 0.452 -1.211 166 0.264

ทราบ 4.105 0.495

ความยงยน ไมทราบ 4.240 0.401 0.324 166 0.746

ทราบ 4.197 0.493

การขยายผล ไมทราบ 3.650 0.373 -0.536 166 0.592

ทราบ 3.719 0.480

117

จากตา รางพบวา บคคล มการรบรเร องเกยวกบกระบวนการ ยตธรรมเชงสมานฉนทฯ

แตกตางกน มความคดเหนตอดานบรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดาน

ผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

1.3.6 การวเคราะหจาแนกตามชองทางการประชาสมพนธ

ตาราง 47 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามชองทาง

การประชาสมพนธ



ระหวางกลม 3 3.842 0.549 2.531 0.067

ภายในกลม 163 34.252 0.217

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 3 4.431 0.633 1.995 0.059

ภายในกลม 163 50.133 0.317

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 3 1.212 0.173 1.146 0.337

ภายในกลม 163 23.865 0.151

รวม 166 25.077


ระหวางกลม 3 4.798 0.685 1.765 0.098

ภายในกลม 163 61.355 0.388

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 3 2.616 0.374 1.581 0.145

ภายในกลม 163 37.359 0.236

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 3 1.025 0.146 0.613 0.744

ภายในกลม 163 37.735 0.239

รวม 166 38.760

118



จากตารางพบวา บคคล มชองทางการประชาสมพนธ แตกตางกน มความคดเหนตอ ดาน

บรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ ดานความยงยน และ


1.3.7 การวเคราะหจาแนกตามโอกาสทไดมสวนรวม

ตาราง 48 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามโอกาสท

ไดมสวนรวม



ระหวางกลม 3 3.167 0.452 2.137 0.143

ภายในกลม 163 33.442 0.212

รวม 166 36.608



ระหวางกลม 3 1.284 0.642 2.843 0.061

ภายในกลม 163 36.809 0.226

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 3 1.425 0.713 2.186 0.116

ภายในกลม 163 33.139 0.326

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 3 0.145 0.073 0.475 0.623

ภายในกลม 163 24.932 0.153

รวม 166 25.077

119



จากตารางพบวา บคคลมโอกาสทไดมามสวนรวมแตกตางกนมความคดเหนตอ ดานบรบท

ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล ไมแตกตางกน

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวน ดานประสทธผล พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทาง

สถตทระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยวธ LSD ดงแสดงในตาราง 48



ระหวางกลม 3 2.757 1.378 3.544 0.031*

ภายในกลม 163 63.397 0.389

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 3 0.353 0.176 0.725 0.486

ภายในกลม 163 39.623 0.243

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 3 0.273 0.136 0.578 0.562

ภายในกลม 163 38.487 0.236

รวม 166 38.760


ระหวางกลม 3 0.636 0.318 1.442 0.239

ภายในกลม 163 35.972 0.221

รวม 166 36.608

120

ตาราง 49 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของโอกาสทไดมามสวนรวมในดานประสทธผล

รายการ คาเฉลย มากทสด

3.209

มาก

3.457

พอใช

3.577

มากทสด 3.209 - -0.248 0.368*

มาก 3.457 - -0.12

พอใช 3.577 -


จากตารางพบวา บคคลทมโอกาสไดมามสวนรวมทาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน

ประสทธผล อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ พอใช กบ มากทสด

1.3.8 การวเคราะหจาแนกตามบทบาททไดเขามามสวนรวม

ตาราง 50 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามบทบาทท

ไดเขามามสวนรวม



ระหวางกลม 3 1.260 0.420 1.847 0.141

ภายในกลม 163 36.834 0.227

รวม 166 38.093


ระหวางกลม 3 4.307 1.436 4.628 0.004*

ภายในกลม 163 50.257 0.310

รวม 166 54.564


ระหวางกลม 3 0.014 0.005 0.029 0.993

ภายในกลม 163 25.063 0.155

รวม 166 25.077

121



จากตารางพบวาเมอพจารณาบทบาททไดเขามามสวนรวมบคคลมความคดเหนแตกตางกน

มความคดเหนตอ ดานบรบท ดานกระบวนการ ดานผลกระทบ ดานความยงยน และดานขยายผล

ไมแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 สวนดานปจจยนาเขา และ ดานประสทธผล

พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 จงทาการทดสอบเปนรายคโดยว ธ LSD

ดงแสดงในตาราง 50 – 51



ระหวางกลม 3 3.190 1.063 2.736 0.045*

ภายในกลม 163 62.964 0.389

รวม 166 66.154


ระหวางกลม 3 0.218 0.073 0.296 0.828

ภายในกลม 163 39.750 0.245

รวม 166 39.975


ระหวางกลม 3 0.518 0.173 0.731 0.535

ภายในกลม 163 38.242 0.236

รวม 166 38.760


ระหวางกลม 3 1.162 0.387 1.770 0.155

ภายในกลม 163 35.446 0.219

รวม 166 36.608

122

ตาราง 51 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาททไดเขามามสวนรวมในดานปจจย

นาเขา

รายการ คาเฉลย ผนาชมชน

3.233

คณะกรรมการ

สงเคราะหฯ

3.484

ผกระทาผด

2.959

ผเสยหาย

3.047

ผนาชมชน 3.233 - -0.251 0.274* 0.186*


เดกและเยาวชน 3.484

- 0.525* -0.088

ผกระทาผด 2.959 - 0.437*

ผเสยหาย 3.047 -


จากตารางพบวา บทบาทของบคคลททาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ปจจยนาเขา

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ

1. ผทมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด กบ ผนาชมชน 2. ผทมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด กบ คณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน 3. ผทมสวนรวมเกยวของกบผเสยหาย กบ ผนาชมชน

4. ผทมสวนรวมเกยวของกบผเสยหาย กบ ผทมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด

ตาราง 52 การเปรยบเทยบความแตกตางเปนรายคของบทบาททไดเขามามสวนรวมใน


รายการ คาเฉลย ผนาชมชน

3.558

คณะกรรมการ

สงเคราะหฯ

3.695

ผกระทาผด

3.275

ผเสยหาย

3.371

ผนาชมชน 3.558 - -0.137 0.283* 0.187*


เดกและเยาวชน 3.695

- 0.420* -0.096

ผกระทาผด 3.275 - -0.324

ผเสยหาย 3.371 -


123

จากตารางพบวา บทบาทของบคคลท ทาใหความคดเหนทแตกตางกนในดาน ประสทธผล

อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 คอ

1. ผทมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด กบ ผนาชมชน 2. ผทมสวนรวมเกยวของกบผกระทาผด กบ คณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน 3. ผทมสวนรวมเกยวของกบผเสยหาย กบ ผนาชมชน

สวนท 3 การวเคราะหความแตกตางระหวางเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

และตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย

ตาราง 53 การวเคราะหความแตกตางของความคดเหนเกยวกบปจจย 7 ดาน จาแนกตามกลม


ปจจย กลม X S.D. t df sig

บรบท เจาหนาทสถานพนจฯ 3.365 1.218 3.385 34 .000*

ตวแทนชมชนฯ 3.327 1.231 166

ปจจยนาเขา เจาหนาทสถานพนจฯ 3.101 0.948 2.906 34 .000*

ตวแทนชมชนฯ 3.088 1.076 166

กระบวนการ เจาหนาทสถานพนจฯ 3.664 0.929 2.930 34 .000*

ตวแทนชมชนฯ 3.871 0.829 166

ประสทธผล เจาหนาทสถานพนจฯ 3.664 0.929 2.930 34 .000*

ตวแทนชมชนฯ 3.871 0.829 166

ผลกระทบ เจาหนาทสถานพนจฯ 3.563 0.880 3.801 34 .000*

ตวแทนชมชนฯ 4.092 0.684 166

ความยงยน เจาหนาทสถานพนจฯ 3.970 0.537 2.845 34 .067

ตวแทนชมชนฯ 3.664 0.929 166

การขยายผล เจาหนาทสถานพนจฯ 3.812 0.824 2.055 34 .009*

ตวแทนชมชนฯ 3.712 0.780 166

124

จากตารางการวเคราะหความแตกตางระหวางกลมตวอยางความคดเหน ระหวางเจาหนาท

สถานพนจและทปรกษากฎหมาย และตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง ผกระทาผด

และผเสยหาย มความคดเหนไมแตกตางกนทง ดานความยงยน อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ

.05 สวน ดานบรบท ดานปจจยนาเขา ดานกระบวนการ ดานประสทธผล ดานผลกระทบ และดาน

ขยายผล พบวาแตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05

สวนท 4 ขอเสนอคดเหนและขอเสนอแนะตอการประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

1. ปญหาและอปสรรคจากการเขารวมการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทฯ

- ผกระทาผดและผเสยหายไมกลาแสดงความคดเหนเทาทควรเพราะมเจาหนาทของ

รฐอยในทประชม

- พนกงานสอบสวนไมคอยเขามามสวนรวมในการเขารวมประชม

- เดกและเยาวชนยงขาดความสา นกในการกระทาผด ไมไดเกดจากความรสกโดย

แทจรง ซงในทางปฏบตสวนใหญจะเกดจากเจาหนาทชนาเพอใหเสรจตามกระบวนการ

- กฎหมายยงขาดความชดเจนในแนวทางปฏบต สวนเจาหนาทยงไมสามารถปฏบต

ตามแนวทางอยางครบถวนสมบรณ

- ปญหาระยะทางในการเดนทางมาเขารวมประชมคอนขางหางไกล

- การประชมกลมครอบครวและชมชนในทางปฏบตมการประชมเพยงครงเดยว ทาให

การพจารณาจากดดวยเวลาซงทาใหอาจเกดความไมรอบคอบ

- เนองจากมเดกหรอเยาวชนบางรายทกาลงศกษาอย หรอบางรายทางานจะตอง

สญเสยเวลามาเขารวมประชมกลมครอบครว ทาใหขาดเรยนหรอขาดงาน

- การประชมควรใชในกรณคดทเกยวของกบเรองความประมาทหรอความผด

เลกนอยหรออาจพจารณาเปนคดไปวาเดกและเยาวชนมความเหมาะสมทจะเขาสกระบวนการ

ประชม

2. ขอเสนอแนะตอแนวทางการพฒนาการดาเนน กระบวนยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธ

ประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

- ควรแจงขอมลในการประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละครง แกผทเขารวม

การประชมกลมครอบครวและชมชน เชน อยการ พนกงานสอบสวน นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา

พนกงานคมประพฤต ตวแทนจากชมชน ผเสยหาย ผกระทาผด ผปกครองผเสยหาย และผปกครอง

ผกระทาผด ใหทราบลวงหนาเพอใหผเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน ใหดาเนนการประชม

กลมครอบครวและชมชนเปนไปอยางมประสทธภาพ

125

- ควรมการปรบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชน ใหมจานวนผขารวมการ

จดประชมกลมมความเหมาะสมกบกระบวนการยตธรรม และผเขารวมการประชมทกฝายในดานการ

จดสรรเวลาในการประชมกลมครอบครวและชมชน และการนดหมายในการเขารวมประชม


- ควรประชาสมพนธ และแจงใหทราบถงรปแบบและผลทไดรบจากการดาเนนการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน แกผเสยหายและครอบครวผเสยหาย ผกระทาผดและครอบครว

ผกระทาผด ตวแทนจากชมชน กอนการดาเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอใหการ

ดาเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนเกดการมสวนรวมอยางแทจรง

- ควรมการอบรมบคลากรจากหลายวชาชพทมสวนรวมในการประชมกลมครอบครว

และชมชน ใหเกดการขาใจในการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอเพมจานวน บคลากรในการ

ปฏบตงานการประชมกลมครอบครวและชมชนมากขน

- ควรเปดโอกาสให ผเสยหายสามารถเลอกสถานทในการดาเนนการประชมกลม

ครอบครวและชมชน เพอใหเกดการคมครองผเสยหายมากทสด และเปนไปอยางถกตองและเปนธรรม

และควรมแนวทางในการใหการใหผเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนมสวนรวมมากทสด

- จากเดกหรอเยาวชนบางรายทกาลงศกษาอย หรอบางรายทางานจะตองสญเสยเวลา

ในการทาเขารวมประชมกลมครอบครว ทาใหขาดเรยน หรอขาดงาน

- ควรกระตนใหผเสยหายเขารวมในการประชมกลมครอบครว โดยพนกงานคม

ประพฤตหรอผเกยวของควรจะไดมการพดคยกบผเสยหายหรอครอบค รวกอน เพอสอบถาม

ความเหนตลอดจนอธบายถงผลดทจะเกดขน และผลลพธทจะออกมาในการประชมกลมครอบครว

- จดใหมอาสาสมครคมประพฤตเดกและเยาวชนตามชมชนตางๆ เชน ผนาชมชน คร

อาจารยหรอผทเปนทยอมรบในชมชน เพอเปนหเปนตาในการสอดสองพฤตกร รมของเดกและ

เยาวชนแทนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ในกรณทไมมเจาหนาทเพยงพอ

- ปญหาแบบฟอรมรายงานเสนอความคดเหนเกยวกบเดกหรอเยาวชน โดยตรงตอ

พนกงานอยการทแจงตอพนกงานสอบสวนระบวนกาหนดสงรายงาน หากเมอเดกหรอดเยาวชนไม

ปฏบตตามเงอนไขเวลาทาใหการสงเอกสารตอพนกงานสอบสวนชาออกไป

- มเดกและเยาวชนบางคนไมไดปฏบตตามเงอนไขทไดตกลงในทประชม อกทงถา

ผปกครองไมใสใจตอการบาเพญประโยชนของเดกและเยาวชน มกกอใหเกดปญหาตามมาโดยเฉพาะ

เรองการเสนอรายงานขอเทจจรงตอพนกงานอยการไมทนหรอไมสมบรณเนองจากมเวลาจากด

- การประชมกลมครอบครวคอนขางมเวลาจากดทาใหไมสามารถใชเวลาในการ

ซกถามเรองสงแวดลอม อปนสยความประพฤตของเดกหรอเยาวชนไดละเอยดเทาทควร

- บคคลทสาคญอยางยงในการหนเหคดเดกและเยาวชนออกจา กกระบวนการดาเนน

คดอาญาตามปกต กลาวคอทกคนตองรวมมอกน และประสานงานกน

- การสรางความเขาใจใหกบทกๆ ฝาย ใหเหนถงความสาคญในมาตรการน เพราะถา

ทกฝายเหนความสาคญกจะพยายามมสวนรวมและตงใจปฏบตใหบรรลตามเปาหมาย

126

บทท 5

สรปผล อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรอง การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดย


เขต 2 โดยสรปผลการวจยไดดงน

สรปผลการวเคราะหขอมล

1. ขอมลสวนบคคล

1.1 ขอมลสวนบคคล ของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย 34 คน พบวา

สวนใหญเปนเพศชาย มอายโดยเฉลยเทากบ 38.2 ป มชวงอายระหวาง 36 -45 ป รองลงมาเปนกลม

ทมอายนอยกวา 35 ป จบปรญญาตร สวนบทบาท หนาท เปนเจาหนา ทควบคมความประพฤต

มากทสด มระยะเวลาทปฏบตราชการ ระหวาง 6-10 ป และสวนใหญ มประสบการณการทางาน

มากกวา 2 ป

1.2 ขอมลสวนบคคลของตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง ผกระทาผด

และผเสยหาย 166 คน พบวาสวนใหญเปนเพศชาย มอายโดยเฉลยเทากบ 57.2 ป มชวงอายตากวา

20 ป รองลงมาเปนกลมทมชวงอาย 30 - 50 ป การศกษาจบในระดบมธยมศกษาตอนตน สวนใหญ

ประกอบอาชพรบจางทวไป มความเขาใจเกยวกบ กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ในระดบมาก

มการรบรเกยวกบ กระบวนการยตธรรมเชงสมา นฉนท รบรจากการเขารวมการประชมของสถาน

พนจมากทสด มโอกาสทไดมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในระดบมาก และสวนใหญ

บทบาททไดเขามามสวนรวมในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท สวนใหญเปนผมสวนรวมเกยวของ

กบผกระทาผด

2. ผลการทดสอบตามสมมตฐาน

2.1 สมมตฐานท 1 ปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ

ความยงยนและการขยายผล มแนวโนมไปในทางทด

จากการทดสอบสมมตฐานพบวา ปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล

ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล โดยภาพรวมอยในระดบมาก ซงสอดคลองกบสมมตฐานท 1

ทวา ปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ ความยงยนและการขยาย

ผล มแนวโนมไปในทางทด

127

2.2 สมมตฐานท 2 คณสมบตสวนบคคลทแตกตางกนมความคดเหนเกยวกบการประเมน

แตกตางกนในดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ ความยงยนและการ

ขยายผล

จากการทดสอบสมมตฐานพบวา คณสมบตสวนบคคลทม เพศ ชวงอาย การศกษา

บทบาท ระยะเวลาการปฏบตราชการ และประสบการณการทางาน แตกตางกน มความคดเหนตอ

คดเหนเกยวกบปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ ความยงยนและ

การขยายผล ซงสอดคลองกบสมมตฐานท 2 ทดสอบเปนรายคทแตกตางกน พบวาดานเพศและดาน

บทบาท หนาท เปนผลตอดานเ พศและบทบาทหนาทของบคคล จะมความคดเหนวา เปนไปตาม

สมมตฐานท 2 ทต งไว

จากการทดสอบสมมตฐานพบวา คณสมบตสวนบคคลทม ชวงอาย การศกษา

อาชพ ความเขาใจเกยวกบกระบวนการฯ ชองทางการประชาสมพนธ โอกาสทไดมสวนรวม และใน

ฐานะทไดเขามามสวนรวม แตกตางกน มความคดเหนตอคดเหนเกยวกบปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา

กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล ซงสอดคลองกบสมมตฐานท 2

ทดสอบเปนรายคทแตกตางกน พบวาดานเพศ ชวงอาย การศกษา โอกาสทไดมสวนรวม และในฐานะ

ทไดเขามามสวนรวม จะมความคดเหนวา เปนไปตามสมมตฐานท 2 ทต งไว

2.3 สมมตฐานท 3 เจาหนาทของสถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และประชาชนทมสวน

เกยวของกบเดกและเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนมความคดเหนทแตกตางกน

ในดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ ความยงยนและการขยายผล

จากการทดสอบสมมตฐานพบวา เจาหนาทของสถานพนจ ทปรกษากฎหมาย และ

ประชาชนทมสวนเกยวของกบเดกและเยาวชนทเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนม

ความคดเหนทแตกตางกนในปจจยดานบรบท ปจจยนาเขา กระบวนการ ประสทธผล ผลกระทบ

ความยงยนและการขยายผล ซงสอดคลองกบสมมตฐานท 3

ผลทไดจากการวจย

การวจยเรอง การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดย


เขต 2

1. อภปรายผลความแตกตางทมาจากคณสมบตสวนบคคล

1.1 เจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

128 ตาราง 54 ความแตกตางคณสมบตสวนบคคลของเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

ตวแปร แตกตาง ไมแตกตาง

เพศ

อาย

สถานภาพสมรส

บทบาทหนาท


ระยะเวลาทปฏบตราชการ


ผลการวจย โดยภาพรวมพบว าปจจยของกลมตวอยางเจาหนาทสถานพนจและทปรกษา

กฎหมาย ไดแก เพศ และบทบาทหนาทตางกนมความคดเหนแตกตางกน

1. เพศ พบวาเพศชายและเพศหญงมการรบรท แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตโดย

สวนเพศชายจะมการรบรพฤตกรรมมากกวาเพศหญง อธบายไดวา เพศชาย มความกระตอรอรน

ในการแขงขนการทางาน การแสวงหาหนทางในการนาไปสความสาเรจ ความทะเยอทะยาน การ

เนนผลงานเปนหลก และมวฒนธรรมในการหลกเลยงคว ามไมแนนอน ลกษณะการใชอานาจ และ ม

ลกษณะความเปนปจเจกบคคล ซงหมายถงการยดมนในกฎระเบยบและขนตอนตางๆ การทางาน

อยางมอสระ การตดสนใจตางๆ ตามความเชอของตน การยดมนในคาสงและการสงการ ความ

ตองการมชอเสยง การใชอานาจและการบงคบบญชา จงมคว ามคดเหนมากกวาเพศหญง แสดงให

เหนวาเพศชายมการ ยอมรบแนวคดความยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชสาหรบเดกกระทาผด เพราะ

เชอวา เดกและเยาวชนทกระทาผดสามารถทจะใชวธการไกลเกลยคดกอนเขาสกระบวนการ

ยตธรรมได โดยการเปดโอกาสใหเดกและเยาวชนทกระทาผดไดแสดงความสานกผดและแสดงความ

รบผดชอบในการกระทาผดของตนกอนทจะเขาสกระบวนการยตธรรม

2. บทบาทหนาท มความแตกตางกน ในสวนของ ผบรหาร ทปรกษากฎหมาย ผควบคม

ความประพฤต และผประสานงานการประชม สวนใหญมขอบเขตของงานท แตกตาง กนไปตาม

ความร ความสามารถอาวโส และประสบการณจากการปฏบตงาน ในขณะทผควบคมความประพฤต

มบทบาทมากทสด เพราะ หากพน กงานค มประพฤต เจาของสา นวนไม เขาใจว ตถประสงค ของ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และอาจทาใหเกดผลเสยได พนกงานคมความประพฤตมโอกาส

ทใกลชดกบผทก ระทาผดและผเสยหาย ตองเปนคนกลางในการตดสนใจใชความยตธรรมเปนหลก

ไมใชเขาขางฝายใดฝายหนง

129

1.2 ตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครองผกระทาผดและผเสยหาย

ตาราง 55 ความแตกตางคณสมบตสวนบคลของตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง


ตวแปร แตกตาง ไมแตกตาง

เพศ

อาย


อาชพ

ความเขาใจเกยวกบกระบวนการฯ

การรบรเร องเกยวกบกระบวนการ

ชองทางการประชาสมพนธ

โอกาสทไดมสวนรวม

ในฐานะทไดเขามามสวนรวม

จากตารางทแตกตางกนสามารถอธบาย ไดดงน

1. เพศ พบวาเพศชายและเพศหญงมการรบรท แตกตางกนอยางมนยสาคญทางสถตโดย

สวนเพศชายจะมการรบรพฤตกรรมมากกวาเพศหญง อธบายไดวา เพศ ชาย มภาวะทรนแรงกวา

เพศหญง ในเรองของความคดขาดความรอบครอบ ความประนประนอม จงสงผลทาใหสรางความ

เสยหายมากกวาเพศหญง สวนในเพศหญงมนอยเนองจากเพศหญงมภาวะทางดานจตใจทโอนโยน

กวาเพศชายความประนประนอมมากกวา จงทาใหเพศชายมความแตกตางสงกวาเพศหญง

2. อาย พบวามความแตกตางกน มการรบรพฤตกรรมทแตกต างกนอยางมนยสาคญทาง

สถต โดยกลมทมอายมากกวา มการรบรพฤตกรรมมากกวากลมทมอายนอย อธบายไดวา อายเปน

ปจจยทบอกถงวฒภาวะทสงผลถงการรบร ความเขาใจ การใชเหตผล การตดสนใจ รวมถงการมอง

ปญหาตางๆ ผทมอายมากจะมประสบการณชวตตางๆ ทาใหรจกมความคดหลายแงมมมความรอบคอบ

และไตรตรองมากขน ทาใหสามารถเขาใจปญหาและแกไขไดดกวา และยงนาประสบการณการแกไข

ปญหาตาง ๆมาเปนพนฐาน ทาใหเกดการเรยนรไดดกวาผทมอายนอยกวา พบวาผทอายแตกตางกน

มการรบรคณภาพตางกน

130 3. การศกษา พบวาระดบการศกษามความแตกตางกน พบวาระดบการศกษามความ

แตกตางกน มการรบรพฤตกรรรมมความตางกนอยางมนยสาคญทางสถต บคคลทมระดบการศกษา

ทตามการรบรพฤตกรรมไดดกวาผทมการศกษาสง อธบายไดวา ระดบการศกษาเปนพ นฐานของ

ความคดการตดสนใจทาใหบคคลตระหนกถงความสาคญ มองเหนประโยชน และแสวงหาความร

หรออาจเปนไปไดวาผทมก ารศกษาสงจะรจกแสวงหาขอมล และสามารถเรยนรไดดกวาผทม

การศกษาทตาและนอกจากน การศกษาจะเปนตวชวยพฒนาสตปญญา การคด อาน ความร ความ

เขาใจ สงผลใหบคคลมความสามารถทางดานการคด การวเคราะหขอมลจากสงตางๆ อยางมเหตผล

มความเขาใจเกยวกบสงแวดลอมหรอ ปฏกรย าของบคคลอนๆ ไดอยางถกตองเหมาะสม และ

การศกษาเปนสงทเกอหนนการรบรตาง ๆของบคคล เพราะการศกษาจะชวยใหบคคลเขาใจสงตางๆ

จากเหตการณหรอสถานการณรบรไดอยางรวดเรว ผทอยในระดบการศกษาสงมกจะไดเปรยบเรอง

การเรยนร และเกดการเรยนรไดดกวาผทมการศกษาตา โดยทผท มการศกษาสงจะมโอกาสแสวงหา

สงทมประโยชน วธการคด วเค ราะห สงทเอออานวยตอการรบรมความแตกตางจากผทมระดบ

การศกษาตากวา และผทมระดบการศกษาสง จะมการคาดหวงในพฤตกรรมมากขนจงทาใหมการ

รบรในพฤตกรรมตากวาผทระดบการศกษาตา สถานศกษาจะมสวนคลายคลงกบครอบครว คอ เปน

สถาบนทมการอบรมสงสอน ควบคม เสรมสราง บคลกภาพและพฤตกรรมของเดกและเยาวชนผ าน

การเรยนการสอน และการจดกจกรรมตางๆ รวมทง นนทนาการดวย การศกษามสวนในการเสรมสราง

ลกษณะน สย และพฒนาบคลกภาพของบ คคลให สามารถปร บตวเขากบสภาพแวดล อม และการ

เปลยนแปลงของส งคม ในภาวะของบ คคลทดอยการศกษายอมจะมอปสรรคในการดา เนนชวต ซง

เปนอปสรรคสาคญของการศกษาเกดจากปญหาความตองการทใชการลงแรงงานของเดก อนเปนผล

ทาใหเดกตองหยดชะงกจากการศกษา ตองหางานทาเพอหารายไดเลยงตนเอง หรอนามาชวยเหลอ

ครอบครวกอนถงวยอนควร ภาวะด งกลาวนยอมบนทอนโอกาสและความก าวหนาทางการศ กษา

ของเดกเปนอยางยง ทาใหเดกขาดทกษะการเรยนรทจะใชเปนพนฐานในการดา รงชวตตอไป ซงม

โอกาสสงทเดกจะถกชกจงไปในทางเสอมเสยและอาจกระทาความผดในทสด

4. โอกาสทไดมสวนรวม งานสงคมสงเคราะห จะเขาไปม บทบาทอย ดวยเป นอนมาก

เพราะเป นการให ความช วยเหล อแก บคคล ครอบคร ว กล มชน หร อชมชนท ประสบป ญหาความ

เดอดรอนให สามารถช วยตวเองให ดารงชวตอยดวยความผาส กมนคง การส งคมสงเคราะห เปน

กระบวนการ ซ งทา ใหเกดการปฏ สมพนธระหว างคนและระบบต างๆ ในส งคม ซ งจะช วยให คน

สามารถดา รงชวตอยได สงแวดลอมเหล านจะสนองตอบความต องการของคนออกมาในร ปความ

ตองการดานอารมณ ความสขกายสบายใจและโอกาสตางๆ ซ งจะทาใหชวตของเขามความสข ใน

การปฏ บตงาน การให การสงเคราะห แกเดกและเยาวชน จงเป นวธการหน งในการบาบดแก ไข

ปญหาเดกและเยาวชนทกระทาผด และเพอปองกนมใหเดกและเยาวชนหวนกลบไปกระทาผดซาอก

อนอาจกล าวไดวาเดกและเยาวชนกระทา ผด เปรยบเสมอนผไดรบบาดเจบทตองการการเย ยวยา

รกษาดวยความเขาใจและเหนอกเหนใจ

131

5. บทบาทการมสวนรวมมความแตกตางกน พบวา ในภาพรวม ผกระทาผดใหความสาคญ

กบประเด นตางๆ ในระด บสงถงสงทสด และรสกพงพอใจในระด บสงถงสงทสดเชนเดยวกน เชน

ผกระทาผดใหความสาคญกบการขอโทษผ เสยหาย และร สกพงพอใจตอประเดนนหลงจากการเข า

รวมประชม และใหความสาคญกบการไดพดคยกบผเสยหายถงสงททเกดขน และมความพงพอใจใน

ประเดนนหลงเขารวมประชม เปนตน มขอสงเกตวาคะแนนความพงพอใจของผกระทาผดจะสงกวา

คะแนนการให ความสาคญในทกดาน อาจกล าวไดวาการเขารวมประชมสรางความพ งพอใจให กบ

ผกระทาผดเกนความคาดหวงในหลายๆ ดาน ความรสกของผกระทาผดตอผเสยหายในขณะเขารวม

ประชม สวนใหญ เหนวา ผเสยหายมความจรงใจ มเพยงสวนนอยทเหนวาผเสยหายบางคนไมเปนมตร

อภปรายผลเกยวของกบปจจย 7 ดาน

การอภปรายความคดเหนของกลมตวอยางมอย 5 ดาน คอ เหนดวยมากทสด เหนดวยมาก

เหนดวยปลานกลาง เหนดวยนอย และเหนดวยนอยทสด

ดานของผวจยไดนามาอภปราย คอ เหนดวยมากทสด และเหนดวยนอยทสด โดยจาแนก

ไดดงน

1. เจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

1.1 ดานบรบท

ความคดเหนของดานบรบท เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ทปรกษากฎหมาย

และเจาหนาทสถานพนจ มความเหนดวยอยในระดบมากทสด 3 ขอ คอ การประชมกลมครอบครว

และชมชนเปนวธการฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอคนคนดสสงคม อธบายไดวา ทปรกษา

กฎหมายและเจาหนาทสถานพนจเหนดวยทควรจะนาแนวคดความยตธรรมเชงสมานฉนทโดย

วธการประชมกลมครวและชมชนมาใช กลาวคอ การอบรมแกไขและฟนฟเดกทกระทาผด ควรเปด

โอกาสใหสหวชาชพจากหนวยงานภาครฐและเอกชน ตลอดจนองคกรปกครองทองถนเขามามสวนรวม

ในการดาเนนการเพอสรางความสมานฉนทใหเกดขนทงผกระทาผดทเปนเดกและผเสยหาย ชมชน

ใหเกดความสงบสขเชนเดม แทนทจะมงเนนการลงโทษใหเขดหลาบ จนกลายเปนการเพมพน

ความสามารถของเดกใหหวนกลบไปกระทาผดซาและรนแรงขน เนองจากเกดความแคนแล ะประชด

สงคมทไมใหโอกาสแกตว ทงนทกคนในชมชนจะตองชวยกนสอดสองดแล ปกปองและตกเตอน

เพราะจะทาใหเดกไดรจกคณคาของตนเอง ตลอดจนมการตดตามผลอยางตอเนอง มการสงเสรม

การศกษารวมทงพฒนาในดานจตใจควบคกนไป เพอใหทกคนไดยดถอปฏบตและเปนมาตรฐานของ

สงคมตอไป ดงนน จงควรจะมการพยายามจดประกายความคดใหมๆ และความหลากหลายของ

เหตผลในอนทจะสงผลตอการคนหาบรรทดฐานทสวนใหญยอมรบและนาไปสการประนประนอมให

เกดความรสกทดตอกนและกน เพอทจะเปนการใหโอกาสกบเดกไดกลบตวอนเป นการสรางความ

สมานฉนทใหกบคนสสงคมดงเดมได สวนการนาเอาความผดทางอาญาทเดกและเยาวชนตองโทษ

จาคกไมเกน 5 ปเขาสการประชมกลมครอบครวและชมชนมความเหมาะสมแลว อธบายไดวา เดก

132 และเยาวชนทกระทาความผดไมรายแรงไดรบการเย ยวยาดวยการประชมกล มครอบครวและชมชน

ซงเปนกระบวนการทางเลอกแทนการฝกอบรม อธบายไดวา ทปรกษากฎหมายและเจาหนาทสถาน

พนจ ใหการยอมรบแนวความคดยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชสาหรบเดกและเยาวชนกระทาผด

เพราะเชอวา เดกและเยาวชนทกระทาความผดมศกยภาพสง แตวาใชศกยภาพไ ปในทางทผด

ดงนนจงควรทาความเขาใจในศกยภาพของเขาเพอทจะชวยกนสรางจตสานกทดใหกบเขาดวยตว

ของเขาเอง กอนทจะเขาสกระบวนการยตธรรมโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน และถาจะม

การแกไขตวเดกและเยาวชนทกระทาผดกควรจะกาหนดกระบวนการหรอกจกร รมตางๆ ใหมความ

หลากหลายเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมของเดกและเยาวชนใหเหมาะสม ในแตละรายไป ตลอดจน

การจากดอสรภาพของเดกและเยาวชนกควรจะจากดใหนอยทสดเทาทจะเปนไปไดโดยใหใช

ทางเลอกอนใหมากทสดแทนการควบคมไวในสถานฝกและอบรม และเมอพจารณางานวจย ของ

(ฐตาภรณ อเทนสต . 2543) จะพบวา การดาเนนงานในการแกไขเดกและเยาวชนทกระทาผดใน

สถานฝกและอบรมกยงไมประสบความสาเรจเทาทควร จงไดมการนาเสนอวธการทจะทาใหชมชน

หรอสงคมมความรบผดชอบตออาชญากรรมรวมกน ทงนเนองจากวาเดกและเยาวชนทก ระทาผด

สวนใหญมพฤตกรรมเบยงเบนสงคมมากและมเหตจากการถกชกชวนจากเพอน ความอยากรอยาก

ลอง ประกอบกบสภาพครอบครวทแตกราว ขาดความอบอน จงเกดปญหาของการกระทาผดเกดขน

ได ดงนนจงมสวนทาใหบคลากรในกระบวนการยตธรรมยอมรบแนวคดความยตธรรมเชงสม านฉนท

มาใชสาหรบเดกและเยาวชนกระทาผดนนเอง

ความคดเหนทเหนดวย นอย มอย 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนการซาเตมเดกและเยาวชนทกระทาความผด อธบายไดวา ประชากรสวนใหญมความเขาใจตอ

วตถประสงคและหลกการของการประชมกลมครอบครวและชมชน เนองจากการประชมกลมครอบครว

และชมชนทาใหผกระทาผด ผเสยหาย ผปกครอง และผทเกยวของทกฝายมความเขาใจอนดตอกน

เพราะเปนการประชมเพอหาแนวทางททาใหทกฝายเขาใจกนและไดรบผลดกลบคนมาตามแนวคด

ของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยในการประชมกลมครอบครวและชมชนเปดโอกาสใหได

มการชดใชและรบผดชอบความเสยหายทเกดขน ซงในการประชมนนไดเปดโอกาสใหเดกและเยาวชน

ไดแสดงความรบผดชอบ และชดใชคาเสยหายทเกดจากการกระทาโดยตองไดรบความเหนชอบจาก

ทกฝาย แสดงใหเหนวาการประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละครงไมมการเมองเขาไปแทรกแซง

และตองเปนผลดตอเดก กลาวคอ การประชมจะชวยปองกนไมใหเดกและเยาวชนไปกระทาผดซาอก

เนองจากวามขอตกลงทวาหากปฏบตตามขอตกลงไดจะไมถกดาเนนคด เพราะฉะนนเดกและเยาวชน

จงไมกลากระทาผดอก

133

1.2 ดานปจจยนาเขา

ความคดเหนของดาน ปจจยนาเขา เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากม 2 ขอ คอ ครอบครวผกระทาผดและผเสยหายใหความรวมมอในการประชม

กลมครอบครวเปนอยางด อธบายไดวา ทปรกษากฎหมายแล ะเจาหนาทสถานพนจ สวนใหญม

ความพงพอใจในระดบด ทกฝายมความเขาใจและใหความรวมมอในการบาบดเยยวยาและปรบปรง

เปลยนแปลงพฤตกรรมของเยาวชน มทศนะตอผเสยหายวามความพอใจและยนยอมในการชดใช

หรอบรรเทาความเสยหายจากเดกและเยาวชน และมทศนะตอ เดกและเ ยาวชนทกระทาผดวา ม

ความรสกสานกผด ยนยอมทจะชดใชและบรรเทาความเสยหายแกผเสยหาย สวนทางดานผปกครอง

กมความยนดทบตรหลานของตนเองไมตองไปขนศาลหรอมประวต ผปกครองไมตองไปเสยเวลาขน

ศาล เดกและเยาวชนไดรบโอกาส ทางดานทปรกษากฎหมายและ เจาหนาทสถานพนจ ทก ฝายกม

ความยนดและภมใจในการปฏบตหนาทของตนเอง การทาเอกสารขนตอนกระบวนการทางกฎหมาย

งายขน ซงลวนเปนประโยชนแกทกฝาย สวนประเดนสถานททใชในการจดประชมมความสะดวก

งายตอการเดนทางของผเขารวมการประชมกลมครอบครว และชมชน อธบายไดวา ทปรกษา

กฎหมายและเจาหนาทสถานพนจ มความพงพอใจในระดบดทงในดานสถานทการจดประชมท

เหมาะสม เพราะเปนการจดประชมทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนทต งอยในเขตเมอง

การคมนาคมขนสงด มความสะดวกในการเดนทางมาเขารวมประช ม อกทงเปนสถานททางานซง

ตองเดนทางมาทางานเปนประจา

ความคดเหนท เหนดวยนอยม 1 ขอ คอ ความตงใจในการปฏบตงานของบคลากร

ในการประชมกลมครอบครวและชมชนมนอย ซงสอดคลองกบงานวจยของไตรรตน ทพยรกษา

(2544: 147-156) ทกลาววา ปญหาอปสรรคในการปฏบตตามกฎหมายคมครองเดกในการใหปากคา

คดอาญา ไดแก ปญหาดานการบรหาร หนวยงานทเกยวของยงไมมคาสงหรอระเบยบภายในรองรบ

ในการปฏบตตามกฎหมายคมครองเดกฯ ปญหาดานงบประมาณในการปฏบตงานตามกฎหมาย

คมครองเดกฯ ไมไดรบการสนบสนนอยางเ พยงพอในการจดเตรยมสถานทและการจดซอเครองมอ

อปกรณตาง ๆ ทงในชนสอบสวนและชนพจารณาคด รวมทงเงนคาตอบแทนของบคลากรในการ

ปฏบตงานยงไมเหมาะสมเพยงพอกบสถานการณตามความเปนจรงในปจจบน ปญหาดานวสด

อปกรณทไมมหรอมไมเพยงพอกบการปฏบ ตงาน รวมทงหองสอบสวนทไมเหมาะสมและหอง

พจารณาคดทไมพอเพยง ทาใหการดาเนนคดเกดความลาชาและไมสามารถปฏบตตามกฎหมาย

คมครองเดกฯ ไดอยางมประสทธภาพ ปญหาดานบคลากรโดยเฉพาะพนกงานอยการ และ

นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห ทมอตรากาลงไมเพยงพอกบปรมาณคดทเกดขนอกทงการขาด

ความรความเขาใจและความพรอมในการปฏบตตามกฎหมายคมครองเดกฯ ของบคลากรทเกยวของ

134 1.3 ดานกระบวนการ

ความคดเหนของดานกระบวนการ เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากม 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนการเปดโอกาสใหครอบครว

ชมชน ทงฝายผเสยหายและผกระทาผดทเกดขนอยางยตธรรม อธบายไดวา ผลของการดาเนนคดม

ความเปนธรรมมความสมพนธกบการเขารวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทอยางมนยสาคญ

ฝายผกระทาผดและฝายผเสยหาย ไดรบความเปนธรรม เนองจากการดาเนนการมความโปรงใส

ตรวจสอบได ซงอาจเปนผลจากการเขารวมกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยมเจาหนาท

สถานพนจเปนคนกลาง และมการทาขอตกลงตอหนาผทเกยวของ สวนเดกและเยาวชนตองขอโทษ

สานกผด แสดงความรบผดชอบตอผเสยหาย ซงสอดคลองกบความคดเหนของวนชยรจนวงศ

(2547: 65) ทไดกลาวถงหลกการและเหตผลการประชมกลมครอบครวและชมชนวา เดกตองรบ

สารภาพดวยความสมครใจและรบผดชอบตอการกระทาผดของตน และพยายามแกไขผลรายจาก

การกระทาของตนทเก ดกบผเสยหายหรอผอน โดยอาจใหมการชดใชความเสยหายเปนทรพยหรอ

โดยการทางานชดใชหรอการกระทาโดยประการอนแกผเสยหาย ตามความเหมาะสมหรอทางาน

บรการสงคม

ความคดเหนทเหนดวยนอย ม 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเปน

กระบวนการยตธรรมท ทาใหเจาหนาทไมสามารถ เรยกรองผลประโยชนจากคดทเกดขนได อธบาย

ไดวา ในการประชมกลมครอบครวและชมชนเจาหนาทจดประชมตองเปนกลางและเปนกนเอง

ไมเขาขางฝายหนงฝายใดซงเปนอกแนวคดหนงในวธการประชมกลมครอบครวและในการ

ดาเนนการประชมเปนอยางด ประนประนอมและตกลงกนดวยด ซงผเขารวมประชมทกฝายมทศนะ

ในดานนเหมอนกนเปนสวนใหญ เนองจากในการประชมจะเนนการประนประนอมดวยด มการ

ประชมทเปนไปดวยความเรยบงายเปนกลางใหเดกและเยาวชนไดรบรถงผลเสยอนเกดจากการ

กระทาผดทเขาไดกอขน ทาใหเขาไดเกดความรบผดชอบพรอมแกไขหรอบรรเทาความเสยหายน น

สวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนกระบวนการยตธรรมททาใหเจาหนาทดาเนนการหา

ผลประโยชนทางคด ซงไมอาจตรวจสอบได อธบายไดวา การดาเนนการปจจบน สวนใหญบคลา กร

ในกระบวนการยตธรรมยงมแนวคดวาการยดหลกเพยงทาหนาทถกตองตามกฎหมายและระเบยบท

มอยกถอวาเพยงพอแลว ทาใหขาดการทาหนาทคนหาความจรงของคด และขาดความเปนกลางใน

การดาเนนคด ดงนน บคลากรในกระบวนการยตธรรมควรจะพฒนาใหมความเปนกลางยงขน

จะตองอานวยความยตธรรม โดยการปฏบตหนาทดวยความเปนธรรมและรวดเรว โปรงใส สามารถ

ตรวจสอบและมเหตผลอธบายทกขนตอน จะตองมการปฏบตหนาทเชงรก ไมนงเฉยหรอเพกเฉย

ตองกลาหาญในการปฏบตหนาทโดยไมเกรงกลว ไมลาเอยง มอคตใดๆ ตองยดถอในกา รปฏบต

หนาทโดยเปนผรกษาผลประโยชนของรฐ ขณะเดยวกนกตองมหนาทในการคมครองสทธเสรภาพ

ของผกระทาผดและผเสยหายอยางเสมอภาคกนดวย ทงนอาจเปนเพราะมปญหาอปสรรคและไมเออ

ตอการปฏบตหนาทของบคลากรในกระบวนการยตธรรม สาเหตสาคญเกดจากกฎหมายและระเบยบ

ปฏบตทมอยไมเออตอการปฏบตหนาท ดงนน จงตองหาทางยกเลกหรอแกไขรวมทงจดใหม

135

มาตรการสงเสรมความเปนกลางดวย ทงนการแกไขกฎหมายหรอระเบยบใหชดเจนยอมจะชวยเปน

เกราะปองกนในการปฏบตงานของบคลากรในกระบวนการยตธรรม โดยไมตองหวนเกรงวาจะถกทา

โทษหรอถกกลาวหาวาปฏบตหนาทโดยไมชอบดวยกฎหมายและระเบยบแบบแผนของทางราชการ

อกทางหนงดวย เชน ควรจดทาประมวลจรยธรรมของขาราชการพลเรอน เพอเสรมสรางจตสานกใน

การทาหนาทแมกฎหมายหรอระเบยบขอบงคบไมไดกาหนดใหทา หรอมไดหามไวกตาม ตลอดจนม

การพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรมดวยการฝกอบรม การสงเสรมจตสานก ทนอกเหนอจาก

กาหมายเพยงอยางเดยว โดยเฉพาะการยดมนระเบยบตางๆ ของบคลากรในกระบวนการยตธรรมท

มมาชานานจนถงปจจบนเพอใหเกดวสยทศนใหมในการใหคา แนะนาหรอการตดตามตรวจสอบการ

ปฏบตหนาทของบคลากรในกระบวนการยตธรรมใหเกดความมนใจในการทางาน และโปรงใส

สามารถตรวจสอบได สรางศรทธาและความเชอมนใหแกประชาชนและรฐอยางแทจรง ซงสอดคลอง

กบงานวจยของปญจพฒน บวพวงชน (2547: 111-112) ทกลาวว าหากการทางานของศาล

พนกงานคมประพฤต นกสงคมสงเคราะห และนกจตวทยา ยงคงมงเนนทการจากด เครงครดใน

แงมมกฎหมาย โดยถอเปนกญแจสาคญทจะกาหนดเงอนไขเกยวกบเดกและเยาวชนโดยไมใชความ

รอบร ตามหลกวชา (scientific knowledge) การจาแนกตามวยของเดก และเยาวชนประกอบกบการ

กระทา ความผดและรายงานขอเทจจรงอยางรอบคอบแลว แมจะกาหนดใหทปรกษากฎหมายม

บทบาทอยางเตมทมากเพยงไรกตาม วตถประสงคแหงการจดตงระบบความยตธรรมสาหรบเดกและ

เยาวชนในประเทศไทยกจะไมสามารถบรรลวตถประสงคได

1.4 ดานประสทธผล

ความคดเหน ดานประสทธผล เมอพจารณาแยกเป นรายข อพบว า ทปรกษา

กฎหมายและเจาหนาทสถานพนจมความคด เหนดวยอยในระดบมากทสดม 1 ขอ คอ ผทเกยวของ

ทก ฝายมบทบาทสาคญในการดาเนนกลมประชมครอบครวและชมชนใหประสบความสาเรจ อธบาย

ไดวา ผทเกยวของทกฝาย ไมวาจะเปนฝายผกระทาผด ผเสยหาย ผทาหนาทสมานฉนท และผนา

ชมชนหรอคณะกรรมการสงเคราะห ลวนเขามสวนรวมในแตละขนตอนของกระบวนการประชมกลม

ครอบครวและชมชนอยางเหมาะสม สอดคลองกบความสามารถ สถานภาพและบาทบาทของแ ตละ

บคคล การมสวนรวมดงกลาวสงผลใหเกดการสมานฉนท ความเขาใจกนระหวางฝายผกระทาผด

และผเสยหาย รวมถงเดกและเยาวชนผกระทาผดและผปกครอง ตลอดจนเปนประโยชนตอการดาเนน

ชวตของทกฝาย ซงสอดคลองกบงานวจยของศศพร สงโตมาศ (2546: 123) ทกลาววา หลายประเทศ

ไดใชแนวคดเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยใชวธการประชมกลมครอบครวและ

ชมชน มาใชเปนทางออก แนวความคดนใชวธแกไขฟนฟผกระทาผดดวยการนาผกระทาผด บคคล

ผใกลชด สมาชกในครอบครว ผเสยหาย บคคลผใหความชวยเหลอของ ทงสองฝาย และตวแทนจาก

กระบวนการยตธรรมมาพบกน เพอรวมกนหาทางออกและวธการแกปญหาทดทสด ดวยกระบวนการ

ดงกลาวน เดกจะไดแสดงความรบผดชอบตอการกระทาของตนโดยมครอบครวเปนผกาหนดโทษ

เดกจะไมถกนาตวเขาสกระบวนการในการดาเนนคดอาญาโดยไมจาเป น ขณะเดยวกนผเสยหายกม

โอกาสทจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดขนดวย

136 ความคดเหนท เหนดวยนอย เมอพจารณาแยกเปนรายขอ พบวา ม 3 ขอ คอฝายเดกและเยาวชนทกระทาความผดและฝายผเสยหายพงพอใจทใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน อธบายไดวา การประชมกลมครอบครวและชมชน ไมเกดผลด และไม กอใหเกดความสมานฉนท ฝายผเสยหายไมไดรบการชดใชใหสมประโยชน และเยาวชนไมรสกสานกผด เปนการสงเสรมใหเดกและเยาวชนทออนประสบการณ ออนตอวฒภาวะยามใจ กระทาผดซา เพราะกฎหมายออนแอไมเอาผดไมเดดขาด การนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชไมสามารถทาใหเดกและเยาวชนกลบตนเปนคนดได ซงสอดคลองกบงานวจยของพระจตรงค ประสทธพร (2547: 55-59) ทกลาววา วธดาเนนการของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท จะเกดขนไดจะตองตงอยบนพนฐานของความสมครใจและความยนยอมของทงสองฝาย คอ ทงฝายผเสยหายและผกระทาผดโดยคานงถงความพอใจของผเสยหาย และผไดรบผลกระทบ อกทงคานงถงความรบผดชอบของผกระทาผดเปนประการสาคญ สวนการประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถลดปรมาณคดขนสศาล อธบายไดวา การลดคาใชจายของภาครฐในการปราบปรามการกระทาผด ลดคาใชจายในการดาเนนคด เพราะการดาเนนคดแตละเรองตองใชเวลาในการเดนทางและเสยคาใชจายมาก สวนของผเสยหาย เมอมการประชมกลมเยยวยา กไดรบการชดใชคาเสยหายไมตองเสยเวลา เงนทองในการ ฟองรอง ผปกครอง พอแมไมตองเสยคาใชจายในการไปโรงพก หรอศาล ไมตองไปชดใชคาเสยหายใหแกผอน สวนดานการประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถชดเชยความเสยหายเปนตวเงนใหแกผเสยหาย อธบายไดวา กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทไดใหความสาค ญแกเหยอหรอผเสยหายใหไดรบการเยยวยาทรางกาย จตใจ และทรพยสน การเลอกใชวธการประชมกลมครอบครวหรอการประชมกลมเยยวยา กเปนทางออกทดของกระบวนเชงสมานฉนท กยอมเปนแนวทางใหมทสอดคลองกบความเหนของ ซชน ชาร ป (Susan Sharp. 1998) ทใหเหยอเปนศนยกลางของการกระทาผด โดยมแนวคดทนาสนใจวา เหยออาชญากรรมตองเปนผกาหนดวา อนตรายทตนไดรบคออะไร และมการชดใชเยยวยาทเหมาะสม สาหรบตนควรเปนขนาดไหน อยางไร ในขณะทชมชนสามารถเขามามสวนรวมเรยกรองความรบผดชอบ จากผกระทาผดดวย โดยใหการสนบสนนผเสยหาย และชวยสรางโอกาสใหผกระทาผด ไดแกไข ฟนฟ ตนเองไปในขณะเดยวกน

1.5 ดานผลกระทบ

ความคดเหนของดาน ผลกระทบ เมอพจารณาแยกเป นรายขอพบวา ความเห นดวยอยในระดบมากทสดม 2 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชน ทาใหฝายเดกและเยาวชนทประทาผดและฝายผเสยหายเกดความปองดองกน อธบายไดวา ทปรกษากฎหมายและเจาหนาทสถานพนจมความพงพอใจในดานการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชกบเยาวชน เนองจากเมอเยาวชนตระหน กถงความผดของตนเอง มการรบผดชอบในการกระทาของตนเอง สามารถยอมรบเงอนไขทๆ ประชมเสนอให เปนโอกาสของเดกและเยาวชนในการไมตองเขาสกระบวนการทางชนศาล เพราะถงแมวาเดกและเยาวชนจะขนสกระบวนชนศาลแตผทไดรบความเสยหายยงไมไดรบการเยยวยาก ไมมประโยชน แตถาเยาวชนมการรบผดชอบในการกระทาของตนเอง บรรเทาผลรายแกผเสยหาย จนกระทงผเสยหายยอมรบกจะเปนประโยชนทง 2 ฝาย สวน เงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถบรรเทาความเสยหายเกดขนกบผเสยหายได

137

ความคดเหนทเหนดวยนอยม 2 ขอ คอ การใชการประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนวธการทสามารถแสวงหาผลประโยชนจากคดได อธบายไดวา การปฏบตหนาทของบคลากรใน

กระบวนการยตธรรมอาจจะใหเวลากบฝายใดฝายหนงในการแสดงความคดเหนในระหวางการ

ประชมมากเกนไ ป ทาใหผเขารวมประชมเขาใจผดวาเจาหนาทยงไมเปนกลางเทาทควร โดยอาจ

แสดงออกทางอธบายขนตอน การดาเนนงานใหผเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนไมเขาใจ

ถงวตถประสงคและเปาหมายของการจดประชมกลมครอบครวและชมชน จงทาใหเกดความรสกของ

ฝายผกระทาผดหรอฝายผเสยหายเกดความไมสบายใจจนอาจคดวาเจาหนาทในการจดประชมกลม

ครอบครวและชมชนมความลาเอยง แสวงหาผลประโยชนอกฝายหนง ซงการดาเนนงานทาให

เสยเวลาและการทางานไมมประสทธภาพ สอดคลองกบงานวจยของ พรรณนภา วฒการณ (2545)

พบวา ดานการบรหาร จดระบบงาน ควรประชมหารอและกาหนดแนวทางการปฏบตงาน เพอให

การปฏบตงานสอดคลองกบสถานการณจรง และเปนไปในแนวทางเดยวกน และควรจดดาเนนการ

ฝกอบรมทมสหวชาชพ ทงตารวจ อยการ ผพพากษา ทนายความ แพทย และนกสงคมสงเคราะห

เพอสรางควา มเขาใจ รบทราบ และซกซอมแนวทางการปฏบตงานรวมกน โดยหลกสตรการ

ฝกอบรมใหเนนการดาเนนงานเพอการคมครองสวสดภาพเดกอยางครบกระบวนการ และแยกแยะ

แนวปฏบตงานและบทบาท ภารกจผเกยวของอยางชดเจน วธการฝกอบรมใหเนนการฝกทกษะ โดย

การจาลองสถานการณฝ กปฏบต และการแสดงบทบาทสมมตการศกษาดงาน เปนตน เพอสราง

ความรความเขาใจอยางชดเจนในแนวดาเนนงาน สวนการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนการเปลยนแปลง กฎหมาย เพอชวยเหลอเดกและเยาวชนกระทาผด อธบายไดวา

1.6 ดานความยงยน

ความคดเหนของดาน ความยงยน เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากทมากทสดม 1 ขอ คอ เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายและครอบครว

ไดรบการอานวยความยตธรรมจากการพทกษสทธเปนอยางด อธบายไดวา บคลากรเหนดวยกบ

กระบวนการนอยางยง เพราะการแกไขปญหาการกระทาผดของเดก ตามเจตนารมณของกฎหมาย

ตองคานงถงสวสดภาพและอนาคตของเดกและเยาวชนดวย ดงนนเดกและเยาวชนควรไดรบการ

ฝกอบรม สงสอน และสงเคราะหเพอใหกลบตวเปนพลเมองดยงกวาการลงโทษ และในการพจารณา

คดใหคานงถงบคลกลกษณะ สขภาพ ภาวะแหงจตของเดก ซงแตกตางออกไปแตละคนดวย ดงนน

กระบวนการจาแนกและสบคนหาสาเหตการกระทาผดของเดกและเยาวชนจงเปนสงทจาเปน

สอดคลองกบแนวคดพนฐานของมนษยทวา ไมมใครอยากทาผด มนษยชอบรวมอยเปนสงคม ไม

สามารถอยลาพงโดดเดยวได จาเปนตองมกฎเกณฑของสงคมทตองปฏบตรวมกน เนองจากเดก

เยาวชนอยในภาวะทหยอนตอวฒภาวะ จงตองไดรบการแกไขชวยเหลอใหถกตองกบสภาพปญหา

ซงคดของเดกและเยาวชนบางประเภ ทผเสยหายเองกไมประสงคใหลงโทษ แตตองการใหโอกาส ใน

การทจะใหเดกและเยาวชนเหลานน กลบตนเปนคนดโดยการใหอภย ดงนน การพจารณาดาเนนคด

เมอมการจบกมเดกและเยาวชนทตองหาวากระทาผด หนวยงานทเกยวของกควรใชแนวทางการ

138 ดาเนนคดทคานงถงสวสดภาพและอนาคตของเดกและเยาวชนเปนหลก การวนจฉยความผดกตอง

ใชหลกทางกฎหมายผสมผสานกบศาสตรอน ๆเชน จตวทยา พฤตกรรมศาสตรพนฐานของครอบครว

ของเดกและเยาวชน เพอมงปกปองคมครองและแกไขฟนฟตลอดจนใหโอกาสแกเดกและเยาวชนท

จะกลบมาเปนอนาคตทดตอไปในภายภาคหนา 1.7 ดานการขยายผล

ความคดเหนของดานการขยายผล เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากม 3 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนควรมการใชในขนตอนกอนเขา

สกระบวนการยตธรรมกอนฟองคดในการดาเนนการของพนกงาน สอบสวน อยการ และการประชม

กลมครอบครวและชมชนควรมการใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมในโรงเรยน ซงสถาน

พนจฯ จงหวดควรมจดอบรมความรทางวชาการเกยวกบการดาเนนงานการประชมกลมครอบครว

และชมชนใหแกผทเกยวของ ประชาชนเพอสรางเครอขายการนานโยบายไปปฏบต ซงสอดคลองกบ

งานวจยของพระจตรงค ประสทธพร (2547: 55-59) ทกลาววาควรนากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทมาใชในประเทศไทยในหลายๆ ขนตอนของกระบวนการยตธรรม โดยเฉพาะผทกระทา

ผดโดยเฉพาะผทกระทาผดโดยพลงพลาดหรอผกระทาผดเลกนอย ทงนเพอปองกนไมใหผกระทา

ผดถกประทบตราบาปและตองเขาไปเรยนรพฤตกรรมในเรอนจา อนจะสงผลใหเกดการกระทาผดซา

ได นอกจากน จะตองสรางความเขาใจทตรงกนใหเกดขนแกบคคลหลายๆ ฝายทเกยวของและ

ประชาชนโดยทวไป เพอใหมความเขาใจทตรงกนและยอมรบในหลกการเดยวกนดวย

2. ตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย

2.1 ดานบรบท

ความคดเหนของดานบรบท เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหนดวยอย

ในระดบมากทสดม 1 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนวธการฟนฟเดกและเยาวชนท

กระทาผดเพอคนคนดสสงคม อธบายไดวา กลมตวอยางเหนดวยวา การประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเกดผลดตอทกฝาย คอ ตอเดกและเยาวชนทจะรสานกถงการกระทาผดของตน มความ

รบผดชอบทจะชดใชหรอชดเชยความเสยหาย ไมถกดาเนนคด ไมมตราบาป ผลดตอผเสยหายทจะ

ไดรบการเยยวยาทงทางรางกายและจตใจ พรอมไดรบการชดใชและชดเชยความเสยหายทเกดขน

และผลดตอครอบครวและชมชน ไดรบรปญหาและมสวนรวมในการชวยเหลอแกไขเดกและเยาวชน

คนคนดสสงคมสามารถกลบไปอยรวมก นในชมชนได เปนการเยยวยาสงคมรวมกน โดยมองวาเมอ

เกดปญหาขนกบคนในชมชนแลว ปญหานนๆ ถอเปนปญหาของสวนรวม มใชปญหาของครอบครว

ใดครอบครวหนง แตทกฝายและคนในชมชนตองชวยเหลอซงกนและกน ผลดตอภาครฐ สามารถลด

คาใชจายในการดาเนนคด เปนการลดขนตอนในกระบวนการพจารณาคดในชนศาล ลดปรมาณคด

ขนสศาล และเปนการลดชองวางระหวางรฐกบประชาชนในการมสวนรวมแกไขปญหารวมกน จงม

ความคดวาในสวนของกระบวนการทแกไขเดกและเยาวชน สมควรนากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทมาใชแกไข เพราะการกระทาผด ของเดกสวนใหญนนไมไดเกดจากกมลสนดานเปนโจร

139

แตเกดเพราะการดอยวฒภาวะ สตปญญา การแกไขปญหาดงกลาวจงเนนการแกไขทตวเดก

ครอบครว และยงใหความสาคญกบเหยอหรอผเสยหาย นอกจากนยงมชมชนเขามารบร รวมกน

ปองกน แกไข ฟนฟ ใหเดกและเยาวชนกลบตวกลบใจเพอใหเปนพลเมองดของชาตตอไป ในบาง

คดมความจาเปนตองมการประชมกลมครอบครวหรอประชมกลมเยยวยาดวย สอดคลองกบหลก

ของทฤษฏอาชญาวทยา แนวสนตวธทนาเสนอไวโดยเพพนก และควน (Pepinsky &Quinney. 1991)

ความคดเหนทเหนดวยนอยทสดม 1 ขอ คอ การประชมกลมครอบครวและชมชน

มคาใชจายจานวนมาก อธบายไดวา กลมตวอยาง ไมพอใจมากนกกบการเดนทางมาในระยะทไกล

และตองเสยคาใชจายสง ทางเจาหนาทควรทจะมงบทจดสรรชวยเหลอประชาชนทเดนทางมาใน

ระยะทไกลเพอเปนการสรางประทบใจ แรงจงใจในการมารวมประชมกลมครอบครวและชมชน

2.2 ดานปจจยนาเขา

ความคดเหนของดานปจจยนาเขา เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากม 1 ขอ คอ เจาหนาทสถานพนจฯจงหวดมความรความสามารถในการถายทอด

ความรค วามเขาใจเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชน อธบายไดวา ผมสวนเกยวของ

เกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชนมความพงพอใจตอเจาหนาทสถานพนจฯ ทให

คาแนะนาและชวยไกลเกลย ทาความเขาใจกบผเขารวมประชมรบทราบกอนมการประชม สงผลให

ผเขารวมประชมมความเขาใจในหลก แนวคดและวธการประชมกลมครอบครวและชมชน ซง

สอดคลองกบงานวจยของสวจฉรา เปยมญาต และองคณา บญสทธ (2550: บทคดยอ) ปรากฏผลวา

กลมตวอยางเหนดวยเปนอนดบหนงคอ ผททาหนาทเปนคนกลางจะตองเปนผทมทก ษะเปนอยางด

และความคดเหนเกยวกบคนกลางในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ปรากฏวา กลมตวอยางม

ความเหนวาผทจะทาหนาทคนกลางในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทควรผานการฝกอบรมเชง

ปฏบตการ เปนระยะเวลานาน 7 วน และควรมการสมมนาแลกเปลยนประสบการณ หลงการฝกอบรม

เชงปฏบตการแลว 6 เดอน

ความคดเหนทเหนดวยนอยม 1 ขอ คอ สถานพนจฯจงหวดมการกาหนดวน เวลา

สถานทในการประชมกลมครอบครวแ ละชมชนอยางชดเจน อธบายไดวา การจดเตรยมขอตกลงใน

การจดประชมกลมครอบครว โดยควรจะกาหนดขอตกลงทระบเวลาเรมตน และเวลาสนสดใหชดเจน

เพราะเดกและเยาวชนมทรรศนะในเรองความยาวนานของเวลาแตกตางไปจากผใหญ และเนองจาก

โดยทวไปเดกและเยาวชนจะรบรถงความยาวนานของระยะเวลาตางกบผใหญ ดงนนขอตกลงควรม

ระยะเวลาไมมากเกนไป รปแบบการทางานกควรจะเหม าะสมกบกบสถานการณ และสภาพสงคมท

แตกตางกน

140 2.3 ดานกระบวนการ

ความคดเหนของดานกระบวนการ เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากม 3 ขอ คอ การจดการประชมกลมครอบครวและชมชนไมทาใหทานเสยเวลา

และเจาหนาทสถานพนจฯจงหวดใหบรการอานวยความสะดวกกบผเขารวมประชมดวยความเตมใจ

อธบายไดวา ผทมสวนเกยวของกบการประชมกลมครอบครว ผเสยหาย เดกและเยาวชนกระทาผด

มความพงพอใจในระดบดตอดานการตดตอประสานงาน และดานกระบวนการการจดประชมทม

ความเหมาะสม สะดวก รวดเรว แตมขอคดเหนเพมเตมในดานการตดตอประสานงานซงบางครงเดก

และเยาวชนตองขาดเรยน สวนผปกครองตองขาดงานเพอเขารวมการประชมกลมครอบครวและ

ชมชน และการตดตอการประสานงานของเจาหนาทบางครงมการกาหนดระยะเวลาคอนขางเรว

สงผลใหผเข ารวมประชมบางครงไมสามารถเขารวมประชมได ทาใหการประชมไมครบองคประชม

ในเรองการดาเนนงานของเจาหนาทม การชวยไกลเกลย ใหคาแนะนาทด และม ความเปนกลาง เปน

กนเอง ไมเขาขางฝายหนงฝายใด การดาเนนการประชมเปนไปดวยด ประนประนอมเปนไปดวยด

และภายหลงจากเสรจการประชมทกฝายสมครใจในการลงลายมอชอบนทกขอตกลงเอาไวเปนหลกฐาน

และสถานพนจฯ มมาตรการบงคบ หากเดกและเยาวชนไมปฏบตตามขอตกลงของการประชมกลม

ครอบครวและชมชน ซงสอดคลองกบการวจยเรองสทธมนษยชนในวถทางความยตธรรมเช ง

สมานฉนท (กลมสบเสาะและพนจ . 2550) ทพบวา ผเสยหายและผกระทาผดมการรบรและทาความ

เขาใจเรองกระบวนการยตธรรมเชงสามนฉนท ถงความหมาย วตถประสงค ขนตอนการดาเนนการ

และผลทจะเกดขนจากการใชกระบวนการนกอนการประชม โดยคนกลางแจงและอภปรา ยใหทราบ

ผกระทาผดมเกดความสานก และสามารถทจะแกไขพฤตกรรมของตนเองได จงไดใหความไววางใจ

ตอเจาหนาท

2.4 ดานประสทธผล

ความคดเหนของดานประสทธผล เมอพจารณาแยกเป นรายขอพบวา ความเห น

ดวยอยในระดบมากม 3 ขอ คอ การประชมกล มกลมครอบครวและชมชน สามารถบรรเทาความ

เสยหายทางดานจตใจใหแกผเสย หายได การประชมกลมครอบครวและชมชนสามารถแกไขฟนฟ

เดกและเยาวชนทกระทาผดดวยการทากจกรรมอนเปนสาธารณประโยชนไดดกวางานยตธรรมทาง

อาญาทเนนการลงโทษ และในเรองการประชมกลมค รอบครวและชมชน เมอรบฟงความรสกทงสอง

ฝายทาใหแตละฝายมความเหนอกเหนใจกน อธบายไดวา บคคล เหนดวยกบกระบวนการดงกลาว

เพราะในการประชมกลมเยยวยาจะมการพบปะพดคยแลกเปลยนความรสก อนเปนการสงเสรมให

ผกระทาผดไดมโอกาสแสดงความรสกเหน ใจและสานกในความเสยหายทกอใหเกดขน และใหทก

ฝายทไดรบผลกระทบไดรบการฟนฟจตใจใหกลบคนสสภาพปกตมากทสด นอกจากวธการดงกลาว

ทาใหเดกและเยาวชนทกระทาผด บดามารดาหรอผปกครองและเครอขายชมชนมสวนรวมในการ

เสนอแนวทางแกไขทเหมาะสมกบเดก ตลอดจนแผนการเยยวยาผเสยหายยอมเปนประโยชนแกการ

แกไข ฟนฟ ผกระทาผดไดอยางดและเหมาะสม กระบวนการดงกลาวควรเนนใหเดกและเยาวชนท

กระทาความผดเกดความรสกไดรสานกอยางแทจรง

141

2.5 ดานผลกระทบ

ความคดเหนของดานผลกระทบ เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหนดวย

อยในระดบมาก คอ การประชมกลมครอบครวและชมชนทาใหสงคมอยรวมกนดวยความสมานฉนท

อธบายไดวาผมสวนเกยวของกบการประชมกลมครอบครวและชมชน มความรและความเขาใจตอ

หลกของกระบวนการเชงสมานฉนท คอ ก ารอยรวมกนในสงคมอยางสงบสข ทาใหเกดการอย

รวมกนไดของผเสยหาย ผกระทาความผด รวมทงชมชน เปนตน กระบวนการเชงสมานฉนททเปน

การปฏบตทนาไปสความยตธรรมเชงสมานฉนท ทงทเปนผลดตอการปรบปรง แกไข เดกและเยาวชน

ผกระทาผด และสงคมพรอมทจะโอบอมรบผเสยหายเขามาเยยว ฟนฟ ซอมแซม การทาใหกลบคน

สดงเดม หรอการปฏสงขรณ กระบวนการย ตธรรมเชงสมานฉนท คอตองการทาใหทกฝายทไดรบ

ผลกระทบไดกลบคนสสภาพดเชนเดม อนเปนการสรางความสมานฉนทในสงคม ซงสอดคลองกบ

งานวจย ศศพร สงโตมาศ (2546: 121-123) ไดศกษาเรอง มาตรการทางกฎหมายวาดวยการนา

วธการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก โดยมวตถประสงค

เพอศกษามาตรการทเหมาะสมในการแกไข ฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาความผดและนามาปรบปรง

กระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและเยาวชนในประเทศไทย ผกระทาผดและผเสยหายสามารถทจะ

กลบมามความสมพนธทดตอกน และสามารถอยรวมกนไดในสงคมอยางสมานฉนทอกครงหนง

โดยทกฝายมสวนรวมในการชวยกนระวงและปองกนมใหการกระทาผดเกดขนอก ซงวธการเหลา น

นาจะเปนลกษณะของการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาความผดในแนวทางทถกตองและ

เหมาะสม

2.6 ดานความยงยน

ความคดเหนของดานความยงยน เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากทสด ตามลาดบ คอ ภายหลงจากการป ระชมกลมครอบครวและชมชนและเดก

และเยาวชนทกระทาผดเกดความสานกผดชอบชวด เดกและเยาวชนทกระทาผด ผเสยหายจะไดรบ

การอานวยการความยตธรรมคอนขางมาก อธบายไดวา การประชมกลมครอบครวและชมชนเกดผล

ดตอผมสวนเกยวของทกฝาย คอ เดกและเยาวชนก ระทาผดรสานกตอการกระทาผดของตนเอง

มความรบผดชอบตอการชดใชหรอชดเชยความเสยหาย ไมถกดาเนนคด ไมมตราบาป สวนผเสยหาย

จะไดรบการเยยวยาทงทางรางกายและจตใจ พรอมไดรบการชดใชและชดเชยความเสยหายทเกดขน

สวนครอบครวและชมชน ไดรบรปญหาและมสวนรวมในการชวยเหลอแกไขเดกและเยาวชน คนคน

ดสสงคม สามารถกลบไปอยในชมชนได เปนการเยยวยาสงคมรวมกน โดยมองวาเมอเกดปญหาขนกบ

คนในชมชน ปญหานนถอวาเปนปญหาสวนรวม มใชปญหาครอบครวใดครอบครวหนง แตทกฝาย

และคนในชมชนตองชวยเหลอซงกนและกน และสวนดานภาครฐสงผลดดานการลดปรมาณคด และ

การกระทาผดซาของเดกและเยาวชน

142 ตาราง 56 แสดงสถตขอมลการใชมาตรา 63 ตงแตเดอน มถนายน พ.ศ.2546 ถง มนาคม พ.ศ.2549

ทมา: กลมพฒนาระบบงานคด สานกพฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน. (ม.ป.ป.).

จากรายงานผลการดาเนนการเพอหนเหคดออกจากกระบวนการยตธรรมโดยใชมาตรการ

ตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว และพระราชบญญตวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 (ผลการดาเนนการตงแตวนท 1 มถนายน พ.ศ. 2546 ถงเดอน

มนาคม พ.ศ. 2549)

จานวนเดกและเยาวชนทถกสงมาดาเนนคด 95,911 ราย

เปนความผดอยในเกณฑและไดเสนอความเหนตามมาตรา 63 15,328 ราย

จดใหมการประชมกลมครอบครวและชมชน 11,089 ราย

พนกงานอยการ เหนชอบ กบความเหนผอานายการฯและสงไมฟอง 9,105 ราย

พนกงานอยการ ไมเหนชอบ กบความเหนผอานายการฯและสงฟอง 109 ราย

เดกและเยาวชนทไดรบการสงไมฟองกลบมากระทาความผดซา 314 ราย

เดกและเยาวชนทถกกลาวหาเปนความผดอยในเกณฑ

เสนอความเหนตามมาตรา 63 15,328 ราย

จาแนกเปนคดทพนกงานอยการไดมความเหนแลว 9,214 ราย

จาแนกเปนคดทพนกงานสงไมฟอง 9,105 ราย

คดเปนรอยละ 98.817

จาแนกเปนคดทพนกงานอยการ สงฟอง 109 ราย

คดเปนรอยละ 1.183

เดกและเยาวชนทไดรบการสงไมฟองกลบมากระทาผดซา คดเปนรอยละ 3.449

สวนทเหลออยระหวางรอการพจารณา ทาใหประหยดงบประมาณของรฐในหนวยงานกระบวนการ

ยตธรรมมากกวา 100 ลานบาทตอป

ประจาเดอน เดกและ

เยาวชน

ทถกจบ

ทงหมด

อตราโทษ

ไมเกน

5 ป

เหนสมคว

รเสนอใช

มาตรา 63

ดาเนนการฯ

ไมสาเรจ




เสนอความเหน

เพอ สง

ไมฟอง

เหนดวย

มคาสง

ไมฟอง

ไมเหนดวย

มคาสง

ฟอง

สงไมฟอง

แลวกระทา

ผดซา

ม.ย.-ธ.ค.46 17,658 4,727 1,311 483 817 1,311 583 0 8

ม.ค.-ธ.ค.47 32,501 12,303 5,525 563 3,808 3,594 2,618 57 86

ม.ค.-ธ.ค.48 34,804 14,394 6,627 214 5,058 5,220 4,811 45 162

ม.ค.-ม.ค.49 10,948 4,324 1,865 40 1,406 1,365 1,093 7 58

รวม 95,911 35,748 15,328 1,300 11,089 11,490 9,105 109 314

143

2.7 ดานการขยายผล

ความคดเหนของดานการขยายผล เมอพจารณาแยกเปนรายขอพบวา ความเหน

ดวยอยในระดบมากทสด คอ สถานพนจฯจงหวดมการประชาสมพนธเกยวกบระบบการประชมกลม

ครอบครวและชมชนใหประชาชนทราบผานทางชองทางสอสาร เชน เวบไซ ต วทยชมชน โทรทศน

แผนพบ อธบายไดวา สวนใหญผเสยหายและผกระทาผดจะทราบไดกตอเมอพนกงานคมประพฤต

เปนผแจง แตถาหากมการประชาสมพนธผานชองทางอนๆ กจะทาใหผเสยหายและผกระทาผดม

โอกาสทราบและแจงความประสงคได และยงเปนการสรางพน ฐานความเขาใจเกยวกบยตธรร มเชง

สมานฉนทใหกบผเสยหาย ผกระทาผด และชมชน ทาใหการชแจง อธบายหรอประสานงานของ

พนกงานคมประพฤตงายขน การประชาสมพนธอาจเปนการบอกเลาตวอยางความสาเรจ (Success

stories) การใหขอมลเกยวกบวตถประสงคและวธการ โดยนาเสนอผานสงพมพ หรอวทยโทรทศน

ในรปแบบทนาสนใจโดยไมใชในลกษณะของวชาการจนเกนไป เพอดงดดความสนใจของสงคมให

รบรถงกระบวนการยตธรรมทางเลอกนอกเหนอจากกระบวนการยตธรรมอาญาทางปกต

ขอเสนอแนะ

1. ดานบรบท กรมพนจฯ ควร กาหนดยทธศาสตรการทางานซงมทศทางในการอา นวย

ความยตธรรมทชดเจน เรงรดและปรบกลยทธการดาเนนงาน รวมทงพฒนารปแบบวธการทางานให

หลากหลายและมประสทธภาพเพมขน ไดแก

1.1 การพฒนากระบวนการยตธรรมเพอประชาชนเขาถงไดอยางเสมอภาค เกดความ

เชอมนเปนธรรม และมประสทธภาพ ดวยการบรการงานยตธรรมใหกบประชาชนในลกษณะของการ

ทางานแบบ บรณาการ ท งระหว างหนวยงานท เกยว ของทงภายในและต างประเทศ การคา นงถง

สวสดภาพและสวสดการของพยาน เหยออาชญากรรม รวมทงผท ไดรบผลรายจากความผดพลาดใน

การดาเนนการของกระบวนการยตธรรม การนาความยตธรรมไปยงประชาชนดวยวธตางๆ ไมวาจะ

เปนการให ความร การเสร มกาลงและสร างโอกาสในการเข าถงความย ตธรรม รวมท งการขยาย

บรการใหครอบคล มทวถง อนจะทา ใหประชาชนสามารถเข าถงความย ตธรรมโดยสะดวกรวดเร ว

เปนธรรมและเกดความเชอมนในกระบวนการยตธรรม

1.2 การสงเสรมกระบวนยตธรรมถวนหนา โดยใหประชาชนมสวนรวมดวยการสงเสรม

ใหประชาชนไดเขามามสวนรวมอยางแทจรงในการอานวยความยตธรรมในสงคม เนองดวยกระบวนการ

ยตธรรมในสงคมมใชเพยงกระบวนการยตธรรมกระแสหลกซงดาเนนการโดยภาครฐเทานน แตการ

สงเสรมและนากระบวนการยตธรรมทางเลอกเขามาใชแทนการนาเขาสกระบวนการยตธรรมกระแสหลก

นอกจากจะเป นการแก ไขวกฤตกรณ คดในศาล คนล นเรอนจา แลวยงทาใหกระบวนการย ตธรรม

เปนกระบวนการย ตธรรมของประชาชนอย างแทจรง อนจะนามาซงสงคมสนตธรรม ประชาธรรม

สนตสข ขจดทกข ดวยสนตวธ

144 1.3 เปลยนภาระใหเปนพลง ดวยการคดคนและนามาตรการการปฏบตตอผกระทาผดทเหมาะสมและหลากหลายมาใชในการแกไขฟนฟผกระทาผด เดกและเยาวชนทกระทาผด ทงนมใชเพยงการลงโทษเพ อการแก แคนทดแทนให กบสงคมเท าน น หากแต จะตองแก ไขฟ นฟเพ อใหสามารถกล บไปใช ชวตในสงคมได อยางปกต สข ทงนเพอมใหบคคลเหลานต อง ตกเปนภาระแกสงคมทงในระหวางการตองโทษและภายหลงพนโทษ โดยการปรบเปลยนมาเปนการสรางประโยชนใหกบสงคม การใหประชาชนและช มชนไดเขามามสวนรวมในการแก ไขปญหา รวมทงการผลกดนใหพนจากระบบเรวกวากาหนด ซงการดาเนนการดงกลาวนนบเปนการคนคนดสสงคม 1.4 การเสรมสรางสมรรถนะในการบรหารทกองคกรดวยระบบการบรหารกจการเมองทด ดวยการม แงมมนปฏบตงานเพ อให เกดประส ทธภาพ ม เปาหมายในการดา เนนงาน โดยยดประชาชนเป นศนยกลาง การพฒนาระบบเทคโนโลย สารสนเทศและการส อสาร การปร บปรงและพฒนากฎหมายใหม ความทนสมยสอดคล องกบสถานการณ เพอนาไปสการพฒนากฎหมายและระบบงานยตธรรม ทงนเพอใหเกดผลสมฤทธตอองคกร

2. ดานปจจยนาเขา กรมพนจฯ ควรใหความสาคญเปนพเศษกบปจจยดานประสทธภาพ

ของการดาเนนงาน โดยคานงถงความโปรงใสในการดาเนนงานตดตามฯ ความยอมรบแนวทางการดาเนนงาน ความเหมาะสมของเคร อง มอทใชในการตดตามฯ และความ ประหยดทรพยากร (เงน คน วสด เวลา) อกทงยงทาใหกรมพนจฯ สามารถกาหนดเปาหมายและผลของการตดตามไดอยางถกตอง ไดดงน 2.1 ดานระบบการตดตามฯ กรมพนจฯ ควรจดทาแผนปฎบตการ (Action Plan) เพอเปนจดเรมตนของการพฒนาระบบการต ดตามและประเม นพฤตกรรมเดก/เยาวชนฯ ท ชดเจนและเปนโอกาสให ประชาชนเข ามามสวนรวม โดยการกา หนดกจกรรม การประสานงาน ผ รบผดชอบ และงบประมาณท ใช ในแตละกจกรรม ซงระบบดงกลาวควรมความยดหยน สามารถปรบเปลยนไดตามสถานการณ เพอท จะทาใหระบบมประสทธภาพมากขน 2.2 ดานความโปร งใสของการดา เนนงานต ดตามฯ กรมพ นจฯ ควรจ ดทาตวชว ดประสทธภาพ โดยนาเรองการปฏบตตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ .ศ. 2540 และเรองการมสวนรวมของประชาชนมาเปนตวชวดประสทธภาพของกรมพนจฯ เพอใหการจดประชมกลมครอบครวฯ และการตดตามฯ มความโปรงใส (Transparency) สามารถตรวจสอบได (Accountability) และควรเปนโอกาสให ประชาชนสามารถทาการต ดตาม ประเม นผล และตรวจสอบการปฏ บตงานของสถานพ นจและค มครองเด กและเยาวชนกร งเทพมหานครได เพอใหเปนองคกรทโปรงใส ซ งสอดคลองกบหลกธรรมาภบาล หรอระบบการบรหารกจการบานเมองทด (Good governance)

2.3 ดานทรพยากร (งบประมาณ บคลากร ขอมล และเทคโนโลย) กรมพนจฯ ควรใชงบประมาณอย างนอยทสดเทาทจะเปนไปไดในการสร างการมสวนรวมของประชาชน เพ อใหเกดความประหยดและคมคา ซงอาจทาไดโดยการสร างความตระหน กรของประชาชนในการเขามามสวนรวมดวยตนเอง และไดประโยชนจากการใชทรพยากรในการปองกนการกระทาความผดซาของเดก/เยาวชนฯ ทงนในการจดสรรงบประมาณเพอเปนคาใชจายในการสรางการมสวนรวมตดตามฯ นน สถานพนจฯ ควรรณรงค ใหมการบรจาคหรอสงเคราะห โดยภาคเอกชนหร อกรรมการสงเคราะห ฯ โดยถอวาเปนสวนหนงของการมสวนรวมได

145

2.4 ดานการพฒนาระบบเทคโนโลย สารสนเทศ จดหาอปกรณ จดทาระบบเครอขาย

และจดทาระบบฐานขอมลเดก/เยาวชนฯ ผปกครอง กรรมการสงเคราะห ฯ กรรมการชมชน และผท

เขามามสวนรวม เชน อาสาสมคร ฯลฯ เพ อเปนฐานขอมลในการตดตามฯ และควรทา การปรบปรง

ฐานขอมลอยางสมาเสมอ หากมการเปลยนแปลงของขอมล หรอเดก/เยาวชนฯ กระทา ความผดซา

อก พรอมทงพฒนาบคลากรใหม ศกยภาพและข ดความสามารถในการปฏ บตงาน และเช อมโยง

ระบบกบหนวยงานภายในของกรมพนจฯ หนวยงานภายนอก นอกจากน น ควรจดใหมแผนพฒนา

บคลากรทชดเจนและแนนอน ใหมการพฒนาศกยภาพของบคลากรอยางทวถงใหมประสทธภาพใน

การทางาน ใหมความรความสามารถในทางวชาชพ และมคณธรรม จรยธรรม โดยเฉพาะอย างยง ม

จตใจใหบรการ (Service mind) ตอผมสวนรวมทกฝาย โดยควรจดฝกอบรมหลกสตรตาง ๆ ของ

บคลากรใหประสบผลสาเรจดวยด

3. ดานกระบวนการ เพอใหบคลากรในกระบวนการยตธรรมมความรความสามารถใน

การปฏบตหนาท และไดรบการพฒนาศกยภาพอยางตอเนอง จงควรกาหนดแนวทางในการพฒนา

บคลากร และมทกษะในการทางานเชงบรณาการและเชงสหวชาชพ เพอนาไปสการปฏบต งานทม

ประสทธภาพ ไดดงน

3.1 สรางมาตรฐานการทางานใหมการปฏบตงานในลกษณะเชงสหวชาชพเชนพนกงาน

คมประพฤต นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา และกาหนดบทบาทหนาทในการปฏบตงานใหชดเจน

และทางานในเชงรกใหมากขน

3.2 พฒนาทกษะการปฏบตงานของผปร ะสานการประชมกลมครอบครวและชมชน

อยางตอเนองและสมาเสมอ รวมทงความรดานตาง ๆ ทจาเปนตอการปฏบตงาน เชน เทคนคการ

เจรจาตอรอง เทคนคการแกปญหาเฉพาะหนา โดยจดประชม อบรม สมมนา ใหความรและแลกเปลยน

ความคดเหนและประสบการณ

3.3 จดการฝกอบรมรวมกนระหวางบคลากรในกระบวนการยตธรรมทกหนวยงาน ทง

ระดบตน ระดบกลาง และระดบผบรหาร ในเชงจตวทยา มการศกษาดงานตางประเทศทมการใช

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท รวมทงจดหลกสตรในการเสรมสรางศกยภาพของบคลากรใน

กระบวนการยตธรรมใหเขาใจถงมาตรการใหมๆ ในการจดการกบปญหาอาชญากรรมในยคโลกาภวตน

เพอเพมพนประสทธภาพในการปฏบตหนาท เกดการหลอหลอมทศนคต พฒนาศกยภาพในการ

ปฏบตหนาทในกระบวนการยตธรรม เขาใจถงเปาหมายรวมกนในการอานวยความยตธรรม ไมมอง

เปาหมายขององคกรตนเองเปน หลก และเผยแพรความรทไดรบจากการอบรมแกผเจาหนาทท

เกยวของในการประชมกลมครอบครวและชมชน เปนการสรางเครอขายในการทางาน

3.4 จดสรรบคลากรใหสามารถปฏบตหนาทตามความเหมาะสมกบปรมาณงาน

3.5 พฒนามาตรฐานการคดเลอกบคคลใหดารงตาแหนงใ นกระบวนการยตธรรมหรอ

ตาแหนงทสนบสนนงานของกระบวนการยตธรรมในทางทสงเสรมความสานกในคณคาของตาแหนง

หนาททจะตองรบผดชอบตอสงคม คานงถงความสามารถทางวชาการและดานคณธรรมควบคไปดวย

146 3.6 สงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทมความจาเปนนอกเหนอจากด านกฎหมาย และ

กระบวนการยตธรรมเพอเขาปฏบตหนาทในกระบวนการยตธรรมอยางเพยงพอ เชน งานดาน

จตวทยา และสงคมสงเคราะห

3.7 ปรบปรงคาตอบแทนแกผปฏบตงานดานสหวชาชพใหมความเหมาะสมกบสภาพ

เศรษฐกจ

3.8 ควรสงเสรมใหบคลากรทกฝายทเกยวของไดมความร ทกษะ ทศนคตและประสบการณ

ในดานกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน หรอมาตรการ

ทางเลอกอนๆ ตลอดจนสงเสรมใหมการพฒนาเอกสาร ผลงานวจยเพอเผยแพรความรและวชาการ

ใหมแกบคลากรอยางสมาเสมอ

3.9 ควรสงเสรมการศ กษาดงานแกเจาหนาทและผทเกยวของ เพอสรางองคความร

ใหมอยางตอเนองทงในและตางประเทศ

3.10 ควรจดสรรงบประมาณและบคลากรในการดาเนนการอยางพอเพยงและควร

ปรบปรงอาคารสถานทในการปฏบตงานใหเหมาะสม

3.11 ควรปรบปรงเงอนไขและขอตกลงในการไกลเกลย ประนประนอมการชดใช บาบด

แกไขฟนฟผเสยหายและผกระทาผดใหเกดประสทธภาพประสทธผล

3.12 ควรกาหนดกจกรรมการบาบดแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดใหมากขน

และเออตอการแกไขปญหา ตอบสนองความตองการของทกฝาย ตลอดจนปรบปรงกรรมการคดแยก

และระบบการจาแนกประเภทเดกและเยาวชนใหมประสทธภาพและประสทธผล

3.13 เดกและเยาวชนทผานกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทแลว อยการมคาสง

เดดขาดไมฟอง เดกและเยาวชนอยในความควบคมดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

สถานพนจไมมสทธหรออานาจบงค บในการขอใหเดกหรอเยาวชนมารายงานตวหรอปฏบตตาม

ขอตกลงไดเหมอนเชนการคมประพฤตของผใหญ ดงนนควรมกฎหมายหรอมาตรารองรบแกสถาน

พนจฯในชวงระหวางทเดกและเยาวชนอยในความดแลของสถานพนจฯเพอสะดวกในการเฝาดแล

ตดตามและประเมนผล

4. ดานประสทธผล การอานวยความยตธรรมเพอสนองตอบตอความตองการของประชาชน

อยางมประสทธภาพ ครอบครวและชมชนเปนปจจยสาคญทสดในการบาบด และแกไขพฤตกรรม

และคนทรพยากรมนษยทมคณคาใหแกสงคม อกทงครอบครวมความสาคญตอเดก การแกไขปญหา

ของเดกตองใหครอบครวเขามามบทบาทเสมอ จงควรสงเสรมและสนบสนนใหครอบครว และชมชน

เขามามสวนรวมในการอานวยความยตธรรม โดยสามารถกาหนดแนวทางในการสงเสรมและสนบสนน

ใหครอบครวและชมชนเขามามบทบาทในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ซงจะเปนพนฐาน

สาคญตอการใหความรวมมอของประชาชนในการอานวยความยตธรรม ไดดงน

147

4.1 สรางความร ความเขาใจ แกครอบครว หรอบดา มารดา ผปกครองของเดกและ

เยาวชน และประชาชนในชมชน เกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท ความสาคญของ

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท การไกลเกลยประนอมขอพพาท การใหคาทดแทนความเสยหาย

แกผเสยหาย เพอกระตนใหครอบครวและชมชน เกดการยอมรบและเขาใจ รวมทงใหความสาคญกบ

การประชมกลมครอบครวและชมชน และรสกวาตนเปนสวนหนงของสงคมในการแกไขเดกและ

เยาวชน

4.2 เสรมสรางบทบาทของชมชนใหมสวนรวมในกา รปองกนอาชญากรรม ระงบขอ

พพาทบางเรองทไมจาเปนตองเขาสระบบงานยตธรรม รวมรบรรบทราบถงปญหาและแนวทางใน

การดาเนนงานของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท การมสทธทจะไดรบทราบขอมลและ

รายละเอยดของการดาเนนงานของแตละหนวยงานในเรองทตนเองมส วนไดสวนเสย รวมทงการม

สวนรวมในการกากบดแลและตรวจสอบ

4.3 สงเสรมใหเกดการรวมตวกนของชมชนในการสรางเครอขาย เพอดาเนนกจกรรม

ทเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยมสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปน

ฝายใหความรวมมอและสนบสนนให เกดชมชนทเขมแขง จดกจกรรม รวมตวกนเปนอาสาสมครใน

การปองกนอาชญากรรม การชวยระงบและไกลเกลยขอพพาทหรอการกระทาผดเลกนอย ชวยช

เบาะแสและชวยเสรมการดาเนนการใหรฐ การดแลและบาบดรกษาผกระทาผดหรอผเสยหายใน

ชมชน โดยชมชนดาเนนการเอง

4.4 เปดโอกาสใหประชาชนรวมรบร รบทราบปญหาในกระบวนการยตธรรม แสดง

ความคดเหนเพอแกไขปญหารวมกน เนองจากความรวมมอของประชาชนเปนหวใจสาคญทสดของ

ความสาเรจของกระบวนการยตธรรม

5. ดานผลกระทบ ควรกาหนดแนวทางเพอใหการดาเนนงานการประชม กลมครอบครว

และชมชนเกดประสทธภาพ ดงน

5.1 กาหนดใหเดกหรอเยาวชนและครอบครวมสทธไดรบการใหคาปรกษา แนะนา

ดานกฎหมาย และประโยชนจากการประชมกลมครอบครวและชมชน ตลอดการประชมกลมครอบครว


5.2 การอภปรายใดๆ หรอการกระทาใดๆ ทไดกระทาใน กระบวนการประชมกลม

ครอบครวและชมชน จะตองไดรบการคมครอง ในกรณทไดดาเนนการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนไปบางแลว แตการประชมไมประสบผลสาเรจ คารบหรอการสารภาพใดๆ ทเดกและเยาวชน

ไดกระทาไปในการประชมจะไมสามารถนามาใชยนยนหรอนามาพจารณาใหเปนโท ษแกเดกและ

เยาวชนนนได หากมการดาเนนการคดตอไป

5.3 ควรมการกาหนดมลคาการชดใชคาเสยหาย โดยมราคากลาง จายตามลกษณะ

ของความเสยหายทไดรบ เชน กรณไดรบบาดเจบ โดยอาจจายตามจรงหรอจายตามอตราทกาหนด

148 5.4 ควรใหความสาคญกบการฝกอบรมทกษะของ ผประสานการประชมและบคลากร

ในกระบวนการยตธรรมในดานตางๆ ทจาเปนในการปฏบตงานอยางตอเนองและสมาเสมอ

5.5 ควรใชการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนมาตรการพเศษทนามาเสรมใน

ทกขนตอนของกระบวนการยตธรรมทางอาญาของเดกและเยาวชน โดยใหอยในดลยพน จของผ

ประสานการประชม ในกรณทเปนความผดทไดกระทาผดครงแรก เปนความผดลหโทษ หรอความผด

ทไดกระทาโดยประมาท และผกระทาผดยอมรบผดและสานกผดอยางแทจรง สวนการกระทาผดซา

ไมอยในหลกเกณฑทจะไดรบการพจารณาใหใชมาตรการน

5.6 ควรมรปแบบหร อมาตรฐานในการดแลเยาวชนทอยในความดแลของสถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน ไมเกน 2 ป และกาหนดบทลงโทษหากเยาวชนฝาฝนหรอไมปฏบต

ตาม

5.7 ควรมกฎหมาย กฎเกณฑ หรอขอบงคบมารองรบในกรณทเดกและเยาวชนไมมา

รายงานตว ไมปฏบตตามขอตกลงของทประชม และมมาตรการตดตามดแลพฤตกรรมเดกและ

เยาวชน หลงจากการอยการมคาสงไมฟองแลว

6. ดานความยงยน หวใจของความยตธรรมเชงสมานฉนท คอ การอยรวมกนในสงคม

อยางสงบสข ทาใหเกดการอยรวมกนไดของผเสยหาย ผกระทาผด รวมทงชมชน สวนกระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนทเปนการปฏบตทนาไปสความยตธรรมเชงสมานฉนท ซงจะเปนผลดตอการ

ปรบปรงแกไขฟนฟเดกและเยาวชนผกระทาความผด ทาใหเกดความรสกรบผดสานกผด และ

ยอมรบการลงโทษในระดบหนง อกทงใหความสาคญตอผเสยหาย ครอบครวชมชน และสงคมพรอม

ทจะโอบอมรบผเสยหายเขามาเยยวยา เกดการมสวนรวมของสงคมมากขน ดงนน เพอใหการใช

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท โดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชนในสถานพนจและ

คมครองเดกและเยาวชน เกดประโยชนสงสดแกเดกและเยาวชนอยางยงย นสามารถกาหนดแนว

ทางการดาเนนงาน ดงน

6.1 สนบสนนการใชวธการการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนแนวทางหนง โดย

ใชวธเบยงเบนคดออกจากกระบวนการยตธรรม หรอใชมาตรการลดปรมาณคดขนสศาล

6.2 กาหนดรปแบบวธการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมความหลากหลาย

6.3 สงเสรมวธการไกลเกลยและประนอมขอพพาทเลกนอยในโรงเรยนและชมชน

6.4 ประเมนผลการใชประชมกลมครอบครวและชมชนอยางสมาเสมอตอเนองทกป

6.5 จดสรรงบประมาณใหเพยงพอตอการปฏบตหนาท เชน มคาตอบแทนทเหมาะสม

แกผเขารวมประชม

6.6 ตดตามความประพฤตของเดกและเยาวชนหลงพนกงานอยการมคาสงไมฟอง

เปนเวลาไมนอยกวา 3 ป หรอจนกวาเยาวชนจะสาเรจการศกษา หรอมงานทาเปนกจจะลกษณะ

6.7 กาหนดหลกเกณฑอยางชดเจนในการคดเลอกเยาวชนเขารวมประชมกลม

ครอบครวและชมชน เพอไมใหเกดความขดแยงระหวางผพจารณาคดเลอกและผอนมต

149

6.8 ประชาสมพนธใหหนวยงานตางๆ เหนความสาคญของกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท

6.9 นามาตรการคมประพฤตมาใชในชนกอนพจารณาคดโดยศาล และในระหวางการ

รอการลงอาญา หลงจากศาลมคาพพากษาแลว

6.10 พฒนาระบบกาหนดโทษใหสามารถกาหนดโทษทเหมาะสมกบผกระทาผด โดย

ใหมแนวทางหรอรปแบบทมมาตรฐานในการใชดลยพนจในการใชอานาจหนาทตางๆ ใหเกดความ

ชดเจน ซงนาภมหลงของผกระทาผดมาประกอบการพจารณาคด เพอแยกผกระทาผดทเปนนสย

ออกจากผกระทาผดโดยพลงพลาด

6.11 สรางมาตรการทจะชวยใหกลบเขาสสงคมอยางมประสทธภาพ การทผกระทาผด

สามารถปรบตวเขาสสงคมโดยเปนพลเมองทดไดเปนเครองวดความสาเรจของกระบวนการยตธรรม

ทสาคญทสด

6.12 สรางมาตรฐานการปฏบตตอผเสยหายและผกระทาผดใหชดเจน สาหรบใหบคลากร

ในกระบวนการยตธรรมถอปฏบตโดยเครงครด

6.13 กาหนดกฎหมาย มาตรการรองรบ ในกรณทไมสามารถปฏบตตามเงอนไขของมต

ทประชม

6.14 สรางเครอขายการวจยโดยใหทนแกสถาบนการศกษา เพอใหนกศกษาทาวจย

เกยวกบกฎหมาย และกระบวน การยตธรรม เพอพฒนาใหมความทนสมยและเปนธรรม พฒนา

มาตรการใหมๆ ทางดานอาชญาวทยาและกระบวนการยตธรรม เพอใหสามารถนาผลทไดไปประยกตใช

ในการพฒนากระบวนการยตธรรมได

7. ดานการขยายผล การประชมกลมครอบครวฯ เปนนโยบายสาธารณะเพอคณภาพ

ชวตทดได ควรมการขยายผลการประชมกลมครอบครวฯ ไปใชอยางกวางขวาง เชน ขยายผลส

ครอบครว เพอใหเกดความเขาใจกนระหวางสมาชกในครอบครว เยาวชนกลบตนเปนคนดและเชอฟง

พอแม ขยายผลสโรงเรยน เพอเปนการแกปญหาตงแตตนทาง และยงชวยลดภาระงานและงบประมาณท

เกยวของกบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก/เยาวชนอยางเหนไดชด ตลอดจนขยายผลในงานอนๆ

ดงน

7.1 ควรมการใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทในทกขนตอนของกระบวนการ

ยตธรรม ตงแตกอนเขาสกระบวนการยตธรรม เมอเขาสกระบวนการยตธรรมตงแตกอน ฟองรองคด

ขนตอนการพจารณาคดของศาล และหลงการพจารณาคดของศาล รวมทงในกรณทเยาวชนถก

ฝกอบรมกอนทจะปลอยตวเยาวชนกลบสสงคมภายนอกกอน

7.2 ในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรม โดยการสงเสรมใหมการนาแนวทางการ

ใชกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทไป ใชจดการขอขดแยงในเรองตางๆ ทงในโรงเรยนและระบบ

จดการขอพพาทขดแยงในชมชน

150 7.3 ในชนพนกงานสอบสวน ควรจดใหมการไกลเกลยขอพพาทคดอาญาในชนสอบสวน

โดยใหผอานวยการสถานพนจ หรอผแทน เขารวมในการพจารณา รวมทงจดอบรมเจาหนาทตารวจ

ใหมความรความเขาใจเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท กอนทจะนามาใช

7.4 ในชนสอบสวนของพนกงานอยการ ไมควรอยภายใตบงคบกาหนดระยะเวลาฟอง

คด ตาม พ.ร.บ.จดตงศาลเยาวชนและครอบครวฯ พ.ศ. 2534 เมอมการนามาตรการประชมกลม

ครอบครวมาใชจะตองมการงดการดาเนนคดไวชวคราว เพอใหมการดาเนนการประชมกลมครอบครว

และชมชน และใหเดกและเยาวชนไดปฏบตตามขอกาหนดในแผนแกไขฟนฟ โดยการนามาตรการ

การชะลอฟองมาใชบงคบ

7.5 ในชนศาล ใหศาลมอานาจสงใหมการดาเนนการประชมกลมครอบครว และให

ความเหนชอบแผนแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดจากมตของทประชมกลมครอบครวและ

ชมชน โดยใหศาลงดการพจารณาคดไวจนกวาจะแนใจวาเดกหรอเยาวชนสามารถกลบตนเปนคนด

ได หรอจนกวาจะครบกาหนดเวลาตามทกาหนดไวในแผนฯ หากเดกหรอเยาวชนสามารถปฏบต

ตามไดครบถวนตามทกา หนด ใหศาลมคาสงจาหนายคด โดยคาสงจาหนายคดใหเปนทสด กรณท

เดกและเยาวชนทกระทาผดไมยอมรบผดและไมสานกในความผดของตน ใหศาลพจารณาคดตอไป

และมการพพากษาตามขนตอนโดยอาจจะรอการลงโทษ หรอรอการกาหนดโทษไว เพอใหมการ

ปฏบตตามแผนแกไขฟนฟเดกและเยาวชน

7.6 ในชนหลงการพจารณาของศาล ใหผอานวยการสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน สงใหมการจดประชมกลมครอบครว เพอใหไดมาตรการทเหมาะสมในการแกไขฟนฟ

ผกระทาผด เวนแตจะไดเคยมการประชมกลมครอบครวมากอนแลวในชนสอบสวนหรอในช นศาล

และเดกและเยาวชนไดฝาฝนหรอไมสามารถปฏบตตามแผนแกไขฟนฟได หากเดกและเยาวชน

สามารถปฏบตตามเงอนไขในแผนแกไขฟนฟไดครบถวน ใหผอานวยการสถานพนจฯ รายงานไปยง

ศาล เพอใหศาลมคาสงใหเดกหรอเยาวชนทกระทาความผดพนจากการควบคมของสถานพนจฯ แต

หากไมสามารถปฏบตไดกใหควบคมตวเดกหรอเยาวชนนนไวในสถานพนจฯ ตอไปเทาทระยะเวลา

เหลออย

บรรณานกรม

152

บรรณานกรม

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. (2547). คมอการปฏบตงานเจาหนาทผประสานงานการ

ประชมกลมครอบครวและชมชน. กรงเทพฯ: กลมพฒนาระบบงาน สานกพฒนาระบบงาน

ยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม.

กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม . (2548). ฟาหลงฝน : เอกสารเผยแพร

ผลสาเรจของโครงการ การประชมกลมครอบครวและชมชน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

ราไทยเพลส

กจการยตธรรม, สานกงาน.กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. (ม.ป.ป.). กระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนท : ความเปนไปไดในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดโดย

กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน. เอกสารการประชมเชงปฏบตการ.

กรงเทพฯ: ม.ป.พ. ถายเอกสาร.

กตตพงษ กตยารกษ; และคณะ. (2545). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท: ทางเลอกใหมสาหรบ

กระบวนการยตธรรม. กรงเทพฯ: เดอนตลา.

------------. (2547). ความยตธรรมเชงสมานฉนท หลกการและแนวคด. เอกสารโครงการสมมนา

เรองกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในงานคมประพฤต ณ โรงแรมรามาการ

เดนส.

จารส รงเรอง. (2547). การนาเอากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative Justice) มาใช

ในกระบวนการยตธรรมเดก (Juvenile Justice) : ศกษากรณ การประชมกลมครอบครว

(Family Group Conferencing). วทยานพนธ น.ม. กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย. ถายเอกสาร.

จตรา วรบรนนท; และคณะ. (2547). การประเมนผลโครงการการนากระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท โดยใชกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนมาบงคบใชในประเทศไทย.

นนทบร: กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม.

จฑารตน เอออานวย. (2545). การปรบกระบวนทศนกระบวนการยตธรรมไทย : จากการแกแคน

ทดแทนสการสมานฉนท. เอกสารประกอบโครงการสมมนาทางวชาการ เรอง กระบวนการ

ยตธรรมเชงสมานฉนท : ทางเลอกใหมสาหรบกระบวนยตธรรมไทย. กรงเทพฯ: ทาเนยบรฐบาล.

------------. (2548). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : “ทางเลอก” ในการยตขอขดแยง

ทางอาญาสาหรบสงคมไทย. เอกสารการสอน มหาวทยาลยเกรก. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

ถายเอกสาร.

------------. (2548). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท: การปรบกระบวนทศนกระบวนการ

ยตธรรมไทย. วทยานพนธ กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


153 ชาญเชาว ไชยานกจ. (2545, ธนวาคม). กระบวนการยตธรรมนานาชาต Restorative Justice

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบการคมครองสทธเดกทเปนเหยอความรนแรงใน

ครอบครว. วารสารกรมคมประพฤต. 9(4).

ไชยยศ เรองสวรรณ. (2533). เทคโนโลยการศกษา ทฤษฎและการวจย. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร.

เดชา สงขวรรณ. (2545). ความยตธรรมเชงสมานฉนทกบกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก . ใน

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท : ทางเลอกใหมสาหรบกระบวนการยตธรรมไทย.

กรงเทพฯ: เดอนตลา.

นทธ จตสวาง. (2545). รายงานวจยเรอง ผกระทาผดมทศนะอยางไรตอกระบวนการยตธรรม

เชงสมานฉนท. กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

พทกษ แสงทอง. (2547). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทสาหรบเดกและเยาวชนในสถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน จงหวดนครปฐม. วทยานพนธ (การบรหารทวไป).

ชลบร: วทยาลยการบรหารรฐกจ มหาวทยาลยบรพา. ถายเอกสาร.

ธวชชย ไทยเขยว. (2548). สารพนจ. กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน. 3(3): 8-12.

สพรรษา สมส. (2547). มาตรการทางกฎหมายในการแกไขฟนฟเดกกระทาผดโดยการมสวนรวม

ของชมชนผกระทาผด และเหยออาชญากรรม. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

สดจต เจนนพกาญจน. (2546). กระบวนทศนในการพฒนากระบวนการยตธรรมสาหรบเดกและ

เยาวชนไทย. วทยานพนธ สส.ด. (การบรหารสงคม). กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ถายเอกสาร.

------------. (2546). ระบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย . กรงเทพฯ: สานก

พฒนาระบบงานยตธรรมเดกและเยาวชน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน .

วราภรณ บวเผอน. (2549). บทบาทและการมสวนรวมของชมชนในกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท. วทยานพนธ กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


วนชย รจนวงศ. (2547). ระบบการไกลเกลยระงบขอพพาทละวธการประชมกลมครอบครว

ประเดนสาคญจากหนงสอกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท The Little Book of

Restorative Justice of Howard Rehr, z (2002). ใน เอกสารประกอบการศกษาดงาน

ณ ปะเทศออสเตรเลยและนวซแลนด. กรงเทพฯ: ศาลเยาวชนและครอบครว.

ยศวนต บรบรณธนา; และคณะ.(2551). รายงานการวจยประสทธผลของกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนททมตอผเสยหายและผกระทาผด. กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม.

กรงเทพฯ: ม.ป.พ.

ศรชย กาญจนวาส. (2550). ทฤษฏการประเมน. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

154 ศศพร สงโตมาศ. (2546). มาตรการทางกฎหมายวาดวยการนาวธการประชมกลมครอบครวมาใช

ในกระบวนการยตธรรมสาหรบเดก. วทยานพนธ กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ถายเอกสาร.

อมร เจรญเกศ. (2546). ทศนะของประชาชนตอการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชใน

กระบวนการยตธรรมไทย. สารนพนธ กรงเทพฯ: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.


เอกธชย สอดศร.(2547) “กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบงานคมประพฤตทเปนผใหญ .”

สารนพนธมหาบณฑต คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

องคณา บญสทธ. (2545). ความยตธรรมเชงสมานฉนท : กระบวนทศนใหมในงานยตธรรมทาง

อาญา. เอกสารประกอบโครงการสมมนาทางวชาการ เรอง กระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนท : ทางเลอกใหมสาหรบกระบวนการยตธรรมไทย. กรงเทพฯ: ทาเนยบรฐบาล.

Claassen,Ron. (2000). Four Options for Handling Conflict. Retrieved November 18, 2010,

from www.fresnu.eduldept/pace.

Karp, D.R. and Walther, L. (2001). Community Reparative Boards: Theory and Practice.

in G.Bazemore and M. Schiff (eds), Restorative Community Justice: Cultivating

Common Ground for Victims, Communities and Offenders. Cincinnati OH: Anderson.

Maxwell,G.; & A.Morris. (1993). Family,Victims and Culture: Youth Justice in New Zealand.

Wellington, New Zealand : Social Policy Agency and Institute of Criminology,

Victoria University of Wellington.

McCold, P., and Wachtel, B. (1998). Restorative Policing Experiment: the Bethlehem

Pennsylvania, Police Family Group Conferencing Project. Pipersville, PA:

Community Service Foundation.

Roach, K. (2000, July). Changing Punishment at the Turn of the Century: Restorative

Justice on The Rise Canadian Journal of Criminology. 249-80.

Rodriguez, N. (2007). Restorative Justice at Work: Examining the Impact of Restorative

Justice Resolutions. Juvenile Recidivism Crime Delinquency. n.p.

Sherman, L.W., Strang, H.; & Woods, D.J. (2000). Recidivism Patterns in the Canberra

Reintegrative Shaming Experiments (RISE) (Final Report). Canberra: Center for

Restorative Justice, Australian National University. Also available online at:

Retrieved 15 October, 15 2009, from

www.aic.gov.au/rjustice/rise/recidivism/index.html

Shapland, J.; et al. (2007). Restorative Justice: the views of victims and offenders. Ministry

of Justice Research Series 3/07.

http://www.fresnu.eduldept/pace�

155 Stufflebeam,D.L. (2007). CIPP EVALUATION CHECKLIST. (Second Edition). Retrieved

May 9, 2008, from http://wmich.edu/evalctr/checklists/cippchecklist_mar07.pdf.

Stufflebleam, Daniel L.; & Shinkfield, Anthony J. (2007). Evaluation Theory, Models, &

Application. San Francisco: John Wiley & Sons, Inc.

Trankle, S. (2007). In the Shadow of Penal Law Victim–Offender Mediation in Germany and

France. Punishment & Society. 9 (4): 395-415.

Umbreit, M. S. (1994). Victim Meets Offender: The Impact of Restorative Justice and

Mediation. Monsey, NY: Criminal Justice Press.

Umbreit, M.S., Coates, R.B.; & Vos, B. (2000). The Impact of Restorative Justice Conferencing :

A Review of 63 Empirical Studies in 5 Countries.

Umbrieit,Mark; & Fercello,Clavdia. (1999). “Client Evaluation of Family Group Conferencing

in 12 Sites in the 1st

and Mediation, School of Social Work, University of Minnesota.

Judicial District of Minnesota” Center for Restorative Justice

Wachtel,Ted . (1999). Restorative Justice in Everyday Life : Beyound the Formal Ritual. In

Reshaping Australian Institutions Conference : Restorative Justice and Civil Society.

The Australian National University. Canberra ,February.

http://wmich.edu/evalctr/checklists/cippchecklist_mar07.pdf�

ภาคผนวก

157

แบบสอบถามเพอการวจย

แบบสอบถามสาหรบเจาหนาทสถานพนจและทปรกษากฎหมาย

เรอง การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชม

กลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2

คาชแจง : แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการทาวทยานพนธ เรอง “การประเมนผลนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถาน

พนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 “ หลกสตรรฐประศาสนศาสต รมหาบณฑต คณะบณฑต

วทยาลยมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ จงใครขอความรวมมอจากทานชวยสละเวลาอนมคาในการ

ตอบแบบสอบถามทกขอตามความเปนจรงเกยวกบตวทานและความคดเหนของทาน ทมตอนโยบาย

ซงขอมลดงกลาวจะเปนความลบ เพอเปนประโยชนทางการศกษาเท านน จะไมมผลกระทบใดๆตอ

ทานทงสน

จงขอใหทานไดโปรดตอบคาถามทกๆ ขอ ในแบบสอบถามใหครบถวน

ขอขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสนดวย

(นางสาวอมรรตน มารปหมอก)

นสตหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

158

ลาดบทแบบสอบถาม

แบบสอบถาม



สวนท1

ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

คาชแจง

โปรดทาเครองหมาย √ ลงใน หรอเตมขอความลงในชองวางทกาหนด

1.เพศ

� 1. ชาย

� 2. หญง

2. อาย …………………..ป

3. สถานภาพสมรส

� 1.โสด

� 2.สมรส

� 3.อนๆ ระบ........................


� 1.ปรญญาตร

� 2.ปรญญาโท

� 3.ปรญญาเอก

� 4.อนๆ..............................

159 5. ตาแหนง

� 1.ผ อานวยการสถานพนจ

� 2.พนกงานอยการ

� 3. พนกงานสอบสวน

� 4. พนกงานคมประพฤต

� 5. นกสงคมสงเคราะห

� 6.นกจตวทยา

6. ระยะเวลาทเรมปฏบตราชการจนถงปจจบนเปนเวลา

� 1. 1-5 ป

� 2. 6-10 ป

� 3. มากกวา 10 ปขนไป

7. ประสบการณการในการปฏบตงานการประชมกลมครอบครวและชมชน

� 1. ไมเกน 1 ป

� 2. มากกวา 1 ป - 2 ป

� 3. มากกวา 2 ป

160 สวนท 2


ความคดเหนตอนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการ

คาชแจง

โปรดระบความร ทกษะของทานในการปฏบตงาน โดยทาเครองหมาย √ หนาขอความใน

ชองทตรงกบความร ทกษะการปฏบตงานของทานมากทสด

ขอ

ขอความ

ระดบความคดเหน

เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหนดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด







กบการแกไขปญหาเดกและเยา วชนกระทา






การซาเตมเดกและเยาวชนทกระทา

ความผด

5. การประชมกลมครอบครวและชมช นใน

สถานพนจฯ มแนวทาง รปแบบและ

กระบวนการดาเนนงานทชดเจนเหมาะสม

กบสภาพสงคมไทย

6. การ ประชมกลมครอบครวและชมชน ม


7. การประชมกลมครอบครวและชมชนในแต

ละครงมการเมองเขาไปแทรกแซง

161

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด



ประชมอยเปนประจา


วธการทปกปองเดกและเยาวชนทกระทาผ ด




ดได

11. เดกและเยาวชนทกระทาผดไมรายแรงควร

ไดรบการเยยวยาดวยการประชมกลม



12. การนาเอาคว ามผดทางอาญาทเดกและ





กระบวนการเสรม เพอปรบแนวทางการ

ลงโทษไมใชเปนกระบวนการหลกในการ

ลงโทษ

14. การลงโทษตามกฎหมายทมอย นบเปนสงท




15. ความตงใจในการปฏบตงานของบคลากรใน

การประชมกลมครอบครวและชมชนมนอย

162

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


ครอบครวและชมชนไมไดสดสวนทเพยงพอ

กบปรมาณคดทเพมขน


ครอบครวและชมชนไดรบการฝกอบรมการ

ปฏบตงานเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชง

สมานฉนทอยางตอเนอง

18. การใชงบประมาณการดาเนนงานประชม

กลมครอบครวและชมชนไมคอยม

ประสทธภาพมากนก

19. งบประมาณทไดรบจดสรรเพอประชมกลม

ครอบครวและชมชนมจานวนนอย

20. สถานพนจฯ ไดรบการสนบสนน สอ อปกรณ

เครองมอ และเอกสารในการประชมกลม

ครอบครวและชมชนอยางเตมท

21. สอ อปกรณ เครองมอ และเอกสารในการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนไมทนสมย

ตอสถานการณทเปลยนแปลง

22. สถานททใชในการจดประชมมความสะดวก

งายตอการเดนทางของผ เขารวมการประชม


23. เจาหนาทของรฐใหความรวมมอในการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนเปนอยางด

24. ครอบครวผกระทาผดและผ เสยหายใหความ

รวมมอในการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนเปนอยางด

163

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด

25. ชมชน ใหความสาคญ ตอการ มสวนรวมใน

การประชมกลมครอบครวและชมชนนอย

26. เจาหนาทมการประชาสมพนธ เผยแพรให

ความรเกยวกบการประชมกล มครอบครว

และชมชน เพอใหผ ทเกยวของไดมความร

ความเขาใจ

27. กฎ ระเบยบทเกยวของการปฏบตงานไมเออ

ตอการประชมกลมครอบครวและชมชน



วธการทใชกบเดกและเยาวชนทกระทา

ความผดไมรายแรง รเทาไมถงการณ

29. หวใจสาคญของการประชมกลมครอบครว

และชมชน ไดแก ครอบครวและชมชนเขามา

มสวนรวมในการรบผดชอบ


เปดโอกาสใหครอบครว ชมชน ทง ฝาย

ผ เสยหาย และผกระทาผด ไดเ ขามสวนรวม

ในกระบวนการยตธรรม

31. การประชมกลมครอบครวเปนกระบวนการ

ทาใหฝายผ เสยหายเขามามสวนรวมจดการ

กบความผดทเกดขนอยางยตธรรม

32.

ผ เสยหายมสวนสาคญในการใหขอมล

เกยวกบความทกขหรอความเสยหายทไดรบ

เพอเรยกรองสทธของตนเอง

164

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด

33. เดกและเยาวชนทกระทาผดตองขอโทษ

สานกผด แสดงความรบผดชอบตอ

ผ เสยหาย

34. ฝายผ เสยหายกบฝายผกร ะทาผด มบทบาท

เทาเทยมกน ไมเกดการไดเปรยบและ

เสยเปรยบ

35. เงอนไขและขอตกลงทไดจากการประชม

สามารถชดใชความเสยหายทเกดขนกบ

ผ เสยหายได

36. บรการสงคมทสถานพนจฯ จงหวดจดใหเดก

และเยาวชนผกระทาผดสามารถตอบสนอง

ตอความตองการแ ละการแกไขปญหาเดก

และเยาวชน

37. การทากจกรรมบรการสงคมทสถานพนจฯ

จดขนแกเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอ

ชดใชความเสยหายแกผ เสยหายขนอยกบ


38. ระยะเวลาในการทากจกรรมบรการสงคมม

วธการปฏบตทแตกตางกนขนอยกบลกษณะ

การกระทาความผด

39. สถานพนจฯ จงหวดสนบสนนสงเสรม

บคลากรในวชาชพตางๆ ทเกยวของไดรบ

การเขารวมอบรม สมมนาใหมความร ความ

เขาใจ มความชานาญเกยวกบการประชม


165

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


กระบวนการยตธรรมททาใหเจาหนาทไม

สามารถเรยกรองผลประโยชนจากคดท

เกดขนได


กระบวนการย ตธรรมททาใหเจาหนาท

ดาเนนการหาผลประโยชนทางคด ซงไมอาจ

ตรวจสอบได

42. ผบรหารสถานพนจฯ จงหวดตระหนกถงการ

ตดตามตรวจสอบเมอมปญหาขอรองเรยน

ในหนวยงานวาดาเนนงานการประชมกลม

ครอบครวและชมชนไมโปรงใส



สามารถ ชดเชยความเสยหายเปนตวเงน

ใหแกผ เสยหายได


สามารถ บรรเทาความเสยหายทางดาน

จตใจใหแกผ เสยหายได


ฝายผ เสยหายพงพอใจทใชว ธการประชม


46. การประชมกลมครอบครวและชมชนเมอ

ไดรบฟงความรสกทงสองฝายทาใหแตละ

ฝายมความเหนอกเหนใจกน

166

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


สามารถแกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทา

ผดดวยการทากจกรรมอนเปน

สาธารณประโยชนไดดกวาระบบงาน

ยตธรรมทางอาญาทเนนการลงโทษ


สามารถลดปรมาณคดขนสศาล


สามารถลดงบประมาณคาใชจายในการ

ดาเนนคด

50. ผ ทเกยวของทกฝายมบทบาทสาคญในการ


ประสบผลสาเรจได


51. ชมชนใหโอก าสเดกและเยาวชนกระทาผด


52. เงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชมกลม

ครอบครวและชมชน สามารถบรรเทาความ

เสยหายทเกดขนกบผ เสยหายได

53. การประชมกลมครอบครวและชมชน ทาให

ฝายเดกและเยาวชนทกระทาผดและฝาย

ผ เสยหายเกดความปองดองกน



55. การใชการประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนวธการทสามารถแสวงหาผลประโยชน

จากคดได

167

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


ชมชนเปนการเปลยนแปลง กฎหมาย เพอ

ชวยเหลอเดกและเยาวชนกระทาผด


57. ภายหลงจากการประชมกลมครอบครวและ



58. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผ เสยหายและ

ครอบครวไดรบการอานวยความยตธรรม

จากการพทกษสทธเปนอยางด

59. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผ เสยหายจะ

ไดรบการอานวยการความยตธรรม

คอนขางมาก






62. สถานพนจฯ จงหวดมการประชาสมพนธ

เกยวกบระบบการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนใหประชาชนทราบผานทางชองทาง

สอสาร เชน เวบไซค วทยชมชน โทรทศน

แผนพบ เปนตน

63. สถานพนจฯ จงหวดใชนโยบายเชงรกรณรงค

ใหมการดาเนนการประชมกลมและ

ครอบครวกบเดกและเยาวชนในหมบานแก

อาสาสมครผ นาชมชน

168

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด



ยตธรรมในชมชน



ยตธรรมในโรงเรยน

66. การประชมกล มครอบครวและชมชนควรม


ยตธรรมกอนฟองคดในการดาเนนการของ

พนกงานสอบสวน อยการ


การใชในขนตอนหลงการพจารณาคดในการ


68. สถานพนจฯ จงหวดควรม การเปลยนแปลง


ชมชนไปทอน เชน ประชาคมหมบาน วด

โรงเรยน เปนตน

69. สถานพนจฯ จงหวดควรมจดอบรมความร

ทางวชาการเกยวกบการดาเนนงานการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนใหแก

ผ เกยวของ ประชาชนเพอสรางเครอขายการ

นานโยบายไปปฏบต

70. สถานพนจฯ จงหวดควร จดใหเจาหนาทผ

ปฏบตมการดงานในหนวยงานทเกยวของ

ดานการดาเนนงานการประชมกลม

ครอบครวและชมชนทงในและตางประเทศ

169

คาชแจง โปรดกรอกขอความแสดงความคดเหนของทานลงในชองวาง

สวนท 3 ขอเสนอแนะตอนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

1. จากการเขารวมการใชกระบวนยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธประชมกลมครอบครวและชมชน ทาน

พบปญหาและอปสรรคใดบาง

1.1........................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

1.2........................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

1.3…………………………………....................................................................................................

………………....................................................................................................................................

2. ขอเสนอแนะตอแนวทางการพฒนาการดาเนนกระบวนยตธรรมเชงสมานฉนทโดยวธประชมกลม

ครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

2.1.…………………………………………………………………………………………...………

…………………………………………………………………………………….…………………

2.2……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..………...

2.3……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

3. ขอเสนอแนะอนๆ

……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………...…..

……………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………...…………………………………..

ขอขอบพระคณในความรวมมอ

170

แบบสอบถามเพอการวจย

แบบสอบถามสาหรบตวแทนชมชนหรอกรรมการสงเคราะห

ผปกครอง ผกระทาผดและผเสยหาย เรอง การประเมนผลนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชม

กลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2

คาชแจง : แบบสอบถามนเปนสวนหนงของการทาวทยานพนธ เรอง “การประเมนผลนโยบายการนา

กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน : ศกษากรณสถาน

พนจและคมครองเดกและเยาวชน เขต 2 “ หลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต คณะบณฑต

วทยาลยมหาวทยาลยศรนคร นทรวโรฒ จงใครขอความรวมมอจากทานชวยสละเวลาอนมคาในการ

ตอบแบบสอบถามทกขอตามความเปนจรงเกยวกบตวทานและความคดเหนของทาน ทมตอนโยบาย

ซงขอมลดงกลาวจะเปนความลบ เพอเปนประโยชนทางการศกษาเทานน จะไมมผลกระทบใดๆตอ

ทานทงสน และหวงเปนอยางยงวาคงไดรบความรวมมอในการตอบแบบสอบถามจากทานดวยด และ

ขอขอบคณมา ณ โอกาสน

(นางสาวอมรรตน มารปหมอก)

นสตหลกสตรรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

171

ลาดบทแบบสอบถาม

แบบสอบถาม



สวนท1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม

คาชแจง

เพยงขอเดยว

โปรดใสเครองหมาย √ หนาขอความทตรงกบความเปนจรงมากทสด โดยใหเลอกตอบ

1.เพศ

� 1. ชาย � 2. หญง

2. อาย.......................ป


� 1.ประถมศกษา

� 2.มธยมศกษาตอนตน

� 3.มธยมศกษาตอนปลาย

� 4.ปรญญาตร

� 5.อนๆ.......................................................

4. อาชพ

� 1.พนกงานบรษท

� 2.รบราชการ

� 3. รบจางทวไป

� 4. ธรกจสวนตว

� 5. อน ๆ ระบ..............................

5. ทานมความเขาใจเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนมากนอยเพยงใด

� 1. มากทสด � 2. มาก � 3. พอใช � 4.ไมเขาใจ

172 6. ทานไดทราบเรองเกยวกบกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนจากทใด

� 1.ไมทราบเลย

� 2. ทราบทาง

� 2.1 วทย

� 2.2 โทรทศน

� 2.3 หนงสอพมพ

� 2.4 นตยสาร วารสาร

� 2.5 การสมมนาทางวชาการของกรมพนจ

� 2.6 การสมมนาทางวชาการของกระทรวงยตธรรม

� 2.7 จากการเขารวมประชมของสถานพนจแตละจงหวด

� 2.8 ศกษาดวยตนเอง

� 2.9 จากเอกสารเผยแพรทางวชาการ

� 2.10 อนๆ ระบ......................

7. ทานมโอกาสไดเขามามสวนรวมในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชการประชม

กลมครอบครวและชมชนในสถานพนจมากนอยเพยงใด

� 1. มากทสด � 2. มาก � 3. พอใช � 4.ยงไมมสวนรวม

8. ถาทานมโอกาสไดเขามามสวนรวมในการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชการประชม

กลมครอบครวและชมชนในสถานพนจ ในฐานะใด

� 1. ในฐานะผ นาชมชน

� 2. ในฐานะคณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชน

� 3. ในฐานะผ มสวนเกยวของกบผกระทาผด

� 4. ในฐานะผ มสวนเกยวของกบผ เสยหาย

173 สวนท

2 ความคดเหนตอนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทโดยใชวธการประชม


ขอ

ขอความ


เหนดวย

มาก

ทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปานกลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด



วธการฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดเพอคน

คนดสสงคม


กระบวนการยตธ รรมทางเลอกทเหมาะสมกบ

การแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระทาผดใน

ปจจบน


วธการแกไขปญหาเดกและเยาวชนทกระทาผด

ทงทางรางกาย จตใจและสงคม


ซาเตมเดกและเยาวชนทกระทาความผด

5. การประชมกลมครอบครวและชมชนในสถาน

พนจฯ มแนวทาง รปแบบและกระบวนการ

ดาเนนงานทชดเจนเหมาะสมกบสภาพ

สงคมไทย

6. การประชมกลมครอบครวและชมชนม


7. การประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละ

ครงมการเมองเขาไปแทรกแซง


ขดแยงทางความคดเหนในระหวางการประชม

อยเปนประจา

174

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย


เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด

9. การประชมกลมครอบครว และชมชนเปน




อบรม จะทาใหสามารถกลบตนเปนพลเมองด

ได

11. เดกและเยาวชนทกระทาผดไมรายแรงควร

ไดรบการเยยวยาดวยการประชมกลม

ครอบครวและชมชนซงเปนก ระบวนการ







กระบวนการเสรมเพอปรบแนวทางการแกไข

ฟนฟ และเยยวยาไ มใชเปนกระบวนการหลก

ในการลงโทษ





15. สถานพนจฯ จงหวดมการกาหนดวน เวลา

สถานทในการประชมกลมครอบครวและชมชน

อยางชดเจน

175

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย


เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด

16. ขนาดของหองประชมกลมครอบครวและชมชน

กบจานวนผ เขารวมประชมมความเหมาะสม

17. ระบบเสยงในหองป ระชมกลมครอบครวและ

ชมชนมความดง ไมมเสยงสอดแทรก

18. แสงสวางภายในหองประชมกลมครอบครว

และชมชนมความสวางทเหมาะสม

19. ทานไดรบเอกสาร ขอมลในการประชมกลม

ครอบครวและชมชนครบถวนกอนเขารวมการ

ประชม

20. การประชมกลมครอบครว และชมชนมการ

จดบรการนาดมและอาหารวางใหกบผ รวมการ

ประชม

21. สถานพนจฯ จงหวดมงบประมาณคาใชจายใน

การเดนทางเขารวมประชมใหแกผ เสยหาย

ผปกครอง ผ นาชมชน

22. เจาหนาทสถานพนจฯ จงหวดมความร

ความสามารถในการถายทอดความร คว าม

เขาใจเกยวกบการประชมกลมครอบครวและ

ชมชน


23. การคดเลอกคดทเดกและเยาวชนกระทาผด

เพอเขารวมการประชมกลมครอบครวและ


24. การคดเลอกบคคลเขารวมประชมกลม

ครอบครวและชมชนมความเหมาะสม

176

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด

25. การเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน

เจาหนาทตรวจสอบประวต ความประพฤต

สงแวดลอมเกยวกบเดกและเยาวชนภายใน

ระยะเวลารวดเรว

26. ทกคนทเขารวมประชมมบทบาทหนาทสาคญ

เทาเทยมกนในการแสดงความคดเหน

27. เจาหนาทใหเวลากบฝายใดฝายหนงในการ

แสดงความคดเหนมากเกนไป

28. ระยะเวลาในการจดประชมกลมครอบครวและ


29. การจดประชมกลมครอบ ครวและชมชนไมทา

ใหทานเสยเวลา

30. เจาหนาทสถานพนจฯ จงหวดใหบรการอานวย

ความสะดวกกบผ เขารวมประชมดวยความ

เตมใจ

31. สถานพนจฯ จงหวดมการตดตาม ประเมนผล

การปฏบตตามขอตกลงในการประชม

32. บรการสงคมทสถานพนจฯ จงหวดจ ดใหเดก

และเยาวชนผกระทาผดสามารถตอบสนองตอ

ความตองการ การแกไขปญหาตามขอตกลงใน

การประชม

33. สถานพนจฯ จงหวดมมาตรการบงคบ หากเดก

และเยาวชนไมปฏบตตามขอตกลงของการ


177

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


34. การประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถ

ชดเชยความเสยหายเปนตวเงนใหแกผ เสยหาย

ได

35. การประชมกลมครอบครวและชมชน สามารถ

บรรเทาความเสยหายทางด านจตใจใหแก

ผ เสยหายได

36. ฝายเดกและเยาวชนทกระทาความผดและฝาย

ผ เสยหายพงพอใจทใชวธการประชมกลม


37. การประชมกลมครอบครวและชมชนเมอไดรบ

ฟงความรสกทงสองฝายทาใหแตละฝายม



แกไขฟนฟเดกและเยาวชนทกระทาผดดวยการ

ทากจกรรมอนเปนสาธารณประโยชนไดดกวา

ระบบงานยตธรรมทางอาญาทเนนการลงโทษ


ลดปรมาณคดขนสศาล


ลดงบประมาณคาใชจายในการดาเนนคด

41. ผ ทเกยวของทกฝายมบทบาทสาคญในการ


ประสบผลสาเรจได

178

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด


42. ชมชนใหโอกาสเดกและเยาวชนกระทาผด


43. เงอนไข ขอตกลงทจดขนในการประชมกลม

ครอบครวและชมชน สามารถบรรเทาความ

เสยหายทเกดขนกบผ เสยหายได

44. การประชมกล มครอบครวและชมชน ทาให

ฝายเดกและเยาวชนทกระทาผดและฝาย

ผ เสยหายเกดความปองดองกน



46. การใชการประชมกลมครอบครวและชมชนเปน

วธการทสามารถแสวงหาผลประโยชนจากคด

ได

47. การใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน

เปนการเปลยนแปลง กฎหมาย เพอชวยเหลอ

เดกและเยาวชนกระทาผด


48. ภายหลงจากการประชมกลมครอบครวและ



49. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผ เสยหายและ

ครอบครวไดรบการอานวยความยตธรรมจาก

การพทกษสทธเปนอยางด

50. เดกและเยาวชนทกระทาผด ผ เสยหายจะไดรบ

การอานวยการความยตธรรมคอนขางมาก

179

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหนดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหนดวย

นอยทสด






53. สถานพนจฯ จงหวดมการป ระชาสมพนธ

เกยวกบระบบการประชมกลมครอบครวและ

ชมชนใหประชาชนทราบผานทางชองทาง

สอสาร เชน เวบไซค วทยชมชน โทรทศน

แผนพบ เปนตน

54. สถานพนจฯ จงหวดใชนโยบายเชงรกรณรงค

ใหมการดาเนนการประชมกลมและครอบครว

กบเดกและเยาวชนในหมบ านแกอาสาสมคร

ผ นาชมชน


ใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมใน

ชมชน


ใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรมใน

โรงเรยน

57. การประชมกลมครอบครวและช มชนควรมการ

ใชในขนตอนกอนเขาสกระบวนการยตธรรม

กอนฟองคดในการดาเนนการของพนกงาน

สอบสวน อยการ

180

ขอ

ขอความ


เหนดวย

มากทสด

เหน

ดวย

มาก

เหน

ดวย

ปาน

กลาง

เหน

ดวย

นอย

เหน

ดวย

นอย

ทสด

58. การประชมกลมครอบครวและ ชมชนควรมการ

ใชในขนตอนหลงการพจารณาคดในการ


59. สถานพนจฯ จงหวดควรมการเปลยนแปลง


ชมชนไปทอน เชน ประชาคมหมบาน วด

โรงเรยน เปนตน

60. สถานพนจฯ จงหวดควรมจดอบรมความ รทาง

วชาการเกยวกบการดาเนนงานการประชม

กลมครอบครวและชมชนใหแกผ เกยวของ

ประชาชนเพอสรางเครอขายการนานโยบายไป

ปฏบต

คาชแจง โปรดกรอกขอความแสดงความคดเหนของทานลงในชองวาง

สวนท 3 ขอเสนอแนะตอนโยบายการนากระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท

1. จากการเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน ทานพบปญหาและอปสรรคใดบาง

1.1........................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

1.2........................................................................................................................................................

.............................................................................................................................................................

1.3…………………………………....................................................................................................

………………....................................................................................................................................

181

2. ขอเสนอแนะตอแนวทางการพฒนาการดาเนนในการกลมครอบครวและชมชนมาใชในสถานพนจ

และคมครองเดกและเยาวชน

2.1.…………………………………………………………………………………………...………

…………………………………………………………………………………….…………………

2.2……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..………...

2.3……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

3. ทานไดรบประโยชนอยางไรบางจากการประชมกลมครอบครวและชมชน

3.1.…………………………………………………………………………………………...………

…………………………………………………………………………………….…………………

3.2……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………..………...

3.3……………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………

ขอขอบพระคณในความรวมมอ

182

ประวตยอผวจย

183

ประวตยอผวจย

ชอ ชอสกล นางสาวอมรรตน มารปหมอก

วนเดอนปเกด 31 ธนวาคม 2554

สถานทเกด จงหวดสพรรณบร

สถานทอยปจจบน 270 หม 12 ตาบลพลบพลาไชย อาเภออทอง

จงหวดสพรรณบร 72160

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2543 สวสดการสงคมและสงคมสงเคราะห

คณะศลปศาสตร

จากมหาวทยาลยเกรก

พ.ศ. 2554 ปรญญารฐศาสนศาตรมหาบณฑต

สาขานโยบายสาธารณะ

จากมหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

การประเมินผลนโยบายการนํา...

Documents