มอก. 2861 เลม1-2560

-1-

มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม หวงโซการควบคมผลตภณฑจากปาไม

เลม 1 ขอกาหนด 1. ขอบขาย

มาตรฐานนครอบคลมขอกาหนดเกยวกบหวงโซการควบคมผลตภณฑจากปาไม โดยขอกาหนดอธบายถงกระบวนการตางๆ เกยวกบขอมลของแหลงทมาของวตถดบทมการจดหา ไปจนถงขอมลเกยวกบทมาของผลตภณฑทจดจาหนายโดยองคกร มาตรฐานนกลาวถงแนวทางในการดาเนนการเกยวกบหวงโซการควบคมซงอาจเลอกนาไปปฏบตไดสองวธ ไดแก วธการคดแยกทางกายภาพ และวธตามอตรารอยละ

มาตรฐานนอธบายถงขอกาหนดเกยวกบระบบการจดการขนตาสาหรบการดาเนนการตามกระบวนการของหวงโซการควบคมรวมทงการจดการกระบวนการของหวงโซดงกลาว ทงน อาจมการนามาตรฐานระบบบรหารงานคณภาพ (ISO 9001 Quality management systems - Requirements) หรอมาตรฐานระบบการจดการสงแวดลอม (ISO 14001 Environmental management systems - Requirements with guidance for use) มาใชเพอใหสอดคลองกบขอกาหนดดานระบบการจดการขนตาตามทระบไวในมาตรฐานน

นอกจากน มาตรฐานยงครอบคลมไปถงขอกาหนดขนตาเกยวกบดานสขภาพ ดานความปลอดภย และดานแรงงาน

หวงโซการควบคมนใชรวมกบการกาหนดการอางสทธของรปแบบการรบรองการจดการปาไม (Forest certification scheme) ซงรวมถงกฏเกณฑสาหรบการยอมรบวตถดบทไดการรบรองดวย มาตรฐานนจงกาหนดกระบวนการหวงโซการควบคมโดยใชคาทวไปไดแก “วตถดบทไดการรบรอง (certified material)” “วตถดบเปนกลาง (neutral material)” และ “วตถดบอนๆ (other material)” การอธบายความหมายของคาทวไปเหลานใหเปนไปตามรปแบบการรบรองการจดการปาไม

การใชการอางสทธและฉลากทเกยวของซงมาจากการดาเนนการตามหวงโซการควบคมนนตองอยบนพนฐานของมาตรฐานฉลากสงแวดลอมและคาประกาศสงแวดลอม:หลกการทวไป (ISO 14020 Environmental labels and declarations - General principles) และสาหรบการพจารณาวตถดบรไซเคลภายในหวงโซการควบคมจะอยบนพนฐานของมาตรฐานฉลากสงแวดลอมและคาประกาศสงแวดลอม:การประกาศรบรองตนเองดานสงแวดลอม(ฉลากสงแวดลอมประเภท 2) (ISO 14021Environmental labels and declarations - Self-declared environmental claims (Type II environmental labelling)) ซงผใชมาตรฐานนตองปฏบตตาม

การตดฉลากผลตภณฑถอเปนวธการสอสารหนงทอาจนามาใชในกระบวนการของหวงโซการควบคมขององคกร ในกรณทองคกรตดสนใจทจะตดฉลากบนผลตภณฑหรอมไดอยบนผลตภณฑ ขอกาหนดในการใชฉลากซงรวมถงขอกาหนดทกาหนดขนโดยเจาของฉลากจะถอเปนสวนสาคญของขอกาหนดหวงโซการควบคม

มอก.2861 เลม 1-2560

-2-

องคกรทมวตถประสงคใหตรวจประเมนความสอดคลองตามขอกาหนดโดยบคคลทสาม ซงกาหนดโดยรปแบบการรบรองการจดการปาไม ตองปฎบตตามมาตรฐานน ทงนการตรวจประเมนความสอดคลองตามขอกาหนดมาตรฐานน เปนการรบรองผลตภณฑและตองเปนไปตามมาตรฐานการตรวจสอบและรบรอง-ขอกาหนดสาหรบหนวยรบรองผลตภณฑ กระบวนการและการบรการ (ISO/IEC 17065 Conformity assessment - Requirements for bodies certifying products, processes and services)

2. บทนยาม

ความหมายของคาทใชในมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน ใหเปนไปตามบทนยามของ ISO/IEC Guide 2 Standardization and related activities - General vocabulary และ ISO 9000 Quality management systems - Fundamentals and vocabulary และดงตอไปน

2.1 ใบรบรองทไดรบการรบรองระบบงาน (Accredited certificate) หมายถง ใบรบรองซงออกโดยหนวยรบรองภายใตขอบขายทไดการรบรองระบบงาน และมาพรอมสญลกษณของหนวยงานทใหการรบรองระบบงาน

2.2 วตถดบทไดรบการรบรอง (Certified material) หมายถง วตถดบซงไดรบการอางสทธตามหวงโซการควบคม

หมายเหต เกณฑสาหรบวตถดบทไดรบการรบรองรวมถงผจดหาวตถดบนนๆ ถอเปนสวนหนงของคานยามของการอางสทธของรปแบบการรบรองการจดการปาไม ซงกาหนดคานยามของวตถดบทไดรบการรบรอง ตามวตถประสงคเฉพาะสาหรบการอางสทธของรปแบบการรบรองนนๆ โดยนาไปใชควบคกบมาตรฐานน

2.3 ผลตภณฑทไดรบการรบรอง (Certified product) หมายถง ผลตภณฑซงมการระบวาทาจากวตถดบทไดรบการรบรอง โดยองคประกอบของวตถดบนนๆ ไดรบการตรวจสอบโดยหวงโซการควบคม

2.4 หวงโซการควบคมผลตภณฑจากปาไม (Chain of custody of forest based products) หมายถง กระบวนการในการจดการขอมลทเกยวของกบประเภทของวตถดบของผลตภณฑจากปาไมซงชวยใหองคกรสามารถทาการอางสทธททวนสอบไดและถกตองสาหรบองคประกอบของวตถดบทไดรบการรบรอง

2.5 การอางสทธ (Claim) หมายถง ขอมลซงบงถงลกษณะเฉพาะบางประการของผลตภณฑหนงๆ

หมายเหต คาวา “การอางสทธ” ซงใชในมาตรฐานนคอ การใชการอางสทธของหวงโซการควบคมอยางเปนทางการ (ดขอมลไดจากเอกสาร “การอางสทธ” ของเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไม)

2.6 ระยะเวลาของการอางสทธ (Claim period) หมายถง ชวงเวลาทการอางสทธของหวงโซการควบคมนนมผล

2.7 ไมเถอน (Conflict timber) หมายถง ไมซงมการคาขายโดยกลมตดอาวธในระยะเวลาใดระยะเวลาหนง ในหวงโซการควบคม โดยกลมตดอาวธดงกลาว อาจเปนกลมกบฎหรอกลมทหารโดยทวไป หรอโดยฝายพลเรอนซงมความเกยวของกบกลมตดอาวธทขดแยงกน หรอโดยตวแทนของกลมดงกลาว ไมวาจะมวตถประสงคเพอขยายความขดแยงหรอเพอฉวยโอกาสจากกรณขดแยงเพอประโยชนสวนตน ไมเถอนอาจไมจาเปนตองผดกฎหมายเสมอไป หรอการใชประโยชนจากไมเองอาจเปนสาเหตโดยตรงของขอขดแยง

2.8 แหลงทมการควบคม (Controlled sources) หมายถง วตถดบซงมาจากแหลงทมขอขดแยงซงมความเสยงและความเสยงไดถกทาใหนอยลงเนองจากมการนาระบบตรวจสอบขอเทจจรง (Due Diligence System) มาใช

2.9 แหลงทมขอขดแยง (Controversial sources) หมายถง แหลงทมกจกรรมดงตอไปน

มอก. 2861 เลม1-2560

-3-

(1) ไมเปนไปตามกฎหมายทองถน กฎหมายแหงชาต หรอกฎหมายระหวางประเทศ ซงครอบคลมถงกจกรรมทเกยวของกบปาไมหรอสวนปา โดยเฉพาะอยางยง กจกรรมภายใตขอบเขตตอไปน

(1.1) การดาเนนการเกยวกบปาไม สวนปา และการเกบเกยวไม ซงหมายรวมถงการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและการแปลงปาไมเพอใชในวตถประสงคอน

(1.2) การจดการพนททมมลคาทางสงแวดลอมและทางวฒนธรรมทสง

(1.3) พชพนธทใกลสญพนธและไดรบการคมครอง ซงรวมถงขอกาหนดของอนสญญาไซเตส (CITES)

(1.4) ประเดนเกยวกบสขภาพและแรงงานซงเกยวของกบคนงานททางานในปาไม

(1.5) ทดน สทธถอครอง และสทธในการใชทดนของชนพนเมอง

(1.6) ทดน สทธถอครอง และสทธในการใชทดนของบคคลทสาม

(1.7) การจายภาษและคาสมปทาน

(2) ไมเปนไปตามกฎหมายของประเทศทเกยวของกบการคาขายและศลกากร และทภาคการปาไมใหความสาคญ

(3) มการใชประโยชนจากสงมชวตจากปาไม ซงผานการดดแปลงพนธกรรม

(4) มการแปลงปาไมเปนพชพรรณชนดอนๆ ซงหมายรวมถงการแปลงปาปฐมภมเปนสวนปา

2.10 ลกคา หมายถง บคคลซงเปนผซอหรอผใชผลตภณฑขององคกร โดยเปนบคคลซงการอางสทธนระบถง

หมายเหต คาวา “ลกคา” ใหครอบคลมถงลกคาภายในองคกรดวย

2.11 ระบบตรวจสอบขอเทจจรง (Due Diligence System) หมายถง ขอบขายของกระบวนการและมาตรการตางๆ ซงไดแกการเกบรวบรวมขอมล การประเมนความเสยง การลดความเสยง รวมถงการตรวจสอบขอเทจจรง

2.12 วตถดบจากปาไม (Forest based material) หมายถง วตถดบซงไดจากปาไมหรอจากแหลงทมาอนๆ ซงไดการยอมรบวามคณสมบตเพยงพอทจะไดการรบรองการจดการปาไม ทงน รวมถงวตถดบรไซเคลซงมทมาจากแหลงดงกลาวขางตน

2.13 ผลตภณฑจากปาไม (Forest based products) หมายถง ผลตภณฑซงมวตถดบจากปาไมเปนองคประกอบ

หมายเหต วตถดบทไดจากปาไมอาจเปนวตถททาจากไมหรอมไดทาจากไมกได

2.14 การตดฉลาก (Labelling) หมายถง การใชฉลาก (บนผลตภณฑ หรอทมไดอยบนผลตภณฑ)

2.15 ประเภทของวตถดบ (Material category) หมายถง ลกษณะเฉพาะของแหลงทมาของวตถดบ

หมายเหต มาตรฐานนแบงวตถดบออกเปน 3 ประเภท ไดแก วตถดบทไดรบการรบรอง (Certified material) วตถดบทเปนกลาง (Neutral material) และวตถดบอนๆ (Other material) โดยวตถดบแตละประเภทจะมคานยามเฉพาะสาหรบการอางสทธทแตกตางกน

2.16 วตถดบทเปนกลาง (Neutral material) หมายถง วตถดบทมไดมาจากปาไม ดงนนจงถอเปนวตถดบทเปนกลางเมอนาไปคานวณอตรารอยละการรบรอง

มอก.2861 เลม 1-2560

-4-

หมายเหต รปแบบการรบรองการจดการปาไม สามารถกาหนดคานยามสาหรบวตถดบทเปนกลางเองได ภายใตการอางสทธของรปแบบนนๆ ซงใชควบคไปกบมาตรฐานน วตถดบทเปนกลาง เชน เหลก หนง ซงใชเปนสวนประกอบของผลตภณฑ

2.17 องคกร (Organisation) หมายถง นตบคคลใดๆ ซงอางสทธในผลตภณฑและดาเนนการตามขอกาหนดในมาตรฐานน โดยนตบคคลดงกลาวมความสามารถในการระบผสงมอบและลกคาของผลตภณฑของตนไดอยางชดเจน

2.18 วตถดบอนๆ (Other material) หมายถง วตถดบทไดจากปาไมซงนอกเหนอไปจากวตถดบทไดรบการรบรอง

2.19 ใบรบรองทไดรบการยอมรบ หมายถง

(1) ใบรบรองการจดการปาไมทไดรบการรบรองระบบงาน ทสมบรณและมผลใชได ซงออกโดยหนวยงานทใหการรบรองโดยเปนไปตามรปแบบการรบรองการจดการปาไม

(2) ใบรบรองหวงโซการคมครองทไดรบการรบรองระบบงาน ทสมบรณและมผลใชได ซงออกโดยหนวยงานทใหการรบรองโดยเปนไปตามรปแบบการรบรองการจดการปาไม

2.20 การคดแยกทางกายภาพ (Physical separation) หมายถง กระบวนการในการคดแยกวตถดบหรอผลตภณฑตางประเภทกนเพอใหลกคาไดทราบถงประเภทของวตถดบและผลตภณฑทใช

หมายเหต การคดแยกทางกายภาพอาจเปนการคดแยกซงกระทาภายในองคกร โดยอาจจะเปนบรเวณใดบรเวณหนงทแยกออกตางหาก หรอในบรเวณซงจดเตรยมไวสาหรบเกบสนคาโดยเฉพาะ หรออาจมการทาสญลกษณทชดเจน หรอการใช หรอมสญลกษณทบงบอกความแตกตาง เพอบงชวาวตถดบนนๆ มประเภทของแหลงทมาแตกตางกน

2.21 ปาปฐมภม (Primary forest) หมายถง ปาซงประกอบไปดวยพนธไมซงเกดขนเองตามธรรมชาต โดยปราศจากสงบงชชดวามการกระทาใดๆ ของมนษยเกดขน และระบบนเวศในปานนๆ จะตองไมถกรบกวนอยางมนยสาคญ

2.22 กลมผลตภณฑ (Product group) หมายถง กลมผลตภณฑซงผลตหรอจดจาหนายในกระบวนการเฉพาะซงอยภายใตหวงโซการควบคมขององคกร

หมายเหต 1 องคกรสามารถสรางกลมผลตภณฑหนงกลมหรอมากกวาจากกระบวนการผลตแบบคขนานหรอแบบตามลาดบ

หมายเหต 2 หวงโซการควบคมของกลมผลตภณฑสามารถหมายรวมถงผลตภณฑประเภทเดยวซงมการปฏบตตามหวงโซการควบคม การดาเนนการแบบนสามารถเรยกวา “โครงการหวงโซการควบคม”

2.23 วตถดบรไซเคล (Recycled material) หมายถง วตถดบจากปาไมซง

(1) เปลยนมาจากของเสยในระหวางขนตอนการผลต ทงน ไมรวมถงการนาวตถดบมาใชประโยชนซา เชน วตถดบจากการทางานซา เศษเลกเศษนอยซงเกดขนจากขนตอนใดขนตอนหนงโดยสามารถนาไปใชประโยชนภายในขนตอนเดยวกนกบททาใหเกดเศษเลกเศษนอยนน และไมรวมถงเศษหรอกากทไดจากการผลต เชน จากการเลอย (ขเลอย เศษไม เปลอกไม ฯลฯ) หรอสวนทเหลอจากการทาปาไม (เปลอกไม เศษไมจากกงกาน รากไม ฯลฯ) เนองจากสงเหลานมไดถอวาเปนสวนหนงของ “ของเสยในกระบวนการผลต”

มอก. 2861 เลม1-2560

-5-

(2) เกดขนจากครวเรอนหรอจากสงปลกสรางเชงพาณชย อตสาหกรรม หรอของหนวยงานในฐานะทเปนผใชงานผลตภณฑซงไมสามารถใชตามจดประสงคทมงหมายได ทงน หมายรวมถงวตถดบทสงกลบคนจากหวงโซในการจดจาหนาย

หมายเหต 1 ประโยคทกลาววา “สามารถนาไปใชประโยชนภายในขนตอนเดยวกนกบททาใหเกดเศษเลกเศษนอยนน” หมายถงวตถดบทไดจากขนตอนใดขนตอนหนงซงถกสงกลบไปยงขนตอนเดยวกนนนอยางตอเนอง ณ สถานทเดยวกน ตวอยางเชน สวนทเหลอจากสายการปมขนรปในการผลตแผงวงจรไฟฟา ซงสวนทเหลอจากสายการปมขนรปดงกลาวจะถกนากลบเขาสสายการปมขนรปซาๆ อยางตอเนอง ดงนน สวนทเหลอจากสายการปมขนรปนจงไมถอเปนวตถรไซเคล

หมายเหต 2 วตถดบซงถกจดใหอยในประเภทกระดาษทนากลบมาใชใหมตามมาตรฐาน EN 643 เปนวตถดบทไดรบการพจารณาแลววาสอดคลองกบคานยามของคาวาวตถรไซเคล

หมายเหต 3 คานยามตามความหมายของมาตรฐาน ISO 14021:1999

2.24 การคานวณอตรารอยละสะสม (Rolling percentage calculation) หมายถง การคานวณอตรารอยละของการรบรองโดยพจารณาจากวตถดบทมการจดหาในชวงเวลาใดเวลาหนงตามทกาหนดไวกอนทจะมการผลตหรอจดจาหนายผลตภณฑ

2.25 การคานวณอตรารอยละพนฐาน (Simple percentage calculation) หมายถง การคานวณอตรารอยละของการรบรองโดยพจารณาจากวตถดบทเหนไดวาเปนองคประกอบในผลตภณฑ

หมายเหต ตวอยางการคานวณอตรารอยละพนฐาน เชน งานพมพซงมการคานวณอตรารอยละของการรบรองจากวตถดบทมการจดซอและใชงานสาหรบงานพมพนนๆ

2.26 ผสงมอบ (Supplier) หมายถง ผทาหนาทจดหาวตถดบทใชในการผลตกลมผลตภณฑหนงๆ โดยตรง โดยสามารถระบผสงมอบนนๆ ไดอยางชดเจน

หมายเหต 1 ในกรณทวตถดบนนถกจดสงโดยบคคลอนนอกเหนอจากบคคลทครอบครองวตถดบนนๆ องคกรจะตองมอบหมายใหมผสงมอบเพยงผเดยวเพอวตถประสงคตามคานยามน ไมวาบคคลนนจะเปนผครอบครองวตถดบนนๆ หรอเปนบคคลผจดสงวตถดบนนๆ กตาม ตวอยางเชน โรงพมพทจดหาวตถดบจากผจดจาหนาย ซงหากวตถดบนนถกจดสงโดยผผลตกระดาษโดยตรง ผจดจาหนายนนกถอวาเปนผจดหาวตถดบ

หมายเหต 2 คาวา “ผสงมอบ” ครอบคลมถงผจดหาวตถดบภายในองคกร

3. การระบประเภทของวตถดบและผลตภณฑ 3.1 การระบขอมลการสงมอบ

3.1.1 การจดสงวตถดบเพอใชสาหรบกลมผลตภณฑในหวงโซการควบคม องคกรตองไดรบขอมลซงจาเปนตอการระบและตรวจสอบประเภทของวตถดบจากผสงมอบทกครง

3.1.2 เอกสารทเกยวของกบการจดสงวตถดบและผลตภณฑตองประกอบดวยขอมลตอไปนเปนอยางนอย

(1) ชอองคกร ทเปนลกคาในการจดสงนนๆ

(2) ขอมลเกยวกบผสงมอบ

(3) ขอมลเกยวกบผลตภณฑทจดสง

มอก.2861 เลม 1-2560

-6-

(4) จานวนการจดสงผลตภณฑตามทระบไวในเอกสาร

(5) วนทจดสงหรอชวงเวลาการจดสงหรอรอบระยะเวลาบญช

ในกรณทผลตภณฑมการอางสทธตองมเอกสารเพมเตมดงน

(1) การอางสทธการไดรบการรบรองอยางเปนทางการสาหรบประเภทของวตถดบ (อตรารอยละของวตถดบทไดรบการรบรอง) โดยเฉพาะอยางยง สาหรบผลตภณฑทมการระบในเอกสาร ตามทมขอมล

(2) ตวชบงการรบรองหวงโซการควบคมของผสงมอบวตถดบ หรอใบรบรองการจดการปาไม หรอเอกสารอนๆ

หมายเหต 1 การอางสทธอยางเปนทางการ หมายถงการอางสทธซงมการใชขอความทถกตองและ ชดเจน รวมทงเอกสารทยนยนสถานะทไดการรบรอง ซงระบไวในเอกสารของรปแบบการรบรองการปาไมทเกยวของหรอรปแบบการตดฉลากทกาหนด

หมายเหต 2 ตวชบงการรบรองอาจอยในรปแบบของตวเลข หรออกษรและตวเลข และมกจะเรยกวา “หมายเลขการรบรอง”

หมายเหต 3 ตวอยางของเอกสารการจดสง ไดแก ใบแจงราคาสนคา หรอบนทกการจดสง ตองเปนไปตามขอกาหนด 3.1.2 ทยนยนสถานะทไดรบการรบรองของผสงมอบ

3.1.3 เมอมการจดสงวตถดบ องคกรตองแยกประเภทวตถดบทมการจดหามา โดยแยกออกเปนวตถดบทไดรบการรบรอง วตถดบทเปนกลาง และวตถดบอนๆ ตามขอกาหนดในการอางสทธของหวงโซการควบคมทกาหนดไว

หมายเหต เกณฑในการพจารณาเพอแยกประเภทวตถดบออกเปนวตถดบทไดการรบรอง วตถดบทเปนกลาง และวตถดบอนๆ สาหรบการอางสทธนน ระบไวในเอกสารของรปแบบการรบรองการจดการปาไมทเกยวของหรอรปแบบการตดฉลากทกาหนด

3.2 การระบขอมลผสงมอบ

3.2.1 องคกรตองขอสาเนาหรอเขาตรวจสอบ เกยวกบใบรบรองการจดการปาไมหรอใบรบรองหวงโซการควบคม หรอหรอเอกสารอนๆ ทยนยนสถานะทไดรบการรบรองของผสงมอบทกรายทจดสงวตถดบทไดรบการรบรอง

หมายเหต เกณฑสาหรบผสงมอบทไดการรบรองและเอกสารยนยนสถานะทไดการรบรองของผสงมอบนน ระบไวในเอกสารของรปแบบการรบรองการจดการปาไมทเกยวของหรอในรปแบบการตดฉลากทกาหนด

3.2.2 องคกรตองประเมนสถานะการรบรองของผสงมอบวตถดบ โดยใชเกณฑสาหรบผสงมอบวตถดบทไดรบการรบรอง และพจารณาความถกตองของการรบรอง รวมถงขอบขายของเอกสารทไดรบตามขอ 3.2.1

หมายเหต นอกจากเอกสารทไดรบจากผสงมอบแลว องคกรควรใชทะเบยนของผสงมอบซงไดรบการรบรอง (ผถอใบรบรอง) ทมการเผยแพรตอสาธารณะโดยองคกรซงเปนทยอมรบเปนผเกบรกษาไว เพอประกอบการพจารณาดวย

4. ขอกาหนดขนตาสาหรบระบบตรวจสอบขอเทจจรง 4.1 ขอกาหนดทวไป

มอก. 2861 เลม1-2560

-7-

4.1.1 องคกรตองนาระบบตรวจสอบขอเทจจรงมาใช โดยใหสอดคลองกบองคประกอบของมาตรฐานน ซงตองอาศยเทคนคในการจดการความเสยงเพอลดความเสยงทอาจเกดขนจากการทวตถดบนนมาจากแหลงทมขอขดแยง

4.1.2 ระบบตรวจสอบขอเทจจรง ตองนาไปใชกบวตถดบจากปาไมทงหมดภายใตหวงโซการควบคมขององคกร ยกเวน

(1) วตถดบทมาจากการรไซเคล และ

(2) วตถดบทไดมาจากชนดพนธในภาคผนวก 1 ถง 3 ของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและพชปาทใกลสญพนธ (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora: CITES) ซงสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายสหภาพยโรป และกฎหมายแหงชาตทเกยวของ ซงวาดวยประเดนเกยวกบอนสญญาดงกลาว

4.1.3 ระบบการจดการขององคกรตองเออตอการสนบสนนระบบตรวจสอบขอเทจจรง (Due Diligence System) โดยตองสอดคลองกบขอ 7 ของมาตรฐานน

4.1.4 องคกรตองนาระบบตรวจสอบขอเทจจรงมาใชใน 3 ขนตอน ซงเกยวของกบ

(1) การเกบรวบรวมขอมล

(2) การประเมนความเสยง

(3) การจดการสงทจดหาทมความเสยงอยางมนยสาคญ

4.1.5 องคกรทจดหาวตถดบซงมาจากชนดพนธพชในภาคผนวก 1 ถง 3 ของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดพนธสตวปาและพชปาใกลสญพนธ ตองสอดคลองกบกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายสหภาพยโรป และกฎหมายประเทศ ทเกยวของ ซงวาดวยประเดนเกยวกบอนสญญาดงกลาว

4.1.6 องคกรตองไมใชวตถดบตองหามทไดจากปาไมซงมาจากประเทศทถกควาบาตรโดยองคการสหประชาชาต สหภาพยโรป หรอโดยรฐบาลใดๆ ทเกยวของ ซงไดยบยงการสงออกและนาเขาผลตภณฑทไดจากปาไมจากประเทศนนๆ

หมายเหต คาวา “ทเกยวของ” หมายถงการควาบาตรทเกยวของกบองคกร

4.1.7 องคกรตองไมใชไมเถอน

4.1.8 องคกรตองไมใชวตถดบใดๆ ททาจากสงมชวตจากปาไมซงผานการดดแปลงพนธกรรมในการผลตผลตภณฑภายใตระบบตรวจสอบขอเทจจรง

4.1.9 องคกรตองไมใชวตถดบใดๆ ททาจากไมซงไดมาจากการแปลงสภาพปาไมเปนพชพรรณชนดอนๆ ซงรวมถงการเปลยนสภาพปาปฐมภมเปนสวนปาในการผลตผลตภณฑภายใตระบบตรวจสอบขอเทจจรง

4.2 การเกบรวบรวมขอมล

4.2.1 ระบบตรวจสอบขอเทจจรง ตองดาเนนการโดยใชขอมลทไดจากผสงมอบ โดยองคกรตองเขาถงขอมลดงตอไปน

(1) การระบวตถดบและผลตภณฑ รวมถงชอทางการคาและประเภท

มอก.2861 เลม 1-2560

-8-

(2) การระบชนดของพนธไมซงเปนสวนประกอบในวตถดบและผลตภณฑ โดยใชชอสามญ หรอชอทางวทยาศาสตร (ถาม)

(3) ประเทศททาการตดฟนชกลากไม รวมถงภมภาค (ถาม) หรอสมปทานการตดฟนชกลากไม

หมายเหต 1 จาเปนตองใหมการเขาถงชอทางวทยาศาสตร ในกรณทการนาชอสามญมาใชอาจกอใหเกดความเสยงในการระบชอชนดพนธไมผด

หมายเหต 2 ชอทางการคาของพนธไมเทยบเทากบชอสามญในกรณทพนธไมทงหมดภายใตชอทางการคานนมความเสยงจะมาจากแหลงทมขอขดแยง

หมายเหต 3 จาเปนตองใหมการเขาถงขอมลเกยวกบแหลงทมาของวตถดบในระดบทละเอยดกวาชอประเทศ ในกรณทชอของแหลงทมาตางๆ ในประเทศนนๆ มความเสยงในประเดนของแหลงทมขอขดแยง

หมายเหต 4 คาวา “สมปทานการตดฟนชกลากไม” หมายถงสญญาในระยะยาวทใหสทธขาดในการตดฟนชกลากไมในบรเวณพนททกาหนด

หมายเหต 5 จะมการใชคาวา “ประเทศหรอภมภาค” เพอบงบอกถงประเทศ ภมภาค หรอสมปทานการตดฟนชกลากไมเกยวของแหลงทมาของวตถดบหรอผลตภณฑตอไปในขอกาหนดน

4.3 การประเมนความเสยง

4.3.1 องคกรตองประเมนความเสยงอนเกยวของกบการจดหาวตถดบจากแหลงทมขอขดแยงสาหรบวตถดบจากปาไมทงหมดภายใตระบบตรวจสอบขอเทจจรงขององคกร ยกเวนในกรณทเปน:

(1) วตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรองซงผสงมอบจดสงพรอมระบการอางสทธและมใบรบรองทไดรบการยอมรบจากรปแบบการรบรองการจดการปาไม

(2) วตถดบและผลตภณฑอนๆ ซงผสงมอบจดสงพรอมระบการอางสทธและมใบรบรองหวงโซการควบคมทไดรบการยอมรบจากรปแบบการรบรองการจดการปาไม

4.3.2 องคกรตองประเมนความเสยงเพอนาไปสการแยกประเภทของวตถดบและผลตภณฑทมการจดหามาใหอยในประเภททมความเสยง “ตา (negligible)” หรอทมความเสยง “นยสาคญ (significant) ”

4.3.3 องคกรตองประเมนความเสยงบนพนฐานตอไปน

(1) โอกาสทกจกรรมของวตถดบและผลตภณฑหรอพนธไมนนๆ มาจากแหลงทมขอขดแยงเกดขนในประเทศหรอภมภาค (ซงตอไปนจะเรยกวา โอกาสของแหลงทมา) และ

(2) โอกาสทหวงโซอปทานไมสามารถระบแหลงทมาของวตถดบและผลตภณฑทมขอขดแยงได (ซงตอไปนจะเรยกวา โอกาสของหวงโซอปทาน)

4.3.4 องคกรตองกาหนดระดบความเสยงโดยพจารณาจากโอกาสของแหลงทมา และโอกาสของหวงโซอปทาน และทงสองเรองรวมกน เพอจาแนกประเภทวตถดบและผลตภณฑ เปนทมความเสยงอยางม“นยสาคญ” หากวาหนงหรอทงสองเรอง ไดรบการประเมนวามโอกาสสง (ดรปภาพท 1)

มอก. 2861 เลม1-2560

-9-

สง โอกาสของหวงโซอปทาน

ความเสยงทมนยสาคญ

ความเสยงทมนยสาคญ

ตา ความเสยงตา ความเสยงทมนยสาคญ

โอกาสของแหลงทมาตา สง

รปภาพท 1 ประเภทของความเสยง (4.3.4)

4.3.5 ตารางตอไปนแสดงตวชวดซงตองใชสาหรบการจาแนกประเภทความเสยงของวตถดบและผลตภณฑ

หมายเหต ตวชวดสาหรบ “โอกาสตา” ทงแหลงทมาและหวงโซอปทาน (ตารางท 1) อธบายถงทางเลอกสาหรบขนตอนแรกในการลดความเสยง (เชน การใหขอมลเพมเตม) กอนทจะเรมกระบวนการลดความเสยงอยางเตมรปแบบตามทอธบายไวในขอ 4.5 ดงนน หากสามารถจาแนกไดดวยตวชวดทแสดงถง “โอกาสตา” ทงในแหลงทมาและหวงโซอปทาน ตวชวดทแสดง “โอกาสสง” ในแกนเดยวกนกจะถกหกลางไป

ตารางท 1 ตวชวดสาหรบโอกาส “ตา” ของแหลงทมาและหวงโซอปทาน (ความเสยงตา)

(4.3.5)

ตวชวด สงทจดหา

(1) วตถดบและผลตภณฑทไดการรบรองซงจดสงพรอมดวยการอางสทธจากผสงมอบวตถดบหรอผลตภณฑนนๆ วามใบรบรองทไดการยอมรบจากเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไม

(2) วตถดบและผลตภณฑอนๆ ทจดสงพรอมดวยการอางสทธจากผสงมอบวาวตถดบหรอผลตภณฑนนๆ มใบรบรองหวงโซแหงการควบคมทไดรบการยอมรบ จากเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไม

สงทจดหาทมการแจงวาไดรบการรบรองตามเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไม พรอมดวยใบรบรองการจดการปาไมหรอใบรบรองหวงโซการควบคมซงออกโดยหนวยงานทใหการรบรองซงเปนบคคลทสาม สงทจดหาซงไดรบการทวนสอบโดยภาครฐหรอเอกชน หรอกลไกในการออกใบอนญาตทนอกเหนอ จากเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไม ซงมงเนนความสาคญไปทการดาเนนการตางๆ ภายใตคาวา “แหลงทมขอขดแยง” สงทจดหาทมาพรอมเอกสารซงแสดงถงการทวนสอบซงระบรายละเอยดตอไปนอยางชดเจน

(1) ประเทศหรอภมภาคททาการตดฟนไม (รวมถงขอพจารณาเกยวกบกองกาลงตดอาวธ (Armed conflict) ซงเกดขนอยางแพรหลาย)

(2) ชอทางการคาและประเภทของผลตภณฑ รวมถงชอสามญของพนธไม และชอเตมทางวทยาศาสตร (ถาม) (3) ผสงมอบทงหมดภายในหวงโซอปทาน และ (4) หนวยการจดการปาไม (Forest Management Unit) ของแหลงทมาของสงทจดหา (5) เอกสารหรอขอมลทเชอถอไดอนๆ ซงแสดงใหเหนวาไมและผลตภณฑททาจากไม สอดคลองตาม

ขอกาหนดของกจกรรมตางๆซงอางถงไวตามความหมายของคาวาแหลงทมขอพพาท

มอก.2861 เลม 1-2560

-10-

ตองพจารณาเอกสารซงออกโดยหนวยงานภาครฐจากประเทศทมดชนภาพลกษณคอรรปชน (Corruption Perceptions Index หรอ CPI) จากองคกรความโปรงใสสากล (Transparency International หรอ TI) ตากวา 50 เปนพเศษ

หมายเหต 1 การตรวจสอบไมโดยระบบตรวจสอบขอเทจจรง ตามขอกาหนดของกฎหมายควบคมการคาไมของสหภาพยโรป (European Timber Regulation) ภายใตการควบคมดแลโดยองคกรททาหนาทตรวจสอบ สามารถนามาใชเปนหลกฐานเพอแสดงวาสงทจดหานนถกตองตามกฎหมาย

หมายเหต 2 มการอธบายแนวทางตามลกษณะทางภมศาสตรสาหรบการระบความเสยงตาไวในขอ 4.3.8

ตารางท 2 ตวชวดสาหรบโอกาส “สง” ของแหลงทมา

(4.3.5)

ตวชวด ดชนภาพลกษณคอรรปชน (Corruption Perceptions Index หรอ CPI) ของประเทศซงกาหนดโดยองคกรความโปรงใสสากล (Transparency International หรอ TI) ตากวา 50

ประเทศหรอภมภาคนนๆ มกองกาลงตดอาวธเกดขนอยางแพรหลาย

ประเทศหรอภมภาคนนๆ เปนประเทศภมภาคททราบกนดวามระบบการจดการปาไมและการบงคบใชกฎหมายทเกยวของกบปาไมในระดบทตา ชนดพนธไมทเปนสวนประกอบของวตถดบและผลตภณฑเปนททราบกนดวาเปนชนดพนธทมกจกรรมตามคานยามทกาหนดไวของแหลงทมขอขดแยง

ตารางท 3 ตวชวดสาหรบโอกาส “สง” ของหวงโซอปทาน

(4.3.5)

ตวชวด การไมรขอมลเกยวกบผดาเนนการและขนตอนในหวงโซอปทานกอนการทวนสอบในครงแรกดวยระบบการทวนสอบทไดรบการยอมรบทเปนตวชวดสาหรบความเสยงตาในตารางจดลาดบความเสยง (Risk matrix) การไมรขอมลเกยวกบประเทศหรอภมภาคทมการคาไมและผลตภณฑททาจากไมกอนการทวนสอบในครงแรกดวยระบบการทวนสอบทไดรบการยอมรบทเปนตวชวดสาหรบความเสยงตาในตารางจดลาดบความเสยง (Risk matrix) การไมสามารถระบชนดของพนธไมทใชในผลตภณฑ การมหลกฐานของการกระทาทขดตอกฎหมายโดยองคกรหรอหนวยงานใดกตามในหวงโซอปทาน

4.3.6 องคกรตองประเมนความเสยงสาหรบการจดสงในครงแรกของผสงมอบทกราย และตองทบทวนการประเมนความเสยงอยางนอยปละครง และปรบแกหากจาเปน

4.3.7 องคกรตองประเมนความเสยงสาหรบทกๆ การจดสงของผสงมอบในกรณทมการเปลยนแปลงเกยวกบรายละเอยดตามทระบในขอ 4.2.1

มอก. 2861 เลม1-2560

-11-

4.3.8 องคกรสามารถประเมนความเสยงและระบวาเปนความเสยงตาสาหรบการจดสงจากพนทนนๆ ตามเงอนไขดงตอไปน

(1) องคกรตองจดทาขอมลตอไปน ใหเปนปจจบน

ก. การอธบายลกษณะของพนทนนๆ อยางชดเจน

ข. รายชอของชนดพนธไมทจดสงจากพนทนนๆ

ค. หลกฐานทเหมาะสมในการยนยนวาแหลงทมาของวตถดบและผลตภณฑมาจากพนทและชนดพนธไมตามทไดระบไวเทานน

(2) ไมปรากฏตวชวดตามทแสดงในตารางท 2 และ 3

(3) ตองประเมนความเสยงเฉพาะพนท กอนการจดสงเปนครงแรกจากพนทนนๆ และตองแกไขการประเมนความเสยงปละหนงครงเปนอยางนอย

(4) ตองทบทวนการประเมนความเสยงเฉพาะพนท และแกไขในกรณทจาเปน หากเงอนไขในขอ (1) เปลยนแปลง

4.4 ขอคดเหนและขอรองเรยนทตรวจสอบหรอยนยนได

4.4.1 องคกรตองมนใจวาขอคดเหนและขอรองเรยนทตรวจสอบหรอยนยนไดทมาจากบคคลทสามซงเกยวของกบความสอดคลองกบขอกาหนดกฎหมายของผสงมอบ รวมทงประเดนอนๆ ทเกยวของกบแหลงทมขอขดแยง ตองไดรบการสอบสวนอยางทนทวงท หากมการตรวจสอบแลววาเปนจรง ใหประเมนความเสยงของสงทจดหาอกครง

4.4.2 ในกรณทมขอคดเหนและขอรองเรยนทตรวจสอบหรอยนยนไดเกดขน วตถดบและผลตภณฑซงเดมมไดกาหนดใหตองไดรบการประเมนความเสยง (ดขอ 4.3.1) ตองถกประเมนความเสยงตามขอ 4.3

4.5 การจดการสงทจดหาทมความเสยงอยางมนยสาคญ

4.5.1 ทวไป

4.5.1.1 ในกรณสงทจดหาทถกระบวามความเสยงอยางม “นยสาคญ” องคกรตองขอใหผสงมอบใหขอมลและหลกฐานเพมเตมในกรณทสามารถทาได ซงขอมลและหลกฐานเหลานอาจชวยใหองคกรสามารถจาแนกประเภทของสงทจดหานนๆ ใหเปนสงทจดหาทมความเสยงตา ผสงมอบตองมนใจวา

(1) ใหขอมลทจาเปนตอองคกรในการทจะระบหนวยการจดการปาไมของวตถดบและผลตภณฑนนๆ รวมถงหวงโซอปทานทงหมดซงเกยวของกบวตถดบและผลตภณฑทมความเสยงอยางม “นยสาคญ”

(2) ใหองคกรสามารถตรวจสอบการดาเนนการของผสงมอบ รวมถงการดาเนนการของผสงมอบกอนหนาในหวงโซอปทาน โดยบคคลทสองหรอบคคลทสาม

หมายเหต เอกสารประกอบ เพอใหเกดความมนใจ เชน ขอตกลงทมการลงนามหรอถอยแถลงอยางเปน ลายลกษณอกษรของผสงมอบ

มอก.2861 เลม 1-2560

-12-

4.5.1.2 องคกรตองมโปรแกรมทวนสอบโดยบคคลทสองหรอทสาม สาหรบสงทจดหาทไดรบการจาแนกวามความเสยงอยางม “นยสาคญ” โดยโปรแกรมการทวนสอบดงกลาวตองครอบคลมถง

(1) การระบหวงโซอปทานทงหมดและหนวยการจดการปาไมของแหลงทมาของสงทจดหา

(2) การตรวจสอบ ณ พนทปฏบตงาน ในกรณทมความเกยวของ

(3) การลดความเสยง มาตรการในการแกไขและปองกนตามทจาเปน

4.5.2 การระบหวงโซอปทาน

4.5.2.1 องคกรตองขอขอมลทมรายละเอยดเกยวกบหวงโซอปทานและหนวยการจดการปาไมของแหลงทมาของสงทจดหาจากผสงมอบทมความเสยงอยางม “นยสาคญ”

4.5.2.2 องคกรไมตองตดตามการทวนสอบหวงโซอปทานทงหมด หากผสงมอบสามารถพสจนไดวาสงทจดหามานน มความเสยงตา ตามตวชวดในตารางท 1 ในขนตอนใดขนตอนหนงของหวงโซอปทาน ไปจนถงหนวยการจดการปาไม

4.5.2.3 ขอมลทไดรบมาตองชวยใหองคกรสามารถวางแผนและดาเนนการตรวจสอบ พนทปฏบตงานได

4.5.3 การตรวจสอบ พนทปฏบตงาน

4.5.3.1 โปรแกรมทวนสอบขององคกรตองรวมถงการตรวจสอบ พนทปฏบตงานของผสงมอบซงจดสงวตถดบหรอผลตภณฑทมความเสยง “นยสาคญ” การตรวจสอบพนทปฏบตงานสามารถดาเนนการโดยองคกรเอง (การตรวจสอบโดยบคคลทสอง) หรอโดยบคคลทสามในนามขององคกร ทงน องคกรอาจดาเนนการทบทวนเอกสารตางๆ แทนการตรวจสอบพนทปฏบตงาน ในกรณทมความมนใจเพยงพอวาแหลงทมาของวตถดบมไดเกยวของกบแหลงทมขอขดแยง

4.5.3.2 องคกรตองแสดงใหเหนวาองคกรมความรความสามารถเพยงพอในขอกฎหมายทเกยวของกบแหลงทมาของวตถดบหรอผลตภณฑทมความเสยงอยางม “นยสาคญ” และทเกยวของกบการตรวจสอบแหลงทมขอขดแยง

4.5.3.3 ในกรณทมการตรวจสอบพนทปฏบตงาน โดยบคคลทสามในนามขององคกร องคกรตองแสดงใหเหนวาบคคลทสามนนๆ มความรความสามารถเพยงพอในขอกฎหมายตามทระบไวในขอ 4.5.3.2 ทงน บคคลทสามตองมความสามารถตามขอกาหนดทระบไวในขอ 4.5.3.2 และมความสามารถตามทเจาของรปแบบการรบรองการจดการปาไมกาหนดไว

4.5.3.4 องคกรตองกาหนดตวอยางของวตถดบและผลตภณฑทมความเสยงอยางม “นยสาคญ”จากผสงมอบ เพอนาไปตรวจสอบ โดยแผนตรวจสอบจานวนขนตาของตวอยางรายปควรจะเทากบรากทสอง (Square root) ของจานวนวตถดบและผลตภณฑทมความเสยงอยางม “นยสาคญ” ตอหนงป หรอ (y = √ ) โดยปดเศษใหเปนจานวนเตมทใกลเคยงทสด และในกรณทสามารถพสจนไดวาการตรวจสอบพนทปฏบตงานครงกอนหนานนสอดคลองกบวตถประสงคของเอกสารฉบบน อาจมการปรบลดจานวนลงดวยตวเลข 0.8 ตวอยางเชน เปน (y = 0.8√ ) โดยปดเศษขนเปนจานวนเตม

4.5.3.5 การตรวจสอบพนทปฏบตงาน ตองครอบคลมสงตอไปน:

มอก. 2861 เลม1-2560

-13-

(1) ผสงมอบโดยตรงและผสงมอบชวงทงหมดในหวงโซอปทาน เพอประเมนความสอดคลองกบการอางสทธของผสงมอบทเกยวของกบแหลงทมาของวตถดบ และ

(2) เจาของหรอผจดการหนวยจดการปาไมของแหลงทมาของสงทจดหา หรอผมหนาทรบผดชอบดาเนนการจดการทเกยวของกบหนวยจดการปาไมนนๆ เพอประเมนการปฏบตตามขอกาหนดกฎหมาย

4.5.4 มาตรการการแกไข

4.5.4.1 องคกรตองกาหนดขนตอนในการดาเนนมาตรการแกไขความไมสอดคลองกบเกณฑสาหรบผสงมอบตามทระบในโปรแกรมการทวนสอบขององคกร อยางเปนลายลกษณอกษร

4.5.4.2 ขอบเขตของมาตรการแกไขตองขนอยกบระดบและความรนแรงของความเสยงวาไมและผลตภณฑทไดจากไมนนอาจมาจากแหลงทมขอขดแยง และตองประกอบไปดวยการดาเนนการตอไปนอยางนอยหนงขอ:

(1) การสอสารถงความเสยงอยางชดเจน โดยระบการรองขอใหจดการกบความเสยงภายในชวงเวลาทกาหนด เพอใหมนใจวาจะไมมการจดหาไมหรอผลตภณฑททาจากไมซงมาจากแหลงทมขอขดแยงแกองคกร

(2) ใหผสงมอบกาหนดมาตรการในการลดความเสยง โดยอาจเปนมาตรการทเกยวของกบการปฏบตตามขอกาหนดกฎหมายของหนวยการจดการปาไมหรอประสทธภาพการถายทอดขอมลขาวสารภายในหวงโซอปทาน

(3) การยกเลกสญญาหรอคาสงซอไมหรอผลตภณฑททาจากไมจนกวาผสงมอบสามารถแสดงใหเหนวาไดดาเนนการลดความเสยงทเหมาะสมแลว

4.6 การงดวางจาหนายในตลาด

4.6.1 องคกรตองไมนาไมหรอผลตภณฑททาจากไมซงไมทราบแหลงทมาหรอมาจากแหลงทมขอขดแยงมารวมไวในกลมผลตภณฑภายใตหวงโซการควบคมขององคกร

4.6.2 องคกรตองไมนาไมซงมเหตอนควรทสงสยวามาจากแหลงทผดกฎหมาย (แหลงทมขอขดแยง 2.9(ก) หรอ (ข)) เขาสกระบวนการผลต และตองไมซอขาย และตองไมวางจาหนายในตลาด หากปราศจากหลกฐานยนยนในรปแบบเอกสารทเหมาะสมและไดรบการตรวจสอบอนจะทาใหไมนนๆ ไดรบการจาแนกใหเปนไมประเภททม “ความเสยงตา”

5. วธดาเนนการเกยวกบหวงโซการควบคม 5.1 ทวไป

5.1.1 การดาเนนการเกยวกบหวงโซการควบคมทาได 2 วธ ไดแก วธการคดแยกทางกายภาพและวธตามอตรารอยละ องคกรตองเลอกวธทเหมาะสมโดยพจารณาจากลกษณะการเคลอนยายวตถดบและกระบวนการตางๆ ทเกยวของ

5.2 วธการคดแยกทางกายภาพ

มอก.2861 เลม 1-2560

-14-

5.2.1 ขอกาหนดโดยทวไปสาหรบวธการคดแยกทางกายภาพ

5.2.1.1 องคกรซงมวตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรองโดยไมปะปนประเภทกน และสามารถระบวตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรองตลอดทงกระบวนการผลต ควรทจะเลอกใชวธการคดแยกทางกายภาพ

5.2.1.2 องคกรทใชวธการคดแยกทางกายภาพตองดาเนนการเพอใหมนใจวามการคดแยกหรอชบงตววตถดบทไดรบการรบรองอยางชดเจนในทกๆ ขนตอนการผลตและจดจาหนาย

5.2.1.3 วธการคดแยกทางกายภาพอาจนาไปใชกบผลตภณฑทไดรบการรบรอง ซงผลตจากวตถดบตางๆ ทไดรบการรบรอง

หมายเหต องคกรอาจดาเนนการวธการคดแยกทางกายภาพกบผลตภณฑทใชการอางสทธแบบอตรารอยละ โดยผลตภณฑนน อาจมการอางสทธแบบอตรารอยละเหมอนกนหรอตางกนกได

5.2.2 การคดแยกวตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรอง

วตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรองซงมสวนประกอบของวตถดบทไดรบการรบรองตางกนตองสามารถระบประเภทไดอยางชดเจนตลอดทงกระบวนการการผลต จดจาหนาย รวมถงการจดเกบ ซงทาไดโดย

(1) การคดแยกทางกายภาพตามการผลตและพนทการจดเกบ หรอ

(2) การคดแยกทางกายภาพตามชวงเวลา หรอ

(3) การชบงตววตถดบหรอผลตภณฑทไดรบการรบรองอยางชดเจนในระหวางกระบวนการผลต

5.3 วธแบบอตรารอยละ

5.3.1 การใชวธแบบอตรารอยละ

วธตามอตรารอยละสาหรบหวงโซการควบคม สามารถนาไปใชกบองคกรทมวตถดบและผลตภณฑทไดรบการรบรองรวมกบผลตภณฑประเภทอนๆ

5.3.2 คาอธบายความหมายของกลมผลตภณฑ

5.3.2.1 องคกรตองดาเนนการตามขอกาหนดสาหรบกระบวนการหวงโซการควบคม ตามทระบไวในมาตรฐานนสาหรบกลมผลตภณฑเฉพาะ

5.3.2.2 กลมผลตภณฑเฉพาะตองเกยวของกบ

(1) ประเภทของผลตภณฑหนง หรอ

(2) กลมผลตภณฑซงประกอบดวยวตถดบเดยวกนหรอคลายคลงกนตามชนดพนธ หรอตามประเภท เปนตน

วตถดบสาหรบกลมผลตภณฑหนงๆ จะใชหนวยในการวดเดยวกน หรอใชหนวยวดตางๆ ทสามารถแปลงเปนหนวยวดเดยวกนได

มอก. 2861 เลม1-2560

-15-

5.3.2.3 กลมผลตภณฑตองสมพนธกบผลตภณฑซงผลตโดยองคกร ณ สถานทผลตเพยงหนงแหง

หมายเหต ขอกาหนดนมไดมไวสาหรบองคกรและกระบวนการผลตซงไมสามารถระบสถานทผลตชดเจนได เชน ผรบจางทาปาไม การขนสงคมนาคม การคาขายแลกเปลยน เปนตน

5.3.3 การคานวณอตรารอยละการรบรอง

5.3.3.1 องคกรตองคานวณอตรารอยละการรบรองสาหรบกลมผลตภณฑหนงๆ และสาหรบระยะเวลาของการอางสทธหนงๆ โดยตองคานวณแยกจากกนโดยใชสตรตอไปน:

Pc [%]= 100 oVV

Vc

c

Pc อตรารอยละการรบรอง (Certification percentage)

Vc ปรมาณของวตถดบทไดรบการรบรอง (Volume of certified material)

Vo ปรมาณของวตถดบอนๆ (Volume of other material)

หมายเหต นอกเหนอจากวตถดบทไดรบการรบรองและวตถดบอนๆ แลว เกณฑสาหรบการอางสทธ ยงครอบคลมถงวตถดบทเปนกลางซงไมไดอยในสตรการคานวณดวย ดงนน ปรมาณทงหมดของวตถดบทใชจะเทากบผลรวมของวตถดบทไดรบการรบรอง วตถดบทเปนกลาง และวตถดบอนๆ (Vt = Vc+Vn+Vo โดย Vt หมายถงปรมาณทงหมดของวตถดบ และ Vn หมายถงปรมาณของวตถดบทเปนกลาง)

5.3.3.2 องคกรตองคานวณอตรารอยละของการรบรองโดยใชหนวยวดหนวยเดยวสาหรบวตถดบทงหมดทใชในการคานวณ ในกรณทมการแปลงหนวยวดเพอวตถประสงคของการคานวณ องคกรตองใชอตราการแปลง (Conversion ratio) และวธในการแปลงอนเปนทยอมรบโดยทวไปเทานน หากไมมอตราการแปลงทเหมาะสม องคกรตองอธบายความหมายและใชอตราการแปลงทมความสมเหตสมผลและเชอถอไดแทน

5.3.3.3 หากผลตภณฑทจดหานนมสวนประกอบของวตถดบทไดการรบรองเพยงบางสวน ตองใชปรมาณของวตถดบเฉพาะทไดรบการรบรองซงสอดคลองกบอตรารอยละตามทระบโดยผสงมอบในการคานวณตามสตรเทานน สวนวตถดบทเหลอจะนาไปคานวณเปนวตถดบอนๆ

5.3.3.4 องคกรตองคานวณอตรารอยละการรบรองเปน:

(1) อตรารอยละพนฐาน (Simple percentage) (ขอ 5.3.3.5) หรอ

(2) อตรารอยละสะสม (Rolling percentage) (ขอ 5.3.3.6)

5.3.3.5 องคกรทใชการคานวณแบบอตรารอยละพนฐาน ตองคานวณอตรารอยละการรบรองบนพนฐานทางกายภายของวตถดบ ซงรวมอยในผลตภณฑเฉพาะของกลมผลตภณฑสาหรบการคานวณ

5.3.3.6 องคกรทใชการคานวณอตรารอยละสะสม ตองคานวณอตรารอยละการรบรองสาหรบกลมผลตภณฑเฉพาะและระยะเวลาของการอางสทธโดยใชวตถดบทมการจดหามาในชวงระยะเวลากอนการอางสทธในการคานวณ ในกรณทใชการคานวณอตรารอยละในรปแบบน ระยะเวลาของการอางสทธจะไมเกน 3 เดอน และวตถดบทนามาใชคานวณตองมระยะเวลาไมเกน 12 เดอน

มอก.2861 เลม 1-2560

-16-

ตวอยาง: องคกรทเลอกใชระยะเวลาของการอางสทธแบบ 3 เดอน และระยะเวลาของวตถดบแบบ 12 เดอน จะคานวณอตรารอยละแบบสะสมสาหรบชวง 3 เดอนถดไปจากจานวนของวตถดบทมการจดหามาในชวง 12 เดอนกอนหนา

5.3.4 การปนสวนอตรารอยละทคานวณไดไปสผลผลต

5.3.4.1 วธคาเฉลยอตรารอยละ (Average percentage method)

องคกรทใชวธคาเฉลยอตรารอยละตองใชอตรารอยละการรบรองทคานวณไดสาหรบผลตภณฑทงหมดภายใตกลมผลตภณฑเดยวกน

หมายเหต ไมมการกาหนดขนตาสาหรบอตรารอยละทไดรบการรบรองเพอใชสาหรบการคานวณคาเฉลยอตรารอยละ อยางไรกตาม อตรารอยละทไดรบการรบรองจะถอเปนสวนหนงของการอางสทธทมการสงถงลกคาเสมอ ทงน แตละเจาของรปแบบการรบรองหรอการตดฉลากอาจกาหนดอตราขนตาสาหรบการใชฉลากเองกได

ตวอยาง: หากอตรารอยละทไดรบการรบรองซงคานวณไดสาหรบระยะเวลาการอางสทธ 3 เดอนเทากบรอยละ 54 ผลตภณฑทงหมดภายใตกลมผลตภณฑเดยวกนจะสามารถนาไปจาหนายหรอปนสวนไปเปนผลตภณฑทไดรบการรบรองภายในชวงระยะเวลาของการอางสทธ โดยรวมถงอตรารอยละ 54 ของวตถดบทไดรบการรบรอง ตวอยางเชน “ไดรบการรบรองโดย ABC รอยละ 54” เปนตน

5.3.4.2 วธเครดตตามปรมาณ (Volume credit method)

(1) องคกรตองใชวธเครดตตามปรมาณสาหรบการอางสทธแบบเดยว องคกรทไดรบการจดสงวตถดบในหนงครงซงมการอางสทธมากกวาหนงการอางสทธทเกยวของกบประเภทของวตถดบตองใชการอางสทธรวมกนไมสามารถแบงได หรอตองใชการอางสทธเพยงแบบเดยวจากการอางสทธทงหมดทไดรบในการคานวณเครดตตามปรมาณ

หมายเหต องคกรทไดรบการจดสงวตถดบในหนงครงพรอมดวยการอางสทธสองขอซงวาดวยรปแบบการรบรองสองรปแบบจะเลอกทจะเปดบญชเครดตไวสาหรบการอางสทธตางๆ หรออาจเลอกวาจะใหการอางสทธใด เปนการอางสทธทจะเขาสบญชเครดตปรมาณทเกยวของ สาหรบการจดสงในแตละครง

(2) องคกรตองคานวณเครดตตามปรมาณโดยใช

(2.1) อตรารอยละการรบรองและปรมาณของผลตภณฑทได (ขอ 5.3.4.2(3)) หรอ

(2.2) วตถดบทใชในการผลตและอตราสวนของวตถดบตอผลตภณฑทได (ขอ 5.3.4.2(4))

(3) องคกรทใชอตรารอยละการรบรองตองคานวณปรมาณเครดตโดยคณปรมาณของผลตภณฑทได ในชวงระยะเวลาของการอางสทธดวยอตรารอยละของปรมาณทไดรบการรบรองสาหรบระยะเวลาของการอางสทธทเกยวของ

ตวอยาง: หากอตรารอยละทไดรบการรบรองเทากบ 54 สาหรบกลมผลตภณฑในชวงระยะเวลาของการอางสทธหนงๆ ซงประกอบดวยผลตภณฑซงมนาหนก 100 กโลกรม องคกรจะไดเครดตปรมาณเทากบ 54 กโลกรม (100 × 0.54) ของผลตภณฑทได

มอก. 2861 เลม1-2560

-17-

(4) องคกรทสามารถแสดงใหเหนถงอตราสวนระหวางวตถดบทใชในการผลตและผลตภณฑทไดโดยสามารถทวนสอบได อาจคานวณปรมาณเครดตจากวตถดบทใชในการผลตทไดการรบรองโดยตรง โดยคณปรมาณของวตถดบทไดการรบรองดวยอตราสวนของวตถดบทใชในการผลตตอผลตภณฑทได

ตวอยาง: ถามวตถดบ 100 ลกบาศกเมตรพรอมดวยการอางสทธ “ไดการรบรองโดย ABC รอยละ 70” จะมปรมาณของวตถดบทไดการรบรองเทากบ 70 ลกบาศกเมตร และถาอตราสวนของวตถดบทใชในการผลตและผลตภณฑทไดเทากบ 0.60 (ตวอยางเชน ไมทอนกลม 1 ลกบาศกเมตรสามารถนาไปทาเปนไมแปรรปได 0.60 ลกบาศกเมตร) องคกรจะไดเครดตของปรมาณการผลตไมแปรรปเปน 42 ลกบาศกเมตร

(5) องคกรตองสรางและจดการบญชเครดตในหนวยวดเพยงหนวยเดยว และตองนาเครดตของปรมาณทไดเขาไปไวในบญชเครดต บญชเครดตนนตองจดทาไวสาหรบแตละประเภทของผลตภณฑ ในกลมผลตภณฑเดยวกน หรอ สาหรบกลมผลตภณฑนนๆ ทงกลมภายใตหนวยวดเดยวกนสาหรบผลตภณฑทกประเภท

(6) ปรมาณเครดตสะสมทงหมดในบญชเครดตตองไมเกนผลรวมของเครดตทนาเขาไปไวในบญชเครดตในชวง 12 เดอนกอนหนา ระยะเวลาทกาหนดไวสงสด 12 เดอนนนสามารถขยายระยะเวลาได หากชวงเวลาการผลตผลตภณฑนนนานกวาหรอมากกวา 12 เดอน

ตวอยาง: หากระยะเวลาการผลตไมทาเชอเพลง (รวมถงขนตอนททาใหไมแหง) โดยเฉลยเทากบ 18 เดอน องคกรสามารถขยายระยะเวลาสงสดซงกาหนดไว 12 เดอน เปน 18 เดอนในการสะสมเครดต

(7) องคกรตองจดสรรเครดตจากบญชเครดตสาหรบผลตภณฑภายใตบญชเครดตนน โดยตองมการจดสรรเครดตไปสผลตภณฑในลกษณะทจะทาใหผลตภณฑทไดรบการรบรองนนไดรบการพจารณาวาประกอบดวยวตถดบทไดรบการรบรองถงรอยละ 100 หรอประกอบดวยวตถดบทไดรบการรบรองตากวารอยละ 100 และเปนไปตามคาสงสดทองคกรกาหนด ทงนผลลพธของจานวนผลตภณฑทไดรบการรบรองซงคณกบอตรารอยละของผลตภณฑทใชวตถดบทไดรบการรบรองในผลตภณฑทไดรบการรบรองนนจะมคาเทากบเครดตทไดรบการจดสรรซงถอนออกจากบญชเครดต

ตวอยาง: หากองคกรตดสนใจทจะจดสรรเครดตจานวน 54 กโลกรม ใหกบผลตภณฑทเปนผลผลต องคกรสามารถเลอกทจะจาหนายผลตภณฑจานวน 54 กโลกรม ในฐานะทเปนผลตภณฑทไดรบการรบรองซงใชวตถดบทไดรบการรบรองรอยละ 100 (ตวอยางเชน 54 กโลกรม ท “ไดการรบรองโดย ABC รอยละ 100”) หรอจานวน M กโลกรมโดยเปนผลตภณฑทไดรบการรบรองซงใชวตถดบทไดรบการรบรองรอยละ N โดย M × N มคาเทากบปรมาณเครดตทไดรบการจดสรร (เชน ผลตภณฑ 77 กโลกรม สามารถนาไปจาหนายเปนผลตภณฑท “ไดรบการรบรองโดย ABC รอยละ 70” ซง 77 × 0.70 = 54 กโลกรม)

มอก.2861 เลม 1-2560

-18-

6. การจาหนายและการสอสารเกยวกบผลตภณฑภายใตการอางสทธ 6.1 เอกสารทเกยวของกบผลตภณฑทจาหนายหรอผลตภณฑทมการขนยาย

6.1.1 ณ จดจาหนายหรอขนยายผลตภณฑทมการอางสทธไปยงลกคา องคกรตองทาสาเนาใบรบรองหวงโซการควบคมของผลตภณฑนนๆ หรอใหลกคาสามารถเขาถงสาเนาของเอกสารดงกลาวได องคกรตองแจงใหลกคาทราบในกรณทมการเปลยนแปลงใดๆ เกยวกบขอบขายของการรบรองหวงโซการควบคม และตองไมนาการรบรองดงกลาวไปใชในทางทไมเหมาะสม

หมายเหต ในกรณทเปนการรบรององคกรหลายสาขา โดยแตละสาขาไดรบเอกสารการรบรองแยกกน เพอยนยนถงสถานะทไดรบการรบรอง (ซงอางองถงใบรบรองหลกเดยวกน) องคกร (สาขา) ตองทาสาเนาของเอกสารการรบรองขางตนพรอมดวยใบรบรองหลกใหแกลกคา

6.1.2 องคกรตองระบประเภทของเอกสารทเกยวของกบการจดสงสนคาทงหมดทไดจาหนายหรอทมการขนยาย เพอเปนการสอสารถงการอางสทธในหวงโซการควบคม ตองมการออกเอกสารขางตนรวมถงการอางสทธอยางเปนทางการแกลกคาทกราย โดยองคกรตองเกบสาเนาของเอกสารดงกลาวไว และตองดาเนนการเพอใหมนใจวา ขอมลทปรากฏในเอกสารเหลานจะไมมการเปลยนแปลงใดๆ ภายหลงจากทมการจดสงตนฉบบแกลกคาแลว

หมายเหต เอกสารทเกยวของกบการจดสงแตละครงครอบคลมถงสอและขอมล โดยรวมถงสออเลกทรอนกสดวย

6.1.3 เอกสารทเกยวของกบการสงมอบผลตภณฑภายใตการอางสทธทงหมดตองมรายละเอยดตอไปนเปนอยางนอย

(1) ขอมลเกยวกบลกคา

(2) ขอมลเกยวกบผสงมอบ

(3) ขอมลเกยวกบผลตภณฑ

(4) จานวนการสงมอบผลตภณฑแตละรายการตามทระบในเอกสาร

(5) วนทสงมอบ หรอชวงเวลาในการสงมอบ หรอรอบระยะเวลาบญช

(6) การอางสทธอยางเปนทางการเกยวกบประเภทของวตถดบ (รวมถงอตรารอยละของวตถดบทไดรบการรบรอง) โดยเฉพาะอยางยงสาหรบผลตภณฑทงหมดทมการอางสทธซงระบไวในเอกสาร ตามทมขอมล

(7) ตวชบง การรบรองหวงโซการควบคมของผสงมอบ หรอใบรบรองการจดการปาไม หรอเอกสารอนๆ ซงยนยนสถานะทไดรบการรบรองของผสงมอบ

หมายเหต 1 การอางสทธอยางเปนทางการ หมายถงการอางสทธซงมการใชขอความทถกตองและชดเจน รวมทงเอกสารทยนยนสถานะทไดรบการรบรอง ซงระบไวในเอกสารของเจาของรปแบบการรบรองทเกยวของหรอเจาของรปแบบการตดฉลากทกาหนด

หมายเหต 2 ตวชบงการรบรองอาจอยในรปแบบของตวเลข หรออกษรและตวเลข และมกจะเรยกวา “หมายเลขการรบรอง”

6.2 การใชตราสญลกษณและฉลาก

มอก. 2861 เลม1-2560

-19-

6.2.1 องคกรทตดตราสญลกษณหรอฉลากทเกยวของกบการรบรองหวงโซการควบคม ไมวาจะบนผลตภณฑ หรอมไดอยบนผลตภณฑกตาม ตองไดรบการอนญาตจากเจาของเครองหมายการคาทเปนตราสญลกษณหรอฉลาก หรอจากตวแทนทไดรบมอบอานาจ และการใชตราสญลกษณหรอฉลากนนตองเปนไปตามขอกาหนดและเงอนไขในการอนญาต

หมายเหต เมอองคกรตดสนใจทจะใชตราสญลกษณหรอฉลากแลว กฏเกณฑตางๆ เกยวกบการใชตราสญลกษณหรอฉลากซงกาหนดไวโดยเจาของตราสญลกษณหรอฉลากจะถอเปนสวนประกอบทสาคญในขอกาหนดของหวงโซการควบคม

6.2.2 องคกรตองใชฉลากเฉพาะบนสนคาสาหรบผลตภณฑทไดรบการรบรองซงผานเกณฑคณสมบตสาหรบการตดฉลากผลตภณฑตามทระบไวโดยเจาของเครองหมายการคาทเปนตราสญลกษณหรอฉลาก

6.2.3 องคกรทแสดงการอางสทธบนผลตภณฑหรอบนหบหอบรรจ (โดยไมมตราสญลกษณหรอฉลาก) ซงเกยวของกบการรบรองหวงโซการควบคมตองใชการอางสทธอยางเปนทางการเสมอ โดยตองมชอองคกรนนๆ ปรากฏชดเจน

หมายเหต การอางสทธอยางเปนทางการ หมายถงการอางสทธซงมการใชขอความทถกตองและชดเจน รวมทงเอกสารทยนยนสถานะทไดการรบรอง ซงระบไวในเอกสารของเจาของรปแบบการรบรองทเกยวของหรอเจาของรปแบบการตดฉลากทกาหนด

7. ขอกาหนดขนตาเกยวกบระบบการจดการ 7.1 ขอกาหนดทวไป

องคกรตองใชระบบการจดการทสอดคลองกบขอตอไปนในมาตรฐาน เพอใหมนใจวามการนาระบบการจดการไปใชอยางถกตอง รวมทงมการคงไวซงกระบวนการของหวงโซการควบคมอยางเหมาะสม ระบบการจดการตองเหมาะสมกบรปแบบ ขอบขาย และปรมาณของงานทมการดาเนนการ

หมายเหต องคกรสามารถใชระบบบรหารงานคณภาพ (ISO 9001) หรอระบบการจดการสงแวดลอม (ISO 14001) เพอใหเปนไปตามขอกาหนดขนตาเกยวกบระบบการจดการตามทระบไวในมาตรฐานนได

7.2 อานาจหนาทและความรบผดชอบ

7.2.1 หนาทรบผดชอบโดยทวไป

7.2.1.1 ฝายบรหารองคกรตองกาหนดความมงมนในการดาเนนการและคงไวซงการปฎบตตามขอกาหนดของหวงโซการควบคมทสอดคลองกบมาตรฐานน และจดทาไวเปนเอกสาร และสามารถเขาถงโดยบคลากร ผสงมอบ ลกคา และผมสวนไดเสยอนๆ

7.2.1.2 ฝายบรหารองคกรตองมอบหมายสมาชกหนงคนของฝายบรหารผซงนอกเหนอจากหนาทรบผดชอบอนตองมหนาทรบผดชอบและอานาจหนาทสาหรบหวงโซการควบคมขององคกร

7.2.1.3 ฝายบรหารองคกรตองดาเนนการทบทวนหวงโซการควบคมขององคกร และการปฏบตตามขอกาหนดในมาตรฐานนตามรอบระยะเวลาอยางสมาเสมอ

7.2.2 อานาจหนาทและความรบผดชอบสาหรบหวงโซการควบคม

มอก.2861 เลม 1-2560

-20-

องคกรตองระบบคคลผมหนาทดาเนนกจกรรมตางๆ สาหรบการนาไปปฏบตและคงไวซงหวงโซการควบคม รวมทงตองกาหนดอานาจหนาทและความรบผดชอบทเกยวของ ในประเดนตอไปนเปนอยางนอย:

(1) การจดซอวตถดบและการระบแหลงทมาของวตถดบนน

(2) กระบวนการผลตซงครอบคลมถงกระบวนการคดแยกทางกายภาพหรอการคานวณอตรารอยละ และการปนสวนไปสผลตภณฑ

(3) การจาหนายและตดฉลากผลตภณฑ

(4) การเกบรกษาบนทก

(5) การตรวจประเมนภายในและการควบคมสงทไมเปนไปตามขอกาหนด

(6) ระบบตรวจสอบขอเทจจรง

7.3 เอกสารขนตอนการดาเนนงาน

7.3.1 องคกรตองจดทาเอกสารขนตอนการดาเนนงานเกยวกบหวงโซการควบคม โดยเอกสารดงกลาวตองประกอบดวยสงตอไปนเปนอยางนอย

(1) โครงสรางองคกร อานาจหนาทและความรบผดชอบทเกยวของกบหวงโซการควบคม

(2) คาอธบายเกยวกบการไหลของวตถดบภายในกระบวนการผลตและการคา ซงรวมถงคาอธบายความหมายของกลมผลตภณฑดวย

(3) กระบวนการสาหรบหวงโซการควบคมซงครอบคลมขอกาหนดทงหมดในมาตรฐานฉบบน ซงรวมถง

(3.1) ขอมลเกยวกบประเภทของวตถดบ

(3.2) การคดแยกทางกายภาพของวตถดบทไดรบการรบรอง (สาหรบองคกรทใชแนวทางการคดแยก ทางกายภาพ)

(3.3) คาอธบายความหมายของกลมผลตภณฑ การคานวณอตรารอยละทไดรบการรบรอง การคานวณเครดตของปรมาณ การจดการเกยวกบบญชเครดต (สาหรบองคกรทใชวธอตรารอยละ)

(3.4) การจาหนายหรอขนยายผลตภณฑ การอางสทธบนผลตภณฑและการตดฉลากบนผลตภณฑ

(4) ขนตอนการดาเนนการระบบตรวจสอบขอเทจจรง

(5) ขนตอนการดาเนนการการตรวจประเมนภายใน

(6) ขนตอนการดาเนนการการจดการขอรองเรยน

7.4 การเกบรกษาบนทก

7.4.1 องคกรตองจดทาและเกบรกษาบนทกขอมลเกยวกบหวงโซการควบคมเพอเปนหลกฐานแสดงการปฏบตตามขอกาหนดในมาตรฐานฉบบน รวมทงแสดงถงประสทธภาพและประสทธผลทเกดขน องคกรตองเกบบนทกซงเกยวกบกลมผลตภณฑภายใตหวงโซการควบคม อยางนอยดงตอไปน

มอก. 2861 เลม1-2560

-21-

(1) บนทกของผสงมอบวตถดบทไดรบการรบรองทงหมด รวมถงสาเนาใบรบรองการจดการปาไมของผสงมอบวตถดบ หรอใบรบรองหวงโซการควบคม หรอเอกสารอนๆ ทยนยนการปฏบตตามกฏเกณฑสาหรบผสงมอบวตถดบทไดรบการรบรอง

(2) บนทกเกยวกบวตถดบ รวมถงการอางสทธตามประเภทของวตถดบ และเอกสารทเกยวของกบการสงมอบวตถดบทนาเขามา

(3) บนทกเกยวกบการคานวณอตรารอยละทไดรบการรบรอง การถายโอนอตรารอยละทคานวณ การปนสวนไปยงผลตภณฑ และการจดการบญชเครดต ตามทมขอมล เทาทเปนไปได

(4) บนทกเกยวกบผลตภณฑทงหมดทไดจาหนายหรอผลตภณฑทมการถายโอน รวมถงการอางสทธตามประเภทของวตถดบและเอกสารทเกยวของกบการสงมอบผลตภณฑ

(5) บนทกเกยวกบระบบตรวจสอบขอเทจจรง รวมถงบนทกขอมลเกยวกบการประเมนความเสยงและการจดการการจดหาทมความเสยงทมนยสาคญตามความเหมาะสม

(6) บนทกเกยวกบระบบการตรวจประเมนภายใน การทบทวนเกยวกบหวงโซแหงการควบคมตามรอบ

(7) บนทกเกยวกบขอรองเรยนและการแกปญหา

7.4.2 องคกรตองเกบรกษาบนทกขางตนไวเปนระยะเวลาอยางตา 5 ป

หมายเหต บนทกเหลานครอบคลมถงสอและขอมล โดยรวมถงสออเลกทรอนกสดวย

7.5 การจดการทรพยากร

7.5.1 ทรพยากรมนษยและบคลากร

องคกรตองดาเนนการเพอใหมนใจและแสดงใหเหนวา บคลากรผดาเนนกจกรรมตางๆ ซงสงผลตอการนาหวงโซการควบคมไปปฏบตใชและการคงไวซงหวงโซการควบคมดงกลาวเปนผมความร ทกษะ ความสามารถ ประสบการณ และไดรบการฝกอบรมทเหมาะสม

7.5.2 สงอานวยความสะดวกทางเทคนค

องคกรตองระบ จดหา และคงไวซงระบบสาธารณปโภคและสงอานวยความสะดวกทางเทคนคทจาเปนตอการดาเนนการตามหวงโซการควบคมขององคกรและการคงไวซงหวงโซการควบคมดงกลาวตามทระบไวในขอกาหนดในมาตรฐานนอยางมประสทธผล

7.6 การตรวจสอบและการควบคม

7.6.1 องคกรตองดาเนนการตรวจประเมนภายในอยางนอยปละครง โดยครอบคลมขอกาหนดทงหมดในมาตรฐานน พรอมทงกาหนดมาตรการแกไข และมาตรการปองกนหากมความจาเปน

7.6.2 องคกรตองทบทวนรายงานเกยวกบการตรวจประเมนภายในอยางนอยปละครง

หมายเหต ด ISO 19011 เปนแนวทางสาหรบการตรวจประเมนภายใน

7.7 ขอรองเรยน

มอก.2861 เลม 1-2560

-22-

7.7.1 องคกรตองกาหนดขนตอนการจดการกบขอรองเรยนจากผสงมอบวตถดบ ลกคา และบคคลอนๆ ทเกยวของกบหวงโซการควบคมขององคกร

7.7.2 เมอไดรบขอรองเรยน องคกรตอง:

(1) รบทราบขอรองเรยนนนและแจงใหผรองเรยนทราบวาไดรบขอรองเรยน

(2) รวบรวมและทวนสอบขอมลทจาเปนทงหมดเพอใชในการประเมนและตรวจสอบขอรองเรยน และตดสนเกยวกบขอรองเรยนนนๆ

(3) แจงขอสรปการตดสนใจเกยวกบขอรองเรยน รวมถงขนตอนในการจดการกบขอรองเรยนตอผรองเรยนอยางเปนทางการ

(4) ทาใหมนใจวามการดาเนนการแกไขและปองกนปญหาทเหมาะสม

7.8 การจางชวง (Subcontracting)

7.8.1 หวงโซการควบคมขององคกรตองครอบคลมการดาเนนกจกรรมของผรบจางชวงทเกยวกบการผลตผลตภณฑภายใตกระบวนการของหวงโซการควบคมขององคกร ไมวาจะเกดขนภายในหรอภายนอกทตงขององคกร

7.8.2 องคกรอาจถอวากจกรรมนนๆ เปนกจกรรมทเกยวของกบการจางชวงได หากผรบจางชวงไดรบวตถดบจากองคกร โดยวตถดบนนถกแยกทางกายภาพจากวตถดบอนๆ และสงวตถดบกลบคนแกองคกรภายหลงจากทเสรจสนการทางานซงเปนการจางชวงแลว หรอในกรณทองคกรเปนผรบผดชอบในการจาหนายหรอขนยายผลตภณฑใหแกลกคา

หมายเหต 1 ตวอยางการจางชวง เชน การทโรงพมพซงมหวงโซการควบคม จดจางบคคลภายนอกเพอทาการตดและเยบกระดาษ โดยมการสงสงตพมพไปยงผ รบจางชวงแลวสงคนไปยงโรงพมพภายหลงจากทการดาเนนการตามสญญาจางชวงนนเสรจสน

หมายเหต 2 บคคล (entity) ทเกยวของกบการจดซอวตถดบหรอการจาหนายผลตภณฑตองดาเนนการตามหวงโซการควบคมของตน คาวา “รบวตถดบจากองคกร” และ “สงวตถดบกลบคนแกองคกร” ยงหมายรวมถงการทผรบจางชวงไดรบวตถดบจากผสงมอบโดยตรงในนามขององคกร หรอการทผรบจางชวงสงวตถดบใหแกลกคาในนามขององคกร ทงน องคกรยงคงเปนผรบผดชอบในทกสวนของหวงโซการควบคม ซงรวมถงขอกาหนดทเกยวของกบการจดซอวตถดบ การจาหนาย และการสอสารดวย

หมายเหต 3 การจางชวงไมถอเปนการขดตอขอกาหนดในขอ 5.3.2.3 ซงระบไววากลมผลตภณฑจะตองผลตโดยองคกร ณ สถานทผลตเพยงหนงแหง

7.8.3 องคกรตองเปนผรบผดชอบโดยสมบรณตอการดาเนนการใดๆ กตามภายใตการจางชวงซงเกยวของกบหวงโซการควบคม

7.8.4 องคกรตองทาขอตกลงอยางเปนลายลกษณอกษรกบผรบจางชวงทงหมดเพอใหมนใจวาวตถดบหรอผลตภณฑขององคกรไดรบการคดแยกทางกายภาพจากวตถดบหรอผลตภณฑอนๆ

7.8.5 แผนการตรวจประเมนภายในขององคกรตองครอบคลมถงการดาเนนการทงหมดของผรบจางชวง

มอก. 2861 เลม1-2560

-23-

8. ขอกาหนดดานสงคม ดานสขภาพ และดานความปลอดภย ในหวงโซการควบคม 8.1 ขอบขาย

รายละเอยดในขอนเกยวของกบขอกาหนดดานสขภาพ ดานความปลอดภย และดานแรงงานซงอางองจากปฏญญาองคการแรงงานระหวางประเทศวาดวยหลกการและสทธขนพนฐานในการทางาน

8.2 ขอกาหนด

8.2.1 องคกรตองแสดงใหเหนถงความมงมนทจะปฏบตตามขอกาหนดในดานสงคม ดานสขภาพ และดานความปลอดภยตามทระบไวในมาตรฐานน

8.2.2 องคกรตองแสดงใหเหนวา:

(1) คนงานตองไมถกกดกนจากการรวมกลมกนโดยอสระ สามารถเลอกผแทนของตน และเจรจาตอรองกบผวาจางได

(2) ไมมการใชแรงงานบงคบ

(3) ไมมการใชแรงงานเดกทมอายตากวา 15 ปตามขอกาหนดของกฎหมาย หรอแรงงานซงอยในชวงอายทตองเขารบการศกษาขนพนฐาน โดยเลอกใชเกณฑทมอายสงกวา

(4) คนงานตองไมถกปดกนโอกาสในการทางานและการปฏบตทเทาเทยมกน

(5) สภาพแวดลอมในการทางานตองไมเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง

มอก.2861 เลม 1-2560

-24-

ภาคผนวก ก การใชมาตรฐานหวงโซการควบคมสาหรบองคกรหลายสาขา(Multisite organization)

ภาคผนวกนมวตถประสงคเพอใหคาแนะนาเกยวกบการนาขอกาหนดหวงโซการควบคมไปใชในองคกรหลายสาขา เพอใหแนใจวาการรบรองหวงโซการควบคมนน สามารถนาไปใชไดจรงและมความเหมาะสมในเชงเศรษฐศาสตรและในแงของการนาไปปฏบต และในขณะเดยวกน เพอใหแนใจวาการประเมนทเกดขนนน สามารถสรางความเชอมนวาไดมการปฏบตตามขอกาหนดหวงโซการควบคมอยางเหมาะสม นอกจากน การรบรองขององคกรหลายสาขายงนาไปสการดาเนนการตามหวงโซการควบคมและการรบรองหวงโซการควบคมสาหรบกลมบรษทขนาดเลกซงเปนอสระจากกนอกดวย

ภาคผนวกนประกอบดวยขอกาหนดสาหรบการดาเนนการตามขอกาหนดของหวงโซการควบคมสาหรบองคกรหลายสาขาเทานน

ก.1 คาจากดความ ก.1.1 องคกรหลายสาขา หมายถง องคกรทมศนยกลางการดาเนนการ (ซงโดยปกตและตอไปนจะเรยกวา

“สานกงานสวนกลาง”) ทซงมการวางแผน ควบคม และจดการการดาเนนกจกรรมตางๆ และมเครอขายของททาการทองถนหรอสาขา (สถานทตง) ซงมการดาเนนการกจกรรมดงกลาวบางสวนหรอทงหมด

ก.1.2 องคกรหลายสาขาไมจาเปนตองเปนนตบคคลเดยวกน แตสาขาทงหมดขององคกรตองมความเชอมโยงสมพนธกนทางกฎหมายหรอทางสญญากบสานกงานสวนกลางและอยภายใตหวงโซการควบคมเดยวกนโดยจะตองมการควบคมดแลโดยสานกงานสวนกลางอยางตอเนอง ซงหมายความวาสานกงานสวนกลางมสทธในการดาเนนการแกไข ณ สาขาใดกตามในกรณทมความจาเปน ทงน ควรมการระบถงเงอนไขดงกลาวในสญญาระหวางสานกงานสวนกลางและสาขาตางๆ ในกรณทสามารถทาได

ก.1.3 องคกรหลายสาขา อาจหมายรวมถง

ก.1.3.1 องคกรทมการดาเนนการธรกจแฟรนไชสหรอบรษททมหลายสาขาซงเชอมโยงกนโดยการมกรรมสทธรวมกนหรอการจดการรวมกน

ก.1.3.2 กลมผประกอบการทเปนอสระจากกนซงมการจดตงขนและดาเนนการเพอวตถประสงคในการรบรองหวงโซการควบคม (กลมผผลต)

หมายเหต กลมสมาชกในลกษณะสมาคม หรอมลนธ หรอสหภาพ หรอสหกรณ มไดอยภายใตความหมายของคาวา “การจดการ หรอความเชอมโยงทางองคกรเดยวกน”

ก.1.4 กลมผผลต หมายถง เครอขายผประกอบการซงอาจมขนาดเลกและเปนอสระจากกน ซงไดรวมตวกนเพอวตถประสงคในการไดรบการรบรองหวงโซการควบคมและคงไวซงการรบรองดงกลาว โดยสานกงานสวนกลางอาจอยในรปของสมาคมการคา หรออาจเปนองคกรตามกฎหมายซงไดรบการแตงตงเพอวตถประสงคดงกลาวโดยกลมสมาชก หรอนตบคคลทใหการบรการกลมภายใตการจดการเพอวตถประสงคใหสอดคลองกบมาตรฐานน ทงน สานกงานสวนกลางอาจอยภายใตการดาเนนงานโดยสมาชกหนงของกลม

หมายเหต ในกรณทเปนกลมผผลต อาจเรยกสานกงานสวนกลางวา “คณะบคคล (group entity)” และอาจเรยกสาขาวา “กลมสมาชก”

มอก. 2861 เลม1-2560

-25-

ก.1.5 สาขา หมายถง สถานททมการดาเนนการอนเกยวของกบหวงโซการควบคม

ก.1.6 กลมผผลตถกจากดใหสามารถเขาไปดาเนนการ ณ สาขาซงตองอยในประเทศใดเพยงประเทศเดยวเทานนและตอง:

(1) มพนกงานไมเกน 200 คน (เทยบเทากบพนกงานประจา) และ (2) สนทรพยถาวรไมเกน 200,000,000 บาท

ก.1.7 เกณฑเพมเตมสาหรบกลมผผลตซงกาหนดโดยหนวยรบรองระบบงานทเกยวของจะมผลบงคบใชดวยเชนกน

ก.2 เกณฑคณสมบตสาหรบองคกรหลายสาขา ก.2.1 รายละเอยดทวไป

ก.2.1.1 สานกงานสวนกลางทาหนาทบรหารจดการ ทบทวนและตรวจสอบ หวงโซการควบคมขององคกร โดยตองจดทาแผนการตรวจประเมนภายในครอบคลมสาขาทงหมดทเกยวของ (รวมถงสานกงานสวนกลาง) และตองดาเนนการตรวจประเมนตามแผนทกาหนดไวใหแลวเสรจกอนการประเมนของหนวยรบรอง

ก.2..1.2 องคกรตองแสดงใหเหนวาสานกงานสวนกลางไดจดทาหวงโซการควบคมตามทระบไวในมาตรฐานน และแสดงใหเหนวาองคกรทงหมด (ซงรวมถงสาขา) เปนไปตามขอกาหนดในมาตรฐานน

ก.2.1.3 องคกรตองแสดงใหเหนถงความสามารถของตนในการเกบรวบรวมและวเคราะหขอมลจากสาขาทงหมดซงรวมถงฝายบรหารสานกงานสวนกลางดวย รวมทงแสดงใหเหนถงความสามารถในการเปลยนแปลงในหวงโซการควบคมซงดาเนนการอย ณ สาขา ในกรณทมความจาเปน

ก.2.2 อานาจหนาทและความรบผดชอบของสานกงานสวนกลาง

ก.2.2.1 สานกงานสวนกลางตอง

(1) เปนตวแทนของสาขาในกระบวนการรบรอง รวมถงการสอสารและ ความเกยวของกบหนวยรบรอง (2) ยนคาขอการรบรองพรอมขอบขาย ทรวมถงรายชอสาขาทขอการรบรองทงหมด และเปนตวแทนในการทา

สญญากบหนวยรบรอง (3) ยนคาขอขยายหรอลดขอบขายการรบรอง ซงรวมถงการเพมหรอลดสาขา (4) ใหคามนในนามขององคกรในการจดทาและคงไวซงหวงโซการควบคมทสอดคลองกบขอกาหนดในมาตรฐานน (5) ใหขอมลและคาแนะนาทจาเปนแกสาขาทงหมด เพอใหมการนาหวงโซการควบคมไปปฏบต และคงไวซงหวงโซ

การควบคมดงกลาวอยางมประสทธภาพ โดยใหสอดคลองกบขอกาหนดในมาตรฐานน สานกงานสวนกลางตองใหขอมลตอไปนแกสาขา หรอใหสาขาสามารถเขาถงขอมลตอไปนได (5.1) สาเนาของมาตรฐานน และคาแนะนาใดๆ ทเกยวของกบการปฏบตตามขอกาหนดในมาตรฐานน (5.2) กฏเกณฑเกยวกบการใชตราสญลกษณของการรบรองและคาแนะนาใดๆ ทเกยวของกบการปฏบต

ตามกฏเกณฑการใชตราสญลกษณของการรบรอง (5.3) ขนตอนการดาเนนงานของสานกงานสวนกลางสาหรบการจดการองคกรหลายสาขา เงอนไขใน

สญญาซงลงนามรวมกบหนวยรบรอง อนเกยวของกบสทธของหนวยรบรองหรอหนวยรบรองระบบงานในการเขาถงระบบเอกสารตางๆ และสถานทของสาขาเพอวตถประสงคในการประเมนผลและตรวจตดตามผล รวมทงการเปดเผยขอมลเกยวกบสาขาใหแกบคคลทสาม

มอก.2861 เลม 1-2560

-26-

(5.4) คาอธบายเกยวกบหลกการความรบผดชอบรวมกนของสาขาในการรบรอง ผลการตรวจประเมนภายใน และผลการประเมนและการตรวจตดตามผลของหนวยรบรอง รวมทงมาตรการในการปองกนและแกไขของแตละสาขา

(5.5) ใบรบรองขององคกรซงมหลายสาขา และสวนหนงสวนใดกตามของใบรบรองดงกลาว ทเกยวของกบขอบขายของการรบรองทครอบคลมสาขา

หมายเหต คาวา “ความรบผดชอบรวมกน” หมายถง ขอบกพรองทพบในสาขาใดสาขาหนงหรอทพบในสานกงานสวนกลางอาจสงผลใหตองปฏบตการแกไขในทกสาขา และอาจตองเพมการตรวจประเมนภายในหรออาจสงผลตอการเพกถอนใบรบรอง

(6) มความเชอมโยงกบทกสาขาทงในเชงบรหารองคกรหรอในทางสญญากบทกสาขา ซงหมายรวมถงการใหคามนของสาขาวาจะดาเนนการและคงไวซงการปฎบตตามขอกาหนดของหวงโซการควบคมทสอดคลองกบมาตรฐานน นอกจากน สานกงานสวนกลางตองทาสญญาเปนลายลกษณอกษร หรอทาขอตกลงเปนลายลกษณอกษรกบทกสาขา โดยตองครอบคลมสทธของสานกงานสวนกลางในการนามาตรการแกไขและปองกนมาปฏบตและบงคบใช และสามารถตดสาขาใดๆ ออกจากขอบขายของการรบรองในกรณทมขอบกพรองตามมาตรฐานน

(7) จดทาเอกสารขนตอนการดาเนนการสาหรบการจดการองคกรหลายสาขา (8) เกบบนทกขอมลเกยวกบการปฏบตตามขอกาหนดในมาตรฐานนของสานกงานสวนกลางและสาขา (9) ดาเนนการตรวจประเมนภายใน โดยโปรแกรมการตรวจประเมนภายในจะประกอบดวย:

(9.1) การตรวจประเมน สถานประกอบของทกสาขา (รวมถงสานกงานสวนกลาง) กอนรบการตรวจประเมนจากหนวยรบรอง

(9.2) การตรวจประเมนประจาป ณ สถานประกอบการของทกสาขาภายใตขอบขายการรบรอง (รวมถงสานกงานสวนกลาง)

(9.3) การตรวจประเมน ณ สถานประกอบการ ของสาขาใหมกอนทหนวยรบรองจะเรมกระบวนการขยายขอบขายการรบรอง

(10) ดาเนนการพจารณาทบทวนการปฏบตตามขอกาหนดของสานกงานสวนกลางและสาขา รวมทงทบทวนผลการตรวจประเมนภายใน รวมทงการตรวจประเมนและตรวจตดตามผลของหนวยงานรบรอง และตองดาเนนการมาตรการแกไขและปองกนในกรณทมความจาเปน รวมทงประเมนประสทธผลของมาตรการแกไขทไดดาเนนการไป

ก.2.3 อานาจหนาทและความรบผดชอบของสาขา

สาขาซงมความเกยวของสมพนธกบองคกรมหนาทรบผดชอบในประเดนดงตอไปน:

ก.2.3.1 ดาเนนการตามและคงไวซงการปฎบตตามขอกาหนดของหวงโซการควบคมทสอดคลองกบมาตรฐานน

ก.2.3.2 เขาเปนสวนหนงในสญญารวมกบสานกงานสวนกลาง รวมทงใหคามนวาจะดาเนนการตามขอกาหนดของหวงโซการควบคมและขอกาหนดในการรบรองทเกยวของอนๆ

ก.2.3.3 ดาเนนการเพอตอบสนองตอคารองขอขอมลทเกยวของ เอกสาร หรอขอมลอนๆ ซงอาจเกยวของกบการตรวจประเมนอยางเปนทางการ การพจารณาทบทวน ฯลฯ จากสานกงานสวนกลางหรอหนวยงานรบรอง

ก.2.3.4 ใหความรวมมอและชวยเหลออยางเตมท เพอใหการตรวจประเมนภายในโดยสานกงานสวนกลางและการตรวจประเมนโดยหนวยรบรอง รวมทงการเขาถงสาขาทเกยวของนนเปนไปไดอยางเรยบรอยและสมบรณ

มอก. 2861 เลม1-2560

-27-

ก.2.3.5 ดาเนนการแกไขและปองกนทเกยวของกาหนดโดยสานกงานสวนกลาง

ก.3 ขอบเขตความรบผดชอบขององคกรสาหรบการนาขอกาหนดในมาตรฐานฉบบนไปปฏบตในองคกรทมหลายสาขา

ขอกาหนดมาตรฐาน สานกงานสวนกลาง สาขา 5.2 ขอกาหนดสาหรบกระบวนการของหวงโซการควบคม – แนวทางการคดแยกทางกายภาพ

ใช

5.3 ขอกาหนดสาหรบกระบวนการของหวงโซการควบคม – แนวทางตามอตรารอยละ

ใช

7.ขอกาหนดขนตาสาหรบระบบการบรหารจดการ

7.2 อานาจหนาทและความรบผดชอบ ใช ใช

7.2.1 หนาทและความรบผดชอบโดยทวไป ใช ใช

7.2.2 อานาจหนาทและความรบผดชอบสาหรบหวงโซการควบคม

ใช (สาหรบขอ (4) และ (5)) ใช

7.3 เอกสารแสดงขนตอนการดาเนนงาน ใช (สาหรบขอ (1) (5) และ (6)

ใช

7.4 การบนทกขอมล ใช (สาหรบขอ (6) และ (7)) ใช

7.5 การบรหารจดการทรพยากร ใช (สาหรบกจกรรมทกาหนดเทานน)

ใช

7.5.1 ทรพยากรมนษย/ ทรพยากรบคคล ใช (สาหรบกจกรรมทกาหนดเทานน)

ใช

7.5.2 สงอานวยความสะดวกทางเทคนค ใช (สาหรบกจกรรมทกาหนดเทานน)

ใช

7.6 การตรวจสอบและควบคม ใช ใช

7.7 ขอรองเรยน

ใช ใช