การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนในประเทศไทย

สมศกด จงตระกล

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรชญาดษฎบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2554 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจลลวงไปไดดวยด ดวยความกรณาและความชวยเหลออยางด

ยงจากคณาจารย ผทรงคณวฒและผเชยวชาญตางๆ ดงตอไปน

ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. สนทด เสรมศร ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

รองศาสตราจารย ดร. สรพล พยอมแยม กรรมการทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย

ดร. จนทรจรา วงษขมทอง อธการบดมหาวทยาลยครสเตยน ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

อาจารย ดร. นรนดร จงวฒเวศย และอาจารย ดร. พงศชต ชตพงศ กรรมการสอบวทยานพนธ

ทไดกรณาใหค าแนะน า เพมเตมขอคดเหน ท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณ

ขอขอบคณ อาจารย ดร. สพฒนา ค าสอน ทกรณาใหค าแนะน าขอคดเหน เอาใจใส

ตดตาม รวมถงใหก าลงใจจนการท าวทยานพนธนเสรจสมบรณในทสด ผชวยศาสตราจารย

สมเชาว ชาตนฤดม สาขาวชาภาษาองกฤษ คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฎสราษฎรธาน ทกรณาตรวจสอบ และปรบแกบทคดยอภาษาองกฤษใหถกตอง บรรณารกษ

ประจ าหองสมดมหาวทยาลยครสเตยน และเจาหนาททกทานทชวยเหลอและใหค าแนะน าในการ

สบคนขอมล นายอ าเภอของประชาชนทกทานทกรณาเสยสละเวลาในการใหขอมลในการวจย

ครงนดวยความเตมใจ และนายปรชา กมลบตร อดตผวาราชการจงหวดสกลนคร ทใหการ

สนบสนน ใหโอกาสและใหก าลงใจอยางเตมท เมอครงทผศกษาวจยรบราชการทจงหวดสกลนคร

นอกจากน หากผศกษาวจยมไดกลาวค าขอบคณตอผมพระคณทานอนในกตตกรรมประกาศน

ผศกษาวจยตองกราบขออภยมา ณ โอกาสน และขอใหทานไดรบรดวยวาพระคณของทานจะยงคงอย

ในความทรงจ าสวนลกของผศกษาวจยตลอดไป

คณประโยชนและผลดทเกดขนจากการศกษาวจยในเรองน ผศกษาวจยขอมอบใหบดา

มารดา ภรรยา บตร และผทอยในวงวนแหงความขดแยงทกทาน ขอใหความรนเปนประโยชน

แกผใฝรทกทาน และสงคมไทยตลอดไป

493009 : สาขาวชาการจดการภาครฐและเอกชน : ปร.ด. (การจดการภาครฐและเอกชน) ค าส าคญ : นายอ าเภอของประชาชน/การจดการความขดแยง

นายสมศกด จงตระกล : การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนในประเทศไทย (The Conflict Management by High Performance Chief District Officer in Thailand) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ศาสตราจารยเกยรตคณ ดร. สนทด เสรมศร, รองศาสตราจารย ดร. สรพล พยอมแยม, ดร. พงศชต ชตพงศ, 337 หนา

นายอ าเภอเปนขาราชการทเปนกลไกหลกในการผลกดนและขบเคลอนนโยบายของรฐบาลไปสการปฏบตใหเปนรปธรรม มบทบาทส าคญในการ “บ าบดทกข บ ารงสข” โดยเฉพาะการแกไขปญหาความเดอดรอนหรอความขดแยงตางๆ ทเกดขนภายในเขตพนททตนรบผดชอบ ใหระงบ หรอยตลงดวยความเรยบรอยและเปนทพงพอใจของทกฝาย การศกษาครงนเปนการวจยเชงคณภาพแบบการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory methodology) เพอหาขอสรปเชงทฤษฎ ซงจะท าใหไดองคความรใหมในบรบทของสงคมไทย อนจะเปนประโยชนในการเพมประสทธภาพและประสทธผลในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอใหสงขน ผศกษาวจยเลอกผใหขอมลหลกดวยวธการเลอกแบบเจาะจงตามคณสมบตทก าหนด และจดเกบรวบรวมขอมลโดยการสมภาษณเชงลกต งแตเดอนสงหาคม 2552 จนถงเดอนมถนายน 2553 การวเคราะหขอมลใชวธการแปลความหมายและก าหนดรหสขอมล และสรางมโนทศนขนโดยอาศยความไวเชงทฤษฎ ผลการศกษาพบวา 1. บทบาทในการจดการความขดแยงของนายอ าเภอของประชาชน ประกอบดวย 3 ปจจย คอ ปจจยสวนบคคล คอ ตวนายอ าเภอของประชาชน ทจะตองท างานดวยความทมเท เพอสรางความเชอมนใหเปนทยอมรบของประชาชนในพนท ประกอบดวย พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน และความเชยวชาญในวชาชพ ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ เปนอ านาจหนาททนายอ าเภอม โดยเปนอ านาจตามกฎหมาย และอ านาจทางการบรหาร และปจจยสภาพแวดลอม ไดแก ระบบอปถมภในสงคมไทย และความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง 2. วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ม 3 วธการ คอ วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล โดยการเกลยกลอม การประนประนอม การเสรมสรางความเขาใจ การอดกลน การเชญคกรณมาพบโดยทนท และการเจรจาดวยความยตธรรม วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ โดยการเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค การใชอ านาจตามกฎหมาย การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง และวธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม โดยการขอความรวมมอผมบารม และการเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน 3. ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน โดยอ าเภอจะตองมกลไกยตความขดแยงระดบชมชน มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว และมหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

จ

493009 MAJOR: Management; Ph.D. (Management)

KEYWORDS : HIGH PERFORMANCE CHIEF DISTRICT OFFICER/CONFLICT

MANAGEMENT

Mr. Somsak Changtragul : The Conflict Management by High Performance

Chief District Officer in Thailand. Thesis Advisors: Prof. Emeritus Santhat Sermsri, Ph.D.,

Assoc. Prof. Surapol Payomyam, Ph.D., Pongchit Chitpong, Ed.D., 337 pages.

The Chief District Officers (CDOs) are the key mechanisms to implement the

policies of the government by taking them into a concrete action. They have a major role in

“Eradicate Suffering, Enhance Happiness” , relieving distress and resolving conflicts in their

districts with satisfaction of all parties. This study is a qualitative research which is based on

“Grounded Theory” methodology for the purpose of theoretical conclusion. These may lead

to a new body of knowledge in Thai social context, and, may help increasing the efficiency

and effectiveness in managing conflict by the CDOs. The researcher has purposefully selected

the key informants by purposeful identification according to identified qualification. Data

were collected through the in-depth interview starting from August 2009 to June 2010. All

data were analyzed by the data interpretation, data coding, and a concept development based

on theoretical sensitivity.

The research findings are as follows:

1. The roles of High Perfomance Chief District Officers’s (HPCDOs) in the

conflict management consist of three factors, which are:

1) The Personal factor: The HPCDOs who have to work with willingness and

dedication to gain trustworthy, and acceptance of the people, reference, consists of appropriate

working behavior, leadership and management capabilities, together with expertise in their

profession;

2) The authority-by-structure factor, which concerns the legal authority and the

administrative authority; and,

3) The circumstantial factor including the patronage system in Thai society

and the sincerity of all parties involved in conflict management.

2. There are three methods in conflict management by the HPCDOs. First, is

the personal factor of the HPCDOs method, who immediately mediate among disputed parties

to reach a solution whether by negotiation without prejudice, reconcililation, compromising,

enhancing understanding, and with good tolerance. Second, is the authority-by-structure

factor of the HPCDOs method, which empowered to the HPCDOs as parts of the

administrative structure of the government, to provide constructive feedback information, use

of law enforcement, start conflict management procedures, and appointment of the Board of

Trustees to the conflict. Another metod, is the circumstantial factor of the HPCDOs,

requesting the cooperative of the influential persons, and to reinforce the sincerity of their

participation in the management of conflicts towards all parties.

3. The suggestion has an aim to improve management practices, development of

skill and development of innovation in appropriate conflict management by the HPCDOs .

The District Offices should provide a dispute settlement mechanism in the community;

Establishment of the administrative center for appeals; Appointment of the legal expert in the

district office, provision of rapid mobile units. And there may be some specific training

courses or program on various methods to conflict management providing for all parties.

ฉ

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ....................................................................................................................... ค บทคดยอภาษาไทย....................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ.................................................................................................................. จ สารบญ......................................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง............................................................................................................................... ซ สารบญภาพ.................................................................................................................................. ฌ

บทท 1 บทน า 1 ความส าคญของปญหา.......................................................................................... 1 ค าถามของการวจย................................................................................................ 4 วตถประสงคของการวจย...................................................................................... 4 ขอตกลงเบองตน................................................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย.............................................................................................. 4 นยามตวแปร.......................................................................................................... 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................... 6 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 8 ความหมายของความขดแยง.................................................................................. 8 ประเภทของความขดแยง...................................................................................... 10 สาเหตและกระบวนการของความขดแยง............................................................. 13 ทฤษฎและแนวคดการจดการความขดแยง............................................................ 28 สถานการณความขดแยงของสงคมไทย................................................................ 42 แนวคดการจดการวามขดแยงในสงคมไทย........................................................... 47 บทบาทและหนาทในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ................................ 54 แนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ..................................................... 60 บทท 3 วธด าเนนการวจย 62 การวจยแบบสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน........................................................... 62 พนทในการศกษา.................................................................................................. 63 ผใหขอมลหลกในการศกษา.................................................................................. 64

ช

สารบญ (ตอ) หนา

เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล...................................................................... 64 การพทกษสทธของกลมตวอยาง........................................................................... 65 การเกบรวบรวมขอมล…...................................................................................... 66 การวเคราะหขอมล................................................................................................ 67 ระยะเวลาการศกษา............................................................................................... 70 การน าเสนอผลการศกษา...................................................................................... 70 บทท 4 ผลการวจย...................................................................................................................... 71 บทท 5 อภปรายผล..................................................................................................................... 133 บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ................................................................................... 149 บรรณานกรม ภาคผนวก ก หลกเกณฑการพจารณาการคดเลอกนายอ าเภอของประชาชน............................ 184 ข รายชอนายอ าเภอของประชาชน ระหวาง พ.ศ. 2545 – พ.ศ. 2552...................... 187 ค แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก................................................................ 192

ง รายงานการไดมาซงแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก................................. 202

จ ขอมลรายละเอยดคณลกษณะโดยยอของผใหขอมลหลก (Key informants)...... 214

ฉ ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 1............ 218

ช ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 2............ 225

ซ ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 1................ 232

ฌ ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 2................ 240

ญ ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคอสาน.............. 247

ฎ ตวอยางเอกสารการเปดรหสสมพนธ (Axial coding)......................................... 256

ฏ ตวอยางเอกสารขนเลอกรหสสมพนธ (Selective coding)................................... 290

ประวตผวจย............................................................................................................................... 337

ซ

สารบญตาราง ตารางท หนา

1 ความสมพนธระหวางความสนใจและพฤตกรรม................................................. 10

ฌ

สารบญภาพ แผนภมท หนา

1 วงกลมของความขดแยง........................................................................................... 11 2 ลกษณะของความขดแยงระหวางบคคลแบบการรของเราและของคนอน............... 16 3 กระบวนการของความขดแยง (Pondy)................................................................... 22 4 กระบวนการของความขดแยง (Filley, House and Kerr)........................................ 23 5 กระบวนการของความขดแยง (Robbins)................................................................ 24 6 วงจรความขดแยง..................................................................................................... 26 7 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน.............. 84 8 ปจจยสวนบคคล...................................................................................................... 85 9 ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ................................................................... 99 10 ปจจยสภาพแวดลอม................................................................................................ 102 11 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชน........ 106 12 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการของ

นายอ าเภอของประชาชน.........................................................................................

113 13 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอมของนายอ าเภอของประชาชน 119 14 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนา

นวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน......

124 15 ขอสรปเชงทฤษฎในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน............. 131 16 รปแบบจ าลอง (Model) การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

ในประเทศไทย........................................................................................................

132 17 รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน........................ 147

ญ

สารบญภาพ (ตอ) แผนผงท หนา

1 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคเหนอ 1 .................................................................... 72 2 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคเหนอ 2 .................................................................... 75 3 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคใต 1 ......................................................................... 77 4 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคใต 2 ......................................................................... 79 5 อาณาเขตตดตอของอ าเภออสาน ............................................................................. 82

บทท 1

บทน ำ

ควำมส ำคญของปญหำ ความขดแยง (Conflict) เปนปรากฏการณทเกดขนเปนปกตวสยของมนษยในสงคม มาต งแตอดตจนถงปจจบน เปนปรากฏการณทเกดจากความแตกตางกนในเรองตางๆ เชน ผลประโยชน ความคด คานยมของบคคล หรอกลมบคคลในสงคมทกระดบ ไมวาสงคมนนจะมลกษณะเปนสงคมชนบท สงคมเมอง สงคมเกษตรกรรม สงคมอตสาหกรรม สงคมตะวนตก หรอตะวนออกกตาม ปญหาความขดแยงทปรากฏนนมทงทเปนความขดแยงทมผลกระทบตอ บคคลอน และความขดแยงทไมมผลกระทบตอบคคลอน ความขดแยงทไมมความรนแรง (Non violence conflict) และความขดแยงทมความรนแรง (Violence conflict) โดยอาจมสาเหตมาจากสภาวะเศรษฐกจ สงคม การเมอง เทคโนโลย หรอแมกระทงในเรองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม สวนระดบความรนแรงของความขดแยงนน จะขนอยกบความซบซอนของปญหา ทเกดขนในแตละกรณ ส าหรบสงคมไทยในปจจบนน ปรากฏวา ประชาชนทกระดบและทกภาคสวน ตางเขามามสวนเกยวของ และมความกลาทจะแสดงความขดแยงในทสาธารณะในเรองตางๆ มากกวาเดม โดยมแนวโนมทจะใชมวลชนจ านวนมากเคลอนไหวตอรอง และใชมาตรการตางๆ กดดนใหทางราชการสนใจเขามาแกไขปญหาโดยตรง เชน การปดกนการจราจรในเสนทางส าคญๆ การปดลอมและควบคมเจาหนาทเปนตวประกน การท ารายเจาหนาทระดบทองถน และท าลายทรพยสนของทางราชการ เปนตน ทงน เพอเปนการยกระดบปญหาใหสาธารณชนเหนวา เจาหนาทกระท าการรนแรงตอผชมนม (ประมวล รจนเสร, 2541: 363) และการกระท าท านองน ไดกลายเปนพฤตกรรมทลอกเลยนแบบกน (สมชาย ชยคณานกล, 2543) ความขดแยงของสงคมไทยทมแนวโนมทจะเพมและทวความรนแรงมากยงขนนน นบวาเปนสญญาณบอกเหตใหสงคมไทยตองเรงทบทวนและพฒนาวธการจดการความขดแยงทเคยใชในอดตใหมประสทธภาพมากยงขน (ปรสา สมภมตร, 2543;

2

ดรณ จงประสทธกล, 2544) จงมความจ าเปนและเปนเรองส าคญทควรจะตองมการศกษาเพอพฒนาวธการ และแสวงหาแนวทางการจดการความขดแยงทเหมาะสม เพอน ามาใชในการจดการความขดแยงประเภทตางๆ ของประชาชนใหไดขอยตทเหมาะสม และผลกดนใหมผลในทางปฏบตอยางเรงดวน การบ าบดทกข บ ารงสขใหแกประชาชนในสวนภมภาคนน เปนภารกจหลกทส าคญของกระทรวงมหาดไทย (www.panyathai.or.th/wiki/index.php) ทมนายอ าเภอเปนผ รบผดชอบ นายอ าเภอเปนต าแหนงทส าคญในราชการสวนภมภาค เปนสถาบนทอยใกลชดกบประชาชน ในระดบพนทมายาวนาน ตงแตครงอดตจวบจนปจจบน นายอ าเภอเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาขาราชการในอ าเภอ มหนาทรบผดชอบการบรหารราชการของอ าเภอ เพอรกษาความสงบเรยบรอยและดแลทกขสขของประชาชนตามนโยบายของรฐบาล กระทรวง ทบวงและกรม (พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534; พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457) โดยมหนาทตอง เขาไปด าเนนการแกไขปญหาความเดอดรอน หรอความขดแยงของประชาชน อยางใกลชด และน าแนวทางการจดการความขดแยงไปใชควบคมมใหกลายเปนขอพพาท (Dispute) ทจะน าไปสความรนแรงในทายทสด ทงน เพอมใหเกดความแตกแยกของคนในชาต โดยใหทกฝายสามารถอยรวมกนไดดวยความสงบสนตสขสอดคลองกบวฒนธรรมไทย (กรมการปกครอง, 2551ค: 2-3) ผด ารงต าแหนงนายอ าเภอตองเปนทงนกปกครอง นกบรหารการพฒนา และเปนผทน านโยบายของรฐบาลไปปฏบตใหบงเกดผลเปนรปธรรม สอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของประชาชนทหลากหลาย นายอ าเภอจงมความส าคญมากในฐานะทเปนผน าในการปองกน และด าเนนการจดการความขดแยงในระดบพนท เพอใหสงคมในสวนภมภาคซงเปนสงคมสวนใหญของประเทศเกดความสงบสข เปนธรรม และอยเยนเปนสขอยางถวนหนา ซงจะน าไปสความสงบเรยบรอยของชาตในภาพรวมตอไปได ดงนน จงอาจกลาวไดวา บทบาทของนายอ าเภอ ในการจดการความขดแยง ดวยการระงบหรอยตปญหาความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร หรอระหวางราษฎรกบรฐนนมความส าคญมากในฐานะเปนตนธารแหงการสรางความสงบเรยบรอยและสนตสขของชนในชาต ประกอบกบปรากฏการณทไดจากการสมภาษณเชงลกกลมศกษาน ารองทมคณสมบตเชนเดยวกนกบนายอ าเภอของประชาชนทกประการ ท าใหทราบวา นายอ าเภอของประชาชนซงเปนนายอ าเภอทมผลงานดเดนเปนพเศษนนมหลกคด และแนวทางการปฏบตงานในการจดการความขดแยงทมลกษณะโดดเดนเปนการเฉพาะตว และมมมมองในการจดการความขดแยงทครอบคลมรอบดานอยางเปนระบบทกมต ซงนาเชอวาหากมการเกบรวบรวมขอมลตามกระบวนการวจยและวเคราะหขอมลเพอใหไดขอสรปเชงทฤษฎทเหมาะสมกบบรบทของสงคมในภมภาคของประเทศไทยแลวกนาจะเปนคณปการตอการสรางองคความรในดานนดวย

3

กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ซงเปนสวนราชการตนสงกดของนายอ าเภอ ไดมหลกเกณฑและกระบวนการคดเลอกนายอ าเภอทมความร ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และ มผลงานดเดนเปนพเศษ เปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของจากทกจงหวดและอ าเภอทงประเทศ (กรมการปกครอง, 2551ค: 2-3) (ภาคผนวก ก) แลวคดเลอกเหลอเพยงภาคละ 1 คน ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต รวมเปน 4 คน เปนประจ าทกป โดยเรยกนายอ าเภอทมผลงานดเดนเปนพเศษระดบภาค ทง 4 คน นวา “นายอ าเภอของประชาชน” ดงนน แนวคด และแนวทางการปฏบตงานของนายอ าเภอของประชาชนโดยเฉพาะอยางยงในดานการจดการความขดแยงซงเปนปญหาส าคญทสงคมไทยในยคปจจบนก าลงเผชญอยนน จงนาจะเปนตวอยางและเปนบทเรยนทมคณคาควรแกการศกษาคนควา เพอท าการถอดโจทย ถอดบทเรยนเปนองคความรไปสนายอ าเภออนๆ ไดน าไปใชในการศกษาเปนแนวทางในการปฏบตงานการจดการความขดแยงตอไปได โดยเฉพาะอยางยงเมอผศกษาวจยไดคนควางานวจยตางๆ ทเกยวของกบ การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนในประเทศไทย กพบวายงไมมผใดไดท าการศกษาวจยในเรองนไวเปนการเฉพาะ ทปรากฏพบกเพยงเปนการศกษาวจยหรอเปนองคความรเกยวกบการจดการความขดแยงโดยขาราชการฝายปกครองในระดบนายอ าเภอทมผลงานปกตทวไป และปลดอ าเภอเทานน อกสวนหนงกเปนเพยงการศกษาแบบเอกสารวจยสวนบคคลในสถาบนการฝกอบรมภาครฐ เชน หลกสตรนายอ าเภอ ของวทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง หรอ หลกสตรนกปกครองระดบสง ของสถาบนด ารงราชานภาพ กระทรวงมหาดไทย เปนตน หรอหากเปนการศกษาวจยแบบเปนองครวมทศกษาเกยวกบการจดการความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร ชมชนกบชมชน หรอ ราษฎรหรอชมชนกบรฐ กยงไมไดมการศกษาวจยถงบทบาทของนายอ าเภอตอการจดการความขดแยงตางๆ ในลกษณะดงกลาวแตอยางใด ซงผศกษาวจย เหนวาเปนชองวางขององคความรทควรจะไดท าการศกษาวจย ดงนน ผศกษาวจย จงใหความส าคญและสนใจศกษาการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน โดยศกษาวจยจากนายอ าเภอทไดรบการคดเลอกเปนนายอ าเภอของประชาชนระหวาง พ.ศ. 2545 จนถง พ.ศ. 2552 เปนผใหขอมลหลก (Key informants) และมงเนนศกษาถงปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงทนายอ าเภอของประชาชนตองเผชญ วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนทท าใหไดขอยต (Conflict resolution) ในบรบทของสงคมไทย พรอมทงขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรม (Innovations) ทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน เพอใหนายอ าเภอสามารถน าไปใชระงบหรอยตความขดแยง เพอสรางความสงบเรยบรอย และความสงบสนตสขของสงคมไทยใหมประสทธภาพ และมประสทธผลมากทสด

4

ค ำถำมของกำรวจย การศกษาวจยครงน เพอแสวงหาขอสรปเชงประจกษจากการศกษาปรากฏการณ การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน โดยมประเดนการศกษาวจยถงปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยง วธจดการความขดแยง และขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ควรจะประกอบดวยอะไรบาง วตถประสงคของกำรวจย

1. ศกษาปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 2. ศกษาวธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 3. ศกษาขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนา

นวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ขอตกลงเบองตน 1. การศกษาวจยนเปนการศกษาในชวง พ.ศ. 2552 - 2553 2. เปนการศกษาเชงลกกบผใหขอมลหลก คอ “นายอ าเภอของประชาชน” ซงเปนนายอ าเภอทมความร ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และมผลงานดเดนเปนพเศษเปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของ โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ไดท าการคดเลอกจากนายอ าเภอท งประเทศ ใหเหลอเพยงภาคละ 1 คน ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต รวมเปน 4 คน เปนประจ าทกป โดยจะศกษาวจยนายอ าเภอของประชาชนทไดรบการคดเลอก ในระหวาง พ.ศ. 2545 - 2552 และยงคงด ารงต าแหนง เปนนายอ าเภอ

ขอบเขตของกำรวจย

การศกษาวจยในครงน ผศกษาวจยไดก าหนดขอบเขตของการวจยไวดงน 1. ขอบเขตดานระยะเวลาในการวจย

5

การศกษาวจยนมระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมลระหวางเดอนสงหาคม 2552 ถงเดอนมถนายน 2553 โดยใชแบบสมภาษณอยางไมมโครงสรางและอยางไมเปนทางการ แบบสงเกตการณและการจดบนทก และแบบวเคราะหเอกสาร 2. ขอบเขตดานพนทการวจย ผศกษาวจยไดก าหนดขอบเขตพนทการศกษาวจยครงน คอ อ าเภอทมนายอ าเภอของประชาชนทไดรบการคดเลอก ในระหวาง พ.ศ. 2545 - 2552 และยงคงด ารงต าแหนงเปนนายอ าเภอ อยจ านวน 17 อ าเภอ ใน 15 จงหวด 3. ขอบเขตดานเนอหาการวจย ศกษาวจยการจดการความขดแยงในบรบทของสงคมไทยในสวนภมภาคทนายอ าเภอรบผดชอบ ส าหรบการศกษาคนควาทางเอกสารจะเนนเอกสารงานวจยทเกยวของไมเกน 10 ปเปนหลก ยกเวนทเปนทฤษฎ และแนวความคดทเปนทยอมรบโดยทวไป 4. ขอบเขตดานผใหขอมลหลกในการวจย ผใหขอมลหลกในการศกษาวจยครงน คอ “นายอ าเภอของประชาชน” ซงเปนนายอ าเภอทมความร ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และมผลงานดเดนเปนพเศษเปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของ โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ไดท าการคดเลอกจากนายอ าเภอทงประเทศ ใหเหลอเพยงภาคละ 1 คน ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออก เฉยงเหนอ และภาคใต รวมเปน 4 คน เปนประจ าทกป โดยจะศกษาวจยนายอ าเภอของประชาชนทไดรบการคดเลอก ในระหวาง พ.ศ. 2545 - 2552 และยงคงด ารงต าแหนงเปนนายอ าเภอ จ านวนทงสน 17 ราย นยำมตวแปร

1. ความขดแยง หมายถง สภาวการณทบคคลหรอกลมบคคลสองฝาย เกดความไมเขาใจ กน เนองมาจากความแตกตางในดานตางๆ ไมวาจะเปนดานความคดเหน คานยม หรอจดมงหมายและเปาหมาย รวมทง เปนการตอสเพอใหไดทรพยากรทมอยอยางจ ากด หรอการทฝายหนงรกล าหรอขดขวางการกระท าของอกฝายเพอใหบรรลเปาหมายของฝายตน รวมถงการทตางฝายตางพยายามแสดงใหเหนวาทศนะของตนถกตองกวา โดยแบงลกษณะความขดแยงเปน 3 ลกษณะ คอ ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน และความขดแยงระหวางรฐกบชมชนหรอราษฎร ดงน 1.1 การจดการความขดแยง หมายถง กระบวนการด าเนนงานเพอแกไขความขดแยง ใหส าเรจลลวงตามวตถประสงคทตงไวโดยใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

6

1.2 การระงบความขดแยง หมายถง การด าเนนการทเลาหรอบรรเทาความขดแยงมใหขยายตวเปนปญหาหรอเกดความรนแรงตอไป 1.3 การยตความขดแยง หมายถง การด าเนนการขจดหรอก าจดเงอนไขความขดแยงใหหมดสนไป 2. นายอ าเภอ หมายถง ต าแหนงเจาพนกงานผปกครองทองท ผเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาขาราชการในอ าเภอ รบผดชอบในการบรหารราชการของอ าเภอ และก ากบการบรหารราชการของหนวยงานราชการทขนตรงและองคกรปกครองทองถนในพนท เพอบ าบดทกข บ ารงสข ใหกบประชาชน 3. นายอ าเภอของประชาชน หมายถง นายอ าเภอทมความร ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และมผลงานดเดนเปนพเศษเปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของ มการคดเลอกโดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ภาคละ 1 คน ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต รวมเปน 4 คน เปนประจ าทกป ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

1. ประโยชนเชงวชาการ เปนการสรางองคความร การจดการความร (Knowledge management) และนวตกรรมใหม (Innovation) ในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนจากขอมลพนฐานในบรบทของสงคมไทย และน าไปสการสรางดชนหรอมาตรวด การจดการความขดแยงเพอการพสจนทฤษฎตอไป

2. ประโยชนในทางการปฏบต - ระดบนโยบาย ท าใหเกดการน าไปใชในการสงเคราะหนโยบาย (Policy synthesis) เพอแสวงหาทางเลอกทจะด าเนนการ และใหตระหนกถงความขดแยงทจะเกดขนและ หาแนวทางการแกไข ตลอดจนหลกเลยงสงทไมพงประสงค เพอปองกนความรนแรงทจะเกดขน โดยการปรบปรงทศทาง นโยบาย บทบาท แนวทางการปฏบต วธการจดการ การพฒนาทกษะ เพมสมรรถนะ และการพฒนานวตกรรม การจดการความขดแยงใหกบนายอ าเภอ - ระดบปฏบต หนวยปฏบตสามารถน าความรทไดจากการศกษาวจยนไปใชสรางหรอพฒนาหลกสตรเพอการถายทอดองคความร วธการและบทบาทจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอหรอขาราชการฝายปกครองอยางเขมขน แลวน าไปสการจดการฝกอบรม สรางการเรยนรเพอพฒนาผปฏบตงาน และผเกยวของในการแกไขปญหาความขดแยงในระดบตางๆ ทงภาครฐและเอกชนโดยควรเปนหลกสตรการฝกอบรมเรองนโดยเฉพาะ เพอใหผปฏบตงานไดรบการฝกฝน

7

เพมพนทกษะ เพอเปนการเพมประสทธภาพ ความมนใจ และความแมนย าในการแกไขปญหาความขดแยงในพนท 3. ประโยชนตอสงคม สงคมไทยจะไดรบความสงบสข ความสมครสมานสามคคและความปรองดองของชนในชาตอยางย งยน จากแนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ทเหมาะสม มประสทธภาพและประสทธผล

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

ในการศกษาครงน ผศกษาวจยไดศกษาวรรณกรรมทเกยวของ ซงเปนหลกการ แนวคดทเกยวของกบการจดการความขดแยง ซงประกอบดวย

1. ความหมายของความขดแยง 2. ประเภทของความขดแยง 3. สาเหตและกระบวนการของความขดแยง 4. ทฤษฎและแนวคดการจดการความขดแยง 5. สถานการณความขดแยงของสงคมไทย 6. แนวคดการจดการความขดแยงในสงคมไทย 7. บทบาทและหนาทในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ 8. แนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ดงรายละเอยด ตอไปน 1. ความหมายของความขดแยง

ความขดแยง เปนกระบวนการทางสงคมและเปนสงทเกดขนตามธรรมชาต เมอบคคล มเปาหมาย จดมงหมายหรอมคานยมทแตกตางกน ความแตกตางเหลานจะกอใหเกดเปนความขดแยงตอมาในภายหลง ซงไมเพยงแตจะกอใหเกดการกระทบกระทงทางกายเทานน แตยงสรางความกระทบกระทงทางจตใจ ไดแก การกอใหเกดความขดแยงทางความคด การขดแยงทางอารมณ และเกดความกดดนทางดานจตใจ เปนตน ความขดแยง (Conflict) เปนค าทมาจากภาษาละตนวา “confligere” ซงความหมายของค าวา “Conflict” หมายถง การตอส การสงคราม การไมถกกน เมอความสนใจ ความคดหรอการกระท าไมเหมอนกน (Merriam - Webster’s collegiate dictionary, 1996: 242)

9

ความขดแยงตามความหมายของพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2546 (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 176) หมายถง การไมลงรอยกน โดยค าวา “ขด” (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 176) หมายถง การไมท าตาม ฝาฝน ขนไว และค าวา “แยง” (ราชบณฑตยสถาน, 2546: 917) หมายถง ไมตรงหรอลงรอยเดยวกน ตานไว ทานไว ดงนน จงสรปไดวา ความขดแยง ประกอบดวยอาการทงขดและแยง ซงหมายถงการททงสองฝายจะไมท าตามกน แลวยงพยายามทจะตานเอาไวอกดวย ชมดท (Schmidt, 1974: 6-8) ใหความหมายของความขดแยงวาหมายถง การทบคคลสองฝาย มขอมล คานยม ความเชอ ความคดเหน และความรสกทแตกตางกน ฟลลย (Filley, 1975: 4) ใหความหมายถงลกษณะของความขดแยงวาม 5 ลกษณะ คอ 1) มปฏสมพนธระหวางบคคลหรอกลมบคคลสองฝาย 2) มความแตกตางกนในเรองวตถประสงคหรอความแตกตางดานความคดเหน 3) พฤตกรรมการปฏสมพนธตอกนเปนไปเพอชนะหรอแพ 4) สองฝายเผชญหนากนดวยการกระท าทมลกษณะตรงขาม 5) แตละฝายพยายามจะมอ านาจเหนออกฝายหนง โธมส (Thomas, 1979: 259) กลาววา ความขดแยง หมายถง สถานการณซงพฤตกรรมของความคาดหวงหรอพฤตกรรมชน าไปสเปาหมายหรอกลมถกกดกนโดยบคคลอนหรอกลมอน กอรทเนอร (Gortner, 1981: 195) ใหความหมายวา เปนการตอสกนระหวางบคคล สองฝายหรอมากกวาเพอใหไดมาซงทรพยากรหรอใหเปนไปตามความคดของตนเอง ชง และเมกกนสน (Chung and Megginson, 1981: 252) กลาววา ความขดแยงเปนการตอสระหวางผทไมลงรอยกนในเรองความตองการ ความคด ผลประโยชนหรอบคคล ความขดแยง เกดขนเมอบคคลหรอกลมบคคลประสบเปาหมายทไมไดรบความพอใจ เดวด (David, 1983: 4) เหนวา ความขดแยงเปนพฤตกรรมทไมสอดคลองกนระหวาง กลมทมความสนใจแตกตางกน ดอยทช (Deutsch, 1983: 288) อธบายวาสภาพความขดแยงจะเกดขนตอเมอมกจกรรมทขดกนหรอเขากนไมได ลกษณะของกจกรรมทเปนความขดแยงกน คอ การทกจกรรมหนง ไปรบกวนหรอขดขวางหรอเปนอปสรรคท าใหอกกจกรรมหนงลดประสทธภาพลง ทง-ทมย (Ting-Toomey, 1985: 72) กลาววา ความขดแยง หมายถง ความไมลงรอยกนหรอสภาวะทไมเหนพองตองกน หรอความเปนปรปกษกนระหวางบคคลหรอกลมบคคลตงแตสองกลมขนไป โดยมสาเหตมาจากวตถประสงคทไมสามารถเขากนได ความไมลงรอยกนทางดานความตองการ ความปรารถนา คานยม ความเชอ และหรอทศนคต

10

สรปไดวา ความขดแยง หมายถง สภาวการณทบคคลหรอกลมบคคลสองฝายไมสามารถท าความเขาใจกนได อนเนองมาจากความแตกตางในดานตางๆ ไมวาจะเปนความแตกตางดานความคดเหน คานยม จดมงหมายและเปาหมาย รวมทงเปนการตอสเพอทรพยากรทมอยอยางจ ากด หรอการทฝายหนงรกล าหรอขดขวางการกระท าอกฝายเพอใหเปาหมายของตนบรรลผลซงเปนปฏกรยาในทางลบ ซงจะเปนผลใหเกดความรส านกคดหรอพฤตกรรมทสวนทางกน โดยตาง ฝายตางกพยายามแสดงใหเหนวาทศนะของตนเดนหรอถกตองกวาความขดแยงจงเปนความรสกหรอปฏกรยาของบคคลหรอกลมคนทจะตองเกดขนเสมอ และจะเปนผลดถาหากสามารถจดการความขดแยงนนใหอยในระดบทเหมาะสม 2. ประเภทของความขดแยง

ความขดแยงแบงออกเปนประเภทตางๆ ตามความสนใจของผศกษา ดงน บราวน (Brown, 1983: 5-6) แบงประเภทของความขดแยงโดยมองทความสมพนธของปจจยสองดานทท าใหเกดความขดแยง คอ ความสนใจและพฤตกรรม ซงความสนใจของ ทงสองฝายทขดแยงอาจเหมอนกนหรอตางกนกไดเชนเดยวกบพฤตกรรมทอาจไปดวยกนไดและไปดวยกนไมได ผลของความสนใจและพฤตกรรมจะท าใหเกดความขดแยงใน 4 ลกษณะ ดงตาราง

ความสนใจ

ตางกน เหมอนกน

พฤตกรรม ไปดวยกนไมได ความขดแยงทแทจรง ความขดแยงเทจ

ไปดวยกนได ความขดแยงแฝง ไมมความขดแยง

ตารางท 1 ความสมพนธระหวางความสนใจและพฤตกรรม

ทมา : Brown, L.D. (1983: 6) จากแผนภมสามารถอธบายถงความขดแยงทเกดขนทง 4 ลกษณะ ดงน ลกษณะทหนง หากบคคลหรอกลมมพฤตกรรมไปดวยกนไมไดและมความสนใจตางกน กจะเกดความขดแยงขน เปน ความขดแยงทแทจรง ลกษณะทสอง หากบคคลหรอกลมมพฤตกรรมทไปดวยกนไมไดแตมความ

11

สนใจเหมอนกน กจะเกดความขดแยงเทจ คอ ทงสองฝายดภายนอกวานาจะเกดความขดแยงกน แตความจรงแลวตางฝายตางอยไมเกยวของกน ลกษณะทสาม บคคลหรอกลมมพฤตกรรมทไปดวยกนไดแตมความสนใจตางกน กจะเกดความขดแยงแฝง คอ ดภายนอกวาทงสองฝายไมมอะไรทขดแยงกน แตความจรงทงคมความขดแยงกนอยภายใน ลกษณะทส บคคลหรอกลมมพฤตกรรมทไปดวยกนไดและมความสนใจเหมอนกน จงไมมความขดแยงกน มวร (วนชย วฒนศพท และรตนาภรณ วฒนศพท, 2548: 39 อางจาก Moore, 1968) ใชเครองมอทเรยกวา “วงกลมของความขดแยง” เปนเครองมอในการวเคราะหความขดแยง โดย แบงความขดแยง ออกเปน 5 ประเภท ดงน

แผนภมท 1 วงกลมของความขดแยง ทมา : วนชย วฒนศพท และรตนาภรณ วฒนศพท (2548: 39)

จากแผนภมสามารถอธบายถงประเภทของความขดแยง ไดดงน 1) ความขดแยงดานขอมลขาวสาร (Data conflict) เปนปญหาพนฐานของความขดแยงจากขอมลนอยหรอมากเกนไป ท าใหการแปลผลผดพลาด การวเคราะหออกมาดวยความเหนตางกน บางครงกเปนปญหาในเรองความแตกตางในการรบรขอมล (Perception) 2) ความขดแยงดานผลประโยชน (Interest conflict) เปนเหตผลแหงการแยงชงผลประโยชนในสงเหมอนมหรอมไมเพยงพอ 3) ความขดแยงดานความสมพนธ(Relationships conflict) เปนปญหาดานบคลกภาพ พฤตกรรมตางๆ ในอดต อารมณทรนแรง ความเขาใจผด การสอสารทบกพรอง

เจรจาไดงายกวา

เจรจาไดยาก

ขอมลขาวสาร (Data) ความสมพนธ

(Relationships) โครงสราง (Structure)

คานยม (Values)

ผลประโยชน (Interest)

12

4) ความขดแยงดานโครงสราง (Structure conflict) เปนเรองของอ านาจ แยงชงอ านาจ การใชการกระจายอ านาจ ปญหาโครงสราง รวมไปถงกฎ ระเบยบ บทบาท ภมศาสตร ระยะเวลา และระบบ 5) ความขดแยงดานคานยม (Values conflict) เปนปญหาระบบของความเชอ ความแตกตางในคานยม ขนบประเพณ การขดเกลาทางสงคมหรอสงคมประกต (Socialization) สามประเภทบน คอ ความขดแยงดานขอมลขาวสาร ดานผลประโยชน และดานความสมพนธ มแนวโนมทจะเจรจาไดงายกวาสองประเภทดานลาง คอ ความขดแยง ทสมพนธกบคานยมและโครงสราง แตทงน ไมไดหมายความวาความขดแยงประเภทตางๆ จะเกดขนเฉพาะประเภทใดประเภทหนงเพยงประเภทเดยวเทานน แตจรงๆ แลวจะผสมผสานกนอยเกอบทกประเภท หรอมทกประเภทในเรองเดยวกน จะแตกตางกนในเรองความรนแรงของแตละประเภทเทานน ถวล วรเทพพฒพงษ (2524: 9-19) แบงความขดแยงเปน 3 ประเภท คอ 1) ความขดแยงทเกดจากความแตกตางดานทศนคต คานยม ความเชอ ความร ความสามารถ ประสบการณ ความคาดหวงในบทบาท 2) ความขดแยงในผลประโยชนเกดจากความตองการทตางกน 3) ความขดแยงเรองบคลกภาพ มฮมหมดรอฟอ มซอ (2550: 2:3:5-2:3:6) แบงประเภทความขดแยงตามความเกยวของสมพนธกบอาชญากรรม คอ เมอเกดความขดแยงกนแลวกจะน าไปสการเกดอาชญากรรมโดยแบงเปน 4 ประเภท ดงน 1) ความขดแยงในระดบตวตน เปนความขดแยงทเกดขนในสภาวะจตของบคคลทจะเลอกแสดงพฤตกรรมบางอยางซงขดกบบรรทดฐานของชมชนหรอกฎหมาย หากบคคลนนไมค านงถงศลธรรม กจะน าไปสการประกอบอาชญากรรมหรอพฤตกรรมทผดกฎหมายได 2) ความขดแยงระหวางบคคลกบบคคล คอ ความขดแยงในเรองความสมพนธ ทเกดขนระหวางบคคลซงขดตอบรรทดฐานของชมชนหรอเปนพฤตกรรมทขดแยงกบกฎหมาย ซงจะสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของชมชน ดงนน จงตองมการลงโทษผทมพฤตกรรมดงกลาว โดยจ ากดขอบเขตของความขดแยงในลกษณะทมการละเมดสทธของคกรณในดานรางกายและทรพยสนไว 5 ประเดนหลก คอ - ความผดเกยวกบรางกาย เชน การท ารายรางกาย ทะเลาะววาท ฆาตกรรม ฯลฯ - ความผดเกยวกบทรพย เชน การลกทรพย การท าลายทรพย ฯลฯ - ความผดเกยวกบเพศ เชน อนาจาร ขมขน ฯลฯ

13

- ปญหาความสมพนธในครอบครวระหวางสามภรรยา - ขอพพาทเรองทดน หรอมรดก 3) ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน เปนความขดแยงระหวางชมชนในเรองของผลประโยชนหรอคานยมตางๆ ซงหากไมไดรบการจดการอยางถกวธกจะท าใหความขดแยงดงกลาวรนแรงจนกลายเปนปญหาอาชญากรรมตอไปได 4) ความขดแยงระหวางรฐกบชมชน โดยทรฐมหนาทในการด าเนนนโยบายตางๆ เพอความเจรญกาวหนาของประเทศ และมอ านาจในการออกกฎหมายตางๆ เพอใหคนในสงคมปฏบตตาม แตการทรฐออกกฎหมายหรอด าเนนนโยบายตางๆ ทขดแยงกบความตองการของคน ในชมชน หรอเปนโครงการทสงผลกระทบตอวถชวตชมชน เชน การกอสรางโครงการทอสงกาซไทย-มาเลเซย ท าใหมการตอตานจากคนในชมชน เพราะชมชนเหนวาโครงการดงกลาวจะสงผลเสยตอวถชวตของชมชน ในขณะทรฐเหนวาการด าเนนโครงการเหลานจะท าใหประเทศชาตไดรบผลประโยชนและมองกลมทตอตานวาเปนฝายทไมค านงถงผลประโยชนของสวนรวม และเปนการทาทายอ านาจรฐ เปนตน สรป ประเภทของความขดแยงนนเปนการแบงตามประเภทตามสภาวะทบคคลรบรถงความขดแยงในจตใจตนเองตอเปาหมาย คานยม ความเชอ ความตองการหลายๆ อยางทแตกตางในเวลาเดยวกน ซงเปนลกษณะทชอบทงคหรอตองเลอกเพยงอยางเดยว หรอสงทจะตองเลอกมทงขอดขอเสยทตนเองชอบและไมชอบ ท าใหตดสนใจล าบากวาจะเลอกหรอไมเลอก และสวนใหญจะสงผลท าใหบคลกภาพคอนขางกาวราวและเกดความขดแยงกบผอนไดงาย โดยเฉพาะกบบคคล ทมความรสกไว และมลกษณะเปนกระบวนการตอเนองกน โดยแบงประเภทความขดแยงเปน 4 ประเภท คอ ความขดแยงในระดบตวตน ความขดแยงระหวางบคคลกบบคคล ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน และความขดแยงระหวางรฐกบชมชน 3. สาเหตและกระบวนการของความขดแยง 3.1 สาเหตของความขดแยงทวไป ทรสต (Trusty, 1987: 105) กลาวถง สาเหตของความขดแยงวาเกดจากการเปลยนแปลงจดมงหมายหรอกระบวนการปฏบตงาน ความพยายามทจะควบคมคนอนหรอมอ านาจเหนอผอน การมความรบผดชอบทซ าหรอเหลอมล ากน และความจ ากดหรอความไมเพยงพอของทรพยากร นอกจากนยงมสาเหตทวๆ ไปทท าใหเกดความขดแยงไดอก เชน ความขดแยงทเกดจากปรชญาและความคดทแตกตางกน ความขดแยงดานบคลกภาพหรอความขดแยงในเรองของอ านาจ

14

เทยนฉาย กระนนทน (2529: 99) มองวา ความขดแยงในสงคม หรอความขดแยงระหวางชมชนนน อาจมสาเหตจากปจจยตางๆ หลายประการ เชน ความแตกตางในแนวความคด ความขดแยงทางวฒนธรรม ประเพณ หรอแมแตการขดของในการสอความหมายในการสอสาร แตสาเหตส าคญประการหนงในยคปจจบนคอความแตกตางทางเศรษฐกจและสงคม ชยวฒน สถาอานนท (2529: 69) มองวา ความขดแยงมาจากตวแปรทสมพนธกน อยางซบซอน เชน ตวแปรทเกยวกบความตองการในการด ารงชพของคน อนท าใหเกดความขดแยง เพอแสวงหาการควบคมความตองการในการด ารงชพของคน หรอเพอแสวงหาการควบคมภาวะแวดลอมของมนษย ตวแปรทางจตวทยา อนไดแก ความตองการและการขดขนอ านาจของมนษย ตวแปรทางสงคม-เศรษฐกจอนท าใหเกดความขดแยงทางชนชน ตลอดจนการชวงชงทรพยากร ในระดบชาตดวยรปแบบตางๆ และตวแปรในทางวฒนธรรมอนกอใหเกดความขดแยงทางดานศาสนา” กตมา ปรดดลก (2529: 296-298) แบงสาเหตของความขดแยงเปน 2 ประเภท คอ 1) สาเหตความขดแยงระหวางบคคล เกดจากความคดเหนตางกน วธการคด วธการแกปญหาตางกน การรบร คานยม ปรชญา ความเชอตางกน ความมอคตตอกนตลอดจน ผลประโยชนขดกนกอใหเกดความขดแยงได 2) สาเหตความขดแยงในองคการ เกดจากการแขงขนในเรองทรพยากรและงบประมาณทมจ ากด การเปลยนแปลงเทคนคและวธบรหารงาน ความแตกตางในบทบาทหนาทของฝายปฏบตการและฝายควบคมงาน เปนตน นอกจากนน กตมา ปรดดลก (2532: 86) ยงมองวา ความขดแยงจะเกดจากลกษณะทส าคญ 3 ประการ คอ 1) การขาดแคลนทรพยากรธรรมชาต ซงทรพยากรในทนไมไดหมายความถงแตเพยงวตถดบทใชในการผลตแตเพยงอยางเดยว แตยงหมายรวมถงสงทสามารถมองเหนได และมองเหนไมได เชน ทรพยากรบคคล เงน วสด ต าแหนงหนาท เกยรตยศและสถานภาพทด ารงอย 2) ความขดแยงอาจจะเกดขนเมอบคคลหรอกลมคนแสวงหาทางทจะเขาไป กาวกาย ควบคมกจการงาน หรออ านาจ ซงเปนสมบตของคนอนหรอกลมอน 3) ความขดแยงอาจจะเกดขน เมอบคคลหรอกลมบคคลไมสามารถจะตกลงกนไดเกยวกบเปาหมาย หรอวธการในการท างานซงตางคนตางกมเปาหมาย วธการ และรปแบบในการท างานทแตกตางกนออกไป จ านง อดวฒนสทธ (2548: 55) เหนวาเหตส าคญทท าใหเกดความขดแยง คอ ผลประโยชนทางเศรษฐกจ อ านาจทางการเมอง ความคดเหนทไมเหมอนกน การมคานยมท

15

แตกตางกน วฒนธรรมตางกน การมภมล าเนาทตางกน การมชาตพนธทตางกน ซงสอดรบกบแนวคดของ เจมส โค และคณะ (2545: 20) ทมองวาความขดแยง มกเกดจากการทมมมมองตอขอมลทแตกตางกน การมทศนคตตายตว ระบบคานยมทแตกตางกนปจจยทางภมศาสตรและผลประโยชน โดยสรปแลวสาเหตความขดแยงทเกยวกบบคคล หรอกลม ม 3 สาเหตส าคญ คอ 1) สาเหตความขดแยงภายในบคคล (Intrapersonal conflict) เกดจากการทจะตองตดสนใจเลอกอยางใดอยางหนง ความขดแยงของบคคลโดยมากเกดจากการทตองการจะบรรลเปาหมาย (Goal mechanism) แบงออกเปน 7 แบบ(เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540: 49-52) แบบท 1 ไมสามารถบรรลเปาหมายได เกดจากการทบคคลม ความตองการทจะบรรลเปาหมายบางอยาง จงสรางแรงขบ (Drive) เพอทจะบรรลเปาหมายนน แตบคคลไมสามารถบรรลเปาหมายไดเพราะมอปสรรคขดขวาง ซงอาจเปนอปสรรคทเปดเผยไดหรอ ไมเปดเผยกได จงท าใหบคคลมความของใจ (Frustration) และสรางกลไกในการปองกนตนขน (Defense mechanism) กลไกในการปองกนตนเอง อาจเปน การกาวราว (Aggression) การถอนตว (Withdrawal) การสหวชนฝา (Fixation) หรอ การประนประนอม (Compromise) แบบท 2 สามารถบรรลเปาหมายได แตเปาหมายทตนปรารถนานนมทงสวนทตนเองชอบและไมชอบปนกน หรอมทงสวนทตนเองอยากได และไมอยากไดปนกน จงท าใหเกดสภาพ “ทงรกทงชง” แบบท 3 สามารถบรรลเปาหมายได แตมวธการทจะบรรลเปาหมายไดมากกวาหนงวธ ความขดแยงเกดจากการทจะตองตดสนใจเลอกทางใดทางหนงเพอใหบรรล เปาหมายนน แบบท 4 มเปาหมายสองอยางทพอใจเทาๆ กน แตตองเลอก อยางใดอยางหนง ความขดแยงแบบนเกดในสภาพ “รกพเสยดายนอง” แบบท 5 มเปาหมายสองอยางทไมพอใจเทาๆ กน แตตองเลอก อยางใดอยางหนง บคคลจะตองเลอกหรอจะตองกระท าอยางใดอยางหนงจากสงตางๆ ทตนเอง ไมชอบ ซงเกดในลกษณะ “หนเสอปะจระเข” แบบท 6 มเปาหมายสองอยางทมทงพอใจและไมพอใจในแตละ เปาหมาย แตตองเลอกอยางใดอยางหนง บคคลจ าเปนตองตดสนใจเลอกเปาหมายใดเปาหมายหนง แบบท 7 สามารถบรรลเปาหมายได แตประสงคจะเปลยนเปาหมายใหมความขดแยงแบบนเกดจากการทบคคลสามารถบรรลเปาหมายทหนงโดยไมมอปสรรคขดขวาง

16

แตเปนความขดแยงทยากแกการแกไข เพราะเปนปญหาทไมมปญหาเนองจากบคคลพลาดโอกาส ทจะบรรลเปาหมายทสองโดยปลอยใหเวลาผานเลยไป 2) สาเหตของความขดแยงระหวางบคคล (Interpersonal conflict) อเลกซานเดอร ฮามลตน อนสตตวท (Alexander Hamilton Institute, 1983: 31-38) เหนวาความขดแยงระหวางบคคลเกดจากสาเหตส าคญตางๆ ดงน คอ ความแตกตางของบคลกภาพ คานยม การรบร เปาหมาย การแขงขนเพอจะไดทรพยากรทจ ากด การพงพาอาศยของบคคล ความกดดนตอบทบาทและความแตกตางของสถานภาพ ทรสต (Trusty, 1987: 105) สรปสาเหตส าคญทกอใหเกดความขดแยง ระหวางบคคลไว 3 ประการ คอ การมคานยมทแตกตางกน การทาทายตอความรสกทวาตนมคาหรอมความส าคญ และการคกคามตอจดเดนหรอเอกลกษณของบคคล นอกจากนหากพจารณาเรองความขดแยงระหวางบคคลจากการผสมกนของตวแปรใน 2 มต คอ มตแรก การรของเรา และมตทสอง การรของคนอน จะท าใหเกดบคคลทมลกษณะ 4 แบบ เดอ โบโน (De Bono, 1987: 25) ดงแผนภม

แผนภมท 2 ลกษณะความขดแยงระหวางบคคล แบบการรของเรา และของคนอน

ทมา : De Bono, E. (1987: 25) จากแผนภมจะท าใหเหนลกษณะของบคคล 4 แบบ ดงน แบบท 1 เรารและเขาร เปนลกษณะทเปดเผย งายในการตดตอสมพนธ สามารถทจะคบหรอไปกบคนอนโดยไมยาก จงไมน าไปสความขดแยง แบบท 2 เราไมร แตเขาร เปนลกษณะของบคคลทมองไมเหนตนเองหรอมลกษณะบอด (Blind self) ไมรจกตนเอง ไมรวาตนเองคอตวปญหา คนอนทรกไมกลาทจะเตอน

เราร เราไมร

แบบท 1 เปดเผย

แบบท 2 บอด

แบบท 3 ซอนเรน

แบบท 4 ตางคนตางไมร

เขาร

เขาไมร

17

ในพฤตกรรมไมด หรอหากมคนอนเตอนกจะไมเชอ มความเชออยางเดยววาความคดของตนเองนนถกตอง หรอความคดเหนของตนเองนนดกวาของคนอนๆ บคคลแบบนจะน าไปสความขดแยงเสมอ แบบท 3 เราร แตเขาไมร เปนลกษณะของบคคลทซอนเรน (Hidden self) บคคลประเภทนมกจะเกบกดความรสกและทศนคตทแทจรงของตนเองไว ไมคอยแสดงออก บคคลแบบนมศกยภาพทจะน าไปสความขดแยงได แบบท 4 เราไมรและเขาไมร เปนลกษณะทตางคนตางไมร (Undiscovered self) เปนการไมรเขาไมรเรา คนแบบนน าไปสความเขาใจผดกนตลอดเวลา และเปน สาเหตส าคญทสดทน าไปสความขดแยง 3) สาเหตของความขดแยงระหวางกลม โดยปกตแลว บคคลจะมหนาทความรบผดชอบ ความสนใจหรอเปาหมายแตกตางกน แตการทบคคลมารวมกนเปนกลมจะท าใหกลมเหลานนมความแตกตางกนมากยงขน ไมวาจะเปนในเรองของภาระหนาท เปาหมายหรอความสนใจ เมอตองมาท างานรวมกน จงกอใหเกดการกระทบกระทง อนน าไปสความขดแยงระหวางกลมในทสด ชง และเมกกนสน (Chung and Megginson, 1976: 255-259) เหนวาสาเหตส าคญทกอใหเกดความขดแยงระหวางกลม ไดแก ความแตกตางในเปาหมายของกลมภารกจทตองพงพาอาศยกน ความแตกตางในสงแวดลอมของการท างาน การแขงขนเพอจะไดทรพยากรทมจ ากด ระบบการแขงขนเพอจะไดรบรางวล และความขดแยงระหวางบคคลเปนการสวนตว สรป สาเหตตางๆ ของความขดแยง ไมวาจะเปนความขดแยงภายในบคคล ความขดแยงระหวางบคคล หรอความขดแยงระหวางกลม มสาเหตมาจาก 4 F คอ (เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540: 6) 1) ความกลว (Fear) เปนสาเหตส าคญอยางหนงของความขดแยง เปนเรอง ทเกยวของกบสงทจะเกดในอนาคต เปนปจจยทมอ านาจมากเพราะเกดไดอยางถาวร ความกลว ท าใหคนขาดเหตผล ท าใหการรบรผดพลาด ท าใหการสอสารบดเบอน 2) การใชก าลง (Force) ไมวาจะเปนการใชก าลงทางกาย ทางอาวธ รวมถงก าลงทางคณธรรม (Moral force) และก าลงทางอารมณ (Emotion force) การจะใหความ รวมมอหรอไมรวมมอ เปนตน การใชก าลงเปนจดเรมตนของความขดแยง 3) ความเปนธรรม (Fair) เมอใดทบคคลหรอองคการรสกวาไมไดรบความเปนธรรม ความขดแยงกจะเกดขน 4) ทน (Fund) หมายถง ทรพยากรการบรหาร ซงไดแก คน เงน วสดอปกรณและการจดการ การมทรพยากรทจ ากดและไมเพยงพอ ท าใหเกดการแขงขนเพอใหได

18

ทรพยากรทมอยอยางจ ากดนนใหเพยงพอทจะชวยใหตนหรอหนวยงานท างานบรรลเปาหมายได การแขงขนเพอจะไดทรพยากรทจ ากดเปนสาเหตส าคญอยางหนงของความขดแยง 3.2 สาเหตแหงความขดแยงของสงคมไทย ส าหรบสงคมไทยในปจจบนพบวามปญหาความขดแยงทพฒนาไปเปนขอพพาท เฉพาะกรณตางๆ มากมาย ความขดแยงดานการเมองเปนความขดแยงทมความรนแรงขนเรอยๆ ทงในระดบประเทศและระดบทองถน โดยเฉพาะอยางยงเมอมการเลอกตง หรอแมแตโครงการตางๆ ทดจะเปนประโยชนแตกมการคดคาน การประทวงอยตลอดเวลา ความขดแยงทเกดขนในระยะนพบวาสมพนธกบนโยบายสาธารณะเปนสวนใหญ เนองจากการขาดการมสวนรวมของประชาชนและจากเหตปจจยตางๆ ท าใหเกดความขดแยงไมวาจะเปนเรองของโครงการโรงงานไฟฟา โครงการ ทอกาซ โครงการบรการดานสาธารณสข ส าหรบสาเหตของความขดแยงทเกดจากนโยบายสาธารณะและการพฒนา มดงน (วนชย วฒนศพท, 2547: 17-24) 3.2.1 ความสลบซบซอนของการพฒนา การพฒนาในยคปจจบนมความแตกตางและมความซบซอนมากกวาในอดตทการพฒนาจะมรปแบบงายๆ ลกษณะของสงคมในอดตสามารถแกไขปญหาใหตกลงลลวงไปไดโดยงาย กระบวนการแกปญหาทมอยเดมอาศยผหลกผใหญในชมชนท าใหเรองตางๆ ยตลงไดไมยากนก ปญหาความขดแยงในปจจบนเปนเรองทมสาเหต เกยวโยงกนจากหลายๆ ปจจยและมความสลบซบซอนมากขน เชน 1) ความหลากหลายของฝายทเกยวของ ผเกยวของมท งองคกรปกครอง สวนทองถน ผบรหารหรอผมอ านาจระดบประเทศ ประชาชน องคกรพฒนาเอกชน ฯลฯ 2) มหลากหลายประเดน ไดแก ประเดนความเชอ ประเดนผลประโยชน ประเดนสงแวดลอม ประเดนวถชวต ฯลฯ 3) มวฒนธรรมทแตกตาง วฒนธรรมทองถนตางๆ วฒนธรรมของผประกอบวชาชพทตางกน 4) มคานยมทหยงรากลก คานยมทองถนทไมตองการเปลยนแปลง 5) ตองอาศยความรจากหลากหลายผเชยวชาญ ซงมมมมองและวธคดทแตกตางกน 6) เกยวของกบกฎหมายหลายฉบบ โครงการขนาดใหญจะเกยวของกบกฎหมายหลายฉบบทอาจจะเออหรอขดตอกนไดเพราะมหนวยงานตางๆ เขามาเกยวของในการพจารณาอนมต หรอไมอนมตอยมากมาย

19

7) มหลากหลายเวท แตสวนใหญเปนเวทแหงการเผชญหนาทมาโตเถยง (Debate) และแสดงวาใครถกหรอใครผดเปนสวนใหญ ทงเวทสาธารณะ เวททางโทรทศน ไมมเวททจะหนหนามาสานเสวนา (Dialogue) 8) การขดแยงลกๆ ในภาคอตสาหกรรม ในการก าหนดนโยบายสาธารณะมกจะมผลกระทบทงดานบวกและดานลบ ผลประโยชนขดกนกท าใหเกดความขดแยงกนได เชน อตสาหกรรมการผลตหรอโรงงานขดแยงกบอตสาหกรรมทองเทยว เนองจากมวฒนธรรมและคานยมทไมเหมอนกน 3.2.2 การจดการรปแบบเดมทไมมการเปลยนแปลง คอ การทผมอ านาจหรอผพฒนาตดสนใจ แลวจงประกาศใหทราบ และกปกปองโครงการ วาโครงการนมประโยชนตอประชาชนอยางไร หรอทเรยกวา DAD “D-A-D” Syndrome (Decide-Announce-Defend) ซงมกจะเกดขนกบประเทศทตองการเรงรดการพฒนา หรอหนวยงานของรฐทตองการสรางผลงาน รบตดสนใจด าเนนการโดยหวงจะใหทกอยางเรยบรอยโดยเรว แตปรากฏวากลบเกดปญหามากมายเพราะกระบวนทศน (Paradigm) ของสงคมไดปรบเปลยนไปสกระบวนทศนของการมสวนรวมแลว กระบวนการจดการจงควรตองเปลยนไปในลกษณะเรยกวา “Go Slow to Go Fast” หรอ “ไปชาๆ เพอจะไปเรว” คอ ใชกระบวนการปรกษาหารออยางกวางขวางกอนด าเนนการ ซงอาจตองใชเวลา แทนทจะเปนแบบ “Go Fast to Go Slow” หรอ “ไปเรวเพอจะไปชา” หรอไมไปเลย คอท าอะไรไมไดเลย เหมอนเชนโครงการใหญๆ ตางๆ ไมวาจะเปนโครงการกอสรางโรงไฟฟาบานกรด บอนอก โครงการหาสถานทตงททงขยะ หรอแมแตกรณทอกาซไทยมาเลเซย เปนตน 3.2.3 ขอมลขาวสารทมากมายและรวดเรว ท าใหเหนวากระบวนการตอสเรยกรองสทธท าใหสงคมในระบอบประชาธปไตยมความโปรงใสมากขน ประกอบกบรฐธรรมนญไดใหการรบรองสทธในการเรยกรองและสทธตางๆ มากยงขน จงเกดกระบวนการตางๆ ทมองวาเปนความวนวาย และมความขดแยงอยางทไมเคยเกดขนมาในอดต 3.2.4 กระบวนทศนของประชาธปไตยทเปลยนจาก “ประชาธปไตยแบบตวแทน” (Representative democracy) ส “ประชาธปไตยแบบมสวนรวม” (Particpatory democracy) หรอ “ประชาธปไตยทางตรง” มากขนเปนการเปลยนสภาพการเมองทเปนของนกการเมองมาเปนของพลเมองหรอเปนการเมองภาคประชาชน (พภพ ธงไชย, 2546: 34-36) เปนการเปลยนประชาธปไตยแบบไทยๆ ทผไดรบการเลอกตงแลวกถอวาไดรบฉนทานมตใหเปนตวแทนทจะตดสนใจท าอะไร หรอก าหนดนโยบายอะไรกได โดยถอวาเปนตวแทนของเสยงสวนใหญ (Majority rule) แตปจจบน ไดเปลยนรปแบบเปนประชาธปไตยแบบมสวนรวม นนคอ แมจะมเสยงขางมาก แตหากจะท าอะไร ทมผลกระทบตอประชาชน กตองค านงถงสทธของคนสวนนอย (Minority right) ดวย การตดสนใจ ตางๆ ตองมาจากความชอบธรรมมากกวาเสยงขางมาก และยงเมอเปนเรองทมผลกระทบตอ

20

สงแวดลอมในชมชนแลวยงตองผานกระบวนการปรกษาหารอ การรบฟงความคดเหนของประชาชน ตามทรฐธรรมนญใหการรบรองการใชสทธของประชาชนไว ท าใหเกดความขดแยงระหวางประชาชนกบโครงการส าคญๆ ทมผลกระทบตอประชาชนของรฐ 3.2.5 การเนนการประชาสมพนธทมการพดแตสวนดๆ เปนหลก สวนขอดอย จะไมคอยพดถงหรอไมพดถงเลย เมอผมสวนไดสวนเสยทราบขอดอยทไมไดพดไวจงเชอวามการปกปดขอมล ความเชอถอ ความไววางใจจงหมดไป ขณะเดยวกนเมอโครงการด าเนนการไป การตดตามเพอใหเปนไปตามขอตกลงกขาดความตอเนอง ค ามนสญญากไมไดรบการพจารณาตดตามใหเปนไปตามขอตกลง ยงท าใหเกดความไมนาเชอถอ ไมไววางใจมากขน 3.2.6 กฎหมายและการปฏบตตามกฎหมาย กระบวนการยตธรรมมความยงยากและสนเปลองส าหรบผดอยโอกาส กอใหเกดความไมยตธรรม การบงคบใชกฎหมายมความลกลน ผทมอ านาจดจะไดรบสทธลดหยอนในการปฏบตหรอบงคบใช ในขณะทผดอยโอกาสจะไดรบการปฏบตอยางเครงครดมากกวาหรอทเรยกวา “สองมาตรฐาน” หรอ “Double standard” ความไม เทาเทยมกนดงกลาว กอใหเกดความขดแยงทน าไปสความรนแรงซงเปนเรองของ “ความรนแรงเชงโครงสราง” เปนเรองของชองวางระหวางสงทควรจะเกดขนหรอศกยภาพของมนษย (Potentiality) กบสงทเกดขนจรง (Actuality) นอกจากสาเหตของความขดแยงดงกลาวแลว ยงมสาเหตอนทมแนวโนมท าใหเกดความรนแรงในสงคมไทยมากยงขนอก ดงน (วนชย วฒนศพท, 2547: 24-30) 1) ระบบการศกษา มความรนแรงในโครงสรางเพราะยงไมสามารถสรางโอกาสใหทกคนไดเรยนรอยางเทาเทยมกน ประกอบกบระบบการศกษาไทยมการสอบแขงขนและสอบคดเลอกกนในทกระดบการศกษาเปน “ระบบแพคดออก” ท าใหเกดการแขงขนอยางรนแรง สรางความเหนแกตวและสรางคานยมทใหความส าคญเฉพาะผชนะเทานน ผแพไมอาจจะอยในสงคมได ท าใหเกดการตอสทกรปแบบ สรางความขดแยงและความรนแรงยงขน ระบบการศกษายงขาดการฝกฝนใหมการรวมมอและท างานกนเปนทม ระบบการลงโทษในโรงเรยนเปนแบบอยางของการใชความรนแรงทงดานวาจาและกายภาพในการแกปญหาความคาดหวงของคร ผปกครอง และนกเรยนน าไปสความรนแรงทางกายภาพดวยเชนกน ระบบการเรยนแบบทองจ ากเปนการฝกใหเดกไมรจกคดเอง และมสวนท าใหถกชกจงน าไปสความขดแยง และการพพาทได 2) สอตางๆ ไมวาจะเปนสอโทรทศนหรอสอสงพมพ มการตอกย าและสรางวฒนธรรมการใชความรนแรงใหกบเดก (บลล พ.เอส. ลม, 1999) ท าใหเดกมองเรองการใชความรนแรงวาเปนวถทางทใชในการแกปญหาเมอเกดความขดแยงหรอขอพพาท หรอเปนเรองธรรมดา

21

3) ความรนแรงในครอบครว การทบตลกเพอการสงสอนถอเปนเรองธรรมดาสามารถท าได ประเวศ วะส (2545: 9-14) เหนวาสาเหตแหงความรนแรงในสงคมไทยนน ม 6 ประการส าคญ คอ 1) การขาดความยตธรรมในสงคม ประเทศไทยขาดการจดสรรผลประโยชนอยางเปนธรรม สงคมทขาดความยตธรรมจะมความรนแรงเกดขน แตถามการกระจายผลประโยชนอยางเปนธรรมผคนทเกยวของตางกจะพยายามรกษาระบบหรอความเปนปกตไว 2) วฒนธรรมและโครงสรางอ านาจ สงคมไทยมวฒนธรรม อ านาจ และโครงสรางอ านาจ ทท าใหเกดความรนแรงออกมาในรปแบบตางๆ 3) กฎหมายและอ านาจรฐ กฎหมายเปนเครองมอของรฐทกระท าตอประชาชน เปนบอเกดของความรนแรง 4) การพฒนาสมยใหม ท าใหเกดความขดแยงและความรนแรงเรองสงแวดลอมและวถชวตของราษฎร ซงยากตอการแกไขเพราะเปนความขดแยงเชงโครงสราง จากขอ 1 - 4 ลวนเปนเหตของความรนแรงเชงโครงสราง (Structural violence) ซงแรงมาก และสงคมไทยกไมมทกษะในการจดการความขดแยงดวยสนตวธ 5) การขาดความรและทกษะในการแกปญหาดวยสนตวธ 6) วธคดและการศกษา ความรนแรงเกดจากวธคด วฒนธรรมอ านาจก าหนดใหคนคดเชงอ านาจซงน าไปสการเกดความรนแรง ประกอบกบระบบการศกษาทเนนการทองจ าสงเสรมวฒนธรรมอ านาจใหยนยง และไมไดมสวนชวยฝกการแกปญหาความขดแยงดวยสนตวธเลย 3.3 กระบวนการของความขดแยง กระบวนการของความขดแยงจะเรมตนจากสถานการณของความขดแยง ซงประกอบดวยบคคล พฤตกรรม ความสมพนธระหวางบคคล และสภาพแวดลอม ซงสะทอนใหเหนถงล าดบขนในการเกดความขดแยงอยางเปนขนตอน พอนด (Pondy, 1967: 301) กลาวถง กระบวนการของความขดแยง 5 ขนตอน ไดแก 1) การแอบแฝงของความขดแยง 2) ความขดแยงทมองเหนได 3) ความขดแยงทรสกได 4) ความขดแยงทเปดเผย 5) สภาพภายหลงจากการเกดความขดแยง ดงแผนภม

22

แผนภมท 3 กระบวนการของความขดแยง ทมา : Pondy, L.R. (1967: 301)

ฟลลย, เฮาส และเคอรร (Filley, House and Kerr, 1976: 164) แบงกระบวนการของความขดแยง เปน 6 ขนตอน คอ 1) สภาพการณกอนเกดความขดแยง (Antecedent conditions of conflict) เปนสภาพทจะน าไปสความขดแยงซงเปนผลมาจากความสมพนธทางสงคม เชน ความคลมเครอของอ านาจ อปสรรคในการสอความหมาย เปนตน 2) ความขดแยงทรบรได (Perceived conflict) เปนการรบรของฝายตางๆ วามความขดแยงเกดขน 3) ความขดแยงทรสกได (Felt conflict) เปนความรสกของฝายตางๆ วามความขดแยงเกดขน

ความขดแยงทเปดเผย

การพจารณาเลอกใชยทธศาสตรแกปญหา

ความสามารถในการใชกลไกในการแกปญหา

ความขดแยง

การแกปญหาความขดแยง

สภาพภายหลงจากการเกดความขดแยง

สภาพกอนเกดความขดแยง

การแอบแฝงของความขดแยง

ความขดแยงทรสกได

ความขดแยงทมองเหนได

ความเครยดจากภายในภายนอกองคการ

การแกปญหาและ ใหความสนใจ

ผลจากสภาพแวดลอม

23

4) พฤตกรรมทปรากฏชด (Manifest behavior) เปนพฤตกรรมทบคคลแสดงออกมาใหเหนเมอรบรหรอรสกวามความขดแยงเกดขน 5) การแกปญหาหรอการระงบปญหา (Conflict resolution or suppression) เปนการท าใหความขดแยงสนสดลงหรอลดลง 6) ผลจากการแกปญหา (Resolution aftermath) เปนผลทเกดขนตามมาภายหลงจากการจดการความขดแยงแลว ดงแผนภม

แผนภมท 4 กระบวนการของความขดแยง ทมา : Filley, A.C., House, R.J. and Kerr, S. (1976: 164)

รอบบนส (Robbins, 2009: 520-529) แบงกระบวนการของความขดแยง เปน 5 ระยะ ระยะท 1 ศกยภาพทตรงกนขามหรอขดแยงกน ซงจะท าใหเกดความคบของใจ(Frustration) หรอเปนเงอนไขทกอใหเกดความขดแยง ไมวาจะเปนเรองทเกยวของกบ การสอสาร โครงสราง หรอปจจยสวนบคคลกตาม อนจะน าไปสระยะท 2 ระยะท 2 การรบรและการเปลยนแปลงภายในตวบคคล ไมวาจะเปนความขดแยงทรบรได หรอเปนความขดแยงทรสก

สภาพการณกอนเกดความขดแยง

ความขดแยงทรสกได ความขดแยงทรบรได

พฤตกรรมทปรากฏชด

การแกปญหาหรอการระงบปญหา

ผลจากการแกปญหา

24

ระยะท 3 ความตงใจในการเลอกใชวธการจดการความขดแยง ไมวาจะเปนการใชวธการแขงขน การแบงปนกน การปรองดอง การประสานกน หรอ การหลกหน ระยะท 4 พฤตกรรมทแสดงออก จะปรากฎเปนความขดแยงทเปดเผยออกมา ระยะท 5 ผลของความขดแยง จะแสดงออกในลกษณะการปฏบตงานเพมขน หรอลดลงของกลม

แผนภมท 5 กระบวนการของความขดแยง ทมา : Robbins, S.P. (2009: 448)

ความขดแยง ทรบรได

การปฏบตงานของกลมเพมขน

เงอนไขทกอใหเกด ความขดแยง การสอสาร โครงสราง ปจจยสวนบคคล

ความขดแยงทเปดเผยออกมา

ความขดแยง ทรสก

การปฏบตงานของกลม ลดลง

ความตงใจในการเลอกใช วธการจดการความขดแยง การแขงขน การแบงปนกน การปรองดอง การประสานกน การหลกหน

ระยะท 1 ศกยภาพทตรงกนขาม

หรอขดแยงกน

ระยะท 2 การรบรและการเปลยนแปลง

ภายในตวบคคล

ระยะท 3 ความตงใจในการเลอกใชวธการจดการความขดแยง

ระยะท 4 พฤตกรรมทแสดงออก ระยะท 5

ผลของความขดแยง

25

วนชย วฒนศพทและคณะ (2545) มองกระบวนการของความขดแยงตามพฒนาการ ความขดแยง โดยแบงเปน 3 ขน คอ 1) ความขดแยงแฝง (Latent conflicts) เปนขอพพาททซอนตวอยยงไมพฒนาเตมท และยงไมขยายตวจนเกดการแบงขวกนของผทขดแยง ซงบางครงฝายหนงหรอหลายฝายอาจจะยงไมตระหนกวามความขดแยง หรอตระหนกถงความขดแยงทอาจจะมโอกาสเกดขน เชน เรมมความ สมพนธทเปลยนแปลงไป เปนตน 2) ความขดแยงก าลงเกด (Emerging conflicts) มความขดแยงเกดขนทฝายตางๆ สามารถระบออกมาได โดยรบรวามขอพพาทเกดขน ประเดนตางๆ เรมชดเจน แตยงไมมกระบวนการแกปญหาเกดขน 3) ความขดแยงทปรากฏออกมาแลว (Manifest conflicts) เปนระยะทความขดแยง พฒนาไปเปนขอพพาทซงฝายตางๆ ไดมบทบาทในเรองทด าเนนอยแลว โดยอาจจะเรมมการเจรจาไกลเกลยแลว หรออาจจะถงทางตนแลวกได ศภณฐ เพมพนววฒน (2550) มองกระบวนการของความขดแยงในลกษณะทเปนวงจร โดยน าตวแปรเรอง “เวลา (Time)” และตวแปรเรอง “ความตงเครยดหรอความรนแรง (Intensity)” มาวเคราะหและประเมนสถานการณและระดบความรนแรงของความขดแยงทเกดขน ความสมพนธทเกดขนระหวางตวแปรดานความตงเครยดหรอความรนแรง (Intensity) ซงอยในแนวตง และตวแปรดานเวลา (Time) ซงอยในแนวนอน การเปลยนแปลงของเวลาจะมผลตอความตงเครยดและความรนแรงของสถานการณความขดแยงซงอาจจะเพมขนหรอลดลงกได ความขดแยงทเกดขนจะมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การจดการความขดแยง อาจมการเปลยนแปลงมาใชก าลงและความรนแรงมากขนกได วงจรของความขดแยงแบงออกเปน 3 ชวง คอ ชวงแรก คอ ชวงการเรมตน เปนชวงของการปองกนความขดแยงไมใหเกดขน ชวงทสอง คอ ชวงของการพฒนาหรอการเปลยนแปลงความขดแยง เปนชวงของการจดการความขดแยง ชวงทสาม คอ ชวงสนสดของความขดแยง เรยกวาชวงของการสรางสนตภาพ

26

แผนภมท 6 วงจรความขดแยง ทมา : ศภณฐ เพมพนววฒน. (2550: 2)

การแบงระยะตางๆ ทเกดขนในวงจรความขดแยง ท าใหสามารถน ามาใชเปนเครองมอในการวเคราะหหรอประเมนสถานการณความขดแยงวาความขดแยงทเกดขนก าลงอยในชวงไหนของวงจรความขดแยง แลวด าเนนการหาแนวทาง วธการการจดการความขดแยงทเหมาะสมตอไป แบงออกเปน 8 ชวง คอ ระยะท 1 ชวงสนตภาพอยางแทจรง (Absolute peace) หมายถง ชวงทไมมสถานการณความขดแยงเกดขนหรอเปนชวงทผเกยวของทกฝายมแตสนตสขอยางเตมท เสนกราฟจะมลกษณะเปนแนวราบ ชวงสนตภาพอยางแทจรงจงเปนชวงททกฝายตองการใหเกดขน ระยะท 2 ชวงความขดแยงทซอนเรนอย (Latent conflict) หมายถง ชวงทคกรณ ฝายหนงฝายใดอาจรบรหรอไมสามารถรบรไดวาความขดแยงเกดขน เพราะสถานการณหรอความรนแรง ยงไมปรากฏออกมาใหเหนอยางชดเจนวาเปนความขดแยง สถานการณความตงเครยดหรอความรนแรงจะซอนเรนอย บางครงอาจดเหมอนปกต และถาคกรณไมไดใหความสนใจหรอละเลยเหตการณบางอยาง กยงจะท าใหไมทราบวามความขดแยงเกดขนแลว ความขดแยงทซอนเรนน เปนชวงทเกดขนอยในชวงคาบเกยวของชวงท 1 และชวงท 2 เสนกราฟจะมลกษณะเปนแนวราบ ในชวงแรก เมอเวลาผานไปเสนกราฟจะเรมมความลาดชนเพมขน

5. สงครามหรอการปะทะอยางแทจรง

1. ชวงสนตภาพอยางแทจรง

2. ความข ดแยงทซอนเรนอย

3. ความขดแยงปรากฏขน

6. การลดลงของความตงเครยดและการเจรจา

7. การลดระดบลงของความตงเครยด

และการหาขอตกลง

8. หลงความขดแยงและ

การสรางสนตภาพ

4. การเพมขนของความตงเครยด

27

ระยะท 3 ชวงความขดแยงปรากฏขน (Conflict emergence) หมายถง ชวงทคกรณสามารถรบรไดอยางชดเจนวามความขดแยงเกดขนแลว สงเกตไดจากสถานการณหรอความรนแรงทปรากฏหรอแสดงออกมาใหเหนอยางชดเจนวาทงสองฝายขดแยงกน ซงเหตการณความขดแยงทปรากฎออกมาใหเหนนนอาจเรมจากระดบทไมรนแรงมาก เชน มการโตเถยงหรอใชค าพดวากลาวกนเสยงดง การแสดงกรยาทาทางทไมสภาพตอกน จนกระทงอาจถงขนท ารายกน เสนกราฟ ณ ชวงความขดแยงทปรากฏออกมาจะมลกษณะเปนเสนลาดชนขนอยางเหนไดชด และมแนวโนมวาจะสงขนตอไปเรอยๆ ระยะท 4 ชวงการเพมขนของความตงเครยด (Conflict escalation) เปนชวงทสถานการณความตงเครยดหรอความรนแรงมระดบเพมขนอยางเหนไดชด และเมอเวลาผานไปโดยไมมการจดการอยางเหมาะสม ความตงเครยดกจะเพมสงขน ซงเปน “ชวงวกฤตและอนตราย (Crisis)” เปน ชวงหวเลยวหวตอ ทตองระมดระวงตอการจดการความขดแยงทเกดขน เพราะวธการหรอแนวทางใดๆ ทจะน ามาใชในจดการความขดแยงในชวงนจะมผลตอสถานการณความขดแยงในชวงตอไปทงในทางบวกหรอลบ เชน ความขดแยงทเกดขนอาจเรมจากระดบทไมรนแรง เชน มการใชเพยงค าพดทไมสภาพวากลาวหรอดากนเทานน ซงถามการจดการทเหมาะสม เสนกราฟทก าลงจะเพมสงขนกจะลดลง โดยแปรเปลยนระดบความรนแรงทก าลงสงขนใหลดลง แตถามการจดการทไมเหมาะสม แมจะเปนเพยงการเรมจากการใชค าพดดากน แตกอาจแปรเปลยนระดบความรนแรงมากขนเปนการท ารายรางกายกน และในทสดอาจน ามาถงการฆากนกได ซงจะกลายเปนระยะถดไปของวงจรความขดแยงทรนแรงมากขนทเรยกวา ชวงสงครามหรอการปะทะกนอยางแทจรง ซงมความรนแรงสงทสด จงเหนไดวาเสนกราฟในชวงนจะมความลาดชนสงขนและใกลจะถงจดสงสดของวงจรความขดแยง ระยะท 5 ชวงสงครามหรอการปะทะกนอยางเตมท (Absolute war) หมายถง ชวงทคกรณสามารถรบรถงความเปนปรปกษตอกนอยางเตมท ซงอาจแสดงออกมาในรปของการใชก าลงหรอวธการอยางใดอยางหนงเพอท าลายลางอกฝายหนง มการประกาศสงครามหรอประกาศตวเปนศตรอยางเปดเผย ชวงระยะนเปนชวงทสถานการณความขดแยงและความรนแรงมระดบสงและมากทสด เสนกราฟจะมระดบสงทสด นกจดการความขดแยงมกเขามาชวยแกปญหาในชวงน โดยน ากระบวนการหรอวธการจดการความขดแยงอยางสนตเขามาเปนเครองมอจดการความขดแยง ระยะท 6 การลดลงของความตงเครยดและการเจรจา (De-escalation and negotiation) ระยะท 7 ชวงการลดลงของความตงเครยดและการหาขอตกลง (De-escalation and settlement) หมายถง ชวงทระดบสถานการณความขดแยงเรมลดลง ซงอาจเปนผลมาจากการจดการความขดแยงทไดน ากระบวนการจดการความขดแยงอยางสนตเขามาชวยแกปญหาใหกบคกรณ โดยตางฝายตางพยายามทจะเจรจาหรอหาขอตกลงรวมกน เสนกราฟเรมลดลงและมแนวโนมทจะลดลง

28

เรอยๆ อยางไรกตาม ระยะเวลาของการจดการความขดแยงจะมากหรอนอยขนอยกบปจจยตางๆ ทกอใหเกดความขดแยง ซงถายงไมสามารถลดความตงเครยดหรอหาขอตกลงรวมกนได เสนกราฟทเหนอยในชวงสงสดกจะมความกวางมากขนกวาทเหนในรปและยงไมเรมลาดเอยงลง ระยะท 8 ชวงหลงความขดแยงและการสรางสนตภาพ (Post-conflict and peace building) หมายถง ชวงทคกรณหาขอตกลงรวมกนไดแลวภายหลงจากทมความขดแยงตอกนมา เสนกราฟในชวงนจะมลกษณะเปนแนวราบอกครง ซงจะเหมอนกบเสนกราฟในชวงแรกทยงไมมความขดแยงเกดขน อยางไรกตาม เมอสามารถจดการความขดแยงไดแลว สงทคกรณหรอผเกยวของกบการจดการความขดแยงควรด าเนนการตอไปคอ การพยายามสรางสนตภาพใหกลบ คนมาอกครง เพอปองกนไมใหเกดความขดแยงขนมาอก สรป กระบวนการความขดแยงเปนการแสดงใหเหนถงล าดบขนตอนของความขดแยงตงแตสภาพการณกอนเกดความขดแยง เรมมความขดแยง สถานการณระหวางเกดความขดแยง การคลคลายของสถานการณความขดแยง จนถงการสนสดและสภาพการณภายหลงความขดแยง ซงสะทอนใหเหนถงล าดบขนในการเกด จนถงการสนสดความขดแยงอยางเปนขนตอน ซงจะเปนประโยชนในการวเคราะหและประเมนความขดแยง เพอแสวงหาวธการจดการทสามารถจดการความขดแยงไดอยางถกตอง มประสทธภาพและประสทธผล 4. ทฤษฎและแนวคดการจดการความขดแยง

ทฤษฎความขดแยง มสมมตฐานทวาสงคม คอ ระบบทมลกษณะซบซอน ของความ ไมเทาเทยมกน (Inequal) และความขดแยง (Conflict) จะน าไปสการเปลยนแปลงทางสงคม พฤตกรรมทางสงคมสามารถเขาใจไดจากความขดแยงระหวางกลมตางๆ และบคคลตางๆ เพราะการแขงขนกนในการเปนเจาของทรพยากรทมคาและหายาก ทฤษฎความขดแยงทางสงคมเปนทฤษฎ ทสนบสนนโครงสรางหนาทใหมความสมบรณขน โดยมแนวความคดวาสงคมนนไมไดมความ เปนอนหนงอนเดยวกน แตสงคมนนตงอยบนพนฐานของการแบงแยก (Division) อนเกดจากความไมเทาเทยมกนทางสงคม ปจจยตางๆ เชน ชนทางสงคม เชอชาต กลมชน เพศ และอาย มความเกยวพนกบความไมเทาเทยมของการกระจายทรพยากรทมคณคาในสงคม ท าใหเกดการแขงขนกน ทงยงมองวาสงคมมความขดแยงกนอยางตอเนอง โดยมแนวความคดทส าคญ ดงน โคเซอร (Coser, 1956) เหนวา ความขดแยงกอใหเกดผลทงดานบวกและดานลบ และอธบายวา ความขดแยงเปนสวนหนงของกระบวนการขดเกลาทางสงคม ไมมกลมทางสงคมกลมใดกลมหนงทมความสมานสามคคอยางสมบรณ ความขดแยงสามารถแกปญหาความแตกแยกและ ท าใหเกดความสามคคภายในกลมไดเพราะในกลมมทงความเปนมตรและความเปนศตรอยดวยกน

29

ความขดแยงยงเปนตวสนบสนนใหเกดการเปลยนแปลงทางสงคม สามารถท าใหสงคมเปลยนชวตความเปนอยจากดานหนงไปสอกดานหนงได เพราะหากสมาชกในสงคมเกดความไมพงพอใจตอสงคมทเขาอย กจะพยายามท าการเปลยนแปลงสถานการณนนๆ ใหเปนไปตามเปาหมายของเขาได ดาหเรนดอรฟ (Dahrendorf, 1959) เหนวา ความไมเทาเทยมกนในสงคมนนเกดจากความไมเทาเทยมกนในเรองของสทธอ านาจ (Authority) กลมทเกดขนภายในสงคมสามารถ แบงออกไดเปนสองประเภท คอ กลมทมสทธอ านาจ กบกลมทไมมสทธอ านาจ สงคมจงเกดกลมแบบไมสมบรณ (Guasi-groups) ทงสองฝายตางกมผลประโยชนแอบแฝง (Latent interest) อยเบองหลง แตละฝายจงตองพยายามรกษาผลประโยชนของตนเอาไว โดยมผน าท าหนาทในการเจรจาเพอปรองดองผลประโยชนซงกนและกน ระดบของความขดแยงทเกดขนจะรนแรงมากหรอรนแรงนอยนน ขนอยกบการจดการและการประสานผลประโยชนของกลมทครอบง า และเหนวา ความขดแยงทเกดขนในสงคมเปนผลมาจากความกดดนจากภายนอกโดยสงคมอนๆ และความขดแยง ทเกดขนในสงคมสามารถควบคมไดดวยการประนประนอม ความขดแยงสามารถท าใหโครงสราง มการเปลยนแปลงได ประเภทของการเปลยนแปลง ความรวดเรวของการเปลยนแปลง และขนาดของการเปลยนแปลงขนอยกบเงอนไขของการเปลยนแปลง เชน อ านาจของกลม ความกดดนของกลม 4.1 วธการจดการความขดแยง เพอด าเนนการระงบ หรอยตความขดแยง โดยผศกษาไดน าเสนอแนวความคด ตางๆ ดงน มารช และไซมอน (March and Simon, 1958: 129) เสนอวธการจดการความขดแยง ไว 4 ประการ คอ 1) การเลอกแนวทางทท าใหเกดความพงพอใจรวมกน โดยใหความส าคญกบเรองขอมลขาวสาร 2) การเกลยกลอม โดยการใชเทคนค ศลปะชกจงเพอใหทกฝายเหนประโยชนกบสวนรวม ท าใหเกดความรวมมอกนปฏบตงาน 3) การตอรอง โดยตองยดมนอยบนพนฐานของความยตธรรม 4) กลวธทางการเมอง โดยการใชอ านาจตอรองดวยการรวมตวกนระหวางบคคลหรอกลม เพอใหมพลงอ านาจมากขนในการเจรจาตอรอง มอรเฟต, จอหน และเรลเลอร (Morphet, Johns and Reller, 1967: 169) เสนอวธการจดการความขดแยงไว 3 วธ คอ

30

1) การชนะ-แพ (Domination) คอ การใชอ านาจใหคความขดแยงมการแพ-ชนะ เปนวธทงาย เรว แตอาจเกดปญหาขนไดอกในอนาคต 2) การประนประนอม (Compromise) วธนจะไมมฝายใดไดทงหมด ตางฝายตางไดเพยงบางสวน ซงเปนวธการทนยมใชมากทสด 3) การประสานประโยชน (Integrated Solution) วธการนเปนวธผสมผสาน โดยจะเนนความพอใจของทงสองฝาย ไมมการแพ-ชนะ ไมตองเสยบางสวน แตจะไดตามความตองการของทงสองฝาย แบลค และมตน (Blake and Mouton, 1970: 413-425) เสนอวธการจดการความขด แย งซงเกยวของกบสองมต คอ มตทค านงเกยวกบคน (Concern for people) และ มตทเกยวกบผลผลต (Concern for production) ไว 5 วธ คอ 1) การหลกเลยง (Avoiding) 2) กดไว (Accommodating) 3) ประนประนอม (Compromising) 4) กลบใหเรยบ (Collaboration) 5) แบบเผชญหนา (Competing) ฟลลย (Filley, 1975: 22-23) เสนอวธการจดการความขดแยงไว 3 วธ คอ 1) วธชนะ – ชนะ คอ ทงสองฝายไดตามทตองการ เปนลกษณะของการรวมมอกนแกปญหา 2) วธชนะ – แพ คอ ฝายหนงฝายใดไดประโยชน 3) วธแพ – แพ คอ ทงสองฝายไมไดตามทตองการ แคพโลว (Caplow, 1976: 169) เสนอวธการจดการความขดแยง ดงน 1) ใหฝายหนงชนะ 2) ตงกรรมการหาขอเทจจรง 3) ปรบองคการใหม 4) ประนประนอม รอบบนส (Robbins, 1978: 67-75) เสนอวธการจดการความขดแยง 9 วธ คอ 1) การแกปญหาแบบเผชญหนากน หรอการรวมมอรวมใจกนแกปญหา กลมตางๆ จะรวมกนก าหนดปญหา ประเมนผลและแกปญหา จดแขงของวธการนจะมประสทธผล เมอความขดแยงเกดจากอปสรรคของการสอสาร เขาใจไมตรงกน วธการแกปญหาจะชวยบรรเทา ลงไดกบบคคลทใหความส าคญกบการประนประนอม หรอตองการแกไขกบบคคลอนทเกยวของ

31

จดออน คอ อาจเสยเวลาส าหรบความขดแยงทไมมสาเหตจากการสอสารโดยเฉพาะความขดแยงทมพนฐานมาจากความแตกตางในคานยม 2) การพจารณาวตถประสงคระดบสง การน าเอาวตถประสงคทวไป ซง 2 กลมหรอมากกวาก าลงขดแยงกนอย ซงแตละกลมตองการ และไมสามารถบรรลจดหมายได ถาปราศจากความชวยเหลอจากกลมทเกยวของเพอชวยกนคนหาวธการทดทสด จดเดนของวธการนคอ เนนความรวมมอ มการเสรมแรง เนนสนตวธ เนนความรวมมอทตองพงพากน จดออนคอ ยากทจะตงวตถประสงคสงสดได 3) การเพมทรพยากร ใชทรพยากรเพมขน จดแขงของวธการนคอ ท าใหแตละกลมไดรบชยชนะ จดออนคอทรพยากรมอยนอยยากทจะเพม 4) การหลกเลยง หน รวมทงการถอนตวและการกดไว จดเดน งายทจะกระท า อาจท าใหกลมตางๆ ใจเยนลง จดออนวธการนคอไมมประสทธผลตอความขดแยง เพราะไมไดขจดไปแตเปนการระงบความขดแยงเปนการชวคราว 5) กลบใหเรยบ ลมสวนทแตกตาง เนนสวนทเหมอนกนมาเปนพนฐานของความรวมมอในสวนทเหมอนกน เนนความกลมกลน หลกเลยงการแตกแยก จดออนความแตกตางทงหลายไมไดเปดเผยกน ยงกดไว เปนการระงบชวคราว 6) การประนประนอม ตองการใหแตละกลมเลกคานยมบางสงบางอยาง รวมทงใหบคคลภายนอกหรอกลมทสาม มาเจรจาตกลงกนและใหมการลงมต จดแขงไมมใครตองพายแพอยางเดดขาด เปนลกษณะของประชาธปไตย เปนวธการทเหมาะภายใตขอจ ากดทางดานเวลา จดออน ไมมใครเปนผชนะอยางเดดขาด มงเนนอ านาจอทธพลของกลม เปนการแกปญหาชวคราว 7) การใชอ านาจบงคบ เปนการแกปญหาแบบผบรหารใชอ านาจในต าแหนงบงคบ จดเดนมประสทธผลมาก ถามการยอมรบอ านาจของผบงคบบญชา ดส าหรบกรณฉกเฉน หรอการปฏบตการทลาสมย จ าเปนตองใชอ านาจบงคบ จดออน สาเหตของความขดแยงไมไดรบการแกไขตกลงกนไมได เปนการแกปญหาชวคราว 8) การเปลยนเปลยนพฤตกรรมและเจตคตของกลมบคคลทก าลงขดแยงกน การใหการศกษา การฝกความมเหตผล ฝกมนษยสมพนธจดเดนใหผลอยางแทจรงและถาวรบรรเทาสาเหตความขดแยง จดออนยากทจะท าไดส าเรจชาและเสยเงนมา 9) การเปลยนแปลงโครงสรางเปลยนแปลงสมาชกของกลม เพมต าแหนงประสานงาน พฒนาระบบ ขยายกลมหรอขยายขอบขายขององคการจดแขงอาจเปนการแกปญหาอยางถาวร ปกตขนอยกบอ านาจของผบรหาร จดออนเสยคาใชจายสง แรงผลกดนขององคการ

32

ทออกแบบเฉพาะใหกบสมาชกแตละคนจะท าใหสมาชกปรบตวเขากบองคการ หรออาจลาออกจากองคการไป โดย รอบบนส (Robbins, 1978) เชอวา ไมมเทคนคใดเพยงเทคนคเดยว ทจะสามารถจดการความขดแยงไดประสบความส าเรจ วธการจดการความขดแยงทมประสทธผลนนขนอยกบวา จะตองทราบถง สาเหตและสาระของความขดแยง เชน การแกปญหารวมกนจะชวยแกปญหาความขดแยงทเกดจากความยากหรอความไมเขาใจในการสอสารไดประสบผลส าเรจมากกวาการใชอ านาจบงคบ ซงเปนวธการหนงทมประสทธผลนอยในการจดการความขดแยงทเกดจากความแตกตางทางดานคานยมและบคลกภาพ การเพมทรพยากรจะชวยแกปญหาความขดแยงทเกดจากการขาดแคลนทรพยากรไดด การเปลยนแปลงโครงสรางจะใชแกปญหาไดอยางเหมาะสมกบความขดแยงทเกดจากความสมพนธทางดานโครงสราง ดงนน จงควรพจารณาถงสาเหตของความขดแยงกอนทจะตดสนใจเลอกใชวธการจดการความขดแยงใดกตาม เฮาววท และลอนดอน (Howat and London, 1980: 172-175) เสนอวธการจดการความขดแยงไว 5 วธ คอ 1) วธเผชญหนา (Confrontation) เปนวธจดการความขดแยงทผบรหารกลาเผชญกบปญหาโดยตรงและเปดเผย หยบยกปญหามาพจารณา กลาทจะแสดงความคดเหนอยางชดเจน หาวธการแกไขความขดแยง ไมทอดทงปญหาจนกวาจะจดการแกไขเรยบรอย 2) วธหลกเลยง (Withdrawal) เปนวธจดการความขดแยงทผบรหารพยายาม ไมเขาไปเกยวของดวย เพกเฉยไมรบรวามปญหาขดแยงเกดขน ถอนตวออกจากสถานการณขดแยง และหล กเลยงการโตเถยงทจะน าไปสการทะเลาะววาท 3) วธบงคบ (Forcing) เปนวธจดการความขดแยงทผบรหารใชอ านาจบงคบ ใหผอนยอมรบความคดเหนของตน เชอมนในความคดและวธการของตน ไมยอมรบค าปฏเสธจาก ผอนยนกรานเรยกรองใหผอนด าเนนการตามวธการของตน 4) การไกลเกลย (Smoothing) เปนวธจดการความขดแยงทผบรหารพยายามท าใหเหนวาปญหาทเกดขนเปนเรองเลกนอย พยายามกลบเกลอนหาทางเจรจาตอรอง เพอลดความ แตกตางในความคดเหนและวธการ พยายามย าใหสมาชกเหนความส าคญในความส าเรจขององคการมากกวาความแตกตางในวธด าเนนการ 5) การประนประนอม (Compromise) เปนวธจดการความขดแยงทผบรหาร พยายามหาทางสายกลาง เพอใหเปนทพอใจแกคกรณทงสองฝาย ยนดรบฟงปญหาน ามาพจารณาพยายามหาทางประนประนอม ยอมเปนทงผใหและผรบยอมเสยสละบางสวนเพอใหไดบางสวนไว

33

โธมส และ คลแมนน (Thomas and Kilmann, 1987: 11-16) สรางเครองมอทใชวดวธการจดการความขดแยง เรยกวาวธการจดการความขดแยงแบบโธมส - คลแมนน (Thomas - Kilmann conflict mode instrument) ซงสามารถประเมนพฤตกรรมบคคลทแสดงออกในสถานการณของความขดแยง โดยอาศยกรอบแนวคดตามทฤษฎ 2 มตแรก คอ การเอาใจผอน ซงแสดงออก โดยพฤตกรรมรวมมอ มตทสองคอ การเอาใจตนเอง แสดงออกโดยพฤตกรรมมงเอาชนะ ทงสองมตนสามารถน ามาใชเปนวธจดการกบความขดแยงเปน 5 วธ ดงทกลาวไวขางตนแลว ดอนเนลล, กบสน และอวาชวช (Donnelly, Gibson and Ivancevich, 1987: 356-359) เหนวา การจดการกบความขดแยงอาจจะใชยทธวธจดการโดยทางออมและทางตรง โดยทางออม คอ การลดความขดแยงดวยการตอรอง ชกชวนมาเปนพวกและการแกปญหารวมกน ซงนาจะน ามาใช กอน หากไมไดผลจงใชทางตรง คอ การมงเอาชนะ โดยยดเปาหมายขององคการเปนหลก และใหความส าคญกบการประสานงานมากขน ทรสต (Trusty, 1987) เสนอ วธการจดการความขดแยง 8 ประการ คอ 1) การมอบอ านาจ 2) การยอมรบ ความรบผดชอบสวนบคคล 3) การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค 4) พฤตกรรมทเหมาะสมในการแสดงออก 5) การสอสารทชดเจน 6) สรางความเชอมนตนเอง 7) การหาทรพยากรเพม 8) การอดกลน อรณ รกธรรม และประชย เปยมสมบรณ (2527) ไดเสนอ วธการจดการความขดแยงไวหลายประการ แตละวธเหมาะสมกบความขดแยงทเกดจากสาเหตตางๆ กนคอ 1) การจดหาทรพยากรเพมขน 2) ใหขอมลทเปนไมตรระหวางกลม 3) เพมความสมพนธทางสงคมระหวางกลมใหมากขน 4) การกลบเกลอน 5) การหลกเลยงความขดแยง 6) การสบเปลยนหนาทการงาน 7) การประนประนอม 8) การหาศตรรวม

34

9) การหาเปาหมายรวม 10) การใชอ านาจบงคบ 11) การเผชญหนา วจตร วรตบางกร (2531: 68-70) เชอวาไมมผบรหารเลอกจดการกบความขดแยงวธใดวธหนงตลอดเวลา ดงนน พฤตกรรมในการจดการกบความขดแยงจงเปนผลของประสบการณในอดต และความจ าเปนในปจจบน นอกจากน ยงไดเสนอแนวคดในการเลอกใชวธกาจดการรความขดแยงไว 5 ประการ ซงไดแก 1) การเอาชนะ 2) การยอมตามผอน 3) การหลกเลยงความขดแยง 4) การรวมมอแกปญหา 5) การประนประนอม เมอเกดความขดแยงขนในองคการและไดมการจดการไปแลว สงทยงคงเหลออย คอ พฤตกรรมทเปนปฏปกษ ทาทโกรธเคอง ความไมพอใจกบผลงานของการจดการ การท างานมอปสรรค ฯลฯ ซงการเผชญกบพฤตกรรมดงกลาวเปนเรองยากล าบาก และไดเสนอวธปองกนความขดแยงแก ผบรหารไว ดงน 1) ใหท าตวเสมอนฟองน า โดยอดทนตอทาทอนเปนศตรของคนอน อยาท าตว เปนกระจกเงา เพราะการตอบโตปฏกรยาทเปนปฏปกษจะเปนการกระพอความขดแยงใหรนแรงขน 2) พงระวงการแยกคกรณออกจากกน เพอใหตางฝายตางเยนลง บางครงกลบท าใหสถานการณตงเครยดยงขน เพราะตางมเวลาหาขอสนบสนนขอแกตวมากขน การจบแยกควรมนใจและท าใหทงสองฝายมนใจวาจะไมมการหาขอถกเถยงอก 3) ใหความส าคญตอความรสกขมขนมากกวาความส าคญในประเดนทขดแยง กนอยซงจะชวยลดความเครยด และลดความรนแรงของสถานการณไดบาง เสรมศกด วศาลาภรณ (2540: 100) ไดเสนอ วธการจดการความขดแยงตามแนวคดของโธมส และคลแมนน (Thomas and Kilmann) ไววาเปนการจดการกบความขดแยง ทตงอยบน 2 มต คอ มตแหงการยดประโยชนสวนตว (Assertiveness) หมายถง การยนยนรกษาผลประโยชนให เปนไปตามความตองการและความพอใจของตนเอง กบมตแหงการยดประโยชนของผอน (Co - operativeness) หมายถง มตแหงการรวมมอรวมใจพยายามใหเปนไปตามความตองการและพอใจของผอน ชวน หลกภย (2541) กลาวถง วธการจดการความขดแยงไว 2 แนวทาง คอ

35

1) การแกปญหาความขดแยงในกรอบของรฐธรรมนญ โดยเนอหาและคณคาของรฐธรรมนญเองกเปนการสะทอนคณคาของการอยรวมกนโดยสนตวธ นอกจากนน ยงมการจดต งองคกรตางๆ ทท าหนาทจดการความขดแยงในสงคม เชน ศาลรฐธรรมนญ ศาลปกครอง ผตรวจการแผนดนของรฐสภา เปนตน 2) แนวทางอนๆ ในการจดการความขดแยงตามลกษณะสงคมไทย คอ 2.1) คานยมทเปนเอกลกษณของสงคมไทย ซงมความเมตตา เอออาทร เหนอกเหนใจกน และเออเฟอเผอแผซงเปนจดแขงของสงคมไทย ทตองรกษาใหด ารงไวเพอใหสงคมไทยเกดความสนตสข 2.2) การมทศนคตทถกตองเรองความขดแยง โดยหาวธการจดการความขดแยงทมการหาขอยตรวมกนของทกฝายทเกยวของ บนพนฐานของขอเทจจรง บนพนฐานของการเคารพความจรงและความมเหตผล ไมเหนแกไดเพอตนเองจนเกนเหต ตองมความอดทนและม ขนตธรรม โดยตองสรางคณภาพของคนทเนนเรองความร การศกษาและมคณธรรมควบคกนไป 2.3) หลกการสานประโยชน เพอลดขอขดแยง โดยยอมรบวาความขดแยงเปนเรองของธรรมชาตทางสงคม ตองใชเหตผล ใชความจรง และใชความถกตองในการแกไขปญหา อยาชน าใหมคานยมรบสงทไมถกตองเพราะจะเปนการสรางความขดแยงเพมขน นอกจากนนยงมแนวคด วธการจดการความขดแยงในเชงสนตวธ ดงน รงธรรม ศจธรรมรกษ (2533: 14) เหนวาสนตวธ หมายถง วธการทไมใชความรนแรง หรอวธการปฏบตทไมรนแรงในการแกปญหาหรอการด าเนนชวต มารค ตามไท (2543: 78-80) เหนวา สนตวธ (Non-violence) หมายถง วธทกลม บคคลหรอมวลชนใชตอสเพอใหไดในสงทตนปรารถนาในบางอยางหรอเพอใหรฐหรอผมอ านาจเปลยนแปลงพฤตกรรม เชน การจดชมนมหยดงานประทวง การรวมตวกนเพอใหรฐบาลหรอสงคมปนปวน การรวมตวกนเพอคว าบาตรทางดานเศรษฐกจ หรอวธฝนกฎหมาย (ดอแพง) เชน การปดถนน เปนตน จากความหมายดงกลาวท าใหเหนวานอกจากจะมนยทมงเนนไปทการแกปญหา โดยปราศจากความรนแรงแลว ยงมนยทสะท อนใหเหนการด ารงอยโดยไมเบยดเบยนสงแวดลอม และสตวตางๆ ดวยเชนกน (ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต [สมช.], 2545: 100) เหนวา สนตวธ คอ 1) วถชวตหรอปรชญาในการอยรวมกน และเปนการปฏบตดของมนษยทมตอกน เชน เหนอกเหนใจกน 2) เปนยทธศาสตร คอ เปนจดยนหรอเปนทศทางของรฐบาลหรอสงคมในการจดการเมอตองเผชญกบความขดแยง

36

3) เปนยทธวธ คอ เปนรายละเอยดและวธการทจะตองมทกษะ ประสบการณ เชน การใชคนกลางเขาไกลเกลย และการหาวธการตางๆ ตองเรยนรเทคนคและมประสบการณ ชารป (Sharp, 1984) ศกษาเรองการตอสโดยใช “สนตวธ” หรอ “Non – violent action” อยางเปนระบบ และเสนอทฤษฎเรองทมาแหงอ านาจของผปกครองวา อ านาจของผปกครองมาจากการยนยอมเชอฟงของผอยใตปกครอง ดงนน เมอใดทผอยใตปกครองถอนการยนยอมเชอฟง เมอนนผปกครองกหมดอ านาจ ส าหรบความเขาใจพนฐานเกยวกบธรรมชาตของอ านาจนน ม 2 แนวทาง ไดแก แนวทางแรก คอ การเขาใจวาประชาชนขนอยกบความตงใจด การตดสน และการสนบสนนของรฐบาลของตน หรอระบบการจดล าดบชนอนๆ ของตน แนวทางทตรงขาม คอ การมองวารฐบาลหรอระบบนนขนอยกบเจตนาด การตกลงใจ และแรงสนบสนนของมวลประชาชน ปฏบตการไรความรนแรงมพนฐานอยบนทศนะแบบท 2 ทมองวารฐบาลขนอยกบประชาชน อ านาจนน เปนพหภาวะ และ อ านาจทางการเมองมความเปราะบาง เพราะขนอยกบการเสรมอ านาจของกลม ตางๆ การยนยอมเชอฟงของประชาชน เกดจากสาเหตตางๆ ดงน คอ 1) นสย เนองจากมนษยมลกษณะนสยของการเชอฟง ซงไดรบการฝกฝนกนมาจนกลายเปนวถปฏบตอยางหนงของมนษย 2) ความกลวการลงทณฑไมวาจะเปนการลงทณฑตอปจเจกชนโดยใชความรนแรงตางๆ หรอการลงทณฑตอกลมชน หรอโดยการกดดนทางเศรษฐกจ สงคม 3) พนธะทางใจ โดยทประชาชนมความรสกถงความผกพนทางใจกบผปกครอง โดยการยอมรบในตวผปกครองหรอระบบการปกครอง 4) ผลประโยชนสวนบคคล เชน การมผลรางวลตอบแทนในการยนยอมเชอฟง เชน ผลตอบแทนทางการเศรษฐกจ ต าแหนงหนาทหรอชอเสยง 5) ความรสกผกพนกบผปกครองในทางจตวทยา ราษฎรอาจมความรสกผกพนทางอารมณกบผปกครอง 6) ความไมใสใจของราษฎรกบนโยบายการปกครองของรฐบาล ประชาชนจะ เชอฟงโดยไมมการตงค าถามกบอ านาจรฐ ทงน อาจเพราะขาดจตส านกในสทธธรรมและหนาทของตน 7) ราษฎรขาดความมนใจในตนเอง ซงเปนทมาของความรสกทวาผปกครองมคณสมบตตางๆ ทเหนอกวาตนเอง การยนยอมเชอฟงซงเปนปจจยหลกแหงอ านาจของผปกครองนนจง “เปนผลรวมระหวางความกลวการลงทณฑและการยนยอมโดยเสร” ซงสอดคลองกบขอเสนอของนกทฤษฎหลายทานทอธบายวา การยนยอมเชอฟง เกดจากผลรวมของ “การบงคบ” และ “ความยนยอม” วธการสนตวธ เพอตอสกบกลมอ านาจนยม จงจ าแนกเปน 3 ประเภทใหญๆ ไดแก

37

1) การประทวง หรอชกจงโดยไมใชความรนแรง เปนวธการในเชงสญลกษณ ทมจดหมาย เพอชกจงฝายตรงขามหรอคนอนๆ ใหมาเหนดวยกบฝายตน หรอเพอแสดงใหเหนถงความไมพอใจของกลม เชน การชมนมเดนขบวน การเสยดสลอเลยน การสงจดหมายผนก 2) การไมใหความรวมมอ วธการนแบงเปน 3 กลมคอ 2.1) การไมใหความรวมมอทางสงคม คอ การปฏเสธทจะมความสมพนธทางสงคมกบบคคลตามปกต ทมงจะคดคาน การระงบกจกรรมทางศาสนา คอ บคลากรทางศาสนาหยดท าพธทางศาสนาแกบคคลใดบคคลหนง หรอบางทกไมใชวธการรวมมอกบกจกรรมประเพณและสถาบนสงคมบางกลมใชวธอพยพออกเพอประทวง อนเปนการแสดงออกถงการไมรบอ านาจของสถาบนทางการเมองโดยสนเชง 2.2) การไมใหความรวมมอทางเศรษฐกจ เปนการหยดย งหรอปฎเสธทจะมความสมพนธทางเศรษฐกจอยางเฉพาะเจาะจง เชน การคว าบาตรทางเศรษฐกจ และนดหยดงาน 2.3) การไมใหความรวมมอทางการเมอง ความส าคญของความไมรวมมอทางการเมองจะเพมขนตามจ านวนของผคนทเขารวมการไมใหความรวมมอทางการเมองมหลายรปแบบขนอยกบสถานการณ เชน การคว าบาตรการเลอกตง 3) การแทรกแซงโดยไรความรนแรง วธการนเปนการเขาแทรกแซงเขาไปในสถานการณ โดยเปนการมงแทรกแซงทางจตวทยา ทางกายภาพ ทาง สงคม เศรษฐกจ หรอการเมอง เชน การอดอาหารประทวง การนงยดเยอ การขวางกนพาหนะ กดขวางทางเดน การยดพนทกอสราง การแสดงมหรสพลอการเมอง การตงรฐบาลหรอสถาบนซอน การยอมเขาคกจนลน หรอแมกระทงการสรางภาระหนกแกระบบการบรการดวยวธการทประชาชนจงใจเรยกใชบรการลนหลาม ก เปนการแทรกแซงทางการเมองโดยไรความรนแรงได วธการนเปนการทาทายโดยตรงและ ฉบพลนกวา2 วธการขางตน ซงถาประสบความส าเรจชยชนะมกจะเกดขนอยางรวดเรวกวาวธการ กอนหนาน เพราะการแทรกแซงโดยตวของมนเองมผลทางแยกสลายซงยากจะมสงใดทนทานไดในระยะยาว แตผลลพธกไมไดหมายความวาจะประสบความส าเรจอยางรวดเรวเสมอไป เพราะอาจน ามาซงการปราบปรามอยางรนแรงและรวดเรว จะเหนวาแนวทางการตอสแบบไรความรนแรง เปนปรากฏการณธรรมดาทมนษยทกคนสามารถเขารวมได และเปนทางเลอกหนงของการตอสทมประสทธภาพและสามารถน าสนตสขมาใหมนษยอยางแทจรง กลตง (Galtung, 1993: 24-48) ศกษาถง ทฤษฎสนตภาพ และพทธศาสนาเพอแกปญหาความรนแรงเชงโครงสราง และสรางสนตภาพเชงโครงสรางแกสงคม ความรนแรงในทศนะของกลตงไมใชเพยงความรนแรงทางตรงอนเกดจากการกระท าระหวางบคคล เทานน แตยงรวมถงความรนแรงทางโครงสรางอนเกดจากระบบสงคมทไมเปนธรรมอกดวย กลตง แบงความตองการขนพนฐานของ

38

มนษยเปน 4 ประการ คอ การด ารงชวต (Survival) การมความเปนอยทด (Welfare) การมเสรภาพ (Freedom) และการมเอกลกษณและความรสกมความหมายในชวต (Identity) การทมนษยไมไดรบการตอบสนองความตองการขนพนฐานทง 4 ประการ หรอไมสามารถทจะสนองตอบความตองการขนพนฐาน ดงกลาวใหแกตวเองไดอยางเพยงพอจะท าใหมนษยเกดความขดแยงและความรนแรงขนในสงคม ความตองการขนพนฐานจะเปนตวเรงทท าใหเกดความขดแยง และความรนแรงขน ซงลกษณะแหงการเกดความรนแรงมอย 2 ลกษณะ คอ 1) ความรนแรงทางตรง เชน การถกท าราย รางกาย การถกวงราวทรพย และ 2) ความรนแรงทางโครงสราง เชน การทเดกจ านวนมากตองเสยชวตเพราะขาดอาหาร ในขณะทมคนจ านวนมากมอาหารรบประทานเหลอเฟอ ผลของความรนแรงนอกจากจะเปนผลทางรางกายหรอทางวตถแลวยงสงผลทางจตใจ ดวย กลตงยงพบวาพทธศาสนา เปนศาสนาทสามารถจะปองกนและแกปญหาการเกดความรนแรงของมนษยไดมากกวาศาสนาอนๆ สรปไดวา สนตวธ นนมอยสองลกษณะ คอ (วนชย วฒนศพท, 2547: 17-30) 1) สนตวธในการตอส (Peaceful demonstration) หมายถง การไมพอใจหรอไมเหนพองกบขอสรป การตดสน การด าเนนการ ของผมอ านาจกแสดงออกโดยการประทวง เรยก รองหรอตอสโดยการยนหนงสอขอเขาพบ หรอชมนมกน เพอแสดงออกถงความไมเหนดวย หรอแสดงออกถงความคดเหนทตางจากผมอ านาจ ทงน ตองเปนไปโดยสงบ สนตไมมอาวธ การตอสหรอเรยกรองในรปแบบสนตวธนอาจจะเรยกอกอยางหนงวากระบวนการเรยกรอง หรอไมเชอฟงทไมใชความรนแรงหรอทเรยกวา“การดอแพง” หรอ “อารยะขดขน” (Civil disobedience) ทงนเพ อเปนการยกประเดนใหสงคมสวนใหญหรอคนกลมใหญในสงคมหนมาสนใจและมารวมพจารณา คนทดอแพงมไดเปนการใชก าลงเพอใหพนโทษ แตคนดอแพงจะเปนคนทพรอมจะรบโทษตามกฎหมาย เพราะเชอวาการรบโทษจะเปนการใหการศกษาแกสงคม และจะกระท าโดยไมใชความรนแรงทงกาย วาจา และใจ โดยกระบวนการเรยกรองจะตองยอมปฏบตตามตวบทกฎหมาย คอ รวาท าผดกฎหมายและพรอมทจะยอมใหจบกมคมขง ไมไดประกาศในการเรยกรองใดๆ วา “ตองไมเอาผดตอบรรดากลมผชมนมประทวง” 2) สนตวธในการแกปญหาความขดแยง (Peaceful conflict resolution) คอกระบวนการ แกปญหาความขดแยงอยางสนต คอเมอเกดความขดแยงหรอขอพพาทแลวจะหาทางออกในการแกปญหาโดยไมใชความรนแรงซงหมายถงการใชว ธเจรจาไกลเกล ยกนเอง (Negotiation) ระหวางคพพาทหรอคขดแยงกน หรอโดยการมคนกลางซงเปนบคคลทสาม จะเปนคนเดยวหรอหลายคนกตามมาชวยในกระบวนการเจรจาไกลเกลยแตไมไดท าหนาทตดสนชขาด

39

หากมบทบาทเปนผก ากบกระบวนการใหการเจรจาด าเนนไปไดและคกรณเปนผทรวมกนสราง กระบวนการเรยนรเพอหาทางออก เรยกวาการเจรจาไกลเกลยคนกลาง หรอ การเจรจาไกลเกลย โดยคนกลาง (Mediation) ผทมาเปนคนท าหนาทไกลเกลยน เรยกวาคนกลาง (Mediator) การแกปญหาความขดแยงมความเหมอนกนกบการมสวนรวมทงหลกการและเครองมอ การไกลเกลยทส าคญนนม สองรปแบบ คอ 1) การเจรจาโดยยดจดยน (Position-based negotiation) การเจรจาในลกษณะนจะเปนการเจรจาทจะเอาแพชนะเอาชนะกน ซงตางฝายตางมจดยนของตนเอง คเจรจาจะปฏบตตอกนเหมอนเปนศตรกน ความเชอของการเจรจานจะเปนลกษณะ Zero sum game ตามแนวคดในทฤษฏเกม (Game theory) ทถาไมแพกตองชนะ ผลของการเจรจาเชนนมกยอมรบครงทาง (Compromise) แตการเจรจาในลกษณะนไมควรจะน ามาใชในกรณของความขดแยงในนโยบายสาธารณะ 2) การเจรจาโดยยดผลประโยชน (Interest-based negotiation) การเจรจาในลกษณะนไมมองถงประโยชนของตนฝายเดยว แตจะมองและท าความเขาใจของความตองการความหวงกงวลของฝายอน การเจรจาลกษณะนจะเกดจากคเจรจาทกฝายมารวมกนแกปญหา เพอน าไปสการตดสนใจรวมกนโดยหวงใหความตองการของทกฝายไดรบการตอบสนองทกฝาย จะไมระบถงจดยนของตนเอง แตจะบอกถงความหวง ความตองการ ความหวงกงวล ความหวาดระแวง สรป วธการจดการความขดแยง ม 3 วธ ไดแก 1. วธชนะ-แพ (Win-Lose method) คอ มฝายหนงฝายใดไดสงทตองการเปนฝายชนะไป สวนอกฝายเปนฝายแพ เหตของการแพอาจเกดจากการใชอ านาจหนาท หรอการใชเสยงขางมากในการด าเนนการ เสยงขางนอยจงแพ ซงผแพอาจเกดความรสกสญเสยและภาวะคบของใจเกดขน วธแบบนประกอบดวยวธยอยๆ คอ 1.1 วธการบงคบ (Forcing) โดยฝายหนงมอ านาจเหนอกวาอกฝาย และใชอ านาจของตนเองบงคบใหอกฝายยนยอมและยตขอขดแยง วธนอาจน าไปสการแกแคน เพราะมใชเปนการแกทสาเหตของปญหา จงท าใหปญหายงคงอย 1.2 วธการท าใหสถานการณของความขดแยงสงบลง (Smoothing) วธการแบบนมลกษณะเปนการเขาไปท าใหสถานการณของความขดแยงทก าลงเกดขนใหสงบลงมา เพอไมใหความขดแยงขยายวงกวางมากขน โดยการเขาไปขอรองใหยตความขดแยง พยายามชกจงคกรณใหเหนวาปญหาทเกดขนไมมความส าคญเพยงพอทจะตองเสยเวลาไปกบมน ท าใหสมาชกของกลมทขดแยงกนเหนถงความส าคญของการเปนอนหนงอนเดยวกนและเหนถงผลเสยของ การแตกแยกกน วธการนไมใชเปนการเขาไปแกทสาเหตของปญหา หากแตเปนการแกปญหาทปลายเหต ดงนน ปญหาจะยงด ารงอยตอไป โดยเฉพาะอยางยงกบบคคลหรอกลมทมความรสกวาตนเองเปนฝายแพ เพราะการทพวกเขายอมยตความขดแยง อาจจะมาจากสาเหตของการขอรองหรอ

40

เหนแกบคคลอนกได ในสภาพเชนนความขดแยงจงเปนความสงบชวคราวเทานน และความขดแยงพรอมทจะปะทขนมาอกเมอไรกได 1.3 วธการหลกเลยง (Avoiding) วธการแบบนมลกษณะเปนการทผบรหาร ไมสนใจทจะเขาไปเผชญกบสถานการณของความขดแยงทก าลงเกดขน อาจจะท าเปนไมรวามความ ขดแยงเกดขน เฉยเมยหรอไมมการตอบสนองตอขอเรยกรอง หรอพยายามยดเวลาโดยไมยอมตดสนใจแกปญหา เปนตน การใชวธการแบบนไมสามารถกอใหเกดประสทธผลในการจดการความขดแยงได เพราะเปนการไมยอมเขาไปแกไขทสาเหตของปญหา และทรายไปกวานน คอ จะท าใหเกดความรสกกลายเปนผแพขนมา เพราะขอเสนอของพวกเขาไมไดรบความสนใจเลย สภาพเชนน จะท าใหความขดแยงยงบานปลายและรนแรงมากขนเรอยๆ และแทนทความขดแยงควรจะถกลดลงมาใหกลายเปนสภาวะทสรางสรรค กลบมลกษณะเปนการท าลายมากขน 2. วธแพทงค (Lose-Lose methods) เปนวธทท าใหทงสองฝายทเปนคกรณของความขดแยงนไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตนเองตองการไดทงหมด แตอาจจะไดมาเปนบางสวนเทานน ดงนน จงเรยกวาทงสองฝายเปนผแพ วธการแบบนตงอยบนพนฐานความคดทวา การไดมาบางสวนดกวาไมไดเลย ซงมนกวชาการหลายทานเหนวาเปนวธการจดการความขดแยง ทดกวาวธการทฝายหนงเปนผชนะและอกฝายหนงเปนผแพ ส าหรบวธการแบบน ไดแก การประนประนอม (Compromising) หรอ การเจรจาตอรอง (Bargaining) ซงมลกษณะเปนการจดการความขดแยงโดยการพบกนครงทาง โดยแตละฝายจะไมสามารถบรรลวตถประสงคตามทตนเองตองการไดทงหมด ตองมการลดเปาหมายของตนเองลง วธการแบบนมจดออนในการน ามาใชเชนกน เพราะไมสามารถน าไปสการแกไขสาเหตของความขดแยงไดอยางแทจรง อนเนองมาจาก คกรณไมสามารถบรรลเปาหมายทแทจรงตามทตองการได ดงนน ความขดแยงอาจจะระงบลงเพยงชวคราวเทาน น และทรายไปกวาน น วธการประนประนอมจะไมสามารถน าไปสการสรางสรรคขนมาไดเลย 3. วธการททงสองฝายเปนผชนะ (Win-Win methods) วธการน คกรณของความขดแยงประสบผลส าเรจในการแกปญหารวมกน โดยสามารถบรรลวตถประสงคตามทแตละฝายตองการ ดงน นทงสองฝายจงเปนผชนะ ส าหรบวธการทนยมใชกน คอ การแกไขปญหารวมกน (Integrative problem solving) ซงบางครงมการเรยกอกอยางหนงวา การเผชญหนากน (Confrontation) วธการแบบนจะไมมการเขาไปยตความขดแยง หรอประนประนอมกนใดๆ ทงสน หากแตเปนการ เปดโอกาสใหคกรณของความขดแยงเขามารวมกนแกไขปญหาทเกดขน เพอหาแนวทางแกไขท ทงสองฝายพงพอใจและยอมรบกนได การใชวธการแบบน จะตองท าใหคกรณของความขดแยงเกดความรสกวา ทกคนสามารถท างานรวมกนได เพอใหบรรลวตถประสงครวมกน จะเหนวาวธการ

41

แกไขปญหารวมกนเปนเพยงวธการเดยวเทานน ทสามารถน าไปสการจดการความขดแยงไดอยางแทจรง การใชวธการแกไขปญหารวมกนน จะท าใหเกดความรสกทดตอกนท าใหเกดผลในทางสรางสรรค เกดประสทธผลขนได และผบรหารทประสบผลส าเรจสวนใหญมกจะเลอกใชวธการแบบนในการจดการความขดแยง 4.2 การปองกนความขดแยง บวรศกด อวรรณโณ (www.pub-law.net) กลาววา ประชาสงคม คอ กลไกการปองกนความขดแยง แนวคด “ประชาสงคม (Civil society)” เพอปองกนมใหเกดความขดแยงนน หากพจารณาถงเหตแหงการขดแยงนนจะพบวา เกดจากการจดสรรสทธและทรพยากรไมสมดลหรอไมเปนธรรม ท าใหเกดความขดแยง เนองจากคนกลมเดยว หรอภาคเดยว คอภาคราชการ ภาคธรกจเอกชน ซงเปนผออกกฎและระเบยบมไดเหนใจคนกลมอนๆ ในสงคม ดงนน จงควรใหคนในทกสวนของสงคมไปรวมในการออกกฎหมายหรอใหความเหน เพอใหคนในสงคมไดรวมใหความเหน โดยหากคนทกกลมทกคนนนเขาไปมสวนรวมในการพจารณากฎหมายอนเปนเรองของสทธและผลประโยชน เพอใหเกดความสมดล ไมมใครไดทงหมด หรอไมมใครเสยทงหมด หากเปนเชนนนความสมดลและความยงยนกจะตามมา ดงนน จงใหความส าคญกบกระบวนการ มสวนรวมของประชาชน เชน การประชาพจารณ สรางเวทประชาสงคมใหมสวนในการใหความเหนในการใชอ านาจรฐ เพอใหความขดแยงกลายเปนการประนประนอม ไมลกลามเปน ขอพพาท อยางไรกตามการปองกนความขดแยงสามารถท าไดโดยการสรางบรรยากาศใหคกรณของความขดแยงสามารถแลกเปลยนความคดเหนไดอยางเปนอสระ โดยใชกลยทธ ดงน 4.2.1 กลยทธการมความเหนสอดคลองโดยยดหลกการหาวธการแกปญหาทจะเปนทยอมรบรวมกนจากทกฝายทมปญหา มงตอบสนองความตองการของทง 2 ฝาย ใหบรรลเปาหมาย ซงทง 2 ฝายทมความขดแยงกนตองด าเนนการใหความชวยเหลอเกอกลกน โดยมหลกส าคญ คอ 4.2.1.1 ยอมรบแนวความคดสมยใหมทวา ความขดแยง เ ปนสง ท มประโยชนทน ามาซงการปรบปรงเปลยนแปลง สรางสรรคสงใหมๆ ใหเกดขน และความขดแยงไมใชสงทมาคกคามหรอท าใหเกดการตอตาน 4.2.1.2 มงมองทตวปญหามากกวาตวบคคล โดยพยายามคนหาสาเหตของปญหาใหได และเนนการแกปญหา หรอเอาชนะปญหามากกวาเนนเรองความตองการ ความปรารถนาสวนบคคล

42

4.2.1.3 มงหาขอเทจจรงทเกยวของกบปญหาใหมากทสด ไมกลาวโจมตวาใครผดหรอถก 4.2.1.4 มความจรงใจ เปดเผยและใจกวางยอมรบฟงความคดเหนผอน ไมยดมนในความคดของตนฝายเดยว 4.2.1.5 หลกเลยงการเนนถงความตองการของตนโดยทความตองการนนไปขดความตองการของผอน 4.2.1.6 อาจตองอาศยบคคลทสามเขามาด าเนนการชวยเหลอ และควรหลกเลยงการใชเสยงขางมากตดสน หรอใชการแลกเปลยนแบบ “หมไปไกมา” หรอ “ยนหม ยนแมว” 4.2.2 กลยทธการตดสนใจแบบผสมผสาน วธการนเกยวเนองจากผลสบเนองของกระบวนการตดสนใจ ซงตองอาศยล าดบขนตอนมากขน เพราะตางฝายทขดแยงกนยงยดหลกของวธการแกปญหาบางประการของตนไว แตละฝายจะน าจดมงหมายหรอเปาหมายของตนมารวมกน จงน าไปสการหาวธการแกปญหาโดยใหมการยอมรบรวมกน องคประกอบของการตดสนใจและผสมผสาน มดงน 4.2.2.1 การทบทวนและการปรบตวโดยเนนทางดานความสมพนธทด ตอกน ดานการรบรและดานทศนคต 4.2.2.2 ระบปญหาใหชดเจน 4.2.2.3 การแสวงหาแนวทางการแกไข 4.2.2.4 ตดสนใจแบบใหมความเหนสอดคลองกน 5. สถานการณความขดแยงของสงคมไทย

ในปจจบนน คนไทยในทกระดบและทกภาคสวนมสวนรวมกบความขดแยงในเรองตางๆ มากยงขน และมความกลาทจะแสดงความขดแยงตอสาธารณะผานการชมนมเรยกรอง เพราะถอวาเปนสทธทางการเมองของพลเมอง การมเสรภาพในการชมนมนเรมจากการทประชาชนมปญหาไดรบความเดอดรอน (วนชย วฒนศพท, ถวลวด บรกล และวศษฎ ชชวาลทพากร, 2546: 4-48) และถอวาการชมนม คอ การสอสารถงทกขของประชาชนตอรฐในระบอบประชาธปไตย (สมช., 2545) แตเนองจากการสงเสยงเรยกรองคนเดยวยอมไมดงพอทจะเรยกรองใหรฐบาลหรอสงคมสนใจรบฟงและแกปญหาให หรอกอใหเกดความเปลยนแปลงนโยบายทางการเมอง เศรษฐกจและสงคมได ดงนน ประชาชนผมปญหาจงรวมกลมกนเพอเรยกรอง การชมนมเรยกรองจงเปนรปแบบหนงในการรวมพลง เพอแสดงออกถงปญหา และความคดเหนใหฝายบานเมองรบรและแกไข

43

ปญหาใหราษฎร และเพอเพมอ านาจตอรองโดยไมตองพงพงผมอ านาจ โดยเฉพาะอยางยง รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มการรบรองสทธและเสรภาพในการแสดงออกของประชาชนดวย โดยไดบญญตไวในมาตรา 63 วา “บคคลยอมมเสรภาพในการชมนมโดยสงบและปราศจากอาวธ...” รฐและสงคมโดยเฉพาะรฐบาลจะหามมใหมการชมนมของประชาชนกลมใดๆ ไมได นอกจากจะไมหามปดกน หรอขดขวางการชมนมแลว ยงมหนาทตองอ านวยความสะดวกจดหา และเอออ านวยตอผชมนมดวย เชน จดเตรยมหองสขา ไฟฟา ประปาใหแกผชมนม แตอกดานหนงผชมนมกตองชมนมอยางมเหตผล โดยจะตองไมไปรบกวนหรอกระทบกระเทอนสทธและเสรภาพของประชาชนทวไปเกนความจ าเปน เพราะรฐธรรมนญฯ พ.ศ. 2550 มาตรา 28 บญญตวา “บคคลยอมใชสทธและเสรภาพของตนไดเทาทไมละเมดสทธและเสรภาพของบคคลอน” ฉะนน การใชสทธและเสรภาพของตนจงตองค านงถงสทธเสรภาพของบคคลอนๆ ทอยรวมกนในสงคมดวย (ประสทธ ปวาวฒนพานช, 2551: 7) การเคลอนไหวการตอส ของชาวบานคนจนในชนบทนนมหลายรปแบบ มทงการเผชญหนา การยน ขอเสนอ การประทวง การเปดโตะเจรจาอยางเสมอหนา การโตแยงในเวทสาธารณะ การตอรอง และการประนประนอม (สถาบนพระปกเกลา, 2549) แตประชาชนทวไปมกจะเหนวาการชมนมประทวง ถงแมวาจะเปนสทธแตกเปนการสรางความวนวาย ชาวบานควรใชวธอนในการประทวง (วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546) นอกจากนน การชมนมเรยกรองยงมแนวโนมทจะมการใชมวลชนจ านวนมากเคลอนไหวตอรองกบทางราชการ และใชมาตรการตางๆ กดดนใหรฐบาลสนใจเพอเขาไปแกไขปญหาโดยตรง เชน การปดกนการจราจรในเสนทางส าคญๆ การปดลอมและควบคมเจาหนาทเปนตวประกน เปนตน และในบางกรณมการท ารายเจาหนาทระดบทองถน และท าลายทรพยสนของทางราชการ เพอเปนการยกระดบปญหาใหสาธารณะเหนวาเจาหนาทกระท าการรนแรงตอผชมนม จงตอบโตเจาหนาททใชความรนแรงตอประชาชนกอน (ประมวล รจนเสร, 2541: 363) นอกจากนน ยงมพฤตกรรมลอกเลยนรปแบบการชมนมเรยกรองโดยใชความรนแรงเพอสรางพลงตอรองกบรฐคลายๆ กน (สมชาย ชยคณานกล, 2543: (5)) การชมนมเรยกรองในสถานทสาธารณะ โดยเฉพาะอยางยงถนนหรอทางสาธารณะจะเปนหวใจทถกจบจองกอนเสมอ เพราะเปนเงอนไขความส าเรจในการบรรลขอเรยกรอง ดงนน จงเปนเทคนคทเวลาใครตอใครไมพอใจรฐบาล จงตองใชทางสาธารณะเปนทประกาศเจตนารมณเสมอ (จนทจรา เอยมมยรา, 2551: 7) ความขดแยงของสงคมไทย จ าแนกเปน 3 ประเภท คอ 1) ความขดแยงระหวางบคคลกบบคคล เปนความขดแยงในเรองความสมพนธทเกดขนระหวางบคคลซงขดตอบรรทดฐานของชมชนหรอเปนพฤตกรรมทขดแยงกบกฎหมายท สงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยของชมชนทตองมการลงโทษผทมพฤตกรรมดงกลาว เพราะ

44

นอกจากจะสงผลกระทบตอความสงบเรยบรอยในสงคมแลวยงสงผลใหเกดความเสยหายตอคกรณโดยตรงดวย เชน การลวงละเมดสทธของฝายใดฝายหนงไมวาจะเปนสทธในดานรางกาย เชน การทะเลาะววาท การท ารายรางกาย การลวงละเมดทางเพศ หรอสทธในดานทรพยสนในแงของการลกทรพย หรอท าลายทรพยสน เปนตน 2) ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน เปนความขดแยงระหวางชมชนในเรองของผลประโยชนหรอคานยมตางๆ ซงหากมการจดการไมถกวธแลวอาจน าไปสความรนแรงตอไปได เชน ความขดแยงระหวางกลมประมงพนบานและกลมประมงปลากะตกปนไฟ ในจงหวดสงขลาเนองจากชาวประมงพนบานมรายไดจากการท าประมงลดลงหลงจากมการท าประมงปลากะตกปนไฟ ความขดแยงระหวางกลมประมงทงสองยงกอใหเกดโครงสรางสหการแบบไตรภาค กลาวคอ รฐมบทบาทส าคญในการเจรจา ควบคมและชน าโดยการทรฐเขามาแกไขปญหาความขดแยงระหวางกลมผลประโยชนทงสองกลมเพอลดระดบความรนแรงของความขดแยงลง (ประภสสร เดชาภมณฑ, 2543) เปนตน ส าหรบความขดแยงระหวางบคคลกบบคคลและความขดแยงระหวางชมชนกบชมชนนนเปนความขดแยงทเกดขนตามปกตอนเปนธรรมชาตของการอยรวมกนของคนในสงคม ความขดแยงในระดบนมกฎ ระเบยบ แบบแผน ประเพณ หรอวฒนธรรมของสงคม จดการดแลอย ท าใหไมถงกบเปนการน าไปสการใชความรนแรง เพราะอยในขอบเขตจ ากดและสามารถหาขอยตไดในระดบหนง เพราะสงคมไทยมวฒนธรรมทมลกษณะประนประนอม และประสานประโยชน (สมช., 2545) และการระงบขอพพาทดวยวฒนธรรมทองถนของไทยนนมกไกลเกลยโดยผมอ านาจหรอผมอทธพลในทองถน ซงแมวาจะมขอดทท าใหเรองจบไปได แตบางครงคกรณฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายไมพอใจ แตกตอง “จ ายอม” รบค าตดสนนนๆ แมวา ในบางชมชนผระงบขอพพาทท าโดยคณะกรรมการหมบานกตาม แตกเปนการตดสนความโดยผท าหนาทระงบขอพพาทนนเอง (องคณา บญสทธ, 2549) 3) ความขดแยงระหวางกลมบคคลกบรฐ รฐมหนาทในการก าหนดนโยบายตางๆ เพอพฒนาประเทศ และมอ านาจในการออกกฎหมายตางๆ เพอใหคนในสงคมปฏบตตาม บางครงรฐอาจก าหนดนโยบายทไมสอดคลองกบความตองการของคนในชมชน ซงกอใหเกดความขดแยง และเกดการตอตานจากคนในชมชน ในขณะเดยวกนรฐกมองกลมตอตานวาเปนฝายทไมค านงถง ผลประโยชนของสวนรวม และมองการเคลอนไหวตอตานวาเปนการทาทายอ านาจรฐ (มฮมหมดรอฟ อ มซอ, 2549: 2:3:5) ถงแมวาประชาชนบางสวนจะเหนวาการประทวงเปนการสรางความวนวาย และควรไปใชวธการอยางอนแทนการประทวงกตาม แตกเหนวาการประทวงนนเปนการใชสทธตามรฐธรรมนญและเชอวาผประทวงเปนผทไดรบความเดอดรอนจรง (วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546)

45

ในสวนของเจาหนาทรฐเองกเหนวาการชมนมประทวงโดยการปดถนนเปนการสรางปญหามากทสด เจาหนาทของรฐจะใหน าหนกแกขอเรยกรองของประชาชนในการขอมสวนรวมตดสนใจโครงการมากกวาการเรยกรองผลประโยชนของชาวบานและยงมความเหนวาหนวยงานรฐเจาของโครงการเปนผทมบทบาทในการจดการความขดแยงไดดทสด (องคณา ใจเลยง, 2543) เชน ความขดแยงเรองเขอนปากมล (ประมวล รจนเสร, 2541: 362; วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546) ความขดแยงในเรองแนวคดในการกอสรางเขอนและอางเกบน าตางๆ (ชเกยรต ศวเวทกล, 2544) การด าเนนการเพอจดการความขดแยงโดยสนตวธนแมจะกอสรางตามโครงการไดส าเรจแลวกตามแตยงคงตองมการปฏบตการดานจตวทยาและประชาสมพนธอยางตอเนอง เพอควบคมขอขดแยงทอาจสบเนองแฝงตวใหหมดไป นอกจากน ยงมขอเสนอแนะใหใชคณะอนญาโตตลาการในรปสถาบนสงฆหรอในรปนกเจรจาตอรอง เปนเครองมอในการจดการความขดแยงอยางสนตวธ (นกศกษาหลกสตรการปฏบตการจตวทยาฝายอ านวยการ, 2542) และประชาชนยงเหนวา ผทนาเคารพนบถอและเปนทรจกเชอถอในสงคมควรท าหนาทเปนผไกลเกลยในทกระดบ โดยผไกลเกลยนนตองไมมสวนไดสวนเสยกบเรองนนๆ ดวย (วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546) นอกจากนน ประชาชนทวไปยงเหนวา ประชาชนควรเขาไปมสวนรวมตลอดโครงการ และเหนวาการท าประชาพจารณหรอรบฟงความเหนของประชาชนท าใหประชาชนมสวนรวมกบรฐบาลอยางพอเพยง (วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546) นอกจากนนยงพบวามการสรางความไววางใจเกดขนเฉพาะกลม ไมมการจดการกบความไมไววางใจทเกดขนท าใหเปนอปสรรคส าคญของการใชแนวทางสนตวธ เพราะความไมไววางใจทเกดขนนนเปนสวนหนงทจะท าใหเกดอคตระหวางกน และยงพบวา ชองทางของการสอสารปดลงในชวงทแตละฝายมการแบงแยกขวอยางชดเจน (จตราภรณ สมยานนทนากล, 2548) และเกดรปแบบใหมของการมสวนรวมโดยใชกลไกทนอกเหนอรฐธรรมนญ ซงรวมเอาการกระท าทรนแรงและหมนเหมตอความผดทางกฎหมายเขามาเปนรปแบบหนงของการมสวนรวมทชอบธรรม เพอเปนชองทางใหประชาชนไดแสดงสทธทถกปดกนไว ซงเปนการเนนบทบาทของภาคประชาชนเปนพลงขบเคลอนทส าคญ ซงเปนเหตใหสถานการณในพนทมความขดแยงและตกอยในภาวะหวาดระแวงระหวางภาครฐกบภาคประชาชน และมโอกาสเผชญหนากนไดตลอดเวลา (ดารณ พมแกว, 2546) ส าหรบความขดแยงในเรองสทธของประชาชนในการจดการทรพยากรธรรมชาตในประเทศไทยนน รฐมแนวคดทใหความส าคญกบศกยภาพของรฐและภาคธรกจเอกชน ในการเปน สวนน าในการพฒนาเศรษฐกจสงคมเหนอภาคประชาชนและชมชนทองถน รฐจงมองวาสทธของประชาชนควรอยภายใตขอบเขตการควบคมของรฐ มใหขดขวางเปนอปสรรคตอแนวนโยบายของรฐ สวนภาคสงคมเหนวาประชาชนและชมนมในทองถนมศกยภาพและภมปญญาทสอดคลองกบการพฒนา และจดการทรพยากรในทองถน สทธของประชาชนและชมชนทองถนจงเปนปจจยส าคญ

46

ตอการเขาถงผลประโยชนและทรพยากรสงคม รฐควรรบรองสทธประชาชนในการพฒนาและจดการทรพยากรธรรมชาต จงท าใหเกดการขดแยงกน การเปลยนแปลงโครงสรางการผลตของประเทศจากภาคเกษตรเปนภาคอตสาหกรรม กกอใหเกดความขดแยงขนมาเชนกน เชน กรณการกอสรางศนยก าจดกากพษอตสาหกรรม ของบรษท เจนโก ต าบลหนองละลอก อ าเภอบานคาย จงหวดระยอง ซงมการคดคานเพราะเกดความไมเชอมนตอบคลากรและหนวยราชการทเกยวของวาจะไมสามารถจดการกบปญหาสงแวดลอมทเกดขน (ไพฑรย ปาปะคง, 2544) ปญหาโครงการเหมองแรโพแทช จงหวดอดรธาน ซงมขนาดใหญเปนอนดบสามของโลก และใหญทสดในเอเชยทจะถกจดการโดยภาครฐและบรรษทขามชาต โดยขาดการมสวนรวมของภาคประชาชน ชมชนทองถน จงเกดการเคลอนไหวคดคานเชนกน (วเชยร บราณรกษ, 2548) ปญหาความขดแยงระบบบ าบดน าเสยคลองดานกเปนอกโครงการหนงทเกดจากความขดแยงแบบผสมผสานซงประกอบดวย ดานขอมลขาวสาร ดานผลประโยชน ดานความสมพนธ ดานคานยม และดานโครงสราง เนองจากรฐละเลยและไมสนใจและเขาไปแกไขปญหาตงแตตน จงน าไปสความขดแยงดานความสมพนธแยกฝายอยางชดเจน ดงนน รฐควรจะตองน าประสบการณตางๆ ทเกดขนมาทบทวนและพจารณากอนตดสนใจทจะด าเนนนโยบายสาธารณะ โดยเฉพาะกระบวนการมสวนรวมของประชาชนตามระเบยบส านกนายกรฐมนตรวาดวยการท าประชาพจารณ พ.ศ. 2539 ซงหากใชเครองมอดงกลาวในขนตอนทไมถกตองจะกอใหเกดความขดแยงทเพมมากขน (วงเดอน เกษสภะ และคณะ, 2546) เปนตน ความขดแยงระหวางกลมบคคลกบรฐ จงเปนความขดแยงทยงยากและเปนปญหาส าคญในปจจบน เปนความขดแยงทเกดจากการมทศนคตทตางกน มทศนะทไมดตอกน การเหนคณคาบางอยางตางกน มผลประโยชนทตางกนมาก และยงไมมการยอมรบกตกาในการจดการความขดแยงรวมกน การขดแยงเกยวกบโครงการของรฐจงมมากและเกดขนบอยครงและท าใหเกดการชมนมประทวง การขดแยงรปแบบนตองใหความส าคญเปนพเศษ เนองจากมโอกาสน าไปสความรนแรงได เมอมการชมนมประทวง คขดแยงและเจาหนาทบานเมองตอง “เอาใจเขามาใสใจเรา” โดยเฉพาะสงคมไทยทมตนทนทางวฒนธรรม คอ ความเหนอกเหนใจ ความเอออาทรกนและกน เปนหวงเปนใยในทกขสขของคนในชาต ซงจะท าใหสงคมเรยนรและปรบตวเขากนไดมาก และรวมกนหาวธการใหมประสทธภาพยงขน สงคมกสามารถด าเนนตอไปไดในการอยรวมกน (สมช., 2545) โดยสรป ความขดแยงในสงคมไทย มความเปลยนแปลงและแตกตางไปจากเดมอยางนอย 5 ประการ (สมช., 2545) คอ 1) มปรมาณความขดแยงมากขนเพราะจ านวนประชากรเพมขนและทรพยากร ธรรมชาตโดยรวมลดลง

47

2) ลกษณะของความขดแยงซบซอนยงขน มความหลากหลายในสาระและมต ทเกยวของ เชน มตทางเชอชาตและเผาพนธ ตวอยางเชนกรณความขดแยงระหวางชาวไทยภเขาและชาวไทยพนราบ เปนตน 3) ความขดแยงทเกดขนเปนความขดแยงระหวางชาวบานดวยกนเอง ระหวางชาวบานกบบรษทขนาดใหญหรอรฐวสาหกจ และระหวางชาวบานกบรฐ 4) วธการทใชเผชญกบความขดแยง มการเพมความรนแรงมากขน เชน การใชความรนแรงตอกลมผประทวง หรอการสงมอปนขมขชาวบาน ในขณะทเจาหนาทถกท ารายบาดเจบดวย 5) สงคมเปดกวางมากขน ท าใหประชาชนมระดบการรบร มสวนรวมมากขน มความกลาทจะแสดงออกและทาทายมากยงขน น าไปสความขดแยงทรนแรงได สมช. (2545: 113-114) เหนถงแนวโนมของความขดแยงและความรนแรงของสงคมไทย ดงน 1) ความขดแยงภายในประเทศคงไมลดลง เพราะจ านวนประชากรมากขนในขณะททรพยากรธรรมชาตลดลง อกทงไมมผใสใจในความทกขสขของประชาชนอยางแทจรง จงท าใหตองหาหนทางใหตนเองและเพมการสอสารทกขของตนใหสงคมไดรบทราบ ซงท าใหเกดความขดแยงขนมา 2) ความขดแยงโยงเอาปญหาอตลกษณ (Identity) เขาไปดวย ซงความขดแยง ในท านองนมแนวโนมจะกอใหเกดความรนแรงไดงายกวาความขดแยงแบบอนๆ 3) สงคมไทยตกอยในมายาคตทอนตรายชนดหนง ทหลงวาสงคมไทยเปนสงคมทรกสนต มความเอออาร ปลอดจากความรนแรง ท าใหเกดการคาดคะเน ก าหนดนโยบาย หรอ วางแนวปฏบตทไมสอดคลองกบความเปนจรง 6. แนวคดการจดการความขดแยงในสงคมไทย

สงคมไทยเปนสงคมพทธทมวฒนธรรมทเปนเอกลกษณของตนเอง ซงในอดตเมอเกดความขดแยงขนจะมการแกไขแบบงายๆ โดยใชการเจรจาพดคย ไมชอบใหมการปะทะกน หรอเผชญหนากน คนไทยจะพยายามหลกเลยงการเผชญหนากน แนวทางการจดการความขดแยงของสงคมไทยมกลไก ดงน คอ (สมช., 2545: 109-112) 1) การนนทา มความส าคญมาก เชน ธรกจเงนกในสลม การทวงหนจะใชกลไกการนนทาบบบงคบใหลกหนใชหน และเปนการระบายทกอยางใหความขดแยงลดลงไป

48

2) การกลาวราย กรณทเกดความขดแยงจนกระทงไมสามารถจะขจดได จงรวมตวและใชวธการกลาวราย เชน ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอไดใชผปอบเปนเครองมอ ขจดคนทไมรวมมอกบสงคม 3) การพงนาย โดยอาศยความสมพนธเชงอปถมภในสงคมไทย โดยใหนายทใหญกวาไปจดการกบคนทขดแยง 4) การพ งอ านาจรฐ ในอดตเมอเกดความขดแยง รฐใชอ านาจเปนเครองมอ แตอ านาจอยางเดยวกไมสามารถจดการความขดแยงได ในกรณเกดความขดแยงระดบสงคม รฐจะใช 2 อยาง คอ 4.1) ใชสอ สอเปนเวททไมเปนกลาง เพราะสวนใหญเปนของรฐ หรอหากเปนของเอกชนกมความเกรงใจกน แตทกฝายตางพยายามใชสอ 4.2) ใชกลมคนตอตาน กลมทเรยกรอง ความขดแยงในสงคมไทยมลกษณะทจะสอใหเกดความรนแรงมากขนเพราะขาดกลไก กระบวนการ และวธการในการจดการความขดแยงทเหมาะสมกบวฒนธรรม สมช. (2545: 73-76) ยงไดศกษาถงความสมพนธระหวางวฒนธรรมกบรปแบบการจดการความขดแยง และจ าแนกออกเปน 3 ทศนะ คอ ทศนะท 1 ทกสงคมมบางอยางคลายกน เนองจากธรรมชาตของมนษยอยบนรากฐานเหมอนกน ซงไปลกกวาวฒนธรรม ดงนนรปแบบการจดการความขดแยงจงนาจะเปนสากลและสามารถน ามาใชขามวฒนธรรมอยางไดผล เชน การเจรจาตอรอง การใชคนกลางไกลเกลยจากประเทศทพฒนาแลวน ามาใช ทศนะท 2 ความขดแยงในสงคมไมไดมาจากพนฐานชวภาพของมนษย แตสบเนองจากวฒนธรรมโดยตรง ดงนน จงเปนเรองเฉพาะของแตละสงคมและวธการแกไขตองเหมาะสมกบแตละสงคม โดยค านงถงวฒนธรรมเปนหลก วธการทพฒนามาจากวฒนธรรมอนกจะไมประสบความส าเรจหรอไมย งยน ทศนะท 3 เปนทศนะทผสมผสานโดยมองวา ความขดแยงทางสงคมมสาเหตมาจากทงธรรมชาตของมนษยและวฒนธรรม วธการจดการอาจใชรวมกนไดและบางสวนตองปรบใหเหมาะสมและมองวาความขดแยงจ าแนกออกเปน 2 ประเภท ไดแก ประเภทท 1 เปนความขดแยงทคกรณไมรบกตการวมกนในการจดการ การเจรจาตางฝายตางจะหาขอบเขตของตวเองอยตลอดเวลา เชน กรณสมชชาคนจนเจรจากบเจาหนาทของรฐ ทมกตกาหรอเขาใจตางกน การใชเหตผลจงเปนวธหนงทลองใชไมใชกรอบของการเจรจา การรบกตกาตางกนท าใหแตละฝายออนไหวตอทาทในการเจรจาและการรบร (Perception) เกยวกบ

49

ความจรงใจ อ านาจคกรณตางกนและเมอไมมกตการวมทจะท าใหสมดลกนมากขน ดงนนแตละฝายกจะสรางอ านาจขนเพอการตอรอง ซงมโอกาสสงทจะน าไปสความรนแรง ประเภทท 2 เปนการทคกรณยอมรบกรอบกตการวมกนบางอยางในการจดการความขดแยง ซงท าใหชองวางทางอ านาจแคบลง กตกาทเปนทยอมรบรวมกนท าใหคกรณรขอบเขตตนเอง และรวาควรจะท าอยางไร เปนการยบย งการใชความรสกสวนตว คอ ใชเหตผลเลนบทบาทมากกวาความรสก ผลกระทบอาจจะมตอโครงการท าใหลาชา หาขอยตยาก แตกมโอกาสนอยทจะน าไปสความรนแรง พรอมท งมขอเสนอกระบวนการจดการความขดแยงวาลกษณะความขดแยงในสงคมไทยในหลายกรณเปนความขดแยงประเภทท 1 อยมาก การจดการจงควรด าเนนการ ดงน 1) หากความขดแยงยงเปนประเภทท 1 การจดการความขดแยงตองหารปแบบทเหมาะสมโดยค านงถงวฒนธรรม และประวตศาสตร (ทงวฒนธรรมไทยโดยรวม และวฒนธรรมทองถนหรอชมชน) รปแบบสากลจะใชไมได 2) “ความขดแยงเปนของธรรมดา” คอ แปลงความขดแยงประเภทท 1 ทอาจน าไปสความรนแรงใหเปนประเภทท 2 (ทตอสกนภายในกรอบของกตกาทรบรวมกน) กลไกทรองรบประเภทท 2 คอ รฐธรรมนญ ซงนอกจากจะเปนการยตความขดแยงในสงคมแลว ยงเปนการแปลงความขดแยงประเภทท 1 มาเปนประเภทท 2 ส าหรบสงคมไทยแลวการเจรจาจะเปนวธแรกเพอคลคลายปญหา แตกพรอมทจะใชวธการอนๆ เมอการเจรจาไมเกดผล ซงถอวาเปนการใชสนตวธในความหมายวาเปนวธแรกในการทดลองแกปญหากอน เมอไมไดผลจงใชก าลง สงคมไทยเปนสงคมทพรอมจะใชก าลง แตในปจจบนเปนการเขาใจวาสนตวธเปนวธเดยวทชอบธรรมและเหมาะสมทสด โดยเชอวาเปนการใหสทธทจะแสดงความคดเหน เพราะความเหนอนหลากหลาย หากรบฟงและหาวธจดการใหเปนความเหนของสวนรวมจะเปนวธทท าใหสงคมอยเยนเปนสข และเปนประโยชนทสดแกสวนรวม ซงท าใหเกดความแตกตางกนกบแนวคดเดม การจดการความขดแยงในสงคมไทย ควรด าเนนการเปน 2 ระดบพรอมกน คอ (สมช., 2545: 77-78) 1) ระดบพนฐาน โดยจดการเงอนไขทางสงคมเพอเพมโอกาสของความส าเรจของการจดการความขดแยงโดยสนตวธ แบงเงอนไขเปน 6 ปจจย 4 ประการแรก คอ ปจจย 4 คอ อาหาร ทอยอาศย เครองนงหม และยารกษาโรค (ถามความขดแยงและคกรณก าลงดนรนหาใหกบตนเองและครอบครว สนตวธจะท างานไดยากมาก) ผดแลจดการปจจย 4 นเปนหนาทของรฐบาล

50

ประการท 5 คอ การเหนคณคาของทกคนทอาศยอยในแผนดน เปนการสรางความเคารพซงกนและกน เปนหนาทของสถานศกษา ประการท 6 คอ รฐตองปรบวธมองตวเอง โดยตองมองตวเองเปนสวนของประชาชน และตองพสจนใหเหนวารฐดแลคนออนแอในสงคมดกวาอยางอน เปนหนาทของสถาบนการฝกอบรมภาครฐ เชน สถาบนพระปกเกลา ส านกงานคณะกรรมขาราชการพลเรอน (ก.พ.) วทยาลยการปกครอง เปนตน 2) ระดบตอยอด เปนการพฒนาองคความรและทกษะในการจดการความขดแยงโดยสนตวธ เพอจะไดใชรปแบบจดการใหเหมาะสมกบกรณความขดแยง เชน การใชรปแบบการเจรจา การไกลเกลย เปนตน แตตองยนหยดในหลกการสนตวธ สภาความมนคงแหงชาต [สภา มช.], (2548) เสนอการจดการความขดแยงโดยสนตวธทเหมาะสมกบสงคมไทย สรปไดดงน 1) ทศนคตตอการแกไขความขดแยง สภาพของการขดแยงจงไมแนนอนตายตวขนอยกบสถานการณ หวงเวลา และกลมชมนมเรยกรองซงมพนฐานแตกตางกน วธการจดการความขดแยงจงตองปรบใหเหมาะสม เพอตอบสนองความตองการของทกฝายดวยความเปนธรรม แตบคลากรในภาครฐยงยดตดกบระบบอปถมภ ไมเขาใจและปรบทศนคตทไมทนกบการเคลอนตวของประชาชน 2) การยอมรบผลการกระท าจากการชมนมเรยกรอง ผชมนมและผจดการแกไขปญหาจะตองเชอในเรองสนตวธกอน เพราะการชมนมมทงทเปนไปตามกฎหมายและไมถกตองตามกฎหมาย แตทงสองรปแบบนนยงปนสนตวธอย เนองจากผชมนมตองการเรยกรองใหสงคมรบรปญหาและพรอมทจะยนยอมรบโทษจากการกระท าผดของตน ในขณะทเจาหนาทกจะตองไมใชความรนแรงในการจบกม 3) บรรยากาศและเงอนไขในการผอนคลายความขดแยงของการชมนมเรยกรอง การชมนมเรยกรองมทงเพอแสดงออกใหสงคมรบทราบปญหา หรอเพอกดดนใหยนยอมปฏบตตามความตองการ เชน การปดถนน กนทางเดนรถไฟ ลอมท าเนยบรฐบาล ความเขมของวธการเหลานขนอยกบความเขมของเจาหนาทผจดการดแล ถาผชมนมไมสามารถควบคมสถานการณ และเจาหนาทใชความรนแรงในการจบกมสถานการณกจะรนแรงเพมขนได บรรยากาศและเงอนไขในการผอนคลายความขดแยงจงเปนเรองส าคญ 4) ขนตอนการเจรจาทเคยปฏบตจะม 3 รปแบบ คอ 4.1) ต งคณะท างาน/คณะกรรมการ ขนด าเนนการเจรจา 3 ฝาย มผแทนภาครฐ ผเรยกรอง และภาควชาการ

51

4.2) หากยงตกลงกนไมได จะมการตงคนกลางไกลเกลยใหเจรจากนตอไป 4.3) ในบางกรณการเจรจาไกลเกลยไมไดผลกจะตงกรรมการกลางขนมาชขาด โดยตองเปนคนทสงคมยอมรบนบถอและทงสองฝายยอมรบการตดสนใจ ซงคงจะใชไดเพยงบางกรณ เชน ความขดแยงกรณการวางทอกาซทจงหวดกาญจนบร ซงสงคมไดรบรขอมลโดยกวางขวางและเปนการเลอกระหวางพลงงานกบการอนรกษ 5) องคประกอบของการเจรจา ประกอบดวย 5.1) ขอมลตองลกพอ เพราะจะท าใหรเหตทแทจรง การก าหนดวธแกไขไมยงยาก 5.2) ค เจรจา ถา เ ปนผ ท มความเขาใจคนเคยกนกจะท าให มพนฐานความสมพนธทดตอกน รบฟงปญหาดวยเหตดวยผล 5.3) วธการเจรจา จะตองอดทน ใจเยน เปนการปรบฐานอ านาจของคเจรจาความชอบธรรมทมอย จนหาทางเลอกทเหมาะสมและยอมรบกนได 6) เมอมความขดแยง วธจดการไมใชมอยวธเดยว อาจน าวธการทเรยนรเดมมาทดลองใชกอนถาใชไมไดผลกจะทดลองวธสดทาย คอ วธทางการเมอง โดยพรรคการเมองจะเสนอแนวคด หรอแนวนโยบายตอประชาชน ถาประชาชนเหนดวยกจะเลอกพรรคนนเขามาบรหารประเทศ โดยทวไปแลวการจดการความขดแยงนน มกรอบและแนวคดในการจดการภายใตหลก นตธรรม โดยยดหลกของกฎหมายและการวางนโยบายของรฐบาลและหนวยงานราชการตางๆ ดงน 1) รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ดงทไดน าเสนอไปเบองตนแลววาในปจจบนน ประชาชนทกระดบและ ทกภาคสวนมสวนรวมกบความขดแยงในเรองตางๆ มากยงขน และมการแสดงความขดแยงตอสาธารณะผานการชมนมเรยกรอง เพราะถอวาเปนสทธทางการเมองของพลเมอง การทประชาชน ผมปญหารวมกลมกนเพอชมนมเรยกรองเพอแสดงออกถงปญหา และความคดเหนใหฝายบานเมองรบรและเรงรบแกไขปญหาใหราษฎรน น เปนการใชสทธเสรภาพตามทรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 บญญตไวในหลายมาตรา แตการก าหนดสทธเสรภาพ การมสวนรวมในการตดสนใจ การมสวนรวมของประชาชนในดานตางๆ ของรฐธรรมนญนน มผลทงในดานบวกคอ ลดความขดแยงเนองจากมความชดเจนในแนวทางการปฏบตงานของฝายราชการ และมผล ในดานลบ คอ เปนจดทสรางความขดแยงและน าไปสการชมนมเรยกรองของกลมคนโดยอาศยเรองดงกลาว การก าหนดเรองดงกลาวยงจะท าใหเกดความไมยดหยนในการแกไขปญหา ซงแตเดมนนสงคมไทยเคยม และเปนชองทางออกในการเจรจาประนประนอม ลดความขดแยงของสงคมไทยได

52

แตในปจจบนกลบปรากฏวาประชาชนมทศนคตทเหนดวยกบการใชศาลยตธรรมเปนเครองมอ ในการจดการความขดแยงในทกกรณ (วนชย วฒนศพท และคณะ, 2546) 2) นโยบายรฐบาลในเรองการจดการความขดแยงซงแถลงตอรฐสภาเมอวนท 30 ธนวาคม 2551 “ขอ 1.1.1 เสรมสรางความสมานฉนทและความสามคคของคนในชาตใหเกดขนโดยเรว โดยใชแนวทางสนต รบฟงความเหนจากทกฝาย และหลกเลยงการใชความรนแรง ในการแกไขปญหาความขดแยงในชาตในทกกรณ รวมทง การฟนฟระเบยบสงคมและบงคบใชกฎหมายอยางเทาเทยมและเปนธรรมแกทกฝาย รวมทงสนบสนนองคกรตามรฐธรรมนญใหม สวนรวมในการสรางความสมานฉนท ภายใตกรอบของบทบาท” ซงมความชดเจนวารฐบาลจะจดการความขดแยงในสงคมไทยดวยสนตวธ หลกเลยงการใชความรนแรง รบฟงความเหนของทกฝาย ภายใตการสรางความสมานฉนทและหลกของกฎหมาย ในสวนของหนวยงานทรบผดชอบในการวางนโยบายในการจดการความขดแยงทส าคญของรฐบาล คอ สภา มช. (2548) ไดมค าสงส านกนายกรฐมนตร ท 187/2546 เรองนโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธ เมอวนท 1 กนยายน 2546 เพอวางบรรทดฐานการจดการความขดแยงทใหยดมน “สนตวธ” วาเปนวธเดยวทเปนธรรมและสรางความสงบสขทย งยน โดยค าสงนก าหนดใหรฐเปนฝายเรมตนเพราะเปนหนาทของรฐทจะดแลใหความขดแยงในสงคมใหด าเนนไปดวยสนตวธ โดยเจาหนาทของรฐควรตองท างานดวยความคดรเรม และพรอมรบทกขบางเพอสรางสงคมทแขงแรง (คณะกรรมการยทธศาสตรสนตวธ, 2-3) ส านกนายกรฐมนตร [นร], (2548) ไดเสนอแนวทางการแกไขปญหาในระยะยาวเกยวกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนอยางย งยนแบบบรณาการและเชงรก เพอใหการแกไขปญหาตางๆ รวดเรวและปองกนมใหปญหาตางๆ เกดขนอกโดยมแนวทางสรป ดงน 1) ทกหนวยงานหลกทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนควรจดประชมหารอเพอก าหนดแนวทางรวมกนในการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนใหรวดเรว รวมทงก าหนดแนวทางปองกนมใหเกดปญหาในแตละกรณปญหาขนอก ซงในการก าหนดแนวทางตางๆ นน ควรใหสอดรบกบพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 และสอดคลองกบนโยบายแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนโดยยดหลก “ประชาชนเปนศนยกลางของการแกไขปญหา” โดยเนนการมสวนรวมของทกภาคสวนทเกยวของในการก าหนดมาตรการตางๆ ในภาพรวม

53

2) ควรมการทบทวนและแกไขปรบปรงกฎ ระเบยบตางๆ ทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนในภาพรวมใหสอดคลองกบสถานการณและสภาวะแวดลอม ทเปลยนแปลงไป 3) หนวยงานตางๆ ทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนในทกพนทควรมระบบการประชาสมพนธผลการด าเนนการแกไขปญหาความเดอดรอนเปนระยะ อยางตอเนองและใหเหนผลชดเจนเปนรปธรรม เพอเปนการสงเสรมภาพลกษณของหนวยงานใหประชาชนมความเชอมนและศรทธาในศกยภาพการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนของหนวยงานตางๆ ในทกพนท 4) ทกหนวยงานทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนควรมการประสานการแกไขปญหาอยางตอเนองเพอใหการแกไขปญหาโดยรวมรวดเรวเปนเอกภาพเดยวกน 5) ทกหนวยงานทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนควรมการพฒนาระบบฐานขอมลทเกยวของกบการปฏบตงานในดานตางๆ ใหสอดคลองกบสถานการณและสภาวะแวดลอมทเปลยนแปลงไปตลอดเวลา รวมทงใหสอดรบกบความเจรญกาวหนาของระบบเทคโนโลยสารสนเทศโดยสามารถใชขอมลจากฐานขอมลดงกลาวประกอบการพจารณาของผบรหารในระดบตางๆ ทงน ระบบฐานขอมลดงกลาวควรมการเชอมโยงครอบคลมทกพนทและ ทกหนวยงานทเกยวของใหเปรยบเสมอนระบบประสาท (Nervous system) เพอควบคมการปฏบตงานดานการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนในภาพรวม 6) ทกหนวยงานทเกยวของกบกรณปญหาความเดอดรอนของประชาชนควรก าหนดมาตรการในการตดตามผลความคบหนาในการด าเนนการแกไขปญหาโดยหนวยงานหลกของแตละกรณปญหาควรสรปผลการด าเนนการในภาพรวม เสนอรฐมนตรทรบผดชอบหรอเสนอคณะรฐมนตรเพอรบทราบเปนระยะอยางตอเนอง นอกจากนน สภาความมนคงแหงชาต [สภา มช.] (2551) ไดแตงตงคณะกรรมการอ านวยการยทธศาสตรสนตวธ มเลขาธการสภาความมนคงแหงชาตเปนประธาน และมผแทนของกระทรวงมหาดไทยรวมเปนกรรมการ พรอมดวยผแทนของหนวยงานทเกยวของและนกวชาการ ผทรงคณวฒ รวมทงสน 13 ทาน โดยมหนาททส าคญประการหนงคอประสานงาน ท าความเขาใจ ใหค าแนะน า และรวมปรกษาหารอฝายตางๆ ทเกยวของทงกอนเกดเหต ขณะเกดเหต และหลงเกดเหตความขดแยง เพอใหเกดกระบวนการเรยนรรวมกนในการจดการความขดแยงโดยสนตวธ พรอมทงมหนาทใหขอเสนอแนะตอรฐบาลเพอสงการใหสวนราชการน าไปพจารณาด าเนนการเกยวกบการบรหารการจดการความขดแยงดวยสนตวธ

54

7. บทบาทและหนาทในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ

นายอ าเภอ เปนต าแหนงเจาพนกงานผปกครองทองท ซงเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาขาราชการและรบผดชอบในการบรหารราชการของอ าเภอ เพอบ าบดทกข บ ารงสข ใหกบประชาชน โดยมปลดอ าเภอและหวหนาสวนราชการประจ าอ าเภอซงกระทรวง ทบวง กรมตางๆ สงมาประจ าใหปฏบตหนาทเปนผชวยเหลอนายอ าเภอ มอ านาจบงคบบญชาขาราชการฝายบรหารสวนภมภาคซงสงกดกระทรวง ทบวง กรมตางๆ ในอ าเภอนนๆ นายอ าเภอเปนขาราชการสงกดกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย (พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534: มาตรา 62, 63) มบทบาทในการปฏบตภารกจตามหนาทและบทบญญตของกฎหมายดวยการเปนผน าสงคม การเปนประธานในงานพธการ การเปนผเผยแพรขอมลขาวสาร และการเปนผจดการความขดแยงในเขตอ าเภอทตนรบผดชอบ การพฒนาประชารฐ ซงเปนการพฒนาใหรฐและประชาชน มความเขาใจทดตอกน มความรบผดชอบ มความเอออาทรตอกน และสงเสรมใหประชาชนเขามามบทบาทและมสวนรวมในการคด การแกไขปญหาดวยตนเอง รวมกลมแกไขปญหาประชาชนดวยภมปญญาทองถนและมความหวงใยซงกนและกน จดการความขดแยงระหวางภาครฐและประชาชน ดวยการประนประนอมหรอประชาพจารณ นอกจากนน ยงมภารกจดานการเมอง การปกครอง และการบรหาร รวมถงดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรมและอนๆ (ประมวล รจนเสร, 2541: 263)

อ านาจหนาทตามกฎหมายของนายอ าเภอในการจดการความขดแยง นายอ าเภอมอ านาจหนาททตองรบผดชอบตามกฎหมายตางๆ มากมาย แตมกฎหมายส าคญทเปนแหลงแหงอ านาจหนาทหลกของนายอ าเภอในการบรหารราชการเพอแกไขปญหา อนเปนสาเหตแหงความขดแยงของประชาชน 3 ฉบบ คอ 1. พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457 และฉบบแกไขเพมเตม นายอ าเภอตองใหราษฎรทมกจธระหาไดทกเมอ ถาราษฎรมารองทกขอยางใด นายอ าเภอควรชวยได ตองชวยตามสมควร (มาตรา 87) การปองกนภยนตรายของราษฎรและรกษาความสงบในทองท (มาตรา 93) สงเสรม รกษาผลประโยชนและขจดความขดแยงในการประกอบอาชพ (มาตรา 116) แมไมมกฎหมายใดก าหนดใหเปนหนาทของผใด กใหเปนหนาทของนายอ าเภอในการรกษาการตามหนาทนน (มาตรา 132) 2. พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และฉบบแกไขเพมเตม

55

มาตรา 61/3 (4) ก าหนดใหอ าเภอมอ านาจไกลเกลยหรอจดใหมการไกลเกลยประนอมขอพพาทเพอใหเกดความสงบเรยบรอยในสงคม ตามมาตรา 61/2 ซงก าหนดใหมคณะบคคลผท าหนาทไกลเกลยและประนอมขอพพาทของประชาชนทคกรณฝายใดฝายหนงมภมล าเนาอยในเขตอ าเภอในเรองขอพพาททางแพงทมทนทรพยไมเกนสองแสนบาท และมาตรา 61/3 ซงก าหนดใหนายอ าเภอเปนผไกลเกลยความผดทมโทษทางอาญาทเปนความผดอนยอมความได และมใชเปนความผดเกยวกบเพศ ถาผเสยหายและผถกกลาวหายนยอม มาตรา 65 ระบอ านาจและหนาทของนายอ าเภอ ดงน (1) บรหารราชการตามกฎหมายและระเบยบแบบแผนของทางราชการ ถากฎหมายใดมไดบญญตวาการปฏบตตามกฎหมายนนเปนหนาทของผใดโดยเฉพาะ ใหเปนหนาทของนายอ าเภอ ทจะตองรกษาการใหเปนไปตามกฎหมายนนดวย (2) บรหารราชการตามทคณะรฐมนตร กระทรวง ทบวง กรม มอบหมาย หรอตามทนายกรฐมนตรสงการในฐานะหวหนารฐบาล (3) บรหารราชการตามค าแนะน าและค าชแจงของผวาราชการจงหวดและผมหนาทตรวจการอนซงคณะรฐมนตร นายกรฐมนตร กระทรวง ทบวง กรม และผวาราชการจงหวดมอบหมาย ในเมอไมขดตอกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ หรอค าสงของกระทรวง ทบวง กรม มตของคณะรฐมนตร หรอการสงการของนายกรฐมนตร (4) ควบคมดแลการบรหารราชการสวนทองถนในอ าเภอตามกฎหมาย 3. พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด พ.ศ. 2546 มาตรา 6 ก าหนดใหมการบรหารราชการเพอบรรลเปาหมายใหประชาชนเกดผลประโยชนสข ซงหมายถง การปฏบตราชการทมเปาหมายเพอใหเกดความผาสกและความเปนอยทดของประชาชนความสงบและปลอดภยของสงคมสวนรวม ตลอดจนประโยชนสงสดของประเทศ ประชาชนไดรบการอ านวยความสะดวกและไดรบการตอบสนองความตองการ และจะตองด าเนนการโดยถอวาประชาชนเปนศนยกลางทจะไดรบการบรการจากรฐโดยมแนวทางการบรหารราชการ ดงตอไปน (1) การก าหนดภารกจของรฐและสวนราชการตองเปนไปเพอวตถประสงค และสอดคลองกบแนวนโยบายแหงรฐและนโยบายของคณะรฐมนตรทแถลงตอรฐสภา (2) การปฏบตภารกจของสวนราชการตองเปนไปโดยซอสตยสจรต สามารถตรวจสอบได และมงใหเกดประโยชนสขแกประชาชนทงในระดบประเทศและทองถน (3) กอนเรมด าเนนการสวนราชการตองจดใหมการศกษาวเคราะหผลดและผลเสยใหครบถวนทกดาน ก าหนดขนตอนการด าเนนการทโปรงใส มกลไกตรวจสอบการด าเนนการในแตละขนตอน ในกรณทภารกจใดจะมผลกระทบตอประชาชน สวนราชการตองด าเนนการรบฟง

56

ความคดเหนของประชาชนหรอชแจงท าความเขาใจเพอใหประชาชนไดตระหนกถงผลประโยชนทสวนรวมจะไดรบจากภารกจนน (4) ใหเปนหนาทของขาราชการทจะตองคอยรบฟงความคดเหนและความพงพอใจของสงคมโดยรวมและประชาชนผรบบรการ เพอปรบปรงหรอเสนอแนะใหมการปรบปรงวธปฏบตราชการใหเหมาะสม (5) ในกรณทเกดปญหาและอปสรรคจากการด าเนนการ ใหสวนราชการแกไขปญหาและอปสรรคนนโดยเรว ในกรณทปญหาหรออปสรรคนนเกดขนจากสวนราชการอนหรอระเบยบขอบงคบทออกโดยสวนราชการอน ใหสวนราชการแจงใหสวนราชการทเกยวของทราบเพอด าเนนการแกไขปรบปรงโดยเรวตอไป นอกจากน น ยงมระเบยบ และมตคณะรฐมนตรทเกยวของกบการปฏบตหนาท การจดการความขดแยงของนายอ าเภออก คอ (นร., 2548) 1) ค าสงส านกนายกรฐมนตร ท 187/2546 (สภา มช., 2548) เรอง นโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธ เมอวนท 1 กนยายน 2546 มหลกการส าคญ คอ การเสรมสรางความไววางใจระหวางรฐกบประชาชนและลดระดบความรสกอคตหรอเกลยดชงระหวางกลมตางๆ ในสงคมไทย โดยทกองคกรของรฐตองถอปฏบตตามนโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธ เพอใหเกด (ส านกเลขาธการนายกรฐมนตร [สลน.], 2551) 1.1) การฟนคนความไววางใจในสงคมไทย เรมตนจากภาครฐ ดวยการก าหนดกรอบเกณฑความสมพนธระหวางภาครฐกบประชาชน เพอลดเงอนไขความรนแรงโดย ถอวา การปรบเปลยนวฒนธรรมการใชอ านาจเปนสวนหนงของการปฏรปภาครฐ ตลอดถงการก าหนดเกณฑประเมนผลองคกรและการปฏบตของเจาหนาทของรฐในการด าเนนการกบความขดแยง ดวยสนตวธ 1.2) การลดเงอนไขทจะน าไปสความรสกอคตหรอความเกลยดชง ทเรมปรากฏขนในสงคม ดวยการใหความส าคญกบระบบคณคาทเหนความหลากหลายทางวฒนธรรมและ ความทตางกนวาเปนรากฐานพลงของสงคมไทย รวมตลอดถงการยอมรบภมปญญาและวธการสรางสรรคจากผคนสามญหรอประชาชนฐานรากในสงคมอยางรอบดาน และพยายามน าไปใชใหเปนประโยชนมากทสด 1.3) สงเสรมความรความเขาใจในสนตวธในหนวยราชการและสถาบนการศกษาทกระดบในฐานะยทธศาสตรชาต (มใชในฐานะปฏบตการจตวทยา) หรอการประชาสมพนธ ทจะฟนคนความไววางใจทมตอรฐและขจดความรสกอคตหรอความเกลยดชงในสงคมไทยไมใหความขดแยงกลายเปนความรนแรง

57

1.4) สงเสรมการสรางความรวมมอระหวางทกฝายทเกยวของในกรณทสถานการณความขดแยงมแนวโนมรนแรง ดวยการแสวงหาแนวคด และสรางมาตรการเปนแนวปฏบตรวมกน เพอน าไปสการจดการความขดแยงทไมขยายตวจนเกดความรนแรง 2) มตคณะรฐมนตร เมอวนท 29 พฤศจกายน 2548 ซงใหความส าคญกบปญหาความขดแยงและไกลเกลยความขดแยงทเกดขนในสงคมไทย การลดปญหาความขดแยงในสงคม เปนปญหาส าคญทควรไดรบการพจารณาแกไขในภาคราชการในเบองตนกอน ควรจดใหมการฝกอบรมหลกสตรนเปนภาคบงคบ ส าหรบนกบรหารระดบสง เชน วทยาลยปองกนราชอาณาจกร (วปอ.) นกปกครองระดบสง (นปส.) เปนตน นอกจากน ควรอบรมขาราชการหรอก าหนดใหการบรหารความขดแยงเปนสมรรถนะหลกของบางต าแหนงทมหนาทเกยวของกบประชาชนโดยตรง เชน ขาราชการฝายปกครอง และนกบรหารการเปลยนแปลงรนใหมดวย 3) ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการเสรมสรางความสมานฉนทแหงชาต พ.ศ. 2550 ซงระเบยบไดก าหนดใหมคณะกรรมการเสรมสรางความสมานฉนทแหงชาต โดยมปลดกระทรวงมหาดไทย เปนกรรมการ มอ านาจหนาทส าคญ คอ ขอ 8 (6) สงเสรมใหมการด าเนนการวจยและพฒนา ประชาสมพนธ ฝกอบรมและจดกจกรรมในระดบตางๆ รวมท งด าเนนการโครงการน ารองหรอโครงการทดลองใดๆ ใหเปนไปตามนโยบายการเสรมสรางความสมานฉนท และขอ 8(7) ประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆ ในการเสรมสรางความสมานฉนท การมสวนรวมของประชาชน และการจดการความขดแยงโดยสนตวธ นอกจากนน นายอ าเภอยงใช การอ านวยความเปนธรรม เปนเครองมอทส าคญในการท าใหสงคมมความสงบสขภายใตกรอบหรอบทบญญตของกฎหมายทเทาเทยมกน และเปนการ ลดความขดแยงในชมชนทประหยดเวลาและคาใชจายในการน าคดขนสศาล การชวยเหลอประชาชนใหไดรบความเปนธรรมภายในกรอบของกฎหมาย โดยการปฏบตใหทงฝายผเสยหาย และผถกกลาวหาไดรบความเสมอภาค (ภพชนก ชลานเคราะห, 2548: 30) ในการลดเงอนไขทจะเปนตนตอแหงความขดแยงของบคคล หรอกลมบคคลในเขตอ าเภอนนจะตองใหความเปนธรรม แกประชาชนทกฝายทมปญหากน จงมการจดตงศนยอ านวยความเปนธรรมระดบอ าเภอ เพอเปนศนยกลางในการปฏบตงานในเชงรกและเชงรบ ทงในทวาการอ าเภอและในพนทต าบล หมบาน โดยมบคลากรตงแต คณะกรรมการหมบาน ผใหญบาน ก านน ปลดอ าเภอ นายอ าเภอ เปนเจาหนาทผปฏบตในแตละระดบ (กรมการปกครอง, 2551ข) หลกการจดการความขดแยงตามบทบาทของนายอ าเภอ (กรมการปกครอง, 2551ง) โดยสรปมดงน

58

1) เปนการจดการความขดแยงโดยใชวธการเจรจาไกลเกลย ประนประนอม ซงเปนวธทเหมาะสมกบสงคมไทย 2) มองคกรและบคลากรผรบผดชอบการเจรจาไกลเกลย ในทกระดบต งแต หมบาน ต าบล อ าเภอ จงหวด และกรม 3) เปนการน าปญหาความขดแยงเขาสกระบวนการแกไขปญหาตามขนตอนทเหมาะสม นอกจากนนแลว นายอ าเภอยงจะตองปฏบตตามขอสงการของกระทรวงมหาดไทย และกรมการปกครองทก าหนดแนวทางในการจดการความขดแยงในพนทดวย (กระทรวงมหาดไทย [มท.], 2546ก; 2546ข) ภารกจของนายอ าเภอและขาราชการฝายปกครองในการจดการความขดแยง ไมวาระดบบคคล คอ ประชาชน หรอ องคกร คอ สวนราชการ องคกรตางๆ หมบาน ต าบลในพนท ซงอาจมปญหาความขดแยงดานผลประโยชน เชน การรกล าทดน การบกรกทสาธารณะ หรอ ความขดแยงอนเกดจากความเหนตางกนในขอกฎหมาย หรอในขอเทจจรงบางประการ เชน แนวเขตทบซอน อ านาจหนาททบซอน พนททบซอน เปนตน ความขดแยงอกรปแบบหนงเปนความขดแยงระหวางรฐกบประชาชน คอ การโตแยงสทธบางประการ เชน การเรยกรองสทธประโยชนในทดนท ากน หรอการเรยกรองสทธทเสยไปกลบคนมา อนเนองจากการจดท าโครงการของรฐ เชน การสรางเขอนมผลท าใหน าทวมทดนท ากน การประกาศแนวเขตอทยานฯ ทบทดนท ากนเดม เปนตน ซงความขดแยงเหลานสามารถแกไขไดโดยอาศยการประนประนอม ขอเทจจรง ขอกฎหมาย หรอมาตรการทางนโยบายบางประการออกมาชดเจนได โดยพบวา วธการเจรจาไกลเกลยเปนวธทสอดคลองสมพนธกบลกษณะเดนของสงคมไทย ซงไดแก ความเมตตา ความเอออาทร การเออเฟอเผอแผ และการเหนอกเหนใจ โดยลกษณะเดนดงกลาวเกดจากหนวยสงคมทเลกทสด คอ หมบาน บรณาการไปตามล าดบจนถงสงคมโดยรวม คอ รฐ ผานหลกของการเจรจาไกลเกลยจากความเปนผน าตามธรรมชาต ถงการเจรจาอยางเปนทางการตามกฎหมาย ซงเมอเกดเปนจตส านกและวถชวตในสงคมไทยแลวกจะสามารถสถาปนาความสงบเรยบรอยในสงคมไวไดตลอด และเพอใหระบบจดการปญหาของรฐบาลมประสทธภาพสงขน แตอยางไรกตาม ผลจากการวจยพบวา การแกปญหาของรฐบาลควรแกปญหาทตนเหตมากทสด รองลงมาไดแกมความจรงใจในการแกปญหา ควรแกปญหาในเชงรกมากกวาเชงรบและเหนวาควรจดตงคณะท างานทรบผดชอบอยางตอเนอง ตามล าดบ (สมชาย ชยคณานกล, 2543) และหากไมเปนทยอมรบกสามารถแนะน าคกรณน าเรองขนสศาลยตธรรมไดเชนกน

59

สรป การจดการความขดแยงในพนทรบผดชอบของนายอ าเภอนนนอกจากจะมหนาทในการแกไขปญหาความเดอดรอนและความขดแยงโดยสนตวธแลว ยงมการก าหนดมาตรการ ในการแกไขปญหา ยบย ง ควบคมและบรรเทาความรนแรงจากการชมนมขององคกรหรอกลมบคคลตางๆ แลว โดยมเครองมอส าคญอยางหนง คอ การอ านวยความเปนธรรมใหกบประชาชน ซงจะเปนตวชวยในการลดเงอนไขทจะน าไปสความขดแยงตอไปไดในดานตางๆ 5 ประการ (กรมการปกครอง, 2551ก) คอ 1) การอ านวยความเปนธรรมทางอาญา เปนการใหความชวยเหลอ ใหความเปนธรรมในทางคดอาญาใหกบประชาชน โดยนายอ าเภอมอ านาจในการเรยกส านวนการสอบสวนของพนกงานสอบสวนมาตรวจสอบ เรงรด ตดตาม หรอ สงการใหปลดอ าเภอเขาเปนพนกงานสอบสวนรวม หรอสงเปลยนตวพนกงานสอบสวน หรอนายอ าเภอเขาควบคมส านวนการสอบสวนโดยการเขาเปนหวหนาพนกงานสอบสวนดวยตวเอง การด าเนนคดละเมดขอบญญตทองถน และการชนสตรพลกศพผทอยในระหวางการควบคมตวของเจาหนาทของรฐ 2) การอ านวยความเปนธรรมทางแพง เปนการเพมทางเลอกในการระงบขอพพาททงทางแพงเกยวกบ ทดน มรดก หรอขอพพาททางแพงอนทมทนทรพยไมเกน 200,000 บาท หรอมากกวา และคพพาทตกลงยนยอมเขาสกระบวนการไกลเกลย และทางอาญาทเปนความผดอนยอมความได ซงไมใชความผดเกยวกบเรองเพศ โดยนายอ าเภอเปนผใชอ านาจในการอ านวยความเปนธรรมใหกบประชาชนดวยวธการไกลเกลยขอพพาทเพอหาทางระงบขอพพาทกอนคดขนสศาล 3) การอ านวยความเปนธรรมในคดปกครอง เปนการปฏบตตามพระราชบญญตขอมลขาวสารของราชการ พ.ศ. 2540 เพอใหประชาชนไดใชสทธในการเขาถงและรบรขอมลขาวสารของราชการในพนทอ าเภอทนายอ าเภอรบผดชอบ และก ากบดแล เชน องคการบรหารสวนต าบล เปนตน 4) การอ านวยความเปนธรรมเพอแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชน เปนการชวยเหลอ แกไข ปญหาความเดอดรอนทประชาชนในอ าเภอไดรบ ไมวาจะเปนจากการประกอบอาชพ เชน เกษตรกรไดรบความเดอดรอนจากแมลงศตรพช หรอโรคทท าลายพช ซงนายอ าเภอจะสงการใหหนวยงานทเกยวของเขาไปด าเนนการแกไข เปนตน รวมถง การอบรมพฒนาและใหความรดานกฎหมายใหกบประชาชน และการสรางเครอขายศนยอ านวยความเปนธรรมระดบอ าเภอ 5) การอ านวยความเปนธรรมเรองราวรองทกข กลาวโทษ และแจงเบาะแสการกระท าผดกฎหมาย เปนการด าเนนการในการตดตามเรองราวรองทกข กลาวโทษ และแจงเบาะแสการกระท าผดกฎหมาย ทประชาชนรองเรยน หรอ แจงมา ไมวาจะเปนการรองทกขกลาวโทษจากการปฏบตหนาทของขาราชการ หรอการแจงเบาะแสการกระท าผดกฎหมายตางๆ ไมวาจะเปนการแจงขอมลเกยวกบยาเสพตด แหลงการพนน หรอการแกไขปญหาผมอทธพลในพนท เปนตน

60

ตลอดจนการด าเนนการสอบสวนและด าเนนการทางวนย หรอทางอาญากบขาราชการ ก านน ผใหญบาน ฯลฯ ผบรหาร หรอพนกงานสวนทองถน ตามระเบยบกฎหมายทเกยวของ 8. แนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ (กรมการปกครอง, 2551ง) กรมการปกครอง ไดก าหนดแนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ เพอเปนแนวทางในการปฏบตทเปนมาตรฐานส าหรบนายอ าเภอไว 2 รปแบบ คอ 1. กรณทวไป เปนแนวทางการปฏบตทวไปของนายอ าเภอในเหตการณปกตตงแตกอนเกดความขดแยง เปนการเตรยมการรองรบปญหาความขดแยงซงอาจจะเกดขนมา โดยมแนวทางปฏบต ดงน 1.1 ศกษารวบรวมประเดนปญหาความเดอดรอนและจดล าดบความส าคญในการแกไขปญหา รวมทงตดตามขาวทเกยวกบปญหาความเดอดรอนของประชาชน เรงรดการปฏบตงานเพอใหการชวยเหลอราษฎรเปนไปอยางทนทวงท 1.2 ประสานก านน ผใหญบาน ผน าทองถน ผน าชมชน เจาหนาททเกยวของ หนวยงานทเกยวของและองคกรปกครองทองถน เพอขอรบการสนบสนนและชวยใหขอมลและประเดนความเดอดรอน 1.3 ประชาสมพนธสรางความเขาใจทถกตอง ชแจงท าความเขาใจใหประชาชนปฏบตตามระเบยบกฎหมาย ไมสรางความเดอดรอนใหสงคมสวนรวมและใหขอเทจจรงกบประชาชน รวมทงสอมวลชนทกแขนง 2. กรณทเกดขอพพาทขน ใหนายอ าเภอด าเนนการตามแนวทางการปฏบต ดงน 2.1 นายอ าเภอเปนผเจรจาหรอจดใหมการเจรจาไกลเกลยขอพพาทของประชาชน ในพนทรวมกบสวนราชการ องคกรปกครองสวนทองถน และหนวยงานทเกยวของกบปญหาใหยตโดยเรว 2.2 ตงคณะกรรมการพหภาคขนด าเนนการเจรจาไกลเกลย อยางนอย 3 ฝาย ประกอบดวย ผแทนภาครฐ ผเรยกรอง และผช านาญการ มาประชมปรกษาหารอกนในเชงปฏบตการ (Work shop) เพอแกไขใหยตโดยเรว 2.3 ตงคนกลางททง 2 ฝายยอมรบขนเปนผตดสนกรณพพาท (หากกรณการประชมปฏบตการไ มสามารถย ต ปญหา ) โดย เ ชญก ลมบคคลทท งสอง ฝาย เคารพนบถอ เ ชน สมาชกสภาผแทนราษฎร สมาชกองคการบรหารสวนจงหวด เปนตน เขาไปรวมเจรจา เพอแกไขปญหาใหได ขอยต

61

2.4 ในกรณทการเจรจาไกลเกลยไมไดผล ใหตงคณะกรรมการกลางขนมาชขาด โดยตองเปนคณะบคคลททรงคณวฒ สงคมยอมรบนบถอและทงสองฝายยอมรบการตดสน หรอตงคณะกรรมการรบฟงความคดเหน เพอแกไขปญหาตอไป 2.5 ในกรณทการเจรจาไกลเกลยไมไดผล ใหคกรณน าขอพพาทเขาสกระบวนการพจารณาของอนญาโตตลาการตอไป หากการเจรจาไกลเกลยไมไดผลกใหราษฎรทเดอดรอนฟองรองตอศาลตอไป 2.6 ในกรณทปญหาเกนขดความรบผดชอบ ใหรายงานจงหวดและสวนกลาง เพอขอรบการสนบสนนจากสวนราชการ หนวยงานของรฐ และคณะกรรมการทเกยวของ จดผแทนหนวยงานเขาไปแกไขปญหาใหยตโดยเรว 2.7 ใหประชาสมพนธในการแกไขปญหาความเดอดรอน เพอสรางความเขาใจ ทถกตองกบราษฎรกลมผเดอดรอนและประชาชนทวไปใหทราบขอเทจจรงและผลการด าเนนการของทางราชการ 2.8 ใหตดตามผลการแกไขปญหาของสวนราชการ องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานของรฐ หรอคณะกรรมการตางๆ อยางตอเนองจนกวาปญหาจะยต 2.9 ใหรวบรวมขอมล เหตการณ และสรปผลการปฏบตงาน แลวรายงานใหจงหวดทราบ สรป นายอ าเภอ มหนาทในการบ าบดทกขบ ารงสขใหกบประชาชน และมหนาทจดการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนอยางใกลชด และน าแนวทางการจดการความขดแยงไปใชควบคมความขดแยงของชมชนทเกดขนระหวางบคคลกบบคคล บคคลกบชมชน หรอระหวางชมชนกบรฐ มใหกลายเปนขอพพาท (Dispute) และน าไปสความรนแรงในทสด ทงน เพอมใหเกดความแตกแยกของคนในชาตโดยใหทกฝายอยรวมกนดวยความสงบสนตสขสอดคลองกบวฒนธรรมไทย (กรมการปกครอง, 2551ค)

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การศกษาวจยครงน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research methodology) แบบการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน ซงด าเนนการแบบอปนยอยางเครงครด โดยเนนการตงตนศกษาจากขอมล ไมไดตงตนศกษาจากกรอบแนวคดและสมมตฐาน หรอทฤษฎทมอยกอน มการเกบรวบรวมขอมลในปรากฏการณจรงทางสงคมเพอศกษา วเคราะหอยางเขมงวดและน าไปสการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory) โดยทฤษฎทไดขนมาใหมน จะมคณลกษณะเฉพาะ คอ ไดมาจากขอมลทเปนไปตามปรากฏการณจรงมากทสด ท าใหไดองคความรใหมเกยวกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนจากองคความรและภมปญญาทองถน และจะเปนประโยชนในการสรางความร เพอการขบเคลอนงานในเชงทฤษฎจากบรบทของสงคมไทยในอนาคตใหมประสทธภาพและประสทธผลสงขน โดยมระเบยบวธวจย ดงน การวจยแบบสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory methodology)

การวจยแบบสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน แกลซเซอร และสเตราส (Glaser and strauss, 1999) หมายถง วธการทนกวจยใชเพอสรางแนวคดหรอค าอธบายเชงทฤษฎ โดยตงตนจากขอมล ไมไดเรมตนการศกษาดวยกรอบแนวคดหรอทฤษฎทมอยกอน หรอจากทนกวจยสรางไวกอนทจะลงมอด าเนนการศกษา (ชาย โพธสตา, 2547: 177) เปนการวจยเชงคณภาพทพฒนาขนมาเพอสรางค าอธบายเชงทฤษฎจากขอมลโดยตรง หวใจส าคญของการวจยแบบนอยทการเรมตนจากขอมลเชงประจกษ กอนทจะมการสรางสมมตฐานและกรอบแนวคดส าหรบอธบายปรากฏการณทศกษา ชวอนท (Schwandt, 2001) เปนทฤษฎทมคณลกษณะเฉพาะทถกสรางขนมาจากขอมลทเปนไปตามปรากฏการณจรงมากทสด มการพฒนา และไดรบการตรวจสอบ (Verify) จากการเกบขอมลและวเคราะหขอมลทเกยวของกบปรากฏการณนนๆ อยางเปนระบบ (พงศชต ชตพงศ, 2553: 1) ทงน โดยเรมจากการน าเอาขอมลทไดมาจากการสมภาษณผใหขอมลหลกคนแรกทถกเลอกแบบ

63

เจาะจง มาท าการวเคราะห แลวก าหนดเปนมโนทศนยอย เสรจแลวจงน ามาหาความสมพนธของมโนทศนยอยเหลานนมารวมเปนกลมมโนทศนขน และท าการสรางสมมตฐานหรอกรอบแนวคดส าหรบอธบายปรากฏการณทศกษา สมมตฐานหรอกรอบแนวคดทไดในขนนจะมลกษณะเปนเพยงขอสรปเชงทฤษฎชวคราว และจะถกตรวจสอบดวยขอมลชดใหมทนกวจยจะไดมาจากผใหขอมลหลกทถกเลอกแบบเจาะจงรายตอไป วามความเหมาะสมสอดคลองกบขอมลเชงประจกษเพยงใด ขอมลทไดมาใหมนอาจจะมมโนทศนใหม ซงจะสงผลใหตองปรบสมมตฐานและกรอบแนวคดตามไปดวย มโนทศน สมมตฐาน และกรอบแนวคดทปรบใหมนจะตองถกน าไปตรวจสอบกบขอมลของผใหขอมลหลกทเลอกแบบเจาะจงรายใหมอกเชนกน ด าเนนการสลบกนไปมาเชนนเรอยๆ จนสมมตฐานและกรอบแนวคดไมไดถกทาทายจากขอมลใหม และไมมความจ าเปนทจะตองปรบอกตอไป เรยกวา จดอมตว (Saturation) คอรบนและสเตราสส (Corbin and Strauss, 2008: 143) จงยตการเกบรวบรวมขอมลและเรมการพฒนาเปนขอสรปเชงทฤษฎซงเปนขนสดทายของการวจย เครสเวลล (Creswell, 1998) ทฤษฎจากขอมลพนฐานทไดนจะมความเปนนามธรรมสงและสามารถน าเสนอเปนรปของแบบแผน (Pattern) ได โดยคอรบนและสเตราสส (Corbin and Strauss, 2008: 143) เรยก ผใหขอมลหลกทถกเลอกแบบเจาะจงนวา “การเลอกตวอยางเชงทฤษฎ” (Theoretical sampling) การเลอกจะอาศยสงทเรยกวา “ความไวเชงทฤษฎ” (Theoretical sensitivity) ซงเปนการสงสมมาจากการอานเอกสารทฤษฎ งานวจยตางๆ เกยวกบเรองทศกษา จากการสนทนากบผเชยวชาญทเกยวของ ตลอดจนจากประสบการณสวนตวและจากประสบการณการท างานของผ ศกษาวจย ความไวเชงทฤษฎนจะชวยในการเชอมโยงมโนทศน และชวยใหผศกษาวจยทราบวายงตองการเกบขอมลใดเพมเตมอกหรอไม พนทในการศกษา

พนทในการศกษา ไดแก อ าเภอ จ านวน 17 อ าเภอใน 15 จงหวด (ยกเวนกรงเทพมหานคร) ทขณะท าการศกษาวจยมนายอ าเภอทไดรบรางวล “นายอ าเภอของประชาชน” ระหวาง พ.ศ. 2545 ถง พ.ศ. 2552 ด ารงต าแหนงเปนนายอ าเภออย ผศกษาวจย ไดสบเสาะหาอ าเภอทมลกษณะตามก าหนด โดยเรมตนจากการขอขอมลรายชอนายอ าเภอทไดรบรางวล “นายอ าเภอของประชาชน” จากกรมการปกครอง กระทรวง มหาดไทย เมอไดรายชอแลว ผศกษาวจยจะขอพบนายอ าเภอเพอท าการเกบขอมลเชงลก และด าเนนการตามการวจยแบบสรางทฤษฎจากขอมลพนฐานทละรายจนกวาจะถงจดอมตวทางทฤษฎ ผศกษาวจยจงหยดการสมภาษณ

64

ผใหขอมลหลกในการศกษา

ผใหขอมลหลก (Key informants) ในการศกษาวจยครงน คอ นายอ าเภอของประชาชน ซงใชวธการเลอกกลมผใหขอมลหลกแบบเจาะจง (Purposive sampling) รวมทงสน 17 คน โดยเลอกจากนายอ าเภอของประชาชน ซงกรมการปกครอง (กรมการปกครอง, 2552: 4 - 5) ไดจดใหมคณะกรรมการคดเลอกนายอ าเภอทมความร ความสามารถ มคณธรรม จรยธรรม และมผลงานดเดนเปนพเศษ เปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของ ภาคละ 1 คน ไดแก ภาคเหนอ ภาคกลาง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคใต รวมเปน 4 คน เปนประจ าทกป ซงมขนตอนการคดเลอก เรมตงแตจงหวดแตละจงหวดสรรหาและเสนอชอนายอ าเภอทมผลงานดเดน เพอเปนตวแทนของจงหวดๆ ละ 1 คน รวมทงประเทศเปนจ านวน 75 คน (จาก 75 จงหวดทวประเทศ ณ ขณะท าการศกษาวจยยงไมไดมการจดต งจงหวดบงกาฬขนมา) แลวสงใหคณะกรรมการกลนกรองนายอ าเภอทมผลงานดเดนระดบเขตพจารณาคดเลอกใหเหลอเพยง 12 คน หลงจากนน จงน าเสนอใหคณะกรรมการกลนกรองนายอ าเภอทมผลงานดเดนระดบภาค คดเลอกใหเหลอเพยง 4 คน เปนนายอ าเภอของประชาชน ขอมลนายอ าเภอของประชาชน ตงแต พ.ศ. 2545 ถง พ.ศ. 2552 มนายอ าเภอของประชาชน รวมทงสน 36 คน (ทกปจะมการคดเลอกนายอ าเภอของประชาชน ปละ 4 คน ยกเวน ใน พ.ศ. 2545 จะมนายอ าเภอของประชาชน รวม 8 คน) (ภาคผนวก ข) ผศกษาวจยไดใชนายอ าเภอของประชาชนประจ า พ.ศ. 2549 เปนกลมศกษาน ารอง (Pilot study) จ านวน 3 คน (เนองจากเกษยณอายราชการไปแลว 1 คน) ดงน น เมอหกออกจากยอดรวมท งหมดจงคงมนายอ าเภอของประชาชนเพยง 32 คนเทานน และจากการตรวจสอบขอมล ณ วนท 5 มกราคม 2553 เวลา 16.30 น. พบวามนายอ าเภอของประชาชนทเสยชวตแลว เกษยณอายราชการแลว และโอนไปรบราชการในสงกดหนวยงานอน หรอยายไปด ารงต าแหนงอนทไมใชต าแหนงนายอ าเภอ รวม 15 คน ดงนน เมอหกออกจากยอด 32 คน จงคงเหลอนายอ าเภอของประชาชนทจะเปนผใหขอมลหลกไดเพยง 17 คน โดยจ าแนกเปนผทในปจจบนด ารงต าแหนงในภาคเหนอ 4 คน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 5 คน ภาคกลาง 3 คน และภาคใต 5 คน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการศกษาวจยครงน ประกอบดวย 1. แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) ใชสมภาษณผให ขอมลหลกแบบไมมโครงสรางและอยางไมเปนทางการ (Unstructured interview) แตมประเดน

65

ค าถามหลกครอบคลมวตถประสงคของการวจย (ภาคผนวก ค) ขอค าถามทก าหนดขน ผศกษาวจยไดอาศยแนวคด ทฤษฎ และงานศกษาทเกยวของตลอดจนวตถประสงคของการวจยโดยถามค าถามเพอใหไดขอมลอยางละเอยดในทกมตของการศกษา ขอมลเหลานจงเปนขอมลทสะทอน ความคด ความรสก ทรรศนะ ประสบการณ และมมมอง 2. แบบสงเกตการณและการจดบนทก (Observation and field-note) สงเกตและบนทกความเขาใจในค าถาม การใหความรวมมอ ความเตมใจ และบรบทตางๆ ตลอดจนสหนา ทาทางในการใหขอมลของผใหขอมลหลก ทงน เพอเปนการลดความมอคต (Bias) ตอสงทไดยน ไดเหนและพยายามท าใหการสมภาษณเปนไปอยางเปนกลางมากทสด รวมถงใชเปนการประเมนวาขอมล ทไดจากการสมภาษณนนมความตรงเชงเนอหาทสอดคลองกบวตถประสงคของการศกษาหรอไม ซงเปนการประเมนความเชอมนในกรอบค าถามทใชเปนแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลกดวย 3. แบบวเคราะหเอกสาร (Document analysis) ศกษาเอกสารชนตนและชนรอง และเอกสารอนทเกยวกบนายอ าเภอ โดยมอปกรณชวยบนทกขอมล คอ เครองบนทกเสยง และกลองถายภาพ ผศกษาวจยไดท าการพฒนาเครองมอในการเกบรวบรวมขอมล โดยเรมตนการสรางกรอบค าถาม (Matrix Sheet) หลงจากไดมการทบทวนวรรณกรรม เอกสารชนตน ชนรองทเกยวของแลว เพอก าหนดค าถามหลก (Main question) ค าถามตดตาม (Follow up question) และค าถามเจาะลก (Probe question) ตามขอบเขตของการวจยครงน (ภาคผนวก ง) แลวน ากรอบค าถามไปสมภาษณกลมศกษาน ารอง (ซงมคณสมบตเหมอนกลมตวอยางซงเปนผใหขอมลหลกทกประการ โดยเปนนายอ าเภอของประชาชนประจ า พ.ศ. 2549 จ านวน 3 คน เนองจากเกษยณอายราชการไปแลว 1 คน) เพอตรวจสอบวากรอบค าถาม สามารถสอสารและท าใหผใหขอมลหลกเขาใจค าถามการศกษาและตอบค าถามไดถกตอง สอดคลองกบวตถประสงคของการวจยหรอไม หลงจากนน ผศกษาวจยจงน ากรอบค าถามดงกลาวไปใหผทรงคณวฒท าการประเมนวามความตรงเชงเนอหา ทสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยหรอไม เมอเกดความเชอมนในกรอบค าถามแลว ผศกษาวจยจงใชเปนแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลกกบผใหขอมลหลกในการเกบรวบรวมขอมลตอไป การพทกษสทธของกลมตวอยาง

ในการศกษาวจยครงนผศกษาวจยไดค านงถงจรยธรรมและจรรยาบรรณของนกวจย โดยไดพทกษสทธของผใหขอมลหลก ตงแตเรมตนขนตอนการเกบรวบรวมขอมล จนกระทงการน าเสนอผลการวจย โดยผศกษาวจยเขาพบผใหขอมลหลกคนแรก แนะน าตว อธบายวตถประสงค

66

และวธการเกบรวบรวมขอมล ซงไดแก ชวงเวลา และระยะเวลาในการเกบรวบรวมขอมล อกทงอธบายใหผใหขอมลหลกเขาใจวาการใหขอมลนเปนการศกษาวจยทางวชาการในระดบวทยานพนธ ระดบปรญญาเอกเทานน ไมไดกอใหเกดการเปลยนแปลงหรอผลกระทบตอกลมผใหขอมลหลกแตประการใด ทงยงจะเปนคณประโยชนตอสงคมโดยรวมดวย พรอมทงยนยนใหผใหขอมลหลกมนใจวาการศกษาวจยนจะเกบขอมลเกยวกบผใหขอมลหลกและขอมลทไดจากการศกษาวจยครงนไวเปนความลบ โดยจะน าไปใชประโยชนทางการศกษาเทานน ทงนการตดสนใจใหความรวมมอในการศกษาวจยครงนจะขนอยกบความสมครใจของผใหขอมลหลกเองวาจะยนยอมเขารวมหรอไม ถงแมวาผใหขอมลหลกยนยอมเขารวมการศกษาวจยครงนแลวกยงคงสทธในการทจะตดสนใจยตการเขารวมการศกษาวจยครงนในภายหลงไดตลอดเวลา การเกบรวบรวมขอมล

กอนด าเนนการเกบรวบรวมขอมล ผศกษาวจยไดด าเนนการขอความรวมมอหนวยงาน และบคคลทเกยวของดงน 1. ท าหนงสอถงบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน เพอขอความมอไปยง กรมการปกครอง เพออนญาตใหนายอ าเภอของประชาชน เขารวม เปนกลมศกษาน ารองและผใหขอมลหลก พรอมทงขอขอมลและต าแหนงปจจบนของนายอ าเภอของประชาชน ระหวาง พ.ศ. 2545 ถง พ.ศ. 2552 2. ผศกษาวจยท าหนงสอขอความรวมมอไปยงนายอ าเภอของประชาชน ผเปนผใหขอมลหลกทละราย เพอขอนดหมายท าการสมภาษณเชงลก 3. ผศกษาวจยท าหนงสอขอบคณ กรมการปกครอง นายอ าเภอของประชาชนผเปนกลมศกษาน ารอง และผใหขอมลหลกทกทาน (หลงจากการด าเนนการศกษาวจยเสรจสน) การเกบรวบรวมขอมล ผศกษาวจยไดท าการสมภาษณเชงลกนายอ าเภอของประชาชน คนแรก เมอสนสดการสมภาษณ จะท าการถอดเทปบทสมภาษณทนท แลวน ามาตความ ศกษาและวเคราะห เพอก าหนดเปนมโนทศน การสรางมโนทศนนไดมาจาก ขอมลอนเปนค าบอกเลาของนายอ าเภอของประชาชน จากนนเชอมโยงมโนทศนตางๆ ตามทปรากฏในขอมล ค าตอบทได และน ามาเปนขอสรปเชงทฤษฎ เพอท าหนาทเปนสมมตฐานชวคราว (Temporary hypothesis) และน ามาตรวจสอบสามเสา (Triangulation) กบอาจารยทปรกษา อาจารยทปรกษารวมและผทรงคณวฒ เมอพจารณารวมกนและไดขอยตแลว กน าเอาสมมตฐานชวคราวนไปใชเปนแนวทางในการเลอกสมภาษณผใหขอมลหลกรายตอไป การเกบรวบรวมขอมลกบผใหขอมลหลกรายตอไป จงเกดจากค าถามทไดมาจากขอสรปเชงทฤษฎชวคราวในครงแรกสด หลงจากน นผศกษาวจยไดท าการ

67

สมภาษณผใหขอมลหลกรายตอไป และท าการบนทกค าตอบ น าค าตอบทไดมาศกษาความเหมอนและความแตกตาง เพอใหทราบวาค าตอบใดควรจะน ามาจดอยในมโนทศนกลมใด และหากม มโนทศนใหมเกดขน กไดก าหนดขนเปนมโนทศนใหม ผศกษาวจยด าเนนการสมภาษณและ จดค าตอบเขากลมมโนทศนเชนนยอนไปยอนมาจนถงจดอมตวทางทฤษฎ จงยตการสมภาษณ ผศกษาวจยใชหลกในการยตการเกบรวบรวมขอมลและการสมภาษณอยางเปนระบบ กลาวคอ ผศกษาวจยใชเกณฑค าตอบเปนตวก าหนด ถาค าตอบทไดยงมความแตกตางกน ผศกษาวจยกจะท าการสมภาษณผใหขอมลหลกรายตอไปอก ซงถอวาเปนการคนหากรณศกษา ทแตกตางกน (Negative case) ผศกษาวจยไดท าการสมภาษณจนไดค าตอบทซ าๆ กน เมอค าตอบ ทไดจากผใหขอมลหลกเหมอนกน จงยตการสมภาษณ (ในกรณน หมายความวา ไมวาผศกษาวจย จะสมภาษณผใหขอมลหลกตอไปอกกราย กไมสามารถไดค าตอบทตางจากมต หรอไดค าตอบทมสาระใหมๆ เกดขน ซงจะน ามาใชปรบเปลยนขอมลทมอยได หรออกนยหนงคอการเกบรวบรวมขอมล การก าหนดและการสรางมโนทศนและการเชอมโยงมโนทศนจะด าเนนตอไป จนกวา ผศกษาวจยจะมความมนใจวาแมจะวเคราะหขอมลเพมขนอก กไมสามารถปรบเปลยนขอสรปทมอยกอนหนานได ซงแสดงวา ค าตอบทไดนนครอบคลมปรากฏการณและกระบวนการทผศกษาวจยตองการศกษาแลว) ซงเรยกวา “ทฤษฎถงจดอมตว” (Theoretical Saturation) (Corbin and Strauss, 2008: 264) การวเคราะห ขอมล

ผศกษาวจยไดท าการวเคราะหขอมลจากพนฐาน การเปรยบเทยบขอมลและการตงค าถามอยางมความไวเชงทฤษฎ โดยไดวเคราะหขอมลพรอมกบการเกบขอมลตามวธการวเคราะหเปรยบเทยบ โดยมล าดบขนตอน ดงน 1. น าขอมลทไดจากการศกษาปรากฏการณจรงในพนททศกษาจากการสมภาษณเชงลก มาจดระบบ ถอดเทปบนทกเสยงค าตอค า จดพมพขอมลลงเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอร และบนทกหมายเลขบรรทดและเลขหนา 2. น าขอมลทกแฟมขอมลทบนทกหมายเลขบรรทดแลวมาอาน เพอท าความเขาใจ และวเคราะหขอมลทงหมด หลงจากนนไดท าการเปดรหส (Open coding) (ภาคผนวก ฉ-ญ) โดย ผศกษาวจยไดมองหาขอความทมความหมายเขากบเรองทศกษา เพอท าการวเคราะห แลวก าหนดรหสทเหมาะสมใหแกขอความเหลานน เพอเปนการจดกลมจดประเภทหรอจ าแนกขอมลเปนหลก การจดหมวดหมของขอมล (Categorize data) ตามคณสมบต (Properties) ของมโนทศน (Concept) แตละกลม และแยกขอมลทมความหมายทสามารถใชอธบายเกยวกบเรองการจดการความขดแยง

68

โดยนายอ าเภอของประชาชน ออกจากขอมลทไมมความหมายและไมเกยวของกบการศกษาน ผศกษาวจยไดท าการเปดรหสใหไดมากทสด การเปดรหสเปนไปแบบประโยคตอประโยค หรอ ยอหนาตอยอหนาโดยแบงออกเปน 2 ระดบ คอ 2.1 การเปดรหสตามขอมลทไดจากบทสมภาษณ (Substantive code) เปนการเปดรหสโดยผศกษาวจยไดใชภาษาของขอมลใหมากทสด เปนการหาสาระของบทสมภาษณในแตละบรรทดหรอแตละยอหนา 2.2 การเปดรหสตามขอบงชทางทฤษฎ (Theoretical code) เปนการเปดรหสขนท 2 หลงจากเปดรหสตามขอมล (Substantive code) หมดแลว การเปดรหสขนนจะขนอยกบความไว หรอความรทางทฤษฎ หรอแนวคดของผศกษาวจย ดงนน ผศกษาวจยไดศกษาคนควาวรรณกรรมทเกยวของ เพอเพมความไวตอมโนทศนจากขอมล และเพอทจะไดท าการเปรยบเทยบความคงท ในการเปดรหส (Constant comparative method) ในแตละหนวยขอมลไมวาจะเปนภายในบทสมภาษณเดยวกน หรอระหวางบทสมภาษณกตาม 3. ใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป ชวยในการจดหมวดหมการสรางหวขอ เมอเปดรหสทง 2 ระดบขางตนเสรจแลว ผศกษาวจยไดพจารณาจดหมวดหมของรหสทมความคลายกน หรอมความเกยวของ สมพนธกนทางใดทางหนง (Shared attribute) ไมวาจะเปน บรบท (Context) เงอนไข (Condition) หรอผลลพธ (Consequences) 4. การเปดรหสสมพนธ (Axial coding) (ภาคผนวก ฎ) เปนการเชอมโยงขอมลทใหรหสแลว ตามความสมพนธทรหสเหลาน นมตอกน ขอมลทไดจากการเปดรหสน นเปนเพยงความหมายอยางกระจดกระจายกน แตส าหรบการเปดรหสสมพนธจะท าหนาทเชอมโยงความหมายเหลานนเขาดวยกน โดยยดใจความทเขากนไดและทบงบอกถงแกนความคดรวบยอด (Theme) เดยวกนของขอความเหลานนเปนเกณฑ ในขนตอนนผศกษาวจยไดวเคราะหความสมพนธระหวางหวขอทได กบบรบททเกดขน เพอใหไดหวขอหลก และหวขอยอย ตลอดจนหวใจของสาระ (Central concept) โดยน าขอมลทงหมดทจดหมวดหมแลวมาแปลความหมายขอมล (Interpreting data) แลวเขยนค าอธบายเกยวกบเงอนไข บรบท ความสมพนธและกระบวนการของปรากฏการณโดยอาศยความไวเชงทฤษฎ จากประสบการณในการศกษา แนวคด ทฤษฎ และเอกสารงานวจย ทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ผลลพธของการเปดรหสสมพนธ คอ “เรอง” หรอ “มโนทศน” ทจ าแนกขอมลออกเปนกลมๆ หรอเปนหวขอยอย ซงจะเปนการเรมบอกแนวคดส าหรบอธบายปรากฏการณทศกษาไดในระดบหนง 5. ขนเลอกรหส (Selective coding) (ภาคผนวก ฏ) เปนการน าเอาประเภทและความสมพนธมาสราง “บท” อธบายปรากฏการณ กลาวคอ เปนการน าเอาขอมลทจดเปนกลมเปน

69

ประเภทแลวในขนการเปดรหสสมพนธ มาบรณาการเขาใหเปนเรองเปนราวโดยอาศยความสมพนธของมโนทศนหรอหวขอยอยทไดจากขนการเปดรหสสมพนธมาเปนแนวทาง โดยในขนตอนน จะสามารถสรางขอเสนอทางทฤษฎ (Proposition) หรอสมมตฐานชวคราวส าหรบอธบายปรากฏการณทศกษา ขอเสนอและสมมตฐานชวคราวทไดนจะตองผานการตรวจสอบกบขอมล เชงประจกษทมอย หรออาจจะรวบรวมขอมลใหมเพอมาตรวจสอบและปรบปรงสมมตฐานทไดนนโดยเฉพาะ การปรบปรงและการตรวจสอบสมมตฐานชวคราวดวยขอมลจะท าสลบกนไปมาตลอดจนกวาสมมตฐานชวคราวทสรางขนนนจะถงจดอมตว 6. ขนพฒนาทฤษฎ (Development of theory) ทฤษฎในความหมายของวธวจยน หมายรวมถง มโนทศน กรอบแนวความคดส าหรบการอธบายปรากฏการณ โดย คอรบนและ สเตราส (Corbin and Strauss, 2008: 266) กลาววา ทฤษฎในความหมายน ประกอบดวยความสมพนธทนาจะมหรอนาจะเปน ระหวางมโนทศนหรอชดของมโนทศน เปนทฤษฎระดบกลาง (Middle range theory) ใชอธบายปรากฏการณทเฉพาะเจาะจง เปนการอธบายปรากฏการณในขอบเขตทจ ากด ชารมาซ (Charmaz, 2000: 18-19) คณสมบตทวไปของทฤษฎนขนอยกบ สถานการณหรอบคคลทน าเอาผลการวจยไปใชนนมความเหมอนหรอใกลเคยงกบสถานการณหรอบคคลทถกศกษามากนอยเพยงใด ลนคอลน และกบา (Lincoln and Guba, 1985: 188) วธวจยน เนนการตความขอมลเพอหาค าอธบายปรากฏการณทศกษา สเตรน (Stern, 1994: 212-223) และ มการน าเสนอในรปของภาษา รปภาพ หรอสมมตฐาน โดยการน าหวขอ (Category) และหวขอยอยตลอดจนหวใจของสาระ และท าการสรางมโนทศนเชงทฤษฎ รวมทงการสรางขอสรปเชงทฤษฎ เพอเชอมโยงขอมลกบแนวคด ทฤษฎ โดยอาศยการตความ (Interpretation) ในการศกษาวจยครงนเปนการศกษาปรากฏการณเฉพาะในประเดน เรอง “การจดการความขดแยง” โดย “นายอ าเภอของประชาชน” ในบรบทของ ”สงคมไทยในสวนภมภาค” ซงในขนตอนนเปนการน าเอาความสมพนธทนาจะมหรอนาจะเปน ระหวางมโนทศนหรอชดของมโนทศน ทผศกษาวจยไดคนพบจากการสมภาษณเชงลกจากนายอ าเภอของประชาชนแลวท าการตรวจสอบยอนไปยอนมาจนถงจดอมตวทางทฤษฎ มาอธบายวตถประสงคของการวจยเกยวกบ ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยง วธการจดการความขดแยง และขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

70

ระยะเวลาการศกษา

ผศกษาวจยไดใชเวลาในการวจยประมาณ 18 เดอน (เดอนพฤษภาคม 2552 ถง เดอนตลาคม 2553) โดยด าเนนการตามรายละเอยด ดงน 1. เตรยมการเพอการเกบขอมล โดยการสรางแนวค าถาม (Guideline) ทใชสมภาษณเชงลก ผใหขอมลหลก คอ นายอ าเภอของประชาชน รวมถงศกษาขอมลในพนท ต งแตเดอนพฤษภาคม 2552 2. ศกษาขอมลในพนท โดยการสมภาษณเชงลก การวเคราะหเอกสาร การสงเกตการณ และการจดบนทก และประมวลผลขอมลขนตน ตงแตเดอนสงหาคม 2552 ถง เดอนมถนายน 2553 3. วเคราะหขอมลโดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรส าเรจรป และประมวลผล ในเดอน กรกฎาคม 2553 4. ยกรางรายงานการศกษา ในเดอนสงหาคม 2553 5. ตรวจ แกไขตนฉบบราง ในเดอนกนยายน 2553 6. จดท าตนฉบบรายงานการศกษาฉบบสมบรณและจดพมพ ในเดอนตลาคม 2553

การนาเสนอผลการศกษา

หลงจากการวเคราะหขอมลแลว ผศกษาวจยไดน าผลการวเคราะหขอมลมาใชในการตอบวตถประสงคของการวจย แลวน าเสนอผลการวจยแยกเปนบทตามล าดบ ดงน บทท 1 บทน า บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ บทท 3 วธด าเนนการวจย บทท 4 ขอคนพบจากการวจย บทท 5 อภปรายผล และบทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

บทท 4

ขอคนพบจากการวจย

การศกษาครงนมการเกบขอมลในบรบทของอ าเภอและนายอ าเภอของประชาชนในพนทตางๆ จ านวน 5 แหง ซงผศกษาไดจดท านามสมมตของอ าเภอทเปนพนทศกษาเพอเปนการพทกษสทธของผใหขอมลหลก โดยมรายละเอยดดงน 1. ขอมลอ าเภอภาคเหนอ 1 (นามสมมต) จงหวดอตรดตถ

1.1 ทตงและสภาพทวไป จงหวดอตรดตถ ตงอยทางภาคเหนอตอนลางของประเทศไทย ไดชอวาเมองทาแหงทศเหนอ ต านานอนลกลบของเมองลบแล ดนแดนแหงลางสาดหวานหอม และบานเกดของพระยาพชยดาบหก ขนศกคบารมของสมเดจพระเจาตากสนมหาราช อยหางจากกรงเทพฯ เปนระยะทาง 491 กโลเมตรโดยทางรถยนต และ 485 กโลเมตรโดยทางรถไฟ มพนททงหมดประมาณ 7,838.592 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 4,899,120 ไร คดเปนรอยละ 4.62 ของพนทภาคเหนอ มประชากรทงสน 462,951 คน รายไดประชากรเฉลย 65,469 บาทตอคนตอป ประชากรสวนใหญกวารอยละ 99.66 นบถอศาสนาพทธนกายเถรวาท (กระทรวงมหาดไทย [มท.], 2553) (www.discountthai.com/download/tour_thai/utaradit.pdf ; www.guidetourthailand.com/uttaradit/index.php) ส าหรบอ าเภอภาคเหนอ 1 ซงเปนทตงของพนททศกษาวจยนน เปนอ าเภอหนงของจงหวดอตรดตถ มพนทในเขตการปกครองทงหมดประมาณ 765.476 ตารางกโลเมตร หรอ 478,422.50 ไร คดเปนรอยละ 9.765 ของพนทจงหวดอตรดตถ ประกอบดวยหนวยการปกครองทองท 16 ต าบล 158 หมบานและองคกรปกครองสวนทองถน 17 แหง มประชากร 116,803 คนคดเปนรอยละ 25.23 ของประชากรทงจงหวด (www.uttaradit.go.th/)

72

1.2 ลกษณะทางภมศาสตร อ าเภอภาคเหนอ 1 มสภาพพนทโดยทวไปทางตอนเหนอเปนภเขาและทสงโดยมพนทคดเปนรอยละ 45.26 ของพนทอ าเภอ มทราบระหวางหบเขา ทางตอนใตเปนทราบลม สภาพภมอากาศมความชนและความรอนสง ในฤดรอนจะรอนจด อณหภมเฉลย 35 องศาเซลเซยส อากาศเยนสบายในฤดหนาวและมฝนตกชกในฤดฝน มแมน านานไหลมาจากจงหวดนาน ผานเขอนสรกต และไหลผาน 11 ต าบลของอ าเภอภาคเหนอ 1

แผนผงท 1 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคเหนอ 1 1.3 การคมนาคมและสาธารณปการ อ าเภอภาคเหนอ 1 มเสนทางคมนาคมเปนทางหลวงแผนดน 4 สาย ระยะทางรวม 130 กโลเมตร ทางหลวงชนบท 11 สาย ระยะทางรวม 113.523 กโลเมตร ทางหลวงทองถน 45 สาย ระยะทางรวม 680 กโลเมตร โดยมสถานขนสง 1 แหง และสถานรถไฟ 7 แหง ดานการสอสาร มขายสายโทรศพท มหนวยงานทางไปรษณย ประชากรสวนใหญใชบรการโทรศพทของเอกชนและโทรศพทมอถอ มโทรศพทพนฐาน 7,970 หมายเลข โทรศพทสาธารณะ 983 หมายเลข ทางดานสาธารณปโภคและสาธารณปการมโรงพยาบาลศนย 1 แหง โรงพยาบาลชมชน 8 แหง โรงพยาบาลคายพชยดาบหก 1 แหง มส านกงานสาธารณสขอ าเภอ 1 แหง สถานอนามยต าบล 21 แหง ดานการประปา มประปามาตรฐาน 9,548 ครวเรอน และประปาหมบาน 29,924 ครวเรอน มสถานวทยทองถน 5 แหง สถานวทยชมชน 17 แหง สถานเคเบลทวทองถน 1 แหง มสถานต ารวจภธรรวม 2 แหง

73

1.4 การประกอบอาชพ ประชากรสวนใหญของอ าเภอภาคเหนอ 1 ประกอบอาชพทางดานเกษตรกรรม รองลงไปไดแก การอตสาหกรรม การประมงน าจดและการพาณชย

1.5 ขอขดแยงตางๆ ในพนท 1.5.1 ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร เปนความขดแยงเนองจากการละเมดสทธบคคลอน เชน การเลยงหม การเลนเปตองทสงเสยงดง ท าใหเกดความเดอดรอนตอบคคลอน ท าใหเกดความขดแยงกนในชมชน 1.5.2 ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน 1.5.2.1 ความขดแยงของผน าชมชน เชน ความขดแยงระหวางก านน กบนายกองคการบรหารสวนต าบล ท าใหเกดการรองเรยนและจองจบผดการท างานของแตละฝาย ซงสงผลใหเกดความขดแยงขน 1.5.2.2 ความขดแยงเชงผลประโยชนของชมชน เชน ในกองทนหมบาน ท าใหประชมกนไมได 1.5.3 ความขดแยงระหวางรฐกบชมชนหรอราษฎร 1.5.3.1 ความขดแยงเนองจากความเดอดรอนในการประกอบอาชพของราษฎร เชน ปญหาราคาตกต าของผลไม ลางสาด ลองกอง ของเกษตรกรในพนทท าใหเกดการชมนมเรยกรองความชวยเหลอกบภาครฐ 1.5.3.2 ความขดแยงเนองจากการบงคบใชกฎหมาย เชน การบกรกทสาธารณะ บงกะโล ของราษฎร ท าใหเกดความขดแยงกบภาครฐในแงการบงคบใชกฎหมาย

1.6 ขอมลของนายอ าเภอภาคเหนอ 1 (www.amphoe.com/menu.php) นายอ าเภอภาคเหนอ 1 ภมล าเนาเดม อ าเภอเมองอตรดตถ อาย 59 ป อายราชการ 36 ป ด ารงต าแหนงนายอ าเภอภาคเหนอ 1 รวม 1 ป การศกษา ปรญญาตรรฐศาสตรบณฑต (เกยรตนยมด) มหาวทยาลยธรรมศาสตร ปรญญาโทพฒนาสงคม (ศศ.ม.) มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผานการฝกอบรมหลกสตรนายอ าเภอ รนท 38 หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 41 ไดรบการคดเลอกใหเปนนายอ าเภอของประชาชน ภาคเหนอ ประจ าป 2551 (กรมการปกครอง, 2551ค) มความช านาญงานในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอและภาคเหนอ

74

2. ขอมลอ าเภอภาคเหนอ 2 (นามสมมต) จงหวดเชยงใหม

2.1 ทตงและสภาพทวไป จงหวดเชยงใหม เปนจงหวดในภาคเหนอของประเทศ สงจากระดบน าทะเลประมาณ 1,027 ฟต หรอ ประมาณ 310 เมตร อยหางจากกรงเทพฯ เปนระยะทางประมาณ 720 กโลเมตรโดยทางรถยนต และ 750 กโลเมตรโดยทางรถไฟ มพนททงหมดประมาณ 20,107.057 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 12,566,911 ไร มพนทกวางใหญเปนอนดบท 1 ของภาคเหนอ และเปนอนดบท 2 ของประเทศ รองจากจงหวดนครราชสมา จงหวดเชยงใหมมสถานศกษาในระดบตางๆ ถง 1,146 แหง โดยเปนระดบอดมศกษา 10 แหง โรงเรยนนานาชาต 8 แหง สถาบนการศกษาเอกชน 140 แหง มประชากรทงสน 1,632,548 คน ความหนาแนน 83 คนตอตารางกโลเมตร มกลมชนเผาตางๆ รวม 13 ชนเผา แบงเปนชาวเขา 7 เผา ไดแก กะเหรยง มง เมยน (เยา) อาขา (อกอ) ลาห (มเซอ) ลซอ (ลซ) และลวะ จ านวน 229,382 คน เปนชนกลมนอย 5 กลม ไดแก ปะหลอง ไทใหญ ไทลอ จนฮอ และอนๆ รวมจ านวน 34,022 คน ประชากรนบถอศาสนาพทธรอยละ 91.80 (มท., 2553) (www.guidetourthailand.com/chiangmai/index.php ; www.chiangmai.go.th/meet_file/intro3.pdf) ส าหรบอ าเภอภาคเหนอ 2 ซงเปนทต งของพนททศกษาวจยน น มพนทในเขต การปกครองทงหมดประมาณ 166.472 ตารางกโลเมตร หรอ 104,045 ไร คดเปนรอยละ 0.828 ของพนทจงหวดเชยงใหม ประกอบดวยหนวยการปกครองทองท 16 ต าบล 78 หมบาน และองคกรปกครองสวนทองถน 11 แหง มประชากร 240,046 คน คดเปนรอยละ 14.704 ของประชากรทงจงหวด (www.chiangmai.go.th/meet_file/intro3.pdf)

2.2 ลกษณะทางภมศาสตร อ าเภอภาคเหนอ 2 มสภาพอากาศเยนสบาย ดนฟาอากาศเหมาะสมตอการเกษตรกรรม ฤดหนาวมอณหภม 4 – 5 องศา ฤดรอนมอณหภมสงสด 35 – 40 องศา ฤดฝน (เดอนกรกฎาคม – กนยายน) มปรมาณน าฝนเฉลยทงป 1,225 มลลเมตร มแมน าส าคญทไหลผานเขตพนทของจงหวดและล าน าส าคญ ไดแก แมน าปง

75

แผนผงท 2 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคเหนอ 2

2.3 การคมนาคมและสาธารณปการ อ าเภอภาคเหนอ 2 มเสนทางคมนาคมหลกทงทางรถยนต รถไฟ และทางอากาศ มทางหลวงแผนดน ทางหลวงจงหวด และเสนทางมาตรฐานหลายสาย ท าใหการเดนทางและ การขนสงสามารถตดตอระหวางต าบลและหมบานในชนบทไดอยางสะดวกรวดเรว มกระแสไฟฟา และระบบการประปาทสมบรณ นอกจากน สภาพภมประเทศยงชวยใหสามารถกกเกบน าได มโครงการชลประทานและอางเกบน าตางๆ ทสามารถใชประโยชน ทงดานอปโภคและบรโภคไดตลอดป

2.4 การประกอบอาชพ ประชากรสวนใหญของอ าเภอภาคเหนอ 2 ประกอบอาชพหลก ไดแก ภาคธรกจและการบรการ คาขาย รบจาง อาชพรอง ไดแก เกษตรกรรม โดยมธนาคาร 127 แหง หางสรรพสนคา 7 แหง

2.5 ขอขดแยงตางๆ ในพนท 2.5.1 ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร

76

2.5.1.1 ความขดแยงเนองจากการละเมดสทธบคคลอน เชน การท าเตาเผาอฐไปรบกวนท าความเดอดรอนร าคาญใหกบบคคลอน 2.5.1.2 ความขดแยงเนองจากการละเมดกฎหมาย ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม เชน เกดความขดแยงขนเพราะอกฝายไมเคารพกฎกตกา แมกระทงแขงขนฟตบอลกน กเกดความขดแยง 2.5.1.3 ความขดแยงเนองจากผลประโยชนสวนตว เชน การแกงแยงผลประโยชนกนระหวางหนสวนโรงแรม 2.5.2 ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน 2.5.2.1 ความขดแยงของผน าชมชน เชน ความขดแยงกนระหวางก านนกบนายกองคการบรหารสวนต าบล ท าใหการท างานไมประสานงานกน มการจองจบผดซงกนและกน และรองเรยนกน 2.5.2.2 ความขดแยงเชงผลประโยชนของชมชน เชน ความขดแยงผลประโยชนจากการไมปฏบตตามระเบยบในกองทน SML ของคณะกรรมการและสมาชก

2.6 ขอมลของนายอ าเภอภาคเหนอ 2 (www.amphoe.com/menu.php) นายอ าเภอภาคเหนอ 2 ภมล าเนาเดมอ าเภอฝาง จงหวดเชยงใหม อาย 56 ป อายราชการ 30 ป ด ารงต าแหนงนายอ าเภอภาคเหนอ 2 รวม 2 ป การศกษาปรญญาตร ศลปศาสตรบณฑต (รฐศาสตร) มหาวทยาลยเชยงใหม และ Master of Public Administration (MPA) จาก The American University, Washington D.C., USA. ผานการฝกอบรม หลกสตรปลดอ าเภอ รนท 49 หลกสตรนายอ าเภอ รนท 38 หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 41 ไดรบการคดเลอกใหเปนนายอ าเภอของประชาชน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ประจ าป 2545 มความช านาญงานในพนทภาคตะวนออก เฉยงเหนอและภาคเหนอ 3. ขอมลอ าเภอภาคใต 1 (นามสมมต) จงหวดสราษฎรธาน

3.1 ทตงและสภาพทวไป จงหวดสราษฎรธาน ตงอยในฝงตะวนออกของภาคใต โดยมพนทใหญเปนอนดบ 6 ของประเทศ และอนดบ 1 ของภาคใต มสภาพภมประเทศทหลากหลาย ทงทราบสง ภมประเทศแบบภเขา รวมทงทราบชายฝง มพนทครอบคลมถงในบรเวณอาวไทย ทงบรเวณทเปนทะเล และเปนเกาะ เกาะในพนทจงหวดสราษฎร มทงขนาดใหญและขนาดเลก เกาะขนาดใหญเปนทรจก เชน เกาะสมย เกาะพะงน และหมเกาะอางทอง อยหางจากกรงเทพฯ เปนระยะทาง 645 กโลเมตร

77

โดยทางรถยนต และ 650 กโลเมตรโดยทางรถไฟ มพนทท งหมดประมาณ 13,079.61 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 8,174,758.61 ไร มประชากรทงสน 994,221 คน ความหนาแนน 70 คนตอตารางกโลเมตร จ านวนบาน 378,848 ครวเรอน มรายไดเฉลย 134,427 บาทตอคนตอป ป ร ะช าก ร ส วน ให ญนบ ถ อ ศ าสน าพ ท ธ ( มท . , 2553) (www.discountthai.com/download/ tour_thai/suratthani.pdf ; www.guidetourthailand.com/suratthani/index.php) ส าหรบอ าเภอภาคใต 1 ซงเปนทตงของพนททศกษาวจยนน มพนทในเขตการปกครองทงหมดประมาณ 337.55 ตารางกโลเมตร หรอ 210,968.75 ไร คดเปนรอยละ 2.58 ของพนทจงหวด ประกอบดวยหนวยการปกครองทองท 11 ต าบล 59 หมบาน และองคกรปกครองสวนทองถน 10 แหง มประชากร 171,790 คนคดเปนรอยละ 17.28 ของประชากรทงจงหวด (http://123.242.172.2/home/index.php?option=com_weblinks&catid=52&Itemid=69 ; www.suratthani.go.th)

3.2 ลกษณะทางภมศาสตร อ าเภอภาคใต 1 ตงอยฝงทะเลตะวนออกของภาคใต มแมน าตาป ซงเปนแมน าสายส าคญไหลผานจากทศใต ไปลงทะเลทางทศเหนอทอาวบานดอน มสภาพภมอากาศอากาศรอนชน ฝนตกตลอดทงป

แผนผงท 3 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคใต 1

78

3.3 การคมนาคมและสาธารณปการ อ าเภอภาคใต 1 การคมนาคมตดตอระหวางอ าเภอและจงหวด รวมทงการคมนาคมภายในต าบลและหมบาน มสภาพถนนเปนคอนกรต และลาดยางเปนสวนใหญ ดานการสอสาร มขายสายโทรศพท มหนวยงานทางไปรษณย ประชากรสวนใหญใชบรการโทรศพทของเอกชนและโทรศพทเคลอนท จ านวนครวเรอนทใชโทรศพท จ านวนรอยละ 90 ดานสาธารณปโภคและสาธารณปการมโรงพยาบาลศนย 1 แหง โรงพยาบาลรฐและเอกชนรวม 3 แหง มส านกงานสาธารณสขอ าเภอ 1 แหง สถานอนามยต าบลและศนยสขภาพชมชน 17 แหง และสถานพยาบาลเอกชน 66 แหง รานขายยาแผนปจจบน 26 แหง ดานการไฟฟามไฟฟาใชทกครวเรอนและมระบบประปา มธนาคารและสถาบนการเงน 41 แหงและสหกรณ 7 แหง

3.4 การประกอบอาชพ ประชากรสวนใหญของอ าเภอภาคใต 1 ประกอบอาชพทางดานเกษตรกรรม ประมงและคาขาย รายไดเฉลยของประชากร 124,000 บาทตอคนตอป

3.5 ขอขดแยงตางๆ ในพนท 3.5.1 ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร เปนความขดแยงเนองจากการละเมดสทธบคคลอน เชน มการทะเลาะ เบาะแวงกนเองของราษฎรทอาศยอยขางเคยงกนเพราะรกล าทดนกน 3.5.2 ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน 3.5.2.1 ความขดแยงเนองจากการละเมดสทธกลมบคคลอน เชน ความขดแยงเรองผลประโยชนจากการท าประมง หรอการใชเสนทางน ารวมกน 3.5.2.2 ความขดแยงเชงผลประโยชนของชมชน เชน การขดแยงกนในการท างานของคณะกรรมการกองทนหมบานทมผเขาไปหาผลประโยชน

3.6 ขอมลของนายอ าเภอภาคใต 1 (www.amphoe.com/menu.php) นายอ าเภอภาคใต 1 ภมล าเนาเดมอ าเภอเกาะพงน จงหวดสราษฎรธาน อาย 57 ป อายราชการ 31 ป ด ารงต าแหนงนายอ าเภอภาคใต 1 รวม 1 ป การศกษาปรญญาตรศลปศาสตรบณฑต (รฐศาสตร) ปรญญาโทสถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร สาขานโยบายสาธารณและบรหารโครงการ ผานการฝกอบรมหลกสตรนายอ าเภอ รนท 37 หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 40 ไดรบการคดเลอกใหเปนนายอ าเภอของประชาชน ภาคใต ประจ าป 2552 มความช านาญงาน ในพนทภาคใต

79

4. ขอมลอ าเภอภาคใต 2 (นามสมมต) จงหวดปตตาน

4.1 ทตงและสภาพทวไป จงหวดปตตาน เปนหนงในหาจงหวดชายแดนภาคใต ตงอยรมฝงทะเลตะวนออกของภาคใตสด ตดกบอาวไทย (หรอทะเลจนใต) อยหางจากกรงเทพฯ เปนระยะทาง 1,055 กโลเมตร โดยทางรถยนต และ 1,025 กโลเมตรโดยทางรถไฟ (สถานรถไฟโคกโพธ) มพนททงหมดประมาณ 1,940.35 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 1,212,722.5 ไร มประชากรทงสน 647,624 คน ความหนาแนน 333.77 คน ตอตารางกโลเมตร ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาอสลาม (มท., 2553) (www.discountthai.com/download/tour_thai/pattani.pdf ; www.guidetourthailand.com/ pattani/index.php) ส าหรบอ าเภอภาคใต 2 ซงเปนทตงของพนททศกษาวจยนน มพนทในเขตการปกครองทงหมดประมาณ 96.869 ตารางกโลเมตร หรอ 60,524 ไร คดเปนรอยละ 4.99 ของพนทจงหวด ประกอบดวยหนวยการปกครองทองท 13 ต าบล 66 หมบานและองคกรปกครองสวนทองถน 11 แหง มประชากร 121,538 คน คดเปนรอยละ 18.77 ของประชากรทงจงหวด (www.pattani.go.th/data/banyay/bunyay53.pdf)

4.2 ลกษณะทางภมศาสตร อ าเภอภาคใต 2 มสภาพพนทเปนทราบลมและชายทะเล มแมน า 1 สาย คอ แมน าปตตาน และมสภาพภมอากาศ เปนแบบมรสม ม 2 ฤด คอ ฤดรอน เรมตงแตเดอนกมภาพนธ - กรกฎาคม และฤดฝน เรมตงแตเดอนสงหาคม - มกราคม

แผนผงท 4 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคใต 2

80

4.3 การคมนาคมและสาธารณปการ อ าเภอภาคใต 2 มเสนทางคมนาคมเปนถนนทใชตดตอกนภายในอ าเภอ ต าบล และหมบาน สวนใหญเปนถนนลกรง มถนนลาดยางบางแตกช ารดเปนบางสวน ดานการสอสาร มขายสายโทรศพท มหนวยงานทางไปรษณย ประชากรสวนใหญใชบรการโทรศพทขนพนฐานและโทรศพทมอถอ ทางดานสาธารณปโภคและสาธารณปการมโรงพยาบาล มส านกงานสาธารณสขอ าเภอ 1 แหง และมสถานบรการสาธารณสข เพอรองรบในการใหการบรการประชาชนครอบคลมทกอ าเภอ และทกต าบล

4.4 การประกอบอาชพ ประชากรสวนใหญของอ าเภอภาคใต 2 ประกอบอาชพทางดานการประมงและคาขาย

4.5 ขอขดแยงตางๆ ในพนท 4.5.1 ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร 4.5.1.1 ความขดแยงเนองจากการละเมดสทธบคคลอน เชน ความขดแยง จากการทบคคลหนงไปท าเรองใหเกดความเดอดรอนตออกบคคลหนง เชน เลยงสตว (แพะ) แลวสตวเขาไปกนพชของตนเอง - อาชพทเปนปฏปกษกน 4.5.1.2 ความขดแยงเนองจากการละเมดกฎหมาย ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม เชน ฝายหนงเอาเปรยบเขา หรอโกงเขา หรอ ปลอมลายมอชอในโครงการตางๆ นสย ขโกงสวนตว 4.5.2 ความขดแยงระหวางรฐกบชมชนหรอราษฎร เปนความขดแยงเนองจากการปฏบตหนาทของเจาหนาท เชน กระบวนการกอการรายในพนทสงหารคร ท าใหมการเดนขบวนมาประทวงใหทางราชการเพมการรกษาความปลอดภย หรอฝายกอการรายไปยงชาวบานแลวชาวบานมากลาวโทษวาเปนฝายเจาหนาทเปนผยง

4.6 ขอมลของนายอ าเภอภาคใต 2 (www.amphoe.com/menu.php) นายอ าเภอภาคใต 2 ภมล าเนาเดมอ าเภอกะพอ จงหวดปตตาน อาย 54 ป อายราชการ 29 ป ด ารงต าแหนงนายอ าเภอภาคใต 2 รวม 2 ป ผานการฝกอบรมหลกสตรนายอ าเภอ รนท 41 หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 44 การศกษาศลปศาสตรบณฑต (รฐศาสตร) มหาวทยาลยรามค าแหง รฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยบรพา ไดรบการคดเลอกใหเปนนายอ าเภอของประชาชน ภาคใต ประจ าป 2551 (กรมการปกครอง, 2551ค) มความช านาญงานในพนทภาคใต

81

5. ขอมลอ าเภอภาคอสาน (นามสมมต) จงหวดอดรธาน

5.1 ทตงและสภาพทวไป จงหวดอดรธาน เปนจงหวดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอตอนบนของประเทศไทย และมแหลงอารยธรรมทเกาแกแหงหนงของโลก มสภาพภมประเทศทอดมสมบรณ เปนจงหวดศนยกลางการคมนาคมและการทองเทยวของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทงตอนบนและตอนลาง อยหางจากกรงเทพมหานครตามทางหลวงแผนดนหมายเลข 2 ระยะทาง 564 กโลเมตร มเนอทประมาณ 11,730.302 ตารางกโลเมตร หรอประมาณ 7,331,438.75 ไร คดเปนรอยละ 2.29 ของพนทประเทศ เปนจงหวดทมพนทมากเปนอนดบ 4 ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มประชากรทงสน 1,538,940 คน ความหนาแนน 333.77 คนตอตารางกโลเมตร ประชากรสวนใหญนบถอศาสนาพทธ (มท., 2553) (www.discountthai.com/download/tour_thai/udonthani.pdf ; www.guide tourthailand.com/udonthani/index.php) ส าหรบอ าเภอภาคอสาน ซงเปนทตงของพนททศกษาวจยนน เปนอ าเภอหนงของจงหวดอดรธาน มพนทในเขตการปกครองท งหมดประมาณ 702.955 ตารางกโลเมตร หรอ 439,346.875 ไร คดเปนรอยละ 5.99 ของพนทจงหวด ประกอบดวยหนวยการปกครองทองท 8 ต าบล 78 หมบาน และองคกรปกครองสวนทองถน 9 แหง มประชากร 59,444 คน คดเปนรอยละ 3.86 ของประชากรทงจงหวด (www.udonthani.go.th/udonthani/)

5.2 ลกษณะทางภมศาสตร อ าเภอภาคอสาน มสภาพพนเปนทราบลมและลาดเชงเขา มภเขาลอมรอบ 3 ดาน มล าหวยหลวงเปนหวยหลกและล าหวยอนๆ อก 30 - 40 สาย

82

แผนผงท 5 อาณาเขตตดตอของอ าเภอภาคอสาน

5.3 การคมนาคมและสาธารณปการ อ าเภอภาคอสาน มการคมนาคมตดตอระหวางอ าเภอและจงหวด รวมทงการคมนาคมภายในต าบลและหมบานทสะดวก ส าหรบเสนทางเชอมระหวางต าบลและหมบานสภาพเปนถนนลกรง จ านวน 12 สาย ดานการสอสาร มขายสายโทรศพท มทท าการไปรษณย 2 แหง การใหบรการตดตอสอสารทางโทรศพท มจ านวน 1,100 คสาย ดานสาธารณปโภคและสาธารณปการ มโรงพยาบาล 1 แหง มส านกงานสาธารณสขอ าเภอ 1 แหง สถานอนามยต าบล 11 แหง และรานขายยาแผนปจจบน 3 แหง

5.4 การประกอบอาชพ ประชากรสวนใหญของอ าเภอภาคอสาน ประกอบอาชพหลกดานเกษตรกรรม อาชพรอง ไดแก ปศสตว มรายไดเฉลยครวเรอนละ 39,007 บาท (ในป พ.ศ. 2550)

5.5 ขอขดแยงตางๆ ในพนท 5.5.1 ความขดแยงระหวางราษฎรกบราษฎร เปนความขดแยงเนองจากการละเมดกฎหมาย ขนบธรรมเนยมประเพณวฒนธรรม เชน ปญหาทะเลาะเบาะแวง ตกนของวยรนในงานหมอล าซง 5.5.2 ความขดแยงระหวางชมชนกบชมชน

83

เปนความขดแยงเชงผลประโยชนของชมชน เชน ความขดแยงเรองกองทนหมบาน เชน ไปขอกยมเงนกองทนหมบานแลวกรรมการกองทนหมบานไมอนมตให 5.5.3 ความขดแยงระหวางรฐกบชมชนหรอราษฎร 5.5.3.1 ความขดแยงเนองจากการบงคบใชกฎหมาย เชน ปญหาเรองทดน ท ากน มการบกรกทดนสาธารณะของทางราชการจงเกดความขดแยงในการบงคบใชกฎหมายของเจาหนาท 5.5.3.2 ความขดแยงเนองจากการปฏบตหนาทของเจาหนาท เชน เกดความขดแยงกบเจาหนาทเนองจากราษฎรไปบกรกปา

5.6 ขอมลของนายอ าเภอภาคอสาน (www.amphoe.com/menu.php) นายอ าเภอภาคอสาน ภมล าเนาเดมจงหวดขอนแกน อาย 54 ป อายราชการ 31 ป ด ารงต าแหนงนายอ าเภอภาคอสาน จงหวดอดรธาน รวม 6 ป ผานการฝกอบรมหลกสตรนายอ าเภอ รนท 39 หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 42 การศกษาปรญญาตรรฐศาสตร (เกยรตนยมอนดบ 2) มหาวทยาลยเชยงใหม จงหวดเชยงใหม รฐศาสตรมหาบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย กรงเทพมหานคร ไดรบการคดเลอกใหเปนนายอ าเภอของประชาชนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ป พ.ศ. 2551 (กรมการปกครอง, 2551ค) มความช านาญงานในพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ การศกษาครงน ไดขอสรปเชงทฤษฎทเปนขอสรปทมาจากขอมลเชงประจกษของกลมผใหขอมลหลก โดยใชกระบวนการสรางมโนทศนจากขอมล และการหารปแบบความสมพนธ ทนาจะมหรอนาจะเปนระหวางมโนทศนเหลานน และน ามาเปนฐานเพอท าการสรางสมมตฐานหรอกรอบแนวคดเปนขอสรปชวคราวเพออธบายการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน หลงจากนน จงน ามาตรวจสอบกบขอมลชดใหมวามความเหมาะสมสอดคลองหรอไม และเมอไดขอสรปชวคราวทถงจดอมตวแลว จงน าเสนอ ผานวตถประสงคของการวจย ตามรายละเอยด ดงน วตถประสงคของการวจย ขอท 1 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

การท าความเขาใจเกยวกบปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ในการศกษาครงน ไดกระท าขนในชวงเวลาทนายอ าเภอของประชาชนไดรบมอบหมายใหไปปฏบตหนาทในพนท ซงความขดแยงตางๆ ทเกดขนในพนทนน มทงทเกดขนกอนทนายอ าเภอของประชาชนจะไดรบมอบหมายใหไปปฏบตหนาทในพนท และเกดขนในขณะท

84

นายอ าเภอของประชาชนไดไปปฏบตหนาทในพนทนนๆ แลว ผศกษาวจย พบวา การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน มปจจยทเกยวของ คอ 1. ปจจยสวนบคคล 2. ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ 3. ปจจยสภาพแวดลอม ดงจะไดกลาวตามล าดบดงน

แผนภมท 7 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 1. ปจจยสวนบคคล ปจจยสวนบคคล คอ ตวนายอ าเภอของประชาชน เปนปจจยทส าคญปจจยหนง โดยพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน และพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ไดก าหนดอ านาจหนาทส าหรบการจดการความขดแยงในพนทของนายอ าเภอไวเปนการทวไป และนายอ าเภอเองกมหลกเกณฑในการปฏบตหนาทอยแลว ส าหรบ นายอ าเภอของประชาชน นน ม องคประกอบของปจจยสวนบคคล คอ พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน และความเชยวชาญในวชาชพ ดงจะไดกลาวถงรายละเอยด ทผศกษาวจยคนพบจากการเกบขอมล ดงตอไปน

ปจจยทเกยวของกบการจดการ ความขดแยงโดยนายอ าเภอ

ของประชาชน

ปจจยสวนบคคล ปจจยสภาพแวดลอม ปจจยอ านาจ

ตามโครงสรางทางราชการ

85

แผนภมท 8 ปจจยสวนบคคล 1.1 พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม นายอ าเภอของประชาชน ใหความส าคญกบการมพฤตกรรมการท างานทเหมาะสม ท งนเพราะการมพฤตกรรมการท างานทเหมาะสมน น จะเปนปจจยส าคญในการเสรมสรางความเชอมน เสรมสรางพนธะทางใจ เสรมสรางความผกพน เสรมสรางความเชอใจ และเสรมสรางอ านาจบารมของนายอ าเภอของประชาชน ท าใหประชาชนในพนทยอมรบและเชอฟง ซงจะท าใหนายอ าเภอของประชาชนสามารถจดการความขดแยงไดส าเรจอยางมประสทธภาพ นอกจากนน การมพฤตกรรมการท างานทเหมาะสมของนายอ าเภอของประชาชน มความส าคญมาก เพราะนายอ าเภอตองท างานกบมวลชน หรอ คนจ านวนมากในทกภาคสวนในพนท โดยจะตองท างานดานมวลชนอยางทเรยกวา “ถงลกถงคน” เพอคอยดแลความเปนไป และรกษาความสงบเรยบรอยในพนทใหด ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง กลาวไววา

“..ตวนายอ าเภอผมเคยเปรยบเทยบไววา 1. เปนผ รบเหมา 2. ผมเปรยบเทยบวาถาบรษทหางรานนะ เชน โรงแรมอยางน ถาตวนายอ าเภอในต าแหนงนายอ าเภอ จะเปรยบเสมอนเจาของโรงแรม แตในขณะเดยวกนเจาของโรงแรมมาท าหนาทผ จดการโรงแรมดวยนะครบ เพราะฉะนนโรงแรมนนมนตองท างาน แนนอน 1. เจาของโรงแรมเขาตองหวงของเขา

ปจจยสวนบคคล

พฤตกรรมการท างาน

ทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

การวางตวใหเหมาะสม

การท างานเปนทม

อ านาจบารม

ความยตธรรม

ความจรงใจ การรบรขอมลขาวสาร ไหวพรบปฏภาณ

ความเชยวชาญในวชาชพ

ระบบการศกษา การฝกอบรม

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

ภาวะผน าและมความ สามารถในการบรหารงาน

ภาวะผน า ความสามารถในการบรหารงาน

86

สดขด ตองรกประโยชนของเขาสดขด ตองอยากใหเขาเจรญของเขาสดขด 2. ตวผ จดการกอยากจะไดเงนเดอนสง อยากจะใหเขาจางนานๆ อยากจะท าอะไรทบรการใหดทสด เพราะฉะนนถาสองคนนมนอยในคนคนเดยวกน ปญหาในอ าเภอนนไมมหรอกครบ ถานายอ าเภอนนเปนผ จดการดวย และเปนเจาของอ าเภอดวยทกเรองแกเอาหมด เอาอย และเปนคนทสามารถแกปญหาอะไรได..” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 30 บรรทด 4-9) การมพฤตกรรมการท างานทเหมาะสมของนายอ าเภอของประชาชนน น สามารถจ าแนก ไดดงน คอ 1.1.1 ทมเทใหกบการท างาน นายอ าเภอของประชาชน จะอทศตน ทมเทเวลาใหกบการท างานอยางจรงจง โดยนายอ าเภอของประชาชนไมสามารถอางเงอนไขเรองเวลาของการท างานมาเปนขอจ ากดในการปฏบตหนาทในการดแลทกข สข หรอ การแกไขปญหาความเดอดรอนตางๆ ของประชาชน นายอ าเภอของประชาชนจะตอง “ทมเทเวลา” และ “อทศตน” ใหกบการท างานใหประชาชนทกคนในพนท ชนดทเรยกไดวา “ครงของชวต คอ มวลชน” ดงทนายอ าเภอของประชาชนไดกลาวไววา

“..ตองทมกน ตองทมกน อยางนอยครงหนงของเวลาทงหมด..ผมวาถาเปนระบบ ครงหนงเราตองใหกบพนท 365 วน 170 วน เราตองไปครอบคลม รายละเอยดในพนททเรารบผดชอบใหเสรจสน..” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 8 บรรทด 1-13)

“..เวลาคนเดอดรอนเรองอะไรกโทรหานายอ าเภอครบ เวลามน าทวม ผมกไปเรอยเปอย กวาจะไดหลบไดนอนกเทยงคน แลวตงแตนนเปนตนมาประมาณ 7 เดอน ผมเหนอยจะเปนจะตาย พอชาวบานมารองเรยนมความขดแยงเรองอะไรกแลวแต ผมชวยๆๆๆๆ จนหมดทงอ าเภอ คนในอ าเภอเทาไรทานคดด กต าบลผมชวยหมด ผมภมใจนะ..” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 37 บรรทด 17-19)

“..การทใชเวลาเกอบครงหนงไปท างานใหกบพวกเขา เรมตนจากเดก ตวชาวบาน ตวผน าในพนท ตวผน าศาสนา ตวระบบสงคม ทงหมดตรงนจะมาเปนของอ าเภอทงหมดกอน ทกคนเชอมนในอ าเภอ ทกคนเชอมนในบคลากร ทกคนเชอมนในงาน ทนผมกจะท าคนทงหมดของผมใหเปนคนทจะตองไดรบความเชอมนอยางเตมภาคภม..” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 16 บรรทด 13-16)

87

1.1.2 การวางตวใหเหมาะสม นายอ าเภอของประชาชน ตองมการวางตวใหเหมาะสมกบต าแหนง สมกบความเปนนายอ าเภอ เพอประชาชนในพนทเกดความเชอมน และศรทธาเชอถอ ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “..ค าวา นายอ าเภอ คอนายอ าเภอของเขา ค าวานายอ าเภอของเขา ค าพดกศกดสทธแลว ไมใชตองเอาอะไรไปบงคบ ถามวาอ านาจบารมเพยงพอหรอยง ขณะน ผมวาพอ แตวา การปฏบตของนายอ าเภอ มนจะไดไปถงจดตรงนนหรอไมนะครบ ถาถงมอะไรมากมายกวาน ถาไมสามารถมอะไรไปยนในใจกลางเขาได มอะไรทเอามวลชนทงหมดได ไมสามารถทจะเกดความเชอมนวาคนนใชเลย คนนแหละเปนกลาง คนนเปนหลกใหพนองประชาชนทงอ าเภอได คนนอะตรง คนนตงใจจรง ผมวาแคนเปนอ านาจทรฐใหมากบตวนายอ าเภอสงสงแลว..” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 14-19) 1.1.3 การท างานเปนทม นายอ าเภอของประชาชน ตองแสดงใหประชาชนไดรบรวา นายอ าเภอเปนผน า ทเตมไปดวยทมงานทมความสามารถในหลายระดบ หลายหนวยงาน และหลายความเชยวชาญ เปนผชวยเหลอ ซงทมงานเหลานจะสามารถเขาไปจดการแกไขปญหาความเดอดรอน หรอจดการความขดแยงใหกบประชาชนได ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนงอธบายไววา

“..เราตองสรางสภาวะการเปนผน าใหเรา พระตองอยกบเราเชอเรา ก านนผใหญบานตองอยกบเรา เชอเรา นายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) ทมก านนผใหญบานทองถนตองอยกบเราเชอเรา ผน าทองถนตองอยกบเราเชอเรา ต ารวจตองอยกบเราเชอเรา บคลากรหนวยก าลงตางๆ ตองอยกบเรา เชอเรา..” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 8 บรรทด 5-8) หนาทและความรบผดชอบของนายอ าเภอ มความครอบคลมหลายภารกจ ซงมความเกยวของกบชวตความเปนอยของคนในพนทโดยตรง โดยมก านน ผใหญบาน ซงเปนคนในพนทเปนผใตบงคบบญชาและคอยใหการชวยเหลอ ท าใหนายอ าเภอไดรบการยอมรบ

“...ภารกจนายอ าเภอนน จะตองรบผดชอบทกสวนราชการ ทกสวนราชการสวนภมภาคทกสวน ไมวาจะเปนส านกงานเกษตรอ าเภอ ประมง พฒนาชมชน สาธารณสข หลายสวนตองดแล ในประการทสองตองดแลการปกครองทองถนในการดแล ก ากบ อบต. (องคการ

88

บรหารสวนต าบล) ทกท ในทกท ในสวนประการทสอง งานพนทกจะตองไปดแลประชาชน ผานก านน ผ ใหญบาน การดแลประชาชนในต าบลเปนสวนของในพนท และกในสวนงานทตองรบผดชอบกมหลายสวนในงานดานความมนคง ความปลอดภยในชวต และทรพยสน เรากมกองก าลง อส. (อาสาสมครรกษาดนแดน) ทจะชวยเหลอนายอ าเภอในการแกปญหาในต าบล หมบาน ในสวนของกระบวนการเปนธรรมกเชนกน เรากมภารกจหนาทในการดแล เพอความ เปนธรรม รองเรยนตางๆ เรากตองไปแก กมหลายสวนเกยวของกน...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 9-15)

“...สงคม ยอมรบวานายอ าเภอคอผ บรหารสงสดมลกนองเปนก านน ผใหญบาน ก านนผใหญบานกเปนผน าหมบาน อยแลวในต าบล...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 40 บรรทด 5-6) 1.1.4 อ านาจบารม นายอ าเภอของประชาชน ตองม อ านาจบารมในการจดการความขดแยงหรอการแกไขปญหาตางๆ เพอใหประชาชนเกดความมนใจ และเชอมนวา นายอ าเภอมศกยภาพเพยงพอ และสามารถเปนทพงพาอาศยของประชาชนได ซงสอดคลองกบทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา

“..ชาวบานตองคดวาเราเปนทพง พอเขาเหนเราเปนทพงแลว ถาเราไมเชยวชาญพอ เราก.. เขาคอเพอนเรา แตถาเราไมเปนทพงเมอไหรเขาจะไปขางๆ เพราะเราชวยเขาไมไดแลวเขาจะมาท าไม..” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 31 บรรทด 4-6) หากในพนทขาดกลไกทางการปกครอง คอ นายอ าเภอแลว การด าเนนงานดานตางๆ รวมถงการจดการความขดแยง อาจเกดขนไดยาก เพราะกลไกของสวนราชการอนอาจประสบกบอปสรรค เชน ขาดทรพยากร ขาดบคลากร ซงสามารถใหการสนบสนนเพอใหการท างานเพอประชาชนในพนทเปนไปไดดวยความเรยบรอย ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง กลาววา “...ถาไมมกลไกของฝายปกครองรบอย ไมมทาง มนเปนขบวนการ รปแบบของหนวย ขององคกร ของพนททมอยแลว มมานานแลว อยการเขามคนนอย รบไดเทานน ถาเรา ไมท ากไมมใครท า เชน วยรนตกน 20 คด มาถงโรงพก 2 คด อก 18 คด ใครท า มอย 2 อยาง ขอ 1 คอเขาไกลเกลยกนเสรจในชมชน ขอ 2 ไมมใครไกลเกลย รอจองเวร บทบาทชวงนคอ 18 คด 90 เปอรเซนตใครท า สงคมใหค าตอบมาวา ใครจะลงไปท า ถาฝายปกครองไมท าใครจะท า ฝาย

89

ปกครอง ผใหญบาน ทหยดคดลงไป ไมใชเฉพาะตวนายอ าเภอ แตเราจะท ายงไงทจะสนบสนนเขาไดตางหาก ใหความรเขาได ใหทรพยากรพอควร...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 33 บรรทด 2-7) ในการแกไขปญหาตางๆ ของประชาชน รวมทงปญหาความขดแยงในพนทนน นายอ าเภอของประชาชน ยงคงมบทบาทสงและเปนทยอมรบของประชาชนในพนท นายอ าเภอ จงเปนเสาหลกทประชาชนในพนทใหความศรทธา ดงทนายอ าเภอของประชาชน ไดอธบายวา “...ปจจบนน บทบาทของนายอ าเภอยงมสงไหมกบการแกไข ผมวามสง มสง หวหอกๆๆๆ เลยละ รบรองได...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 43 บรรทด 4-5)

“...ตอนนนายอ าเภอเปนองคกรหลก เปนบคคลหลกทเขาเชอมนศรทธา ในบารมทเราจะแกปญหาใหเขาได...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 3-4) 1.1.5 ความยตธรรม นายอ าเภอของประชาชน ตองมจตใจทเปนธรรม การปฏบตหนาทตองยดถอความยตธรรมเปนทตง วางตวเปนกลาง โดยไมค านงถงพวกพอง ไมมการเลนพรรคเลนพวก และไมเออประโยชนใหเปนการเฉพาะกบกลมใดกลมหนง จะตองปฏบตหนาทดวยความเสมอภาค และเทาเทยมกน ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง กลาวไววา “...ทานตองใหความเสมอภาคสงสดเลย สงสดนะครบ ทานบอกวาลดชนลงมาหนอยไดไหม ไมไดเลยครบ ตองสงสด...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 7-8)

“...ความเทาเทยม ตรงนตองส าคญ ความเทาเทยมสามารถลดความขดแยงไดกอนเพอน แตวาทเกดความขดแยง ความเทาเทยมมาก ผลประโยชนมาก ผลประโยชนไมลงตว ผลประโยชนไมเทากน การจดสรรไมเทากน มการล าเอยงไมวน วน (win-win)...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 6 บรรทด 8-11)

90

หากนายอ าเภอปฏบตหนาทโดยค านงถงแตพวกพอง มการเลนพรรคเลนพวก และมการเออผลประโยชนเปนการเฉพาะกบกลมใดกลมหนง โดยมไดวางตวเปนกลาง กไมสมควรท าหนาทในการจดการความขดแยง ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง กลาวไววา

“...ความอคต เราไมชอบอกฝายหนง แตเราสนทกบอกฝายหนง พอเกดความขดแยงแลวเราตองมาอยตรงกลาง นายอ าเภอตองเปนหลกใหแนน ใหเขาพงไดทงสองคน ตองเปนกลางแนนอน ตองคดวาเขาทงคเปนคนด ถาทานท าไดอยางนนะครบ ไมมปญหา แตถาทานเอยงนดเดยวครบ ไมตองไปคดแก เขาร ดตาเขากรดมอทยกกรยาเขากร ค าพดไมตองบอกเขารเลย ฉะนนถาทานยงมอคตอยในใจ เขาขางหนงขางในอยในใจ อยาไปตดสนความขดแยงเลย ทานอยานกวาเขาไมร รนะทาน กรยาทาทาง แมแตการมองการเหลยวหนาเหลยวหลง คนด นดเดยวร ยงเขาจบตาเราอยแลว ร สงทจะท าใหไดดทสด คอ ตรงไปตรงมา รกเขาทงค ปรารถนาดตอเขาอยากใหเขาดกน อยากใหสมานฉนท นคอหลกหามทจะล าเอยงเลย ถามความล าเอยงใหคนอนท า...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 19 บรรทด 9-14) การวางตวเปนกลาง ไมล าเอยงเขาขางใดขางหนง ถอเปนหลกปฏบตส าคญ ส าหรบนายอ าเภอทตองเขาไปมบทบาทในการจดการความขดแยงตางๆ ในพนท ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนหลายคน ไดกลาวไว “...ขอหามของเราในการทท าคออยาเอยง...” (นายอ าเภอภาคอสาน 1 หนา 15 บรรทด 9)

“...จะตองไมเอยง เขาไปทกครงพจะบอก ไมวาจะเปนนองๆ ปลดอ าเภอ ไปด ขอใหดขอเทจจรง ถาเขาเสยนนเขาเสยจรงไมมอะไรแอบแฝง เราตองด ตองชวยเขา หามเดดขาด คอ เวลาเขาไปถงแลว เขาไปท าทาเหมอนเราจะเอยง ไปยนขางใดขางหนง อนนเปนสงทผดตงแตตนเลย แลวเราจะไมไดเลย ทนเขาจะไมไวใจเรา...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 17 บรรทด 12-14)

“...มนมหลกอยอยางเชนเราตองด ารงความเทยงธรรม ความยตธรรม เราตองพจารณาเนอหานนดวยความเทยงธรรม เปนกลาง และตองจรงใจตอการแกปญหานน อยาเสแสรง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 25 บรรทด 5-6)

91

นอกจากนนแลว ความยตธรรม จะเกดขนไดจากการทนายอ าเภอของประชาชน ตองปฏบตหนาทโดยยดถอระเบยบ และกฎหมายเปนทตงในการท างาน “...เปนเรองทคดวา นายอ าเภอในปจจบนน บทบาทในเรองของการเขาไปจดการความขดแยง หรอวาแกไขปญหาความขดแยงนน นาจะเปนบทบาททส าคญ บทบาทหลกอยางหนง เพราะวาปญหาในแตละพนทไมวาจะอ าเภอเลกหรออ าเภอใหญมนจะตองมไมมากกนอย และยงเหนวาการทเราสามารถเขาไปปฏบตการ ในงานลกษณะนได และเรายนอยตรงจดทเปนกลาง ยดระเบยบ กฎหมายดเรองประกอบทงนตศาสตร รฐศาสตรเขาดวยกน จบไดเราไดทงความรกความศรทธาจากพนองประชาชน ไดเยอะเลย แตเราตองตรงจรงและไมเขาใครออกใคร...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 9 บรรทด 6-10) 1.1.6 ความจรงใจ การเขาไปด าเนนการจดการความขดแยงนน นายอ าเภอของประชาชนจะตองเขาไปด าเนนการดวยความจรงใจ และตองมเปาหมายการด าเนนการวาจะประสบความส าเรจ “...ตองถอวามนษย เปนคนทนารก อยาไปคดรงเกยจรงงอนเขานะครบ ตรงนตองรกเขาใหมากทสด เขามปญหาอย แลว เขาขดแยงเขาเดอดรอนอยแลว ทงคนขดทงคนแยงละครบ เขาเดอดรอนอยแลว แตถาเราไดมโอกาสไปแกใหเขา เราตองรกเขาทสด เราตองอยากใหส าเรจนะครบ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 3-5) 1.1.7 การรบรขอมลขาวสาร นายอ าเภอของประชาชน ตองเปนผ ทความสามารถในการรบรขอมลขาวสารทด โดยจะตองมการขาวในพนททด ทงนเนองจาก การทนายอ าเภอของประชาชนมหนาท ความรบผดชอบทครอบคลมหลายภารกจ ท าใหนายอ าเภอของประชาชนตองเปนผทมขอมลในอ าเภอของตนครบถวนทกดาน เพอประกอบการตดสนใจในการจดการความขดแยงหรอการแกไขปญหาความเดอดรอนของประชาชนไดอยางถกตอง และมประสทธภาพ การรบรขอมลขาวสารทถกตอง รวดเรว และการมชองทางการสอสาร ส าหรบการรบรขอมลขาวสารในหลายชองทาง กจะมสวนชวยใหการรบรขอมลขาวสารใหมประสทธภาพมากยงขน การรบรขอมลขาวสารของนายอ าเภอของประชาชนนน มอยหลายวธ เชน การรบฟงปญหา

92

การศกษาขอกฎหมายทเกยวของ การสอบถามจากผทคลกคลในพนท การหาขอมลของคขดแยง ดงทนายอ าเภอของประชาชนแตละคนอธบายดงน คอ “...การขาวเขามาไมวาจะเปนในรปแบบหรอนอกรปแบบกตาม รแลววา ตรงนนมเรองมราวไหม ตอมากออกมาเปนเชงแบบมการรองเรยนเปนเอกสารบาง เปนโทรศพทบาง อนนกจะเขามา แลวกสกหนอยนง บางสวนกจะมการเขามาพบแลว อกสวนหนงกมาจากหนวยเหนอ มาจากหนวยขางเคยง เปนการรองเรยนผานทางศนยด ารงธรรม หรอส านกนายก หรอทางสภาผแทนเขามา...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 6-7 บรรทด 16-20)

“...มนเปนหลกปฏบต วาคนเรารเขารเรา รบกครงกชนะ แตวาทงคอยกนอยางไรเรากไมร ชอบอยางไรเรากไมร ปญหาทจะแกใหเขาอยางไร ปญหาทเขารบกนอยางไร แลวกเวลาเราจะเชอมเขาใหหลกของวชาการตางๆ เลกๆ นอยๆ หลกมนษยสมพนธ หลกการบรหารงานบคคล และกการอย กจกรรมการเขาคายอะไรพวกน เอามาเชอมๆๆๆ แลวดดแปลง ใหเปนของเรา แตเราตองรวาใครกบใคร หนกเบาขนาดไหนอยางนเราตองศกษาเราตองใหรหมด แตถาเราไมรแลวเราไปเชอมระหวางก านน กบนายกคนนพดกน 5 ค ากเสรจ ไมเสรจหรอกครบ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 18 บรรทด 7-11)

“...ผมจะไปรบฟงปญหาขอขดแยงทงหมดในหม บานรอบแรกกอนทกหมบาน ทกครวเรอนกอน ปอนมาใหผม ภายใน 6 เดอนผมจะแกเหลานใหจบ ถาไมจบผมจะไปรบฟงรอบสอง ผมเลยท าโครงการผม 59 วน 59 อ าเภอเมอง เพราะอ าเภอของผมม 59 หม บาน 2 รอบ นะครบ แตวารอบทหนงท าเสรจเรยบรอยแลว รอบทสองผมไมท าทงหมดคอ ใสเรองใครขดแยงอะไรกนอย ใครท าผดในหมบาน มบอนมยาเสพยตดมใครตรงไหน เมอเขาเชอมนเรา 100 เปอรเซนต แลว ผมใหเขยนใสกลอง เขยนเรองเพอนใสกลอง หมบานเพอนกได เขากจะเขยนหมดทงอ าเภอ เพราะนนเราจะรเรองทงหมดของอ าเภอ ครอบคลม ใหหมด...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 17 บรรทด 1-5)

“...ถามปลดต าบล คอปลดต าบลเคารต าบลของเคา หรอไมรกตามเคากไปเกบขอมลมาใหได ระบบปลดต าบลนดนะถาเอามาใชในการเกบรวบรวมขอมลขนมาหาเรา...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 17-18) การรบรขอมลขาวสารทไมครบถวนสมบรณนน สามารถสรางความเสยหายไดดวย

93

“...การแจงซ า สามมาแจงบานพงทงหลง ภรรยามาแจงบานพงบางสวน ลกชายลกสาวมาแจงไดรบแลว ไดรบสทธ แมแตการแจกของกเหมอนกน บางต าบลไดประมาณ 50 ครง แตบางต าบลไดไมเกน 5 ครง กคนมนมามนกตระเวนรบเลย...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38-39 บรรทด 19-3) นายอ าเภอของประชาชน มกจะรบรขอมลขาวสารตางๆ ทเกดขนในพนท เปนคนแรก ดงทนายอ าเภอของประชาชน ไดอธบายไววา “...สวนใหญเราจะร เกดมาแลว และจะมโทรศพทแจงเขามา ก านนบาง ผใหญบานบางกโทรเขามา สวนใหญนะ ถากอนเกดเหตอาจจะมบาง...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 9-10)

“...สวนมากถาเรานงเปนนายอ าเภอแลวมนจะไดขาว มนจะมขอมลมาถงเราเอง หมายความวาตรงนเขาจะเปนอยางนน ตรงนเขาจะเปนอยางน ถงแมบางทอาจจะไมไดมาฟองโดยตรง ไมใชการฟอง แตลกษณะของการน าเรองมาพดนนมนจะมอยตลอด และอนนคดวามนนาจะพฒนามนขน ถาเกดเราไมไปเคลยรบางนนมนอาจจะพฒนาขน ไมมความรนแรงขน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 5 บรรทด 15-17)

“...เราเปนนายอ าเภอเราร คอ เรามฐานอยทกทนะครบ กเชนสมมตวาจะเกดมการทะเลาะกนระหวางกลมนกบกลมน ดกอน ดกอนมคนกลาว มสงบอกเหตกอน และความขดแยงนนจะเขาขนรนแรงขนาดไหน มการทะเลาะกนถงขนไหนตรงนนขอมลบอก ขอมลบอก และโดยเฉพาะบคคลบอกเราไดกอน และบคลากร ของเราเอง ขาราชการของเราเองกบอก พระคณเจาในวดซงทานกพดความจรงตลอดทานกบอก และคอนขางจะรระดบความรนแรงดวย เพราะฉะนน คนในภาคเราบางสวน ก านน ผใหญบาน ภาคราชการของเรา ภาคครบาอาจารย ในพนท ภาคสาธารณสข ภาคอนามยในพนท ภาคของพระคณเจาในพนท และกการสงเกต การใหความรวมมอ การประสานการปฏบตมนจะบอกระดบเปนระดบๆ ไป เรารกอนแนนอน รกอน...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 5 บรรทด 2-7) ส าหรบทมาของขอมลขาวสารนน จะไดรบจากชองทางการสอสารทเปน บคคลในพนทโดยเฉพาะจาก ก านน ผใหญบาน ซงเปนผใหขอมลขาวสารในพนททดทสดของนายอ าเภอของประชาชน ซงนายอ าเภอของประชาชนหลายแหงไดใหขอมลไววา

94

“...นายอ าเภอมก านน ผใหญบานอย เตมพนทนะครบ ถาไดท าแบบทผมวา วาครงหนงเราใหเวลากบเขา พระเจาบอกเรากอน ครบอกเรากอน อนามยบอกเรากอน ก านนผใหญบานบอกเรากอน ผน าชมชนบอกเรากอน คนทใกลชดเราไปกนขาวกนปลาไปอยกบเขา ไปตกแห ไปตดจาก ไปท านาขาวพลกฟน ไปอยกลมแพะ กลมโคเขาบอกเรากอน ตรงนนเขาบอกเรากอนอยแลว บอกดวยวาจา บอกดวยลกษณะจดหมาย บอกดวยโทรศพท บอกดวยฝากเพอนมากอน รหมดตวเปนนายอ าเภอในพนทรหมด...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 12 บรรทด 12-15)

“...ตวทมงานของเราๆ หมายถงทมงานทเราท างานดวยกน จะเปนผใหญบานเปนแกนหลก แลวกกรรมการหมบานกเสรมมาในรปของทปรกษาของผใหญบาน ตวเลกๆ แลวแตคณภาพ แตตวผใหญบานจะเปนตวหลกทรปญหาวา มความขดแยงอะไรเกดขนในหมบานตวเอง แลวเคากจะสอสารเขามา 2 รปแบบ รปแบบหนงไมเปนทางการเคากอาจจะบอกดวยวาจา หรอโทรมาบอก โทรมาบอกนกบอย รปแบบทสองกคอเปนเอกสารมา ท าเปนหนงสอขนมา เปนทางการ เพราะฉะนน ปญหาในหม บานท 90 เปอรเซนต ของเรา มนจะขนมาในรปแบบทผานทางผน าทองถน ไมใชวาผ ใหญบานอยางเดยว เปนพระกม เปนกลมสตรกม เปนครกม เปนผน าโดยธรรมชาตกม เคากจะมาสอกบเรา จะมาบอกกอน สวนใหญจะบอกกอน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 6-7 บรรทด 16-2) การสอสารทสะดวกรวดเรว ท าใหนายอ าเภอของประชาชน สามารถรบทราบปญหาและ เขาถงปญหาไดอยางรวดเรว สงผลใหสามารถด าเนนการจดการความขดแยงไดอยางทนทวงท ผศกษาคนพบวาโทรศพทเปนอปกรณส าคญทนายอ าเภอแทบทกคนใชประโยชนในการจดการปญหาตางๆ รวมถงปญหาความขดแยง ดงทนายอ าเภอของประชาชนหลายคนไดใหสมภาษณไว “...ทอ าเภอพจะใชระบบทเวลามปญหาจะโทรศพทหาผใหญบานหรอผ ชวย ตองมเบอรโทรผ ใหญบานกบผ ชวย ประจ าอยแลว พอมเรองขนเนย ถาจะใหเคาเดนทางเขามาคาใชจายมนสง จะใชการโทรศพทเปนหลก แลวกจะม อส. (อาสาสมครรกษาดนแดน) พแบง อส. ใหรบผดชอบคนละหนงต าบล อนนกเกบขาวอกทางหนง เรายงมเบอรโทรศพทของทองถนของพระ ของอะไรทเราพอทจะไดขอมลเพมเตม...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8-9 บรรทด 19-3)

95

“...นายอ าเภอทวประเทศตอนน ท างานไมมวนหยด โทรศพทมปญหาทกวน โทรมาทกวน ตวชวดของ กพร. (ส านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ) ดๆ แลวไมเปนธรรมกบพวกเรา พวกเรามปญหาแกทางโทรศพทตลอดเหมอนกน ตลอดจรงๆ แตวาไมมการบนทกเปนสถต บางท 5 ทมยงโทรเขามา 5 ทมยงโทรเขามานงคยอะไรหลายๆ อยาง ตสามมปญหากยงโทร ไฟไหมบานกโทรหานายอ าเภอนนแหละ แกปญหากนอตลด แกปญหากนยนหวรงอะ อยระแงะกมโทรเขามาวนวาย กวนนถาถอวาเปนสถต ถอวาต าแหนงนายอ าเภอรบเรองการแกปญหาเยอะมาก เยอะมาก ไมเหมอนฝายอน แตเราเพยงแตวานายอ าเภอทกคนตอนน ไมไดจดเปนสถตออกมาเทานนเอง โทรมาปปกแกปญหาไดเลย บางทกแกทางโทรศพทใหได โทรไปนน โทรไปน...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 1-6) 1.1.8 ไหวพรบปฏภาณ นายอ าเภอของประชาชน ตองเปนบคคลทมไหวพรบปฏภาณ รอบรงานอยางถองแท และรจกใชเปนฐานในการตอรอง ซงจะท าใหนายอ าเภอของประชาชนมความสามารถในการจดการความขดแยงสง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดอธบายไววา “...เราใชวธการทวาถามขอมลตรงน ตรงน เขาท าอยางนมา เขารวยมาอยางน เราแกไขปญหาน มาถามดพรรคพวกใครเคยท าแบบนมาบาง รนพใครท ามาบาง และม าเปนกรณศกษาทเกดขนกน ามาใช เขากสงคนมาแทน ผมวาไมไดตองมาเองตรวจสอบ กบสรรพากรวาเสยภาษหรอไม ปลอยเงนกมา ปรากฏวาเงนกไมเสยภาษ 3-4 ปยอนหลง คอเสยเฉพาะการคา แตรายไดจากการเกบดอกไมม แสดงวาเปนรายไดทคณไมแสดง พกใชวธการบอกสรรพากรวาชวยตรวจสอบใหดหนอย เปนไง พดงายไหม พอไปเทานน มาเองเลย และกเอาคนอนมาดวยมาชวยเขา พอมาเรากถามด ธรรมดานายทนพอพดคยตอรองกน ถาคณลดดอกตามกฎหมาย ปรบใหเขารบได ตกลง ไหม แตถาคณไมยอมผมกมเรองอยางง อนนอาจจะหลบขอกฎหมายหนอยหนง แตมนจ าเปน เพราะวาชาวบานเราเปนเบย คอเราไปเซนตสญญาไปแลวกปรากฏวากรณ นเขายอมลดลงมาในจ านวนทพอใจทงสองฝาย ชาวบานเราสามารถทจะเอาทรพยสนกลบคนมาในประสทธภาพทตวเองม กเปนกรณ หนง ทคดวามนตองอาศยทมงาน หนวยขางเคยงคอสรรพากร...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 2-9)

96

1.2 ภาวะผน า และมความสามารถในการบรหารงาน นายอ าเภอของประชาชน ตองเปนผน าทมความสามารถในการบรหารงานสง โดยเฉพาะอยางยงในเรองการประสานงานกบทกภาคสวนในพนท โดยจะตองเปนผทสามารถเชอมโยงผมสวนไดเสยทกกลมรวมถงประชาชนในพนทใหรวมกนรบทราบ รวมกนรบผดชอบ และรวมกนแกไขปญหาในชมชนของตนเองดวยกน ทงน นายอ าเภอของประชาชน ตองเปนผน าในการด าเนนการประสานงาน หรออ านวยการในการจดการปญหาตางๆ ของประชาชน ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนหลายแหง ไดกลาวไววา “...ใชค าวาการอ านวยการแลวกน อาจจะผใหญบานท า กรรมการหม บาน กท า กรรมการต าบลกท า เราตองอ านวยการ อ านวยการ หมายถงวา รวานไมใหขนแลวใครจะแก แกหรอยง แกถงไหน หรอบทบาทของการอ านวยการการตดตามตองท าอยแลว...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 17-18) 1.2.1 ภาวะผน า นายอ าเภอของประชาชน ตองเปนผน าของทกสวนราชการ และเปนผน าของผมสวนไดเสยทเกยวของทกคนในการจดการความขดแยง และแกไขปญหาความเดอดรอนใหกบประชาชนในพนท ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนงไดกลาวไววา “...บทบาทของนายอ าเภอ ทตองเขาไปเกยวของไมมากกนอย โดยเราจะตองเปนผน าในการทจะน าปญหานไปใหหนวยงานตางๆ คอยๆ คดแกไขอยางทบอกสถาบนตางๆ ทเปนประโยชนตอสงคมแลวคณชวยแกไขหนอยไดไหม เราน าปญหามาใหคณนะ ชาวบานทอยในเขตอ าเภอเรา คดอยางน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 48 บรรทด 8-10) 1.2.2 ความสามารถในการบรหารงาน นายอ าเภอของประชาชน ตองมความสามารถในการบรหารงาน เพอจดการแกไขปญหาความเดอดรอน ตลอดจน การจดการความขดแยงของประชาชนในพนท โดยเฉพาะอยางยงความสามารถในดานการประสานงานน น นายอ าเภอของประชาชน จะตองสามารถประสานงานไดรอบดาน หรอ 360 องศา ในลกษณะทเรยกวา “ผประสานสบทศ” ทสามารถท าใหคนทกกลม ทกหมเหลา ไปชวยท างานแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพ ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา

97

“...ยคสงการพนไปแลว ยคทสองยคประสาน ไทยประสานเกงขนาดน ประสานสบทศไดคนนนเปนผชนะ ประสานใหเพอนท างานได ประสานน าใหเพอนเดนไปได ประสานอะไรใหไดนนคอผชนะ แตถายงรกษาการสงการ และไมเดนงานประสาน ผมเชอวาไมเสรจ ตอนนตองเปนนกประสานสบทศ และท าทกเรองใหมนมประสทธภาพสงสด...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 3-6) 1.3 ความเชยวชาญในวชาชพ ความเชยวชาญในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนนน สามารถเรยนรกนได ความเชยวชาญเหลานสวนหนงไดมาจาก 1.3.1 ระบบการศกษา โดยเฉพาะจากการศกษาในระดบอดมศกษาทนายอ าเภอของประชาชนไดรบการศกษามา 1.3.2 การฝกอบรม จากสถาบนการฝกอบรมของสวนราชการเปนการเฉพาะ เชน หลกสตรนายอ าเภอ ของวทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง หรอ หลกสตรนกปกครองระดบสง ของสถาบนด ารงราชานภาพ กระทรวงมหาดไทย เปนตน 1.3.3 การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ นายอ าเภอของประชาชน ยงไดรบความเชยวชาญในวชาชพ มาจากการสงสมประสบการณจากการท างานในต าแหนงตางๆ ซงเปนการสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ (Career Path) ของผทท างานในสายงานของ นกปกครองทเจรญเตบโตในทางราชการมาตามล าดบ “...มนไดอยางไรเหรอ มนไมไดสอนกนนะ เขาโรงเรยนในอ าเภอ เขาโรงเรยนปลดอ าเภอไมเคยสอนเรองนจรงไหม แตไมรวามนไดเพราะประสบการณทเราเปนปลดอ าเภอทมนสงสม สมยกอนนายอ าเภอใชคณไปดหนอยส ชาวบานประทวงกนเอาน าเขานา เอาวะ ไปท าอยางไร จะท าอยางไร เดยวนายจะดา อะไรอยางน ไปถงกถาม จ าไดวาสภาต าบล สมยกอนมสภาต าบลทะเลาะกนนน เคยดงทงก านน ผ ใหญบานมานงคยกนนงกบพนนงคยกน เรามความรสกวาท าอยางไรใหมนสงบได ใชวธการของชาวบานนงจบเขาคยกนอะไรตางๆ นน พอมาถง ณ ตอนน ถาจะพด พวามนเปนประสบการณ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 13-17) นอกจากนน นายอ าเภอของประชาชนทมความเชยวชาญในวชาชพยงไดเรยนร จากการบอกเลา สงสอนจากผบงคบบญชาทเคยท างานรวมกน แลวน ามาประยกตใชกบปฏภาณ

98

ไหวพรบสวนตว ตลอดจน การสงเกตจดจ าของนายอ าเภอของประชาชนแตละคน ทน าเอาประสบการณในการจดการความขดแยงและการแกไขปญหาในดานตางๆ ไมวาจะเปนในดานทประสบส าเรจ หรอลมเหลวกตาม มาเปนบทสรป เปนองคความรสวนบคคล และน ามาใชเปนแนวทางในการท างาน ซงจะท าใหนายอ าเภอของประชาชนเปนผทมความเชยวชาญในวชาชพ ทแตกตางกนไปตามประสบการณทแตละคนม หรอไดรบมาจากการรบราชการในต าแหนงตางๆ ในพนทตางๆ และจากผบงคบบญชาทแตกตางกนไปแตละบคคล แตอยางไรกตามประสบการณตางๆ ทนายอ าเภอของประชาชนไดสงสมมานน ท าใหนายอ าเภอของประชาชนเกดความเชยวชาญในวชาชพส าหรบการจดการความขดแยง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนหลายคนไดกลาวไวดงน “...แลวเรากถอการท างานมผบงคบบญชาเรามรนพของเรา เราไมไดเกงมากแตเราสงเกตแลวเรยนรบาง เอาหลกทเคาท าไดทงประสบความส าเรจและลมเหลวเอามาด เราท าเองกลมเหลวกมเชนเดยวกน ค าวาลมเหลว การแกปญหาความขดแยงกม แลวมนกคอยๆ เรยนรวาเราตองท างาน ขอทหนงตองท างานเปนทม ขอทสองตองท างานแบบมสวนรวม คอแกปญหาคนเดยวไมไดตองแกเปนทมตองมสวนรวมกนแลวมนตองเขาถงจดทคยภาษาเดยวกน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 2-5)

“....แลวเสรจแลวเราเอาตรงนนมาบอกเปนเครดตของผม เปนประสบการณของผม มนกเรยนรๆ เมอเรามความรอบรมากๆ เขาในเรองตางๆ เรากแกไขไดถกชอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 19 บรรทด 17-18)

“...กจากการทเราเปน ป.อาวโส เปนจาจงหวด เปนผตรวจการสวนทองถน เราเจอปญหาแลวเรากพยายามจะศกษา อาจจะดนกปกครองเกาๆ นายอ าเภอเกาๆ รนพเกาๆ ผ วาเกาๆ หรออะไรกแลวแตกพยายามสงสมประสบการณตลอด...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 24 บรรทด 10-13)

“...กเราไดมาจากรนพมากกวา ผบงคบบญชาทผานมา นายอ าเภอหลายๆ คน ทเราเปนปลดอ าเภอเรากดนายอ าเภอแกปญหา และกนงด นงฟง เขาแกปญหากนมาเรากเลยนแบบจากรนพ เพราะวาเรากเรยนรทานนายอ าเภอหลายๆ คนททานเกง เรากเรยนร และนงฟง และกท าตาม และกมาประกอบกบปฏภาณไหวพรบของเราดวยผสมกนไป...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 26 บรรทด 12-14)

99

2. ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ เปนปจจยทมผลตอการจดการความขดแยงในพนทของนายอ าเภอ ซงจะเปนไปตามทกฎหมายระบไว โดยราชการสวนกลางไดก าหนดภารกจของนายอ าเภอไวอยางชดเจน ดงจะไดกลาวถงรายละเอยดทผศกษาวจยคนพบจากการเกบขอมลดงตอไปน

แผนภมท 9 ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ 2.1 อ านาจตามกฎหมาย การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอนน มกฎหมายหลายฉบบรองรบอ านาจดานนอยแลว เชน พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ฯลฯ ซงนายอ าเภอของประชาชน ไดใหขอมลไววา “...ระเบยบบรหารราชการแผนดนเนยเปนตวหลก กบ พระราชบญญตการปกครองทองท พระราชบญญตการปกครองทองทเนย ควบคมปญหาทกอยางทเกดขนในหมบาน ใหนายอ าเภอรบผดชอบอยแลว โดยผานทางผบงคบบญชาการบรหารงานต าบล หมบาน อนนหนไมออกเตมๆ อยแลว พระราชบญญตการปกครองทองทเตมๆ แลวกมาเจอบรหารราชการแผนดน ทก ากบ ดแลการบรหารราชการในอ าเภอเรา ก ากบทองถนดวย อนนมนคมพนท คมคนอยแลว 2 ตวน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 7-10) สอดคลองกบนายอ าเภอของประชาชนอกคนทไดอธบายไววา

ปจจยอ านาจ ตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย อ านาจทางการบรหาร

100

“...กฎหมายลกษณะปกครองทองทมนกใหตกวางอยแลว ทกอยางอยแลว ดแลทกอยางใชไหม เหมอนกบก านนผใหญบาน กฎหมายฉบบนนมนใหอ านาจอยแลว แลวยงมาเรองกฎหมายเกยวกบเรองประนประนอมขอพพาทบาง เรองของแมกระทงเรองของระเบยบการบรหารราชการแผนดนดวยซ าไป มนกวาง เพราะฉะนนถามวามระเบยบกฎหมายอะไรรองรบ มนมอยแลว...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 15 บรรทด 8-11) นอกจากมอ านาจตามกฎหมายในการจดการความขดแยงตางๆ ในพนทแลว กฎหมาย ยงระบใหนายอ าเภอเปนผน า หรอเปนหวหนาของผด าเนนการในการจดการความขดแยงในลกษณะตางๆ อกดวย ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดอธบายไววา “...นายอ าเภอตองมเรองประนประนอมความแพง นายอ าเภอตองเปนอนญาโตตลาการ นายอ าเภอตองเปนหวหนาพนกงานสอบสวน มนมครบ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 10-11) อยางไรกตาม แมวาจะมกฎหมายไดบญญตถงอ านาจในการจดการความขดแยงของนายอ าเภอ แตนายอ าเภอของประชาชนบางคน ยงเหนวา กฎหมาย นาจะมความชดเจนเรองภารกจของนายอ าเภอในการจดการความขดแยง โดยตองสงเสรมและคมครองนายอ าเภอในการท าหนาทจดการความขดแยง ดงทกลาวไววา “...กระทรวงมหาดไทย แมกระทงรฐบาลเองคดวานาจะท าความชดเจนในภารกจอนนใหกบนายอ าเภอใหมนชดเจนมากขน ใหมนเหมอนกบ ไมใชเปนจะอะไรสกอยางตองขนโรงขนศาล การแกไขปญหาขอขดแยงในพนทมนนาจะท าใหนายอ าเภอไดมทงสงทจะชวย แลวกสงทจะคมครองตวนายอ าเภอดวย พวานะ และในอนาคตพวาจ าเปน มนนาจะชดเจน..เอาใกลตวเราคอกรมปกครอง กระทรวงมหาดไทย ตองไปตรวจสอบ การจดการความขดแยง คอทกวนนเรองนไมไดระบวาเปนภาระหนาท เปนภารกจของนายอ าเภอโดยตรง เปนสงทมนเกดขนแลวนายอ าเภอทกคนกเรยนรมาและกตองแกไขปญหาเหลานมาตลอด...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 34 บรรทด 3-5)

101

2.2 อ านาจทางการบรหาร นายอ าเภอมบคลากรจากภาคสวนตางๆ ในพนท ท าหนาทรวมกน ในฐานะเปนผชวยนายอ าเภอในการจดการความขดแยง ดงทนายอ าเภอของประชาชนบางคนไดกลาวไววา “...เรามต ารวจเปนหวหนาสวนของเรา กคอเปนผใตบงคบบญชาของเราถกไหมครบ เรามก านน ผใหญบาน ใชไหมครบ เราม พระราชบญญตทองท มกฎหมาย บางครงกยงมองวา เรองอะไรประนประนอมทางแพง มการสงการมาหรออะไรกแลวแต ไมไดแลว อยางนนอยางน ผมกยงมองวาจรงๆ แลวเราสามารถท าได โดยเรอง พ.ร.บ. เรองการอนญาโตตลาการ เพอใหสงคมมนสงบสข...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 16 บรรทด 15-18) โดยเฉพาะองคประกอบดานงบประมาณการด าเนนงาน ทนายอ าเภอของประชาชนเหนวาเปนองคประกอบหนงทส าคญในการสงเสรมการขบเคลอนกระบวนการในการจดการความขดแยงของประชาชนในพนท ซงนายอ าเภอของประชาชนคนหนง กลาวไววา “...เรองงบประมาณยงไงงานมนตองใชจายเงนมน กตองม ไมมไมได ทเราท าอยคอท าจบซายใสขวาเฉยๆ ตองบรหารใหเปนไปไดไมนนมนไมท างาน ตองการสนบสนนใหมนขบเคลอนงานในเรองการแกไขปญหาความขดแยงใหมลกษณะทพงตวไดโดยไมตองเดอดรอน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 4-6) 3. ปจจยสภาพแวดลอม ปจจยสภาพแวดลอม ทเกยวของกบการจดการความขดแยงนเปนปจจยทไมสามารถจดเขากบ ปจจยสวนบคคล หรอปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการได แตมความส าคญตอความส าเรจในการจดการความขดแยงในพนทของนายอ าเภอเปนอยางยง ซงผศกษาวจยคนพบวา ประกอบดวย ระบบอปถมภในสงคมไทย และความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

102

แผนภมท 10 ปจจยสภาพแวดลอม 3.1 ระบบอปถมภในสงคมไทย ปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคมไทย โดยเฉพาะอยางยงในเรองความขดแยงทเกดขน หากนายอ าเภอสามารถสบหาวา ใครเปนผสนบสนนใหเกดความขดแยง ใครเปนผทมอทธพลตอคขดแยงทงสองฝาย หรอใครเปนผอยเบองหลงความขดแยงหรอปญหาตางๆ แลว กจะสามารถน าไปสการยตความขดแยงแบบไทยๆ ได โดยการเจรจาผานผใหการสนบสนน ผมอทธพล หรอ ผอยเบองหลงความขดแยงนนๆ ดงทนายอ าเภอของประชาชนคนหนงใหสมภาษณไววา

“...ขดแยงเกดขนเราตองมองวาเกยวของกบใครมขอกฎหมายเกยวของไหมใครมผลประโยชนเรองอะไร ทมนไมลงกนตอนนแลวจะแกยงไง แลวเกยวของกบใคร นอกจากเกยวของกบใครแลว เรองนมใครเกยวของบางมใครมอทธพลทท าใหเกดปญหานมากขนหรอลดลงหรอยตได นตวน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 11-13)

“...ตองหาขอมลวาฝายนตองการอะไรใครมผสนบสนน อย เบองหลง อกฝายหนงเชนเดยวกนขอมลของฝายตองม ถาไมมเจรจาไมได...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 3-4)

“...หลายสวนทเราท าส าเรจกจะตองใชบคคลทมบารมมาชวยเราในการแกปญหา บคคลทมบารมจากสวนไหนกแลวแต จากจงหวดไหนกแลวแต ตองเชญมาเปนทผมบอก ทานผตรวจ..ถาเรยกคกรณมาอยตอหนานายอ าเภอแลวยงไมจบ นาย ก เกรงใจคนนกตองเชญคนนมา นาย ข เกรงใจคนนกตองเชญคนมามาประจนหนากน อนนกเปนปจจยเสรมใหการแกปญหาส าเรจ คอ บคคลทสามตองมารวมดวยในการแกปญหา แกปญหา...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 20 บรรทด 2-6)

ปจจยสภาพแวดลอม

ระบบอปถมภในสงคมไทย ความจรงใจของผเกยวของ ในการมสวนรวมในการจดการ

ความขดแยง

103

3.2 ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง ไมวาจะมขอมลทดเพยงใด มเครองมอทดเพยงใด แตหากขาดการมสวนรวมในการใหความรวมมอจากภาคสวนทเกยวของอนๆ ในพนท นายอ าเภอกไมสามารถทจะประสบผลส าเรจในการจดการความขดแยงได ผศกษาวจย พบวา หากนายอ าเภอไดรบความรวมมออยางจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนในพนทแลว การจดการความขดแยงกจะประสบความส าเรจไปดวยความเรยบรอย “...ก านนผใหญบานถาเขาด ดจรงๆ นะ เปนหลกอยแลว และกในสวนของครบาอาจารย ในสวนของหวหนาสถานอนามยนนกส าคญ ถาไปอย ทไหนแลวทานไปดเปนนายอ าเภอทไหน ถาหวหนาสถานอนามยคนในอนามยนนไมเอาเรอง หม บานนนเหลว แตถาหวหนาอนามยท าเอาจรง ดแลเรองยงลาย ดแล อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหมบาน) ดแลเรองไขเลอดออกมาเกบกะลาคว าขน เผายางรถยนต ไปเยยมคนปวยถงทคนเจบ เอามาใหเรากาชาดไปดแลสรางบานคนจน เอารถคนพการไปใหหม บานนนแขงแรง ทะเลาะเบาะแวงอะไรไมม เพราะอนามยชวยไดเยอะ และพอมาถงระดบต าบลกมก านนมพระคณเจา พอมาถงสวนราชการระดบอ าเภอ และกอ าเภอ แตมนมสตรนะครบ มสตร ถาอย ทไหนตวนายอ าเภอสงต ารวจไมได อยางอนกลดประสทธภาพ ลงเยอะ ไมใชไปสงเขานะ ประสานต ารวจไมได ผการตองรกเรามาก เหมอนเราเปนพคนหนง ถาเราเปนพผก ากบได ผก ากบมนใจมอะไรบอกกลาวได ทนทในลกษณะพกบนองอยางนนปญหาจะลดลงครงหนง ตวนส าคญนะทานครบ ตวทานไปน าหนวยอนได แตทานน าต ารวจไมไดยากแลวครบ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 11-19)

“...ความแขงแรง คอความเขมแขงของบคลากรนะครบถาทไหนก านนผ ใหญบานออนแอ ทานอยาไปหวงแกอะไรเลย ทไหนทองถนออนแอกอยาหวงแกอะไรเลย ทไหน ถาราชการออนแอกแกอะไรยาก ถาถามภาคสวนนแขงแรงหมดนะ ขาราชการทท างานแขงแรง จรงจง เอาใจใส ดแลในระดบทองถน เอาใจใสดแลมนคงมอะไรกวาไป ก านนผใหญบาน 100 เปอรเซนต ถาเปนอยางนกบหมบาน ไหน ต าบลไหน อ าเภอไหนเชอเถอะครบไมมปญหา แตถาวนไหนไมเอาจรงเอาจงแลวเปนบคคลทออนลา เปนบคคลทนอยประสทธภาพ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 21 บรรทด 13-17) บทบาทของผน าทองถน และองคกรปกครองสวนทองถน ในการชวยเหลอการจดการความขดแยง มความส าคญในการชวยประสานงานไดหลายฝาย

104

“...ณ วนนกทชวยเหลองานนายอ าเภอกนาจะเปนทผมมประสบการณ คดๆ ดแลวกนาจะเปนผใหญบาน ก านน ถาเกดปญหาอะไรขนมา กลมนกจะโทรมากอน นายเกดปญหาแลวในหม บาน ใหความรวมมอ กจดการมาบอก เพราะฉะนนในอกฝายคอ ผน าศาสนา ผน าทองถนกด แตวาจะนอย แตถาใหแนกฝายผน าทองทจะชวยเราไดเยอะ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 18 บรรทด 5-7)

“...ทางทองถนใชไดนะ อบต. (องคการบรหารสวนต าบล).เทศบาลเคาใชไดบางแหง บางปญหาทเคาเขาไปแก ต ารวจกใชไดไมใช รอคดไปถงโรงพกเคากเขามาแกไดนอกจากอบรมแลวนะ บางปญหาเกดขนมาเราตองคยกบผก ากบหรอบางทเรารจกกบรองลงมาแลวกเชญมาเรยกวาชวนมาดกวามาคยกนเพราะบางปญหาตวเลกๆ แกไดเพราะเคาคลกคลอย ทพนทนน องคกรบางทกเปนกลมของผเฒาผแก กแกไดกลมสตรกแกได อบต. นเคา แกไดนะ คอ อบต. ใครกตามเคาเปนคนในชมชนนนอยแลว...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 19 บรรทด 12-15) ส าหรบความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนนน จดไดวามความส าคญมาก เพราะสามารถยตความขดแยงของคกรณ โดยท ไมตองเขาสกระบวนการนตธรรมทยงยาก และเสยเวลาได “...ขาราชการทงหลาย ต ารวจ ทหาร อยการ ศาล กแลวแตถามความจรงใจกบประชาชนนะ..เปนทพงไดมากรวมทงพวกเราดวยนะ อนนคอนอกเหนอจากปกครองแลวนะ ยกตวอยางสมมตชาวบานทะเลาะกนศาลบอกมาเลยนะ ไมตองไมฟองศาลไปหาทนายหรอก มาหาศาลเลยตดตอเบอรนๆ โทรไป เขามความจรงใจในการแกไขปญหา โทรกรงกรางมนด แลวพวกนเขาไกลเกลย ผมกบอกวาความกาวหนาของศาลกมนะ เดยวนเขาจะไกลเกลยเลยถาคณไมฟงเราเขาจะตดสนพพากษาตรงนนดวย เหมอนกนเพราะฉะนนผมคดวาขาราชการพวกนนจะตองมความจรงใจ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 5-10)

“...ขดแยงในสงคมเปนรอยคด มนไมเปนคดเพราะไมถงโรงพก ท ายงไงเราจะไปเกบขอมลในเบองตน สนบสนนเขาตงแตปญหาในหมบานขนมา ใหความรความเขาใจ ตองตามเปนระยะๆ สอตวหนงคอคมอกรรมการหมบานเอามาตรวจอยางหนง ประชมสญจร รายต าบล เอาก านนทกต าบลมาประชมเดอนละครงวาปญหาในแตละต าบลเปนอยางไร สายขาวเรากเปดกวางเหมอนกน หมายถงโทรศพทเราเปดกวางใครโทรเขามาบางทโทรมาขอยมเงนกองทนหมบานไมได

105

ท าไมกองทนหม บานไมใหยมเงน แลวกไมนอยรายดวย มนจะเรมขดแยงแลว แตถาไมท าตรงนปลอยไปจะหยดอย ทไหน แลวใครจะแกใหเขา ไปแจงความเหรอ ไมใชเรองเทคนค เรองของกฎหมาย เปนเรองการบรหาร ถามผใหญบานวาท าไมไมใหรายนก ยม เรยกมาคยกน วนจฉยกรณน ผใหญลองคยกนกบกรรมการวาท าไงถงจะรเรองตกลงกนได แกมารองถงโตะ ตกลงกนไดแลวคอใหบาง แตตองรบปากวา อม มนมาถงตวเราแลว แตเราสงกลบคนไป พอแกปญหาไดกจบ แตตองตามผใหญบานแกปญหาใหได ไมใชแชอย ...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 30 บรรทด 3-11) วตถประสงคของการวจย ขอท 2 วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน เมอเกดความขดแยงในพนทใดกตาม โดยทวไปแลว นายอ าเภอ จะเปนเจาหนาทระดบสงของทางราชการในพนทบคคลแรก ทตองเขาไปจดการความขดแยง ผศกษาวจยไดคนพบวา วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ขนอยกบ ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน คอ ปจจยสวนบคคล ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ และปจจยสภาพแวดลอม ผศกษาวจยคนพบวา นายอ าเภอของประชาชน มวธการจดการความขดแยงทหลากหลาย แตสามารถจ าแนกไดเปน 3 วธใหญๆ คอ 1. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชน นายอ าเภอของประชาชน มองคประกอบของปจจยสวนบคคลทเกยวของกบการจดการความขดแยง คอ พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน และความเชยวชาญในวชาชพ ทมความโดดเดน ซงนายอ าเภอของประชาชนไดน ามาใชจดการความขดแยงดวยวธการตางๆ ดงน

106

.

แผนภมท 11 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชน 1.1 การเกลยกลอม เปนวธการทนายอ าเภอของประชาชนหลายคนน ามาใช โดยมการน าเอาหลกการดานตางๆ ไมวาจะเปน หลกการทางกฎหมาย หลกการทางศาสนา หลกการทางจตวทยา หลกการเจรจาตอรอง ฯลฯ มาประยกตใชในลกษณะสหวทยาการในการจดการ ความขดแยง เพอเกลยกลอมใหคกรณยตความขดแยง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนไดอธบายไววา “...จะเกดปญหาความขดแยงทกอาทตยกแกได แตกรณ เขายกธงขาว เพราะวา... ตกอยในหองนายอ าเภอแลว เรองคลอดใหนายอ าเภอชวยแกปญหาใหดวย กบางทกเรยกคกรณมาคยกไมจบ สดทายเรากตองเรยก ผมกตองเรยกนายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) มา เรยกก านนมา เรยกผใหญบานมา โตะอหมามมา มาทงหมดมานงคย กตองมากลอมพอแมเดกวา เดกเสยเพราะวามนเปนลขตจากพระผเปนเจา เขาเปนอสลาม...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 3-6)

“...ผมยกตวอยางเชนวนนกไดครบ วนนเรามทสาธารณะอย เรยกบงกะโล จงหวดมนโยบายทจะมอบทดนเหลานใหสวนราชการไปท าประโยชน ปจจบนนมคนทคดค าน พอเรารบทราบขอมลปบ เรากบอกก านน ผ ใหญบาน บอกนายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) เขาคยดวย เขาคยดวย วาทางราชการนนะมนโยบายอยางน ทางราชการดแลชาวบานอยแลวยกตวอยางเชน มคนเขาไปบกรก ทางราชการจะหาทประมาณ 500 ไร ใหพวกนท ากน ใหถกตองดวยซ าไป ท าถกตองดวย แลวถามากกวานนกยงได มนท านองวา เรากจงใจใหชาวบาน อยาไป

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชน

การประนประนอม

การเกลยกลอม

การเจรจาดวยความยตธรรม

การเชญคขดแยง มาพบโดยทนท

การอดกลน

การเสรมสราง ความเขาใจ

107

คลอยตามทางนนนะ อยาไปคลอยตามทางนน เชอฟงเราซ รบรองวาทางการดแล ดแลกบชาวบาน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 11 บรรทด 14-18)

“...ผมยกตวอยาง ไปอยพะเยาทบอกวนแรกยงไมไดขนกงอ าเภอเลย เสรจเรยบรอยแลวมลกนองมาบอกวามอบไลกนมา ไปถงกหมาหลงเลย ไมรจกใครสกคนเลย เขาไป ในวด คนกเตมเลย คอยๆ เจาะประเดนๆๆ กลาวหาก านนวาอยางไรบาง จดๆๆ จบแลวขอคยกบก านน ขอคยกบก านน ก านน ในฐานะทเคยเปนจาจงหวดเกานะ ท างานปกครองมานะ ขอหาอยางนๆ ๆ มนแพเขาแน ออกแน ก านนเอาอยางนไหม ลาออกจากก านน แตเหลอผใหญบาน เชอไหมมน วน วน (win-win ) เหมอนกน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 10 บรรทด 1-4)

“...พระเจาลขตใหชวตแค 1 วนกตอง 1 วน เราอยาไปคดมา หมอเขาท าดทสดแลว ถาหมอมาขอโทษคณจะยอมหรอไมยอม เขากบอกยอม กหมอมา หมอมาปรากฏวาไมยอมปรากฏวาหมอไมยอม….หมอมาขอโทษแลว แตปรากฏวาพอแมเดกไมยอม จะขอเงนดวยคาเสยหาย เรากวาหลกอสลาม หลกอสลามตองถอสจจะตามศาสดา ถาเราสญญาแลววาเราจะยอมกตองยอม ศาสนาเขาถอสจจะเปนหลก ถามอหมามบอกวาใชไหม อหมามบอกวาใช ศาสดา มฮมมด ถาเขาสญญาอยางไรกตองอยางนน อหมามกก าชบมาทพอแมเดกอก กตองสดทายกตองยอม กตองใชหลกหลายๆ อยาง ตองใชปฏภาณไหวพรบ ใชหลกศาสนามานงแก กตองรถงจตเบองลกของ บางทคนอสลามบางทไมรศาสนากเยอะ กตองยกค าอางของศาสดามาบอก ถาอยางนถาเขารบปากแลวกบนายอ าเภอแลววาเนยถาหมอมาจะยอม กตองยอมกเลยจบกน...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 10-19) 1.2 การประนประนอม นายอ าเภอของประชาชน ใชการประนประนอมในการจดการความขดแยง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนงไดกลาวไววา “...และตอมากเวลาท ากบเขาตองใหเกยรตเขาสงสดมาก ใหพยายามอยาใหเขาเสยอะไร แตถาสมมตวาเขาตองเสยก าไร เราจะตองใหเขาไดก าลงใจ แตถาเขาเสยอะไรนดหนอย แตเขาตองไดอะไรอกอยางหนง...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 5-6)

108

และมการใชหลกรฐศาสตรแกปญหามากกวาหลกนตศาสตร หรอทเรยกวา “ลกไมมหาดไทย” โดยมงใหเกดความสมานฉนท ใหประชาชนมความสข และการจดการความขดแยงส าเรจเปนทพอใจของประชาชน ดงค าอธบายของนายอ าเภอของประชาชนวา “...หนงสอสงการ ระเบยบกฎหมาย พบอกจรงๆ การแกไขปญหาความขดแยง พจะพยายามท าลกษณะเชงรฐศาสตรมากกวานตศาสตร รฐศาสตรกอน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 17 บรรทด 4-5)

“...มนด มนจะตองเปนแตละกรณนะ พไมไดยดวาจะตองเปนแบบถาวรทกอยาง แตอาจจะเรมตนดวยแบบนน แลวมนจะเปลยน หรอมนจะเขม มนจะองมาทางระเบยบกฎหมายนตศาสตรมาก หรอไปทางรฐศาสตรมากมนอกเรองหนง แตในชวตทท ามา การแกไขปญหาพวกนพใชหลกรฐศาสตรมากกวานตศาสตรเยอะมาก...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 33 บรรทด 4-6)

“....ผมยอมรบอยางหนงใชวาหลกรฐศาสตรจะไมรหลกนตศาสตรคอหลกกฎหมาย ตวบทกฎหมาย เปะๆ ๆ แตหลกรฐศาสตร คออะไรกคอวาท าอยางไรใหสงคมมนสงบ ท าอยางไรใหประชาชนไดรบผลประโยชนสงสด...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 46 บรรทด 1-2)

“...มนเปนจตวญญาณการปกครองของนายอ าเภออยแลว หนาทเราตองบ าบดทกข บ ารงสข และกตองแกปญหาใหเขาได เกดความขดแยงกตองนงคยประนประนอมไกลเกลยกน อนนเปนจตวญญาณของพวกเรา ถาพดถงกลาโหม กลาโหมกจะคดในเรองชนชนวรรณะ ??? อกทหนง จรรยาบรรณอกทหนง แตเรานไม ถาพดถงมหาดไทยเราจะไมคดถงตรงนน เราจะคดเรองสมานฉนทใหชาวบานเปนสข ถามความขดแยงชาวบานกจะเปนทกข เรากตองบ าบดทกขใหเขามความสข คนทสขกตองสขยงขน อนนเปนจตวญญาณของเรา ใหเขาไปแกปญหาดวยใจในกระบวนการ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 1-5)

“...กเราสามารถแกไดในระดบหนง นาจะไม 100 เปอรเซนต เรากพอใจตรงนน เรากใชหลกรฐศาสตรในการแกปญหา ถาปญหาหนกๆ ทตองเกยวของกบกฎหมาย กตองเขาสการพจารณา และการตดสนใจของศาล กถอวาในวนนเรากมภารกจบทบาทในการแกปญหาในดานรฐศาสตรไดระดบหนง...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 10 บรรทด 7-9)

109

“...ลกไมมหาดไทยกเปนเทคนคในการบรหารจดการ เทคนคของนายอ าเภอแตละคนในการแกปญหา ถาเราไมใชลกไมมหาดไทยกมปญหา ถาเราใชระบบยดหลกกฎหมายแปะๆกหมดสทธเหมอนกน ลกไมมหาดไทยคอใชหลกรฐศาสตรในการแกปญหา ถาใชหลกนตศาสตร 100 เปอรเซนต มปญหาแนนอน มปญหา ตองผอนสนผอนยาวเพอใหภารกจส าเรจจนชาวบานพอใจ ??...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 16-18)

“...มนใชมากกวา เพราะวากฎหมายจะใชกบกรณทถกกฎหมาย แตลกไมมหาดไทยใชไดทงถกกฎหมายและไมถกกฎหมาย...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 28 บรรทด 13) 1.3 การเสรมสรางความเขาใจ โดยการเสรมสรางความเขาใจตอประเดนความขดแยงใหกบคกรณความขดแยงได เกดความเขาใจและมความเชอมนมากยงขน ดวยวธการเจรจาพดคย การใหขอมลทถกตอง และน าไปสการมสวนรวมในการจดการความขดแยงรวมกน ดงเชน ทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “...แลวพกเขาไป พวกนนกบอกวานนายอ าเภอ เขากเขามาหา เลยคย กบอกวา ปา ปาเหนหรอไมวาน ามนทวม คอเราใชวธนมนวล บอกวาทผมตองท านนปาเหนไหม รถมนตดเปนกโล เพราะตรงน ถาเราไมท าตรงนมนแกไขปญหาไมได ไมไดคดอะไร เอาไวใหน ามนลด คอยมาหาวธการท าใหม มนเปนการสรางความเขาใจแบบทแลวเขากบอกวาถาพดอยางนมนกไมมปญหา เขาพดอยางน สองคนตายายนะ บอกวาถาพดแบบนายอ าเภอพดมนกไมมปญหา แตนเขามาข พดค ากจะจบ สองค ากจะจบอยางน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 3-7)

“...ทานกบอกวาใหพมาชวยตรงนหนอย ท าอยางไรไมใหเขามาบบกรม ไมบบทางกรมคอตองท าใหคนตรงนเขามนใจวาเราจะท าอะไรใหเขาได พไปอาทตยแรก สองอาทตย พกท าอยางน เขาไปนงกนขาวคยกน เชญผสอขาวมาดเราท าทอ าเภอ ท านน ท านอะไรอยางน ทมนลดดกรลงไดเพราะวามนอย ทวาเราสรางความเขาใจ เมอเกดความเขาใจป บแลวเขาจะเชอเรา...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 9-11)

110

“...สวนมากจะใชวธการคยกนกอน คอพยายามจะท าเหตการณ อยาใหน ามนกระเพอม ถาเปนเหตการณนะ คอไมใหมนรอน กเลยพยายามเขาไป เรามทางออกนา เราตองคยกน อาจจะเปนบคลกสวนตว แตสวนใหญเขาจะใชวธนทงนน จะเขาไปจบเขาคยกนกอน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 19 บรรทด 9-10)

“...เรารกระทงวาไอการออก นส. 3 โฉนดมนตองมการรศมทาง รศมคลอง เวนไว 3 วา 5 วา คณจะปดทปดทางไมได มนตลงอะๆ เวลาเขาพายเรอมา ไอตลงคอทสาธารณะ เวลาคณเดนไปเดนมาเจาของทอาจจะเพาะปลกอะไร แตวาจะไปหวงหามไมใหเขาปลกกไมได กใหความรดวยอะไรดวย แลวเขากยอมทกรายๆ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 5-7)

“...การท าความเขาใจ แลวใหเคา เราตองดท าความเขาใจกบเคาใหเคามสวนรวม...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 20 บรรทด 12)

“...การเจรจาการพดคย เปนหวใจอนดบหนง ถาไดคยคนเรานะ ถาไดคยกน ถาไดระบายเลาความทกขความสขกน ของปญหาแตละคน พอมชองทางระบายออกแลวจะแกปญหาไดดทสดถาไดคยกนกแกปญหาไดงาย แตถาถอ ทฐ ไมคยเมอไหรยาวแน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 20 บรรทด 16-17)

1.4 การอดกลน การอดกลนโดยการเปนผรบฟงทดและมสตทด จะเปนการลดเงอนไข การยวย และเปนการลดบรรยากาศความรอนแรงของคขดแยงใหบรรเทาเบาบางลงเสยกอนทจะกลายเปนอปสรรค หรอลกลามบานปลายเปนความรนแรงตอไป โดยนายอ าเภอของประชาชนหลายคนไดกลาวในประเดนนไววา “...ใหเขาระเบดเลย ตองเปนนกฟงทดตองควบคมอารมณได ยงใหเขาดา เขาวา เขาระเบดมาเทาไหรนนเปนยงทจะลดไดดเทานน ถาคนเราถาไดรองไหกคลายลง คนถาไดดา ไดวาไดสะใจกคลายลง คนไดพดออกไปบางแลวคลายลง นงฟงทนใหได แลวกทนอยางยมแยมแจมใสอยาไปโตตอบใหมนรนแรง ทะนถนอมแรงมาแรงไปไมจบครบ แลวปญหาบานปลาย ตรงนคอหลก หนาสวหนาขวาน ตองใหเขาระบายใหเขาพด ใหเขาพดใหอมเลย ทนใหไดแลวคอยไปเขาขนตอนวธปฏบต...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 1-5)

111

“...คนของเราบางททสงเขาไปบางทดนไปสรางปญหาขนมาอกอะไรอยางน คอเราคาดหวงวาจะตองท าอยางนแตบางทกอยางทคยกนเมอก ธรรมชาตของคนไมเหมอนกน ความอดทนมนไมพอ พอโดนยโดนแหย โดนวาเขา กกลายเปนดาเขาไปส ใหไปแกไข...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 25 บรรทด 1-2)

“...การยวยทมนเกดขนทง 2 ฝายหรออะไรตางๆ อารมณทมนเกดขนนนเราจะเจอระหวางการเรมมขอขดแยงขนมา พวาคนทจะเขามาอยตรงนตองเปนคนทมความอดทนนะ ฉะนนถาถามวาเรายงอดทนไดมากเทาไหรเราจะไดเปรยบในเรองนนะพวา เพราะฉะนนถาเปนขอเตอนใจคอวาตองมสต ตองอดทน...” (รายท 2 นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 37 บรรทด 14-17)

“...ชวงหนาสวหนาขวานนะ ตามความเหนอยางเพงไปท าอะไรถารนแรงอย อยาเพงท าอะไรใหมนนงกอน อยางคนสองกลมปะทะกนเราอยตรงกลางอยาเพงท าอะไรอย นงๆ ค าวานงไมใชไมท าอะไรนะ แตถาเราไปเตมเชอทเคารอนอย รอนทงสองฝายอยาเพงเจรจา ใหเคาเยนนดๆ กอน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 1-3) 1.5 การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท การเรงรบเขาไปจดการความขดแยงโดยเรวโดยการเชญคกรณมาพบในทนทททราบถงความขดแยงเพอเปนการตดไฟแตตนลม เพอมให ความขดแยงลกลามบานปลาย หรอขยายวงความขดแยงออกไป เปนอกวธหนงทนายอ าเภอของประชาชนไดอธบายไว “...เปลยน บางทเราตองเขาไปเอง บางททมปญหากบคนทเราสงเขาไปนะ เสยงสะทอนมนจะกลบมาเอง แตคกรณเขาจะบอกวาเนยไปพดอยางนนอยางน หวหนาสวนคนนน พดอยางน ปลดอ าเภอคนนพดอยางนน ถาอยางนนมาคยกบผม มนเปนอยางไร อะไรอยางน กเคยมทานนนทตองเชญมาพบ หรอไมเรากลงไปเอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 8-10)

“...ถาเราทราบกอนนนมนเขากอนอยแลว สมมตเรารวาไอนมนเปนปญหานะอยางเชนมกรณหนง มอบใบอนญาตโรงแรมใหเขาผด ปรากฏวาบรษทททางโรงแรมมหนสวน อยสองหนสวนนน แลวมนทะเลาะกน อกคนกถอโอกาสมารบใบอนญาตขณะทคนทยนมาไมทน มนกเกดตองสงทนายมาพดมาคยกนลกษณะน แตทนททมนจะมปญหาอยางน แตทนททมนจะม

112

ปญหาอยางน เราจะเชญเขามาคย แลวเราบอกวาเราจะท าอยางไรบาง ลกษณะน แตหมายถงวาไมไดปลอยจนกระทงมนเกดปญหาแลวถงจะเขามาคยทหลงแตพอมนเรมรวามนจะตองเกดปญหา...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 12-16) 1.6 การเจรจาดวยความยตธรรม การจดการความขดแยงตองด าเนนการเจรจาดวยความยตธรรม โดยตองด าเนนการดวยความรอบคอบ และระมดระวง โดยเฉพาะอยางยงในเรอง การพดจา ทงนตองไมใหคขดแยงเกดความรสกวามการเอนเอยง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา “...ผมวาการแกปญหานน ทกเรองจะตองมความระมดระวง มความรอบคอบ เรากลว อยางบางครงวาเหนวาเปนทางงายนะ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 33 บรรทด 16-17)

“...ผมบอกบางทเรองปญหางาย ปญหายาก คอมนระวงไว ระวงละกนอยาพลงเผลอทเดยว อยาไปพลงเผลอคดวาปญหามนงาย แตเราคดในใจอย เสมอวา ปญหานนทกปญหาแกได แตตองแกดวยความรอบคอบ ระมดระวง แคนนเอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 44 บรรทด 15-16)

“...ค าพด ค าพดตองระวงมากๆ ตองระวงมากๆ ถาพดในสงทฝายหนงฝายใดเขาใจวาเราเขาขางกจบเลย ฝายหนงฝายใดเหนวาเรารงแกกจบ ฝายหนงฝายใดเหนวาเราไมยตธรรมกจบ ตองระวงค าพดใหมาก ตองรอบคอบ ตองตรกตรองตองพดอนนนเปนขอหาม...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 4-6) 2. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการของนายอ าเภอของประชาชน องคประกอบของปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการทเกยวของกบการจดการความขดแยง คอ อ านาจตามกฎหมาย และอ านาจทางการบรหาร ซงนายอ าเภอของประชาชนไดน ามาใชจดการความขดแยงดวยวธการตางๆ ดงน

113

แผนภมท 12 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ ของนายอ าเภอของประชาชน

2.1 การเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงานและเวลา การเลอกใชคนในระดบพนทตางๆ ไมวาจะเปนก านน ผใหญบาน ปลดอ าเภอ หวหนาสวนราชการหรอคนทคกรณเกรงใจ ใหความเชอถอหรอเคารพนบถอ ท เหมาะสม และในชวงเวลาททนเหตการณ เปนอกวธหนง ทนายอ าเภอของประชาชนใชในการจดการความขดแยง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนไดอธบายไววา “...น าเสยนากงอยางน ถาปลอยวา เอา..ผใหญไปแก เอาปลดอ าเภอไปแก กวาจะแกกนเสรจกงเขาตายหมดแลว อยางนนายอ าเภอรวนนตองไปเลย ไปถงบอกบอนคณปดหามปลอยอกแลว สวนทปลอยไปแลวคอยสอบสวนกน คณททะเลาะกนไปแลว เดยวเราสงวชาการ มาดใหวาออกจากบอนจรงไหม ถาออกจากบอนวาเลย เลกรากนนะไมทะเลาะแลว เอาวชาการมาวากน นายอ าเภอมาเองแลวจบ แตถาบอกวาเอาผใหญไปชวยแกหนอย เอา แกไมเสรจตาย 3 นา เอาปลดไปวาอก 10 ขาดทนไป 10 ลานแลว อยางนนมาแกทหลงกไมเสรจแลวเขาจะฆากนแลวนะครบ ฉะนนเรองเปนบางเรองวาอะไรทมนส าคญทตองเปนตวนายอ าเภอตองไปเลย แตบางเรองเชนเขา

วธการจดการ ความขดแยง

โดยปจจยอ านาจ ตามโครงสราง ทางราชการ

ของนายอ าเภอ ของประชาชน

การเลอกใชคน

ใหเหมาะสมกบงาน

และเวลา

การใชอ านาจตามกฎหมาย

การใหขอมลยอนกลบ

ทสรางสรรค

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

114

ปดถนนกนเปนแดนกนทดน อยางนก านนไปดส นายกไปดส 2-3 คน เสรจแลวกรายงานมาวา เสรจแลว...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 1-7)

“...เรองท 3 การแกไขความขดแยงเรองทคอนขางไมล าบากความสมพนธ ความสมพนธเนยเปนเทคนคทสงสด ถาเรารวาความขดแยงมนอยตรงไหน และเราสงคนไปแกปญหาความขดแยงทมความสมพนธล าลกกบเขาเหลานนอะนะ แกได...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 30 บรรทด 17-19)

“...จะมหลายๆ ขอเหมอนกนนะ เชน 1. ขณะทเขามความขดแยงอยางรนแรง อยางนนะ เชนไมฟงเหตไมฟงผลเลย ถาเราอย ตรงนนเราตองมาพจารณาตวเองวาเรามบารมพอทจะหามเขาไดไหม เชนเปนนายอ าเภอไมไดนะอาจจะตองถงทานผ วาฯ อาจถงบคคลทเขานบถอ เชนพระสงฆองคเจา หรอเจาคณะจงหวดหรอบคคลทเขานบถอ ตวนกส าคญอนนกคอตวบคคลเหมอนกนและบางทเรากตองมองวา...บางทเราตอง วน วน (win-win )ดวย ถาเราไปตดสน แพชนะบางทมนเปนเรอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 11-14)

“...ซงกเวลามการขดแยงกนขนมา เรากเอาพวกนทเปนเจาภาพเรองกองทนทาน ไอกองทนใคร เอย!! พช. มานมาๆๆๆ เลาหมบรษทฯ มา สาธารณสขมา พรบ.อะไรตางๆ ใชไหมครบ มนพอนะทานเพยงแตวาบคคลเหลาน เราใชเขาใหถกชอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 28 บรรทด 7-9)

“...เปนสไตลการท างาน บางอ าเภอกนายอ าเภอไปแกเอง บางอ าเภอนายอ าเภอ กจะมอบปลดอ าเภอไปแก ไมวาในหลกการทเรานาจะมอบใหปลดอ าเภอแกกอน เราใชนกบรหารจดการ นกก ากบ นกอ านวยการ ใหปลดอ าเภอไปแก ผมจะใชปลดอาวโสตลอด ตอนอย ทอ าเภอ ระแงะ ปลดปรชากไปแกให ทปากพะยนกปลดอาวโสบนเทงไปแกให ตอนอยอ าเภอเทพา กจะมปญหาเปนอาทตย กจะมอบปลดอาวโสไปแกใหตลอด ถาเกนก าลงความสามารถ ปลดอ าเภอจะบอกนายอ าเภอวางานนแกไมไดครบ ใหนายอ าเภอไปแกเอง และกทแกเองกมหนงเรองทปากพะยน เรามาแกเองกจบ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 9 บรรทด 5-9)

“...หลายสวนทเราท าส าเรจกจะตองใชบคคลทมบารมมาชวยเราในการแกปญหา บคคลทมบารมจากสวนไหนกแลวแต จากจงหวดไหนกแลวแตตองเชญมาเปนทผมบอก ทานผตรวจ..ถาเรยกคกรณมาอย ตอหนานายอ าเภอแลวยงไมจบ นาย ก เกรงใจคนนกตองเชญคนนมา

115

นาย ข เกรงใจคนนกตองเชญคนมามาประจนหนากน อนนกเปนปจจยเสรมใหการแกปญหาส าเรจ คอ บคคลทสามตองมารวมดวยในการแกปญหา แกปญหา...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 20 บรรทด 2-6)

“...สวนใหญปลดอ าเภอเรากใชได แตวามนเหมาะส าหรบปญหาทมนยงไมแรง ปญหาตนๆ ทวาเมอก กคดวาถาเปนเปอรเซนต เสนทางของผใหญบานแตละต าบลจะกรองได เกนครง แมแตลานมนเหมน กใชองคกรทพอผใหญบานขนมาปบ กเอาปลดต าบลลงไปดทองถน เอาสาธารณสขไปดวย บางทอยแคโรงพยาบาล เอาโรงพยาบาลไปดวย ไปดกน ไปแกปญหากน คดวาประมาณ 90 เปอรเซนต...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 9 บรรทด 7-10)

“...ตวปญหาเวลามนรวามนจะเกด ถารวามนจะเกดซงรปบ มนอย สวนใหญมนจะเกดขนแลวเพยงแตระดบของมนจะเบาอยกจะพจารณาทละปญหาแลวจะแกไขวาจะเปนใคร ผใหญบานดถงไหม ต าบลดถงไหม หรอแมกระทงผ วาการอ าเภอ ถามปญหาความขดแยงกองทนหมบานขาราชการอ าเภอไหวไหม คนเดยวไดหรอเปลาหรอตองเอาต ารวจเปนกรรมการ ดวยความเกรงใจ คอดชนของปญหากอนวามใครเกยวของบางแลวใครทมความสามารถทจะท าเรองนไดแกปญหาไดบางงานกก านนเกง บางงานก สจ. (สมาชกสภาจงหวด) เกง บางงานนายกเทศมนตรเคากเกง แกได มนอยในวเคราะหปญหาตรงนนวาใครมแนววเคราะหปญหาตรงนได...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 1-5)

2.2 การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค เพอเปนการจดการความขดแยงโดยตองมการท าความเขาใจปญหาความขดแยงทเกดขนอยางถองแทเสยกอน แลวจงท าใหวางแผน และตระเตรยมการจดการความขดแยงไดอยางตรงจด และตรงประเดนปญหาได ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา “...พอรปบกบอกเจาหนาทกฬาอ าเภอ บอกวาไปเชญเขามาคยกนกอนหาแนวทางวาจะแกไขอยางไร ปรากฏวาเจาหนาทมนกเดกหนม มนยงไมคอยน มนกไมคดวาจดบกพรองอย ทตวเอง มนคดวาเปนเพราะวาเขาไมพรอมแลวมาเลนเอง พตองบอกวาไมใช ทมนเกดความทะ เลาะกน ขดแยงขนมานนเปนเพราะวาเราไมยดระเบยบ เราเปนคนผด ไมใชเขาเปนคนผด แตไปโยนใหเขาเปนคนผด ทนมนเลยโหมไฟขนมาเลย กใสกนเลย...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 10 บรรทด 13-16)

116

“...กบอก เฮย นายอ าเภอ เกาโมงสบโมงเดยวพวกนเขาจะมาประชมกบผมนะ พวกเกยวของเรองตลาด นายอ าเภอเมองไปชวยหนอยซ ผมกไป พอไปปบกนงฟงเขาอย เสรจแลวกถามเปนประเดนวาการทเทศบาลไปจบ แจงต ารวจจบเนองจากเปนตลาดเถอนใชไหม เราตองจบจดกอนวามน เอะ จบไดอยางไรแนนะ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 8-9 บรรทด 18-2)

“...อกอนคอลกขโมย เดกอาย 8 ป ขนบานขโมยขาวสาร จกรยาน การแกปญหาท าไมผใหญบานแกไมได เพราะเคารบปากแลวยงท าอย ผใหญบานเคาพยายามท าเตมทแลว เราดแลว มนเรอรง แลวมนเดกหลายคนเรมเปนแกงขน กเอามาทกฝายทเกยวของ ผปกครอง ผใหญบาน คร แลวเดก เอามาคยกนวาปญหาคออะไร ถาปญหาคอเดกมนหว เพราะเคาตอบวาเคาหวเราก ..นทองถนเรากเชญมาทองถนก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) เคากบอก อบต. ดเดกคนนเทาไหรเพราะพอ แมเคารบจางถาแกปญหาไดยาวนะ ไมใชรบปากวาเลกขโมย ไมไดอนนน ตดปญหาไมไดแก อบต. เคาเลยตกลงหาตงคใหเดกพวกน โดยการตอบแทนใหดตนไม ปญหานแกได”...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 10 บรรทด 13-18) 2.3 การใชอ านาจตามกฎหมาย วธการจดการความขดแยงโดยใชอ านาจตามกฎหมายน นายอ าเภอตองมเหตมผล ตามกฎหมาย เพออธบายหรอแสดงตอคขดแยง ใหยอมรบถงผลการพจารณาและอ านาจบงคบตามกฎหมายดวย ดงทนายอ าเภอของประชาชนบางคน อธบายวา

“...ทสาธารณะประมาณ 6-7 พนไร ชาวบานกไปบกรกกน ไปอะไรกนเยอะแยะ จงหวดกมนโยบายทจะใหสวนราชการเขาไปท าประโยชน ซงสวนราชการตางไมกลาเขาไป ไมกลาเขาไป เพราะวาเจอชาวบานดา ผมนมาใหมๆ ผมไปประชมให อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) กบเจาของทะเบยนบานเชญผบกรกทกคนมาประชมกบนายอ าเภอ ประชมกบผมนแหละ ผมกหยบยกเรองกฎหมาย เรองโฉนด นสล. เรองทสาธารณะคออะไร การยกอายความ เขาไปท าประโยชนสมยป ยา ตา ยาย ไมได มนม นสล. อยแลว เพราะฉะนน แพแนนอน ผมไมอนญาตใหคณอย ดวยซ าไปแตเราไมเงอนไข ใครเพาะปลกอะไรกแลวแต ตองเกบเกยวเมอนน เมอน ตองออกภายในเดอนนนๆ ผมบอกนะๆ ประกาศไปดวยซ าไปๆ เขาเชอฟงผม...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 17-18 บรรทด 15-1) นอกเหนอจากการยดตวบทกฎหมายแลว นายอ าเภอยงจ าเปนตองใชหลกการทางจตวทยาในเชงบงคบเพอยตความขดแยงดวย ดงทนายอ าเภอของประชาชนบางคน อธบายไวดงน

117

“...การแกไขเรองททาง เปนทางสาธารณะ เปนหวยหนอง คลอง บง มการรกล าขนมา เมอเราไปแลว บางทเรากเอาทดนไป ซงเปนเจาภาพใหญ เอาต ารวจไป เพราะจะไดไป อยางนอยกท าใหมนเกรงใจ เสรจแลวเรากพยายามพดจาออนนอม ออนโยนใหเขา พดจาใหเขาไดรบรวาเออ..ทสาธารณะนบกรกไมไดนะ การบกพนททบซอนเราท าไมไดนะ ถายอมความไดอยางโนนอยางนนะ ยอมไมยอม ขอแคนเพอพฒนาเพอสวนรวม เพออะไร ถาเขาเสยงแขงเรากตองใชไมแขง เอาอยางนนคณชซ คณเอาไม ผมถอไม คณชซ ถาคณชบกรกเมอไร ผมยงมเจาหนาททดนนะ จะมารงวดเลย พอรงวดเสรจปบ คณชปบผมเอาต ารวจจบคณเลย และยอมความไมไดตอง ฟองศาล กลวเราเอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 22-23 บรรทด 18-5)

“...ปญหาในเรองการปลอมแปลงเอกสารลายเซนในเรองโครงการ ฝายหนงกจะมาแจงความ อกฝายหนงกไมยอมเจรจาตอรอง เรากตองข ฝายทปลอมแปลงเอกสารเรากตองไปข ถาคณไมยอม ตองตดคก 30 ป 60 ป ทจรงไมใชหรอก อนนเรองการลงโทษตองรอลงอาญาอยแลว ตองขใหเขายอมตามทเราเจรจา กตองแยกกน พอเหนวาเราตองตดคก พอกลวกตองยอมทต าบลปาก กมเรองโครงการตางๆ กจบทอ าเภอ แตถาเราไปบอกขอกฎหมายตางๆ วาถาคณ ไมยอมนะ งานนการประนประนอมไมยอมปป ในขนตอนของศาลตองรอลงอาญา เขากไมยอมจรงๆ มนไมจบ กคดวาตองโกหกบางเทคนค ทนจบเลย...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 14 บรรทด 7-11) 2.4 การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน เพอจดการความขดแยงทมความสลบซบซอน นายอ าเภอของประชาชน อาจพจารณาจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน เพอใหเกดความรอบคอบ และลดภาระมใหความขดแยงตองมาคงคาง กระจกตว ทงๆ ทบางครงสามารถจดการความขดแยงนนไดตงแตระดบหมบาน หรอระดบเจาหนาท ไดแลว “...กรณขดแยงทกอยางทกกรณ พจะดเปนขนตอน 1. ถาเราคยปบ มาถงเราปบ เราจะบอกวา อาจจะใหปลดอ าเภอ ใหหวหนาสวนเขากอน แลวลองด ถาดทาทางมนจะไมเวรค จะเปนรปของคณะกรรมการไดหรอไม ไปชวยเขา แตถามนไมไดขนมา เราจ าเปนจะตองมานงจบเขาคยกบเขา ถงตอนนนถงคย จะปลอยเปนขนตอนๆเลย...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 5-7)

“...ถามความขดแยงขนมาในพนท ในประการแรกเราก ในระดบหม บานเกดขนมาปป เรากจะมอบผใหญบาน ปลดกรรมการหมบานแกปญหากอน รวมกบก านนระดบต าบล

118

ถาคกรณไมยนยอม กจะมอบปลดอ าเภอซงเปนผแทนนายอ าเภอเขาไปแกปญหา เปนปลดอาวโส หรอปลดต าบลเขาไปแก ถาไมส าเรจจรงๆเราตองเรยกมากอน นายอ าเภอตองในขนทสามเรากตองเขาไปแกปญหาดวยตนเอง เขาไปนงวางแผนกบผ ทเกยวของ ถาเชญคกรณมานาจะไมส าเรจ อนนตองวางแผนโดยการใชสมองในการแกปญหา ตองใชสต ตองเชญวาฝายนใคร เขาเคารพใคร เรากตองเรยกคนทเขาเคารพมานงคยกน สดทายพอผ ทเขาเคารพทงสองฝายมา กมานงแกไขปญหากน ปกตจะจบ เพราะเกรงคนทเขาเกรงใจกตองใชแนวน...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 12 บรรทด 6-11)

“... ตองท าทนท ถารวาตองมปปท าทนท ท าทนท คอ 1 คนในพนทแกไดไหม ก านนผใหญบานเปนอยางไร หวหนาสวนราชการเปนอยางไร หวหนาอนามยเปนอยางไร ถาตรงน ท าไมได ชนทสองระดบอ าเภอคณแกลงไปแกใหได ถาแกไมไดนายอ าเภอตองกระโดดลงไปทนท อยาปลอยไวเดดขาด ปลอยไวยงแย ยงปญหายงซบซอน ไมเปนผลดกบระบบการบรหารบานเมองเลย ตองกระโดดลงไปทนท...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา13 บรรทด 1-4) 2.5 การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง นายอ าเภอของประชาชน อาจตงคณะกรรมการจดการความขดแยง เพอไปจดการความขดแยงใหเกดความเปนธรรมแกทกฝายดวยความรอบคอบ ดงทนายอ าเภอของประชาชนบางคน อธบายไวดงน “...ตงกรรมการสามคนเลขค แลวมการบอกวาเมอตงกรรมการแลวนน ใหไปสอบผ รองกอนอนนคอเทคนค ผ รองวาอยางไรมประเดนอะไรบาง ในหนงสอรองเรยนเขาจะเพมเตมอะไรไหม บอกเขาเอามาใหพรอม 2) เขาจะอางพยานเอกสาร พยานวตถ พยานบคคลพยานอะไรเอามาใหพอ เมอมาครบถวนแลวถามวาพอใจหรอยง ครบถวนแลวนะ ตอไปเรากจะไปสอบผถกรองหรออกฝายหนงกท านองเดยวกน เสรจแลวกเอามาชงน าหนกวาจะเชอฝายใดจรงเทจจอยางไร...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 26 บรรทด 2-6)

“...พอดปบ เรองนเราจะท าคนเดยวกไมได เปนคณะกรรมการไปเขาไปดเขาจะรสกวาเปนธรรม รสกวาอบอน รสกวาเราดในรปของคนหลายคนดดวยกนลกษณะน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 4-5)

119

“...นายอ าเภอนะใจจรงๆ อยากใหมตรงทลกษณะของกรรมการอ าเภอใหมนตงแตกรรมการหมบาน ซงเขาบอรดถงจะขนกบบคคลถาขนอยกบบคคลมน แหมงๆ ในการนนทาหรอมสวนไดเสย...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 18-19)

“...เรานาจะมองคกรในระดบหมบาน เปนองคกรกลมทเปนองคกรจรงๆ มาชวยแก มาชวยแกความขดแยงองคกรนตองมลกษณะแบบไหน กนาจะมเปนคณะกรรมการ มผใหญบาน มผ ชวย ม อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) มารวม ตองเกดปญหาใหเขาแกกอน แลวคณะกรรมการถงจะมา คณะกรรมการ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 17 บรรทด 14-19) 3. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอมของนายอ าเภอของประชาชน องคประกอบของปจจยสภาพแวดลอมทเกยวของกบการจดการความขดแยง คอ ระบบอปถมภในสงคมไทย และความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง ซงนายอ าเภอของประชาชนไดน ามาใชจดการความขดแยงดวยวธการตางๆ ดงน

แผนภมท 13 วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอมของนายอ าเภอของประชาชน 3.1 การขอความรวมมอผมบารม นายอ าเภอของประชาชน สามารถสบหาวา ใครเปนผสนบสนนใหเกดความขดแยง ใครเปนผทมอทธพลตอคขดแยง หรอใครเปนผอยเบองหลงความขดแยงหรอปญหาตาง ๆ แลว กอาจจะขอความรวมมอ หรอเจรจาผานผสนบสนน ผทมอทธพลตอคขดแยง ผอยเบองหลงความขดแยง หรอผมบารมทคขดแยงใหความเคารพนบถอ

วธการจดการความขดแยง โดยปจจยสภาพแวดลอม

ของนายอ าเภอของประชาชน

การขอความรวมมอผมบารม

การเสรมสรางความจรงใจ ในการมสวนรวมในการจดการ ความขดแยงของทกภาคสวน

120

เกรงใจ ตามระบบอปถมภของสงคมไทยซงคนในชมชนมความผกพน มการพ งพากน และมความสมพนธกนอยางลกซง เชน พระสงฆ โตะอหมาม สมาชกองคการบรหารสวนจงหวด ก านน ผใหญบาน นายกองคการบรหารสวนต าบล เปนตน ซงจะสามารถน าไปสการระงบ หรอยตความขดแยงแบบไทย ๆ ได “...เรองท 3 การแกไขความขดแยงเรองทคอนขางไมล าบากความสมพนธ ความสมพนธเนยเปนเทคนคทสงสด ถาเรารวาความขดแยงมนอยตรงไหน และเราสงคนไปแกปญหาความขดแยงทมความสมพนธล าลกกบเขาเหลานนอะนะ แกได...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 30 บรรทด 17-19)

“...ทเคยมประสบการณกมกรณความขดแยง เชน หมอโรงพยาบาลท าคลอด เกดประมาทขนมา ท าเดกตาย พอแมเดกกพาศพลกมาทนายอ าเภอใหเราแก เรากมานงคยกบ พอแมวา ถาเรยกหมอมาขอโทษจะยอมหรอไมยอม เขาบอกวายอม ไมตองจายเงน สดทายกเรยกหมอมา กเขาไมยอม เขาไมยอม ผมตองเรยกนายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) ก านน ผใหญบาน และหลาย ๆสวนมานงแกไขกน พอผน าธรรมชาตของเขามากยอม...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 5 บรรทด 1-4)

“...หลายสวนทเราท าส าเรจกจะตองใชบคคลทมบารมมาชวยเราในการแกปญหา บคคลทมบารมจากสวนไหนกแลวแต จากจงหวดไหนกแลวแตตองเชญมาเปนทผมบอก ทานผตรวจ..ถาเรยกคกรณมาอย ตอหนานายอ าเภอแลวยงไมจบ นาย ก เกรงใจคนนกตองเชญคนนมา นาย ข เกรงใจคนนกตองเชญคนมามาประจนหนากน อนนกเปนปจจยเสรมใหการแกปญหาส าเรจ คอ บคคลทสามตองมารวมดวยในการแกปญหา แกปญหา...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 20 บรรทด 2-6)

“...จะเกดปญหาความขดแยงทกอาทตยกแกได แตกรณ เขายกธงขาว เพราะวา... ตกอยในหองนายอ าเภอแลว เรองคลอดใหนายอ าเภอชวยแกปญหาใหดวย กบางทกเรยกคกรณมาคยกไมจบ สดทายเรากตองเรยก ผมกตองเรยกนายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) มา เรยกก านนมา เรยกผ ใหญบานมา โตะอหมามมา มาทงหมดมานงคย กตองมากลอมพอแมเดกวา เดกเสยเพราะวามนเปนลขตจากพระผเปนเจา เขาเปนอสลาม...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 3-6)

“...จะมหลาย ๆ ขอเหมอนกนนะ เชน 1. ขณะทเขามความขดแยงอยางรนแรง อยางนนะ เชนไมฟงเหตไมฟงผลเลย ถาเราอยตรงนนเราตองมาพจารณาตวเองวาเรามบารมพอทจะหาม

121

เขาไดไหม เชนเปนนายอ าเภอไมไดนะอาจจะตองถงทานผ วาฯ อาจถงบคคลทเขานบถอ เชนพระสงฆองคเจา หรอเจาคณะจงหวดหรอบคคลทเขานบถอ ตวนกส าคญอนนกคอตวบคคลเหมอนกนและบางทเรากตองมองวา...บางทเราตอง วน วน (win-win )ดวย ถาเราไปตดสน แพชนะบางทมนเปนเรอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 11-14)

“...ตวปญหาเวลามนรวามนจะเกด ถารวามนจะเกดซงรปบ มนอย สวนใหญมนจะเกดขนแลวเพยงแตระดบของมนจะเบาอยกจะพจารณาทละปญหาแลวจะแกไขวาจะเปนใคร ผใหญบานดถงไหม ต าบลดถงไหม หรอแมกระทงผ วาการอ าเภอ ถามปญหาความขดแยงกองทนหมบานขาราชการอ าเภอไหวไหม คนเดยวไดหรอเปลาหรอตองเอาต ารวจเปนกรรมการ ดวยความเกรงใจ คอดชนของปญหากอนวามใครเกยวของบางแลวใครทมความสามารถทจะท าเรองนไดแกปญหาไดบางงานกก านนเกง บางงานก สจ. (สมาชกสภาจงหวด) เกง บางงานนายกเทศมนตรเคากเกง แกได มนอยในวเคราะหปญหาตรงนนวาใครมแนววเคราะหปญหาตรงนได...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 1-5) 3.2 การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนนนมความส าคญมาก เพราะจะมสวนชวยใหสามารถระงบ หรอยตความขดแยงของคขดแยงได โดยทไมตองเขาสกระบวนการยตธรรมทยงยาก และเสยเวลาได วธการเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนนน เรมจากการแสดงความจรงใจในการจดการความขดแยงอยางจรงใจของนายอ าเภอของประชาชนเอง นายอ าเภอของประชาชน จะใชหลกการบรหารงานทมงเนนการประสานงาน ใหความเชอใจ และใหเกยรตกบผมสวนเกยวของทรวมงานดวยกนอยางจรงใจ ท างานรวมกนแบบเปนทมงาน และมสวนรวมรบผดชอบรวมกน จนถงขนทเรยกวา “คยเปนภาษาเดยวกน” และตองแสดงออกวา มความมนใจตอความช านาญเฉพาะดานของวชาชพของผรวมงานดวย โดยหากมปญหาทเกยวของกบวชาชพของผเกยวของโดยตรงจะตองใหโอกาสเขาแสดงความสามารถในการแกไขปญหาเปนล าดบแรกกอน นอกจากนน หาก นายอ าเภอของประชาชนสามารถ ครองใจ และเปนทยอมรบจาก เจาหนาทต ารวจ ซงถอวาเปนขาราชการทมอทธพลในพนทไดเปนอยางด จะนบวาเปนยางกาวแรกทสามารถเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนได

122

“...ความแขงแรง คอความเขมแขงของบคลากรนะครบถาทไหนก านนผใหญบานออนแอ ทานอยาไปหวงแกอะไรเลย ทไหนทองถนออนแอกอยาหวงแกอะไรเลย ทไหน ถาราชการออนแอกแกอะไรยาก ถาถามภาคสวนนแขงแรงหมดนะ ขาราชการทท างานแขงแรง จรงจง เอาใจใส ดแลในระดบทองถน เอาใจใสดแลมนคงมอะไรกวาไป ก านนผใหญบาน 100 เปอรเซนต ถาเปนอยางนกบหมบาน ไหน ต าบลไหน อ าเภอไหนเชอเถอะครบไมมปญหา แตถาวนไหนไมเอาจรงเอาจงแลวเปนบคคลทออนลา เปนบคคลทนอยประสทธภาพ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 21 บรรทด 13-17)

“...ยคสงการพนไปแลว ยคทสองยคประสาน ไทยประสานเกงขนาดน ประสานสบทศไดคนนนเปนผชนะ ประสานใหเพอนท างานได ประสานน าใหเพอนเดนไปได ประสานอะไรใหไดนนคอผชนะ แตถายงรกษาการสงการ และไมเดนงานประสาน ผมเชอวาไมเสรจ ตอนนตองเปนนกประสานสบทศ และท าทกเรองใหมนมประสทธภาพสงสด...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 3-6)

“...ก านนผใหญบานถาเขาด ดจรง ๆ นะ เปนหลกอยแลว และกในสวนของครบาอาจารย ในสวนของหวหนาสถานอนามยนนกส าคญ ถาไปอย ทไหนแลวทานไปดเปนนายอ าเภอ ทไหน ถาหวหนาสถานอนามยคนในอนามยนนไมเอาเรอง หมบานนนเหลว แตถาหวหนาอนามยท าเอาจรง ดแลเรองยงลาย ดแล อสม. (อาสาสมครสาธารณสขประจ าหม บาน) ดแลเรองไขเลอดออกมาเกบกะลาคว าขน เผายางรถยนต ไปเยยมคนปวยถงทคนเจบ เอามาใหเรากาชาดไปดแลสรางบานคนจน เอารถคนพการไปใหหมบานนนแขงแรง ทะเลาะเบาะแวงอะไรไมม เพราะอนามยชวยไดเยอะ และพอมาถงระดบต าบลกมก านนมพระคณเจา พอมาถงสวนราชการระดบอ าเภอ และกอ าเภอ แตมนมสตรนะครบ มสตร ถาอย ทไหนตวนายอ าเภอสงต ารวจไมได อยางอน กลดประสทธภาพ ลงเยอะ ไมใชไปสงเขานะ ประสานต ารวจไมได ผการตองรกเรามาก เหมอนเราเปนพคนหนง ถาเราเปนพผก ากบได ผก ากบมนใจมอะไรบอกกลาวได ทนทในลกษณะพกบนองอยางนนปญหาจะลดลงครงหนง ตวนส าคญนะทานครบ ตวทานไปน าหนวยอนได แตท านน าต ารวจไมไดยากแลวครบ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 11-19)

“...แลวเรากถอการท างานมผบงคบบญชาเรามรนพของเราเราไมไดเกงมากแตเราสงเกตแลวเรยนรบางเอาหลกทเคาท าไดทงประสบความส าเรจและลมเหลวเอามาด เราท าเองกลมเหลวกมเชนเดยวกนค าวาลมเหลว การแกปญหาความขดแยงกม แลวมนกคอย ๆ เรยนรวาเราตองท างานขอทหนงตองท างานเปนทม ขอทสองตองท างานแบบมสวนรวม คอแกปญหาคนเดยวไมไดตองแกเปนทมตองมสวนรวมกนแลวมนตองเขาถงจดทคยภาษาเดยวกน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 2-5)

123

“...ซงกเวลามการขดแยงกนขนมา เรากเอาพวกนทเปนเจาภาพเรองกองทนทาน ไอกองทนใคร เอย!! พช. มานมา ๆ ๆ ๆ เลาหมบรษทฯ มา สาธารณสขมา พรบ.อะไรตางๆ ใชไหมครบ มนพอนะทานเพยงแตวาบคคลเหลาน เราใชเขาใหถกชอง...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 28 บรรทด 7-9)

“...ขาราชการทงหลาย ต ารวจ ทหาร อยการ ศาล กแลวแตถามความจรงใจกบประชาชนนะ..เปนทพงไดมากรวมทงพวกเราดวยนะ อนนคอนอกเหนอจากปกครองแลวนะ ยกตวอยางสมมตชาวบานทะเลาะกนศาลบอกมาเลยนะ ไมตองไมฟองศาลไปหาทนายหรอก มาหาศาลเลยตดตอเบอรนๆ โทรไป เขามความจรงใจในการแกไขปญหา โทรกรงกรางมนด แลวพวกนเขาไกลเกลย ผมกบอกวาความกาวหนาของศาลกมนะ เดยวนเขาจะไกลเกลยเลยถาคณไมฟงเราเขาจะตดสนพพากษาตรงนนดวย เหมอนกนเพราะฉะนนผมคดวาขาราชการพวกนนจะตองมความจรงใจ...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 5-10)

“...ทานกบอกวาใหพมาชวยตรงนหนอย ท าอยางไรไมใหเขามาบบกรม ไมบบทางกรมคอตองท าใหคนตรงนเขามนใจวาเราจะท าอะไรใหเขาได พไปอาทตยแรก สองอาทตย พกท าอยางน เขาไปนงกนขาวคยกน เชญผสอขาวมาดเราท าทอ าเภอ ท านน ท านอะไรอยางน ทมนลดดกรลงไดเพราะวามนอย ทวาเราสรางความเขาใจ เมอเกดความเขาใจป บแลวเขาจะเชอเรา...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 9-11) วตถประสงคของการวจย ขอท 3 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน นอกจากนนยงไดขอคนพบท นายอ าเภอของประชาชนไดเสนอเพอใหการจดการความขดแยงในระดบพนทมประสทธภาพมากยงขน ดงน คอ

124

แผนภมท 14 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรม

ทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 1. มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน นายอ าเภอของประชาชน มความเชอมนวาบคคลในระดบตางๆ มความสามารถในการจดการความขดแยงดวยตนเอง และควรเปดโอกาสใหชมชนมกลไกในการท างานยตความขดแยงในระดบชมชนไดเองในบางเรอง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “...ไมตองเอาทกเรอง ไมไดเพราะวางานเขามากอยแลว บางเรองเขาแกกนเองได บางเรองแคบอกพระคณเจาค าเดยว ทานเรยกมา 2 ค ารเรอง ผใหญก านนเรยกมา 2 ค ารเรอง หรอแมวาคนทเขาเชอถอเชอมนบอกกนไดรเรอง หวหนาทเขาอย สวนราชการ 3 ป 5 ป เขาเปนคนดจรงๆ เขาท าได ...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 13 บรรทด 9-11)

ขอเสนอแนวทาง การปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะและ การพฒนานวตกรรม

ทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ

ของประชาชน

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการ

ความขดแยง

125

ชมชนเองกมการออกกฎทเรยกวา “กฎหมบาน” เปนกฎเหลก เพอใชเปนมาตรการในการจดการความขดแยงในระดบหมบานหรอชมชน ซงเปนการลงโทษทางสงคม และสามารถควบคมพฤตกรรมอนไมพงประสงค หรอลดเงอนไขทกอใหเกดความขดแยงในหมบานหรอชมชน โดยคนของหมบานหรอชมชน และเพอคนของหมบานหรอชมชนเอง ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “...เขากออกกฎ ออกกฎวา ถาใครกตามทมความขดแยงกน แลวกคณะกรรมการทเขาตงไวแลวพจารณาใหความชดเจนใหความยตธรรมแลวยงไม ยงดอแพงวางน ถาปดถนนกยงปด ถาเขาเหนวาอยางไร กยงไมฟงในคดของบานเขา ตรงนเนยเขากจะไมไดรบการดแลจากกลมของเขาเลย ทกคนกจะเรมไมใหความรวมมอ ต าบลนนกไมเคยมอะไรเลย ตอนหลงยาเสพตด เขา กยงเอาอยเลย หมายความวาคณเสพยาเสพตดตาย เขากใหไปคนเดยวในการสวดนะครบถาแตงงานเขากไมใหเขาไปแตงในโบสถอะไรตางๆ เหลาน เขาเปนกฎเหลกเลย เพราะตองท าใหหมบานตางๆ นนเกดความเรยบรอย มนคอกฎหม บาน แตถาเขาวาแลวไมใชถกหมด เขาต งเปนคณะกรรมการ แลวเสรจแลวพอวาในระดบหมบานเสรจ มาวาในระดบต าบลเสรจ แลวมาวาในระดบอ าเภอยงไมจบอก กลบไปในหมบานคณ คณกลายเปนบคคลทเขาไมพงปรารถนาแลว เพยงแตวาคณไปวากนในทางโรงทางศาล ศาลชนตน ชนอทธรณ เขาไมวานะ แตวาคณไปวาคณไมวา แตคณยงท าอยางนอย ถาอยางนนเขาไมเอาเขาเปนกฎเหลกเลย...” (นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 10-18) นอกจากนนในกรณทมปญหาความขดแยงในชมชนขน บคคลผเปนทเคารพนบถอไมวาจะเปนก านน ผใหญบาน นายกองคการบรหารสวนต าบล พระสงฆ อหมามหรอผน าตามธรรมชาต ทเปนผทมอทธพลแฝงในชมชนจะมสวนชวยเหลอในการไกลเกลยความขดแยงในชมชน ซงเปน”กลไกธรรมชาต” ของชมชนชาวไทยซงเปนสงคมระบบอปถมภ ทใหความส าคญกบ ผอปถมภอยแลว ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา “...มนกมเยอะ เขากมผน าผตามมผ ทเขานบถอ ซงมก านน ผใหญบาน มพระสงฆองคเจา มคหบดอะไรกแลวแต บางทเขามปญหาเขาคยกนเอง เขาไกลเกลยกนเองเขาเลอกของเขา...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 27 บรรทด 8-9)

“...ทเคยมประสบการณกมกรณความขดแยง เชน หมอโรงพยาบาลท าคลอด เกดประมาทขนมา ท าเดกตาย พอแมเดกกพาศพลกมาทนายอ าเภอใหเราแก เรากมานงคยกบ

126

พอแมวา ถาเรยกหมอมาขอโทษจะยอมหรอไมยอม เขาบอกวายอม ไมตองจายเงน สดทายกเรยกหมอมา กเขาไมยอม เขาไมยอม ผมตองเรยกนายก อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) ก านน ผใหญบาน และหลายๆ สวนมานงแกไขกน พอผน าธรรมชาตของเขามากยอม...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 5 บรรทด 1-4)

“...ถาจะมกเฉพาะอหมามทมบารม กชาวบานททะเลาะในเรองปญหามรดกฉอโกงกจะมาฟองอหมาม อหมามกจะมาตดสนให หรอวาโตะครจะมาตดสนให ถา…กจะไปบอกโตะครมาวามาตดสนปญหา ฝายนบอก… กไปเรยกอกฝายมาเจรจาใหจบไป คนนมาฟองอหมาม อหมามกเรยกอกฝายหนงมากจบ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 16 บรรทด 1-3) การสนบสนน สงเสรมพฒนาประสทธภาพกลไกในระดบหมบานหรอชมชนจะเปนการเพมประสทธภาพในการจดการความขดแยงในระดบหมบานหรอชมชนมากยงขนและจะเปนการลดภาระงานทจะเขามาสระดบอ าเภอได ดงทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา “...มปญหาเรองนไดเชญคนนๆ มาคยกน ทงสองฝายตกลงกนวาอยางนคอกลไกนเปนกลไกธรรมชาตทเคามในการะประนประนอมในการตอรองในชมชนเคาอยแลว ไมวาจะเปนมนษยทอยดวยกนเพอลดความขดแยงทมนจะรนแรงขน กลไกนมอย ...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 17-19)

“...ตวหลงทชอบขนมาของกรมเราคอ ปรบตวบทบาทคณะกรรมการหมบานใหเคามการท า ถาตวนท าในหมบานได 90 เปอรเซนต ของปญหาจะสามารถยตไดเลย เพราะเคาเปนญาตพนองกนเครอขายกนเองอยแลวเพยงแต ถาเราเขาไปแหยหนอย กจะเกดความเกรงใจขนมาบาง ในการแกปญหาทมอง คออยางนนนะ...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 17 บรรทด 1-3) 2. มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข ปจจบนอ าเภอม “ศนยด ารงธรรม” เปนหนวยงานในการรบเรองราวรองทกข ทสะทอนถงความเดอดรอนของประชาชน มาด าเนนการแกไขปญหาตางๆ ของประชาชน แตหาก มการจดตงศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกขทมทรพยากรในการจดการความขดแยงใหอยางพอเพยงไมวาจะเปนดานงบประมาณ การจดการ หรอบคลากรกตาม กจะเปนการเพมประสทธภาพ

127

ในการจดการความขดแยงในระดบอ าเภอไดเปนอยางด ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “...ถาชาวบานเดอดรอนเขามาถงไมตรงกบเรา แตเรากตองรบเรองมา แลวคอยมาดวามนเกยวกบใคร จะมศนยด ารงธรรมตวหนงทเปนฐานรบเรอง ศนยด ารงธรรมกเปนแกนหลกในการบรหารงานในดานหนงของอ าเภอเลยกวาได เปนตวหลกเลยแหละ มนจะรบเรองของทางหนงทชาวบานรองมา อกทางคอหนวยขางเคยง หนวยจงหวด สงเรองลงมาเจอกนทเปนจดศนยด ารงธรรม...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 7 บรรทด 13-16) การด าเนนงานมคมอ ระเบยบ กฎหมาย และมการฝกอบรมบคคลากรผปฏบตงานอยแลว แตสงทขาดแคลน คอ นตกรประจ าอ าเภอ ซงเปนผเชยวชาญดานกฎหมาย ทมความจ าเปนในการจดการความขดแยงในปจจบนเปนอยางมาก ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนคนหนง ไดกลาวไววา “...ไมมโดยตรง แตมคมอสอบสวน เราเจอกนสงขอกฎหมาย และระเบยบบงคบประนประนอมของกรรมการหม บาน คมอกรรมการหม บาน เรากเอามาใช คณไกลเกลยเรองน เปนอยางไร มนจะมาในเรองของมน แตพวกเราพดถง..… ทเราท าการฝกอบรม กนกครง เราไมมนตกรมาอกทหนง หรอมนตกรเองกตาม ถาม เราฝก เขาหรอเปลา เขารบสพเพเหระเกยวกบปาไม ทดน สรรพากร คดแพง คณภาพถงไหม เรามศนยทโทรได 24 ชวโมงไหม เรองคด เชยวชาญพอไหม 24 ชวโมง...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 31 บรรทด 15-18) ซงหากมศนยฯแลว ควรจะตองมมาตรการตดตามผลการจดการความขดแยง เพอเปนการแกไขปญหาอยางย งยน ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดอธบายไววา “...มนตองแลวแตกรณ แลวแตกรณ อนท 1 ถามนเปนเรองทมนจะตองมการตกลงกนเปนลายลกษณอกษรกจะท า ตกลงกนตามนนะ เพอจะไดไมมปญหา ลกษณะน อนท 2 คอ ถาตกลงกนเรยบรอยแลว ไมไดเปนลายลกษณอกษรนน กจะใชวธใหคนตามด ดใกลชดหนอย หวหนา

128

สวนบาง ปลดอ าเภอบาง หรอวาเทศบาล อะไรตางไร กรณ เฮย! คนนมนรอนนะ เราพามนสงบแลว อยาเพงใหมนเกดอะไรขนมาอก ไปดหนอยอะไรอยางน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 27 บรรทด 1-4)

“...กตองตดตามผล ตดตามผล หลงจากนนสกเดอนไปนงคยด เปนอยางไร ผลทเราไดจากขอยตแลว มการจายเงนแลวสมมตวาจบแลว ถาหลงจากนน 1-2 เดอนถาไดนงคย ถาเขายงพอใจเหมอนเดมกคดวาประสบความส าเรจ...” (นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 21 บรรทด 8-9)

“...ตองตามปญหาด สมมตวาวยรนตกน มาคยกนแลวหลงจากคยเสรจมาสาบานทน าสาบานทเคาใชกนไดกนน าสาบานหลายงานเลยเพราะวาความเชอของคนอสานกวาไดของคนไทย กวาไดเรองสจจะ แลวตามดวามนใชไหม...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 23 บรรทด 3-4)

3. มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ ศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกขทมอย ควรมการด าเนนการอยางมประสทธภาพ โดยอาศยผทมความรความเชยวชาญดานกฎหมายเปนการเฉพาะมาปฏบตงานในศนยฯ น เนองจากในปจจบนนมกฎหมายทเกยวของกบการปฏบตงานของราชการมากมาย จงควรมผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอมาเปนผรบผดชอบ ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชนไดเสนอไววา

“...ประการตอมาเราตองมบคคลผมความเชยวชาญ...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 2-3)

“...ตวทสองทเราควรจะมอย ในหนวยงานของเรา อนนกมาหลายปแลว คอต าแหนงงานทางดานนตกร กรมการปกครองรบผดชอบงานมหาศาล แตไมมนตกรประจ า อ าเภอ...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 13 บรรทด 10-12)

“...พช าใจตรงทวา รบงานเยอะนตกรคนเดยวอ าเภอกไมม ทประถมศกษามนตกรตง 2-3 คน กฎหมายการศกษามกฉบบ แลวทองถนเดยวน อบต. (องคการบรหารสวนต าบล) ม นตกร 1 คน 2 คนขนมา กฎหมายกฉบบ แลวเรารบผดชอบงานทกสวนทไหลเขามาแกปญหา เราไมมนตกรสกคนเดยว พไมไดตองการเปนแบบนตกร ไมใช เราตองมผ เชยวชาญทางดานนพอทจะเปนแหลงทจะคนควาตดตามเรองใหเรา...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 33 บรรทด 15-18)

129

4. มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว ขอเสนอในการจดการความขดแยงเชงรกน มเปาหมายเพอเปนการตอบสนองความเดอดรอนของประชาชนไดทนท กอนทความขดแยงจะขยายลกลามไป พรอมทงก าหนดมาตรฐานในการเขาไปจดการปญหาทเกดขนในทเกดเหตดวย ในลกษณะเปน “หมอสงคม” ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา

“...เขารขอกฎหมายพอควร หรอรชองทางทสอสารหาเราไดเรวเราตอบไดเรว พเสนอกรมเรา กบอ าเภอตองบรการ 24 ชวโมง ไมใชรอ 2โมงครง 4 โมงครง ไมใช คณตองเหมอนหมอ โรงพก เปนศนย 24 ชวโมง...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 4-6)

“...ครบ 10 เปอรเซนต อย ทโรงพก อก 90 เปอรเซนต ท าไมคณไมก าหนด ไวทอ าเภอ คณจะท างานปดสโมงครง แลวคณหยดไดเหรอ เคยโทรไปทโรงพกไหม คนขนบาน คนจะตกน ชวโมงไปไหม สองชวโมงไปไหม นหนวยของเราทจะไปตง ทอ าเภอ ไมไดคยนะ 5-10 นาทออก...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 11-12)

5. มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง การจดการความขดแยงในภารกจของนายอ าเภอ ควรไดรบการสนบสนนจากกรมการปกครอง โดยก าหนดใหมหลกสตรการจดการความขดแยงในการฝกอบรมทกระดบ และสรางหลกสตรนใหเปนมาตรฐาน เพอเปนการพฒนาบคลากรมารองรบการจดการความขดแยงทนบวนจะมมากขน และสลบซบซอนมากขนอยางตอเนอง รวมถงใหการสนบสนนทรพยากรการจดการความขดแยงใหกบหนวยรบผดชอบในระดบต าบล หมบานดวย ดงเชนทนายอ าเภอของประชาชน ไดกลาวไววา

“...คอสรางโครงสรางหรอลกษณะ ของวธการจดการ ตองมการสอนกน มการฝกอบรมมการฝกฝน กน เราฝกคน ในเรองของการไปตงหลายอยาง ไปเรองสอบสวนคด ฝายปกครองอะไรตางๆ แตตรงนการแกปญหาขอขดแยงนน กอนทจะไปถงอนนนดวยซ าไป มนจะตองมขนตอนมาตรฐาน มนนาจะม 1, 2, 3 แลวทรคนน มนเปนเรองของมน นาจะเปนหลกสตรดวยซ าไปของ ตงแตหลกสตรปลดอ าเภอนาจะมไอพวกนใหชดเจน ไมใชออกมาพดกนแค 3 ชวโมง ตองสรางอนน...” (นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 11-14)

130

“...แตกรมของเราพดถงความขดแยงเคาจะเอาเราไปฝกอบรม ในศนยอบรมธรรม เพงมาเกดตอนหลงนะ มการฝกอยสองชด ชดหนงศนยอบรมธรรม ชดหนงของปลดอ าเภอเราเขาพนกงานสอบสวนสบสวน อนทสามคอมคมอใหเรา...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 13-14)

“...คณใหเราท ากรรมการหม บานอยางนนะ หรอประนประนอมขอพพาท เคยอบรมเขาไหม เคยใหความรเขาไหม ของเราอย ทอ าเภอเอาหมบานเขามา เอาใหต ารวจครงวน เอาเรองจบกม คดเฉพาะหนาอยางเดยว กรมปกครองไมมงบให แตเราท าเพราะอะไร เพราะใหลกนองเรา..... ตวผใหญบานเพราะไมมความรเรองน...” (นายอ าเภอภาคอสาน หนา 32 บรรทด 5-8) จากผลการศกษาการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน สามารถจดท าขอสรปเชงทฤษฎได ดงแผนภม ดงน

131

แผนภมท 15 ขอสรปเชงทฤษฎในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการ ความขดแยง

โดยปจจยสภาพแวดลอม ของนายอ าเภอ ของประชาชน

การขอความรวมมอ ผมบารม

การเสรมสรางความจรงใจ ในการมสวนรวมในการจดการ ความขดแยงของทกภาคสวน

มกลไก ยตความขดแยง ระดบชมชน

มศนยบรหารงานรบเรองราว รองทกข

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

มหนวยจดการความขดแยง เคลอนทเรว

มหลกสตรเพอการถายทอด ความร วธการจดการ

ความขดแยง

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะและการพฒนานวตกรรม

ทเหมาะสมตอการจดการความขดแยง โดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการ ความขดแยง

โดยปจจยสวนบคคล ของนายอ าเภอ ของประชาชน

การเกลยกลอม

การประนประนอม

การเสรมสรางความเขาใจ

การอดกลน

การเชญคขดแยง มาพบโดยทนท

การเจรจาดวยความ ยตธรรม

วธการจดการ ความขดแยง

โดยปจจยอ านาจ ตามโครงสราง ทางราชการ

ของนายอ าเภอ ของประชาชน

การใชอ านาจตาม กฎหมาย

การเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงานและเวลา

การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

วธการจดการ ความขดแยง โดยนายอ าเภอ ของประชาชน

ปจจยทเกยวของ กบการจดการ ความขดแยง โดยนายอ าเภอ ของประชาชน

การใหขอมลยอนกลบ ทสรางสรรค

ปจจยสวนบคคล

พฤตกรรมการท างาน ทเหมาะสม

ภาวะผน าและมความสามารถในการ

บรหารงาน

ความเชยวชาญในวชาชพ

อ านาจ ตามกฎหมาย

อ านาจทางการบรหาร

ปจจยอ านาจ ตามโครงสรางทางราชการ

ปจจยสภาพแวดลอม

ระบบอปถมภในสงคมไทย ความจรงใจของผเกยวของในการ มสวนรวมในการจดการความขดแยง

132

ปจจยทเกยวของกบการจดการ ความขดแยงโดยนายอาเภอ

ของประชาชน

ปจจยสวนบคคล 1. พฤตกรรมการทางานทเหมาะสม 2. ภาวะผนาและมความสามารถ ในการบรหารงาน 3. ความเชยวชาญในวชาชพ

ปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการ 1. อานาจตามกฎหมาย 2. อานาจทางการบรหาร

ปจจยสภาพแวดลอม 1. ระบบอปถมภในสงคมไทย 2. ความจรงใจของผเกยวของ ในการมสวนรวมในการจดการ ความขดแยง

วธการจดการความขดแยง โดยนายอาเภอของประชาชน

1. การเกลยกลอม 2. การประนประนอม 3. การเสรมสรางความเขาใจ 4. การอดกลน 5. การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท 6. การเจรจาดวยความยตธรรม

1. การเลอกใชคนใหเหมาะกบงาน และเวลา 2. การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค

3. การใชอานาจตามกฎหมาย 4. การจดการความขดแยงแบบ วางแผนเปนขนตอน

5. การตงคณะกรรมการจดการความ ขดแยง

1. การขอความรวมมอผมบารม 2. การเสรมสรางความจรงใจ ในการมสวนรวมในการจดการ ความขดแยงของทกภาคสวน

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการการพฒนาทกษะและ

การพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอ

ของประชาชน

1. มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน 2. มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจา อาเภอ 3. มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข 4. มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว 5. มหลกสตรเพอการถายทอดความร วธการจดการ

ความขดแยง

แผนภมท 16 รปแบบจาลอง (Model) การจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนในประเทศไทย

ยตความขดแยง

บทท 5

อภปรายผล

การอภปรายผล

จากการศกษาการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนในประเทศไทย

พบวา ความขดแยงในความรบผดชอบของนายอาเภอของประชาชนนน เปนความขดแยงทมความ

ซบซอนและหลากหลายมต เกดขนมาจากหลายสาเหตไมวาจะเปนความขดแยงดานคานยม ดาน

ผลประโยชน ดานโครงสราง ดานขอมลและดานความสมพนธ ประกอบกบการมขอจากดในดาน

ตางๆ ไมวาจะเปนดานบคคลากร ดานงบประมาณ หรอดานองคความรในการจดการความขดแยง

สมยใหม จงทาใหการจดการความขดแยงเปนไปดวยความยากลาบาก

นายอาเภอของประชาชน มวธการจดการความขดแยงทแตกตางกนไป แต ปจจยแหง

ความสาเรจทสาคญของนายอาเภอของประชาชนในการจดการความขดแยงใหไดขอยตทเปนทพง

พอใจของทกฝาย นน ไดแก ประเดนทเกยวของกบเรองการสรางความยนยอมเชอฟงของผอยใต

ปกครองหรอประชาชน โดยนายอาเภอของประชาชนไดมความพยายามในการสรางการยอมรบ

และการยนยอมเชอฟงของประชาชน โดยใชการทมเทเวลาสวนใหญเขาไปคลกคลกบประชาชนทก

กลมเพอเปนการสรางพนธะทางใจ ทาใหประชาชนมความรสกผกพนทางจตใจ อารมณ และ

ยอมรบในตวนายอาเภอของประชาชน นายอาเภอของประชาชนตองทางานดานมวลชนอยางท

เรยกวา “ถงลกถงคน” เพอใหไดใจประชาชน ซงวธการทสามารถทาใหไดใจประชาชนน น

นายอาเภอของประชาชนหรอขาราชการฝายปกครองมปรชญาสาคญทไดรบการถายทอดกนมาอยาง

ยาวนานและมคณคาในการสรางการยนยอมเชอฟงของราษฎรจากพระดารสของสมเดจกรมพระยา

ดารงราชานภาพ องคปฐมเสนาบดกระทรวงมหาดไทย ทวา “..เจาคณอานาจอยทราษฎรเชอถอ

ไมใชอยทพระแสงราชศสตรา จะไปอยทไหนกตามถาเจาคณทาใหราษฎรเชอถอดวยความศรทธา

แลว ไมมใครถอดเจาคณไดแมในหลวง เพราะทานกทรงปรารถนาใหราษฎรอยเยนเปนสข

เชนเดยวกน..” นายอาเภอของประชาชนยงตองมการวางตวใหเหมาะสมกบฐานะตาแหนงของความ

134

เปนนายอาเภอ ดงทนกปกครองรนกอนๆ ไดพราสอนนกปกครองรนหลงในเรองของการ “ครองตน

ครองคน ครองงาน” ซงเปนกรอบและเปนแนวทางในการประพฤต ปฏบตตนทขาราชการฝาย

ปกครองทกคนตางยดมน ถอเปนหลกการปฏบตราชการทสาคญอกปรชญาหนงของคนในองคกรน

ซงนอกจากจะทาใหราษฎรยนยอมเชอฟงแลว ยงมสวนชวยเสรมสรางอานาจบารมของนายอาเภอ

ของประชาชนใหมากขนดวย ซงจะมสวนชวยทาใหผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความ

ขดแยงทงหลายเขามาทางานทมเท และชวยเหลอนายอาเภอในการจดการความขดแยงดวยความเตมใจ

และจรงใจดวย

ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงทสาคญของนายอาเภอของประชาชนนน

ไดแก ปจจยสวนบคคล ซงนายอาเภอของประชาชนทกคนมพฤตกรรมทมการทมเทใหกบการ

ทางาน โดยใชวธการทมเทเวลาและอทศตน เขาไปคลกคลกบกลมมวลชน หรอผมสวนไดเสยทกกลม

ชนดทเรยกไดวา “ครงของชวต คอมวลชน” การทมเทใหกบการทางานของนายอาเภอของ

ประชาชนในการเขาไปคลกคลกบกระบวนการความขดแยงนนมความสาคญมาก เพราะนอกจาก

จะเปนการคลคลาย และระงบความขดแยงเปนเบองตนแลว ยงเปนการชวยลดความตงเครยดและ

ความรนแรงของสถานการณความขดแยงลงไปไดในระดบหนงดวย นอกจากนน การทนายอาเภอ

ของประชาชนไดทมเทใหกบการทางาน โดยใชวธการทมเทเวลาและอทศตน ใหกบประชาชน

โดยการออกไปคลกคล เยยมเยยน ดแลทกขสขประชาชนในพนทนน นบวาเปนการสอดคลองกบ

ปรชญาการทางานขนพนฐานของนกปกครองในทกยค ทกสมย ทไดมการสงสอน บมเพาะและ

ถายทอดกนมารนตอรนตลอดมา จนกลายเปนวฒนธรรมองคกรทเขมแขงของขาราชการฝายปกครอง

ซงถอวาเปนพฤตกรรมการทางานทเหมาะสม ทวาการทางานของฝายปกครองนนตอง “รองเทาสก

กอนกางเกงขาด” ซงหมายความวา การทางานของขาราชการฝายปกครองนนจะตองหมนเดนทาง

ออกไปพบปะเยยมเยยนราษฎรเพอรบทราบความตองการ ความเดอดรอนของราษฎรในพนทท

รบผดชอบจนรองเทาทสวมใสนนเหยยบย าสมผสกบพนดน กอนกรวดในตาบล หมบานจนรองเทา

สก ชารดเสยกอน ไมใชเปนการนงทางาน หรอนงรอใหประชาชนเขามาหาในหองทางานมากเสย

จนกางเกงเสยดสกบเกาอจนขาด การออกไปพบปะเยยมเยยนราษฎรตลอดเวลานน ทาใหนายอาเภอ

ของประชาชนสามารถรบรความทกข ความสขของราษฎรในทกๆ ดานไมวาจะเปนการประกอบ

อาชพ ความปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมถงทาใหนายอาเภอของประชาชนสามารถพบเหน

ความผดปกตหรอรบร ความขดแยงแฝง ทกาลงรอวนปะทขนมาของราษฎรในอาเภอได ซงจะทาให

นายอาเภอของประชาชนสามารถคาดการณ ประเมนสถานการณ และสามารถเตรยมการรบมอกบ

ปญหาทจะเกดเปนความขดแยงในอนาคตไดอยางถกตองและแมนยา การรบรถงความตองการ และ

ความเดอดรอนของราษฎรน น จะทาใหนายอาเภอของประชาชนสามารถประสานการพฒนา

135

การบรณาการและกาหนดยทธศาสตรแผนพฒนาอาเภอ เพอแกไขปญหาความเดอดรอนและความ

ตองการตางๆ ของราษฎรในอาเภอใหตรงกบความตองการอยางแทจรงได ซงถอไดวาเปน

ความสาเรจในการทาหนาท “บาบดทกข บารงสข” ใหกบประชาชนไดอยางเตมภาคภม ทงยงเปน

การลดเงอนไขความขดแยงของประชาชนในอาเภอ และเปนการเสรมสรางความเชอมน เสรมสราง

พนธะทางใจ เสรมสรางความผกพน เสรมสรางความเชอใจ และเสรมสรางอานาจบารมของ

นายอาเภอของประชาชน ทาใหประชาชนในพนทยอมรบ เชอฟง และเกดความรก ความศรทธาในตว

นายอาเภอ ซงจะทาใหนายอาเภอของประชาชนสามารถจดการความขดแยงไดสาเรจอยางม

ประสทธภาพดวย

ดงทไดกลาวมาในเบองตนแลววา นายอาเภอของประชาชน สามารถรสก และรบร

สภาวการณของความขดแยงไดตงแตกอนเกดความขดแยง หรอทเรยกวา สภาวการณความขดแยง

แฝง (Latent conflicts) ซงสะทอนออกมาจากการทนายอาเภอของประชาชนสงเกตเหน หรอ

รบทราบความสมพนธของคนในหมบาน หรอชมชนในอาเภอวามความผดปกตเกดขน เชน คน

ไมใหความรวมมอกน คนมความคดเหนทแตกตางกน เปนตน นายอาเภอของประชาชน สามารถ

รบรถงอาการแอบแฝงของความขดแยงเหลานได ทงทเปนความขดแยงทรสกได และความขดแยง

ทมองเหนหรอรบรได โดยเปนการรบรขอมลขาวสารผานกลไกตางๆ ของทางราชการทมอยใน

หมบานหรอชมชนนน ไมวาจะเปนการไดรบขอมลขาวสารจากกานน ผใหญบาน ขาราชการทไป

ปฏบตงานในหมบานหรอชมชน เชน เจาหนาทสาธารณสขประจาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ประจาตาบลหรอสถานอนามยประจาตาบล เกษตรตาบล พฒนากร ปลดอาเภอ หรอแมกระทง

เจาหนาทตารวจ ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ไมวาจะเปนนายกเทศมนตร นายกองคการ

บรหารสวนตาบล หรอพนกงานและลกจางของเทศบาลหรอองคการบรหารสวนตาบลตางๆ ผนา

ตามธรรมชาตทราษฎรใหการเคารพนบถอ เชน ปราชญชาวบาน พระสงฆ ผนาทางศาสนาอนๆ

เปนตน หรอจากการทนายอาเภอของประชาชนไปราชการในทองทเพอพบปะ เยยมเยยน และได

สดบตรบฟงสภาพปญหา หรอความตองการตางๆ จากประชาชน และจากกลไกของทางราชการ

ขางตนโดยตรงน ซงถอวาเปนการไดรบขอมลขาวสารในลกษณะทเรยกวา การสนทนาแบบตวตอตว

(Face to Face Conversation) ซงเปนชองทางการสอสารททาใหไดรบรขอมลขาวสารตางๆ มากกวา

ชองทางการสอสารลกษณะอนๆ (High channel richness) นอกจากนน นายอาเภอของประชาชน

ยงไดรบการแจงขอมลขาวสารผานชองทางการสอสารอนๆ ทอาเภอไดกาหนดไว ทงอยางทเปน

ทางการ ในลกษณะของจดหมายรองเรยน หรอหนงสอรองทกขผานศนยดารงธรรมของอาเภอ หรอ

ชองทางการตดตออยางไมเปนทางการอนๆ เชน การแจงดวยวาจา หรอทางโทรศพททแจงเขามา

ซงนายอาเภอของประชาชน ไดใหความสาคญและสนใจนาเอาขอมลขาวสารทไดรบมาน น

136

มาวเคราะหและหาวธเขาไปจดการแกไขปญหาตางๆ ดวยความมงมนตงแตตน เพอมใหปญหา

ขยายตวลกลามเปนความขดแยงทรนแรงมากยงขน ความสาเรจในการรบรขอมลขาวสารของ

นายอาเภอของประชาชน จงมาจากความสาเรจจากการทนายอาเภอของประชาชนไดมการใช

ชองทางการสอสารทถกตอง คอ การออกไปราชการในทองทเพอพบปะ คลกคลกบประชาชนโดยตรง

และมชองทางการสอสารอนๆ เปนชองทางการสอสารเสรม ประกอบกบการใชเทคโนโลยท

ทนสมย คอ โทรศพท ใหเปนประโยชนในการเปนชองทางการสอสารทสะดวก และสาคญในการ

รบแจงขอมลขาวสาร โดยมทมงานในระดบตางๆ คอยสนบสนน และแจงขอมลขาวสารใหรบทราบ

ไดอยางรวดเรว ดวยขอมลทถกตอง และเปนประโยชนตอการตดสนใจในการแกไขปญหาตางๆ

การเพมชองทางการสอสารเพอใหนายอาเภอของประชาชนไดรบทราบสภาพปญหา

ความขดแยงท งกอนทจะเกดความขดแยง ระหวางทเกดความขดแยง และภายหลงทไดจดการ

ความขดแยงไปแลว เพอตดตามผลของการจดการความขดแยง จะเปนการยตความขดแยงไดอยางย งยน

ซงนายอาเภอของประชาชนไดมการใชชองทางการสอสารหลก คอ การออกไปปฏบตราชการในทองท

เพอพบปะ คลกคลกบประชาชนโดยตรง และจากกลไกการไดรบขอมลขาวสารจากบคคลทนาเชอถอ

ในพนทหมบานหรอชมชน ทชวยเหลอในการสงขอมลขาวสารให ไมวาจะเปนกานน ผใหญบาน และ

บคคลอนๆ ดงทกลาวไปแลว สวนเครองมอทใชในการรบสงขอมลขาวสาร หรอตดตอสอสารท

สาคญ ไดแก โทรศพท เพราะเปนเครองมอสอสารทประหยด สงขอมลขาวสารไดรวดเรว และสะดวก

ดงนน นายอาเภอ สมควรทจะไดรบการสนบสนนโทรศพทเคลอนท (Mobile phone) ทมประสทธภาพ

สง มาทดแทนโทรศพทเคลอนทแบบเดมทไดรบจากทางราชการ โดยควรเปนโทรศพทเคลอนท

อจฉรยะ (Smart phone) ทมคณสมบตเปนคอมพวเตอรขนาดยอม โทรศพทเคลอนทประเภทนจะม

ความสามารถพเศษเพมเตมของ PDA (Personal Digital Assistant) คอ จะประกอบดวยอปกรณ

คอมพวเตอรพกพาขนาดเลกทชวยอานวยความสะดวกในการจดบนทก เกบขอมล จดทาตาราง

นดหมาย หรอจดการงานตางๆ ไดอยางสะดวกและรวดเรว นอกจากนน ยงมคณสมบตพเศษอนๆ อก

โดยเปนทงเครองบนทกเสยง กลองบนทกภาพนง กลองบนทกภาพเคลอนไหว และมอปกรณทใช

ในการตดตอสอสารกบเครอขายสงคมยคใหม (Social network) ไมวาจะเปนจดหมายอเลคทรอนคส

(E-mail) เฟซบคส (Facebook) ทวตเตอร (Twitter) หรอระบบอนๆ ทจะมการพฒนาขนมาใหม

เพมเตมในอนาคต เพอใหสามารถใชงานไดอยางสะดวก รวดเรว ประหยด มความถกตองของขอมล

สง แตอยางไรกตาม การเพมชองทางการสอสาร เพอใหประชาชนสามารถรบสงขอมลขาวสารใหกบ

นายอาเภอไดรบทราบโดยตรงกมความสาคญมาก โดยควรตองมการเพมชองทางการสอสารใหมความ

หลากหลายชองทางมากยงขน เพอใหประชาชนสามารถเขาถงและเลอกใชชองทางการสอสารไดตาม

ความสามารถของตนเอง เพราะประชาชนมพนฐานการเรยนร ระดบการศกษา และมความสามารถ

137

ในการเขาถง และการใชเทคโนโลยการสอสารในระดบทแตกตางกน และควรมการดารงการสอสาร

ไวทงแบบการรบรองเรยนดวยวาจาโดยตนเอง การรองเรยนผานจดหมาย หรอหนงสอรองทกข หรอ

การแจงขอมลขาวสารผานระบบเครอขายสงคมยคใหม โดยเจาหนาทของอาเภอไมวาจะเปน

ปลดอาเภอ หรอเจาหนาทปกครอง ซงเปนผชวยเหลอการปฏบตราชการของนายอาเภอของ

ประชาชน สมควรตองไดรบการพฒนาความรในเรองเทคโนโลยการสอสารใหมๆ เหลานดวย เพอ

เปนผชวยเหลอนายอาเภอของประชาชนใหสามารถตดตอสอสารกบประชาชนได และใหสามารถ

เขาถงขอมลขาวสารไดในทกระดบและทกชองทาง โดยตองมความสามารถในการรวบรวม ประมวล

ขาวสาร มความสามารถในการวเคราะหและประเมนคาของขอมลขาวสารไดอยางถกตอง และม

ประสทธภาพดวย

นายอาเภอของประชาชน มการใชดลยพนจและประสบการณทสงสมมาอยางยาวนาน

มาใชในการวางยทธศาสตร หรอกาหนดแนวทาง วธการจดการความขดแยง รวมถงการใชปจจย

อานาจตามโครงสรางทางราชการตางๆ ทตนเองมอย ไมวาจะเปนกลไก อานาจทางการบรหาร หรอ

อานาจตามกฎหมาย รวมกบปจจยสภาพแวดลอม โดยมการใชบคคล หรอกลมบคคลท งตาม

กฎหมาย และทงทเปนผนาตามธรรมชาต เชน หวหนาสวนราชการทเกยวของ กานน ผใหญบาน

พระสงฆ อหมาม สมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวด หรอบคคลทคขดแยงใหความเคารพ

นบถอมาเปนผชวยเหลอ หรอเจรจา เพอระงบ หรอยตความขดแยงทเกดขน

นายอาเภอของประชาชน ยงไดใชไหวพรบปฏภาณและความเชยวชาญในวชาชพ ทจะ

นาเอาจดแขงและความเปนเอกลกษณของสงคมไทยทประกอบดวย ความเมตตา ความเอออาทร

ความเหนอกเหนใจกน และความเออเฟอเผอแผซงกนและกน ซงเปนตนทนทางวฒนธรรมทสาคญ

มาใชในการจดการความขดแยงเพอใหสงคมไทยไดเรยนร ปรบตวเขาหากนมากขน และรวมกนหา

วธการจดการความขดแยงใหมประสทธภาพมากยงขน เพอใหเกดความสนตสข และสามารถอย

รวมกนได

อาจกลาวโดยรวมไดวา ปจจยสวนบคคล หรอ ตวนายอาเภอของประชาชน นนเปนปจจย

ทไดรบ การพฒนามาอยางตอเนองและเปนปจจยทมคณภาพ เนองจากการทมวฒนธรรมองคกร

ทเขมแขง มการสงสมองคความร มการถายทอดองคความร และความเชยวชาญในวชาชพไปสรน

ตอรน และถอไดวาเปนปจจยแหงความสาเรจทสาคญของนายอาเภอของประชาชนในการจดการ

ความขดแยง ดงนน การมระบบการคดเลอกนายอาเภอของประชาชนทมความร ความสามารถ

มคณธรรม จรยธรรม และมผลงานดเดนเปนพเศษเปนทยอมรบของประชาชนและทกฝายทเกยวของ

จงเปนระบบทชวยสานตอ สงตอ และพฒนาปจจยสวนบคคล ของนายอาเภอของประชาชนใหเปน

ปจจยทสาคญเหนอกวาปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการและปจจยสภาพแวดลอม ซงตางเปน

138

ปจจยรวมทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน ทจะกลาวในลาดบ

ตอไป

ปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการ ในประเดนอานาจตามกฎหมายของนายอาเภอ

นน นายอาเภอมอานาจหนาทในการจดการความขดแยงทชดเจน ไมวาจะเปนอานาจหนาทตาม

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน หรอพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท แต

สาหรบนายอาเภอของประชาชนนน ตางมความเหนวายงคงมความจาเปนทจะตองมการระบถงอานาจ

ทางการบรหารไมวาจะเปนในเรองบคคลากร งบประมาณ วสดอปกรณตางๆ ใหพอเพยงตอการ

ทาหนาทจดการความขดแยง โดยเฉพาะอยางยงในประเดนการใชบคลากรจากสวนราชการตางๆ

ทปฏบตราชการในพนทอาเภอ เนองจากมอปสรรคจากการทสวนราชการตางๆ ไดแยกสวนการ

บงคบบญชา หรอ การสงการ กลบเขาไปสสวนกลาง โดยการนาสวนราชการในพนทไปเปนสวน

ราชการสงกดสวนกลาง ซงทาใหนายอาเภอของประชาชนขาดเอกภาพในการบงคบบญชา ซงนบวา

เปนปญหาอปสรรคทสาคญของการจดการความขดแยง แตนายอาเภอของประชาชนกสามารถแกไข

ปญหาการขาดเอกภาพในการบงคบบญชาโดยการใช ภาวะผนา ความสามารถในการบรหารงาน และ

อานาจบารมสวนตว มาแกไขอปสรรคนไดในระดบหนง เพยงเทานน ดงนน หากมการทบทวน แกไข

ปญหาในประเดนนกจะเปนการเพมประสทธภาพการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

ไดอกระดบหนงดวย

ปจจยสภาพแวดลอม เปนปจจยทชวยเพมประสทธภาพการจดการความขดแยงท

นายอาเภอจะตองใหความสนใจ และสบคนหาระบบอปถมภในสงคมไทยในอาเภอทตนเองรบผดชอบ

เพอทจะไดรบรวามบคคลใดในอาเภอบางทมอทธพลแฝง หรอเปนผทมบารม ทสามารถชวยเหลอ

และยนดทจะเขามามสวนรวมในการจดการความขดแยงประเภทตางๆไดบาง และหากเปนไปไดกอาจ

มการสรางความสมพนธกบบคคลเหลานนบาง ซงจะเปนการเพมขดความสามารถแฝงของนายอาเภอ

ในการจดการความขดแยงไดอกทางหนงดวย นอกจากนน นายอาเภอจะตองใหความสนใจและเรง

สรางความสมพนธกบทกภาคสวนทมสวนรวมในการจดการความขดแยงในอาเภอเพอใหทกภาคสวน

นนเกดความเชอมน และมความเตมใจ จรงใจทจะชวยเหลอนายอาเภอในการจดการความขดแยงท

อาจจะเกดขนดวย

สาหรบวธการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนนน แบงออกเปนสาม

วธการ คอ วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอาเภอของประชาชน วธการ

จดการความขดแยงโดยปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการของนายอาเภอของประชาชน และ

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอมของนายอาเภอของประชาชน โดยวธการจดการ

ความขดแยงทงสามวธการน นายอาเภอของประชาชนจะใชจดการความขดแยงทงในสภาวการณ

139

กอนเกดความขดแยง และในสภาวการณขณะเกดความขดแยง เนองจากนายอาเภอของประชาชนจะ

เปนบคคลแรกทรบร และเขาไปรบผดชอบจดการความขดแยงในพนท ดวยการเรงรบเขาไปจดการ

ความขดแยงโดยเรว โดยการเชญคกรณมาพบโดยทนทททราบถงความขดแยงเพอเปนการตดไฟแต

ตนลม หรอสงปลดอาเภอ หรอหวหนาสวนราชการทเกยวของกบปญหาความขดแยงนนๆ เขาไป

ดาเนนการจดการความขดแยงพรอมกบกานน ผใหญบาน เปนเบองตนกอน บางครงนายอาเภอของ

ประชาชนกเลอกใชคณะกรรมการเพอเขาไปแกไขปญหา ทงน ขนอยกบความเรงดวนหรอเงอนไข

ระยะเวลาของความขดแยงทกาลงเผชญอย สาหรบการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของ

ประชาชนนน นายอาเภอของประชาชนทกคนมการเลอกใชวธการจดการความขดแยงแบบโดยออม

เปนอนดบแรก คอ จดการลดความขดแยงดวยวธการตอรอง ชกชวนมาเปนพวก และการแกไข

ปญหารวมกน โดยการเกลยกลอม ประนประนอม การเจรจาพดคยเพอเสรมสรางความเขาใจ

การอดกลน เพอลดบรรยากาศความรอนแรงของความขดแยง การเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงาน

และเวลา การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง และการ

จดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

สาหรบวธการจดการความขดแยงทเกยวของกบปจจยสวนบคคลน น สวนใหญ

นายอาเภอของประชาชน จะมพฤตกรรมการทางานทประยกตเอาประสบการณในอดต มา

ผสมผสานกบความจาเปนในปจจบน โดยมพฤตกรรมในลกษณะทเรยกวา “ใหทาตวเสมอนฟองนา”

คอ ตองมความอดทน และความอดกลนตอทาทอนเปนศตรของคนอน และตองไมแสดงปฏกรยาท

เปนปฏปกษตอบโตออกไป เพราะยงจะเปนการกระพอ และเรงขยายความขดแยงใหรนแรงขน

กลาวคอ จะเปนพฤตกรรมทตองแสวงหาวธการจดการความขดแยงทมการไดขอยตรวมกนของทกฝาย

ทเกยวของ และตองอยบนพนฐานของขอเทจจรงทมการใหความเคารพตอความจรง ความมเหตผล

และความยตธรรม ไมเหนแกไดเพอตนเองจนเกนเหต การวางตวเปนกลางไมลาเอยงเขาขางใด

ขางหนง ถอวาเปนหลกปฏบตทสาคญของนายอาเภอของประชาชน ทตองดาเนนการดวยความ

รอบคอบและระมดระวง โดยเฉพาะอยางยงในเรองการพดจาและการใชถอยคา ตองไมทาใหคขดแยง

เกดความรสกวาการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนนนเกดความเอนเอยงหรอลาเอยง

ขน ตองมการยดระเบยบ กฎหมายเปนทตงในการทางาน รวมถงตองมความอดทนและมขนตธรรม

โดยการเปนผรบฟงทดและมสตทด เพราะจะเปนการลดเงอนไข ลดการยวย และเปนการลด

บรรยากาศความรอนแรงของคขดแยงใหบรรเทาลงเสยกอนทจะกลายเปนอปสรรคในการจดการ

ความขดแยงตอไป ทงน โดยตองมงพฒนาคณภาพของประชาชนทเนนเรองการมความร การศกษา

และมคณธรรมควบคกนไป

140

หากนายอาเภอของประชาชนใชวธการจดการความขดแยงแบบโดยออมไมไดผล

นายอาเภอของประชาชน จงจะใชวธการจดการความขดแยงแบบโดยตรง คอ “การมงเอาชนะ”

โดยการเชญคขดแยงมาพบโดยทนท มการใชอานาจตามกฎหมาย โดยเจรจาดวยความยตธรรม ทงน

โดยยดเปาหมายของระเบยบกฎหมาย และเปาหมายของทางราชการเปนหลก แตกยงคงให

ความสาคญกบการประสานงานอยโดยตองเปน “ผประสานสบทศ” นายอาเภอของประชาชนทก

คนใชวธการเผชญกบความขดแยงแบบโดยตรงและเปดเผย และจะไมทอดทงหรอละเลย ปญหานนๆ

จนกวาจะดาเนนการจดการความขดแยงใหเรยบรอย ซงเรยกวธการจดการความขดแยงแบบนวา “วธ

เผชญหนา” (Confrontation) “วธการไกลเกลย” (Smoothing) กเปนวธจดการความขดแยงอกวธ

หนงทนายอาเภอของประชาชนมกใชเพอกลบเกลอนหาทางเจรจาตอรองเพอลดความแตกตางในความ

คดเหนและวธการ รวมถง “วธการประนประนอม” (Compromising) ทนายอาเภอของประชาชน

พยายามหาทางสายกลาง เพอใหเปนทพงพอใจแกคกรณทงสองฝาย โดยการรบฟงปญหาแลวนามา

พจารณาหาทางประนประนอม ทงน นายอาเภอของประชาชนมงเนนการใชหลกรฐศาสตรแกปญหา

ความขดแยงมากกวาการใชหลกนตศาสตร หรอทเรยกวา “ลกไมมหาดไทย” ซงเปนแนวทางการ

จดการความขดแยงโดยมงใหเกดความสมานฉนท ประชาชนมความสข และเกดความพงพอใจ

นายอาเภอของประชาชนยงมเทคนคการจดการความขดแยง คอ มการเพมตาแหนงหรอจดของการ

ประสานงาน พฒนาระบบ ขยายกลมหรอขยายขอบขายโดยอาศยผนาตามธรรมชาต ผนาทางศาสนา

ผนาทองถนตามโครงสรางทางกฎหมายไมวาจะเปนผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน หรอ

กานน ผใหญบาน ซงจะเปนการระงบและยตความขดแยงไดอยางถาวรและยงยน

สาหรบ ขอเสนอทนายอาเภอของประชาชนไดเสนอแนวทางการปรบปรง วธการจดการ

การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงนน สวนใหญเปน

ขอเสนอทมงเนน การจดการความขดแยงในเชงรก เนองจากมความเหนวา นายอาเภอนนมฐานะเปน

“หมอสงคม” ซงควรจะมงเนนการปองกนมใหเกดความขดแยงเสยตงแตตนโดยเรว เพอไมให

อาการปวยของสงคม หรอ ความขดแยง นนขยายตวลกลามออกไปจนสงคมสวนรวม เกดการตดเชอ

และเจบปวยขน ทงน นายอาเภอของประชาชนมขอเสนอใหมการขยายงานเพอรองรบงานเรองราว

รองทกขของอาเภอ โดยเสนอใหมการจดตงศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข พรอมทงเสนอใหม

หนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว และจดใหมผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจาอาเภอ

โดยขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงนฯ จะเปนการเพมประสทธภาพการ

จดการความขดแยงในสวนทเปนปจจยทเกยวของกบความขดแยง คอ ปจจยสวนบคคล ปจจย

อานาจตามโครงสรางทางราชการ และปจจยสภาพแวดลอม ทงยงสามารถนาไปใชจดการความ

ขดแยงทงในสภาวการณกอนเกดความขดแยง และสภาวการณขณะเกดความขดแยงดวย ซงหาก

141

พจารณาโดยรวมแลวกเพอเปนการเพมประสทธภาพในการใหบรการประชาชนทจะเกยวพนไปถง

การตองขอเพมอตรากาลงขาราชการ และงบประมาณจานวนมากทจะตามมา ซงมโอกาสเปนไปได

นอยมาก เนองจากรฐบาลโดยสานกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน มนโยบายจากดปรมาณ

ขาราชการซงทกสวนราชการตางกประสบปญหาเชนนเหมอนกน ดงนน จงสมควรตองมการพฒนา

ประสทธภาพในการจดการความขดแยงโดยผานกลไกยตความขดแยงระดบชมชนซงเปนกลไกท

นายอาเภอของประชาชนมอตรากาลงในพนทอยแลว ไมวาจะเปนกานน ผใหญบาน คณะกรรมการ

หมบาน องคกรปกครองสวนทองถนทงในสวนของผบรหาร และเจาหนาทขององคกรปกครองสวน

ทองถนในพนท ตลอดจนผนาทางศาสนาไมวาจะเปนพระสงฆในศาสนาพทธ อหมาม คอเตบ

บหลนในศาสนาอสลาม หรอผนาตามธรรมชาต ปราชญชาวบาน อาสาสมครสาธารณสขประจา

หมบาน (อสม.) โดยควรกาหนดใหมระเบยบวาดวย “ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ” เพอ

เปนการเปดโอกาสใหประชาชนหรอบคคลทมความรความสามารถดานกฎหมายและดานอนๆ

สามารถสมครเขามาเปนอาสาสมครผชวยเหลอนายอาเภอ เพอเปนเจาหนาทจดการความขดแยงใน

ฐานะเปน “ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ” โดยบคคลทสมครและไดรบการคดเลอกเปน

ผ ไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอา เภอน จะตองไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาความร

ความสามารถ และทกษะดานตางๆ ทเกยวกบการจดการความขดแยง เพอมาเปนผชวยเหลอ

นายอาเภอ จะตองมการกาหนดคณสมบตและผานการตรวจสอบประวตและคณสมบตอยางเขมงวด

มการสาบานตนกอนทจะเขาทาหนาทเปนผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ ดวยความเปน

ธรรม ไมมความลาเอยง ตองผานการอบรมดานจรยธรรมและคณธรรมของผไกลเกลยขอพพาท

สมทบประจาอาเภอ และตองผานการทดสอบตามเกณฑมาตรฐานทกาหนดไวจนไดรบเกยรตบตร

เปนผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ นอกจากนน ตองมการพจารณากาหนดกฎเกณฑหรอ

ระเบยบตางๆ เพอเปนการวางแนวทางการปฏบตงาน และขอแนะนาในการวางตวหรอประพฤตตน

ของผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ พรอมกบกาหนดอตราคาตอบแทน หรอคาเดนทาง

ใหกบบคคลเหลานทเสยสละเวลามาทาหนาทจดการความขดแยงรวมกบนายอาเภอเปนรายกรณ

ขอพพาท รวมถงควรมการกาหนดสทธประโยชนใหกบบคคลเหลานทจะไดรบสทธในการขอรบ

พระราชทานเครองราชอสรยาภรณชนตางๆ ตามลาดบ หรอสทธในการไดรบเหรยญเชดชเกยรต

ตางๆ ตามจานวนปหรอตามจานวนกรณขอพพาทททาหนาทไกลเกลยขอพพาท เพอเปนการจงใจ

ใหบคคลทมความรความสามารถในดานตางๆ ไดเขามาชวยเหลอนายอาเภอของประชาชนในการ

จดการความขดแยงในเรองตางๆ ทตนเองมความเชยวชาญ หรอตรงกบความรความสามารถทมอย

ท งน เพอเปนการเพมระดบการมสวนรวมของประชาชนทกหมเหลา และเปนการเพมความ

นาเชอถอ นาศรทธาตอแนวทางการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนได ซงแนวทาง

142

นจะทาใหนายอาเภอของประชาชนมอตรากาลงทเปนเจาหนาทอาสาสมครทมคณภาพมาชวยเหลอใน

การจดการความขดแยงในพนทเปนจานวนมาก โดยไมจาเปนตองเพมอตรากาลงขาราชการ และ

งบประมาณของแผนดนมากนก ทงยงสามารถจดตงอาสาสมครเหลานใหเปนหนวยจดการความ

ขดแยงในระดบตาบล หมบานในทกพนทของอาเภอได ซงเปนการทางานเชงรกโดยสามารถทจะ

เปนหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว ทสามารถเขาไประงบ หรอยตความขดแยงทเกดขนใน

ชมชนไดอยางรวดเรว ทนทวงท เสยเวลาและคาใชจายนอย รวมทง ชวยลดหรอแบงเบาปรมาณ

ภาระดานคดทจะเขาสกระบวนการยตธรรม และแบงเบาปญหาทจะเขาสระบบเรองราวรองทกขของ

สวนราชการตางๆ ทงยงถอวาเปนการเพมแหลงขาว เพอเฝาระวง และตดตามความเคลอนไหวของ

ความขดแยงทจะเกดขนในตาบล หมบานหรอชมชนไดอกทางหนงดวย

อยางไรกตาม การทจะกาหนดใหมระเบยบวาดวย “ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจา

อาเภอ” ควรตองมการศกษากฎหมายและระเบยบตางๆ ทจะมารองรบสถานะ และการปฏบตหนาท

ของ “ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ” ใหมความถกตอง และสมบรณตามกฎหมาย

รวมถงตองมการกาหนดขอบเขตการทาหนาทในการไกลเกลยขอพพาทตางๆ ใหเปนไปตาม

กฎหมายไมวาจะเปนขอพพาทในเรองทเกยวของกบกฎหมายแพง กฎหมายอาญา หรอการใช

อานาจของรฐ หรอของขาราชการ ทงน ตองมการประสานงานเพอขอความรวมมอและมขอตกลง

รวมกบสานกงานศาลยตธรรม สานกงานอยการสงสด สานกงานตารวจแหงชาต สานกงาน

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ และสวนราชการตางๆ ทเกยวของดวย

นอกจากนนควรมการจดหลกสตรถายทอดความรวธการจดการความขดแยงใหกบ

บคคลตางๆ ปลดอาเภอ ขาราชการฝายปกครองและเจาหนาททเกยวของในระดบตางๆ เปนประจา

เพอเปนการพฒนาและเปนการเพมทกษะ ความชานาญ ความเชยวชาญและความมนใจในการปฏบต

หนาทจดการความขดแยง ท งในการใหความรดานกฎหมาย หลกการเจรจาตอรอง หลกจต

วทยา ฯลฯ โดยเฉพาะอยางยง การฝกอบรม เพมพนความร หรอการพฒนาประสทธภาพ วธการจดการ

ความขดแยงใหกบกานน ผใหญบาน ทงทไดรบการแตงตงใหดารงตาแหนงใหม และฝกอบรม

เพอเพมพนความร และเทคนควธการจดการความขดแยงสมยใหมใหกบกานน ผใหญบาน ทดารง

ตาแหนงอยเดมเปนประจา นน เปนเรองสาคญทสมควรจะตองม เพอใหสามารถเปนผชวยเหลอ

นายอาเภอ ในการจดการความขดแยงทมคณภาพ และมประสทธภาพ อยางแทจรง

กลาวโดยสรป ผลการศกษาครงนสะทอนใหเหนวาการจดการความขดแยงโดย

นายอาเภอของประชาชนในประเทศไทยนน มแนวความคดทเปนขอสรปเชงทฤษฎในบรบทท

เหมาะสมกบสงคมไทย โดยนายอาเภอของประชาชนเปนบคคลทมบทบาทสาคญในการจดการ

ความขดแยงในพนทอาเภอทตนเองรบผดชอบ ไมวาความขดแยงนนจะเปนความขดแยงระหวาง

143

บคคลตอบคคล ชมชนตอชมชน หรอระหวางกลมบคคลกบรฐ นายอาเภอของประชาชนเปนบคคล

ทมการวางตวและปฏบตตนจนเปนทยอมรบ นบถอและเปนเสาหลกทประชาชนในพนทใหความ

เคารพ ศรทธา ซงถอวาเปนตนทนทางสงคมทสาคญในการปฏบตหนาทของนายอาเภอ สาหรบ

นายอาเภอของประชาชนนนไดมการพฒนาแนวความคดและพฤตกรรมการจดการความขดแยง

โดยมการประยกตใชความรทงจากทไดรบการศกษาอบรมจากระบบการศกษาในระดบอดมศกษา

ระบบการฝกอบรมจากกรมการปกครอง เชน หลกสตรนายอาเภอ และจากการเรยนรสงสม

ประสบการณจากการทางาน หรอไดรบการถายทอดองคความรจากผบ งคบบญชาและอดต

ผบงคบบญชา เชน ผวาราชการจงหวด รองผวาราชการจงหวด ทเคยทางานรวมกนและมการสอน

หรอแนะนาแนวทางการปฏบตงานมาเปนลาดบ การพฒนาองคความรเชนนเปนการสรางวฒนธรรม

องคกรทเขมแขงและมคณคา เปนประโยชนตอการปฏบตงานของนายอาเภอของประชาชนเปน

อยางยง นายอาเภอของประชาชนจะพยายามมงสรางความผกพน ความเชอถอและความศรทธา

ระหวางเจาหนาทของรฐกบประชาชนใหเปนทยอมรบ โดยการทมเทเวลาและอทศตนในการปฏบต

ราชการเขาไปคลกคล สรางความสมพนธอนดกบราษฎรในอาเภอ จนไดรบการยอมรบ และยนยอม

เชอฟงจากประชาชนซงเปนจดเรมตนของการจดการความขดแยงอยางสนตวธในชมชนหรอใน

อาเภอทนายอาเภอรบผดชอบ ทงนโดยม ผนาชมชนทงทมขนตามธรรมชาต ผนาทางศาสนา และ

ผนาทจดตงขนตามกฎหมายเฉพาะไมวาจะเปนผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน พนกงานและ

ลกจางในสงกดองคกรปกครองสวนทองถน หรอกานน ผใหญบาน ขาราชการสงกดตางๆ ทมา

ปฏบตราชการในพนทอาเภอ มาเปนกลไกรองรบในการประสานงานและนาพาประชาชนใหเขามา

มสวนรวมในการจดการความขดแยง ซงหากมการพฒนากลไกรองรบเหลานใหมความเขมแขงและ

มประสทธภาพ ไมวาจะโดยการจดใหมการฝกอบรม หรอ มการใหความรในเรองการจดการความ

ขดแยงอยางเปนระบบและตอเนองแลว กจะเปนการสรางกลไกการจดการความขดแยงของชมชน

ไดอยางถาวรและยงยน ทงน ภายใตตนทนทางวฒนธรรมทเขมแขงของสงคมไทยทมความเออ

อาทร และความเออเฟอเผอแผเปนทนอยแลว

การสนบสนนและพฒนาความสามารถในการจดการความขดแยงดวยตนเองของ

หมบานหรอชมชน โดยใหหมบานหรอชมชนมอานาจในการกาหนดกลไกในการทางานระงบ หรอ

ยตความขดแยงในระดบหมบานหรอชมชนไดในบางเรอง โดยการรบรองการออกกฎหมบานหรอ

ชมชนทเรยกวา “กฎหมบานหรอกฎชมชน” ใหเปนกฎเหลกในการคว าบาตรทางสงคม ซงเปน

กระบวนการควบคมและลงโทษทางสงคม เพอใชเปนมาตรการในการจดการความขดแยงในระดบ

หมบานหรอชมชน ซงเปนการลงโทษทางสงคมกนเองและสามารถควบคมพฤตกรรมอนไมพง

ประสงค หรอลดเงอนไขทกอใหเกดความขดแยงในหมบานหรอชมชนได ทงนโดยมปรชญาวา

144

เปนการจดการความขดแยงของคนในหมบาน โดยคนในหมบานและเพอคนในหมบานเอง ซงใน

สวนนนายอาเภอของประชาชน สามารถใหการสนบสนนการดาเนนการผานกลไกการทางานของ

“คณะกรรมการหมบาน” โดยมระเบยบรองรบการทางานของ “คณะกรรมการหมบาน” อยแลว

นอกจากนน สวนราชการโดยเฉพาะอยางยง กรมการปกครองซงมหนาทในการกากบ

ดแลการปฏบตงานของนายอาเภอของประชาชนควรมการสนบสนนใหมการจดการความขดแยง

ทางเลอกของหมบานหรอชมชน ซงในประเดนนจะตองดาเนนการใหหมบานหรอชมชนได

รบทราบกฎกตกาในการจดการความขดแยงเหลานรวมกน โดยตองเปนกฎหรอกตกาทเปนทยอมรบ

รวมกนและตองมการรบรกตกาการจดการความขดแยงนเปนการลวงหนากอนดวย ทงน เพอให

คกรณทกกลมรบรขอบเขตของตนเอง และรวาควรจะทาอยางไร รวมท ง เปนการยบย งการใช

ความรสกสวนตว คอ ตองใชเหตผลในการแสดงบทบาทมากกวาใชความรสก ซงจะทาใหชองวาง

ทางอานาจแคบลงและจะเปนการลดโอกาสทจะนาไปสขอพพาทหรอความรนแรง และเพอเปนการ

ปองกนการลกลาม บานปลายของความขดแยงดวย

ผ ศกษาวจย ยงพบวา นายอาเภอของประชาชนไมคอยทราบถงรองรอยหรอ

กระบวนการการระงบ หรอยตความขดแยงในทองถนทมอยในวฒนธรรมของสงคมไทยในอดต

ซงเปนประโยชนตอการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนไดอยบาง หรอเรยกวาเปน

“กระบวนการการจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถน” เชน ระบบเจาโคตรในชมชนอสาน

ดงเดม ซงเปนระบบทแสดงออกถงความเคารพนบถอ ไวเนอเชอใจ ออนนอมถอมตน ตอผหลก

ผใหญ ผอาวโสทมเชอสายโยงใยทางวงศตระกลทางคณธรรม จรยธรรมในชมชนของชาวอสาน

(สถาบนพระปกเกลา, 2549: 96) โดยผหลกผใหญในตระกล ในชมชนเหลาน มหนาทระงบความ

ขดแยงโดยใชมตวฒนธรรมเปนหลก และดวยหลกการประนประนอม (อดม บวศร และชอบ ด

สวนโคก, 2546) การใช “กระบวนการมชาวาเราะฮ” เพอจดการความขดแยงในชมชนของชาว

มสลมภาคใต ซงกระบวนการนเปนการแกไขความขดแยงเชงสมานฉนทในชมชนทเปน

กระบวนการตดสนใจรวมกนของสงคมมสลม โดยใหคกรณทเกยวของมาพบปะ พดคยจนนาไปส

การสรางความสมานฉนทในชมชน (มฮมหมดรอฟอ มซอ, 2549) และการสรางขอตกลงรวมกน

ของชมชนในการหามหรอสงเสรมใหสมาชกในชมชนปฏบตตาม เปนขอตกลงเพอความสมานฉนท

ในชมชน ทเรยกวา “ฮกมฟากต” ซงเปนขอกาหนดกตกาเพอความเปนเอกภาพในการอยรวมกน

ของสมาชกในชมชนโดยตงอยบนพนฐานของหลกการศาสนา และวฒนธรรมทดงามซงไมขดกบ

หลกการของศาสนา เปนกฎเกณฑทสมาชกในชมชนทกคนตองถอปฏบต (มฮมหมดรอฟอ มซอ,

2550: 2:3:15) หรอบทบาทของ “นายตรวจนา” หรอ “กลมแกเหมองแกฝาย” ในภาคเหนอ ซงม

ความสาคญในการจดสรรน าใหสมาชกในแตละคลองซอยใหไดรบน าอยางทวถง รวมทง มหนาท

145

ในการแกไขขอพพาทตางๆ ทเกดขนของสมาชกดวย (มนตร จนทวงศ, 2548: 4) ระบบนเปนระบบ

ทบคคลทเปนผนาชาวบานในการจดการน าจะเปนผทลงมอทางานกอนคนอน โดยทบคคลนไมใช

เปนเจานายแตเปนผปฏบต และเปนตวอยางใหชาวบานคนอนๆ ทาตาม โดยจะมบทบาทในการ

จดการความขดแยงทงในระดบปจเจก ครวเรอน ชมชนและนอกชมชน ดงนน หากมการพฒนา

กลไกหรอกระบวนการการจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถนโดยเปดโอกาสใหนายอาเภอ

ของประชาชน สามารถพจารณานาวธการจดการความขดแยงทปรบปรงหรอพฒนามาจาก

วฒนธรรมด งเดมทมอยในแตละภมภาคมาใชในการจดการความขดแยงในพนทอาเภอทตนเอง

รบผดชอบไดบางตามความเหมาะสม กนาจะเปนแนวทางการจดการความขดแยงอกแนวทางหนงท

เชอไดวานาจะสามารถจดการความขดแยงในหมบานหรอชมชนนนๆ ไดสาเรจ อยางมประสทธภาพ

และมความยงยน เพราะเปนวธการทไดรบการยอมรบและเปนวถการดารงชวตของคนในทองถน

นนอยแลว อกทงยงเปนการสรางความภาคภมใจและเปนการสรางความสมานฉนทของคนใน

ทองถนดวยภมปญญาทองถน ทาใหเกดอตลกษณของการจดการความขดแยงในทองถนนนดวย

แตอยางไรกตาม กฎเกณฑหรอกลไกการจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถนน

ตองมการประชาสมพนธ ชแจงใหประชาชนไดรบทราบและไดรบการยอมรบจากชมชนหรอสงคม

โดยทวกนเสยกอน โดยตองมกฎหมายหรอระเบยบของทางราชการทมารองรบการเลอกใชกลไก

การจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถนนใหกบนายอาเภอของประชาชนซงเปนผปฏบตดวย

ทงน เพราะความขดแยงในแตละทองถนอาจเกดขนระหวางบคคลในทองถนนนๆ กบบคคลทม

ภมลาเนาในภมภาคอน ซงไมเขาใจหรอไมเคยรบรรายละเอยดหรอแนวทางการจดการความขดแยง

ตามแนวทางของภมปญญาทองถน ซงอาจจะทาใหเกดความไมเขาใจ และไมยอมรบระบบการ

จดการความขดแยงในรปแบบดงกลาว อกทงยงจะเปนการทาใหเกดความรสกวาตนเองไมไดรบ

ความเปนธรรมจากคนในทองถนนนๆ ซงยงจะเปนการกอใหเกดความคบของใจและเกดความ

ขดแยงของชนในชาตมากยงขนไปดวย สาหรบในกรณทมความขดแยงเกดขนระหวางคนใน

ทองถนกบคนตางถน หรอแมจะเปนความขดแยงระหวางคนในทองถนดวยกนกตาม คกรณความ

ขดแยงทงสองฝาย ตองมความสมครใจทจะยอมรบการใชการจดการความขดแยงแบบภมปญญา

ทองถนนนดวยกนทงสองฝาย จงจะดาเนนการจดการความขดแยงตอไปได

นายอาเภอ ในฐานะเปนผมหนาทจดการความขดแยง ควรจะตองมกฎหมายหรอ

ระเบยบการจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถนรองรบการทาหนาทอยางชดเจนดวย การ

เลอกใชกระบวนการจดการความขดแยงแบบทางเลอกหรอแบบภมปญญาทองถนใดๆ กตาม จะตอง

ไดรบการยนยอมจากคกรณทงสองฝาย หากฝายใดฝายหนงคดคานหรอไมยอมรบกระบวนการ

จดการความขดแยงแลว จะตองนาไปสกระบวนการจดการความขดแยงทมแนวทางการจดการท

146

เปนมาตรฐานกลาง เปนทรบรและยอมรบโดยทวกน ตามระเบยบ กฎหมาย หรอขอบงคบของทาง

ราชการตอไป

สาหรบนายอาเภอ ซงถอวาเปนเครองมอทเปนปจจยความสาเรจในการจดการ

ความขดแยงทสาคญนน ตองไดรบการพฒนาและเพมพนทกษะในดานตางๆ เพอใหเปนนกจดการ

ความขดแยงมออาชพ ท มความเ ชยวชาญและมความชานาญในการจดการความขดแยง

ทสลบซบซอนและหลากหลายมต มทกษะและเชยวชาญหลายดานทงในดานการเจรจาตอรอง

หลกการดานจตวทยา หลกการประนประนอม และมความสามารถหรอความชานาญการในการ

แปรเปลยนรปแบบความขดแยงไปเปนรปแบบอน เชน แปรเปลยนปญหาความขดแยงของชมชน

ไปเปนเรองการอยรวมกนในสงคม (Conflict transformation) ตลอดจนตองมการเรยนร และไดรบ

การฝกฝนเทคนคในการจดการความขดแยงใหมๆ ไมวาจะเปนเทคนคการถกเถยงอภปราย (Debate)

หรอเทคนคการสานเสวนา (Dialoque) หรอเทคนคในการประสานงานเพอใหมความสามารถในการนา

ทกภาคสวนในสงคมใหเขามามสวนรวมในการดาเนนงาน โดยใหมการรวมคด รวมทา รวม

ตดสนใจ และรวมรบผดชอบ มการทางานเชงรกโดยยดถอผลประโยชนของประชาชนเปนทตง

มจตใจทเปนธรรม ยดถอความยตธรรมเปนทตง ปฏบตหนาทโดยไมคานงถงพวกพอง หรอมการ

เลนพรรคเลนพวก โดยตองทาหนาทจดการความขดแยงดวยความเปนธรรม เสมอภาค และ

เทาเทยมกน มความคดเชงสรางสรรค ทางานอยางมงผลสมฤทธ นายอาเภอของประชาชนตองเปน

บคคลทมจรยธรรมและคณธรรมควบคกนไป ทงน นายอาเภอของประชาชนตองมทศนคตตอ

ประชาชนทดมองวา “ประชาชน คอ เพอน” และมองประชาชนอยางเหนคณคาของทกคนทอาศย

อยในแผนดนน ดวยความเคารพซงกนและกน ซงนอกจากจะเปนตวเรงแลวยงจะเปนตวเพม

ประสทธภาพทสาคญในการจดการความขดแยงของชมชนไทยในความรบผดชอบของนายอาเภอ

ของประชาชนใหเกดสมฤทธผลไดอยางสงสดดวย

147

สภาวการณ

กอนเกดความขดแยง

สภาวการณ

ขณะเกดความขดแยง

ผลหลงจากการจดการ

ความขดแยง

- กรณแกไขไมสาเรจ - กรณแกไขไดเปนผลสาเรจ

เขาสกระบวนการ

ยตธรรม

รายงานให

ผบงคบบญชาทราบ

วธการจดการความขดแยง

โดยปจจยอานาจตามโครงสราง ทางราชการ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการการพฒนาทกษะและ การพฒนานวตกรรมทเหมาะสม

ตอการจดการความขดแยง โดยนายอาเภอของประชาชน

ปจจยสวนบคคล

ปจจยอานาจตาม

โครงสรางทางราชการ

ปจจยสภาพแวดลอม

วธการจดการความขดแยง

โดยปจจยสภาพแวดลอม

วธการจดการความขดแยง

โดยปจจยสวนบคคล

แผนภมท 17 รปแบบกระบวนการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

148

ขอจากดของการวจย

1. การศกษาวจยครงนเปนการศกษาวจยเฉพาะนายอาเภอของประชาชนทไดรบการ

คดเลอกในระหวาง พ.ศ. 2545 - 2552 ทยงคงดารงตาแหนงนายอาเภอของประชาชนเทานน อนเปน

ทศนคต ความคดเหนของนายอาเภอของประชาชน ซงกระจายตวอยในภมภาคตางๆทวประเทศไทย

ทาใหการเกบรวบรวมขอมลตองใชเวลามากกวาปกต โดยมงหวงเพอใหไดขอมลทเทยงตรง และ

สมบรณมากทสด

2. การใชวธการวจยเชงคณภาพแบบสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน ถอวาผศกษาวจย

คอ เครองมอทสาคญสาหรบการศกษา ผศกษาวจยจงตองมการเตรยมตนเองใหมความไวเชงทฤษฎ

และศกษาระเบยบวธวจยใหกระจาง รวมทงตองมการฝกเทคนควธและการใชศลปะในการเกบ

รวบรวมขอมล และการวเคราะหขอมล อกทงจะตองใชเวลาอยในพนทเปนเวลาพอสมควรเพอใหได

ขอมลทสมบรณ

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการศกษา

การศกษาวจย เรองการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนในประเทศไทย

ครงน เปนการศกษาดวยวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research methodology) แบบการสราง

ทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory) โดยผศกษาวจยยดหลกการทาความเขาใจการจดการ

ความขดแยงจากนายอาเภอของประชาชน จากการใชวธการสมภาษณเชงลก (In-depth interview)

ผใหขอมลหลก (Key informants) การสงเกตและการจดบนทก (Observation and field-note)

เหตการณในระหวางการเกบรวบรวมขอมล และการวเคราะหเอกสาร (Document analysis) ทงเอกสาร

ของหนวยงานราชการสวนกลาง (กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย) และเอกสารขอมลทเกยวของ

กบอาเภอทผใหขอมลหลก ดารงตาแหนงอย ขอมลทไดจากการกระบวนการเกบรวบรวมในการศกษา

ครงน ถกนามาวเคราะหและตความ เพอตอบวตถประสงคของการวจย 3 ขอ คอ

1. ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

2. วธการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

3. ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนา

นวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

โดยศกษาวจย ผใหขอมลหลก ทเปนนายอาเภอทไดรบการคดเลอกเปนนายอาเภอของ

ประชาชน ระหวาง พ.ศ. 2545 ถง พ.ศ. 2552 แลวนาผลการศกษามาเสนอเปนภาพรวมโดยเชอมโยง

กนเปนลาดบเพอนาไปส�การสร�างทฤษฎจากขอมลพนฐาน ตามรายละเอยดดงตอไปน

150

ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

การศกษาวจยครงน เปนการศกษาวจยในชวงเวลาทนายอาเภอของประชาชน ไดปฏบต

หนาทในฐานะนายอาเภอในพนทอาเภอทตนเองรบผดชอบ ซงความขดแยงตางๆ ในพนทนน มทง

ทเกดขนมากอนทนายอาเภอของประชาชนจะยายมาดารงตาแหนงในอาเภอนน และเกดขนใน

ระหวางทนายอาเภอไดยายมาดารงตาแหนงในอาเภอนนแลว รวมถงประสบการณการจดการความ

ขดแยงทนายอาเภอของประชาชน ไดสงสมประสบการณมาจากการดารงตาแหนงตางๆ ในพนท

อนๆ ทนายอาเภอของประชาชนประสงคจะถายทอดเปนองคความรนาเสนอออกมา ผศกษาวจย

พบวา บทบาทของนายอาเภอของประชาชนในการจดการความขดแยงนนมปจจยตางๆ ทเกยวของ

3 ประการ ประกอบดวย

1. ปจจยสวนบคคล

ตวนายอาเภอของประชาชน เปนปจจยทสาคญทสดปจจยหนงสาหรบการจดการ

ความขดแยงทเกดขนในอาเภอ โดยผศกษาวจยพบวา การปฏบตหนาทตางๆ ซงรวมถงการจดการ

ความขดแยงของนายอาเภอของประชาชนนน มองคประกอบของปจจยสวนบคคลทเกยวของกบ

การจดการความขดแยง คอ พฤตกรรมการทางานทเหมาะสม ภาวะผนาและมความสามารถในการ

บรหารงาน และความเชยวชาญในวชาชพ ดงรายละเอยดตอไปน

1.1 พฤตกรรมการทางานทเหมาะสม

การมพฤตกรรมการทางานทเหมาะสมของนายอาเภอของประชาชน ม

ความสาคญมาก เพราะนายอาเภอตองทางานกบมวลชน หรอคนจานวนมากในทกภาคสวนในอาเภอ

โดยจะตองทางานดานมวลชนอยาง “ถงลกถงคน” เพอคอยดแลความเปนไป และรกษาความสงบ

เรยบรอยในอาเภอใหด การมพฤตกรรมการทางานทเหมาะสมน น จะเปนปจจยสาคญทชวย

เสรมสรางความเชอมน เสรมสรางพนธะทางใจ เสรมสรางความผกพน เสรมสรางความเชอใจ และ

เสรมสรางอานาจบารมของนายอาเภอของประชาชน โดยจะทาใหประชาชนในอาเภอ มการยอมรบ

ศรทธา และเชอฟงตอนายอาเภอของประชาชน ซงจะสงผลดตอการแกไขปญหาตางๆ รวมถงการ

จดการความขดแยงไดสาเรจอยางมประสทธภาพดวย การมพฤตกรรมการทางานทเหมาะสมของ

นายอาเภอของประชาชนนน สามารถจาแนกไดดงน คอ

1.1.1 ทมเทใหกบการทางาน นายอาเภอเปนกลไกทางการปกครองทสาคญ

เพราะมหนาทความรบผดชอบในทกๆ เรองทเกดขนในพนทอาเภอ โดยมกฎหมายรองรบอานาจ

หนาท โดยเฉพาะอยางยงพระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ระบไววา “งานใดทไมไดมการ

ระบวาเปนหนาทของสวนราชการใดเปนการเฉพาะ ใหถอเปนหนาทของนายอาเภอ” อกท ง

151

นายอาเภอเปนหวหนาบงคบบญชาของขาราชการในอาเภอ จงทาใหนายอาเภอสามารถใชกลไกของ

ทางราชการทกสวนราชการในอาเภอมาบรณาการการทางาน เพอเปนการแกไขปญหาความเดอดรอน

ความขดแยง ใหตรงตามความตองการของประชาชนใหเปนไปดวยความเรยบรอย

การปฏบตหนาทในตาแหนงนายอาเภอนน มลกษณะของงานทเนนการทางาน

กบมวลชน หรอประชาชนทกหมเหลา เพอสรางความสข ดบความทกขใหกบประชาชน ดงนน

นายอาเภอจงเปนผทดแลความเปนไป และรความเคลอนไหวในทกๆ เรองของอาเภอเปนอยางด

นายอาเภอของประชาชน จะปฏบตหนาทดวยการอทศตน และทมเทเวลาใหกบการทางานอยาง

จรงจง โดยไมอางเงอนไขเรองเวลาของการทางานมาเปนขอจากดในการปฏบตหนาทในการดแล

ทกขสข หรอการแกไขปญหาความเดอดรอนตางๆ ของประชาชน นายอาเภอของประชาชนจะ

“ทมเทเวลา” และ “อทศตน” ใหกบการทางานใหประชาชนทกคนในอาเภอ ชนดทเรยกไดวา “ครง

ของชวต คอ มวลชน” ทงน เพอใหประชาชนเกดการยอมรบ มความศรทธาเชอถอ และยนยอมทจะ

เชอฟง โดยมกานน ผใหญบาน ซงเปนคนในพนทเปนผใตบงคบบญชา และมสวนราชการตางๆ

เปนผชวยเหลอในการปฏบตงาน

1.1.2 การวางตวใหเหมาะสม นายอาเภอของประชาชนจะตองมการวางตวให

เหมาะสมกบตาแหนง ซงนอกจากนายอาเภอของประชาชน จะตองม “การครองตน” คอการประพฤต

ปฏบตตนใหอยในศลธรรมอนด และใหเหมาะสมกบฐานะตาแหนงนายอาเภอแลว นายอาเภอของ

ประชาชนยงตองทาใหประชาชนเกดความมนใจวา นายอาเภอมศกยภาพเพยงพอทจะเปนผท

ประชาชนสามารถพงพาอาศยได นายอาเภอของประชาชนตองแสดงภาวะผนาทงในดานการเปน

ผนาในพธการตางๆ ทางสงคม และในฐานะเปนผนาของสวนราชการตางๆ ในอาเภอใหเปนท

ประจกษกบประชาชน รวมถงนายอาเภอตองมการวางตวเปนกลาง ไมลาเอยงเขาขางใดขางหนง ซง

ถอวาเปนหลกปฏบตราชการทสาคญสาหรบนายอาเภอทมบทบาทในการจดการความขดแยงตางๆ

ในอาเภอ โดยในปจจบนน นายอาเภอ ยงคงมบทบาทสาคญ เปนทยอมรบและเปนสถาบนหลกท

ประชาชนในอาเภอใหความศรทธาเชอถอ ซงถอวาเปนตนทนทางสงคมทสาคญทสงคมไดมอบให

นายอาเภอตลอดมา กลาวโดยสรปคอ นายอาเภอของประชาชนตองมการวางตวใหเหมาะสม

เพอใหประชาชนเกดการยอมรบ เกดมความศรทธาเชอถอ และเกดการยนยอมทจะเชอฟง

1.1.3 การทางานเปนทม นายอาเภอของประชาชน ตองแสดงใหประชาชน

ไดรบรวา นายอาเภอเปนผนาทเตมไปดวยทมงานทมความสามารถในหลายระดบ หลายหนวยงาน

และหลายความเชยวชาญ เปนผชวยเหลอ เชน หวหนาสวนราชการตางๆ ซงประกอบดวย เจาหนาท

ตารวจ สาธารณสขอาเภอ เกษตรอาเภอ เปนตน องคกรปกครองสวนทองถน ซงประกอบดวย

สมาชกสภาองคการบรหารสวนจงหวด นายกเทศมนตรตาบล สมาชกสภาเทศบาล นายกองคการ

152

บรหารสวนตาบล สมาชกสภาองคการบรหารสวนตาบล พนกงานและลกจางของเทศบาลตาบล

และองคการบรหารสวนตาบลในอาเภอ เปนตน กานน ผใหญบาน สารวตรกานน แพทยประจา

ตาบล และผชวยผใหญบาน เปนตน ซงทมงานเหลานเปนทมงานทมความร ความสามารถ และ

พรอมทบรณาการ รวมทมกนเปนทมงานทมความสามารถเขาไปทาการชวยเหลอ จดการแกไข

ปญหาความเดอดรอน หรอจดการความขดแยงใหกบประชาชน รวมกบนายอาเภอ ได 1.1.4 อานาจบารม นายอาเภอของประชาชน ตองม อานาจบารมในการจดการ

ความขดแยงหรอการแกไขปญหาตางๆ เพอใหประชาชนเกดความมนใจ และเชอมนวา นายอาเภอ

มศกยภาพเพยงพอ และสามารถเปนทพงพาอาศยของประชาชนได หากในพนทขาดกลไกทางการ

ปกครอง คอ นายอาเภอแลว การดาเนนงานดานตางๆ รวมถงการจดการความขดแยง อาจจะประสบ

กบปญหาอปสรรคขนได เนองจากไมมผนาทมอานาจบารมเพยงพอทจะบรณาการทรพยากร

บคลากรของหนวยงานตางๆ มาสนบสนน เพอทางานจดการความขดแยงใหกบประชาชนใหสาเรจ

ไปดวยความเรยบรอยได สาหรบอานาจบารมของนายอาเภอนนม 2 สวน คอ

1) อานาจบารมทเกดจาก บทบาทของนายอาเภอทมความสาคญ เปนท

ยอมรบ และเปนสถาบนหลกทประชาชนในอาเภอใหความศรทธาเชอถอมาตงแตในอดต เปน

อานาจบารมทนกปกครองรนเกาไดสราง และสงสมกนมาอยางตอเนอง และตกทอดมาจนถง

นกปกครองในยคปจจบน ซงถอวาเปนตนทนทางสงคมทสาคญทสงคมไดมอบใหกบบคคลทกคน

ทมาดารงตาแหนง “นายอาเภอ”

2) อานาจบารมทเกดจาก การทนายอาเภอมพฤตกรรมการทางานทเหมาะสม

มการ “ครองตน ครองคน ครองงาน” จนประชาชนเกดความเชอมน เกดความผกพน เกดความเชอใจ

และเกดเปนพนธะทางใจ จนทาใหประชาชนในอาเภอ มการยอมรบ ศรทธา และยนยอมทจะเชอฟง

ตอตวนายอาเภอ อานาจบารมในสวนนขนอยกบความร ความสามารถสวนตวของนายอาเภอแตละคน

โดยมอานาจตามกฎหมายทบญญตใหนายอาเภอเปนผนาของประชาชนและสวนราชการในพนท

อาเภอ เกอหนนตออานาจบารมในสวนนเปนพนฐานดวย

1.1.5 ความยตธรรม นายอาเภอของประชาชน ตองมจตใจทเปนธรรม ยดถอ

ความยตธรรมเปนทตง วางตวเปนกลาง โดยไมคานงถงพวกพอง ไมมการเลนพรรคเลนพวก และไม

เออประโยชนใหเปนการเฉพาะกบกลมใดกลมหนง จะตองปฏบตหนาทดวยความเสมอภาค และ

เทาเทยมกน และตองปฏบตหนาทโดยยดถอระเบยบ กฎหมาย เปนทต งในการทางาน หาก

นายอาเภอปฏบตหนาทโดยปราศจากความยตธรรมเปนทตงแลว กไมสมควรทาหนาทในการจดการ

ความขดแยง ทงน เพราะนายอาเภอ ตองเปนนกปกครองและนกบรหารทคอยดแลความทกข

153

ความสข ของประชาชนทกกลม ทกฐานะ และทกสาขาอาชพ โดยมหนาทในการบงคบใชกฎหมาย

กบประชาชนทกคน ทกชนวรรณะ อยางเสมอภาค เทาเทยม และยตธรรม

1.1.6 ความจรงใจ นายอาเภอของประชาชน ตองดาเนนการจดการความขดแยง

ดวยความจรงใจ ดวยความทมเท เสยสละ และมเปาหมายการดาเนนการวาตองจดการความขดแยง

ใหประสบความสาเรจ โดยตองพยายามระงบ หรอยตความขดแยงลงไปดวยความพงพอใจของผม

สวนไดเสย และผเกยวของทกฝาย เพอใหประชาชนในอาเภอมความสข สมานฉนท และสามารถ

อยรวมกนไดดวยความเขาใจซงกนและกน นายอาเภอของประชาชนจงมความโดดเดนในเรองความ

จรงใจ และความมงมนตงใจ ในการปฏบตหนาทดวยการทมเท อทศตนใหกบงานในหนาท เพอ

“บาบดทกข บารงสข” ใหกบประชาชนอยางแทจรง และความจรงใจของนายอาเภอน จะเปนเครอง

ยดเหนยวใหประชาชนเกดความผกพนกบนายอาเภอ ซงจะเปนการนาไปสยนยอมทจะเชอฟงจาก

ประชาชน อนเปนทมาของการม “อานาจบารม” ของนายอาเภอดวย และทาใหขาราชการของสวน

ราชการตางๆ มความเชอมน และเตมใจทจะเขามาชวยเหลอและมสวนรวมในการจดการความ

ขดแยงรวมกบนายอาเภอดวย

1.1.7 การรบรขอมลขาวสาร ขอมลขาวสารมความสาคญมาก เพราะขอมล

ขาวสารทมความครบถวนสมบรณและมความละเอยด จะมสวนสาคญในการสงเสรมการดาเนนการ

จดการความขดแยงในพนทของนายอาเภอ ดงนน การมขอมลขาวสารทด ครบถวนสมบรณ จะม

สวนชวยทาใหนายอาเภอสามารถคาดการณและประเมนสถานการณไดอยางถกตอง และสามารถ

วางแผนการปฏบตงานไดอยางรดกม รอบคอบ เพอใหการจดการความขดแยงเปนไปอยางม

ประสทธภาพ สาหรบวธการทาใหไดมาซงขอมลขาวสารทดนน นายอาเภอของประชาชนแตละคน

ตางกมวธการทหลากหลายแตกตางกนไป ซงสามารถจาแนกไดดงน คอ

1) การศกษากฎหมายทเกยวของ

2) การรบขอมลโดยตรงจากประชาชน

3) การใหประชาชนเขยน แลวนามาใสกลองทจดเตรยมไว

4) การมอบหมายกานน ผใหญบานเพอไปเกบขอมล

5) การมอบหมายเจาหนาทของทางการเพอไปเกบขอมล

6) การสอบถามจากผทคลกคลกบทองท

7) การสอบถามโดยตรงจากคขดแยง

8) อนๆ

ขอมลทสาคญประการหนงทมความสาคญตอการจดการความขดแยง ไดแก ขอมลทเกยวของกบ

บคคลทอยเบองหลงของความขดแยง หรอมอทธพลเหนอคขดแยง ซงจะทาใหนายอาเภอสามารถ

เชญตวผอยเบองหลงความขดแยงมารวมเจรจา เพอระงบ หรอยตความขดแยงดวยกได นอกจากนน

154

ความสาคญของขอมลขาวสารอกประการหนง ไดแก การทหากมขอมลขาวสารทไมด ไมครบถวน

สมบรณ จะเปนการสรางความเสยหาย และสงผลเสยตอการตดสนใจในการจดการความขดแยง

และอาจทาใหไมประสบผลสาเรจตามทคาดหวงไว รวมถงทาใหสนเปลองงบประมาณดวย

นายอาเภอของประชาชน จงตองเปนผทมความสามารถในการรบรขอมลขาวสารทด โดยจะตองม

การขาวในพนททด เพอประกอบการตดสนใจในการจดการความขดแยงหรอการแกไขปญหาความ

เดอดรอนของประชาชนไดอยางถกตอง และมประสทธภาพ การรบรขอมลขาวสารทถกตอง

รวดเรว และการมชองทางการสอสาร สาหรบการรบรขอมลขาวสารในหลายชองทาง กจะมสวน

ชวยใหการรบรขอมลขาวสารใหมประสทธภาพมากยงขน การรบรขอมลขาวสารของนายอาเภอของ

ประชาชน นนไดรบจาก

1) แหลงขาวจากสวนกลาง คอ ขาวสารทมาจากรฐบาล กระทรวง ทบวง

กรม ตางๆ เปนตน

2) แหลงขาวในพนท สาหรบขาวสารตางๆ ในพนทน น นายอาเภอ

จะไดรบทราบขอมลขาวสารเปนคนแรก เพราะเปนผทมหนาทดแลทกขสขของประชาชนในพนทนน

การไดรบขอมลขาวสารตางๆ นน สวนใหญจะไดมาจากการทนายอาเภอทมเทเวลาเขาหามวลชน

ทาใหไดรบขอมลขาวสารโดยตรงดวยตนเอง นอกจากนน ยงไดรบขอมลขาวสารจากผใหขาวใน

พนทโดยเฉพาะอยางยงจาก กานน ผใหญบาน ซงจะเปนผใหขอมลขาวสารทดทสดของนายอาเภอ

ของประชาชน นอกจาก กานน และผใหญบานทเปนผใหขอมลขาวสารแกนายอาเภอแลว ผนาทาง

ศาสนา ผนาตามธรรมชาต และขาราชการในพนท ตางกเปนผใหขอมลขาวสารทดสาหรบนายอาเภอ

ดวย โดยเฉพาะอยางยงพระสงฆทเปนทเคารพนบถอของคนในชมชน ขอมลขาวสารทไดจาก

พระสงฆสวนใหญจะเปนขอมลทมความคลาดเคลอนนอย เพราะพระสงฆเปนผทอยในศลในธรรม

จงไมมการบดเบอนขอมล ประกอบกบจตใจทเปยมดวยคณธรรม เมตตาธรรม ทาใหพระสงฆ

พรอมทจะชวยเหลอนายอาเภอในการจดการความขดแยงตางๆ สาหรบขาราชการในพนทนนถอวา

เปนบคคลทสาคญยงสาหรบนายอาเภอดวยเชนกน เพราะนอกจากจะมบทบาทในฐานะเปนผให

ขอมลขาวสารแลว ยงมบทบาทในฐานะเปนผชวยเหลอนายอาเภอในการทางาน ดวย

สาหรบการตดตอสอสารกบนายอาเภอนน พบวา กานน ผใหญบาน จะม

การตดตอสอสารโดยตรงกบนายอาเภอ และจะใชโทรศพทเปนเครองมอในการแจงขอมลขาวสาร

ซงทาใหนายอาเภอไดรบขาวสารอยางรวดเรว ประหยด และถกตอง โทรศพทจงเปนอปกรณสาคญ

ทนายอาเภอทกคนใชประโยชนในการดาเนนการเพอจดการปญหาตางๆ รวมถงปญหาความขดแยง

และพบวา หมายเลขโทรศพทสาคญๆ ของบคคลในพนททนายอาเภอตองมไวเพอประสานงาน

จะประกอบดวยหมายเลขโทรศพทของผนาทางศาสนา กานน ผใหญบาน นายกเทศมนตร นายก

155

องคการบรหารสวนตาบล ปลดองคกรปกครองสวนทองถน อาสาสมครสาธารณสขประจาหมบาน

(อสม.) ฯลฯ ซงการประสานงานทางโทรศพทนอกจากจะเปนการสะดวกตอนายอาเภอ ในการ

ปฏบตหนาทในพนทแลว ยงเปนผลดตอประชาชนดวย เพราะทาใหประชาชนไมตองเสยเวลา

เดนทางไปยงทวาการอาเภอและรอพบนายอาเภอเพอแจงขอมลขาวสาร การใชโทรศพททาให

ประชาชนสามารถเขาถงตวนายอาเภอไดอยางประหยด และรวดเรวในทกเวลา

1.1.8 ไหวพรบปฏภาณ นายอาเภอของประชาชน เปนบคคลทมไหวพรบ

ปฏภาณ ทรอบรงานอยางถองแท และรจกใชเปนฐานในการตอรอง ไกลเกลย หรอประนประนอม

ระหวางคขดแยง ไหวพรบปฏภาณของนายอาเภอของประชาชนนน เกดจากการไดรบการศกษา การ

ฝกอบรม การสงสมประสบการณ และความเชยวชาญในวชาชพ โดยเฉพาะอยางยง การทนายอาเภอ

ไดผานการทางานจดการความขดแยงจากตาแหนงตางๆ ในเสนทางวชาชพ และจากอาเภอตางๆ ท

เคยไปรบราชการกมสวนชวยเพมพน เสรมสรางการเรยนร เสรมสรางประสบการณ และเสรมสราง

ความเชยวชาญกบงานในหนาท ซงมสวนชวยทาใหนายอาเภอของประชาชนมไหวพรบปฏภาณ

และมความสามารถในการบรหารการจดการความขดแยงสง

1.2 ภาวะผนา และมความสามารถในการบรหารงาน

นายอาเภอของประชาชน ตองเปนผนาทมความสามารถในการบรหารงานสง

โดยเฉพาะอยางยงในเรองการประสานงานกบทกภาคสวนในพนท โดยจะตองเปนผทสามารถ

เชอมโยงผมสวนไดเสย และผเกยวของทกกลมรวมถงประชาชนในอาเภอใหเขามารวมกนรบทราบ

รวมกนรบผดชอบ และรวมกนแกไขปญหาในชมชนของตนเองดวยกน ทงน นายอาเภอของ

ประชาชน ตองเปนผนาในการดาเนนการประสานงาน หรออานวยการในการจดการแกไขปญหา

ความขดแยงตางๆ ใหกบประชาชน

1.2.1 ภาวะผนา นายอาเภอของประชาชน มบทบาทของการเปนผนาทสาคญ

ของทกสวนราชการ และเปนผนาของผมสวนไดเสยทเกยวของทกคนในการ “อานวยการ” การ

จดการความขดแยง และแกไขปญหาความเดอดรอนใหกบประชาชนในอาเภอ การเปนผนาทดนน

นายอาเภอของประชาชน ตองมการรบรขอมลขาวสารในอาเภอเปนอยางด มความเชยวชาญใน

วชาชพ มการสงสมประสบการณจากการปฏบตงานจดการความขดแยง ในตาแหนงตางๆ ตาม

เสนทางของวชาชพนกปกครองมาอยางยาวนาน รวมถงตองเปนผทมอานาจบารม ซงตาแหนง

นายอาเภอมตนทนทางสงคม ในสวนนมาตงแตในอดตเปนพนฐานอยแลว และเมอนายอาเภอของ

ประชาชนไดมการสรางอานาจบารมสวนตว จนประชาชนเกดความเชอมน เกดความผกพน เกด

ความเชอใจ และเกดเปนพนธะทางใจ ทาใหประชาชนมการยอมรบ ศรทธา และยนยอมทจะเชอฟง

ตอตวนายอาเภอ กจะยงเปนการเสรมสรางภาวะผนาของนายอาเภอใหสมบรณมากยงขนดวย

156

สาหรบภาวะผนาของนายอาเภอตอสวนราชการตางๆ นน เปนไปตามกฎหมายทนายอาเภอเปน

หวหนาบงคบบญชาสวนราชการภมภาคทปฏบตหนาทในอาเภอนนๆ ดงนน ความสามารถเชง

การบรหาร โดยเฉพาะอยางยง ในเรองการประสานงาน การใหความเชอใจ การใหเกยรต และการ

ใหความมนใจตอความชานาญเฉพาะดานของวชาชพของสวนราชการทรวมงานดวยกนอยางจรงใจ

กจะเปนเครองมอทชวยใหภาวะผนาของนายอาเภอตอสวนราชการมความโดดเดนยงขนดวย

1.2.2 ความสามารถในการบรหารงาน บทบาทในการทางานของนายอาเภอ

ในปจจบนนนแตกตางไปจากบทบาทของนายอาเภอในอดตเปนอยางมาก โดยในอดต นายอาเภอ

จะเปนผทมบทบาทสงในการมอานาจบงคบบญชา สงการ การดาเนนการตางๆ ในพนท ภารกจ

ตางๆ หรอปญหาตางๆ ในพนทสามารถดาเนนการ หรอแกไขใหยตไดดวยการอานวยการจาก

นายอาเภอ แตในปจจบน นายอาเภอจะจดการแกไขปญหาตางๆ ไดดวยการใชการประสานงานเปน

หลก เพราะสวนราชการตางๆ มการปรบโครงสราง โดยมไดมการมอบอานาจบงคบบญชาผาน

นายอาเภอเชนในอดต ดงนน นายอาเภอจงตองเปนผนาทมความสามารถในการบรหารงานสง

โดยเฉพาะอยางยง ในเรองการประสานงานกบทกภาคสวนในพนท ทงภาคราชการ ภาคเอกชนและ

ภาคประชาชน นายอาเภอตองมความสามารถในการประสานงานกบผมสวนไดเสย และผเกยวของ

ทกกลมในลกษณะเปนการประสานงานรอบดาน หรอ 360 องศา หรอ เรยกวา “ผประสานสบทศ”

เพอใหคนทกกลม ทกหมเหลามารวมกนดาเนนการใหได ไมวาจะเปนการรวมกนรบทราบขอมล

ขาวสาร รวมกนรบผดชอบในการดาเนนการ และรวมกนแกไขปญหาความขดแยงทเกดขนดวย

1.3 ความเชยวชาญในวชาชพ

นายอาเภอในฐานะนกปกครองนนมการเรยนรและสงสมความเชยวชาญใน

วชาชพจากแหลงตางๆ ดงน คอ

1.3.1 ระบบการศกษา การเรยนรจากระบบการศกษาเปนการเรยนรถงระบบ

โครงสรางของสงคม ระบบราชการ และทฤษฎตางๆ ซงนายอาเภอจะไดรบองคความรตางๆ จาก

การศกษาตามระบบการศกษาในระดบตางๆ โดยเฉพาะอยางยงจากการศกษาในระดบอดมศกษา

ทนายอาเภอของประชาชนไดรบการศกษามา

1.3.2 การฝกอบรม เมอเรมรบราชการ ขาราชการจะไดรบการฝกอบรม

เพมเตมจากสถาบนการฝกอบรมเฉพาะดานของสวนราชการทตนเองสงกดอย ทงน เพอเพมความ

เชยวชาญในการปฏบตราชการตามเสนทางวชาชพของตน สาหรบนกปกครอง นนมหลกสตรการ

ฝกอบรมตามเสนทางวชาชพ ไดแก หลกสตรปลดอาเภอ หลกสตรผบงคบบญชา และหลกสตร

นายอาเภอ จากวทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง และหลกสตรนกปกครองระดบสง จากสถาบน

ดารงราชานภาพ กระทรวงมหาดไทย เปนตน

157

1.3.3 การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ นายอาเภอของประชาชน

ไดรบความเชยวชาญในวชาชพ จากการสงสมประสบการณจากการทางานในตาแหนงตางๆ ซงเปน

การสงสมประสบการณตามเสนทางวชาชพ (Career path) ของผททางานในสายงานของนกปกครอง

ทเจรญเตบโตในทางราชการมาตามลาดบโดยการสงสมประสบการณ สามารถจาแนกเปน

1) การสงสมประสบการณจากการถายทอด สงสอนของผบงคบบญชา

ทเคยรวมงานกน หรอจากนกปกครองรนพ นายอาเภอของประชาชนทมความเชยวชาญในวชาชพ

จะไดรบประสบการณ จากการบอกเลา สงสอนจากผบงคบบญชาทเคยทางานรวมกน และจากการ

เรยนรจากนกปกครองรนพ

2) การสงสมประสบการณจากการเรยนร และจากการสงเกตจดจา

การปฏบตงานทประสบความสาเรจ และทประสบความลมเหลว โดยนายอาเภอของประชาชน

จะนามาเปนบทสรป เปนองคความรสวนบคคล และนามาประยกตใชเปนแนวทางในการทางาน

ซงจะทาใหนายอาเภอของประชาชนเปนผทมความเชยวชาญในวชาชพทแตกตางกนไป ตาม

ประสบการณทแตละคนม หรอไดรบมาจากการรบราชการในตาแหนงตางๆ ในพนทตางๆ และจาก

ผบงคบบญชาทแตกตางกนไปของแตละบคคล

2. ปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการ

ปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการเปนปจจยทสาคญปจจยหนง ทมผลตอการ

จดการความขดแยงในพนทของนายอาเภอของประชาชน ปจจยนเปนปจจยทระบไวในตวบทกฎหมาย

ทบญญตมาโดยสภานตบญญต หรอเปนกฎ ระเบยบจากราชการสวนกลาง ทกาหนดขอบเขตภารกจ

และแนวทางการปฏบตงานตางๆ ของนายอาเภอไว สาหรบอานาจตามโครงสรางทางราชการ ของ

นายอาเภอในภารกจการจดการความขดแยงนน มรายละเอยดดงน

2.1 อานาจตามกฎหมาย

นายอาเภอมอานาจตามกฎหมายในการจดการความขดแยงตามทกฎหมายได

บญญตและรองรบอานาจดานนไว เ ชน พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน

พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท ฯลฯ นอกจากการมอานาจตามกฎหมายในการจดการความ

ขดแยงตางๆ ในพนทแลว กฎหมายยงระบใหนายอาเภอเปนผนา หรอเปนหวหนาของผดาเนนการ

ในการจดการความขดแยงในลกษณะตางๆ อกดวย แตถงแมวาจะมกฎหมายไดบญญตอานาจของ

นายอาเภอไวแลว แตนายอาเภอของประชาชนยงเหนวา กฎหมายนาจะมการบญญต ภารกจของ

นายอาเภอในการจดการความขดแยงใหชดเจนยงขน โดยตองมการสงเสรมการทาหนาทและตอง

คมครองนายอาเภอทอาจจะไดรบผลกระทบจากการปฏบตหนาทในการจดการความขดแยง

158

สาหรบกฎหมายสาคญทรองรบอานาจในการบรหารราชการของนายอาเภอ และ

เปนกฎหมายสาคญทเปนเครองมอสาหรบใชในการจดการความขดแยงของประชาชน ประกอบดวย

1) พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และฉบบแกไข

เพมเตม ไดกาหนดใหนายอาเภอมอานาจไกลเกลยหรอจดใหมการประนอมขอพพาทเพอใหทองท

เกดความสงบเรยบรอย โดยใหนายอาเภอเปนผไกลเกลยในกรณความขดแยงทความผดมโทษทาง

อาญาอนยอมความได และมใชเปนความผดทเกยวกบเพศ ซงผเสยหายและผถกกลาวหาตางยนยอม

สาหรบความขดแยงทเปนขอพพาททางแพงนน นายอาเภอมอานาจในการดาเนนการแกไขความ

ขดแยงในขอพพาททางแพงทมทนทรพยไมเกนสองแสนบาท โดยกาหนดใหมคณะบคคลทาหนาท

ไกลเกลยและประนอมขอพพาท

2) พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457 อานาจหนาทของ

นายอาเภอในการแกไขปญหาความขดแยงในพนทนนระบวา นายอาเภอตองใหราษฎรเขาหา เขาพบ

ไดทกเมอ และนายอาเภอตองใหความชวยเหลอแกราษฎรทเขาหาตามสมควร สาหรบการจดการ

ความขดแยงในการประกอบอาชพของราษฎร หรอเหตอนๆ แมวาจะไมมตวบทกฎหมายกาหนดไว

ใหเปนหนาทของผหนงผใดอยางชดเจน แตกถอเปนหนาทของนายอาเภอทจะตองเขาไปดาเนนการ

3) พระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด

พ.ศ. 2546 กาหนดใหนายอาเภอดาเนนการแกไขปญหาตางๆ รวมถงปญหาความขดแยง และหาก

ปญหาความขดแยงทเกดขนในพนททนายอาเภอรบผดชอบนน เปนภารกจ หรออยภายใตความ

รบผดชอบของสวนราชการอน หรอการออกระเบยบขอบงคบทตองออกโดยสวนราชการอน

ใหนายอาเภอแจงใหสวนราชการทเกยวของทราบเพอใหสวนราชการนน ดาเนนการแกไขปรบปรง

โดยเรวตอไป

2.2 อานาจทางการบรหาร

นอกเหนอจากอานาจหนาทของนายอาเภอทระบตามตวบทกฎหมายแลว

นายอาเภอยงมอานาจในการจดการ หรอระดม ทรพยากรทางการบรหารตางๆ ในพนทมาใชในการ

จดการความขดแยงใหเกดประโยชน และเกดประสทธผลดวย โดยทรพยากรทางการบรหารหลกๆ

ทนายอาเภอใชในการจดการความขดแยง ประกอบดวย

1) บคคล เมอเกดปญหาความขดแยงตางๆ ขนในพนท นายอาเภอจะตองเปนผ

ทดาเนนการเขาไปจดการความขดแยง เพราะนายอาเภอเปนตาแหนง ทตองดแลทกขสขของ

ประชาชน บคลากรในพนททเปนผชวยเหลอนายอาเภอในการจดการความขดแยงจะประกอบดวย

กานน ผใหญบาน และสวนราชการตางๆ ทมหนวยงานอยในอาเภอ นายอาเภอของประชาชน

จะเปนผทมความสามารถในการบรหารการจดการความขดแยงสง เพราะจะตองบรหารจดการให

159

กานน ผใหญบานเขามามบทบาทในการจดการความขดแยงในฐานะผชวยเหลอนายอาเภอ สาหรบ

สวนราชการตางๆ โดยเฉพาะเจาหนาทตารวจนน ถงแมจะเปนสวนราชการสงกดสวนกลางทไดรบ

มอบหมายใหมาปฏบตงานในพนท และเปนสวนราชการทไมไดสงกดกระทรวงมหาดไทย แต

นายอาเภอตองมความสามารถในการบรหารจดการเพอใหเจาหนาทตารวจเขามามบทบาทเปนผ

ชวยเหลอในการจดการความขดแยงรวมดวย สาหรบขาราชการจากสงกดอนในพนท ถอวาเปน

บคคลสาคญทเปนผชวยเหลอนายอาเภอในการทางานดวยอยแลว

2) งบประมาณ สาหรบทรพยากรดานงบประมาณนน พบวา งบประมาณทอาเภอ

ไดรบการจดสรรมาในการใชเพอการบรหารจดการความขดแยงนนมไมเพยงพอ นายอาเภอตอง

บรหารงบประมาณตามวงเงนทไดรบการจดสรรใหด และในเรองงบประมาณนถอวาเปนขอจากด

ทสาคญในการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอ เพราะวาเปนองคประกอบทางการบรหารทสาคญ

ทใชในการสงเสรมการขบเคลอนกระบวนการจดการความขดแยงของประชาชนในพนท

3. ปจจยสภาพแวดลอม

ปจจยสภาพแวดลอม เปนปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยง ทไมสามารถ

จดเขากบ ปจจยสวนบคคล หรอปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการ ได แตมความสาคญตอ

ความสาเรจในการจดการความขดแยงในพนทของนายอาเภอของประชาชนเปนอยางยง ซงไดแก

ระบบอปถมภในสงคมไทย และความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความ

ขดแยง

3.1 ระบบอปถมภในสงคมไทย

ปญหาตางๆ ทเกดขนในสงคมไทย โดยเฉพาะอยางยงในเรองความขดแยง

ทเกดขน หากนายอาเภอของประชาชนสามารถสบหาวา ใครเปนผสนบสนนใหเกดความขดแยง

ใครเปนผทมอทธพลตอคขดแยงทงสองฝาย ใครเปนผทคขดแยงใหความเคารพนบถอ เชอฟง หรอ

ใครเปนผทอยเบองหลงความขดแยงหรอปญหาตางๆ แลว กจะสามารถนาไปสการยตความขดแยง

แบบไทยๆ ได ตามระบบอปถมภของสงคมไทยซงคนในชมชนมความผกพน มการพงพากน และม

ความสมพนธกนอยางลกซง โดยใชวธการเจรจาผานผใหการสนบสนน ผมอทธพล หรอผอย

เบองหลงความขดแยงนนๆ เพอใหเปนผชวยระงบ หรอยตความขดแยงนนๆ โดยเฉพาะอยางยง

พระสงฆ หรอโตะอหมาม ทเปนทเคารพนบถอของคนในชมชน จะเปนผมความสาคญในการ

จดการความขดแยงตางๆ ในชมชนได

3.2 ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ไมวานายอาเภอจะมขอมลทดเพยงใด มเครองมอ บคลากร ในการจดการความ

ขดแยงทดเพยงใด แตหากขาดการมสวนรวมในการใหความรวมมอจากภาคสวนทเกยวของอนๆ

160

ในพนทอยางจรงใจแลว นายอาเภอกไมสามารถทจะประสบผลสาเรจในการจดการความขดแยงได

นายอาเภอของประชาชน จะตองมความสามารถในการระดมความรวมมอใหทกภาคสวนทเกยวของ

ไดเขามามสวนรวมในการจดการความขดแยงดวยความจรงใจ และเตมใจ การจดการความขดแยง

จงจะประสบความสาเรจไปดวยความเรยบรอย โดยเฉพาะอยางยง ความจรงใจของผนาในทองถน

และผบรหารขององคกรปกครองสวนทองถน ในการเขามาชวยประสานงานกบผเกยวของกบความ

ขดแยงฝายตางๆ ความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนนน

มความสาคญมาก เพราะจะสามารถระงบ หรอยตความขดแยงของคขดแยงไดเปนลาดบแรก โดย

ไมตองเขาสกระบวนการยตธรรมทยงยาก และเสยเวลาได การมสวนรวมโดยความรวมมอจาก

ภาคสวนตางๆ นน สามารถแบงได ดงน คอ

1) ความรวมมอจากบคลากรในพนท ซงถอไดวาเปนความรวมมอเบองตน

ทนายอาเภอของประชาชนสามารถพงพา เพอใชจดการความขดแยงทไมมความสลบซบซอนทางดาน

คดความมากนก โดยบคลากรในพนททสามารถเขามามสวนรวม และรวมมอกนในการจดการความ

ขดแยงนนประกอบดวย ผนาทางศาสนา ผนาตามธรรมชาตหรอผอาวโสทเปนทยอมรบนบถอ

ในพนท กานน ผใหญบาน นายกเทศมนตร นายกองคการบรหารสวนตาบล สมาชกสภาองคการ

บรหารสวนจงหวด คร หวหนาสถานอนามย เปนตน

2) ความรวมมอจากบคลากรในกระบวนการยตธรรม หากบคลากรในพนท

ไมสามารถจดการความขดแยงในเบองตนได นายอาเภอกตองอาศยความรวมมอจากบคลากร

ในกระบวนการยตธรรม ซงประกอบดวย เจาหนาทตารวจ ทนายความ อยการ และศาล ในกรณท

ความขดแยงนนสามารถหาขอตกลงกนไดกไมจาเปนทจะตองเขาสกระบวนการยตธรรม แตในบางกรณ

คขดแยงกใชกลไกการไกลเกลยของศาลยตธรรม ซงเปนการใหความชวยเหลอในการไกลเกลย

ประนประนอมความขดแยงโดยคขดแยงไมตองใชทนายความ และไมตองนาเรองเขาสการพจารณา

ของศาลยตธรรมอยางเปนทางการ ซงนบวาการแกไขปญหาความขดแยงของศาลยตธรรมแบบทม

ความกาวหนามาก (สานกงานศาลยตธรรม, 2546; สานกงานเลขานการคณะกรรมการพฒนาการ

บรหารงานยตธรรมแหงชาต, 2552)

วธการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

เมอเกดความขดแยงขน โดยทวไปแลว นายอาเภอ จะเปนเจาหนาทระดบสงของทาง

ราชการในพนทบคคลแรกทตองเขาไปจดการความขดแยง สาหรบวธการจดการความขดแยงโดย

นายอาเภอของประชาชน ขนอยกบปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของ

161

ประชาชน คอปจจยสวนบคคล ปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการ และปจจยสภาพแวดลอม

โดยนายอาเภอของประชาชน มวธการจดการความขดแยง ดงน คอ

1. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอาเภอของประชาชน

สาหรบวธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคลของนายอาเภอของประชาชน

นน เปนวธการทนายอาเภอของประชาชนเปนผทเขาไปมบทบาทในการแกไขปญหาและดาเนนการ

จดการความขดแยงดวยตนเอง มรายละเอยดดงน

1.1 การเกลยกลอม

วธการเกลยกลอม เปนวธการทนายอาเภอของประชาชนหลายทานนามาใชใน

การจดการความขดแยงทเกดขนในพนท ซงผศกษาพบวา ในกระบวนการเจรจาเกลยกลอมนน

นอกจากจะมตวนายอาเภอทมาเกลยกลอมความขดแยงตางๆ แลว นายอาเภอของประชาชนหลายทาน

ยงตองใชหลกทางกฎหมาย หลกทางศาสนา หลกทางจตวทยา ฯลฯ มาประยกตใชในลกษณะ

สหวทยาการในการจดการความขดแยง และเกอบทกกรณทนายอาเภอเขาไปจดการความขดแยงนน

จะมบคคลทสาม ซงเปนบคคลทประชาชนในพนทใหความเกรงอกเกรงใจ หรอเคารพนบถอ เขามา

ชวยเหลอนายอาเภอในการเจรจาเกลยกลอมดวย บคคลทสามทวานประกอบดวย ผนาศาสนาไมวา

จะเปนพระสงฆ หรอโตะอหมาม กานน ผใหญบาน ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน ฯลฯ

ซงการเจรจาเกลยกลอมโดยมบคคลในพนททประชาชนใหความเกรงอก เกรงใจ นน เปนวธการ

หนงทนายอาเภอตองใชไหวพรบปฏภาณ และมดลยพนจทดในการพจารณาหาบคคลทสามเขามา

ชวยเหลอในการจดการความขดแยงนนๆ

1.2 การประนประนอม

วธการประนประนอม เปนวธการทอาศยความสามารถสวนบคคลของ

นายอาเภอเองคอนขางสง วธการจดการความขดแยงโดยการประนประนอมน นายอาเภอของ

ประชาชนจะใช “ลกไมมหาดไทย” ทเปนการจดการความขดแยงทมงคานงถงความทกข ความสข

และความพงพอใจของประชาชนในพนทเปนสาคญ ซงทาใหการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอ

เปนไปเพอลดความทกข คอ ยตความขดแยง เพมความสข คอการจดการความขดแยงสาเรจดวย

ความพงพอใจของคขดแย ง ซงนบวาเปนเ รองยาก แตการจดการความขดแยงโดยว ธการ

ประนประนอมน นายอาเภอของประชาชนมการสรางความสมดลระหวางหลกการของ 2 ศาสตร คอ

หลกการทางรฐศาสตรซงยดหลกการในการใชดลยพนจ และอาจมการยกเวนขอกาหนดและการ

ลงโทษทกฎหมายบญญตไวบางสวน เพอใหสงคมไดดารงอยรวมกนไดอยางมสนตสข และหลกการ

ทางนตศาสตรซงยดหลกการการลงโทษหรอบงคบใชตามกฎหมายทบญญตไวโดยเครงครด ซง

สวนใหญนายอาเภอของประชาชนจะยดหลกทางรฐศาสตรเปนลาดบแรก หากไมสามารถจดการ

162

แกไขปญหาไดจงจะนาไปสการใชหลกทางนตศาสตร การจดการความขดแยงในพนทในหลายๆ

กรณนน นายอาเภอของประชาชนทราบดวา ในบางกรณหากยดหลกกฎหมายมาใชในการจดการ

ความขดแยง ความขดแยงนนอาจจบลงดวยความถกตองตามตวบทกฎหมาย แตกอาจกอใหเกด

ความขดแยงใหมๆ ขนตามมาอกได การประนประนอม จงเปนการทาใหคขดแยงระงบ หรอยต

ความขดแยงโดยททงสองฝายยอมรบไดดวยความพงพอใจ

1.3 การเสรมสรางความเขาใจ

การเสรมสรางความเขาใจนเปนวธการจดการความขดแยงโดยใหคขดแยงไดเกด

ความเขาใจและมความเชอมนมากยงขน ดวยการเจรจาพดคย การใหขอมลทถกตอง และนาไปสการ

มสวนรวมในการจดการความขดแยงรวมกน ดวยวธการนนายอาเภอของประชาชนจะเปนผเขาไป

เจรจาพดคยดวยตนเอง โดยกอนเขาไปเจรจาพดคยเพอเสรมสรางความเขาใจใหกบประชาชนใน

พนทนน นายอาเภอของประชาชนจะศกษาถงสถานการณทเกดขนในพนทใหเกดความเขาใจปญหา

อยางถองแทกอน เพอประโยชนในการเจรจาพดคยเสรมสรางความเขาใจใหกบประชาชน เพราะ

หากนายอาเภอยงไมเขาใจถงสถานการณทแทจรงแลว การเสรมสรางความเขาใจกบประชาชนกจะ

ไมประสบความสาเรจตามทคาดหวงไว เพราะนายอาเภออาจทาการเจรจาเพอเสรมสรางความเขาใจ

ไดไมดพอ และอาจทาใหประชาชนไมมความเขาใจถงสถานการณทเกดขนในพนทอยางแทจรง

ทาใหสถานการณความขดแยงยงดารงอยตอไป

1.4 การอดกลน

การอดกลนเปนวธการหนงทสาคญสาหรบนายอาเภอของประชาชนในการ

ดาเนนการจดการความขดแยงในพนท เพราะเมอเกดความขดแยงขน ความรสกของคขดแยงอาจจะม

ความรนแรงและขยายวงไปสผมสวนเกยวของทกฝาย ดงนน นายอาเภอของประชาชนจงตองใช

ความอดทน อดกลน ดวยการทาตวเปน ผรบฟงทด และผมสตทด ทงน เพอเปนการลดเงอนไข

ลดการยวย และเปนการลดบรรยากาศรอนแรงของคขดแยงใหบรรเทาเบาบางลงไปกอนกอนทจะ

กลายเปนอปสรรค หรอลกลามบานปลายเปนความรนแรงตอไป เพราะหากนายอาเภอไมมความ

อดทน อดกลนแลว กอาจจะทาใหตวนายอาเภอตองเขาไปเปนคขดแยงเสยเอง ซงทาใหเปนการเพม

คขดแยงอก และตวนายอาเภอเองกจะกลายเปนอปสรรคตอการจดการความขดแยงเสยเองดวย

1.5 การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท

สาหรบวธการเชญคขดแยงมาพบโดยทนท เมอทราบวาเกดมความขดแยงขนนน

ถอวาเปนการเขาไปจดการความขดแยง เพอเปนการการตดไฟแตตนลม กอนทบรรยากาศความ

ขดแยงจะเกดการลกลามบานปลาย และขยายวงความขดแยงออกไปมากขน จนทาใหการจดการ

แกไขทาไดยาก วธการเชญคขดแยงมาพบโดยทนท มหลกการดาเนนการ ดงน

163

1) เมอรวาความขดแยงเรมเกดขน

2) อยาเชญคขดแยงมาพบกนเมอมทาทวาปญหาความขดแยงจะลกลาม

3) สงผแทนของนายอาเภอไปพบเปนลาดบแรกเมอปญหาความขดแยงลกลาม

4) ถาปญหาความขดแยงยงคงลกลาม นายอาเภอจะพบคขดแยงดวยตนเอง

1.6 การเจรจาดวยความยตธรรม

การจดการความขดแยงนน นายอาเภอของประชาชนตองดาเนนการเจรจาดวย

ความยตธรรม โดยตองดาเนนการดวยความรอบคอบ และระมดระวง โดยเฉพาะอยางยงในเรองการ

พดจา ทงน เพอไมใหคขดแยงเกดความรสกวามการเอนเอยง การจดการความขดแยงดวยวธการน

นายอาเภอของประชาชน จะตองดาเนนการดวยความระมดระวง และรอบคอบใน 2 ประเดนสาคญ คอ

1) การวางตว นายอาเภอของประชาชน จะตองมความระมดระวง และความ

รอบคอบในการวางตวในการปฏบตหนาท เพอไมใหคขดแยงฝายหนงฝายใด เกดความรสกวา

นายอาเภอวางตวไมเปนกลาง หรอเกดความรสกวาไมไดรบความยตธรรม มการเลอกปฏบต หรอ

เขาขางฝายหนงฝายใดจากนายอาเภอ

2) การใชคาพด นายอาเภอของประชาชน จะมความระมดระวง และความ

รอบคอบในการใชคาพด เพอไมใหคขดแยงฝายหนงฝายใด เกดความรสกวานายอาเภอมความ

ลาเอยง เอนเอยง หรอขาดความยตธรรม

2. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการของ

นายอาเภอของประชาชน

องคประกอบของปจจยอานาจตามโครงสรางทางราชการทเกยวของกบการจดการ

ความขดแยง คออานาจตามกฎหมาย และอานาจทางการบรหาร ซงนายอาเภอของประชาชนได

นามาใชจดการความขดแยงดวยวธการตางๆ ดงน

2.1 การเลอกใชคนใหเหมาะสมกบงานและเวลา

ปญหาความขดแยงตางๆ ทเกดขนในพนทนน อาจมสาเหตมาจากหลายดาน

หลายมต ดงนน การจดการความขดแยงตางๆ จงจาเปนตองใชบคลากรทมความร ความชานาญใน

วชาชพเฉพาะดานทเหมาะสม และในชวงเวลาททนเหตการณ โดยเมอเกดปญหาความขดแยงขนใน

พนท นายอาเภอของประชาชนจะเลอกใชผนาในพนททประชาชนใหความเคารพนบถอเปนลาดบ

แรกกอน ซงผนาในพนทเหลาน ไดแก ผนาศาสนาในพนท ไมวาจะเปนพระสงฆ หรอ โตะอหมาม

นกการเมองทองถน เชน สมาชกองคการบรหารสวนจงหวด ผบรหารองคกรปกครองสวนทองถน

เชน นายกเทศมนตร นายกองคการบรหารสวนตาบล เจาหนาทตารวจ กานน ผใหญบาน ฯลฯ แต

สาหรบกรณทเปนปญหาทมความซบซอนเฉพาะดาน นายอาเภอของประชาชนตองเขาไปมสวนรวม

164

ในการจดการความขดแยงดวยตนเองพรอมกบเจาหนาททมความชานาญในวชาชพเฉพาะดานทเปน

ตนเหตแหงปญหาความขดแยงนนๆ ดวย เชน สาธารณสขอาเภอ เกษตรอาเภอ พฒนาการอาเภอ เปนตน

2.2 การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค

การใหขอมลยอนกลบทสรางสรรค เปนการจดการความขดแยงโดยตองมการ

ทาความเขาใจปญหาความขดแยงทเกดขนอยางถองแทเสยกอน แลวจงจะทาใหการวางแผน และ

การตระเตรยมการจดการความขดแยงเปนไปอยางตรงจด และตรงประเดนปญหาได ซงจะทาให

นายอาเภอสามารถจดการความขดแยงไดอยางมประสทธภาพ โดยนายอาเภอของประชาชนจะตอง

ทาความเขาใจปญหาความขดแยงทเกดขนวา ความขดแยงทเกดขนคออะไร ทาไมจงเกดความ

ขดแยงขน ความขดแยงเกดขนไดอยางไร ใครคอคขดแยง ใครอยเบองหลงความขดแยง เปนตน และ

นอกจากนนนายอาเภอยงสามารถชแจง ทาความเขาใจ เกลยกลอม หรอประนประนอม คขดแยงให

เปนทเขาใจ และสามารถเจรจาตอรองจนทาใหความขดแยงน นระงบ หรอยตลงไปได ท งน

เนองจากความขดแยงบางประเภทเกดจากการทประชาชนขาดขอมลขาวสาร จนทาใหเกดความ

เขาใจผด หรอไมเคยรบรขอมลขาวสารเลย ดงนน การทนายอาเภอของประชาชน รขอมลขาวสาร

อยางถองแทจงสามารถถายทอด และนาเสนอใหประชาชนไดรบรและเขาใจปญหานน จนเปนท

เขาใจและยอมรบได

2.3 การใชอานาจตามกฎหมาย

วธการจดการความขดแยงโดยใชอานาจตามกฎหมายน เปนวธการทนายอาเภอ

ตองแสดงเหตผลใหคขดแยงเขาใจ เพอใหคขดแยงยอมรบผลการพจารณาและยอมรบอานาจบงคบ

ตามกฎหมาย ตามทนายอาเภอไดพจารณาไปตามขอบญญตของกฎหมาย ซงการจดการความขดแยง

โดยการใชอานาจตามกฎหมายน จะสงผลใหการจดการความขดแยงนน มท งผชนะ และผแพ

เกดขน ซงนายอาเภอจะตองมการเฝาระวง และตดตามมใหความขดแยงนนเกดการปะทขนมาใหมอก

นอกจากนนแลว นายอาเภอของประชาชน ยงใชหลกการทางจตวทยาในเชงบงคบเพอใหเกดการระงบ

หรอยตความขดแยงดวย โดยในการจดการความขดแยงโดยการใชจตวทยาบงคบใหคขดแยงกระทา

ตามกฎหมายนน นายอาเภอของประชาชนจะมขอพจารณา ดงน

1) ความขดแยงทเกดขนตองเปนความผดตามกฎหมายจรง

2) คกรณอาจมความเขาใจในกฎหมายบาง แตเขาใจอยางไมลกซง

การใชวธการทางจตวทยาเชงบงคบนใหมประสทธภาพนน นายอาเภอของประชาชนจะตองเขาใจ

ในตวบทกฎหมายนนๆ อยางถองแทเปนอยางด ซงรวมถงการเขาใจถงชองโหวของกฎหมายทมอย

ดวย แตการเขาใจในตวบทกฎหมายอยางถองแทน มวตถประสงคหลก คอ เพอใชประโยชนในการ

กดดน ตอรองใหคขดแยงเกดความเกรงกลวตอกฎหมาย เพอทจะไดลดทฐ และใหความรวมมอ หรอ

165

ยนยอมทจะใหความรวมมอในการประนประนอมยอมความ เพอใหความขดแยงนนไดระงบหรอยต

ลงไป

2.4 การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

สาหรบปญหาความขดแยงใดๆ ทมความสลบซบซอนมากๆ และเปนกรณท

นายอาเภออาจไมสามารถจดการแกไขไดดวยวธการหนงวธการเดยวใหบรรลผลได นายอาเภอของ

ประชาชน จงพจารณาการจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอนขน ทงน เพอใหเกดความ

รอบคอบ และลดภาระมใหความขดแยงตองมาคงคาง และกระจกตว ทาใหเกดความลาชา ซงใน

บางครงความขดแยงนนสามารถจดการแกไขไดต งแตระดบหมบาน หรอระดบเจาหนาทแลว

นายอาเภอของประชาชน มวธการจดการความขดแยงแบบวางแผนการเปนขนตอน คอ ในขนตอน

แรกจะเปนการพจารณามอบหมายบคคลทนายอาเภอคดวาเหมาะสมใหไปดาเนนการจดการกบ

ปญหาทเกดขน และจะมการวางแผนขนตอนตอๆ ไปเพอรองรบปญหานน ในกรณทหากบคคล

ทไดรบมอบหมายไมสามารถดาเนนการจดการกบปญหาความขดแยงทเกดขนไดเปนผลสาเรจ โดย

หากไมสามารถแกไขปญหาไดแลว นายอาเภอจงจะลงไปดาเนนการดวยตนเอง แตทงน นายอาเภอ

ของประชาชนกจะพจารณาในเรองความจาเปน และความเรงดวนทจะตองแกไขปญหานนมา

ประกอบการตดสนใจมอบหมายภารกจดวย เพราะในบางเรองจะมเงอนไขเรองเวลามาเปนขอจากด

ซงทาใหตองเรงรบเขาไปจดการเปนการดวน เพราะมฉะนนแลวเหตการณ หรอปญหานนอาจจะ

ลกลามบานปลาย หรออาจจะสนสภาพปญหาไปเสยเองตามหวงเวลา เชน กรณเกดขอพพาท

ระหวางราษฎรตอราษฎร ในเรองการทาแนวปองกนน าทวม ซงหากฝายหนงสรางแนวปองกนน า

ทวมกนเสนทางเดนของน า กจะทาใหอกฝายหนงประสบปญหาอทกภยได ซงหากไมเรงรบเขาไป

แกไขปญหาการสรางแนวปองกนน าทวม ปญหากอาจจะสนสภาพไปเอง เนองจากผานพนฤดฝน

ไปกอน หรอราษฎรถกนาทวมทงสองฝายไปเสยกอน เปนตน

2.5 การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

นายอาเภอของประชาชน อาจตงคณะกรรมการจดการความขดแยง เพอไป

จดการความขดแยงใหเกดความเปนธรรมแกทกฝายดวยความรอบคอบ สาหรบปญหาความขดแยง

ในพนทบางกรณนน นายอาเภอไมอาจดาเนนการจดการปญหาไดเพยงคนเดยว นายอาเภอของ

ประชาชนสวนใหญดาเนนการโดยการจดใหมคณะกรรมการจดการความขดแยงขนมาสาหรบการ

พจารณาแกไขปญหาความขดแยงตางๆ เพราะการจดใหมคณะกรรมการฯ นน จะทาใหคขดแยงรสก

อนใจวาปญหาของตนไดรบการเอาใจใส จนมการจดตงคณะกรรมการฯ ทมความเชยวชาญ มความ

เปนกลาง และมความยตธรรม ขนมาเพอพจารณาปญหาของตนเปนการเฉพาะ โดย คขดแยงยงม

ความรสกวาตนจะไดรบความเปนธรรมมากกวาการดาเนนการแกไขปญหาโดยคนเพยงคนเดยวอกดวย

166

เพราะจะมกรรมการหลายคน มหลายความคด มหลายทศนคต และหลายความเชยวชาญ ในการให

ความคดเหนเกยวกบการแกไขปญหาของตน อยางไรกตาม ในเรองตวบคคลทนายอาเภอจะแตงตง

ใหมารวมกนเปนคณะกรรมการจดการความขดแยงนน นายอาเภอของประชาชนเหนวา ควรจะ

แตงตงจากบคคลทมบทบาทในสงคมของพนทนนๆ เชน ปลดอาเภอ กานน ผใหญบาน

นายกเทศมนตร นายกองคการบรหารสวนตาบล คร หวหนาสถานอนามย เปนตน

3. วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอมของนายอาเภอของประชาชน

องคประกอบของปจจยสภาพแวดลอมทเกยวของกบการจดการความขดแยง คอ

ระบบอปถมภในสงคมไทย และความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความ

ขดแยง ซงนายอาเภอของประชาชนไดนามาใชจดการความขดแยงดวยวธการตางๆ ดงน

3.1 การขอความรวมมอผมบารม

นายอาเภอของประชาชน สามารถสบหาวา ใครเปนผสนบสนนใหเกดความ

ขดแยง ใครเปนผทมอทธพลตอคขดแยง หรอใครเปนผอยเบองหลงความขดแยงหรอปญหาตางๆ

แลวอาจจะขอความรวมมอ หรอเจรจาผานผสนบสนน ผทมอทธพลตอคขดแยง ผอยเบองหลงความ

ขดแยง หรอผมบารมทคขดแยงใหความเคารพนบถอ เกรงใจ ตามระบบอปถมภของสงคมไทย

ซงคนในชมชนมความผกพน มการพงพากน และมความสมพนธกนอยางลกซง เชน พระสงฆ

โตะอหมาม สมาชกองคการบรหารสวนจงหวด กานน ผใหญบาน นายกองคการบรหารสวนตาบล

เปนตน ซงจะสามารถนาไปสการระงบ หรอยตความขดแยงแบบไทยๆ ได

3.2 การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของ

ทกภาคสวน

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของ

ทกภาคสวนนนมความสาคญมาก เพราะจะมสวนชวยใหสามารถระงบ หรอยตความขดแยงของ

คขดแยงได โดยทไมตองเขาสกระบวนการยตธรรมทยงยาก และเสยเวลาได วธการเสรมสรางความ

จรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนนน เรมจากการแสดงความ

จรงใจในการจดการความขดแยงอยางจรงใจของนายอาเภอของประชาชนเอง นายอาเภอของ

ประชาชนจะใชหลกการบรหารงานทมงเนนการประสานงาน ใหความเชอใจ และใหเกยรตกบผม

สวนเกยวของทรวมงานดวยกนอยางจรงใจ ทางานรวมกนแบบเปนทมงาน และมสวนรวม

รบผดชอบรวมกน จนถงขนทเรยกวา “คยเปนภาษาเดยวกน” และตองแสดงออกวา มความมนใจ

ตอความชานาญเฉพาะดานของวชาชพของผรวมงานดวย โดยหากมปญหาทเกยวของกบวชาชพของ

ผเกยวของโดยตรงจะตองใหโอกาสเขาแสดงความสามารถในการแกไขปญหาเปนลาดบแรกกอน

นอกจากนน หากนายอาเภอของประชาชนสามารถครองใจ และเปนทยอมรบจากเจาหนาทตารวจ

167

ซงถอวาเปนขาราชการทมอทธพลในพนทไดเปนอยางด จะนบวาเปนยางกาวแรกทสามารถ

เสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวนได

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสม

ตอการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน

ในการจดการความขดแยงทเกดขนนน ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ

การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตามทศนคตของนายอาเภอของประชาชน

ถกถายทอดมาในรปแบบของขอเสนอแนะ เพอใหการดาเนนการจดการความขดแยงเปนไปอยางม

ประสทธภาพมากยงขน ดงน

1. มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

การมกลไกทชวยในการพจารณาปญหาความขดแยงในพนทนน เปนสงทนายอาเภอ

ของประชาชนตองการใหเกดขน เพราะกลไกดงกลาวจะชวยแบงเบาภาระในการจดการความขดแยง

ของนายอาเภอได ผศกษาพบวา กลไกยตความขดแยงระดบชมชนนน ตองมลกษณะดงน

1.1 เปนกลไกทดาเนนการของคนในพนท

1.2 เปนกลไกทดาเนนการโดยคนในพนท

1.3 เปนกลไกทดาเนนการเพอคนในพนท

ซงคณสมบตของกลไกในการจดการปญหาความขดแยงดงกลาว อาจเกดขนได โดยการขบเคลอน

ของบคคลทเปนทเคารพนบถอในพนท ซงถอไดวาเปน “กลไกธรรมชาต” ทเกดขนเองไดในพนท

ทกแหง สาหรบในบางพนทกไดมการออกกฎทเรยกวา “กฎหมบาน” มาใชเปนกฎเหลก เพอใชเปน

มาตรการในการจดการความขดแยงในระดบหมบานหรอชมชน โดยเปนการลงโทษทางสงคม

กนเองซงจะสามารถควบคมพฤตกรรมอนไมพงประสงค หรอเปนการลดเงอนไขทกอใหเกดความ

ขดแยงในหมบานหรอชมชนได

2. มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

การมศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข เปนชองทางทสาคญชองทางหนงสาหรบ

ประชาชนในการรองเรยนปญหาความขดแยงในพนทได ในปจจบนแตละอาเภอม “ศนยดารง

ธรรม” เปนหนวยงานในการรบเรองราวรองทกข ความเดอดรอน รวมถงปญหาความขดแยงตางๆ

ของประชาชนมาดาเนนการแกไขปญหา แตยงมขอบเขตการปฏบตงานทจากดของศนยทไม

สามารถตอบสนองตอปญหาได เนองจากมขอจากดทางดานงบประมาณ และบคลากร ประกอบกบ

168

เปนหนวยงานทจดตงขนเปนการภายในของกรมการปกครอง ไมมสถานะทจะสนบสนนบคลากร

หรองบประมาณรองรบไดอยางสมบรณ ดงนน หากมการจดตงศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

ขนอยางเปนทางการและเปนกจจะลกษณะ มงบประมาณ วสดอปกรณและบคคลากรเพยงพอแกการ

ปฏบตงานกจะเปนการเพมประสทธภาพในการจดการความขดแยงไดมากขนดวย

3. มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจาอาเภอ

นอกเหนอจากการมศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกขแลว เพอใหการดาเนนการ

ของศนยฯ ดงกลาว มประสทธภาพ ศนยฯ ควรตองมผทมความรความเชยวชาญดานกฎหมาย

เปนการเฉพาะ หรอมนตกรมาปฏบตงานประจาในศนยฯ เพอใหการดาเนนการในการจดการความ

ขดแยงทมความสลบซบซอน เปนไปดวยความรวดเรว มประสทธภาพ และสามารถหาขอสรปได

ในพนท และตองมการกาหนดมาตรการในการตดตามผลการดาเนนการจดการความขดแยง โดย

ผเชยวชาญฯ ดงกลาวดวย

4. มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว

เปนขอเสนอในการจดการความขดแยงเชงรก โดยมเปาหมายในการทตองการให

อาเภอสามารถดาเนนการจดการความขดแยงของประชาชนในพนทอยางรวดเรว กอนทปญหาความ

ขดแยงนนจะขยายตวลกลามไป หนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรวนจะตองมมาตรฐาน และ

มหลกเกณฑในการเขาไปจดการปญหาทเกดขนในทเกดเหต การดาเนนการของอาเภอในลกษณะ

ดงกลาวทวาน อปมาไดวาเปนการดาเนนงานในฐานะ “หมอสงคม” ทตองเขาไปยงทเกดเหตความ

ขดแยง เพอรกษาอาการความขดแยงนนดวยความรวดเรว เพอไมใหความขดแยงนนเกดการลกลาม

ขยายตวออกไป

5. มหลกสตรเพอถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

การจดการความขดแยงในภารกจของนายอาเภอควรไดรบการสนบสนนจาก

หนวยงานราชการในระดบสงขนไป โดยควรกาหนดใหมหลกสตรการจดการความขดแยงไว

สาหรบการฝกอบรมบคลากรทกระดบ (Formal) รวมถงสาหรบประชาชนทวไป (Informal) ดวย

และตองสรางหลกสตรนใหมความเปนมาตรฐาน เพอเปนการพฒนาบคคลากรอยางตอเนองมา

รองรบการจดการความขดแยงทนบวนจะมมากขนและสลบซบซอนมากขนเปนลาดบ รวมถง

ควรใหการสนบสนนทรพยากรสาหรบการจดการความขดแยงใหกบหนวยรบผดชอบในระดบตาบล

หมบานดวย เพอใหเกดประสทธภาพในการจดการความขดแยงทดขน

169

ขอเสนอแนะ

1. ขอเสนอแนะเชงวชาการ

1.1 การศกษาครงนเปนการเรมตนศกษาเพอเปนการสรางองคความร การจดการ

ความร (Knowledge management) ใหเปนขอสรปเชงทฤษฎเกยวกบการจดการความขดแยง

โดยนายอาเภอของประชาชน ในบรบททเหมาะสมกบสงคมไทยซงจะเปนประโยชน หรอเปนแนวทาง

ใหนกวจยทสนใจในเรองการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอหรอขาราชการฝายอนๆ ทเกยวของ

กบการจดการความขดแยงในชมชน หรอสงคมไทย จกไดนาไปใชเปนขอมลทตยภม (Secondary

source) เพอนาไปใชในการศกษาวจยเชงปรมาณ เพอทาการตรวจสอบปจจยตางๆ ทปรากฏจาก

ขอมลพนฐานนตอไป และจะเปนแนวทางใหผทสนใจศกษาไดนาเอาองคความร แนวคดเชงทฤษฎ

ทคนพบในครงนไปสการสรางดชนหรอมาตรวด (Base line) ของนายอาเภอ ในการจดการความขดแยง

เพอเปนการพสจนแนวความคดทไดคนพบตอไปดวย สาหรบในสวนของนกวชาการหรอนกวจยอนๆ

ยงสามารถนาเอาองคความร หรอขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และ

การพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชน ไปใช

พฒนานวตกรรมใหม (Innovation) เพอใหสามารถนาไปใชในการจดการความขดแยงในพนท

ทนายอาเภอรบผดชอบไดอยางเหมาะสม

1.2 ผลการศกษาครงนพบวา มวธการจดการความขดแยงของนายอาเภออยหลาย

วธการ ซงหนวยงานราชการระดบสง เชน จงหวด กรมการปกครอง และกระทรวงมหาดไทย ควรให

ความสนใจและประมวลจดรวบรวมเปนองคความร ไมวาจะเปนปจจยทเกยวของกบการจดการความ

ขดแยงโดยนายอาเภอ วธการจดการความขดแยงตลอดจน ขอเสนอฯ ทเหมาะสมทไดจากการจดการ

ความขดแยงโดยนายอาเภอเพอจะไดใชรปแบบการจดการใหเหมาะสมกบกรณความขดแยง เชน การ

ใชรปแบบการเจรจา การไกลเกลย เปนตน เพอประโยชนสาหรบนกปกครองรนตอๆ ไปไดศกษา

เรยนร นอกจากนน ควรมการใหความรในเรองกลไกในการระงบความขดแยงสมยใหมเพมเตมไปดวย

เชน วธการประชาพจารณ สงเสรม สนบสนนใหเกดการถกเถยงอภปราย (Debate) รวมถงการสงเสรม

ใหมการสานเสวนา (Dialoque) เพอใหทกภาคสวนไดขอมลอยางกวางขวางประกอบการจดการความ

ขดแยงดวย

1.3 ในการพฒนาวธการจดการความขดแยง ควรตองศกษาทงภาพรวมของปญหา

ความขดแยง และปญหาความขดแยงของแตละอาเภอ และมการประมวลองคความรไว เนองจากการ

ทอาเภอแตละแหงมขอแตกตางกนตามบรบทของพนท ดงนนจงสมควรนาขอสรปเชงทฤษฎในการ

170

จดการความขดแยงโดยนายอาเภอของประชาชนในครงนไปทาการตรวจสอบเพมเตมโดยละเอยด

อกครงวามองคประกอบใดทสอดคลองและไมสอดคลองกบขอสรปของการศกษาครงน

2. ขอเสนอแนะในเชงการปฏบต

2.1 ระดบนโยบาย ใชเปนขอมลในการนาไปใชสงเคราะหนโยบาย (Policy

Synthesis) แสวงหาทางเลอกทจะดาเนนการ หาแนวทางการแกไขและปองกนความขดแยงทจะ

เกดขน ตลอดจนหลกเลยงสงทไมพงประสงค เพอปองกนความรนแรงทจะเกดขน รวมถงใชเปน

แนวทางในการปรบปรงนโยบาย บทบาท แนวทางการปฏบต วธการจดการ การพฒนาทกษะขด

ความสามารถ หรอการพฒนานวตกรรมสาหรบการจดการความขดแยงใหกบนายอาเภอได

สอดคลองกบความเปนจรง ดงน คอ

2.1.1 จากผลการวจยทคนพบวา นายอาเภอของประชาชนกบผนาตางๆ ในพนท

เชน ผนาทางศาสนา กานน ผใหญบาน ตารวจ หวหนาสถานอนามย ฯลฯ โดยเฉพาะอยางยงผนา

ทองถน คอ นายกเทศมนตร นายกองคการบรหารสวนตาบลนน มความสมพนธในเชงความรวมมอ

กนทดมาก ทาใหเกดการมสวนรวมในการจดการความขดแยงในพนททมประสทธภาพ ดงนน การ

กระจายอานาจใหองคกรปกครองสวนทองถนใหเขามามสวนรวมในการจดการความขดแยงกบ

นายอาเภอ และภาคสวนอนๆ มากขน จงเปนแนวทางและวธการทถกตองเหมาะสม และเปนสงท

สามารถจะพฒนาไปสการดาเนนการจดการความขดแยงแบบมสวนรวมอยางมแบบแผนทเหมาะสม

มากขนในอนาคต

2.1.2 รฐบาลและกระทรวงมหาดไทย ควรใหความสาคญกบการจดการความ

ขดแยงของสวนราชการตางๆ โดยควรมการสนบสนน บารงขวญ ชมเชยและใหกาลงใจแกผทม

หนาทในการจดการความขดแยง โดยจดโครงการมอบรางวลใหแกผทมความสามารถในการจดการ

ความขดแยง หรอเปนผทมความสามารถในการเสรมสรางความสมานฉนท หรอการสรางสนตสข

ดเดนในระดบตางๆ ไมวาจะเปนระดบจงหวด อาเภอ ตาบลและหมบาน เพอเปนการสงสญญาณถง

ผปฏบตงานในพนทใหเพมความใสใจและใหความสาคญในการจดการความขดแยงในพนท

2.1.3 เนองจากรฐบาลมนโยบายจากดปรมาณขาราชการ จงทาใหการจดการ

ความขดแยงทมความซบซอนทมความจาเปนตองใชผเชยวชาญดานกฎหมาย แตหนวยปฏบตระดบ

อาเภอไมมบคลากรดานนประจาอาเภอ ทาใหการแกปญหาเกดความลาชาเพราะตองรอผเชยวชาญ

จากจงหวด หรอจากสวนกลางเทานน การจะเพมอตรากาลงใหกบอาเภอกไมสามารถกระทาได

เนองจากนโยบายจากดจานวนขาราชการดงทไดกลาวมาขางตนนน ดงนน จงสมควรตองมการเพม

ประสทธภาพในการจดการความขดแยงโดยกาหนดใหม “ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ”

เพอเปนการเปดโอกาสใหประชาชนหรอบคคลทมความรความสามารถดานกฎหมายและดานอนๆ

171

สมครเขามาเปนอาสาสมครผชวยเหลอนายอาเภอ เปนเจาหนาทจดการความขดแยงในฐานะเปน

“ผไกลเกลยขอพพาทสมทบประจาอาเภอ” โดยควรมการกาหนดสทธประโยชนใหกบบคคลเหลาน

ทจะไดรบสทธในการขอรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณ ชนตางๆ ตามลาดบ หรอสทธใน

การไดรบเหรยญเชดชเกยรตตางๆ ตามจานวนปหรอตามจานวนกรณขอพพาทททาหนาทไกลเกลย

ขอพพาทเพอเปนการจงใจใหบคคลทมความรความสามารถในดานตางๆ ไดเขามาชวยเหลอ

นายอาเภอในการจดการความขดแยงในเรองตางๆ ทตนเองมความเชยวชาญ หรอตรงกบความร

ความสามารถทมอย ซงแนวทางนจะทาใหนายอาเภอมอตรากาลงทเปนเจาหนาทอาสาสมครทม

คณภาพมาชวยเหลอในการจดการความขดแยงในพนทเปนจานวนมาก โดยไมจาเปนตองเพม

อตรากาลงขาราชการ และงบประมาณของแผนดนมากนก ทงยงสามารถจดตงอาสาสมครเหลานให

เปนหนวยจดการความขดแยงในระดบตาบล หมบานในทกพนทของอาเภอได ซงเปนการทางานเชงรก

โดยสามารถทจะเปนหนวยระงบ หรอยตความขดแยงไดอยางรวดเรว ทนทวงท เสยเวลาและ

คาใชจายนอย รวมทง ชวยลดหรอแบงเบาปรมาณภาระดานคดทจะเขาสกระบวนการยตธรรม และ

แบงเบาปญหาทจะเขาสระบบเรองราวรองทกขของสวนราชการตางๆ ทงยงถอวาเปนการเพม

แหลงขาว เพอเฝาระวง และตดตามความเคลอนไหวของความขดแยงทจะเกดขนในตาบล หมบาน

หรอชมชนไดอกทางหนงดวย

2.2 ระดบปฏบต หนวยปฏบตสามารถนาความรทไดจากการศกษาวจยนไปใช

ในการสรางการเรยนรเพอพฒนาทกษะ ความมนใจ และความชานาญการใหกบผปฏบตงานและ

ผเกยวของในการจดการความขดแยงในระดบตางๆ ทงภาครฐและเอกชน

2.2.1 กรมการปกครอง โดยวทยาลยการปกครอง และสานกบรหารปกครอง

ทองท ควรมการสรางและพฒนาหลกสตรการฝกอบรมเพอถายทอดองคความร วธการและบทบาท

จดการความขดแยงเปนการเฉพาะใหกบนายอาเภอ ขาราชการฝายปกครองในระดบตางๆ และผท

เกยวของอยางเขมขน เพอพฒนาความร ความสามารถของผปฏบตงาน และผเกยวของในการจดการ

ความขดแยงทงภาครฐและเอกชนในระดบตางๆ ซงประเดนนถอวาเปนหวใจสาคญประการหนง

ทจะนาไปสความสาเรจหรอเปนปจจยแหงความสาเรจ ในการจดระบบและกลไกการบรหารจดการ

ความขดแยงของพนท เพราะหากผรวมปฏบตงานไมมความรในการจดการความขดแยงอยบาง

กอาจจะเปนอปสรรคในการดาเนนการจดการความขดแยงได โดยเฉพาะอยางยงในกรณทตองมการ

แกไขปญหาความขดแยงอยางเรงดวน เพราะจะทาใหผปฏบตงานในการจดการความขดแยงไดม

โอกาสฝกฝน เปนการเพมพนทกษะ ความมนใจ และความแมนยาในการจดการความขดแยงใน

ระดบพนทใหมประสทธภาพมากขนดวย

172

2.2.2 กรมการปกครอง ควรพฒนากลไกการจดการความขดแยงทางเลอก หรอ

การจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถน เพอเปดโอกาสใหนายอาเภอสามารถนาเอาวธการ

จดการความขดแยงทปรบปรงหรอพฒนามาจากวฒนธรรมดงเดมทมอยในแตละภมภาคมาใชจดการ

ความขดแยงในชมชนหรอหมบานได โดยตองมกฎหมายหรอระเบยบของทางราชการรองรบการ

เลอกใชกลไกการจดการความขดแยงทางเลอก หรอการจดการความขดแยงแบบภมปญญาทองถน

ใหกบนายอาเภอซงเปนผปฏบตดวย

2.2.3 กรมการปกครอง ควรใหความสาคญในการจดการความขดแยงโดย

นายอาเภอมากยงขน โดยควรเพมการจดการความขดแยงเขาไปเปนตวชวดเพอประกอบคารบรอง

การปฏบตราชการประจาปของกรมการปกครองในสวนการปฏบตงานของอาเภอในมต ท 1 คอ มต

ดานประสทธผลตามแผนปฏบตราชการ

2.2.4 อาเภอควรใหการสนบสนนและพฒนาขดความสามารถการจดการความ

ขดแยงดวยตนเองของหมบานหรอชมชน โดยการสนบสนนใหคณะกรรมการหมบานไดสรางกลไก

ในการทางานยตความขดแยงในระดบหมบานหรอชมชนขนมาในบางเรองขนมาเปน “กฎหมบาน”

เพอใชเปนมาตรการในการจดการความขดแยงในระดบหมบาน ชมชน ซงจะเปนการลงโทษทาง

สงคมกนเองและสามารถควบคมพฤตกรรมอนไมพงประสงค หรอลดเงอนไขทกอใหเกดความ

ขดแยงในหมบานได โดยคนของหมบาน และเพอคนของหมบานเอง

3. ประโยชนตอสงคม

สงคมไทยจะเกดความสงบสข มความสมครสมานสามคคและความปรองดองของชน

ในชาตอยางย งยน จากองคความรทไดจากการศกษาการจดการความขดแยงโดยนายอาเภอของ

ประชาชนน และนาเอาแนวทางการจดการความขดแยงในรปแบบดงกลาวมาพฒนา และปรบปรง

ใหสอดคลองกบเอกลกษณของสงคมไทยทมความเออเฟอเผอแผเปนทนอยแลว ซงนอกจากจะเปน

การจดการความขดแยงไดตรงตามบรบทของสงคมไทยแลวยงเปนการอนรกษเอกลกษณของ

สงคมไทยใหมความเขมแขงตอเนองดวย

ขอเสนอแนะสาหรบการวจยครงตอไป

1. ในการศกษาวจยครงตอไป ควรกาหนดประชากรในการศกษาเปนนายอาเภอทม

คณสมบตทวไปในพนท 878 อาเภอทวประเทศ เพอจะไดคนพบแนวความคด หรอขอสรปเชงทฤษฎ

ของนายอาเภอทวประเทศทมความชดเจนมากยงขน

173

2. การใชวธการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research) เพอสรางทฤษฎจากขอมล

พนฐาน (Grounded theory ) ในการศกษาครงน อาจทาใหไดขอสรปเชงทฤษฎทยงไมชดเจนในบาง

ประเดน ซงอาจเกดจากการทผศกษาไดตงคาถามจากการวจยไวกวางครอบคลม ดงนน ควรมการ

นาเอาตวแปรและคณลกษณะอนๆ ทคนพบจากการศกษาวจยเชงคณภาพครงนไปทาการศกษา

วเคราะหรายละเอยดและความสมพนธอยางละเอยดโดยใชวธการวจยเชงปรมาณ (Qualitative

research) ตอไป ซงจะเปนการพสจนมาตรการวาดวยการจดการความขดแยงใหเปนมาตรการทเปน

รปธรรมมากขนดวย

บรรณานกรม

หนงสอภาษาไทย

การปกครอง, กรม. (2551)ก. บทบาท อานาจหนาท และกฎหมาย ในการอานวยความเปนธรรมของ

ฝายปกครอง. กรงเทพฯ: โรงพมพอาสารกษาดนแดน.

. (2551)ข. รวมบทความทางวชาการประจาป 2551 สานกยทธศาสตรและสงเสรม

การบรหารราชการอาเภอ. กรงเทพฯ: โรงพมพสวนทองถน.

. (2551)ค. หนงสอทระลก โครงการนายอาเภอของประชาชนและโครงการนายอาเภอ

ทมผลงานดเดนในจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ. 2551. กรงเทพฯ: โรงพมพอาสารกษา

ดนแดน.

. (2551, สงหาคม)ง. เอกสารประกอบการฝกอบรม โครงการฝกอบรมขาราชการฝาย

ปกครองในการเจรจาไกลเกลย ความขดแยงดวยสนตวธ, ณ โรงแรมอบลอนเตอรเนชน

แนล (เนวาดา แกรนด), อบลราชธาน.

. (2552). เอกสารของกลมวางแผนอตรากาลงและพฒนาระบบงาน. กรงเทพฯ: กอง

การเจาหนาท กรมการปกครอง.

กตมา ปรดดลก. (2529). ทฤษฎบรหารองค การ. กรงเทพฯ: ธนะการพมพ.

. (2532). การบรหารและการนเทศการศกษาเบองต น. กรงเทพฯ: อกษราพพฒน จากด.

คณะกรรมการยทธศาสตรสนตวธ, ม.ป.ป. คมอสนตวธ. เอกสารคาอธบายประกอบคาสงสานก

นายกรฐมนตร ท 187/2546 เรอง นโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธ.

กรงเทพฯ: สถาบนยทธศาสตรสนตวธ สภาความมนคงแหงชาต.

จนทจรา เอยมมยรา. (5 มถนายน 2551). ถงเวลามกฎหมายวาดวยมอบ (MOB) มมมองบานสาม

ยาน: คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร. กรงเทพธรกจ, 7.

จานง อดวฒนสทธ. (2548). สงคมวทยาตามแนวพทธศาสตร . พมพ ครงท 2. กรงเทพฯ: มหา

จฬาลงกรณราชวทยาลย.

175

จตราภรณ สมยานนทนากล. (2548). การใชแนวทางสนตวธในการแกไขความขดแยง : ศกษากรณ

โครงการทอสงกาซและโรงแยกกาซไทย - มาเลเซยอาเภอจะนะ จงหวดสงขลา.

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขารฐศาสตร (การปกครอง) บณฑตวทยาลย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เจมส โค และคณะ. (2545). ค มอการเพมพลงความสามารถกระบวนการจดการข อพพาท. แปล

โดย วนชย วฒนศพท และคณะ. กรงเทพฯ: สถาบนพระปกเกล า.

ชวน หลกภย. (2541). เรอง กระบวนการแกปญหาความขดแยงในสงคมไทยกบรฐธรรมนญใหม.

ณ ตกสนตไมตร ทาเนยบรฐบาล, ใน สนตวถ: ยทธศาสตรชาตเพอความมนคง, 68.

ชยวฒน สถาอานนท . (2529). “ความรนแรงกบมายาการแห งเอกลกษณ ”, ใน วลย อารณ

(บรรณาธการ), สนตศกษากบการแก ป ญหาความขดแย ง, 69. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

ชาย โพธสตา. (2547). ศาสตรและศลปแหงการวจยเชงคณภาพ. พมพครงท 4. นครปฐม:

สถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล.

ชเกยรต ศวเวทกล. (2544). การแกไขความขดแยง: ศกษากรณการรบฟงความคดเหนในโครงการ

อางเกบนาโปรงขนเพชร. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขารฐศาสตร (การ

ปกครอง) บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ดรณ จงประสทธกล. (2544). ความขดแยงระหวางเจาหนาทปาไมกบชมชนในการจดการทรพยากร

ปาไม: กรณศกษาเขตรกษาพนธสตวปาดอยผาชาง . วทยานพนธศลปศาสตร

มหาบณฑต . สาขาว ช าการจดการมนษยกบ ส งแวดลอม บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยเชยงใหม.

ดารณ พมแกว. (2546). การมสวนรวมทางการเมองตามรฐธรรมนญฉบบ พ.ศ. 2540 : ศกษากรณ

การคดคานการสรางโรงไฟฟาถานหนบานกรด จงหวดประจวบครขนธ. วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต. สาขารฐศาสตร (การปกครอง) บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.

ถวล วรเทพพฒพงษ . (2524, พฤษภาคม – มถนายน). การแก ป ญหาความขดแย งในองค การ.วารสาร

กรมบญชกลาง, 22(3), 9 – 19.

เทยนฉาย กระนนทน . (2529). อนเนองมาจากความแตกต างทางเศรษฐกจและสงคม, ใน วลย อารณ

(บรรณาธการ), สนตศกษากบการ แก ป ญหาความขดแย ง. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. หน า 99.

176

นกศกษาหลกสตรการปฏบตการจตวทยาฝายอานวยการ รนท 85. (2542). การ ปจว./ปชส.ในการ

แกปญหาความขดแยงโดยสนตวธในสงคมไทย. กรงเทพฯ: สถาบนจตวทยาความ

มนคง กองบญชาการทหารสงสด.

นายกรฐมนตร, สานก. (2548). หนงสอ ท นร 0104.32/1174 เรอง สรปผลการดาเนนการเรอง

รองเรยนจากประชาชนทมมาถงนายกรฐมนตรและรองนายกรฐมนตรในรอบ 6 เดอน

แรกของปงบประมาณ 2548 ( 1 ตลาคม 2547 – 31 มนาคม 2548). 12 พฤษภาคม.

บวรศกด อวรรณโณ . ม.ป.ป . เครอขายกฎหมายมหาชนไทย . [ออนไลน]. เขาถงไดจาก :

http://www.pub-law.net. (วนทคนขอมล 5 มนาคม 2552).

บลล พ.เอส. ลม. (1999). กลาลมเหลว. แปลโดย วนชย วฒนศพท และวนด พงศปรดเปรม.

Selangor, Malaysia: Hardknocks.

ประภสสร เดชาภมณฑ. (2543). ความขดแยงระหวางกลมประมงพนบานและกลมประมงปลา

กะตกปนไฟ: ศกษาเฉพาะกรณ จงหวดสงขลา. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต.

สาขารฐศาสตร. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง.

ประมวล รจนเสร. (2541). นายอาเภอในฝน. กรงเทพฯ: มตชน.

ประเวศ วะส. (2545). สนตวธกบสทธมนษยชน. กรงเทพฯ: สานกงานคณะกรรมการสทธมนษยชน

แหงชาต.

ประสทธ ปวาวฒนพานช. (5 มถนายน 2551). ขอสงเกต เกยวกบเสรภาพในการชมนม และการ

แสดงความคดเหนตามรฐธรรมนญ คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

มตชนรายวน, 7.

ปรสา สมภมตร. (2543). การจดการความขดแยงของชมชนอนเนองมาจากนโยบายการเวนคน

ทดนของรฐ: กรณศกษาชมชนแหลมฉบง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร. วทยานพนธ

รฐศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

พงศชต ชตพงศ. (2553). เอกสารประกอบการบรรยายวชาวทยานพนธ 7, มหาวทยาลยครสเตยน,

นครปฐม.

พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.pub-law.net/library/act_organ.html. (วนทคนขอมล 10 มถนายน 2552).

พระราชบญญตลกษณะปกครองทองท พ.ศ. 2457. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.pub-

law.net/library/act_ad01.html. (วนทคนขอมล 10 มถนายน 2552).

พภพ ธงไชย. (2546). ศตวรรษแหงความหวง: ขบวนการประชาชนในศตวรรษใหมกบทางออกจาก

โลกาภวฒน. กรงเทพฯ: สวนเงนมนา

177

ไพฑรย ปาปะคง. (2544). ความขดแยงในการกอสรางศนยกาจดกากพษอตสาหกรรม ของบรษท

เจนโก ในมมมองของประชาชน ตาบลหนองละลอก อาเภอบานคาย จงหวดระยอง.

วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชาการบรหารทวไป บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยบรพา.

ภพชนก ชลานเคราะห. (2548). เอกสารการศกษาเชงวจยสวนบคคล เรอง แนวทางการพฒนา

บทบาทของปลดอาเภอในการแกปญหาความขดแยงโดยสนตวธ ศกษาเฉพาะกรณ

อาเภอ บางเลน จงหวดนครปฐม. นกศกษาหลกสตรนายอาเภอ รนท 59. กรงเทพฯ:

วทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง.

มนตร จนทวงศ. (2548, พฤศจกายน). ความขดแยงการจดการน าภาคเหนอ: สสงคมสมานฉนท.

การสมมนาวชาการประจาป 2548 เรอง สสงคมสมานฉนท โดยมลนธสถาบนวจยเพอ

การพฒนาประเทศไทย (TDRI). โรงแรมแอมบาสเดอร ซต จอมเทยน, ชลบร.

มหาดไทย, กระทรวง. (2546)ก. หนงสอดวนทสด ท มท 0308.3/ว 979 เรอง ซกซอมแนวทางปฏบต

ในการแกไขปญหาการชมนมเรยกรอง. 17 มนาคม.

. (2546)ข. หนงสอท มท 0308.3/ ว 597 เรอง การแกไขปญหาการชมนมเรยกรองและ

การประสานงานมวลชน. 18 กมภาพนธ.

. (2553). มหาดไทยชวนร. กรงเทพฯ: โรงพมพอกษรไทย.

มารค ตามไท. (2543). การจดการความขดแย งด วยสนตวธ. ใน สนตวธ: ยทธศาสตร ชาตเพอความ

มนคง. กรงเทพฯ: สถาบนยทธศาสตร สานกงานสภาความมนคงแห งชาต.

มฮมหมดรอฟอ มซอ. (2549). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทและการจดการความขดแยงใน

ชมชนมสลม : ศกษากรณชมชนบานอสลาม จงหวดปตตาน. กรงเทพฯ: โรงพมพเดอน

ตลา.

. (2550). เอกสารประกอบการประชมทางวชาการระดบชาตวาดวยงานยตธรรม

ครงท 5 เรอง การจดการความขดแยงในวถมสลมไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก:

http://www.oja.go.th/service/Lists/service/DispForm.aspx?ID=76. (วน ทคนขอ มล

5 มนาคม 2552).

ราชบณฑตยสถาน. (2546). พจนานกรม ฉบบราชบณฑตยสถาน. กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส.

ร งธรรม ศจธรรมรกษ . (2533). สนตศกษากบสนตภาพ. ใน เอกสารการสอนชดวชา ๑๐๑๐๑ สนตศกษา

หน วยท 1-7. นนทบร: มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

เลขาธการนายกรฐมนตร, สานก. (2551). หนงสอ ท นร 0506/15296 เรอง การดาเนนนโยบายและ

ยทธศาสตรสนตวธ. 29 ตลาคม.

178

วงเดอน เกษสภะ และคณะ. (2546). โครงการปญหาความขดแยงระบบบาบดนาเสย คลองดาน.

นนทบร:สถาบนพระปกเกลา.

วนชย วฒนศพท. (2547). ความขดแยง..หลกการและเครองมอแกปญหา. พมพครงท 3. นนทบร:

สถาบนพระปกเกลา.

วนชย วฒนศพท, ถวลวด บรกล และวศษฎ ชชวาลทพากร. (2546). รายงานการสารวจทศนคต

ของประชาชน เรอง ความขดแยงในประเทศไทย. กรงเทพฯ: สถาบนราชภฏสวนดสต.

วนชย วฒนศพท และคณะ. (2545). คมอการเพมพลงความสามารถกระบวนการจดการขอพพาท.

พมพครงท 2 นนทบร: สถาบนพระปกเกลา.

วนชย วฒนศพท และรตนาภรณ วฒนศพท. (2548). การแกปญหาความขดแยงในสถานศกษา.

กรงเทพฯ: สถาบนประปกเกลา, 39.

วจตร วรตบางกร. (2531, กรกฎาคม). การจดการกบความขดแย ง. ครปรทศน , 11, 68 – 70.

วเชยร บราณรกษ. (2548). ขบวนการเคลอนไหวทางการเมองภาคประชาชน ศกษากรณ : กล ม

อนรกษ สงแวดล อมจงหวดอดรธาน. วทยานพนธปรญญารฐศาสตรมหาบณฑต.

สาขาการเมองและการปกครอง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

ศภณฐ เพมพนววฒน. (2550). วงจรความขดแยง อางจากเอกสารเขยนและเรยบเรยงจากการเขารบ

การศกษาหลกสตรการวเคราะหและบรหารความขดแยงจาก Royal Roads University,

Canada, สงหาคม 2550. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.peace.mahidol.ac.th/ th/index.php?option=com_content&task=view&id=146&Itemid=155.

(วนทคนขอมล 5 มนาคม 2552).

สถาบนพระปกเกลา. (2549). สนตวธกบความยงยนของประชาธปไตย (Culture of peace and

sustainable democracy). เอกสารประกอบการประชมวชาการสถาบนพระปกเกลา

ครงท 6, ณ ศนยประชมสหประชาชาต (5-7 พฤศจกายน 2547), กรงเทพฯ.

สภาความมนคงแหงชาต. (2548, สงหาคม). เอกสารประกอบการประชมตามโครงการประชมเชง

ปฏบตการเพอทาความเขาใจและชแจงคาสงสานกนายกรฐมนตรท 187/2546 เรอง

นโยบายการจดการความขดแยงดวยสนตวธและศกษากรณตวอยางปญหาความขดแยง

ในพนทภาคกลาง, ณ หองเอราวณ โรงแรมพาวเลยน รมแควรสอรท, กาญจนบร.

. (2551). คาสง ท พ.10/2551 เรอง แตงตงคณะกรรมการอานวยการยทธศาสตรสนตวธ.

10 ตลาคม.

สมชาย ชยคณานกล. (2543). ความคดเหนของขาราชการฝายปกครองในจงหวดชลบรตอการ

ชมนมเรยกรองของประชาชน ระหวางป พ.ศ. 2536 ถง 2540. วทยานพนธศลปศาสตร

มหาบณฑต. สาขารฐศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยรามคาแหง.

179

เสรมศกด วศาลาภรณ . (2540). ความขดแย ง : การบรหารเพอความสร างสรรค. กรงเทพฯ: เลฟ

แอนด ลฟ เพรส.

สานกงานเลขานการคณะกรรมการพฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต. (2552, มนาคม).

เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการพฒนาการบรหารงานยตธรรมแหงชาต

ครงท 1/2552, ณ หองประชม 501 ทาเนยบรฐบาล, กรงเทพ.

สานกงานศาลยตธรรม. (2546). เอกสารประกอบการฝกอบรมอาสาสมครไกลเกลยขอพพาทใน

ชมชน, กรงเทพ.

สานกงานสภาความมนคงแหงชาต. (2545). สนตวถ: ยทธศาสตรชาตเพอความมนคงทยงยน.

กรงเทพฯ: โรงพมพสานกเลขาธการคณะรฐมนตร.

อรณ รกธรรม และประชย เป ยมสมบรณ . (2527). การบรหารความขดแย งในองค การ. เอกสาร

การศกษารฐประศาสนศาสตร ลาดบท 46. กรงเทพฯ: คณะรฐประศาสนศาสตร

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร .

องคณา ใจเลยง. (2543). ทศนะของเจาหนาทรฐตอความขดแยงและการจดการความขดแยงใน

สงคมไทย. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต. สาขารฐศาสตร (การปกครอง) บณฑต

วทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

องคณา บญสทธ. (2549). กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทกบวฒนธรรมการระงบขอพพาทใน

ทองถนไทย. กรงเทพฯ: สานกงานกองทนสนบสนนการวจย.

อดม บวศร และชอบ ดสวนโคก. (2546). เจาโคตร: การระงบความขดแยงในวฒนธรรมอสาน.

นนทบร: สถาบนพระปกเกลา.

180

ภาษาองกฤษ

Alexander Hamilton Institute, (1983). Conflict Management : Vital Skill for the Successful

Executive. New York: Modern Business.

Blake, R.R. and Mouton, J.S. (1970, May). “The Fifth Achievement”. Applied Behavioral

Science, 6(4), 413 – 425.

Brown, L.D. (1983). Managing Conflict at Organizational Interfaces. Massachusetts: Addision

– Wesly.

Caplow, T. (1976). How to run any organization : manual of practical sociology. 2nd ed.

Newyork: Holt, Rinehart and Winston.

Charmaz, K. (2000). Grounded Theory: Objectivist and Constructivist Method. In N.K.

Denzin and Y.S. Lincoln. (Eds), Handbook of Qualitative Research, Second Edition

(pp.509 - 535). Thousand Oaks, CA: Sage.

Chung, K.H. and Megginson, L.C. (1981). Organizational Behavior: Developing Management

Skill. New York: Harper and Row Publisher.

. (1976). “Conflict and Conflict Management,” in Handbook of Industrial and

Organizational Psychology, ed. Marvin D. Dunnette. Chicago: RandMcNally College

Publishing Company.

Corbin, J. and Strauss, A.L. (2008). Basics of Qualitative Research: Techniques and Procedures

for Developing Grounded Theory. 3rd Edition. Thousand Oaks, CA: sage.

Coser, L.A. (1956). The Functions of Social Conflict by. London: Routledge&Kegan Paul.

Creswell, J.W. (1998). Qualitative Inquiry and Research Design: Choosing Among Five

Traditions. 2nd ed. Thousand Oaks, CA: Sage.

Dahrendorf, R. (1959). Class and Class conflict in Industrial Society. Stamford University

Press Stamford California.

David, B.L. (1983). Managing conflict at Organizational Interfaces. California: Addision

Wesley Publishing company.

De Bono, E. (1987). Conflict : A Better Way to Resolve Them. Middlesex: Penguin.

Deutsch, M. (1983). “The Resolution Conflict: constructive and Destructive Process,” in

Organization Theory: The Structure and Design of Organization, ed. Stephen

181

P.(288). Robbins. New Jersey: Prentice – Hall.

Donnelly, J.H., Gibson, J.L. and Ivancevich, J. M. (1987). Fundamental of Management. 6th

ed. Homewood, Illinois: Business Publication.

Filley, A.C. (1975). Interpersonal Conflict Resolution. Illinois: Scott Foreman and Company.

Filley, A.C., House, R.J. and Kerr, S. (1976). Managerial process and organizational behavior.

2nd ed. Glenview, Ill : Scott, Foresman.

Galtung, J. (1993). Buddhism : a quest for unity and peace. Ratmalana,Sri Lanka: Sarvadaya

Book Pub.Services, c 1993.

Glaser, B.G. and Strauss, A.L. (1999). The Discovery of Grounded Theory. Hawthorne, NY:

Aldine, 1967. reprinted 1999.

Gortner, H.F. (1981). Administration in the Public sector. 2nd ed. New York: Wiley.

Howat, G. and London, M. (1980, January). “Attributions of Conflict Management Strategies

in Supervisor Subordinate Dyads”. J. Applied Psychology, 65(1), 172 – 175.

Lincoln, Y.S. and Guba, E.G. (1985). Naturalistic Inquiry. Bevery Hills, CA: Sage.

March, J.G. and Simon, H.A. (1958). Organizations. New York: Wiley.

Merriam - Webster’s collegiate dictionary. - 10th ed. 1996. Merriam-Webster Springfield:

Massachusetts.

administration : concepts, practices and issues. 2nd ed. New Jersey: Prentice – Hall.

Pondy, L.R. (1967, September). “Organizational Conflict : Concepts and Models”. Administrative

Science Ouarterly, 12(2), 301.

Robbins, S.P. (1978). “Conflict Management and Conflict Resolution are not synonymous

terms”. California Management Review, Winter. pp. 67-75.

. (2009). Organizational Behavior: Concepts, controversies and applications,

13th ed. New Jersey: Prentice – Hall.

Schmidt, W.H. (1974, December). “Conflict: A Power Process for (Good or Bad) Change”.

Manager Review, 18(12), 6 - 8.

Schwandt, T.A. (2001). Dictionary of Qualitative Inquiry (Second Edition). Thousand Oaks,

CA: sage.

Sharp, G. (1984). Power and Struggle: the politics of nonviolent action. Porter sargent

publishers,ii Beacon st., Boston, Ma. 02108. P.(902). 5th printing 1984 copyright

182

1973.

Stern, P.N. (1994). Eroding Grounded Theory. In J.M. Morse (Ed.), Critical Issues in

Qualitative Research (pp.212 - 223). Thousand Oaks, CA: sage.

Thomas, K.W. (1979). Organizational Behavior, ed. Steven Kerr. Ohio: Grid Publishing.

Thomas, K.W. and Kilmann, R.H. (1987). Thomas – Kilmann Conflict Mode Interest. New

York: XICOM Incoporated.

Ting-Toomey, S. (1985). Toward a Theory of Conflict and culture, in Communication, Culture

and Organizational Processes, ed. W. Gudykunst, L.Stewart, and Stella Ting-

Toomey. Thounsand Oaks: CASage.

Trusty, F.M. (1987). Managing the Tensions that Go with the Planning Process, in

Stategic Planning and Leadership in Continuing Education, ed. Robert G.

Simerly and Associates. San Fransisco: Jossey – Bass.

ภาคผนวก

184

ภาคผนวก ก หลกเกณฑการพจารณาคดเลอกนายอ าเภอของประชาชน

185

หลกเกณฑการพจารณาคดเลอกนายอ าเภอของประชาชน ส ำหรบหลกเกณฑในกำรพจำรณำคดเลอกนำยอ ำเภอทมผลงำนดเดนเปนพเศษนไดก ำหนดหลกเกณฑและใหน ำหนกควำมส ำคญกบสมรรถนะและตวชวดผลกำรปฏบตงำนของนำยอ ำเภอ (กรมกำรปกครอง, 2552: 4-5) ใน 4 ประเดน ดงน 1. วสยทศนของนำยอ ำเภอ (รอยละ 10) วสยทศนในกำรพฒนำอ ำเภอภำยใตสถำนกำรณกำรเปลยนแปลงตำงๆ ของนำยอ ำเภอ ใหพจำรณำจำกเอกสำรผลงำนทสงใหกรมกำรปกครอง 2. สมรรถนะ (Competency) ของนำยอ ำเภอ (น ำหนกรอยละ 20) สมรรถนะของต ำแหนงนำยอ ำเภอหรอคณลกษณะเชงพฤตกรรม ทมำจำกควำมร ทกษะ ควำมสำมำรถ ประสบกำรณ บทบำททแสดงออกตอสงคม ภำพลกษณภำยใน อปนสย แรงผลกดนเบองลก และคณลกษณะอนๆ ทท ำใหสำมำรถสรำงผลงำนไดโดดเดน และบรรลวตถประสงคตำมภำรกจของต ำแหนงนำยอ ำเภอ เปนบทบำททงในดำนนกบรหำรงำนภำครฐ และนกปกครองทมงเนนคณคำหลก (Core Value) ในกำรบ ำบดทกข บ ำรงสขใหแกประชำชน ประกอบดวย สมรรถนะทส ำคญ 2 สวนคอ 2.1 สมรรถนะหลก ไดแก - กำรมงผลสมฤทธ (Achievement Motivation) - กำรบรกำรทด (Service Mind) - กำรสงสมควำมเชยวชำญในงำนอำชพ (Expertise) - จรยธรรม (Integrity) - ควำมรวมแรงรวมใจ (Teamwork) 2.2 สมรรถนะประจ ำต ำแหนง ไดแก - ศกยภำพเพอน ำกำรเปลยนแปลง (Change Leadership) - กำรใหอ ำนำจแกผอน (Empowering Others) - ควำมเขำใจในองคกรและระบบรำชกำร (Organizational Awareness) - ควำมยดหยนผอนปรน (Flexibility) - ศลปะกำรสอสำรจงใจ (Communication & Influencing) - กำรสงกำรตำมอ ำนำจหนำท (Holding People Accountable) 3. คณธรรม และจรยธรรม ของนำยอ ำเภอ (น ำหนกรอยละ 20)

186

ควำมมคณธรรมและจรยธรรมของนำยอ ำเภอ ทปฏบตตนเปนแบบอยำงทด แกขำรำชกำรและประชำชนได ดงน 3.1 กำรครองตน เปนผ ทมควำมรบผดชอบ มควำมต งใจท ำงำน มควำมขยนหมนเพยรประพฤตและปฏบตตนเปนตวอยำงใหผใตบงคบบญชำและบคคลทวไป ปฏบตตนตำมกฎ ระเบยบ ใหควำมเคำรพตอผบงคบบญชำ 3.2 กำรครองคน เปนผมมนษยสมพนธด ยอมรบฟงควำมคดเหนของผอน มควำมรบผดชอบ กำรใหควำมรวมมอในกำรปฏบตงำน เปดโอกำสใหทกคนรวมแสดงควำมคดเหน มอธยำศยด มควำมสภำพ สำมำรถตดสนใจ วนจฉย และแกปญหำโดยใชเหตผล 3.3 กำรครองงำน มควำมต งใจทปฏบตงำนทไดรบมอบหมำยใหไดรบควำมส ำเรจมควำมรควำมเขำใจในหลกเกณฑ วธกำร กฎ ระเบยบ สำมำรถน ำควำมรทมอยไปใชในกำรปฏบตงำนได อยำงด มควำมคดรเรม ปรบปรงงำนใหมประสทธภำพ สำมำรถท ำงำนทยำกใหส ำเรจและมประสทธภำพ

4. ผลกำรปฏบตงำนในพนทของนำยอ ำเภอ (น ำหนกรอยละ 50) ไดแก 4.1 ผลสมฤทธของกำรปฏบตงำนตำมภำรกจของกรมกำรปกครอง ทงในดำนกำรรกษำควำมสงบเรยบรอยและควำมมนคงภำยในประเทศ กำรอ ำนวยควำมเปนธรรม กำรรกษำควำมสงบสข ของสงคม กำรปกครองทองท กำรไกลเกลยขอพพำท กำรคมครองสทธเสรภำพ กำรแกไขปญหำควำมเดอดรอนของประชำชน กำรอำสำรกษำดนแดน กำรทะเบยน และกำรอนรกษทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม 4.2 ผลสมฤทธของกำรปฏบตงำนตำมนโยบำยของรฐบำล และนโยบำยส ำคญของกระทรวงมหำดไทย ทงในเรองกำรปกปองสถำบนส ำคญของชำต กำรยดถอประชำชนเปนศนยกลำงกำรท ำงำน กำรสงเสรมกำรด ำเนนโครงกำรในระดบหมบำน กำรปองกนภยพบตทำงเศรษฐกจในระดบพนท กำรสงเสรมอำชพและกำรสงเสรมกำรตลำด กำรปรำบปรำมยำเสพตดและผมอทธพล และกำรบรกำรประชำชน 4.3 ผลสมฤทธของกำรปฏบตตำมนโยบำยพเศษหรอเรงดวนอนๆ ของรฐบำลและกระทรวงมหำดไทย ในฐำนะทนำยอ ำเภอเปนผซงมบทบำทส ำคญในกำรน ำนโยบำยของรฐบำลและกระทรวงมหำดไทยไปปฏบตใหเกดผลเปนรปธรรมในพนท รวมทงตองมเปำหมำยกำรท ำงำนทชดเจนมควำมมงมนทจะท ำงำนใหส ำเรจ โดยมกำรวดผลงำน มตวชวดทเปนรปธรรม เพอกำรพฒนำผลงำนใหดยงขน โดยใชทรพยำกรทมอยใหเกดประโยชนสงสด 4.4 โครงกำรหรองำนทนำยอ ำเภอไดรเรมขนและด ำเนนกำรไดอยำงเปนรปธรรม เปนประโยชนตอประชำชนในพนท รวมทงสำมำรถเปนตนแบบใหกบอ ำเภออนได

187

ภาคผนวก ข

รายชอนายอ าเภอของประชาชน ระหวาง พ.ศ.2545- พ.ศ. 2552

188

รายชอนายอ าเภอของประชาชน ระหวาง พ.ศ. 2545 - พ.ศ. 2552 (ขอมล ณ วนท 15 พฤศจกายน 2553)

พ.ศ. 2545

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ

1. นำยธงชย ธรรมสคต 2. นำยยงยศ เมฆอรณ

นอภ.คลองขลง จ.ก ำแพงเพชร นอภ.ตะพำนหน จ.พจตร

รอง ผวจ.ก ำแพงเพชร รอง ผวจ.พษณโลก

กลาง 1. นำยอดมศกด จรกจ 2. นำยเสร เสอแสงทอง

นอภ.เมองรำชบร จ.รำชบร นอภ.อรญประเทศ จ.สระแกว

รอง ผวจ.เลย ถงแกกรรม

อสาน 1. นำยทรงพล จ ำปำพนธ 2. นำยอดสรณ ก ำเนดศร

นอภ.เมองสรนทร จ.สรนทร นอภ.แกด ำ จ.มหำสำรคำม

รอง ผวจ.กำฬสนธ นอภ.เมองเชยงใหม จ.เชยงใหม

ใต 1. นำยบญญวฒน ชชำง 2. เดชรฐ สมศร

นอภ.หวไทร จ.นครศรธรรมรำช นอภ.ตำกใบ จ.นรำธวำส

ถงแกกรรม รอง ผวจ. ยะลำ

พ.ศ. 2546

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยสำมำรถ ลอยฟำ นอภ.แมสอด จ.ตำก ผวจ.ตำก กลาง นำยค ำนง อสโร นอภ.พระนครศรอยธยำ

จ.พระนครศรอยธยำ รอง ผวจ.ลพบร

อสาน นำยวโรฒ มแกว นอภ.วำปปทม จ.มหำสำรคำม รอง ผวจ.อบลรำชธำน ใต นำยประมข ลมล นอภ.ปำกพนง รอง ผอ.ศอ.บต.

189

พ.ศ. 2547

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยพสทธ บษยพรรณพงศ

นอภ.พรำนกระตำย จ.ก ำแพงเพชร

นอภ.เชยงคำน จ.เลย

กลาง นำยสรพล แสวงศกด นอภ.บำนโปง จ.รำชบร รอง ผวจ.หนองคำย อสาน นำยเฉลมพล พลวน นอภ.ละหำนทรำย จ.บรรมย ปจ.อทยธำน ใต นำยนพนธ นรำพทกษกล นอภ.เมองปตตำน จ.ปตตำน ผวจ.นรำธวำส

พ.ศ. 2548

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยวนย สทธมณฑล นอภ.เมองนำน จ.นำน รอง ผวจ.ศรสะเกษ กลาง นำยพภพ บญธรรม นอภ.บำงใหญ จ.นนทบร นอภ.อทอง

จ.สพรรณบร อสาน นำยวทยำ กำมนต นอภ.เมองนครรำชสมำ

จ.นครรำชสมำ รอง ผวจ.นำน

ใต นำยวศำล เพชรคง นอภ.ปำกพะยน จ.พทลง นอภ.ปำกพนง จ.นครศรธรรมรำช

พ.ศ. 2549

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยมงคล สกใส นอภ.แจหม จ.ล ำปำง นอภ.สำรภ จ.เชยงใหม กลาง นำยวนย จงวฒนบณฑตย นอภ.นำด จ.ปรำจนบร นอภ.นำด จ.ปรำจนบร อสาน นำยสวำง ฉววรรณ นอภ.ล ำปลำยมำศ จ.บรรมย เกษยณป 2551 ใต นำยสมำน แสงสอำด นอภ.ครรฐนคม จ.สรำษฎธำน รอง ผวจ.กระบ

190

พ.ศ. 2550

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยสมเกยรต สวรรณนมตร นอภ.ลำนกระบอ จ.ก ำแพงเพชร

นอภ.สไหงโก-ลก จ.นรำธวำส

กลาง นำยวรทศน วำนชองกร นอภ.สรรพยำ จ.ชยนำท นอภ.สรรพยำ จ.ชยนำท

อสาน นำยพงษพนธ วเชยรสมทร นอภ.นำทม จ.นครพนม นอภ.กยบร จ.ประจวบครขนธ

ใต นำยจ ำนล เหมอนด ำ นอภ.สไหงปำด จ.นรำธวำส

นอภ.สไหงปำด จ.นรำธวำส

พ.ศ. 2551

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยธงชย เตยะธต นอภ.พชย จ.อตรดตถ นอภ.ธำตพนม จ.นครพนม

กลาง นำยภวต เลศมกดำ นอภ.คลองใหญ จ.ตรำด นอภ.เมอง จ.เชยงรำย

อสาน นำยสฤษด ไสยโสภณ นอภ.หนองววซอ จ.อดรธำน

นอภ.หนองววซอ จ.อดรธำน

ใต นำยขวญชำต วงศศภรำนนท นอภ.เทพำ จ.สงขลำ นอภ.เมองปตตำน จ.ปตตำน

191

พ.ศ. 2552

ภาค ชอ-สกล ครงด ารงต าแหนง ปจจบนด ารงต าแหนง

เหนอ นำยโชคด อมรวฒน นอภ.ไชยปรำกำร จ.เชยงใหม

นอภ.ไชยปรำกำร จ.เชยงใหม

กลาง นำยยทธนำ นชนำรถ นอภ.โคกสง จ.สระแกว นอภ.โคกสง จ.สระแกว

อสาน นำยวฒนำ พฒชำต นอภ.เขมรำฐ จ.อบลรำชธำน

นอภ.เลงนกทำ จ.ยโสธร

ใต นำยชลอศกด วำนชยเจรญ นอภ.เมองสรำษฎรธำน รอง ผวจ.สรำษฎรธำน

192

ภาคผนวก ค แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก

แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล 1. ขอมลทวไปเกยวกบของผใหขอมลหลก

1. ขอมลสวนตวและประวตการรบราชการของผใหขอมลหลก

1. ขอมลสวนตว

1. ภมล าเนาเดม 2. สถานะทางครอบครว ภรรยาอยในพนทดวยหรอไม มบทบาททางสงคมหรอไม ประกอบอาชพอะไร

3. สถานะทางการศกษา อายตวของนายอ าเภอ

2. ประวตการรบราชการ

1. อายราชการ 2. รบราชการในพนทใดบาง อยในภาค/จงหวดใดนานทสด

2. ขอมลเกยวกบพนท 1. ลกษณะประชากร

ลกษณะอปนสยของประชาชนในอ าเภอ เปนเหตใหเกดความขดแยงหรอไม

194

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล 2. วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

1. องคประกอบ(ความหมาย)ของความขดแยงเปนอยางไร

1. ความขดแยงคออะไร

2. ประเภท/ชนดของความขดแยง

3.แหลงทมา/สาเหตของความขดแยง

1. ความหมาย ความขดแยง ในทศนะของนายอ าเภอของประชาชน

2. ลกษณะส าคญใดททานถอวาเปนสญญาณของการเกดความขดแยงในพนทของทาน

3. ความขดแยงในพนทของทานมลกษณะทจะเกดความรนแรงหรอไม และลกษณะใดททานถอวาเปนสญญาณของความรนแรงของความขดแยง

1. ทานจ าแนกความขดแยงเปนประเภทใดบาง และใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนกกลมความขดแยง

2. ทานจ าแนกประเภทผมสวนไดเสยในความขดแยงไดหรอไม อยางไร

ปจจยใดทเปนสาเหตของความขดแยงในพนท

195

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล 2. การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนเปนอยางไร

4. การกอตวหรอพฒนาการของการเกดความขดแยงเปนอยางไร

1. บทบาทหนาทของนายอ าเภอกบการจดการความขดแยง

การเกดความขดแยงมล าดบการกอตวของความขดแยง(กอตวจนถงจบความขดแยง)อยางไร 1. นายอ าเภอตองรบผดชอบเรองราวตางๆมากมาย ส าหรบทานแลวสามารถจ าแนกงานของทานเปนอยางไรบาง แลวงานจดการความขดแยงอยในสวนไหน มหนาท กฎหมายระบใหตองรบผดชอบหรอไม

2. นายอ าเภอรเรองทจะเปนปญหาความขดแยง กอนทจะเกดสถานการณความขดแยงขนหรอไม ถารกอน รจากอะไร แลวท าอยางไรตอจากเมอรบรเรองแลว

3. นายอ าเภอตองเขาไปจดการความขดแยงทกกรณหรอไม ถาไม เหตการณใดททานตองเขาไปด าเนนการแกไขดวย

196

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล

ตนเอง ปกตแลวนายอ าเภอจะเขามาจดการความขดแยงตอน และมเหตผลอะไรหรอไมจงตองเขามาในหวงระยะเวลาดงกลาว

4. อ านาจหนาทในการจดการความขดแยงของนายอ าเภอทมอยในปจจบนเหมาะสม หรอเพยงพอในการปองกน แกไข และท าใหเกดขอยตของความขดแยงในพนทหรอไม ถาไมพอ ควรเพมเตมตรงอะไรหรอไม

5. มหนวยงานอนเขามารบผดชอบการจดการความขดแยงในพนทอกหรอไม หากม มผลกระทบตอบทบาทนายอ าเภอในการจดการความขดแยงหรอไม ผลการจดการของหนวยงานนนเปนอยางไร

197

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล

2. ทานม กลยทธ/กระบวนการ/แนวทาง/เครองมอหรอขนตอน ในการจดการความขดแยงอะไรบาง

1. เมอมความขดแยงเกดขนในพนท ทานมขนตอนในการด าเนนการอยางไร เพราะเหตใดจงก าหนดขนตอนเชนนน อะไรทคดวาเปนขอหามส าคญทตองไมกระท า

2. ขนตอนการปฏบตนนใชไดในทกเหตของความขดแยงหรอไม

3. กลยทธ/วธการ/ทกษะ/แนวทาง/เครองมอหรอขนตอน การจดการความขดแยงน ทานไดรบมาจากใด อยางไร เกดจากการสะสมความรในการรบราชการกอนหนานนหรอไม

4. ทานมเทคนคหลกประจ าตว(สตรส าเรจประจ าตว)ในการจดการความขดแยงหรอไม(ความขดแยงทกประเภททานจะใชอนน ) และเทคนคอนนไดมาอยางไร

5. ในสถานการณหนาสวหนาขวาน ทานมวธคลคลาย หรอลดความขดแยง หรอลดความรนแรงของความขดแยง ลงอยางไร

198

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล

6. ทานเคยพบกลไกของชมชน/ทองถนในการแกไข คลคลาย หรอท าใหไดขอยตเกยวกบความขดแยงหรอไม อยางไร

7. กลไก/เครองมอในการจดการความขดแยง ณ ขณะนเพยงพอส าหรบการจดการความขดแยงในหนาทของนายอ าเภอหรอไม ควรตองมอะไรเพมเตมไหม อกหรอไม

8. กลไก/เครองมอ/หรออะไร ทมบทบาทมากทสดทท าใหการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอเกดความส าเรจหรอลมเหลว

9. มบคคล หรอสถาบนใดทมอทธพลตอความขดแยง การจดการความขดแยง และการท าใหเกดขอยตทพงประสงคในพนทหรอไม คอใคร

199

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล 3.ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

4. ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการ

1. อะไรเปนปจจยหนนส าคญ(ปจจยแหงความส าเรจ)ทท าใหการจดการความขดแยงเกดความส าเรจ

2. ปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ

1. ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

1. ปจจยอะไรทเปนตนเหตของความ ขดแยง 2. ปจจยส าคญในการปองกนการเกด ความขดแยง 3. ปจจยส าคญในการจดการ ความขดแยง ปจจยอปสรรคเหลานมอะไรบาง และขดขวางการจดการความขดแยง อยางไร 1. ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงควรมลกษณะเปนเชนไร

1. ทานแสวงหาปจจยเหลานอยางไร ปจจยเหลานมเพยงพอหรอไมอยางไร

2. ทานมกลวธใดในการน าปจจยนมาใชในการจดการความขดแยง

3. ทานจดการกบปจจยอปสรรคอยางไร 1. เมอความขดแยงไดขอยตแลว ทานมการจดการกบผลทเกดขนตอไปอยางไร

2. ปญหาความขดแยงใดททานคดวาแกไขงายทสด และทแกไขยากทสดคออะไร และมวธแกไขแตกตางกนหรอไมอยางไร

3. การจดการความขดแยงททานภมใจมากทสด (Best practice) คอการจดการความ

200

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล จดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

ควรเปนอยางไร

2. นายอ าเภอควรจดการอยางไร/ควรมบทบาทอยางไรเพอใหไดขอยตทเหมาะสมตามประสงค

ขดแยงเรองอะไร อะไรทท าใหทานสามารถแกไขปญหานไดจนเกดผลส าเรจ/ปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยง

4. หากเกดปญหาเชนนอก (ทง Best และ Worst case scenario) ทานจะแกไขปญหาแบบเดมหรอเปลยนวธการจดการความขดแยงนน หรอไม

1. นายอ าเภอเปนสวนส าคญทท าใหไดขอยตทเหมาะสม ใชหรอไม เพราะอะไร

2. กลเมดพเศษทเรยกวาลกไมมหาดไทย มสวนชวยใหการจดการความขดแยงส าเรจจนไดขอยตทเหมาะสมหรอไม ลกไมมหาดไทยของทานทน ามาใชมอะไรบาง

3. ทานคดวา นายอ าเภอยงสมควรตองมหนาทในการจดการความขดแยงในพนทหรอไม (ถาเหนวาควรมและควรใหมอะไร

201

หวเรอง ค าถามหลก ค าถามตดตาม ค าถามเจาะลก แหลงขอมล 3. ทานมขอเตอนใจหรอค าชแนะถง ผมหนาทเกยวของกบการจดการความขดแยงหรอไม อยางไร

เพมเตมในการท าหนาทตอไป / ถาเหนวาไมควรมเพราะอะไร และควรใหใครเขามาท าหนาทแทน)

4. ขอเสนอแนะ/แนวทางการปรบปรง เพอเพมประสทธภาพการจดการความขดแยงของนายอ าเภอ

ภาคผนวก ง รายงานการไดมาซงแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก

203

รายงานการไดมาซงแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก เรอง การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนในประเทศไทย

ความเปนมา

จากการทไดเสนอหวเรองการจดท าวทยานพนธ เรอง การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนในประเทศไทย และไดผานความเหนชอบของหวเรองและโครงรางวทยานพนธจากอาจารยทปรกษา และผทรงคณวฒตามล าดบมาแลวนน การศกษาวจยครงน เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative research methodology) แบบการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory methodology) โดยมการเกบรวบรวมขอมลในปรากฏการณจรงเพอวเคราะหและน าไปสการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน (Grounded theory) จะท าใหไดองคความรใหมในเชงทฤษฎจากบรบทสงคมไทย ซงจะเปนประโยชนในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอใหมประสทธภาพและประสทธผลสงขน ผใหขอมลหลก คอ นายอ าเภอของประชาชนทวประเทศ โดยใชการเลอกกลมตวอยางแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive sampling) ตามคณสมบตทก าหนด ทงน เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลคอ แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) การสงเกตและจดบนทก (Observation and field Note) และการ วเคราะหเอกสาร (Document analysis) โดยมอปกรณชวยบนทกขอมล คอ เครองบนทกเสยง และกลองถายภาพ ขอค าถามทก าหนดขนผศกษาจะอาศยแนวคด ทฤษฎ และงานศกษาทเกยวของตลอดจนวตถประสงคของการวจย โดยถามค าถามเพอใหไดขอมลอยางละเอยดในทกมตของการศกษาวจย ขอมลเหลานจงเปนขอมลทสะทอน ความคด ความรสก ทรรศนะ ประสบการณ มมมองของผใหขอมลหลก (Key informants) โดยมการด าเนนการ ดงน 1. แบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก (In-depth interview) สมภาษณผใหขอมล หลก โดยใชแบบสมภาษณแบบไมมโครงสราง (Unstructured interview) แตมประเดนค าถามหลกครอบคลมวตถประสงคของการวจย 2. การสงเกตการณและจดบนทก (Observation and field note) สงเกตและบนทกความเขาใจในค าถาม การใหความรวมมอ ความเตมใจ และบรบทตางๆ ตลอดจนสหนา ทาทาง ในการใหขอมลของผใหขอมลหลก ทงนเพอเปนการลดความมอคต (Bias) ตอสงทไดยน ไดเหนและพยายามท าใหการสมภาษณเปนไปอยางเปนกลางมากทสด รวมถงใชเปนการประเมนวาขอมลทไดจากการ

204

สมภาษณนนมความตรงเชงเนอหาทสอดคลองกบวตถประสงคของการวจยหรอไม ซงเปนการประเมนความเชอมนในกรอบค าถามทใชเปนแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลกดวย 3. การวเคราะหเอกสาร (Document analysis) ศกษาเอกสารชนตนและชนรองและเอกสารอนทเกยวของของนายอ าเภอ ผศกษาวจย ท าการพฒนาเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลโดยการสรางกรอบค าถามน ารอง เพอใชทดสอบกบกลมศกษาน ารอง (Pilot Study) โดยเรมตนการสรางกรอบค าถาม (Matrix Sheet) ขนหลงจากไดมการทบทวนวรรณกรรม เอกสารชนตน ชนรองทเกยวของแลว เพอก าหนดค าถามหลก (Main question) ค าถามตดตาม (Follow up question) และค าถามเจาะลก (Probe question) ตามขอบเขตของการวจยครงน หลงจากนน ผศกษาวจยไดน ากรอบค าถามไปสมภาษณกลมศกษาน ารอง (ซงมคณสมบตเหมอนกลมผใหขอมลหลกทกประการ โดยเปนนายอ าเภอของประชาชนประจ า พ.ศ. 2549 จ านวน 3 คน เนองจากเกษยณอายราชการไปแลว 1 คน) เพอตรวจสอบวาเครองมอ (กรอบค าถาม) สามารถสอสาร และท าใหผใหขอมลหลกเขาใจและตอบค าถามไดถกตอง สอดคลองกบวตถประสงคของการวจยหรอไม ด าเนนการปรบปรงกรอบค าถามจนเกดความเชอมนในกรอบค าถามวามความเทยงตรงเชงเนอหาแลว ผศกษาวจยจงจะใชเปนแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลกกบผใหขอมลหลกในการเกบรวบรวมขอมลตอไป วธการด าเนนการของผศกษาวจย

ผศกษาวจย มวธการด าเนนการเพอใหไดมาซงแบบสมภาษณ ดงน คอ 1. มการทบทวนวรรณกรรม เอกสารชนตน ช นรองทเกยวของแลว เพอก าหนด ค าถามหลก ค าถามตดตาม และค าถามเจาะลก ตามขอบเขตของการวจย 2. สรางกรอบค าถาม เพอเตรยมทดลองใชทดสอบกบกลมศกษาน ารอง 3. ผศกษาวจยน ากรอบค าถามไปปรกษา กบอาจารยทปรกษา และผทรงคณวฒไดมการพฒนา และปรบปรงกรอบค าถาม ตามค าแนะน า จ านวน 4 ครง จนไดกรอบค าถามฉบบสมบรณ 4. หลงจากนน น ากรอบค าถามฉบบสมบรณไปทดลองสมภาษณเชงลกกบกลมศกษาน ารอง เพอตรวจสอบวาเครองมอ (กรอบค าถาม) สามารถสอสาร และท าใหกลมศกษาน ารอง เขาใจค าถาม และตอบค าถามไดถกตอง สอดคลองกบวตถประสงคของการวจยหรอไม 5. น าผลการสมภาษณเชงลกของกลมศกษาน ารองมาจดระบบ โดยถอดเทปบนทกเสยง แบบค าตอค า แลวจดพมพขอมลลงเครองคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรมคอมพวเตอรหลงจากนน จงน าขอมลมาหาถอยค าส าคญ (Significant statement) และระบหมายเลขบรรทด และหนาแลวพมพ

205

ออกมา น าขอมลทกแฟมขอมลทใหหมายเลขบรรทดแลวมาอาน เพอท าความเขาใจและวเคราะห ขอมลทงหมด จากนนท าการเปดรหส (Open coding) จดหมวดหมของขอมล (Categorize data) ตามคณสมบต (Properties) ของมโนทศน (Concept) แตละกลม และแยกขอมลทมความหมาย สามารถใชอธบายเกยวกบเรองการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ออกจากขอมลทไมมความหมายและไมเกยวของกบการศกษาน 6. น าผลการสมภาษณเชงลกตามขอ 5 พรอมกรอบค าถามฉบบสมบรณเสนอใหผทรงคณวฒ (ดร. พงศชต ชตพงศ) ตรวจพจารณา โดยผทรงคณวฒไดตรวจพจารณาและใหใชเปนแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลกได โดยมความเหน ดงน 6.1 รายละเอยดทงหมดดแลว 6.2 ตามทขอใหเพม ใหพจารณาเลยวาจะน าไปใชหรอตดทงกได 6.3 ท าไดดแลว (Well done) น าผลการด าเนนการทงปวงเสนอ อาจารยทปรกษา พจารณาใหความเหนชอบในล าดบตอไป แนวคดทใชในการศกษาวจยครงน

เนองจากการศกษาวจยครงนเปนการศกษาวจยแบบการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน โดยมการเกบรวบรวมขอมลในปรากฏการณจรง เพอวเคราะหและน าไปสการสรางทฤษฎจากขอมลพนฐาน ซงจะท าใหไดองคความรใหมในเชงทฤษฎจากบรบทสงคมไทย เพอเปนประโยชนในการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอใหมประสทธภาพและประสทธผลสงขน ดงนน แนวคด ทไดจากการทบทวนวรรณกรรม เอกสารชนตน ชนรองทเกยวของ กเพอใชในการก าหนดค าถามหลก ค าถามตดตาม และค าถามเจาะลก ตามขอบเขต และวตถประสงคของการวจย โดยคาดหวงวา ถามค าถามเพอใหไดขอมลอยางละเอยดในทกมตของการศกษาวจย โดยขอมลเหลานจะเปนขอมลทสะทอน ความคด ความรสก ทรรศนะ ประสบการณ มมมองของผใหขอมลหลก และน าไปสการ ตกผลกทางทฤษฎหรอแนวความคดตอไป แตอยางไรกตามการศกษาวจยครงน มวตถประสงคของการวจยดงน คอ 1. ศกษาปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 2. ศกษาวธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน 3. ศกษาขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

206

รายละเอยดในกรอบค าถาม (Matrix sheet)

ในการนผศกษาวจยไดน าวตถประสงคของการวจย มาก าหนดเปนกรอบในการพฒนาแบบสมภาษณในการสมภาษณเชงลก และสบคนในแหลงขอมลตางๆ ประกอบดวยรายละเอยด คอ

1. หวเรอง (Topic) หรอแนวคด (Concept) ทตองการศกษาวจย มาจากวตถประสงคของการวจยทต งไว เปนหวเรองใหญทผศกษาวจยตองการคนหารายละเอยด ซงตองอาศยการสมภาษณ หรอการสบคนจากแหลงขอมลตางๆ ประกอบดวย หวเรองท 1 ขอมลทวไปเกยวกบของผใหขอมลหลก หวเรองท 2 วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน หวเรองท 3 ปจจยทเ กยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน หวเรองท 4 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

2. ค าถามหลก (Main question) เปนค าถามเบองตนทใชในการสมภาษณ เพอใหไดขอมลทเกยวของกบหวเรอง หรอแนวคดทก าหนดไวในตอนตน และสามารถตอบวตถประสงคของการวจยได ในการตงค าถามหลก ผศกษาวจยตระหนกดวา เปนค าถามลกษณะกวางเพอใชเปนการเปดประเดน ในค าถามถดไป ลกษณะของค าถามหลกจงไมมการถามน า และเปนค าถามทเปดกวาง เพอผตอบค าถามจะไดมอสระในการใหขอมลตามความเหนทแทจรง ค าถามหลกในการวจยในครงนจงก าหนดกวางๆ ไดแก หวเรองท 2.1 ขอมลทวไปเกยวกบของผใหขอมลหลก ค าถามหลก 2.1.1 ขอมลสวนตวและประวตการรบราชการของผใหขอมลหลก ค าถามหลก 2.1.2 ขอมลเกยวกบพนท หวเรองท 2.2 วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 2.2.1 องคประกอบ (ความหมาย) ของความขดแยงเปนอยางไร ค าถามหลก 2.2.2 การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนเปนอยางไร

207

หวเรองท 2.3 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 2.3.1 อะไรเปนปจจยหนนส าคญ (ปจจยแหงความส าเรจ) ทท าให การจดการความขดแยงเกดความส าเรจ ค าถามหลก 2.3.2 ปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ของประชาชน หวเรองท 2.4 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และ การพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 2.4.1 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ควรเปนอยางไร

3. ค าถามตดตาม (Follow up question) เปนค าถามทใชในการเจาะลกเพมเตมจากค าถามหลก ซงในบางครงการใชค าถามหลกเพยงอยางเดยวอาจไดขอมลไมครบถวน ท งนเนองจากผใหขอมลอาจตอบค าถามแบบกวางๆ ผศกษาวจยไดตระหนกเปนอยางดวาค าถามตดตามนจะไมใชลกษณะค าถามน า เพราะการตงค าถามน าจะเปนการตกรอบค าตอบของผใหสมภาษณ แตตองเปนค าถามทไดพจารณาแลววาอาจมความเกยวของกบหวเรองนนๆ ตามทผศกษาวจย ไดทบทวนวรรณกรรมมาแลว ดงนน การตงค าถามตดตาม จงประกอบดวยค าถามตอไปน หวเรองท 3.1 ขอมลทวไปเกยวกบของผใหขอมลหลก ค าถามหลก 3.1.1 ขอมลสวนตวและประวตการรบราชการของผใหขอมลหลก ค าถามตดตาม (1) ขอมลสวนตว ค าถามตดตาม (2) ประวตการรบราชการ ค าถามหลก 3.1.2 ขอมลเกยวกบพนท ค าถามตดตาม (1) ลกษณะประชากร หวเรองท 3.2 วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 3.2.1 องคประกอบ(ความหมาย)ของความขดแยงเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) ความขดแยงคออะไร ค าถามตดตาม (2) ประเภท/ชนดของความขดแยง ค าถามตดตาม (3) แหลงทมา/สาเหตของความขดแยง

208

ค าถามตดตาม (4) การกอตวหรอพฒนาการของการเกดความขดแยงเปนอยางไร ค าถามหลก 3.2.2 การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) บทบาทหนาทของนายอ าเภอกบการจดการความขดแยง ค าถามตดตาม (2) ท านม กลยทธ /กระบวนการ/แนวทาง/เครองมอหรอขนตอน ในการจดการความขดแยงอะไรบาง หวเรองท 3.3 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 3.3.1 อะไรเปนปจจยหนนส าคญ (ปจจยแหงความส าเรจ) ทท าใหการจดการความขดแยงเกดความส าเรจ ค าถามตดตาม (1) ปจจยอะไรทเปนตนเหตของความขดแยง ค าถามตดตาม (2) ปจจยส าคญในการปองกนการเกดความขดแยง ค าถามตดตาม (3) ปจจยส าคญในการจดการความขดแยง ค าถามหลก 3.3.2 ปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ค าถามตดตาม (1) ปจจย อปสรรคเหลา น มอะไรบาง และขดขวางการจดการความขดแยง อยางไร หวเรองท 3.4 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 3.4.1 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ควรเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงควรมลกษณะเปนเชนไร ค าถามตดตาม (2) นายอ าเภอควรจดการอยางไร/ควรมบทบาทอยางไรเพอใหไดขอยตทเหมาะสมตามประสงค ค าถามตดตาม (3) ทานมขอเตอนใจหรอค าชแนะถงผมหนาทเกยวของกบการจดการความขดแยงหรอไม อยางไร

209

4. ค าถามเจาะลก (Probe question) เปนค าถามทเมอไดค าตอบจากค าถามตดตามแลว อาจมประเดนบางอยางทตองการเจาะลกใหไดขอมลทละเอยดเพยงพอตอการตอบวตถประสงคของการวจย เชน ใคร ท าอะไร ทไหน อยางไร เพราะเหตใด มผลอนใดทตามมาจากการกระท านนๆ หรอไม อยางไร ดงนน ผศกษาวจยจงไดตงค าถามเจาะลก ดงน หวเรองท 4.1 ขอมลทวไปเกยวกบของผใหขอมลหลก ค าถามหลก 4.1.1 ขอมลสวนตวและประวตการรบราชการของผใหขอมลหลก ค าถามตดตาม (1) ขอมลสวนตว ค าถามเจาะลก - ภมล าเนาเดม - สถานะทางครอบครว ภรรยาอยในพนทดวยหรอไม มบทบาททางสงคมหรอไม ประกอบอาชพอะไร - สถานะทางการศกษา อายตวของนายอ าเภอ ค าถามตดตาม (2) ประวตการรบราชการ ค าถามเจาะลก - อายราชการ - รบราชการในพนทใดบาง อยในภาค/จงหวดใดนานทสด ค าถามหลก 4.1.2 ขอมลเกยวกบพนท ค าถามตดตาม (1) ลกษณะประชากร ค าถามเจาะลก - ลกษณะอปนสยของประชาชนในอ าเภอเปนเหตใหเกดความขดแยงหรอไม หวเรองท 4.2 วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 4.2.1 องคประกอบ (ความหมาย) ของความขดแยงเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) ความขดแยงคออะไร ค าถามเจาะลก - ความหมาย ความขดแยง ในทศนะของนายอ าเภอของประชาชน - ลกษณะส าคญใดททานถอวาเปนสญญาณของการเกดความขดแยงในพนทของทาน - ความขดแยงในพนทของทานมลกษณะทจะเกดความรนแรงหรอไม และลกษณะใดททานถอวาเปนสญญาณของความรนแรงของความขดแยง

210

ค าถามตดตาม (2) ประเภท/ชนดของความขดแยง ค าถามเจาะลก - ทานจ าแนกความขดแยง เปนประเภทใดบาง และใชอะไรเปนเกณฑในการจ าแนกกลมความขดแยง - ทานจ าแนกประเภทผ ม สวนไดเ สยในความขดแยงไดหรอไม อยางไร ค าถามตดตาม (3) แหลงทมา/สาเหตของความขดแยง ค าถามเจาะลก - ปจจยใดทเปนสาเหตของความขดแยงในพนท ค าถามตดตาม (4) การกอตวหรอพฒนาการของการเกดความขดแยงเปนอยางไร ค าถามเจาะลก - การเกดความขดแยงมล าดบการกอตวของความขดแยง (กอตวจนถงจบความขดแยง) อยางไร ค าถามหลก 4.2.2 การจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชนเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) บทบาทหนาทของนายอ าเภอกบการจดการความขดแยง ค าถามเจาะลก - นายอ าเภอตองรบผดชอบเรองราวตางๆมากมาย ส าหรบทานแลวสามารถจ าแนกงานของทานเปนอยางไรบาง แลวงานแกไขปญหาความขดแยงอยในสวนไหน มหนาท กฎหมายระบใหตองรบผดชอบหรอไม - นายอ าเภอรเ รองทจะเปนปญหาความขดแยง กอนทจะเกดสถานการณความขดแยงขนหรอไม ถารกอน รจากอะไร แลวท าอยางไรตอจากเมอรบรเรองแลว - นายอ าเภอตองเขาไปจดการความขดแยงทกกรณหรอไม ถาไม เหตการณใดททานตองเขาไปด าเนนการแกไขดวยตนเอง ปกตแลวนายอ าเภอจะเขามาจดการความขดแยงตอน และมเหตผลอะไรหรอไมจงตองเขามาในหวงระยะเวลาดงกลาว - อ านาจหนาทในการจดการความขดแยงของนายอ าเภอทมอยในปจจบนเหมาะสม หรอเพยงพอในการปองกน แกไข และท าใหเกดขอยตของความขดแยงในพนทหรอไม ถาไมพอ ควรเพมเตมตรงอะไรหรอไม

211

- มหนวยงานอนเขามารบผดชอบการจดการความขดแยงในพนทอกหรอไม หากม มผลกระทบตอบทบาทนายอ าเภอในการจดการความขดแยงหรอไม ผลการแกไขของหนวยงานนนเปนอยางไร ค าถามตดตาม (2) ทานมกลยทธ /กระบวนการ /แนวทาง /เครองมอหรอขนตอน ในการจดการความขดแยงอะไรบาง ค าถามเจาะลก - เมอมความขดแยงเกดขนในพนท ทานมขนตอนในการด าเนนการอยางไร เพราะเหตใดจงก าหนดขนตอนเชนนน อะไรทคดวาเปนขอหามส าคญทตองไมกระท า - ขนตอนการปฏบตนนใชไดในทกเหตของความขดแยงหรอไม - กลยทธ/วธการ/ทกษะ/แนวทาง/เครองมอหรอขนตอน การจดการความขดแยงน ทานไดรบมาจากใด อยางไร เกดจากการสะสมความรในการรบราชการกอนหนานนหรอไม - ทานมเทคนคหลกประจ าตว (สตรส าเรจประจ าตว) ในการจดการความขดแยงหรอไม (ความขดแยงทกประเภททานจะใชอนน) และเทคนคอนนไดมาอยางไร - ในสถานการณหนาสวหนาขวาน ทานมวธคลคลาย หรอลดความขดแยง หรอลดความรนแรงของความขดแยง ลงอยางไร - ทานเคยพบกลไกของชมชน/ทองถนในการแกไข คลคลาย หรอท าใหไดขอยตเกยวกบความขดแยงหรอไม อยางไร - กลไก/เครองมอในการจดการความขดแยง ณ ขณะนเพยงพอส าหรบการจดการความขดแยงในหนาทของนายอ าเภอหรอไม ควรตองมอะไรเพมเตมอกหรอไม - กลไก/เครองมอ/หรออะไร ทมบทบาทมากทสดทท าใหการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอเกดความส าเรจหรอลมเหลว - มบคคล หรอสถาบนใดทมอทธพลตอความขดแยง การแกไขความขดแยง และการท าใหเกดขอยตทพงประสงคในพนทหรอไม คอใคร

212

หวเรองท 4.3 ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 4.3.1 อะไรเปนปจจยหนนส าคญ (ปจจยแหงความส าเรจ) ทท าให การจดการความขดแยงเกดความส าเรจ ค าถามตดตาม (1) ปจจยอะไรทเปนตนเหตของความขดแยง ค าถามเจาะลก - ทานแสวงหาปจจยเหลานอยางไร ปจจยเหลานมเพยงพอหรอไมอยางไร ค าถามตดตาม (2) ปจจยส าคญในการปองกนการเกดความขดแยง ค าถามเจาะลก - ทานมกลวธใดในการน าปจจยนมาใชในการจดการความขดแยง ค าถามตดตาม (3) ปจจยส าคญในการจดการความขดแยง ค าถามหลก 4.3.2 ปจจยทเปนอปสรรคตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอ ค าถามตดตาม (1) ปจจยอปสรรคเหลานมอะไรบาง และขดขวางการจดการความขดแยง อยางไร ค าถามเจาะลก - ทานจดการกบปจจยอปสรรคอยางไร หวเรองท 4.4 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และ การพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ค าถามหลก 4.4.1 ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการแกไขปญหาความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน ควรเปนอยางไร ค าถามตดตาม (1) ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ การพฒนาทกษะ และการพฒนานวตกรรมทเหมาะสมตอการจดการความขดแยงควรมลกษณะเปนเชนไร ค าถามเจาะลก - เมอความขดแยงไดขอยตแลว ทานมการจดการกบผลทเกดขนตอไปอยางไร - ปญหาความขดแยงใดททานคดวาแกไขงายทสด และทแกไขยากทสดคออะไร และมวธแกไขแตกตางกนหรอไมอยางไร

213

- การจดการความขดแยงททานภมใจมากทสด (Best practice) คอการจดการความขดแยงเรองอะไร อะไรทท าใหทานสามารถแกไขปญหานไดจนเกดผลส าเรจ/ปจจยแหงความส าเรจในการจดการความขดแยง - หากเกดปญหาเชนนอก (ท ง Best และ Worst case scenario) ทานจะแกไขปญหาแบบเดมหรอเปลยนวธการแกไขปญหาความขดแยงนน หรอไม ค าถามตดตาม (2) นายอ าเภอควรจดการอยางไร/ควรมบทบาทอยางไรเพอใหไดขอยตทเหมาะสมตามประสงค ค าถามเจาะลก - นายอ าเภอเปนสวนส าคญทท าใหไดขอยต ทเหมาะสม ใชหรอไม เพราะอะไร - กลเมดพเศษทเรยกวาลกไมมหาดไทย มสวนชวยใหการจดการความขดแยงส าเรจจนไดขอยตทเหมาะสมหรอไม ลกไมมหาดไทยของทาน ทน ามาใชมอะไรบาง - ทานคดวา นายอ าเภอยงสมควรตองมหนาทในการจดการความขดแยงในพนทหรอไม (ถาเหนวาควรมและควรใหมอะไรเพมเตมในการท าหนาทตอไป/ถาเหนวาไมควรมเพราะอะไร และควรใหใครเขามาท าหนาทแทน) - ขอเสนอแนะ/แนวทางการปรบปรง เพอเพมประสทธภาพการจดการความขดแยงของนายอ าเภอ ค าถามตดตาม (3) ทานมขอเตอนใจหรอค าชแนะถงผมหนาทเกยวของกบการจดการความขดแยงหรอไม อยางไร

214

ภาคผนวก จ ขอมลรายละเอยดคณลกษณะโดยยอของผใหขอมลหลก

ขอมลรายละเอยดคณลกษณะโดยยอของผใหขอมลหลก ( Key informants)

ล ำดบ รหสผใหขอมล

ภมภำค ระดบ อำย เพศ อำย

รำชกำร ระดบกำรศกษำ ควำมช ำนำญงำนในพนท หมำยเหต

1 ภำคเหนอ 1

ภำคเหนอ 9 59

ชำย 36 ( 1 )

ปรญญำโท ภำคตะวนออกเฉยงเหนอและภำคเหนอ

IDI

2 ภำคเหนอ 2

ภำคเหนอ 9 56

ชำย 30 ( 2 )

MPA ภำคตะวนออกเฉยงเหนอและภำคเหนอ

IDI

3 ภำคใต 1 ภำคใต 9 57

ชำย 31 ( 1 )

ปรญญำโท ภำคใต IDI

4 ภำคใต 2 ภำคใต 9 54

ชำย 29 ( 2 )

ปรญญำโท ภำคใต IDI

5 อสำน ภำคตะวน ออกเฉยงเหนอ

8 54 ชำย 31 ( 6 )

ปรญญำโท ภำคตะวนออกเฉยงเหนอ IDI

ล ำดบท 1 กำรสงเกตขณะท ำกำรสมภำษณพบวำ ผใหขอมลหลกมควำมตงใจในกำรถำยทอดขอมลเปนอยำงยง มกำรเรยบเรยง กลนกรองควำมคดเหน

อยำงเปนระบบ และมควำมปรำรถนำรวมถงใหควำมรวมมอในกำรตอบขอค ำถำมโดยไมมกำรปดบง และมกำรแสดงควำมคดเหนอยำงเปดเผย

216

ตรงไปตรงมำ โดยสำมญส ำนกอยำงแทจรง สภำพแวดลอมในกำรสมภำษณมสภำวะทด ไมสรำงควำมอดอด กดดน กบผใหขอมลหลกแตประกำรใดถงแมวำจะมกำรรบกวน หรอขดจงหวะกำรสมภำษณอยบำงแตกไมไดเปนอปสรรคส ำคญทรบกวนหรอกอใหเกดกำรถำยทอดขอมลทไมถกตอง แตอยำงใด ผใหขอมลหลกมควำมเขำใจตอขอค ำถำมเปนอยำงด มไมกหวขอทมกำรถำมซ ำหรอซกถำมเพอควำมมนใจในกำรตอบ

ล ำดบท 2 กำรสงเกตขณะท ำกำรสมภำษณพบวำ ผใหขอมลหลกมควำมตงใจในกำรถำยทอดขอมลด (แมวำในชวงแรกของกำรสมภำษณจะมกำรใหขอมล แบบไมเตมทนก แตเมอกำรสมภำษณผำนไปประมำณ 3-4 หวขอ กเรมคนเคยและใหขอมลทดขนเปนล ำดบ ทงนเนองจำกผใหขอมลหลกมงำนประจ ำมำก รดตว และดเหมอนกบเหนอยลำมำจำกงำนในชวงกอนใหสมภำษณบำงเลกนอย) มกำรเรยบเรยง กลนกรองควำมคดเหนอยำงเปนระบบ และมควำมปรำรถนำ รวมถงใหควำมรวมมอในกำรตอบขอค ำถำมโดยไมมกำรปดบง และแสดงควำมคดเหนอยำงเปดเผย ตรงไปตรงมำ โดยสำมญส ำนกอยำงแทจรง สภำพแวดลอมในกำรสมภำษณมสภำวะทด ไมสรำงควำมอดอด กดดน กบผใหขอมลหลกแตประกำรใด ลกษณะทำททแสดงออกตอขอค ำถำมพบวำมควำมเขำใจตอขอค ำถำมเปนอยำงด มไมกหวขอทมกำรถำมซ ำหรอซกถำมเพอควำมมนใจเพมเตม

ล ำดบท 3 ขณะท ำกำรสมภำษณพบวำ ผใหขอมลหลกมควำมตงใจในกำรถำยทอดขอมลเปนอยำงยง มกำรเรยบเรยง กลนกรองควำมคดเหนอยำงเปนระบบ และมควำมปรำรถนำ รวมถงใหควำมรวมมอในกำรตอบขอค ำถำมโดยไมมกำรปดบง และแสดงควำมคดเหนอยำงเปดเผย ตรงไปตรงมำ โดยสำมญส ำนกอยำงแทจรง สภำพแวดลอมในกำรสมภำษณมสภำวะทมเสยงรบกวนเลกนอย แตกมไดเปนอปสรรค หรอรบกวนตอกำรประมวลควำมคด ในกำรใหสมภำษณและไมไดสรำงควำมอดอด กดดน กบผใหขอมลหลกแตประกำรใด ลกษณะทำททแสดงออกตอขอค ำถำมพบวำมควำมเขำใจ ตอขอค ำถำมเปนอยำงด มไมกหวขอทมกำรถำมซ ำหรอซกถำมเพอควำมมนใจเพมเตม

ล ำดบท 4 ขณะท ำกำรสมภำษณพบวำ ผใหขอมลหลกมควำมตงใจในกำรถำยทอดขอมลเปนอยำงยง มกำรเรยบเรยง กลนกรองควำมคดเหนอยำงเปนระบบ และมควำมปรำรถนำรวมถงใหควำมรวมมอในกำรตอบขอค ำถำมโดยไมมกำรปดบง และมกำรแสดงควำมคดเหนอยำงเปดเผย ตรงไปตรงมำ โดยสำมญส ำนกอยำงแทจรง สภำพแวดลอมในกำรสมภำษณมสภำวะทด ไมสรำงควำมอดอด กดดน กบผใหขอมลหลกแตประกำรใดถงแมวำ ผใหขอมลหลกจะรสกออนเพลยอยบำง แตกไมไดเปนอปสรรคส ำคญทรบกวนหรอกอใหเกดกำรถำยทอดขอมลทไมถกตองแตอยำงใด ผใหขอมลหลกมควำมเขำใจตอขอค ำถำมเปนอยำงด มไมกหวขอทมกำรถำมซ ำหรอซกถำมเพอควำมมนใจในกำรตอบ

217

ล ำดบท 5 ขณะท ำกำรสมภำษณพบวำ ผใหขอมลหลกมควำมตงใจในกำรถำยทอดขอมลเปนอยำงยง มกำรเรยบเรยง กลนกรองควำมคดเหนอยำงเปนระบบ และมควำมปรำรถนำ รวมถงใหควำมรวมมอในกำรตอบขอค ำถำมโดยไมมกำรปดบง และมกำรแสดงควำมคดเหนอยำงเปดเผย ตรงไปตรงมำ โดยสำมญส ำนกอยำงแทจรง สภำพแวดลอมในกำรสมภำษณมสภำวะทด ไมสรำงควำมอดอด กดดน กบผใหขอมลหลกแตประกำรใด ผใหขอมลหลกมควำมเขำใจตอขอค ำถำมเปนอยำงด มไมกหวขอทมกำรถำมซ ำหรอซกถำมเพอควำมมนใจในกำรตอบ

ภาคผนวก ฉ

ตวอยางเอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 1

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 1

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การเกลยกลอม ผมยกตวอยางเชนวนนกไดครบ วนนเรามทสาธารณะอย เรยกบงกะโล จงหวดมนโยบายทจะ

มอบทดนเหลานใหสวนราชการไปท าประโยชน ปจจบนนมคนทคดคาน พอเรารบทราบขอมลปบ เรากบอกก านน ผใหญบาน บอกนายก อบต. เขาคยดวย เขาคยดวยวาทางราชการ นนะมนโยบายอยางน ทางราชการดแลชาวบานอยแลวยกตวอยางเชน มคนเขาไปบกรก ทางราชการจะหาทประมาณ 500 ไร ใหพวกนท ากน ใหถกตองดวยซ าไป ท าถกตองดวย แลวถามากกวานนกยงได มนท านองวา เรากจงใจใหชาวบาน อยาไป คลอยตามทางนนนะ อยาไปคลอยตามทางนน เชอฟงเราซ รบรองวาทางการดแล ดแลกบชาวบาน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 11 บรรทด 14-18

การขาว จะมขาวสาร มขาวสารสงมาเลยนะครบ มคลายๆ สงบอกเหตวามการสงขาวมาคนนนคนน มเรองนนเรองน ทจรงการแกไขกคอ การแกไขเรองการขดแยงทจะไดผลประโยชนกคอเรองเอาทางการขาวมาๆ ตองรวามนจะมอะไรในกลมบอกเหตอะไรเกดขน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 5 บรรทด 16-18

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

หลกกคออยางนอยตองตงกรรมการสามคนเลขค แลวมการบอกวาเมอตงกรรมการแลวนน ใหไปสอบผรองกอนอนนคอเทคนค ผรองวาอยางไรมประเดนอะไรบาง ในหนงสอรองเรยนเขาจะเพมเตมอะไรไหม บอกเขาเอามาใหพรอม สอง คอเขาจะอางพยานเอกสาร พยานวตถ พยานบคคลพยานอะไรเอามาใหพอ เมอมาครบถวนแลวถามวาพอใจหรอยง ครบถวนแลวนะ ตอไปเรากจะไปสอบผถกรองหรออกฝายหนงกท านองเดยวกน เสรจแลวกเอามาชงน าหนกวาจะเชอฝายใดจรงเทจจอยางไร

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 26 บรรทด 2-6

220

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การเจรจาดวยความยตธรรม ใชๆ ตงตวแทนมาคยกนเอาพวกทมบารมมาคย ทนบางคนกลว บางคนกลวแลวกสวนกลาง

กบาจ ไอตวนตองบอกเหมอนกนนะวาบอกวาตองดเหตดผลดวยถามนเปนการกระท าความผดบกพรอง เผลอเลอ ทท ามนชวชาเลวทรามอะไรอกเยอะเลย แตบางทเคาตงใจเคาท าอะไรดแลวกตองมาตดตามมาดวาอะไรบางเอาตามเนอผา

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 41 บรรทด 5-7

การใชอ านาจตามกฎหมาย ยกตวอยาง การแกไขเรองททาง เปนทางสาธารณะ เปนหวยหนอง คลอง บง มการรกล าขนมา เมอเราไปแลว บางทเรากเอาทดนไป ซงเปนเจาภาพใหญ เอาต ารวจไป เพราะจะไดไปอยางนอยกท าใหมนเกรงใจ เสรจแลวเรากพยายามพดจาออนนอม ออนโยนใหเขา พดจาใหเขาไดรบรวาเออ!! ทสาธารณะนบกรกไมไดนะ การบกพนททบซอนเราท าไมไดนะ ถายอมความไดอยางโนนอยางนนะ ยอมไมยอม ขอแคนเพอพฒนาเพอสวนรวม เพออะไร ถาเขาเสยงแขงเรากตองใชไมแขง เอาอยางนนคณชซ คณเอาไม ผมถอไม คณชซ ถาคณชบกรกเมอไร ผมยงมเจาหนาททดนนะจะมารางวดเลย พอรางวดเสรจปบ คณชปบผมเอาต ารวจจบคณเลย และยอมความไมไดตองฟองศาล กลวเราเองๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 22-23 บรรทด 18-5

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

เพราะฉะนนผมคดวาขาราชทงหลาย ต ารวจ ทหาร อยการ ศาล กแลวแตถามความจรงใจกบประชาชนนะ.. เปนทพงไดมากรวมทงพวกเราดวยนะ อนนคอนอกเหนอจากปกครองแลวนะ ยกตวอยางสมมตชาวบานทะเลาะกนศาลบอกมาเลยนะ ไมตองไมฟองศาลไปหาทนายหรอก มาหาศาลเลยตดตอเบอรนๆ โทรไป เขามความจรงใจในการแกไขปญหา โทรกรงกรางมนด แลวพวกนเขาไกลเกลย ผมกบอกวาความกาวหนาของศาลกมนะ เดยวนเขาจะไกลเกลยเลยถาคณไมฟงเราเขาจะตดสนพพากษาตรงนนดวย เหมอนกนเพราะฉะนนผมคดวาขาราชการพวกนนจะตองมความจรงใจ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 5-10

221

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ทมเทใหกบการท างาน เวลาคนเดอดรอนเรองอะไรกโทรหานายอ าเภอครบมน าจะทวมครบ ผมกไปเรอยเปอยกวาจะ

ไดหลบไดนอนกเทยงคน แลวตงแตนนเปนตนมาประมาณ 7 เดอนผมเหนอยจะเปนจะตาย พอชาวบานมารองเรยนมความขดแยงเรองอะไรกแลวแต ผมชวยๆๆๆๆ จนหมดทงอ าเภอ คนในอ าเภอลบแลเทาไรทานคดด กต าบลผมชวยหมด ผมภมใจนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 37 บรรทด 17-19

การวางตวใหเหมาะสม แตถาทานถามบอกวาปจจบนนบทบาทของนายอ าเภอยงมสงไหมกบการแกไข ผมวามสง มสง หวหอกๆๆๆ เลยละ รบรองได

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 43 บรรทด 4-5

การเสรมสรางความเขาใจ เรารกระทงวาไอการออก นส. 3 โฉนดมนตองมการรศมทาง รศมคลอง เวนไว 3 วา 5 วา คณจะปดทปดทางไมได มนตลงอะๆ เวลาเขาพายเรอมา ไอตลงคอทสาธารณะ เวลาคณ เดนไปเดนมาเจาของทอาจจะเพาะปลกอะไร แตวาจะไปหวงหามไมใหเขาปลกกไมได กใหความรดวยอะไรดวย แลวเขากยอมทกรายๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 5-7

การตงคณะกรรมการจดการ ความขดแยง

ถาแกไขตงแตแรกตองแกไขใหถกตองใหรดกมใหถกตองไดจงหวะจะโคนพอด เหนเรองแนวเขตระหวางจงหวดกบจงหวด เอาผเปนกลางมาซ เอาทดน เอา สปก. เอาผก ากบ เอาใครตอใครมา เอาตวกลางมาอะไรมาเลย เอามาคยกนเลย แลวกเอาขอมลมา มาชงน าหนกแลวกรรมการทงชดนเปนกลางจรงๆ นะ ตดสนมาเลยผมวาเปนไปได ทผานมาเรมตนเอานายอ าเภอมากเรยบรอย ผมรแลวเรยบรอย เจงบง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 34 บรรทด 14-17

ความยตธรรม มนมหลกอยอยางเชนเราตองด ารงความเทยงธรรม ความยตธรรม เราตองพจารณาเนอหานนดวยความเทยงธรรม เปนกลางและตองจรงใจตอการแกปญหานน อยาเสแสรง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 25 บรรทด 5-6

222

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความสามารถในการบรหารงาน บทบาทของนายอ าเภอทตองเขาไปเกยวของไมมากกนอยโดยเราจะตองเปนผน าในการทจะ

น าปญหานไปใหหนวยงานตางๆ คอยๆ คดแกไขอยางทบอกสถาบนตางๆ ทเปนประโยชนตอสงคมแลวคณชวยแกไขหนอยไดไหม เราน าปญหามาใหคณนะ ชาวบานทอยในเขตอ าเภอเรา คดอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 48 บรรทด 8-10

ขอความรวมมอผมบารม จะมหลายๆ ขอเหมอนกนนะ เชน 1. ขณะทเขามความขดแยงอยางรนแรง อยางนนะ เชนไมฟงเหตไมฟงผลเลย ถาเราอยตรงนนเราตองมาพจารณาตวเองวาเรามบารมพอทจะหามเขาไดไหม เชนเปนนายอ าเภอไมไดนะอาจจะตองถงทานผวาฯ อาจถงบคคลทเขานบถอเชนพระสงฆองคเจา หรอเจาคณะจงหวดหรอบคคลทเขานบถอ ตวนกส าคญอนนกคอตวบคคลเหมอนกนและบางทเรากตองมองวา..บางทเราตอง win-win ดวย ถาเราไปตดสนแพชนะ บางทมนเปนเรอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 11-14

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ซงกเวลามการขดแยงกนขนมา เรากเอาพวกนทเปนเจาภาพเรองกองทนทาน ไอกองทนใคร เอย!! ผช. มานมาๆๆๆ เลาหมบรษทฯ มา สาธารณสขมา พรบ.อะไรตางๆ ใชไหมครบ มนพอนะทานเพยงแตวาบคคลเหลาน เราใชเขาใหถกชอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 28 บรรทด 7-9

การเจรจาดวยความยตธรรม ผมบอกบางทเรองปญหางายปญหายากคอมนระวงไว ระวงละกนอยาพลงเผลอทเดยว อยาไปพลงเผลอคดวาปญหามนงายแตเราคดวาคดในใจอยเสมอวาปญหานนทกปญหาแกไดแตตองแกดวยความรอบคอบ ระมดระวง แคนนเอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 44 บรรทด 15-16

การรบรขอมลขาวสาร ผมยงมองวาคงจะชอบใจกบการทนายอ าเภอไปพนทไดออกพนทไดเหนปญหาเหนอะไรกแลวแต แลวกไดแกไขปญหาชาวบานๆ ไปเถอะกเหมอนกบทพดไงทพดในงานเคาทไปอะไรตางๆ ผมไปคลกคลไปรปญหาเคาอะไรตางๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 47 บรรทด 1-3

223

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การประนประนอม ผมยอมรบอยางหนงใชวาหลกรฐศาสตรจะไมรหลกนตศาสตรคอหลกกฎหมาย ตวบท

กฎหมาย เปะๆๆ แตหลกรฐศาสตร คออะไรกคอวาท าอยางไรใหสงคมมนสงบ ท าอยางไรใหประชาชนไดรบผลประโยชนสงสด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 46 บรรทด 1-2

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กจากการทเราเปน ป.อาวโส เปนจาจงหวด เปนผตรวจการสวนทองถน เราเจอปญหาแลวเรากพยายามจะศกษา อาจจะดนกปกครองเกาๆ นายอ าเภอเกาๆ รนพเกาๆ ผวาเกาๆ หรออะไรกแลวแตกพยายามสงสมประสบการณตลอด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 24 บรรทด 10-13

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

จรงๆ มนกมเพราะการบรหารจดการตางๆ นนมนกตองม 4, 5 M อยแลว เรองงบประมาณ เรองบคลากร เรองอ านาจหนาท คอบางอยางถาใหอ านาจหนาทชดเจนมนกมนกด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 43 บรรทด 12-13

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มนกมเยอะ เขากมผน าผตามมผทเขานบถอ ซงมก านน ผใหญบาน มพระสงฆองคเจา มคหบดอะไรกแลวแต บางทเขามปญหาเขาคยกนเอง เขาไกลเกลยกนเองเขาเลอกของเขา

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 27 บรรทด 8-9

ความจรงใจ ผมวาผมมความจรงใจทจะแกไขปญหา ผมถอวาความเดอดรอนของประชาชนมนเปนความเดอดรอนของแผนดน ผมพดอยางนเสมอ ตรงนตองรบผดชอบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38 บรรทด 6-7

อ านาจตามกฎหมาย คอเรามต ารวจเปนหวหนาสวนของเรา กคอเปนผใตบงคบบญชาของเราถกไหมครบ เรามก านน ผใหญบาน ใชไหมครบ เราม พ.ร.บ. ทองท มกฎหมาย บางครงกยงมองวา เรองอะไรประนประนอมทางแพง มการสงการมาหรออะไรกแลวแต ไมไดแลว อยางนนอยางน ผมกยงมองวาจรงๆ แลวเราสามารถท าได โดยเรอง พ.ร.บ. เรองการอนญาโตตลาการ เพอใหสงคมมนสงบสข ถกไหมครบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 16 บรรทด 15-18

224

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การใชอ านาจตามกฎหมาย ผมมองวาสงคมนาจะอยสงบ ราบรนหรอไมนน กขนอยกบการปฏบตตามระเบยบกฎหมาย นายอ าเภอภาคเหนอ 1

หนา 29 บรรทด 18 การเชญคกรณมาพบโดยทนท ผมไปอยตรงนนไปเลย ใหไปเลย พอไปปบในพนทเกดมอบทาน แกไขไมได ไมมใครแก

บางอยางนนอยารอใหเหตการณมนลามๆๆๆ มนแกไมได ตองตดไฟแตตนลม ใชไหม ถกไหมครบ เรองเกยวกบเรองอารมณ เรองอะไรตางๆ มนไมได

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 22 บรรทด 12-13

วางกลยทธ ตองมาวเคราะหและวางขอพจารณาวา มนควรจะมเกยวของกบเรองอะไรบางเชน เจาภาพ เรองกฎหมาย เรองบคคลทเกยวของ หรอจะตองเลอกบคคลทสามารถจะโนมนาวหรอแกไขชวยเหลอเรา อาจจะเปน back ใหเราอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 24 บรรทด 5-6

ภาคผนวก ช

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 2

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคเหนอ 2

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

พอดปบ เรองนเราจะท าคนเดยวกไมได เปนคณะกรรมการไปเขาไปดเขาจะรสกวาเปนธรรม รสกวาอบอน รสกวาเราดในรปของคนหลายคนดดวยกนลกษณะน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 4-5

การขาว ทจรงแลว สวนมากถาเรานงเปนนายอ าเภอแลวมนจะไดขาว มนจะมขอมลมาถงเราเอง หมายความวาตรงนเขาจะเปนอยางนน ตรงนเขาจะเปนอยางน ถงแมบางทอาจจะไมไดมาฟองโดยตรง ไมใชการฟอง แตลกษณะของการน าเรองมาพดนนมนจะมอยตลอด และอนนคดวามนนาจะพฒนามนขน ถาเกดเราไมไปเคลยรบางนนมนอาจจะพฒนาขน ไมมความรนแรงขน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 5 บรรทด 15-17

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กรณขดแยงทกอยางทกกรณ พจะดเปนขนตอน 1. ถาเราคยปบ มาถงเราปบ เราจะบอกวา อาจจะใหปลดอ าเภอ ใหหวหนาสวนเขากอน แลวลองด ถาดทาทางมนจะไมเวรค จะเปนรปของคณะกรรมการไดหรอไม ไปชวยเขา แตถามนไมไดขนมา เราจ าเปนจะตองมานงจบเขาคยกบเขา ถงตอนนนถงคย จะปลอยเปนขนตอนๆ เลย

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 5-7

ความยตธรรม เปนเรองทคดวา นายอ าเภอในปจจบนน บทบาทในเรองของการเขาไปจดการความขดแยง หรอวาแกไขปญหาความขดแยงนนนาจะเปนบทบาททส าคญ บทบาทหลกอยางหนง เพราะวาปญหาในแตละพนทไมวาจะอ าเภอเลกหรออ าเภอใหญมนจะตองมไมมากกนอย และยงเหนวาการทเราสามารถเขาไปเทคแอคชนในงานลกษณะนได และเรายนอยตรงจดทเปนกลาง ยดระเบยบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 9 บรรทด 6-10

227

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล กฎหมายดเรองประกอบทงนตศาสตร รฐศาสตรเขาดวยกน จบไดเราไดทงความรกความศรทธาจากพนองประชาชน ไดเยอะเลย แตเราตองตรงจรงและไมเขาใครออกใคร

การเสรมสรางความเขาใจ สวนมากจะใชวธการคยกนกอน คอพยายามจะท าเหตการณ อยาใหน ามนกระเพอม ถาเปนเหตการณนะ คอไมใหมนรอน กเลยพยายามเขาไป เรามทางออกนา เราตองคยกน อาจจะเปนบคลกสวนตว แตสวนใหญเขาจะใชวธนทงนน จะเขาไปจบเขาคยกนกอน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 19 บรรทด 9-10

ความจรงใจ สวนใหญพจะใชวธการสรางความจรงใจใหเขา หมายความวาใหเขามความรสกวาเรามความจรงใจทมาชวยเขาแกปญหานะ แลวกเราเหนใจเขานะ เราเขาใจปญหาเขานะ อยางนมนจะลดดกรของความรอนแรงลง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 21 บรรทด 1-2

-อ านาจตามกฎหมาย - ความยตธรรม

แลวพอราย สองรายทเราสามารถท าได เราบอกวาผมท าใหนะ ถามนถกกฎหมาย อนไหนมนอยในอ านาจของนายอ าเภอ เราตรวจสอบถกตองเปะ รบรองผมใหทนทแลวเราตรวจสอบมนมเราใหทนท มนกเกดความเชอมนวาเราไมไดแกลงนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 11-13

ภาวะผน า แลวตรงนนเชอไหมวามนใหเครดตกบเราในฐานะทเปนนายอ าเภอทนทเลยนะ ทงเทศบาลกฟง ทงหนวยงานอนกฟง ตอนแรกๆ กลองของนาด ก านน ผใหญบานเชอเลยนะ พอเราท าไดนน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 32 บรรทด 11-12

การอดกลน การยวยทมนเกดขนทง 2 ฝายหรออะไรตางๆ อารมณทมนเกดขนนนเราจะเจอระหวางการเรมมขอขดแยงขนมา พวาคนทจะเขามาอยตรงนตองเปนคนทมความอดทนนะ ฉะนนถาถามวาเรายงอดทนไดมากเทาไหรเราจะไดเปรยบในเรองนนะพวา เพราะฉะนน ถาเปนขอเตอนใจคอวาตองมสต ตองอดทน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 37 บรรทด 14-17

228

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความยตธรรม นนกคอท มนกกลบมาเรองของวาเราเขาไปแลวเราไปยนตรงไหน ถาเราไปยนตรงกลางได

แตถาเขาไปถงปบเราไปยนเขาขางกรมเราตลอด พวกนนเขากตงปอมตนายอ าเภอแลว แตทนเราไปบอกโอเคผมอยกบชาวบานทนนะ ผมจะดใหแตมนมระเบยบกฎหมายรองรบอยนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 13-15

การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท ถาเราทราบกอนนนมนเขากอนอยแลว สมมตเรารวาไอนมนเปนปญหานะอยางเชนมกรณหนง มอบใบอนญาตโรงแรมใหเขาผด ปรากฏวาบรษทททางโรงแรมมหนสวนอยสองหนสวนนนแลวมนทะเลาะกน อกคนกถอโอกาสมารบใบอนญาตขณะทคนทยนมาไมทน มนกเกดตองสงทนายมาพดมาคยกนลกษณะน แตทนททมนจะมปญหาอยางน แตทนททมนจะมปญหาอยางน เราจะเชญเขามาคย แลวเราบอกวาเราจะท าอยางไรบาง ลกษณะน แตหมายถงวาไมไดปลอยจนกระทงมนเกดปญหาแลวถงจะเขามาคยทหลงแตพอมนเรมรวามนจะตองเกดปญหา

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 12-16

การประนประนอม หนงสอสงการ ระเบยบกฎหมาย พบอกจรงๆ การแกไขปญหาความขดแยง พจะพยายามท าลกษณะเชงรฐศาสตรมากกวานตศาสตร รฐศาสตรกอน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 17 บรรทด 4-5

- มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข - มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

บางครงเราอยากได อยางปจจบนนเรามนตกร คอสงทเราอยากไดเหมอนกบนกกฎหมายของอ าเภอ เปนสงทจ าเปนตองม เพราะวาเราเปนเหมอนกบหนวยแรก ปะทะหนวยแรกเลย ถาเราแกไขไดมนไมถงทอนหรอก อนท 2 โครงสรางอยางเชนอ าเภอปจจบนมฝายอ านวยความเปนธรรม แตถาพดจรงๆ แลว กรมท าฝายอ านวยความเปนธรรมใหอ าเภอ แตมนเหมอนกบลอยๆ มนตองสรางใหชดเจน พพดเลย ทอ าเภอเมองบอกเลยวาฝายทมความส าคญมากอกฝายหนงคอฝายอ านวยความเปนธรรม คณตองท า คอจะไมเกดปญหาเลยถาเกดวาฝายอ านวยความเปน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 13 บรรทด 13-19

229

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ธรรมมระบบ ไมวาจะเปนเรองของการจดขอมลลงในระบบคอมพวเตอรของการรองเรยน ขอขดแยง ขอรองเรยนตางๆ นน ท าถงไหนเขามาตามไดตลอด พอมนจบดวยการประณประนอมขอพพาทไมได ฝายกฎหมายตองรบลกตอนะ จะท าอยางไรตอ ถาท าตรงนใหเปนรปธรรมไดนายอ าเภอกจะชวย กจะแบงเบาภาระไปเยอะ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

มนไดอยางไรเหรอ มนไมไดสอนกนนะ เขาโรงเรยนในอ าเภอ เขาโรงเรยนปลดอ าเภอไมเคยสอนเรองนจรงไหม แตไมรวามนไดเพราะประสบการณทเราเปนปลดอ าเภอทมนสงสม สมยกอนนายอ าเภอใชคณไปดหนอยส ชาวบานประทวงกนเอาน าเขานา เอาวะ ไปท าอยางไร จะท าอยางไร เดยวนายจะดา อะไรอยางน ไปถงกถาม จ าไดวาสภาต าบล สมยกอนมสภาต าบลทะเลาะกนน น เคยดงท งก านน ผใหญบานมานงคยกนนงกบพนนงคยกน เรามความรสกวาท าอยางไรใหมนสงบได ใชวธการของชาวบานนงจบเขาคยกนอะไรตางๆ นน พอมาถง ณ ตอนน ถาจะพดพวามนเปนประสบการณ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 13-17

อ านาจตามกฎหมาย แนนอน ยงตองม แลวยงคดวากระทรวงมหาดไทย แมกระทงรฐบาลเองคดวานาจะท าความชดเจนในภารกจอนนใหกบนายอ าเภอใหมนชดเจนมากขน ใหมนเหมอนกบ ไมใชเปนจะอะไรสกอยางตองขนโรงขนศาล การแกไขปญหาขอขดแยงในพนทมนนาจะท าใหนายอ าเภอไดมทงสงทจะชวย แลวกสงทจะคมครองตวนายอ าเภอดวย พวานะ และในอนาคตพวาจ าเปน มนนาจะชดเจน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 34 บรรทด 3-5

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

อยางทบอกเมอก เอาใกลตวเราคอกรมปกครอง กระทรวงมหาดไทย ตองไปเซอรตไฟล การจดการความขดแยง คอทกวนนเรองนไมไดระบวาเปนภาระหนาท เปนภารกจของนายอ าเภอ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 6-8

230

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล โดยตรง เปนสงทมนเกดขนแลวนายอ าเภอทกคนกเรยนรมาและกตองแกไขปญหาเหลานมาตลอด

มมาตรการตดตามผลขอยตปญหา

มนตองแลวแตเคส แลวแตกรณ อนท 1 ถามนเปนเรองทมนจะตองมการตกลงกนเปนลายลกษณอกษรกจะท า ตกลงกนตามนนะเพอจะไดไมมปญหาลกษณะน อนท 2 คอถาตกลงกนเรยบรอยแลวไมไดเปนลายลกษณอกษรนน กจะใชวธใหคนตามด ดใกลชดหนอย หวหนาสวนบาง ปลดอ าเภอบาง หรอวาเทศบาล อะไรตางไร กรณเฮย คนนมนรอนนะ เราพามนสงบแลวอยาเพงใหมนเกดอะไรขนมาอก ไปดหนอยอะไรอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 27 บรรทด 1-4

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

คอสรางโครงสรางหรอสตรคเจอร ของวธการจดการ ตองมการสอนกน มการฝกอบรมมการเทรนกน เราเทรนคนในเรองของการไปตงหลายอยาง ไปเรองสอบสวนคด ฝายปกครองอะไรตางๆ แตตรงนการแกปญหาขอขดแยงนน กอนทจะไปถงอนนนดวยซ าไป มนจะตองมขนตอนมาตรฐาน มนนาจะม 1, 2, 3 แลวทรกซนนมนเปนเรองของ มนนาจะเปนหลกสตรดวยซ าไปของ ตงแตหลกสตรปลดอ าเภอนาจะมไอพวกนใหชดเจน ไมใชออกมาพดกนแค 3 ชวโมง ตองสรางอนน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 11-14

ระเบยบ กฎหมาย เรองการจดการความขดแยงตองชดเจน

อนท 2 คอ ระเบยบกฎหมายอะไรทจะสามารถมารองรบการท างานในเรองนของนายอ าเภอมนตองชดเจน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 15

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

จะดความส าเรจจาก สมมตวาหวหนาสวนไปพด หรอวาปลดอ าเภอไปแลวสงหนงท บางทจะบอกวามเสนอะไรหรอไมนน ความจรงมนเปนเซนต ทจะดวาทาทางดเดกไมมนใจแลว หรอเจาหนาทเขาไมมนใจแลวแบบน ถาแบบน ถาเขามความมนใจเราจะปลอย เราจะดปบ ถาเขา

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 12 บรรทด 2-5

231

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล บอกวาเรองนรสกจะหนกนะครบ เราจะถามวาจะตองใหท าหรอไม จะตองใหพเขาไปไหม ลกษณะน ถาถามวาเสนมนอยตรงไหน

การยอมรบจากทกฝาย มนตองเปนทยอมรบบาง ทงหมดนะ ถาไมทงหมดกตองเปนทยอมรบบาง คอมนจะถงจดๆ หนงทเหมอนกบเราชงน าหนกกน ถงจดหนงททงสองฝายอาจจะไมครบทกคน บอกวาโอเคเราลองดกอนนะ ยอมรบกนกอน อยางน มนเปนลกษณะอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 14-15

ภาคผนวก ซ

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 1

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 1

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การขาว เราเปนนายอ าเภอเราร คอเรามฐานอยทกทนะครบ กเชนสมมตวาจะเกดมการทะเลาะกน

ระหวางกลมนกบกลมน ดกอน ดกอนมคนกลาว มสงบอกเหตกอน และความขดแยงนนจะเขาขนรนแรงขนาดไหน มการทะเลาะกนถงขนไหนตรงนนขอมลบอก ขอมลบอก และโดยเฉพาะบคคลบอกเราไดกอน และบคคลากรของเราเอง ขาราชการของเราเองกบอก พระคณเจาในวดซงทานกพดความจรงตลอดทานกบอก และคอนขางจะรระดบความรนแรงดวย เพราะฉะนนคนในภาคเราบางสวน ก านน ผใหญบาน ภาคราชการของเรา ภาคครบาอาจารยในพนท ภาคสาธารณสข ภาคอนามยในพนท ภาคของพระคณเจาในพนท และกการสงเกต การใหความรวมมอ การประสานการปฏบตมนจะบอกระดบเปนระดบๆ ไป เรารกอนแนนอน รกอน

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 5 บรรทด 2-7

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

ตรงนตองท าทนท ตองท าทนท ถารวาตองมปปท าทนท ท าทนทคอ 1 คนในพนทแกไดไหม ก านนผใหญบานเปนอยางไร หวหนาสวนราชการเปนอยางไร หวอนามยเปนอยางไร ถาตรงนท าไมได ชนทสองระดบอ าเภอคณแกลงไปแกใหได ถาแกไมไดนายอ าเภอตองกระโดดลงไปทนท อยาปลอยไวเดดขาด ปลอยไวยงแย ยงปญหายงซบซอน ไมเปนผลดกบระบบการบรหารบานเมองเลย ตองกระโดดลงไปทนท รวนนแกวนน รพรงนแกพรงน

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 13 บรรทด 1-4

234

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การเจรจาดวยความยตธรรม ตองมเหตมผลอยางจรงจง อยาขางๆ คๆ เดดขาดทงเขาทงเรา นายอ าเภอภาคใต 1

หนา 33 บรรทด 8 ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ความแขงแรง คอความเขมแขงของบคลากรนะครบถาทไหนก านนผใหญบานออนแอ ทานอยาไปหวงแกอะไรเลย ทไหนทองถนออนแอกอยาหวงแกอะไรเลย ทไหนถาราชการออนแอกแกอะไรยาก ถาถามภาคสวนนแขงแรงหมดนะ ขาราชการทท างานแขงแรง จรงจง เอาใจใส ดแลในระดบทองถน เอาใจใสดแลมนคงมรอะไรกวาไป ก านนผใหญบาน 100เปอรเซน ถาเปนอยางนกบหมบาน ไหน ต าบลไหน อ าเภอไหนเชอเถอะครบไมมปญหา แตถาวนไหนไมเอาจรงเอาจงแลวเปนบคคลทออนลา เปนบคคลทนอยประสทธภาพ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 21 บรรทด 13-17

ทมเทใหกบการท างาน แตวาตองทมกน ตองทมกนอยางนอยครงหนงของเวลาทงหมดใหเขา นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 8 บรรทด 13

ไหวพรบปฏภาณ ตรงนเราตองเอามาบรณาการ มาใชกบพนทของเราใหชดเจน วาเราอยในพนทไหน เราอยพนทเมองทองเทยวเราตองท าอยางไร เราพนทเกษตรกรรมเราตองท าอยางไร เราพนทอตสาหกรรมทมนจะมความขดแยงหนกๆ มนจะท าอยางไร หรอวาในพนทของส หรอในพนทของแบงวฒนธรรมเราจะท าอยางไร จรงๆ มหมด แตเราเอาตรงนนมาปในกรอบของพวกเรา มาจบมาเชอมโยงและกมาใชการบรหารงานบคคล มาใชหลกมนษยสมพนธ มาใชหลกมวลชนเสรมอะไรตางๆ ตรงนเรามาบรณาการเอา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 1-4

การประนประนอม และตอมากเวลาท ากบเขาตองใหเกยรตเขาสงสดมาก ใหพยายามอยาใหเขาเสยอะไร แตถาสมมตวาเขาตองเสยก าไร เราจะตองใหเขาไดก าลงใจ แตถาเขาเสยอะไรนดหนอย แตเขาตอง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 5-6

235

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ไดอะไรอกอยางหนง

การเสรมสรางความจรงใจ ในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

แตถาพอท าอยางนเสรมดวยเราเอาก านนผใหญบานไปสมมนารวมกบทองถน เสรมดวยเอาปราชญชาวบานไปสมมนากบทองถน เอาผน าชมชนไปรวมกบก านนผใหญบาน เอาผน า 3-5 ผน าไปรวมกบสวนราชการ เอาอะไรตางๆ เหลานเปนตวเสรมเขาไป รวมๆ แลวครงหนงนะครบ ตรงนมนจะสรางไดทกเรอง ลดไดทกเรอง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 1-3

อ านาจบารม นายอ าเภอแนนอนตอง ตองเปนหลกใหชาวบานได เขาตองเชอนะครบตรงนน ยงถาไมเชอกจะสรางความขดแยงขน ยงถาไมเชอ และไมมใครปฏบตแกอยางไรกไมเสรจ ยงแกกเหมอนลงแกแหมนกไมเสรจ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 11-13

- ความจรงใจ - อ านาจบารม

ค าวา นายอ าเภอ คอนายอ าเภอของเขา ค าวานายอ าเภอของเขาค าพดกศกดสทธแลว ไมใชตองเอาอะไรไปบงคบ ถามวาอ านาจบารมเพยงพอหรอยงขณะน ผมวาพอ แตวาการปฏบตของนายอ าเภอมนจะไดไปถงจดตรงนนหรอไมนะครบ ถาถงมอะไรมากมายกวาน ถาไมสามารถมอะไรไปยนในใจกลางเขาได มอะไรทเอามวลชนทงหมดได ไมสามารถทจะเกดความเชอมนวาคนนใชเลย คนนแหละเปนกลาง คนนเปนหลกใหพนองประชาชนทงอ าเภอได คนนอะตรง คนนตงใจจรง ผมวาแคนเปนอ านาจทรฐใหมากบตวนายอ าเภอสงสงแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 14-19

ภาวะผน า ประเดนทสอง เราตองสรางสภาวะความเชอมนใหเขา เราตองสรางสภาวะการเปนผน าใหเรา พระตองอยกบเราเชอเรา ก านนผใหญบานตองอยกบเรา เชอเรา นายกอบต. ทมก านนผใหญบานทองถนตองอยกบเราเชอเรา ผน าทองถนตองอยกบเราเชอเรา ต ารวจตองอยกบเราเชอเรา บคลากรหนวยก าลงตางๆ ตองอยกบเรา เชอเรา ถาครอบคลมไดอยางน ความ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 8 บรรทด 5-8

236

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยงนอยมาก แลวไมมทางทแกไมได

การอดกลน ใหเขาระเบดเลย ตองเปนนกฟงทดตองควบคมอารมณได ยงใหเขาดา เขาวา เขาระเบดมาเทาไหรนนเปนยงทจะลดไดดเทานน ถาคนเราถาไดรองไหกคลายลง คนถาไดดา ไดวาไดสะใจกคลายลง คนไดพดออกไปบางแลวคลายลง นงฟงทนใหได แลวกทนอยางยมแยมแจมใสอยาไปโตตอบใหมนรนแรง ทะนถนอมแรงมาแรงไปไมจบครบ แลวปญหาบานปลาย ตรงนคอหลกหนาสวหนาขวาน ตองใหเขาระบายใหเขาพด ใหเขาพดใหอมเลย ทนใหไดแลวคอยไปเขาขนตอนวธปฏบต

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 1-5

การรบรขอมลขาวสาร ปจจยในการแกไขปญหาความขดแยงซงสงทเราตองไดมา 1. เราตองมขอมล ขอมลนส าคญทสด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 25 บรรทด 1

ความยตธรรม ตรงนผน าหนวยตองส าคญคอ ความเทาเทยม ตรงนตองส าคญ ความเทาเทยมสามารถลดความขดแยงไดกอนเพอน แตวาทเกดความขดแยง ความเทาเทยมมาก ผลประโยชนมาก ผลประโยชนไมลงตว ผลประโยชนไมเทากน การจดสรรไมเทากน มการล าเอยงไม win- win

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 6 บรรทด 8-11

ความสามารถในการบรหารงาน

ยคสงการพนไปแลว ยคทสองยคประสาน ไทยประสานเกงขนาดน ประสานสบทศไดคนนนเปนผชนะ ประสานใหเพอนท างานได ประสานน าใหเพอนเดนไปได ประสานอะไรใหไดนนคอผชนะ แตถายงรกษาการสงการ และไมเดนงานประสาน ผมเชอวาไมเสรจ ตอนนตองเปนนกประสานสบทศ และท าทกเรองใหมนมประสทธภาพสงสด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 3-6

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

น าเสยนากงอยางน ถาปลอยวาเอาผใหญไปแก เอาปลดอ าเภอไปแก กวาจะแกกนเสรจกงเขาตายหมดแลว อยางนนายอ าเภอรวนนตองไปเลย ไปถงบอกบอนคณปดหามปลอยอกแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 1-7

237

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล สวนทปลอยไปแลวคอยสอบสวนกน คณททะเลาะกนไปแลว เดยวเราสงวชาการมาดใหวาออกจากบอนจรงไหม ถาออกจากบอนวาเลย เลกรากนนะไมทะเลาะแลว เอาวชาการมาวากน นายอ าเภอมาเองแลวจบ แตถาบอกวาเอาผใหญไปชวยแกหนอย เอา แกไมเสรจตาย 3 นา เอาปลดไปวาอก 10 ขาดทนไป 10 ลานแลว อยางนนมาแกทหลงกไมเสรจแลวเขาจะฆากนแลวนะครบ ฉะนนเรองเปนบางเรองวาอะไรทมนส าคญทตองเปนตวนายอ าเภอตองไปเลย แตบางเรองเชนเขาปดถนนกนเปนแดนกนทดน อยางนก านนไปดส นายกไปดส 2-3 คนเสรจแลวกรายงานมาวาเสรจแลว

ไหวพรบปฏภาณ คราวนพอไดเรองขอมล เรากสอกบก านน สอกบนายก วธสอกสอทางตรงบาง สอทางออมบาง สอทางตรงกเราเอง สอทางออมกไปกบคนทเขาเชอ เขาถอนะครบ แลวสดทายเราลองท าใหสองคนนมารวมกจกรรมกนกบเรา แตวาเราอยาท าคนเดยวกจกรรมนนตองท าฝายอกคนหนง และฝายเอกชนทงสองฝายตองเขามารวมกน เราเปนตวเชอม

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 17 บรรทด 12-14

ผน าชมชนตองเปนตวอยางทด สมมตวาเปนคนทมอ านาจ ตองไปสรางภมคมกนใหเกดนะครบ สรางภมคมกนใหเขาอยางทผมวา ทานตองไปแกความขดแยงของผน าในพนทกอน ไมใชเงนกองทนหมบาน ลกหลานก านนเอาไป ลกหลานผใหญเอาไป อยางนนมนขดแยงแทๆ ตวนมนตองไมมเลย

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 24 บรรทด 2-4

- อ านาจตามกฎหมาย - อ านาจทางการบรหาร

อยางนครบ สวนกลางเขาวางไวใหหมดแลว เขาวางอ าเภอยม เขาวางจงหวดเคลอนท เขาวางหมบานชมชนเขมแขง เขาม 5 รวปองกน 7 โครงการเขามอะไรมาหมดแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 17-18

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

เขากออกกฎ ออกกฎวา ถาใครกตามทมความขดแยงกน แลวกคณะกรรมการทเขาตงไวแลวพจารณาใหความชดเจนใหความยตธรรมแลวยงไม ยงดอแพงวางน ถาปดถนนกยงปด ถาเขา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 10-18

238

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เหนวาอยางไรกยงไมฟงในคดของบานเขา ตรงนเนยเขากจะไมไดรบการดแลจากกลมของ

เขาเลย ทกคนกจะเรมไมใหความรวมมอ ต าบลนนกไมเคยมอะไรเลย ตอนหลงยาเสพยตดเขากยงเอาอยเลย หมายความวาคณเสพยยาเสพยตดตาย เขากใหไปคนเดยวในการสวดนะครบถาแตงงานเขากไมใหเขาไปแตงในโบสถอะไรตางๆ เหลาน เขาเปนกฎเหลกเลย เพราะตองท าใหหมบานตางๆ นนเกดความเรยบรอย มนคอกฎหมบาน แตถาเขาวาแลวไมใชถกหมด เขาตงเปนคณะกรรมการ แลวเสรจแลวพอวาในระดบหมบานเสรจ มาวาในระดบต าบลเสรจ แลวมาวาในระดบอ าเภอยงไมจบอก กลบไปในหมบานคณ คณกลายเปนบคคลทเขาไมพงปรารถนาแลว เพยงแตวาคณไปวากนในทางโรงทางศาล ศาลชนตน ชนอทธรณ เขาไมวานะโอเค แตวาคณไปวาคณไมวา แตคณยงท าอยางนอย ถาอยางนนเขาไมเอาเขาเปนกฎเหลกเลย

ความจรงใจ ประการทสองตองถอวามนษยถอเปนคนทนารก อยาไปคดรงเกยจรงงอนเขานะครบ ตรงนตองรกเขาใหมากทสด เขามปญหาอยแลว เขาขดแยงเขาเดอดรอนอยแลว ทงคนขดทงคนแยงละครบ เขาเดอดรอนอยแลว แตถาเราไดมโอกาสไปแกใหเขา เราตองรกเขาทสด เราตองอยากใหส าเรจนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 3-5

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

ประการตอมาเราตองมบคคลผมความเชยวชาญ นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 25 บรรทด 2-3

การเชญคกรณมาพบโดยทนท อยางทงความขดแยงใหเกดไมใชวาความขดแยงเดยวเวลาผานไปแลวมนจะดบอกมนไมมทางครบ ความขดแยงเกดตองดบทนท ถาไมดบขนระยะทสองทนท ถาไมดบขนระยะทสามทนท

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 7 บรรทด 4-6

239

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล แลวถาไมดบสดทายระเบดทนทกแกยากครบ

การเสรมสรางความเขาใจ อยางทผมบอกวาก านน กบนายกเนยพอเรมดกน เราตองสวมวญญาณตเหลกความรอนเลย เชญมากนขาวดวยกน ไปนนดวยกน ท าโครงการในหมบานใหเรว พลกฟนนารางเอานายกมาเปนเจาของโครงการ เอาอะไรตางๆ ใหเขาสมพนธเรวเลย ตองเดนเรวเลยถาจดตรงนใหมนชาเราเองนเครยด แตถาไดเราตองตะกายเลย ฟบๆ เลย เพราะไมงนมนไมสมกบทเราเลย ไมสมกบทเราท ามา เพราะตองตอเนองอยาไปคดวาตดสนทเดยวแลวจบ มนไมจบหรอกความขดแยงมนกลบมาใหม

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 26 บรรทด 10-13

ทกฝายรสกพอใจ ตองไดทงสองคน ไมไดในฐานะผลประโยชนกตองไดในหวใจ อยาใหเขาไดเสยอะไรเปนอนขาด ถาวนไหนทเขากลบไปโดยทเขารสกวาเขาเสยไมจบหรอกครบ ตองใหเขามความรสกวาโอโห จบแลวเรองของเรา อยางนอยเรากไดความสข อยางนอยเรากไดเพอน อยางนอยเรากไดผบงคบบญชาหรอวาบานเมองทดขนมา อยางนอยพนองประชาชนในหมบานเรามความสข ใหเขาไดอยางนนไป แตถาบอกวาโอโห อยางนมนบงคบกนน อยางนยอมเพราะวานายบงคบ หรอวาต ารวจบงคบ หรอวากลวลกปนเดยวๆ กเกดอก

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 26 บรรทด 2-6

ภาคผนวก ฌ

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 2

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคใต 2

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การเกลยกลอม

จะเกดปญหาความขดแยงทกอาทตยกแกได แตกรณ เขายกธงขาว เพราะวา??? ตกอยในหองนายอ าเภอแลว เรองคลอดใหนายอ าเภอชวยแกปญหาใหดวย กบางทกเรยกคกรณมาคยกไมจบ สดทายเรากตองเรยก ผมกตองเรยกนายก อบต. มา เรยกก านนมา เรยกผใหญบานมา โตะอหมามมา มาทงหมดมานงคย กตองมากลอมพอแมเดกวา เดกเสยเพราะวามนเปนลขตจากพระผเปนเจา เขาเปนอสลาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 3-6

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

เรานาจะมองคกรในระดบหมบาน เปนองคกรกลมทเปนองคกรจรงๆ มาชวยแก มาชวยแกความขดแยง องคกรนตองมลกษณะแบบไหน กนาจะมเปนคณะกรรมการ มผใหญบาน มผ ชวย ม อบต.มารวม ตองเกดปญหาใหเขาแกกอน แลวคณะกรรมการถงจะมา คณะกรรมการ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 17 บรรทด 14-19

การขาว

สวนใหญเราจะร เกดมาแลว และจะมโทรศพทแจงเขามา ก านนบาง ผใหญบานบางกโทรเขามา สวนใหญนะ ถากอนเกดเหตอาจจะมบางกอนเกดเหตอาจจะมบาง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 9-10

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กถามความขดแยงขนมาในพนท ในประการแรกเราก ในระดบหมบานเกดขนมาปป เรากจะมอบผใหญบาน ปลดกรรมการหมบานแกปญหากอน รวมกบก านนระดบต าบล ถาคกรณไมยนยอม กจะมอบปลดอ าเภอซงเปนผแทนนายอ าเภอเขาไปแกปญหา เปนปลดอาวโส หรอปลดต าบลเขาไปแก ถาไมส าเรจจรงๆ เราตองเรยกมากอน นายอ าเภอตองในขนทสามเราก

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 12 บรรทด 6-11

242

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ตองเขาไปแกปญหาดวยตนเอง เขาไปนงวางแผนกบผทเกยวของ ถาเชญคกรณมานาจะไมส าเรจ อนนตองวางแผนโดยการใชสมองในการแกปญหา ตองใชสต ตองเชญวาฝายนใคร เขาเคารพใคร เรากตองเรยกคนทเขาเคารพมานงคยกน สดทายพอผทเขาเคารพทงสองฝายมา กมานงเคลย ปกตจะจบ เพราะเกรงคนทเขาเกรงใจกตองใชแนวนถงจะจบ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

เชนเกดปญหาในเรองการปลอมแปลงเอกสารลายเซนในเรองโครงการ ฝายหนงกจะมาแจงความ อกฝายหนงกไมยอมเจรจาตอรอง เรากตองขฝายทปลอมแปลงเอกสารเรากตองไปข ถาคณไมยอม ตองตดคก 3 ป 6 ป ทจรงไมใชหรอก อนนเรองการลงโทษตองรอลงอาญาอยแลว ตองขใหเขายอมตามทเราเจรจา กตองแยกกน พอเหนวาเราตองตดคก พอกลวกตองยอม ? ทต าบลปาก? กมเรองโครงการตางๆ กจบทอ าเภอ แตถาเราไปบอกขอกฎหมายตางๆ วาถาคณไมยอมนะ งานนการประนประนอมไมยอมปป ในขนตอนของศาลตองรอลงอาญา เขากไมยอมจรงๆ มนไมจบ กคดวาตองโกหกบางเทคนค ทนจบเลย

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 14 บรรทด 7-11

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ณ วนนกทชวยเหลองานนายอ าเภอกนาจะเปนทผมมประสบการณ คดๆ ดแลวกนาจะเปนผใหญบาน ก านน ถาเกดปญหาอะไรขนมา กลมนกจะโทรมากอน นายเกดปญหาแลวในหมบาน ใหความรวมมอ กจดการมาบอก เพราะฉะนนในอกฝายคอ ผน าศาสนา ผน าทองถนกด แตวาจะนอย แตถาใหแนกฝายผน าทองทจะชวยเราไดเยอะ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 18 บรรทด 5-7

อ านาจบารม ตอนนนายอ าเภอเปนองคกรหลก เปนบคคลหลกทเขาเชอมนศรทธา ในบารมทเราจะแกปญหาใหเขาได

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 3-4

243

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การท างานเปนทม

ภารกจนายอ าเภอนนจะตองรบผดชอบทกสวนราชการ ทกสวนราชการสวนภมภาคทกสวน ไมวาจะเปนส านกงานเกษตรอ าเภอ ประมง พฒนาชมชน สาธารณะสข หลายสวนตองดแล ในประการทสองตองดแลการปกครองทองถนในการดแล ก ากบอบต. ทกท ในทกท ในสวนประการทสอง งานพนทกจะตองไปดแลประชาชน ผานก านน ผใหญบาน การดแลประชาชนในต าบลเปนสวนของในพนท และกในสวนงานทตองรบผดชอบกมหลายสวนในงานดานความมนคง ความปลอดภยในชวต และทรพยสน เรากมกองก าลง อส. ทจะชวยเหลอนายอ าเภอในการแกปญหาในต าบล หมบาน ในสวนของกระบวนการเปนธรรมกเชนกน เรากมภารกจหนาทในการดแล เพอความเปนธรรม รองเรยนตางๆ เรากตองไปแก กมหลายสวนเกยวของกน

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 9-15

ทมเทใหกบการท างาน ไปเขาไปเยยมเขา ไปซาลาม ไปแนะน าคยใหเขาลด ลดความรอนแรง ออ นายอ าเภอมาแลวมาซาลาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 15 บรรทด 4

ไหวพรบปฏภาณ

ในประการทสองทวาในสวนของเรองอปนสยสวนตว ชอบรองเรยนตางๆ ผใหญบานกตองหางๆ คนอยางนตองหาง มเชนนนไมจบ อยาไปตอแย อยาไปทะเลาะ พยามหลกเลยงความขดแยง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 19 บรรทด 15-16

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กในเรองอาชพ ในเรองอาชพกเวลาจะรบโครงการตางๆ เขามา เชนในเรองการเลยงแพะ เลยงววอะไรตางๆ กตองพยายามตองปองกนไมใหโอกาสใหชาวบานมอาชพทเปนปฏปกษ เวลา อบต. เสนอโครงการเขามาในอ าเภอ ตองถามผใหญบานวาหมบานของผใหญบานจะเอาแพะ หรอเอาปลากตองถามกอน เพราะถาบอกวาแพะไมได เพราะหมบานผมปลกผกกน

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 19 บรรทด 9-14

244

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เยอะ ถาเอาแพะไมไดสวยแกปญหา แตจะเปนการสรางปญหามากกวา บางททางรฐเราเนย อาชพหลายๆ อยางในวนนใน 3 จงหวดชายแดนไมไดเออกน แตมงบประมาณหนนกนเยอะ ดงนนผใหญบานกจะเปนการปองกนใหเรา ถาเราใหแพะขนมา ใหววขนมามปญหาขนมาแนนอน เพราะฉะนนตองเลยงอยางอน ใหพนธผกบางอะไรบาง ตองเลยงในเรองอาชพทเปนปฏปกษ

การรบรขอมลขาวสาร

นายอ าเภอทวประเทศตอนน ท างานไมมวนหยด โทรศพทมปญหาทกวน โทรมาทกวน ตวชวดของ กพร. ดๆ แลวไมเปนธรรมกบพวกเรา พวกเรามปญหาแกทางโทรศพทตลอดเหมอนกน ตลอดจรงๆ แตวาไมมการบนทกเปนสถต บางท 5 ทมยงโทรเขามา 5 ทมยงโทรเขามานงคยอะไรหลายๆ อยาง ตสามมปญหากยงโทร ไฟไหมบานกโทรหานายอ าเภอนนแหละ แกปญหากนอตลด แกปญหากนยนหวรงอะ อยระแงะกมโทรเขามาวนวาย กวนนถาถอวาเปนสถต ถอวาต าแหนงนายอ าเภอรบเรองการแกปญหาเยอะมาก เยอะมาก ไมเหมอนฝายอน แตเราเพยงแตวานายอ าเภอทกคนตอนน ไมไดจดเปนสถตออกมาเทานนเอง โทรมาปปกแกปญหาไดเลย บางทกแกทางโทรศพทใหได โทรไปนน โทรไปน กคอวาเราแกปญหาดวยความเหมาะสม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 1-6

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

เปนสไตลการท างาน บางอ าเภอกนายอ าเภอไปแกเอง บางอ าเภอนายอ าเภอกจะมอบปลดอ าเภอไปแก ไมวาในหลกการทเรานาจะมอบใหปลดอ าเภอแกกอน เราใชนกบรหารจดการ นกก ากบ นกอ านวยการ ใหปลดอ าเภอไปแก ผมจะใชปลดอาวโสตลอด ตอนอยทอ าเภอระแงะปลดปรชากไปแกให ทปากพะยนกปลดอาวโสบนเทงไปแกให ตอนอยอ าเภอ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 9 บรรทด 5-9

245

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เทพากจะมปญหาเปนอาทตย กจะมอบปลดอาวโสไปแกใหตลอด ถาเกนก าลงความสามารถ ปลดอ าเภอจะบอกนายอ าเภอวางานนแกไมไดครบ ใหนายอ าเภอไปแกเอง และกทแกเองกมหนงเรองทปากพะยน เรามาแกเองกจบ

การเจรจาดวยความยตธรรม ค าพด ค าพดตองระวงมากๆ ตองระวงมากๆ ถาพดในสงทฝายหนงฝายใดเขาใจวาเราเขาขางกจบเลย ฝายหนงฝายใดเหนวาเรารงแกกจบ ฝายหนงฝายใดเหนวาเราไมยตธรรมกจบ ตองระวงค าพดใหมาก ตองรอบคอบ ตองตรกตรองตองพด??? อนนนเปนขอหาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 4-6

การประนประนอม ลกไมมหาดไทยกเปนเทคนคในการบรหารจดการ เทคนคของนายอ าเภอแตละคนในการแกปญหา ถาเราไมใชลกไมมหาดไทยกมปญหา ถาเราใชระบบยดหลกกฎหมายเปะๆ กหมดสทธเหมอนกน ลกไมมหาดไทยคอใชหลกรฐศาสตรในการแกปญหา ถาใชหลกนตศาสตร 100 เปอรเซนต มปญหาแนนอน มปญหา ตองผอนสนผอนยาวเพอใหภารกจส าเรจจนชาวบานพอใจ ??

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 16-18

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กเราไดมาจากรนพมากกวา ผบ งคบบญชาทผานมา นายอ าเภอหลายๆ คน ทเราเปนปลดอ าเภอเรากดนายอ าเภอแกปญหา และกนงด นงฟง เขาแกปญหากนมาเรากเลยนแบบจากรนพ เพราะวาเรากเรยนรทานนายอ าเภอหลายๆ คนททานเกง เรากเรยนร และนงฟง และกท าตาม และกมาประกอบกบปฏภาณไหวพรบของเราดวยผสมกนไป

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 26 บรรทด 12-14

มมาตรการตดตามผลขอยตปญหา กตองตดตามผล ตดตามผล หลงจากนนสกเดอนไปนงคยด เปนอยางไรผลทเราไดจากขอยตแลว มการจายเงนแลวสมมตวาจบแลว ถาหลงจากนน 1-2 เดอนถาไดนงคยถาเขายงพอใจเหมอนเดมกคดวาประสบความส าเรจ?

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 21 บรรทด 8-9

246

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

กนาจะมองคกรในทกระดบมาชวย องคกรในระดบหมบาน องคกรในระดบต าบลมาชวยนายอ าเภอในการแกไขปญหา แตถาขอกฎหมายยงเบาอยกนาจะเสรมไดในขอกฎหมาย ผมกนกไมออกเหมอนกนขอกฎหมาย กจะตองมความชดเจน แสดงวาองคกรในหมบานในระดบต าบลไมพอหรออยางไร ยงหลวมอย ยงหลวมอยบางหมบานผใหญบานทเกงๆ กแกปญหาใหเราไดเยอะ บางหมบานผใหญบานทไมเกงกจะไมชวยเรา บางทชาวบานกมาขนตรงกบนายอ าเภอเลย แตวาถาองคกรหมบานทเกง ชาวบานกจะบอกผใหญบานใหแกไขปญหา ตอไปเรากนาจะใหทกหมบานมองคกรทจะแกไขปญหาในหมบาน นายอ าเภอกจะเบาเยอะ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 27 บรรทด 1-8

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ผใหญบานทต าบล? ตองแกปญหาในหลายสวน บางทไปแกปญหาเกดความขดแยงระหวางคนหนงเลยงสตว คนหนงเลยงตนไม สตวไปกนตนไม เขาเจรจาในหมบานจบในระดบเขา และกรายงานใหเราทราบ เรากท าหนงสอชมเชยไปวาผใหญบานประจกษ เรยกวาประจกษภกด 1 เดอน เดอนนนได 3 เรองเลย เรากตองขอบคณเขา

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 10-13

การท างานเปนทม ปลดอ าเภอกถาบางทนายอ าเภอรบเรองมา บางทกมอบใหปลดอ าเภอไปแกกชวยไดเยอะเหมอนกน ชวยไดเยอะเหมอนกน กนาจะใหปลดอ าเภอหวหนาต าบลไปนงแกกยงด ในระดบต าบลใหปลดอ าเภอ ตอนน 3 จงหวดชายแดนภาคใตกจะมปลดอ าเภอหวหนาต าบล กจะใหปลดอ าเภอรวมกบก านน นายก อบต.มานงแกกด กจะอกแนวหนง กจะดมากเลย

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 27 บรรทด 16-19

ภาคผนวก ญ

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคอสาน

ตวอยาง เอกสารการเปดรหส (Open coding) ของนายอ าเภอภาคอสาน

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

ทนคนเขาไมถงทลงในพนท เขาไปตงอาสาสมครยตธรรม แตมนคนคนเดยว แลวเราไมชอบค าวาคน เราชอบค าวากลม หรอมสวนรวม และกลมทเราคดวามนจะเวรคทสดทเปนไปไดคอกรรมการหมบาน อยาเปนผใหญบาน เพราะคอคน ถาพงคนไมมหลก และจะถกตงจากหนวยงานอนวาท าไมตองผใหญบาน คนของกรมการปกครองหรอเปลา คนของมหาดไทยไหม มนจะไมล าเอยงเหรอ

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 29 บรรทด 12-15

การขาว

ตวทมงานของเราๆ หมายถงทมงานทเราท างานดวยกน จะเปนผใหญบานเปนแกนหลก แลวกกรรมการหมบานกเสรมมาในรปของทปรกษาของผใหญบาน ตวเลกๆ แลวแตคณภาพ แตตวผใหญบานจะเปนตวหลกทรปญหาวามความขดแยงอะไรเกดขนในหมบานตวเอง แลวเคากจะสอสารเขามา 2 รปแบบ รปแบบหนงไมเปนทางการเคากอาจจะบอกดวยวาจา หรอโทรมาบอก โทรมาบอกนกบอย รปแบบทสองกคอเปนเอกสารมา ท าเปนหนงสอขนมา เปนทางการ เพราะฉะนนปญหาในหมบานท 90 เปอรเซนต ของเรา มนจะขนมาในรปแบบทผานทางผน าทองถน ไมใชวาผใหญบานอยางเดยว เปนพระกม เปนกลมสตรกม เปนครกม เปนผน าโดยธรรมชาตกม เคากจะมาสอกบเรา จะมาบอกกอน สวนใหญจะบอกกอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 6-7 บรรทด 16-2

การใชอ านาจตามกฎหมาย เหมอนเคาตกนไมตองท าอะไรแยกกอนปญหาทรนแรงนาสวหนาขวานไมไดเพราะฉะนนบางทเราตองใชก าลงค าวาก าลงไมใชไปตเคานะ แตก าลงหมายถงวาเรากมก าลงในการทจะ

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 5-7

249

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ก ากบทเคาจะใชก าลงกนเราตองพอตวไมใชเราไปแตตวคนเดยวแลวเรายกมออยานะๆ เฮย..มนรอนทงสองฝายไมได

ความจรงใจของผเกยวของ ในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

แตความขดแยงในสงคมเปนรอยคด มนไมเปนคดเพราะไมถงโรงพก ท ายงไงเราจะไปเกบขอมลในเบองตน สนบสนนเขาตงแตปญหาในหมบานขนมา ใหความรความเขาใจ ตองตามเปนระยะๆ สอตวหนงคอคมอกรรมการหมบานเอามาตรวจอยางหนง ประชมสญจรรายต าบล เอาก านนทกต าบลมาประชมเดอนละครงวาปญหาในแตละต าบลเปนอยางไร สายขาวเรากเปดกวางเหมอนกน หมายถงโทรศพทเราเปดกวางใครโทรเขามาบางทโทรมาขอยมเงนกองทนหมบานไมได ท าไมกองทนหมบานไมใหยมเงน แลวกไมนอยรายดวย มนจะเรมขดแยงแลว แตถาไมท าตรงนปลอยไปจะหยดอยทไหน แลวใครจะแกใหเขา ไปแจงความเหรอ ไมใชเรองเทคนค เรองของกฎหมาย เปนเรองการบรหาร ถามผใหญบานวาท าไมไมใหรายนกยม เรยกมาคยกน วนจฉยเคสน ผใหญลองคยกนกบกรรมการวาท าไงถงจะรเรองตกลงกนได แกมารองถงโตะ ตกลงกนไดแลวคอใหบาง แตตองรบปากวา อม มนมาถงตวเราแลว แตเราสงกลบคนไป พอแกปญหาไดกจบ แตตองตามผใหญบานแกปญหาใหได ไมใชแชอย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 30 บรรทด 3-11

การเสรมสรางความจรงใจในการ มสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ก ขอแรกคอการมสวนรวม การมสวนรวมทางวชาการสามารถน ามาแกปญหาได ใชไดทกเรองทเปนเรองผลของมนนะ แตวามสวนรวมมนเกยวกบปญหานใครขดแยงกบใครใครควร มสวนรวมในการไกลเกลยหรอแกปญหาดวยกนแลวถามนไปดวยกนในหมบานไมไดอ าเภอไมไดสงตอไปทไหน หลกทคดวาในการท างานเกอบทกเรองใหคนทมสวนเกยวของมารวมในการแกปญหาหรอพฒนาหรอท าใหมนดขนกตามเปนหวใจส าคญของการท างาน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 17 บรรทด 8-11

250

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล อ านาจทางการบรหาร สวนเรองงบประมาณยงไงงานมนเดนทางตองใชจายเงนมนกตองมไมมไมได ทเราท าอยคอ

ท าจบซายใสขวาเฉยๆ ตองบรหารใหเปนไปไดไมนนมนงานไมไดตองการสนบสนนใหมนขบเคลอนงานในเรองการแกไขปญหาความขดแยงหรอการท าใหมสขภาพดใหมลกษณะทพงตวไดโดยไมตองเดอดรอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 4-6

การเสรมสรางความเขาใจ การเจรจาการพดคย เปนหวใจอนดบหนง ถาไดคยคนเรานะถาไดคยกนถาไดระบายเลาความทกขความสขกน ของปญหาแตละคน พอมชองทางระบายออกแลวจะแกปญหาไดดทสดถาไดคยกนกแกปญหาไดงาย แตถาถอ ทฐ ไมคยเมอไหรยาวแน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 20 บรรทด 16-17

อ านาจบารม มนอยกบเราเรองมนษยสมพนธ ขอส าคญทสดชาวบานตองคดวาเราเปนทพง พอเขาเหนเราเปนทพงแลว ถาเราไมเชยวชาญพอ เราก เขาคอเพอนเรา แตถาเราไมเปนทพงเมอไหรเขาจะไปขางๆ เพราะเราชวยเขาไมไดแลวเขาจะมาท าไม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 31 บรรทด 4-6

การอดกลน ชวงหนาสวหนาขวานนะ ตามความเหนอยางเพงไปท าอะไรถารนแรงอยอยาเพงท าอะไรใหมนนงกอน อยางคนสองกลมปะทะกนเราอยตรงกลางอยาเพงท าอะไรอยนงๆ ค าวานงไมใชไมท าอะไรนะแตถาเราไปเตมเชอทเคารอนอย รอนทงสองฝายอยาเพงเจรจา ใหเคาเยนนดๆ กอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 1-3

ระบบอปถมภในสงคมไทย อนนขอขดแยงเกดขนเราตองมองวาเกยวของกบใครมขอกฎหมายเกยวของไหม ใครมผลประโยชนเรองอะไร ทมนไมลงกนตอนนแลวจะแกยงไง แลวเกยวของกบใคร นอกจากเกยวของกบใครแลว เรองนมใครเกยวของบางมใครมอทธพลทท าใหเกดปญหานมากขนหรอลดลงหรอยตได นตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 11-13

251

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การรบรขอมลขาวสาร วธการขอแรกทท าอยจะถามปลดต าบลกอน คอปลดต าบลเคารต าบลของเคา หรอไมรกตาม

เคากไปเกบขอมลมาใหได ระบบปลดต าบลนดนะถาเอามาใชในการเกบรวบรวมขอมลขนมาหาเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 17-18

ความยตธรรม ขอหามของเราในการทท าคออยาเอยง นายอ าเภอภาคอสาน หนา 15 บรรทด 9

ความสามารถในการบรหารงาน

ใชค าวาการอ านวยการแลวกน อาจจะผใหญบานท า กรรมการหมบานกท า กรรมการต าบลกท า เราตองอ านวยการ อ านวยการหมายถงวารวานไมใหขนแลวใครจะแก แกหรอยง แกถงไหน หรอบทบาทของการอ านวยการการตดตามตองท าอยแลว

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 17-18

การเกลยกลอม เราใชวธการทวาถามขอมลตรงน ตรงน เขาท าอยางนมา เขารวยมาอยางน เราแกไขปญหาน มาถามดพรรคพวกใครเคยท าแบบนมาบาง รนพใครท ามาบาง และมาเปนกรณศกษา ทเกดขนกน ามาใช เขากสงคนมาแทน ผมวาไมไดตองมาเอง เชคกบสรรพากรวาเสยภาษหรอไม ปลอยเงนกมา ปรากฏวาเงนกไมเสยภาษ 3-4 ปยอนหลง คอเสยเฉพาะการคา แตรายไดจากการเกบดอกไมม แสดงวาเปนรายไดทคณไมแสดง พกใชวธการบอกสรรพากรวาชวยเชคใหดหนอย เปนไงพดงายไหม พอไปเทานนมาเองเลย และกเอาคนอนมาดวยมาชวยเขา พอมาเรากถามด ธรรมดานายทนพอพดคยตอรองกน ถาคณลดดอกตามกฎหมาย ปรบใหเขารบไดไหม แตถาคณไมยอมผมกมเรองอยางเงย อนนอาจจะหลบขอกฎหมายหนอยหนง แตมนจ าเปน เพราะวาชาวบานเราเปนเบย คอเราไปเซนตสญญาไปแลวกปรากฏวาเคสนเขายอมลดลงมาในจ านวนทพอใจทงสองฝาย ชาวบานเราสามารถทจะเอาทรพยสนกลบคนมาในประสทธภาพทตวเองม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 2-9

252

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล กเปนเคสหนงทคดวามนตองอาศยทมงาน หนวยขางเคยงคอสรรพากร

หนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว

ระบบโมบายของเราถาท าไดผใหญบานจะอนใจ ชาวบานอนใจ ท ามา 4-5 ป ชดเคลอนท นายอ าเภอภาคอสาน หนา 35 บรรทด 6

การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

สวนใหญปลดอ าเภอเรากใชไดแตวามนเหมาะส าหรบปญหาทมนยงไมแรง ปญหาตนๆ ทวาเมอก กคดวาถาเปนเปอรเซนตเสนทางของผใหญบานแตละต าบลจะกรองไดเกนครง แมแตลานมนเหมน กใชองคกรทพอผใหญบานขนมาปบ กเอาปลดต าบลลงไปดทองถน เอาสาธารณสขไปดวย บางทอยแคโรงบาล เอาโรงบาลไปดวย ไปดกน ไปแกปญหากน คดวาประมาณ 90 เปอรเซนต

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 9 บรรทด 7-10

การประนประนอม มนใชมากกวา เพราะวากฎหมายจะใชกบกรณทถกกฎหมาย แตลกไมมหาดไทยใชไดทงถกกฎหมายและไมถกกฎหมาย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 28 บรรทด 13

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

แลวเรากถอการท างานมผบงคบบญชาเรามรนพของเราเราไมไดเกงมากแตเราสงเกตแลวเรยนรบางเอาหลกทเคาท าไดทงประสบความส าเรจและลมเหลวเอามาด เราท าเองกลมเหลวกมเชนเดยวกนค าวาลมเหลว การแกปญหาความขดแยงกม แลวมนกคอยๆ เรยนรวาเราตองท างานขอทหนงตองท างานเปนทม ขอทสองตองท างานแบมสวนรวม คอแกปญหาคนเดยวไมไดตองแกเปนทมตองมสวนรวมกนแลวมนตองเขาถงจดทคยภาษาเดยวกน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 2-5

มตวชวดผลงาน สมมตเรองเขามา 20 เรอง ตวนมใชเวลาเทาไหร กวนไปไหน ตรงไหนจดไหน เชคออกมาเลยซแลวกมตวชวดไดท าไมไมมใหเคาแลวมนกไมหนพนผจดการหรอก

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 1-3

253

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล มบทลงโทษสวนราชการทไมยอมแกปญหาใหประชาชน

แมแตทองถนดวยนะ หรอแมแตผบรหารทองถน ถาไมใหความเปนธรรมแกชาวบาน ตองมมาตรการใดใหคณใหโทษเขาดวย ไมใชเขาไมท ากได ไมได ถาอยางนนบานเมองแกปญหาไมไดหรอก เพราะทกคนไมมอะไรเกรงใจกน เกยรวางเลย ไมท าไมเหนเปนไร ไปฟองศาลปกครองกนหมด คณตองไดรบผลกระทบดวย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 14-16

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

พช าใจตรงทวารบงานเยอะนตกรคนเดยวอ าเภอกไมม ทประถมศกษามนตกรตง 2-3 คน กฎหมายการศกษามกฉบบ แลวทองถนเดยวน อบต. มนตกร 1 คน 2 คนขนมา กฎหมายกฉบบ แลวเรารบผดชอบงานทกสวนทไหลเขามาแกปญหา เราไมมนตกรสกคนเดยว พไมไดตองการเปนแบบนตกรไมใช เราตองมผเชยวชาญทางดานนพอทจะเปนแหลงทจะคนควาตดตามเรองใหเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 33 บรรทด 15-18

มมาตรการตดตามผลขอยตปญหา

ตองตามปญหาด สมมตวาวยรนตกน มาคยกนแลวหลงจากคยเสรจมาสาบานทน าสาบานทเคาใชกนไดกนน าสาบานหลายงานเลยเพราะวาความเชอของคนอสานกวาไดของคนไทยกวาไดเรองสจจะ แลวตามดวามนใชไหม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 23 บรรทด 3-4

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

เขารขอกฎหมายพอควร หรอรชองทางทสอสารหาเราไดเรวเราตอบไดเรว พเสนอกรมเรา กบอ าเภอตองบรการ 24 ชวโมง ไมใชรอ 2โมงครง 4 โมงครง ไมใช คณตองเหมอนหมอ โรงพก เปนศนย 24 ชวโมง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 4-6

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

คณใหเราท ากรรมการหมบานอยางนนะ หรอประนประนอมขอพพาทเคยอบรมเขาไหม เคยใหความรเขาไหม ของเราอยทอ าเภอเอาหมบานเขามา เอาใหต ารวจครงวน เอาเรองจบกม คดเฉพาะหนาอยางเดยว กรมปกครองไมมงบให แตเราท าเพราะอะไร เพราะใหลกนองเรา...

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 32 บรรทด 5-8

254

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล 01.22.56... ตวผใหญบานเพราะไมมความรเรองน

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

ตวหลงทชอบขนมาของกรมเราคอ ปรบตวบทบาทคณะกรรมการหมบานใหเคามการท างาน ถาตวนมการท างานในหมบานได 90เปอรเซนต ของปญหาจะสามารถยตไดเลย เพราะเคาเปนญาตพนองกนเครอขายกนเองอยแลวเพยงแตถาเราเขาไปแหยหนอยกจะเกดความเกรงใจขนมาบางในการแกปญหาทมองคอยางนนนะ

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 17 บรรทด 1-3

อ านาจตามกฎหมาย

ระเบยบบรหารราชการแผนดนเนยเปนตวหลก กบพรบ. การปกครองทองท พรบ.การปกครองทองทเนยควบคมปญหาทกอยางทเกดขนในหมบาน ใหนายอ าเภอรบผดชอบอยแลว โดยผานทางผบงคบบญชาการบรหารงานต าบล หมบาน อนนหนไมออกเตมๆ อยแลว พรบ.การปกครองทองทเตมๆ แลวกมาเจอบรหารราชการแผนดนทก ากบ ดแลการบรหารราชการในอ าเภอเรา ก ากบทองถนดวย อนนมนคมพนท คมคนอยแลว 2 ตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 7-10

การเชญคกรณมาพบโดยทนท ถารตองรบท าแตตนเลย ตงแตตอนเรองมนยงเลกๆ อย อยาใหเรองมนขยาย นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 14

ระเบยบ กฎหมาย เรองการจดการความขดแยงตองชดเจน

ถาพดถงอ านาจไมพอ ทไมพอไมใชวาเราตองการอ านาจมากนะ ตวอยางเชนปาไมขดแยงกบชาวบานมปญหากนแตถาเราไมสามารถทจะมการบงคบบญชาเคาคอเคาเกรงใจเราเมอไมมสทธใหคณใหโทษมนยาก

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 16-17

การท างานเปนทม ถาพดถงเขาไปมนมระดบนะ เขาไประดบของการทเราใหค าแนะน ากบทมงานเรากอนในระดบหมบาน ในระดบต าบล เปนเพนชนทหนง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 10 บรรทด 8-9

255

รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ทกฝายรสกพอใจ ตองถกใจ ขอถกใจส าคญกวาถกตองอก คอถกใจทงสองฝายถกใจทงสามฝายทขดแยงกนบาง

ทอาจขดกฎหมายบางแตวาเคาพอใจกนแลวไมกระทบตอผอนกใชได นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 2-3

ยดหลกความถกตอง มนตองถกตอง ถกกฎหมาย ถกขนบธรรมเนยมประเพณ นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 2

ภาคผนวก ฎ

ตวอยาง เอกสารการเปดรหสสมพนธ (Axial coding)

ตวอยาง เอกสารการเปดรหสสมพนธ (Axial coding)

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม ผมยกตวอยาง ไปอยพะเยาทบอกวนแรกยงไมไดขนกงอ าเภอเลย เสรจเรยบรอยแลวมลกนองมาบอกวามอบไลกนมา ไปถงกหมาหลงเลย ไมรจกใครสกคนเลย เขาไปในวด คนกเตมเลย คอยๆ เจาะประเดนๆๆ กลาวหาก านนวาอยางไรบาง จดๆๆ โนตๆๆ จบแลวขอคยกบก านน ขอคยกบก านน ก านน ในฐานะทเคยเปนจาจงหวดเกานะ ท างานปกครองมานะ ขอหาอยางนๆๆ มนแพเขาแน ออกแน ก านนเอาอยางนไหม ลาออกจากก านน ลาออกจากก านน แตเหลอผใหญบาน เชอไหมมน win-win เหมอนกน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 10 บรรทด 1-4

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม พระเจาลขตใหชวตแค 1 วนกตอง 1 วน เราอยาไปคดมา หมอเขาท าดทสดแลว ถาหมอมาขอโทษคณจะยอมหรอไมยอม เขากบอกยอม กหมอมา หมอมาปรากฏวาไมยอม ปรากฏวาหมอไมยอม หมอมาขอโทษแลว แตปรากฏวาพอแมเดกไมยอม จะขอเงนดวยคาเสยหาย เรากวาหลกอสลาม หลกอสลามตองถอสจจะตามศาสดา ถาเราสญญาแลววาเราจะยอม กตองยอม ศาสนาเขาถอสจจะเปนหลก ถามอหมามบอกวาใชไหม อหมามบอกวาใช ศาสดามฮมมดถาเขาสญญาอยางไรกตองอยางนน อหมามกก าชบมาทพอแมเดกอก กตองสดทายกตองยอม กตองใชหลกหลายๆ อยาง ตองใชปฏภาณไหวพรบ ใชหลกศาสนามานงแก กตองรถงจตเบองลกของ บางทคนอสลามบางทไมรศาสนากเยอะ กตองยกค าอางของศาสดามาบอก ถาอยางนถาเขารบปากแลวกบนายอ าเภอแลววาเนยถาหมอมาจะยอม กตอง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 10-19

258

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ยอมกเลยจบกน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม เราใชวธการทวาถามขอมลตรงน ตรงน เขาท าอยางนมา เขารวยมาอยางน เราแกไขปญหาน มาถามดพรรคพวกใครเคยท าแบบนมาบาง รนพใครท ามาบาง และมาเปนกรณศกษา ทเกดขนกน ามาใช เขากสงคนมาแทน ผมวาไมไดตองมาเอง เชคกบสรรพากรวาเสยภาษหรอไม ปลอยเงนกมา ปรากฏวาเงนกไมเสยภาษ 3-4 ปยอนหลง คอเสยเฉพาะการคา แตรายไดจากการเกบดอกไมม แสดงวาเปนรายไดทคณไมแสดง พกใชวธการบอกสรรพากรวาชวยเชคใหดหนอย เปนไงพดงายไหม พอไปเทานนมาเองเลย และกเอาคนอนมาดวยมาชวยเขา พอมาเรากถามด ธรรมดานายทนพอพดคยตอรองกน ถาคณลดดอกตามกฎหมาย ปรบใหเขารบไดไหม แตถาคณไมยอมผมกมเรองอยางเงย อนนอาจจะหลบขอกฎหมายหนอยหนง แตมนจ าเปน เพราะวาชาวบานเราเปนเบย คอเราไปเซนตสญญาไปแลวกปรากฏวาเคสนเขายอมลดลงมาในจ านวนทพอใจทงสองฝาย ชาวบานเราสามารถทจะเอาทรพยสนกลบคนมาในประสทธภาพทตวเองม กเปนเคสหนงทคดวามนตองอาศยทมงาน หนวยขางเคยงคอสรรพากร

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 2-9

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

พอดปบ เรองนเราจะท าคนเดยวกไมได เปนคณะกรรมการไปเขาไปดเขาจะรสกวาเปนธรรม รสกวาอบอน รสกวาเราดในรปของคนหลายคนดดวยกนลกษณะน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 4-5

259

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

เรานาจะมองคกรในระดบหมบาน เปนองคกรกลมทเปนองคกรจรงๆ มาชวยแก มาชวยแกความขดแยง องคกรนตองมลกษณะแบบไหน กนาจะมเปนคณะกรรมการ มผใหญบาน มผ ชวย ม อบต.มารวม ตองเกดปญหาใหเขาแกกอน แลวคณะกรรมการถงจะมา คณะกรรมการ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 17 บรรทด 14-19

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

นายอ าเภอนะใจจรงๆ อยากใหมตรงทลกษณะของกรรมการอ าเภอใหมนตงแตกรรมการหมบานซงเขาบอรดถงจะขนกบบคคลถาขนอยกบบคคลมนแหมงๆ ในการนนทาหรอมสวนไดเสย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 18-19

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

ถาแกไขตงแตแรกตองแกไขใหถกตองใหรดกมใหถกตองไดจงหวะจะโคนพอด เหนเรองแนวเขตระหวางจงหวดกบจงหวด เอาผเปนกลางมาซ เอาทดน เอา สปก. เอาผก ากบ เอาใครตอใครมา เอาตวกลางมาอะไรมาเลย เอามาคยกนเลย แลวกเอาขอมลมา มาชงน าหนกแลวกรรมการท งชดนเปนกลางจรงๆ นะ ตดสนมาเลยผมวาเปนไปได ทผานมาเรมตนเอานายอ าเภอมากเรยบรอย ผมรแลวเรยบรอย เจงบง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 34 บรรทด 14-17

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว นายอ าเภอมก านน ผใหญบานอยเตมพนทนะครบ 2 ถาไดท าแบบทผมวาวาครงหนงเราใหเวลากบเขา พระเจาบอกเรากอน ครบอกเรากอน อนามยบอกเรากอน ก านนผใหญบานบอกเรากอน ผน าชมชนบอกเรากอน คนทใกลชดเราไปกนขาวกนปลาไปอยกบเขา ไปตก

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 12 บรรทด 12-15

260

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล แหไปตดจากไปท านาขาวพลกฟน ไปอยกลมแพะกลมโคลนเขาบอกเรากอน ตรงนนเขาบอกเรากอนอยแลว บอกดวยวาจา บอกดวยลกษณะจดหมาย บอกดวยโทรศพท บอกดวยฝากเพอนมากอน รหมดตวเปนนายอ าเภอในพนทรหมด

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว บางทผมกมองอยางน ผมถอหลกอยอยางหนงวา ถามนมขาวสารมามสงบอกเหตมาวาจะมอะไรเกดขน ซงมนเปนเรองทไมด เรองการขาว และเราตองพยายามแกไข ตดไฟแตตนลม

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 12 บรรทด 6-7

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว

สวนใหญเราจะร เกดมาแลว และจะมโทรศพทแจงเขามา ก านนบาง ผใหญบานบางกโทรเขามา สวนใหญนะ ถากอนเกดเหตอาจจะมบางกอนเกดเหตอาจจะมบาง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 9-10

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว

จะมลกษณะของขาวกอน การขาวเขามาไมวาจะเปนในรปแบบหรอนอกรปแบบกตาม รแลววาตรงนนมเรองมราวไหม ตอมากออกมาเปนเชงแบบมการรองเรยนเปนเอกสารบาง เปนโทรศพทบาง อนนกจะเขามา แลวกสกหนอยนง บางสวนกจะมการเขามาพบแลว อกสวนหนงกมาจากหนวยเหนอ มาจากหนวยขางเคยง เปนการรองเรยนผานทางศนยด ารงธรรม หรอส านกนายก หรอทางสภาผแทนเขามา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 3 บรรทด 15-18

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

พอรปบกบอกเจาหนาทกฬาอ าเภอ บอกวาไปเชญเขามาคยกนกอนหาแนวทางวาจะแกไขอยางไร ปรากฏวาเจาหนาทมนกเดกหนม มนยงไมคอยน มนกไมคดวาจดบกพรองอยทตวเอง มนคดวาเปนเพราะวาเขาไมพรอมแลวมาเลนเอง พตองบอกวาไมใช ทมนเกดความทะเลาะกน ขดแยงขนมานนเปนเพราะวาเราไมยดระเบยบ เราเปนคนผด ไมใชเขาเปนคนผด แตไปโยนใหเขาเปนคนผด ทนมนเลยโหมไฟขนมาเลย กใสกนเลย

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 10 บรรทด 13-16

261

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

กบอก เฮย นายอ าเภอ เกาโมงสบโมงเดยวพวกนเขาจะมาประชมกบผมนะ พวกเกยวของเรองตลาด นายอ าเภอเมองไปชวยหนอยซ ผมกไป พอไปปบกนงฟงเขาอย เสรจแลวกถามเปนประเดนวาการทเทศบาลไปจบ แจงต ารวจจบเนองจากเปนตลาดเถอนใชไหม เราตองจบจดกอนวามน เอะ จบไดอยางไรแนนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 8-9 บรรทด 18-2

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

การเจรจาการพดคย เปนหวใจอนดบหนง ถาไดคยคนเรานะถาไดคยกนถาไดระบายเลาความทกขความสขกน ของปญหาแตละคน พอมชองทางระบายออกแลวจะแกปญหาไดดทสดถาไดคยกนกแกปญหาไดงาย แตถาถอ ทฐ ไมคยเมอไหรยาวแน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 20 บรรทด 16-17

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

อยางทผมบอกวาก านน กบนายกเนยพอเรมดกน เราตองสวมวญญาณตเหลกความรอนเลย เชญมากนขาวดวยกน ไปนนดวยกน ท าโครงการในหมบานใหเรว พลกฟนนารางเอานายกมาเปนเจาของโครงการ เอาอะไรตางๆ ใหเขาสมพนธเรวเลย ตองเดนเรวเลยถาจดตรงนใหมนชาเราเองนเครยด แตถาไดเราตองตะกายเลย ฟบๆ เลย เพราะไมงนมนไมสมกบทเราเลย ไมสมกบทเราท ามา เพราะตองตอเนองอยาไปคดวาตดสนทเดยวแลวจบ มนไมจบหรอกความขดแยงมนกลบมาใหม

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 26 บรรทด 10-13

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

ตรงนตองท าทนท ตองท าทนท ถารวาตองมปปท าทนท ท าทนทคอ 1 คนในพนทแกไดไหม ก านนผใหญบานเปนอยางไร หวหนาสวนราชการเปนอยางไร หวอนามยเปนอยางไร ถาตรงนท าไมได ชนทสองระดบอ าเภอคณแกลงไปแกใหได ถาแกไมไดนายอ าเภอตองกระโดดลงไปทนท อยาปลอยไวเดดขาด ปลอยไวยงแย ยงปญหายงซบซอน ไมเปนผลดกบระบบการบรหารบานเมองเลย ตองกระโดดลงไปทนท รวนนแกวนน รพรงนแกพรงน

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 13 บรรทด 1-4

262

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กรณขดแยงทกอยางทกกรณ พจะดเปนขนตอน 1. ถาเราคยปบ มาถงเราปบ เราจะบอกวา อาจจะใหปลดอ าเภอ ใหหวหนาสวนเขากอน แลวลองด ถาดทาทางมนจะไมเวรค จะเปนรปของคณะกรรมการไดหรอไม ไปชวยเขา แตถามนไมไดขนมา เราจ าเปนจะตองมานงจบเขาคยกบเขา ถงตอนนนถงคย จะปลอยเปนขนตอนๆ เลย

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 5-7

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

มนมสงบอกเหตวามนจะมมอบละและกมคนมาแจงดวย มาแจงใหทราบจะมมอบนะครบพอดผมหามไว ผมหามไว เสรจเรยบรอยแลว ผมกเลยคด คดอยางไร เปนนายอ าเภอเมอง รบแจงเลย แจงก านน ผใหญบาน นายก อบต. คนเหนอนะผเกยวของทงหมดไปประชมกนเลย ประชมกนเลยวาตอนนลางสาดก าลงออก ลองกองก าลงออก เราจะแกไขอยางไรดทจะท าใหราคามนดขนนะครบ นอกเหนอจากจงหวดหรอทางราชการ หรอทางจงหวดหรอใคร กแลวแตเขาจะไปไมไปเรองของเขา แตเราเอาของเรากอน เราวางแผน 1, 2, 3, 4, 5 เสรจเรยบรอยแลวจงหวดกไดขาวอก ปลดจงหวดกไดขาวอก มนจะมมอบเหรอพ มนจะมมอบเหรอ บอกผมกไดขาววาอยางนน ทางลบแลเขาจะมนะ กมการพดคยกน คอขอพจารณา เสรจแลว.เรากแกไขตรงนน เพราะฉะนนการทใหมนลกลามไปใหญโตนนผมวาไมสมควร

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 7 บรรทด 12-18

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทาง

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กถามความขดแยงขนมาในพนท ในประการแรกเราก ในระดบหมบานเกดขนมาปป เรากจะมอบผใหญบาน ปลดกรรมการหมบานแกปญหากอน รวมกบก านนระดบต าบล ถาคกรณไมยนยอม กจะมอบปลดอ าเภอซงเปนผแทนนายอ าเภอเขาไปแกปญหา เปนปลดอาวโส หรอปลดต าบลเขาไปแก ถาไมส าเรจจรงๆ เราตองเรยกมากอน นายอ าเภอตองในขนทสาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 12 บรรทด 6-11

263

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ราชการ เรากตองเขาไปแกปญหาดวยตนเอง เขาไปนงวางแผนกบผทเกยวของ ถาเชญคกรณมา

นาจะไมส าเรจ อนนตองวางแผนโดยการใชสมองในการแกปญหา ตองใชสต ตองเชญวาฝายนใคร เขาเคารพใคร เรากตองเรยกคนทเขาเคารพมานงคยกน สดทายพอผทเขาเคารพทงสองฝายมา กมานงเคลย ปกตจะจบ เพราะเกรงคนทเขาเกรงใจกตองใชแนวนถงจะจบ

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

สวนใหญปลดอ าเภอเรากใชไดแตวามนเหมาะส าหรบปญหาทมนยงไมแรง ปญหาตนๆ ทวาเมอก กคดวาถาเปนเปอรเซนตเสนทางของผใหญบานแตละต าบลจะกรองไดเกนครง แมแตลานมนเหมน กใชองคกรทพอผใหญบานขนมาปบ กเอาปลดต าบลลงไปดทองถน เอาสาธารณสขไปดวย บางทอยแคโรงบาล เอาโรงบาลไปดวย ไปดกน ไปแกปญหากน คดวาประมาณ 90 เปอรเซนต

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 9 บรรทด 7-10

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

ยกตวอยาง การแกไขเรองททาง เปนทางสาธารณะ เปนหวยหนอง คลอง บง มการรกล าขนมา เมอเราไปแลว บางทเรากเอาทดนไป ซงเปนเจาภาพใหญ เอาต ารวจไป เพราะจะไดไปอยางนอยกท าใหมนเกรงใจ เสรจแลวเรากพยายามพดจาออนนอม ออนโยนใหเขา พดจาใหเขาไดรบรวาเออ!! ทสาธารณะนบกรกไมไดนะ การบกพนททบซอนเราท าไมไดนะ ถายอมความไดอยางโนนอยางนนะ ยอมไมยอม ขอแคนเพอพฒนาเพอสวนรวม เพออะไร ถาเขาเสยงแขงเรากตองใชไมแขง เอาอยางนนคณชซ คณเอาไม ผมถอไม คณชซ ถาคณชบกรกเมอไร ผมยงมเจาหนาททดนนะจะมารางวดเลย พอรางวดเสรจปบ คณชปบผมเอาต ารวจจบคณเลย และยอมความไมไดตองฟองศาล กลวเราเองๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 22-23 บรรทด 18-5

264

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

เหมอนเคาตกนไมตองท าอะไรแยกกอนปญหาทรนแรงนาสวหนาขวานไมไดเพราะฉะนนบางทเราตองใชก าลงค าวาก าลงไมใชไปตเคานะ แตก าลงหมายถงวาเรากมก าลงในการทจะก ากบทเคาจะใชก าลงกนเราตองพอตวไมใชเราไปแตตวคนเดยวแลวเรายกมออยานะๆ เฮย..มนรอนทงสองฝายไมได

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 5-7

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

เชนเกดปญหาในเรองการปลอมแปลงเอกสารลายเซนในเรองโครงการ ฝายหนงกจะมาแจงความ อกฝายหนงกไมยอมเจรจาตอรอง เรากตองขฝายทปลอมแปลงเอกสารเรากตองไปข ถาคณไมยอม ตองตดคก 3 ป 6 ป ทจรงไมใชหรอก อนนเรองการลงโทษตองรอลงอาญาอยแลว ตองขใหเขายอมตามทเราเจรจา กตองแยกกน พอเหนวาเราตองตดคก พอกลวกตองยอม ? ทต าบลปาก? กมเรองโครงการตางๆ กจบทอ าเภอ แตถาเราไปบอกขอกฎหมายตางๆ วาถาคณไมยอมนะ งานนการประนประนอมไมยอมปป ในขนตอนของศาลตองรอลงอาญา เขากไมยอมจรงๆ มนไมจบ กคดวาตองโกหกบางเทคนค ทนจบเลย

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 14 บรรทด 7-11

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ความแขงแรง คอความเขมแขงของบคลากรนะครบถาทไหนก านนผใหญบานออนแอ ทานอยาไปหวงแกอะไรเลย ทไหนทองถนออนแอกอยาหวงแกอะไรเลย ทไหนถาราชการออนแอกแกอะไรยาก ถาถามภาคสวนนแขงแรงหมดนะ ขาราชการทท างานแขงแรง จรงจง เอาใจใส ดแลในระดบทองถน เอาใจใสดแลมนคงมรอะไรกวาไป ก านนผใหญบาน 100เปอรเซน ถาเปนอยางนกบหมบาน ไหน ต าบลไหน อ าเภอไหนเชอเถอะครบไมมปญหา แตถาวนไหนไมเอาจรงเอาจงแลวเปนบคคลทออนลา เปนบคคลทนอยประสทธภาพ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 21 บรรทด 13-17

265

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

เพราะฉะนนผมคดวาขาราชทงหลาย ต ารวจ ทหาร อยการ ศาล กแลวแตถามความจรงใจกบประชาชนนะ.. เปนทพงไดมากรวมทงพวกเราดวยนะ อนนคอนอกเหนอจากปกครองแลวนะ ยกตวอยางสมมตชาวบานทะเลาะกนศาลบอกมาเลยนะ ไมตองไมฟองศาลไปหาทนายหรอก มาหาศาลเลยตดตอเบอรนๆ โทรไป เขามความจรงใจในการแกไขปญหา โทรกรงกรางมนด แลวพวกนเขาไกลเกลย ผมกบอกวาความกาวหนาของศาลกมนะ เดยวนเขาจะไกลเกลยเลยถาคณไมฟงเราเขาจะตดสนพพากษาตรงนนดวย เหมอนกนเพราะฉะนนผมคดวาขาราชการพวกนนจะตองมความจรงใจ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 5-10

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ณ วนนกทชวยเหลองานนายอ าเภอกนาจะเปนทผมมประสบการณ คดๆ ดแลวกนาจะเปนผใหญบาน ก านน ถาเกดปญหาอะไรขนมา กลมนกจะโทรมากอน นายเกดปญหาแลวในหมบาน ใหความรวมมอ กจดการมาบอก เพราะฉะนนในอกฝายคอ ผน าศาสนา ผน าทองถนกด แตวาจะนอย แตถาใหแนกฝายผน าทองทจะชวยเราไดเยอะ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 18 บรรทด 5-7

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความ

แตความขดแยงในสงคมเปนรอยคด มนไมเปนคดเพราะไมถงโรงพก ท ายงไงเราจะไปเกบขอมลในเบองตน สนบสนนเขาตงแตปญหาในหมบานขนมา ใหความรความเขาใจ ตองตามเปนระยะๆ สอตวหนงคอคมอกรรมการหมบานเอามาตรวจอยางหนง ประชมสญจรรายต าบล เอาก านนทกต าบลมาประชมเดอนละครงวาปญหาในแตละต าบลเปนอยางไร สายขาวเรากเปดกวางเหมอนกน หมายถงโทรศพทเราเปดกวางใครโทรเขามาบางทโทรมาขอยม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 30 บรรทด 3-11

266

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยง เงนกองทนหมบานไมได ท าไมกองทนหมบานไมใหยมเงน แลวกไมนอยรายดวย มนจะเรม

ขดแยงแลว แตถาไมท าตรงนปลอยไปจะหยดอยทไหน แลวใครจะแกใหเขา ไปแจงความเหรอ ไมใชเรองเทคนค เรองของกฎหมาย เปนเรองการบรหาร ถามผใหญบานวาท าไมไมใหรายนกยม เรยกมาคยกน วนจฉยเคสน ผใหญลองคยกนกบกรรมการวาท าไงถงจะรเรองตกลงกนได แกมารองถงโตะ ตกลงกนไดแลวคอใหบาง แตตองรบปากวา อม มนมาถงตวเราแลว แตเราสงกลบคนไป พอแกปญหาไดกจบ แตตองตามผใหญบานแกปญหาใหได ไมใชแชอย

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

ผมจะไปเอาประชาชนท งอ าเภอเปนพวกใหเบดเสรจเดดขาดกอน การทใชเวลาเกอบครงหนงไปท างานใหกบพวกเขา เรมตนจากเดก ตวชาวบาน ตวผน าในพนท ตวผน าศาสนา ตวระบบสงคมทงหมดตรงนจะมาเปนของอ าเภอทงหมดกอน ทกคนเชอมนในอ าเภอ ทกคนเชอมนในบคคลากร ทกคนเชอมนในงาน ทนผมกจะท าคนทงหมดของผมใหเปนคนทจะตองไดรบความเชอมนอยางเตมภาคภม

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 16 บรรทด 13-16

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

เวลาคนเดอดรอนเรองอะไรกโทรหานายอ าเภอครบมน าจะทวมครบ ผมกไปเรอยเปอยกวาจะไดหลบไดนอนกเทยงคน แลวตงแตนนเปนตนมาประมาณ 7 เดอนผมเหนอยจะเปนจะตาย พอชาวบานมารองเรยนมความขดแยงเรองอะไรกแลวแต ผมชวยๆๆๆๆ จนหมดทงอ าเภอ คนในอ าเภอลบแลเทาไรทานคดด กต าบลผมชวยหมด ผมภมใจนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 37 บรรทด 17-19

พฤตกรรมการท างานท

ทมเทใหกบการท างาน

ไปเขาไปเยยมเขา ไปซาลาม ไปแนะน าคยใหเขาลด ลดความรอนแรง ออ นายอ าเภอมาแลวมาซาลาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 15 บรรทด 4

267

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เหมาะสม วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ซงกเวลามการขดแยงกนขนมา เรากเอาพวกนทเปนเจาภาพเรองกองทนทาน ไอกองทนใคร เอย!! ผช. มานมาๆๆๆ เลาหมบรษทฯ มา สาธารณสขมา พรบ.อะไรตางๆ ใชไหมครบ มนพอนะทานเพยงแตวาบคคลเหลาน เราใชเขาใหถกชอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 28 บรรทด 7-9

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

แตถาพอท าอยางนเสรมดวยเราเอาก านนผใหญบานไปสมมนารวมกบทองถน เสรมดวยเอาปราชญชาวบานไปสมมนากบทองถน เอาผน าชมชนไปรวมกบก านนผใหญบาน เอาผน า 3-5 ผน าไปรวมกบสวนราชการ เอาอะไรตางๆ เหลานเปนตวเสรมเขาไป รวมๆ แลวครงหนงนะครบ ตรงนมนจะสรางไดทกเรอง ลดไดทกเรอง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 1-3

วธการจดการความขดแยงโดยปจจย

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวม

ก ขอแรกคอการมสวนรวม การมสวนรวมทางวชาการสามารถน ามาแกปญหาได ใชไดทกเรองทเปนเรองผลของมนนะ แตวามสวนรวมมนเกยวกบปญหานใครขดแยงกบใครใครควรมสวนรวมในการไกลเกลยหรอแกปญหาดวยกนแลวถามนไปดวยกนในหมบานไมไดอ าเภอ

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 17 บรรทด 8-11

268

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล สภาพแวดลอม ในการจดการ

ความขดแยงของทกภาคสวน

ไมไดสงตอไปทไหน หลกทคดวาในการท างานเกอบทกเรองใหคนทมสวนเกยวของมารวมในการแกปญหาหรอพฒนาหรอท าใหมนดขนกตามเปนหวใจส าคญของการท างาน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ผใหญบานทต าบล? ตองแกปญหาในหลายสวน บางทไปแกปญหาเกดความขดแยงระหวางคนหนงเลยงสตว คนหนงเลยงตนไม สตวไปกนตนไม เขาเจรจาในหมบานจบในระดบเขา และกรายงานใหเราทราบ เรากท าหนงสอชมเชยไปวาผใหญบานประจกษ เรยกวาประจกษภกด 1 เดอน เดอนนนได 3 เรองเลย เรากตองขอบคณเขา

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 10-13

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การวางตวใหเหมาะสม

คอการยอมรบของในสงคม ยอมรบในสงคมวานายอ าเภอคอผบรหารสงสดมลกนองเปนก านน ผใหญบาน ก านนผใหญบานกเปนผน าหมบาน อยแลวในต าบลอยแลว

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 40 บรรทด 5-6

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ สวนใหญพจะใชวธการสรางความจรงใจใหเขา หมายความวาใหเขามความรสกวาเรามความจรงใจทมาชวยเขาแกปญหานะ แลวกเราเหนใจเขานะ เราเขาใจปญหาเขานะ อยางนมนจะลดดกรของความรอนแรงลง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 21 บรรทด 1-2

269

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

- ความจรงใจ - อ านาจบารม

ค าวา นายอ าเภอ คอนายอ าเภอของเขา ค าวานายอ าเภอของเขาค าพดกศกดสทธแลว ไมใชตองเอาอะไรไปบงคบ ถามวาอ านาจบารมเพยงพอหรอยงขณะน ผมวาพอ แตวาการปฏบตของนายอ าเภอมนจะไดไปถงจดตรงนนหรอไมนะครบ ถาถงมอะไรมากมายกวาน ถาไมสามารถมอะไรไปยนในใจกลางเขาได มอะไรทเอามวลชนทงหมดได ไมสามารถทจะเกดความเชอมนวาคนนใชเลย คนนแหละเปนกลาง คนนเปนหลกใหพนองประชาชนทงอ าเภอได คนนอะตรง คนนตงใจจรง ผมวาแคนเปนอ านาจทรฐใหมากบตวนายอ าเภอสงสงแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 14-19

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ไหวพรบปฏภาณ

ตรงนเราตองเอามาบรณาการ มาใชกบพนทของเราใหชดเจน วาเราอยในพนทไหน เราอยพนทเมองทองเทยวเราตองท าอยางไร เราพนทเกษตรกรรมเราตองท าอยางไร เราพนทอตสาหกรรมทมนจะมความขดแยงหนกๆ มนจะท าอยางไร หรอวาในพนทของส หรอในพนทของแบงวฒนธรรมเราจะท าอยางไร จรงๆ มหมด แตเราเอาตรงนนมาปในกรอบของพวกเรา มาจบมาเชอมโยงและกมาใชการบรหารงานบคคล มาใชหลกมนษยสมพนธ มาใชหลกมวลชนเสรมอะไรตางๆ ตรงนเรามาบรณาการเอา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 1-4

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ไหวพรบปฏภาณ

ในประการทสองทวาในสวนของเรองอปนสยสวนตว ชอบรองเรยนตางๆ ผใหญบานกตองหางๆ คนอยางนตองหาง มเชนนนไมจบ อยาไปตอแย อยาไปทะเลาะ พยามหลกเลยงความขดแยง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 19 บรรทด 15-16

-ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

-อ านาจตามกฎหมาย - ความยตธรรม

แลวพอราย สองรายทเราสามารถท าได เราบอกวาผมท าใหนะ ถามนถกกฎหมาย อนไหนมนอยในอ านาจของนายอ าเภอ เราตรวจสอบถกตองเปะ รบรองผมใหทนทแลวเราตรวจสอบมนมเราใหทนท มนกเกดความเชอมนวาเราไมไดแกลงนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 11-13

270

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล -ปจจยสวนบคคล(พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม) ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ภาวะผน า แลวตรงนนเชอไหมวามนใหเครดตกบเราในฐานะทเปนนายอ าเภอทนทเลยนะ ทงเทศบาลกฟง ทงหนวยงานอนกฟง ตอนแรกๆ กลองของนาด ก านน ผใหญบานเชอเลยนะ พอเราท าไดนน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 32 บรรทด 11-12

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ภาวะผน า และในสวนสดทายทเปนเทคนคสงสดของมหาดไทย สรางอ าเภอใหเปนทศกดสทธ สรางอ าเภอของทานใหเปนทศกดสทธ โดยเฉพาะหองนายอ าเภอใหเปนหองทศกดสทธ ถาปญหามนแรงมากๆ ปญหามนยงมากๆ ตวทานพรอมอยแลว ตวทานเปนหลกตวทานเปนผน าทดเดน ตวทานมคณธรรม ตวทานมครบเครองอยแลว ทานสรางนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 31 บรรทด 1-4

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม ตอนนนายอ าเภอเปนองคกรหลก เปนบคคลหลกทเขาเชอมนศรทธา ในบารมทเราจะแกปญหาใหเขาได

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 3-4

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม มนอยกบเราเรองมนษยสมพนธ ขอส าคญทสดชาวบานตองคดวาเราเปนทพง พอเขาเหนเราเปนทพงแลว ถาเราไมเชยวชาญพอ เราก เขาคอเพอนเรา แตถาเราไมเปนทพงเมอไหรเขาจะไปขางๆ เพราะเราชวยเขาไมไดแลวเขาจะมาท าไม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 31 บรรทด 4-6

271

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม นายอ าเภอแนนอนตอง ตองเปนหลกใหชาวบานได เขาตองเชอนะครบตรงนน ยงถาไมเชอกจะสรางความขดแยงขน ยงถาไมเชอ และไมมใครปฏบตแกอยางไรกไมเสรจ ยงแกกเหมอนลงแกแหมนกไมเสรจ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 11-13

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน ใหเขาระเบดเลย ตองเปนนกฟงทดตองควบคมอารมณได ยงใหเขาดา เขาวา เขาระเบดมาเทาไหรนนเปนยงทจะลดไดดเทานน ถาคนเราถาไดรองไหกคลายลง คนถาไดดา ไดวาไดสะใจกคลายลง คนไดพดออกไปบางแลวคลายลง นงฟงทนใหได แลวกทนอยางยมแยมแจมใสอยาไปโตตอบใหมนรนแรง ทะนถนอมแรงมาแรงไปไมจบครบ แลวปญหาบานปลาย ตรงนคอหลกหนาสวหนาขวาน ตองใหเขาระบายใหเขาพด ใหเขาพดใหอมเลย ทนใหไดแลวคอยไปเขาขนตอนวธปฏบต

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 1-5

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน คนของเราบางททสงเขาไปบางทดนไปสรางปญหาขนมาอกอะไรอยางน คอเราคาดหวงวาจะตองท าอยางนแตบางทกอยางทคยกนเมอก ธรรมชาตของคนไมเหมอนกน ความอดทนมนไมพอ พอโดนยโดนแหย โดนวาเขา กกลายเปนดาเขาไปส ใหไปแกไข

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 25 บรรทด 1-2

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน ชวงหนาสวหนาขวานนะ ตามความเหนอยางเพงไปท าอะไรถารนแรงอยอยาเพงท าอะไรใหมนนงกอน อยางคนสองกลมปะทะกนเราอยตรงกลางอยาเพงท าอะไรอยนงๆ ค าวานงไมใชไมท าอะไรนะแตถาเราไปเตมเชอทเคารอนอย รอนทงสองฝายอยาเพงเจรจา ใหเคาเยนนดๆ กอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 1-3

พฤตกรรมการท างานท

การรบรขอมลขาวสาร

ผมจะไปรบฟงปญหาขอขดแยงทงหมดในหมบานรอบแรกกอนทกหมบาน ทกครวเรอนกอน ปอนมาใหผม ภายใน 6 เดอนผมจะแกเหลานใหจบ ถาไมจบผมจะไปรบฟงรอบสอง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 17 บรรทด 1-5

272

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เหมาะสม ผมเลยท าโครงการผม 59 วน 59 อ าเภอเมอง เพราะอ าเภอของผมม 59 หมบาน 2 รอบ

นะครบ แตวารอบทหนงท าเสรจเรยบรอยแลว รอบทสองผมไมท าทงหมดคอ ใสเรองใครขดแยงอะไรกนอย ใครท าผดในหมบาน มบอนมยาเสพยตดมใครตรงไหน เมอเขาเชอมนเรา 100 เปอรเซน แลว ผมใหเขยนใสกลอง เขยนเรองเพอนใสกลอง หมบานเพอนกได เขากจะเขยนหมดทงอ าเภอ เพราะนนเราจะรเรองทงหมดของอ าเภอ ครอบคลมใหหมด

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

วธการขอแรกทท าอยจะถามปลดต าบลกอน คอปลดต าบลเคารต าบลของเคา หรอไมรกตามเคากไปเกบขอมลมาใหได ระบบปลดต าบลนดนะถาเอามาใชในการเกบรวบรวมขอมลขนมาหาเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 17-18

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ทผมมองกคอวาจากลบแลมนจะมการแจงซ า สามมาแจงบานพงทงหลง ภรรยามาแจงบานพงบางสวน ลกชายลกสาวมาแจงไดรบแลวไดรบสทธ แมแตการแจกของกเหมอนกน บางต าบลไดประมาณ 50 ครง แตบางต าบลไดไมเกน 5 ครง กคนมนมามนกตระเวนรบเลย เพราะฉะนนมองตรงนการแกไขตรงนกคอวาทะเบยนบาน ..กรณนนะครบ แกไขปญหาความขดแยงเรองความเปนธรรมอะไรกแลวแต เวลาเจาหนาทตองเอาทะเบยนบานมาเปนหลก

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38-39 บรรทด 19-3

ปจจยสภาพแวดลอม

ระบบอปถมภในสงคมไทย

อนนขอขดแยงเกดขนเราตองมองวาเกยวของกบใครมขอกฎหมายเกยวของไหม ใครมผลประโยชนเรองอะไร ทมนไมลงกนตอนนแลวจะแกยงไง แลวเกยวของกบใคร นอกจากเกยวของกบใครแลว เรองนมใครเกยวของบางมใครมอทธพลทท าใหเกดปญหานมากขนหรอลดลงหรอยตได นตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 11-13

273

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม และทส าคญสงสด เปนใครกตามทเขาไปแก ทานตองใชหลก 3 ตวนเสมอ 1. ทานตองใหความเสมอภาคสงสดเลย สงสดนะครบ ทานบอกวาลดชนลงมาหนอยไดไหม ไมไดเลยครบ ตองสงสด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 7-8

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม และตองแสดงตวเองวาเราไมไดไปยนขางใครอย อยางน พจะถอหลกอยเสมอถาเกดมขอขดแยงนะเอายนใหมนตรง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 37 บรรทด 17-18

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม มนมหลกอยอยางเชนเราตองด ารงความเทยงธรรม ความยตธรรม เราตองพจารณาเนอหานนดวยความเทยงธรรม เปนกลางและตองจรงใจตอการแกปญหานน อยาเสแสรง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 25 บรรทด 5-6

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอหามของเราในการทท าคออยาเอยง นายอ าเภอภาคอสาน หนา 15 บรรทด 9

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ความสามารถในการบรหารงาน

ยคสงการพนไปแลว ยคทสองยคประสาน ไทยประสานเกงขนาดน ประสานสบทศไดคนนนเปนผชนะ ประสานใหเพอนท างานได ประสานน าใหเพอนเดนไปได ประสานอะไรใหไดนนคอผชนะ แตถายงรกษาการสงการ และไมเดนงานประสาน ผมเชอวาไมเสรจ ตอนนตองเปนนกประสานสบทศ และท าทกเรองใหมนมประสทธภาพสงสด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 3-6

ภาวะผน าและมความสามารถใน

ความสามารถในการ

บทบาทของนายอ าเภอทตองเขาไปเกยวของไมมากกนอยโดยเราจะตองเปนผน าในการทจะน าปญหานไปใหหนวยงานตางๆ คอยๆ คดแกไขอยางทบอกสถาบนตางๆ ทเปนประโยชน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 48 บรรทด 8-10

274

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การบรหารงาน บรหารงาน ตอสงคมแลวคณชวยแกไขหนอยไดไหม เราน าปญหามาใหคณนะ ชาวบานทอยในเขต

อ าเภอเรา คดอยางน ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ความสามารถในการบรหารงาน

ใชค าวาการอ านวยการแลวกน อาจจะผใหญบานท า กรรมการหมบานกท า กรรมการต าบลกท า เราตองอ านวยการ อ านวยการหมายถงวารวานไมใหขนแลวใครจะแก แกหรอยง แกถงไหน หรอบทบาทของการอ านวยการการตดตามตองท าอยแลว

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 17-18

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

นายอ าเภอทวประเทศตอนน ท างานไมมวนหยด โทรศพทมปญหาทกวน โทรมาทกวน ตวชวดของ กพร. ดๆ แลวไมเปนธรรมกบพวกเรา พวกเรามปญหาแกทางโทรศพทตลอดเหมอนกน ตลอดจรงๆ แตวาไมมการบนทกเปนสถต บางท 5 ทมยงโทรเขามา 5 ทมยงโทรเขามานงคยอะไรหลายๆ อยาง ตสามมปญหากยงโทร ไฟไหมบานกโทรหานายอ าเภอนนแหละ แกปญหากนอตลด แกปญหากนยนหวรงอะ อยระแงะกมโทรเขามาวนวาย กวนนถาถอวาเปนสถต ถอวาต าแหนงนายอ าเภอรบเรองการแกปญหาเยอะมาก เยอะมาก ไมเหมอนฝายอน แตเราเพยงแตวานายอ าเภอทกคนตอนน ไมไดจดเปนสถตออกมาเทานนเอง โทรมาปปกแกปญหาไดเลย บางทกแกทางโทรศพทใหได โทรไปนน โทรไปน กคอวาเราแกปญหาดวยความเหมาะสม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 1-6

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ทอ าเภอพจะใชระบบทเวลามปญหาจะโทรศพทหาผใหญบานหรอผชวย ตองมเบอรโทรผใหญบานกบผชวย ประจ าอยแลว พอมเรองขนเนย ถาจะใหเคาเดนทางเขามาคาใชจาย มนสง จะใชการโทรศพทเปนหลก แลวกจะม อส. พแบง อส. ใหรบผดชอบคนละหนงต าบล อนนกเกบขาวอกทางหนง เรายงมเบอรโทรศพทของทองถน ของพระ ของอะไรทเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8-9 บรรทด 19-3

275

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พอทจะไดขอมลเพมเตม

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

เราตองมบคลากรนะครบตรงนส าคญลดลงมา ขอมลส าคญกวานะครบ ตอมาตวบคลากรทจะท าส าคญตอมา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 25 บรรทด 1-2

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ผมยงมองวาคงจะชอบใจกบการทนายอ าเภอไปพนทไดออกพนทไดเหนปญหาเหนอะไรกแลวแต แลวกไดแกไขปญหาชาวบานๆ ไปเถอะกเหมอนกบทพดไงทพดในงานเคาทไปอะไรตางๆ ผมไปคลกคลไปรปญหาเคาอะไรตางๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 47 บรรทด 1-3

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

เปลยน บางทเราตองเขาไปเอง บางททมปญหากบคนทเราสงเขาไปนะ เสยงสะทอนมนจะกลบมาเอง แตคกรณเขาจะบอกวาเนยไปพดอยางนนอยางน หวหนาสวนคนนนพดอยางน ปลดอ าเภอคนนพดอยางนน ถาอยางนนมาคยกบผม มนเปนอยางไร อะไรอยางน กเคยมทานนนทตองเชญมาพบ หรอไมเรากลงไปเอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 8-10

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

เปนสไตลการท างาน บางอ าเภอกนายอ าเภอไปแกเอง บางอ าเภอนายอ าเภอกจะมอบปลดอ าเภอไปแก ไมวาในหลกการทเรานาจะมอบใหปลดอ าเภอแกกอน เราใชนกบรหารจดการ นกก ากบ นกอ านวยการ ใหปลดอ าเภอไปแก ผมจะใชปลดอาวโสตลอด ตอนอยทอ าเภอระแงะปลดปรชากไปแกให ทปากพะยนกปลดอาวโสบนเทงไปแกให ตอนอยอ าเภอเทพากจะมปญหาเปนอาทตย กจะมอบปลดอาวโสไปแกใหตลอด ถา เ กนก าลงความสามารถ ปลดอ าเภอจะบอกนายอ าเภอวางานนแกไมไดครบ ใหนายอ าเภอไปแกเอง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 9 บรรทด 5-9

276

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล และกทแกเองกมหนงเรองทปากพะยน เรามาแกเองกจบ

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

น าเสยนากงอยางน ถาปลอยวาเอาผใหญไปแก เอาปลดอ าเภอไปแก กวาจะแกกนเสรจกงเขาตายหมดแลว อยางนนายอ าเภอรวนนตองไปเลย ไปถงบอกบอนคณปดหามปลอยอกแลว สวนทปลอยไปแลวคอยสอบสวนกน คณททะเลาะกนไปแลว เดยวเราสงวชาการมาดใหวาออกจากบอนจรงไหม ถาออกจากบอนวาเลย เลกรากนนะไมทะเลาะแลว เอาวชาการมาวากน นายอ าเภอมาเองแลวจบ แตถาบอกวาเอาผใหญไปชวยแกหนอย เอา แกไมเสรจตาย 3 นา เอาปลดไปวาอก 10 ขาดทนไป 10 ลานแลว อยางนนมาแกทหลงกไมเสรจแลวเขาจะฆากนแลวนะครบ ฉะนนเรองเปนบางเรองวาอะไรทมนส าคญทตองเปนตวนายอ าเภอตองไปเลย แตบางเรองเชนเขาปดถนนกนเปนแดนกนทดน อยางนก านนไปดส นายกไปดส 2-3 คนเสรจแลวกรายงานมาวาเสรจแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 1-7

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

ขอความรวมมอผมบารม

จะมหลายๆ ขอเหมอนกนนะ เชน 1. ขณะทเขามความขดแยงอยางรนแรง อยางนนะ เชนไมฟงเหตไมฟงผลเลย ถาเราอยตรงนนเราตองมาพจารณาตวเองวาเรามบารมพอทจะหามเขาไดไหม เชนเปนนายอ าเภอไมไดนะอาจจะตองถงทานผวาฯ อาจถงบคคลทเขานบถอเชนพระสงฆองคเจา หรอเจาคณะจงหวดหรอบคคลทเขานบถอ ตวนกส าคญอนนกคอตวบคคลเหมอนกนและบางทเรากตองมองวา..บางทเราตอง win-win ดวย ถาเราไปตดสนแพชนะ บางทมนเปนเรอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 11-14

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตาม

การเจรจาดวยความยตธรรม

ตองมเหตมผลอยางจรงจง อยาขางๆ คๆ เดดขาดทงเขาทงเรา นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 8

277

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล โครงสรางทางราชการ วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเจรจาดวยความยตธรรม

ผมบอกบางทเรองปญหางายปญหายากคอมนระวงไว ระวงละกนอยาพลงเผลอทเดยว อยาไปพลงเผลอคดวาปญหามนงายแตเราคดวาคดในใจอยเสมอวาปญหานนทกปญหาแกไดแตตองแกดวยความรอบคอบ ระมดระวง แคนนเอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 44 บรรทด 15-16

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเจรจาดวยความยตธรรม

ค าพด ค าพดตองระวงมากๆ ตองระวงมากๆ ถาพดในสงทฝายหนงฝายใดเขาใจวาเราเขาขางกจบเลย ฝายหนงฝายใดเหนวาเรารงแกกจบ ฝายหนงฝายใดเหนวาเราไมยตธรรมกจบ ตองระวงค าพดใหมาก ตองรอบคอบ ตองตรกตรองตองพด??? อนนนเปนขอหาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

และตอมากเวลาท ากบเขาตองใหเกยรตเขาสงสดมาก ใหพยายามอยาใหเขาเสยอะไร แตถาสมมตวาเขาตองเสยก าไร เราจะตองใหเขาไดก าลงใจ แตถาเขาเสยอะไรนดหนอย แตเขาตองไดอะไรอกอยางหนง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 5-6

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนด มนจะตองเปนแตละกรณนะ พไมไดยดวาจะตองเปนแบบถาวรทกอยาง แตอาจจะเรมตนดวยแบบนน แลวมนจะเปลยน หรอมนจะเขม มนจะองมาทางระเบยบกฎหมายนตศาสตรมาก หรอไปทางรฐศาสตรมากมนอกเรองหนง แตในชวตทท ามา การแกไขปญหาพวกนพใชหลกรฐศาสตรมากกวานตศาสตรเยอะมาก

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 33 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

ผมยอมรบอยางหนงใชวาหลกรฐศาสตรจะไมรหลกนตศาสตรคอหลกกฎหมาย ตวบทกฎหมาย เปะๆๆ แตหลกรฐศาสตร คออะไรกคอวาท าอยางไรใหสงคมมนสงบ ท าอยางไรใหประชาชนไดรบผลประโยชนสงสด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 46 บรรทด 1-2

278

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนเปนจตวญญาณการปกครองของนายอ าเภออยแลว หนาทเราตองบ าบดทกข บ ารงสข และกตองแกปญหาใหเขาได เกดความขดแยงกตองนงคยประนประนอมไกลเกลยกน อนนเปนจตวญญาณของพวกเรา ถาพดถงกลาโหม กลาโหมกจะคดในเรองชนชนวรรณะ ??? อกทหนง จรรยาบรรณอกทหนง แตเรานไม ถาพดถงมหาดไทยเราจะไมคดถงตรงนน เราจะคดเรองสมานฉนทใหชาวบานเปนสข ถามความขดแยงชาวบานกจะเปนทกข เรากตองบ าบดทกขใหเขามความสข คนทสขกตองสขยงขน อนนเปนจตวญญาณของเรา ใหเขาไปแกปญหาดวยใจในกระบวนการ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 1-5

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนใชมากกวา เพราะวากฎหมายจะใชกบกรณทถกกฎหมาย แตลกไมมหาดไทยใชไดทงถกกฎหมายและไมถกกฎหมาย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 28 บรรทด 13

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

มนไดอยางไรเหรอ มนไมไดสอนกนนะ เขาโรงเรยนในอ าเภอ เขาโรงเรยนปลดอ าเภอไมเคยสอนเรองนจรงไหม แตไมรวามนไดเพราะประสบการณทเราเปนปลดอ าเภอทมนสงสม สมยกอนนายอ าเภอใชคณไปดหนอยส ชาวบานประทวงกนเอาน าเขานา เอาวะ ไปท าอยางไร จะท าอยางไร เดยวนายจะดา อะไรอยางน ไปถงกถาม จ าไดวาสภาต าบล สมยกอนมสภาต าบลทะเลาะกนนน เคยดงทงก านน ผใหญบานมานงคยกนนงกบพนนงคยกน เรามความรสกวาท าอยางไรใหมนสงบได ใชวธการของชาวบานนงจบเขาคยกนอะไรตางๆ นน พอมาถง ณ ตอนน ถาจะพดพวามนเปนประสบการณ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 13-17

279

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กจากการทเราเปน ป.อาวโส เปนจาจงหวด เปนผตรวจการสวนทองถน เราเจอปญหาแลวเรากพยายามจะศกษา อาจจะดนกปกครองเกาๆ นายอ าเภอเกาๆ รนพเกาๆ ผวาเกาๆ หรออะไรกแลวแตกพยายามสงสมประสบการณตลอด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 24 บรรทด 10-13

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กเราไดมาจากรนพมากกวา ผบ งคบบญชาทผานมา นายอ าเภอหลายๆ คน ทเราเปนปลดอ าเภอเรากดนายอ าเภอแกปญหา และกนงด นงฟง เขาแกปญหากนมาเรากเลยนแบบจากรนพ เพราะวาเรากเรยนรทานนายอ าเภอหลายๆ คนททานเกง เรากเรยนร และนงฟง และกท าตาม และกมาประกอบกบปฏภาณไหวพรบของเราดวยผสมกนไป

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 26 บรรทด 12-14

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

แลวเรากถอการท างานมผบงคบบญชาเรามรนพของเราเราไมไดเกงมากแตเราสงเกตแลวเรยนรบางเอาหลกทเคาท าไดทงประสบความส าเรจและลมเหลวเอามาด เราท าเองกลมเหลวกมเชนเดยวกนค าวาลมเหลว การแกปญหาความขดแยงกม แลวมนกคอยๆ เรยนรวาเราตองท างานขอทหนงตองท างานเปนทม ขอทสองตองท างานแบมสวนรวม คอแกปญหาคนเดยวไมไดตองแกเปนทมตองมสวนรวมกนแลวมนตองเขาถงจดทคยภาษาเดยวกน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 2-5

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

จรงๆ มนกมเพราะการบรหารจดการตางๆ นนมนกตองม 4, 5 M อยแลว เรองงบประมาณ เรองบคลากร เรองอ านาจหนาท คอบางอยางถาใหอ านาจหนาทชดเจนมนกมนกด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 43 บรรทด 12-13

280

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

เขารขอกฎหมายพอควร หรอรชองทางทสอสารหาเราไดเรวเราตอบไดเรว พเสนอกรมเรา กบอ าเภอตองบรการ 24 ชวโมง ไมใชรอ 2โมงครง 4 โมงครง ไมใช คณตองเหมอนหมอ โรงพก เปนศนย 24 ชวโมง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 4-6

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

- มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข - มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

บางครงเราอยากได อยางปจจบนนเรามนตกร คอสงทเราอยากไดเหมอนกบนกกฎหมายของอ าเภอ เปนสงทจ าเปนตองม เพราะวาเราเปนเหมอนกบหนวยแรก ปะทะหนวยแรกเลย ถาเราแกไขไดมนไมถงทอนหรอก อนท 2 โครงสรางอยางเชนอ าเภอปจจบนมฝายอ านวยความเปนธรรม แตถาพดจรงๆ แลว กรมท าฝายอ านวยความเปนธรรมใหอ าเภอ แตมนเหมอนกบลอยๆ มนตองสรางใหชดเจน พพดเลย ทอ าเภอเมองบอกเลยวาฝายทมความส าคญมากอกฝายหนงคอฝายอ านวยความเปนธรรม คณตองท า คอจะไมเกดปญหาเลยถาเกดวาฝายอ านวยความเปนธรรมมระบบ ไมวาจะเปนเรองของการจดขอมลลงในระบบคอมพวเตอรของการรองเรยน ขอขดแยง ขอรองเรยนตางๆ นน ท าถงไหนเขามาตามไดตลอด พอมนจบดวยการประนประนอมขอพพาทไมได ฝายกฎหมายตองรบลกตอนะ จะท าอยางไรตอ ถาท าตรงนใหเปนรปธรรมไดนายอ าเภอกจะชวย กจะแบงเบาภาระไปเยอะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 13 บรรทด 13-19

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

เขากออกกฎ ออกกฎวา ถาใครกตามทมความขดแยงกน แลวกคณะกรรมการทเขาตงไวแลวพจารณาใหความชดเจนใหความยตธรรมแลวยงไม ยงดอแพงวางน ถาปดถนนกยงปด ถาเขาเหนวาอยางไรกยงไมฟงในคดของบานเขา ตรงนเนยเขากจะไมไดรบการดแลจากกลมของเขาเลย ทกคนกจะเรมไมใหความรวมมอ ต าบลน นกไมเคยมอะไรเลย ตอนหลง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 10-18

281

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ยาเสพยตดเขากยงเอาอยเลย หมายความวาคณเสพยยาเสพยตดตาย เขากใหไปคนเดยวในการสวดนะครบถาแตงงานเขากไมใหเขาไปแตงในโบสถอะไรตางๆ เหลาน เขาเปนกฎเหลกเลย เพราะตองท าใหหมบานตางๆ นนเกดความเรยบรอย มนคอกฎหมบาน แตถาเขาวาแลวไมใชถกหมด เขาตงเปนคณะกรรมการ แลวเสรจแลวพอวาในระดบหมบานเสรจ มาวาในระดบต าบลเสรจ แลวมาวาในระดบอ าเภอยงไมจบอก กลบไปในหมบานคณ คณกลายเปนบคคลทเขาไมพงปรารถนาแลว เพยงแตวาคณไปวากนในทางโรงทางศาล ศาลชนตน ชนอทธรณ เขาไมวานะโอเค แตวาคณไปวาคณไมวา แตคณยงท าอยางนอย ถาอยางนนเขาไมเอาเขาเปนกฎเหลกเลย

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มนกมเยอะ เขากมผน าผตามมผทเขานบถอ ซงมก านน ผใหญบาน มพระสงฆองคเจา มคหบดอะไรกแลวแต บางทเขามปญหาเขาคยกนเอง เขาไกลเกลยกนเองเขาเลอกของเขา

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 27 บรรทด 8-9

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

ถาจะมกเฉพาะอหมามทมบารม กชาวบานททะเลาะในเรองปญหามรดกฉอโกงกจะมาฟองอหมาม อหมามกจะมาตดสนให หรอวาโตะครจะมาตดสนให ถา? กจะไปบอกโตะครมาวามาตดสนปญหา ฝายนบอก? กไปเรยกอกฝายมาเจรจาใหจบไป คนนมาฟองอหมาม อหมามกเรยกอกฝายหนงมากจบ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 16 บรรทด 1-3

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มปญหาเรองนไดเชญคนนๆ มาคยกน ทงสองฝายตกลงกนวาอยางนคอกลไกนเปนกลไกธรรมชาตทเคามในการะประนประนอมในการตอรองในชมชนเคาอยแลว ไมวาจะเปนมนษยทอยดวยกนเพอลดความขดแยงทมนจะรนแรงขน กลไกนมอย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 17-19

282

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ ประการทสองตองถอวามนษยถอเปนคนทนารก อยาไปคดรงเกยจรงงอนเขานะครบ ตรงนตองรกเขาใหมากทสด เขามปญหาอยแลว เขาขดแยงเขาเดอดรอนอยแลว ทงคนขดทงคนแยงละครบ เขาเดอดรอนอยแลว แตถาเราไดมโอกาสไปแกใหเขา เราตองรกเขาทสด เราตองอยากใหส าเรจนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 3-5

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ ผมวาผมมความจรงใจทจะแกไขปญหา ผมถอวาความเดอดรอนของประชาชนมนเปนความเดอดรอนของแผนดน ผมพดอยางนเสมอ ตรงนตองรบผดชอบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38 บรรทด 6-7

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

ประการตอมาเราตองมบคคลผมความเชยวชาญ นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 25 บรรทด 2-3

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

พช าใจตรงทวารบงานเยอะนตกรคนเดยวอ าเภอกไมม ทประถมศกษามนตกรตง 2-3 คน กฎหมายการศกษามกฉบบ แลวทองถนเดยวน อบต. มนตกร 1 คน 2 คนขนมา กฎหมายกฉบบ แลวเรารบผดชอบงานทกสวนทไหลเขามาแกปญหา เราไมมนตกรสกคนเดยว พไมไดตองการเปนแบบนตกรไมใช เราตองมผเชยวชาญทางดานนพอทจะเปนแหลงทจะคนควาตดตามเรองใหเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 33 บรรทด 15-18

ขอเสนอแนวทางการปรบปรง

มหนวยจดการความขดแยง

ครบ 10เปอรเซน อยทโรงพก อก 90 เปอรเซน ท าไมคณไมเซทไวทอ าเภอ คณจะท างานปดสโมงครงแลวคณหยดไดเหรอ เคยโทรไปทโรงพกไหม คนขนบาน คนจะตกน ชวโมงไป

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 11-12

283

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการฯ เคลอนทเรว ไหม สองชวโมงไปไหม นหนวยของเราทจะไปเซททอ าเภอ ไมไดคยนะ 5-10 นาทออก ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

คอสรางโครงสรางหรอสตรคเจอร ของวธการจดการ ตองมการสอนกน มการฝกอบรมมการเทรนกน เราเทรนคนในเรองของการไปตงหลายอยาง ไปเรองสอบสวนคด ฝายปกครองอะไรตางๆ แตตรงนการแกปญหาขอขดแยงนน กอนทจะไปถงอนนนดวยซ าไป มนจะตองมขนตอนมาตรฐาน มนนาจะม 1, 2, 3 แลวทรกซนนมนเปนเรองของ มนนาจะเปนหลกสตรดวยซ าไปของ ตงแตหลกสตรปลดอ าเภอนาจะมไอพวกนใหชดเจน ไมใชออกมาพดกนแค 3 ชวโมง ตองสรางอนน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 11-14

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

แตกรมของเราพดถงความขดแยงเคาจะเอาเราไปเทรนในศนยอบรมธรรม เพงมาเกดตอนหลงนะมเทรนอยสองชด ชดหนงศนยอบรมธรรม ชดหนงของปลดอ าเภอเราเขาพนกงานสอบสวนสบสวน อนทสามคอมคมอใหเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 13-14

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

คอเรามต ารวจเปนหวหนาสวนของเรา กคอเปนผใตบงคบบญชาของเราถกไหมครบ เรามก านน ผใหญบาน ใชไหมครบ เราม พ.ร.บ. ทองท มกฎหมาย บางครงกยงมองวา เรองอะไรประนประนอมทางแพง มการสงการมาหรออะไรกแลวแต ไมไดแลว อยางนนอยางน ผมกยงมองวาจรงๆ แลวเราสามารถท าได โดยเรอง พ.ร.บ. เรองการอนญาโตตลาการ เพอใหสงคมมนสงบสข ถกไหมครบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 16 บรรทด 15-18

284

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

นายอ าเภอตองมเ รองประนประนอมความแพง นายอ าเภอตองมอนญาโตตลาการ นายอ าเภอตองเปนหวหนาพนกงานสอบสวน มนมอาครบตรงนน

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 10-11

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

มนกรบผดชอบ ถาถามวากฎหมายลกษณะปกครองทองทมนกใหตกวางอยแลว ทกอยางอยแลว ดแลทกอยางใชไหม เหมอนกบก านนผใหญบาน กฎหมายฉบบนนมนใหอ านาจอยแลว แลวยงมาเรองกฎหมายเกยวกบเรองประนประนอมขอพพาทบาง เรองของแมกระทงเรองของระเบยบการบรหารราชการแผนดนดวยซ าไป มนกวาง เพราะฉะนนถามวามระเบยบกฎหมายอะไรรองรบ มนมอยแลว

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 15 บรรทด 8-11

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

ระเบยบบรหารราชการแผนดนเนยเปนตวหลก กบพรบ. การปกครองทองท พรบ.การปกครองทองทเนยควบคมปญหาทกอยางทเกดขนในหมบาน ใหนายอ าเภอรบผดชอบอยแลว โดยผานทางผบงคบบญชาการบรหารงานต าบล หมบาน อนนหนไมออกเตมๆ อยแลว พรบ.การปกครองทองทเตมๆ แลวกมาเจอบรหารราชการแผนดนทก ากบ ดแลการบรหารราชการในอ าเภอเรา ก ากบทองถนดวย อนนมนคมพนท คมคนอยแลว 2 ตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 7-10

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

- อ านาจตามกฎหมาย - อ านาจทางการบรหาร

อยางนครบ สวนกลางเขาวางไวใหหมดแลว เขาวางอ าเภอยม เขาวางจงหวดเคลอนท เขาวางหมบานชมชนเขมแขง เขาม 5 รวปองกน 7 โครงการเขามอะไรมาหมดแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 17-18

285

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจทางการบรหาร

สวนเรองงบประมาณยงไงงานมนเดนทางตองใชจายเงนมนกตองมไมมไมได ทเราท าอยคอท าจบซายใสขวาเฉยๆ ตองบรหารใหเปนไปไดไมนนมนงานไมไดตองการสนบสนนใหมนขบเคลอนงานในเรองการแกไขปญหาความขดแยงหรอการท าใหมสขภาพดใหมลกษณะทพงตวไดโดยไมตองเดอดรอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคกรณมาพบโดยทนท

อยางทงความขดแยงใหเกดไมใชวาความขดแยงเดยวเวลาผานไปแลวมนจะดบอกมนไมมทางครบ ความขดแยงเกดตองดบทนท ถาไมดบขนระยะทสองทนท ถาไมดบขนระยะทสามทนท แลวถาไมดบสดทายระเบดทนทกแกยากครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 7 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคกรณมาพบโดยทนท

บางทอยากใหปญหาทกปญหาตองหาทางแกให มอดตผวาเขาบอกวาเราไปพบปญหาแลวถาเราไมรบแก ปญหาจะเรมลามแกยาก คลายๆ ตดไฟแตตนลม

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 4 บรรทด 6-7

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคกรณมาพบโดยทนท

กลยทธขอทสาม รกดกวารบ เรวดกวาชา อยาปลอยใหมนขยายตวอยาปลอยมนรนแรง นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 12

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท

ถาเราทราบกอนนนมนเขากอนอยแลว สมมตเรารวาไอนมนเปนปญหานะอยางเชนมกรณหนง มอบใบอนญาตโรงแรมใหเขาผด ปรากฏวาบรษทททางโรงแรมมหนสวนอยสองหนสวนนนแลวมนทะเลาะกน อกคนกถอโอกาสมารบใบอนญาตขณะทคนทยนมาไมทน มนกเกดตองสงทนายมาพดมาคยกนลกษณะน แตทนททมนจะมปญหาอยางน แตทนททมน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 12-16

286

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล จะมปญหาอยางน เราจะเชญเขามาคย แลวเราบอกวาเราจะท าอยางไรบาง ลกษณะน แตหมายถงวาไมไดปลอยจนกระทงมนเกดปญหาแลวถงจะเขามาคยทหลงแตพอมนเรมรวามนจะตองเกดปญหา

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม

ผมโดยยกตวอยางเชน มเอกชนกบเอกชน ผวาฯ บอกวานายสมบญ ข าเขยวอยบานเลขทน ต าบลดานมะขาม แจงวามการท าเลาสกรสงกลนเหมน รองเรยนไปผวาฯ แลวผวาฯ กสงมา ทผม ปกตบางทงานเราเยอะ เรากมอง เฮย!! เราม อบต. เรามเทศบาลอยนหวา มการรองเรยนไปจงหวด จงหวดมาถงเราหรอเราอะไรกแลวแต พวกนายอ าเภอหรอพวกเรากมหนาทเสนอ มอบใหเทศบาล มอบให อบต. แกไข ถกไหมครบ และบางทพวกทองถนเรากบงคบอะไรเขาไมได เขากเออระเหย อะไรกแลวแต ตอนหลงผมกคด เอาไปเอามากไดรบค าชมวา เรามามองดนดหนง เจาหนาท ทเกยวของมใครบาง ทจะแกไขปญหาดงกลาวได

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 12 บรรทด 8-13

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม

ถาพดถงเขาไปมนมระดบนะ เขาไประดบของการทเราใหค าแนะน ากบทมงานเรากอนในระดบหมบาน ในระดบต าบล เปนเพนชนทหนง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 10 บรรทด 8-9

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม

ภารกจนายอ าเภอนนจะตองรบผดชอบทกสวนราชการ ทกสวนราชการสวนภมภาคทกสวน ไมวาจะเปนส านกงานเกษตรอ าเภอ ประมง พฒนาชมชน สาธารณะสข หลายสวนตองดแล ในประการทสองตองดแลการปกครองทองถนในการดแล ก ากบอบต. ทกท ในทกท ในสวนประการทสอง งานพนทกจะตองไปดแลประชาชน ผานก านน ผใหญบาน การดแลประชาชนในต าบลเปนสวนของในพนท และกในสวนงานทตองรบผดชอบกมหลายสวน

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 9-15

287

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ในงานดานความมนคง ความปลอดภยในชวต และทรพยสน เรากมกองก าลง อส. ทจะชวยเหลอนายอ าเภอในการแกปญหาในต าบล หมบาน ในสวนของกระบวนการเปนธรรม กเชนกน เรากมภารกจหนาทในการดแล เพอความเปนธรรม รองเรยนตางๆ เรากตองไปแก กมหลายสวนเกยวของกน

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

-ทมเทใหกบการท างาน -การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทกภาคสวน

ผมกราบเรยนอยางนครบ ถาตวนายอ าเภอนน ถาเกดเขาไปทอ าเภอใดๆ กตาม ทานตองเปนคนทตองใกลชดพนทมากทสดหมายความวารเขา รเราในพนทหมด ตงแตชาวบานจรงๆ ต งแตก านน ผใหญบาน พวกแพทย สารวตร ผชวย ต งแตตวทองถน นายก รอง ประธานสภา สมาชก นะครบ เอาหละทานรจกแคตรงนทานไดครงแลว ตอไปเวลาทานครอบคลมไปถงประชาชน ครอบคลมไปถงหนวยงานหลก คร หนวยงานหลกของอนามย หนวยงานหลกของวดวาอาราม กลมอาชพ หรอวากลมอะไรตางๆ ทมอย ใหใกลชดเขาไป ตรงนได 75 เปอรเซน แลวคราวนทานมาท าในตวของทานเอง ลกนองทานทบนอ าเภอ ภาคทจะลงไปสต าบล ภาคเอกชนทใกลชด เชน ธกส. ออมสน กรงไทย ปมน ามน ปตท. โรงแรมอะไรตางๆ มนตองมาอยใกลชดทานหมด รวมทงลกนองทานทเปน staff ทานบนอ าเภอ ไมวาปลดอ าเภอ หวหนาสวน ถาทานรวมตรงนไดหมดนะ อ าเภอทานไมตองหวง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 32 บรรทด 1-8

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การยอมรบจากทกฝาย

มนตองเปนทยอมรบบาง ทงหมดนะ ถาไมทงหมดกตองเปนทยอมรบบาง คอมนจะถงจดๆ หนงทเหมอนกบเราชงน าหนกกน ถงจดหนงททงสองฝายอาจจะไมครบทกคน บอกวาโอเคเราลองดกอนนะ ยอมรบกนกอน อยางน มนเปนลกษณะอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 14-15

288

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม เปนเรองทคดวา นายอ าเภอในปจจบนน บทบาทในเรองของการเขาไปจดการความขดแยง หรอวาแกไขปญหาความขดแยงนนนาจะเปนบทบาททส าคญ บทบาทหลกอยางหนง เพราะวาปญหาในแตละพนทไมวาจะอ าเภอเลกหรออ าเภอใหญมนจะตองมไมมากกนอย และยงเหนวาการทเราสามารถเขาไปเทคแอคชนในงานลกษณะนได และเรายนอยตรงจดทเปนกลาง ยดระเบยบ กฎหมายดเรองประกอบทงนตศาสตร รฐศาสตรเขาดวยกน จบไดเราไดทงความรกความศรทธาจากพนองประชาชน ไดเยอะเลย แตเราตองตรงจรงและไมเขาใครออกใคร

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 9 บรรทด 6-10

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอยตจรงๆ กอยางทบอกจรงๆ แลวคอ ตองเปนธรรม ตองเสมอภาค และเปนไปตามตวบทกฎหมาย สดทายกคอแกไขปญหาความรอนของฝายทไดรบความเดอดรอน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 32 บรรทด 15-16

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม เรองการ ความขดแยงนะ ผมเอาเคสสนามแลวกนนะ เรองทอยอาศย เรองทอยอาศยเนย เราแบงทอยอาศยใหเขานะครบ เรามหลายเกรด พอเราใหตอนแรกเนย เขาเองเนยความทเขาเดอดรอนเขากสบายใจไมมความขดแยง แตพอ 1 เดอนผานไป 5 เดอนผานไป 1 ปผานไปกลายเปนความขดแยงถาวรเลย เพราะฉะนนรฐบาลตองพงสงเกตวาตอไปเวลาเกดความขดแยงเลกๆ นอยๆ อยางน เวลาสรางอะไรท าใหมนเหมอนกน ผมถามโอกาสเปนนายอ าเภอตรงนนนะ ผมไมใหสรางคนละแบบ คนละชนด และไมใชใหโครงการไปท าอยางหนงของกทม.มาท าอยางหนง กองทพท าอยางหนงตอนหลงมนกลายเปนความขดแยงถาวร ท าใหเหมอนกน คนผมบอกวาถามนเสมอเหมอนกนมนจะไมมอะไร แตนมนไมเสมอเหมอน ทผมท ามาแลวบางคนกไดตก บางคนกไดอยางอน แตผมเหนโครงการอยาง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 29 บรรทด 11-19

289

รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของสมเดจพระเจาอยหวเหมอนกนหมด หนหลงกเหมอน ? นผมไดวชามาจากความทผมเหนนะ แตวาทผมท าไปแลวหรอวาหนวยงานไปท าในฐานะทผมอยตรงนน ใครจะท าแบบไหนกท า ใครจะท าแบบไหนกท า สดทายกลายเปนวาคนหนงอยตก อกคนหนงมนอยหองเลกๆ กลายเปนความขดแยงถาวร

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอสดทายตองเปนธรรม นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 4

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ยดหลกความถกตอง

มนตองถกตอง ถกกฎหมาย ถกขนบธรรมเนยมประเพณ นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 2

ภาคผนวก ฏ

ตวอยาง เอกสารขนเลอกรหส (Selective coding)

ตวอยาง เอกสารขนเลอกรหส (Selective coding)

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม ผมยกตวอยาง ไปอยพะเยาทบอกวนแรกยงไมไดขนกงอ าเภอเลย เสรจเรยบรอยแลวมลกนองมาบอกวามอบไลกนมา ไปถงกหมาหลงเลย ไมรจกใครสกคนเลย เขาไปในวด คนกเตมเลย คอยๆ เจาะประเดนๆๆ กลาวหาก านนวาอยางไรบาง จดๆๆ โนตๆๆ จบแลวขอคยกบก านน ขอคยกบก านน ก านน ในฐานะทเคยเปนจาจงหวดเกานะ ท างานปกครองมานะ ขอหาอยางนๆๆ มนแพเขาแน ออกแน ก านนเอาอยางนไหม ลาออกจากก านน ลาออกจากก านน แตเหลอผใหญบาน เชอไหมมน win-win เหมอนกน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 10 บรรทด 1-4

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม พระเจาลขตใหชวตแค 1 วนกตอง 1 วน เราอยาไปคดมา หมอเขาท าดทสดแลว ถาหมอมาขอโทษคณจะยอมหรอไมยอม เขากบอกยอม กหมอมา หมอมาปรากฏวาไมยอม ปรากฏวาหมอไมยอม หมอมาขอโทษแลว แตปรากฏวาพอแมเดกไมยอม จะขอเงนดวยคาเสยหาย เรากวาหลกอสลาม หลกอสลามตองถอสจจะตามศาสดา ถาเราสญญาแลววาเราจะยอม กตองยอม ศาสนาเขาถอสจจะเปนหลก ถามอหมามบอกวาใชไหม อหมามบอกวาใช

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 23 บรรทด 10-19

292

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ศาสดามฮมมดถาเขาสญญาอยางไรกตองอยางนน อหมามกก าชบมาทพอแมเดกอก กตองสดทายกตองยอม กตองใชหลกหลายๆ อยาง ตองใชปฏภาณไหวพรบ ใชหลกศาสนามานงแก กตองรถงจตเบองลกของ บางทคนอสลามบางทไมรศาสนากเยอะ กตองยกค าอางของศาสดามาบอก ถาอยางนถาเขารบปากแลวกบนายอ าเภอแลววาเนยถาหมอมาจะยอม กตองยอมกเลยจบกน

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเกลยกลอม เราใชวธการทวาถามขอมลตรงน ตรงน เขาท าอยางนมา เขารวยมาอยางน เราแกไขปญหาน มาถามดพรรคพวกใครเคยท าแบบนมาบาง รนพใครท ามาบาง และมาเปนกรณศกษา ทเกดขนกน ามาใช เขากสงคนมาแทน ผมวาไมไดตองมาเอง เชคกบสรรพากรวาเสยภาษหรอไม ปลอยเงนกมา ปรากฏวาเงนกไมเสยภาษ 3-4 ปยอนหลง คอเสยเฉพาะการคา แตรายไดจากการเกบดอกไมม แสดงวาเปนรายไดทคณไมแสดง พกใชวธการบอกสรรพากรวาชวยเชคใหดหนอย เปนไงพดงายไหม พอไปเทานนมาเองเลย และกเอาคนอนมาดวยมาชวยเขา พอมาเรากถามด ธรรมดานายทนพอพดคยตอรองกน ถาคณลดดอกตามกฎหมาย ปรบใหเขารบไดไหม แตถาคณไมยอมผมกมเรองอยางเงย อนนอาจจะหลบขอกฎหมายหนอยหนง แตมนจ าเปน เพราะวาชาวบานเราเปนเบย คอเราไปเซนต

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 25 บรรทด 2-9

293

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล สญญาไปแลวกปรากฏวาเคสนเขายอมลดลงมาในจ านวนทพอใจทงสองฝาย ชาวบานเราสามารถทจะเอาทรพยสนกลบคนมาในประสทธภาพทตวเองม กเปนเคสหนงทคดวามนตองอาศยทมงาน หนวยขางเคยงคอสรรพากร

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

พอดปบ เรองนเราจะท าคนเดยวกไมได เปนคณะกรรมการไปเขาไปดเขาจะรสกวาเปนธรรม รสกวาอบอน รสกวาเราดในรปของคนหลายคนดดวยกนลกษณะน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 4-5

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

เรานาจะมองคกรในระดบหมบาน เปนองคกรกลมทเปนองคกรจรงๆ มาชวยแก มาชวยแกความขดแยง องคกรนตองมลกษณะแบบไหน กนาจะมเปนคณะกรรมการ มผใหญบาน มผชวย ม อบต.มารวม ตองเกดปญหาใหเขาแกกอน แลวคณะกรรมการถงจะมา

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 17 บรรทด 14-19

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครง สรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

นายอ าเภอนะใจจรงๆ อยากใหมตรงทลกษณะของกรรมการอ าเภอใหมนต งแตกรรมการหมบานซงเขาบอรดถงจะขนกบบคคลถาขนอยกบบคคลมนแหมงๆ ในการนนทาหรอมสวนไดเสย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 12 บรรทด 18-19

294

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การตงคณะกรรมการจดการความขดแยง

ถาแกไขต งแตแรกตองแกไขใหถกตองใหรดกมใหถกตองไดจงหวะจะโคนพอด เหนเรองแนวเขตระหวางจงหวดกบจงหวด เอาผเปนกลางมาซ เอาทดน เอา สปก. เอาผก ากบ เอาใครตอใครมา เอาตวกลางมาอะไรมาเลย เอามาคยกนเลย แลวกเอาขอมลมา มาชงน าหนกแลวกรรมการทงชดนเปนกลางจรงๆ นะ ตดสนมาเลยผมวาเปนไปได ทผานมาเรมตนเอานายอ าเภอมากเรยบรอย ผมรแลวเรยบรอย เจงบง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 34 บรรทด 14-17

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง (พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม)

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว นายอ าเภอมก านน ผใหญบานอยเตมพนทนะครบ 2 ถาไดท าแบบทผมวาวาครงหนงเราใหเวลากบเขา พระเจาบอกเรากอน ครบอกเรากอน อนามยบอกเรากอน ก านนผใหญบานบอกเรากอน ผน าชมชนบอกเรากอน คนทใกลชดเราไปกนขาวกนปลาไปอยกบเขา ไปตกแหไปตดจากไปท านาขาวพลกฟน ไปอยกลมแพะกลมโคลนเขาบอกเรากอน ตรงนนเขาบอกเรากอนอยแลว บอกดวยวาจา บอกดวยลกษณะจดหมาย บอกดวยโทรศพท บอกดวยฝากเพอนมากอน รหมดตวเปนนายอ าเภอในพนทรหมด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 12 บรรทด 12-15

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว บางทผมกมองอยางน ผมถอหลกอยอยางหนงวา ถามนมขาวสารมามสงบอกเหตมาวาจะมอะไรเกดขน ซงมนเปนเรองทไมด เรองการ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 12 บรรทด 6-7

295

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง (พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม)

ขาว และเราตองพยายามแกไข ตดไฟแตตนลม

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง (พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม)

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว

สวนใหญเราจะร เกดมาแลว และจะมโทรศพทแจงเขามา ก านนบาง ผใหญบานบางกโทรเขามา สวนใหญนะ ถากอนเกดเหตอาจจะมบางกอนเกดเหตอาจจะมบาง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 9-10

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

การรบรขอมลขาวสาร

การขาว

จะมลกษณะของขาวกอน การขาวเขามาไมวาจะเปนในรปแบบหรอนอกรปแบบกตาม รแลววาตรงนนมเรองมราวไหม ตอมาก

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 3 บรรทด 15-18

296

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง (พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม)

ออกมาเปนเชงแบบมการรองเรยนเปนเอกสารบาง เปนโทรศพทบาง อนนกจะเขามา แลวกสกหนอยนง บางสวนกจะมการเขามาพบแลว อกสวนหนงกมาจากหนวยเหนอ มาจากหนวยขางเคยง เปนการรองเรยนผานทางศนยด ารงธรรม หรอส านกนายก หรอทางสภาผแทนเขามา

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

พอรปบกบอกเจาหนาทกฬาอ าเภอ บอกวาไปเชญเขามาคยกนกอนหาแนวทางวาจะแกไขอยางไร ปรากฏวาเจาหนาทมนกเดกหนม มนยงไมคอยน มนกไมคดวาจดบกพรองอยทตวเอง มนคดวาเปนเพราะวาเขาไมพรอมแลวมาเลนเอง พตองบอกวาไมใช ทมนเกดความทะเลาะกน ขดแยงขนมานนเปนเพราะวาเราไมยดระเบยบ เราเปนคนผด ไมใชเขาเปนคนผด แตไปโยนใหเขาเปนคนผด ทนมนเลยโหมไฟขนมาเลย กใสกนเลย

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 10 บรรทด 13-16

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

กบอก เฮย นายอ าเภอ เกาโมงสบโมงเดยวพวกนเขาจะมาประชมกบผมนะ พวกเกยวของเรองตลาด นายอ าเภอเมองไปชวยหนอยซ ผมกไป พอไปปบกนงฟงเขาอย เสรจแลวกถามเปนประเดนวาการทเทศบาลไปจบ แจงต ารวจจบเนองจากเปนตลาดเถอนใชไหม เราตองจบจดกอนวามน เอะ จบไดอยางไรแนนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 8-9 บรรทด 18-2

297

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

การเจรจาการพดคย เปนหวใจอนดบหนง ถาไดคยคนเรานะถาไดคยกนถาไดระบายเลาความทกขความสขกน ของปญหาแตละคน พอมชองทางระบายออกแลวจะแกปญหาไดดทสดถาไดคยกนกแกปญหาไดงาย แตถาถอ ทฐ ไมคยเมอไหรยาวแน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 20 บรรทด 16-17

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเสรมสรางความเขาใจ

อยางทผมบอกวาก านน กบนายกเนยพอเรมดกน เราตองสวมวญญาณตเหลกความรอนเลยเชญมากนขาวดวยกน ไปนนดวยกน ท าโครงการในหมบานใหเรว พลกฟนนารางเอานายกมาเปนเจาของโครงการ เอาอะไรตางๆ ใหเขาสมพนธเรวเลย ตองเดนเรวเลยถาจดตรงนใหมนชาเราเองนเครยด แตถาไดเราตองตะกายเลย ฟบๆ เลย เพราะไมงนมนไมสมกบทเราเลย ไมสมกบทเราท ามา เพราะตองตอเนองอยาไปคดวาตดสนทเดยวแลวจบ มนไมจบหรอกความขดแยงมนกลบมาใหม

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 26 บรรทด 10-13

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

ตรงนตองท าทนท ตองท าทนท ถารวาตองมปปท าทนท ท าทนทคอ 1 คนในพนทแกไดไหม ก านนผใหญบานเปนอยางไร หวหนาสวนราชการเปนอยางไร หวอนามยเปนอยางไร ถาตรงนท าไมได ชนทสองระดบอ าเภอคณแกลงไปแกใหได ถาแกไมไดนายอ าเภอตองกระโดดลงไปทนท อยาปลอยไวเดดขาด ปลอยไวยงแย ยงปญหายงซบซอน ไมเปนผลดกบระบบการบรหารบานเมองเลย

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 13 บรรทด 1-4

298

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ตองกระโดดลงไปทนท รวนนแกวนน รพรงนแกพรงน

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กรณขดแยงทกอยางทกกรณ พจะดเปนขนตอน 1. ถาเราคยปบ มาถงเราปบ เราจะบอกวา อาจจะใหปลดอ าเภอ ใหหวหนาสวนเขากอน แลวลองด ถา ด ทาทางมนจะไม เว รค จะ เ ปนรปของคณะกรรมการไดหรอไม ไปชวยเขา แตถามนไมไดขนมา เราจ าเปนจะตองมานงจบเขาคยกบเขา ถงตอนนนถงคย จะปลอยเปนขนตอนๆ เลย

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 5-7

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

มนมสงบอกเหตวามนจะมมอบละและกมคนมาแจงดวย มาแจงใหทราบจะมมอบนะครบพอดผมหามไว ผมหามไว เสรจเรยบรอยแลว ผมกเลยคด คดอยางไร เปนนายอ าเภอเมอง รบแจงเลย แจงก านน ผใหญบาน นายก อบต. คนเหนอนะผเกยวของทงหมดไปประชมกนเลย ประชมกนเลยวาตอนนลางสาดก าลงออก ลองกองก าลงออก เราจะแกไขอยางไรดทจะท าใหราคามนดขนนะครบ นอกเหนอจากจงหวดหรอทางราชการ หรอทางจงหวดหรอใคร กแลวแตเขาจะไปไมไปเรองของเขา แตเราเอาของเรากอน เราวางแผน 1, 2, 3, 4, 5 เสรจเรยบรอยแลวจงหวดกไดขาวอก ปลดจงหวดกไดขาวอก มนจะมมอบเหรอพ มนจะมมอบเหรอ บอกผมกไดขาววาอยางน น ทางลบแลเขาจะมนะ กมการพดคยกน คอ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 7 บรรทด 12-18

299

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขอพจารณา เสรจแลว.เรากแกไขตรงนน เพราะฉะนนการทใหมนลกลามไปใหญโตนนผมวาไมสมควร

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การจดการความขดแยงแบบเปนล าดบ เปนขนตอน

กถามความขดแยงขนมาในพนท ในประการแรกเราก ในระดบหมบานเกดขนมาปป เรากจะมอบผใหญบาน ปลดกรรมการหมบานแกปญหากอน รวมกบก านนระดบต าบล ถาคกรณไมยนยอม กจะมอบปลดอ าเภอซงเปนผ แทนนายอ าเภอเขาไปแกปญหา เปนปลดอาวโส หรอปลดต าบลเขาไปแก ถาไมส าเรจจรงๆ เราตองเรยกมากอน นายอ าเภอตองในขนทสามเรากตองเขาไปแกปญหาดวยตนเอง เขาไปนงวางแผนกบผทเกยวของ ถาเชญคกรณมานาจะไมส าเรจ อนนตองวางแผนโดยการใชสมองในการแกปญหา ตองใชสต ตองเชญวาฝายนใคร เขาเคารพใคร เรากตองเรยกคนทเขาเคารพมานงคยกน สดทายพอผทเขาเคารพทงสองฝายมา กมานงเคลย ปกตจะจบ เพราะเกรงคนทเขาเกรงใจกตองใชแนวนถงจะจบ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 12 บรรทด 6-11

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทาง

การจดการความขดแยงแบบวางแผนเปนขนตอน

สวนใหญปลดอ าเภอเรากใชไดแตวามนเหมาะส าหรบปญหาทมนยงไมแรง ปญหาตนๆ ทวาเมอก กคดวาถาเปนเปอรเซนตเสนทางของผใหญบานแตละต าบลจะกรองไดเกนครง แมแตลานมนเหมน กใชองคกรทพอผ ใหญบานขนมาปบ กเอาปลดต าบลลงไปด

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 9 บรรทด 7-10

300

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ราชการ ทองถน เอาสาธารณสขไปดวย บางทอยแคโรงบาล เอาโรงบาลไป

ดวย ไปดกน ไปแกปญหากน คดวาประมาณ 90 เปอรเซนต วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

ยกตวอยาง การแกไขเรองททาง เปนทางสาธารณะ เปนหวยหนอง คลอง บง มการรกล าขนมา เมอเราไปแลว บางทเรากเอาทดนไป ซงเปนเจาภาพใหญ เอาต ารวจไป เพราะจะไดไปอยางนอยกท าใหมนเกรงใจ เสรจแลวเรากพยายามพดจาออนนอม ออนโยนใหเขา พดจาใหเขาไดรบรวาเออ!! ทสาธารณะนบกรกไมไดนะ การบกพนททบซอนเราท าไมไดนะ ถายอมความไดอยางโนนอยางนนะ ยอมไมยอม ขอแคนเพอพฒนาเพอสวนรวม เพออะไร ถาเขาเสยงแขงเรากตองใชไมแขง เอาอยางนนคณชซ คณเอาไม ผมถอไม คณชซ ถาคณชบกรกเมอไร ผมยงมเจาหนาททดนนะจะมารางวดเลย พอรางวดเสรจปบ คณชปบผมเอาต ารวจจบคณเลย และยอมความไมไดตองฟองศาล กลวเราเองๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 22-23 บรรทด 18-5

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

เหมอนเคาตกนไมตองท าอะไรแยกกอนปญหาทรนแรงนาสวหนาขวานไมไดเพราะฉะนนบางทเราตองใชก าลงค าวาก าลงไมใชไปตเคานะ แตก าลงหมายถงวาเรากมก าลงในการทจะก ากบทเคาจะใชก าลงกนเราตองพอตวไมใชเราไปแตตวคนเดยวแลวเรายกมออยานะๆ เฮย..มนรอนทงสองฝายไมได

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 5-7

301

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การใชอ านาจตามกฎหมาย

เชนเกดปญหาในเรองการปลอมแปลงเอกสารลายเซนในเรองโครงการ ฝายหนงกจะมาแจงความ อกฝายหนงกไมยอมเจรจาตอรอง เรากตองขฝายทปลอมแปลงเอกสารเรากตองไปข ถาคณไมยอม ตองตดคก 3 ป 6 ป ทจรงไมใชหรอก อนนเรองการลงโทษตองรอลงอาญาอยแลว ตองขใหเขายอมตามทเราเจรจา กตองแยกกน พอเหนวาเราตองตดคก พอกลวกตองยอม? ทต าบลปาก? กมเรองโครงการตางๆ กจบทอ าเภอ แตถาเราไปบอกขอกฎหมายตางๆ วาถาคณไมยอมนะ งานนการประนประนอมไมยอมปป ในขนตอนของศาลตองรอลงอาญา เขากไมยอมจรงๆ มนไมจบ กคดวาตองโกหกบางเทคนค ทนจบเลย

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 14 บรรทด 7-11

ปจจยสภาพแวดลอมกบการจดการความขดแยง

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ความแขงแรง คอความเขมแขงของบคลากรนะครบถาทไหนก านนผใหญบานออนแอ ทานอยาไปหวงแกอะไรเลย ทไหนทองถนออนแอกอยาหวงแกอะไรเลย ทไหนถาราชการออนแอกแกอะไรยาก ถาถามภาคสวนนแขงแรงหมดนะ ขาราชการทท างานแขงแรง จรงจง เอาใจใส ดแลในระดบทองถน เอาใจใสดแลมนคงมรอะไรกวาไป ก านนผใหญบาน 100เปอรเซน ถาเปนอยางนกบหมบาน ไหน ต าบลไหน อ าเภอไหนเชอเถอะครบไมมปญหา แตถาวนไหนไมเอาจรงเอาจงแลว เ ปนบคคลทออนลา เ ปนบคคลทนอย

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 21 บรรทด 13-17

302

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ประสทธภาพ

ปจจยสภาพแวดลอมกบการจดการความขดแยง

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

เพราะฉะนนผมคดวาขาราชทงหลาย ต ารวจ ทหาร อยการ ศาล กแลวแตถามความจรงใจกบประชาชนนะ.. เปนทพงไดมากรวมทงพวกเราดวยนะ อนนคอนอกเหนอจากปกครองแลวนะ ยกตวอยางสมมตชาวบานทะเลาะกนศาลบอกมาเลยนะ ไมตองไมฟองศาลไปหาทนายหรอก มาหาศาลเลยตดตอเบอรนๆ โทรไป เขามความจรงใจในการแกไขปญหา โทรกรงกรางมนด แลวพวกนเขาไกลเกลย ผมกบอกวาความกาวหนาของศาลกมนะ เดยวนเขาจะไกลเก ลย เลยถา คณไมฟงเราเขาจะตดสนพพากษาตรงน นดวย เหมอนกนเพราะฉะนนผมคดวาขาราชการพวกนนจะตองมความจรงใจ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 29 บรรทด 5-10

ปจจยสภาพแวดลอมกบการจดการความขดแยง

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

ณ วนนกทชวยเหลองานนายอ าเภอกนาจะเปนทผมมประสบการณ คดๆ ดแลวกนาจะเปนผใหญบาน ก านน ถาเกดปญหาอะไรขนมา กลมนกจะโทรมากอน นายเกดปญหาแลวในหมบาน ใหความรวมมอ กจดการมาบอก เพราะฉะนนในอกฝายคอ ผน าศาสนา ผน าทองถนกด แตวาจะนอย แตถาใหแนกฝายผน าทองทจะชวยเราไดเยอะ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 18 บรรทด 5-7

303

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ปจจยสภาพแวดลอมกบการจดการความขดแยง

ปจจยสภาพแวดลอม

ความจรงใจของผเกยวของในการมสวนรวมในการจดการความขดแยง

แตความขดแยงในสงคมเปนรอยคด มนไมเปนคดเพราะไมถงโรงพก ท ายงไงเราจะไปเกบขอมลในเบองตน สนบสนนเขาตงแตปญหาในหมบานขนมา ใหความรความเขาใจ ตองตามเปนระยะๆ สอตวหนงคอคมอกรรมการหมบานเอามาตรวจอยางหนง ประชมสญจรรายต าบล เอาก านนทกต าบลมาประชมเดอนละครงวาปญหาในแตละต าบลเปนอยางไร สายขาวเรากเปดกวางเหมอนกน หมายถงโทรศพทเราเปดกวางใครโทรเขามาบางทโทรมาขอยมเงนกองทนหมบานไมได ท าไมกองทนหมบานไมใหยมเงน แลวกไมนอยรายดวย มนจะเรมขดแยงแลว แตถาไมท าตรงนปลอยไปจะหยดอยทไหน แลวใครจะแกใหเขา ไปแจงความเหรอ ไมใชเรองเทคนค เรองของกฎหมาย เปนเรองการบรหาร ถามผใหญบานวาท าไมไมใหรายนกยม เรยกมาคยกน วนจฉยเคสน ผใหญลองคยกนกบกรรมการวาท าไงถงจะรเรองตกลงกนได แกมารองถงโตะ ตกลงกนไดแลวคอใหบาง แตตองรบปากวา อม มนมาถงตวเราแลว แตเราสงกลบคนไป พอแกปญหาไดกจบ แตตองตามผใหญบานแกปญหาใหได ไมใชแชอย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 30 บรรทด 3-11

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

ผมจะไปเอาประชาชนทงอ าเภอเปนพวกใหเบดเสรจเดดขาดกอน การทใชเวลาเกอบครงหนงไปท างานใหกบพวกเขา เรมตนจากเดก

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 16 บรรทด 13-16

304

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ตวชาวบาน ตวผน าในพนท ตวผน าศาสนา ตวระบบสงคมทงหมดตรงนจะมาเปนของอ าเภอทงหมดกอน ทกคนเชอมนในอ าเภอ ทกคนเชอมนในบคคลากร ทกคนเชอมนในงาน ทนผมกจะท าคนท งหมดของผมใหเปนคนทจะตองไดรบความเชอมนอยางเตมภาคภม

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

เวลาคนเดอดรอนเรองอะไรกโทรหานายอ าเภอครบมน าจะทวมครบ ผมกไปเรอยเปอยกวาจะไดหลบไดนอนกเทยงคน แลวตงแตน นเปนตนมาประมาณ 7 เดอนผมเหนอยจะเปนจะตาย พอชาวบานมารองเ รยนมความขดแยง เ รองอะไรกแลวแต ผมชวยๆๆๆๆ จนหมดทงอ าเภอ คนในอ าเภอลบแลเทาไรทานคดด กต าบลผมชวยหมด ผมภมใจนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 37 บรรทด 17-19

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ทมเทใหกบการท างาน

ไปเขาไปเยยมเขา ไปซาลาม ไปแนะน าคยใหเขาลด ลดความรอนแรง ออ นายอ าเภอมาแลวมาซาลาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 15 บรรทด 4

305

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทก ภาคสวน

ซงกเวลามการขดแยงกนขนมา เรากเอาพวกนทเปนเจาภาพเรองกองทนทาน ไอกองทนใคร เอย!! ผช. มานมาๆๆๆ เลาหมบรษทฯ มา สาธารณสขมา พรบ.อะไรตางๆ ใชไหมครบ มนพอนะทานเพยงแตวาบคคลเหลาน เราใชเขาใหถกชอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 28 บรรทด 7-9

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทก ภาคสวน

แตถาพอท าอยางนเสรมดวยเราเอาก านนผใหญบานไปสมมนารวมกบทองถน เสรมดวยเอาปราชญชาวบานไปสมมนากบทองถน เอาผน าชมชนไปรวมกบก านนผใหญบาน เอาผน า 3-5 ผน าไปรวมกบสวนราชการ เอาอะไรตางๆ เหลานเปนตวเสรมเขาไป รวมๆ แลวครงหนงนะครบ ตรงนมนจะสรางไดทกเรอง ลดได ทกเรอง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 1-3

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทก ภาคสวน

ก ขอแรกคอการมสวนรวม การมสวนรวมทางวชาการสามารถน ามาแกปญหาได ใชไดทกเรองทเปนเรองผลของมนนะ แตวามสวนรวมมนเกยวกบปญหานใครขดแยงกบใครใครควรมสวนรวมในการไกลเกลยหรอแกปญหาดวยกนแลวถามนไปดวยกนในหมบานไมไดอ าเภอไมไดสงตอไปทไหน หลกทคดวาในการท างานเกอบทกเรองใหคนทมสวนเกยวของมารวมในการแกปญหา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 17 บรรทด 8-11

306

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล หรอพฒนาหรอท าใหมนดขนกตามเปนหวใจส าคญของการท างาน

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทก ภาคสวน

ผใหญบานทต าบล? ตองแกปญหาในหลายสวน บางทไปแกปญหาเกดความขดแยงระหวางคนหนงเลยงสตว คนหนงเลยงตนไม สตวไปกนตนไม เขาเจรจาในหมบานจบในระดบเขา และกรายงานใหเราทราบ เรากท าหนงสอชมเชยไปวาผใหญบานประจกษ เรยกวาประจกษภกด 1 เดอน เดอนนนได 3 เรองเลย เรากตองขอบคณเขา

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 10-13

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การวางตวใหเหมาะสม

คอการยอมรบของในสงคม ยอมรบในสงคมวานายอ าเภอคอผบรหารสงสดมลกนองเปนก านน ผใหญบาน ก านนผใหญบานกเปนผน าหมบาน อยแลวในต าบลอยแลว

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 40 บรรทด 5-6

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ สวนใหญพจะใชวธการสรางความจรงใจใหเขา หมายความวาใหเขามความรสกวาเรามความจรงใจทมาชวยเขาแกปญหานะ แลวกเราเหนใจเขานะ เราเขาใจปญหาเขานะ อยางนมนจะลดดกรของความรอนแรงลง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 21 บรรทด 1-2

307

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยง ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

- ความจรงใจ - อ านาจบารม

ค าวา นายอ าเภอ คอนายอ าเภอของเขา ค าวานายอ าเภอของเขาค าพดกศกดสทธแลว ไมใชตองเอาอะไรไปบงคบ ถามวาอ านาจบารมเพยงพอหรอยงขณะน ผมวาพอ แตวาการปฏบตของนายอ าเภอมนจะไดไปถงจดตรงนนหรอไมนะครบ ถาถงมอะไรมากมายกวาน ถาไมสามารถมอะไรไปยนในใจกลางเขาได มอะไรทเอามวลชนทงหมดได ไมสามารถทจะเกดความเชอมนวาคนนใชเลย คนนแหละเปนกลาง คนนเปนหลกใหพนองประชาชนทงอ าเภอได คนนอะตรง คนนตงใจจรง ผมวาแคนเปนอ านาจทรฐใหมากบตวนายอ าเภอสงสงแลว

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 14-19

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ไหวพรบปฏภาณ ตรงนเราตองเอามาบรณาการ มาใชกบพนทของเราใหชดเจน วาเราอยในพนทไหน เราอยพนทเมองทองเทยวเราตองท าอยางไร เราพนทเกษตรกรรมเราตองท าอยางไร เราพนทอตสาหกรรมทมนจะมความขดแยงหนกๆ มนจะท าอยางไร หรอวาในพนทของส หรอในพนทของแบงวฒนธรรมเราจะท าอยางไร จรงๆ มหมด แตเราเอาตรงนนมาปในกรอบของพวกเรา มาจบมาเชอมโยงและกมาใชการบรหารงานบคคล มาใชหลกมนษยสมพนธ มาใชหลกมวลชนเสรมอะไรตางๆ ตรงนเรามาบรณาการเอา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 1-4

308

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ไหวพรบปฏภาณ

ในประการทสองทวาในสวนของเรองอปนสยสวนตว ชอบรองเรยนตางๆ ผใหญบานกตองหางๆ คนอยางนตองหาง มเชนนนไมจบ อยาไปตอแย อยาไปทะเลาะ พยามหลกเลยงความขดแยง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 19 บรรทด 15-16

ปจจยทเกยวของกบการจดการความขดแยง

-ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ -ปจจยสวนบคคล(พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม)

-อ านาจตามกฎหมาย - ความยตธรรม

แลวพอราย สองรายทเราสามารถท าได เราบอกวาผมท าใหนะ ถามนถกกฎหมาย อนไหนมนอยในอ านาจของนายอ าเภอ เราตรวจสอบถกตองเปะ รบรองผมใหทนทแลวเราตรวจสอบมนมเราใหทนท มนกเกดความเชอมนวาเราไมไดแกลงนะ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 31 บรรทด 11-13

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความ

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ภาวะผน า แลวตรงนนเชอไหมวามนใหเครดตกบเราในฐานะทเปนนายอ าเภอทนทเลยนะ ทงเทศบาลกฟง ทงหนวยงานอนกฟง ตอนแรกๆ กลองของนาด ก านน ผใหญบานเชอเลยนะ พอเราท าไดนน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 32 บรรทด 11-12

309

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยง ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ภาวะผน า และในสวนสดทายทเปนเทคนคสงสดของมหาดไทย สรางอ าเภอใหเปนทศกดสทธ สรางอ าเภอของทานใหเปนทศกดสทธ โดยเฉพาะหองนายอ าเภอใหเปนหองทศกดสทธ ถาปญหามนแรงมากๆ ปญหามนยงมากๆ ตวทานพรอมอยแลว ตวทานเปนหลกตวทานเปนผน าทดเดน ตวทานมคณธรรม ตวทานมครบเครองอยแลว ทานสรางนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 31 บรรทด 1-4

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม ตอนนนายอ าเภอเปนองคกรหลก เปนบคคลหลกทเขาเชอมนศรทธา ในบารมทเราจะแกปญหาใหเขาได

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 3-4

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม มนอยกบเราเรองมนษยสมพนธ ขอส าคญทสดชาวบานตองคดวาเราเปนทพง พอเขาเหนเราเปนทพงแลว ถาเราไมเชยวชาญพอ เราก เขาคอเพอนเรา แตถาเราไมเปนทพงเมอไหรเขาจะไปขางๆ เพราะเราชวยเขาไมไดแลวเขาจะมาท าไม

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 31 บรรทด 4-6

310

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยง ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

อ านาจบารม นายอ าเภอแนนอนตอง ตองเปนหลกใหชาวบานได เขาตองเชอนะครบตรงนน ยงถาไมเชอกจะสรางความขดแยงขน ยงถาไมเชอ และไมมใครปฏบตแกอยางไรกไมเสรจ ยงแกกเหมอนลงแกแหมนกไมเสรจ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 10 บรรทด 11-13

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน ใหเขาระเบดเลย ตองเปนนกฟงทดตองควบคมอารมณได ยงใหเขาดา เขาวา เขาระเบดมาเทาไหรนนเปนยงทจะลดไดดเทานน ถาคนเราถาไดรองไหกคลายลง คนถาไดดา ไดวาไดสะใจกคลายลง คนไดพดออกไปบางแลวคลายลง นงฟงทนใหได แลวกทนอยางยมแยมแจมใสอยาไปโตตอบใหมนรนแรง ทะนถนอมแรงมาแรงไปไมจบครบ แลวปญหาบานปลาย ตรงนคอหลกหนาสวหนาขวาน ตองใหเขาระบายใหเขาพด ใหเขาพดใหอมเลย ทนใหไดแลวคอยไปเขาขนตอนวธปฏบต

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 1-5

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของ

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน คนของเราบางททสงเขาไปบางทดนไปสรางปญหาขนมาอกอะไรอยางน คอเราคาดหวงวาจะตองท าอยางนแตบางทกอยางทคยกนเมอก ธรรมชาตของคนไมเหมอนกน ความอดทนมนไมพอ พอ

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 25 บรรทด 1-2

311

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ประชาชน โดนยโดนแหย โดนวาเขา กกลายเปนดาเขาไปส ใหไปแกไข วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การอดกลน ชวงหนาสวหนาขวานนะ ตามความเหนอยางเพงไปท าอะไรถารนแรงอยอยาเพงท าอะไรใหมนนงกอน อยางคนสองกลมปะทะกนเราอยตรงกลางอยาเพงท าอะไรอยนงๆ ค าวานงไมใชไมท าอะไรนะแตถาเราไปเตมเชอทเคารอนอย รอนทงสองฝายอยาเพงเจรจา ใหเคาเยนนดๆ กอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 1-3

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ผมจะไปรบฟงปญหาขอขดแยงทงหมดในหมบานรอบแรกกอนทกหมบาน ทกครวเรอนกอน ปอนมาใหผม ภายใน 6 เดอนผมจะแกเหลานใหจบ ถาไมจบผมจะไปรบฟงรอบสอง ผมเลยท าโครงการผม 59 วน 59 อ าเภอเมอง เพราะอ าเภอของผมม 59 หมบาน 2 รอบ นะครบ แตวารอบทหนงท าเสรจเรยบรอยแลว รอบทสองผมไมท าท งหมดคอ ใสเรองใครขดแยงอะไรกนอย ใครท าผดในหมบาน มบอนมยาเสพยตดมใครตรงไหน เมอเขาเชอมนเรา 100 เปอรเซน แลว ผมใหเขยนใสกลอง เขยนเรองเพอนใสกลอง หมบานเพอนกได เขากจะเขยนหมดทงอ าเภอ เพราะนนเราจะรเรองทงหมดของอ าเภอ ครอบคลมใหหมด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 17 บรรทด 1-5

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

วธการขอแรกทท าอยจะถามปลดต าบลกอน คอปลดต าบลเคารต าบลของเคา หรอไมรกตามเคากไปเกบขอมลมาใหได ระบบปลด

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 17-18

312

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ต าบลนดนะถาเอามาใชในการเกบรวบรวมขอมลขนมาหาเรา

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ทผมมองกคอวาจากลบแลมนจะมการแจงซ า สามมาแจงบานพงทงหลง ภรรยามาแจงบานพงบางสวน ลกชายลกสาวมาแจงไดรบแลวไดรบสทธ แมแตการแจกของกเหมอนกน บางต าบลไดประมาณ 50 ครง แตบางต าบลไดไมเกน 5 ครง กคนมนมามนกตระเวนรบเลย เพราะฉะนนมองตรงนการแกไขตรงนกคอวาทะเบยนบาน ..กรณนนะครบ แกไขปญหาความขดแยงเรองความเปนธรรมอะไรกแลวแต เวลาเจาหนาทตองเอาทะเบยนบานมาเปนหลก

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38-39 บรรทด 19-3

ปจจยสภาพแวดลอมกบการจดการความขดแยง

ปจจยสภาพแวดลอม

ระบบอปถมภในสงคมไทย

อนนขอขดแยงเกดขนเราตองมองวาเกยวของกบใครมขอกฎหมายเกยวของไหม ใครมผลประโยชนเรองอะไร ทมนไมลงกนตอนนแลวจะแกยงไง แลวเกยวของกบใคร นอกจากเกยวของกบใครแลว เรองนมใครเกยวของบางมใครมอทธพลทท าใหเกดปญหานมากขนหรอลดลงหรอยตได นตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 11-13

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม และทส าคญสงสด เปนใครกตามทเขาไปแก ทานตองใชหลก 3 ตวนเสมอ 1. ทานตองใหความเสมอภาคสงสดเลย สงสดนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 7-8

313

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ทานบอกวาลดชนลงมาหนอยไดไหม ไมไดเลยครบ ตองสงสด

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม และตองแสดงตวเองวาเราไมไดไปยนขางใครอย อยางน พจะถอหลกอยเสมอถาเกดมขอขดแยงนะเอายนใหมนตรง

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 37 บรรทด 17-18

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม มนมหลกอยอยางเชนเราตองด ารงความเทยงธรรม ความยตธรรม เราตองพจารณาเนอหานนดวยความเทยงธรรม เปนกลางและตองจรงใจตอการแกปญหานน อยาเสแสรง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 25 บรรทด 5-6

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอหามของเราในการทท าคออยาเอยง นายอ าเภอภาคอสาน หนา 15 บรรทด 9

314

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ความสามารถในการบรหารงาน

ยคสงการพนไปแลว ยคทสองยคประสาน ไทยประสานเกงขนาดน ประสานสบทศไดคนนนเปนผชนะ ประสานใหเพอนท างานได ประสานน าใหเพอนเดนไปได ประสานอะไรใหไดนนคอผชนะ แตถายงรกษาการสงการ และไมเดนงานประสาน ผมเชอวาไมเสรจ ตอนนตองเปนนกประสานสบทศ และท าทกเรองใหมนมประสทธภาพสงสด

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 22 บรรทด 3-6

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ภาวะผน าและมความสามารถในการบรหารงาน

ความสามารถในการบรหารงาน

บทบาทของนายอ าเภอทตองเขาไปเกยวของไมมากกนอยโดยเราจะตองเปนผน าในการทจะน าปญหานไปใหหนวยงานตางๆ คอยๆ คดแกไขอยางทบอกสถาบนตางๆ ทเปนประโยชนตอสงคมแลวคณชวยแกไขหนอยไดไหม เราน าปญหามาใหคณนะ ชาวบานทอยในเขตอ าเภอเรา คดอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 48 บรรทด 8-10

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

ภาวะผน าและมความสามารถใน

ความสามารถในการบรหารงาน

ใชค าวาการอ านวยการแลวกน อาจจะผใหญบานท า กรรมการหมบานกท า กรรมการต าบลกท า เราตองอ านวยการ อ านวยการ

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 17-18

315

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

การบรหารงาน หมายถงวารวานไมใหขนแลวใครจะแก แกหรอยง แกถงไหน หรอบทบาทของการอ านวยการการตดตามตองท าอยแลว

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

นายอ าเภอทวประเทศตอนน ท างานไมมวนหยด โทรศพทมปญหาทกวน โทรมาทกวน ตวชวดของ กพร. ดๆ แลวไมเปนธรรมกบพวกเรา พวกเรามปญหาแกทางโทรศพทตลอดเหมอนกน ตลอดจรงๆ แตวาไมมการบนทกเปนสถต บางท 5 ทมยงโทรเขามา 5 ทมยงโทรเขามานงคยอะไรหลายๆ อยาง ตสามมปญหากยงโทร ไฟไหมบานกโทรหานายอ าเภอนนแหละ แกปญหากนอตลด แกปญหากนยนหวรงอะ อยระแงะกมโทรเขามาวนวาย กวนนถาถอวาเปนสถต ถอวาต าแหนงนายอ าเภอรบเรองการแกปญหาเยอะมาก เยอะมาก ไมเหมอนฝายอน แตเราเพยงแตวานายอ าเภอทกคนตอนน ไมไดจดเปนสถตออกมาเทาน นเอง โทรมาปปกแกปญหาไดเลย บางทกแกทางโทรศพทใหได โทรไปนน โทรไปน กคอวาเราแกปญหาดวยความเหมาะสม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 25 บรรทด 1-6

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ทอ าเภอพจะใชระบบทเวลามปญหาจะโทรศพทหาผใหญบานหรอผชวย ตองมเบอรโทรผใหญบานกบผชวย ประจ าอยแลว พอมเรอง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8-9 บรรทด 19-3

316

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ขนเนย ถาจะใหเคาเดนทางเขามาคาใชจาย มนสง จะใชการโทรศพทเปนหลก แลวกจะม อส. พแบง อส. ใหรบผดชอบคนละหนงต าบล อนนกเกบขาวอกทางหนง เรายงมเบอรโทรศพทของทองถน ของพระ ของอะไรทเราพอทจะไดขอมลเพมเตม

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

เราตองมบคลากรนะครบตรงนส าคญลดลงมา ขอมลส าคญกวานะครบ ตอมาตวบคลากรทจะท าส าคญตอมา

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 25 บรรทด 1-2

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การรบรขอมลขาวสาร

ผมยงมองวาคงจะชอบใจกบการทนายอ าเภอไปพนทไดออกพนทไดเหนปญหาเหนอะไรกแลวแต แลวกไดแกไขปญหาชาวบานๆ ไปเถอะกเหมอนกบทพดไงทพดในงานเคาทไปอะไรตางๆ ผมไปคลกคลไปรปญหาเคาอะไรตางๆ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 47 บรรทด 1-3

วธการจดการความขดแยงโดย

วธการจดการความขดแยงโดย

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและ

เปลยน บางทเราตองเขาไปเอง บางททมปญหากบคนทเราสงเขาไปนะ เสยงสะทอนมนจะกลบมาเอง แตคกรณเขาจะบอกวาเนยไปพด

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 8-10

317

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล นายอ าเภอของประชาชน

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

เวลา อยางนนอยางน หวหนาสวนคนนนพดอยางน ปลดอ าเภอคนนพดอยางนน ถาอยางนนมาคยกบผม มนเปนอยางไร อะไรอยางน กเคยมทานนนทตองเชญมาพบ หรอไมเรากลงไปเอง

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

เปนสไตลการท างาน บางอ าเภอกนายอ าเภอไปแกเอง บางอ าเภอนายอ าเภอกจะมอบปลดอ าเภอไปแก ไมวาในหลกการทเรานาจะมอบใหปลดอ าเภอแกกอน เราใชนกบรหารจดการ นกก ากบ นกอ านวยการ ใหปลดอ าเภอไปแก ผมจะใชปลดอาวโสตลอด ตอน อยทอ าเภอระแงะปลดปรชากไปแกให ทปากพะยนกปลดอาวโสบนเทงไปแกให ตอนอยอ าเภอเทพากจะมปญหาเปนอาทตย กจะมอบปลดอาวโสไปแกใหตลอด ถาเกนก าลงความสามารถ ปลดอ าเภอจะบอกนายอ าเภอวางานนแกไมไดครบ ใหนายอ าเภอไปแกเอง และกทแกเองกมหนงเรองทปากพะยน เรามาแกเองกจบ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 9 บรรทด 5-9

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเลอกใชคนใหเหมาะกบงานและเวลา

น าเสยนากงอยางน ถาปลอยวาเอาผใหญไปแก เอาปลดอ าเภอไปแก กวาจะแกกนเสรจกงเขาตายหมดแลว อยางนนายอ าเภอรวนนตองไปเลย ไปถงบอกบอนคณปดหามปลอยอกแลว สวนทปลอยไปแลวคอยสอบสวนกน คณททะเลาะกนไปแลว เดยวเราสงวชาการมาดใหวาออกจากบอนจรงไหม ถาออกจากบอนวาเลย เลกรากนนะไมทะเลาะแลว เอาวชาการมาวากน นายอ าเภอมาเองแลวจบ แตถาบอกวาเอาผใหญไปชวยแกหนอย เอา แกไมเสรจ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 14 บรรทด 1-7

318

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ตาย 3 นา เอาปลดไปวาอก 10 ขาดทนไป 10 ลานแลว อยางนนมาแกทหลงกไมเสรจแลวเขาจะฆากนแลวนะครบ ฉะนนเรองเปนบางเรองวาอะไรทมนส าคญทตองเปนตวนายอ าเภอตองไปเลย แตบางเรองเชนเขาปดถนนกนเปนแดนกนทดน อยางนก านนไปดส นายกไปดส 2-3 คนเสรจแลวกรายงานมาวาเสรจแลว

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสภาพแวดลอม

ขอความรวมมอผ มบารม

จะมหลายๆ ขอเหมอนกนนะ เชน 1. ขณะทเขามความขดแยงอยางรนแรง อยางนนะ เชนไมฟงเหตไมฟงผลเลย ถาเราอยตรงนนเราตองมาพจารณาตวเองวาเรามบารมพอทจะหามเขาไดไหม เชนเปนนายอ าเภอไมไดนะอาจจะตองถงทานผวาฯ อาจถงบคคลทเขานบถอเชนพระสงฆองคเจา หรอเจาคณะจงหวดหรอบคคลทเขานบถอ ตวนกส าคญอนนกคอตวบคคลเหมอนกนและบางทเรากตองมองวา..บางทเราตอง win-win ดวย ถาเราไปตดสนแพชนะ บางทมนเปนเรอง

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 23 บรรทด 11-14

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

การเจรจาดวยความยตธรรม

ตองมเหตมผลอยางจรงจง อยาขางๆ คๆ เดดขาดทงเขาทงเรา นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 8

วธการจดการ วธการจดการ การเจรจาดวย ผมบอกบางทเรองปญหางายปญหายากคอมนระวงไว ระวงละกน นายอ าเภอภาคเหนอ 1

319

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

ความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

ความยตธรรม อยาพลงเผลอทเดยว อยาไปพลงเผลอคดวาปญหามนงายแตเราคดวาคดในใจอยเสมอวาปญหานนทกปญหาแกไดแตตองแกดวยความรอบคอบ ระมดระวง แคนนเอง

หนา 44 บรรทด 15-16

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเจรจาดวยความยตธรรม

ค าพด ค าพดตองระวงมากๆ ตองระวงมากๆ ถาพดในสงทฝายหนงฝายใดเขาใจวาเราเขาขางกจบเลย ฝายหนงฝายใดเหนวาเรารงแกกจบ ฝายหนงฝายใดเหนวาเราไมยตธรรมกจบ ตองระวงค าพดใหมาก ตองรอบคอบ ตองตรกตรองตองพด??? อนนนเปนขอหาม

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 13 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

และตอมากเวลาท ากบเขาตองใหเกยรตเขาสงสดมาก ใหพยายามอยาใหเขาเสยอะไร แตถาสมมตวาเขาตองเสยก าไร เราจะตองใหเขาไดก าลงใจ แตถาเขาเสยอะไรนดหนอย แตเขาตองไดอะไรอกอยางหนง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 5-6

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนด มนจะตองเปนแตละกรณนะ พไมไดยดวาจะตองเปนแบบถาวรทกอยาง แตอาจจะเรมตนดวยแบบนน แลวมนจะเปลยน หรอมนจะเขม มนจะองมาทางระเบยบกฎหมายนตศาสตรมาก หรอไปทางรฐศาสตรมากมนอกเรองหนง แตในชวตทท ามา การแกไขปญหาพวกนพใชหลกรฐศาสตรมากกวานตศาสตรเยอะมาก

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 33 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดย

วธการจดการความขดแยงโดย

การประนประนอม

ผมยอมรบอยางหนงใชวาหลกรฐศาสตรจะไมรหลกนตศาสตรคอหลกกฎหมาย ตวบทกฎหมาย เปะๆๆ แตหลกรฐศาสตร คออะไรก

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 46 บรรทด 1-2

320

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล นายอ าเภอของประชาชน

ปจจยสวนบคคล คอวาท าอยางไรใหสงคมมนสงบ ท าอยางไรใหประชาชนไดรบผลประโยชนสงสด

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนเปนจตวญญาณการปกครองของนายอ าเภออยแลว หนาทเราตองบ าบดทกข บ ารงสข และกตองแกปญหาใหเขาได เกดความขดแยงกตองนงคยประนประนอมไกลเกลยกน อนนเปนจตวญญาณของพวกเรา ถาพดถงกลาโหม กลาโหมกจะคดในเรองชนชนวรรณะ ??? อกทหนง จรรยาบรรณอกทหนง แตเรานไม ถาพดถงมหาดไทยเราจะไมคดถงตรงนน เราจะคดเรองสมานฉนทใหชาวบานเปนสข ถามความขดแยงชาวบานกจะเปนทกข เรากตองบ าบดทกขใหเขามความสข คนทสขกตองสขยงขน อนนเปนจตวญญาณของเรา ใหเขาไปแกปญหาดวยใจในกระบวนการ

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 8 บรรทด 1-5

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การประนประนอม

มนใชมากกวา เพราะวากฎหมายจะใชกบกรณทถกกฎหมาย แตลกไมมหาดไทยใชไดทงถกกฎหมายและไมถกกฎหมาย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 28 บรรทด 13

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนท

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

มนไดอยางไรเหรอ มนไมไดสอนกนนะ เขาโรงเรยนในอ าเภอ เขาโรงเรยนปลดอ าเภอไมเคยสอนเรองนจรงไหม แตไมรวามนไดเพราะประสบการณทเราเปนปลดอ าเภอทมนสงสม สมยกอน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 16 บรรทด 13-17

321

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เกยวของกบการจดการความขดแยง

นายอ าเภอใชคณไปดหนอยส ชาวบานประทวงกนเอาน าเขานา เอาวะ ไปท าอยางไร จะท าอยางไร เดยวนายจะดา อะไรอยางน ไปถงกถาม จ าไดวาสภาต าบล สมยกอนมสภาต าบลทะเลาะกนนน เคยดงทงก านน ผใหญบานมานงคยกนนงกบพนนงคยกน เรามความรสกวาท าอยางไรใหมนสงบได ใชวธการของชาวบานนงจบเขาคยกนอะไรตางๆ นน พอมาถง ณ ตอนน ถาจะพดพวามนเปนประสบการณ

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กจากการทเราเปน ป.อาวโส เปนจาจงหวด เปนผตรวจการสวนทองถน เราเจอปญหาแลวเรากพยายามจะศกษา อาจจะดนกปกครองเกาๆ นายอ าเภอเกาๆ รนพเกาๆ ผวาเกาๆ หรออะไรกแลวแตกพยายามสงสมประสบการณตลอด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 24 บรรทด 10-13

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความ

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

กเราไดมาจากรนพมากกวา ผบงคบบญชาทผานมา นายอ าเภอหลายๆ คน ทเราเปนปลดอ าเภอเรากดนายอ าเภอแกปญหา และกนงด นงฟง เขาแกปญหากนมาเรากเลยนแบบจากรนพ เพราะวาเรากเรยนรทานนายอ าเภอหลายๆ คนททานเกง เรากเรยนร และนงฟง และกท าตาม และกมาประกอบกบปฏภาณไหวพรบของเรา

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 26 บรรทด 12-14

322

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ขดแยง ดวยผสมกนไป

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

ความเชยวชาญในวชาชพ

การสงสมประสบการณในเสนทางวชาชพ

แลวเรากถอการท างานมผบงคบบญชาเรามรนพของเราเราไมไดเกงมากแตเราสงเกตแลวเรยนรบางเอาหลกทเคาท าไดท งประสบความส าเรจและลมเหลวเอามาด เราท าเองกลมเหลวกมเชนเดยวกนค าวาลมเหลว การแกปญหาความขดแยงกม แลวมนกคอยๆ เรยนรวาเราตองท างานขอทหนงตองท างานเปนทม ขอทสองตองท างานแบมสวนรวม คอแกปญหาคนเดยวไมไดตองแกเปนทมตองมสวนรวมกนแลวมนตองเขาถงจดทคยภาษาเดยวกน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 2-5

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

จรงๆ มนกมเพราะการบรหารจดการตางๆ นนมนกตองม 4, 5 M อยแลว เรองงบประมาณ เรองบคลากร เรองอ านาจหนาท คอบางอยางถาใหอ านาจหนาทชดเจนมนกมนกด

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 43 บรรทด 12-13

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มศนยบรหารงานรบเรองราวรองทกข

เขารขอกฎหมายพอควร หรอรชองทางทสอสารหาเราไดเรวเราตอบไดเรว พเสนอกรมเรา กบอ าเภอตองบรการ 24 ชวโมง ไมใชรอ 2โมงครง 4 โมงครง ไมใช คณตองเหมอนหมอ โรงพก เปนศนย 24 ชวโมง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 4-6

ขอเสนอแนวทางการปรบปรง

ขอเสนอแนวทางการปรบปรง

- มศนยบรหารงานรบเรองราวรอง

บางครงเราอยากได อยางปจจบนนเรามนตกร คอสงทเราอยากไดเหมอนกบนกกฎหมายของอ าเภอ เปนสงทจ าเปนตองม เพราะวา

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 13 บรรทด 13-19

323

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล วธการจดการความขดแยงฯ

วธการจดการฯ ทกข - มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

เราเปนเหมอนกบหนวยแรก ปะทะหนวยแรกเลย ถาเราแกไขไดมนไมถงทอนหรอก อนท 2 โครงสรางอยางเชนอ าเภอปจจบนมฝายอ านวยความเปนธรรม แตถาพดจรงๆ แลว กรมท าฝายอ านวยความเปนธรรมใหอ าเภอ แตมนเหมอนกบลอยๆ มนตองสรางใหชดเจน พพดเลย ทอ าเภอเมองบอกเลยวาฝายทมความส าคญมากอกฝายหนงคอฝายอ านวยความเปนธรรม คณตองท า คอจะไมเกดปญหาเลยถาเกดวาฝายอ านวยความเปนธรรมมระบบ ไมวาจะเปนเรองของการจดขอมลลงในระบบคอมพวเตอรของการรองเรยน ขอขดแยง ขอรองเรยนตางๆ นน ท าถงไหนเขามาตามไดตลอด พอมนจบดวยการประณประนอมขอพพาทไมได ฝายกฎหมายตองรบลกตอนะ จะท าอยางไรตอ ถาท าตรงนใหเปนรปธรรมไดนายอ าเภอกจะชวย กจะแบงเบาภาระไปเยอะ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

เขากออกกฎ ออกกฎวา ถาใครกตามทมความขดแยงกน แลวกคณะกรรมการทเขาต งไวแลวพจารณาใหความชดเจนใหความยตธรรมแลวยงไม ยงดอแพงวางน ถาปดถนนกยงปด ถาเขาเหนวาอยางไรกยงไมฟงในคดของบานเขา ตรงนเนยเขากจะไมไดรบการดแลจากกลมของเขาเลย ทกคนกจะเรมไมใหความรวมมอ ต าบลน นกไมเคยมอะไรเลย ตอนหลงยาเสพยตดเขากยงเอาอยเลย

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 20 บรรทด 10-18

324

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล หมายความวาคณเสพยยาเสพยตดตาย เขากใหไปคนเดยวในการสวดนะครบถาแตงงานเขากไมใหเขาไปแตงในโบสถอะไรตางๆ เหลาน เขาเปนกฎเหลกเลย เพราะตองท าใหหมบานตางๆ นนเกดความเรยบรอย มนคอกฎหมบาน แตถาเขาวาแลวไมใชถกหมด เขาตงเปนคณะกรรมการ แลวเสรจแลวพอวาในระดบหมบานเสรจ มาวาในระดบต าบลเสรจ แลวมาวาในระดบอ าเภอยงไมจบอก กลบไปในหมบานคณ คณกลายเปนบคคลทเขาไมพงปรารถนาแลว เพยงแตวาคณไปวากนในทางโรงทางศาล ศาลชนตน ชนอทธรณ เขาไมวานะโอเค แตวาคณไปวาคณไมวา แตคณยงท าอยางนอย ถาอยางนนเขาไมเอาเขาเปนกฎเหลกเลย

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มนกมเยอะ เขากมผน าผตามมผทเขานบถอ ซงมก านน ผใหญบาน มพระสงฆองคเจา มคหบดอะไรกแลวแต บางทเขามปญหาเขาคยกนเอง เขาไกลเกลยกนเองเขาเลอกของเขา

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 27 บรรทด 8-9

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

ถาจะมกเฉพาะอหมามทมบารม กชาวบานททะเลาะในเรองปญหามรดกฉอโกงกจะมาฟองอหมาม อหมามกจะมาตดสนให หรอวาโตะครจะมาตดสนให ถา? กจะไปบอกโตะครมาวามาตดสนปญหา ฝายนบอก? กไปเรยกอกฝายมาเจรจาใหจบไป คนนมาฟอง

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 16 บรรทด 1-3

325

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล อหมาม อหมามกเรยกอกฝายหนงมากจบ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มกลไกยตความขดแยงระดบชมชน

มปญหาเรองนไดเชญคนนๆ มาคยกน ทงสองฝายตกลงกนวาอยางนคอกลไกนเปนกลไกธรรมชาตทเคามในการะประนประนอมในการตอรองในชมชนเคาอยแลว ไมวาจะเปนมนษยทอยดวยกนเพอลดความขดแยงทมนจะรนแรงขน กลไกนมอย

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 18 บรรทด 17-19

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ ประการทสองตองถอวามนษยถอเปนคนทนารก อยาไปคดรงเกยจรงงอนเขานะครบ ตรงนตองรกเขาใหมากทสด เขามปญหาอยแลว เขาขดแยงเขาเดอดรอนอยแลว ท งคนขดทงคนแยงละครบ เขาเดอดรอนอยแลว แตถาเราไดมโอกาสไปแกใหเขา เราตองรกเขาทสด เราตองอยากใหส าเรจนะครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 33 บรรทด 3-5

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความจรงใจ ผมวาผมมความจรงใจทจะแกไขปญหา ผมถอวาความเดอดรอนของประชาชนมนเปนความเดอดรอนของแผนดน ผมพดอยางนเสมอ ตรงนตองรบผดชอบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 38 บรรทด 6-7

ขอเสนอแนวทาง ขอเสนอแนวทาง มผเชยวชาญดาน ประการตอมาเราตองมบคคลผมความเชยวชาญ นายอ าเภอภาคใต 1

326

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล การปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

การปรบปรงวธการจดการฯ

กฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

หนา 25 บรรทด 2-3

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มผเชยวชาญดานกฎหมาย (นตกร) ประจ าอ าเภอ

พช าใจตรง ทว า รบงานเยอะนตกรคนเดยวอ า เภอกไ ม ม ทประถมศกษามนตกรตง 2-3 คน กฎหมายการศกษามกฉบบ แลวทองถนเดยวน อบต. มนตกร 1 คน 2 คนขนมา กฎหมายกฉบบ แลวเรารบผดชอบงานทกสวนทไหลเขามาแกปญหา เราไมมนตกรสกคนเดยว พไ มไดตองการเปนแบบนตกรไมใช เราตองมผเชยวชาญทางดานนพอทจะเปนแหลงทจะคนควาตดตามเรองใหเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 33 บรรทด 15-18

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มหนวยจดการความขดแยงเคลอนทเรว

ครบ 10เปอรเซน อยทโรงพก อก 90 เปอรเซน ท าไมคณไมเซทไวทอ าเภอ คณจะท างานปดสโมงครงแลวคณหยดไดเหรอ เคยโทรไปทโรงพกไหม คนขนบาน คนจะตกน ชวโมงไปไหม สองชวโมงไปไหม นหนวยของเราทจะไปเซททอ าเภอ ไมไดคยนะ 5-10 นาทออก

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 34 บรรทด 11-12

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการ

คอสรางโครงสรางหรอสตรคเจอร ของวธการจดการ ตองมการสอนกน มการฝกอบรมมการเทรนกน เราเทรนคนในเรองของการไปตงหลายอยาง ไปเรองสอบสวนคด ฝายปกครองอะไรตางๆ แต

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 36 บรรทด 11-14

327

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความขดแยงฯ ความขดแยง ตรงนการแกปญหาขอขดแยงนน กอนทจะไปถงอนนนดวยซ าไป

มนจะตองมขนตอนมาตรฐาน มนนาจะม 1, 2, 3 แลวทรกซนนมนเปนเรองของ มนนาจะเปนหลกสตรดวยซ าไปของ ตงแตหลกสตรปลดอ าเภอนาจะมไอพวกนใหชดเจน ไมใชออกมาพดกนแค 3 ชวโมง ตองสรางอนน

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการความขดแยงฯ

ขอเสนอแนวทางการปรบปรงวธการจดการฯ

มหลกสตรเพอการถายทอดความรวธการจดการความขดแยง

แตกรมของเราพดถงความขดแยงเคาจะเอาเราไปเทรนในศนยอบรมธรรม เพงมาเกดตอนหลงนะมเทรนอยสองชด ชดหนงศนยอบรมธรรม ชดหนงของปลดอ าเภอเราเขาพนกงานสอบสวนสบสวน อนทสามคอมคมอใหเรา

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 16 บรรทด 13-14

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการกบการจดการความขดแยง

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

คอเรามต ารวจเปนหวหนาสวนของเรา กคอเปนผใตบงคบบญชาของเราถกไหมครบ เรามก านน ผใหญบาน ใชไหมครบ เราม พ .ร .บ. ทอง ท มกฎหมาย บางค รงกย งมองว า เ รองอะไรประนประนอมทางแพง มการสงการมาหรออะไรกแลวแต ไมไดแลว อยางนนอยางน ผมกยงมองวาจรงๆ แลวเราสามารถท าได โดยเรอง พ.ร.บ. เรองการอนญาโตตลาการ เพอใหสงคมมนสงบสข ถกไหมครบ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 16 บรรทด 15-18

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทาง

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทาง

อ านาจตามกฎหมาย

นายอ าเภอตองมเรองประนประนอมความแพง นายอ าเภอตองมอนญาโตตลาการ นายอ าเภอตองเปนหวหนาพนกงานสอบสวน

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 11 บรรทด 10-11

328

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ราชการกบการจดการความขดแยง

ราชการ มนมอาครบตรงนน

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการกบการจดการความขดแยง

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

มนกรบผดชอบ ถาถามวากฎหมายลกษณะปกครองทองทมนกใหตกวางอยแลว ทกอยางอยแลว ดแลทกอยางใชไหม เหมอนกบก านนผใหญบาน กฎหมายฉบบนนมนใหอ านาจอยแลว แลวยงมาเรองกฎหมายเกยวกบเรองประนประนอมขอพพาทบาง เรองของแมกระทงเรองของระเบยบการบรหารราชการแผนดนดวยซ าไป มนกวาง เพราะฉะนนถามวามระเบยบกฎหมายอะไรรองรบ มนมอยแลว

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 15 บรรทด 8-11

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการกบการจดการความขดแยง

ปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจตามกฎหมาย

ระเบยบบรหารราชการแผนดนเนยเปนตวหลก กบพรบ. การปกครองทองท พรบ.การปกครองทองทเนยควบคมปญหาทกอยางทเกดขนในหมบาน ใหนายอ าเภอรบผดชอบอยแลว โดยผานทางผบงคบบญชาการบรหารงานต าบล หมบาน อนนหนไมออกเตมๆ อยแลว พรบ.การปกครองทองทเตมๆ แลวกมาเจอบรหารราชการแผนดนทก ากบ ดแลการบรหารราชการในอ าเภอเรา ก ากบทองถนดวย อนนมนคมพนท คมคนอยแลว 2 ตวน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 8 บรรทด 7-10

ปจจยอ านาจตาม ปจจยอ านาจตาม - อ านาจตาม อยางนครบ สวนกลางเขาวางไวใหหมดแลว เขาวางอ าเภอยม เขา นายอ าเภอภาคใต 1

329

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล โครงสรางทางราชการกบการจดการความขดแยง

โครงสรางทางราชกา

กฎหมาย - อ านาจทางการบรหาร

วางจงหวดเคลอนท เขาวางหมบานชมชนเขมแขง เขาม 5 รวปองกน 7 โครงการเขามอะไรมาหมดแลว

หนา 10 บรรทด 17-18

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยอ านาจตามโครงสรางทางราชการ

อ านาจทางการบรหาร

สวนเรองงบประมาณยงไงงานมนเดนทางตองใชจายเงนมนกตองมไมมไมได ทเราท าอยคอท าจบซายใสขวาเฉยๆ ตองบรหารใหเปนไปไดไมนนมนงานไมไดตองการสนบสนนใหมนขบเคลอนงานในเรองการแกไขปญหาความขดแยงหรอการท าใหมสขภาพดใหมลกษณะทพงตวไดโดยไมตองเดอดรอน

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 14 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคกรณมาพบโดยทนท

อยางทงความขดแยงใหเกดไมใชวาความขดแยงเดยวเวลาผานไปแลวมนจะดบอกมนไมมทางครบ ความขดแยงเกดตองดบทนท ถาไมดบขนระยะทสองทนท ถาไมดบขนระยะทสามทนท แลวถาไมดบสดทายระเบดทนทกแกยากครบ

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 7 บรรทด 4-6

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคกรณมาพบโดยทนท

บางทอยากใหปญหาทกปญหาตองหาทางแกให มอดตผวาเขาบอกวาเราไปพบปญหาแลวถาเราไมรบแก ปญหาจะเรมลามแกยาก คลายๆ ตดไฟแตตนลม

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 4 บรรทด 6-7

วธการจดการ วธการจดการ การเชญคกรณมา กลยทธขอทสาม รกดกวารบ เรวดกวาชา อยาปลอยใหมนขยายตว นายอ าเภอภาคอสาน

330

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

ความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

พบโดยทนท อยาปลอยมนรนแรง หนา 14 บรรทด 12

วธการจดการความขดแยงโดยนายอ าเภอของประชาชน

วธการจดการความขดแยงโดยปจจยสวนบคคล

การเชญคขดแยงมาพบโดยทนท

ถาเราทราบกอนนนมนเขากอนอยแลว สมมตเรารวาไอนมนเปนปญหานะอยางเชนมกรณหนง มอบใบอนญาตโรงแรมใหเขาผด ปรากฏวาบรษทททางโรงแรมมหนสวนอยสองหนสวนนนแลวมนทะเลาะกน อกคนกถอโอกาสมารบใบอนญาตขณะทคนทยนมาไมทน มนกเกดตองสงทนายมาพดมาคยกนลกษณะน แตทนททมนจะมปญหาอยางน แตทนททมนจะมปญหาอยางน เราจะเชญเขามาคย แลวเราบอกวาเราจะท าอยางไรบาง ลกษณะน แตหมายถงวาไมไดปลอยจนกระทงมนเกดปญหาแลวถงจะเขามาคยทหลงแตพอมนเรมรวามนจะตองเกดปญหา

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 11 บรรทด 12-16

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม ผมโดยยกตวอยางเชน มเอกชนกบเอกชน ผวาฯ บอกวานายสมบญ ข าเขยวอยบานเลขทน ต าบลดานมะขาม แจงวามการท าเลาสกรสงกลนเหมน รองเรยนไปผวาฯ แลวผวาฯ กสงมาทผม ปกตบางทงานเราเยอะ เรากมอง เฮย!! เราม อบต. เรามเทศบาลอยนหวา มการรองเรยนไปจงหวด จงหวดมาถงเราหรอเราอะไรกแลวแต พวกนายอ าเภอหรอพวกเรากมหนาทเสนอ มอบใหเทศบาล มอบให

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 12 บรรทด 8-13

331

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล อบต. แกไข ถกไหมครบ และบางทพวกทองถนเรากบงคบอะไรเขาไมได เขากเออระเหย อะไรกแลวแต ตอนหลงผมกคด เอาไปเอามากไดรบค าชมวา เรามามองดนดหนง เจาหนาท ทเกยวของมใครบาง ทจะแกไขปญหาดงกลาวได

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม ถาพดถงเขาไปมนมระดบนะ เขาไประดบของก ารทเราใหค าแนะน ากบทมงานเรากอนในระดบหมบาน ในระดบต าบล เปนเพนชนทหนง

นายอ าเภอภาคอสาน หนา 10 บรรทด 8-9

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การท างานเปนทม

ภารกจนายอ าเภอนนจะตองรบผดชอบทกสวนราชการ ทกสวนราชการสวนภมภาคทกสวน ไมวาจะเปนส านกงานเกษตรอ าเภอ ประมง พฒนาชมชน สาธารณะสข หลายสวนตองดแล ในประการทสองตองดแลการปกครองทองถนในการดแล ก ากบอบต. ทกท ในทกท ในสวนประการทสอง งานพนทกจะตองไปดแลประชาชน ผานก านน ผใหญบาน การดแลประชาชนในต าบลเปนสวนของในพนท และกในสวนงานทตองรบผดชอบกมหลายสวนในงานดานความมนคง ความปลอดภยในชวต และทรพยสน

นายอ าเภอภาคใต 2 หนา 11 บรรทด 9-15

332

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล เรากมกองก าลง อส. ทจะชวยเหลอนายอ าเภอในการแกปญหาในต าบล หมบาน ในสวนของกระบวนการเปนธรรมกเชนกน เรากมภารกจหนาทในการดแล เพอความเปนธรรม รองเรยนตางๆ เรากตองไปแก กมหลายสวนเกยวของกน

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

-ทมเทใหกบการท างาน -การเสรมสรางความจรงใจในการมสวนรวมในการจดการความขดแยงของทก ภาคสวน

ผมกราบเรยนอยางนครบ ถาตวนายอ าเภอนน ถาเกดเขาไปทอ าเภอใดๆ กตาม ทานตองเปนคนทตองใกลชดพนทมากทสดหมายความวารเขา รเราในพนทหมด ตงแตชาวบาน จรงๆ ตงแตก านน ผใหญบาน พวกแพทย สารวตร ผชวย ตงแตตวทองถน นายก รอง ประธานสภา สมาชก นะครบ เอาหละทานรจกแคตรงนทานไดครงแลว ตอไปเวลาทานครอบคลมไปถงประชาชน ครอบคลมไปถงหนวยงานหลก คร หนวยงานหลกของอนามย หนวยงานหลกของวดวาอาราม กลมอาชพ หรอวากลมอะไรตางๆ ทมอย ใหใกลชดเขาไป ตรงนได 75 เปอรเซน แลวคราวนทานมาท าในตวของทานเอง ลกนองทานทบนอ าเภอ ภาคทจะลงไปสต าบล ภาคเอกชนทใกลชด เชน ธกส. ออมสน กรงไทย ปมน ามน ปตท. โรงแรมอะไรตางๆ มนตองมาอยใกลชดทานหมด รวมทงลกนองทานทเปน staff ทานบนอ าเภอ ไมวาปลดอ าเภอ หวหนาสวน ถาทานรวมตรงนไดหมดนะ อ าเภอทานไมตองหวง

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 32 บรรทด 1-8

333

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

การยอมรบจากทกฝาย

มนตองเปนทยอมรบบาง ท งหมดนะ ถาไมท งหมดกตองเปนทยอมรบบาง คอมนจะถงจดๆ หนงทเหมอนกบเราชงน าหนกกน ถงจดหนงททงสองฝายอาจจะไมครบทกคน บอกวาโอเคเราลองดกอนนะ ยอมรบกนกอน อยางน มนเปนลกษณะอยางน

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 26 บรรทด 14-15

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม เปนเรองทคดวา นายอ าเภอในปจจบนน บทบาทในเรองของการเขาไปจดการความขดแยง หรอวาแกไขปญหาความขดแยงนนนาจะเปนบทบาททส าคญ บทบาทหลกอยางหนง เพราะวาปญหาในแตละพนทไมวาจะอ าเภอเลกหรออ าเภอใหญมนจะตองมไมมากกนอย และยงเหนวาการทเราสามารถเขาไปเทคแอคชนในงานลกษณะนได และเรายนอยตรงจดทเปนกลาง ยดระเบยบ กฎหมายดเรองประกอบทงนตศาสตร รฐศาสตรเขาดวยกน จบไดเราไดท งความรกความศรทธาจากพนองประชาชน ไดเยอะเลย แตเราตองตรงจรงและไมเขาใครออกใคร

นายอ าเภอภาคเหนอ 2 หนา 9 บรรทด 6-10

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอ

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอยตจรงๆ กอยางทบอกจรงๆ แลวคอ ตองเปนธรรม ตองเสมอภาค และเปนไปตามตวบทกฎหมาย สดทายกคอแกไขปญหาความ

นายอ าเภอภาคเหนอ 1 หนา 32 บรรทด 15-16

334

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

รอนของฝายทไดรบความเดอดรอน

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม เรองการ ความขดแยงนะ ผมเอาเคสสนามแลวกนนะ เรองทอยอาศย เรองทอยอาศยเนย เราแบงทอยอาศยใหเขานะครบ เรามหลายเกรด พอเราใหตอนแรกเนย เขาเองเนยความทเขาเดอดรอนเขากสบายใจไมมความขดแยง แตพอ 1 เดอนผานไป 5 เดอนผานไป 1 ปผานไปกลายเปนความขดแยงถาวรเลย เพราะฉะนนรฐบาลตองพงสงเกตวาตอไปเวลาเกดความขดแยงเลกๆ นอยๆ อยางน เวลาสรางอะไรท าใหมนเหมอนกน ผมถามโอกาสเปนนายอ าเภอตรงนนนะ ผมไมใหสรางคนละแบบ คนละชนด และไมใชใหโครงการไปท าอยางหนงของกทม.มาท าอยางหนง กองทพท าอยางหนงตอนหลงมนกลายเปนความขดแยงถาวร ท าใหเหมอนกน คนผมบอกวาถามนเสมอเหมอนกนมนจะไมมอะไร แตนมนไมเสมอเหมอน ทผมท ามาแลวบางคนกไดตก บางคนกไดอยางอน แตผมเหนโครงการอยางของสมเดจพระเจาอยหวเหมอนกนหมด หนหลงกเหมอน ? นผมไดวชามาจากความทผมเหนนะ แตวาทผมท า

นายอ าเภอภาคใต 1 หนา 29 บรรทด 11-19

335

ขนเลอกรหส รหสสมพนธ รหสของขอมล ขอมลทไดจากค าสมภาษณ แหลงขอมล ไปแลวหรอวาหนวยงานไปท าในฐานะทผมอยตรงนน ใครจะท าแบบไหนกท า ใครจะท าแบบไหนกท า สดทายกลายเปนวาคนหนงอยตก อกคนหนงมนอยหองเลกๆ กลายเปนความขดแยงถาวร

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ความยตธรรม ขอสดทายตองเปนธรรม นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 4

ปจจยสวนบคคลของนายอ าเภอของประชาชนทเกยวของกบการจดการความขดแยง

พฤตกรรมการท างานทเหมาะสม

ยดหลกความถกตอง

มนตองถกตอง ถกกฎหมาย ถกขนบธรรมเนยมประเพณ นายอ าเภอภาคอสาน หนา 22 บรรทด 2

ประวตผศกษาวจย

ชอ-สกล นายสมศกด จงตระกล

วน เดอน ปเกด วนท 5 มกราคม พ.ศ. 2505

สถานทเกด จงหวดขอนแกน

ประวตการศกษา - รฐศาสตรบณฑต (รบ.) มหาวทยาลยธรรมศาสตร

- เศรษฐศาสตรบณฑต(ศบ.) มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

- พฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต (พบ.ม.)

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร

ประวตการทางาน - ปลดอาเภอ ในจงหวดลพบร ชลบร นนทบร

- ผชวยปองกนจงหวด, ผชวยผตรวจการสวนทองถน จงหวดสงขลา

- ผตรวจการสวนทองถนจงหวดนนทบร

- นายอาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร

- นายอาเภอบางบอ จงหวดสมทรปราการ

- เลขานการกรมการปกครอง

- หวหนาสานกงานจงหวดนครปฐมและจงหวดสกลนคร

- ผตรวจราชการกรมการปกครอง

- รองผวาราชการจงหวดสราษฎรธาน

- ทปรกษาดานความมนคง กระทรวงมหาดไทย

การฝกอบรมตางๆ - หลกสตรปลดอาเภอ รนท 76

วทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

- หลกสตรผบงคบบญชา (ผตรวจการสวนทองถน) รนท 10

วทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

- หลกสตรนายอาเภอ รนท 42

วทยาลยการปกครอง กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย

- หลกสตรนกปกครองระดบสง รนท 46

สถาบนดารงราชานภาพ กระทรวงมหาดไทย

- หลกสตรการปองกนราชอาณาจกรภาครฐรวมเอกชน (ปรอ)

รนท 23

วทยาลยปองกนราชอาณาจกร สถาบนวชาการปองกนประเทศ

งานอนๆ ทสาคญ - คณะทางานยกรางสภาพฒนาการเมอง พ.ศ. 2550

- ผชวยผประสานงานคณะรฐมนตรและรฐสภา ของ

รองนายกรฐมนตร พ.ศ. 2552

- คณะทางานกลนกรองแผนงาน/โครงการเพออนมตการจดสรร

เงนงบประมาณรายจายประจาป งบกลาง รายการเงนสารอง

จายเพอกรณฉกเฉนหรอจาเปนใหแกหนวยงานของรฐ

พ.ศ. 2552 และ พ.ศ. 2553 ( คณะท 1 )

- คณะกรรมการอานวยการแกไขปญหาและพฒนาประสทธภาพ

การใหบรการของสนามบนสวรรณภม พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2554

- คณะอนกรรมการกากบตดตามผลการดาเนนงานปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2554

- ผทรงคณวฒในคณะอนกรรมการนโยบายการบรหารงาน

จงหวดและกลมจงหวดแบบบรณาการดานแผนและดาน

งบประมาณ พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2554 (คณะท 1)

- ทปรกษาคณะอนกรรมาธการศกษาและตดตามระบบเครอขาย

เทคโนโลยสารสนเทศการสอสารเพอความปลอดภยของ

บานเมอง ในคณะกรรมาธการการวทยาศาสตร เทคโนโลย

การสอสารและโทรคมนาคม วฒสภา พ.ศ. 2554

ตาแหนงทางสงคม - ทปรกษาสหกรณสราษฎรธาน พ.ศ. 2553

- นายกสมาคมธรรมศาสตรสราษฎรธาน พ.ศ. 2553 และ พ.ศ. 2554