คมอการใชโปรแกรม ZOTERO

ยวด เพชระ1

โปรแกรม ZOTERO เปนซอฟตแวรโอเพนซอรสทใชงานรวมกบเวบบราวเซอร Firefox และ

Flock ส าหรบการจดเกบรายการบรรณานกรมหรอเอกสารอางอง และสาระสงเขป รปภาพ แหลงทมาซงอาจเปนเอกสารชนดตางๆ ทเปนรายการอางอง เชน ไฟล PDF รปภาพ เอกสารฉบบเตม แฟมขอมล เวบเพจ รปภาพ ลงก ฐานขอมลออนไลน ฐานขอมลหองสมด และไฟลชนดอนทสบคนไดจากแหลงขอมลบนอนเตอรเนต ฯลฯ นอกจากน ยงสามารถแทรกรายการบรรณานกรมเขาไปในตวเลมวทยานพนธ หรอรายงาน หรอบทความ ไดอยางสะดวกรวดเรว สามารถถายโอนขอมลบรรณานกรมทเกบไวในฐานขอมลสวนตว สรางรปแบบรายการบรรณานกรมไดมาตรฐาน มฐานขอมลเสมอนสมดสวนตวทไรขดจ ากด เปนการจดบนทกชวยจ า

1. คณสมบตของ Zotero2 1. สามารถสบคน รวบรวม ถายโอน (Export) และจดการกบรายการบรรณานกรมอยางเปนระบบ รวมถง

เอกสารฉบบเตม แฟมขอมล เวบเพจ รปภาพ ลงก และไฟลชนดอนทสบคนไดจากแหลงขอมลบนอนเตอรเนต (URL: http://www.zotero.org/translators/) ไดแก ฐานขอมลหองสมด (OPAC) เชน WebOPAC KKU, LOC (Library of Congress), WorldCat,

FirstSearch, OhioLink เปนตน ฐานขอมลออนไลน เชน ISI Web of Science, ScienceDirect, PubMed, และ ProQuest Digital

Dissertations & Theses เปนตน เวบไซต เชน Google Books, Google Scholar, BBC News, CiteSeer, CiteULike เปนตน

2. สามารถสรางหองสมดสวนตวเพอจดเกบขอมลตางๆ ทสบคนไดจากแหลงขอมล ชวยใหเขาถงขอมลทตองการไดโดยสะดวกและรวดเรว

3. สามารถจดเตรยมและน าเสนอบรรณานกรมไดหลากหลายรปแบบ (http://www.zotero.org/styles) ไดแก Vancouver, APA (American Psychological Association), MLA (Modern Language Association), Chicago Manual of Style, เปนตน

4. ม Feature ส าหรบการสบคนขนสง (Advanced search) และน าเทคโนโลย Data mining มาประยกตใช

1 บรรณารกษ ช านาญการพเศษ หองสมดคณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน e-mail: tyuwad@kku.ac.th 2 ทมา: http://www.gotoknow.org/blog/itlib/289124

5. สามารถสรางและแชรรปแบบรายการบรรณานกรมในแบบตนเองดวย Citation Style Language (CSL) 6. สามารถสรางและแกไขรายการบรรณานกรมตามรปแบบตางๆ ทตองการไดอยางงายดายและรวดเรว

ตลอดจนแทรกรายการบรรณานกรมทตองการลงไปในตวเลมวทยานพนธ รายงานหรอบทความ รวมถง เอกสารฉบบเตม เวบเพจ รปภาพ และไฟลชนดอนๆ ขณะก าลงเขยนรายงาน

7. ท างานไดทงในลกษณะ Online และ Offline (เชน การจดบนทก การสบคนและการจดการภายในคอลเลกชน)

8. สามารถเชอมโยงแฟมขอมลระหวางกนได เพอใหเหนความสมพนธของเนอหาเรองนนๆ 9. รองรบตวอกษร Unicode จงสามารถน าเขา (Import) จดเกบ รวบรวม และถายโอน (Export) ขอมล

หลายภาษา 10. สามารถใชงานรวมกบโปรแกรมจดการเอกสารทวไป ไดแก Microsoft Word และ OpenOffice บน

ระบบปฏบตการ Windows, Mac และ Linux การตดตงโปรแกรม Zotero

1. ตดตงโปรแกรม Firefox Mozilla โดย download โปรแกรมไดจาก http://www.mozilla.com/th/firefox/

2. ไปท www.zotero.org เพอตดตงโปรแกรม Zotero ดงน

คลก “ดาวนโหลดฟร”

2.1 คลก “download”

2.3 คลก “ยนยอม (allow)”

2.2 คลก “Zotero for firefox”

2.4 คลก “ตดตงเดยวน”

3. การเรยกใชโปรแกรม ตองเขาโปรแกรม firefox mozilla กอน แลวคลกทปม zotero ซงอยทมมขวาลางของหนาจอ

โปรแกรม zotero ประกอบดวย

คลกท มมขวาลาง

2.5 คลก “เรมใหมทนท”

สวนแรก การจดการ หมวดหม

ขอมลตางๆ (Collection)

สวนท 2 รายการขอมลทสบคนและจดเกบ

สวนท 3 รายละเอยดขอมลของรายการทเลอก

สวนแรกจะเปนการจดกลมหรอหมวดหม (Collection) ตามทตองการ เชน ตองการจดเกบ

ขอมลในเรอง การบรหารโรงพยาบาล และเรองงานวจยเกยวกบวตามน เปนตน แตจะไมตองการแยกเปนหมวดหม ทกรายการทสบคนไดจะไปรวมกนอยทโฟลเดอร Library ทงหมด

สวนท 2 เปนรายการขอมลทสบคนและจดเกบทงหมดในโฟลเดอร และสวนท 3 (ดานขวา) เปนรายละเอยดขอมลของรายการเรองนนๆ ค าสงในการใชงาน มดงน:- 1. เปดโปรแกรม firefox และคลกทค าวา zotero ทมมขวาดานลาง

2. คลกท และคลกเลอก Preferences... จะปรากฏหนาตางใหมทมแถบ(Tab)ตางๆ ดงน

2.1 แถบ General ไมตองก าหนดคาใดๆ นอกจากตองการปรบเปลยนขนาดของ font และก าหนดจ านวนวนในการลางรายการทอยในถงขยะ (Trash)

2.2 แถบ Sync ใหคลกท Create Account เพอสรางชอผใชใน zotero server ส าหรบเกบขอมล หลงจากสราง Account เสรจแลว ใหปอน User name และ Password ในชองทก าหนด หากเปนเครองคอมพวเตอรทใชงานรวมกนหลายคน ไมตองก าหนด หรอถาก าหนดไวเพอใชงานชวคราว ควรลบทงทกครงดวย เพราะขอมลใน server จะถกเปลยนแปลงเมอมผอนมาใชงาน

2.3 แถบ Search และสงเกตท PDF indexing หากปรากฏขอความวา ยงไมไดตดตง pdftotext และ pdfinfo ใหคลกท Check for installer เพอตดตงเครองมอทงสองตว การตดตงเครองมอสองตวนสามารถคนหาใน text ของไฟล PDF ได

2.4 แถบ Export คลกเลอก Citation Styles ทแถบยอย Styles เพอเลอกรปแบบการอางองตามทตองการ หากไมมรปแบบทตองการใหคลกท Get additional styles... เพอตดตงเพมเตม

2.5 แถบ Cite และแถบยอย Word processor หากไมมขอความท านองวา ไดตดตง zotero word extension ใหคลกทขอความสน าเงน Get word processor plug-ins... เพอตดตง กรณทตดตงแลว แตไมพบ zotero toolbar ใน Word processor ใหคลกทปม Reinstall Extension

2.6 แถบ Advacned อาจเลอกก าหนดต าแหนงทตดตงขอมลของ zotero ตามทตองการกได และกรณทไมแนใจวา ฐานขอมลของ zotero เสยหายหรอไม กสามารถตรวจสอบไดโดยคลกทปม Check Database Integrity

สราง profile ขอมลส าหรบเกบผลการสบคนสารสนเทศ

1. คลกท และคลกเลอก Preferences..

2. คลก tab และสราง profile เกบขอมล ในสวนทตงของพนทเกบขอมล โดยเลอกท Custom คลก โปรดเลอก เพอเลอก folder ในการจดเกบขอมล

การสรางกลมหมวดหม (Collection)

1. คลกท เพอสราง Collection ขอมล

2. พมพชอ Collection ทตองการจดเกบขอมล

เชน เศรษฐศาสตรการเกษตร

จะปรากฎ Collection ขอมลทสราง

การน าขอมลจากฐานขอมลทรพยากรหองสมด (KKU WebOPAC) เขาส Zotero

1. เขาสฐานขอมลทรพยากรหองสมด (KKU WebOPAC) 2. สบคนขอมล แลวคลกทรายการผลการสบคนเพอดรายละเอยด 3. ทชอง URL จะปรากฏสญลกษณ รปหนงสอสน าเงน และเมอน าเมาสไปวางจะแสดงขอความ

Save to Zotero แลวคลกท รปหนงสอสน าเงน เพอบนทกรายการบรรณานกรมเรองนนๆ 4. ทมมขวาลางของหนาจอ จะปรากฏขอความแสดงรายการทก าลงบนทก

กรณวทยานพนธ/การศกษาอสระ ใหเพมเตมขอมลดงน

1. เปลยน field Item Type เปน Thesis 2. ลบ Author มหาวทยาลยขอนแกน ออก 3. ใน field Type พมพชอหลกสตรวทยานพนธ/

การศกษาอสระ เชน การศกษาอสระปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต

4. ใน field University พมพชอ สาขาวชา คณะ มหาวทยาลย เชน สาขาวชาธรกจการเกษตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน

5. ใน field Call Number เพมขอมล เลขเรยกหนงสอ ส าหรบการคนหาตวเลมตอไป เชน วพ HD ส829ก

กรณเปนบทความวารสารภาษาไทย กรณหนงสอหรอรายงานการวจย

ใหด าเนนการเพมขอมล ดงน 1. เปลยน field Item Type เปน Journal Article 2. ใน field Publication พมพชอวารสาร เชน วารสาร

บณฑตศกษา มหาวทยาลยราชภฏสกลนคร 3. ใน field Volume พมพหมายเลข ปทของวารสาร 4. ใน field Issue พมพหมายเลข ฉบบทของวารสาร

เชน 16 ฉบบพเศษ 5. ใน field Pages พมพหมายเลขหนาของบทความ

เชน 125-130

ใน field Author เปลยนจาก มหาวทยาลยขอนแกน เปน และคณะ

การน าขอมลจาก ISBN, DOI, PubMed ID

การน าขอมลจากฐานขอมลอเลกทรอนกส 1. เขาสฐานขอมลอเลกทรอนกส เชน Web of Science, Science Direct, Scopus เปนตน 2. สบคนขอมล แลวคลกทรายการผลการสบคนเพอดรายละเอยด 3. ทชอง URL จะปรากฏสญลกษณ รป folder สเหลอง เมอน าเมาสไปวางจะแสดงขอความ Save to

Zotero... (ชอฐานขอมลทสบคน) แลวคลกท รป folder สเหลอง เพอบนทกรายการบรรณานกรมเรองนนๆ

4. จะปรากฏหนาจอใหเลอกรายการทสบคน (เฉพาะทปรากฏบนหนาเวบ) โดยคลกเลอกรายการทตองการ จากนนคลก ปม ตกลง

4. ทมมขวาลางของหนาจอ จะปรากฏขอความแสดงรายการทก าลงบนทก

1. คลกท (Add Item by Identifier) เพอน าขอมล

บรรณานกรมเขาจาก ISBN, DOI, PubMed ID

2. พมพเลข ISBN หรอ DOI หรอ

PubMed ID ในชอง เชน ISBN

9781420072303 ของหนงสอ

การใสรายการอางองใน Microsoft Word ม 2 วธ คอ วธท 1 การใสรายการอางองทายเรอง 1. เลอกรายการขอมลบรรณานกรมทตองการ สามารถเลอกหลายรายการ เพอสรางเปนบรรณานกรมไปวางไวใน

เอกสาร Word 2. จากนนคลกเมาสขวา ปรากฏเมนค าสง ใหเลอก Create Bibliography from Selected Items…

3. เลอกรปแบบทตองการอางอง (Citation Style) เชน American Psychological Association 6th edition (APA) และ

คลกเลอก ท าส าเนาไปคลปบอรด (Copy to Clipboard) จากนนคลกป ม ตกลง (OK)

4. แลวน าไปวางในเอกสาร Word ดงภาพ

วธท 2 การใสรายการอางองในเนอหาและทายเรองของเอกสาร Microsoft Word 1. เปดหนาเอกสารทพมพขอมล Microsoft Word 2. จากนน ไปเมน File Properties (ส าหรบ Microsoft Word 2003) หรอ เมน Add-In (ส าหรบ

Microsoft Word 2007/2010) จะปรากฏไอคอนดงน ปมท 1 ใชแทรก Citation ปมท 2 ใชแกไข Citation

1. ลากเมาสระบายรายการท

ตองการสรางบรรณานกรม

2. คลกท Create Bibliography from

Selected Items…

3.2 คลก ท ำส ำเนำไปคลปบอรด

3.1 คลกเลอกรปแบบการอางอง

3.3 คลก ตกลง

ปมท 3 ใชแทรก Bibliography ปมท 4 ใชแกไข Bibliography ปมท 5 ใช refresh ปมท 6 ใชแกไขเปลยนแปลงรปแบบการอางอง ปมท 7 ใช Remove codes

3. เลอน cursor ไปยงจดทตองการแทรกรายการอางองวา ขอมลนน ชออะไร ใครท า ท าอะไร และ คลกปม ใชแทรก Citation จะปรากฏหนาตางเลอกรปแบบบรรณานกรมทตองการ เชน เลอก American Psychological Association จากนนคลกปม ตกลง (OK) จะปรากฏหนาตางแสดงรายการ Item ทมอยใน Zotero ทงหมด ใหเลอก Item ทตองการ แลวคลกปม ตกลง (OK) จะไดอางองแทรกในเนอหาตามตองการ

4. เมอท ารายการอางองครบถวนแลว ในหนาสดทายหรอหนาเอกสารอางอง แลวพมพหวขอ เอกสารอางอง

จากนนคลกปม Insert Bibliography

ทมา: http://www.slideshare.net/gapgap/20110102-zotero-2/ http://www.gotoknow.org/blog/itlib/289124