หนวยการเรยนรท 4

สถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

สถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในประเทศไทย

วกฤตการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในประเทศไทย

สถานการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในภมภาคตางๆ ของโลก

วกฤตการณดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในภมภาคตางๆ ของโลกผลของการเปลยนแปลงลกษณะทาง

กายภาพตอการเกดภมสงคมใหมของไทยและของโลก

ทดนและทรพยากรดนของประเทศไทย

ประเทศไทยมพนททงหมดประมาณ 320,696,886 ไร หรอ 513,115 ตารางกโลเมตรซงประกอบดวยพนททเปนทวเขา ทลาดเชงเขา หบเขา ทราบลมแมน า และทราบชายงทะเล

การใชประโยชนทดนของประเทศไทย

การเปลยนแปลงการใชทดนของประเทศไทย

• ความตองการใชพนทเพอเกษตรกรรมเพมขน• ความตองการใชพนทเพอรองรบการขยายตวของชมชนเพมขนอยางตอเนอง• พนทปาไมและพนทไมไดใชประโยชนลดลง• มการใชทดนสรางระบบชลประทานเพมขน เนองจากความตองการใชน ามากขน

ทรพยากรน าของประเทศไทย

ประเทศไทยมปรมาณน านเฉลยตอปประมาณ 1,550 มลลเมตร ซงจะกลายเปนน าผวดนและซมลงสใตดนกลายเปนน าบาดาล โดยน ามความส าคญตอการด ารงชวตของคนไทยในดานตางๆ เชน ใชในการเกษตร อตสาหกรรม คมนาคม การผลตกระแสไฟฟา การบรโภค เปนตน

การใชประโยชนจากทรพยากรน า

• ใชในการอปโภคบรโภค• ใชในการเพาะปลก• ใชในการเพาะเลยงสตวน า• ใชในภาคอตสาหกรรม• ใชในการผลตน าประปาและ

ผลตกระแสไฟฟา• ใชในการคมนาคมขนสง• ใชในการนนทนาการ

เขอนปาสกชลสทธ จงหวดลพบร

สถานการณการใชน าในประเทศไทย

ประเทศไทยมความตองการใชน าเพอการเกษตรและอตสาหกรรมเพมขน แตเนองดวยสภาพภมอากาศของโลกเกดการเปลยนแปลงท าใหปรมาณน านลดนอยลง ประกอบกบแหลงกกเกบน าในประเทศไทยยงมไมเพยงพอ จงมกประสบปญหาขาดแคลนน าอยเสมอ โดยเฉพาะในชวงหนาแลง

เขตรกษาพนธสตวปาอมผาง จงหวดตาก

ทรพยากรปาไมและสตวปาของประเทศไทย

ปจจบนประเทศไทยมพนทปาเหลอประมาณรอยละ 30 ของพนทประเทศ ประกอบดวยปาชนดตางๆ ไดแก ปาดบชน ปาดบแลง ปาดบเขา ปาสน ปาชายเลน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาพร ซงจากจ านวนพนทปาทลดลงสงผลใหจ านวนสตวปาลดลงตามไปดวย

การใชประโยชนจากทรพยากรปาไมและสตวปา

ปาไม สตวปา

• ใชเปนวสดกอสรางและใชสอย• ใชเปนอาหารและยารกษาโรค• ใชเปนเชอเพลง• ชวยปองกนภยธรรมชาตและลดปญหาโลกรอน

• เปนทอยอาศยของสตว

• ใชเปนอาหารและยารกษาโรค• ใชท าเครองนงหมและเครองประดบ• ชวยสรางความสมดลใหกบระบบนเวศ• ชวยใหมนษยไดสงเกตและเรยนรสญญาณเตอนภยธรรมชาตจากสตว

เหมองถานหนแมเมาะ จงหวดล าปาง

ทรพยากรแรและพลงงานของประเทศไทย

ประเทศไทยมการน าแรมาใชเปนเวลานาน โดยเฉพาะแรดบก ตะกว เหลก ทองแดง และทองค า ซงพบวามแหลงแรและพลงงานชนดตางกระจายอยในทกภมภาคของประเทศ เชน ดบกพบมากในภาคใต รตนชาตพบมากในภาคตะวนออก ลกไนตพบมากในภาคเหนอ เหลกพบมากในภาคกลาง ปโตรเลยมพบมากในอาวไทย เปนตน

การใชประโยชนจากทรพยากรแรและพลงงาน

• ใชในอตสาหกรรมดานตางๆ• ใชในดานการเกษตร• ใชในดานการกอสรางและท าเครองใชสอย• ใชท าเครองมอดานการแพทยและเครองประดบ• ใชเปนพลงงานเชอเพลง

แหลงพลงงานทใชในประเทศไทย

• พลงงานหมนเวยน เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานน า พลงงานลม เปนตน• พลงงานทใชแลวหมดไป เชน ถานหน ปโตรเลยม เปนตน• พลงงานไฟฟา เกดขนจากการน าปโตรเลยม ถานหน แกสธรรมชาต พลงงานน า

พลงงานแสงอาทตย และพลงงานความรอนใตพภพ มาผลตเปนกระแสไฟฟา

• ความจ ากดของจ านวนทดน• การเปลยนสภาพการใชทดน• การพฒนาอตสาหกรรมชมชนและ

สาธารณปโภค• การขาดกรรมสทธถอครองทดนและ

ปญหาการถอครองทดน• การเกดภยธรรมชาต• แผนดนทรดตว• ดนขาดความอดมสมบรณ

• การขาดแคลนน า• น าเสยและสารพษในน า• น าทวม• น าทะเลหนน• น าบาดาลลดระดบ• ความตนเขนของแหลงน า• การปลกสงกอสรางในเขตล าน า

• การท าปาไม• การตงชมชน ทอยอาศย

และพนทเพาะปลก• ความตองการสรางชมชน

และสาธารณปโภค• การท าเหมองแร• การเกดภยธรรมชาต

• การขาดแคลนพลงงาน• ปญหาสงแวดลอมในดานตางๆ ทเกด

จากการใชแรและพลงงาน

• ปจจบนทกภมภาคทวโลกมความตองการทดน เพอใชเปนทอยอาศย เพาะปลก และท าอาชพอนๆ ท าใหเกดการบกรกพนทปาเกดขนอยางตอเนอง

• ในหลายประเทศตองประสบกบปญหาดนเสอมโทรม เนองจากการใชสารเคมในการเพาะปลก นอกจากนน ยงตองประสบกบปญหาดนเปรยว ดนเคม ดนถกชะลาง การกดเซาะของแมน า และปญหาภยแลง

ปญหาการกดกรอนของดน และหนาดนเสอมคณภาพในประเทศเอธโอเปย

น ามนดบรวไหลลงสอาวเมกซโก เนองจากแทนขดเจาะน ามนระเบด เมอ พ.ศ. 2553

• ปจจบนปญหาการขาดแคลนน าเพอการอปโภคและบรโภคก าลงเปนปญหาส าคญของโลก ซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศของโลก ท าใหเกดภยแลงขนในหลายพนท โดยเฉพาะทวปแอฟรกาและเอเชย

• ในเมองใหญของหลายประเทศ ซงเปนศนยกลางทางดานตางๆ ประสบกบปญหามลพษทางน า น าเนาเสย รวมทงบรเวณชายงมหาสมทรตางๆ ตองประสบกบปญหาสารพษปนเปอนในน า ซงสงผลกระทบตอทรพยากรในทะเล

• ปจจบนมการท าปาไมอยางกวางขวางในทกบรเวณของโลก สงผลใหพนทปาในโลกลดลงอยางตอเนอง โดยเฉพาะบรเวณประเทศในเขตรอน ซงมการคาดการณวาในอก 30 - 50 ปขางหนาปาไมในเขตรอนจะหมดไป

• จากการลดลงของปาไม สงผลใหสตวปาลดจ านวนลง และเรมสญพนธมากขน โดยพบวาในปจจบนมสงมชวตสญพนธปละประมาณ 36,500 ชนด และอาจมากถง 500,000 - 1,000,000 ชนดในอก 20 ป ขางหนา

การตดไมท าลายปาในประเทศอนโดนเซย

• น ามน พบกระจายอยท วทกภมภาคของโลก โดยเฉพาะในทวปเอเชยแถบภมภาคตะวนออกกลาง ซงเปนแหลงทมปรมาณน ามนส ารองมากกวาครงหนงของทงโลก โดยมการคาดวาปรมาณน ามนทวโลกเหลอใชในอตราการผลตปจจบนอกประมาณ 46 ป

• แกสธรรมชาต มแหลงผลตกระจายตวอยท วทกภมของโลกเชนกน โดยมปรมาณส ารองในโลกประมาณ 73,000 ลานเมตรกตน ซงคาดวามเหลอใชในอตราการผลตปจจบนอกประมาณ 58 ป

แทนผลตและทอสงน ามน ในประเทศซาอดอาระเบย

• พลงงานปรมาณ หรอ พลงงานนวเคลยร มการน ามาใชในดานตางๆ โดยเฉพาะการผลตกระแสไฟฟาในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา รงเศส เยอรมน ญปน เปนตน ถอเปนพลงงานทมคาใชจายนอย แตจ าเปนตองใชเทคโนโลยขนสงและทนจ านวนมากในการจดการ รวมทงยงมขอจ ากดดานความปลอดภย

• ถานหน มการใชเปนพลงงานประมาณรอยละ 27 ของพลงงานทใชอยในโลก โดยมปรมาณถานหนส ารองกระจายอยท วโลกประมาณ 20,000 ลานเมตรกตน

เหตการณโรงไฟฟานวเคลยรฟกชมะไดอชในประเทศญปนระเบด หลงจากเกดแผนดนไหวครงรนแรง เมอ พ.ศ. 2554

• พลงงานน า มการน ามาใชผลตกระแสไฟฟาเปนหลก แตเนองจากปจจบนมการใชน ามนและแกสธรรมชาตแทน ท าใหใชพลงงานน าในการผลตนอยลง

• พลงงานความรอนใตพภพ มการน ามาใชผลตกระแสไฟฟาในหลายประเทศทวโลก โดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา ซงผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานความรอนใตพภพถงรอยละ 50

• พลงงานลม มการน ามาใชผลตกระแสไฟฟาในหลายประเทศทวโลก โดยเฉพาะประเทศในทวปยโรป และประเทศสหรฐอเมรกา

เขอนอไทพ บรเวณพรมแดนประเทศบราซลและปารากวย

เปนเขอนผลตไฟฟาดวยพลงงานน าใหญทสดในโลก

ภาวะโลกรอน ถอเปนปญหาใหญของโลกในปจจบน เกดจากการปลอยแกสเรอนกระจกออกสบรรยากาศ ท าใหอณหภมของโลกสงขน ซงสงผลกระทบตอสงมชวตบนโลกในหลายดาน

ปรากฏการณปะการงฟอกขาวในออสเตรเลย ซงเปนผลกระทบจากภาวะโลกรอน

ปญหาน าเสยสวนใหญเกดขนในประเทศก าลงพฒนา เนองจากการขยายตวของโรงงานอตสาหกรรมและพนทการเกษตร เชน แมน ายมนาในประเทศอนเดย ซงประสบปญหาน าเสยจนไมสามารถน ามาใชอปโภคและบรโภคได ในขณะทวปแอฟรกาตองประสบกบปญหาขาดแคลนน ามากทสดในโลก

ภาวะขาดแคลนแหลงน า ในประเทศแทนซาเนย

สภาพปญหาหมอกควนและอากาศเปนพษในประเทศจน

ปญหาอากาศเสยหรออากาศเปนพษในโลกมความรนแรงมากขน โดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกาและจน ซงสวนใหญเกดจากโรงงานอตสาหกรรม การท าเหมองถานหน ไฟปา และการปลอยควนจากยานพาหนะทใชน ามน ซงสงผลกระทบตอสขภาพของมนษยทวโลก

ในปจจบนมพนทปาทวโลกเหลออยประมาณรอยละ 20 ของพนทโลกทงหมด โดยการสญเสยปาสวนใหญเกดจากการตดไมเพอการคา ความตองการพนทเพอสรางทอยอาศยและการเพาะปลก รวมทงการเกดไฟปา ซงเปนผลใหจ านวนสตวปาลดลงและบางชนดสญพนธไป สงผลใหระบบนเวศขาดความสมดลตามมา

การขาดแคลนพลงงานก าลงกลายเปนปญหาส าคญของโลกในปจจบน เนองจากความตองการพลงงานเพมมากขนแตปรมาณของพลงงานมอยอยางจ ากด จงท าใหราคาพลงงานสงขนอยางตอเนอง สงผลกระทบตอเศรษฐกจไปทวโลก

ภาพถายจากดาวเทยมIKONOS แสดงความเปลยนแปลงกอน - หลง

เกดสนาม บรเวณคลองคกคก ต.คกคก อ.ตะกวปา จ.พงงา

13/01/2003 29/12/2004

• การเกดสนามในประเทศไทย เมอ พ.ศ. 2547 สงผลใหพนทหลายแหงบรเวณชายงทะเลอนดามนเปลยนแปลงสภาพไปจากเดม เชน พนทชายงบรเวณปากแมน าบางแหงมสนทรายสงขนจากเดม ชมชนทเคยประกอบอาชพประมงบางสวน ตองอพยพยายถนไปอยหางจากทะเลและประกอบอาชพเพาะปลกและคาขายแทน

• การถมทะเลในอาวเปอรเซยบรเวณเมองดไบ สหรฐอาหรบเอมเรตส เพอกอสรางเกาะรปตนปาลม (The Palm Island) ท าใหลกษณะทางกายภาพของบรเวณดงกลาวเปลยนแปลงไปจากเดม กลายเปนสถานทสงแวดลอมใหมของโลกทเกดจากมอมนษย