โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑

รายงานผลการจดท าโครงการพฒนาปรบปรงภมทศน ณ พพธภณฑสรนธร เพอเปนศนยกลางการอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil) และ

เผยแพรความรทางวชาการดานธรณวทยาและธรรมชาตวทยา

ประจ าเดอนตลาคม ๒๕๕๖ – กนยายน ๒๕๕๗ พพธภณฑสรนธร

๑. ความเปนมา ตามทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ทรงมพระราชดารบางประการเกยวกบการอนรกษ

พนธกรรมพช "การสอนและอบรมใหเดกมจตส านกในการอนรกษพชพรรณนนควรใชวธการปลกฝงใหเดกเหนความงดงาม ความนาสนใจ และเกดความปตทจะท าการศกษาและอนรกษพชพรรณตอไป การใชวธการสอนการอบรมทใหเกดความรสกกลววา หากไมอนรกษแลวจะเกดผลเสย เกดอนตรายแกตนเอง จะท าใหเดกเกดความเครยดซงจะเปนผลเสยแกประเทศในระยะยาว " โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารฯ ไดดาเนนงานสนองพระราชดารจดตงโครงการฯ เพอเปนสอในการสรางจตสานกดานอนรกษพนธกรรมพช โดยใหเยาวชนนนไดใกลชดกบพชพรรณไมเหนคณคาประโยชน ความสวยงาม อนจะกอใหเกดความคดทจะอนรกษพรรณพชตอไป ซงสวนพฤกษศาสตร คอแหลงทรวบรวมพนธพชชนดตางๆ ทมชวต จดปลกตามความเหมาะสมกบสภาพถนอาศยเดม มหองสมด สถานทเกบรวบรวมตวอยางพรรณไมรกษาสภาพอาจเปนตวอยางแหง ตวอยางดอง และเกบรกษาโดยวธอนๆ พนธพชททาการรวบรวมไวนนจะเปนแหลงขอมล และการเผยแพรความรเกยวกบพนธไม นอกจากนสามารถใชเปนแหลงพกผอนหยอนใจไดอกดวย

พพธภณฑสรนธร เปนสถานทมศกยภาพในการจดทาสวนพฤกษศาสตรโดยสามารถใชองคความรดานซากดกดาบรรพมาประยกตใชรวมกบองคความรดานพฤกษศาสตรปรบปรงภมทศนโดยรอบอาคารพพะภณฑสรนธร ใหเปนศนยกลางการอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil) โดยการจดทาสวนพฤกษศาสตร รวบรวมพรรณไมโบราณทยงคงหลงเหลอมาถงปจจบนทงในและตางประเทศ ตดปายบอกชอสามญและชอวทยาศาสตร รวมกบการจดสวนไมกลายเปนหน (Petrified Woods) เพอประโยชนทางการศกษาและการพกผอนหยอนใจ สงเสรมใหเกดการอนรกษพนธไมโบราณ และการคมครองซากดกดาบรรพ มแหลงขอมลความรเกยวกบพนธไม มการศกษาตอเนอง มการเกบตวอยางพนธไมแหงพนธไมดอง มการรวบรวมพนธไมทองถนเขามาปลกรวบรวมไวในพพธภณฑสรนธร และภมปญญาทองถน มการบนทกรายงานและขอมล รวมทงภมปญญาทองถนเกยวกบพนธไม มมมสาหรบศกษาคนควา และมการนาไปใชประโยชนเปนสอการเรยนการสอนในวชาตางๆ เปนการดาเนนงานใหสอดคลองกบสภาพทองถน ไมฝนธรรมชาต และเปนไปตามความสนใจและความพรอมของผนกทองเทยวและผใชบรการ ดาเนนการโดยความสมครใจ ไมใหเกดความเครยด

จากพระราชดารและพระราโชวาทของสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในเรองของสวนพฤกษศาสตร ซงมความสอดคลองกบงานปกตในเรองของการเผยแพรองคความร และการบรการวชาการ อกทง เปนสถานทจดกจกรรมทสงเสรมการเรยนรโดยผเรยนเปนศนยกลาง (Child Center) และการเรยนรแบบสบเสาะ (Inquiry Learning) ซงจะทาใหความรทางธรณวทยา ซากดกดาบรรพ และสงแวดลอมใกลตวขยายตวไปสประชาชนไดอยางรวดเรว ตรงตามยทธศาสตรของกระทรวงทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ดงนน ทางพพธภณฑสรนธร กรมทรพยากรธรณ จงไดมการประชมหารอและเหนพองตองกนทจะรวมสนองพระราชดารดาเนนงานโครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชดารฯ

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๒

๒. วตถประสงค

๒.๑. เพอสรางจตสานกใหนกเรยน นกศกษา ประชาชน นกทองเทยว มความรก และเหนคณคาของพชพรรณและทรพยากร

๒.๒. เพอสงเสรมการมสวนรวมของกรมทรพยากรธรณทางดานการจดทาแหลงเรยนรทางธรณวทยาและธรรมชาตวทยาในระดบทองถนใหเปนแหลงอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil)

๒.๓. เพอใหพพธภณฑสรนธรเปนแหลงรวบรวมตวอยางพรรณไม ขอมลพรรณไม และการเกบรกษา

๒.๔. เพอประโยชนทางการศกษาวจย และเผยแพรสภายนอก

๒.๕. เพอประโยชนทางการบรการการศกษาและการพกผอนหยอนใจ สงเสรมใหเกดการอนรกษพนธไมโบราณ และการคมครองซากดกดาบรรพ

๓. ขนตอนการด าเนนงาน

การจดทาโครงการพฒนาปรบปรงภมทศน ณ พพธภณฑสรนธร เพอเปนศนยกลางการอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil) และเผยแพรความรทางวชาการดานธรณวทยาและธรรมชาตวทยา มการวางแผนการดาเนนงานดงน

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๓

๔. บคลากร

ในการดาเนนการจดทาโครงการโครงการพฒนาปรบปรงภมทศน ณ พพธภณฑสรนธร เพอเปนศนยกลางการอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil) และเผยแพรความรทางวชาการดานธรณวทยาและธรรมชาตวทยา มบคลากรทดาเนนงานดงน

๔.๑. นางสาวอรอมา สมมาตย นกธรณวทยาชานาญการ ๔.๒. นายศกดชย จวนงาม ภณฑารกษ ๔.๓. นายทองด มะลา พนกงานพพธภณฑ

๕. ผลการด าเนนงาน

โครงการพฒนาปรบปรงภมทศน ณ พพธภณฑสรนธร เพอเปนศนยกลางการอนรกษพนธกรรมพชโบราณ (Plant Living Fossil) และเผยแพรความรทางวชาการดานธรณวทยาและธรรมชาตวทยา ไดดาเนนการจดทาการแลวดงน

- จดจางออกแบบสวนและคมอสวนพรรณไมโบราณ (เอกสารแนบ ๑) - ศกษาดงานการจดการสวนพรรณไมโบราณ ณ สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรกต อ.แม

รม จ.เชยงใหม เพอนาขอมลการจดสวน การจดเกบขอมลเชงพฤกษศาสตร การออกแบบและจดกจกรรม มาประยกตใชกบการทาโครงการดงกลาว (เอกสารแนบ ๒)

- จดซอพรรณไมทใชในการจดสวนโดยมรายการจดซอพรรณไมดงน (เอกสารแนบ ๓) กลมเฟรนใบมะขามหรอชนดทใกลเคยง กลมเฟรนชายผาสดา กลมเฟรนยายแพรกหรอชนดทใกลเคยง กลมโมกข กลมจง กลมพลบพลง กลมหญาแฝกแดง กลมไมคลมดนและเฟรนชนดตางๆ ขนาดเลก กลมหญาถอดปลอง กลมเฟรนขาหลวงหลงลาย กลมโพลโพเดยม กลมหวายทะนอย กลมปรง กลมสนโบราณ กลมกนกนาร กลมฟโลเดนดรอน กลมเฮลโคเนย เฟรนตนพนธตางประเทศกลมตางๆ

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๔

เฟรนตน และเฟรนลกไกทอง หรอชนดทใกลเคยง กดดอยกลมตางๆ - จดทาสวนพรรณไมโบราณ (เอกสารแนบ ๔) - จดทาบอรดความร และปายประจาตวอยางพรรณไม (เอกสารแนบ ๕)

๗. ปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะ

๑. เจาหนาทผปฏบตงานไมเชยวชาญในสาขาวชาดานพฤกศาสตรและขาดประสบการณในการจดทาสวนพรรณไมโบราณทาใหการจดทาขอมลของโครงการฯ ไมครอบคลมครบถวน

๒. การปลกตนไมตองรอสภาพภมอากาศทเหมาะสมเพอใหอตราการรอดของตนไมมสง ประกอบกบในชวงป ๒๕๕๗ น ฤดฝนมาลาชา การขนยายพรรณไมโบราณมาทพพธภณฑสรนธรตองรอชวงเวลาทฝนตกในระดบปานกลางถงสง จงทาใหการปลกตนไมและจดสวนตองชาออกไป

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๕

เอกสารแนบ ๑ จดท าการออกแบบสวนและคมอสวนพรรณไมโบราณ

ภาพท ๑ หนาปกคมอฯ ภาพท ๒ รายชอพรรณไมทใชในการจดสวนฯ

ภาพท ๓ ขอมลเนอหาภายในเลม ภาพท ๔ ขอมลเนอหาภายในเลม

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๖

เอกสารแนบ ๒ ศกษาดงานการจดการสวนพรรณไมโบราณ ณ สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรกต

อ.แมรม จ.เชยงใหม เพอน าขอมลการจดสวน การจดเกบขอมลเชงพฤกษศาสตร การออกแบบและจดกจกรรม มาประยกตใชกบการท าโครงการฯ

ภาพท ๑ ศกษาดงานสวนการจดนทรรศการ ภาพท ๒ ศกษาดงานสวนการจดนทรรศการ

ภาพท ๓ ศกษาดงานสวนการจดนทรรศการพเศษ ภาพท ๔ ศกษาดงานสวนการจดกจกรรมพเศษ

ภาพท ๕ สวนคลงจดเกบพรรณไมอดแหง ภาพท ๖ การจดทาปายบอกขอมลพรรณไมจดแสดง

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๗

เอกสารแนบ ๒ (ตอ) ศกษาดงานการจดการสวนพรรณไมโบราณ ณ สวนพฤกษศาสตรสมเดจพระนางเจาสรกต

อ.แมรม จ.เชยงใหม เพอน าขอมลการจดสวน การจดเกบขอมลเชงพฤกษศาสตร การออกแบบและจดกจกรรม มาประยกตใชกบการท าโครงการฯ

ภาพท ๗ ตวอยางพรรณไมอดแหงพรอม data sheet ภาพท ๘ ตวอยางพรรณไมอดแหงพรอม data sheet

ภาพท ๙ การจดพนทจาลองสาหรบการจดสวน ภาพท ๑๐ การจดทาปายบอกขอมลพรรณไมจดแสดง

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๘

เอกสารแนบ ๓ พรรณไมทใชในการจดสวน

ภาพท ๑ เฟรนตนกลม Blechnaceae ภาพท ๒ เฟรนขาหลวงหลงลาย Asplenium nidus

ภาพท ๓ หญาแฝกแดง Ischaemum rugosum ภาพท ๔ หญาถอดปลอง Equisetum sp.

ภาพท ๕ หญาถอดปลองสองชนด Euisetum debile และ Equisetum sp.

ภาพท ๖ เฟรนขาหลวงหลงลาย Asplenium nidus และเฟรนตน

ภาพท ๗ เฟรนกลม Davalliaceae ภาพท ๘ เฟรนกลม Polypodiacea

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๙

เอกสารแนบ ๓ (ตอ) พรรณไมทใชในการจดสวน

ภาพท ๙ หวายทะนอย Psiloceae ภาพท ๑๐ หวายทะนอย Psiloceae

ภาพท ๑๑ เฟรน Angiopteris evecta ภาพท ๑๒ ปรง Cycas revoluta

ภาพท ๑๓ เฟรนตน Cyathea cooperi ภาพท ๑๔ เฟรนกนกนาร Selaginella spp.

ภาพท ๑๕ เฟรนกนกนาร Selaginella uncinata ภาพท ๑๖ หวายทะนอย และเฟรนกนกนาร

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑๐

เอกสารแนบ ๓ (ตอ) พรรณไมทใชในการจดสวน

ภาพท ๑๗ หญาถอดปลองและเฟรนกนกนาร ภาพท ๑๘ เฟรน Blechnum gibbum

ภาพท ๑๙ เฟรนตนกลม Cyathea ภาพท ๒๐ หญาถอดปลองและเฟรนตน

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑๑

เอกสารแนบ ๓ (ตอ) พรรณไมทใชในการจดสวน

ภาพท ๒๑ เฟรนกนกนารกลม Selaginellaceae ภาพท ๒๒ สนสามใบ Pinus kesiya

ภาพท ๒๓ เฟรนกลม Dryopteridaceae ภาพท ๒๔ เฟรน Platycerium coronarium

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑๒

เอกสารแนบ ๔ จดท าสวนพรรณไมโบราณ

ภาพท ๑ การขนยายพรรณไมโบราณเพอจดสวนฯ

ภาพท ๒ การปลกพรรณไมโบราณลงในพนท

ภาพท ๓ การดลบารงรกษาพรรณไมโบราณ

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑๓

เอกสารแนบ ๔ (ตอ) จดท าสวนพรรณไมโบราณ

ภาพท ๔ สวนพรรณไมทจดแลวเสรจบรเวณสวนหนเดม

ภาพท ๕ สวนพพรณไมทจดแลวเสรจบรเวณนาตกเดม

ภาพท ๖ สวนพรรณไมโบราณทจดแลวเสรจบรเวณขางอาคารปฏบตงานจดทาชนจาลอง

โครงการจดท าแหลงเรยนรทองถน ณ พพธภณฑสรนธร ภายใตโครงดารอนรกษพนธกรรมพชฯ .

รายงานผลการปฏบตงาน ๑๔

เอกสารแนบ ๕ รปแบบบอรดและแผนแสดงขอมล

ภาพท ๑ ปายแสดงขอมลพรรณไมขนาดเลก ภาพท ๒ ปายแสดงขอมลความรขนาดใหญ

ภาพท ๓ ขอมลในปายแสดงขอมลพรรณไมขนาดเลก ภาพท ๔ ขอมลในปายความรขนาดใหญ