ประสิทธิผลของการให้ค...

The Effectiveness of Telephone Motivational Enhancement Therapy Counseling for Significant Others of Alcohol Abusers

Thawatchai Leelahanaj et al.

J Psychiatr Assoc ThailandVol. 62 No. 4 October - December 2017 309

บทคดยอ

วตถประสงค เพอศกษาประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรม

แรงจงใจ

วธการศกษา การศกษาแบบสมและมกลมควบคมแบบปกปดขางเดยวในผไดรบผลกระทบจากผดมสรา

ทขอรบค�าปรกษากบสายดวนเลกเหลา 1413 เพอเปรยบเทยบผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวย

วธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจ (กลมทดลอง) กบการใหค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา (กลมควบคม)

จ�านวน 4 ครงในระยะเวลา 3 เดอน ผลลพธของการศกษาคอคาเฉลยและการเปลยนแปลงของคาเฉลย

คะแนนความเครยดและคะแนนการรบรความสามารถในตนเองกอนและหลงใหค�าปรกษา 3 เดอนและ

6 เดอน วเคราะหผลดวยสถตเชงพรรณนาและเชงอนมาน

ผลการศกษา กลมตวอยางจ�านวน 180 ราย มผเขารวมการศกษาครบถวนจ�านวน 149 ราย กลมทไดรบ

การบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจมคาเฉลยของคะแนนความเครยดท 6 เดอนนอยกวากลมทไดรบค�าแนะน�า

แบบสนเกยวกบสราอยางมนยส�าคญ (p<0.001) อกทงกลมทไดรบการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจมการ

ลดลงของคาเฉลยของคะแนนความเครยดท 3 เดอน และ 6 เดอนอยางมนยส�าคญทางสถต (p=0.002

และ p<0.001) เมอเทยบกบกลมทไดรบค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา นอกจากนกลมทไดรบการบ�าบด

เพอเสรมแรงจงใจมการเพมขนของคาเฉลยของคะแนนการรบรความสามารถในตนเองท 3 เดอนอยางม

นยส�าคญทางสถต (p=0.023) เมอเทยบกบกลมทไดรบค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา

สรป การใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจมประสทธผลในการลด

ความเครยดแกผไดรบผลกระทบจากผดมสรา

ค�าส�าคญ ผไดรบผลกระทบจากผดมสราการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจ ความเครยด

Corresponding author: ธวชชย ลฬหานาจ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทย 2560; 62(4): 309-322

ประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวย

วธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจส�าหรบผไดรบ

ผลกระทบจากผดมสรา

The Effectiveness of Telephone Motivational

Enhancement Therapy Counseling for Significant

Others of Alcohol Abusers

กนกลกษณ ศรรงวฒนากล*, พชย แสงชาญชย*, ธวชชย ลฬหานาจ*Kanoklak Sirirungwatthanakul*, Pichai Saengcharnchai*, Thawatchai Leelahanaj** กองจตเวชและประสาทวทยา โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา* Department of Psychiatry and Neurology, Phramongkutklao Hospital

ประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจส�าหรบผไดรบผลกระทบจากผดมสรา

ธวชชย ลฬหานาจ และคณะ

วารสารสมาคมจตแพทยแหงประเทศไทยปท 62 ฉบบท 4 ตลาคม - ธนวาคม 2560310

ABSTRACT

Objective : To compare the effectiveness of telephone motivational enhancement therapy

counseling versus brief advice in significant others of alcohol abusers.

Methods : A single-blind randomized controlled trial in significant others of alcohol

abusers who called to 1413 alcohol helpline center to compare the effectiveness of

telephone motivational enhancement therapy(TMET) in intervention group with the

brief advice(BA) in controlled group. The total interventions were 4 times in 3 months.

The stress score and self-efficacy score were assessed at baseline post counseling

3 months and 6 months. Descriptive and inferential statistics were used in data analysis.

Results :180 patients were enrolled and randomized, 149 patients complete the study.

The TMET group had stress score less than the BA group significantly (p<0.001) at

sixth month. The TMET group had more stress score reduction significantly at third and

sixth months (p=0.002 and p<0.001) than the BA group. The TMET group had more

self-efficacy score elevation significantly at third month (p=0.023) than the BA group.

Conclusion : The TMET group was more effective than the BA group in stress reduction

for significant others of alcohol abusers.

Keywords : significant others, alcohol abusers, motivational enhancement therapy, stress

Corresponding author: Thawatchai Leelahanaj

J Psychiatr Assoc Thailand 2017; 62(4): 309-322




บทน�าขอมลการส�ารวจพฤตกรรมการดมสราของ

ประชากรในป พ.ศ. 2554 จากส�านกงานสถตแหงชาตพบวาจากประชากรอาย 15 ปขนไป มจ�านวนทงหมด 53.9 ลานคนประชากรจ�านวน 17.0 ลานคน (รอยละ 31.5) เปนผ ดมสราในระหวาง 12 เดอนกอนวนสมภาษณและพบวาประชากร 34.8 ลานคนมสมาชกในครวเรอนทดมสรา โดยรอยละ 36.6 ของครวเรอนทมสมาชกดมสรามปญหาการใชความรนแรงในครวเรอนหรอปญหาความสมพนธในครวเรอน รองลงมารอยละ 25.7 และ 23.1 มปญหาในการประกอบอาชพและ การไดรบบาดเจบหรออบตเหต และรอยละ 14.6 มปญหาการใชความรนแรงกบบคคลนอกครวเรอน1

ศนยวจยยาเสพตดแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดท�าการศกษาในพนทจงหวดลพบรในป พ.ศ. 2553 พบวาครอบครวทมหวหนาครอบครวหรอคสมรสดมสราเปนประจ�ามปญหาทะเลาะววาทเปนอนดบหนง คดเปนจ�านวนรอยละ 45.6โดยเกดกบชายดมสราประจ�ามากกวาชายหยดดมสราเกอบ 6 เทา และเกดกบหญงดมสราประจ�ามากกวาหญงหยดดมสราเกอบ 14 เทา2

ผลการส�ารวจระบาดวทยาสขภาพจตระดบชาตของกรมสขภาพจตป พ.ศ. 2551 ไดประมาณการวามประชากรวย 15-59 ปจ�านวน 5.2 ลานคนทเขาขายมความผดปกตของพฤตกรรมการดมสราตามเกณฑการวนจฉยโรคทางการแพทยซงแบงเปนมภาวะ ดมสราแบบอนตรายประมาณ 2 ลานคน และมภาวะตดสราประมาณ3 ลานคนและมพฤตกรรมการดมสราผดปกตรวมกบโรคจตเวชประมาณ 4 แสนคน แตผทมปญหาสารเสพตดทกชนด (รวมสรา) เขารบบรการ ผ ป วยนอกจากทกโรงพยาบาล หนวยงาน ทบวง กรม ในป พ.ศ. 2551 เพยง 1.2 แสนคน3 แสดงถงปญหาชองวางในการเขาถงบรการในระบบสขภาพ การให ค�าปรกษาทางโทรศพทจงเปนอกชองทางทเพมการเขาถงบรการ ซงมหลายลกษณะไดแก การใหค�าปรกษา ทางโทรศพท เพอตดตามหลงการบ�าบดทคลนก

ศนยใหค�าปรกษาทางโทรศพท เชน quitline, drinkline สายดวนเลกสรา 1413 ของประเทศไทย4

การศกษาน�ารองในการใหบรการสายดวนสราแก ผทมปญหาจากการดมสราในสวเดน พบวารอยละ 47 ของผรบบรการเปนผดมสราและรอยละ 31 เปนญาตผดมสรา เมอให motivational interviewing (MI) และ cognitive- behavioral therapy (CBT) ทางโทรศพทพบวาคะแนนของแบบประเมน Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT) ลดลงอยางมนยส�าคญ สายดวนสราจงอาจใชเปนการดแลระดบปฐมภมเพอลดการดมสราได5

การศกษาเปรยบเทยบการบ�าบด 3 แบบ ไดแก 12-steps program, Johnson intervention confrontation family meeting และ community reinforcement and family training (CRAFT) ทมการใช MI กบสมาชกครอบครวทไดรบผลกระทบจากผดมสราจ�านวน 130 ราย พบวา CRAFT มประสทธภาพสงสดในการน�าผดมสรา ทไมมแรงจงใจเขาส การรกษาได6 นอกจากน ยงม systematic review ทสนบสนนประสทธภาพของการใช brief motivational interviewing เกยวกบยาเสพตด โดยพบวา MIใน substance abuse นนมประสทธภาพทด7 ขณะทการศกษาประสทธภาพของ motivational enhancement therapy (MET) ในผปวย hepatitis C ทตดสราจ�านวน 138 ราย พบวา รอยละของวนหยดดม (day abstinent) ในกลม MET ทระยะ 6 เดอนเพมขนมากกวากลมทไดรบขอมลทวไปอยางมนยส�าคญ8

นโยบายแอลกอฮอล ระดบชาตของไทย 9 ม พรบ. ควบคมการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลทบงคบใชตงแตวนท 14 กมภาพนธ พ.ศ. 2551 อกทงแผนยทธศาสตรนโยบายแอลกอฮอลระดบชาต10 ป พ.ศ. 2555-2559 มแผนปฏบตการ 4 เปาหมายคอ 1. เพอควบคมปรมาณการบรโภค 2. เพอปองกนนกดมหนาใหม 3. เพอลดความเสยงของการบรโภค รปแบบของการบรโภคและพฤตกรรมหลงการบรโภค และ 4. เพอจ�ากดและลดความรนแรงของปญหาจากการบรโภค ซงสอดคลองกบการด�าเนนงานของแผนงานการพฒนา




ระบบการดแลผมปญหาการดมสรา (ผรส.) กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสขและส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ศนยจตเวชศาสตรการเสพตด กองจตเวชและประสาทวทยา โรงพยาบาลพระมงกฎเกลาไดกอตงศนยปรกษาปญหาสราทางโทรศพทหรอ 1413 สายดวนเลกเหลา11 ภายใตการสนบสนนของ ผรส. และ สสส. มวตถประสงคใหผทมปญหาการดมสรา ผไดรบผลกระทบจากผดมสราและประชาชนทวไปไดรบขอมลและค�าปรกษาเกยวกบสราจากเจาหนาทผผานการอบรมหลกสตรการใหค�าปรกษาทางโทรศพทซงประยกตจากmotivational enhancement therapy manual ของ Miller และคณะ6,11-15 โดยใหบรการในวนจนทร-ศกรเวลา 8.00-20.00 น. หรอเลอกรบบรการผานระบบตอบรบอตโนมต จากสถตผใชบรการ 1413 สายดวนเลกเหลาในป พ.ศ. 2554-2555 พบวารอยละ 40 เปน ผดมสรา และรอยละ 60 เปนญาตของผดมสรา โดย รอยละ 80 ของญาตผดมสรามภาวะเครยด ซงตองการการประคบประคองจตใจและค�าแนะน�าในการน�าผดมสราเขาสการบ�าบดรกษา

ปญหาทเกดกบผไดรบผลกระทบจากผดมสราจงมความส�าคญไมนอยไปกวาปญหาทเกดกบผดมสรา การศกษาเพอลดความเครยดและเพมการรบรความสามารถในตนเองของผไดรบผลกระทบจากผดมสรา ผวจยจงตองการทราบวา การใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจ (telephone motivational enhancement therapy (TMET)) มประสทธผลตอการลดความเครยดและเพมการรบรความสามารถในตนเองของผไดรบผลกระทบจากผดมมากนอยเพยงใด

วตถประสงคเพอศกษาประสทธผลของการใหค�าปรกษาทาง

โทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจ (TMET) เปรยบเทยบกบการใหค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา

(brief advice) แกผไดรบผลกระทบจากผดมสราตอการลดความเครยดและเพมการรบรความสามารถในตนเอง

วธการศกษาประชากรและกลมตวอยางเกณฑการคดเลอกกลมตวอยาง ผไดรบผลกระทบ

จากผดมสราทมอาย 18 ปขนไปทมารบบรการผานทางสายดวนเลกเหลา 1413 ในชวงเดอนพฤศจกายน พ.ศ. 2558 ถงเมษายน พ.ศ. 2559 และยนยอมเขาการศกษา เปนผใกลชดทดแลผดมสราตอเนอง เกณฑการคดออกจากการศกษา ผไดรบผลกระทบจากผดมสราทมโรคทางจตเวชรนแรง เชน ประสาทหลอน หลงผด ไมสามารถควบคมตนเองได มโรคทางกายรายแรงในระยะเฉยบพลน มปญหาการไดยนทเปนอปสรรคตอการใหค�าปรกษา ใหการดแลผดมสราทก�าลงตดสารเสพตดอนรวมดวยยกเวนบหร

การศกษาเปนแบบสมและมกลมควบคมแบบปกปดขางเดยว ใชวธการสมแบบบลอกเพอคดเลอกเขากล มทดลองและกล มควบคม เนองจากการให ค�าปรกษาตางกนชดเจนท�าใหเจาหนาทผใหค�าปรกษาและผเขารวมการศกษาตางทราบวาอยกลมใด มเพยงเจาหนาทผตดตามผลถกปกปดไมใหทราบวาอยกลมใด เทานนจนสนสดการรกษาเพอเปนการลดอคต การศกษาไดรบการรบรองจากคณะอนกรรมการพจารณาโครงการวจย กรมแพทยทหารบก เลขท R1222h/58

การค�านวณกลมตวอยางการค�านวณกลมตวอยางอางองจากการศกษา

น�ารองของโครงการสายดวนเลกเหลา 1413 ทประเมนความเครยดของผไดรบผลกระทบจากผดมสราหลงใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรม แรงจงใจตงแตเดอนกรกฎาคม พ.ศ. 2556 ถงมถนายน พ.ศ. 2557 จ�านวน 1,393 ราย พบวามความเครยดลดลง รอยละ 63 และ 65 หลงใหค�าปรกษาท 3 และ 6 เดอน

สวนกลมควบคมทไดรบค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรานนอางองจากการประมาณการทางคลนกโดย




พ.อ.พชย แสงชาญชย จตแพทยประจ�ากองจตเวชและประสาทวทยา โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา วาจะ มความเครยดลดลงรอยละ 30 หลงใหค�าปรกษาท 3 และ 6 เดอนจงใชสตรค�านวณขนาดตวอยางตอไปน โดย n = จ�านวนตวอยางในแตละกลม

P0 = อตราความเครยดของกลมควบคมลดลง

เทากบ 30.0% P

1= อตราความเครยดของกลมทดลองลดลง

เทากบ 60.0% = (P

0+P

1)/2 = 0.45

ระดบความเชอมน 95%, α = 0.05 ดงนน Zα= 1.96

อ�านาจการทดสอบเทากบ 99% ดงนน Zβ = 2.33ไดขนาดตวอยางตอกลมคอ 75 รายเมอรวมผท

อาจออกจากการศกษารอยละ 20 จงเปนกลมละ 90 รายวธการด�าเนนการศกษาเมอผ ไดรบผลกระทบจากผ ดมสราโทรศพท

เขามาขอรบบรการผานทางสายดวนเลกเหลา 1413 เจาหนาทจะท�าตามหลกพนฐานในการใหค�าปรกษาทางโทรศพท ชแจงขอมลโครงการวจยและตกลงยนยอมเขารวมงานวจยโดยไมมการเขยน inform consent เนองจากเปนการใหค�าปรกษาทางโทรศพท จากนนเจาหนาทจะโทรศพทกลบเพอใหค�าปรกษาจ�านวน 4 ครงโดยหางจากครงแรก 1, 4 และ 12 สปดาห ใชเวลา ครงละ 20-30 นาท โดยมการบนทกขอมลพนฐาน คดกรองภาวะซมเศราและความเสยงในการฆาตวตายในการใหค�าปรกษาครงแรก ซงเจาหนาทตดตามผลซงมใชเจาหนาทผใหค�าปรกษา จะเปนผประเมนระดบความเครยดและการรบรความสามารถในตนเอง 3 ครงไดแก กอนการใหค�าปรกษา ท 3 และ 6 เดอนหลงการใหค�าปรกษาครงแรก

การใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจ (TMET เปนการพดคยเพอเสรมสราง แรงจ งใจท เน นผ รบการปรกษาเป นศนย กลาง (client-centered) คอตงใจรบฟง เขาใจและยอมรบ

สงทเขาเปน มทศทางในการพดคย (goal-direction) เพอน�าไปสพฤตกรรมเปาหมายทเกดประโยชนแกผรบค�าปรกษาใชทฤษฎการรบรตนเอง (self-perception theory) ทเชอวาเมอบคคลไดรบร สงทเขาเปนดวย ตวของเขาเองจะเกดการวเคราะห เขาใจและตองการพฒนาตนเอง มการเปลยนแปลงพฤตกรรมตามทฤษฎ stage of change จ�านวน 6 ขนไดแก ไมสนใจปญหา ลงเลใจ ตดสนใจ ลงมอปฏบต กระท�าตอเนองและมปญหาซ�าทควรตอบสนองอยางเหมาะสมในขนนนๆ การใหค�าปรกษาม 3 ระยะคอ ระยะท 1 ดแลสภาพรางกายและจตใจผไดรบผลกระทบ ประเมนโรคจตเวช ลดความเครยด ใหกลบมาดแลตนเอง ปองกนการถกท�าราย สามารถแสวงหาความชวยเหลอ มทศนคตและจดการปญหาไดดขน ระยะท 2 ใหญาตมสวนรวม ชวยเหลอผดมสรา ใหญาตเหนความส�าคญรวมถงประโยชนและเกดค�ามนสญญาทจะชวยเหลอผดมสราใหลดหรอหยดดมสราไดส�าเรจ ญาตสามารถแสดงความเหนและหาวธแกปญหารวมกน ระยะท 3 การตดตามตอเนอง ชวยใหผไดรบผลกระทบเขาใจบทบาทตนเอง มทศนคตทดตอการชวยเหลอผดม ทบทวนปญหา สงเสรมพฤตกรรมการหยดดมและลดพฤตกรรมสงเสรม การดมไดอยางตอเนอง เทคนคทใชใน MET ไดแก การท�าใหเหนความแตกตางของสถานภาพปจจบนกบเปาหมายทอยากเปน หลกเลยงการโตเถยง หมนไปตามแรงตาน แสดงความเหนอกเหนใจ สงเสรมศกยภาพและท�าใหมนใจวาสามารถท�าได

การใหค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสราเปนการใหความรเกยวกบสราไดแก สราและการตดสรา โรคทเกดจากสรา วธการเลกสรา การปองกนการกลบไปดมซ�า การจดการกบสถานการณเสยงและฉกเฉน การแนะน�าสถานบ�าบดรกษาผตดสรา

โดยเจาหนาทผ ใหค�าปรกษาในการวจยทง 2 กลมๆ ละ 4 ราย จากจ�านวนเจาหนาททงหมด 22 ราย ไดผานการอบรมการใหค�าปรกษาทางโทรศพทโดยศนยจตเวชศาสตรการเสพตด กองจตเวชและประสาทวทยา




โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา ซงมคมอการใหค�าปรกษาเพอเปนมาตรฐานเดยวกนและมประสบการณการให ค�าปรกษามากกวา 1 ปและมการอบรมตอเนองทกป รวมถงมการตดตามผลการใหค�าปรกษา (on-going training) โดย พ.อ.หญง ณฐนาฎ สระอบล อยางนอยเดอนละ 1 ครง เพอเปนการรกษามาตรฐานการใหบรการการใหค�าปรกษาทางโทรศพท

เครองมอทใชในการศกษาสวนท 1 ขอมลทวไป ประกอบดวย อาย เพศ อาชพ สถานภาพ ระดบ

การศกษา รายไดความสมพนธกบผดมสรา ขอมลผดมสรา ภาวะซมเศราและความเสยงในการฆาตวตายโดยใชแบบคดกรอง DS-8 ของกรมสขภาพจต 8 ขอ16

สวนท 2 แบบประเมนทางดานจตใจ 1. แบบประเมนความเครยด (Srithanya stress

test; ST-5)17 จ�านวน 5 ค�าถามเกยวกบ (1) การนอน (2) สมาธ (3) หงดหงด (4) เบอ และ (5) ไมอยากพบผคน ซงมค�าตอบ 4 ระดบใหเลอกระดบคะแนนจาก 0-3 ดงน แทบไมม = 0 คะแนน บางครง = 1 คะแนน บอยครง = 2 คะแนน เปนประจ�า = 3 คะแนน

2. แบบประเมนการรบร ความสามารถในตนเอง (self-efficacy)18 จ�านวน 10 ค�าถาม มค�าตอบ 4 ระดบใหเลอกระดบคะแนนจาก 1-4 ดงน จรงมากทสด = 4 คะแนน จรงพอสมควร = 3 คะแนน จรงเลกนอย = 2 คะแนน ไมเปนความจรง = 1คะแนน

การวเคราะหทางสถตวเคราะหลกษณะขอมลทวไป ใชคาเฉลยและ

สวนเบยงเบนมาตรฐานหรอรอยละ การเปรยบเทยบความแตกตางของความเครยดระหวางกลมทดลองกบกล มควบคมใช independent sample t-test ทระดบนยส�าคญ 0.05 วเคราะหผลโดยใช intention to treat analysis และ multivariate regression analysis

ผลการศกษากลมตวอยางจ�านวน 149 รายจากทงหมด 180

ราย ไดรบค�าปรกษาครบทง 4 ครง แบงเปนกลมทดลองและกลมควบคมกลมละ 72 และ 77 ราย ตามล�าดบ (แผนภมท 1) เปนเพศหญงรอยละ 90.3 ในกลมทดลองและรอยละ 84.4 ในกลมควบคม อายเฉลย 42.7 ป ในกลมทดลองและ 40.6 ปในกลมควบคม เปนคสมรสรอยละ 51.4 ในกลมทดลองและรอยละ 48.1 ในกลมควบคม เมอเปรยบเทยบเพศ อาย การศกษา สถานภาพ รายไดตอเดอน ความสมพนธกบผดมสรา ภาวะซมเศราและผลกระทบ พบวาไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถตระหวางกลมทดลองและกลมควบคม (ตารางท 1)

ผดมสราใชสรา ≥4 วน/สปดาห รอยละ 95.8 ในกลมทดลองและรอยละ 97.4 ในกลมควบคม มปญหาความสมพนธในครอบครวรอยละ 88.9 ในกลมทดลองและรอยละ 94.8 ในกลมควบคม เมอเปรยบเทยบชนดสรา ความถในการดมสรา อาการถอนสราและปญหาจากการดมสราระหวางกลมทดลองและกลมควบคม พบวาไมมความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (ตารางท 2) โดยผดมสราทกรายไมไดใชสารเสพตดอนรวมดวย

ค า เฉล ยของคะแนนความเครยดก อนให ค�าปรกษาในกล มทดลองและกล มควบคมเท ากบ 2.34 และ 1.91 ซงแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (p=0.007) และพบวาคาเฉลยของคะแนนความเครยดท 6 เดอนหลงใหค�าปรกษาในกลมทดลองและกลมควบคมเทากบ 1.11 และ 1.66 ซงตางกนอยางม นยส�าคญทางสถต (p<0.001) นอกจากนผลตางของ คาเฉลยคะแนนความเครยดกอนและหลงใหค�าปรกษา 3 เดอนในกลมทดลองและกลมควบคมเทากบ 0.99 และ 0.49 และ 6 เดอนเทากบ 1.24 และ 0.25 ซงตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (p=0.002 และ p<0.001) (ตารางท 3) สวนการรบรความสามารถในตนเองพบวา คาเฉลยคะแนนการรบรความสามารถในตนเองกอนและหลงการทดลองในกลมทดลองและกลมควบคมท 3 เดอนเทากบ 2.08 และ 0.27 ซงตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต (p=0.023) แตเดอนท 6 ไมแตกตางกน (ตารางท 4)




แผนภมท 1 กลมตวอยางในการศกษา




ตารางท 1 ขอมลพนฐานของผไดรบผลกระทบจากผดมสราในกลมทดลองและกลมควบคม

ขอมลพนฐาน

กลมทดลอง

(N = 72)

กลมควบคม

(N = 77) p-value#

จ�านวน (รอยละ) จ�านวน (รอยละ)เพศ

ชาย

หญง

7 (9.7)

65 (90.3)

12 (15.6)

65 (84.4)

0.284

อาย ป (คาเฉลย ± สวนเบยงเบนมาตรฐาน) 42.7 ± 12.8 40.6 ± 12.2 0.299ระดบการศกษา

ประถมศกษาหรอต�ากวา

มธยมศกษา

อดมศกษา

15 (20.8)

28 (38.9)

29 (40.3)

18 (23.4)

26 (33.8)

33 (42.9)

0.803

สถานภาพ

โสด

สมรส

หยารางหรอหมาย

15 (20.8)

50 (69.4)

7 (9.7)

18 (23.4)

57 (74)

2 (2.6)

0.188

รายไดตอเดอน (บาท)

<10,000

10,000-20,000

> 20,000

21 (29.2)

33 (45.8)

18 (25)

24 (31.2)

32 (41.6)

21 (27.3)

0.870

ความสมพนธกบผดมสรา

บดา/มารดา

คสมรส

บตร

อนๆ

12 (16.7)

37 (51.4)

11 (15.3)

12 (16.6)

8 (10.4)

37 (48.1)

12 (15.6)

20 (26)

0.368

ภาวะซมเศราของญาตผดมสรา

ไมมความเสยงซมเศรา

มความเสยงซมเศราแตไมมความเสยงฆาตวตาย

มความเสยงซมเศราและมความเสยงฆาตวตาย

38 (52.8)

26 (36.1)

8 (11.1)

46 (59.7)

25 (32.5)

6 (7.8)

0.637

ผลกระทบ

ถกท�ารายรางกาย

ถกท�ารายจตใจ

7 (9.7)

53 (73.6)

15 (19.5)

59 (76.6)

0.093

0.671#Chi-square test ส�าหรบขอมลเชงกลม Independent t-test ส�าหรบขอมลตอเนอง

p<0.05 คอขอมลพนฐานแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต




ตารางท 2 ขอมลพนฐานของผไดรบผลกระทบจากผดมสราจ�าแนกตามขอมลทวไปของผดมสรา

ขอมลพนฐาน


(N = 72)


(N = 77) p-value#

จ�านวน (รอยละ) จ�านวน (รอยละ)ชนดของสราทใช

เบยร

สราผสม/สราพเศษ/ สราปรงพเศษ*

สราขาว

อนๆ

19 (26.4)

18 (25.0)

49 (68.1)

4 (5.6)

17 (22.1)

14 (18.2)

52 (67.5)

4 (5.2)

0.539

0.311

0.946

0.922ความถในการดมสรา

≥ 4 วน/สปดาห

2-3 วน/สปดาห

< 1-3 วน/เดอน

69 (95.8)

2 (2.8)

1 (1.4)

75 (97.4)

2 (2.6)

0 (0.0)

0.582

ระดบการถอนสรา

ไมรนแรง

รนแรง

10 (13.9)

62 (86.1)

9 (11.7)

68 (88.3)

0.687

ปญหาจากการดมสรา

ความสมพนธกบครอบครว

ความสมพนธกบเพอน

การท�างาน

การเงนของครอบครว

64 (88.9)

4 (5.6)

37 (51.4)

35 (48.6)

73 (94.8)

7 (9.1)

39 (50.6)

28 (36.4)

0.185

0.410

0.928

0.130#Chi-square test

p<0.05 คอขอมลพนฐานแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต*สราผสม ไดแก เชยงชน หงสทอง สราพเศษ ไดแก วสก บรนด สราปรงพเศษ ไดแก แมโขง

ตารางท 3 คาเฉลยและผลตางของคะแนนความเครยดกอนและหลงใหค�าปรกษา 3 เดอนและ 6 เดอน


(N = 77)


(N = 82) p-value#

คาเฉลย

(สวนเบยงเบนมาตรฐาน)

คาเฉลย

(สวนเบยงเบนมาตรฐาน)กอนใหค�าปรกษา 2.34(0.93)

1.36(0.69)

1.11(0.32)

0.99(1.02)

1.24(0.88)

1.91(1.01)

1.42(0.75)

1.66(0.94)

0.49(0.90)

0.25(1.10)

0.007*

หลงใหค�าปรกษา 3 เดอน 0.616

หลงใหค�าปรกษา 6 เดอน < 0.001*

ผลตางกอนและหลงใหค�าปรกษา 3 เดอน 0.002*

ผลตางกอนและหลงใหค�าปรกษา 6 เดอน < 0.001*#independent Samples t-test, intention to treat*p<0.05 คอความแตกตางของคะแนนอยางมนยส�าคญทางสถต




ตารางท 4 คาเฉลยและผลตางของคะแนนการรบรความสามารถในตนเองกอนและหลงใหค�าปรกษา 3 เดอนและ

6 เดอน

กลมทดลอง (N = 72)

กลมควบคม (N = 77)

p-value#

คาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน)

คาเฉลย (สวนเบยงเบนมาตรฐาน)

กอนใหค�าปรกษา 30.36 (5.69) 30.37 (5.59) 0.986หลงใหค�าปรกษา 3 เดอน 32.44 (5.12) 30.86 (5.42) 0.068หลงใหค�าปรกษา 6 เดอน 32.68 (5.89) 32.29 (5.17) 0.664ผลตางกอนและหลงใหค�าปรกษา3 เดอน -2.08 (5.35) -0.27 (4.17) 0.023*ผลตางกอนและหลงใหค�าปรกษา 6 เดอน -2.44 (6.7) -1.7 (6.38) 0.489

#independent Samples t-test, intention to treat*p<0.05 คอความแตกตางของคะแนนอยางมนยส�าคญทางสถตระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

ตารางท 5 การวเคราะหปจจยตางๆ ทมผลตอความเครยดชวงกอนใหค�าปรกษา

ปจจย ไมเครยด#

จ�านวน (รอยละ)

เครยด##


p-value Crude

Odds Ratio

95%CI p-value Adjusted

Odds Ratio

95%CI

เพศชาย 15 (78.90) 4 (21.10) 1หญง 91 (65.00) 49 (35.00) 0.234 2.01 0.63-6.41

การศกษาประถมศกษาหรอต�ากวา 20 (55.60) 16 (44.40) 0.090 2.08 0.89-4.90มธยมศกษา 39 (67.20) 19 (32.80) 0.541 1.27 0.58-2.75อดมศกษา 47 (72.30) 18 (27.70) 1

สถานภาพโสด 25 (73.50) 9 (26.50) 1สมรส 76 (65.50) 40 (34.50) 0.383 1.46 0.62-3.43หยาราง 5 (55.60) 4 (44.40) 0.303 2.22 0.48-10.15

รายไดตอเดอน (บาท)<10,000 35 (74.50) 12 (25.50) 110,000-20,000 46 (63.90) 26 (36.10) 0.228 1.64 0.73-3.71> 20,000 25 (62.50) 15 (37.50) 0.231 1.75 0.70-4.37

ความสมพนธกบผดมสราบดา/มารดา 13 (65.00) 7 (35.00) 0.274 2.00 0.57-6.92คสมรส 53 (64.60) 29 (35.40) 0.143 2.03 0.78-5.25บตร 14 (58.30) 10 (41.70) 0.100 2.65 0.82-8.49อนๆ 26 (78.80) 7 (21.20) 1

ถกท�ารายรางกายไมถกกระท�า 91 (66.90) 45 (33.10) 1ถกกระท�า 15 (65.20) 8 (34.80) 0.873 1.07 0.42-2.73

ถกท�ารายจตใจไมถกกระท�า 31 (83.80) 6 (16.20) 1 1ถกกระท�า 75 (61.50) 47 (38.50) 0.015* 3.23 1.25-8.34 0.028* 3.23 1.13-9.22

ปญหาความสมพนธของผดมกบครอบครวไมม 10 (76.90) 3 (23.10) 1ม 96 (65.80) 50 (34.20) 0.418 1.73 0.45-6.59




ปจจย ไมเครยด#


เครยด##


p-value Crude

Odds Ratio

95%CI p-value Adjusted

Odds Ratio

95%CI

ปญหาความสมพนธของผดมกบเพอนไมม 100 (68.00) 47 (32.00) 1ม 6 (50.00) 6 (50.00) 0.211 2.12 0.65-6.94

ปญหาการท�างานของผดมไมม 54 (71.10) 22 (28.90) 1ม 52 (62.70) 31 (37.30) 0.263 1.463 0.75-2.84

ปญหาการเงนของครอบครวไมม 62 (69.70) 27 (30.30) 1ม 44 (62.90) 26 (37.10) 0.367 1.357 0.69-2.63

เบยรไมใช 82 (70.1) 35 (29.9) 1ใช 24 (57.1) 18 (42.9) 0.129 1.757 0.848-3.639

เหลาแดงไมใช 84 (68.3) 39 (31.7) 1ใช 22 (61.1) 14 (38.9) 0.422 1.371 0.634-2.961

เหลาขาวไมใช 33 (62.3) 20 (37.7) 1ใช 73 (68.9) 33 (31.1) 0.406 0.746 0.374-1.489

ยาดองไมใช 103 (68.2) 48 (31.8) 1 1ใช 3 (37.5) 5 (62.5) 0.090 3.576 0.821-15.582 0.024* 6.19 1.265-30.283

#ไมเครยด คอ มคะแนนจากแบบประเมนความเครยด ST-5 อยในระดบเครยดนอยและเครยดปานกลาง##เครยด คอ มคะแนนจากแบบประเมนความเครยด ST-5 อยในระดบเครยดเครยดมากและเครยดมากทสด

เมอตดประชากรทออกจากการศกษาแลวแบงกลมตามคะแนนความเครยดจากแบบประเมน ST-5 ชวงกอนใหค�าปรกษา จะแบงประชากรไดเปน 2 กลม คอ กลมไมเครยด หมายถงผทมคะแนนความเครยดนอยและปานกลางและกลมเครยดหมายถงผทมคะแนนความเครยดมากและมากทสดแลววเคราะหผลทางสถตพบวาปจจยของญาตทมผลตอความเครยดคอการถกท�ารายจตใจและการทผดมใชยาดอง (p=0.028 และ p=0.024)ในขณะทปจจยอนๆ ของญาต เชน การศกษา สถานภาพ รายได ความสมพนธกบผดม ปญหาความสมพนธของผดมกบครอบครว ปญหาความสมพนธของผดมกบเพอน ปญหาการท�างานของผดม และปญหาการเงนของครอบครวนนไมสมพนธกบความเครยดของญาต (ตารางท 5)

วจารณผลการศกษาพบวาผไดรบผลกระทบจากผดม

สรามคาเฉลยของคะแนนความเครยดในกลมทดลองนอยกวากล มควบคมหลงให ค�าปรกษา 6 เดอน

อกทงคาเฉลยของคะแนนความเครยดในกลมทดลองลดลงมากกวากลมควบคมท 3 เดอน และ 6 เดอนอยางมนยส�าคญทางสถต ซงเปนไปตามสมมตฐานทไดตงไว อาจเปนผลจากการใหค�าปรกษาดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจมการประเมนปญหาและวธแกปญหาของผไดรบผลกระทบจากผดมสรา ประเมนทศนคตในการดแลผดมสราเพอเปลยนทศนคตตอผดมสราในทางบวก กระตนแรงจงใจและเกดการใหค�ามนสญญาทจะชวยเหลอผดมสรา ใหทางเลอกในการชวยเหลอ ผ ดมสรา หยดพฤตกรรมทส งเสรมการดมสรา ให ค�าแนะน�าในการดแลรางกายและจตใจตนเองภายใตบทบาททเหมาะสมในครอบครวและแสวงหาความชวยเหลอเมอจ�าเปน ซงสงผลใหผไดรบผลกระทบจากผดมสราทมความเครยด เหนอยลาและหมดก�าลงใจใหมทศนคตทดขนและเกดแรงจงใจในการชวยเหลอ ผดมสราใหเขาสการรกษาหรอลดปรมาณสรา สงผลใหกลมทดลองมความเครยดลดลงมากกวากลมควบคมทมเพยงการใหความรทวไปเกยวกบสรา

ตารางท 5 การวเคราะหปจจยตางๆ ทมผลตอความเครยดชวงกอนใหค�าปรกษา (ตอ)




กลมทดลองมคาเฉลยของคะแนนการรบรความสามารถในตนเองเพมขนมากกวากลมควบคมท 3 เดอนอยางมนยส�าคญทางสถตแตเพมขนอยางไมมนยส�าคญท 6 เดอน อาจเปนผลจากจ�านวนครงทใหค�าปรกษานอยเกนไป โดยการศกษาของ Miller และคณะ6 มการใหค�าปรกษาจ�านวน 12 ครงในระยะเวลา 3 เดอนแกครอบครวผดมสราดวยโปรแกรมบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจเปรยบเทยบกบการใหค�าปรกษาอนอก 2 แบบ รวมถงแบบบนทกโทรถามตามเยยมส�าหรบการตดตามดแลผ ดมสราทางโทรศพททพฒนาโดย ดร.หรรษา เศรษฐบปผาและคณะภายใตการสนบสนน ผรส.19 จะใหค�าปรกษาทางโทรศพทแกผ ดมสราและญาต จ�านวน 8 ครงในระยะเวลา 6 เดอน นอกจากนการใหค�าปรกษาอาจเนนการชวยใหผ ไดรบผลกระทบจาก ผดมสราสามารถจงใจผดมใหเปลยนตนเองนอยไป อาจท�าใหคะแนนการรบรความสามารถในตนเองในกลมทดลองเพมขนนอยกวาทควรจะเปน รวมถงการประเมนการรบรความสามารถในตนเองอาจตองตดตามในระยะยาว นอกจากนแบบประเมนมค�าถาม 10 ขอ ซงอาจมผลตอความรวมมอในการท�าแบบสอบถามนทางโทรศพท อาจท�าใหไดขอมลไมตรงตามความเปนจรง อาจท�าใหไมพบความแตกตางของคะแนนการรบร ความสามารถในตนเองอยางมนยส�าคญทางสถต ด วยขอจ�ากดท เกบขอมลทางโทรศพท ควรเลอกแบบสอบถามทมจ�านวนค�าถามทนอย เพอความสะดวกในการเกบขอมล โดยผ วจยไดเลอกแบบสอบถาม การรบรความสามารถในตนเองของเวทน สขมาก และคณะมาใชในการศกษานเนองจากมจ�านวนขอค�าถามนอยทสดเมอเปรยบเทยบกบแบบสอบถามอน

ซงผลการศกษาสอดคลองกบการศกษาของ Miller และคณะ6 ทศกษาเกยวกบการใหค�าปรกษาแกครอบครวผดมสราโดยใชโปรแกรม CRAFT ทใชการสมภาษณเพอเสรมแรงจงใจเปรยบเทยบกบโปรแกรม 12 ขนตอนและโปรแกรม Confrontation family meeting ของ Johnson พบวาทง 3 โปรแกรมสามารถลดคะแนน

ของความซมเศรา ความโกรธ ความขดแยงในครอบครว รวมทงสามารถเพมคณภาพชวตในดานของความเชอมแนนในครอบครวและคะแนนความสขในความสมพนธของสมาชกในครอบครวผดมสราโดยไมแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต อาจเปนผลจากโปรแกรมทง 3 แบบใหความส�าคญกบครอบครวในการสอสารเชงบวกกบผดมสราเพอน�าผดมสราเขาสการรกษา

นอกจากน ผลการ ศกษาย งแสดงให เหนประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจแกผไดรบผลกระทบจากสราทสอดคลองกบการศกษาของ Nelleke และคณะ20 ทศกษาประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวยวธการสมภาษณเพอเสรมแรงจงใจแกผดมสราใน 12 เดอน พบวาชวยลดคะแนน AUDIT และท�าใหผดมสราหยดดมหรอดมในความเสยงระดบต�าอยางมนยส�าคญแสดงถงประสทธภาพของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทโดยใชวธเสรมแรงจงใจ

ปจจยของญาตทมผลตอความเครยดของญาต คอ การถกท�ารายจตใจและการทผดมใชยาดองนน อาจเกดจากการดมสราเปนผลใหเกดอารมณผดปกตและมความสามารถในการควบคมอารมณของผดมสราลดลง สงผลใหญาตถกท�ารายจตใจและเกดความเครยดตามมา นอกจากนผดมยาดองอาจเปนผทใชคอนขางหนก โดยผดมบางสวนอาจมทศนคตหรอใหเหตผลกบญาตในการดมเพอบ�ารงรางกายตามความเชอเดมอนน�าไปสการดมในปรมาณมาก เปนผลใหญาตเกดความเครยดไดเชนกน

การศกษานมจดแขงคอรปแบบวจยแบบสมทมกลมควบคม จงชวยลดปจจยภายนอกทสงผลตองานวจยได อกทงเปนการศกษาแรกในประเทศไทยทศกษาประสทธผลของการใหค�าปรกษาทางโทรศพทดวย วธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจแกผไดรบผลกระทบจาก ผ ดมสรา เปรยบเทยบกบการใหค�าปรกษาแบบสน เกยวกบสราในดานความเครยด และการรบร ความสามารถในตนเอง




การศกษานมขอจ�ากดคอ ไมสามารถปกปดทง 2 ทางแกผเขารวมวจยและเจาหนาทผใหค�าปรกษาเนองจากวธการใหค�าปรกษาทแตกตางกน ผวจยจงปกปดผตดตามประเมนผลการศกษา ซงเปนการปกปดทางเดยวเพอลดอคต อกทงมขอจ�ากดในการเลอกแบบสอบถามทควรมจ�านวนขอค�าถามนอยเพอความสะดวกในการตดตามผลทางโทรศพท ซงแบบสอบถามการรบรความสามารถในตนเองม 10 ขอ อาจท�าใหความรวมมอในการท�าแบบสอบถามลดลง อาจท�าใหขอมลทไดไมตรงความเปนจรง

นอกจากนยงมขอจ�ากดของเครอขายโทรศพท มอถอทมการเปลยนแปลงระบบสญญาณเดมจาก 2G เปน 3G ท�าใหผเขารวมวจยสวนหนงเปลยนเบอรโทรศพทมอถอ ท�าใหตดตอไมไดและออกจากการศกษา

ขอเสนอแนะการใหค�าปรกษาทางโทรศพทเปนวธการท

สะดวกในการเขาถงบรการ ประหยดเวลาและคาใชจายในการเดนทางมาโรงพยาบาล และควรเลอกใชวธการบ�าบดเพอเสรมแรงจงใจแกผไดรบผลกระทบจากผดมสราเนองจากมประสทธผลในการลดความเครยดไดดกวาการใหค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา

การวจยในอนาคตควรเลอกใชแบบสอบถามทมจ�านวนค�าถามนอยและมความจ�าเพาะตอสมมตฐานงานวจย รวมถงอาจมการประเมนประสทธผลในดานอนใหครอบคลมมากขน เชน การเขาสการรกษาหรอการลดปรมาณการดมของผดมสรา อกทงอาจมการปรบเพมจ�านวนครงในการใหค�าปรกษาหรอเพมการตดตามใหยาวขน นอกจากนอาจประยกตใชกบผไดรบผลกระทบจากผดมสราในบรบททผดมสราก�าลงรกษาเปนผปวยในหรอผปวยนอกได

ผลการศกษาทพบวาปจจยของญาตทมผลตอความเครยดของญาต คอ การถกท�ารายจตใจและการทผดมใชยาดองนน อาจมการควบคมปจจยดงกลาวส�าหรบงานวจยในอนาคตเพอใหผลการศกษาเกยวกบ

ความเครยดมความชดเจนมากขน

สรปการให ค�าปรกษาทางโทรศพท ด วยวธการ

บ�าบดเพอเสรมแรงจงใจมประสทธผลในการลดความเครยดแกผไดรบผลกระทบจากผดมสรามากกวาการใหค�าแนะน�าแบบสนเกยวกบสรา แตไมมผลในการเพมการรบร ความสามารถในตนเองในผไดรบ ผลกระทบจากผดมสรา

เอกสารอางอง1. National Statistical Office of Thailand. The

Smoking and Drinking Behavior Survey 2011. Bangkok: Text and Journal Publishing; 2012.

2. Chitlada A, Usaneya P. Effectiveness of community brief intervention model on alcohol consumption reduction amongmoderate drinkers in communities in Lopburi province. A Journal of Thai Population Association 2010; 1: 5-18.

3. Kittirattanapaiboon P, Jumroonsawad S, Srikosai S, Chindakham R. Module A-Care program foralcohol abusers in the health system: Primary care for alcohol abusers for health professionals. Chiangmai: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2011.

4. Noknoi S. Telephone Counseling for Alco-hol Abusers and their Family. Chiangmai: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2013.

5. Ahacic K, Nederfeldt L, Helgason AR. The national alcohol helpline in Sweden: an evaluation of its first year. Subst Abuse Treat Prev Policy 2014; 9: 28.




6. Miller WR, Meyers RJ, Tonigan JS. Engaging the unmotivated in treatment for alcohol problems: a comparison of three strategies for intervention through family members. J Consult Clin Psychol 1999; 67: 688-97.

7. Dunn C, Deroo L, Rivara FP. The use of brief interventions adapted from motivational interviewing across behavioral domains: a systematic review. Addiction 2001; 96(12): 1725-42.

8. Dieperink E, Fuller B, Isenhart C, McMaken K, Lenox R, Pocha C, et al. Efficacy of motivational enhancement therapy on alcohol use disorders in patients with chronic hepatitis C: a randomized controlled trial. Addiction 2014; 109: 1869-77.

9. Dhammarangsee T. Alcohol consumption and impact situation in Thailand 2013. Nonthaburi: The Graphico System; 2013.

10. Ministry of Public Health, Department of Disease Control, Office of Alcohol Control Committee. Guidelines for comparison and bribes awards according to the Alcohol Control Parliament 2008. Bangkok: Ministry of Public Health; 2013.

11. Saengcharnchai P. Knowledge of alcohol: 1413 Alcohol Helpline Center. Chiangmai: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2013.

12. Miller WR. Motivational enhancement therapy manual: a clinical research guide for therapists treating individuals with alcohol abuse and dependence. Maryland: NIH Publication; 1999.

13. Saengcharnchai P. Training manuals: Mo t i va t i ona l Enhancemen t The rapy Counseling for Alcohol Abusers. Chiangmai: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2010.

14. Saengcharnchai P. Motivational Interviewingand Motivational Enhancement Therapy (MI and MET) and Pharmacotherapy for Addiction. Bangkok: Department of Psychiatry and Neurology Phramongkutklao Hospital; 2005.

15. Dejkong T. Training Manualfor Clinical Personnel Volume 2: Counseling for Drug Abusers. Nonthaburi: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2012.

16. Tangsaree T.Development of screening for depression and suicidal risk. KhonKaen: Phrathammakhan Publishing; 2008.

17. Silpakit O. Srithanya Stress Scale. Journal of Mental Healthof Thailand 2008;16: 177-85.

18. Sukmak V, Sirisoonthon A, Meena P. Validity of the General Perceived Self-Efficacy Scale. Journal of the Psychiatric Association of Thailand 2002; 47: 31-7.

19. Sethabouppha H. Ratsameesuwiwat J. Thepprasong S. Telephone Recordingfor Telephone Therapy. Chiangmai: The Integrated Community Management for Substance Abuse Program; 2013.

20. Heinemans N, Toftgard M, Damstrom-Thakker K, Galanti MR. An evaluation of long-term changes in alcohol use and alcohol problems among clients of the Swedish National Alcohol Helpline. Subst Abuse Treat Prev Policy 2014; 9: 22.

ประสิทธิผลของการให้ค...

Documents