รัฐศาสตร์ รัฐประศาสนศาสตร์...

รวมบทความวจยการประชมวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 7 วนท 30 มถนายน 2560

- รฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร และกฎหมาย - 469

รฐศาสตร รฐประศาสนศาสตร

และกฎหมาย



ปญหาการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชา กรณศกษาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. ๒๕๓๐ The Problems of Delayed Justice : Cast study the Royal Insignia 2530 BE Corruption

สณหกฤษณ บญชวย1 บทคดยอ บทความวชาการเรอง “ปญหาการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชา กรณศกษาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2530” มวตถประสงคในการศกษาความเปนมาของคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ และวเคราะหถงปญหา อปสรรค ตลอดจนผลกระทบของการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชา โดยเนนการศกษาเฉพาะขนตอนการพจารณาคด เปนการศกษาเชงพรรณนา ซงศกษาขอมลจากเอกสารโดยเกบรวบรวมขอมลจากต ารา บทความ วทยานพนธ สออเลกทรอนกส หนงสอพมพ รวมทงใชการสมภาษณเชงลกบคลากรผทรงคณวฒ ผลการศกษาพบวาปญหา และอปสรรคทท าใหการด าเนนพจารณาคดนลาชาคอปญหาการใชดลยพนจในการเลอนคดของศาลโดยมเหตผลอนสมควร ปญหาจากจ านวนพยานทมมากกวา 500 ปาก รวมทงปญหาดานกฎหมายทไมมการปรากฏกรอบระยะเวลาใหแกศาลวาตองด าเนนการพจารณาใหเสรจสนภายในก าหนดเวลาใด กอปรกบปญหาดานบคลากรในกระบวนการยตธรรมทไมมความสมดลกบปรมาณงานทมอยจรง และปญหาดานเทคนคตาง ๆ สงผลกระทบตอความลาชาในกระบวนการยตธรรมทงสน โดยผลกระทบไมเพยงสรางภาพลกษณทเปนไปในเชงลบของกระบวนการยตธรรมเทานน แตยงสงผลไปถงพลเมองดผดอยโอกาสจากรฐทเกดจากความผดพลาดในการตดสนคดความ รวมไปถงสงคมไทยทตงความคาดหวงใหกระบวนการยตธรรมมความบรสทธยตธรรมอยางแทจรงและรวดเรวอกดวย ค ำส ำคญ : ความลาชา กระบวนการยตธรรม ทจรต เครองราชอสรยาภรณ Abstract The purposes of the articles on "Royal Insignia 2530 BE corruption cases and the problems of delayed justice" were to study the royal insignia of corruption cases and to analyze the problem as well as the impact of the implementation of justice delayed by focusing on studying specific stage of the trial. It’s a descriptive study with data collected from textbooks, statement, theses, electronic media, and newspaper articles as well as in-depth interviews with qualified personnel. From the study result, it was found that problems and barriers for the implementation of this delayed ruling are problems in its reasonable discretion to move the court, more than 500 witnesses, including legal issues that do not appear in the time frame such as how long the court proceeding takes, together with the issues on personnel in the justice system is not balanced with the physical workload, and various technical impact of delays in the justice system. The impact not only creates a negative image of the judiciary, but also impacts to the less fortunate citizens from the government caused by an error in judgment. Thai society set high expectations for social justice with pure and quick justice. Keywords : delay, justice, corruption, Royal Insignia

1 อาจารยประจ าคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม



บทน า หากยอนกลบไปชวงปลายป พ.ศ. 2529 ถงชวงตนป พ.ศ. 2530 คดการทจรตปลอมแปลงเอกสารเพอประกอบการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ถอเปนคดทไดรบความสนใจจากสอมวลชนเปนอยางมาก ซงคาดวายงคงมบคคลทรวมสมยอยไมนอยทนาจะพอนกถงอาชญากรรมในประเทศไทยนทไมมผใดคาดการณมากอนวาจะเกดขนได สถานการณในชวงนนเปนทสนใจของสาธารณะเปนอยางมากวาทายทสดแลวกระบวนการยตธรรมจะจดการกบกรณทแทบจะไมเคยปรากฏมากอนไดอยางไร เพราะมใชอาชญากรรมตามทองถนนทวไป (Street Crime) แตจดสนใจกลบกลายเปนอาชญากรรมทกระท ากนในลกษณะเปนกระบวนการ ซงด าเนนการโดยบคคลทมต าแหนงหนาทในราชการส าคญของบานเมอง ไปผกโยงกบศาสนาผานพระสงฆชนผใหญ ผทรงสมณศกดระดบพระราชาคณะรวมดวย อาชญากรรมดงกลาวนตามทฤษฎทางอาชญาวทยา จะถอวาเปนประเภทของอาชญากรรมคอปกขาว (White Collar Crime) กลาวคอ เปนอาชญากรรมทผกระท าผดเปนบคคลทอยในหนาทการงาน มอ านาจ และใชต าแหนงนนแสวงหาผลประโยชนในทางมชอบ2 โดยขบวนการนด าเนนการอยางสลบซบซอนโดยอาศยการปลอมแปลงหลกฐานทแนบเนยน กอปรกบเจาหนาทกระทรวงตนสงกดกไมไดใชดลยพนจในการพจารณาอยางละเอยดรอบคอบ เมอเรองราวถกเปดเผยโดยหนงสอพมพจากหลากหลายส านก ในวนท 30 ธนวาคม พ.ศ. 2529 ท าใหกลายเปนประเดนทรฐบาลในขณะนนไดใหความสนใจตอคดนเปนอยางยง เพราะมความเกยวของกบสถาบนเบองสง จนกระทงมการจบกมผรวมขบวนการ ทงขาราชการชนผใหญ ชนผนอย พนกงานธนาคาร รวมไปถงพระสงฆระดบพระราชาคณะดวย เมอคดนถกน าเขาสกระบวนการยตธรรมทางอาญาในป พ.ศ. 2548 ศาลชนตนจงไดมค าพพากษา ซงเทากบวาตงแตเกดคดขนจนกระทงมค าพพากษาในศาลชนตนใชระยะเวลาไปแลวประมาณ 17 ปตอมาในป พ.ศ. 2553 ศาลอทธรณไดมค าพพากษา และในทายทสดขนสศาลฎกาไดอานค าพพากษาในป พ.ศ. 2556 ถอเปนการสนสดคดความทมการใชระยะเวลาในกระบวนการยตธรรมยาวนานมาก รวมประมาณ 25 ป จงเกดการตงค าถามจากหลายภาคสวนถงความลาชาในกระบวนการพจารณาคดดงกลาว และสงผลตอความมประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมทงระบบตามมาดวย อยางไรกตาม หากพจารณาถงเปาหมายของกระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยเนอแทแลว จฑารตน เอออ านวย (2556)3 ไดใหนยามเปาหมายสงสดของระบบงานยตธรรมของรฐหนง ๆ นนจะมเปาหมายสงสดทพงประสงคคอการทรฐควรลงทนในกจการยตธรรมนอยทสด แตไดผลผลตดานความยตธรรมตอบแทนคนแกสงคมทเหมาะสมคมคามากทสด ซงเปนหนาทรวมกนของรฐและสงคมทจะพยายามประดษฐคดคน หรอออกแบบระบบงานยตธรรมใหมรปแบบทสามารถสรางสรรคใหเกดความยตธรรมแกทกฝายไดมากทสด โดยทงรองรอยผลกระทบแหงความแปลกแยกทางสงคมใหเหลอไวนอยทสด สอดคลองปรบปรงประสทธภาพการท างานของกระบวนการยตธรรมควรทจะท างานอยางเปนระบบ เนนการหานวตกรรมในการปฏบตอกทงกบงานวจยของกระทรวงยตธรรมของสหราชอาณาจกร (2016) 4 ทไดเสนอแนะไวตอนทายของงานวจยวาคณะกรรมการในการสงเสรมกลไกในการเพมความโปรงใสในกระบวนการยตธรรม ซงเทากบวากระบวนการยตธรรมทมสมรรถนะและมประสทธภาพอยางแทจรงนนควรจะตองตอบสนองตอความคาดหวงในหลายมต กลาวคอในแงของความถกตอง รวดเรว เปนธรรม และค านงถงความคาดหวงของทกภาคสวน แตในทางกลบกนหากรฐด าเนนกระบวนการยตธรรมเปนไปดวยความลาชายอมเทากบไมไดใหการรบรองคมครองสทธในกระบวนการยตธรรมโดยทหลาย ๆ คดสวนใหญใชระยะเวลาในการด าเนนคดเปนเวลายาวนาน สงผลใหคความไมได รบความเปนธรรมอนเปนการกระทบกระเทอนตอสทธเสรภาพของบคคลทงหลายทเกยวของในคด5 และทส าคญจะสงผลกระทบตอรฐทตองสญเสยทรพยากรตาง ๆ โดยไมจ าเปน

2 สมนทพย จตสวาง, เอกสารประกอบการบรรยาย“อาชญาวทยาและทณฑวทยา”[ออนไลน],4 เมษายน 2559. แหลงทมา http://www.polsci.chula.ac.th/sumonthip 3 จฑารตน เอออ านวย, ระบบยตธรรมและยตธรรมทางเลอก : แนวการวเคราะหเชงสงคมศาสตร,(กรงเทพ ฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย,2556).หนา 64. 4 Ministry of Justice, Efficiency in the criminal justice system, Ministry of Justice: Nation Audit office, 2016.P 9. 5 เนตรชฏ พานช, “ปญหาและอปสรรคทท าใหกระบวนการยตธรรมลาชา : ศกษาเฉพาะคดความผดตอชวต” (วทยานพนธปรญญาศลปศาสตร มหาบณฑต สาขาวชาการบรหารงานยตธรรม คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557), หนา 5



อกดวย น ามาสประเดนเรองความมประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมโดยเฉพาะในชวงของการพจารณาคดข นมาสการวพากษจากหลายหนวยงาน เพราะประเดนดงกลาวมความทาทาย อยมากพอสมควรแมกระทงงานวจยกระทรวงยตธรรม สหราชอาณาจกร (2016)6 เองกไดตอกย าตอความทาทายทจะเกดขนจากการทจะมการปรบปรงประสทธภาพของระบบยตธรรมทางอาญานเชนกน ส าหรบประเทศไทยไดมความพยายามทจะปฏรปกระบวนการยตธรรมเรอยมา เพราะเลงเหนถงปญหาทมมาอยางยาวนาน ทงหนวยงานภาครฐเอง แวดวงนกวชาการหรอภาคเอกชนเพอหวงทจะพฒนาประสทธภาพของระบบทงกระบวนการ ผลจงท าใหมงานวจยและวทยานพนธทถกผลตออกมาอยางตอเนองเปนจ านวนมาก ซงทงหมดนจะมคณปการอยางยงหากผลงานเหลานถกหยบยกไปใชไดจรงเชงนโยบาย อาทงานวจยของสมเกยรต ตงกจวานชย และคณะ (2554)7 ภายใตสถาบนวจยเพอพฒนาประเทศไทย หรอ TDRI ศกษาเกยวกบการเพมประสทธภาพในกระบวนการยตธรรม ผลการศกษาพบวากระบวนการยตธรรมของไทยมปญหาหลายประการ สมเกยรตฯ และคณะผวจยไดอาศยกรอบทฤษฎการบรณาการของมตทางนตศาสตรและเศรษฐศาสตรเพอวเคราะห อธบายตลอดจนพฒนาทางเลอกในการเพมประสทธภาพในกระบวนการยตธรรมทางอาญา และปญหาทส าคญทหยบยกขนมานนประเดนหนง กคอปญหาในการน าคดเขาสกระบวนการยตธรรมมากจนเกนควร ท าใหระบบการกลนกรองไมมประสทธภาพ จนน าไปสการพจารณาคดทมความลาชาในทสด ซงแนนอนวาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ ในป พ.ศ. 2530 เปนอกคดหนงทเปนหลกฐานทแสดงใหเหนถงกระบวนการยตธรรมทลาชา

ดวยสาเหตน ผศกษาจงเกดความสนใจทจะศกษาวากระบวนการยตธรรมทลาชาในคดเครองราชอสรยาภรณเกดจากปญหาและอปสรรคใด โดยจะศกษาเนนไปทขนตอนในกระบวนการพจารณา ในชนศาลเปนส าคญ

วตถประสงคของการศกษา บทความนมวตถประสงคในการศกษาความเปนมาของคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ ทสงผลกระทบใหเกดความลาชาของกระบวนการในการพจารณาคด วเคราะหถงปญหา อปสรรค ตลอดจนผลกระทบทเกดจากความลาชาของกระบวนการยตธรรม โดยเนนการศกษาเฉพาะขนตอนการพจารณาคด

วธวทยาในการศกษา ในการศกษาเรองปญหาการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชา กรณศกษาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2530 นเปนการศกษาโดยอาศยจดยนของกระบวนทศนเชงคณภาพ (Quantiative Approch) โดยอาศยเทคนคในการด าเนนการโดยการสมภาษณเชงลก ( indept interview) จากบคคลทมความเกยวของกบคดโดยตรงคอเจาทหนาทกองประกาศต (ปจจบนเปลยนชอเปนส านกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ) จ านวน 2 ราย ท าใหขอมลทไดมความนาเชอถอมากพอสมควร เพราะทง 2 ราย ไดใหขอมลทเปนไปในทศทางเดยวกน กอปรกบผศกษาไดคนควาเอกสารเพมเตมจากงานวชาการตาง ๆ โดยเฉพาะงานทไดสะทอนถงการใชเทคนคการวจยแบบเรองเลา (narrative approach) ซงวธวทยาแบบดงกลาวน จะเปนเรองเลาเกยวกบประสบการณชวต การทผเลาน าประสบการณของตนมาเลานน ท าใหผเลามอ านาจในการตอรอง เนองจากความเชอทวา การเลาเรองของตนเอง ไมมใครรดไปกวาผเลา เรองเลายงเปนสงทอยในชวตประจ าวนทเราไดปฏบตในทกวน การเลาเรองผเลาถอเปนองคประธานทไมสามารถแยกอารมณ ความรสก ทศนคตจากสงทเลา เรองเลาถกประกอบสรางจากมตของเวลา ภมศาสตร การเมอง วฒนธรรม และสงคม ซงสงเหลานกอใหเกดรปแบบของการเลาเรองทแตกตางกนออกไป จากนนเมอไดขอมลแลวผศกษาไดน ามาวเคราะหอกครงหนงประกอบการสมภาษณเชงลก ( indept interview) นกวชาการผทรงคณวฒทมความเชยวชาญดานอาชญาวทยาและกระบวนการยตธรรม จ านวน 4 ราย ไดแก 1) 6 Ministry of Justice, Efficiency in the criminal justice system, Ministry of Justice: Nation Audit office,2016.P 9. 7 สมเกยรต ตงกจวานชย และคณะ, ทางเลอกในการเพมประสทธภาพในกระบวนการยตธรรมทางอาญา, (กรงเทพ ฯ : สถาบนวจยเพอพฒนา ประเทศไทย,2554)



ศาสตราจารยพเศษ กลพล พลวน 2) รองศาสตราจารย ดร.จฑารตน เอออ านวย 3) ผชวยศาสตราจารย ดร.สมนทพย จตสวาง และ 4) ผชวยศาสตราจารย ดร.ปยะพร ตนณกล ววฒนาการและความเปนมาของคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ พ.ศ. 2530 ส าหรบอาชญากรรมประเภทคอปกขาวทไมมใครคาดคดวาจะเกดขนจนกลายเปนคดความในกระบวนการยตธรรม ทมการตดสนทยาวนานกวา 25 ปน เกดขนเมอส านกพมพไดรบแจงเบาะแสจากแหลงขาวและกลายเปนจดเรมตนใหคณะท างานคนหาสบเสาะหาขอมล จนมนใจในขอมลระดบหนงจงไดพาดหวขาวทนทวา “แฉแกงปลอมหลกฐานตมเปรมขอเครองราช ฯ” ฉบบลงวนท 29 ธนวาคม พ.ศ. 2529 8 จากการเดนหนาคนหาขอเทจจรงเรองดงกลาวมาอยางตอเนองนน จนพบหลกฐานคอมการปลอมใบอนโมทนาบตรของทางวดขนมาจากกระทรวงศกษาธการ ซงหลงจากการตรวจสอบแลวพบวาตวเลขเงนบรจาคของผบรจาคนนเกนไปจากความเปนจรง หรอมการเตมตวเลขจากหลกพนเปนหลกลาน โดยบางรายไมมการบรจาคตามทกลาวอางแตอยางใด ทงนส านกพมพไดน าเสนอขาวตดตอกนทกวนเปนเวลากวา 2 เดอนเตม ประกอบกบหลกฐานทชดเจนและรายงานขาวการปฏบต การกวาดลางของพนกงานสอบสวน สามารถชถงแหลงทด าเนนการของวดกวา 10 วด มลนธตาง ๆ บคคลในกระทรวงศกษาธการ ท าเนยบรฐบาลทด าเนนการอยางสลบซบซอน สงทพบคอหลกฐานการทจรตทเกดขนของขบวนการปลอมแปลงเอกสารเพอเสนอขอเครองราชอสรยาภรณ ซงส านกพมพไดสรปรายละเอยดของความผดทเกดขน ไดดงน 9 1. มการเตมตวเลขลงในใบอนโมทนาบตร และการออกใบประกาศเกยรตคณจาก ใบอนโมทนาบตรท ไมมการบรจาคใด ๆ ซงออกโดยกระทรวงศกษาธการ ทสวนมากจะเปนนกธรกจและพอคา 2. การสอดไสรายชอบคคลสงไปยงส านกเลขาธการคณะรฐมนตรเพอเสนอขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ 3. การปลอมแปลงเอกสารใบก ากบเครองอสรยาภรณ ซงมการปลอมดวงตราพระราชลญจกรพระปรมาภไธยของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว 4. ลายเซนปลอมของผทด ารงต าแหนงนายกรฐมนตร ในขณะนน 5. การปลอมแปลงราชกจจานเบกษา รวมทงเอกสารจากธนาคารพาณชย

ทงน ขบวนการทจรตขางตนนนบไดวาอยมาอยางยาวนานและขาดการตรวจสอบจากเจาหนาทกระทรวงศกษาธการอยางรอบคอบ จนทายทสดจงมการด าเนนคดตามกฎหมาย และสงผลใหรายชอผขอเครองราชอสรยาภรณ ป พ.ศ. 2529 - 2530 ถกตกลบ ซงรายชอทขอโดยสวนมากมวงเงนบรจาคอนเปนสาธารณกศลสงถง 6 ลานบาทเพอแลกกบตรตาภรณชางเผอก 3 ลานบาท เพอแลกกบ ตรตาภรณมงกฎไทย และประมาณ 1 ลานบาท เพอแลกกบจตรถาภรณชางเผอก ขบวนการทจรตนมไดมเพยงขาราชการทมต าแหนงหนาทในราชการเทานน ยงเกยวโยงไปสวงการพระสงฆผด ารงต าแหนงพระราชาคณะ ผชวย เจาอาวาสวดเทพศรนทราวาส ราชวรวหาร (ในขณะนน) ไดรบหนาทเปนผดแลมลนธนวมราชานสรณ ตองถกด าเนนคดและตองลาสกขาบทเพอเขาสกระบวนการยตธรรมตอไป โดยอยการโจทก ยนฟองคดเมอวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2531 ฟองจ าเลยท 1 นายผาสก ขาวผอง หรอพระราชปญญาโกศล หรอ เจาคณอดม อดตผชวยเจาอาวาสวดเทพศรนทราวาส (เสยชวตแลว), จ าเลยท 2 นายอ าไพ แกวพงษ ผใกลชดเจาคณอดม (เสยชวตแลว), จ าเลยท 3 นายสนต สวนแกว อดตพนกงานธนาคารกรงเทพ ลกศษยใกลชดของเจาคณอดม (เสยชวตแลว),จ าเลยท 4 นายอรณ เพชรรตน, จ าเลยท 5 นายมนตร จ านง ครโรงเรยนนวมนราชานสรณ จงหวดนครนายก, จ าเลยท 6 น.ส.เฉลมศร อทรพย (เสยชวตแลว), จ าเลยท 7 นายสมย กาจด ลกศษยใกลชดเจาคณอดม (เสยชวต

8 หนงสอพมพมตชนออนไลน, ยอนรอย ปฐมบทขาวเจาะ "มาเฟยเครองราชฯ" โทษจ าคก 2 พนป เบองหลงเกยรตยศมอาชญากรรม” [ออนไลน],6 เมษายน 2559. แหลงทมา http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1290150611. 9 เรองเดยวกน.



แลว), จ าเลยท 8 น.ส.พทยา พมพสอาด อดตพนกงานธนาคารกรงเทพ ฯ , จ าเลยท 9 นายอาร ศาสตรสาระ อดตขาราชการพลเรอน ชวยงานปลดกระทรวงศกษาธการ, จ าเลยท 10 นายพภพ บญดเรก อดตขาราชการพลเรอน ชวยงานปลดกระทรวงศกษาธการ, จ าเลยท 11 นายเมธ บรสทธ อดตขาราชการพลเรอนประจ าในส านกงานเลขาธการส านกนายกรฐมนตร (เสยชวตแลว), จ าเลยท 12 นายสรเดช เตชะคปต (เสยชวตแลว) , จ าเลยท 13 นายไพบลย ทองมตร อดตปลดส านกนายกรฐมนตร (เสยชวตแลว), จ าเลยท 14 นางชมยภร แสงกระจาง อดตขาราชการพลเรอนประจ าส านกงานเลขาธการส านกนายกรฐมนตร, จ าเลยท 15 นายขนทอง ภผวเดอน อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ (เสยชวตแลว) และ จ าเลยท 16 นายวโรจน ชาทอง อดตศกษานเทศก 6 กรมสามญศกษา ในความผดฐานรวมกนเปนเจาพนกงานใชอ านาจในต าแหนงโดยมชอบ จงใจใหบคคลมอบทรพยสน, ผใดเปนเจาพนกงานมหนาทท าเอกสาร กระท าการกรอกขอความอนเปนเทจ, รวมกนเปนเจาพนกงานเรยก รบ หรอยอมจะรบ ทรพยสนเพอกระท าการในต าแหนงโดยมชอบ , รวมกนปลอมดวงตราของทบวงการเมอง องคการสาธารณะ หรอของเจาพนกงาน และรวมกนปลอมเอกสารราชการ ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 148, 149, 162, 251 และ 265 จากกรณระหวางป 2522-2529 จ าเลยท 1 กบพวกรวมกนปลอมแปลงเอกสารใบอนโมทนาบตรทรบเงนบรจาคจากประชาชนทพวกจ าเลยไดจงใจใหบรจาคทรพยสนเพอยนเอกสารตอกระทรวงศกษาธการขอพระราชทานเครองราชอสรยาภรณซงศาลชนตนไดมค าพพากษาเมอวนท 27 เมษายน พ.ศ. 2548 วา จ าเลยท 4, 5, 8, 9 มความผดฐานเปนเจาพนกงาน ซงใชต าแหนงโดยมชอบจงใจใหผอนมอบทรพยสน เพอประโยชนแกตนเองและผอน มาตรา 148 และกระท าการเปนการชวยเหลอใหความสะดวกแกผกระท าผด ตามมาตรา 86 ใหจ าคกจ าเลยท 4 จ านวน 113 กระทง ๆ ละ 10 ป รวมจ าคก 1,130 ป จ าเลยท 5 จ านวน 117 กระทง ๆ ละ 10 ป รวมจ าคก 1,170 ป จ าเลยท 8 จ านวน 192 กระทง ๆ ละ 10 ป รวมจ าคก 1,920 ป จ าคกจ าเลยท 9 กระท าผด มาตรา 149 จ านวน 98 กระทง ๆ 15 ป และมาตรา 148 ประกอบ มาตรา 86 อก 1 กระทง เปนเวลา 10 ป รวมจ าคก 2,660 ป และจ าคกจ าเลยท 11 จ าเลยท 11 กระท าความผด มาตรา 149 จ านวน 98 กระทง ๆ ละ 15 ป และมาตรา 148 ประกอบ มาตรา 86 อก 1 กระทง เปน 10 ป รวมจ าคก 1,480 ป แตเมอรวมโทษจ าเลยท 4, 5, 8, 9 และ 11 ทกกระทงความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 91 (3) แลว ใหจ าคกจ าเลยไวคนละ 50 ป สวนจ าเลยท 10, 14 และ 16 ไมมน าหนกเพยงพอวากระท าผดตามฟอง ศาลจงยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย พพากษายกฟอง และใหรบของกลางตามบญชทรพยของกลาง สวนจ าเลยท 1, 2, 3, 6, 7, 12, 13 และ 15 ศาลมค าสงใหจ าหนายคดออกจากสารบบ เนองจากจ าเลยเสยชวตแลว ตอมาโจทกและจ าเลยยนอทธรณ ขณะทจ าเลยท 11 เสยชวตไปแลวระหวางอทธรณเมอป พ.ศ. 2550 ทงน ศาลอทธรณตรวจส านวนประชมกนแลวเหนวา จ าเลยท 4, 5 มความผดจรงตามฟอง ขณะทอทธรณของอยการโจทกบางขอฟงขน จงพพากษาแกเพมโทษจ าคกนายอรณ เพชรรตน (จ าเลยท 4)จากเดมทศาลชนตนพพากษาจ าคก 1,130 ป เปนเวลา 2,234 ป นายมนตร จ านง ครโรงเรยนนวมนราชานสรณ จงหวดนครนายก (จ าเลยท 5) จาก 1,170 ป เปน 2,180 ป สวนอทธรณของ นายอาร ศาสตรสาระ อดตขาราชการพลเรอน ชวยงานปลดกระทรวงศกษาธการ (จ าเลยท 9) ฟงขนบางสวน จงพพากษาแก ยกฟอง มาตรา 148 แตใหจ าเลยท 9 กระท าผด มาตรา 149 จ านวน 98 กระทง เปนเวลา 1,470 ป แตเมอรวมโทษ จ าเลยท 4, 5, 9 ทกกระทงความผดตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 91 (3) แลว ใหจ าคกจ าเลยไวคนละ 50 ป สวนจ าเลยท 8 และ 11 พพากษายนตามชนตนทใหจ าคก น.ส.พทยา พมพสอาด อดตพนกงานธนาคารกรงเทพ (จ าเลยท 8) เปนเวลา 1,920 ป และ นายเมธ บรสทธ อดตขาราชการพลเรอนประจ าในส านกงานเลขาธการส านกนายกรฐมนตร (จ าเลยท 11) เปนเวลา 1,480 ป และพพากษายนยกฟองนายพภพ บญดเรก อดตขาราชการพลเรอน ชวยงานปลดกระทรวงศกษาธการ (จ าเลยท 10), นางชมยภร แสงกระจาง อดตขาราชการพลเรอนประจ าส านกงานเลขาธการส านกนายกรฐมนตร (จ าเลยท 14) และ นายวโรจน ชาทอง อดตศกษานเทศก 6 กรมสามญศกษา (จ าเลยท 16) 10

10 หนงสอพมพผจดการออนไลน, “อทธรณยนคก 50 ป ลกศษยอดตเจาคณอดมปลอมขอเครองราชฯ”[ออนไลน], 6 เมษายน 2559. แหลงทมา

http://mgr.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9530000163331&CommentReferID=17590906&CommentReferNo= 29&TabID=1&.



อยางไรกตาม เมอนบรวมระยะเวลาจากวนทอยการโจทกยนฟองคดตอศาลเมอเดอน สงหาคม 2531 จนกระทงถงวนทศาลอานค าพพากษาศาลอทธรณ เมอเดอน พฤศจกายน 2553 เทากบวาคดนไดใชระยะเวลาในกระบวนการยตธรรมไปแลวถงกวา 20 ป ตอมาโจทกและจ าเลยท 8-9 ไดยนฎกา ศาลฎกาตรวจส านวนประชมปรกษาหารอกนแลว คดมประเดนตองวนจฉยตามฎกาของจ าเลยท 8 วาไดรวมสนบสนนจ าเลยท 1 ซงเปนเจาพนกงานกระท าผดตามมาตรา 148 วาผใดเปนเจาพนกงาน ใชอ านาจในต าแหนงโดยมชอบ เพอใหบคคลใดมอบให หรอหามาให ซงทรพยสนหรอประโยชนแกตนเองหรอไม เหนวากรณทจะเปนความผดตามมาตรา 148 นนจะตองไดความวาผนนเปนเจาพนกงานมอ านาจหนาทและใชอ านาจหนาทในต าแหนงเพอประโยชนตนเองหรอผอน แตหากผนนใชอ านาจขณะทไมไดอยในต าแหนงกไมอาจเปนความผด ซงชนพจารณาไดความจากพระเถระชนผใหญวา ขณะทจ าเลยท 1 เปนผชวยเจาอาวาสไดมอบหมายหนาทใหดแลในสวนของเมรและสสานหลวงไมไดดแลในสวนของการยนค าขอเครองราชอสรยาภรณ จงยงฟงไมไดวาจ าเลยท 8 ไปรวมสนบสนนไปรวมกระท าผดดงกลาว สวนจ าเลยท 9 ไดความวา คดนโจทกระบพยานบคคลไว 508 ปาก แตสามารถน าพยานเขาสบไดเพยงบางสวน ซงกลมพยานในนน 17 คน แมจะใหการถงจ าเลยท 9 แตกไมยนยนไดวาเหนจ าเลยเรยกรบเงน สวนพยานสองปากทโจทกน าสบอางวารเหนจ าเลยท 9 รบและสงมอบเชคเงนใหกบจ าเลยท 1 นนพยานดงกลาวกเปนผรวมกระท าผดทเจาพนกงานไดรวมกนไวเปนพยานซงมน าหนกรบฟงไดนอย พยานหลกฐานโจทกทน าสบยงมความสงสยตามสมควรวาจ าเลยท 9 กระท าผดตามฟองหรอไมจงยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลยทศาลชนตนพพากษาจ าคกจ าเลย 8-9 สงสดตามกฎหมายเปนเวลา 50 ปศาลฎกาไมเหนพองดวยพพากษายกฟอง11 ปญหา และอปสรรค ของการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชา วาทกรรมเรอง “ปญหาความลาชาของกระบวนการยตธรรม” ถกหยบยกขนมาเปนประเดนถกเถยงส าคญในกระบวนการยตธรรมไทยไดระยะหนงแลว จนดเหมอนวาถงเวลาแลวทภาครฐเองตองมาจดการและหาวธกบประเดนดงกลาวอยางจรงจง เพราะนนหมายรวมถงความมประสทธภาพของการบรหารจดการงานของภาครฐเองดวย หาใชเพยงแคออกนโยบายสาธารณะเพอน ามาแถลงตอสภาในวนกอนเขามาบรหารประเทศเทานน ความลาชาของกระบวนการยตธรรมจงกลายเปนปมปญหาหนงทคอยทาทายความมประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยอยเทากบวาความนาเชอถอ ประสทธภาพ ตลอดจนคณภาพของกระบวนการยตธรรมเปนหวใจส าคญของรฐทมความเปนประชาธปไตย และเปนองคประกอบส าคญของความเปนธรรมในสงคม ซงสงเหลาน จฑารตน เอออ านวย (2556) 12 มองวาสามารถประเมนไดจากการวดผลผลตทกระบวนการยตธรรมผลตขน หรอจดใหมขนโดยแตละภาคสวนตองมตวชวดความส าเ รจในเชงประสทธภาพ อาท ความทวถง ความถกตอง ความสะดวก รวดเรว และประหยด ทงนสถาบนเพอการยตธรรมแหงประเทศไทย (TIJ.) จงพยายามศกษาเปรยบเทยบขอมลและพยายามพฒนาตวชวดตาง ๆ ในกระบวนการยตธรรมโดยมเปาหมายเพอเสรมสรางศกยภาพของหนวยงานในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทงระบบตอไป เพราะเทาทผานเราหวงจะใหกระบวนการยตธรรมไทยมประสทธภาพแตยงไมเคยนยามจนเปนทยอมรบกนวากระบวนการยตธรรมทมประสทธภาพเปนอยางไรกนแน 13 อยางไรกตาม บทความนไดน าคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ ทเกดขนในป พ.ศ. 2530 มาวเคราะหและมองถงปญหา อปสรรคตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยงในชวงการพจารณาคดในชนศาล โดยอาศยตวชวดของสถาบน TIJ. ทมองวาประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมจะเกดขนได ตวชวดหนงทเกยวของกบศาลคอ ความลาชาในการด าเนนคด รวมถงตวชวดผลผลตของการด าเนนงานดานตลาการ และระยะเวลาทใชในการด าเนนคดจนแลวเสรจ สอดคลองกบงานวจยของ 11 หนงสอพมพผจดการออนไลน, “ศาลฎกายกฟอง “อดต พนง.แบงก-ขรก.ก.ศกษาฯ” คดประวตศาสตรทจรตเครองราชฯ”[ออนไลน], 6 เมษายน 2559. แหลงทมา http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9560000071378. 12 จฑารตน เอออ านวย, ระบบยตธรรมและยตธรรมทางเลอก : แนวการวเคราะหเชงสงคมศาสตร, หนา 45. 13 กตตพงษ กตยารกษ และคณะ, แนวทางการจดท าและการใช ตวชวดดานกระบวนการยตธรรมทางอาญา, (กรงเทพ ฯ: สถาบนเพอการยตธรรมแหง ประเทศไทย, 2558). หนา 7.



สามารถ อาจณรงค (2551)14 ทไดศกษาเรองการปองกนการพจารณาคดลาชา ซงผลการศกษาไดสรปอยางชดเจนวาการพจารณาคดของศาลจะมความลาชาหรอไมนน ตวบงชทส าคญทสดกคอระยะเวลานบแตวนทยนฟองจนถงวนทศาลตดสนคด นนเอง สะทอนใหเหนวาเมอความมประสทธภาพในกระบวนการยตธรรมถกน าไปผกโยงกบระยะเวลาในการพจารณาคดแลว คดทจรตเครองราชอสรยาภรณจงยอมเปนรปธรรมทชดเจนทสด และคงไมมากไปทจะสรปถงความไรประสทธภาพของกระบวนการยตธรรมทกอใหเกดเสยงวพากษวจารณในทางลบตอศาล เพราะระยะเวลาตงแตคดนขนสศาลนน ใชเวลาไปทงสนประมาณ 25 ปซงถอวากนระยะเวลายาวนานมาก ซงไมเพยงท าใหผลภาครฐเกดความสญเสยทรพยากรไปโดยเปลาประโยชนแลว ยงสงผลกระทบโดยตรงตอสทธของผตองหา หรอจ าเลยทไดรบการคมขงระหวางด าเนนคดท าใหตองเสยอสรภาพ ชวตครอบครว และสญเสยโอกาสตาง ๆ มากมาย รวมทงยงท าใหบคคลนนตองมรอยมลทนตดตวเปนตราบาปเมอกลบสสงคม ทงทยงไมพพากษาวาไดกระท าผดจรงหรอไม และหากภายหลงมค าพพากษาวาจ าเลยมไดกระท าผด แตจ าเลยไดรบผลรายในระหวางนนแลวยอมเทากบเปนการลงโทษผบรสทธ และในสวนของผเสยหายนนยงท าใหการแกไขเยยวยาไมทนตอความเสยหายทนบจะทวขนอกดวย ตลอดจนยงท าใหคความตองเสยคาใชจายขณะด าเนนการตอสคดจ านวนมาก15 งานเลาเรอง (Narrative) จากจ าเลยทถกเรยบเรยงขนใหมโดยชมยภร แสงกระจาง (2557) 16 สะทอนปญหาไดเปนอยางดเพราะหลงจากจ าเลยตองเขาสกระบวนการพจารณาคดกไดเรมบนทกและรวบรวมขอมลเรองเลาโดยใชการเขยน (Writing narrative) อยางจรงจง ไปพรอมกบการตอสคด โดยน าประสบการณมาเลานนท าใหผเลามอ านาจในการตอรอง เนองจากความเชอทวา การเลาเรองของตนเอง ไมมใครรดไปกวาผเลา แตทงนงานชนนทเรยบเรยงโดย ชมยภร ฯ ไดใชความระมดระวงเปนอยางยงกลาวคอเพอเปนการปองกนการละเมดอ านาจศาลจงมการเปลยนชอคด และชอตวผด าเนนเรองใหมทงหมดเนองจากขณะนนศาลยงมไดมค าพพากษาจากศาลฎกา แตยงคงด าเนนเรองราวไปตามครรลองของการเผชญหนาระหวางศาลกบประชาชนทตกเปนผตองหาในคด ท าใหยงพอทจะเหนรองรอยของการด าเนนคดทเปนปญหา และอปสรรคทท าใหกระบวนการด าเนนไปอยางลาชาอยพอสมควร กอปรกบการลงพนทสมภาษณเชงลกของผศกษาจากผบรหารทานหนงของส านกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ อดตเปนเจาหนาทในกองประกาศตและเปนพยานในคดนดวย ท าใหมรายละเอยดสามารถสรปได ดงน 1. ปญหาในดานการใชดลยพนจในการเลอนพจารณาคด โจทกและจ าเลยสามารถรองตอศาลขอเลอนคดได โดยอางเหตผลอนสมควร สวนการจะใหเลอนคดหรอไมนนเปนดลยพนจของศาล ซงศาลมกจะอนญาตตามทคความขออยเสมอ หากมเหตผลสมควร เชน เจบปวย เปนตน กรณคดทจรตเครองราชอสรยาภรณถอเปนคดอาญาโดยตองมการกระท าการสบตอหนาพยานและจ าเลยจะตองอยครบจงจะสบพยานได งานของชมยภร แสงกระจางระบไววา “หากขาดใครสกคนหนง กจะตองกลบกนหมด” 17 ซงจากจ านวนจ าเลยทงหมดนนมบคคลทมอายทแตกตางกนไป ผทอายมากสวนใหญยอมมอาการเจบปวยและลาปวยอยเสมอ และเมอจ าเลยคนใดคนหนงขาดหายไปกจะสงผลใหตองนดพจารณาใหมทงหมด และการสบพยานตองยดยาวออกไปเปนผลใหตองใชระยะเวลาในการพจารณาคดนานโดยไมสมควร 2. ปญหาจากตวพยานในคด เปนททราบกนดวาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณนมพยานทตองสบจ านวนทงสนกวา 500 ปาก และถอเปนสาเหตทส าคญในการท าใหเกดความลาชาในกระบวนการพจารณาเพราะถอวามจ านวนมาก ท าใหตองมการนดพจารณาอยางตอเนองและมจ านวนหลายครง จากการสมภาษณอดตเจาหนาทกองประกาศตระบวาในชวงแรกของการพจารณาคดจะมการเรยกพยานจากทกภาคสวนทงพยานโจทกและพยานจ าเลยมาจนเกอบครบ ท าใหตองเตรยมสถานทไวรบรองเปนจ านวนมาก

14 สามารถ อาจณรงค, การปองกนการพจารณาคดลาชา ”[ออนไลน],14 เมษายน 2559. แหลงทมา http://www.library.coj.go.th/indexjrp.php?search=&&ptype=&&page=32 15 เนตรชฏ พานช, “ปญหาและอปสรรคทท าใหกระบวนการยตธรรมลาชา : ศกษาเฉพาะคดความผดตอชวต” หนา 2 16 ชมยภร แสงกระจาง, หยาดน าคางพนป เขยนดวยชวต : เรยนรทกขดวยธรรม, (กรงเทพ ฯ :ส านกพมพคมบาง,2557) 17 เรองเดยวกน,หนา 34.



และท าใหศาลตองใชหองพจารณาคดขนาดใหญตามไปดวย แตเมอถงเวลาพจารณาคดกลบสบพยานไดครงละคนหรอสองคนเทานน ท าใหพยานตองไปศาลกนบอยครง18 สอดคลองกบงานเขยนของชมยภร แสงกระจางไดตอกย าตอกรณการน าพยาน มาสบในแตละครงจะสามารถสบไดเพยงครงละคนหรอสองคนเทานน และในบางครงคนหนงอาจตองสบไปสองหรอสามครง กเปนได19 ซงแนนอนเปนผลใหระยะเวลาในการน าสบขยายออกไปอยางไมมก าหนด และทส าคญท าใหพยานทมไดสบ ตองเสยเวลาในการมาศาลบอยอกดวย จนกระทงเมอระยะเวลาเรมยาวนานออกไปเปนสบป สงทตามมากคอการน าตว พยานแตละคนมาขนศาลอกครงยอมกลายเปนปญหา ซงแนนอนวาพยานบางคนเสยชวต บางคนมอายมากขน ท าใหศาล มความยากล าบากอยางยงในการสบพยาน ในงานเขยนของชมยภร แสงกระจาง ไดยกตวอยางไวตอนหนงวา “พยาน พยายามยนยนยศและสถานะของเขา แตเรากฟงเปนเสยงขนจมกและไรค าตอค า พยายามบรภาษภาษาของตนเอง บรภาษทนาย และบรภาษชวตเสยงดงลน ถาหากถอยค าของเขาชดเจนกจะฟงดหยาบคายมาก แตในเมอเขาบรภาษออกมาภายใตเงอนไข ของสงขาร มนจงเรยกรอยยมจากคนทงหองไดไมเวนแมแตผพพากษา”20 กระนนนอกจากสงขารทชราภาพแลว แนนอนวาความทรงจ าของพยานบคคลอาจลมเลอนไปบางแลวไมมากกนอยตามไปดวย ถามพยานเอกสารกยอมอาจสญเสยหายไประหวางนน น ามาซงท าใหการตดสนคดเปนไปอยางไมเปนธรรมไดในทสด 3. ปญหาดานขอกฎหมาย และวธการพจารณาความ นอกจากปญหาทคนพบในเรองกรณการมพยานเปนจ านวนมาก ท าใหการพจารณาคดทจรตเครองราชอสรยาภรณตองลาชาออกไปแลวนน อกสาเหตทกลพล พลวน (2559) 21 มองวาเปนปญหาทสงผลถงความลาชาไมตางกนคอ การทไมมการปรากฏวามบทกฎหมายมาตราใดบงคบหรอก าหนดกรอบระยะเวลาใหแกศาลวาตองด าเนนการพจารณาพพากษาคดใหเสรจสนไปภายในก าหนดเวลาเทาใด ซงกฎหมายเปดโอกาสใหศาลใชดลพนจในกระบวนการพจารณาไดอยางเปดกวาง ซงในประเดนนไมเพยงเปนปญหาเฉพาะในกรณคดทจรตเครองราชอสรยาภรณเทานน งานวจยของศศวมล ชวยด ารงคและคณะ (2556) 22 ไดศกษาและระบถงปญหา อปสรรคในกระบวนการพจารณาคดของศาลอาญาในศาลจงหวดสงขลา กประสบปญหาในเรองการทไมมกฎหมาย หรอค าสง หรอแมกระทงระเบยบใด ๆ ทจะมาเปนตวก าหนดวาคดอาญาจะตองด าเนนการใหเสรจภายในระยะเวลาเทาใด ซงประเดนนจงกลายเปนประเดนททกศาลประสบปญหา และสงผลกระทบในเชงลบตอภาพลกษณของกระบวนการยตธรรมโดยเฉพาะอยางยงกบศาลเอง หากศาลไมรบเรงหานวตกรรม หรอมาตรการทางเลอกอนใดมาแกปญหานใหหมดไป 4. ปญหาดานบคลากรในกระบวนการยตธรรม ปญหาทเปนสาเหตหนงทท าใหคดทจรตเครองราชอสรยาภรณตองลาชาออกไปนนคอปญหาทเกยวกบตวบคลากรในกระบวนการยตธรรม ซงสามารถสรปเปนประเดนยอยได ดงตอไป 4.1 ขาราชการตลาการและขาราชการธรการทมปรมาณไมสมดลกบปรมาณงานทมอยจร ง ท าใหขาราชการเหลานนท างานหนกกวาทควร ทานผพพากษาแตละคนตองรบส านวนคดมาพจารณาเกนกวา 2 เรอง และถาคดมความซบซอนแลวยงท าใหขาราชการตลาการตองใชเวลาพจารณาอยางถองแทยงขน ส าหรบคดทจรตเครองราชอสรยาภรณนน ในงานเขยนของชมยภร แสงกระจางไดอธบายถงปรมาณงานของผพพากษากบอตราก าลงไมสมดลกนอยางเหนไดชด กลาวคอเมอถงเวลาทตองไปขนศาล ผพพากษาเจาของส านวนจะพจารณาคดอนอยยงไมเสรจ ท าใหประเดนเรองของเวลา สงผลกระทบมายงการพจารณาคดทจรตเครองราชฯ ทายทสดกตองนดพจารณาใหมในคราวถดไปโดยปรยาย ประเดนน จงกลายเปนปญหาทเคลอนตวมาจนกระทงถงคดตาง ๆ ในปจจบนดวย ปรากฏในงานวจยมากมายทกลาวถง อาทงานของ 18 สมภาษณ นายก. (นามสมมต),อดตเจาหนาทกองประกาศต ,12 เมษายน 2559. 19 ชมยภร แสงกระจาง, หยาดน าคางพนป เขยนดวยชวต : เรยนรทกขดวยธรรม, หนา 34. 20 เรองเดยวกน,หนา 270 - 271. 21 สมภาษณ, นายกลพล พลวน,ศาสตราจารยพเศษ ,1 เมษายน 2559. 22 ศศวมล ชวยด ารงคและคณะ, “สาเหตความลาชาในการด าเนนคดอาญาของศาลยตธรรมภายในจงหวดสงขลา” (งานวจย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ, 2556),หนา 82.



ไกรฤกษ เกษมสนต (ม.ป.ป.) อางถงในงานวจยของเนตรชฏ พานช (2557) 23 ไดตอกย าถงสาเหตแหงความลาชาของคด วามอยดวยกน 5 ประการ หนงในนนคอการขาดแคลนตลาการ เพราะผพพากษาตองรบภาระในคดเกนกวา 2 เรอง กอปรกบคความตองเสยเวลารอคอยจนกวาศาลจะหยดพจารณาคดอกเรองหนงเสยกอนแลวจงจะพจารณาคดตอไป นอกจากนแลวซงเปนเหตการณปกตของระบบราชการทเมอถงเวลาทสมควรกจะตองมการโยกยายต าแหนง ขาราชการตลาการกเชนกนจ าเปนตองมการโยกยายต าแหนงอตราก าลงเพอความเหมาะสม เปนผลใหเมอเกดการเปลยนแปลงองคคณะผพพากษาทพจารณาคดใดคดหนง ผพพากษากจะตองมาศกษาคดใหมซงเปนสาเหตทท าใหตองใชระยะเวลาใหยาวนานออกไปอก งานเขยนของชมยภรฯ ตอนหนงไดสะทอนถงประเดนนไวอยางชดเจนวา“พวกทานออกนงบลลงกแลว ดฉนไมคลายความหวาดกลวลงไปเลย แมสกนด ถงแมคราวนทานเปลยนเปนผหญงดวยกตาม...” 24 4.2 การโยกยายของพนกงานอยการตามวถของราชการ กมประเดนมากพอสมควรเชนเดยวกบผพพากษา เปนผลใหคดทจรตเครองราชอสรยาภรณมการเปลยนพนกงานอยการไปหลายคน สอดคลองกบงานเขยนของชมยภร แสงกระจาง ทกลาวไววา “...อยการกดเหมอนวาเปลยนคนอกแลว เปนคนทเทาไรกไมไดจ า” 25 นนยอมแสดงใหเหนวาเมอพนกงานอยการใหมทตองมารบภาระตอ กจ าเปนตองใชเวลาในการศกษาคดอยางถองแทเสยกอน และนยอมเปนสาเหตตอความลาชาทเกดขน 4.3 ความจ าเปนในการตองอาศยพงพงผทมความรความเชยวชาญดานกฎหมายในการเขาสคด ในกระบวนการยตธรรม ทนายตองเขามาวาความแกตางใหแกคความไมวาจะเปนโจทกหรอจ าเลย โดยทจะใหค าปรกษาหรอด าเนนคดแทนประชาชน เพราะในกระบวนการยตธรรมจ าเปนตองใชภาษาเปนการเฉพาะตน ซงถาหากประชาชนโดยทวไปทไมรกฎหมายหรอไมคนเคยกบกระบวนการยตธรรมยอมไมสามารถใชไดอยางถกตอง กระบวนการจงผลกดนใหประชาชนตองอาศยบคคลทมความช านาญและรกฎหมายกระท าแทนซงจะมผลเทากบคความด าเนนการเอง โดยทนายเหลานกจะ คดคาบรการจากลกความ ซงในกรณคดทจรตเครองราชอสรยาภรณพบปญหาจากงานเขยนของ ชมยภร แสงกระจาง และสรางความลาชาในคดกคอ การทจ าเลยบางรายตองอาศยทนายอาสาเนองจากไมมเงนจางทนายฝมอด ซงด าเนนการสคดไปไดระยะหนงทนายอาสาเหลานนกถอนตว ท าใหตองอาศยทนายอาสาคนใหมเขามารบหนาทตอและตองอาศยเวลาในการศกษาคด และทส าคญทนายอาสามกจะเปนทนายมอใหม กลาวคอยงไมมความเชยวชาญมากนก ชมยภร ฯ ไดระบประเดนนไววา “ทนายใหมคานตอไปอก เสยงดงกอง ทกค าถามเตมไปดวยความมนใจ แตทกค าถามลวนแตเปนค าถามททนายจ าเลยคนกอนหนาซกคานไปหมดแลว” 26 ค าถามเหลานจงไมเกดประโยชนอะไรตอคดแมแตนอยกลบท าใหการด าเนนคดลาชาออกไปอก ทงนเมอเวลาลวงเลยผานไปนานราวกวา 20 ป ทนายยอมชราภาพ และทยอยเสยชวตตามกนไป กระนนหนงสอพมพไทยรฐไดสรปถงบคคลในกระบวนการยตธรรมทเกยวของกบคดทจรตนซงเกดจากความลาชาในการพจารณาคดทยาวนาน กลาวคอมการเปลยนตวพนกงานอยการไปหลายคน ผพพากษาเสยชวตไป 1 คน และทนายเสยชวตไป 4 คน 5. ปญหาดานเทคนค ปญหาเทคนคประการหนงทมผลกระทบท าใหคดทจรตเครองราชอสรยาภรณใชเวลาลาชาออกไปคอการทศาลมบลลงกพจารณาไมเพยงพอ กลาวคอศาลมกจะนดอานค าพพากษาคดอนกอนในหองเดยวกน ซงชมยภร ฯ บนทกไววามกจะตองรอใหศาลพจารณาคดอนกอนหนาอยเสมอแลวจงคอยพจารณาคดของตน

23 เนตรชฏ พานช, “ปญหาและอปสรรคทท าใหกระบวนการยตธรรมลาชา : ศกษาเฉพาะคดความผดตอชวต” หนา 101 - 102 24 ชมยภร แสงกระจาง, หยาดน าคางพนป เขยนดวยชวต : เรยนรทกขดวยธรรม, หนา 102. 25 เรองเดยวกน,หนา 103. 26 เรองเดยวกน,หนา 130.



ผลกระทบทเกดจากการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชาของคดทจรตเครองราชอสรยาภรณ ส าหรบคดทจรตเครองราชอสรยาภรณนยอมเปนทประจกษถงความบกพรองของกระบวนการยตธรรมของไทยรปแบบหนงนนคอการใชระยะเวลาในการตดสนคดทยาวนานกวา 25 ป หากประเมนผลงานในการอ านวยความยตธรรมแลวในแงประสทธภาพดานระยะเวลายอมแสดงใหเหนถงความไรประสทธภาพโดยสนเชง เพราะเวลาทลวงเลยไปเปนปจจยทสงผลกระทบตอการคนหาความจรง และ การวนจฉยทถกตองดวย สงทส าคญความลาชายอมจะชกน าใหเกดความเขาใจทคาดเคลอนตามมา กอใหเกดความไมบรสทธยตธรรม ผลกระทบไมเพยงสรางภาพลกษณทเปนไปในเชงลบของกระบวนการยตธรรมเทานน แตยงสงผลไปถงพลเมองดผดอยโอกาสจากรฐทเกดจากความผดพลาดในการตดสนคดความ รวมไปถงสงคมไทยทตงความคาดหวงใหกระบวนการยตธรรมมความบรสทธยตธรรมอยางแทจรงอกดวย ทงนผเขยนไดวเคราะหและขอยกตวอยางผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชาเปนหวขอยอย ดงน 1. ผลกระทบทเกดกบประชาชนผบรสทธทตกเปนเหยอของกระบวนการยตธรรม กลาวคอ เมอศาลพจารณาเหนวาคดนเปนคดทมความซบซอนจงตองอาศยระยะเวลาในการสบพยาน โดยเฉพาะในศาลชนตนทตองนงฟงขอเทจจรงและพยานหลกฐานจากคความแลวจงน ามาตดสนคดกวา 500 ปาก โดยไมมกลไกอนใดทจะเขามาเพมประสทธภาพและลดทอนระยะเวลาไดเลย ใชเวลาไปทงสนประมาณ 17 ป เมอศาลด าเนนการตามหลกการนประชาชนจงตองอยในกระบวนการยตธรรมทนานมาก ซงกอใหเกดความเสยหายกบผบรสทธอยางยง เกดการเสยโอกาสในการประกอบอาชพของตนตามความกาวหนาทตนพงจะไดรบ เสยอสรภาพ เสยชวตครอบครว อกทงผบรสทธเหลานยงถกสงคมตตราไปแลววาไดกระท าผดในขณะทศาลยงไมไดตดสน ท าใหการด าเนนชวตกลบไมปกตดงเดม ถงแมในปจจบนจะมกฎหมายชวยเหลอเยยวยาผเสยหายและจ าเลยในคดอาญา ซงเปนผลจากรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ทไดบญญตรบรองสทธในการไดรบความชวยเหลอจากรฐของบคคล ซงไดรบความเสยหายเนองจากการกระท าความผดอาญาของผอน โดยทตนมไดมสวนเกยวของกบการกระท าความผดและไมมโอกาสไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน รวมทงการรบรองสทธในการไดรบคาตอบแทนในกรณของบคคลตกเปนจ าเลยในคดอาญาและถกคมขงระหวางการพจารณาคด หากปรากฏตามค าพพากษาอนถงทสดในคดนน และปรากฏขอเทจจรงเปนทยตแลววาจ าเลยไมไดเปนผกระท าความผดหรอการกระท าของจ าเลยมไดเปนการกระท าความผด27 แตถงกระนนกตามผบรสทธเหลานนกไดสญเสยโอกาสตาง ๆ ไปมากมายแลว โดยในบางรายทไดรบผลรายในการพจารณาในศาลชนตนและยกฟองในเวลาตอมา ยอมหมายถงเปนการลงโทษผบรสทธไปแลว การเยยวยาจงไมใชค าตอบทดนกส าหรบกระบวนการยตธรรมกระแสหลก 2. ผลกระทบทเกดกบกระบวนการยตธรรม จะเหนไดวาปญหาการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชาน กอใหเกดผลกระทบตอศาลอยางหลกเลยงไมได กลาวคอกอใหเกดเสยงวพากษวจารณในทางลบตอศาล ถงแมวาศาลจะมเหตผลทางดานความยงยาก ความซบซอนของคดท าใหตองมการสบพยานอยางละเอยดถถวน และในบางครงมความจ าเปนตองเลอนคดออกไปกตาม เปนผลท าใหในปจจบนมการศกษาวจย และมงานวชาการเสนอแนวทางแกไขปญหาเกยวกบการด าเนนการคดในชนศาลไวอยางมากมาย อาทมการแกไขกระบวนการพจารณาคดเปนแบบตอเนอง ซงผลการปฏบตทออกมากเปนทนาพอใจและลดปรมาณคดทคงคางทอยในศาลไดเปนจ านวนมาก 3. ผลกระทบตอภาครฐ การพจารณาคดทมความลาชาในคดทจรตเครองราชอสรยาภรณน เมอคดอาศยระยะเวลาในการพจารณาอยางยาวนาน ศาลเองไมสามารถบรหารคดใหเสรจไปอยางรวดเรวได อกทงคดสามารถพจารณาไดถงศาลฎกา กอใหเกดการสญเสยทรพยากรทงทางดานบคลากรและงบประมาณในงานยตธรรมทางศาลมากไปโดยเปลาประโยชน ส าหรบประเดนของความลาชาในกระบวนการยตธรรมนเมอถกหยบยกขนมาเปนประเดนส าคญจนกระทงรฐบาลในปจจบนกยงถอวาเปนประเดน หรอ 27 หนงสอพมพผจดการออนไลน “รไวใชวา การเยยวยาเหยออาชญากรรม เผอวนนนเปนคณ”[ออนไลน],16 เมษายน 2559. แหลงทมา http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9520000028188.



Agenda ทควรรบเรงแกไขใหหมดไปไดแกประเดนคดรกศาล กอปรกบกระบวนการยตธรรมทลาชาไมทนสมย จนกระทงวาระแถลงผลงานของรฐบาล (พลเอกประยทธ จนทรโอชา) ในวาระครบ 1 ปรฐบาลไดมอบหมายใหรองนายกรฐมนตรทก ากบดแลดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรมไดชแจงถงนโยบายทเปนรปธรรมนนหมายถงวากระบวนนโยบายอยในขนปฏบตเรยบรอยแลวไดแก การออกกฎหมายตาง ๆ กวา 164 ฉบบ เชน กฎหมายทเกยวกบการโอนคดของศาลหนงไปอกศาลหนงได หรอแมกระทงปจจบนสามารถฟองคดเปนกลมไดแลวไมตองแยกเปนคด ๆ อกตอไป เปนตน หรอปญหาดานเทคนคตาง ๆ ในกระบวนการยตธรรม ทน าพามาสความลาชาอนไดแกการมหองพจารณาคดไมเพยงพอตอปรมาณคดทมมากขน กมการออกนโยบายทเปนรปเปนรางไดแกโครงการจดตงศาลในภมภาคและกรงเทพมหานคร อนจะท าใหประชาชนสามารถเขาถงการบรการไดอยางสะดวก รวดเรว เสยคาใชจายนอยทสด ศาลยตธรรมทเปดใหมมทงสน 12 แหง เชน ศาลจงหวดพระประแดง ศาลจงหวดปากชอง ศาลจงหวดกมภวาป เปนตน กระนนเมอมการสรางศาลเพมแลวกมโครงการจดตงส านกงานอยการเพอรองรบการเปดศาลดวย เพอเปนการประสานงานในกระบวนการยตธรรมใหมความสอดคลองกน 4. ผลกระทบตอสงคมสาธารณะ ในการด าเนนกระบวนการยตธรรมทลาชาของคดทเปนทสนใจของสาธารณชนอยางกรณคดเครองราชอสรยาภรณนน มกจะกระทบตอจตใจของประชาชนโดยทวไป กลาวคอประชาชนมกจะยดหลกการสมประโยชนตามทคาดหมายของสาธารณชน และอยากใหการสบพยานและตดสนคดตงแตเหตการณผานไปอยางสด ๆ รอน ๆ โดยประชาชนคดเพยงวาการใชเวลาทยาวนานเกนไป ถงแมค าตดสนทจะวนจฉยตามความจรงและชอบดวยกฎหมาย อาจจะไรประโยชนไปแลวกเปนได สะทอนใหเหนภาพชดเจนเมอศาลฎกาไดตดสนคดทจรตเครองราชอสรยาภรณแลวเมอเดอนมถนายน 2556 สาธารณชนในยคปจจบนกลบไมใหความสนใจเลย และค าตดสนกไมไดสรางคณปการใด ๆ ตอสงคมไทยแมแตนอย บทสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ อาชญากรรมคอปกขาวทโดงดงในชวงป พ.ศ. 2530 เปนประเดนขนมาจนกลายเปนคดความทเขาสกระบวนการยตธรรมในทสด ในนามคดทจรตเครองราชอสรยาภรณไมมใครคาดคดมากอนวาจะเกดคดนขน ซงมลกษณะทเปนขบวนการทด าเนนการอยางซบซอนและมบคคลทกลายเปนผตองหาในคดนถง 16 คนดวยกน ทงขาราชการชนผใหญ ขาราชการระดบปฏบตการ พนกงานเอกชน จนกระทงพระเถระผทรงสมณศกดเปนถงพระราชาคณะ มพยานทตองสบทงฝายโจทกและจ าเลยกวา 500 ปาก ดวยความซบซอนตาง ๆ ของคดจงกลายเปนสาเหตใหกระบวนการด าเนนคดเปนไปอยางลาชา โดยใชระยะเวลาตงแตศาลประทบรบฟองไปจนกระทงฎกา ทงสน 25 ป ทงนความลาชาทเกดขนนน อาจเกดจากปญหาในการใชดลยพนจของศาลในการทจะเลอนคดออกไปหากมเหตผลอนสมควร อกทงในขนการพจารณาคดไมมกฎหมายหรอระเบยบใด ๆ ทเปนตวก าหนดเงอนเวลาของศาลในการพจารณาคดวาตองเสรจสนเมอใด การพจารณาจงขนอยกบดลยพนจของศาลทงสน นอกจากนปญหาจากการทมพยานเปนจ านวนมากกวา 500 ปาก นนบางรายมความรบผดชอบ บางรายไมม หรอบางรายสงขารไมเอออ านวยจนท าใหความทรงจ าเลอนลางหางไกลขอเทจจรงไป ทส าคญปญหาในดานบคลากรของกระบวนการยตธรรมเองทไมมความสมดลระหวางขาราชการตลาการกบปรมาณคดทเพมขนเรอย ๆ ขาราชการตลาการตองรบผดชอบส านวนพจารณาเกนกวา 2 เรอง กอปรกบตองมการโยกยายตามระบบราชการในการเกลยอตราก าลงอยเสมอจงท าใหไมสามารถพจารณาคดไดอยางตอเนอง พนกงานอยการและทนายกเชนกนมการเปลยนแปลงอยเสมอ ทงเหตผลในทางการและเหตผลสวนบคคล โดยเฉพาะตวทนายทตองอาศยผทมความเชยวชาญในการแกตางใหคความ หากมการเปลยนอยเสมอก ยอมสงผลใหเกดความไมตอเนองในการตอสคด กอใหเกดความลาชาในกระบวนการพจารณา ทงนผลกระทบทเกดขนนนไมเพยงสรางภาพลกษณทเปนไปในเชงลบของกระบวนการยตธรรมเทานน แตสงผลกระทบโดยตรงตอตวประชาชนผดอยโอกาสจากรฐทตดสนผดพลาด ท าใหตองขาดโอกาส ขาดอสรภาพ และความกาวหนาในวชาชพ รวมไปถงผลกระทบดานจตใจของสงคมสาธารณะทตงความหวงใหกระบวนการยตธรรมมความบรสทธยตธรรมอยางแทจรง และรวดเรวอกดวย



จากปญหาทผศกษาไดน าเสนอมาน ยอมเปนทประจกษชดถงปญหาของกระบวนการยตธรรมไทยในปจจบนไดอยางชดเจน ทงนปมปญหาเหลานถกจดอยในวาระแหงชาตทจะตองปฏรปอยางเรงดวน กลาวคอ รฐบาลทกยคทกสมยมองวากระบวนการยตธรรมยงไมสามารถอ านวยความเปนธรรมแกประชาชนไดอยางชดเจน สงทรฐบาลด าเนนการนน ผศกษามองวายงไมเพยงพอตอการแกไขไดอยางจรงจง ยกตวอยางรฐบาลในยคปจจบนมมมมองวากระบวนการยตธรรมสามารถแกไขไดดวยการออกเทคนคตาง ๆ เพออดฉดเขาไปในระบบ นนคอ “กฎหมาย” แลวจะสามารถแกปญหาไดทงหมด แตในความเปนจรงแลวอาจยงไมสามารถตอบโจทยของปญหาไดอยางแทจรง ผศกษาจงขอน าเสนอขอเสนอแนะบางประการ อยางนอยหากสามารถพฒนาไปสการวจยหรอแมกระทงการออกนโยบายกจะสรางคณปการใหกบสงคมไดไมมากกนอย โดยเฉพาะในแงของการบรหารงานในกระบวนการยตธรรม 1) เนองจากในปจจบน กระบวนการยตธรรมกระแสหลกถอเปนแนวทางหนงเดยวในการแกปญหาความขดแยงทเกดขนในสงคม อกทงงานวจยตาง ๆ ไดสะทอนวามยอดจ านวนอตราของการเขาสกระบวนการยตธรรมกระแสหลกเพมมากขนทกป กอปรกบงานวจยของ TDRI ไดสรปในแงเศรษฐศาสตรถงการใชตนทนการด าเนนการกบผลทไดในดานประสทธภาพ กระบวนการยตธรรมกระแสหลกยงคงมคาใชจายทคอนขางสงมาก ซงเมอเทยบแลวยงไมมความคมคาเพยงพอกบสงทรฐบาลตองสญเสยไป การอาศยวธการหนเหคดออกไปจากกระบวนการยตธรรมกระแสหลกจงควรเขามาทดแทนไดเปนอยางด เพอใหสงคมเกดความสมานฉนทและลดปญหาการคงคางของคดความในศาลอกดวย การเพมจ านวนศาลยตธรรมจงไมใชค าตอบทดทสดของการแกปญหานในปจจบน 2) การเรงรดพฒนาบคลากรทางดานกฎหมายใหมประสทธภาพเพอรองรบการเขาถงกระบวนการยตธรรมของภาคประชาชน โดยเฉพาะ “ทนายขอแรง” เพอเปนการลดปญหาความเหลอมล าในสงคม เพราะแนนอนวาประชาชนสวนใหญของประเทศ โดยเฉพาะประชาชนตามทองถนหางไกลยงไมมอ านาจเพยงพอตอการสนบสนนในการจางทนายผเชยวชาญดานกฎมหาย หากเกดกรณพพาทขน สงทรฐบาลควรสงเสรมและสนบสนนคอการจดสรรบคลากรทมประสทธภาพใหแกประชาชนอยางจรงจงและจรงใจ

เอกสารอางอง กตตพงษ กตยารกษ และคณะ. (2558). แนวทางการจดท าและการใช ตวชวดดานกระบวนการยตธรรมทางอาญา. กรงเทพ ฯ: สถาบนเพอการยตธรรมแหงประเทศไทย. กลพล พลวน.ศาสตราจารยพเศษ. สมภาษณ, 1 เมษายน 2559. ก. (นามสมมต). ผบรหารส านกอาลกษณและเครองราชอสรยาภรณ อดตเจาหนาทกองประกาศต. สมภาษณ, 12 เมษายน 2559 . จฑารตน เอออ านวย. (2556). ระบบยตธรรมและยตธรรมทางเลอก : แนวการวเคราะหเชงสงคมศาสตร. กรงเทพฯ : ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. ชมยภร แสงกระจาง. (2557). หยาดน าคางพนป เขยนดวยชวต : เรยนรทกขดวยธรรม. กรงเทพ ฯ : ส านกพมพคมบาง. เนตรชฏ พานช. (2557).ปญหาและอปสรรคทท าใหกระบวนการยตธรรมลาชา : ศกษาเฉพาะคดความผดตอชวต. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารงานยตธรรม, คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ศศวมล ชวยด ารงคและคณะ. (2556). สาเหตความลาชาในการด าเนนคดอาญาของศาลยตธรรมภายในจงหวดสงขลา. งานวจย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยหาดใหญ. สมเกยรต ตงกจวานชย และคณะ. (2554).ทางเลอกในการเพมประสทธภาพในกระบวนการยตธรรมทางอาญา.กรงเทพ ฯ: สถาบนวจยเพอพฒนาประเทศไทย.



เอกสารอางอง สามารถ อาจณรงค.การปองกนการพจารณาคดลาชา. (2551).สบคนจาก http://www.library.coj.go.th/indexjrp.php?search=&&ptype=&&page=321 สมนทพย จตสวาง. เอกสารประกอบการบรรยาย “อาชญาวทยาและทณฑวทยา”(ม.ป.ป.) สบคนจาก http://www.polsci.chula.ac.th/sumonthip หนงสอพมพผจดการออนไลน.อทธรณยนคก 50 ป ลกศษยอดตเจาคณอดมปลอมขอเครองราชฯ. (2553). สบคนจาก http://mgr.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9530000163331&CommentR eferID=17590906&CommentReferNo=29&TabID=1&. หนงสอพมพผจดการออนไลน.ศาลฎกายกฟอง “อดต พนง.แบงก-ขรก.ก.ศกษาฯ” คดประวตศาสตรทจรตเครองราชฯ. (2556). สบคนจาก http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9560000071378. หนงสอพมพผจดการออนไลน. รไวใชวา การเยยวยาเหยออาชญากรรม เผอวนนนเปนคณ.(2552). สบคนจาก http://www.manager.co.th/Crime/ViewNews.aspx?NewsID=9520000028188. หนงสอพมพมตชนออนไลน.ยอนรอย ปฐมบทขาวเจาะ "มาเฟยเครองราชฯ" โทษจ าคก 2 พนป เบองหลงเกยรตยศ มอาชญากรรม.(2553). สบคนจาก http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1290150611. Ministry of Justice. Efficiency in the criminal justice system. Ministry of Justice: Nation Audit office,2016.



แนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร Guidelines for the Social Welfare a Holistic Approach by the People to

the Center of Saraburi province.

อ านวย ปนพลา1 บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษา แนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร และ กระบวนการ แนวทาง วธการ ความเชอมโยงไปสความเขมแขงในการจดสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร ในการวจยใชวธการวจยเชงคณภาพ ด าเนนการโดยการสมภาษณเชงลก การสนทนากลมและ และ การจดเวทสาธารณะเพอใหมการแสดงความคดเหนและขอเสนอแนะกบกลมตวอยางจ านวน 150 รายทเปนสมาชกและแกนน าของภาคประชาชน เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน และเจาหนาทของร ฐทมสวนเกยวของ จากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร ผลของการวจยโดยสรปพบวา จากการสมภาษณเชงลกและการสนทนากลมซงมความสอดคลองกน รปแบบการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง มฐานรากมาจากระบบเศรษฐกจและสงคมเปนรปแบบ การบรณาการผสมผสานความหลากหลายดวยแนวคด วธการและหลกการยงมขอจ ากดและไมสามารถจดรปแบบสวสดการสงคมอยางมประสทธภาพไดเปนตนวา ขาดเอกภาพ ความคลมเครอของหนวยงานราชการ กฎระเบยบไมเออตอการด าเนนงาน ขนตอนยงยาก งบประมาณไมเพยงพอ ปรมาณและคณภาพของบคลากรไมเหมาะสม ไมโปรงใสและเปนธรรม ขาดการตดตามและตรวจสอบ ภาคประชาชนมสวนรวมนอย และอทธพลทางการเมองทองถนเขามาแทรกแซงการด าเนนงาน และจากการจด เวทสาธารณะ สมาชกและแกนน าของภาคประชาชน เจาหนาทองคกรปกครองสวนทองถน และเจาหนาทของรฐทมสวนเกยวของจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร ทง 13 อ าเภอ จงหวดสระบร ซงมความสอดคลองกบการสนทนากลมและการสมภาษณเชงลก รปแบบ กระบวนการ แนวทาง วธการจดสวสดการสงคม มดงน รปแบบการจดสวสดการสงคมเชงสถาบนซงรฐเปนศนยกลางในการใหบรการประชาชนโดยความรวมมอของภาคประชาชน องคกรสาธารณกศลตาง ๆและองคกรปกครองสวนทองถน เปนสวสดการทรฐจดใหตามสทธทประชาชนพงไดรบ เปนสวสดการขนพนฐาน รปแบบการจดสวสดการแบบพหลกษณ (Pluralism Model) ทเนนถงความหลากหลายความตองการทหลากหลายแนวคดผสมผสานกนจากหลายวชาชพ หนวยงาน องคกร ภาคทกภาคสวนรวมกนคดแกไขปญหาบนพนฐานความส าคญทเสมอภาคและการมสวนรวมในฐานะ เจาภาพรวม และการจดสวสดการสงคมทองถน เปนการผสมผสานระหวางสวสดการสงคมกระแสหลกและกระแสรองซงเปนผลจากการบงคบใชพระราชบญญตการกระจายอ านาจสทองถน ขอเสนอแนะ ควรพฒนานโยบายสวสดการสงคมใหมความเปนสาธารณะมากขน เปดโอกาสใหภาคประชาชน และภาคสวนตาง ๆ เขามามสวนรวมในทกขนตอนของการจดท านโยบาย ควรปรบปรงคณะกรรมการชดตาง ๆ ภายในส านกงานพฒนา สงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสระบร เพอเปนกลไกการขบเคลอนและผลกดนการท างานใหบรรลเปาหมายและควรกระจายอ านาจใหองคกรปกครองสวนทองถนในการจดงานสวสดการสงคมอยางทวถงและเหมาะสม

ค ำส ำคญ: สวสดการสงคม ภาคประชาชน องครวม

1ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจ าสาขาวชารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย วทยาลยเทคโนโลยสยาม



Abstract This research aims to study: social welfare as a whole by people as a central saraburi province. and process, approach, method of work, linked to strength in providing aholistic social welfare by a central saraburi province. The research uses qualitative research methods. By 1 in-depth interviews 2 Conversation Group 3 to the public arena to display the comments and suggestions Subject 150 users who are members of the axis and of the public of State officials involved. From the Office of Social Development and Human Security of Saraburi Province. Research has found that : the in-depth interviews and a group conversation in accordance with Social Welfare a holistic approach with the foundation of the social and economic integration of the ideas, methods and the restriction is not able to format the social welfare such as the lack of unity, The rules are not conducive to the process, the budget is not sufficient, quantity and quality of the people is not appropriate, not transparent and fair, Lost to Follow Up and check the Public Participation is less, political influence to interfere with the operation.and The public arena of the members and the core in the people, the official of a local government organization, and State officials from the office of Social Development and Human Security of 13 city in Saraburi province is consistent group conversation and in-depth interviews. The format and how the welfare are as follows: : The format of the Social Welfare of the Institution by the government to be a center for the services to the public with the cooperation of the people, charities and local government organizations as the basic benefits that the government is based on the right. , The format Pluralism Model focused on a wide range of needs the concept combines several professional organizations organizations of all the ideas to troubleshoot the problem on the basis of equality and to participate as a co-host. And The Social Welfare Local as it is a mix between the benefits the primary and secondary as a result of the enforcement of the act to distribute the power to the local. Suggestion : social welfare policy should be developed to ensure that it is in the public domain, more. , the opportunity for the public sector and the sectors involved in all stages of the preparation of the policy. , the committees should be improved within the Office of social development and human security, saraburi. To be the driving mechanism and push forward the work to achieve the goal. and should the decentralized local administrative organizations in social welfare and thoroughly appropriate.

Keywords: social welfare, public sector, a holistic บทน า ตามพระราชบญญตสงเสรมการจดสวสดการสงคม พ.ศ.2546 มาตรา 3 ก าหนดไววา สวสดการสงคมหมายถงระบบการจดบรการทางสงคมซงเกยวกบการปองกน การแกไขปญหา การพฒนา และการสงเสรมความมนคงทางสงคม เพอตอบสนองความจ าเปนขนพนฐานของประชาชน ใหมคณภาพชวตทดและพงตนเองไดอยางทวถง เหมาะสม เปนธรรมและใหเปนไปตามมาตรฐาน ทงทางดานการศกษา สขภาพอนามย ทอยอาศย การท างานและการมรายได นนทนาการ กระบวนการยตธรรม และบรการทางสงคมทวไป โดยค านงถงศกดศรความเปนมนษย สทธทประชาชนจะตองไดรบและการมสวนรวมในการจดสวสดการสงคมทกระดบ ทผานมาส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสระบร มจ านวนบคลากรทจ ากด แตตองรบภารกจการขบเคลอนงานดานสวสดการสงคมใหครอบคลมทกพนทอยางทวถง และเทาเทยมกน โดยได



รวมกบภาคเครอขายทเกยวของทงภาครฐ ภาคองคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาสงคม อาทเชน แกนน าองคกรสวสดการชมชน ศนยพฒนาครอบครว อาสาสมครดแลผสงอาย และอาสาสมครพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยประจ าหมบาน พยายามผลกดนงานดานสวสดการสงคมใหเกดขนในชมชน แตกมปญหาและขอจ ากดในการสงเสรมด านสวสดการสงคมทเปนระบบ ผวจย ไดเลงเหนความส าคญของการชวยเหลอประชาชนกลมตาง ๆ อาทเชน กลมคนพการ กลมผสงอาย กลมเดกและเยาวชน และผยากไรในชมชน จงไดจดท าโครงการ แนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร ขนเพอเสรมงานและเตมเตมชวยเหลอส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร ในดานเดก เยาวชน คนพการ ผดอยโอกาส และผสงอาย นอกจากการมปจจยความส าเรจรวมกนแลว ในแตละกลมเปาหมายตวชวดความส าเรจในการจดสวสดการสงคม ยงแตกตางกนออกไป เชน เดก ปจจยความส าเรจของการจดสวสดการสงคมควรเปนดานการศกษา เยาวชนความส าเรจของการจดสวสดการสงคมควรเปนดานการประกอบอาชพ คนพการความส าเรจการจดสวสดการสงคมควรเปนการฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย ผดอยโอกาสความส าเรจการจดสวสดการสงคมควรเปนการพฒนาคณภาพชวต ทอยอาศยและเศรษฐกจ ควรใหความส าคญกบเอกลกษณของชมชนและบรบทของความเปนไทย ในเรองของวถชวตชมชน ภมปญญาชมชน วฒนธรรมชมชน ปราชญชมชนทนทางสงคมและทรพยากรของชมชน ผนวกดวยภาวะผน า การมจตสาธารณะ ความเชอ ความศรทธาในศาสนา และประเพณวฒนธรรมทยดเหนยวชมชนใหด ารงอยได ผวจยมความเหนวา โครงการแนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร จะสามารถคนหาปจจยความส าเรจ รปแบบ กระบวนการ แนวทาง วธการ ตลอดจนวเคราะหความเชอมโยงไปสความเขมแขงขององคกรภาคประชาชนซงจะน าไปสการจดสวสดการสงคมใหเก ดการพฒนาคมครองปกปองพทกษเดก เยาวชน คนพการ ผดอยโอกาส ผสงอายและน าไปปรบใชกบองคกรอน ๆ ไดอยางเปนรปธรรมอยางยงยนตอไปในอนาคตเพอการด าเนนงานสวสดการสงคมใหครอบคลมทง 13 อ าเภอของจงหวดสระบร อกทงชวยเหลอสงคมทก าลงประสบกบปญหาทหลากหลายอยในขณะน ซงจะเปนการแบงเบาภาระทางสงคม และเสรมสรางเสรมคณภาพชวตใหแกประชาชนชาวจงหวดสระบรใหเขาถงสทธตามกฎหมายและมคณภาพชวตทดตอไป วตถประสงคของการวจย ในการวจยครงน ผวจยไดก าหนดวตถประสงคทจะท าการศกษาไว 2 ประเดนหลก ดงน 1. แนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร 2. กระบวนการ แนวทาง วธการ ความเชอมโยงไปสความเขมแขงในการจดสวสดการสงคมแบบองครวม โดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร ขอบเขตของการวจย 1. ขอบเขตดานพนท ครอบคลมพนททง 13 อ าเภอของจงหวดสระบร 2. ขอบเขตดานเนอหา ผวจยไดท าการศกษาถงความชดเจนในเปาหมาย วตถประสงคของนโยบายทจะน าไปปฏบต ความพรอมทางดานความตองการของชมชน บคลากร วสด/อปกรณ การใหบรการและงบประมาณในการใหบรการทางสวสดการสงคมในจงหวดสระบร 3. ขอบเขตดานประชากร ประชากรทท าการวจยครงนไดแก ประชาชน ในพนท 13 อ าเภอ ทงจงหวดสระบร 3.1 กลมตวอยางจ านวน 150 คน ประกอบดวย 1) ผแทนหรอเจาหนาทจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสระบร จ านวน 4 คน 2) แกนน าเครอขายจากภาคประชาชน 13 อ าเภอ ๆ ละ 5 คน รวม 65 คน 3) ผน าองคกรปกครองทองถน 13 อ าเภอ ๆ ละ 2 คน รวม 26 คน และ 4) ผแทนจากสอมวลชนจงหวดสระบร จ านวน 5 คน กลมตวอยางทงหมดไดมาจากการคดเลอกแบบเจาะจง



3.2 กลมตวอยางส าหรบการสนทนากลม จ านวน 40 คน ไดมาจากการคดเลอกแบบเจาะจง 3.3 กลมตวอยางส าหรบการจดเวทสาธารณะ ไดแกแกนน าเครอขายจากภาคประชาชน ในเขตจงหวดสระบร ทง 13 อ าเภอ จ านวน 65 คน โดยไดจากการสมตวอยางแบบงาย อ าเภอละ 5 คน ผแทนหรอเจาหนาทจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวดสระบร จ านวน 4 คน ผน าองคกรปกครองทองถน 13 อ าเภอ ๆ ละ 2 คน รวม 26 คนผแทนจากสอมวลชนจงหวดสระบร จ านวน 5 คน วธด าเนนการวจย การด าเนนการวจยใชวธการวจยเชงคณภาพในรปแบบของการวจยเชงปฏบตการ ดงน

ผวจย ท าการวเคราะหขอมลเชงคณภาพ (Qualitative) โดยอาศยวธการวเคราะหเชงพรรณนา (Descriptive) ดวยการวเคราะหเชงเนอหา (Content Analysis) 1. การสมภาษณเชงลก ผใหขอมลหลกทงหมดโดยผวจยและผชวยนกวจย จดเตรยมประเดนและสรางแบบสมภาษณแบบมโครงสราง ทงนเพอใหครอบคลมประเดนและตวแปรตาง ๆ ทใชในการวจยและเพอใหไดค าตอบทสามารถน าไปตอบวตถประสงคของการวจยได จากนนไดน าไปสมภาษณเจาะลกกลมเปาหมายจ านวน 45 คน (Key Informant) ดงทไดกลาวไวขางตน 2. การสนทนากลม ผวจยและผชวยนกวจยไดท าการนดหมายตวแทนแตละอ าเภอ พรอมทงสถานททจะท าการสนทนากลม โดยมการจดเตรยมประเดนตาง ๆ ทเกยวของกบการวจยในครงน และมการใชเครองบนทกเทปเสยงเปนตวชวยในการเกบขอมล กบกลมตวอยางจ านวน 40 คน ไดมาจากการคดเลอกแบบเจาะจง 3. การจดเวทสาธารณะ เพอใหมการแสดงความคดเหน ขอเสนอแนะ และ เปนการเตมเตมขอมลอยางกวางขวางเกยวกบประเดนทวจย โดยผวจยและผชวยนกวจยไดก าหนดสถานทและนดหมายลวงหนากบกลมตวอยาง จ านวน 65 คน โดยไดจากการสมตวอยางแบบงาย ผลการวจย จากการวจยครงนพบวา กลมตวอยางทไดจากการสมภาษณเจาะลกมความสอดคลองกบการสนทนากลมและการจดเวทสาธารณะโดยสรปตามวตถประสงคทง 2 ขอ แนวทางการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชน เปนศนยกลาง จงหวดสระบรและรปแบบ กระบวนการ แนวทาง วธการ ความเชอมโยงไปสความเขมแขงในการจดสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง จงหวดสระบร พบวา 1. ความตองการของชมชนในการขบเคลอนสวสดการสงคม ฉบบปรบปรงไปปฏบตในจงหวดสระบร ทง 13 อ าเภอ โดยทส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร เปนหนวยงานหลกทรบนโยบายฉบบปรบปรงมาปฏบตในระดบจงหวดและสงตอการด าเนนงานลงมาในพนทองคกรปกครองสวนทองถน การด าเนนกจกรรมตาง ๆ จงเปนความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท ทตนเองรบผดชอบ เจาหนาทผปฏบตงานไดรบความรวมมออยางดจากผทเปนกลมเปาหมาย ชมชนและหนวยงานทเกยวของ ในการด าเนนงานเพราะเปนหนวยงานของภาครฐทมความใกลชดกบกลมเปาหมายและชมชนมากทสด ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร เปนผใหการสนบสนนงบประมาณในบางสวนของการด าเนนงาน และสนบสนนในเรองของการจดอบรมใหความรกบเจาหนาทผปฏบตงานในระดบทองถน 2. วเคราะหปจจยดานความชดเจนวตถประสงคของนโยบายพบวา การน าแผนฉบบปรบปรงฯไปปฏบตครงน ผก าหนดนโยบายและผบรหารนโยบายมความชดเจนในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบายสวนผน านโยบายไปปฏบตมความรความเขาใจ มความเปนวชาชพท าใหสามารถเขาใจวตถประสงคและเปาหมายของนโยบายและไดรบการอบรม ขอมลขาวสารดานสวสดการสงคม ท าใหการใหบรการสวสดการสงคมแกประชาชนครอบคลมตามสทธและสงผลใหการน านโยบายไปปฏบตไมบดเบอนในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบายสามารถท าให ไดเลอกใชบรการไดตามความตองการ



3. วเคราะหปจจยดานบคลากร พบวามบคลากรไมเพยงพอ และมการจดหาบคลากรเสรมในการปฏบตงาน โดยการจดจางอาสาสมครชวยงานเพอใหเพยงพอตอการใหบรการตอประชาชน 4. วเคราะหปจจยดานวสดและอปกรณ พบวา เจาหนาทมอปกรณในการใหบรการสวสดการสงคมแกภาคประชาชน มจ านวนเพยงพอและบางสวนไดรบการสนบสนนจากภาคประชาชนและภาคเอกชน 5. วเคราะหปจจยดานความรพบวาเปนปจจยทส าคญอยางมากในการสนบสนนกระบวนการน านโยบายไปปฏบตใหมประสทธภาพและตรงตามวตถประสงคของนโยบาย เจาหนาทผปฏบตงานมความรความเขาใจอยางกวางและรเพยงผวเผนเทานน ยงมไดมการศกษารายละเอยดของแผนฉบบปรบปรงอยางจรงจง สงผลถงการด าเนนงานทางดานองคกรปกครองสวนทองถนไมไดยดการด าเนนงานหรอกจกรรมตามแผนแตจะเนนการด าเนนงานหรอกจกรรมตามแผนพฒนาขององคกรปกครองสวนทองถนของตนเองเปนหลกจงสงผลถงความลมเหลวในการน าแผนไปปฏบตเพราะไมมการรบรในเรองแผนฉบบปรบปรงตงแตเรมแรกของการด าเนนงาน 6. วเคราะหปจจยดานการใหบรการพบวา การก าหนดภารกจและมอบหมายงานเปนปจจยทส าคญในการใหบรการโดยเฉพาะแนวทางการใหบรการใหความเทาเทยมกน ทกเพศ ทกศาสนาทกกลมฐานะทางเศรษฐกจและทกกลมอาชพวาสามารถใชบรการไดอยางเทาเทยมกนซงผปฏบตงานถอเปนนโยบายหลกในการใหบรการอยางมประสทธภาพและควรใหความส าคญในหลกธรรมาภบาลในการใหบรการประชาชน 7. วเคราะหปจจยดานงบประมาณพบวา งบประมาณเปนตวกระตนการด าเนนกจกรรมตาง ๆ ใหเกดขนไดจรงและเปนตวขบเคลอนการด าเนนกจกรรมใหบรรลเปาหมาย ท าใหเจาหนาทผปฏบตงานเลงเหนความส าคญของการด าเนนกจกรรม วาหนวยงานใหความส าคญในเรองดงกลาวมากนอยเพยงใดเพราะหากไมมงบประมาณสนบสนนกจกรรมตาง ๆ กคงไมเกดขนตามทไดก าหนดไว แมแตในเรองของการทเจาหนาทผปฏบตงานจะใหความสนใจในเรองดงกลาวกยงเกดขนนอยตามไปดวย เพราะสวนใหญจะใหความสนใจกบกจกรรมทมงบประมาณมาสนบสนนมากกวา สรปและอภปรายผล จากผลการวจยดงกลาว พบวา 1. ความตองการของชมชนในการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง ไปปฏบตในจงหวดสระบร ทง 13 อ าเภอ โดยทส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร เปนหนวยงานหลกทรบนโยบายฉบบปรบปรงมาปฏบตในระดบจงหวดและสงตอการด าเนนงานลงมาในพนทองคกรปกครองสวนทองถนการด าเนนกจกรรมตาง ๆ จงเปนความรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถนในพนท ทตนเองรบผดชอบ เจาหนาทผปฏบตงานไดรบความรวมมออยางดจากกลมเปาหมาย ชมชนและหนวยงานทเกยวของ ในการด าเนนงานเพราะเปนหนวยงานของภาครฐทมความใกลชดกบกลมเปาหมายและชมชนมากทสด ส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย จงหวดสระบร เปนผใหการสนบสนนงบประมาณในบางสวนของการด าเนนงาน และสนบสนนในเรองของการจดอบรมใหความรกบเจาหนาทผปฏบตงานในระดบทองถนซงสอดคลองกบงานแนวคดของ Maslow (1970) และ Pressman and Wildavsky (1973) สรปไดวาทฤษฎเงอนไขการประกนความส าเรจของนโยบายซงควรจะตงอยบนพนฐานของทฤษฏทเหมาะสมและเงอนไขทน าความลมเหลวมาสการน านโยบายไปปฏบตดงนน การน านโยบายไปปฏบตควรจะมความเชอมโยงกบการก าหนดนโยบาย แนวทางการบรรลเปาหมายของนโยบายควรมการเลอกวธการทหลกเลยงความสลบซบซอน 2. ปจจยดานความชดเจนในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบายการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองคร วม โดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง พบวาผก าหนดนโยบาย และผบรหารนโยบายมความชดเจนในเปาหมายและวตถประสงคของนโยบายฯสวนผน านโยบายไปปฏบต มความรความเขาใจและมความเปนวชาชพท าใหสามารถเขาใจในวตถประสงค และเปาหมายของนโยบายเปนอยางดประกอบกบการน าแนวทางบรหารจดการภาครฐแนวใหมมาใชจะสามารถสงผลใหเปนตวชวดในการปฏบตราชการของผน านโยบายไปปฏบต เชนการบรการสงคมเจาหนาทควรยดหลกธรรมาภบาลคไปกบ



ขาราชการใสสะอาดและมงความเปนเลศในการสรางความพงพอใจแกประชาชนซงผรบประโยชนคอผรบบรการทางสงคม ซงสอดคลองกบแนวคดของVan Meter and Horn (1975) ไดกลาวไววา การพฒนาตวแบบกระบวนการน านโยบายไปปฏบตตองค านงถงปจจยทสงผลตอการปฏบตงานคอปจจยดานมาตรฐานและวตถประสงคของนโยบาย ทงยงสงผลตอความชดเจนในการก าหนดภารกจและมอบหมายงานซงสงผลตอประสทธภาพของการน านโยบายไปปฏบตในการตอบสนอตอความตองการของประชาชน

3. ปจจยดานบคลากรและ ความร เปนปจจยความพรอมของบคลากรสงผลตอการสรางประสทธภาพของการน านโยบายบรการสงคมไปปฏบตโดยเฉพาะท าใหผรบบรการไดรบบรการตรงตอเวลา รวดเรวเปนปจจยดานคณสมบตของบคลากรซงสงผลตอความส าเรจในการน านโยบายไปปฏบตซงสอดคลองกบงานวจยของวรเดช จนทรศร (2527) ในดานการบรหารการจดการซงบคลากรเปนปจจยหนงมความส าคญตอขดสมรรถนะในการน านโยบายไปปฏบต โดยเฉพาะตวของเจาหนาทผปฏบตงานจะตองมความรความเขาใจในเรองของการด าเนนงาน จะตองมการศกษา มความเขาใจในรายละเอยดเกยวกบขอบเขตงานทตนเองรบผดชอบซงเปนไปตามงานวจยของสมบต ธ ารงธญวงค (2540)และแนวคดของ Van Meter and Van Horn (1975) บคลากรจะตองมความรความสามารถ ความเขาใจ ในวตถประสงคของนโยบายหากผรบผดชอบระดบปฏบตมความเขาใจทแตกตางกนจะกอใหเกดความสบสนในวตถประสงคของนโยบาย ทศทางการปฏบตงานของเจาหนาทระดบลางจะด าเนนไปตามความพอใจของแตละคนซงทายสดกน าไปสความลมเหลวของนโยบาย

4. ปจจยดานวสดและอปกรณสงผลตอการสรางประสทธภาพของการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวม โดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง การบรการสงคมไปปฏบต ความพรอมทางดานวสดและอปกรณในการปฏบตงาน ถงแมวานโยบายมความชดเจนมากเพยงใด ถาไมมความพรอมในดานวสดและอปกรณจะสงผลไมส าเรจในการสรางประสทธภาพ ของการน านโยบายไปปฏบตแกผสงอายไดสอดคลองกบงานวจยของสมบต ธ ารงธญวงค (2540) ไดใหความเหนไว ถาไมมความพรอมในดานวสดและอปกรณจะท าใหการน านโยบายไปปฏบตเกดความลมเหลวได

5. ปจจยดานการใหบรการ ทสงผลตอการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง การสรางประสทธภาพของการน านโยบายบรการสงคมไปปฏบต โดยการใหความส าคญดานความเสมอภาคและตรงตอเวลาตงแตสถานทการใหบรการ ขยายการใหบรการเชงรก การใหบรการสงเคราะหเบยยงชพ การมสวนรวม ซงสอดคลองกบแนวคดของ Masuda and Kojima (2001) ไดใหความเหนวา รปแบบการบรการสงคม ตองมการพฒนาระบบการใหบรการตามความตองการและสถานการณ ทเปลยนไปเพอความมนคงทางสงคมแกภาคประชาชน ในจงหวดสระบร 6. ปจจยดานงบประมาณทสงผลตอการขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง การสรางประสทธภาพของการน านโยบายบรการสงคมไปปฏบต งบประมาณในการสนบสนนการด าเนนงานถอวาเปนสงส าคญมาก การด าเนนกจกรรม โดรงการตาง ๆ งบประมาณถอเปนปจจยขบเคลอนในการด าเนนงาน ฉะนนการจดสรรเรองงบประมาณ ตองค านงถงปจจยแวดลอมทเขามาเกยวของดวยซงสอดคลองกบงานวจยของวรเดช จนทรศร (2527) ไดกลาวไววาหนวยงานจะมขดสมรรถนะภายในสงขนอยกบความพรอมของงบประมาณ วสดอปกรณ สถานทและสงอ านวยความสะดวก ขอเสนอแนะ 1. ขอเสนอแนะเชงปฏบตการ 1.1 การขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง โดยการสรางประสทธภาพของการน านโยบายบรการสงคมไปปฏบต การน าแผนฉบบปรบปรงไปปฏบตทในระดบทองถน ควรใหความส าคญกบหนวยงานของทองถนตงแตเรมแรกของการด าเนนงานและในสวนของการเสรมสรางความรความสามารถใหตวบคลากรผปฏบตงานเพอใหตวบคลากรมความรความเขาใจในเรองทตนเองรบผดชอบและสงตาง ๆ ทเกยวของใหมากทสดในการปฏบตหนาท จะไดเกดความเขาใจ ความช านาญ ใหผลของการด าเนนงานประสบผลส าเรจ



1.2 ควรมการก าหนดหนาทภารกจในการด าเนนงาน ใหกบหนวยงานทเกยวของอยางชดเจน เพอไมใหเกดปญหาซ าซอนในการด าเนนงาน โดยเฉพาะนโยบาย กฎหมายตาง ๆ ทเกยวของ 1.3. การด าเนนงาน ตองค านงถงหนวยงานทเกยวของทกภาคสวน ใหเขามามสวนรวม การน าไปปฏบต โดยเฉพาะหนวยงานขององคกรปกครองสวนทองถนและภาคประชาชน ซงเปนรากฐานของการด าเนนกจกรรมเพอใหการท างานเกดผลส าเรจอยางถาวร จะตองเปนผทมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย 2 ขอเสนอแนะเพอท าการวจยตอไป 2.1 การขบเคลอนสวสดการสงคมแบบองครวมโดยภาคประชาชนเปนศนยกลาง ในการสรางประสทธภาพของการจดสวสดการสงคมไปปฏบต แผน เปนแผนด าเนนการระยะยาว ควรศกษาในดานการมสวนรวมในการน าแผนผสงอายฯฉบบปรบปรงไปปฏบต ทงตางพนทและหนวยงานและตางหนวยงานในการศกษาเพอเปนการเสรมสรางความเขาใจและบทบาททมตอสงคมในทก ๆ ดาน 2. 2. การประเมนผลและตดตามผลการด าเนนงานควรมการประเมน ตดตามกบทกภาคสวนทเกยวของในการด าเนนงาน เพอใหเกดการบรณาการและเชยมโยงการด าเนนงานรวมกน

เอกสารอางอง สมบต ธ ารงธญวงค. (2540). นโยบายสาธารณะ: แนวความคด การวเคราะหและกระบวนการ. กรงเทพฯ: เสมาธรรม. ส านกงานสถตเศรษฐกจและสงคม. (2554). การท างานของผสงอายในประเทศไทย พ.ศ.2553. กรงเทพมหานคร : ส านกสถตพยากรณ ส านกงานสถตแหงชาต. วรเดช จนทรศร. (2527, ตลาคม). การน านโยบายไปปฏบต: ตวแบบและคณคา. วารสารพฒนบรหารศาสตร อทย เลาหวเชยร. (2540). รฐประศาสนศาสตร: ลกษณะวชาและมตตาง ๆ. กรงเทพฯ: เสมาธรรม. Elmore, R. E. (1980). Complexity and control : What legislators and administrators can do about implementation public policy. WA. Institute of Governmental Research, Office of Education Washington. Gunn, L. A. (1978). Why is implementation so difficult. Management Service in Government, 33 (2), 169-176. Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality. New York: Harper and Row. Masuda, M. & Kojima, K. (2001). Japanese social security for the elderly from a viewpoint of life

cycles. Review of Population and Social Policy, 10 (2), 37-54. Pressman, J. L. & Wildavsky, A. B. (1973). Implementation (2nd ed.). California: University of California Press. Spcnce, S. A. & Atherton, C.R. (1991, April). The black elderly and the social service delivery system: A study of factor Influencing the use of community-based services. Journal of Gerontological Social Work, 16 (1/2), 19-35. Van Meter, D. S. & Van Horn, C. E. (1975). The policy Implementation process: A conceptual

framework. Ministration & Society, 6 (1), 445-488 .



การเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง Strengthening People's Participation in Thai - Burma Border Trade Security

in Ranong Province

สคพศ แสงฉาย1

บทคดยอ การศกษาการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย - พมา จงหวดระนองไดออกแบบเปนการศกษาวจยเชงคณภาพ มวตถประสงค เพอศกษา หลกการเสรมสรางความมนคงชายแดนและการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชน เพอการพฒนาการคาชายแดนไทย-พมา โดยมการเกบรวบรวมขอมลใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณเชงลก การสนทนากลม ผบรหารดานชายแดนไทย-พมา ผประกอบการภาคเอกชน ผน าชมชน และการเปดเวทประชาคมแลกเปลยนความคดเหนประชาชน ผลการศกษาพบวา 1) การพฒนาดานความมนคง คอ สงเสรมการลดปญหาอาชญากรรม การลกลอบขนสงสนคาและการคามนษยใหลดลง รวมทงการเตรยมความพรอมปกปองประชาชนจากการกอการรายและภยพบตทางธรรมชาต และความรวมมอกบประเทศพมาในดานความมนคงชายแดน 2) การพฒนา ดานความมงคง คอ สงเสรมการลงทน การเชอมโยงการขนสง โลจสตกสหวงโซมลคา สนคาและบรการขามพรมแดนชายแดนไทย-พมา ทงปรบปรงแกไขระเบยบและกฎหมายเพอสงเสรมการคาทเปนธรรม อ านวยความสะดวกและรวดเรว รวมทงสงเสรมพนทชายแดนไทยใหเปนแหลงทองเทยวสามารถสรางความเจรญและรายไดใหกบชมชน 3) การพฒนาดานความยงยน คอ สามารถสรางความเจรญ รายได คณภาพชวตของประชาชนชายแดนไทยใหเพมขนอยางตอเนอง โดยใชทรพยากรธรรมชาต ทสมดล พอด มการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงใหความส าคญกบการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ประชาชนทกภาคสวนในพนทในการพฒนาชายแดนไทย

ค ำส ำคญ: การมสวนรวม ความมนคง การคาชายแดน ประชาชน Abstract Strengthening People's Participation in Thai-Burma Border Trade Security in Ranong Province has been designed as a qualitative research study aimed at studying the principles of border security enhancement and strengthening public participation for the development of Thai-Myanmar border trade. The data was collected using participatory observation, in-depth interview, Thai-Myanmar border management discussion. Private entrepreneurs, community leaders, and public forum open to the public. The study found that; 1) Security development is to promote crime reduction, smuggling and human trafficking are reduced. Including preparedness to protect people from terrorism and natural disasters and cooperation with Burma on border security, 2) Wealth development is investment promotion, transport link logistics value chain Products and Services Crossing Thai-Myanmar Border Crossing Both revision of regulations and laws to promote fair trade is convenient and fast It also promotes the Thai border as a tourist attraction that can generate income and growth for the community, 3) Sustainable development is the ability to generate income and increase the quality of life of Thai people. By using balanced natural resources, production and consumption

1 อาจารยประจ าแขนงวชาการบรหารรฐกจ กลมสาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา



are environmentally friendly. The importance of private sector participation in all sectors of the Thai Border Areas development

Keywords: participation, security, border trade, people บทน า การเสรมสรางความมนคงของชาต เปนสงส าคญททกประเทศในโลกไมวาจะมการปกครองรปแบบใดตางกปรารถนาจะใหเกดและด ารงอยตลอดไป ประเทศชาตทมนคงประชาชนตองมความอยรอดปลอดภย (survival) และประเทศมความเจรญกาวหนา (growth) ตลอดจนสงคมมความเปนปกแผนแนนแฟน ชมชนอยรวมกนไดอยางสงบสขและยงยนในอนาคต หากพจารณาจากการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและตอเนองในทกระดบทเกดขนในโลกตามกระแสโลกาภวตน ทสงผลใหความหมายของความมนคงของชาตไดขยายขอบเขตจากความอยรอดปลอดภย และความเจรญกาวหนาของประเทศเชอมโยงไปสมตดานอน ๆ เพมมากขน โดยเฉพาะมตดานการเมอง ดานเศรษฐกจ ดานสงคม ดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และดานวทยาศาสตรเทคโนโลย จงจ าเปนอยางยงทรฐบาลตองใหความส าคญกบการปรบทศทางการพฒนาในมตดงกลาว ใหสอดคลองและเกดความสมดลกบทศทางการเสรมสรางความมนคงของชาต ทน าไปสการรกษาผลประโยชนแหงชาตอยางยงยนสบไป ประเทศไทยในปจจบนและตอไปในอนาคตก าลงเผชญกบปญหาและภยคกคามรปแบบใหมมากมายหลายประการ จงจ าเปนตองเตรยมความพรอมของประชาชนและทกภาคสวนในชาตใหพรอมเผชญสถานการณปญหา และภยทอาจเกดขน และสามารถบรหารจดการทรพยากร เพอปองกนและแกไขปญหาและภยคกคามทสงผลกระทบตอความมนคงของชาตไดบรรลผลอยางเปนรปธรรม นอกจากสถานการณ ปญหา และภยความมนคงทเกดขนในระดบพนทจงหวดทวประเทศ จะมความแตกตางกนไปตามสภาพพนทแลว ยงมความเกยวโยงอยางใกลชดกบมตตาง ๆ ดงกลาว รวมทง มแนวโนมทจะสงผลกระทบตอความมนคงของประเทศโดยรวมเพมมากขน จงท าใหสภาพปญหาทเกดขนมความสลบซบซอน และ ไมอาจปองกนแกไขปญหาดวยแนวทางและวธการแบบเดมทมองปญหาแบบแยกสวน หรอแยกมตไดเหมอนในอดต ประกอบกบประเทศไทยไดเขาสประชาคมอาเซยนในป พ.ศ. 2558 ทผานมา จงจ าเปนตองมการพฒนาในระดบพนท เพอเสรมสรางความมนคงโดยเฉพาะพนทชายแดนใหมความสนตสข ความมนคงสอดคลองกบ วถชวตและวฒนธรรมของชมชนในสงคมและพฒนาพนทชายแดนใหมศกยภาพในการคาบรการตามเปาหมายของประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยผานกลไกของภาครฐ หนวยงานราชการในการประสานความรวมมอทกภาคสวน การบรหารราชการแบบมสวนรวม เปนการบรหารราชการ ทน าผมสวนไดสวนเสยทเกยวของทกภาคสวนเขามามสวนรวมในกระบวนการวางแผน การตดสนใจ การด าเนนงาน และการประเมนผล โดยมการจดระบบงาน/วธการท างาน การจดโครงสราง และการสรางวฒนธรรมการท างานของเจาหนาทรฐ ทเออตอการเปดโอกาสใหประชาชนหรอผมสวนได สวนเสยทเกยวของเขามามสวนรวมในการบรหารราชการ การมสวนรวมของประชาชน (Public Participation) มความหมายทหลากหลายโดยเปลยนแปลงไปตามบรบทของสงคมและการเมอง ในทน หมายถง กระบวนการทประชาชนหร อผมสวนได สวนเสย ทเกยวของมโอกาสเขารวมในกระบวนการหรอขนตอนตาง ๆ ของการบรหาร ตงแตการรบรขอมลการปฏบตงาน การรวมแสดงทศนะความคดเหน การรวมเสนอปญหาและความตองการของชมชนและทองถน การรวมคดแนวทางการแกไขปญหา การรวมในกระบวนการตดสนใจ การรวมในการด าเนนการ และการรวมตดตามประเมนผล รวมทง การรวมรบผลประโยชนจากการพฒนา ซงการมสวนรวมของประชาชนในทางวชาการมหลากหลายตวแบบ ในทนใชตวแบบระดบการมสวนรวมของประชาชนของสมาคมการมสวนรวมสากล (( IAP2 - International Association for Public Participation) ทเรยกวา Public Participation Spectrum แบงเปน 5 ระดบ คอ ระดบท 1 การมสวนรวมในระดบใหขอมลขาวสาร: เปนการใหขอมลขาวสารแกประชาชนเกยวกบกจกรรมตาง ๆ ของหนวยงานภาครฐ เปนระดบการมสวนรวมทประชาชนเขามามสวนรวมนอยทสด แตถอวาเปนขนพนฐานของการมสวนรวมและมความส าคญมาก โดยหนวยงานภาครฐมหนาทในการน าเสนอ



ขอมลทเปนจรง ถกตอง ทนสมย และประชาชนสามารถเขาถงได ซงเปนสทธพนฐานของประชาชนในการไดรบขอมลขาวสารเกยวกบภารงานของภาครฐ โดยรปแบบการมสวนรวมในระดบนอยในลกษณะการใหขอมลทางเดยวจากภาครฐสประชาชน ระดบท 2 การมสวนรวมในระดบการปรกษาหารอ : เปนการมสวนรวมของประชาชนในการใหขอมล ขอเทจจรง และแสดงความคดเหน รวมทงขอเสนอแนะเกยวกบการด าเนนการ/การปฏบตงานของหนวยงานของรฐอยางอสระและเปนระบบ โดยหนวยงานภาครฐจดใหมกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนทงเปนทางการและไมเปนทางการ และน าขอเสนอแนะ ความคดเหน และประเดนทประชาชนเปนหวงไปเปนแนวทางในการปรบปรงนโยบาย หรอพฒนาวธการปฏบตงานในหนวยงาน และประกอบการตดสนใจ โดยรปแบบการมสวนรวมในระดบนท าไดโดยการส ารวจความคดเหน การจดเวทสาธารณะ การเสวนากลม เปนตน ระดบท 3 การมสวนรวมในระดบใหเขามามบทบาท: เปนลกษณะทประชาชนเขาไปมสวนรวมหรอเกยวของในกระบวนการวางแผนและตดสนใจ ซงมการแลกเปลยนความคดเหนและขอมลระหวางรฐ กบประชาชนอยางจรงจง และมจดมงหมายชดเจน โดยประชาชนเขามามสวนรวมในการก าหนดนโยบาย การวางแผนงานโครงการ และวธการปฏบตงาน ซงหนวยงานภาครฐ มหนาทจดระบบอ านวยความสะดวกและยอมรบการเสนอแนะ และมการตดสนใจรวมกบภาคประชาชน การมสวนรวมระดบนอาจด าเนนการในรปแบบกรรมการทมตวแทนภาคประชาชนเขารวม ระดบท 4 การมสวนรวมในระดบสรางความรวมมอ: เปนการใหความส าคญกบบทบาทของประชาชนในระดบสง โดยมเปาหมายส าคญอยทการเปนหนสวนกบประชาชนในทกขนตอนของการตดสนใจ ตงแตการระบปญหา พฒนาทางเลอก และแนวทางแกไข รวมทงการเปนภาคในการด าเนนกจกรรมของหนวยงานภาครฐ ดงนนการมสวนรวมในระดบน คอ การทภาครฐสญญากบประชาชนและกลมผมสวนไดสวนเสยในการด าเนนงานรวมกน และน าแนวคดใหม ๆ หรอขอเสนอแนะ ของประชาชนมาเปนสวนหนงของกระบวนการตดสนใจใหมากทสดเทาทจะท าได ซงความคดเหนของประชาชนจะสะทอนออกมาจากผลของการตดสนใจทคอนขางสง โดยรปแบบการมสวนรวมในขนน เชน คณะกรรมการรวมภาครฐและเอกชน คณะทปรกษาภาคประชาชน เปนตน ระดบท 5 การมสวนรวมในระดบเสรมอ านาจประชาชน: เปนระดบการมสวนรวมทประชาชนมบทบาทในระดบสงสด โดยเปนการเปดโอกาสใหประชาชนมบทบาทในการเปนผตดสนใจ ซงผลการตดสนใจมผลผกพนใหหนวยงานภาครฐจะตองด าเนนการตามการตดสนใจของประชาชน การมสวนรวมของประชาชนในระดบสงสดน เนนใหประชาชนมบทบาทในการบรหารจดการโดยเปนผด าเนนภารกจ และภาครฐมหนาทในการสงเสรมสนบสนนเทานน ประโยชนของการตดสนใจในขนน คอ การสรางการเรยนร ความเขาใจและความรสกเปนเจาของรวมกน (อรทย กกผล, 2552) ผวจยเหนวาการเขาสประชาคมเศรษฐกจอาเซยนนน บรเวณพนทชายแดนของประเทศตองเปนสงคมทมความ ไวเนอเชอใจซงกนและกน มเสถยรภาพ สนตภาพ และความปลอดภยในชวตและทรพยสน ความมนคงทยงยนในสงคม พหวฒนธรรมทสอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมของชมชนโดยกระบวนการมสวนรวมของภาคประชาชน ในพนทชายแดน ทจะรวมกนพฒนาใหเปนเขตการคาทส าคญใหมความสามารถในการแขงขน การเชอมโยงเสนทางคมนาคม การแกไขปรบปรงกฎระเบยบเพอสรางโอกาสในการขยายตลาด การสรางแหลงงานในพนทชายแดน และการพฒนาการทองเทยว การขนสงระหวางประเทศ เพอทจะท าใหประเทศไทยเปนศนยกลางการคาชายแดน การทองเทยวและบรการในภมภาค โดยจากทผวจยไดลงพนทชายแดนไทย-พมาจงหวดระนอง พบวา การคาชายแดนจงหวดระนอง เปนอกพนชายฝงทะเลอนดามนของไทย ทมการขยายตวทางการคาอยางตอเนอง มมลคาการคาชายแดนไทย -พมา (เมยนมา) ในป 2559 ทผานมา จ านวนรวม 19,526.38 ลานบาท คดเปนมลคาการสงออก 15,398.06 ลานบาท และมลคาการน าเขา 4,128.32 ลานบาท (ทมา: ศนยเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร กรมการคาตางประเทศ โดยความรวมมอจากกรมศลกากร) และจากความไดเปรยบเชงพนท ชายแดนจงหวดระนองอยรมทะเลอนดามน ซงมยทธศาสตรการพฒนาจงหวดในการเปนศนยกลางการขนสงสนคาระหวางประเทศฝงอนดามน ดงนนจงไดท าการศกษาวจย เรอง การเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง เพอศกษา หลกการเสรมสรางความมนคงชายแดนและเพอการพฒนาการคาชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง โดยกระบวนการการมสวนรวมของประชาชน การพงตนเอง การชวยเหลอซงกนและกนและการรบผดชอบตอพนทการพฒนาชายแดนไทย



วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาหลกการเสรมสรางความมนคงชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง 2. เพอศกษาการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาการคาชายแดนทกระดบ ทงระดบการรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ ระดบการปรกษาหารอ ระดบการเขามาเกยวของและระดบการรวมมอ ขอบเขตของการวจย การก าหนดขอบเขตของการศกษาวจยเรองน ผวจยใหความสนใจเกยวกบการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงชายแดนไทย - พมา จงหวดระนองและสาระส าคญประชาคมเศรษฐกจอาเซยนในการศกษาแนวทางการพฒนาการคาชายแดน จงหวดระนอง ทสอดคลองกบเปาหมายประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยมขอบเขตในการศกษาวเคราะหดงน 1. ขอบเขตเชงเนอหา ศกษาทฤษฎและแนวความคดวาดวยการมสวนรวม การเสรมสรางความมนคง สาระส าคญประชาคมเศรษฐกจอาเซยน และการคาชายแดนไทย-พมา ทงในเรองการด าเนนงานทผานมาและปญหาอปสรรคในการบรหารงาน 2. ขอบเขตการวเคราะห มงไปในทศทางของการพฒนาสอดคลองกบนโยบายการบรหารของรฐบาล แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และแนวทางการพฒนาของหนวยงานในทองถน 3. ขอบเขตดานเวลา พจารณา ชวงปงบประมาณ 2559 ถงปงบประมาณ 2560 ตามนโยบายการบรหารราชการแผนดนของรฐบาล และสอดคลองกบยทธศาสตรการพฒนาประเทศตามกรอบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 11 และ 12 กรอบความคดทใชวจย ผวจยไดก าหนดกรอบแนวคดการวจยโดยไดการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย - พมา ทกระดบ จากระดบการมสวนรวมของประชาชน (อรทย กกผล, 2552) ดงน ระดบการรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ ระดบการปรกษาหารอ ระดบการเขามาเกยวของ ระดบการรวมมอ และระดบการเสรมอ านาจ ของประชาชน

ภาพท 1 กรอบแนวคดการวจย

วธด าเนนการวจย ในการศกษาครงน ผวจยไดท าการศกษาการวจยเชงคณภาพ โดยมขอบเขตการด าเนนการเกบรวบรวมขอมล และวเคราะหขอมล ดงน

ระดบการมสวนรวม การรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ

การปรกษาหารอ การเขามาเกยวของ การรวมมอ

การเสรมอ านาจของประชาชน

การเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา

จงหวดระนอง ทกระดบ



ประชากรทใชในการศกษา ส าหรบผใหขอมลส าคญทใชในการศกษาครงน คอ นายดานศลกากรระนอง ผบรหาร ขาราชการ เจาหนาท ประชาชน ผประกอบการ แรงงาน ทใหขอมลการศกษาวจย ในการศกษาครงน ผวจยไดท าการศกษา เรองการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนดานความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง มวตถประสงค 1) เพอศกษาหลกการเสรมสรางความมนคงชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง โดยศกษาตงแตขนตอน การเตรยมความพรอมชายแดน การวเคราะหขอมลเรยนรตนและพนทชายแดน การก าหนดเปาหมายและทศทางการพฒนา การก าหนดแผนงานโครงการพฒนาชายแดน และการปฏบตตามแผน 2) เพอศกษาการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชน ในการพฒนาการคาชายแดนทกระดบ ทงระดบการรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ ระดบการปรกษาหารอ ระดบการเขามาเกยวของและระดบการรวมมอ โดยผวจยจงไดออกแบบการศกษาวจยเปนเชงคณภาพ ซงมการเกบรวบรวมขอมลใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณเชงลก การสนทนากลม นายดานศลกากรระนอง ผบรหาร ขาราชการ เจาหนาท ผประกอบการ ประชาชน และการเปดเวทประชาคมแลกเปลยนความคดเหนประชาชนจงหวดระนอง การเตรยมตวและการวางแผนเขาสพนทชายแดน จงหวดระนอง ผวจยไดก าหนดแผนปฏบตงานวจยเขาด าเนนการศกษาพนทในชวงเดอนธนวาคม 2559 ถง มนาคม 2560 โดยไดด าเนนการรวบรวมเอกสารเชงประจกษของดานศลกากรระนอง การด าเนนงานการคาชายแดนไทย -พมา พาณชยจงหวดระนอง มการก าหนดประเดนในการรวบรวมขอมลในพนท ทงนไดรบการสนบสนนจากผวาราชการจงหวด พาณชยจงหวด นายดานศลกากร เจาหนาทในหนวยงาน ผน าชมชนและประชาชน ทใหการอนเคราะหแนะน าแหลงขอมลมาเพอการเกบรวบรวมขอมล อกทงผวจยไดสงเกตแบบมสวนรวมในกจกรรมตาง ๆ ของชายแดนจงหวดระนอง เวทประชาคมรบฟงความเหนของประชาชนในประเดนทเกยวของกบการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดนไทย การพฒนาพนทชายแดนจงหวดระนอง ทงการรบฟงปญหา การแกไขปญหาใหสอดคลองความตองการของประชาชน ความเหนในการพฒนาพนท การมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดน ส าหรบกจกรรมทผวจยไดรวมกบประชาชนชายแดนเปนลกษณะการบรการทางวชาการ ในประเดนความส าคญ การพฒนาสภาพแวดลอมของพนท บทบาทประชาชนกบพฒนาพนทชายแดน การมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดนพนทของตน โดยไดสมภาษณเชงลกและสนทนากลมในประเดนทเกยวของดงกลาว

การเกบรวบรวมขอมลและเครองมอทใชในการวจย ใชวธการสงเกตแบบมสวนรวม การสมภาษณเชงลก และการสนทนากลม ผใหขอมลหลก เชน ผวาราชการจงหวด พาณชยจงหวด นายดานศลกากร เจาหนาทในหนวยงาน ผน าชมชนและประชาชน โดยมการเกบรวบรวมขอมล ดงน 1) การรวบรวมเอกสารเชงประจกษโดยมการก าหนดประเดนในการรวบรวมขอมลในพนทชายแดนจงหวดระนอง 2) การสงเกตแบบมสวนรวม ในกจกรรมตาง ๆ ทชายแดนจดขน การคาชายสนคาบรการตาง ๆ การขนสงสนคาขามพรมแดน การเดนทางผานแดนของประชาชนและนกทองเทยว ทงการรบฟงปญหาการแกไขปญหาใหสอดคลองความตองการของประชาชน ความเหนอน ๆ ในการพฒนาพนทชายแดน 3) สมภาษณเชงลก เปนการสมภาษณ 1) ผวาราชการจงหวดระนอง 2) พาณชยจงหวดระนอง และ 3) นายดานศลกากรระนอง ซงเปนการสมภาษณขอมลของจงหวด ยทธศาสตรการพฒนาจงหวด ความมนคงทยงยนในสงคม พหวฒนธรรมทสอดคลองกบวถชวตและวฒนธรรมของชายแดนไทย -พมา โดยกระบวนการมสวนรวมของภาคประชาชน ในพนทชายแดน ทจะรวมกนพฒนาใหเปนเขตการคาทส าคญใหมความสามารถในการแขงขน 4) สนทนากลม เปนการสนทนาเพอรบฟงความเหนและบทวเคราะหในประเดนทเกยวกบการมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดน มผเขารวมการสนทนาคอ ผน าชมชน ประชาชนชายแดนจงหวดระนองสนทนาประเดนทส าคญคอ การเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชน ทกระดบ ทงระดบการรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ ระดบการปรกษาหารอ ระดบการเขามาเกยวของ ระดบการรวมมอ และระดบการเสรมอ านาจของประชาชนทมผลตอการพฒนาพนทชายแดน



5) การบรการทางวชาการในลกษณะการจดเวทประชาคมแลกเปลยนความคดเหนประชาชน มประเดนความส าคญดงน การพฒนาสภาพแวดลอมของพนท บทบาทประชาชนกบพฒนาพนทชายแดน การมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดนพนทของตน สถานทท าการเกบขอมล ดานศลกากรระนอง บรเวณพนทชายแดนไทย-พมาและใกลเคยงดานศลกากรระนอง จงหวดระนอง อปกรณในการรวบรวมขอมล กลองถายภาพ ถอไดวาเปนเครองมอทมความจ าเปนและส าคญ ในชมชนทมกจกรรมในประเพณ ตาง ๆ เวทประชาคม กจกรรมของหมบาน กลองถายภาพจะชวยเพมความถกตองการด าเนนงานและความชดเจนของขอมลไดมากขน เครองบนทกเสยง ถอเปนสงส าคญทใชในการเกบขอมลใหไดรายละเอยดการสมภาษณ การสนทนากลมทชดเจนกวาการจดบนทก เพราะบางครงการจดบนทกจะท าใหขอมลประเดนทส าคญอาจจะไมสมบรณ การบนทกเสยงสามารถ ทจะใชทบทวนรายละเอยดขอมลทจะเขยนเปนลายลกษณอกษรสการวเคราะหไดสมบรณและครบถวนในเชงเนอหา การวเคราะหขอมล ส าหรบในการวจยเชงคณภาพจะใชแนวคดทฤษฎเปนกรอบในการวเคราะห โดยวธการหลกทใชม 2 วธ วธแรก เปนการวเคราะหขอมลโดยการตความสรางขอสรปแบบอปนย ซงไดจากการสมภาษณทได จดบนทก การสงเกตแบบมสวนรวม สมภาษณเชงลก สนทนากลม สงทเปนรปธรรมหรอสงเกตเหนได เพอสรางขอสรปตามแนวคดทฤษฎหรอการศกษาวจย วธทสอง เปนการวเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหาซงไดจากการศกษาเอกสาร ในการวเคราะหเอกสารผวจยตองค านงถงสภาพแวดลอมหรอบรบทวามการเปลยนแปลงไปอยางไร การวเคราะหขอมลทงสองวธจะเปนลกษณะบรรยาย ขนอยกบประเดนหรอปญหาทจะวเคราะห โดยมงประเดนสาระส าคญการเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดน โดยศกษาวเคราะหระดบการมสวนรวมทเหมาะสมกบบรบทในพนทส าหรบการพฒนาพนทและสอดคลองกบความตองการของประชาชน เพอใหไดขอสรป ผลการวจยทเปนรปธรรม และมเหตผลสนบสนนอยางชดเจน ผลการวจย หลกการเสรมสรางความมนคงชายแดนไทย-พมา จงหวดระนอง 1. การพฒนาดานความมนคง คอ สงเสรมการลดปญหาอาชญากรรม การลกลอบขนสงสนคาและการคามนษย ใหลดลง รวมทงการเตรยมความพรอมปกปองประชาชนจากการกอการรายและภยพบตทางธรรมชาต และความรวมมอกบประเทศพมาในดานความมนคงชายแดน 2. การพฒนาดานความมงคง คอ สงเสรมการลงทน การเชอมโยงการขนสงโลจสตกสหวงโซมลคา สนคาและบรการขามพรมแดนชายแดนไทย-พมา ทงปรบปรงแกไขระเบยบและกฎหมายเพอสงเสรมการคาทเปนธรรม อ านวยความสะดวกและรวดเรว รวมทงสงเสรมพนทชายแดนไทยใหเปนแหลงทองเทยวสามารถสรางความเจรญและรายไดใหกบชมชน 3.การพฒนาดานความยงยน คอ สามารถสรางความเจรญ รายได คณภาพชวตของประชาชนชายแดนไทยใหเพมขนอยางตอเนอง โดยใชทรพยากรธรรมชาตทสมดล พอด มการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงใหความส าคญกบการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ประชาชนทกภาคสวนในพนทในการพฒนาชายแดนไทย ใหสามารถแขงขนไดในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน โดยมภาคประชาชนมสวนรวมทงการเตรยมความพรอมพนทชายแดน การวเคราะหขอมลพนทชายแดน การก าหนดเปาหมายและทศทางการพฒนา การก าหนดแผนงานโครงการพฒนาชายแดน การปฏบตตามแผน โดยเนนกระบวนการ มสวนรวม การพงตนเอง การชวยเหลอซงกนและกน เปนพลงการขบเคลอนชมชนเสรมสราง ความเขมแขงการพฒนาเชงพนทชายแดน ดงน 1) ดานการเตรยมความพรอมพนทชายแดน หนวยงานทมความเกยวของในการเสรมสรางความมนคง ทงหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถ น องคการบรหารสวนต าบล มการประสานงานในเรองการประชาสมพนธขอมลชมชนและแนวทางการเสรมสรางความมนคง



ใหกบผน าชมชน ประชาชน ไดทราบถงหลกการท างานในการเตรยมความพรอมของชมชน การวเคราะหขอมลพนทชายแดน การก าหนดเปาหมายและทศทางการพฒนา การก าหนดแผนงานโครงการการพฒนาชายแดนและการปฏบตตามแผน 2) ดานการวเคราะหขอมลพนทชายแดน ประชาชนในพนทชายแดน จะเปนผทเขาใจสภาพตามภมศาสตร ภมอากาศ วฒนธรรม ประเพณ ทรพยากร ทางธรรมชาต ชวตความเปนอยของประชาชนและทราบถงสภาพปญหาความตองการเปนอยางด สามารถทจะใหขอมลเพอประกอบในการวเคราะหสถานการณของพนท ระบปญหาทเกดขนทตองด าเนนการแกไขเรงดวน จดความส าคญของแตละปญหา ระดมความเหนวเคราะหหาสาเหตทแทจรงของปญหา เพอศกษาหาแนวทางรวมกนในการแกไขปญหาและสนอง ความตองการใหกบประชาชน 3) การก าหนดเปาหมายและทศทางการพฒนา ในแตละพนทชายแดนทประชนชนจดจดเวทประชาคม ระดมความเหนและแลกเปลยนขอมลขาวสารส าหรบทศทางการพฒนาพนท คณภาพชวตทดขนของประชาชน ส าหรบอยรวมกนอยางสนตสข การพฒนาพนท สภาพแวดลอมนน เมอแตละชมชนและหมบานไดศกษาสภาพปญหา ความตองการทแทจรง มการวเคราะหหาสาเหตของการเกดปญหา ในเวทประชาคมน สมาชกแตละหมบานจะไดระดมความเหนแนวทางการแกไขปญหาและสนองตอความตองการของประชาชน โดยก าหนดเปาหมายทศทางการพฒนาออกมาในรปของโครงการและกจกรรมทตองมบทบาทสวนรวมการพฒนา 4) การก าหนดแผนงานโครงการพฒนาชายแดน ในขนตอนน เมอประชาชนในพนท ไดก าหนดทศทางการพฒนาชายแดนรวมกนในรปของกจกรรม โดยสอดคลองกบความตองการของประชาชนและศกยภาพของชมชนเปนหลก ศลกากรระนอง องคกรปกครองสวนทองถน จะเปนผประสานการจดท าเอกสารแผนงานและโครงการ บางกจกรรมไมตองอาศยงบประมาณในการด าเนนงานซงเปนกจกรรมทสมาชกชมชนมสวนรวมในการพฒนาพนทชายแดนดวยกน แตบางโครงการ กจกรรมตองอาศยงบประมาณจากภาครฐมาขบเคลอน 5) การปฏบตตามแผน หลงจากทโครงการตาง ๆ ไดถกบรรจในแผนเรยบรอย ขนตอนถดไปจะเปนการขออนมตใชแผนและประกาศใชแผน ซงในระยะเวลาทผานมานนเมอมการประกาศใชแผน โครงการตาง ๆ จะถกน ามาปฏบตตามระยะเวลาทสอดคลอง ซงมดานศลกากรระนอง หนวยงานอน ๆ ของอ าเภอจงหวดจะเปนผประสานการท างานรวมกน โดยมบคลากรภาครฐทองถน ผน าชมชนในพนท สมาชกหมบาน มบทบาทในการมสวนรวมปฏบตกจกรรมตาง ๆ ทอยในโครงการพฒนาพนทชายแดน รวมทงมคณะท างานทเปนผตดตาม ประเมนความส าเรจของโครงการและแผนพฒนาใหไดบรรลผลตามเปาหมาย การพฒนาการคาชายแดนรวมกบภาคประชาชน 1. การรบทราบขอมลจากหนวยงานภาครฐ ดานศลกากรควรประชาสมพนธ เผยแพรขอมลการคาชายแดน โดยประสานความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน เพอประชาสมพนธขาวสารจากหนวยงานใหเปนทรบรเกดความเขาใจตรงกน อนจะเปนประโยชนส าหรบประชาชน ในพนทชายแดนและใกลเคยงทจะมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจการคาชายแดนระนอง 2. การปรกษาหารอ เมอประชาชนในไดรบทราบขอมลขาวสารจากดานศลกากรหรอผน าชมชน ประชาชนจะสามารถระดมความคดเหนตาง ๆ ผานเวทประชาชนทจดขนมาในพนท สภาพพนทการคาชายแดนปจจบน สภาพปญหาทตองไดรบการแกไข ความตองการอน ๆ เพอจะไดรวบรวมเปนขอมลส าคญส าหรบการวเคราะหสถานการณพนทและทศทางในการพฒนา 3. การเขามาเกยวของ ประชาชนในพนทสามารถมบทบาทในการมสวนรวม การก าหนดนโยบายแผนพฒนาเศรษฐกจการคาชายแดน



โครงการพฒนาตาง ๆ ซงมดานศลกากรระนอง องคกรปกครองสวนทองถนในต าบลและจงหวด เปนหนวยงานประสานการด าเนนงาน โดยค านงถงศกยภาพของพนท ชมชน ทรพยากรทมอยและความตองการของประชาชนเปนหลก เพอทจะไดแผนและโครงการการพฒนาทมาจากการมสวนรวมของประชาชน 4. การรวมมอ หลงจากทประชาชนในไดมการเสนอกจกรรม โครงการพฒนาเศรษฐกจการคาชายแดน โดยมดานศลกากรระนอง องคกรปกครองสวนทองถนในต าบลและจงหวด เปนหนวยงานทรวบรวมโครงการเพอพจารณาเสนอขออนมตและประกาศ ใช โครงการตาง ๆ จะถกมาขบเคลอนสการปฏบตใหสมฤทธผล โดยมประชาชนจะมบทบาทการมสวนรวมในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ 5. การเสรมอ านาจหรอกจกรรมของประชาชน ดานศลกากรระนอง องคกรปกครองสวนทองถนในต าบลและจงหวด สงเสรมใหประชาชนเปนผระดมความเหนก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจการคาชายแดนดวยการตดสนใจของประชาชนเอง เปนโครงการทมาจากความตองการ ของประชาชนในพนท จะท าใหประชาชนเกดการเรยนรรวมกน โดยเนนกระบวนการมสวนรวม การพงตนเอง การชวยเหลอซงกน เปนพลงการขบเคลอนชมชนเสรมสรางความเขมแขงการพฒนาเชงพนทชายแดน สรปและอภปรายผล การเสรมสรางความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา ทส าคญ คอ 1. การพฒนาดานความมนคง คอ สงเสรมการลดปญหาอาชญากรรม การลกลอบขนสงสนคาและการคามนษยใหลดลง รวมทงการเตรยมความพรอมปกปองประชาชนจากการกอการรายและภยพบตทางธรรมชาต และความรวมมอกบประเทศพมาในดานความมนคงชายแดน 2. การพฒนาดานความมงคง คอ สงเสรมการลงทน การเชอมโยงการขนสง โลจสตกสหวงโซมลคา สนคาและบรการขามพรมแดนชายแดนไทย - พมา ทงปรบปรงแกไขระเบยบและกฎหมายเพอสงเสรมการคาทเปนธรรม อ านวยความสะดวกและรวดเรว รวมทงสงเสรมพนทชายแดน ไทยใหเปนแหลงทองเทยวสามารถสรางความเจรญและรายไดใหกบชมชน 3. การพฒนาดานความยงยน คอ สามารถสรางความเจรญ รายได คณภาพชวตของประชาชนชายแดนไทยใหเพมขนอยางตอเนอง โดยใชทรพยากรธรรมชาตทสมดล พอด มการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงใหความส าคญกบการมสวนรวมของภาครฐ ภาคเอกชน ประชาชนทกภาคสวนในพนทในการพฒนาชายแดนไทย ใหสามารถแขงขนไดในประชาคมเศรษฐกจอาเซยน ส าหรบการทจะท าใหประชาชนทอยในพนทมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจการคาชายแดนนน สงส าคญคอ ดานศลกากรระนอง ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ขาราชการ เจาหนาท ผน าชมชนตองประสานความรวมมอกน รวมทงการบรหารจดการใหประชาชนในพนท มบทบาทการมสวนรวมทงการจดท าแผน/โครงการดานการพฒนาเศรษฐกจชายแดนระนอง การคาชายแดนไทย-พมา และการน าแผนสการปฏบต สอดคลองกบขนตอนการมสวนรวมของถวลวด บรกลและคณะ (2551) ทประชาชนมสวนรวม ทงการจดท าแผน/โครงการดานการจดการและการน าแผนสการปฏบตในกจกรรมการพฒนาดานตาง ๆ โดยเนนกระบวนการมสวนรวม การพงตนเอง การชวยเหลอซงกนและกน เปนพลงการขบเคลอนชมชนเสรมสรางความเขมแขงการพฒนาเชงพนทชายแดน ขอเสนอแนะ 1) ควรมการศกษาวจยการมสวนรวมของประชาชนในการเสรมสรางความมนคงการคาชายแดนไทย-พมา จงหวดอน ๆ ของประเทศไทยเพมขน เพอทจะไดประเดนการศกษาทเพมเตมเกยวกบระดบการมสวนรวมของประชาชนทชดเจนยงขน 2) ควรมการศกษาเปรยบเทยบการมสวนรวมของประชาชนในประเดนการศกษาดานอน ๆ เพมขน เพอทจะไดผลการศกษาเชงเปรยบเทยบของการมสวนรวมของภาคประชาชนในการพฒนาพนทชายแดนและทองถนของจงหวดระนอง



กตตกรรมประกาศ การศกษาส าเรจลงไดดวยดเพราะไดรบการสนบสนนจากสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ตลอดจนผทเกยวของอาท ผวาราชการจงหวดระนอง พาณชยจงหวดระนอง นายดานศลกากรระนอง ขาราชการ เจาหนาท ผประกอบการ ผน าชมชน ประชาชน ในพนทชายแดนระนอง จงหวดระนอง ทอ านวยความสะดวกและมสวนรวมในการใหขอมลและเขารวมกจกรรมทมผลตอการศกษาในครงน

เอกสารอางอง

กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ. (2558). รายงานประจ าป. นนทบร: กระทรวงพาณชย. ถวลวด บรกล และคณะ. (2551). คมอการบรหารราชการแบบมสวนรวมของหนวยงานภาครฐในระดบจงหวด.

กรงเทพมหานคร : ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ. บญรตน อภชาตไตรสรณ. (2555). ผาขมทรพยพมา เปดประตการคาตะวนตก. กรงเทพฯ: เนชนบคส. ปกรณ ปรยากร. (2552). รายงานการวจย เรอง การพฒนานโยบายการบรหารราชการแผนดนไปสการพฒนาทสมดล.

กรงเทพฯ: ทพเอน เพรส. ไพรตน เดชะรนทร. (2527). การมสวนรวมของประชาชนในการพฒนา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพศกดโสภาการพมพ. เยาวเรศ ทบพนธ. (2549). เศรษฐศาสตรการคาระหวางประเทศ : ทฤษฎและนโยบาย. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร. ย ย นาย. (2553). รปแบบการคาชายแดนของเมองเมยวด รฐกะเหรยง ประเทศพมา. วทยานพนธปรญญาเศรษฐศาสตร มหาบณฑต, สาขาเศรษฐศาสตร, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. สมหมาย แจมกระจาง. (2551). การเสรมสรางการมสวนรวมของประชาชน : กรณศกษาการจดท าแผนชมชนเทศบาล ต าบลบางพระ จงหวดชลบร. วารสารการศกษาและพฒนาสงคม. อดม เกดพบลย. (2549). พมาในความสมพนธทางเศรษฐกจกบตางประเทศ. เชยงใหม : โชตนาพรนท. อรทย กกผล. (2552). คคด คมอการมสวนรวมของประชาชน ส าหรบนกบรหารทองถน. กรงเทพฯ: จรญสนทวงศการพมพ.



กลยทธ CSR กบสงคมสงวยในยคไทยแลนด 4.0 CSR strategy for aging society in Thailand 4.0

สรวงศ วรรณปกษ1

บทคดยอ

บทความนเปนการศกษากลยทธ CSR (corporate social responsibility : CSR) กบสงคมสงวยในยคไทยแลนด 4.0 ถงแมจะมการพฒนาการใหบรการสาธารณะดานสาธารณสขอยางเปนรปธรรมทชดเจน และประเทศไทยเปนประเทศทมการพฒนาระบบการใหบรการแกผสงวยทเรมเหนไดสภาพปญหาจากสภาวะสงคมสงวย (aging society) อยางชดเจน จากการทมผลกระทบจากชวงวยของประชากรยคเบบบม (baby boomer) คอกลมประชากรทเปนก าลงหลกของชาตทงดานเศรษฐกจ และสงคมทมชวงวยระหวาง พ.ศ. 2489-2507 นนเอง จากขอมลของส านกงานสถตแหงชาตปรากฏวา ประเทศไทยไดมการพฒนาสภาพสงคมเขาสสงคมผสงวยเรยบรอยแลว จากนยามขององคการสหประชาชาตทระบวา ประเทศใดมประชากรทมอาย 60 ปขนไป ในอตราทเกนกวา รอยละ 10 ของจ านวนประชากรทงหมด ถอไดวาประเทศนนเขาสสภาวะสงคมสงวยแลว (aging society) และหากมอตราเพมขนเปนรอยละ 20 หรอ 1 ใน 5 ของประชากรทงประเทศกจะปนการเขาสสงคมสงอายโดยสมบรณ (complete aged society)

บทความวชาการนมวตถประสงคเพอศกษาเพอศกษาสภาพปญหาของผสงอายในประเทศไทย และเพอศกษาแนวทางในการน าแนวคด CSR มาใชในการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทย

ผลการศกษาพบวา การน าแนวคดความรบผดชอบตอสงคมส าหรบการดแลผสงอายมาบรรจไวในแผนกลยทธของแตละองคการจะสามารถสงผลกระทบไปในทศทางทดตอการพฒนาคณภาพชวตทดของผสงอายในทก ๆ ดานไดในอนาคต

ค ำส ำคญ: กลยทธ CSR ผสงอาย ไทยแลนด 4.0 Abstract

This paper aims to study the older people in Thailand CSR strategy 4.0. This article explores the CSR strategy for the elderly in Thailand 4.0, despite the clear development of public health services. Thailand is a country that has developed a service system for older people who are starting to see the condition of the aging society clearly due to the impact of the age of the baby boom that is the main force of the economy and society that is between ages 1946-1964. According to the data of the National Bureau of Statistics, it appears that Thailand has developed social conditions into the elderly society successfully, according to the definition of the United Nations, which country has a population aged 60 or over at a rate of more than 10 percent of the total population. It can be considered as an aging society, and if it is increased to 20 percent or 1 in 5 of the entire population, it will become a complete Aged society. This paper aims to study the problems of the elderly in Thailand and to study the ways in which strategy CSR is used to improve the quality of life of the elderly in Thailand.

1 อาจารย ดร. ประจ าคณะรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยธรกจบณฑตย



The study indicated that Implementing the concept of social responsibility for elderly care included in each organization's strategic plan can have a positive impact on improving the quality of life for older people in all areas in the future.

Keywords: CSR strategy , Older people , Thailand 4.0

บทน า ประเทศไทยเปนประเทศทมการพฒนาระบบการใหบรการแกผสงวยทเรมเหนไดชดเจนจากการทรบผลกระทบจาก

ชวงวยของประชากรยคเบบบม (baby boomer) คอกลมประชากรทเปนก าลงหลกของชาตทงดานเศรษฐกจ และสงคมทมชวงวยระหวาง พ.ศ. 2489-2507 นนเอง จากขอมลของส านกงานสถตแหงชาตปรากฏวา ประเทศไทยไดมการพฒนาสภาพสงคมเขาสสงคมผสงวยเรยบรอยแลว จากนยามขององคการสหประชาชาตทระบวา ประเทศใดมประชากรทมอาย 60 ปขนไป ในอตราทเกนกวา รอยละ 10 ของจ านวนประชากรทงหมด ถอไดวาประเทศนนเขาสสภาวะสงคมสงวยแลว (aging society)และหากมอตราเพมขนเปนรอยละ 20 หรอ 1 ใน 5 ของประชากรทงประเทศกจะปนการเขาสสงคมสงอายโดยสมบรณ (complete aged society)

รฐบาลและองคการทกภาคสวนไดเลงเหนปญหาและผลกระทบของประเทศไทยเปนอยางด ไดแก สภาพทมผสงวยมากขน แตคนเหลานนไมมผลตภาพทางเศรษฐศาสตร เนองจากเกษยณอายจากการท างานแลว แตระบบสขภาพและการใหบรการดานสาธารณสขยงคงตองตอบสนองรองรบบคคลเหลานมากขนกวาเดมจากสภาพรางกายทถดถอยลงตามสงขาร ท าใหตองใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดในการดแลรกษาผสงวยเหลานนในสงคมไทย และในขณะเดยวกนท งภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมตางกมความกระตอรอลนอยางแนวแนทจะด าเนนการเตรยมพรอมและรบมอกบปญหาดงกลาว (พพฒน นนทนาธรณ (2553: 20)

ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข ไดค านวณประชากรกลางป 2558 ทงประเทศ 65 ,027,401 คน เพศชาย 31,865,175 คน เพศหญง 33,064,910 คน ประชากรเหลานไดกระจายตวกนอยตามภาคตาง ๆ ทง 4 ภาคของประเทศไทย การกระจายตวของประชากรลกษณะเชนนเปนการกระจายตามลกษณะทางภมศาสตร โดยเฉพาะภาคกลาง (รวมกรงเทพมหานคร) เปนภาคทมประชากรมากทสดเทากบ 22 ,182,544 คน คดเปนรอยละ 34.1ของประชากรทงหมดรองลงมา คอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มประชากร 21,861,423 คนคดเปนรอยละ 33.6 ภาคเหนอ มประชากร 11,758,421 คน คดเปนรอยละ 18.1 และภาคใตมประชากร 9,225,013 คน คดเปนรอยละ 14.2 จากขอมลประชากรของส านกบรหารการทะเบยนกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ส านกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข

ประชากรสงวย (60 ป ขนไป) ในกลมประเทศอาเซยน ชวงป พ.ศ. 2523 - 2593 โดยภาพรวมมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง ยกเวนสงคโปรและไทย ซงคาดการณวาจะลดลง ในป พ.ศ. 2593 และในป พ.ศ. 2558 ประเทศทมจ านวนประชากรสงอายสงสด 3 ล าดบแรก ไดแก อนโดนเซย (21.19 ลานคน),ไทย (10.73 ลานคน) และเวยดนาม (9.61 ลานคน) ตามล าดบ

ส านกงานสถตแหงชาตไดท าการส ารวจประชากรสงอายในประเทศไทยมาแลวหลายครง โดยครงแรกด าเนนการส ารวจในป 2537 ครงท 2 ในป 2545 ครงท 3 ในป 2550 และครงท 4 ในป 2554 ผลจากการส ารวจทผานมา พบวา ประเทศไทยมจ านวนและสดสวนของผสงอายเพมขนอยางรวดเรวและเหนไดชดโดยป 2537 มผสงอายคดเปนรอยละ 6.8 ของประชากรทงประเทศ ป 2545 และป 2550 เพมขนเปน รอยละ9.4 และ 10.7 ตามล าดบ และในป 2554 เพมขนเปนรอยละ 12.2 หรออาจกลาวไดวาประเทศไทยเปนประเทศหนงในอาเซยนทเขาสสงคมของผสงวย (Aging Society) การเปนสงคมสงวย คอ การทมจ านวนผสงอายเพมมากขน (ประชากรอาย 60 ปขนไป มากกวารอยละ 10 ของประชากรทงหมด) ในขณะทวยเดกและวยแรงงานลดนอยลงจากจ านวนผสงอายทงสน 10,014,705 คน เปนชาย 4,514,815 และหญง 5,499,890 คน หรอคดเปนชายรอยละ 45.1 และหญงรอยละ 54.9 ของผสงอายทงหมด เมอพจารณาขอมลจากตาราง ท 1 จ านวนและอตราของผสงอาย พ.ศ. 2537 ,2545, 2550, 2554 และ 2557 (ส านกงานสถตแหงชาต: 2558)



ตารางท 1 : แสดงจ านวนและอตราของผสงอาย พ.ศ. 2537 , 2545 , 2550 , 2554 และ 2557 ปทส ารวจ จำนวนผ สงอาย อตราผ สงอาย

2537 4,011,854 6.8 2545 5,969,030 9.4 2550 7,020,959 10.7 2554 8,266,304 12.2 2557 10,014,705 14.9

ทมา : ส านกงานสถตแหงชาต: (2558) แหลงรายไดหลก

แหลงรายไดทส าคญหรอแหลงรายไดหลกในการด ารงชวตของผสงอายสวนใหญไดรบจากบตร (รอยละ 36.7) รองลงมา คอ รายไดจากการท างานของผสงอายเอง (รอยละ 33.9) จากเบยยงชพจากทางราชการ (รอยละ 14.8) จากเงนบ าเหนจ บ าน าญ (รอยละ 4.9) จากคสมรส (รอยละ 4.3) และจากดอกเบยเงนออมทผสงอายไดเกบออม เงนออม การขายทรพยสนทมอย (รอยละ 3.9) ส าหรบผสงอายชายแหลงรายไดหลกทส าคญ คอรายไดจากการท างาน จากบตรและเบยยงชพจากทางราชการในขณะทผสงอายหญงมรายไดจากบตรเปนรายไดหลกในการด ารงชวต รองลงมาคอ รายไดจากการท างานและเบยยงชพจากทางราชการ อตราผสงอายรายภาค

ภาคเหนอมอตราผสงอายสงสด (รอยละ 18.4) รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ17.0) ภาคกลางและภาคใต มอตราผสงอายใกลเคยงกน (รอยละ 13.5 และรอยละ13.2 ตามล าดบ) และกรงเทพมหานครมอตราผสงอายต าสดคดเปนรอยละ 11.0

วตถประสงคของการศกษา

ในบทความนผศกษามวตถประสงคในการศกษาดงน 1. เพอศกษาสภาพปญหาของผสงอายในประเทศไทย 2. เพอศกษาแนวทางในการน าแนวคด CSR มาใชในการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทย

กรอบความคดและวธด าเนนการวจย

ผวจยมงศกษาโดยการน าเสนอทฤษฎ แนวคด หลกการของบทความวชาการ เรอง กลยทธ CSR กบผสงอายในยคไทยแลนด 4.0 มขนตอนในการด าเนนการวจยเปนการศกษาเชงคณภาพโดยศกษาจากเอกสารตาง ๆ ทเกยวของ (documentary research) ประกอบดวย ขอมลสถต หนงสอต ารา บทความวชาการ และงานวจยตาง ๆ มาประกอบเขากบการวเคราะหและการสงเคราะห (analysis and synthesis) ของผวจยดวยการศกษาจากเอกสาร ขอมลสถตและการสมภาษณเชงลกจากผสงอาย ผดแลผสงอาย และนกวชาการคอศาตราจารยดร.บญทน ดอกไธสง รศ.ดร.จมพล หนมพานช และ ดร.บญเลศ ไพรนทร เพอคนหาถงการเชอมโยงการน ากลยทธ CSR ไปประยกตใชกบการดแลเพอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในยคไทยแลนด 4.0 รวมไปถงการน าเสนอแนวทางในการจดการนโยบายสาธารณะเพอสงเสรมกระบวนการใหผสงอายสามารถเขาถงการรบบรการดานตาง ๆ ไดอยางทวถงและเปนธรรม ทงนเพอเปนการสรางประสทธภาพใหแกนโยบายสาธารณะดานกลยทธ CSR กบผสงอายในยคไทยแลนด 4.0 ในอนาคต



ผลการวจย 1. สภาพปญหาของผสงอายในประเทศไทย จากการทบทวนวรรณรรม พบวา ปญหาส าคญทผสงอายไทยประสบคอ ปญหาทาง เศรษฐกจและสขภาพ

เกอบครงหนงของผสงอาย มรายไดไมพอเลยงชพ และ 2 ใน 3 มสขภาพอยในระดบปานกลางถงไมดมาก โรคทมการรายงาน วาเปนกนมากในกลมผสงอาย คอ ปวดหลง ปวดเอว ไขขออกเสบ โรคเกยวกบสายตา โรคเบาหวาน ความดนโลหตสง โรคกระเพาะ โรคหวใจ นอกจากนยงพบวา ภาวะการเจบปวยของผสงอายน เปนเหตผลส าคญประการหนง ทท าใหผสงอาย ไมสามารถท างานหาเลยงชพได

2. แนวทางในการน าแนวคดกลยทธ CSR มาใชในการพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทย แนวคดเกยวกบ CSR ไดมการจ าแนกไวหลายแบบ หากพจารณาตามตระกล (order) ของซเอสอารจะพบวากจกรรม

เกยวของกบพฤตกรรมทางการพด หรอกลาวอกนยหนงวาเปนการสอสารการตลาดทเขาขายการด าเนนกจกรรมโดยใชทรพยากรนอกองคกรเปนหลก (Social-driven CSR) สวนกจกรรมทเกยวของกบพฤตกรรมทางการกระท า หรอเปนการด าเนนกจกรรมขององคกรโดยใชทรพยากรทมอยภายในองคกรเปนหลก (Corporate-driven CSR) และหากพจารณาโดยยดทตวกระบวนการทางธรกจ (business process) ซเอสอารในตระกล Corporate-driven CSR ยงสามารถจ าแนกออกเปนซเอสอารจ าพวก (division) ทอยในกระบวนการทางธรกจ (CSR in process) กบซเอสอารจ าพวกทอยนอกกระบวนการทางธรกจ หรอเกดขนภายหลงโดยแยกตางหากจากกระบวนการทางธรกจ (CSR after process)

Philip Kotler แหงมหาวทยาลยนอรธเวสเทรน และ Nancy Lee อาจารยสมทบแหงมหาวทยาลยวอชงตน และมหาวทยาลยซแอตเตล ไดจ าแนกซเอสอารไวเปน 7 ประเภทตามกจกรรม ไดแก 1. การสงเสรมการรบรประเดนปญหาทางสงคม (Cause Promotion) 2. การตลาดทเกยวโยงกบประเดนทางสงคม (Cause-Related Marketing) 3. การตลาดเพอมงแกไขปญหาสงคม (Corporate Social Marketing) 4. การบรจาคเพอการกศล (Corporate Philanthropy) 5. การอาสาชวยเหลอชมชน (Community Volunteering) 6. การประกอบธรกจอยางรบผดชอบตอสงคม (Socially Responsible Business Practices) 7. การพฒนาและสงมอบผลตภณฑและบรการตามก าลงซอของคนในระดบฐานราก (Developing and Delivering Affordable Products and Services)

ตอมาไดมการพฒนา แนวคด CSR ไปอกขนหนงคอ แนวคด Creating Shared Value หรอ CSV ท Michael E. Porter และ Mark R. Kramer น าเสนอไว เมอป 2554 ผานทางบทความซงตพมพใน Harvard Business Review ปจจบน ก าลงถกแปลงเปน “แนวปฏบต” ทหลายองคการน ามาใชในการด าเนนธรกจเพอสรางใหเกดคณคารวมระหวางองคการและสงคมไปดวยกน

จดส าคญของการสรางคณคารวมตามนยาม CSV ของ Porter และ Kramer คอ คณคาทองคการและสงคมไดรบจากการด าเนนงานขององคการ จะตองเกดขนไปพรอม ๆ กน ท าใหการบรจาค หรอ Philanthropy ซงเปน CSR ในรปแบบหนง จงไมถกจดรวมวาเปนเรอง CSV เพราะถอเปนการสงมอบคณคาทไดเกดขนแลว มใชคณคาทสรางขน หรอเกดขนควบคไปพรอมกน

จากการจ าแนกประเภทของ CSR มหลายแบบดงทไดกลาวมาแลวขางตน ท าใหมการพฒนาไปสการน าแนวคดการแบงกจกรรม CSR ตามมาตรฐานสากล ISO 26000 เปนมาตรฐานระหวางประเทศทก าหนดโดยองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization : ISO) เพอใหค าแนะน าเกยวกบความรบผดชอบตอสงคม (Guidance on Social Responsibility) แกองคการทงในประเทศทพฒนาแลวและประเทศทก าลงพฒนา และกลาวถง 7 หลกดานความรบผดชอบตอสงคม ไดแก 1.การก ากบดแลองคการ (Organizational governance) 2. สทธมนษยชน (Human rights) 3. การปฏบตดานแรงงาน (Labour practices) 4. สงแวดลอม (The environment) 5. การปฏบตด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair operating practices) 6. ประเดนดานนโยบาย (Consumer issues) 7. การมสวนรวมและพฒนาชมชน (Community involvement and development)



ผวจยขอน าเสนอผลการศกษาพบวา พฤตกรรมผบรโภคมแนวโนมทเปลยนแปลงไปตามระดบรายไดทเปลยนไป รวมไปถงโครงสรางอายของประชากร ดงนนกลยทธ CSR กบผสงอายในยคไทยแลนด 4.0 ประเดนทส าคญในการศกษา ไดแก

จากแนวคดการพฒนาการแบงกจกรรม CSR ตามมาตรฐานสากล ISO 26000 เปนมาตรฐานระหวางประเทศ ไดท าใหเกดกระแสการตนตวขององคการทตองปฏบตใหองคการของตนมการน าแนวคดหลก CSR มาประยกตใชกบการด าเนนงานทบรรจไวในแผนกลยทธองคการ ทงนเพอใหสอดคลองกบขอก าหนดของมาตรฐาน ISO 26000 โดยเฉพาะในหลกในประเดนท 7 กรณการมสวนรวมและพฒนาชมชน (Community involvement and development) ทเชอมโยงกบประเดน การชวยสงคมในการชวยแกไขปญหาสงคมโดยเฉพาะกรณทศกษาคอ ปญหาผสงอาย ซงท าใหสามารถตอบโจทยไดทงธรกจและภาพลกษณขององคการไปพรอม ๆ กน

ดงนนจากแนวคดของ ดร.สวทย เมษอนทรย มแนวคดวา ในยคไทยแลนด 4.0 การพฒนาประเทศภายใตโมเดล “ประเทศไทย 4.0” จะส าเรจตองใชแนวทาง “สานพลงประชารฐ” เปนตวการขบเคลอน โดยมงเนนการมสวนรวมของภาคเอกชน ภาคการเงนการธนาคาร ภาคประชาชน ภาคสถาบนการศกษา มหาวทยาลยและสถาบนวจยตาง ๆ รวมกนระดมความคด ผนกก าลงกนขบเคลอนผานโครงการบนทกความรวมมอ กจกรรม หรอ งานวจยตาง ๆ โดยการด าเนนงานของ ประชารฐ กลมตาง ๆ อนไดแก กลมท 1 การยกระดบนวตกรรมและผลตภณฑการปรบแกกฎหมายและกลไกภาครฐ พฒนาคลสเตอรภาคอตสาหกรรมแหงอนาคต และการดงดดการลงทน และการพฒนาโครงสรางพนฐาน กลมท 2 การพฒนาการเกษตรสมยใหมและการพฒนาเศรษฐกจฐานรากและประชารฐ กลมท 3 การสงเสรมการทองเทยวและไมล การสรางรายได และการกระตนการใชจายภาครฐ กลมท 4 การศกษาพนฐานและพฒนาผน า (โรงเรยนประชารฐ) รวมทงการยกระดบคณภาพวชาชพ และกลมท 5 การสงเสรมการสงออกและการลงทนในตางประเทศ รวมทงการสงเสรมกลม SMEs และผประกอบการใหม (Start Up) ซงแตละกลมก าลงวางระบบและก าหนดแนวทางในการขบเคลอนนโยบายอยางเขมขน”

ดงนน องคการควรจะมการวางแผนกลยทธ CSR โดยการก าหนดวสยทศนและพนธกจและสามารถวางแผนกลยทธอยางมทศทาง องคการจะตองน าแผนกลยทธขององคการมาก าหนดประเดนทางสงคมทเกยวของกบองคการและชมชน และวางแผนกลยทธทางดานสงคมใหกบองคการเพอสรางจดผนแปรในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนในระยะยาว โดยใชประเดนทางสงคม ซงในทนเนนประเดนชมชนสงคมผสงอายมาเปนจดสรางความไดเปรยบทางดานการแขงขนทางธรกจ ทมขนตอนการวางแอผนกลยทธดงน 1. การพฒนาวสยทศนและพนธกจทางสงคม 2. การวเคราะหสถานการณ 3. การก าหนดกลยทธ CSR 4. การน า CSR ไปปฏบต 5. การประเมนผล CSR ซงการท า CSR ตองมการก าหนดกลยทธองคการอยางเปนระบบ เพอเปนการก าหนดแนวทางในการท างานในระดบปฏบตการใหมความสอดคลองกน ซงจะสงผลใหเกดการรวมก าลงในการใชทรพยากรทงภายในและภายนอกองคการอยางสมบรณ

ในสวนของนโยบายภาครฐมกรณทนกวชาการไดเสนอความคดเหนเกยวกบนโยบายภาครฐไว 2 ประเดนดงน ประเดนแรก ทฤษฎและแนวคดเกยวกบนโยบายสาธารณะเพอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทย ประเดนทสอง ความเชอมโยงระหวางนโยบายรฐดานคณภาพชวตผสงอายในประเทศไทยกบการน านโยบาย

ไปสการปฏบต โดยสรปผลของการศกษา ดงน 1. ทฤษฎและแนวคดเกยวกบนโยบายสาธารณะเพอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทย

การวจยนไดน าแนวคดการน านโยบายไปปฏบต (Approach for implementation)มาเปนกรอบแนวคดในการวเคราะหนโยบายสาธารณะเพอพฒนาคณภาพชวตของผสงอายในประเทศไทยรวมทงลกษณะของความสมพนธระหวางตวแปรทเกยวของกบการน านโยบายไปปฏบต ไดมนกวชาการใหความหมายไวหลายทาน ดงน Thomas R. Dye (1984: 1) ไดใหความหมายของนโยบายสาธารณะ คอ สงทรฐบาลเลอกจะกระท าหรอไมกระท า ในสวนทจะกระท าครอบคลมกจกรรมตาง ๆ ทงหมดของรฐบาล



ดงนนทงกจกรรมทเปนกจวตรและกจกรรมทเกดขนในบางโอกาส ผศกษาจะแบงสวนการน าเสนอทฤษฎและแนวคดเปน 2 สวน ไดแก การน านโยบายไปสการปฏบตจากบนลงลาง (Top-down approach) และการน านโยบายไปสการปฏบตจากลางขนบน (bottom-up approach) 1.1 การน านโยบายไปสการปฏบตจากบนลงลาง (Top-down approach) เราอาจกลาวไดวานโยบายสาธารณะเปนผลผลตของระบบการเมองและนโยบายสาธารณะจะสงผลกระทบทางใดทางหนงตอวถการด าเนนชวตของประชาชน อาทเชน สงทรฐบาลเลอกทจะกระท าหรอไมกระท าเกยวกบปญหาตาง ๆ เชน ปญหาสขภาพ ปญหาสงคม ปญหาเศรษฐกจ ปญหาสงแวดลอม เปนตน แนวคดน Younis และ Davidson (1990 : 5-8) เรยกวาขอเสนอแนะเพอความส าเรจ (prescriptions for success) ในขณะเดยวกน Barrett และ Fudge (1981 : 12) เรยกวาแนวทางศนยกลางนโยบาย (policy- central approach) โดยใหนยามวาเปนสงทเกดขนจากทศนยภาพของผก าหนดนโยบาย ทงนเพราะเปนเรองทใหความส าคญกบสงทผก าหนดนโยบายจะท า เชน การท าใหนโยบายมผลในทางปฏบต เปนตน หรออาจกลาวไดวา แนวทางพจารณาจากบนลงลางเหนวา นโยบายถกก าหนดขนจากสวนบนและถกแปลงไปสการปฏบตเพอใหผปฏบตระดบลางน าไปปฏบต (อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2552, หนา 426) 1.2 การน านโยบายไปสการปฏบตจากลางขนบน (bottom-up approach) Younis และ Davidson (1990 : 8-10) เรยกแนวคดนวา แนวทางการเปลยนแปลงอยางรนแรง (a radical change) เพราะเปนแนวทางทเปดโอกาสใหบคลระดบลางมบทบาทในการตดสนใจและการใชดลยพนจในการน าไปปฏบต ซงแตกตางจากแนวทางจากบนลงลางโดยสนเชง ดงนนจงถอวาเปนแนวทางทกอใหเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรงตามแนวทางดงเดมทเคยปฏบตกนมา (อางถงใน สมบต ธ ารงธญวงศ, 2552, หนา 427)

2. ความเชอมโยงระหวางนโยบายรฐดานคณภาพชวตผสงอายในประเทศไทยกบการน านโยบายไปสการปฏบต จากสภาพปญหาการการดแลผสงอายในประเทศไทย ถอเปนโยบายสาธารณะทส าคญทรฐบาลควรจะน าแนวคด

ดาน ความรบผดชอบตอสงคม(Corporate Social Responsibility (CSR) หรอ บรรษทบรบาล หมายถง การด าเนนกจกรรมภายในและภายนอกองคการทค านงถงผลกระทบตอสงคมทงในองคการและในระดบใกลและไกล ดวยการใชทรพยากรทมอยในองคการหรอทรพยากรจากภายนอกองคการ ในอนทจะท าใหอยรวมกนในสงคมไดอยางเปนปกตสข โดยเรมจากการก าหนดนโยบายสาธารณะจนกระทงน าไปสขนตอนของกระบวนการน านโยบายสาธารณะไปปฏบต ซงแสดงใหเหนไดอยางชดเจนจากความเชอมโยงระหวางนโยบายรฐดานคณภาพชวตผสงอายในประเทศไทยกบการน านโยบายไปสการปฏบต โดยการน ามาบรรจเขาเปนแผนงานนโยบายหลกในการบรหารประเทศและสอดคลองตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ทไดบญญตไวในหลายหมวด 5 และหมวด 6 ดงน

“มาตรา 27 บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย มสทธและเสรภาพและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน ชายและหญงมสทธเทาเทยมกน

การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล ไมวาดวยเหตความแตกตางในเรองถนก าเนด เชอชาตภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคมความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญหรอเหตอนใด จะกระท ามไดมาตรการทรฐก าหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธหรอเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน หรอเพอคมครองหรออ านวยความสะดวกใหแกเดก สตร ผสงอาย คนพการหรอผดอยโอกาส ยอมไมถอวาเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสามบคคลผเปนทหาร ต ารวจ ขาราชการ เจาหนาทอนของรฐ และพนกงานหรอลกจางขององคกรของรฐยอมมสทธและเสรภาพเชนเดยวกบบคคลทวไป เวนแตทจ ากดไวในกฎหมายเฉพาะในสวนทเกยวกบการเมอง สมรรถภาพ วนย หรอจรยธรรม



มาตรา 40 บคคลยอมมเสรภาพในการประกอบอาชพ การจ ากดเสรภาพตามวรรคหนงจะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหงกฎหมายทตราขนเพอรกษาความมนคงหรอเศรษฐกจของประเทศ การแขงขนอยางเปนธรรม การปองกนหรอขจดการกดกนหรอการผกขาด การคมครองผบรโภค การจดระเบยบการประกอบอาชพเพยงเทาทจ าเปนหรอเพอประโยชนสาธารณะอยางอน การตรากฎหมายเพอจดระเบยบการประกอบอาชพตามวรรคสอง ตองไมมลกษณะเปนการเลอกปฏบตหรอกาวกายการจดการศกษาของสถาบนการศกษา

มาตรา 61 รฐตองจดใหมมาตรการหรอกลไกทมประสทธภาพในการคมครองและพทกษสทธของผบรโภคดาน ตาง ๆ ไมวาจะเปนดานการรขอมลทเปนจรง ดานความปลอดภย ดานความเปนธรรมในการท าสญญา หรอดานอนใดอนเปนประโยชนตอผบรโภค

มาตรา 65 รฐพงจดใหมยทธศาสตรชาตเปนเปาหมายการพฒนาประเทศอยางยงยน ตามหลกธรรมาภบาลเพอใชเปนกรอบในการจดท าแผนตาง ๆ ใหสอดคลองและบรณาการกนเพอใหเกดเปนพลงผลกดนรวมกนไปสเปาหมายดงกลาว

การจดท า การก าหนดเปาหมาย ระยะเวลาทจะบรรลเปาหมาย และสาระทพงมในยทธศาสตรชาตใหเปนไปตามหลกเกณฑและวธการทกฎหมายบญญต ทงน กฎหมายดงกลาวตองมบทบญญตเกยวกบการมสวนรวมและการรบฟงความคดเหนของประชาชนทกภาคสวนอยางทวถงดวย

ยทธศาสตรชาต เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได มาตรา 69 รฐพงจดใหมและสงเสรมการวจยและพฒนาวทยาศาสตร เทคโนโลยและศลปวทยาการแขนงตาง ๆ ให

เกดความร การพฒนา และนวตกรรม เพอความเขมแขงของสงคมและเสรมสรางความสามารถของคนในชาต มาตรา 71 รฐพงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวอนเปนองคประกอบพนฐานทส าคญของสงคม จดให

ประชาชนมทอยอาศยอยางเหมาะสม สงเสรมและพฒนาการสรางเสรมสขภาพเพอใหประชาชนมสขภาพทแขงแรงและมจตใจเขมแขง รวมตลอดทงสงเสรมและพฒนาการกฬาใหไปสความเปนเลศและเกดประโยชนสงสดแกประชาชน

รฐพงสงเสรมและพฒนาทรพยากรมนษยใหเปนพลเมองทด มคณภาพและความสามารถสงขน รฐพงใหความชวยเหลอเดก เยาวชน สตร ผสงอาย คนพการ ผยากไร และผดอยโอกาส ใหสามารถด ารงชวตไดอยาง

มคณภาพ และคมครองปองกนมใหบคคลดงกลาวถกใชความรนแรงหรอปฏบตอยางไมเปนธรรม รวมตลอดทงใหการบ าบด ฟนฟและเยยวยาผถกกระท าการดงกลาว

ในการจดสรรงบประมาณ รฐพงค านงถงความจ าเปนและความตองการทแตกตางกนของเพศ วยและสภาพของบคคล ทงน เพอความเปนธรรม

มาตรา 74 รฐพงสงเสรมใหประชาชนมความสามารถในการท างานอยางเหมาะสมกบศกยภาพและวยและใหม งานท า และพงคมครองผใชแรงงานใหไดรบความปลอดภยและมสขอนามยทดในการท างานไดรบรายได สวสดการ การประกนสงคม และสทธประโยชนอนทเหมาะสมแกการด ารงชพ และพงจดใหมหรอสงเสรมการออมเพอการด ารงชพ เมอพนวยท างาน

รฐพงจดใหมระบบแรงงานสมพนธททกฝายทเกยวของมสวนรวมในการด าเนนการ” นโยบายของรฐเหนไดอยางชดเจนจาก ความเชอมโยงระหวางนโยบายรฐดานคณภาพชวตผสงอายในประเทศไทย

กบการน านโยบายไปสการปฏบต ตามทระบไวอยางชดเจนในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2560 ในมาตรา 27 40 61 65 69 71 และมาตรา 74 ทเนนการวางกรอบแนวคดไวทงในแผนยทธศาสตรชาตระยะสนและระยะยาวไวส าหรบการดแลคมครองประชากรผสงวยใหมคณภาพชวตทดไวอยางชดเจนและเปนระบบ

แตการจะสามารถท าใหแผนยทธศาสตรทวางไวประสบความส าเรจไดตองสามารถท าใหผสงวยสามารถด ารงชวตอยไดโดยการลดการพงพาบคคลอนและพงตนเองใหมากทสด การเขาถงเปาหมายดงกลาวอยางมประสทธภาพและประสทธผลในประเทศไทย กตอมมาพจารราในหลายประเดนส าคญ ซงในการวจยนเปนการศกษาสภาพปญหาของผสงอายในประทศไทย ทเนนความส าคญของแนวคดความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility :CSR) 2 ดาน กลาวคอ



1. ดานองคการภาครฐ ทเปนหนวยงานทรบสนองในการน านโยบายรฐไปปฏบต รฐบาลทสามารถก าหนดนโยบายใหสอดคลองกบความตองการของประชาชน และสามารถน านโยบายไปปฏบตจนประสบความส าเรจอยางมประสทธภาพและประสทธผล จะไดรบความเชอถอ และความนยมจากประชาชน สงผลใหรฐบาลดงกลาวมโอกาสในการด ารงอ านาจในการบรหารประเทศยาวนานขน บางครงอาจกลาวไดวาเปนนโยบายสาธารณะประชานยม นโยบายสาธารณะเปนผลผลตทางการเมองเพอตอบสนองความตองการของประชาชน ดงนนประชาชนสามารถแสดงออกซงความตองการของพวกเขาผานกลไกทางการเมองตาง ๆ เชน ระบบราชการ นกการเมอง ความตองการดงกลาวจะถกน าเขาสระบบการเมองไปเปนนโยบายสาธารณะ เมอมการน านโยบายไปปฏบตและไดผลตามเปาประสงค กจะท าใหประชาชนมสภาพความเปนอยทดขน

2. ดานองคการภาคเอกชน ทงทเปนองคการแสวงหาผลก าไรและองคการทไมแสวงหาผลก าไร กสามารถมสวนชวยเหลอสงคมดวยการก าหนดแผนกลยทธขององคการทมการบรรจแนวคดความรบผดชอบตอสงคม (Corporate Social Responsibility : CSR) และขยายไปถงขนของการตอยอดทางธรกจแบบ Creating Shared Value : CSV คอ การปรบเปลยน "การด าเนนธรกจ" ใหตรงกบความตองการของผมสวนไดสวนเสยทเกยวของไมวาจะเปนผถอหน คคา ลกคา ชมชน หรอสงแวดลอม โดยการปรบตวเขาสการเปนธรกจทยงยนดวยการลดการใชทรพยากร เนองจาก CSV ไมใชการแบงปนผลก าไร หรอการกศลโดยตรง แต CSV เนนการสรางหวงโซคณคาใหม (value chain) เพอสรางผลตภณฑหรอบรการทหวงดตอสงคม ตอบสนองความตองการของลกคา และสรางก าไรใหบรษทดวย ภาคเอกชนสามารถด ารงบทบาทเปนแหลงรายไดใหแกผสงอาย ทงในรปของการจางงานผสงวยในต าแหนงทเหมาะสมกบวยวฒ ประสบการณ และสมรรถภาพของรางกาย และการจดซอจดหาสนคาและบรการซงมาจากกลมผสงอาย ทเปนฝงอปทาน (Supply) ขณะเดยวกน ภาคเอกชน ยงสามารถตอบสนองความตองการของประชากรสงวยทนบวนจะมจ านวนเพมขน ดวยการพฒนาสนคาและบรการทกอใหเกดโอกาสทางธรกจในตลาดผสงอาย ทเปนฝงอปสงค (Demand) ดวยเชนกน ปจจบนมหลายบรษททท า CSV ประสบความส าเรจ เชน กลมบรษท SCG ทท าธรกจการสรางชนงานทอาศยนวตกรรมรปแบบใหม ๆ เพอท าใหผสงอายสามารถด ารงชวตอยในบานทออกแบบตวบาน รวมถงอปกรณภายในบานทสามารถอ านวยความสะดวกและความปลอดภยเนนสรางสขใหแกผสงอาย ลดการเปนภาระตอลกหลานทจ าเปนในการตองไปท างานนอกบานอยางเชนในปจจบน และอกตวอยางไดแก โครงการ โอสถสภา เพอชวตทดยงกวา ไดเรมด าเนนงานตงแตป พ.ศ.2554 จนถงปจจบน ทางโครงการฯไดเรยนรและพฒนาเนองานตาง ๆ โดยมงหวงทจะพฒนาชมชนในสงคมไทย ใหมความเขมแขง และสามารถอยไดอยางยงยน ซงเปนเครอขายคนท าด อ าเภอละง จงหวดสตล เปนหนงใน 22 พนท ททางโครงการฯไดใหการสนบสนนและถอเปนแบบอยางในการด าเนนงานพฒนาชมชน โดยไดจดตงกองทนธนาคารปด า ซงเกดจากการรวมตวกนของปราชญชาวบาน กลมเยาวชน กลมผสงอาย โรงพยาบาลละง และผน าในชมชนตาง ๆ ทมความเขมแขง นอกจากการรวมกลมจดตงเปนกองทนเลยงปด าแลว ยงสงเสรมการทองเทยวเชงนเวศนทเกาะลด อทยานแหงชาต หมเกาะเภตรา ซงเปนทงแหลงเรยนรทางธรรมชาต และสามารถสรางรายไดใหชาวบาน ชาวประมงไดอยางยงยนอกดวย เพราะผบรหารขององคการเอกชนดงกลาว มภาวะผน าทน าแนวคด CSR และ CSV มาบรรจไวในแผนกลยทธขององคการ และอยากเหนคนไทย มคณภาพชวตทดยงกวา เปนตน

สรป ดงนน องคการควรจะมการวางแผนกลยทธ CSR โดยการก าหนดวสยทศนและพนธกจและสามารถวางแผนกลยทธอยาง

มทศทาง องคการจะตองน าแผนกลยทธขององคการมาก าหนดประเดนทางสงคมทเกยวของกบองคการและชมชน และวางแผน กลยทธทางดานสงคมใหกบองคการเพอสรางจดผนแปรในการสรางความไดเปรยบทางการแขงขนในระยะยาว โดยใชประเดนทางสงคม ซงในทนเนนประเดนชมชนสงคมผสงอายมาเปนจดสรางความไดเปรยบทางดานการแขงขนทางธรกจ ทมขนตอนการวางแอผนกลยทธดงน 1. การพฒนาวสยทศนและพนธกจทางสงคม 2. การวเคราะหสถานการณ 3. การก าหนดกลยทธ CSR 4. การน า CSR ไปปฏบต 5. การประเมนผล CSR ซงการท า CSR ตองมการก าหนดกลยทธองคการอยางเปนระบบ เพอเปนการก าหนดแนวทางในการท างานในระดบปฏบตการใหมความสอดคลองกน ซงจะสงผลใหเกดการรวมก าลงในการใชทรพยากรทงภายในและ



ภายนอกองคการอยางสมบรณ จากแนวคดดงกลาวผวจยพบวา การน าแนวคดทใหทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมเขามาบรณาการทางความคดดวยการน าแนวคด CSR และ CSV มาก าหนดเปนแผนกลยทธความรบผดชอบตอสงคมเชงรกเมอเขาสวยสงอาย นอกจากนกลยทธ CSR ยงสามารถสรางความเขมแขงของปจจยภายในครอบครวเปนพนฐานส าคญตอสขภาพดของผสงอาย ฯลฯ เชน องคกรสามารถมการก าหนดแผนใหมการสงเสรมกจกรรมส าหรบผสงอายและการมสวนรวมในสงคมเปนสงส าคญอยางหนง เพราะการสงเสรมใหผสงอายได มการเขารวมกจกรรมทางสงคมเปนสงหนงทสามารถชวยใหผสงอายมสขภาพกายและใจทดและรบรถงความสามารถของตนสงผลใหผสงอายอยในสงคมอยางมคณคาและมความสข อกดานหนงของความทาทายสเปาหมายสขภาพของประชากรกลมทเปนผสงอาย ในงานวจยน คอ การวางแผนกลยทธ CSR ทมการวางระบบเรมตงแตนโยบายภาครฐ ทตองเนนการบรการสขภาพทตระหนกตอสถานการณการกระจายบรการสาธารณสขทเทาเทยมกนและมบทบาทตอบสนองตอความจ าเปนทางสขภาพของประชากรกลมผสงอาย องคความรทจะแสดงใหเหนภาพรวม ทไดน าเสนอในการวจยนจะเปนสวนหนงของการสงเคราะหองคความร เปนหลกฐานทท าใหพบวา หลกความคมครองผสงอายอยางเสมอภาคเทาเทยมโดยไมแบงแยกชนชน วรรณะ อายและเพศในประเทศไทยทจะสามารถพฒนาจนกระทงสามารถบรรลเปาหมายไวในแผนยทธศาสตรชาตส าหรบคณภาพชวตทดของผสงอายตอไปไดนน มหลายแนวทาง แตผวจยมแนวคดวาการน าแนวคดความรบผดชอบตอสงคมส าหรบการดแลผสงอายมาบรรจไวในแผนกลยทธของแตละองคการจะสามารถสงผลกระทบไปในทศทางทดตอการพฒนาคณภาพชวตทดของผสงอายในทก ๆ ดานไดในอนาคต ขอเสนอแนะในการศกษาตอไป 1. ควรมการสกษาถงกระบวนการในการสรางความเขมแขงของครอบครวและชมชนใหมสวนรวมเพอใหสามารถดแลสขภาพตนเองใหแขงแรง ปลอดภย พรอมทงสงเสรมใหมความรในการจดการกบอาการปวยไขของตนเอง และคนใกลชดโดยเฉพาะผสงอาย ซงนบวนจะมมากขนไดในระดบทเหมาะสม 2. ในสวนนโยบายรฐ ควรจะมนโยบายในการขบเคลอนการปฏรประบบสขภาพเพอประชาชนทชดเจนมากขนและภาครฐตองสรางความไววางใจใหเกดขนแกประชาชนและควรค านงถงผมสวนไดสวนเสยทกกลมดวย เพอน าพาประเทศไปสความมนคงและเพอใหประชาชนมสขภาพกายและใจทเขมแขง 3.ควรมการศกษาถงความสมพนธของบทบาทของผน าองคการและชมชนมผลตอการพฒนาแผนกลยทธ CSR ทสอดคลองกบผสงอายในประเทศไทยในยค ไทยแลนด4.0 และ 4. ควรมการพฒนาแนวทางจดการกระบวนการสงเสรมสรางความเขมแขงของครอบครวและชมชนใหสามารถดแลสขภาพตนเองใหแขงแรง ปลอดภย 5. ควรมโครงการประชารฐทเนนสงเสรมใหมความรในการจดการกบสขภาพตนเองทเหมาะสมโดยเฉพาะผสงอาย

เอกสารอางอง หนงสอ พพฒน นนทนาธรณ. (2553). การจดการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร การสรางขอไดเปรยบในการแขงขนอยาง

ยงยน (พมพครงท 1). นนทบร: บรษท ธงค บยอนด บคส จ ากด. สมบต ธ ารงธญวงศ.(2552). นโยบายสาธารณะ:แนวความคด การวเคราะหและกระบวนการ. พมพครงท 10. กรงเทพฯ :

ส านกพมพเสมาธรรม. สถตสาธารณสข พ.ศ.2558. (2559) . Public Health Statistis A.D.2015 ส านกนโยบายและยทธศาสตร. กรงเทพฯ : โรงพมพ

สามเจรญพาณชย(กรงเทพ) จ ากด. อภวฒน รตนวราหะ. (2556). ความเหลอมล าและความไมเปนธรรมในการเขาถงทรพยากรและบรการพนฐานของประเทศไทย.

กรงเทพฯ : ภาควชาการวางแผนภาคและเมอง คณะสถาปตยกรรมศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.



เอกสารอางอง Dye, Thomas R. 1984. Understanding Public Policy.5th.ed. Englewood Cliffs, New Jersey: Prentice-Hall,Inc. สออเลกทรอนกส ส านกงานสถตแหงชาต www.nso.go.th/ ขอมลสถต/สถานการณผสงอายhttp://www.dop.go.th/main/knowledge_lists.php?id=34 ขอมล CSR www.thaicsr.com



นวตกรรมการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม The Innovation in Local Administration of Nakhonpathom Municipality

ธดารตน สบญาต1 บทคดยอ การวจยเรอง นวตกรรมการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม มวตถประสงคเพอ 1 . ศกษาขอมลนวตกรรมในการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม 2 . ศกษาระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม 3. ศกษามาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม เปนการวจยเชงคณภาพ การเกบรวบรวมขอมลโดยใชการวจยเชงคณภาพแบบอปนยแบงเปน 3 ขนตอน คอ 1 . ศกษาขอมลพนฐานของเทศบาลนครนครปฐมเปนการสมภาษณแบบเชงลกมผใหขอมลจ านวน 5 คนคอ นายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐม และรองนายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐม 2. ศกษาระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณแบบเชงลกกบผอ านวยการส านกการคลงและพนกงานในส านกการคลงเทศบาลนครนครปฐมจ านวน 5 คน 3. ศกษามาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม เปนการสมภาษณแบบการสนทนากลมมผใหขอมลจ านวน 13 คนคอปลดเทศบาล รองปลดเทศบาลและพนกงานในส านกปลดเทศบาลนครนครปฐม เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลคอ การสมภาษณเชงลกและการสนทนากลม ผลการวจยพบวา 1 . ขอมลพนฐานของเทศบาลนครนครปฐมนน มสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการสรางนวตกรรม มการสรางนวตกรรมผานเทคโนโลยผานการสอสารททนสมย โดยผานอาสาสมครชมชนในการเขาถงประชาชน เชน การสรางแฟนเพจ และการสรางกลมไลน 2. ระบบการบรหารจดสรรเงนทองถนของเทศบาลนครนครปฐมสามารถบรหารจดสรรเงนไดอยางมประสทธภาพผานความรวมมอจากประชาชน 3. มาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม ควรมการบรหารจดสรรใหกบนโยบายดานการบรหารงานทวไปใหมากขน รองลงมาคอ นโยบายการศกษาเพอใหเกดความรในการสรางอาชพและรายไดใหกบทองถน

ค ำส ำคญ: นวตกรรม การกระจายอ านาจ การบรหารการคลงทองถน องคกรปกครองสวนทองถน Abstract The research of the Innovation in local administration of Nakhonpathom Municipality. The objectives of this research were: 1. to study information of local administration of Nakhonpathom Municipality 2. to study the system of allocation budget in local administration of Nakhonpathom Municipality 3. to study the measures in increasing income of the people in Nakhonpathom Municipality. The collection of data by using inductive qualitative research. The three processes of this research were: 1. to study basic of Nakhonpathom Municipality in five in-depth interview with the mayor of Nakhonpathom Municipality and the deputy mayor of Nakhonpathom Municipality 2. to study the system of allocation budget in local administration of Nakhonpathom Municipality in in-depth interview with five finance director and staffs of Nakhonpathom Municipality 3. to study the measures in increasing income of the people in Nakhonpathom Municipality in 13 municipal clerks, vice municipal clerks and staffs with Focus group.

1 อาจารย ดร. ประจ าสาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม



The results of this research were: 1. the basic of Nakhonpathom Municipality had environment to support innovation, to have modern technologies with community volunteer such as fan page and group line 2. the allocation budget of Nakhonpathom Municipality effectively with corporate people 3. the measures in local finance of people in Nakhonpathom Municipality. It should allocate general policy and education policy.

Keywords: Innovation, decentralization, local administration บทน า

ประเทศไทยไดเรมมการการกระจายอ านาจทเหนไดอยางชดเจนและเปนรปธรรมมากขนโดยล าดบ ทงนระยะเวลาเปลยนผานของนโยบายพบวา ยงมปญหาทงในทางนโยบายและทางปฏบตอยมาก ดงทปรากฏในรายงานการวจยหรอเวทสมมนาขององคกรทเกยวของกบการกระจายอ านาจจ านวนมาก โดยสวนใหญเปนปญหาในการกระจายอ านาจภารกจหนาท คนและงบประมาณ ซงสงหนงทเปนปจจยส าคญทสดประการหนงคอ งบประมาณหรอการกระจายอ านาจทางการคลง (Fiscal Decentralization) ใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) ซงการปกครองทองถนถอเปนระบบยอยทมความส าคญตอการบรหารการพฒนาประเทศ อกทงยงเปนการสงเสรมการเมองภาคพลเมอง ใหตระหนกและส านกรตอการปกครองตนเอง (อชกรณ วงศปรด, 2555: 3) ในรฐธรรมนญฉบบป 2550 หมวด 14 ทเกยวของกบการปกครองสวนทองถนในมาตรา 281-290 นนไดมการเปดชองวางใหประชาชนสามารถตรวจสอบการบรหารตาง ๆ ขององคกรปกครองสวนทองถนมากขน เพอเปนการสรางความเสมอภาคของประชาชนทจะไดรบในการบรหารนโยบายดานตาง ๆ โดยเฉพาะการบรหารการคลงทองถน ซงการตรวจสอบนนคอการใหประชาชนมสวนรวมในการตดสนใจนโยบายสาธารณะทองคกรปกครองสวนทองถนจะไดรบ และใหประชาชนแสดงความคดเหน ท าประชามตในการยอมรบของนโยบายตาง ๆ อยางไรกตามการถวงดลอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถนขางตน ยงมปญหาทางดานการเมองเขามาเกยวของ ท าใหประชาชนไมสามารถคาดหวงพงพา

นโยบายขององคกรปกครองสวนทองถนในระยะยาวได (หมวด 14 มาตรา 281-290 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย, 2550)

ในป พ.ศ. 2550 นนสภานตบญญตแหงชาตทมาจากการแตงตงผาน พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) พ.ศ.2549 ไดยกเลกเงอนไขส าคญตามทกฎหมายเดมคอ ในชวงระยะเวลาไมเกน พ.ศ.2549 ใหองคกรปกครองสวนทองถนมรายไดเพมขนคดเปนสดสวนตอรายไดของรฐบาลในอตราไมนอยกวารอยละสามสบหา เนองจากการปฏบตตามแผนการถายโอนไมเปนไปตามก าหนดเวลา การก าหนดสดสวนรายไดเอาไวทรอยละ 35 ท าใหไมสอดคลองกบสภาพขอเทจจรง อยางไรกตามยงคงก าหนดเปาหมายในอนทจะเพ มสดสวนรายไดขององคกรปกครองสวนทองถน ใหไดรบรายไดไมนอยกวารอยละ 35 เชนเดม (พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2) , 2550) ปจจบนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ไดด าเนนการตามอ านาจหนาทและภารกจทไดรบการถายโอนตลอดมา แตสภาวการณของการปกครองทองถนกลบมแตปญหาสะสมมากมาย จงท าใหการปกครองทองถนไมมอสระในการปกครองตนเอง ไมสามารถปกครองตนเองได ตองพงพารฐสวนกลางมากขน ประชาชนในทองถนไมสามารถเขาไปมสวนรวมในการปกครองตนเองได โดยสาเหตของสภาวการณของการปกครองทองถนเปนเพราะปญหาในหลายดาน เชน 1) ปญหาดานรปแบบและโครงสรางขององคกรปกครองสวนทองถน 2) ปญหาดานอ านาจหนาทขององคกรปกครองสวนทองถน 3) ปญหาดานการก ากบดแลองคกรปกครองสวนทองถน 4) ปญหาดานการคลงและงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน และ 5) ปญหาดานการบรหารงานบคคลขององคกรปกครองสวนทองถน เปนตน (ภรมยพร ไชยยนต, 2557: 2)

ปญหาดานการคลงและงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถนขางตนนน เปนสงทรฐบาลจะตองสนบสนนการ

ขยายตวทางเศรษฐกจใหมากขน (ทพวรรณ หลอสวรรณรตน , 2546: 1-2) อยางไรกตามรฐบาลควรใหความส าคญกบการ



ท างานขององคการปกครองสวนทองถน ทจ าเปนตองมงบประมาณเปนของตนเอง การบรหารงบประมาณเปนหวใจทส าคญ

ของการบรหารงานของทองถน ฝายบรหารขององคการปกครองสวนทองถนมหนาทตองเสนอขอบญญตงบประมาณ ตอสภา

ทองถนเพอขอความเหนชอบ มขนตอนการท างานทเรยกวา วงจรงบประมาณ (Budget cycle) วงจรงบประมาณขององคกร

ปกครองสวนทองถนประกอบดวย 4 ขนตอน ซงมลกษณะคลายคลงกบวงจรงบประมาณแผนดนคอ (ดเรก ปทมสรวฒน,

2553: 8-9) 1) ฝายบรหารและเจาหนาทงบประมาณขององคกรปกครองสวนทองถน ปลดเทศบาล ปลดอบต. และเจาหนาท

การคลง เปนฝายรบผดชอบโดยวเคราะหดานรายรบและรายจายในลกษณะมองไปขางหนา โดยองขอมลรายรบรายจายใน

อดต ประกอบกบการวเคราะหแนวโนมทเกดขน 2) ฝายบรหารเสนอรางขอบญญตงบประมาณใหสภาทองถนพจารณา โดยม

ขนตอนการประชมสภาทองถนซงเปนการพจารณาวงเงนโดยละเอยด 3) การบรหารงบประมาณหมายถงการเบกจาย

งบประมาณตามระเบยบทก าหนด และ 4) การตดตามประเมนผลขององคกรปกครองทองถน (ดเรก ปทมสรวฒน, 2553: 9-10)

ทงสขนตอนวงจรงบประมาณ จงเปนทมาของการศกษาการสรางนวตกรรมขององคกรปกครองสวนทองถนเพอลด

ปญหาของการกระจายรายไดทางการคลงทองถนในประเทศไทย ในความรเรมทจะจดบรการสาธารณะรปแบบใหม หรอการ

ปรบปรงบรการใหตอบสนองประชาชนอยางรวดเรวและมประสทธภาพ คลายคลงกบภาคธรกจเอกชนทจะคนหาผลตภณฑ

ใหมเพอเปนจดขาย ผบรหารขององคการปกครองสวนทองถนอยในฐานะเชนเดยวกน คอคดคนนโยบายหรอโครงการใหม ท

เกดประโยชนตอสาธารณชนในทางใดทางหนง เชน การเพมรายไดและพฒนาอาชพใหประชาชน การปรบปรงคณภาพ

สงแวดลอมในเขตเมอง การสงเสรมศลปวฒนธรรมประจ าถนใหเกดความส านกและความภาคภมใจรวมกนมาตรการสงเสรม

การทองเทยว เปนตน

การศกษานวตกรรมการบรหารการคลงทองถนนน ไดเกดขนมาเนองจาก ปญหาการรวมศนยอ านาจ และการ

กระจายอ านาจทไมเปนธรรม ซงรฐบาลไมสามารถใหบรการไดอยางครอบคลมในพนทหางไกล การมจดเรมตนและลกษณะ

ของนวตกรรมทแตกตางกนของแตละพนทในองคกรปกครองสวนทองถนในประเทศไทยนน เปนการสรางสงใหมใหเกดขนกบ

เทศบาลทไดรบผลกระทบทางนโยบายของรฐบาล โดยเปนความทาทายในการแกปญหาของแตละเทศบาลเพอใหองคกร

ปกครองสวนทองถน มนวตกรรมการบรหารการคลงทองถนเพอสรางความเปนธรรมใหเกดขนในพนทชมชน อยางไรกตาม

การมสวนรวมของประชาชนจะเกดขนได เมอมแรงผลกดนหรอปญหาของเทศบาลตาง ๆ เชน การรเรมนวตกรรมการออม

รปแบบออนไลนแบบใหมทมการสอนผานเทคโนโลยในปจจบน เพอสอดแทรกเรององคความรใหแกประชาชน และให

ประชาชนสามารถรวมกนพฒนาและบรหารการคลงทองถน เปนตน

จากความทาทายขางตนของการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนนน ท าใหผวจยท าการศกษาในบทความเรอง

นวตกรรมการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม โดยผวจยไดพจารณาถงประเดนปญหานวตกรรมในการ

บรหารการคลงทองถนวาเทศบาลนครปฐมมการจดสรรเงนจากรฐบาลในการแกไขปญหาการกระจายรายไดของทองถน

อยางไร และสรางนวตกรรมใหมใหแกทองถนอะไรบาง ตลอดจนมมาตรการใดในการสรางรายไดใหกบประชาชนในท องถน

เพอน าผลการวจยทไดไปพฒนาและตอยอดนวตกรรมการบรหารการคลงทองถนใหเกดประสทธภาพยงขน และเปนแนว

ทางการพฒนาส าหรบนกบรหารทองถนของไทย เพอน ามาบรหารการคลงทองถนของเทศบาลและเกดการประยกตใชของ

เทศบาลไดอยางยงยน

วตถประสงคในการศกษา 1. เพอศกษาขอมลนวตกรรมในการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม 2. เพอศกษาระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม 3. เพอศกษามาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม



การทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ

การศกษานวตกรรมการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐมนนมแนวคดและทฤษฎทเกยวของทผวจยไดท าการคนควาดงตอไปน

1. แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบรายจายสาธารณะ 2. แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบนวตกรรม

1. แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบรายจายสาธารณะ

การทรฐบาลตองมรายจายสาธารณะนน เนองจากรฐบาลมบทบาทหนาทบางประการในระบบเศรษฐกจ หากปราศจากหนาทเหลานแลวความจ าเปนของการเกดสงทเรยกวารฐบาลจะหมดไป (พลภทร บราคม , 2543: 4-5) บทบาทของรฐบาลในการท าหนาทจดสรรการใชทรพยากรของสงคม เพอผลตสนคาหรอบรการสาธารณะ สนคาเอกชนและบรการอน ๆ ในลกษณะทมประสทธภาพมากทสด หนาทในการกระจายรายไดและความมงคงเกยวของกบการก าหนดวา สนคาและบรการตาง ๆ ทผลตขนในสงคม มการจ าแนกจายไปยงประชากรกลมตาง ๆ อยางไรบาง โดยหนาทของรฐบาลจะตองพยายามกระจายผลผลตทงในภาคเอกชนและภาครฐบาลเพอใหประชาชนทกกลมไดรบประโยชนอยางทวถง (พลภทร บราคม, 2543: 5)

จากทกลาวมาขางตน ผวจยสามารถสรปไดวา การศกษารายจายสาธารณะนนไมไดเปนการศกษาทแยกเปนเอกเทศออกจากการศกษาของศาสตรแขนงตาง ๆ ในทางตรงกนขามเปนลกษณะการศกษาเชงสงเคราะห ทตองพงพาศาสตรแขนงตาง ๆ มากมาย โดยการศกษารายจายสาธารณะนนมความเกยวของกบขอมลนวตกรรมในการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม ซงสามารถน าขอมลรายจายสาธารณะมาประยกตใชใหเกดประโยชนไดอยางมประสทธภาพ 2. แนวคดและทฤษฎทเกยวของกบนวตกรรม

นโยบายของรฐบาลทระบในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ทเกยวของกบนโยบายการปรบโครงสรางเศรษฐกจใหมความสมดลและแขงขนไดนน มสาระทกลาวถงความพยายามในการเปลยนผานประเทศใหไปสโครงสรางสมดล มนคงและยงยน โดยสวนหนงระบใหมการพฒนานวตกรรมมากขน จากนโยบายดงกลาวชใหเหนแนวทางการพฒนา และการใชนวตกรรมเชงพาณชยของรฐบาล ซงไดใหความส าคญตอการควบคไปกบแนวทางอน ๆ ดวย เชน การตอยอดภมปญญาทองถนและการสรางมลคา (Value creation) ใหแกวสาหกจชมชน (ปรดา ยงสขสถาพร, 2549: 282) จากทกลาวมาขางตน ผวจยสามารถสรปไดวา การศกษาการจดการนวตกรรมนนเปนรปแบบของโครงสรางทประเทศไทยไดมการพฒนาอยางตอเนอง ซงมความเกยวของกนกบงานวจย ในเรองของการบรหารและจดสรรงบประมาณใหแกองคกรปกครองสวนทองถน ซงเปนการตอยอดองคความรทไดใหแกประชาชน และสามารถสรางนวตกรรมทมอยใหมรายไดเกดขนในทองถนไดอยางยงยน ท าใหเกดการหมนเวยนของงบประมาณภายในทองถนอยางมประสทธภาพ และประชาชนสามารถพงพาตนเองไดอยางมความสามารถในอาชพของตน กรอบแนวคดในการวจย

นวตกรรมการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครปฐม

ขอมลพนฐานของนวตกรรมในการบรหารการคลงทองถน

ระบบการบรหารจดสรรเงนทองถน

มาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชน



วธด าเนนการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยแบงเปน 3 ขนตอนประกอบดวย 1. ศกษาขอมลพนฐานของเทศบาลนครนครปฐมเปนการสมภาษณแบบเชงลก ( In-depth Interview) โดย

สมภาษณนายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน และรองนายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐมจ านวน 4 คนทมสวนรวมในการสรางนวตกรรมของการบรหารการคลงในทองถน มประเดนทส าคญดงน

1.1 แนวทางการบรหารงานของเทศบาลนครนครปฐม 1.2 การสรางนวตกรรมการบรหารการคลงทองถนภายในเทศบาลนครนครปฐม 1.3 การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลนครนครปฐม 1.4 การบรหารงานของเทศบาลนครนครปฐมเพอใหเกดความเทาเทยมกนในสงคม 1.5 ประสบการณการบรหารงานทประสบความส าเรจในการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนของ

เทศบาลนครนครปฐม 1.6 เทศบาลนคนครปฐมมการใชสารสนเทศหรอนวตกรรมใหมในการด าเนนงานเพอใหประสบ

ความส าเรจและตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางทวถง 2. ศกษาระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณแบบเชงลก ( In-

depth Interview) กบผอ านวยการส านกการคลงและพนกงานในส านกการคลงเทศบาลนครนครปฐมจ านวน 5 คน ในการจดสรรเงนทองถนของเทศบาล

3. ศกษามาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณแบบการสนทนากลม (Focus Group) กบปลดเทศบาลเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน รองปลดและพนกงานในส านกปลดเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 12 คน

เมอไดบทสมภาษณจากประเดนส าคญทง 3 ขนตอนขางตน ประกอบดวย 1. ศกษาขอมลพนฐานของเทศบาลนครนครปฐมเปนการสมภาษณแบบเชงลก ( In-depth Interview) โดยสมภาษณนายกเทศมนตรเทศเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน และรองนายกเทศบาลนครนครปฐมจ านวน 4 คนทมสวนรวมในการสรางนวตกรรมของการบรหารการคลงในทองถน 2. ศกษาระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณแบบเชงลก ( In-depth Interview) กบผอ านวยการส านกการคลงและพนกงานในส านกการคลงเทศบาลนครนครปฐมจ านวน 5 คน ในการจดสรรเงนทองถนของเทศบาล และ 3. ศกษามาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณแบบการสนทนากลม (Focus Group) กบปลดเทศบาลเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน รองปลดและพนกงานในส านกปลดเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 12 คน ผวจยจะท าการรวบรวมขอมลและท าการวเคราะหเนอหาของขอมล (Content Analysis) ผานการบรรยายโดยสรป อภปรายผล และขอเสนอแนะในล าดบถดไป

กลมเปาหมายทใชในการศกษา

กลมเปาหมายทใชในการศกษา คอ ผบรหารของเทศบาลนครนครปฐม ประกอบดวย 1. นายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน 2. รองนายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 4 คน 3. ปลดเทศบาลเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 1 คน 4. รองปลดเทศบาลและพนกงานในส านกปลดเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 12 คน 5. ผอ านวยการส านกการคลงและพนกงานในส านกการคลงเทศบาลนครนครปฐม จ านวน 5 คน

รวมจ านวนทงหมด 23 คน



ผลการวจย

1. ขอมลนวตกรรมในการบรหารการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม

1.1 แนวทางการบรหารงานของเทศบาลนครนครปฐม ผวจยไดท าการสมภาษณผบรหารของเทศบาลนครนครปฐม แบบเจาะลก จากการศกษาพบวา เทศบาลนครนครปฐมมการพฒนาเปนเมองเศรษฐกจ โดยมอาณาเขตตดกบจงหวดกรงเทพมหานคร ดงนนการพฒนาของเมองจะไดรบผลประโยชนจากจงหวดกรงเทพมหานครไดอยางรวดเรว เปนเมองทตงอยกลางสถานศกษา มพระราชวงสนามจนทร และองคพระปฐมเจดยเทศบาลนครนครนครปฐม ดงนนจงเปนแหลงการเรยนรและการศกษาอยางมคณภาพ ประกอบทงเปนแหลงคาขายไดอยางมประสทธภาพ (นายกเทศมนตรเทศบาลนครนครปฐมและรองนายกเทศมนตรบาลนครนครปฐม, 2560)

จากการศกษายทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครนครปฐม (พ.ศ. 2558 - 2563) ประกอบดวย 6 ยทธศาสตร ดงน 1. ยทธศาสตรการพฒนาดานสงคมและชมชน พบวา เทศบาลนครปฐมมการเสรมสรางคณธรรม และความสามคคของประชาชน โดยมการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดอยางจรงจงและตอเนอง แมวาปญหายาเสพตดจะเปนปญหาใหญ แตเทศบาลนครปฐมสามารถท าใหปรมาณคดยาเสพตดลดลงไดอยางตอเนอง 2.ยทธศาสตรการพฒนาดานการศกษา พบวา เทศบาลไดพฒนาและสงเสรมการศกษาใหไดมาตรฐาน โดยเนนความรคคณธรรม และสรางความรวมมอและเครอขายในการพฒนาการศกษารองรบการเขาสประชาคมอาเซยน ซงเปนการยกระดบองคความรใหเขามมาตรฐ านสากลมากขน 3. ยทธศาสตรการพฒนาดานการบรการสาธารณะ พบวาเทศบาลนครนครปฐมไดพฒนาระบบโครงสรางพนฐานใหมมาตรฐานและครอบคลมทกพนท เชน การพฒนาระบบปองกนน าทวม และการพฒนาระบบบ าบดน าเสย เปนตน 4. ยทธศาสตรการพฒนาดานสาธารณสขและสงแวดลอม พบวา เทศบาลมการรกษามาตรฐานอาหารและการบรการใหถกสขลกษณะ อกทงการพฒนาการจดการปญหาสงแวดลอม โดยการมสวนรวมของทกภาคสวนและปลกฝงจตส านกดานสงแวดลอมใหกบประชาชน 5. ยทธศาสตรการพฒนาดานเศรษฐกจ พบวา เทศบาลไดเปนสงเสรมอาชพและเพมรายไดใหประชาชน โดยผานการพฒนาตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง การบรหารการคลงเชงรก และการบรการจดการดานระบบสอสารทางการเงน เปนตน และ 6. ยทธศาสตรการพฒนาดานการบรหารและพฒนาองคกร เทศบาลไดสรางความโปรงใส เปนธรรม และเกดความคมคาโดยมการอบรมบคลากรอยางตอเนอง จากแนวทางการบรหารของเทศบาลนครนครปฐมขางตน ท าใหผวจยสามารถสรปไดวา เทศบาลนครปฐมนนมการพฒนานวตกรรมอยางตอเนองเพอใหสามารถปรบตวเขากบสภาพเศรษฐกจของสงคมไดอยางมประสทธภาพ โดยการก าหนดยทธศาสตรการพฒนาเทศบาลนครปฐม (พ.ศ. 2558 - 2563) ใหเปนการชใหเหนถงวสยทศนและเปาหมายทชดเจนของเทศบาลนครนครปฐม ซงยทธศาสตรการพฒนาดานเศรษฐกจไดมงเนนพฒนา สงเสรม การบรหารการคลงเชงรก และการบรการจดการดานระบบสอสารทางการเงนอยางเปนรปธรรมมากขน จงจะท าใหประชาชนในเทศบาลสามารถรวมสรางนวตกรรมของการบรหารการคลงทองถนไดอยางยงยน 1.2 การสรางนวตกรรมการบรหารการคลงทองถนภายในเทศบาลนครนครปฐม จากการศกษา พบวาความหลากหลายของเทคโนโลยในปจจบนนน ท าใหมการตดตอประสานงานแจงปญหาผานเทคโนโลยการสอสารมากขน เชน การโทรศพทแจงเหตตาง ๆ และการตดตอผานแอพพลเคชน (Application) หรอโซเชยลมเดย (Social media) เทศบาลไดจดท าหนวยรบเรองรองทกข และเทศบาลยงมเฟสบค (Facebook) หรอแฟนเพจ (Fan page) ทสามารถใหประชาชนบอกถงปญหาผานขอความได เชน การมน าทวม การแกไขปญหาขยะทเกดขน มการสรางกลมไลน (Line group) ใหทราบถงปญหาตาง ๆ ผานกลมเครอขายอาสาสมคร (อสม.) ซงจดเปนนวตกรรมทสามารถเชอมโยงและสามารถท าไดอยางมคณภาพ อยางไรกตามเทศบาลไดมปฏบตการเชงรก มการลงเขาสพนทชมชนทกวน ท าใหสามารถทราบถงปญหาวาวนนปญหาของชมชนคอเรองอะไร ควรแกไขอยางไร ควรจะท าอะไรบาง ดงนนนวตกรรมทส าคญทสด คอ การเขาถงสภาพปญหาเปนจรง และสรางความพงพอใจใหประชาชนในพนทไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล



1.3 การบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลนครนครปฐม มการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลเขามาเกยวของ เพอเปนการเสรมสรางองคประกอบทส าคญของการบรหารงาน โดยเฉพาะการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม ซงจากการศกษารปแบบของการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลนครนครปฐมพบวา มดวยกน 6 หลก คอ 1. หลกนตธรรม พบวาเทศบาลไดการก าหนดกฎหมายทเปนธรรมตอประชาชนในพนท ไมใชอ านาจขององคกรปกครองสวนทองถนมากจนเกนไป อาศยหลกการกระจายอ านาจทมคณธรรม 2. หลกคณธรรม พบวาเทศบาลการยดถอและเชอมนในความถกตอง โดยการรณรงคเพอสรางคานยมทดงามใหประชาชนถอปฏบตตาม 3. หลกความโปรงใส พบวาเทศบาลมกระบวนการตรวจสอบและประเมนผลทมประสทธผล ซงจะเปนการสรางความไววางใจ และชวยใหการท างานของภาครฐและภาคเอกชนปลอดจากการทจรตคอรปชน 4. หลกการมสวนรวม พบวา เทศบาลมการท าประชาพจารณการแสดงประชามต เพอขจดการผกขาดทงโดยภาครฐ ซงจะชวยใหเกดความสามคคและความรวมมอกนของประชาชน 5. หลกความรบผดชอบ พบวาเทศบาล ไดใหความส าคญกบผบรหาร ตลอดจนคณะขาราชการทองถน จะตองตงใจปฏบตภารกจตามหนาทอยางมประสทธภาพ โดยมงใหบรการแกผมารบบรการ เพออ านวยความสะดวกตาง ๆ และ 6. หลกความคมคา พบวาเทศบาลจะตองตระหนกวามทรพยากรคอนขางจ ากด ดงนนในการบรหารจดการจ าเปนจะตองยดหลกความประหยดและความคมคา ซงจ าเปนจะตองตงจดมงหมายไปทผรบบรการคอ ประชาชนโดยสวนรวม จากการบรหารงานตามหลกธรรมาภบาลของเทศบาลนครนครปฐมขางตน ท าใหผวจยสามารถสรปไดวา หลกธรรมาภบาล (Good Governance) เปนปจจยทจะน าไปสความส าเรจของการก าหนดนโยบายตาง ๆ และการน านโยบายไปปฏบตขององคกรปกครองสวนทองถน ผานการกระจายอ านาจ ซงเปนเครองมอในการสรางมาตรฐานของการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐมตลอดไป 1.4 การบรหารงานของเทศบาลนครนครปฐมเพอใหเกดความเทาเทยมกนในสงคม จากการศกษานนไดใชหลกธรรมาภบาล ประกอบกบการก าหนดนโยบายในการบรหารงานในเทศบาล พบวานโยบายหลกของนายกเทศมนตรนครปฐม 9 ดาน ประกอบดวย 1. นโยบายดานการศกษา พบวาเทศบาลมการสงเสรมและพฒนาแหลงเรยนรทหลากหลาย เพอสรางสรรคใหทองถนเปนสงคมแหงการเรยนร (Knowledge city) สงเสรมพฒนาเดก เยาวชน และประชาชนใหมความพรอมมงสกลมประชาคมเศรษฐกจอาเซยน 2. นโยบายดานการสาธารณสขและสงแวดลอม พบวาเทศบาลมการพฒนาระบบและกลไกการบรหารจดการการเฝาระวง ปองกน ควบคมโรคและภยตอสขภาพตอสถานการณ โดยการประสานเชอมโยงเครอขายระดบจงหวดอยางมประสทธภาพ 3. นโยบายดานสงคมและชมชน พบวาเทศบาลมการสงเสรมใหประชาชนไดมสวนรวมในการพฒนาทองถน มเวทประชาคมและชองทางตาง ๆ เพอสะทอนปญหาความตองการของประชาชนไดอยางครอบคลม 4. นโยบายดานความปลอดภยในชวตและทรพยสน พบวาเทศบาลมการพฒนาอาสาสมครชมชนดานความปลอดภย โดยการสรางเครอขายและเปนแนวรวมในการเฝาระวงดแลความปลอดภยของชมชน 5. นโยบายดานโครงสรางพนฐาน การจราจร และภมทศนเมอง พบวาเทศบาลสามารถเพมขดความสามารถในการแกไขปญหาจราจร บรเวณจดทมปญหาตดขด โดยปรบปรงดานกายภาพและเครองหมายจราจรไดดขน 6. นโยบายดานกฬา พบวาเทศบาลไดการสนบสนนและสงเสรมกฬาเพอการอาชพ เพอพฒนากฬาใหเปนกฬาอาชพไดอยางมมาตรฐาน 7. นโยบายดานศาสนา ศลปะ วฒนธรรม เปนการสงเสรมและปลกฝงใหประชาชนรกษาวฒนธรรมทดงามของเทศบาลไวอยางยงยน 8. นโยบายดานการทองเทยว พบวาเทศบาลไดสงเสรมและสนบสนนการพฒนาการทองเทยวของจงหวดนครปฐม ใหบรการขอมลขาวสารแกนกทองเทยว เพอสนบสนนและพฒนาการบรการดานการทองเทยว ผานการมสวนรวมของประชาชนในพนท 9. นโยบายดานการพฒนาบคลากรและการบรการประชาชน พบวาเทศบาล ไดมการจดอบรมสมมนาอยางเปนระบบ เพอเพมศกยภาพและทกษะการปฏบตงานของบคลากรทเหมาะสม จากการบรหารงานของเทศบาลนครนครปฐมเพอใหเกดความเทาเทยมกนในสงคม ท าใหผวจยสามารถสรปไดวาความเทาเทยมทเกดขนในเทศบาลนครปฐมนนมอยคอนขางหลากหลาย ซงเปนผลทดแกประชาชน อยางไรกตามนโยบายตาง ๆ ทนายกเทศมนตรเทศบาลนครปฐม ไดก าหนดขนนนอาจยงมการแทรกแซงผานการเมองทองถน จงท าใหบางครงระบบการตรวจสอบทดทสดคอ การประเมนนโยบายสาธารณะของประชาชน



1.5 ประสบการณการบรหารงานทประสบความส าเรจในการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนของเทศบาลนครนครปฐม จากการศกษาพบวา เปนลกษณะของการเขาถงประชาชนอยางทวถง ท าใหสามารถรบรและแกไขปญหาตาง ๆ ทเกดขนได โดยอาศยนวตกรรมทางไดเทคโนโลยตาง ๆ ทม เชน Line Facebook และ Fan page เปนตน ทส าคญอาสาสมครชมชนมสวนรวมในการเขาถงของประชาชนเปนอยางมากท าใหประชาชนเกดความพงพอใจในการท างานของเทศบาล ทงนการบรหารทประสบความส าเรจทส าคญทสดนนคอ การเขาถงประชาชนและสามารถสรางรายไดผานนวตกรรมการคลงทองถนผานเทคโนโลยตางไดอยางมประสทธภาพ 1.6 เทศบาลนครนครปฐมมการใชสารสนเทศหรอนวตกรรมใหมในการด าเนนงานเพอใหประสบความส าเรจและตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางทวถง จากการศกษาพบวา เทศบาลนครนครปฐมมการใชสารสนเทศหรอนวตกรรมใหมในการด าเนนงานเพอใหประสบความส าเรจและตอบสนองความตองการของประชาชนไดอยางทวถง ผานการประชาสมพนธตาง ๆ เชน การสรางรายไดใหกบชมชนใหประชาชนมการคดคนนวตกรรมใหม ๆ ขนมา เพอเปนการกระตนรปแบบตาง ๆ ใหเกดขน และสามารถมสวนรวมกบการบรหารการคลงทองถน ผานการตรวจสอบและการประเมนนโยบายสาธารณะไดอยางยงยน 2 ระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐม ตารางท 1 : แสดงการบรหารงบประมาณในปทผานมา และปปจจบน (รายรบ)

ทมา: กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน, ขอมลรายไดของเทศบาลนครปฐม, 2559

รายรบ รบจรง

ปพ.ศ. 2557 (บาท) รบจรง

ปพ.ศ. 2558 (บาท) รบจรง

ปพ.ศ. 2559 (บาท)

รายรบรวม 835,998,469.69 977,780,754.59 916,939,561.16

ก. รายไดภาษอากร 115,302,367.45 118,105,943.83 119,263,651.16

1. หมวดภาษอากร 72,712,055.25 71,706,686.06 77,851,427.27 2. หมวดคาธรรมเนยม คาปรบ และใบอนญาต

8,729,612.01 15,636,064.80 13,422,705.73

3. หมวดรายไดจากทรพยสน 22,200,031.79 19,662,167.62 18,137,436.92

4. หมวดรายไดจากสาธารณปโภค และการพาณชย

9,912,463.30 8,658,747.35 8,779,898.24

5. หมวดรายไดเบดเตรด 1,424,205.10 1,481,628.00 538,283.00

6. หมวดรายไดจากทน 324,000.00 960,650.00 538,900.00 ข. รายไดทรฐบาลเกบและจดสรรใหองคกรปกครองสวนทองถน

281,196,540.66 324,043,785.56 304,329,745.60

1. หมวดภาษจดสรร 281,196,540.66 324,043,785.56 304,329,745.60 ค. รายไดทรฐบาลอดหนนใหองคกรปกครองสวนทองถน

439,499,561.58 535,631,025.20 493,346,164.40

1. เงนอดหนนทวไป 293,545,510.00 339,904,919.00 362,459,672.00

2. เงนอดหนนเฉพาะกจ 145,954,051.58 195,726,106.20 130,886,492.40



จากตารางท 1 พบวาการศกษาระบบการบรหารจดสรรเงนทองถนของเทศบาลนครนครปฐม โดยการสมภาษณผบรหารแบบเจาะลก รายรบรวมของเทศบาลนนมการเพมขนของปพ.ศ. 2557 จ านวน 835,998,469.69 บาทและ ปพ.ศ. 2558 จ านวน 977,780,754.59 บาท แตในปพ.ศ. 2559 งบประมาณรายรบมจ านวนลดลงจ านวนเหลอ 916,939,561.16 บาท โดยลดลงจากปพ.ศ. 2558 จ านวน 6.22% หรอ 60, 841, 193.43 บาทซงรายไดหลกของเทศบาลมาจากภาษอากรทจดเกบจากชมชน เมอจ าแนกดจากรายไดภาษอากรนนจะเหนไดวาจดเกบภาษเพมทกป แตรายรบรวมของปพ.ศ. 2559 มจ านวนลดลงจากป 2558 สงเกตไดจากรายไดทรฐบาลเกบและจดสรรใหองคกรปกครองสวนทองถน และรายไดทรฐบาลอดหนนใหองคกรปกครองสวนทองถนนนมจ านวนนอยลงในป 2559 จ านวน 304,329,745.60 บาทและ 493,346,164.40 บาทตามล าดบ ท าใหเกดปญหาทตามมาคอการกระจายอ านาจลงสทองถน เกดความเหลอมล าทางการคลงมากขน อยางไรกตามเทศบาลนครนครปฐมกไดมการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนไดอยางมประสทธภาพ จากระบบการบรหารจดสรรงบประมาณทองถนของเทศบาลนครนครปฐมขางตนนน ท าใหผวจยสามารถสรปไดวา การกระจายอ านาจลงสทองถนของประเทศไทยทางดานการคลงนนยงเกดปญหาในระบบการบรหารการเงน ซงเมองบประมาณไมเพยงพอตอการพฒนาทองถนกจะท าให เทศบาลท าการจดเกบภาษโรงเรอนและทดนเพมขน ท าใหเกดความไมเปนธรรมตอประชาชนในพนทเทศบาล (ผอ านวยการส านกการคลงและพนกงานในส านกการคลงเทศบาลนครนครปฐม, 2560) 3. มาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม จากการสมภาษณผบรหารแบบเจาะลก พบวานวตกรรมดานการคลงทองถนและดานการบรหารจดการมทมาจากการรเรมของผบรหารหรอของพนกงานทองถนเปนหลก การรเรมนวตกรรมไดรบแรงผลกดนมาจากปญหาการขาดประสทธภาพทางการบรหาร ขอจ ากดดานทรพยากร หรอปญหาในการด าเนนงานขององคกรปกครองสวนทองถน ซงเทศบาลนครนครปฐมควรมการเสรมสรางอาชพใหกบชมชน ทเปนอาชพทองถนเพอใหเกดการหมนเวยนทางรายไดของทองถน และเทศบาลมหนาทในการบรหารการคลงใหเกดประสทธภาพและประสทธผล ซงการสรางนวตกรรมใหกบทองถนดานการคลงนน เทศบาลควรเนนผลผลตทเปนสงใหมและมความยงยนใหแกทองถน โดยเปนการยกระดบความสามารถและการบรหารจดการของแตละชมชนใหเกดเปนนวตกรรมทตอเนองของเทศบาลนครนครปฐม (ปลดเทศบาลเทศบาลนครนครปฐม รองปลดเทศบาลและพนกงานในส านกปลดเทศบาลนครนครปฐม, 2560) สรป ขอมลพนฐานของเทศบาลนครนครปฐมนน มสภาพแวดลอมทเอออ านวยตอการสรางนวตกรรม และน านวตกรรมไปตอยอดเปนการบรหารการคลงทองถนของเทศบาล เนองจากจงหวดนครปฐมเปนจงหวดขนาดใหญ และมการแลกเปลยนทางเศรษฐกจและวฒนธรรมกบแตละจงหวดทสง โดยเฉพาะจงหวดกรงเทพมหานคร จงท าใหประชาชนในเทศบาลนครนครปฐมสามารถมรายไดเปนของตนเอง มการสรางนวตกรรมผานเทคโนโลยผานการสอสารททนสมย โดยผานอาสาสมครชมชนในการเขาถงประชาชน เชน การสรางแฟนเพจ (Fan page) ในการรบแจงและบรการใหกบประชาชน และการสรางกลมไลน (Line Group) ในการแลกเปลยนความรระหวางเทศบาลกบประชาชน เปนตน โดยระบบการบรหารจดสรรเงนทองถนของเทศบาลนครนครปฐม จะเปนงบประมาณหลกมาจากการจดเกบภาษอากร ซงมการจดเกบภาษจากโรงเรอนและทดนทเพมขนทกป เนองจากเทศบาลมปญหาดานเงนอดหนน อยางไรกตามเงนอดหนนในป 2559 ทมจ านวนลดลง เทศบาลยงคงบรหารจดสรรเงนไดอยางมประสทธภาพ และมมาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครนครปฐม ควรมการบรหารจดสรรใหกบนโยบายดานการบรหารงานทวไปใหมากขน เนองจากเปนการกระตนใหประชาชนเกดแรงจงใจในการรบบรการจากเทศบาล รองลงมาคอ นโยบายการศกษาเพอใหเกดความรในการสรางอาชพและรายไดใหกบทองถน และน าไปพฒนานวตกรรมทองถนไดอยางยงยน (สรปเปนความเรยง)



การอภปรายผล นวตกรรมดานการบรหารการคลงทองถนในปจจบนของประเทศไทยนนไดพบ ปญหาดานการกระจายอ านาจจาก

สวนกลางลงมาองคกรปกครองสวนทองถน ท าใหเกดความไมเปนธรรมขนในชมชนสรางปญหาการบรหารจดเกบภาษทองถนทขาดประสทธภาพตามมา องคกรปกครองสวนทองถนทไดรเรมนวตกรรมดานการจดเกบภาษ ไดประสบปญหาการขาดฐานขอมลรายชอผมหนาทเสยภาษทสมบรณและถกตองเปนปจจบน จงสงผลใหทองถนไมสามารถจดเกบภาษไดมประสทธภาพ นอกจากนประชาชนในชมชนสวนใหญยงขาดความรความเขาใจถงเหตผลความจ าเปนในการเสยภาษทองถน ดงนนผวจยจงไดน าเสนอแนวทางในการสงเสรมการกระจายอ านาจใหเกดความเปนธรรมคอ 1) รฐบาลตองใหความส าคญกบการกระจายอ านาจใหกบองคกรปกครองสวนทองถน โดยการผลกดนนโยบายทางดานงบประมาณตาง ๆ ใหมความครอบคลมทวถง และชดเจนในแตละเทศบาลในประเทศไทย 2) องคกรปกครองสวนทองถนทรเรมนวตกรรมในการจดเกบรายไดจะตองมการพฒนาระบบฐานขอมลผเสยภาษทองถนแตละประเภท และ3) องคกรปกครองสวนทองถนตองด าเนนการส ารวจและจดท าแผนทภาษ ประชาสมพนธแกประชาชนเพอใหเกดความรความเขาใจในการเสยภาษทองถนผานเวทประชาคมหรอผานสอประชาสมพนธตาง ๆ ฯลฯ เปนตน

จากปญหาการกระจายอ านาจของสวนกลางลงมาสวนทองถนขางตน จงไดเกดผลลพธทตามมาสองคกรปกครองสวนทองถนระดบเทศบาล ซงเทศบาลนครนครปฐมนนไดมปญหาทางดานเงนอดหนนและเงนจดสรรจากรฐบาลในปพ.ศ. 2559 ท าใหผบรหารของเทศบาลนครนครปฐม ด าเนนการแกไขดวยการจดเกบภาษอากรเพมขน อยางไรกตามกไมสามารถลดปญหาทางดานการกระจายอ านาจทเปนธรรมทงหมด ผบรหารของเทศบาลนครนครปฐมจงไดคดคนนวตกรรมทางการบรหารการคลงทองถนขนมาคอ การใหอาสาสมครชมชนใชเทคโนโลยใหเกดประโยชน และเขาถงประชาชนใหมากขนผานมาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครปฐม ตามขนตอนตอไปน

1. รฐบาลควรลดการรวมอ านาจเขาสวนกลาง และเพมเงนอดหนนใหกบองคกรปกครองสวนท องถนใหมากขน แมในทางเชงทฤษฎมการรวมอ านาจนอยลง แตในเชงปฏบตยงพบปญหาการกระจายอ านาจสทองถนทไมเปนธรรมอยจ านวนมาก จงท าใหองคกรปกครองสวนทองถนของประเทศไทย ยงขาดงบประมาณทางดานเงนอดหนนทไมเพยงพอ จงตองท าการจดเกบภาษโรงเรอนและทดนมากขนกบประชาชน 2. รฐบาลควรเนนการบรหารนวตกรรมตามหลกธรรมาภบาลอยางจรงจง เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถยดถอเปนตวอยางและน าไปปฏบตตาม นวตกรรมการบรหารการคลงทองถนในแตละพนจงจะท าใหมประชาชนรเรมสรางผลตภณฑ ใหม ๆ ขนมา และรวมการประเมนผลนโยบายสาธารณะไดอยางมประสทธภาพ 3. เมอรฐบาลใชหลกธรรมาภบาลในการบรหารนวตกรรมการคลงทองถนแลว จะสงผลใหผบรหารของเทศบาลเกดความตระหนกถงความส าคญของประชาชน ท าใหมการเขาถงประชาชนมากขน 4. เทศบาลจะตองมการใชเทคโนโลยตางใหเกดประโยชนมากขน เพอใหประชาชนสามารถตดตามและเขาถงปญหาทเกดขนตาง ๆ ได เชน การใช Facebook Line และ Fan page เปนเครองมอในการประชาสมพนธนโยบายตาง ๆ และเปดรบฟงความคดเหนของประชาชนในเรองตาง ๆ จงจะท าใหประชาชนมองเหนถงความส าคญ และรวมมอกบเทศบาลในการพฒนาการคลงทองถนไดอยางยงยน เปนตน มาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนของประชาชนในเทศบาลนครปฐม มความสอดคลองกบงานวจยของ วระศกด เครอเทพ (2554) ทไดศกษาเรอง ความทาทายในการจดงบประมาณรายจายและการจดหารายไดของเทศบาล ผลงานวจยพบวา รฐบาลจะตองใหความส าคญกบการด าเนนการในดานสงคมและชวยเหลอประชาชนกลมผดอยโอกาสทางเศรษฐกจ และเพมขดความสามารถในการพงพาตนเองทางการคลงใหมากขน ท าใหองคกรปกครองสวนทองถนจะตองจ ดล าดบความส าคญในการก าหนดนโยบายตาง ๆ เพอใหตอบรบกบการเปลยนทางสงคมใหชดเจน ซงถาหากสามารถปรบลดงบประมาณรายจายทจดสรรใหแกแผนงานดานบรหารทวไปลงไดนน จะท าใหองคกรปกครองสวนทองถนมงบประมาณส าหรบการบรหารและดแลประชาชนไดเพมขน และสอดคลองกบงานวจยของ Mochida (2008) ทไดศกษาเรอง Fiscal Decentralization and Local Public Finance in Japan ผลงานวจยพบวา บทบาทควบคมการกระจายรายไดใหอยในระดบทเหมาะสม ระหวางคนรวยและคนจนไมมความแตกตางกนมากนก ในบรบทของการกระจายอ านาจจากรฐบาล และ



มอบหมายใหคณะกรรมการกระจายอ านาจใหแกทองถน ทท าหนาทจดสรรเงนอดหนนเพอความเสมอภาค จงท าใหองคกรปกครองสวนทองถนจะตองมการตระหนกถงความส าคญในการสรางแรงจงใจส าหรบการบรหารการคลงทองถนของผบรหารและประชาชน

ดงนนมาตรการนวตกรรมในการสรางรายไดทองถนในเทศบาลนครนครนครปฐมจงเปนการสรางความแตกตางทเกดขนจากนวตกรรมของทองถน ใหเกดขนเปนสงใหมทเปนประโยชนตอทองถน โดยความแตกตางนน จะสรางความสามารถใหเกดขนกบประชาชนในการสรางนวตกรรม และเทศบาลสามารถบรหารจดการและจดสรรงบประมาณทไดรบไปบ ารงและพฒนาเทศบาลนครปฐมไดอยางมประสทธภาพ

ขอเสนอแนะในการวจยครงน ดานนโยบาย

1. รฐบาลควรกระตน สราง และสงเสรมนโยบายดานนวตกรรมการคลงทองถนใหมากขน 2. รฐบาลควรสงเสรม นวตกรรมในการสรางรายไดของทองถนผานการสนบสนนและใหองคความร เชน การให

สนเชอการสงออกสนคาทถกกฎหมายไดอยางมคณภาพ เปนตน ดานปฏบต

1. รฐบาลควรมการประสานงานอยางตอเนอง และมการตรวจสอบความถกตองของนวตกรรม เพอใหนโยบายไดรบการประเมนผลนโยบายสาธารณะไดอยางสมบรณ

2. เทศบาลนครนครปฐมควรมการจดล าดบความส าคญใหกบการบรหารการคลงทองถน เพอใหเกดนวตกรรมทสามารถน าไปประยกตใหกบนโยบายไดอยางมประสทธภาพ

ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป

ควรมการวจยทเปนลกษณะเสรมสรางนวตกรรมใหกบเทศบาลทมประชาชนซงมปญหาทางดานความเปนธรรมทางการบรหารทางการคลง เพอใหเกดรายไดทแทจรงกบประชาชน


เกรกเกยรต พพฒนเสรธรรม. 2535. การคลงวาดวยการจดสรรและการกระจาย . กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ดเรก ปทมสรวฒน. 2553. การคลงทองถน รวมบทความวจยเพอเพมพลงใหทองถน . พมพครงท 4 กรงเทพมหานคร: บรษท พ.เอ. ลฟวง จ ากด.

ทพวรรณ หลอสวรรณรตน. 2546. การจดการรายจายสาธารณะ. พมพครงท 2 กรงเทพมหานคร: โครงการเอกสารและต ารา คณะรฐประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร.

ปรดา ยงสขสถาพร. 2549. พลวตนวตกรรม. พมพครงท 1 กรงเทพมหานคร: ส านกงานนวตกรรมแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย.

พระราชบญญตก าหนดแผนและขนตอนการกระจายอ านาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน (ฉบบท 2). 2549. พลภทร บราคม. 2543. การวเคราะหรายจายสาธารณะ. พมพครงท 4 กรงเทพมหานคร: โครงการเอกสารและต ารา คณะรฐ

ประศาสนศาสตร สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร. ภรมยพร ไชยยนต. 2557. การกระจายอานาจการปกครองทองถน: ศกษากรณการปกครองตนเองตาม รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย. 2550. หมวด 14 การปกครองสวนทองถน. มาตรา 281 – 290.




อชกรณ วงปรด. 2555. ปญหาการคลงทองถนไทย: บทสะทอนจากมมมองของผบรหารเทศบาล . ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม-มถนายน 2555.

อชกรณ วงศปรด พชต รชตพบลภพ. 2559. ผวา กทม. ในดวงใจ? การจดสรรงบประมาณเพอตอบสนองชาวกรง. พมพครงท 1 นนทบร: โรงพมพรตนไตร. Musgrave, R.A. 1959. Economics of Social Decision. New York: Praeger. Mochida, Nobuki. 2008. Fiscal Decentralization and Local Public Finance in Japan. Routledge.



แนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย The Processes of Legislative Development to Control Air Pollution from

Industrial Sector of Thailand

จรชญา สงหมณ1

จฑารตน ชมพนธ2

บทคดยอ งานวจยเรองแนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย มวตถประสงคเพอศกษาชองวางทางกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย และเพอเสนอแนะแนวการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย กลมเปาหมายทใชในการศกษาไดแก หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการก าหนดมาตรการทางกฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทย นกวชาการดานสงแวดลอมนกวชาการดานกฎหมาย องคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม กลมผประกอบการภาคอตสาหกรรมและธรกจการคา และภาคประชาชน การศกษาครงนเปนงานวจยเชงคณภาพ โดยใชแบบสมภาษณ และวเคราะหโดยวธ SWOT ANALYSIS ผลการศกษาเมอพจารณาโดยวธ SWOT ANALYSIS พบวาชองวางทางกฎหมายทเกดขนนนเกดจากการทภาคอตสาหกรรมไมปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครดอกทงยงขาดการจดการสงแวดลอมทด และบางสวนเกดจากการทภาครฐขาดการปรบปรงและพฒนากฎหมายใหมความทนสมยมากขน ท าใหสงผลกระทบตอประชาชนทอาศยอยในบรเวณขางเคยงและกอใหเกดความเสอมโทรมตอสงแวดลอม

ค ำส ำคญ: มลพษทางอากาศ ระบบการรายงานขอมลการปลอยและการเคลอนยายสารมลพษ ประสทธภาพ

Abstract The study of “the Processes of Legislative Development to Control Air Pollution from Industrial Sector

of Thailand” aims to find out the gap of Thailand’s environmental legislation and to suggest possible processes to develop the air pollution from industrial sector control laws. The target groups that researchers aim to study are Thai government sector dealing with the promotion of Thailand’s air pollution prevention related laws, private environmental organizations, and manufacturers, traders as well as the general public. This study is the qualitative research of which the data was collected from interviews and analyzed by SWOT ANALYSIS.

The results gathering from SWOT ANALYSIS revealed that most of the flaws in environmental legislation are from industrial sector since the industrial sector does not abide by the laws. The industrial sector also does not apply the good management practices on environment. Moreover, the air pollution prevention related laws are not improved or updated by the government sector. Due to these problems, it causes the degeneration of environment and affects directly to the people living nearby the industries in several ways.

Keywords: Air Pollution, Pollutant Release and Transfer Registers (PRTRs), Efficiency 1 นกศกษาปรญญาโท คณะบรหารการพฒนาสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร 2 รองศาสตราจารย ดร.จฑารตน ชมพนธ อาจารยประจ าคณะบรหารการพฒนาสงแวดลอม สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร



บทน า การเจรญเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรวของประเทศไทยเปลยนจากภาคเกษตรกรรม มาเปนภาคอตสาหกรรมท าใหประเทศไทยเปนศนยกลางของแหลงธรกจและความเจรญ สงผลใหมจ านวนประชากรเพมขนอยางรวดเรว ความตองการในการประกอบอาชพเพมสงขน ผประกอบการเรงลงทนเพอขยายฐานการผลต ท าใหเกดการเจรญเตบโตจากภาคอตสาหกรรมอยางรวดเรวและมจ านวนโรงงานอตสาหกรรมเพมมากขน ในดานเศรษฐกจของประเทศถอไดวาภาคอตสาหกรรมสรางรายไดใหกบประเทศเปนอยางมาก แตในอกดานอตสาหกรรมกกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมไมนอย ปญหามลพษทางอากาศจดเปนปญหาหลกทสงผลกระทบในวงกวางทเหนไดอยางชดเจนนนคอ ปญหาโลกรอน ซงเกดจากการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด กาซคารบอนมอนอกไซด กาซออกไซดของไนโตรเจน สารประกอบไฮโดรคารบอน ฝนละอองของโรงงานอตสาหกรรม การสนดาปของน ามนเชอเพลงไมสมบรณ และมการระบายสารมลพษของเครองยนต เครองจกรในสดสวนทเพมมากขน กฎหมายการควบคมมลพษของประเทศไทยถอเปนเครองมอหนงทสามารถชวยในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของภมภาคได มวตถประสงคในการควบคมและแกไขปญหาภาวะมลพษของสงแวดลอมแบบเบดเสรจ วางกฎเกณฑเกยวกบแหลงก าเนดมลพษโดยการออกประกาศก าหนดมาตรฐานควบคมมลพษจากแหลงก าเนดและเขตควบคมมลพษ ในกรณทบรเวณดงกลาวนนมปญหามลพษเกนกวามาตรฐานก าหนด และกฎเกณฑเกยวกบแหลงรองรบมลพษ ไดแก แหลงทางธรรมชาตตาง ๆ ทจะรองรบของเสย และฟอกของเสยเหลานนใหคนสสภาวะปกตโดยก าหนดมาตรฐานของแหลงดงกลาวเปนการทวไป เพอใหทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมภายประเทศไทยมความยงยนตอไปในอนาคต กฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจงถอเปนสวนส าคญในการแกไขปญหามลพษทางอากาศทเกดขน เนองจากเปนเครองมอทบงคบใชมาตรการตาง ๆ ไดอยางมประสทธภาพ กอใหเกดการควบคมและแกไขภาวะมลพษทาง อากาศใหมคณภาพทด ไมกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย ตลอดจนไมท าใหเกดความเสยหายตอสงม ชวตและสภาพแวดลอมตาง ๆ แมวาจะมการออกกฎหมายการควบคมมลพษใชมาอยางเครงครดในประเทศไทย แตกฎหมายกยงมชองวางใหผกระท าผดสามารถกระท าความผดและละเมดกฎหมายไดเปนจ านวนมาก ท าใหทผานมาคณภาพอากาศในประเทศไทยคอนขางเสอมโทรม ดงนนงานวจยนจงมความสนใจศกษาถงแนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย เพอใหเกดการปรบปรงแกไขกฎหมายอยางการควบคมมลพษทางอากาศ อยางครอบคลมและเกดประโยชนสงทสด วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาชองวางทางกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย 2. เพอเสนอแนะแนวการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย

ขอบเขตของการวจย 1. ขอบเขตดานเนอหา ศกษากฎระเบยบและกฎหมายตาง ๆ ดานการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย เชน พระราชบญญตการสาธารณสข พ.ศ. 2535 และพระราชบญญตโรงงาน พ.ศ.2535 เปนตน 2. ขอบเขตดานพนท กฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย หนวยงานภาครฐ เอกชน และประชาชนของประเทศไทย 3. ขอบเขตดานประชากร หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการก าหนดมาตรการทางกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย นกวชาการดานสงแวดลอม นกวชาการดานกฎหมาย องคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม กลมผประกอบการภาคอตสาหกรรม และประชาชน 4. ขอบเขตดานระยะเวลาการศกษา การศกษาวจยครงนใชระยะเวลาการด าเนนงานรวมทงสน 11 เดอน โดยเรมตงแตเดอนสงหาคม 2559 – เดอนมถนายน 2560



กรอบความคดทใชวจย

วธด าเนนการวจย การเกบรวบรวมขอมล ในการวจยนมงศกษากฎหมายตาง ๆ ทเกยวของกบการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย และเพอศกษาชองโหวทางกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย รวมถงเพอเสนอแนะแนวการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย โดยใชระเบยบวธวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) เกบรวบรวมขอมลดวยการสมภาษณกบหนวยงานภาครฐ นกวชาการดานกฎหมาย และกลมผมบทบาทส าคญในดานการก าหนดมาตรการทางกฎหมายสงแวดลอม (กรมควบคมมลพษ เจาหนาทส านกงานนโยบายและแผนทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม และนกวชาการดานสงแวดลอม) รวมกบการวจยดานเอกสาร (Documentary Research) โดยน าขอมลทไดมาวเคราะห เรยบเรยง เพอสรปออกมาเปนเนอหา

ทบทวนกฎหมาย มาตรการ และนโยบายทเกยวของ กบการควบคมพษทางอากาศของประเทศไทย

ศกษางานวจยทเกยวของกบกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากอตสาหกรรม

ของประเทศไทย

แนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย

ปญหามลพษทางอากาศทเกดจากภาคอตสาหกรรม

ทกภาคสวนตระหนกถงปญหามลพษทางอากาศทเกดขน

การสมภาษณเชงลกจากกลมเปาหมาย

วเคราะหแนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทย

แนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทย

กอใหเกดการออกกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศทเกดจากภาคอตสาหกรรม เพอปองกนและแกไขปญหามลพษทเกดขน



ประชากรและกลมตวอยาง 1. หนวยงานภาครฐทเกยวของกบการก าหนดมาตรการทางกฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศ ของประเทศไทย (ผอ านวยการสวนมลพษอากาศ กรมโรงงานอตสาหกรรม และผอ านวยการส านกจดการคณภาพอากาศและสยง กรมควบคมมลพษ) 2. นกวชาการดานสงแวดลอม (ผเชยวชาญเฉพาะดานระบบการประเมนผลกระทบสงแวดลอม ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม) 3. นกวชาการดานกฎหมาย (ผอ านวยการกองนตการ กรมควบคมมลพษ) 4. องคกรพฒนาเอกชนดานสงแวดลอม (ผอ านวยการมลนธบรณะนเวศ) 5. กลมผประกอบการภาคอตสาหกรรมและธรกจการคา จ านวน 2 องคกร 6. ประชาชน (ผอยในเขตพนทอตสาหกรรม/เขตควบคมมลพษ จ านวน 5 ทาน)

ผลการวจย 1. ดานประสทธภาพของการบงคบใชกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย จากการสมภาษณหนวยงานภาครฐ ภาคอตสาหกรรม และภาคประชาชน รวมทงการศกษาเอกสารพบวา กฎหมาย

ดานการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทยยงขาดการควบคมสารมลพษทอนตรายอกหลายชนด ผลของการสมภาษณทสอดคลองมดงน

กฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศในปจจบนยงไมมการก าหนดปรมาณมลพษทยอมใหโรงงานอตสาหกรรมปลอยออกมา เพยงแตจะระบแคคามาตรฐาน และวธการมาตรฐานในการตรวจวดเทานน กฎหมายแบงออกเปนกฎหมายทวไปและกฎหมายเฉพาะ แตไมไดมการระบวาตองมการตรวจวดมลพษทางอากาศดวยความถเทาไหร อกทงกฎหมายยงบอกเพยงคามาตรฐานของสารมลพษทสามารถปลอยออกสบรรยากาศได ไมมการก าหนดวาจะตองใหมการรายงาน หรอตรวจวดเปนประจ า ท าใหการบงคบใชกฎหมายยงไมมประสทธภาพเทาทควร สงผลใหประสทธภาพทไดจากการบงคบใชกฎหมายยงไมดพอเนองจากกฎหมายยงไมมความชดเจนในเรองการควบคมมลพษทางอากาศจากแหลงก าเนด และมลพษทางอากาศทเกดขนโดยทวไป”

2. ปจจยทมผลตอการบงคบใชกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย จากการสมภาษณหนวยงานภาครฐ ภาคอตสาหกรรม และภาคประชาชน รวมทงการศกษาเอกสารพบวา กฎหมาย

ดานการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทยพบวากฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทยในปจจบนยงขาดการปรบปรงใหเกดความทนสมย อกทงยงมสารมลพษทอนตรายหลายชนดทยงไมมกฎหมายในการควบคม เชน กฎหมายควบคม ฝนละอองขนาดเลกไมเกน 2.5 ไมครอน (PM2.5 ) จะตองมมาตรการตรวจวดและมมาตรฐานในควบคม , สารอนทรยระเหยงาย (VOCS) ในปจจบนมการเฝาระวงเพยง 19 ตวเทานน ควรมการก าหนดเพมเตมใหมากขน (เชน ไอปรอท โทลอน และทนเนอร เปนตน)” ในปจจบนประเทศไทยยงไมมการก าหนดคามามาตรฐาน ณ ปลายปลอง และไมมการก าหนดคามาตรฐานคณภาพอากาศทปลอยออกจากปลองวาควรมคาเทาไหร

3. ขอเสนอแนะในการก าหนดมาตรการออกกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมใหเกดความครอบคลม

คามาตรฐานมลพษทางอากาศในการตรวจวดและการควบคมใหอยในเกณฑมาตรฐานควรเปนคาทตรงกน สามารถใชยดเปนเกณฑมาตรฐานไดเพอปองกนไมใหเกดความทบซอนอ านาจของแตล าหนวยงาน การออกกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศไมเพยงอาศยการจดการทปลายปลองเทานน จะตองอาศยเครองมอและการสงเสรมใหเกดประสทธภาพ เชน การลดภาษ ใหสทธประโยชนในการลงทนในเรองของการจดการมลพษ การปรบปรงกระบวนการผลตเพอลดมลพษ



จากผลการศกษาวจยเรอง แนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย จากแบบสมภาษณสามารถน ามาวเคราะหผลโดยโดยวธ SWOT ANALYSIS ได ดงน จดแขง (Strength) ภาครฐมหนวยงานยอยทงสวนกลาง สวนภมภาค และสวนทองถนกระจายอยทวภมภาค ท าใหมความคลองตวในการด าเนนงาน ทงในดานการออกกฎหมายและการด าเนนการเชงพนท

จดออน (Weakness) ภาครฐขาดกฎหมายเสรมเพมเตม ในกรณทกฎหมายหลกไมสามารถครอบคลมรายละเอยดขอกฎหมายตาง ๆ โดย

ละเอยดได เชน กฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศแบบรายชนด และการก าหนดมาตรฐานของเทคโนโลยทใชในการควบคมมลพษของแตละอตสาหกรรม เปนตน

โอกาส (Opportunity) เมอเกดปญหามลพษทางอากาศขนจากภาคอตสาหกรรมสงผลใหทกภาคสวนตระหนกถงความส าคญกบ

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมากยงขน และมการพฒนาเทคโนโลยในการตรวจวดมลพษทมความทนสมยชวยใหเขาถงขอมลสะดวกและรวดเรว ท าใหเกดประสทธภาพในการท างานยงขน

อปสรรค (Threat) มลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมเกดจากการไมปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด ผประกอบการมงสรางผลก าไรใหกบองคกร จนไมค านงถงผลกระทบดานสงแวดลอมเทาทควร อตสาหกรรมขนาดใหญไดรบการสงเสรมการลงทนในการจดการดานสงแวดลอมจากส านกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ในขณะทอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลกยงขาดการสงเสรมและสนบสนนเทาทควรท าใหเกดความไมเปนธรรมในการจดการสงแวดลอม

ตาราง SWOT กลยทธทางเลอกม 4 กลยทธ ดงน 1. ยทธศาสตรเชงรก (SO STRATEGIES) เปนยทธศาสตรเพอการบรรลวตถประสงคทตงไว เมอผด าเนนการม

จดแขงและโอกาสเอออ านวย 2. ยทธศาสตรเชงพฒนา (WO STRATEGIES) เปนยทธศาสตรทปรบจดออนใหเปนจดแขง เพอใหสามารถ

ด าเนนยทธศาสตรเชงรกไดเมอโอกาสเอออ านวยแตผด าเนนการมจดออน 3. ยทธศาสตรเชงรบ (ST STRATEGIES) เปนยทธศาสตรทปรบอปสรรคใหเปนโอกาสเพอใหด าเนน

ยทธศาสตรเชงรกได 4. ยทธศาสตรเชงถอย (WT STRATEGIES) เปนยทธศาสตรทปรบการด าเนนงานเพอการบรรลวตถประสงคไป

เปนรปแบบอน จดแขง จดออน

โอกาส ยทธศาสตรเชงรก สรางเครอขายจากทกภาคสวนเพอเฝาระวงมลพษทางอากาศทจะเกดขน และพฒนาองคความรของทกภาคสวนใหมความทนสมย

ยทธศาสตรเชงพฒนา สงเสรมใหภาคอตสาหกรรมมเทคโนโลยการบ าบดมลพษททนสมย และมกฎระเบยบในการควบคมสารทกอใหเกดมลพษทางอากาศแบบรายชนด

อปสรรค ยทธศาสตรเชงรบ ภาครฐตดตามตรวจสอบการด าเนนงานดานการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมอยางสม าเสมอ

ยทธศาสตรเชงถอย สนบสนนใหภาคอตสาหกรรมประกอบกจการโดยตระหนกถงความส าคญของสงแวดลอมมากยงขน และการประสานความรวมมอกบกลมประเทศสมาชก ในการใชภาค กฎหมาย อนสญญา ดานการควบคมมลพษทางอากาศ เพอท าใหเกดการผลกดนการควบคมมลพษมากยงขน



สรปและอภปรายผล ชองวางทางกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจากภาคอตสาหกรรมของประเทศไทย จากการศกษาขอมลโดยการสมภาษณเกยวกบแนวทางการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศจาก

ภาคอตสาหกรรมของประเทศไทยพบวา กฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทยในปจจบนยงขาดการปรบปรงใหทนสมย ท าใหสารมลพษทางอากาศทเปนอนตรายบางตว เชน กลมของสารอนทรยระเหยงายจ าพวก โทลอน, ทนเนอร ยงไมมกฎหมายทใชควบคมสารเหลาน เมอมการปลอยออกสชนบรรยากาศมากขนกจะสงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอมโดยรอบ อกทงสาเหตบางประการทกอใหเกดมลพษทางอากาศไมไดเกดจากการขาดขอก าหนดกฎหมายทส าคญเพยงอยางเดยว แตยงเกดจากการปลอยปะละเลยจากผประกอบการภาคอตสาหกรรม ในการด าเนนกจการโดยขาดความตระหนกถงผลกระทบตอสงมชวตและสงแวดลอม ท าใหสภาพแวดลอมเกดความเสอมโทรมเนองจากการปลอยมลพษทางอากาศในปรมาณทมากเกนกวาทกฎหมายก าหนด ซงสอดคลองกบรายงานโครงการศกษาเพอปรบปรงและพฒนามาตรการทางกฎหมายสงแวดลอมเพอรองรบผลกระทบดานสงแวดลอมจากการเขาสประชาคมอาเซยน ทระบวาการระบายมลพษจะมการศกษาเฉพาะพนทหรอภายใตโครงการซงขาดการด าเนนการอยางตอเนอง ไมมการก าหนดเปาหมายระด บคณภาพสงแวดลอมใหชดเจนวาวาตองการแคไมใหเกนมาตรฐานหรอตองการใหดกวามาตรฐาน แนวทางในการพฒนากฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศของประเทศไทย 1. มงเนนใหทกภาคสวนทเกยวของมการบรณาการขอมลเขาดวยกน เพอความสะดวกรวดเรวในการปองกนและจดการปญหาดานมลพษทางอากาศทเกดขน 2. ภาคเอกชนควรมเทคโนโลยทใชในการบ าบดมลพษอยางเหมาะสม และจดการมลพษทเกดขนตงแตแหลงก าเนดอยางมประสทธภาพ 3. หนวยงานทเกยวของในการออกกฎหมายการควบคมมลพษทางอากาศมากยงขน ควรเปดโอกาสใหภาคประชาชนไดเขามามสวนรวมและแสดงความคดเหนมากยงขน 4. ภาครฐควรมการปรบปรงกฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศใหมความทนสมยมากยงขน

โดยมการก าหนดมาตรการ หรอประกาศกระทรวงเพมเตมเกยวกบการควบคมฝนละอองขนาดเลกไมเกน 2.5 ไมครอน (PM2.5) และการควบคมสารอนทรยระเหยงาย (VOCs) แบบรายสาร รวมทงควรมการก าหนดบทลงโทษใหมความรนแรงมากยงขนส าหรบผทฝาฝน หรอลกลอบปลอยมลพษทางอากาศเกนกวาทมาตรฐานก าหนด เพอใหสอดคลองกบพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ .ศ. 2535 หมวดท 4 ทกลาวถงการควบคมมลพษโดยมงใหเกดการบงคบใหกฎหมายดานการควบคมมลพษทางอากาศอยางครอบคลมและเกดประสทธภาพมากยงขน

ขอเสนอแนะ 1. ภาครฐควรน าระบบการรายงานขอมลการปลอยและการเคลอนยายสารมลพษ (PRTRs : Pollutant Release and Transfer Registers) มาใชในประเทศไทยโดยระบบขางตนนจะสามารถบอกใหทราบไดวาโรงงานอตสาหกรรมนนปลอยสารมลพษทางอากาศมากชนด และแตละชนดมปรมาณเทาใด เพอใหเกดการปรบปรงแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ 2.ควรมการน ามาตรฐานทางเศรษฐศาสตรมาใชในการควบคมมลพษทางอากาศ เชน ระบบภาษสงแวดลอม และ การจดตงกองทนความเสยหายจากมลพษทางอากาศ เปนตน 3.ภาคอตสาหกรรมควรมการเปดเผยของมลการรายงานมลพษทางอากาศอยางตรงไปตรงมา เพอใหเกดการปองกนและแกไขปญหามลพษทางอากาศทเกดขนไดอยางเหมาะสม 4.ควรมการจดท ามาตรการเชงพนทเพอทจะสามารถน ามาใชในการแกปญหาเชงพนททเกดขนไดอยางทนถวงท



เอกสารอางอง กรมควบคมมลพษ. (2559). โครงการศกษาเพอปรบปรงและพฒนามาตรการทางกฎหมายสงแวดลอมเพอรองรบ

ผลกระทบดานสงแวดลอมจากการเขาสประชาคมอาเซยน. กรงเทพมหานคร: สถาบนวจยสภาวะแวดลอม จฬาลงกรณมหาวทยาลย

กรมควบคมมลพษ. (2557). สรปสถาณการณมลพษของประเทศไทยป 2556. สบคนจาก http://infofile.pcd.go.th/mgt/report2556.pdf?CFID=2468218&CFTOKEN=33942322

กรมควบคมมลพษ. (2558). รายงานสถาณการณลพษของประเทศไทยป 2557. สบคนจากสบคนจาก http://infofile.pcd.go.th/mgt/pcdreport_Pollution2557.pdf?CFID=2468218&CFTOKEN=33942322

กอบกล รายะนาคร และคณะ. (2555). การปฏรปกฎหมายเพอสงเสรมประสทธภาพและนวตกรรมการ บรการจดการทรพยากรธรรมชาตของ อปท. . เชยงใหม : สถาบนศกษานโยบายสาธารณะ มหาวทยาลยเชยงใหม.

ส านกงานสงแวดลอมภาคท 4 นครสวรรค. (ม.ป.ป.). รายงานสถาณการคณภาพสงแวดลอม 2558. สบคน จาก http://www.reo4.go.th/upload/REO4-395.pdf

กฎหมายและเอกสารราชการทเกยวของ พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอม พ.ศ.2535 พระราชบญญตโรงงาน พ.ศ. 2535 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดใหโรงงานอตสาหกรรมเปนแหลงก าเนดมลพษทจะตองถก

ควบคมการปลอยทงอากาศเสยออกสบรรยากาศ ลงวนท 5 เมษายน 2549 ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง ก าหนดมาตรฐานควบคมการปลอยทงอากาศเสยจากโรงงาน

อตสาหกรรม ลงวนท 5 เมษายน 2549



การถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง

Teaching Principle of Laws “Arrest” in the Criminal Procedure Code with Music and Songs อรรณพ กาวกล

บทคดยอ การถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง

มวตถประสงคคอ เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทรบการถายทอดโดยวธปกตกบหองเรยนทรบการถายทอด โดยใชบทเพลง เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง และเพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ในการวจยครงนประชากรและกลมตวอยาง ศกษาจากนกเรยนนายสบต ารวจ ปงบประมาณ 2557 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ผลการวจยพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดโดยวธปกต มคาเฉลยท 6.3509 คะแนน ซงนอยกวา กบหองเรยนทรบการถายทอดโดยใชบทเพลง ทมคาเฉลยท 9.0439 คะแนน และผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดการถายทอดหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอน รบการถายทอดหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงมคาเฉลยท 6.24 คะแนน ซงนอยกวาหลงรบการถายทอดนนทมคาเฉลยท 8.97 คะแนน ผลการตรวจสอบสมมตฐานงานวจยทตงไวปรากฏวาผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาของนกเรยนนายสบต ารวจ ระหวางหองเรยนทรบการถายทอดโดยวธปกตกบหองเรยนทรบการถายทอดโดยใชบทเพลง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .01 ตรงตามสมมตฐานงานวจยและผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ กอนและหลงถายทอดความรโดยใชบทเพลง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .01 ตรงตามสมมตฐานงานวจย

ค ำส ำคญ: การจบ ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา บทเพลง Abstract The objective of Teaching Principle of Laws “Arrest” in the Criminal Procedure Code with Music and Songs is to compare study proficiencies of police trainees who were taught with and without music and songs. Moreover, the police trainees who studied with music and songs were tested their progress via pretest and post-test, in order to evaluate the efficiency of this teaching technique as well. The target groups of this study were the police trainees of Police Training Center of Provincial Police Region 5 in the academic year of 2014. The result found that the group of police trainees who were taught the principle of law “Arrest” in the criminal procedure code without music and songs had the average score of study proficiency at 6.3509,



less than the other group who studied with music and songs, whose score reached to 9.0439. The pretest and the post-test score of the police trainees who studied with this technique were 6.24 and 8.97 The study hypothesis was exactly the same as the result, showed that the efficiency of Teaching Principle of Law “Arrest” in the Criminal Procedure Code with Music and Songs had the significance at .01 and the proficiency of learning tested with pretest and post-test showed the significance at .01

Keywords: arrest, the criminal procedure code, music and songs บทน า

ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 เปนหนวยงานระดบกองบงคบการสงกดต ารวจภธรภาค 5 เปนสถาบนการศกษา มอ านาจหนาทในการด าเนนการฝกอบรมใหความรแกขาราชการต ารวจในพนท โดยเฉพาะอยางยงการใหการศกษาอบรมขาราชการต ารวจระดบนกเรยนนายสบต ารวจทผานการสอบคดเลอกจากบคคลภายนอก และเปนผส าเรจการศกษาในระดบมธยมศกษาตอนปลาย ทมอายตงแต 18 ป ถง 27 ป ซงบคคลเหลานยงอยในวยทมระดบประสบการณไมมากนก ขาดทกษะและความรในหลาย ๆ ดานทเกยวกบงานในอ านาจหนาทของขาราชการต ารวจ จงเปนเหตใหกองบญชาการศกษาส านกงานต ารวจแหงชาต หนวยงานทไดรบมอบหมายมอ านาจหนาทในการก ากบดแลมาตรฐานการศกษา ตามพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 ไดตระหนกและเหนความส าคญของการท าหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจทจะตองมความครบถวน ทงในเรองการฝกยทธวธต ารวจและวชาการในดานตาง ๆ โดยมเปาประสงคทจะใหผทส าเรจการศกษาตามหลกสตร มความร และมศกยภาพในการท างาน เพอเปนบคลากรทมคณภาพของหนวยงานทมอ านาจหนาทบงคบใชกฎหมาย และพทกษรกษาความสงบเรยบรอยใหไดมากทสด ประกอบกบการทต ารวจภธรภาค 5 ไดมแนวทางนโยบายในดานการศกษาทสอดรบกบการพฒนาคณภาพและมาตรฐานการศกษา กลาวคอไดมอบนโยบายใหศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 เชอมประสานการท างานทางดานการพฒนาการศกษารวมกบมหาวทยาลยและสถาบนการศกษาอน ๆ ในพนท โดยไดท าขอตกลงความรวมมอกบ มหาวทยาลยราชภฏเชยงราย มหาวทยาลยพายพ มหาวทยาลยนอรท-เชยงใหม ท าการแลกเปลยนคณะอาจารยผสอนกบ มหาวทยาลยราชภฏล าปาง วทยาลยสงฆนครล าปาง มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และแลกเปลยนขอมลความชวยเหลอหองสมดคอมพวเตอรกบมหาวทยาลยธรรมศาสตรศนยล าปาง เพอเปนการปฏบตตามแนวทางพฒนามาตรฐานการศกษา และเพอปฏบตตามนโยบายของหนวยงานบงคบบญชา ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 จงไดสงเสรมสนบสนนใหกลม งานอาจารยในสงกดใหมการศกษาคนควาวจย เพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอนใหเกดผลสมฤทธมากยงขน ซงกลมงานอาจารยศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 เหนวาการฝกอบรมหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจ ทจะตองท าการฝกพละก าลงระเบยบวนย ไปพรอมกบการเรยนการสอนวชาการตาง ๆ นน มทงสวนทเปนขอเดนและสวนทเปนขอดอย โดยขอเดนคอ ผเรยนมระเบยบวนยเชอฟงค าสงของผถายทอดความรอยางเครงครด สวนทเปนขอดอยคอ ผเรยนอาจเกดความเหนอยลา ขาดความพรอมในการเรยน โดยเฉพาะอยางยงการศกษาหลกกฎหมายทมความสลบซบซอนเกยวกบการตความ การศกษาท าความเขาหลกการทวไป ขอยกเวน เงอนไขและเงอนเวลา ซงสภาพการณของผเรยนเชนนสงผลท าใหความเขาใจและระดบการจดจ าหลกกฎหมาย ลดต าลง กลมอาจารยเหนวาควรมแนวทางการบรหารจดการความรแบบบรณการทงฝายการฝกกบฝายการสอนในหองเรยน เขาดวยกนพฒนาลกษณะเฉพาะทจะตองมการฝกไปพรอมกบการเรยนใหเกดประโยชนตอผลสมฤทธทางการเรยนใหไดมากทสด โดยอาศยศาสตรทางดานการขบรองและการดนตรเขามาชวยเปนสอกลาง เพอสรางทงความบนเทงผอนคลายพรอมกบการสอดแทรกการเรยนรไปดวยกน โดยไดสรางบทเพลงเพอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาและท าการวจย เพอศกษาความเปลยนแปลงของระดบความรความเขาใจในหลกกฎหมาย ของนกเรยนนายสบต ารวจและจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายขน



วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบ

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทได รบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง 2. เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง 3. เพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง สมมตฐานของการวจย 1. ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ ระหวางหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง มความแตกตางกน 2. ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ กอนและหลงถายทอดความรโดยใชบทเพลง มความแตกตางกน ขอบเขตของการวจย การศกษาครงนศกษาจากนกเรยนนายสบต ารวจ ปงบประมาณ 2557 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 จ านวน 3 หองเรยน โดยหองเรยนท 301 จ านวน 118 นาย หองเรยนท 203 จ านวน 114 นาย หองเรยนท 204 จ านวน 118 นาย

ในการศกษาเปรยบเทยบการสอนระหวางหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง ใชวธ Lottery sampling ในหองเรยนท 301 ใหเหลอจ านวน 114 นาย เทากบหองเรยน ท 203 ทมจ านวน 114 นาย การศกษาเปรยบเทยบระหวางกอนกบหลงการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ใชหองเรยนท 204 ทกนาย จ านวน 118 นาย กรอบความคดทใชวจย

การวจยครงนเปนการศกษากรณศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 โดยเหนวาการฝกอบรมหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจ ซงจะตองท าการฝกพละก าลงระเบยบวนยรวมกบการเรยนการสอนวชาการตาง ๆ ไปพรอม ๆ กนนน มทงสวนทเปนขอเดนและสวนทเปนขอดอย โดยขอเดนคอ ผเรยนมระเบยบวนยเชอฟงค าสงของผถายทอดความรอยางเครงครด สวนทเปนขอดอยคอ ผเรยนอาจเกดความเมอยลาขาดความพรอมในการเรยน โดยเฉพาะอยางยงการศกษาหลกกฎหมายทมความสลบซบซอนเกยวกบการตความ การศกษาท าความเขาใจหลกการทวไป ขอยกเวน เงอนไข และเงอนเวลา ซงสภาพการณ ของผเรยนเชนนสงผลท าใหความเขาใจและระดบการจดจ าหลกกฎหมายลดต าลง ผวจยเหนวาควรมแนวทางการบรหารจดการความรแบบบรณการทงฝายการฝกกบฝายการสอนในหองเรยนเขาดวยกน พฒนาลกษณะเฉพาะทจะตองมการฝกไปพรอมกบการเรยนใหเกดประโยชนตอผลสมฤทธทางการเรยนใหไดมากขน จงไดมการศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง และศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง โดยมสมมตฐานคอ 1) ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ ระหวางหองเรยน



ทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลงมความแตกตางกน และ 2) ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลงมความแตกตางกน หากสมมตฐานทตงไวเปนจรงและผลสมฤทธทางการเรยนของการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มระดบทสงกวาการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยวธปกต กจะชวยใหการด าเนนการตามหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจมประสทธภาพและประสทธผลดยงขน ทงนผวจยไดศกษาคว ามเหนจากผเชยวชาญในสาขาตาง ๆ ไดแก ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาคณะนตศาสตร ผเชยวชาญดานการถายทอดความรวชากฎหมาย ผเชยวชาญดานการบรหารการจดการ ผเชยวชาญดานวชาชพทนาย ผเชยวชาญดานวชาชพต ารวจ ผเชยวชาญดานวชาชพอยการ และผเชยวชาญดานวชาชพผพพากษา รวม 7 สาขา เพอจดท าขอเสนอแนะ เชงนโยบายกรณการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยใชบทเพลงทจะเปนประโยชนตอศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ตอไป

วธด าเนนการวจย

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง กบหองเรยนทรบการถายทอดความรโดยวธปกต เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกนกอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง และเพอศกษาความเหนผเชยวชาญเพอจดท าขอเสนอแนะ เชงนโยบายในเรองการถายทอดความร หลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มขนตอนวธด าเนนการศกษา 3 ขนตอน ดงตอไปน

ขนตอนท 1 ศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง

ประชากรและกลมตวอยาง เพอใหจ านวนนกเรยนนายสบต ารวจในทง 2 หองเรยนทจะท าการศกษามจ านวนเทากนจงใชวธ Lottery

sampling ในหองเรยนท 301 ใหเหลอจ านวน 114 นาย เทากบหองเรยนท 203 จ านวน 114 นาย เครองมอทใชในการวจย

แบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ

วธด าเนนการ 1. ด าเนนการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

โดยวธปกตใหกบนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 301 และด าเนนการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงใหกบนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 203

2. หลงจากการด าเนนการถายทอดความรใหใหกบนกเรยนนายสบต ารวจทง 2 หองเรยนตามทก าหนดไว น าแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ ด าเนนการทดสอบวดผลแลวเกบรวบรวมผลทไดเพอวเคราะหเปรยบเทยบ



ขนตอนท 2 ศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง

ประชากรและกลมตวอยาง การศกษาเปรยบเทยบกอนและหลงถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงใชหองเรยนท 204 ทกนาย จ านวน 118 นาย เครองมอทใชในการวจย

แบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ

วธด าเนนการ 1. น าแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ ด าเนนการทดสอบวดผลกอนด าเนนการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง แลวเกบรวบรวมผลทไดเพอวเคราะหเปรยบเทยบ

2. ด าเนนการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงใหกบนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 204

3. น าแบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยนนายสบต ารวจ ด าเนนการทดสอบวดผลนายสบต ารวจ หองเรยน 204 หลงจากถายทอดความร หลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง แลวเกบรวบ รวมผลทได เพอวเคราะหเปรยบเทยบ

ขนตอนท 3 ศกษาความเหนผเชยวชาญเพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในเรองการถายทอดความรหลก

กฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ประชากรและกลมตวอยาง

ขนตอนน มผเชยวชาญ 7 สาขา เปนผทรงความรและประสบการณในดานนน ๆ และมเขาใจในงาน ของศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 เปนอยางด ไดแก

1. ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาคณะนตศาสตร 1 ทาน 2. ผเชยวชาญดานการถายทอดความรวชากฎหมาย 1 ทาน 3. ผเชยวชาญดานการบรหารการจดการ 1 ทาน 4. ผเชยวชาญดานวชาชพทนาย 1 ทาน 5. ผเชยวชาญดานวชาชพต ารวจ 1 ทาน 6. ผเชยวชาญดานวชาชพอยการ 1 ทาน 7. ผเชยวชาญดานวชาชพผพพากษา 1 ทาน

เครองมอทใชในการวจย แบบสมภาษณความเหนผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง วธด าเนนการ

1. ศกษาขอมลผเชยวชาญทเปนผทรงความรและประสบการณตามสาขาทก าหนด และมความเขาใจ ในงานของศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 เปนอยางด แลวด าเนนการประสานขอความอนเคราะหเพอเปนผเชยวชาญในวจยครงน



2. น าแบบสมภาษณความเหนผ เ ชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ด าเนนการสมภาษณผเชยวชาญทไดขอความอนเคราะหไว

3. น าขอมลทไดจากการสมภาษณความเหนผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบ การจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง รวบรวมวเคราะหเรยบเรยงเปนขอเสนอแนะเชงนโยบาย

วธการสรางเครองมอ

1. แบบทดสอบผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง จดท าขนโดยการศกษาเนอหาจากสอการสอนในหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจ และค าอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทเกยวของ

2. แบบสมภาษณความเหนของผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ด าเนนการโดยศกษาเทยบเคยงแบบสมภาษณความเหนผเชยวชาญ ทมลกษณะเกยวของกรณ

การเกบรวบรวมและการวเคราะหขอมล ขอมลทไดจากการศกษาในครงนจะมขอมลอย 2 ประเภท คอ ขอมลเชงปรมาณ และขอมลเชงคณภาพ

1. ขอมลทไดจากแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง จะเปนขอมลเชงปรมาณ ด าเนนการเกบรวบรวม แลววเคราะหและประมวลผลโดยโปรแกรมคอมพวเตอร

2. ขอมลทไดแบบสมภาษณความเหนของผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง จะเปนขอมลเชงคณภาพ ด าเนนการเกบรวบรวมแลวเรยบเรยงรายงานเปนผลการศกษา

ผลการวจย

การวจยเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยใชบทเพลง มวตถประสงคไว 3 ประการ คอ

1) เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทได รบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง

2) เพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง

3) เพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ในการวจยครงน ประชากรและกลมตวอยาง ศกษาจากนกเรยนนายสบต ารวจ ปงบประมาณ 2557 ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 จ านวน 3 หองเรยน โดยหองเรยนท 301 จ านวน 118 นาย หองเรยนท 203 จ านวน 114 นาย หองเรยนท 204 จ านวน 118 นาย ในการศกษาเปรยบเทยบการสอนระหวางหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง ใชวธ Lottery sampling ในหองเรยนท 301 ใหเหลอจ านวน 114 นาย เทากบหองเรยนท 203 จ านวน 114 นาย การศกษาเปรยบเทยบระหวางกอนกบหลงถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ใชหองเรยนท 204 ทกนาย จ านวน 118 นาย



เครองมอทใชในการวจยวจย ไดแก แบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงเปนขอมลเชงปรมาณ และแบบสอบถามความเหนผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงเปนขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพ จากนนน าขอมลเชงปรมาณรวบรวมวเคราะหและประมวลผลขอมลดวยคอมพวเตอรโปรแกรมส าเรจรปทางสถต และน าขอมลเชงคณภาพรวบรวมเรยบเรยงบรรยาย เปนผลการวเคราะหขอมลตามวตถประสงคและสมมตฐานการวจยดงน 1. สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล เพอความเขาใจทตรงกนในการแปลความหมายขอมล จงก าหนดสญลกษณทใชในการเสนอผลการวเคราะหขอมลดงน

X แทน คาเฉลย S.D แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน n แทน จ านวนกลมตวอยาง t แทน คาสถตทใชพจารณาความมนยส าคญจากการแจกแจงแบบ t (t- distribution) Sig แทน ระดบนยส าคญทางสถต (Significances) 2. ขนตอนการวเคราะหขอมล

ตอนท 1 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง วเคราะหเปรยบเทยบผลสมฤทธในการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยน หลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกต กบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลงและน าเสนอในรปตารางประกอบการบรรยาย

ตอนท 2 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง วเคราะหเปรยบเทยบผลการทดสอบในการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลงและน าเสนอในรปตารางประกอบการบรรยาย

ตอนท 3 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง อธบายสมมตฐานทตงไวน าเสนอในรปตารางประกอบการบรรยาย

ตอนท 4 ขอมลในแบบสอบถามความเหนของผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง รวบรวมแลวเรยบเรยงบรรยาย

3. ผลการวเคราะหขอมล ตอนท 1 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงวเคราะหเปรยบเทยบผลสมฤทธในการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทได รบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง

ตอนท 2 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธในการเรยน วเคราะหเปรยบเทยบผลสมฤทธในการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 204 กอนและหลงการไดรบการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ตอนท 3 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลงวเคราะหอธบายสมมตฐานทตงไว ตอนท 4 ขอมลในแบบสอบถามความเหนของผเชยวชาญตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง รวบรวมแลวเรยบเรยงบรรยาย



สรปและอภปรายผล สรปไดวาการวจยในครงนมวตถประสงคเพอศกษาเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ

ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใช บทเพลง กบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกต เพอศกษาเปรยบเทยบผลการทดสอบทางการเรยนของนกเรยน นายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง และเพอจดท าขอเสนอแนะเชงนโยบายในเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง โดยมการด าเนนการวเคราะหขอมล 4 ขนตอน ดงน

ตอนท 1 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง วเคราะหเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยน หลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง พบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 301 ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตมระดบคะแนนตงแต 0–10 ไดแก 0 2 4 5 6 7 8 9 10 โดยระดบคะแนนทนกเรยนนายสบต ารวจหอง 301 จ านวนมากทสดอยทระดบ 7 คะแนน คดเปนรอยละ 27.20 ของทงหองเรยน จ านวนนอยทสดอยทระดบ 0 คะแนน และระดบ 10 คะแนน โดยทง 2 ระดบคดเปนรอยละ 0.90 ของทงหองเรยน หองเรยนท 203 ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดโดยใชบทเพลง พบวาผลสมฤทธทาง การเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจมระดบคะแนนตงแต 7 – 10 ไดแก 7 8 9 10 โดยระดบคะแนนทนกเรยนนายสบต ารวจหอง 203 จ านวนมากทสดอยทระดบ 9 คะแนน คดเปนรอยละ 42.10 ของทงหองเรยน จ านวนนอยทสดอยทระดบ 7 คะแนน คดเปนรอยละ 4.40 ของทงหองเรยน และพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดโดยวธปกตหองเรยนท 301 มคาเฉลยท 6.3509 คะแนน ซงนอยกวาเมอเทยบกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลงหองเรยนท 203 ทมคาเฉลยท 9.0439 คะแนน และในสวนเบยงเบนมาตรฐาน หองเรยนท 301 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 1.55138 หองเรยนท 203 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 0.84550

ตอนท 2 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง วเคราะหเปรยบเทยบผลการทดสอบในการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความร โดยใชบทเพลง พบวาคารอยละของระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจหองเรยนท 204 กอนทจะไดรบการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มระดบคะแนนตงแต 0–9 ไดแก 0 3 4 5 6 7 8 9 โดยระดบคะแนนจ านวนมากทสดอยทระดบ 7 คะแนน คดเปนรอยละ 28.80 ของทงหองเรยน จ านวนนอยทสดอยทระดบ 0 คะแนน เปนรอยละ 0.90 ของทงหองเรยน หองเรยนท 204 หลงจากทจะไดรบการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง พบวาคารอยละของระดบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจมระดบคะแนนตงแต 6–10 ไดแก 6 7 8 9 10 โดยระดบคะแนนจ านวนมากทสดอยทระดบ 9 คะแนน คดเปน รอยละ 44.70 ของทงหองเรยน จ านวนนอยทสดอยทระดบ 6 คะแนน เปน รอยละ 1.70 ของทงหองเรยน และพบวาผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดรบการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนท 204 กอนไดรบการถายทอดความร มคาเฉลยท 6.24 คะแนน ซงนอยกวาหลงไดรบการถายทอดความร ทมคาเฉลยท 8.97 คะแนน และในสวนเบยงเบนมาตรฐานกอนไดรบการถายทอดความรมคาเบยงเบนมาตรฐานท 1.534 หองเรยนท 203 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 0.969



ตอนท 3 ขอมลในแบบทดสอบวดผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง อธบายสมมตฐานทตงไว

3.1 ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยน นายสบต ารวจ ระหวางหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .01 ตรงตามสมมตฐานงานวจย

3.2 ผลสมฤทธทางการเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของนกเรยน นายสบต ารวจ กอนและหลงการถายทอดความรโดยใชบทเพลง มความแตกตางกนอยางมนยส าคญทระดบ .01 ตรงตามสมมตฐานงานวจย

ตอนท 4 ขอมลในแบบสอบถามความเหนของผเชยวชาญ 7 สาขา ตอการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบ การจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มขอเสนอแนะเชงนโยบายคอ

ผเชยวชาญทง 7 สาขา มความเหนตรงกนวาการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มความสอดคลองเหมาะสมกบนกเรยนนายสบต ารวจอยางยง และสามารถน าไปปฏบตไดจรง โดยผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาคณะนตศาสตรเหนวาเปนประโยชนตอการทจะชวยในการจ าหลกกฎหมาย เพอน าไปสความเขาใจทดขนและจะสงผลตอประสทธภาพและประสทธผลตอความรความเขาใจในหลกกฎหมายของต ารวจ ซงสามารถทจะสงผลดถงสงคมโดยรวมอกล าดบหนง ควรมขยายการปฏบตไปยงเนอหาสวนอน ๆ และมการด าเนนการอยางตอเนอง ผเชยวชาญดานการถายทอดความรวชากฎหมายเหนวาเปนการสงเสรมหรอเพมชองทางความจ าและความเขาใจในหลกกฎหมาย เนองจากหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจตองมการออกก าลงกายและฝกปฏบตยทธวธซงอาจท าใหเกดการเมอยลา สงผลตอสมาธหรอความพรอมเกยวกบการเรยนในชนเรยน การถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง จะเปนการบรณาการระหวางการเรยนในชนเรยนกบการฝกออกก าลงกายเขาดวยกน เปนการชวยแกปญหาอปสรรคในการเรยนทดมาก ควรมการเพมเตมและขยายไปยงเนอหาในสวนอน ๆ ใหมากขน ผเชยวชาญดานการบรหารการจดการ เหนวาเปนวธการถายทอดความรทด โดยผทรเรมสรางผลงานและวธการตองอาศยบคคลกรทมความรทางดานกฎหมายประกอบ กบมความสามารถและทกษะในดานดนตรและการแตงเพลงทด จงสามารถสรางและด าเนนการทดได ควรมท านองและรปแบบเพลงทหลากหลายเพอเพมประสทธภาพความสนใจไปยงกลมเปาหมายและการปฏบตควรมการประเมนผล และปรบปรงเพมเตมอยางตอเนอง ผเชยวชาญดานวชาชพทนายเหนวาเปนสงทแปลกนาสนใจ เนองจากการเรยนกฎหมายจ าเปนตองมการทองจ าหลกกฎหมายซงเปนเรองทนาเบอ อดอดท าใหเกดความเครยดขนได หากมกจกรรมทกระตนใหเกดความสนใจจะสงผลท าใหเกดการเรยนรทเกดความสนกสนานผอนคลาย ท าใหความจ ามประสทธภาพทดขนจ าไดมากขนและแมนย ามากขน ซ งหากสามารถจ าหลกกฎหมายไดดยอมสงผลตอความรความเขาใจในหลกกฎหมาย และจะเปนประโยชนอยางมากในการปฏบตหนาทของต ารวจ ควรมการปฏบตอยางตอเนองและจรงและขยายไปยงเนอหาของกฎหมายสวนอนดวย ผเชยวชาญดานวชาชพต ารวจ เหนวางายตอการจ าและหากจ าไดจะเปนการสงเสรมใหการปฏบตมประสทธภาพ กอใหเกดประสทธผลเปนอยางดและเปนประโยชน กลาวคอท าใหเกดการเรยนรทงายไปพรอมกบการไดรบการผอนคลาย ตลอดจนท าใหเกดความพรอมเพรยงในการปฏบตการฝกเปนหมคณะ ควรมการขยายไปยงเนอหาของการเรยนรในสวนอน เชน เรองการคน การปฏบตหนาทอน ๆ ควรใหมรปแบบท านองเพลงทหลากหลายและแนวเพลงทงเกาและใหม เพอกระตนความสนใจของผเรยนและควรมการสงเสรมสนบสนนใหมการด าเนนการอยางหลากหลายและตอเนองตอไป ผเชยวชาญดานวชาชพอยการเหนวาในการเรยนวชากฎหมาย จะมการกระบวนการเรยนรอย 2 แนวทาง คอ แนวทางความเขาใจ และแนวทางความจดจ า ซงความเขาใจกบความจ าจะชวยเกอหนนซงกนและกน กลาวคอหากมความเขาใจกจะชวยใหจ าไดดขน และหากมความจดจ ากจะชวยเกอหนนใหมความเขาใจแมนย ามากยงขน จะเปนวธการทจะชวยใหมความจดจ าไดดขน ซงเปนประโยชนตอนกเรยนนายสบต ารวจอยางยง เพราะเมอไดรองเพลงกจะท าใหเกดความรสกทผอนคลายมความรสกมความรมากขน ซงจะสงผลดตอการเรยนวชากฎหมายไดเปนอยางด และควรมการขยายไป



ยงเนอหาสวนอน ๆ นอกจากการจบดวย เชน การคน การปฏบตหนาทตามกฎหมายสวนอน ๆ ผเชยวชาญดานวชาชพผพพากษาเหนวา ขาราชการต ารวจเปนผมอ านาจหนาทในการบงคบใชกฎหมายทใกลชดกบประชาชนเปนอยางมาก ควรทจะตองมการศกษาหลกกฎหมายใหมความรความเขาใจอยางถองแทและแมนย า การถายความรโดยวธนถอเปนนวตกรรมใหมส าหรบการเรยนกฎหมายทจะชวยใหผทเปนนกเรยนนายสบต ารวจมความรความเขาใจในหลกกฎหมายมากยงขน ซงจะเปนประโยชนในเรองการปลกจตส านก และสรางความมนใจในการปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพมากขน ควรมการเพมการอธบายและใหความรความเขาใจในเรองฐานความผดทางอาญา ควรมการศกษาวจยเพมเตมถงขณะเมอส าเรจออกไปปฏบตหนาทวาการบงคบใชกฎหมายมผลอยางไรหรอไม และควรศกษาความพงพอใจของประชาชนในพนทวาอยในระดบใดเพอน ามาปรบปรงแกไขพฒนาตอไป

อภปรายผลไดวา 1. จากผลการวจยเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบ

การจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตกบหองเรยนไดทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลง และเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจ ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาหองเรยนเดยวกน กอนและหลงการถายทอดความร โดยใชบทเพลง พบวา 1.1 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจเปรยบเทยบระหวางหอง ทไดเรยนหลกกฎหมายเกยวกบ การจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยวธปกตหองคอเรยนท 301 มคาเฉลยท 6.3509 คะแนน ซงนอยกวาเมอเทยบกบหองเรยนทไดรบการถายทอดความรโดยใชบทเพลงคอหองเรยนท 203 ทมคาเฉลยท 9.0439 คะแนน และในสวนเบยงเบนมาตรฐาน หองเรยนท 301 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 1.55138 หองเรยนท 203 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 0.84550 และ 1.2 ผลสมฤทธทางการเรยนของนกเรยนนายสบต ารวจเปรยบเทยบในหองเรยนเดยวกน การถายทอดความร หลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หองเรยนท 204 กอนไดรบการถายทอดความร มคาเฉลยท 6.24 คะแนน ซงนอยกวาหลงไดรบการถายทอดความร ทมคาเฉลยท 8.97 คะแนน และในสวนเบยงเบนมาตรฐานกอนไดรบการถายทอดความรมคาเบยงเบนมาตรฐานท 1.534 หองเรยนท 203 มคาเบยงเบนมาตรฐานท 0.969

แสดงใหเหนวาการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจ ารณาความอาญา สงผลดตอการเรยนการสอนหลกกฎหมายเกยวกบการจบไดอยางดยง เนองจากบทเพลงท าใหผเรยนรสกผอนคลาย สงเสรมความสนกสนานใหมความรกบการเรยน ชวยใหงายตอการจ าทแมนย าขนและจะชวยสงเสรมความรความเขาใจในเนอหานน ๆ มากยงขน โดยจะเปนแรงจงใจท าใหเกดประสทธภาพและประสทธผลในการเรยนรไดเปนอยางด สอดคลองกบ สดใจ ทศพร และโชดก เกงเขตรกจ (2539, หนา 76) ทไดกลาวไววา เพลงสามารถสอความหมายของชวตตาง ๆ ใหเรารบรได เพลงท าใหอารมณและความรสกทดแกเรา ฟงแลวเกดความซาบซงหรอประทบใจ จนสามารถบอกไดวาเพลงไหนมประโยชนแกเราอยางไร เชนเดยวกบกศยา แสงเดช (2545, หนา 136) ไดกลาวถง บทเพลง วาเปนสงทมประโยชนเกยวกบการถายทอด ความร การรองเพลงท าใหผเรยนเปลยนอรยาบถ ท าใหบทเรยนมชวตชวา บทเพลงทน ามาใชในการประกอบการถายทอดความรนน จะชวยใหผเรยนเขาใจบทเรยนไดดขนกอใหเกดเจตคตทดตอการเรยนอกดวย ทงยงชวยลดความเครยดและท าใหเกดอารมณสนทร ตรงตามทวไลพร ธนสวรรณ (2530) ทไดกลาวไววา ผถายทอดความรควรจะเรยนรวธการหรอเทคนคในการใชเพลงเพอใชประกอบการถายทอดความร เพราะเมอน าเพลงไปใชประกอบการถายทอดความรจะท าใหผเรยนเขาใจบทเรยนและ เกดความสนกสนานไปดวยดวงเดอน แสงชย (2530, หนา 48) ไดกลาวสนบสนนวา บทเพลงเปนสอชนดหนงท ชวยเราความสนใจในบทเรยนของผเรยนใหมากขน ชวยสรางบรรยากาศทด ลดความตงเครยด สรางความเปนกนเอง อกทงยงท าให ผถายทอดความรและผเรยนมจตใจออนโยน เพลงสามารถใชในการน าเขาสบทเรยน สรปหรอทบทวนบทเรยนเพอเปนการ ย าทวนในสงทไดเรยนไปแลว ในสวนของวณา วโรตมะวชญ (2535, หนา 226) ไดกลาวไวอยางนาสนใจถงการใชเพลง



ประกอบการถายทอดความรวา เปนสงทผถายทอดความรทกระดบทกประเภทของสถานศกษาสามารถนาไปใชเปนสอการถายทอดความรในชนเรยนไดอยางมประสทธภาพ ส าหรบบ ารง โตรตน (2524) ไดกลาวถงประโยชนของการใชบทเพลงในการประกอบการถายทอดความรไววา เปนการชวยฝกในดานการฟง เมอผถายทอดความรรองเพลง ผเรยนจะฟงอยางตงใจและจะชวยปรบปรงทกษะการฟงของผเรยนใหดขน ความรสกทางดานอารมณและพนฐานดานวฒนธรรมทปรากฏในเพลง สงเหลานผถายทอดความรสามารถน ามาอภปรายรวมกบผเรยน และชวยใหผเรยนมโอกาสไดเรยนรดานวฒนธรรมจากเพลงไปพรอมกนดวย การรองเพลงจะชวยใหผเรยนผอนคลายความตงเครยดจากการเรยน และการฝกรองเพลงรวมกนจะชวยสรางสปรตของกลมขนในหมของผเรยน ตรงตามท E.Laine (1977, cited in Robert C. Gardner and Peter D. MacIntyre, 1993, p.3) ทไดศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางความมนใจในตนเอง แรงจงใจ และผลสมฤทธทางการเรยน ผลการวจยพบวาแรงจงใจมความสมพนธกบผลสมฤทธทางการเรยน สอดคลองกบวณา วโรตมะวชญ (2530, หนา 277) ทไดเสนอความคดเหนวา ในขณะทบคคลสวนใหญและผบรหารทางการศกษาไดมองเหนความส าคญของการน าบทเพลงและดนตรเขามาประกอบการถายทอดความรมากขน ทงนเพราะดนตร คอ ผลรวมของชวตและในดานจตวทยากเปนททราบกนดแลววา มนษย มกชอบการรองร าท าเพลง ชอบดนตร ไมมคนใดทไมชอบ ดงนนการจดประสบการณทสนองความตองการและความพงพอใจของผเรยนจงควรมบทเพลงประกอบกจกรรมตาง ๆ ดวย และสอดคลองกบเบญจา แสงมะล, หมอมดษฎ บรบตร ณ อยธยา ฯลฯ ไดใหความสนใจเกยวกบพฒนาการของผเรยน และพบวาดนตรมสวนส าคญในการชวยพฒนาผเรยนในทก ๆ ดาน จงไดเรมมการน าบทเพลงมาประกอบการถายทอดความร การแตงเนอเรองและท านองของบทเพลงมาประกอบการถายทอดความร

2. จากผลแบบสมภาษณผเชยวชาญ 7 สาขา มความเหนตรงกนวาการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง มความสอดคลอง เหมาะสมกบนกเรยนนายสบต ารวจอยางยง และสามารถน าไปปฏบตไดจรง และเหนสอดคลองกนในสวนทควรมรปแบบท านองเพลงทหลากหลาย พรอมกบการขยายไปกนเนอหาสวนอน โดยควรมการปฏบตอยางตอเนองพรอมกบศกษาประเมนผลปรบปรงเพมเตมตอไป ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะตอผบงคบบญชาหนวยงาน ในการน าผลการวจยไปใช 1.1. ควรสงเสรมใหมการประชาสมพนธใหทกฝายในหนวยงานทราบโดยทวกน

1.2 สงเสรมความรวมมอใหมการปฏบตรวมกนระหวางฝายปกครองและการฝกกบกลมงานอาจารยใหมความแนนแฟนยงขน 1.3 ใหความส าคญและสนบสนนดานตาง ๆ มากยงขน 2. ขอเสนอแนะในการท างานวจยครงตอไป 2.1 ควรมการศกษาวจยการถายทอดความรโดยใชบทเพลงในภาควชาการอน 2.2 ควรมการศกษาวจยในการสรางนวตกรรมใหมในการถายทอดความรปใหมรปแบบทหลากหลาย เพมมากขน 2.3 ควรส ารวจและศกษาความเหนของหนวยงานทผส าเรจการศกษาหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจบรรจแตงตง 2.4 ควรส ารวจและศกษาความเหนของประชาชนตอการปฏบตหนาทต ารวจ ในแงมมตาง ๆ



กตตกรรมประกาศ งานวจยฉบบนส าเรจไดดวยความกรณาจาก พล.ต.ต. อดม พรหมสรนทร ผบงคบการศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ทไดก าหนดแนวนโยบาย พรอมทงใหการสงเสรมสนบสนนในดานวสดอปกรณและงบประมาณ ใหมการด าเนนการศกษาวจยเพอใหเกดการพฒนาและยกระดบคณภาพการถายทอดความร ในหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจของกลมงานอาจารย ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5

ขอกราบขอบคณ ดร.พนธทพย นวานช คณบดคณะนตศาสตรมหาวทยาลยนอรท -เชยงใหม ผเชยวชาญดานการบรหารการศกษาคณะนตศาสตร ผศ.สวาง กนศรเวยง คณบดส านกวชานตศาสตรมหาวทยาลยราชภฏเชยงราย ผเชยวชาญดานการถายทอดวชากฎหมาย ดร.ธนกร นอยทองเลก รองผอ านวยการสถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏล าปาง ผเชยวชาญดานการบรหารการจดการ นายอาสา เมนแยม ประธานสภาทนายความภาค 5 ผเชยวชาญดานวชาชพทนายความ พ.ต.อ.พศษฎ หอมสนธ ผก ากบการฝายปกครองและการฝกศนยฝกอบต ารวจภธรภาค 5 ผเชยวชาญดานวชาชพต ารวจ ร.ต.อ. สญญา บญภา รองอยการจงหวดล าปาง ผเชยวชาญดานวชาชพอยการ และทานอรรณพ ศกดศรญดากล ผพพากษาศาลจงหวดสโขทย ผเชยวชาญดานวชาชพผพพากษา ทไดกรณาใหขอเสนอแนะเชงนโยบายตอศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 5 ในเรองการถายทอดความรหลกกฎหมายเกยวกบการจบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยใชบทเพลง ซงสามารถน าไปใชหรอประยกตใชในเนอหาสวนอนหรอรายวชาอน ๆ โดยจะเปนวธการหนงทจะสงเสรมสนบสนนการพฒนาคณภาพการเรยนหลกสตรนกเรยนนายสบต ารวจหรอหลกสตรอน ๆ ตอไป และท าใหงานวจยในครงนส าเรจลลวงไปดวยด ผวจยขอขอบพระคณไว ณ โอกาสน


กอบกาญจน จตตกระจาย. (2544). การมสวนรวมและความคาดหวงตามหลกสตรนกเรยนนายรอยต ารวจฝกรบใชประชาชนในชนบท. กรงเทพมหานคร: สบคนจาก http://www.thaithesis.org/ detail.php?id=57291

กตยวด บญซอ และคณะ. (2541). การพฒนาคณภาพการเรยนการสอนตามแนวคด 5 ทฤษฎ . เอกสารประกอบการสอน กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

กลวรา ชพงศไพโรจน. (2540). การสอนภาษาไทยอยางไรใหสนก. วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตร, 1 (2), 8-13. กศยา แสงเดช. (2545). แบบฝกคมอการพฒนาสอการเรยนการสอนทเนนผเรยนเปนส าคญระดบประถมศกษา .

กรงเทพมหานคร: ฟสกซเซนเตอร. โควน คลงแสง. (2536). การสรางชดพฒนาตนเอง เรอง เทคนคการจงใจในการท างานส าหรบผบรหารวชาการใน

สถานศกษาสงกดกรมอาชวศกษา . ปรญญาดษฎบณฑต สาขาการอดมศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒประสานมตร.

Meesri, Ra-share. (2543). Authentic leaming in a thoughtful English classroom. ใน พมพนธ เดชะคปต ลดดา ภเกยรต และสวฒนา สวรรณเขตนคม (บรรณาธการ). ประมวลบทความนวตกรรมเพอการเรยนรส าหรบครยคปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Myers, D. G. (1992). Psychology (3rd ed.). New York: Worth. Newby, Timothy J. (1991). Classroom motivation: Strategies of first-year teacher. Journal of Educational

Psychology, 83 (2), 195-200. Oxford, R., & Shearin, J. (1994). Language learning motivation: Expanding the theoretical framework.

Modern Language Journal, 78, 12-28. Palardy, M. J. (1999) Some strategies for motivating students. NAAP Bulletin, 83 (604), 116-121. Philips, S. (1993). Young learners. Oxford: Oxford University Press.

http://www.thaithesis.org/detail.php?id=57291



มมมองของสหภาพยโรปตอกฎหมายและนโยบายควบคมมลภาวะทางแสง European Union Perspectives on Light Pollution Law and Policy

ปดเทพ อยยนยง1

บทคดยอ มลภาวะทางแสง ไดแก แสงประดษฐทถกปลอยออกมาหรอสองไปในบรเวณพนททไมมความจ าเปนตอการใชงานแสงสวาง โดยมลภาวะชนดนมสามประเภทหลก ๆ อนประกอบไปดวยแสงทสองรกล า แสงบาดตาและแสงเรองไปบนทองฟา ซงมลภาวะทางแสงประเภทเหลานอาจกอใหเกดปญหาตอระบบนเวศและการศกษาดาราศาสตรตอประเทศสมาชกของกลมสหภาพยโรป บทความทางวชาการฉบบนประสงคจะอธบายภาพรวมของบทบญญตทเกยวของกบการควบคมมลภาวะทางแสงของสหภาพยโรปในปจจบนและแสวงหาแนวทางการปรบปรงบทบญญตทมอยในปจจบนโดยการอดชองวางของกฎหมาย เพอใหสหภาพยโรปมมาตรการทางกฎหมายในการรบมอกบปญหามลภาวะทางแสงทดขน บทความฉบบนยงประสงคทจะน าเสนอมมมองทางกฎหมายในการควบคมมลภาวะทางแสง ซงมมมองเหลานอาจมความส าคญตอการพฒนาบทบญญตทางกฎหมายควบคมมลภาวะทางแสงของสหภาพยโรปในอนาคต

ค ำส ำคญ: มลภาวะทางแสง กฎหมาย นโยบาย มมมอง สหภาพยโรป Abstract Light pollution can be described as artificial light that is allowed to illuminate, or pollute, areas not intended to be lit. It consists of three main elements, such as trespassing lights, glare and atmospheric glow which cause the astronomical and ecological problems in the European Union Member States. The purpose of this academic article is to provide an overview of current European light pollution frameworks and to explore how the European light pollution provisions can be improved by filling in the legal gaps or providing better light pollution control in the European Union jurisdiction. It also proposes to do so by recommending some new legal perspectives of light pollution control. They could be an important catalyst to European Union’s adoption of new specific light pollution control measures in the future.

Keywords: Light pollution, Law, Policy, Perspectives, European Union บทน า การใชงานแสงประดษฐ (artificial lights) จากหลอดไฟฟาหรอโคมไฟภายนอกอาคารประเภทตาง ๆ ไดกลายมาเปนสงจ าเปนในการประกอบกจกรรมของมนษยทงในเวลากลางวนทอาจมปจจยดานสภาพแวดลอมท าใหมแสงสวางจากธรรมชาตไมเพยงพอและในเวลากลางคนทยอมตองการแสงสวางเพอใหมนษยสามารถประกอบกจกรรมตาง ๆ ไดสะดวก ดงนน ภาครฐและภาคเอกชนจงไดมการตดตงหลอดไฟฟาหรอโคมไฟภายนอกอาคารมาส าหรบเออประโยชนตอการประกอบกจกรรมของตน (Department for Environment, Food and Rural Affairs, 2013) ตวอยางเชน การตดตงไฟถนน

1 อาจารยประจ าคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม



(street lights) ทอ านวยประโยชนดานความปลอดภยแกผสญจรบนทองถนนประเภทตาง ๆ ไมวาจะเปนคนเดนทางเทา คนขจกรยาน คนขบมอเตอรไซค คนขบรถยนตสวนบคคลและคนขบรถโดยสารสาธารณะประเภทตาง ๆ และการตดตงไฟสองสวางในสนามกฬา (sports stadium floodlights) ทอ านวยประโยชนดานกจกรรมกฬาและนนทนาการ ท าใหผทมสวนเกยวของกบกจกรรมกฬาสามารถจดการแขงขนกฬาหรอเขารวมกจกรรมนนทนาการอน ๆ ไดในยามค าคน แมวาแสงประดษฐจะมประโยชนตอมนษยสกเพยงใดกตาม แตทวาการใชงานแสงประดษฐจากหลอดไฟฟาหรอ โคมไฟภายนอกอาคารในลกษณะทมระดบความสวาง (levels of lighting) ไมสอดคลองกบประโยชนใชสอยในแตละพนท ใชงานหรอการใชงานแสงสวางในลกษณะทมทศทางการสองของแสงทไมสมควร (misdirected lighting) จนทศทางของ แสงสองไปยงพนททไมตองการใชงานแสงสวางหรอพนททตองการความมดมดตามธรรมชาตในระบบนเวศ การใชงานแสงประดษฐในลษณะเชนนยอมลวนแลวแตอาจกอใหเกดผลกระทบตอทงสขภาพมนษย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมทอาจตองอาศยธรรมชาตทองฟาทมดมดในยามค าคน (dark-sky environment) หรอสภาพแวดลอมในเวลากลางคน (night environment) มาเปนปจจยประกอบกจกรรมตามวฏจกรการด ารงชพตามธรรมชาต (Raine et al., 2007) เชน การพกผอน การผสมพนธ การออกลาเหยอ และการอพยพยายถนฐาน เปนตน การใชงานแสงสวางในลกษณะทไมเหมาะสมหรอไมเปนมตรตอสงแวดลอมดงท ไดกลาวมาในขางตนนเอง ท าให แสงสวางสามารถกลายมาเปนมลภาวะทางแสง (light pollution) (Morgan-Taylor, 2013) ทกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม หรอภาวะทเปนพษภยอนตรายตอสขภาพอนามยของประชาชนได รวมไปถงเหตอน ๆ อนสามารถกอใหเกดความเดอดรอนร าคาญจากการใชงานแสงสวางจากหลอดไฟฟาหรอโคมไฟประเภทตาง ๆ เฉกเชนเดยวกบมลภาวะหรอมลพษจ าพวกอน ๆ สหภาพยโรป (European Union หรอ EU) เปนองคการอสระเหนอชาตระดบภมภาคทนอกจากจะมบทบาททส าคญในการก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจและการเมองของรฐสมาชกของสหภาพยโรปแลว สหภาพยโรปยงมบทบาททส าคญประการหนงในการก าหนดทศทางการจดการปญหาและผลกระทบดานสงแวดลอมใหเปนไปในรปแบบของยโรป บรรณสาน (European harmonisation) (European Commission, 2009) กลาวคอ สหภาพยโรปตองการทจะใหประเทศสมาชกก าหนดนโยบายและมาตรการทางกฎหมายดานการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมใหเปนไปในแนวทางเดยวกนและมระดบมาตรฐานทไมต าไปกวามาตรฐานทสหภาพยโรปไดวางเอาไว สหภาพยโรปไดตระหนกถงปญหาเกยวกบปญหาเกยวกบมาตรฐานผลตภณฑแหลงก าเนดแสงและการประหยดพลงงาน จนน าไปสการตรากฎหมายสหภาพยโรปหลายฉบบทเกยวของกบการควบคมมาตรฐานผลตภณฑแหลงก าเนดแสง ประเภทหลอดไฟฟาหรอโคมไฟ ไดแก ขอบงคบสหภาพยโรปวาดวยหลกเกณฑการออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจส าหรบผลตภณฑทเกยวของกบพลงงาน (Directive 2009/125/EC of 21 October 2009 establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-related products) (European Commission, 2013) และระเบยบสหภาพยโรปวาดวยการออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจส าหรบหลอดไฟฟลออเรสเซนตทไมมบลลาสตอยในตว หลอดคายประจความเขมสง และหลอดไฟประเภทอน ๆ (EC Commission Regulation No 245/2009 with regard to ecodesign requirements for fluorescent lamps without integrated ballast, for high intensity discharge lamps, and for ballasts and luminaires able to operate such lamps) (Bureau Veritas, 2010) ซงขอบงคบและระเบยบทกลาวมาน มงสรางมาตรการควบคมแหลงก าเนดแสงสวางประเภทหลอดไฟฟาหรอโคมไฟผานการก าหนดเครองมอทางการตลาด (market-based instruments) ทสงผลสะทอนตนทนทางดานสงแวดลอม ใหมมาตรฐานประหยดพลงงานทสอดคลองและเปนไปตามหลกเกณฑทวางเอาไว อยางไรกตาม ขอบงคบและระเบยบดงกลาวมไดก าหนดหลกเกณฑหรอวางมาตรการอน ๆ ทสนบสนนกลไกการควบคมมลภาวะทางแสงจากหลอดไฟฟาหรอโคมไฟอนเปนแหลงก าเนดมลภาวะทางแสงเอาไวเปนการเฉพาะ อนง แมวาในเวลาตอมาสหภาพยโรปไดออกเอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 (Resolution 1776 (2010) Noise and light pollution) (Parliamentary



Assembly of the Council of Europe, 2010) แตเอกสารดงกลาวกเปนเพยงการก าหนดกรอบอยางกวางในเชงใหแนวทางและขอเสนอแนะอยางกวางแกสหภาพยโรปและประเทศสมาชกกลมสหภาพยโรป เพอรบมอกบปญหามลภาวะทางแสงทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมและระบบนเวศยโรปในอนาคต แตเอกสารดงกลาวมใชมาตรการทางกฎหมายสหภาพยโรปทมผลผกพนใหรฐสมาชกตองอนวตรการ (implementation) เนอความตามเอกสารก าหนดเจตนารมณดงกลาวมาบญญตเปนกฎหมายภายในประเทศของรฐสมาชก ดวยเหตนเอง ปญหามลภาวะทางแสงจงกลายมาเปนปญหาททาทายทงในแงของการจดการสงแวดลอมและการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมทเกยวของกบการควบคมมลภาวะทางแสงระดบภมภาคยโรปในอนาคต บทความฉบบนจงประสงคทจะศกษาแนวความคดของเอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1775 เพอน ามาวเคราะหมมมอง วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 เพอใหทราบถงมมมองของสหภาพยโรปตอปญหาดงกลาวและวเคราะหแนวทางกฎหมายในการก าหนดขอบงคบ ผานการมองมาตรการทางกฎหมายของสหภาพยโรปทเกยวของกบมาตรฐานผลตภณฑทเกยวของกบพลงงานแสงสวางในปจจบน มลภาวะทางแสงในสหภาพยโรป มลภาวะทางแสง ไดแก แสงประดษฐทถกปลอยออกมาจากแหลงก าเนดแสง (light sources) ในลกษณะทกอให เกดหรออาจกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอม หรอกอใหเกดภาวะทเปนพษภยอนตรายตอสขภาพอนาม ยของประชาชนได แหลงก าเนดแสงประเภทตาง ๆ ไมวาจะเปนหลอดไฟฟา โคมไฟ และผลตภณฑเครองใชไฟฟาประเภทอน ๆ ทสามารถก าเนดแสงสวางได แหลงก าเนดแสงเหลานยอมสามารถปลอยแสงสวางทเปนมลภาวะไดหากการใชมการใชงาน ในลกษณะท ไมเหมาะสม (inappropriate use) หรอมการออกแบบและตดตงในลกษณะทไมเปนมตรตอสงแวดลอม (non-environmentally friendly design and fixtures) รวมไปถงการใชงานแสงสวางทไมค านงถงสวสดภาพและความเปนอยทดของบคคลโดยรอบบรเวณแหลงก าเนดแสงสวางดวย (International Dark-Sky Association, 2002) มลภาวะทางแสงยอมแบงออกเปนสามประเภทหลก ๆ ดวยกน (light pollution elements) อนประกอบดวย (Environmental Protection UK, 2010) ประเภทแรก แสงบาดตา (glare) หรอแสงสวางจาทสองมาเขายงนยนตาของมนษยโดยตรง อนเกดมาจากการท ามมของแสงสวางและทศทางของแสงสวางสองเขามายงนยนตาของมนษยอนท าใหเกดการระคายเคองนยนตาไดหรออาจกระทบตอการมองเหนของมนษย จนอาจสงผลใหเกดปญหาดานสขภาพสายตาและความปลอดภยในการสญจรบนทองถนนได ประเภททสอง แสงเรองไปยงทองฟา (atmospheric glow) หรอแสงสสมทเรองไปบนทองฟาในเวลากลางคน อนเนองมาจากการใชไฟสองสวางภายนอกอาคารทมทศทางการสองของแสงทพงขนไปบนทองฟาโดยตรง ทศทางการสองของแสงในรปแบบนเองยอมกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพแวดลอมในยามค าคน ซงแททจรงแลวในยามค าคนทองฟาควรมสภาพแวดลอมทมดมดตามธรรมชาต แตการใชงานแสงสวางในบรเวณพนทชมชนเมองและเขตอตสาหกรรมตาง ๆ ยอมท าใหมแสงสวางทสองขนไปบนทองฟาในยามค าคน จนอาจเปนเหตใหธรรมชาตยามค าคนเสยสมดลได ประเภททสาม แสงสองรกล า (trespassing lights) หรอแสงทสองรกล าไปยงพนทสวนตวของผอน ๆ หรอแสงทสองรกล าไปยงพนททไมตองการใชงานแสงสวาง จนกอใหเกดความเดอดรอนร าคาญตอรางกาย อนามย และสทธในการครอบครองทรพยสนของบคคลอน ๆ



ภาพท 1: ภาพถายดาวเทยมแสดงมลภาวะทางแสงในภมภาคยโรป (European Light Pollution Map) ทมา: Agenzia Regionale Per La Protezione Dell'Ambiente Del Friuli-Venezia Giulia (2017)

ชมชนเมองใหญ ๆ หรอบรเวณพนทปรมลฑลของพนทชมชนเมองใหญ ๆ ในประเทศกลมสหภาพยโรป ยอมลวนแลวแตมการใชงานและตดตงหลอดไฟฟา โคมไฟ อปกรณใหความสองสวางภายนอกอาคารหลายประเภททสามารถสงผลกระทบตอสงแวดลอมในยามค าคน (nocturnal environment) เหตทเปนเชนนกเพราะการขยายตวของชมชนเมองยอมกอใหเกดการใชงานแสงสวางภายนอกอาคารส าหรบเออประโยชนตอความสามารถการมองเหน (visibility) ในยามค าคนหรอในบรเวณทมแสงสวางทไมเพยงพอตอการประกอบกจกรรม ซงการมองเหนถอเปนองคประกอบทส าคญในการประกอบกจกรรมของมนษยดานตาง ๆ (Cooke, 2005) อนท าใหมนษยสามารถประกอบกจกรรมทงในเวลากลางวนในสถานททมแสงสวางไมเพยงพอและในเวลากลางคนทตองการแสงสวางในการยดระยะเวลาในการประกอบกจกรรมใหเสมอนหนงเปนเวลากลางวน ตวอยางเชน การเดนรถสาธารณะในยามค าคนยอมตองอาศยไฟถนนหรอไฟสญญาณจราจรอน ๆ มาเปนสวนชวยใหการเดนรถสาธารณะมความปลอดภยในยามค าคนและปองกนอบตเหตอนอาจเกดขนบนทองถนนได เปนตน การขยายตวของพนทชมชนเมองหรอบรเวณโดยรอบทมประชาชนตงถนฐานอาศยอยและการด าเนนกจกรรมของภาคอตสาหกรรม ยอมกลายมาเปนปจจบนทส าคญทท าใหประชาชน ภาครฐและภาคอตสาหกรรมในหลายๆประเทศในสหภาพยโรปตาง ๆ จ าตองมการตดตงไฟสองสวางภายนอกอาคาร (outdoor lights) ประเภทตาง ๆ เพอตอบสนองการประกอบกจกรรมและภารกจทภาครฐและภาคเอกชนในเวลาและพนททตองการแสงสวาง (European Commission, 2013) อยางไรกตาม การใชงานไฟสองสวางภายนอกอาคารประเภทตาง ๆ ยอมลวนแลวแตอาจกอใหเกดปญหาตอสขภาพและสงแวดลอมตอประชาชนทอาศยอยในรฐสมาชกกลมสหภาพยโรปและสงแวดลอมในภม ภาคสหภาพยโรปโดยภาพรวมได ตวอยางเชน แสงทสองสวางไสวในเวลากลางคนอาจท าใหภมภาคสญเสยพนทมดตามธรรมชาตไป จนท าใหธรรมชาตขาดความมดมดตามธรรมชาตในเวลากลางคน เนองวาความสวางไสวของแสงทเปนมลภาวะไดเขามาแทนทความมดตามธรรมชาต ซงความสวางไสวจากแหลงก าเนดแสงทมนษยไดประดษฐขน อาจกลายมาเปนปจจยทสงผลกระทบในดานลบตอสขภาพอนามยของมนษย เชน ปจจยทกอใหเกดการรบกวนวงจรการหลบนอน (sleep patterns) ปจจยทกอใหเกดโรคอวน (obesity) ปจจยทกอใหเกดมะเรงเตานมในสภาพสตร (breast cancer) และปจจยทกอใหเกดโรคซมเศรา (depression) (National Conference of State Legislatures, 2017) เปนตน



ภาพท 2: ภาพถายดาวเทยมแสดงปรมาณความหนาแนนของการใชงานเทคโนโลยไฟสองสวางภายนอกอาคารแบบ LED

(light-emitting diode Streetlights) บรเวณใจกลางเมองมลาน ประเทศอตาล ทมา: Astronomy Now (2015)

อนง แมวาสหภาพยโรปไดก าหนดขอบงคบและระเบยบหลายฉบบขนมา ส าหรบควบคมมาตรฐานผลตภณฑเกยวกบพลงงาน (energy-related products) อนเปนแหลงก าเนดแสงและหลกเกณฑใหความรแกผบรโภคเกยวกบมาตรฐานประหยดพลงงานของผลตภณฑอนเปนแหลงก าเนดแสง (energy saving standard) โดยขอบงคบและระเบยบทสหภาพยโรปก าหนดขนมาในการควบคมมาตรฐานแหลงก าเนดแสงในดานพลงงานน ลวนแลวอาศยหลกเกณฑทางเศรษฐศาสตรหรอกลไกตลาดสหภาพยโรปในการจดการสงแวดลอม ไมวาจะเปนการทผผลตในอตสาหกรรมผลตภณฑแหลงก าเนดแสง จะตองเพมตนทนหรอรบผดชอบคาใชจาย (polluter pays approaches) ในการบอกรายละเอยดเกยวกบประสทธภาพการสองสวางและประสทธภาพดานพลงงานของผลตภณฑแกผบรโภค ในฐานะทผผลตผลตภณฑแหลงก าเนดแสงสวางเปนสวนหนงในการกอมลภาวะทางแสงและไดรบผลประโยชนทางการคาในการขายผลตภณฑอนเปนแหลงก าเนดแสงทอาจกอใหเกดมลภาวะทางแสงไปสสงแวดลอมได นอกจากน หลกเกณฑทางเศรษฐศาสตรหรอกลไกตลาดสหภาพยโ รปดงกลาวกมงใหผผลตเองมความรบผดชอบ (producer responsibility) ในการใหความรแกผบรโภค ผานการตดฉลากขอมลดานพลงงานบนผลตภณฑ แหลงก าเนดแสงสวาง ไมวาจะเปนหลอดไฟฟา โคมไฟ และผลตภณฑก าเนดแสงสวางประเภทอน ๆ (labelling of the light products) รวมไปถงผผลตจะตองมหนาทการรบประกนสนคาใหไดมาตรฐานตามทสหภาพยโรปไดก าหนดไว ผานการตดฉลากรบประกนสนคา (guarantee labelling) เพอใหผบรโภคสามารถทจะเลอกผลตภณฑอนเปนแหลงก าเนดแสง ใหเหมาะสมกบประเภทของงานทตองอาศยแสงสวางหรอลกษณะของพนททตองใชงานแสงสวาง หลกเกณฑทางเศรษฐศาสตรหรอกลไกตลาดสหภาพยโรปดงทไดกลาวมาน ไดถกน ามาบญญตเอาไวเปนระเบยบและขอบงคบของสหภาพยโรป ไดแก ขอบงคบสหภาพยโรปวาดวยการออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจส าหรบผลตภณฑทเกยวของกบพลงงาน (Directive 2009/125/EC of 21 October 2009 establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-related products หรอ ErP Directive) และระเบยบสหภาพยโรปวาดวยการออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจส าหรบหลอดไฟฟลออเรสเซนตทไมมบลลาสตอยในตว หลอดคายประจความเขมสง และหลอดไฟประเภทอน ๆ หรอระเบยบของคณะกรรมาธการยโรปฉบบท 245/2009 (EC Commission Regulation No 245/2009 with regard to ecodesign requirements for fluorescent lamps without integrated ballast, for high intensity discharge lamps, and for ballasts and luminaires able to operate such lamps) อยางไรกตาม หลกเกณฑหรอกลไกดงกลาวคงเปนเพยงหลกเกณฑหรอกลไกทก าหนดมาตรฐาน



ขนต า (minimum standard) ใหรฐสมาชกในสหภาพยโรปอนวตรการในเรองของการตดฉลากขอมลดานพลงงานบนผลตภณฑแหลงก าเนดแสงและการใหความรแกผบรโภคในเรอของประสทธภาพพลงงานของผลตภณฑแหลงก าเนดแสงเทานน แตหลกเกณฑทางเศรษฐศาสตรหรอกลไกตลาดสหภาพยโรปในการจดการสงแวดลอมมใชมาตรการควบคมมลภาวะทางแสงโดยตรงมไดก าหนดหลกเกณฑควบคมมลภาวะทางแสงจากแหลงก าเนดแสง (requirements of the light pollution control) แตประการใด มองแนวทางของสหภาพยโรปในการควบคมมลภาวะทางแสงในอนาคตจากเอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 เอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 (Resolution 1776 (2010) Noise and light pollution) ไดถกจดท าขนโดยสมชชารฐสภาคณะมนตรยโรป (Parliamentary Assembly of the Council of Europe – PACE) กลาวถงปญหาและผลกระทบของมลภาวะทางแสงทอาจสงผลในดานลบตอสงแวดลอมและระบบนเวศของประเทศสมาชกในกลมสหภาพยโรปทนาสนใจในหลายประเดน (Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2010) เอกสารดงกลาวไดกลาวอางถงปฏญญาดวงดาวสองสวาง ค.ศ. 1992 (UNESCO Starlight Declaration 1992) ขององคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรมแหงสหประชาชาต ทไดวางหลกเกณฑในเรองของการอนรกษธรรมชาตอนมดมดบนทองฟาส าหรบการศกษาวจยทางดาราศาสตร (International Initiative in Defence of the Quality of the Night Sky as Mankind’s Scientific, Cultural and Environmental Heritage, 2009) เหตทปฏญญาฉบบดงกลาวไดวางหลกเกณฑเอาไวดงนกเพราะการศกษาวจยดาราศาสตรตองอาศยธรรมชาตและสภาพแวดลอมอนมดมดของทองฟาในยามค าคน (dark-sky environment) ในการศกษาดาราศาสตรในรปแบบการศกษาดาราศาสตรโดยนกดาราศาสตรสมครเลนและการศกษาดาราศาสตรโดยนกวจยดานดาราศาสตรอาชพ บรรยากาศอนมดมดตามธรรมชาตในยามค าคนทปลอดมลภาวะทางแสงยอมมสวนส าคญทเออตอการใชงานอปกรณทางดาราศาสตรและเออตอการมองเหนดวงดาวบนทองฟาดวยตาเปลา ซงการใชงานแสงสวางจากหลอดไฟฟาหรอโคมไฟภายนอกอาคารจนเกดปรากฎการณแสงเรองไปบนทองฟา (sky glow) ในยามค าคนในบรเวณพนทชมชนเมองหรอเขตอตสาหกรรม ยอมท าใหเกดการบดบงทศนยภาพบนทองฟาในยามค าคน ท าใหนกดาราศาสตรไมสามารถสงเกตปรากฎการณบนทองฟาไดดวยกลองโทรทรรศนและตาเปลาได (Matín, 2007) ดวยเหตน สหภาพยโรปจงตองการยดหลกเกณฑในปฏญญาดวงดาวสองสวาง ค.ศ. 1992 ทมงรกษาธรรมชาตบนทองฟาในยามค าคนใหเปนทองฟาทปลอดจากมลภาวะทางแสง (unpolluted night sky) กลาวคอ ปฏญญาดงกลาวมงวางหลกการใหนานาชาตและภมภาครวมมอกนตอตานการใชงานแสงสวางหรอไฟสองสวางจากหลอดไฟฟาหรอโคมไฟภายนอกอาคาร ทมการออกแบบไมเหมาะสมหรอมการตดตงทไมเปนมตรตอสงแวดลอม จนท าลายบรรยากาศตามธรรมชาตอนมดมดบนทองฟาในยามค าคน ทควรจะมสภาพแวดลอมทเออตอการศกษาวจยดาราศาสตรหรอมองเหนปรากฎการณทางธรรมชาตบนทองฟาดวยตาเปลาในยามค าคน ทงน เอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบนจงไดมงใหประเทศสมาชกของสหภาพยโรปก าหนดมาตรการทางกฎหมายระดบชาต (national legislations) ทสอดคลองกบหลกการของปฏญญาดวงดาวสองสวาง ค.ศ. 1992 นอกจากน เอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปยงไดแสดงความวตกถงปญหามลภาวะทางแสงทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมในพนทชมชนเมอง (urban environment) เพราะการใชงานแสงสวางภายนอกอาคารในบรเวณพนทชมชนเมองโดยปราศจากขอค านงถงความปลอดภยของสงแวดลอมแลว แสงสวางภายนอกอาคารทมความสองสวาง (illumination) ทมลกษณะไมไดมาตรฐานตอการใชงานในแตละพนทหรอมทศทางการสองสวางของแสง (light direction) ทสองไปยงบรเวณพนททมนษย สตวและสงมชวตอน ๆ ตองการธรรมชาตอนมดมดในการพกผอนหรอประกอบกจกรรม เชงนเวศอน ๆ ในยามค าคน ยอมกลายมาเปนมลภาวะทางแสงทสงผลกระทบตอระบบนเวศในเวลากลางคน



ภาพท 3: โปสเตอรประชาสมพนธรณรงคใหประชาคมโลกใชงานแสงสวางโดยค านงถงการประหยดพลงงานไปพรอม ๆ กบค านงถง

ปญหามลภาวะทางแสงทสามารถกระทบตอการประกอบกจกรรมดาราศาสตรและสงแวดลอมในเวลากลางคน ทมา: Starlight Foundation (2012)

สมชชารฐสภาคณะมนตรยโรปไดก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในค าแนะน าฉบบท 1863 ค.ศ. 2009 วาดวยเรองสขภาพและสงแวดลอมในประเดนการปองกนภยตอสขภาพมนษยทเกยวของกบสงแวดลอมทดกวา (Recommendation 1863 (2009) Environment and health: better prevention of environment-related health hazards) (Parliamentary Assembly, 2009) และค าแนะน าฉบบท 1886 วาดวยเรองการรางพธสารเกยวกบสทธในสงแวดลอมทดภายใตหลกการของอนสญญาวาดวยการคมครองสทธมนษยชนและเส รภาพขนพนฐานแหงยโรป (Recommendation 1885 (2009) Drafting an additional protocol to the European Convention on Human Rights concerning the right to a healthy environment) (Parliamentary Assembly, 2009) ทมงน าหลกการในปฏญญาในการประชมสหประชาชาตเกยวกบสงแวดลอม ค.ศ. 1972 (United Nations Conference on the Human Environment 1972 หรอ Stockholm Declaration) (United Nations Environment Programme, 1972) ใหรฐทเปนสมาชกของสหภาพยโรปและรฐทไมไดเปนสมาชกสหภาพยโรปก าหนดแนวทางจดท านโยบายและมาตรการทางกฎหมายเฉพาะในการควบคมและปองกนมลภาวะทางแสง ไมใหมลภาวะทางแสงสงผลกระทบในดานลบตอระบบนเวศ สงแวดลอม ความหลากหลายทางชวภาพและสขภาพของมนษย โดยมแนวทางดงตอไปน (Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2010) 1. นโยบายและกฎหมายควรวางเกณฑเบองตน (threshold values) เกยวกบการใชงานแสงสวางทอาจกอใหเกดผลกระทบทางดานเวชศาสตรสงแวดลอม โดยนโยบายและกฎหมายอาจก าหนดบทลงโทษและลกษณะของความผดจากการใชงานแสงสวางจากแหลงก าเนดแสงประเภทตาง ๆ ทมลกษณะทไมเหมาะสมกบความปลอดภยหรออาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม



2. นโยบายและกฎหมายควรวางมาตรการส ารวจภยอนตรายหรอประเมนความเสยงอนเนองมาจากการใชงานแสงสวางหรอไฟสองสวางในระดบภมภาคยโรป (regional observatories for light) 3. นโยบายและกฎหมายควรวางเกณฑใหมการใชงานแสงสวางทสมเหตสมผล (rationalising lighting) ในทกทองถน ผานการก าหนดแผนทจดท าโดยความรวมมอระหวางนกวทยาศาสตร นกดาราศาสตรและสมาคมอน ๆ ทมสวนในการปองกนสงแวดลอมและธรรมชาตบนทองฟาในยามค าคน เพอก าหนดระดบการสองสวางสงสด (maximum lighting levels) ทไมกอใหเกดอนตรายตอธรรมชาตหรอระบบนเวศในยามค าคน 4. นโยบายและกฎหมายควรก าหนดแนวทางในการควบคมทศทางการสองของแสงทออกนอกทศทาง (controlling light spillage) ซงการสองของแสงออกนอกทศทางไปยงบรเวณพนทสวนตวของบคคลอนหรอพนทอน ๆ ทไมตองการใหแสงสวางสองไปถง ยอมอาจกอใหเกดความเดอดรอนร าคาญตอบคคลอนได 5. นโยบายและกฎหมายควรวางมาตรฐานและก าหนดเครองมอตรวจสอบมลภาวะทางแสง ( light pollution indicators) ตามเกณฑทจ าเปน เพอใหสาธารณะชนไดทราบถงความเสยงและแนวโนมทแสงสวางอาจสงผลกระทบในอนาคต 6. นโยบายและกฎหมายควรก าหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมจากการใชงานแสงสวางระดบสง (high environmental quality standards to light) 7. นโยบายและกฎหมายควรก าหนดแนวทางรณรงคใหมการศกษาวจยและเผยแพรความรเกยวกบปญหามลภาวะทางแสงในหลกสตรการศกษาของโรงเรยนและสาธารณะชน อนง สหภาพยโรปไดใหขอแนะน าในการปฏบตแกรฐสมาชกและรฐทไมใชสมาชกใหควบคมมลภาวะทางแสง อนไดแก (Parliamentary Assembly of the Council of Europe, 2010) 1. ประเทศตาง ๆ ควรลดหรอขจดมลภาวะทางแสงทเกดจากไฟสองสวางสาธารณะ โดยการใชงานหลอดโซเดยม ความดนไอต า (low-pressure sodium lamps) เพราะหลอดไฟสองสวางประเภทนมประสทธภาพและเปนมตรตอสงแวดลอมเมอเทยบกบหลอดไฟสองสวางสาธารณะประเภทอน ๆ 2. ประเทศตาง ๆ ควรตดตงเครองวดคาความสองสวาง (illuminance detectors) ส าหรบวดคาความสองสวางของแสงใหเหมาะสมตอภมทศนและลกษณะการใชงานแสงสวางในแตละพนท 3. ประเทศตาง ๆ ควรก าหนดแนวทางโดยอาศยเทคนคทางวศวกรรมสองสวางและสถาปตยกรรมสองสวาง เพอการวางโครงสรางอาคารหรอภมทศนอาศยใหแสงสวางจากธรรมชาต (exploiting natural light) ทดแทนการตดตงไฟสองสวางเปนจ านวนมาก อนสงผลดตอการประหยดพลงงานและผลกระทบจากมลภาวะทางแสงในบรเวณอาคารหรอภมทศนนน ๆ 4.ประเทศตาง ๆ ควรบรณาการแนวทางการแกไขปญหามลภาวะทางแสงผานโครงการวจยและการพฒนาเทคโนโลยอน ๆ เพอลดผลกระทบจากมลภาวะทางแสง

แมวาเอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 จะไดกลาวถงปญหามลภาวะทางแสงและแนวทางแกไขปญหาดงกลาวอยางกวาง ๆ ดงทไดกลาวมาแลวในขางตน อยางไรกตาม เอกสารดงกลาวมไดเปนกฎหมายทผกผนรฐสมาชกใหอนวตรการเพอใหเกดมาตรการควบคมมลภาวะทางแสงใหเปนไปในแนวทางเดยวกน (harmonisation) และเอกสารดงกลาวเปนเพยงค าแนะน าอยางกวาง ๆ โดยมไดก าหนดหลกเกณฑในการประสานความรวมมอ (integration) ระหวางรฐสมาชกของสหภาพยโรปทอาจเผชญปญหาเกยวกบมลภาวะทางแสงรวมกนในอนาคต เชน รฐสมาชกของสหภาพยโรปทมพรมแดนตดกนทอาจใชไฟสองสวางสาธารณะระหวางพรมแดนรวมกนและรฐสมาชกสหภาพยโรปทมพรมแดนตดกน โดยอาจตองมการก าหนดเกณฑการบรการจดการไฟถนนหรอไฟสองสวางสาธารณะในทางหลวงทเชอมตอระหวางประเทศ เปนตน



มองแนวโนมของการพฒนากฎหมายและนโยบายสหภาพยโรปวาดวยการควบคมมลภาวะทางแสงในอนาคต เอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 มลกษณะเปนเอกสารเชญชวน (invitations) ประเทศสมาชกใหปฏบตตามค าแนะน าเบองตนอยางกวาง ๆ เกยวกบแนวทางในการควบคมมลภาวะทางแสงทวไปเทานน แตเอกสารฉบบนมไดบรรยายรายละเอยดเกยวกบแนวทางในการจดท ามลภาวะทางแสงในระดบภมภาคยโรป ซงเอกสารดงกลาวมขอจ ากดหลายประการดงตอไปน 1. ลกษณะของเอกสารดงกลาวมใชขอบงคบ (Directive) หรอระเบยบ (Regulations) ทผกพนใหรฐสมาชกสหภาพยโรปปฏบตตามหรออนวตการตาม รฐสมาชกจงอาจปฏบตหรอไมปฏบตตามค าแนะน าในเอกสารดงกลาวกได ซงเทากบวาสหภาพยโรปยงไมสามารถวางหลกเกณฑหรอก าหนดกรอบทชดเจนใหประเทศสมาชกในสหภาพยโรปก าหนดมาตรการทางกฎหมายควบคมมลภาวะทางแสงไปในแนวทางทสอดคลองกนหรอไมสามารถบรรสานกฎหมาย (harmonisation) ประเทศตางในภมภาคใหสอดคลองกนได 2. เอกสารดงกลาวมไดก าหนดมาตรการเฉพาะส าหรบการควบคมมลภาวะทางแสงในระดบภมภาค (regional measures) ซงแททจรงแลว การจดการมลภาวะทางแสงในระดบภมภาคอาจจะตองอาศยเทคนคเฉพาะบางประการมาเปนสวนชวยใหมการจดการควบคมมลภาวะทางแสง ไมใหมลภาวะทางแสงสงผลกระทบทงตอประชาชนในประเทศและตอประชาชนในประเทศเพอนบาน ตวอยางเชน การควบคมมลภาวะทางแสงในพนทชมชนชายแดนระหวางประเทศทมอาณาเขตตดตอกน อาจตองอาศยแนวปฏบตการใชงานแสงสวางโดยค านงถงพนทใชสอยรวมกน (lighting practices in shared landscapes) ในระหวางประเทศทมพนทชมชนเมองบรเวณชายแดนตดตอกน 3. เอกสารดงกลาวมไดน าเสนอมาตรการควบคมมลภาวะทางแสงอน ๆ ในเชงบรณาการการควบคมระหวางประเทศสมาชกกลมสหภาพยโรปและประเทศเพอนบานทมพรมแดนอน ๆ ตดกนกบประเทศสมาชกสหภาพยโรป ตวอยางเชน การก าหนดแผนควบคมมลภาวะทางแสงส าหรบการปองกนและการเตรยมการ (light pollution control plans focused on prevention and preparedness) การก าหนดแผนทระบอนตรายทอาจเกดขนจากมลภาวะทางแสง (light pollution hazard maps) และการประเมนความเสยงจากมลภาวะทางแสงเบองตน (preliminary light pollution assessment) 4. เอกสารดงกลาวเปนเอกสารทใหค าแนะน าอยางกวาง ๆ เกยวกบแนวทางการควบคมมลภาวะทางแสงในเบองตน และแสดงความตระหนกถงโทษภยของมลภาวะทางแสงในเบองตน แตเอกสารดงกลาวมไดใหรายละเอยดในเชงลกเกยวกบความสมพนธของมลภาวะทางแสงกบปจจยอน ๆ ทอาจสงผลกระทบตอทรพยกรธรรมชาตและสงแวดลอม (environmental consequences) ในภมภาคยโรปได เชน ความสมพนธระหวางมลภาวะทางแสงและภาวะโลกรอนในระดบภมภาค (EU climate change) และการใชงานแสงสวางในสหภาพยโรปอยางยงยน (EU sustainable lighting practices) ทไมเพยงจะตองค านงถงปจจยดานสงแวดลอมเทานน แตการใชงานแสงสวางยงตองค านงถงปจจยดานเศรษฐกจและสงคมอกดวย 5. เอกสารดงกลาวมไดพรรณาถงกระบวนการหรอขนตอน (stage process) ในการควบคมมลภาวะทางแสงทประเทศสมาชกพงกระท าเมอประเทศของตนเผชญความเสยงจากผลกระทบของการใชงานแสงสวางภายนอกอาคารและการใชงานแสงสวางอน ๆ ทอาจกระทบตอสงแวดลอม

จากทผเขยนไดวเคราะหมาหาประการดงทไดกลาวมาในขางตนน จงแสดงใหเหนวาสหภาพยโรป ตองการเพยงประกาศเจตนารมณในเบองตนและสอใหประเทศสมาชกรบรถงปญหามลภาวะทางแสงเทานน แตสหภาพยโรปยงมไดก าหนดมาตรการทางกฎหมายสหภาพยโรปเฉพาะเพอใหรฐสมาชกหรอประเทศสมาชกในภมภาคน าไปปฏบตหรออนวตรการตามแตประการใด



ขอเสนอแนะในการพฒนากฎหมายและนโยบายควบคมมลภาวะทางแสงสหภาพยโรปในอนาคต ปญหามลภาวะทางแสงมกเกดขนในเมองขนาดใหญอนเปนศนยกลางทางอตสาหกรรมและพาณชยกรรม ทมกใช

ประโยชนจากแสงสวางภายนอกอาคารในยามค าคน ยงในปจจบนนน การประกอบกจกรรมภายนอกอาคารในยามค าคนกบการตงถนฐานของประชาชนยอมลวนเปนปจจยทท าใหสภาวะทการใชงานแสงสวางภายนอกอาคารสามารถกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามยของมนษยและระบบนเวศในเวลากลางคนได หลายประเทศในภมภาคอเมรกาเหนอ โดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและแคนาดา ปญหามลภาวะทางแสงในเวลากลางคนไดเพมมากขนในใจกลางเมองทส าคญทมการตดตงใชงานแสงสวางบรเวณใจกลางเมองอยางหนาแนน ถงแมวามลภาวะทางแสงไมสามารถแพรกระจายในระยะทางไกลจากประเทศหนงไปอกประเทศหนงไดเฉกเชนเดยวกบมลภาวะทางอากาศหรอมลภาวะทางน า หากแตความสวางไสวภายนอกอาคารในพนทใจกลางเมองใหญทปราศจากการควบคมหรอไรมาตรการปองกนอยางเพยงพอ กอาจสงผลในดานลบตอสขภาพของประชาชนและคณภาพของระบบนเวศในเวลากลางคนได

ดงนน รฐบาลระดบมลรฐ (State Government) ในสหรฐอเมรกาและรฐบาลระดบชาต (National Government) บางประเทศในภมภาคอเมรกาเหนอ จงไดพยายามก าหนดมาตรการตาง ๆ โดยอาศยเทคนคดานวศวกรรมสองสวาง (illuminating engineering techniques) เชน การตดตงไฟสองสวางภายนอกอาคารในแบบ full-cutoff fixture เพอปองกนการเกดสภาวะแสงเรองขนไปบนทองฟาและควบคมทศทางการสองของแสงอนน าไปสการลดผลกระทบอนเนองมาจากปญหาทศทางการสองของแสงอนมลกษณะทไมเปนมตรตอสงแวดลอม มาบญญตไวเปนกฎหมายระดบมลรฐหรอระดบประเทศเพอควบคมมลภาวะทางแสง ตวอยางเชน กฎหมาย Colorado Revised Statutes Title 24 Government State § 24-82-901 ของมลรฐโคโลราโด (Colorado State) ทไดก าหนดมาตรการใหภาครฐและทองถนตดตงไฟสองสวางภายนอกอาคารอนค านง ถงการอนรกษพลงงาน การลดแสงบาดตาและการลดมลภาวะทางแสงทกระทบตอภมทศนในยามค าคนและกฎหมาย N.H. Rev. Stat. Ann § 9-E:3 ของมลรฐนวแฮมเชยร (New Hampshire State) ทไดสรางมาตรการรณรงคการอนรกษบรรยากาศความมดตามธรรมชาตในยามค าคนใหคงอยกบพนทชนบท รวมไปถงเกณฑทไปกระตนใหทองถนสรางขอบงคบของตนเพอใหประชาชนหนมาอนรกษพลงงานไปพรอม ๆ กบตอสกบปญหาลดมลภาวะทางแสงในชมชน (National Conference of State Legislatures, 2017) เปนตน

ผเขยนจงขอเสนอแนวทางการพฒนาขอบงคบหรอระเบยบสหภาพยโรปวาดวยการควบคมมลภาวะทางแสงทนาสนใจดงตอไปน ทอาจเปนประเดนทางวชาการทนาสนใจและอาจกระตนใหสหภาพยโรปสามารถก าหนดนโยบายและมาตรการทางกฎหมายใหสอดรบกบภยอนตรายของผลกระทบจากมลภาวะทางแสงทอาจกระทบตอสขภาพ ระบบนเวศ สงแวดลอมและความหลากหลายทางชวภาพในประเทศสมาชกภมภาคได 1. สหภาพยโรปควรพฒนาขอบงคบหรอระเบยบวาดวยเรองการควบคมมลภาวะทางแสงในภมภาคเอาไวเปนการเฉพาะ โดยก าหนดเกณฑใหประเทศสมาชกบญญตกฎหมายระดบประเทศใหมมาตรการสอดคลองเปนไปในแนวทางเดยวกน โดยขอบงคบหรอระเบยบดงกลาวตองก าหนดเกณฑขนต า (minimum requirements) เพอใหประเทศสมาชกออกมาตรการทางกฎหมายหรอบญญตกฎหมายโดยมหลกเกณฑทไมต าไปกวามาตรฐานทไดก าหนดเอาไวในกฎหมายสหภาพยโรป 2. สหภาพยโรปควรก าหนดกระบวนการหรอขนตอนทชดเจน นการควบคมมลภาวะทางแสง ซงผเขยนเสนอใหมการควบคมเปนสขนตอน ไดแก ขนตอนแรก การประเมนความเสยงจากมลภาวะทางแสงในเบองตน (preliminary light pollution risk assessment) ไดแก การก าหนดใหรฐบาลทองถนของประเทศสมาชกและรฐบาลระดบชาตของประเทศสมาชกก าหนดกจกรรมการประเมนความเสยงจากมลภาวะทางแสงทอาจสงผลกระทบตอสขภาพมนษย ระบบนเวศและสงแวดลอม ขนตอนทสอง การจดท าแผนทแสดงมลภาวะทางแสง (mappings of the artificial night sky brightness atlas) ไดแก การก าหนดใหรฐบาลทองถนของประเทศสมาชกและรฐบาลระดบชาตของประเทศสมาชกตองจดท าแผนทแสดงมลภาวะทางแสงจากภาพถายดาวเทยมทแสดงใหเปนถงพนทหรอภมทศนในการใชงานแสงสวางของทองถนหรอของประเทศในยามค าคน ขนตอนทสาม การจดท าแผนควบคมมลภาวะทางแสง (light pollution control plans) ไดแก การจดท าแผน



โดยรฐบาลทองถนของประเทศสมาชกหรอรฐบาลระดบชาตของประเทศสมาชก ทก าหนดยทธศาสตรในการควบคมมลภาวะทางแสงโดยอาศยปจจยตาง ๆ มาเปนตวก าหนดยทธศาสตรและยทธวธในการตอสกบปญหามลภาวะทางแสง เชน ความหนาแนนของจ านวนประชากรในพนท การขยายตวของพนทชมชนเมอง และภมทศนหรอพนททตองการระดบการใชงานแสงสวางทแตกตางกน เปนตน และขนตอนสดทาย การทบทวนการปฏบตเมอควรตามวงรอบกระบวนการ (implementation cycle review) กลาวคอ รฐบาลทองถนของประเทศสมาชกหรอรฐบาลระดบชาตของประเทศสมาชกตองก าหนดการทบทวนการปฏบตดงทไดกลาวมาในขางตนตามจ านวนระยะเวลาหรอตามวงรอบไมนอยไปกวามาตรฐานทสหภาพยโรปไดวางเกณฑเอาไว

ภาพท 4: กระบวนการควบคมมลภาวะทางแสง (stage process model of the EU light pollution control) ทรฐบาลทองถน

(local government) รฐบาลระดบชาต (national government) และสหภาพยโรป (EU) ควรน าไปบญญตเอาไวในมาตรการทางกฎหมายควบคมมลภาวะทางแสงสหภาพยโรปในอนาคต

ทมา: (ผเขยน)

3. สหภาพยโรปควรจดท ายทธศาสตรการปฏบตการในการควบคมมลภาวะทางแสงสหภาพยโรป (EU common implementation strategy for light pollution control) ควบคไปกบการบงคบใชขอบงคบหรอระเบยบวาดวยเรองการควบคมมลภาวะทางแสงดวย โดยยทธศาสตรดงกลาวตองระบถงแนวทางในการปฏบตการส าหรบควบคมมลภาวะทางแสงภายใตกฎหมายสหภาพยโรปวาดวยการควบคมมลภาวะทางแสงเปนการเฉพาะและกฎหมายสหภาพยโรปฉบบ อน ๆ ทเกยวของกบสขภาพมนษย ระบบนเวศ สงแวดลอม ความหลากหลายทางชวภาพและพลงงาน เพอใหการจดการมลภาวะทางแสงสอดรบกบการจดการปญหาและผลกระทบอน ๆ อนเกยวพนกบปญหามลภาวะทางแสงดวย บทสรป เอกสารก าหนดเจตนารมณของสหภาพยโรปฉบบท 1776 วาดวยเรองมลภาวะทางเสยงและมลภาวะทางแสง ค.ศ. 2010 ถอเปนเพยงการประการเจตนารมณเบองตนเกยวกบการตอบสนองตอปญหามลภาวะทางแสงทอาจสงผลกระทบตอสขภาพมนษย ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยเอกสารดงกลาวไดใหขอเสนอแนะอยางกวาง ๆ ใหแกประเทศสมาชกและประเทศทไมใชสมาชกสหภาพยโรปในการควบคมมลภาวะทางแสง อยางไรกตาม ลกษณะของเอกสารดงกลาวมใช

การประเมนความเสยงจากมลภาวะทางแสงในเบอตน

(preliminary light pollution risk assessment)

การจดท าแผนทแสดงมลภาวะทางแสง (mappings of the

artificial night sky brightness atlas)

การจดท าแผนควบคมมลภาวะทางแสง (light pollution

control plans)

การทบทวนการปฏบตเมอควรตามวงรอบกระบวนการ

(implementation cycle review)



ขอบงคบหรอระเบยบทผกพนใหรฐสมาชกสหภาพยโรปปฏบตตามหรออนวตการตาม รฐสมาชกเลอกทจะปฏบตตามหรอไมปฏบตตามค าแนะน ากได ซงเทากบวาสหภาพยโรปยงไมสามารถก าหนดมาตรการทางกฎหมายหรอวางนโยบายทชดเจนเกยวกบการควบคมมลภาวะทางแสงในระดบภมภาคสหภาพยโรป สหภาพยโรปจงควรพฒนากฎหมายและนโยบายวาดวยเรองการควบคมมลภาวะทางแสงในภมภาคยโรปเอาไวเปนการเฉพาะ โดยก าหนดเกณฑใหประเทศสมาชกบญญตกฎหมายระดบประเทศใหมมาตรการสอดคลองเปนไปในแนวทางเดยวกนหรอบรรสานไปในทศทางเดยวกนในอนาคต กตตกรรมประกาศ ขอขอบพระคณผชวยศาสตราจารย ดร.พรชย วสทธศกด คณบดคณะนตศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ทไดอนมตใหผเขยนเดนทางมาปฏบตงานเพอน าเสนอบทความวชาการในการประชมวชาการระดบชาต SMARTS ครงท 7 วนท 30 มถนายน 2560 เวลา 8.30-16.30 น. ณ คณะอกษรศาสตร มหาวทยาลยศลปากร จ.นครปฐม และขอขอบพระคณ อาจารย Martin Morgan-Taylor และอาจารย Neil Brown แหง De Montfort University สหราชอาณาจกร ทไดถายทอดสรรพวชาดานกฎหมายควบคมมลภาวะทางแสงใหแกผเขยน

เอกสารอางอง หนงสอ Brown, Penelope and Levinson, C. Stephen. (1987). Politeness: Some universals in language usage. New York: Cambridge university. Bureau Veritas. (2010). EU Amends Regulation (EC) 245/2009 Implementing Energy-related Products

(ErP) Directive. Cheshire: Bureau Veritas Consumer Products Services. Department for Environment, Food and Rural Affairs. (2013). Artificial Light in the Environment Policy

Update. London: Department for Environment, Food and Rural Affairs. Environmental Protection UK. (2010). Light Pollution. Brighton: Environmental Protection UK. European Commission. 2009. Environment Harmonisation of Environmental Standards in Russia Phase

II. Brussels: European Commission. European Commission. (2013). Frequently Asked Questions (FAQ) on the Ecodesign Directive

2009/125/EC establishing a framework for the setting of ecodesign requirements for energy-related products and its Implementing Regulations. Brussels: European Commission.

European Commission. (2013). Lighting the Cities: Accelerating the Deployment of Innovative Lighting in European Cities. Luxembourg: Publications Office of European Union.

International Dark-Sky Association. (2002). PG 1: Introduction to Light Pollution IDA Practical Guide. Tucson, Arizona: International Dark-Sky Association.

International Initiative in Defence of the Quality of the Night Sky as Mankind’s Scientific, Cultural and Environmental Heritage. (2009). Starlight Reserve Concept Dimensions Categories Criteria Recommendations. La Laguna (Tenerife): International Initiative in Defence of the Quality of the Night Sky as Mankind’s Scientific, Cultural and Environmental Heritage.

Marín, C. (2007). Starlight Reserves Where the Earth meets the Universe Scientific, cul tural and environmental values. La Laguna: International Initiative in Defence of the Quality of the Night Sky as Mankind’s Scientific, Cultural and Environmental Heritage.



เอกสารอางอง Morgan-Taylor, M. (2013). The Regulation of Light Pollution in Europe SHB2013–11th International

Symposium on Sustainable Healthy Buildings, Seoul, Korea 1st November 2013. Center for Sustainable Healthy Buildings: 37-50.

Raine, H. et al. (2007). Light pollution and its effect on Yelkouan Shearwaters in Malta; causes and solutions. Brussels: Environment Directorate-General LIFE programme. สออเลกทรอนกส Agenzia Regionale Per La Protezione Dell'Ambiente Del Friuli-Venezia Giulia. (2017). Radio: inquinamento

luminoso. Retrieved from http://www.arpa.fvg.it/cms/hp/news/Radio-inquinamento-luminoso.html Astronomy Now. (2015). ISS astronaut pictures of Earth used for light pollution studies. Retrieved from

https://astronomynow.com/2015/08/12/iss-astronaut-pictures-of-earth-used-for-light-pollution-studies/ Columbia University's CIESIN World Data Center. (2010). The First Global Assessment of Light Pollution

Impact on Protected Areas. Retrieved from http://sedac.ciesin.columbia.edu/wdc/news.jsp Cooke, K. (2005). Light Pollution, a Growing Environmental, Safety and Health Hazard for Residents

of Strathfield. Retrieved from http://www.cooke.id.au/Vision_2020_Submission.pdf National Conference of State Legislatures. (2017). State shut out light pollution. Retrieved from

http://www.ncsl.org/research/environment-and-natural-resources/states-shut-out-light-pollution.aspx Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2009). Recommendation 1863 (2009) Environment

and health: better prevention of environment-related health hazards. Retrieved from http://www.assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta09/EREC1863.htm

Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2009). Recommendation 1885 (2009) Drafting an additional protocol to the European Convention on Human Rights concerning the right to a healthy environment. Retrieved from http://www.assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta09/EREC1885.htm

Parliamentary Assembly of the Council of Europe. (2010). Resolution 1776 (2010) Noise and light pollution. Retrieved from http://assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta10/ERES1776.htm

Starlight Foundation. (2012). Alternative ways of Lighting the UNESCO Sites: Save Energy and Recover the Stars!. Retrieved from http://www.starlight2007.net/index.php?option=com_content&view=article&id=394%3Astarlightmab&catid=59%3Anews-features&lang=en

United Nations Environment Programme. (1972). Declaration of the United Nations Conference on the Human Environment. Retrieved from http://www.unep.org/Documents.Multilingual/Default.asp?documentid=97&articleid=1503



ปญหาการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทย โดยผดกฎหมาย: กรณศกษาสถานต ารวจภธรสามควายเผอก จงหวดนครปฐม

The problem of work process of police officials toward alien case illegally working in Thai: a case study of Sam Khwai Phueak Police Station in Nakhon Pathom.

ธรศกด ลละพฒนา1 ธรรมนญ เขยวกล า2 บทคดยอ งานวจยนมวตถประสงคเพอศกษาถงปญหาและอปสรรค ในการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมาย เพอหาแนวทางในการปรบปรงวธการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจ การวจยนเปนการวจยเชงคณภาพ โดยกลมตวอยางในการวเคราะห คอ ระดบบคคล ไดแก เจาพนกงานต ารวจชนสญญาบตรทปฏบตงานทงหมด ณ สถานต ารวจภธรสามความเผอก อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม ซงเกบขอมลจากขาราชการต ารวจชนสญญาบตรทงหมดทปฏบตงานเกยวกบคนตางดาว จ านวน 6 นาย โดยใชวธการสมภาษณเชงลก พบปญหาและอปสรรค 3 ดาน ไดแก ล าดบแรกดานบคลากร โดยบคลากรตองมความเชยวชาญดานการบงคบใชกฎหมาย เพอใชกฎหมายอยางถกตองไมใหกระทบตอสทธของแรงงานตางดาว ประกอบกบบคลากรทปฏบตงานดานน คอ เจาหนาทต ารวจ ระดบสญญาบตร มจ านวนนอยไมเพยงพอตอการปฏบตหนาท ล าดบทสองดานงบประมาณ หนวยงานรฐไมไดจดสรรงบประมาณอยางเพยงพอ โดยงบประมาณสวนมากอยทหนวยงานระดบบงคบบญชา จงไมสามารถใชงบประมาณในการด าเนนการไดอยางเตมท และสดทายดานการประสานงานระหวางหนวยงานทเกยวของนน มหนวยงานทรบผดชอบหลายหนวยงาน แตไมมเจาหนาทดแลประสานงานโดยตรง จงเกดความลาชาในการควบคม การยายบคคลตางดาว ดงนน รฐจงควรสนบสนนทงดานนโยบายในการบรหารจดการ และการบงคบใชกฎหมายใหมประสทธภาพ เพอเปนแนวทางในการปรบปรงวธการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจ ในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมายใหมประสทธภาพมากขน

ค ำส ำคญ : เจาพนกงานต ารวจ คนตางดาว ใบอนญาต Abstract This research aims to study the problems and hindrances of policemen’s working about the aliens working illegally in Thai. This research studied the guidelines to improve the working process of police officials. The research, anyway, is the qualitative one. The researcher used the analyzed population sample group i.e. person level composes of commissioned officers policemen who have been working at Sam Khwai Phueak police station, Mueang district Nakhon Pathom province.The researcher have collected the information from 6 commission officials who deal with the foreign outsider or aliens by in-depth interview method, while facing a great deal of troubles many facets namely the problems of

1 อาจารยประจ าสาขาวชานตศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม 2 คณะผรวมวจย คอ รอยต ารวจโทโกมล ธงศร จาอากาศเอกอครพงษ สาลลกษน จาอากาศเอกรตนวทย ทองไสว จาอากาศโทหญง กมลวรรณ

ปนยาโพ สบต ารวจโทจราย กตตโสภณไพบลย สบต ารวจโทฉตรชย พกกนะวนช สบต ารวจโทธนสพล แกนไทย นายเฉลมรช แซเตยว นางสาวดวงกมล เทยบค า นางสาวนนทพร หวยหงสทอง และนางสาวสพรรณษา ฉายอรณ



communications, lacks of translators. This questions often leads to the investigation. The researcher discovered 3 issues, there are: firstly, problems concerning with the personnel department, it’s necessary that policemen have to have efficiency in law enforcement with ultimate goal not impact to the rights of foreign’s labour and that the governmental policemen concerning this issue such as commissioned policemen, but at the present time it has not enough official managing it: secondly, problems concerning with budget, the government doesn’t grant the enough budget because a handsome of the estimates concentrates to the higher department so, in this way this is the great trouble for proceeding this work : lastly, the connection between the related state agency responsible too much matters but conversely it has no officials directly coordinate, this leads to tardiness to the control, moving the aliens. Therefore government should support the policy on management and law enforcement with ultimate efficiency, to be the guidelines for improvement work process of police officials toward alien case illegally working in Thai.

Keywords: Police, Alien, license บทน า ความเจรญเตบโตทางดานเศรษฐกจและความเปลยนแปลงของสงคมในปจจบน สงผลใหการขยายตวส าหรบกจการในภาคอตสาหกรรม ภาคเกษตรกรรม และการบรการเพมมากขนอยางรวดเรว จงเกดความไมสมดลของการจางแรงงาน โดยเฉพาะภาคอตสาหกรรม และการบรการทมความตองการแรงงานเปนจ านวนมาก เมอแรงงานสวนใหญของประเทศไทยม

ทกษะทไมตรงกบความตองการของตลาดแรงงาน3 อกหนง คอ คานยมของคนไทย ไมชอบท างานทมความสกปรก ไมมความ

อดทนตอการใชแรงงาน และมงเรยนเพอใหไดใบปรญญา ประกอบกบอตราคาจางและคาครองชพเพมสงขน จงท าใหกจการทตองใชแรงงานระดบลางเกดปญหาขาดแคลนแรงงาน ทางผประกอบการจงมความจ าเปนตองหาแรงงานจากทอนเขามาทดแทน โดยสวนใหญจะเปนแรงงานตางดาวทมาจากประเทศเพอนบาน คอ ประเทศพมา ประเทศลาว และประเทศกมพชา เพราะมอตราคาจางแรงงานทต ากวาประเทศไทย

สาเหตทแรงงานตางดาวตองการเขามาท างานทประเทศไทยมากขน เพราะความตองการแรงงานในประเทศเพอนบานอาจจะอยในระดบต ากวาปรมาณความตองการท างานของผใชแรงงานในประเทศนน ๆ จงท าใหแรงงานตางดาวตองการเขามาหางานท าในประเทศไทย รวมถงนโยบายของรฐบาลไทยทก าหนดคาจางแรงงานขนต าวนละ 300 บาท กถอเปนอกหนงปจจยส าคญเพราะแรงงานตางดาวมงหวงทจะไดรบคาจางทสงกวา อกทงการเดนทางเขาออกประเทศไทยนนคอนขางสะดวก และไมตองเสยคาใชจายมาก เนองจากมพรมแดนตดตอกน ซงการทคนตางดาวไดเดนทางเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมายนน ไดสงผลกระทบหลายดานตอประเทศ เชน ทางดานสงคม และความมนคงของรฐ ซงการเคลอนยายแรงงานจากประเทศเพอนบานโดยเฉพาะประเทศพมา ประเทศลาว และประเทศกมพชา พบวาจากขอมลสถตการจบกมคนตางดาวของสถานต ารวจภธรสาม

ควายเผอก จงหวดนครปฐม ในป พ.ศ. 2559 มปรมาณเพมสงขนจากป พ.ศ.2558 ถง 43 ราย4

ดวยเหตทคนตางดาวกบคนไทยมความแตกตางกนในเรองสญชาต ท าใหการบงคบใชกฎหมายจงตองมความชดเจน ในเรองสญชาตของบคคลนน ๆ วาเปน “คนมสญชาตไทย” หรอ “คนตางดาว” ซงโดยทวไปเจาพนกงานต ารวจสามารถตรวจสอบไดจากเอกสารของทางราชการไดแก ทะเบยนบาน สตบตร บตรประจ าตวประชาชน หรอเอกสารอน ทเกยวของกบการ

3 สมศจ ศกษมต และคณะ.(2556). ตลาดแรงงานไทยและบทบาทในการสรางความแขงแกรงใหเศรษฐกจไทย. (กรงเทพฯ: ธนาคารแหง ประเทศไทย). หนา 26-28. 4 ขอมลจากสถตคดอาญา 4 กลม สถานต ารวจภธรสามควายเผอก จงหวดนครปฐม ประจ าปงบประมาณ 2558 – 2559.



เดนทาง โดยการบงคบใชกฎหมายกบคนตางดาวซงเปนผกระท าความผดนนตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายทก าหนดไวโดยเฉพาะ คอ พระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ทตราออกมาควบคมหรอจ ากดสทธในการท างานของคนตางดาวเชนเดยวกบหลาย ๆ ประเทศ โดยทรฐสามารถก าหนดเงอนไขในการท างานของคนตางดาวในประเทศไทยได สวนการบงคบใชกฎหมายตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 ไดมหลกแนวคดในทางปฏบตตามหลกการทวา ไมใหมา ไมใหเขา ไมใหอย อนเปนกฎหมายทออกมาใชกบคนตางดาวทตองการเขามาประเทศไทย ไมวาจะเขามาโดยมจดประสงคเพอเขามาอยอาศย ประกอบอาชพ หรอท าสงอนใด ทงนเพอใหบรรลจดมงหมายในการปองกนและจ ากดคนตางดาวทกระท าไมถกตองตามกฎหมายเดนทางเขามาในราชอาณาจกร

จากปญหาทเกดขนในการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจ สถานต ารวจภธรสามควายเผอก จงหวดนครปฐม ในกรณคนตางดาวกระท าความผดตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 และพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 จงมความจ าเปนทจะตองท าการศกษาวจย และหาแนวทางในการแกไขปญหาขางตน โดยมงเนนไปทแนวทางการปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจในการบงคบใชกฎหมาย ทงในสวนของปญหาทเกยวกบเอกสารสทธเพอพสจนสญชาต ปญหาการหลบเลยงกฎหมายของแรงงานตางดาว ตลอดจนปญหาในการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ ทงน การท าวจยดงกลาวจดท าขนเพอวเคราะหปญหาและหาแนวทางแกไขเพอใหสอดคลองกบการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจในปจจบน อนจะท าใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจตามกระบวนยตธรรมของไทยเปนทยอมรบจากนานาประเทศและมประสทธภาพมากยงขน วตถประสงคการวจย (Research Objectives) 1.เพอศกษาถงปญหาและอปสรรค ในการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจสถานต ารวจภธรสามควายเผอก ในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมาย 2.เพอหาแนวทางในการปรบปรงแกไขวธการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจสถานต ารวจภธรสามควายเผอก ในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมายใหมประสทธภาพมากยงขน วธด าเนนการวจย การวจยนใชวธวจยเชงคณภาพ (qualitative research) กลมตวอยาง คอ ระดบบคคล หมายถง บคคลทเกยวของกบการสอบสวน ไดแก เจาพนกงานต ารวจชนสญญาบตรทงหมดทกสายงาน ทปฏบตงาน ณ สถานต ารวจภธรสามควายเผอก อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม โดยการสมภาษณเจาะลก (in-depth interview) จากกลมตวอยางทงหมด จ านวน 6 คน เครองมอทใชในการวจย ไดแก แบบสมภาษณทผานการตรวจสอบความถกตองจากผทรงคณวฒแลว โดยการวเคราะหขอมลของการวจย ครงน คณะผวจยใชวธการถอดถอยค าจากการใหสมภาษณแบบค าตอค า จดบนทก การสงเกตการณ และคดลอกขอความส าคญจากเอกสารและบนทกอยางละเอยด เพอใหการตความและการก าหนดประเดนทส าคญไดอยางถกตองเชอถอได แลวท าการวเคราะหขอมลเชงคณภาพโดยใชเทคนคการวเคราะหเนอหา (content analysis) เพอก าหนดหวขอ/กลมหวขอแนวคดส าคญ (topic/category) และแบบแผนแนวคดส าคญอนเปนแกนสาระหลก (pattern/themes) เพอน าไปสการตอบค าถามการวจย โดยใชระยะเวลาในการด าเนนการวจย ในปการศกษาท 2/2559 ผลการวจย จากการศกษาวจย สมภาษณและวเคราะหขอมลเชงลกปรากฏผลการวจย ดงตอไปน ปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทย โดยผดกฎหมาย คอ ปญหาทางดานภาษาในการตดตอสอสารกบคนตางดาว อนเปนปญหาและอปสรรคทส าคญในการปฏบตหนาททงในการดานการปราบปราม การสบสวนและสอบสวน ซงทางสถานต ารวจแตละแหงยงขาดบคลากรทเปนลามแปลภาษาท างานประจ าอยทสถานต ารวจ โดยในสวนของลามแปลภาษานนหนวยงานของต ารวจไมมบคลากร ทท าหนาทเปนลามโดยตรง สงผลใหการ



สบสวนสอบสวนนนท าไดโดยยากล าบาก นอกจากนยงพบปญหาวาผประกอบการไมใหความรวมมอในการตรวจคนและจบกม ซงสอดคลองกบงานวจยของ ธนนทรฐ กตตพชญอมพร (2550, หนา 62) ซงกลาววา ในดานการปฏบตงานพบวา เจาหนาทต ารวจเหนดวยวาประชาชนหรอผประกอบการไมใหความรวมมอในการปองกนอาชญากรรมทเกดจากแรงงานตางดาว เมอเจาพนกงานต ารวจท าการตรวจคนตามสถานประกอบการกจะไมไดรบความรวมมอจากผประกอบการ เพราะหากแรงงานตางดาวผดกฎหมายถกจบกมตวได ผประกอบการกจะมความผดดวยและอาจสญเสยใบอนญาตประกอบการ สวนแรงงานตางดาวกจะถกด าเนนคดและถกสงตวกลบประเทศของตนเอง สวนปญหาดานก าลงพลของเจาพนกงานต ารวจ คอ มจ านวนไมเพยงพอตอการปฏบตหนาทควบคมดแลแรงงานตางดาวทเขามาโดยผดกฎหมาย และมก าลงพลไมสอดคลองกบงานทไดรบมอบหมาย ทงยงขาดบคลากรในการปฏบตหนาทโดยตรง เนองจากเจาพนกงานต ารวจระดบชนประทวนนนไมใชเจาพนกงานแรงงานตางดาว จงตองมอบหมายใหเจาพนกงานต ารวจชนสญญาบตรมาท าหนาทเปนเจาพนกงานตามกฎหมายบคคลตางดาวแทน ในปญหาดานงบประมาณพบวา งบประมาณของทางสถานต ารวจนนไมเพยงพอตอการดแลคนตางดาวทอยในการควบคมเพอรอการสงตวไปยงส านกงานตรวจคนเขาเมอง โดยในแตละวนทางสถานต ารวจตองใชงบประมาณในการดแลเรองคาอาหาร คารกษาพยาบาล รวมถงคาตอบแทนลามแปลภาษาดวย ซงงบประมาณดงกลาวทางรฐบาลไมไดมการสนบสนนงบประมาณมายงสถานต ารวจเปนการเฉพาะสวนปญหาดานการบงคบใชกฎหมายเกยวกบคนตางดาว เนองจากกฎหมาย ทเกยวของนนมการเปลยนแปลงแกไขมาโดยตลอด และมการบงคบใชกฎหมายทเกยวของในการปฏบตหนาทหลายฉบบ จงท าใหเจาพนกงานต ารวจผปฏบตหนาท ซงไมมความเขาใจอยางแทจรงเกดความยงยาก และอาจท าใหเจาหนาทท างานผดพลาด ซงอาจสงผลกระทบตอสทธของแรงงานตางดาวได สวนปญหาดานวสดอปกรณในการปฏบตหนาทพบวามปญหาเกยวกบยานพาหนะทบรรทกไมเพยงพอ ขาดอปกรณในการปฏบตงานททนสมย และหากมคนตางดาวถกจบกมไดเปนจ านวนมากในคราวเดยวกอาจพบปญหา ดานสถานทควบคมตวผตองหาดวย นอกจากนยงพบปญหาดานการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ กลาวคอ การทมหนวยงานรบผดชอบหลายหนวยงาน แตไมมเจาหนาทของแตละหนวยงานทรบการประสานงานโดยตรง หรอหมายเลขโทรศพททตดตอได รวมถงเจาพนกงานต ารวจซงปฏบตงานโดยตรงตางกมภาระหนาทของตนเองคอนขางมาก ประกอบกบหนวยงานอนกมภารกจหลายดานจงท าใหเกดความลาชาในการประสานงาน ส าหรบประเทศไทย เนองจากเปนประเทศทมบทบาทพเศษ กลาวคอ เปนทงประเทศสงและประเทศรบ รวมถง ยงเปนประเทศทางผานของแรงงานตางดาวอกดวย จงพบวามทงคนตางดาวทเขามาท างานโดยถกตองตามกฎหมาย คอ คนตางดาวทไดรบอนญาตใหท างานตลอดชพ คนตางดาวทไดรบอนญาตท างานประเภทสงเสรมการลงทน และคนตางดาวทไดรบอนญาตท างานประเภทชวคราวนอกจากนยงมคนตางดาวทเขามาท างานโดยผดกฎหมาย ซงเปนคนตางดาวทเขามาในประเทศไทยโดยฝาฝนพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 หรอเขามาท างานโดยฝาฝนพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 การทคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยนนพบวามทงขอดและขอเสย กลาวคอมขอดในแงทวาแรงงานไทยขาดนกวชาการทมความรและประสบการณในงานเฉพาะดานขาดชางฝมอ ชางเทคนค ผช านาญดานอตสาหกรรม จงตองอาศยคนตางดาวมฝมอใหเขามาชวยเหลอ รวมทงงานแรงงานตางดาวไรฝมอซงสวนใหญมกเปนแรงงานจากประเทศเพอบานทมสญชาต พมา ลาว และกมพชา ซงจะน ามาทดแทนแรงงานไทยทขาดแคลนอนเปนงานทคนไทยไมนยมท า จากการศกษาแนวคดของการควบคมการท างานของคนตางดาวพบวา เพอตองการใหมการควบคมการท างานของคนตางดาวในประเทศไทย อกทงเพอมใหเกดปญหาในการอนญาตใหแรงงานตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยจะตองเอออ านวยตอการเขามาลงทนโดยทการอนญาตดงกลาวจะตองไมเปนการแยงงานของคนไทย จงท าใหเกดการควบคมการท างานของแรงงานตางดาวในประเทศไทยเกดขนนนเอง การทรฐบาลไดมนโยบายเกยวกบการจดระบบบรหารจดการแรงงานตางดาว โดยไดมการอนญาตใหคนตางดาวทมการหลบหนเขาเมองไมวาจะมาจากประเทศ พมา ลาว กมพชาใหสามารถอยในประเทศไทยเปนการชวคราวเพอรอการสงตวกลบ และผอนผนใหท างานไดตามกฎหมายวาดวยการท างานของคนตางดาว ซงการก าหนดใหคนตางดาวซงมภมล าเนาและเปนคนสญชาตของประเทศทมชายแดนตดกบประเทศไทยเขามาท างานภายในทองททอยตดกบชายแดนหรอทองทตอเนองกบทองทดงกลาวมเจตนารมณเพอรองรบการพฒนาพนทเศรษฐกจและการรกษาความมนคง นอกจากนแนวคดการ



ควบคมคนเขาเมอง เพอตองการควบคมบคคลทมความตองการเดนทางเขามา ในราชอาณาจกรไทยจะตองเดนทางเขามาและออกไปตามชองทาง ดานตรวจคนเขาเมอง เขตทา สถาน หรอทองท และตามก าหนดเวลา ซงตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 มหลกการและสาระส าคญของกฎหมาย คอ จ ากดคนตางดาวบางประเภททมลกษณะตองหามมใหเขามาในราชอาณาจกร จ ากดจ านวนคนตางดาวแตละสญชาตทเขามามถน ทอยในราชอาณาจกร ก าหนดมาตรการควบคม ตรวจตราหนงสอเดนทาง การเดนทางเขามาหรอออกไปนอกราชอาณาจกรของบคคลหรอพาหนะทงปวง รวมทงมาตรการควบคมคนตางดาวทเขามาอยในราชอาณาจกร ในการปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจนนจ าเปนตองบงคบใชกฎหมายเปนการเฉพาะเกยวกบคนตางดาว 2 ฉบบ คอ พระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 และพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 ทงยงตองปฏบตตามแนวทางปฏบตของส านกงานต ารวจแหงชาต 2 ฉบบ คอ หนงสอ ตร. ท 0029.132/ว.85 และหนงสอ ตร.ท 0029.132/ว.87 ซงผลจากการวจยพบวาเจาพนกงานต ารวจชนสญญาบตรมความเหนเกยวกบปญหาและอปสรรคของปฏบตงานในการท าคดซงผตองหาเปนคนตางดาวทเดนทางเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมายวาเกดปญหาและอปสรรคในระดบมาก เนองจากแนวปฏบตการท างานของต ารวจตามหนงสอ ตร. ท 0029.132/ว.85 มสาระส าคญ คอ ในปจจบนมคนตางดาวเดนทางเขามาและพ านกอยในราชอาณาจกรเปนจ านวนมากประกอบกบรฐบาลไดมนโยบายสนบสนนดานการทองเทยว และการจดระเบยบแรงงานตางดาว รวมทงการพฒนาประเทศใหมความพรอมส าหรบการเขาสประชาคมอาเซยน เพอใหการอ านวยความสะดวกและการรกษาความปลอดภยส าหรบคนตางดาวทเขามาพ านกอยในราชอาณาจกรเปนไปดวยความเรยบรอย จงก าหนดแนวทางปฏบตในการตรวจสอบคนตางดาวใหถอปฏบต ไมวาจะเปนเรองเอกสารทใชในการเดนทางเขา - ออกราชอาณาจกรของคนตางดาว ไดแก หนงสอเดนทางของคนตางดาว เอกสารใชแทนหนงสอเดนทาง บตรผานแดน หรอบตรผานชวคราวตามความในมาตรา 13 แหงพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 ไดยกเวนใหคนสญชาตของประเทศทมอาณาเขตตดตอกบประเทศไทย คอ กมพชา ลาว พมา และมาเลเซย เดนทางขามพรหมแดนโดยใชบตรผานแดน/บตรผานแดนชวคราวแทนหนงสอเดนทางไดตามทไดบญญตไวในบนทกความตกลงระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยกบรฐบาลของประเทศภาคคสญญาวาดวยการขามแดนระหวางประเทศ รวมถงบตรประจ าตวคนไมมสญชาตไทย (บตรสชมพ) และยงมรายละเอยดเกยวกบวธการตรวจสอบคนตางดาว การแจงทพกอาศยของคนตางดาว อ านาจการเปรยบเทยบปรบตามกฎหมายวาดวยคนเขาเมอง การตงขอกลาวหาตามพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 และการตงขอกลาวหาตามพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 และในกรณทคนตางดาวเปนผเสยหายหรอถงแกความตายโดยผดธรรมชาตเจาพนกงานต ารวจจ าเปนตองปฏบตตามแนวทางทไดก าหนดไวในหนงสอ

ตร.ท 0029.132/ว.87 ซงไดก าหนดแนวทางการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจเปนไปดวยความเรยบรอยมประสทธภาพและเปนมาตรฐานสากล แตทงนการปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจตามกฎหมายเฉพาะและแนวทางตามทก าหนดไวในหนงสอของส านกงานต ารวจแหงชาต พบวา มปญหาเกยวกบการปฏบตงานของเจาพนกงานต ารวจในคดคนตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมาย ดงน คอ ปญหาดานงบประมาณพบวาไมเพยงพอตอคาอาหาร คารกษาพยาบาล และคายานพาหนะ ในระหวางทด าเนนการจบกมและควบคมตวไวเพอรอสงตวใหกบหนวยงานทเกยวของ ซงงบประมาณในสวนของการด าเนนการน ทางรฐบาลไมไดมการสนบสนนงบประมาณโดยตรงมายงสถานต ารวจประจ าทองท คงมแตงบประมาณทจดสรรใหกบหนวยงานอน ทงทสถานต ารวจประจ าทองทกถอเปนหนวยงานหนงซงอยในกระบวนการจดการแรงงานตางดาวผดกฎหมาย ท าใหเจาพนกงานต ารวจมความจ าเปนตองใชงบประมาณประจ าปทตองไดรบการอนมต มาเปนคาใชจายในการดแลและด าเนนการตาง ๆ กบคนตางดาวทอยในการควบคม สงผลใหงบประมาณกบปรมาณงานไมตรงกน ในกรณดงกลาวงานวจยของ ณภทร นมสอาด (2556, หนา 144 - 145) มความเหนวาควรแกไขกฎหมายเพอใหอ านาจแกนายทะเบยนทจะก าหนดเงอนไขใหนายจางวางหลกประกนการหลบหน อกทงควรก าหนดใหมการจดตงกองทนเพอการสงคนตางดาวกลบออกไปนอกราชอาณาจกร และใหมการจดตงศนยควบคมแรงงานตางดาวทผดกฎหมายเพอเปนทพกรอกอนสงตวกลบตางประเทศ สวนปญหาดานวสดอปกรณในการปฏบตหนาทนนสวน



ใหญจะอยในรปแบบเดมโดยตลอด กลาวคอ ไมมงบประมาณส าหรบวสดอปกรณททนสมยขน แตจะมนโยบายใหใชวสดอปกรณเดมใหมประสทธภาพ ไมวาจะเปนวทยสอสาร กลองวงจรปด ยานพาหนะทใชในการสงคนตางดาวไปยงหนวยงานทเกยวของ ปญหาดานการบงคบใชกฎหมายเกยวกบคนตางดาว พบวากฎหมายทเกยวของกบการกระท าความผดของคนตางดาวนนเปนกฎหมายเฉพาะ มกฎหมายทเกยวของหลายฉบบและไมสอดคลองไปในทศทางเดยวกน ท าใหการปฏบตหนาทของเจาพนกงานต ารวจเปนไปดวยความยากล าบาก ซงสอดคลองกบงานวจยของ ปรญญา ศรเกต (2556 , หนา 95 - 101) กลาววา เนอหาของพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 และพระราชบญญตการท างานของคนตางดาวทงสองฉบบ มความไมชดเจนของกฎหมาย ทงนเพราะพระราชบญญตคนเขาเมอง พ.ศ. 2522 ไดมการบญญตขนใชมานานแลว แมวาพระราชบญญตการท างานของคนตางดาวจะบญญตแกไขเพมเตมในป พ.ศ. 2551 กตามแตกยงไมครอบคลมถงการลกลอบเขาเมองและการเขามาท างานของคนตางดาวทไมชอบดวยกฎหมาย นอกจากนองคกรทบงคบใชกฎหมาย ไดแก ส านกงานตรวจคนเขาเมองนนมงเนนไปทความมนคงแหงชาตมากเกนไปท าใหขาดแรงงาน ตางดาวทจะเขามาท างานในภาคอตสาหกรรม ในสวนท เกยวกบพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551 นนไมสามารถบงคบใชไดตามเจตนารมณของกฎหมาย ทงนเพราะในทางปฏบตตามกฎหมายดงกลาวมความยงยากซ าซอนแกคนตางชาตทมความประสงคในการท างานในประเทศไทย จนกอใหเกดกระบวนการหลกเลยงกฎหมายในทสด ดงนนจงควรมการปรบปรงแกไขกฎหมายใหบงคบใชไดอยางเปนธรรมและเหมาะสมกบสถานการณในปจจบน ประกอบกบกฎหมายทก าหนดโทษกบคนตางดาวทกระท าความผด ขาดความรนแรงทจะท าใหเกดความเกรงกลวและเขดหลาบ ทงสองกรณตามพระราชบญญตคนเขาเมองไดใหอ านาจแกเจาพนกงานต ารวจทสามารถท าการเปรยบเทยบปรบไดทนทโดยไมตองยนฟองตอศาล ซงโทษปรบสงสดรายละ 20,000 บาท และปลอยตวไป แตหากไมมหนงสอเดนทางกจะท าการปรบและสงตวไปยงส านกงานตรวจคนเขาเมองเพอผลกดนออกนอกประเทศและอกไมนานกจะกลบเขามาไดใหมอกหากท าถกตองตามทกฎหมายก าหนดไว ซงสอดคลองกบงานวจยของ ดเรก บวรสกลเจรญ (2556, หนา 11 - 13) กลาววา ปจจยทท าใหเกดการเขามาของแรงงานตางดาวผดกฎหมาย คอ ความตองการแรงงานคาจางต าของผประกอบการในประเทศไทย ประกอบกบมแรงงานไทยเดนทางไปท างานในตางประเทศ ซงท าใหเหนชองวางทท าใหแรงงานตางดาวผดกฎหมาย เขามาท างานในประเทศไทยไดมากยงขน แมรฐบาลไทยไดมนโยบายผอนผนใหแรงงานตางดาวดงกลาวท างานไดตามทก าหนด แตกไมประสบผลส าเรจเทาทควร เพราะแรงงานตางดาวผดกฎหมายทมาจดทะเบยนผอนผนมจ านวนนอยลง แตจ านวนตางดาวเขาเมองผดกฎหมายโดยหลบหนเขามาท างานมไดลดลงแตประการใด ท าใหแรงงานตางดาวผดกฎหมายเหลานเขามาแยงงาน คนไทยบางประเภททมไดขาดแคลนแตประการใด เมอไดศกษาวเคราะหนโยบายและมาตรการรฐบาล พบวายงไมมความชดเจนขาดความเดดขาดจรงจงในการด าเนนการ โดยเฉพาะอยางยงการใชมาตรการทางกฎหมายเกยวกบแรงงานตางดาว ทเขามาท างานและเขาเมองโดยผดกฎหมายเปนเรองทสลบซบซอน มกฎหมายทเกยวของหลายฉบบ มหนวยงานทรบผดชอบหลายหนวยงาน และเมอเปรยบเทยบกบนโยบายแนวทางและกฎหมายของตางประเทศ พบวามาตรการทางกฎหมายของประเทศไทยยงมชองวางอกมาก ซงท าใหเกดปญหาและการควบคมทขาดประสทธภาพในเวลาตอมาอกทงเมอจบกมผหลบหนไดกจะถกสงกลบประเทศตนเองโดยไมมบทลงโทษ ผหลบหนเขาเมองกจะกลบเขามาอกถาหากโชคด กหลบหนไดทน ถาหากโชคไมดกเพยงถกสงตวกลบประเทศตนเองเหมอนเดม ซงสามารถกลบเขามาไดอก การทรฐไดมการผอนปรนดงกลาวแกคนตางดาวทง 3 สญชาต ยอมสงผลใหจ านวนการลกลอบน าแรงงานตางดาวเขามาท างานในประเทศไทยไมมทาทวาจะลดลงแตอยางใด ปญหาดานก าลงพลในการปฏบตหนาท พบวามจ านวนเจาหนาทไมเพยงพอตอปรมาณคดทเกดขนในปจจบน เนองจากการปฏบตงานในคดทเกยวกบคนตางดาวนนยงขาดบคลากรในการปฏบตหนาทโดยตรง เนองจากเจาพนกงานต ารวจระดบต ากวาชนสญญาบตรนนไมใชเจาพนกงานแรงงานตางดาว ถาหากสถานต ารวจมก าลงพลไมเพยงพอจ าเปนตองใหเจาพนกงานต ารวจในพนทเปนเจาหนาทตามกฎหมายบคคลตางดาวดวย นอกจากนผปฏบตงานตองมความรความเขาใจในดานกฎหมายเฉพาะทเกยวของกบคนตางดาวซงเจาพนกงานต ารวจทมความรความสามารถในดานนโดยตรงนนมนอย และไมมเจาพนกงานต ารวจซงรบผดชอบเรองนโดยตรงประจ าอยทสถานต ารวจทองทแตละแหงท าใหมเจาหนาทไมเพยงพอตอปรมาณคด อกทงยงขาดบคลลากรทมความรความเชยวชาญทางดานภาษาในการตดตอสอสารกบคนตางดาวดวย ซงสอดคลองกบงานวจย



ของ ธนนทรฐ กตตพชญอมพร (2550, หนา 61) กลาววา เจาพนกงานต ารวจผปฏบตงานเกยวกบคนตางดาวตองมความรความเขาใจดานกฎหมายหลกการอพยพถน มความสามารถในการตรวจคนตดตามจบกม ซงความสามารถเหลานตองอาศยการฝกอบรมภาคทฤษฎ รวมถงประสบการณในการปฏบตงานจรง เพอใหเจาหนาทเกดความช านาญและไมเกดขอผดพลาดในการปฏบตหนาท เจาหนาทต ารวจทมความรความสามารถอยางแทจรงยงมนอย ไมเพยงพอตอปรมาณคด ดงนน การเพมก าลงพลใหแกเจาหนาทต ารวจผปฏบตงานในดานตาง ๆ เชน ดานการเมอง การปกครอง การรกษาความปลอดภย การปองกนและปราบปรามอาชญากรรมแรงงานตางดาว จงตองด าเนนการใหมประสทธภาพ และสามารถปฏบตงานไดจรงตรงตามเปาหมาย การฝกอบรมดานความรความเขาใจและการสรางขวญก าลงใจ ใหแกเจาหนาทผปฏบตงานกมความจ าเปนในการปฏบตงาน การแกไขปญหาและอปสรรคดานก าลงพลจงตองด าเนนการตามแนวคดเกยวกบการบรหาร ทฤษฎ ของทานประชย เปยมสมบรณ ซงไดกลาวไววาการคดเลอกบคคลใหไมนอยเกนไปทงดานจ านวนและความสามารถ อยางไรกดความส าเรจของการบรหารบคคลขนอยกบการระบใหชดเจนในคณสมบตของบคคล ส าหรบงานแตละต าแหนงควบคไปก บการพจารณาจายคาตอบแทนทเหมาะสม จากหลกการพนฐานนเองจงท าใหเกดการสรรหาบคลากรเพอมาผานการคดเลอกและจดใหท างานกบองคกรในต าแหนงทเหมาะสม นอกจากนยงพบปญหาดานการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ พบวาเจาพนกงานต ารวจตางมภาระหนาทอนเปนภารกจหลกอยแลว การทเจาหนาทของทางสถานต ารวจตองประสานงานกบส านกงานตรวจคนเขาเมอง รวมถงหนวยงานอน ๆ ทเกยวของนนอาจเปนไปดวยความลาชา เพราะไมมเจาหนาทซงท างานดานนโดยตรงเขามาด าเนนการแทน รวมถงหากเปนชวงวนหยดหรอลวงเลยเวลาราชการไปแลวกจะยงท าใหการตดตอประสานงานเปนไปดวยความยากล าบาก และอาจกระทบสทธของคนตางดาวได สรปและอภปรายผล จากการสมภาษณและวเคราะหขอมลเชงลกสรปผลการวจย ดงตอไปน 1. ความคดเหนของเจาหนาทต ารวจเกยวกบคนตางดาวทเดนทางเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมาย คนตางดาวทเขามาท างานในจงหวดนครปฐมนนเพมสงขน เหนไดจากสถตคดทเกดขนทไมมแนวโนมวาจะลดจ านวนลงแตอยางใด ซงสาเหตทคนตางดาวตองการเขามาท างานในจงหวดนครปฐมนน อาจมสาเหตมาจากการขาดแคลนแรงงาน ความแตกตางทางเศรษฐกจ การเดนทางจากจงหวดชายแดนฝงภมภาคตะวนตก รวมถงการน าเขาแรงงานตางดาวถกกฎหมายนน มขนตอนทยงยากและมคาใชจายเปนจ านวนมาก ซงตองผานการตรวจสอบท าบตรประจ าตว และเสยคาคมครองตาง ๆ จงเปนสาเหตทท าใหมผประกอบการหรอตวแรงงานตางดาวเอง ลกลอบเขามาประเทศไทยโดยผดกฎหมาย อนเปนปจจยส าคญในการลกลอบเขามาท างาน แมวาแรงงานตางดาวจะมประโยชนตอประเทศไทยกตาม แตในขณะเดยวกนเมอมการลกลอบเขามาเปนจ านวนมาก จงสงผลใหเกดปญหาและผลกระทบตามมาหลายดาน เชน ดานสาธารณสข ดานสงคม ดานการศกษา นอกจากนยงกอใหเกดปญหาดานความสงบสข ปญหาดานความมนคง ปญหาดานอาชญากรรม และปญหาดานยาเสพตด ปญหาเกยวกบผหญงและเดกทเสยงตอการตกเปนเหยอของการคามนษยและการใชแรงงานเดก ทงน ไมควรใหมคนตางดาวผดกฎหมายอยในจงหวดหรอประเทศ โดยควรด าเนนการจบกมและผลกดนออกนอกประเทศใหคงเหลอแตแรงงานตางดาวทถกกฎหมายเทานน

2. ปญหาและอปสรรคในการท าคดซงผตองหาเปนคนตางดาวทเดนทางเขามาท างานในประเทศไทยโดยผดกฎหมาย ในจงหวดนครปฐมมแรงงานตางดาวทเขามาท างานเปนจ านวนมากทงทถกกฎหมายและผดกฎหมาย โดยพนทแรงงานตางดาว ทคณะผวจยไดท าการศกษา คอ ต าบลสามความเผอก อ าเภอเมอง จงหวดนครปฐม เนองจากมปรมาณของแรงงานตางดาวทกระท าความผดเพมจ านวนมากขน และมปญหาตอการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจเปนจ านวนมาก โดยแรงงานตางดาวผดกฎหมายทเขามาท างานในพนทน สวนมากจะเปนผชาย สญชาตพมา โดยมอายเฉลยประมาณ 25 – 40 ป ซงพบปญหาและอปสรรคในการปฏบตงาน ดงน คอ



2.1 ปญหาในการปฏบตงานของเจาหนาท 1) ปญหาดานภาษา ปญหาหลกเกยวกบคนตางดาวทมหลายชนชาต อาท พมา กระเหรยง มอญ อนเดย เนปาล ในกรณ ทพบวาคนตางดาวไมสามารถพดภาษาไทยไดจงเกดปญหาทางดานภาษาในการตดตอสอสารท าใหเกดอปสรรคเกยวกบการสบสวนและสอบสวน ซงมความจ าเปนจะตองตดตอกบผควบคมหรอผประกอบการมาชวยสอสารในการท าส านวนคด อกทงขาดบคคลากรทเปนลามแปลภาษาซงท างานประจ าอยทสถานต ารวจ ซงทางส านกงานต ารวจแหงชาตกไมไดจดใหมลามแปลภาษาในคดคนตางดาว สวนในเรองของกฎหมายทมความซ าซอนเพราะกฎหมายเกยวกบคนตางดาวไดมการแกไขเปลยนแปลงมาโดยตลอด ซงเจาพนกงานต ารวจผปฏบตหนาทควรมความรความเขาใจในการบงคบใชกฎหมาย เปนอยางด มฉะนนอาจท าใหเกดความผดพลาดในการบงคบใชกฎหมายได นอกจากนยงพบปญหาในการควบคมผตองหา และปญหาดานการรกษาพยาบาลอกดวย 2) ปญหาดานการควบคมตวผตองหา การควบคมผตองหา เปนสงส าคญทจะท าใหกระบวนการในการด าเนนการยตธรรม ด าเนนตอไปได โดยปญหาหลกในการควบคมผตองหาในสถานต ารวจภธรสามควายเผอก คอ เจาหนาทต ารวจไมสามารถสอสารกบผตองหาได เพราะผตองหานนมหลายชาต หลายภาษา ในการแจงสทธแกผตองหากไมอาจท าไดตามทกฎหมายก าหนด สงผลใหการด าเนนคดกบผตองหาทเปนชาวตางชาตไมชอบดวยกฎหมาย สวนมากเมอเกดปญหาดงกลาว จะสงผตองหากลบประเทศ หากเปนผตองหาทสามารถสอสารไดรเรองกจะด าเนนคดตอไปตามกฎหมาย 3) ปญหาดานการพสจนสญชาต โดยปจจบนประเทศไทยมขอตกลงในการพสจนสญชาตแรงงานตางดาวกบประเทศพมา ลาวและกมพชา เพอสงแรงงานตางดาวกลบประเทศตนทาง โดยการพสจนสญชาตของประเทศตนทางนนเกดความลาชา เนองจากแรงงานตางดาวบางคนไมมเอกสารระบตวตน จงตองใชระยะเวลานานในการตรวจพสจน อกทงกระบวนการมความยงยากและมคาใชจายสง ซงหนวยงานระดบสถานต ารวจภธรสามควายเผอกไมไดจดสรรงบดานนอยางเพยงพอ 4) ปญหาดานการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจในการบงคบใชกฎหมายเกยวกบคนตางดาว

ดานการใชกฎหมายในการบงคบใชแกบคคลตางดาว ยงคงเปนปญหาหลกในการด าเนนกระบวนการยตธรรม เพราะมการบงคบใชกฎหมายหลายฉบบ ทงยงออกประกาศเพอมาปรบปรงแกไขหลายครง หากผปฏบตหนาทไมมความรความเขาใจในกฎหมายเกยวกบคนดางดาวอยางแทจรง ยอมท าใหเจาหนาทไมไดปฏบตตามขอยกเวนจงอาจสงผลกระทบตอสทธของแรงงานตางดาวได หากเปนในสวนของเจาหนาทผจบกมกอาจพบปญหาตงขอหาทไมตรงกบพฤตการณ ทงนยงพบกรณทคนตางดาวไมเขาใจกฎหมายไทยเปนจ านวนมากท าใหการบงคบใชกฎหมายจ าเปนตองอธบายใหคนตางดาวเขาใจดวย ในกรณทบคคลตางดาวเขามาโดยผดกฎหมาย เจาพนกงานต ารวจสามารถด าเนนคดไดทนท แตหากคนตางดาวท าบตรถกตองแตท างานผดเงอนไข จ าเปนตองแยกความผดออกเปนรายละเอยดตามกฎหมายทเกยวของ ซงมกฎหมายล าดบรองทแกไขเปลยนแปลงมากจงเกดปญหาแกการปฏบตงาน อกทงยงพบวาระยะเวลาในการด าเนนคดในสวนทตองผลกดนคนตางดาวกลบประเทศนนลาชา เพราะมกระบวนการคอนขางยงยากซบซอน

2.2 ปญหาดานนโยบาย 1) ปญหาดานงบประมาณและวสดอปกรณในการปฏบตหนาท เปนปญหาททางหนวยงานส านกงานต ารวจแหงชาตยงมองไมเหนถงความส าคญในการท างานเกยวกบบคคลตางดาวในแตละปงบประมาณทจดสรรมา มกจะตกอยในหนวยงานบงคบบญชาเสยมากกวาหนวยง านผปฏบตงาน ซงผปฏบตงานจ าเปนจะตองใชจายในการด าเนนคดเกยวกบบคคลตางดาว ท าใหทางสถานต ารวจภธรตองน างบประมาณทไดรบแตละปมาใชในคดคนตางดาว ซงพบวาไมเพยงพอในระหวางด าเนนการจบกมและควบคมตวไวเพอรอการผลกดนออกนอกประเทศ ตองใชงบประมาณในการดแลคอนขางมาก ไมวาจะเปนคาอาหารในแตละวน คายารกษาโรค คายานพาหนะ



ส าหรบขนยายคนตางดาว รวมถงคาตอบแทนลามแปลภาษา โดยภาครฐไมไดมการสนบสนนงบประมาณมายงสถานต ารวจเปนการเฉพาะเกยวกบการจบกมแรงงานตางดาวทเขามาในประเทศไทย ในเรองของปญหาดานวสดอปกรณและเครองมอนนจะเกดขนในกรณทหากมการจบบคคลตางดาวไดเปนจ านวนมาก ซงจ าเปนจะตองใสเครองพนธนาการ คอ กญแจมอ นอกจากนยงขาดยานพาหนะทใชในการปฏบตหนาทบรรทกขนสงมจ านวนไมเพยงพอ ขาดอปกรณในการตรวจสอบขอมลและจดเกบขอมลของคนตางดาวททนสมย และบางครงอาจเกดปญหาดานการควบคมหากมคนตางดาวจ านวนหลายคนกไมเพยงพอทจะคมขงในสวนของสถานต ารวจได จงตองอาศยสถานต ารวจภธรขางเคยงไปฝากบคคลตางดาวเพอคมขงไว ซงท าใหเกดความล าบากในการปฏบตหนาท 2) ปญหาดานก าลงพลในการปฏบตหนาท ดานก าลงพลของเจาพนกงานต ารวจมจ านวนนอยไมเพยงพอ ทงในพนทของสถานต ารวจภธร หรอสถานต ารวจนครบาล ท าใหการปฏบตหนาทควบคมไมทวถงในการดแลคนตางดาวทเขามาโดยผดกฎหมาย ยงถาหากเกดกรณทมการจบกมบคคลตางดาวจ านวนมาก ก าลงพลทสถานต ารวจภธรกยงไมเพยงพอ จ าเปนตองตดตอเพอขอก าลงพลจากสถานต ารวจภธรใกลเคยง อาสาสมครต ารวจบาน หรอผใหญบานในพนท อกทงก าลงพลกไมสอดคลองกบภารกจหลกทไดรบมอบหมายและยงขาดบคลากรในการปฏบตหนาทโดยตรง เนองจากเจาพนกงานต ารวจระดบชนประทวนนน ไมใชเจาพนกงานแรงงานตางดาว ท าใหการตรวจสอบคนตางดาวทกระท าผดกฎหมายไดผลนอย อยางไรกดหากสถานต ารวจมก าลงพลไมเพยงพอ จะตองใหเจาพนกงานต ารวจในพนทเปนเจาหนาทตามกฎหมาย และอาจมอบหมายนายต ารวจชนสญญาบตรเปนเจาหนาทตามกฎหมายบคคลตางดาวดวย 3) ปญหาดานการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ แมวาการประสานงานทเกยวของมสวนของต ารวจตรวจคนเขาเมองคอยดแลจงไมมการซบซอนมากนกกตาม แตการทมหนวยงานรบผดชอบหลายหนวยงาน กลบไมมเจาหนาทคอยดแลดานการประสานงานและไมมหมายเลขโทรศพทส าหรบตดตอโดยตรง ทงยงไมสามารถตดตอในวนหยดและเวลากลางคน รวมถงเจาพนกงานต ารวจทปฏบตหนาทโดยตรงตางกมภาระหนาทของตนเองคอนขางมาก และแตละหนวยงานกมภารกจหลายดานจงท าใหเกดความลาชาในการประสานงาน สวนการประสานงานระหวางต ารวจกบทางเจาหนาทศาล ในกรณทการขนยายบคคลตางดาวทจะตองระมดระวงซงบางครงยงพบวามความประมาทในการควบคมตว อกทงการท าความเขาใจระหวางผสงตวผตองหากบผรบตวผตองหาจ าเปนตองมความรดกม ซงบางครงยงพบวาใหบคคลตางดาวพกพาสงของตองหาม เชน เขมขด ไฟแชค ฯลฯ ซงอาจจะท าใหเกดความเสยหายได สวนเรองการประสานเพอขอขอมลระหวางต ารวจและพนกงานของศาลในการท าส านวนคด ทงสองฝายควรจะตองใหขอมลตอกนเพอสามารถปฏบตงานตอไปไดอยางถกตอง

3. แนวทางในการปรบปรงแกไขปญหาและอปสรรคในการปฏบตงานของเจาหนาทต ารวจ ปญหาของการลกลอบหลบหนเขาเมองของแรงงานตางดาวเปนปญหาทมมาอยางชานาน และมแนวโนมวาจะยงทวเพมมาก ซงอาจจะกอใหเกดปญหาทางดานอนตามมาไมวาจะเปนปญหาทางดานอาชญากรรม ปญหาดานสภาพแวดลอมและสงคม และปญหาดานสาธารณสข ดงนน ทางคณะผท าวจยมแนวทางการแกไขปญหาและขอเสนอแนะ ดงน 1.ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 1.1 ควรจดใหมลามแปลภาษาประจ าอยทสถานต ารวจแตละแหง หรอควรทจะมการฝกอบรมทางดานภาษาทจ าเปนตองใชในการปฏบตหนาท 1.2 ควรมการเพมงบประมาณ โดยจดสรรงบประมาณโดยตรงตามปรมาณคดทเกดขนจรงในแตละพนท รวมถงควรเพมงบประมาณในคดทตองขยายผลออกไปนอกเขตพนท ในการตดตามจบกมผทน าพาหรอผทมสวนเกยวของกบการลกลอบน าแรงงานตางดาวเขามาท างานโดยผดกฎหมาย และจดสรรงบประมาณดานวสดอปกรณใหเพยงพอ



1.3 ทกฝายและทกภาคสวนตองรวมมอชวยกนกวดขนแรงงานตางดาวทหลบหนเขามา โดยตองด าเนนการอยางจรงจงไมมการละเวนทจะด าเนนคดกบบคคลตางดาวซงหลบหนเขามาในประเทศ 1.4 ควรมการเพมก าลงพลโดยเนนประสทธภาพมากกวาจ านวน และจดใหมเจาพนกงานต ารวจทมาดแลรบผดชอบคดแรงงานตางขนโดยตรง 1.5 ควรมความชดเจนในการตดตอประสานงานวาควรตดตอทหนวยงานใด และควรมเจาหนาทส าหรบรบเรองประสานงานกบทางเจาพนกงานต ารวจของสถานต ารวจทองทโดยตรงเพอใหเกดความรวดเรวในการปฏบตหนาท 1.6 ภาครฐควรอ านวยความสะดวก ลดขนตอนและคาใชจายในการน าเขาคนท างานจากประเทศลาว กมพชา และพมา และจดตงระบบ one stop service กบประเทศเพอนบานทกสญชาต ตงแตกระบวนการพสจนสญชาต 2.ขอเสนอแนะในการบงคบใชกฎหมาย 2.1 ควรแกไขกฎหมายใหมความสอดคลองและมแนวปฏบตไปในทศทางเดยวกนเพอไมใหเกดความสบสนแกผปฏบต และควรแกไขบทลงโทษทางกฎหมายใหมความรนแรงและเดดขาดกบผกระท าความผดมากยงขน 2.2 การทรฐบาลใชมตคณะรฐมนตรเปนแนวทางส าคญในการปรบสภาพแรงงานทผดกฎหมายใหเปนแรงงานทถกกฎหมาย เหนวาไมควรใชเพยงมตคณะรฐมนตรเพราะเปนการแกไขปญหาในระยะส น และมการเปลยนแปลงไปตามแนวนโยบายแหงรฐกอใหเกดชองวางขาดความชดเจน ท าใหเจาพนกงานปฏบตหนาทยากเพราะไมแนใจตอนโยบายของรฐ แนวทางแกไขปญหาจงควรมการศกษาและก าหนดกฎหมายทเหมาะสมเพอคมครองและควบคมแรงงานตางดาวทกระดบทสอดคลองกบหลกสทธมนษยชน กตการะหวางประเทศและอนสญญาระหวางประเทศ 2.3 รฐบาลควรมนโยบายดานแรงงานจากประเทศเพอนบานอยางชดเจนทงแรงงานตางดาวทถกกฎหมายและผดกฎหมายโดยจ าเปนทตองหารอกนในระดบอาเซยนและในระดบรฐตอรฐ


หนงสอ กฤตยา อาชวนจกล. (2546). สถานะความรเรองแรงงานขามชาตในประเทศไทยและทศทางการวจยทพงพจารณา. นครปฐม:

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. คณะอนกรรมการสทธมนษยชนดานชนชาต ผไรสญชาต แรงงานขามชาตและผพลดถนทนายความ. (2554). นโยบายและ

มาตรการการแกไขปญหาแรงงานขามชาต. กรงเทพฯ: สภาทนายความ. จนทรา ธนะวฒนาวงศ และคณะ. (2553). แนวทางและกลไกการแกปญหาของความทบซอน/ก ากวมระหวางคนไรรฐกบ

แรงงานตางดาวสญชาตลาว: กรณศกษาพนทอ าเภอบณฑรก จงหวดอบลราชธาน. โครงการวจย คณะรฐศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน.

ธระ ศรธรรมรกษ. (ม.ป.ป.). บทความการพฒนาแรงงานไทยเพอกาวสประชาคมอาเชยน (A.C.). นสกา มวงพฒน. (2558). การขนทะเบยนแรงงานตางดาว: อปสรรคและแนวทางแกไข . กรงเทพฯ: สถาบนสงเสรมการ

บรหารกจการบานเมองทด. พนธทพย กาญจนะจตรา สายสนทร. (2540). การเขามาในประเทศไทยของคนตางดาวเพอท างาน: ขอส ารวจทางกฎหมาย

ปญหา และทางเลอกนโยบาย. นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. พศวาท สคนธพนธ. (2540). การศกษาและวเคราะหกฎหมายเกยวกบการประกอบธรกจและการท างานของคนตางดาว.

นครปฐม: สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล. ส านกงานตรวจคนเขาเมอง. (2537). หนงสอคมอการปฏบตงานของส านกงานตรวจคนเขาเมอง. กรงเทพฯ: ส านกงานตรวจคน

เขาเมอง.



เอกสารอางอง วทยานพนธ กสนธ ธ ารงศรสข. (2542). ปญหาแรงงานตางชาตผดกฎหมายทไดรบการผอนผนใหท างานไดตามมตคณะรฐมนตร ป

พ.ศ.2539 และ พ.ศ.2541. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยรามค าแหง.

เกรยงศกด ผองโสภณ. (2544). ปญหากฎหมายในการควบคมและผลกดนแรงงานตางดาวไรฝมอผดกฎหมายกบการประกอบธรกจ: ศกษากรณการท าธรกจในจงหวดตดกบชายแดน . วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยรามค าแหง.

จกราวธ สระทองออน. (2550). มาตรการทางกฎหมายในการใหความคมครองแรงงานตางดาว: ศ ก ษ า ก ร ณ แ ร ง ง า นภาคอตสาหกรรมจงหวดราชบร. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต , สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ณภทร นมสะอาด. (2556). ปญหาในการควบคมแรงงานตางดาวทเขามาท างานในประเทศไทย: ศกษากรณตามมาตรา 14 แหงพระราชบญญตการท างานของคนตางดาว พ.ศ. 2551. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ดเรก บวรสกลเจรญ. (2547). ปญหาทางกฎหมายเกยวกบแรงงานตางดาว: ศกษากรณการท างานของคนตางดาวเขาเมองผดกฎหมาย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

ทรรศนะ นยมประเสรฐผล. (2543). ผลกระทบทางสงคมของนโยบายจดระบบเพอควบคมการท างานของแรงงานตางชาตผดกฎหมาย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยรามค าแหง.

ธนนทรฐ กตตพชญอมพร. (2550) ปญหาและอปสรรคของเจาหนาทต ารวจในการปองกนและปราบปรามอาชญากรรมทเกดจากแรงงานตางดาวของอ าเภอเมอง จงหวดสมทรสาคร. วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชารฐประศาสนศาสตร , บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยราชภฏสวนดสต.

เธยรเทพ สนทรนนท. (2549). มาตรการทางกฎหมายในการคมครองการท างาน การจายคาตอบแทนและการจดสวสดการแกแรงงานตางดาวทเขามาท างานในประเทศไทย. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

พงศธร วศาลศกด. (2550). สทธทควรจะไดรบความคมครองตามกฎหมายแรงงานของลกจางแรงงานตางดาวทไดรบอนญาตใหท างานในประเทศไทย: ศกษาเฉพาะกรณแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง ตามมตคณะรฐมนตรวนท 16 พฤษภาคม พ.ศ. 2549. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.

สาโรจน คมคาย. (2553). วเคราะหปญหาทางกฎหมายในการจดระบบแรงงานตางดาวหลบหนเขาเมอง. วทยานพนธ นตศาสตรมหาบณฑต, สาขาวชานตศาสตร, บณฑตวทยาลย, มหาวทยาลยธรกจบณฑตย.



แนวทางการพฒนาการเรยนการสอนเพอเตรยมบคลากรเขาสกระบวนการยตธรรม The development way of teaching – learning process for preparing legal

officers into the justice system

สนธยา โจมกน1 บทคดยอ เนองจากทผานมาเรามกจะไดรบเสยงวพากษวจารณจากสงคมถงการทนกกฎหมายเปนคนคบแคบเพราะยดค าตามตวบทกฎหมาย ไมยดหยน ไมสามารถวเคราะหหรอแกไขสถาณการณเฉพาะหนาไดอยางเหมาะสม อกทงยงท างานไมตอบโจทยของสงคมเทาทควร ทงนรฐบาล คณาจารย และผทมสวนเกยวของในการผลตบณฑตจงมแนวคดในการผลกดนใหเกดการปฏรปแนวทางการเรยนการสอนวชานตศาสตรใหมมาตรฐานเดยวกน ผทเรยนจบหลกสตรนตศาสตรบณฑตตองมความรความเชยวชาญทางดานกฎหมาย มทกษะ มจตส านกและคานยมทดในการปฏบตงานในสายวชาชพนกกฎหมาย โดยในบทความนมวตถประสงคเพอแสวงหาแนวทางการเตรยมความพรอมใหแกบณฑตใหมคณภาพกอนเขาสสายงา นในกระบวนการยตธรรมตอไป จงไดมการศกษาระบบการเรยนการสอนวชานตศาสตรทงของประเทศไทยและตางประเทศเพอหาแนวทางทเหมาะสมกบการเรยนการสอนในประเทศไทย โดยใชวธการศกษาคนควาจากเอกสาร ตวบทกฎหมาย ต ารา งานวจย วทยานพนธ บทความ และขอมลจากเวบไซตตาง ๆ ทเกยวของ ทงนพบวาแนวทางการเรยนการสอนทเหมาะสม ควรเนนใหผเรยนมสวนรวม โดยเฉพาะการเรยนรจากประสบการณหรอการเรยนรจากการลงมอท า นอกจากนยงตองมงเนนการสอนทปลกฝงความคดในเรองบทบาทของนกกฎหมายในการสรางความเปนธรรมในสงคมและการใหบรการทางกฎหมายแกผอนกอนทจะส าเรจการศกษาออกไปประกอบวชาชพนกกฎหมายนนเอง

ค ำส ำคญ: การศกษา กฎหมาย Abstract

All the time ago, we have got the society’s voices about why lawyers are restricted, inflexible, unable to diagnose properly, and also do not work in their fields. Teacher, office of the Higher Education commission, and Law Reform Commission of Thailand try to put forward the reformation of Law teaching - learning process in the same standard students who gradvated from Bachelor of Law should have knowledge, shills, consciousness, and good values in working area. This article aimed to find out the way for preparing students before entering the justice system. Thismakes the study of law educational system adjusted from abroad in order to find out the appropriate way of teaching – learning process in Thailand by studying the document, kegal provisions, textbooks, articles, dissertations, and websites. It was found that the best way of teaching – lerning process is interactive method especially learning by doing. Moreover, teachers should focus on the role of lawyers in order to be fair and service – minded for the society before graduation.

Keywords: Education, Law

1 อาจารยประจ าสาขาวชานตศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม



บทน า จากการคนควาเรองการศกษาวชากฎหมายในประเทศไทยและในตางประเทศพบวา การศกษาวชากฎหมายอาจแบงออกไดเปน 2 ชน ไดแก ชนการศกษาวชากฎหมายในมหาวทยาลย และชนการศกษากฎหมายโดยองคกรวชาชพ 2 กลาวคอ การศกษาวชากฎหมายในมหาวทยาลยจะใหความรทางกฎหมายแกนกศกษาจนมความพรอมทจะไปเรยนรเพมเตมดวยตวเอง สวนการศกษาอยางหลงเพอไปประกอบวชาชพกฎหมาย เชน ผพพากษา พนกงานอยการ หรอทนายความนน เปนคนละแบบกบการศกษาวชากฎหมายในมหาวทยาลย แตเปนการศกษาทจะท าใหนกศกษามคณสมบตเพยงพอทจะไปประกอบวชาชพกฎหมายได อยางไรกตามบทความนจะกลาวถงแตเพยงชนการศกษาวชากฎหมายในมหาวทยาลยเพอเปนพนฐานในการประกอบอาชพอนทเกยวของกบกฎหมาย เชน นตกร ต ารวจ ทปรกษากฎหมาย ขาราชการ อาจารย เจาพนกงานฝายปกครอง พนกงานฝายกฎหมาย พนกงานฝายบคคล เจาหนาทอนทเกยวของหรอเพอเปนพนฐานในการศกษาในระดบทสงขนตอไป สภาพปญหาทมกเกดขนจากการปฏบตงานของเจาพนกงานนนคอการละเมดสทธของประชาชน อนเนองมาจากปจจยหลายประการ กลาวคอ โครงสรางองคกรทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมเปนแบบศนยรวมอ านาจ จงอาจถกแทรกแซงจากการเมองไดงาย ท าใหการบงคบใชกฎหมายและกระบวนการยตธรรมขององคกรทเกยวของขาดความโปรงใส มการทจรต มการปฏบตงานแบบสองมาตรฐาน3 มการเลอกปฏบต ซงท าใหเกดความเหลอมล าในสงคมและปญหาอกตาง ๆ มากมาย ประการตอมาคอเจาหนาทในกระบวนการยตธรรมขาดการปลกฝงเรองสทธมนษยชนท าใหในการปฏบตงานของเจาหนาทไมไดค านงถงสทธและเสรภาพของผทเขาไปเกยวของในกระบวนการยตธรรมเทาทควร ประชาชนจงไมสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมไดอยางตอเนอง รวดรว และเปนธรรม และในประการส าคญพบวาการจดหลกสตรการเรยนการสอนในสายวชาชพกฎหมายตามมหาวทยาลยตาง ๆ มสวนทสงผลกระทบตอสงทกลาวมาอยไมนอย ทงนเปนเพราะสถาบนการศกษาทเปดสอนหลกสตรนตศาสตรมหนาทผลตบณฑตเพอปอนบคลากรเขาสสายงานในกระบวนการยตธรรมโดยตรง แตยงพบวาในการจดการเรยนการสอนของมหาวทยาลยยงไมเออตอการผลตบณฑตทมความรรอบดาน มคณธรรมจรยธรรมและมส านกของความยตธรรม อกทงยงไมสามารถคดวเคราะห วพากษวจารณสถานการณไดเทาทควร เนองจากโครงสรางหลกสตรนนเนนเนอหาทเปนรายวชากฎหมายเปนหลก มการเรยนการสอนวชากฎหมายกนอยางเขมขนโดยไมมความเชอมโยงกบศาสตรอนหรอสาขาวชาอนทเกยวของเทาทควร อกทงโครงการหรอกจกรรมทจะมาชวยสนบสนนการปลกจตส านกรกความยตธรรมยงคอนขางมนอย ในทางกลบกนความตองการของผเรยนกไมไดประสงคจะเขาสสายงานวชาชพกฎหมาย เชน ผพพากษา พนกงานอยการ หรอทนายความ เพยงอยางเดยว ซงหลายคนเพยงตองการท างานทเกยวของเทานน สวนผประกอบการเอกชนหรอผใชบณฑตในหางรานบรษทตาง ๆ กตองการผทมความรความสามารถรอบดานทงทางดานกฎหมายและดานอนประกอบกนอกดวย ท าใหในการท างานบางครงอาจเกดปญหาทมาจากการขาดความเชอมโยง ขาดทกษะในการท างาน รวมไปถงการขาดจรยธรรมของการเปนนกกฎหมายดวย จากสถานการณดงกลาวจงกอใหเกดความจ าเปนทจะตองศกษาและทบทวนถงการจดการเรยนการสอนเพอใหสามารถน าไปใชในการพฒนาระบบการศกษากฎหมายในประเทศไทยตอไป ซงในสวนของภาครฐเองกไมไดนงนอนใจจากการเกดปญหาดงกลาว โดยเมอวนท 4 มกราคม 2560 เวลา 09.00 น. ณ หองประชม 501 ตกบญชาการ 1 ท าเนยบรฐบาล พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตรเปนประธานการประชมคณะรฐมนตร คณะรฐมนตรมมตเหนชอบแนวทางการเตรยมบคลากรกอนเขาสกระบวนการยตธรรมและการพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรมตามมตคณะกรรมการพฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต ครงท 4/2559 เมอวนท 10 สงหาคม 2559 ตามทรองนายกรฐมนตร (นายวษณ เครองาม) ประธานกรรมการพฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต (กพยช.) เสนอสาระส าคญของแนวทางการเตรยมบคลากรเขาสกระบวนการยตธรรม ม 2 แนวทาง ดงน

2 กรรณภรมย โกมาลชน. (2557). บทความนเปนสวนหนงของงานวจยเรอง “การศกษาวชากฎหมายและองคกรวชาชพกฎหมายในตางประเทศ”

ทนสนบสนนการวจยของส านกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย (คปก.), พ.ศ. 2558. 3 คณะท างานเตรยมการปฏรปเพอคนความสขแกคนในชาต. 2557. กรอบความเหนรวมปฏรปประเทศไทยดานกฎหมายและกระบวนการ

ยตธรรม. ส านกงานปลดกระทรวงกลาโหม. หนา 1.



(1) การเตรยมบคลากรกอนเขาสกระบวนการยตธรรม ซงประกอบดวย 1.1) พฒนาหลกสตรการเรยนการสอนระดบอดมศกษา และ 1.2) สนบสนนและสงเสรมกจกรรมโครงการเสรมสรางจตส านกรกษาความยตธรรม (2) การพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรม ซงประกอบดวย 2.1) การก าหนดใหม “คานยมรวมกนของบคลากรในกระบวนการยตธรรม” 2.2) ก าหนดแนวทางการพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรม4 ซงในบทความนจะไดกลาวถงเฉพาะในสวนของแนวทางท 1 เกยวกบเรองการเตรยมความพรอมของบณฑตกอนเขาสการท างานในสายงานกระบวนการยตธรรม เนองดวยอยในฐานะเปนมหาวทยาลยทผลตบณฑตสาขาวชานตศาสตรเพอเขาสกระบวนการยตธรรมโดยตรงเทานน วตถประสงคของการศกษา 1. หาตนแบบการพฒนาหลกสตรในระดบอดมศกษาจากของตางประเทศเพอน ามาเปรยบเทยบกบประเทศไทยทใชกนในปจจบนพรอมกบเสนอแนะแนวทางเพอพฒนาหลกสตรตอไปในอนาคต 2. ก าหนดแนวทางการจดการเรยนการสอนทเหมาะสมส าหรบประเทศไทย โดยทงน หากสามารถหาตนแบบและแนวทางทเหมาะสมได จะท าใหนกศกษามความพรอมทางดานความรความสามารถ กลาคด ตดสนใจ น าเสนอ รวมทงสามารถคดวเคราะหและแกไขปญหาภายใตพนฐานการมจตส านกรกความยตธรรมมากยงขนและเปนมาตรฐานเดยวกน วธด าเนนการศกษา เปนการศกษาเชงคณภาพจากการคนควาเอกสารเปนหลก ประกอบกบตวบทกฎหมาย ต ารา งานวจย วทยานพนธ บทความ และขอมลจากเวบไซตตาง ๆ ทเกยวของ ผลการศกษา จากการศกษาคนควาเอกสารตาง ๆ พบวาการศกษาวชากฎหมายทงในและตางประเทศแมจะมความแตกตางกนอยบางแตกเปนการจดการเรยนการสอนภายใตกรอบทรฐเปนผก าหนด ทงนกเพอใหเกดมาตรฐานในการศกษานนเอง กลาวคอ 1. แผนแมบทการบรหารงานยตธรรมแหงชาต พ.ศ. 2558 – 2561 ยทธศาสตรท 4 การพฒนาบคลากรและสรางองคความรในงานยตธรรม กลาวคอ บคลากรในหนวยงานทเกยวของในกระบวนการยตธรรม ยงมจ านวนไมเพยงพอกบปรมาณความรบผดชอบหรอจ านวนคดทเขาสกระบวนการยตธรรม ประกอบกบบคลากรบางสวนขาดความร ความเชยวชาญ ทกษะ จตส านกและคานยมทดในการปฏบตงาน ท าใหไมสามารถบรการประชาชนไดอยางมประสทธภาพและเปนทศรทธาเชอมน นอกจากน ในการก าหนดนโยบาย แนวทางหรอกจกรรมตาง ๆ เพอการบรหารงานยตธรรมสวนใหญ ไมไดตงอยบนพนฐานขององคความรและหลกฐานเชงประจกษ ท าใหไมสามารถพฒนาและขบเคลอนกระบวนการยตธรรมภายใตพลวตทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองในปจจบนใหไปในทศทางททนสมย ยดหยนและมประสทธภาพ เนองจากไมมนวตกรรมหรอแนวทางใหมในการปรบปรงแกไขปญหาตาง ๆ ไดอยางเปนรปธรรมและคมคา

4 http://www.oja.go.th/ ส านกงานกจการยตธรรม สบคนเมอวนท 9 กมภาพนธ 2560.

http://www.oja.go.th/%20สำนกงานกจการยตธรรม%20สบคน



แผนแมบทนมวตถประสงคเพอพฒนาบคลากรในงานยตธรรมใหมความร ทกษะ ความเชยวชาญและแรงจงใจในการปฏบตงาน เปนมออาชพ มคณธรรม จรยธรรม และมจตส านกรกศกดศรของความเปนขาราชการ และการใหบรการ รวมทงสรางองคความรและนวตกรรมเพอการพฒนางานยตธรรมของประเทศ และมแนวทางด าเนนงาน คอ พฒนากระบวนการสรรหาบคลากรในกระบวนการยตธรรมอยางเปนระบบ ฝกอบรมอยางตอเนองเพอพฒนาบคลากรใหมความรความสามารถ และทกษะในการปฏบตงาน รวมถงการใชภาษาเพอรองรบการเขาสประชาคมอาเซยน หลอหลอมบคลากรใหมคณธรรม คานยม และจตส านกรกศกดศรของความเปนขาราชการ รวมทงสรางกลไกตดตามประเมนผลจรยธรรมของบคลากรในกระบวนการยตธรรม สนบสนนสถาบนการศกษาใหจดท าหลกสตรการเรยนการสอน การวจยดานกระบวนการยตธรรม เพอสรางนกวจยรนใหมและพฒนาระบบฐานขอมล การศกษาวจยดานการบรหารงานยตธรรมใหทนสมย สามารถเขาถงไดโดยสะดวกและรวดเรว 2. แผนยทธศาสตรการพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรม แผนยทธศาสตรท 5 การสงเสรมและพฒนาเครอขายความรวมมอกบภาคอดมศกษา หนวยงานทเกยวของทงในและตางประเทศ โดยภายใตแผนงานการสรางเครอขายและการท าขอตกลงในการพฒนาบคลากรในกระบวนการยตธรรม โดยโครงการท 3 เสรมสรางความรเกยวกบกระบวนการยตธรรมใหกบนสต นกศกษา และอาจารยมหาวทยาลย 3. กรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต พ.ศ. 2552 โดยผลจากการเปลยนแปลงทางดานตาง ๆ อยางรวดเรว ท าใหผทท างานและตองการศกษาเพมเตมเพอพฒนาศกยภาพการท างานมจ านวนมากขน จงจ าเปนตองพฒนาระบบการจดการศกษาเพอรองรบการเปลยนแปลงดงกลาว คอ ปรบปรงระบบการศกษาเพอสงเสรมการศกษาตลอดชวตและพฒนาคณภาพมาตรฐานการจดการศกษาใหมความใกลเคยงกบสถาบนอดมศกษาอน ๆ โดยหลกการส าคญของกรอบมาตรฐานคณวฒ คอ 1) เพอใหมแนวทางทชดเจนในการพฒนาหลกสตร การปรบเปลยนกลวธการสอนของอาจารย การเรยนรของนกศกษา ตลอดจนการวดและประเมนผลการเรยนรเพอใหมนใจวาบณฑตจะบรรลมาตรฐานผลการเรยนรตามทมงหวงไดจรง 2) เพอประกนคณภาพบณฑตและสอสารใหหนวยงานและผทเกยวของไดเขาใจและมนใจถงกระบวนการผลตบณฑต 3) เพอใหเกดความมนใจถงผลผลตสดทายของการจดการศกษา คอ คณภาพของบณฑตซงจะมมาตรฐานผลการเรยนรตามทมงหวง สามารถประกอบอาชพไดอยางมความสขและภาคภมใจเปนทพงพอใจของผใชบณฑต และเปนคนดของสงคม ชวยเพมความเขมแขงและขดความสามารถในการพฒนาประเทศไทย คณภาพของบณฑตทกระดบคณวฒและสาขา/สาขาวชาตาง ๆ ตองเปนไปตามมาตรฐานผลการเรยนรทคณะกรรมการการอดมศกษาก าหนดและตองครอบคลมอยางนอย 5 ดาน ดงน (1) ดานคณธรรม จรยธรรม (Ethics and Moral) หมายถง การพฒนานสยในการประพฤตอยางมคณธรรม จรยธรรม และดวยความรบผดชอบทงในสวนตนและสวนรวม ความสามารถในการปรบวถชวตในความขดแยงทางคา นยม การพฒนานสยและการปฏบตตนตามศลธรรม ทงในเรองสวนตวและสงคม (2) ดานความร (Knowledge) หมายถง ความสามารถในการเขาใจ การนกคดและการน าเสนอขอมล การวเคราะหและจ าแนกขอเทจจรงในหลกการ ทฤษฎ ตลอดจนกระบวนการตาง ๆ และสามารถเรยนรดวยตนเองได (3) ดานทกษะทางปญญา (Cogntive Skills) หมายถง ความสามารถในการวเคราะหสถานการณและใชความร ความเขาใจในแนวคด หลกการ ทฤษฎ และกระบวนการตาง ๆ ในการวเคราะหและการแกปญหา เมอตองเผชญกบสถานการณใหมๆ ทไมไดคาดคดมากอน (4) ดานทกษะความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบ (Interpersonal Skills and Responsibility) หมายถงความสามารถในการท างานเปนกลม การแสดงถงภาวะผน า ความรบผดชอบตอตนเองและสงคม ความสามารถในการวางแผนและรบผดชอบในการเรยนรของตนเอง



(5) ดานทกษะการวเคราะหเชงตวเลข การสอสาร และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ (Numeriaal Analysis, Communication and Informatio Technology Skills) หมายถง ความสามารถในการวเคราะหเชงตวเลข ความสามารถในการใชเทคนคทางคณตศาสตรและสถต ความสามารถในการสอสารทงการพด การเขยน และการใชเทคโนโลยสารสนเทศ 4. แนวคดทกษะแหงอนาคตใหมการเรยนรในศ๖วรรษท 21 สถานการณโลกมความแตกตางจากศตวรรษท 20 และ 19 ระบบการศกษาจงตองมการพฒนาเพอใหสอดคลองกบภาวะความเปนจรง โดยทกษะแหงอนาคตใหมน ไดถกพฒนาขนโดยภาคสวนทเกดจากวงการนอกการศกษา ประกอบดวย บรษทเอกชนชนน าขนาดใหญ องคกรวชาชพระดบประเทศ และส านกงานดานการศกษาของรฐ รวมตวและกอตงเปนเครอขายองคกรความรวมมอเพอทกษะการเรยนรในศตวรรษท 21 ซงมองคประกอบ ดงน 3 R ไดแก การอาน (Reading), การเขยน (Writing) และ คณตศาสตร (Arithmetic) และ 4 C ไดแก การคดวเคราะห (Critical Thinking), การสอสาร (Communication), การรวมมอ (Collaboration) และความคดสรางสรรค (Creativity) รวมถงทกษะชวตและอาชพ และทกษะดานสารสนเทศการสอสารและเทคโนโลย และการบรหารจดการดานการศกษาแบบใหม โดยระบบการสงเสรมการเรยนรใรศตวรรษท 21 นน เนนมาตรฐานการเรยนร การประเมนผลทกษะการเรยนร หลกสตรและวธการสอน การพฒนาวชาชพ และบรรยากาศการเรยนร ซงมหาวทยาลยตาง ๆ ตองเตรยมความพรอมเพอปรบตวใหเขากบสถานการณในปจจบน 5. การศกษากฎหมายเชงคลนก (clinical legal education) เปนวธการสอนและการศกษากฎหมายทใชกนอยางแพรหลายในมหาวทยาลยตาง ๆ ทงในประเทศทพฒนาแลวและประเทศทก าลงพฒนา และทงทเปนประเทศทใชระบบกฎหมาย Common Law และ Civil Law กลาวไดวาการศกษากฎหมายเชงคลนกเปนการสอนทกษะของนกกฎหมาย ( lawyering skills) โดยใชวธการสอนทผเรยนตองมสวนรวม (interactive methods) โดยเฉพาะการเรยนรจากประสบการณหรอการเรยนรจากการลงมอท า นอกจากนการศกษากฎหมายเชงคลนกยงมงทจะสอนและปลกฝงความคดในเรองบทบาทของนกกฎหมายในการสรางความเปนธรรมในสงคมและการใหบรการทางกฎหมายแกผดอยโอกาสโดยไมคดคาตอบแทนใหกบนกศกษากอนทจะส าเรจการศกษาไปประกอบวชาชพนกกฎหมายอกดวย5 ระบบการศกษาวชากฎหมายในตางประเทศ 1. การศกษากฎหมายในประเทศสงคโปร6 ในการประกอบวชาชพกฎหมายของประเทศสงคโปร นกศกษาจะตองศกษาจากมหาวทยาลยทรฐรบรองโดยไดระดบคะแนนตามทก าหนดและตองสอบผาน Singapore Bar โดยในภาพรวมแลวหลกสตรมเปาหมายทจะผสมผสานกฎหมายหลากหลายระบบและหลากหลายสาขาวชา เปนการศกษาในเชงเปรยบเทยบ มความเปนนานาชาต และบรณาการกบศาสตรอน ๆ ประกอบกบมวชาเลอกคอนขางหลากหลาย โดยมความเชอมโยงกบสาขาวชาอนทเกยวของ เพอใหนกศกษาเลอกตามความสนใจของตนเอง รวมถงการศกษาจากมมมองในเชงนโยบายเพอใหนกศกษามความเขาใจถงบทบาทการท างานของกฎหมายในสงคมโดยมเปาหมายของการศกษาเพอใหนกศกษามความคดในเชงวพากษ สรางสรรค และค านงถงบรบทของโลกาภวฒน รวมถงมส านกรบผดชอบในบทบาทของตนในสงคม นอกจากนในบางมหาวทยาลยยงตองการผลตนกกฎหมายทมความรดาน (Holistic Lawyer) ทสรางประโยชนใหแกสงคม มทกษะทางปฏบตทค านงถงบรบท สามารถคดในเชงบรณาการกบศาสตรอน โดยนกศกษาตองเรยนรายวชาทไมใชกฎหมายแตเกยวเนองกบกฎหมายถง รอยละ 30 ของหลกสตร และการประเมนจะใหน าหนกครงหนงกบการมสวนรวม

5 พรรณรายรตน ศรไชยรตน. 2012. AULJ Vol. III August. หนา 19. 6 เอกสารการประชมคณะท างานจดท า (ราง) มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1). วนพธท 11 มกราคม 2560 เวลา

10.00 น. ณ หอง 207 ชน 2 อาคารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต. หนา 23 – 28.



ในชนเรยน งานทไดรบมอบหมาย การน าเสนอทงดวยวาจาและการเขยน ในขณะทอกครงหนงจะใหน าหนกกบการสอบปลายภาคเกยวกบเนอหากฎหมาย ในการน การศกษาตามหลกสตรของมหาวทยาลยในประเทศสงคโปร สวนใหญจะมการแบงรายวชาออกเปน รายวชาศกษาทวไป รายวชาบงคบทเปนรายวชากฎหมาย และรายวชาเลอกทคอนขางหลากหลายแตมความเกยวเนองกบกฎหมาย นอกจากนยงมรายวชาทเกยวของกบภาษา อาเซยน การเงน การบญช การฝกงาน และการใหความชวยเหลอทางกฎหมาย (Pro Bono) จ านวนถง 80 ชวโมง จงเหนไดวาประเทศสงคโปรไดมการจดหลกสตรทเนนใหผเรยนเกดความรรอบดาน แมจะไมปรากฏถงกจกรรมทสนบสนนและสงเสรมการสรางจตส านกรกความยตธรรม แตการทนกศกษาไดออกไปฝกประสบการณหรอการออกไปใหความชวยเหลอทางกฎหมายใหแกประชาชนอาจถอไดวาเปนการฝกฝนและหลอหลอมการปลกจตส านกทดในการมจตอาสาหรอจตส านกในการรกความยตธรรมไดอกทางหนง ในบางมหาวทยาลยจงก าหนดกจกรรมเหลานลงในหลกสตรอยางชดเจนเพอใหนกศกษาทกคนไดปฏบตจรงกอนทจะส าเรจการศกษาไปประกอบอาชพนกกฎหมายตอไป 2. การศกษากฎหมายในประเทศมาเลเซย7 ในการประกอบวชาชพนกกฎหมายประเทศมาเลเซย นกศกษาจะตองส าเรจการศกษาระดบปรญญาตรทางกฎหมายทไดรบการรบรอง และตองเขารบการฝกปฏบตทเรยกวา Pupillage เปนระยะเวลา 9 เดอน จงจะสามารถประกอบวชาชพนกกฎหมายได โดยมหาวทยาลยสวนใหญมเปาหมายส าคญ คอ การผลตบณฑตทมความรทางวชาการและทกษะทางวชาชพ นอกจากนการทนกศกษาจะส าเรจการศกษาไดจะตองท ากจกรรมใหบรการทางสงคม (Social Engagement) นอกจากนในบางมหาวทยาลยยงไดก าหนดมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาไวดวย เชน นกศกษาตองมความรในภาคปฏบต และความรทางดานกฎหมายทงในสวนทเกยวกบภาครฐและภาคเอกชน สามารถน าความรทางดานกฎหมายมาปรบใชไดโดยค านงถงแงมมทางหลกการ แนวคด ทฤษฎ และประวตศาสตรของกฎหมาย รวมตลอดถงพฒนาการของสถาบนทางกฎหมายของชาต สามารถคดวเคราะห วพากษวจารณ ประเมนปญหาในทางกฎหมาย และเสนอแนวทางแกไขทถกตอง รอบดาน มพนฐานเกยวกบการรางเอกสารและความเหนทางกฎหมาย สามารถด าเนนการเจรจรตอรอง สมภาษณ รวมถงการใหค าแนะน าในการแกไขปญหา มความสารถในการสอสารทมประสทธภาพ เฉยบแหลมในการตดสนใจ และสามารถน าทกษะทางวชาชพกฎหมายมาใชไดอยางเหมาะสม สามารถประกอบวชาชพกฎหมายไดอยางเตมความสามารถและมประสทธภาพอนจะมสวนท าใหความตองการและเปาประสงคของชาตบรรลผลส าเรจ ประกอบว ชาชพกฎหมายโดยค านงถงจรยธรรมวชาชพ เรยนรตลอดชวต ยกระดบความเปนมออาชพ มความเปนผน าทสามารถรบผดชอบในการบรหารจดการและมทกษะในการเปนผประกอบการ โดยทงน หลกสตรการเรยนการสอนในมหาวทยาลยประเทศมาเลเซย จะมการแบงโครงสรางหลกสตรไมแตกตางจากประเทศสงคโปรมากนก กลาวคอ มรายวชาศกษาทวไป รายวชาบงคบ รายวชาเลอก และทเพมเตมขนมา คอ วชาภาคปฏบต กลาวคอ วชาฝกงาน และศาลจ าลอง และนอกจากนยงไดมการก าหนดมาตรฐานผลการเรยนรของนกศกษาไวในหลกสตร เพอแสดงใหเหนวาบณฑตทจบจากมหาวทยาลยนอกจากจะมความรทางดานวชาการแลวยงมความสามารถในการท ากจกรรมอน ๆ ไดอก ซงในมาตรฐานการเรยนรดงกลาวนกสามารถสอดแทรกเรองคณธรรมจรยธรรมและจตส านกของความยตธรรมไดเปนอยางด 3. การศกษากฎหมายในประเทศญปน8 เนองจากการศกษาวชานตศาสตรในมหาวทยาลยประเทศญปน ไดรบอทธพลจากระบบกฎหมายภาคพนยโรป อกทงเปาประสงคเชงตอบสนองความตองการของตลาดแรงงานในการผลตบณฑตและความคาดหวงของผเขาศกษาไมไดมงหวงโดยตรงไปยงวชาชพนกกฎหมาย ผจบการศกษาสวนใหญมงเขาท างานในหนวยงานภาครฐและหนวยงานเอกชน จนไป

7 แหลงเดม. หนา 29 – 33. 8 เอกสารการประชมคณะท างานจดท า (ราง) มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1). วนพธท 11 มกราคม 2560 เวลา 10.00 น. ณ หอง 207 ชน 2 อาคารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต. หนา 34 – 47.



ถงบางคนอาจเขาสายงานทไมไดเกยวของกบกฎหมายอกดวย เชนนรปแบบการเรยนการสอน การจดรายวชา วธการวดผลจงไมไดมความเฉพาะเจาะจงเพอบมเพาะนกศกษาไปยงการสอบเพอเขาสวชาชพกฎหมายแตอยางใด ซ งหากนกคกษาทจะมงไปสวชาชพกฎหมายจะตองไปศกษาดวยตนเองหรอมงไปหาโรงเรยนตวหรอกวดวชาโดยเฉพาะเจาะจง จงเหนไดวามหาวทยาลยมสวนนอยมากทจะเตรยมบณฑตเขาสสายวชาชพกฎหมาย อยางไรกตาม คณะกรรมการปรบปรงกระบวนการยตธรรมประเทศญปน จ งไดปรบปรงกระบวนการสรางผประกอบวชาชพกฎหมาย โดยใหมหาวทยาลยเขามามบทบาทมากยงขนโดยรบภาระในสวนของการตระเตรยมบคคลเขาสสายวชาชพกฎหมาย มหาวทยาลยในญปนจงไดโอกาสในการปรบปรงหลกสตรการเรยนการสอนในระดบปรญญาตร และยงไดก าหนดคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคไวดวย เชน บณฑตตองมความสามารถในการเขาใจประเดนปญหาในทางกฎหมายกบการเมอง เศรษฐกจ สงคม บนพนฐานของแนวคดโลกาภวตน มความรความเขาใจทเปนรากฐานและพนฐานทเกยวของกบการวางแผนและการบรหารองคกรเกยวกบประเทศหรอสงคม มความรความเขาใจพนฐานทางดานนตศาสตรและรฐศาสตรทเปนพนฐานในการศกษาวจยขนสงหรอการประกอบวชาชพขนสง มความสามารถในการสอสาร การท าความเขาใจในวฒนธรรมทแตกตาง ความเขาใจในบรบททางระหวางประเทศ เพอประโยชนในการมบทบาทชน าในสงคม มความสามารถในการฝกฝนเรยนรศกษาคนควา หรอการท างานประกอบอาชพตาง ๆ ดวยตนเองและอยางเปนอสระ เพอใชในการด าเนนการเพอบรรลแผนการชวตของตนเองในอนาคต ทงนไดจดโครงสรางหลกสตรใหสอดคลองโดยแบงรายวชาออกเปนหมวดวชาพนฐาน หมวดวชาเอก กลมวชาเลอกซงแบงไปตามกลมวชาตาง ๆ เชน กลมวชากฎหมายมหาชน กลมวชากฎหมายแพงและกฎหมายอาญา เปนตน จะเหนไดวาการจดการเรยนการสอนในมหาวทยาลยประเทศญปน ไมไดมความแตกตางจากการศกษาของประเทศอนเทาใดนก เพยงแตประเทศญปนไดพฒนาหลกสตรเนองมาจากความเปลยนแปลงของสงคมและจากการส ารวจความตองการของตลาดแรงงาน จงท าใหหลกสตรการเรยนการสอนของประเทศญปนมความทนสมย สามารถตอบโจทยความตองการของตลาดแรงงานและความตองการของผเรยนไดอยางเหมาะสมและตอเนอง กลาวคอ หลกสตรในมหาวทยาลยมหนาทผลตบณฑตไมวาผเรยนมความประสงคมงสสายวชาชพกฎหมายโดยตรงหรอไปประกอบวชาชพอนและเตรยมบมเพาะความรทางกฎหมายเบองตนใหแกบคคลผประสงคจะเขาสวชาชพกฎหมายเพอสงตอใหแกโรงเรยนวชาชพทางกฎหมายในระดบบณฑตศกษา (Law School) จากนนโรงเรยนวชาชพทางกฎหมายกจะบมเพาะในขนตอไปเพอน าบคคลเหลานเขาสสถาบนฝกอบรมทางวชาชพของศาลสงสดตอไป สรปและอภปรายผล การศกษาหลกสตรนตศาสตรในประเทศไทยทงในอดตและปจจบนมการเนนเนอหารายวชากฎหมายอยางเขมขน มวชาเลอกไมหลากหลายและไมเชอมโยงกบสาขาวชาอนทเกยวของเทาทควร จงเหนไดวาหลกสตรไมไดเนนใหผเรยนเกดความรรอบดาน อกทงยงไมปรากฏกจกรรมทสนบสนนและสงเสรมการสรางจตส านกรกความยตธรรมใหแกบณฑต จงท าใหเกดเสยงสะทอนจากสงคมเกยวกบประสทธภาพในการท างานทขาดการบรณาการ แตในขณะเดยวกนหลกสตรการเรยนการสอนในระดบปรญญาตรของประเทศไทยกลบมภารกจคอนขางมากในการผลตบณฑต กลาวคอ ตองผลตบณฑตใหมความรความสามารถทางดานนตศาสตร มคณธรรมจรยธรรม รกในคณคาของความยตธรรม อกทงยงตองฝ กฝนเพมทกษะความช านาญพเศษเพอทจะไปประกอบวชาชพ ดงนนหลกสตรการเรยนการสอนของประเทศไทยควรมความทนสมย สามารถตอบโจทยความตองการของตลาดแรงงานและความตองการของผเรยนไดอยางเหมาะสมและตอเนอง ไมวาผเรยนมความประสงคมงสสายวชาชพกฎหมายโดยตรงหรอไปประกอบวชาชพอนตอไป โดยจากการรวบรมขอมลจะเหนไดวามความสอดคลองกบคณะอนกรรมการปฏรปกฎหมายดานการศกษานตศาสตรทไดมองมตการปฏรปกฎหมายในสวนของการศกษาวชานตศาสตรวาตองมการปฏรปในหลายๆ ดาน โดยเฉพาะดานการ



พฒนาการเรยนการสอน และการผลตนกกฎหมายใหเปนผมความรอบร มคณธรรมและจรยธรรมตอบสนองความตองการของสงคมผานการชน าดวยกระบวนการทางกฎหมายได ซงคณะอนกรรมการดงกลาวไดรเรมจดใหมการท ามาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1) ตามแนวทางการหารอกบผแทนจากส านกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ) ซงไดรบความสนใจและความรวมมอเปนอยางดจากคณบดสถาบนการศกษา ทเปดการเรยนการสอนนตศาสตร จ านวน 11 สถาบน และไดมการหารอในประเดนดงกลาวเรอยมา ซงปจจบนไดรบการสนบสนนและผลกดนจากคณาจารยในสถาบนอดมศกษาตาง ๆ ทเหนพองดวยมาสบสานตอใหเปนรปธรรมและจดท า (ราง) มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1) จนเสรจสนแลว โดยมลกษณะรายวชา การศกษากฎหมายทใชบงคบอยในสงคมปจจบน หรอทเรยกวา “กฎหมายบานเมอง” (Positive Law) โดยมเปาหมายเพอท าความเขาใจในเนอหาและสามารถปรบใชกฎหมายกบขอเทจจรงในสงคมในฐานะเปนกฎเกณฑแบบแผน (Norm) ของสงคมซงใชเปนมาตรฐานทจะใชตดสนวาการกระท าอยางใดอยางหนง ถกหรอผด วชานตศาสตรจงเปนศาสตรในเชงคณคา จงแตกตางจากศาสตรในสาขาอน ๆ และดวยหตทวชานตศาสตรเปนศาสตรในเชงคณคาดงกลาว บณฑตทางดานกฎหมายจงไมเพยงจะตองเปนผทมความรในกฎหมายบานเมองทส าคญและปรบใชกฎหมายใหถกตองครบถวนเทานน แตยงจะตองเปนผทถงพรอมในทางจรยธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ มความหนกแนน มนคงในหลกการแหงความยตธรรม มจตส านกรบผดชอบตอสงคม และมความรบผดชอบในวชาชพนกกฎหมาย กฎหมายจงเปนสงทสามารถเปลยนแปลงไดตามความเปลยนแปลงของบรบทแวดลอมดงกลาว และการศกษาวชานตศาสตรเพอใหเกดความเขาใจในเนอหากฎหมายอยางถองแท นกศกษากฎหมายตองเปนผมความรเบองตนในศาสตรดานอน ๆ ทเกยวของไมวาจะเปนในดานประวตศาสตร ปรชญา ทฤษฎการเมอง เศรษฐศาสตร สงคมวทยา รวมถงศาสตรทางดานภาษา อยางเพยงพอทจะบรณาการกบวชานตศาสตรได ทงนเพอทจะสามารถปรบใชกฎหมายไดอยางถกตอง จงไดก าหนดคณลกษณะของบณฑตทพงประสงค คอ (1) มความรในกฎหมายพนฐานทจ าเปนและมความส าคญส าหรบการน าไปปรบใชกฎหมายอน ๆ เพอศกษาตอในระดบสงขนไป หรอคนควาวจย หรอในการประกอบวชาชพ (2) สามารถใชกฎหมายอยางถกตองครบถวนตามหลกวชาการ อยางมคณธรรมและจรยธรรม (3) มทกษะในการคด วเคราะห สงเคราะห และวพากษวจารณทงในประเดนปญหาขอเทจจรงและขอกฎหมาย อยางมความเชอมโยงหรอบรณาการกบศาสตรอน (4) มจตส านกรบผดชอบตอชมชน ทองถน สงคม และประเทศชาต รวมไปถงมจตใจใหความใสใจแกบคคลหรอสงคมทเดอดรอนหรอดอยโอกาส (5) มทกษะในการท างานรวมกบผอน อยางเกอกล และเปนกลยาณมตร (6) มทกษะในการใชภาษาตางประเทศทจ าเปนในการประกอบวชาชพกฎหมายหรออาชพอนตามควรแกกรณ ดงนนหากมการประกาศใชมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1) ตามแนวทางดงกลาวแกทกมหาวทยาลย จะท าใหเกดเปนมาตรฐานเดยวกนในการผลตบณฑตทพงประสงคไดอยางแทจรงโดยความรวมมอของทกฝายทเกยวของ รวมทงผใชบณฑตทในระยะหลงมสวนส าคญในการก าหนดคณสมบตของบณฑตอกดวย ขอเสนอแนะ ดงนนเพอเปนการเตรยมบคลากรกอนเขาสกระบวนการยตธรรม ทงการพฒนาหลกสตรการเรยนการสอนระดบอดมศกษา และสนบสนนและสงเสรมกจกรรมโครงการเสรมสรางจตส านกรกษาความยตธรรม จงมขอเสนอแนะ ดงน 1. จดใหมการท ามาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1) ประกาศใชเปนมาตรฐานเดยวกนทกมหาวทยาลย



2. มการก าหนดรายวชาหรอกจกรรมทสนบสนนและสงเสรมการสรางจตส านกรกความยตธรรมลงไปในมาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1) อยางชดเจน เพอใหนกศกษาทกคนไดปฏบตจรงกอนทจะส าเรจการศกษา เชน การใหความชวยเหลอทางกฎหมาย ท ากจกรรมใหบรการทางสงคม 3. มการจดกจกรรม อบรม สมมนา ใหแกอาจารยผสอน เพอใหเกดเปนมาตรฐานทใกลเคยงกนทกมหาวทยาลย 4. หนวยงานทเกยวของควรจดกจกรรมนอกเวลาเรยนใหแกนกศกษาอยางตอเนอง เชน งานบรการสงคมตาง ๆ มการเชดชเกยรตแกผทมผลงานเปนทประจกษและเปนแบบอยางทดใหแกผอน 5. ไดรบการสนบสนนจากทกภาคสวนอยางบรณาการเชอมโยงกน นกศกษาจะไดเหนภาพกวาง ๆ เมอจบออกไปท างานจรงในอนาคต


กรรณภรมย โกมารชน. (2558). การศกษาวชากฎหมายและองคกรวชาชพกฎหมายในตางประเทศ. ทนสนบสนนการวจยของส านกงานคณะกรรมการปฏรปกฎหมาย (คปก.)

คณะท างานเตรยมการปฏรปเพอคนความสขแกคนในชาต. (2557). กรอบความเหนรวมปฏรปประเทศไทยดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรม. ส านกงานปลดกระทรวงกลาโหม.

พรรณรายรตน ศรไชยรตน. 2012. AULJ Vol. III August. หนา 19. เอกสารการประชมคณะท างานจดท า (ราง) มาตรฐานคณวฒระดบปรญญาตร สาขาวชานตศาสตร (มคอ.1). วนพธท 11

มกราคม 2560 เวลา 10.00 น. ณ หอง 207 ชน 2 อาคารนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ศนยรงสต. หนา 23 – 28.

ส านกงานกจการยตธรรม สบคนเมอวนท 9 กมภาพนธ 2560. สบคนจาก http://www.oja.go.th/

http://www.oja.go.th/%20สำนกงานกจการยตธรรม%20สบคน