มาตรฐานผลิตภัณฑ์อุตสาหกรรม · web view1.2.5...
TRANSCRIPT
สมอ./ศอ.พว./FDNS (1)
ธนวาคม 2553
หามใชหรอยดถอรางนเปนมาตรฐานมาตรฐานฉบบสมบรณจะมประกาศในราชกจจาน
เบกษา
ราง
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
ขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได
WEB CONTENT ACCESSIBILITY GUIDELINES
สำาหรบเสนอคณะกรรมการพจารณารางมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรม ถนนพระรามท 6 กรงเทพฯ 10400
โทรศพท 0 2202 3359-61
สมอ./ศอ.พว./CD
ธนวาคม 2552
หามใชหรอยดถอรางนเปนมาตรฐานมาตรฐานฉบบสมบรณจะมประกาศในราชกจจาน
เบกษา
ราง
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
ขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได
WEB CONTENT ACCESSIBILITY GUIDELINE
สำาหรบเสนอคณะผจดทำารางมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาตเลขท 112 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน
ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120โทรศพท 0 2564 6900 ตอ 2474
และ
สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมกระทรวงอตสาหกรรม ถนนพระรามท 6 กรงเทพฯ 10400
โทรศพท 0 2202 3359-61
คณะกรรมการวชาการเพอการจดทำารางมาตรฐานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใช
ประโยชนได
ประธานกรรมการ
ดร.ทวศกด กออนนตกล สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต
นายบญเลศ อรณพบลย
คณะกรรมการ
นายธรรม จตนาม วทยาลยราชสดา มหาวทยาลยมหดล
นางสาวจรภานวาตพนธ
นายราเมศ โสดารตน สมาคมผประกอบการพาณชยอเลกทรอนกสแหงประเทศไทย
นายจตพล หนทาทอง สมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย
นายสวาง ศรสม เครอขายศลปะดนตรคนพการ
รศ.ดร.โชตพชร ภรณวลย สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง
นางทศนา ชตวศทธ กรมสรรพากร กระทรวงการคลง
นายสรยทธ บญมาทต สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม
(1)
กรรมการและเลขานการ
นางสาววนทนย พนธชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต
กรรมการและผชวยเลขานการ
นายนำาหนง มตรสมาน ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต
(2)
คำานำา
ปจจบนขอมลขาวสารเปนสงจำาเปนอยางยงตอชวตประจำาวนของประชาชน หนวยงานทงภาครฐและเอกชนใชเวบไซตเปนแหลงเผยแพรขอมลขาวสารไปสประชาชน โดยมการปรบปรงขอมลใหทนสมยเปนประจำา พรอมทงมเทคนคการนำาเสนอรปแบบใหมๆ เชน การใชวธการสมรปภาพเพอแสดงผล การแสดงผลแบบสอประสม การใชคำาสงโปรแกรมจาวาสครปต (javascript) เทคโนโลยแฟลช (flash) สำาหรบการสรางภาพเคลอนไหว เมอผจดทำาเวบนำาเทคนคเหลานมาใช อาจทำาใหผใชงานเวบบางกลมไมสามารถอาน หรอรบรขอมลนนๆ ไดเชน คนตาบอด คนหหนวก ผสงอาย ดงนนองคการมาตรฐาน เวลด ไวด เวบ (World Wide Web Consortium: W3C) จงจดตงคณะรเรมดำาเนนการทำาใหเวบเขาถงและใชประโยชนได (Web Accessibility Initiative: WAI) เพอจดทำาขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได (Web Content Accessibility Guidelines: WCAG) โดยมจดประสงคใหหนวยงานตางๆ นำาขอกำาหนดนไปใชเพอเปนมาตรฐานในการจดทำาเวบไซต
สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเหนความสำาคญทประชาชนจะไดรบขอมลขาวสารอยางเทาเทยมกน ไมวาจะมขอจำากดทางดานกายภาพทแตกตางกน จงไดจดทำาขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนไดขน เพอใหหนวยงานตางๆ ทจดทำาเวบไซตเผยแพรขอมลขาวสาร ไดคำานงถงบคคลอกกลมหนงทเผชญอปสรรคในการรบขอมลขาวสาร โดยยดหลก 3 ประการ ในการจดทำาเวบไซต คอ 1) หลกการออกแบบทเปนสากล (universal design) หมายถง การออกแบบเวบไซตททกคนสามารถเขาถงและใชประโยชนไดโดยไมมขอจำากด 2) หลกการใชเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก หมายถง การออกแบบเวบไซตทเออใหบคคลทมขอจำากดทางดานกายภาพไดใชเครองมออนเสรม เชน โปรแกรมอานจอภาพ โปรแกรมขยายภาพบน
(3)
จอ ในการอานเนอหาบนเวบ 3) หลกการชวยเหลอทสมเหตสมผล หมายถง การเปลยนแปลงหรอการปรบปรงทจำาเปนและเหมาะสมโดยไมกอใหเกดภาระอนเกนควรหรอเกนสดสวน
สำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมเสนอใหหนวยงานทงภาครฐและเอกชนตระหนกถงความสำาคญของมาตรฐานน โดยใหความรวมมอในการดำาเนนการจดทำาเวบไซต หรอปรบปรง เปลยนแปลงเวบไซตเดมใหสอดคลองกบมาตรฐานน เพอยกระดบการเขาถงและใชประโยชนจากเวบไซตของบคคลทกกลม ตามอนสญญาวาดวยสทธคนพการของสหประชาชาต ทประเทศไทยไดใหสตยาบน เมอวนท 29 กรกฎาคม 2551มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน จดทำาขนตามความรวมมอดานการมาตรฐานระหวางสำานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมกบศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต ซงตงอย เลขท 112 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ตำาบลคลองหนง อำาเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120 โทรศพท 0 2564 6900
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนกำาหนดขนโดยอาศยขอมลจากผทำา ผใช และเอกสารตอไปนเปนแนวทาง
องคการมาตรฐาน เวลด ไวด เวบ Web Content Accessibility Guidelines 2.0 (WCAG 2.0) World Wide Web Consortium (W3C), คนเมอวนท 11 ธนวาคม 2552, จากเวบไซต http://www.w3.org/TR/WCAG20/
ทวศกด กออนนตกล, วนทนย พนธชาต และมณฑกา บรบรณ. ขอ แนะนำาการพมพเอกสาร หนงสอแบบตวพมพไทย. พมพครงท 1,
ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต. (2544).
หมายเหต การใชคำาทบศพท และศพทบญญต ใหดในหลกเกณฑ
(4)
การทบศพท และรายการศพทบญญตวชาการ จากราชบณฑตยสถาน http://www.royin.go.th/
คณะกรรมการมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมไดพจารณามาตรฐานนแลว เหนสมควรเสนอรฐมนตรประกาศตามมาตรา 15 แหงพระราชบญญตมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม พ.ศ.2511
(5)
สารบญหนา
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได.......................................11. ขอบขาย............................................................12. บทนยาม...........................................................23. ลำาดบชนของมาตรฐาน และการตรวจสอบความสอดคลอง.......74. ขอกำาหนด........................................................10
ขอกำาหนดหลกการท 1: ใหผใชรบรได..............................10แนวทางท 1.1 กรณทมเนอหาทไมเปนขอความ..................10แนวทางท 1.2 กรณทมเนอหาทเปนสอฐานเวลา.................11แนวทางท 1.3 การสรางเนอหาทมการนำาเสนอตางรปแบบกน
ตองไมสญเสยความหมายเดม.................................12แนวทางท 1.4 ผใชสามารถแยกแยะเนอหาได....................12
ขอกำาหนดหลกการท 2: ใหผใชสามารถใชงานได..................15แนวทางท 2.1 ผใชสามารถเขาถงขอมลดวยแผงแปนอกขระได
.....................................................................15แนวทางท 2.2 ใหเวลาผใชในการอานอยางเพยงพอ.............15แนวทางท 2.3 บคคลทมอาการไวตอการกระตนทางแสง.......17แนวทางท 2.4 นำาทางได (Navigable).........................18
ขอกำาหนดหลกการท 3: ใหผใชเขาใจได.............................20แนวทางท 3.1 อานได...............................................20แนวทางท 3.2 คาดเดาได...........................................20
(6)
แนวทางท 3.3 ความชวยเหลอในการนำาเขาขอมล...............21ขอกำาหนดหลกการท 4: ใหเนอหาแกรง (Robust) เพอรองรบ
เทคโนโลยไดหลากหลาย.........................................23แนวทางท 4.1 ความเขากนได......................................23
5. เกณฑการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได...........................................................246. การอางการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได...........................................................26
6.1.............องคประกอบทจำาเปนสำาหรบการอางการผานขอกำาหนดฯ......................................................................26
6.2..................องคประกอบทไมบงคบในการอางการผานขอกำาหนดฯ......................................................................26
6.3.........การประกาศความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวน สำาหรบเนอหาทเปนของบคคลทสาม...........................27
6.4การประกาศความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวนสำาหรบภาษาบนหนาเวบ..................................................28
ภาคผนวก ก.........................................................29ขอแนะนำาในการพมพเอกสาร........................................29
ภาคผนวก ข.........................................................43โลโกการอางการผานขอกำาหนดฯ....................................43
(7)
(8)
(9)
ประกาศกระทรวงอตสาหกรรม
(10)
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและ
ใชประโยชนได
1. ขอบขาย มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน เปนขอกำาหนดในการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนไดโดยทกคน โดยเฉพาะอยางยงคนพการทกประเภทและผสงอาย ปจจบนมคนพการจำานวนมากทไดรบผลกระทบจากการไมสามารถอานขอมล ขาวสาร ฟงเพลง สงซอสนคา เรยนทางไกล จากเวบไซต ไดเทาเทยมกบบคคลทวไป ดงนนผจดทำาเวบไซตตองตระหนกถงความสำาคญของการออกแบบเวบไซตตามหลกการออกแบบทเปนสากล และการเลอกซอฟตแวรสำาหรบผใช (user agent) ทมความยดหยน สามารถตอบสนองตอความตองการจำาเปน และสถานการณของผใชทแตกตางกน
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน จดทำาขนโดยอางองขอกำาหนดของคณะรเรมดำาเนนการทำาใหเวบเขาถงและใชประโยชนได ภายใตองคการมาตรฐาน เวลด ไวด เวบ ททำางานรวมกบหนวยงานและบคคลตางๆ ทวโลก โดยจดทำาขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได รน 2.0 เพอเผยแพรใหกบบคคลตางๆ หนวยงาน และรฐบาลของแตละประเทศไดนำาไปเปนมาตรฐานรวมกน นอกจากน ผจดทำาเวบสามารถนำามาตรฐานนไปประยกตใชกบเทคโนโลยเวบตางๆ ทงทมอยในปจจบนและเทคโนโลยในอนาคต รวมทงสามารถตรวจสอบเวบทพฒนาขนวามความสามารถในการเขาถงและใชประโยชนไดในระดบใดจากโปรแกรมการตรวจสอบแบบอตโนมตผสมผสานกบการประเมนของมนษย เพอยนยนระดบความสอดคลองกบมาตรฐานฉบบน
มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมนไดเสนอใหนำาขอแนะนำาในการพมพ
-1-
เอกสารมาประกอบเพอใหการพมพภาษาไทยมความถกตองตามอกขรวธไทย จะสงผลตอการจดหนาเวบ และการยกคำาเพอขนบรรทดใหมของคำาภาษาไทยไดถกตอง ดงมรายละเอยดปรากฏในภาคผนวก ก.
-2-
2. บทนยาม
ความหมายของคำาทใชในมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน มดงตอไปน
2.1 คนพการ (people with disability) หมายถง บคคลซงมขอจำากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจำาวนหรอการมสวนรวมทางสงคม อนเนองจากมความบกพรองทางการเหน การไดยน การเคลอนไหว การสอสาร จตใจ อารมณ พฤตกรรม สตปญญา การเรยนร หรอความบกพรองอนใด รวมถงผสงอายทมความเสอมของอวยวะตามวยดวย บคคลเหลานไมสามารถเขาถงและใชประโยชนจากเนอหาเวบได จำาเปนตองมเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกเพอชวยใหใชงานคอมพวเตอรได รวมทงเวบไซตทเปนไปตามขอกำาหนดของมาตรฐานน
2.2 ซอฟตแวรสำาหรบผใช (user agent) หมายถง ซอฟตแวรใดๆ ททำาหนาทคนคน (retrieve) หรอนำาเสนอเนอหาเวบใหกบผใช ตวอยางเชน โปรแกรมดเวบ โปรแกรมดภาพยนตร โปรแกรมฟงเพลง และโปรแกรมอนๆ รวมถงเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก ซงชวยในการคนคน ถอดความ และปฏสมพนธกบเนอหาเวบ
2.3 เทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก (assistive technology) หมายถง เครองมอ อปกรณ ฮารดแวร ซอฟตแวร หรอบรการทใชสำาหรบคนพการโดยเฉพาะ หรอทมการดดแปลงหรอปรบใชใหตรงกบความตองการจำาเปนพเศษของคนพการแตละบคคล เพอเพม รกษา คงไว หรอพฒนาความสามารถและศกยภาพทจะเขาถงขอมล ขาวสาร การสอสาร รวมถงกจกรรมอนใดในชวตประจำาวนเพอการดำารงชวตอสระ
หลกการของเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกจดแบงเปน 3 แบบ คอ
-3-
1. หลกการแบบทดแทน2. หลกการแบบใชโปรแกรมเพมเตม เชน มาตรฐานการเชอมตอระหวางโปรแกรม 3. หลกการแบบใชเครองมอชนเดยวกนสำาหรบคนพการและไมพการ
ตวอยาง เทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกทสำาคญ เชน1. โปรแกรมขยายภาพบนจอ (screen magnifier) – ชวย
เพมขนาดของตวอกษรและภาพใหใหญขนหรอทำาใหสชดขนกวาเดม เพอใหคนสายตาเลอนลางอานได
2. โปรแกรมอานจอภาพ (screen reader) – ชวยคนตาบอดอานขอมลบนจอภาพได โดยการฟงเสยงสงเคราะห หรออานผานเครองแสดงผลอกษรเบรลล
3. ซอฟตแวรแปลงขอความเปนเสยงสงเคราะห (text to speech) – ชวยแปลงขอความเปนเสยงสงเคราะหสำาหรบชวยผทมปญหาทางการเรยนรไดอานหนงสอผานการฟง
4. ซอฟตแวรรจำาเสยงพด (speech regcognition) – ชวยใหผใชสงงานคอมพวเตอรดวยเสยงพดแทนการใชสวนของรางกายในการปอนคำาสง
5. โปรแกรมแปนพมพเสมอน (virtual keyboard) – เปนโปรแกรมแปนพมพบนจอภาพ สำาหรบคนพการทางรางกายทไมสะดวกในการใชแปนพมพจรง โดยจะใชรวมกบอปกรณตอพวง เชน อปกรณควบคมพอยตเตอรจากศรษะ และสวทชชนดดดและเปาลม
2.4 โปรแกรมดเวบ (web browser) หมายถง โปรแกรมคอมพวเตอรทผใชสามารถดขอมลหรอโตตอบกบขอมลสารสนเทศทจดเกบในหนาเวบทสรางดวยภาษาเฉพาะ เชน ภาษาเอชทเอมแอล
2.5 การกำาหนดดวยโปรแกรม (programmatically
-4-
determinable) หมายถง การกำาหนดเนอหาเวบดวยซอฟตแวรจากขอมลทผจดทำาเวบจดทำาไว เพอใหซอฟตแวรสำาหรบผใชชนดตางๆ รวมถงเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกทสามารถนำาเนอหาออกมาและเสนอใหผใชในรปแบบตางๆ ได
2.6 ทางเลอกอนทเปนขอความ (text alternative) หมายถง การใชขอความแทนเนอหาสาระทอยในรปแบบอนทไมใชขอความ เปนการกำาหนดดวยโปรแกรม หรอการใชขอความเพอเสรมเนอหาสาระอนทไมใชขอความ
2.7 สอฐานเวลา (time-based media) หมายถง สอประเภทตางๆ ทมองคประกอบของเวลารวมอยในเนอหา ซงมความสมพนธกนระหวางชวงเวลากบเนอหา เชน สอประสม ภาพเคลอนไหว สอเสยง
2.8 สอประสานเวลา (synchronized media) หมายถง เสยงหรอภาพเคลอนไหวทประสานเวลากบรปแบบอนเพอนำาเสนอขอมล และ/หรอ กบองคประกอบปฏสมพนธทเกยวกบเวลา ทงนไมรวมถงสอทางเลอกอนทเปนขอความ
2.9 สอทางเลอกอนสำาหรบสอฐานเวลา (alternative for time-based media) หมายถง สอทประกอบดวยคำาอธบายทเปนขอความทแทนขอมลภาพ และเสยงทเรยงลำาดบอยางถกตอง สามารถดงขอมล ณ เวลาใดออกมาดได
2.10คำาบรรยายแทนเสยง (caption) หมายถง ภาพและทางเลอกอนทเปนขอความทประสานเวลากบขอมลเสยงซงเปนเสยงบทสนทนาและเสยงอน เพอใหเขาใจถงเนอหาสอนน
หมายเหต 1. คำาบรรยายแทนเสยง ไดแก คำาบรรยายบทสนทนา และคำาบรรยายเสยงประกอบอน เชน ดนตร เสยงหวเราะ ฯลฯ โดยอาจใหตำาแหนงของคำาบรรยายบอกทมาของเสยงในภาพดวย
2. คำาบรรยายแทนเสยงแบบปดจะมความหมาย
-5-
เดยวกน แตผใชสามารถเปดและปดคำาบรรยายแทนเสยงได
3. คำาบรรยายแทนเสยงแบบเปดจะไมสามารถปดคำาบรรยายได ตวอยางเชน ภาพเคลอนไหวทมคำาบรรยายเปนภาพของขอความทฝงตวในภาพนนๆ
4. คำาบรรยายแทนเสยงจะตองชดเจนและไมกดขวางการมองเหนภาพ
5. เสยงบรรยายอาจเปนคำาบรรยายแทนเสยงหรอไมกได หากเสยงบรรยายนนบรรยายขอมลทนำาเสนอดวยภาพอยแลว
2.11 การบรรยายดวยเสยง (audio description) หมายถง เสยงบรรยายทเพมเตมเขาไป เพอบรรยายรายละเอยดทสำาคญของภาพ ซงไมอาจเขาใจไดดวยการใชซาวดแทรกหลกเทานน ควรเพมการบรรยายดวยเสยงเฉพาะในชวงทไมมการสนทนา
2.12กระบวนการ (process) หมายถง การทำางานทเรยงตอกนเปนชด โดยผใชจะตองทำากจกรรมทกำาหนดใหเสรจสมบรณ เชน
ตวอยางท 1: เพอใหประสบผลสำาเรจจากการใชบรการซอสนคาผานเวบ ผใชจำาเปนตองทำากจกรรมในชดหนาเวบของรานคาบนเวบไซตอยางสมบรณ กลาวคอ ผใชจะชมสนคาตางๆ พจารณาราคาและขอเสนอเลอกซอสนคา กรอกและยนใบสงสนคา ใหขอมลเกยวกบการสงสนคาและขอมลการชำาระเงน
ตวอยางท 2: หนาเวบทใหผใชลงทะเบยนจำาเปนตองผานการทดสอบเพอแยกแยะระหวางผใชทเปนมนษยกบการทำางานอตโนมตดวยโปรแกรมใหเสรจสน กอนจะใหลงทะเบยน
2.13กลไก (mechanism)หมายถง กระบวนการหรอเทคนคเพอใหบรรลผลอยางใดอยางหนง
-6-
หมายเหต 1. กลไกนอาจจะมอยในเนอหาอยางชดเจน หรออาจจะเรยกใชงานไดจากแพลตฟอรม หรอซอฟตแวรสำาหรบผใช รวมถงเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก
2. การทจะอางความสอดคลองในระดบใดๆ กตาม กลไกจะตองผานเกณฑความสำาเรจโดยสมบรณ
2.14ความสวางสมพทธ (relative luminance) หมายถง คาความสวาง มคาอยระหวาง 0 ถง 1.0 โดยคา 0 คอสดำาทมดทสด และคา 1.0 คอสขาวทสวางทสด การหาคาความสวางคำานวณจากองคประกอบของแมสในภาพ ตามสตรมาตรฐาน sRGB กลาวคอ คาความสวางสมพทธ L = 0.2126*R + 0.7152*G + 0.0722*Bโดยกำาหนดคาของ R (สแดง), G (สเขยว) และ B (สนำาเงน)
ถา RsRGB <= 0.03928 แลว R = RsRGB/12.92 มฉะนน R = ((RsRGB+0.055)/1.055) ^ 2.4ถา GsRGB <= 0.03928 แลว G = GsRGB/12.92 มฉะนน G = ((GsRGB+0.055)/1.055) ^ 2.4ถา BsRGB <= 0.03928 แลว B = BsRGB/12.92 มฉะนน B = ((BsRGB+0.055)/1.055) ^ 2.4
กำาหนดคา RsRGB, GsRGB และ BsRGB ไดดงนRsRGB = R8bit/255GsRGB = G8bit/255BsRGB = B8bit/255
หมายเหต เครองหมาย "^" หมายถง ยกกำาลง
ทมาของสตร [sRGB] http://www.w3.org/Graphics/Color/sRGB.html[IEC-4WD] IEC/4WD 61966-2-1: Colour Measurement and Management in Multi-
-7-
media Systems and Equipment - Part 2.1: Default Colour Space - sRGB. May 5, 1998.
2.15อตราการเปรยบตาง (contrast ratio) หมายถง (L1 + 0.05) / (L2 + 0.05), โดยท
L1 คอ ความสวางสมพทธของสทสวาง L2 คอ ความสวางสมพทธของสทมด
หมายเหต 1. อตราการเปรยบตางมคาอยระหวาง 1 ถง 21 (โดยทวไปเขยนอยในรปอตราสวน 1:1 ถง 21:1)
2. เนองจากผเขยนไมสามารถควบคมการตงคาการแสดงผลขอความของผใชได (เชน ความคมชดของฟอนต) ซงอตราการเปรยบตางของขอความจะสามารถประเมนไดเมอทำาการปดคณสมบต anti-aliasing
3. สำาหรบเกณฑความสำาเรจ 1.4.3 และ 1.4.6 เปนการวดคาความเปรยบตางทแสดงขอความบนพนหลงทมการใชงานปกต หากไมมการกำาหนดสพนหลง จะใชเปนสขาวแทน
4. จะตองมการกำาหนดสของสพนหลงทมขอความแสดงในการใชงานปกต แตถาไมไดระบสพนหลง ระบเพยงสของขอความ กจะไมทราบอตราการเปรยบตาง เพราะไมทราบคากลางของสพนหลงทจะนำามาคำานวณ ในทางกลบกนถาไมทราบสของขอความแตทราบสพนหลงกจะไมสามารถคำานวณอตราการเปรยบตางได
5. เมอมเสนขอบรอบตวอกษร เสนขอบจะเพมการเปรยบตางและจะใชในการคำานวณการเปรยบตางระหวางตวอกษรและพนหลง ถาเปนเสนขอบทบางจะถอวาเปนตวอกษร แตถาเปนเสนขอบหนาจะถอวาเปนพนหลง
-8-
6. ความสอดคลองกบขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได จะประเมนจากคสทกำาหนดในเนอหาทผจดทำาเวบคาดวาจะปรากฏตดกนในการนำาเสนอทวไป สวนการนำาเสนอแบบพเศษ เชน มการเปลยนแปลงส โดยซอฟตแวรสำาหรบผใช ยกเวนทเกดขนจากการเขยนโปรแกรม ไมจำาเปนตองนำามาพจารณา
2.16เนอหาแกรง (robust) หมายถง การทเนอหามความทนทานตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลย ซงยงคงความหมายเดมอยไดจากการอานและการตความของซอฟตแวรสำาหรบผใช รวมถงการใชผานเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก เชน การใชโปรแกรมดเวบเขาถงเวบไซตผานอปกรณเคลอนท จะตองสามารถแสดงเนอหาไดเทากบการเขาถงดวยโปรแกรมดเวบผานคอมพวเตอรสวนบคคล
-9-
3. ลำาดบชนของมาตรฐาน และการตรวจสอบความสอดคลอง
บคคลตางๆ และองคกรทจำาเปนตองใชมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมน ประกอบดวยบคคลหลายกลม ไดแก ผกำาหนดนโยบายเวบ ผออกแบบเวบ ผจดทำาเวบ ผดแลเวบ ผทำาหนาทจดซอ คร อาจารย นกเรยน และคนพการ
ดงนนเพอตอบสนองความจำาเปนพเศษทแตกตางกนของกลมบคคลทหลากหลาย มาตรฐานนจงใชโครงสรางของการบงคบใชเปนลำาดบชน ประกอบดวย
1.หลกการ เปนลำาดบชนบนสด ประกอบดวย 4 หลกการ ทเปนพนฐานของความสามารถในการเขาถงและใชประโยชนเนอหาเวบ ซงไดแก: ใหผใชรบรได ใหผใชสามารถใชงานได ใหผใชเขาใจได และใหเนอหาแกรงเพอรองรบเทคโนโลยทหลากหลาย
2.แนวทาง เปนลำาดบชนท 2 ประกอบดวยแนวทาง 12 ประการ ซงมงใหผจดทำาเวบจดทำาเนอหาเวบใหคนพการทกประเภทไดเขาถงและใชประโยชนไดมากขน ถงแมแนวทางเหลานไมสามารถตรวจสอบไดวาผจดทำาเวบสามารถทำาตามแนวทางอยางถกตอง แตไดแสดงวตถประสงคทเปนภาพรวม และกรอบการทำางานเพอชวยใหผจดทำาเวบเขาใจถงเกณฑความสำาเรจ และสามารถนำาเทคนคไปใชในการพฒนาได แนวทาง 12 ประการประกอบดวย
ก. แนวทางท 1.1 กรณทมเนอหาทไมเปนขอความข. แนวทางท 1.2 กรณทมเนอหาทเปนสอฐานเวลาค. แนวทางท 1.3 การสรางเนอหาทมการนำาเสนอตางรปแบบ
กน ตองไมสญเสยความหมายเดมง. แนวทางท 1.4 ผใชสามารถแยกแยะเนอหาไดจ. แนวทางท 2.1 ผใชสามารถเขาถงขอมลดวยแผงแปน
-10-
อกขระไดฉ. แนวทางท 2.2 ใหเวลาผใชในการอานอยางเพยงพอช. แนวทางท 2.3 บคคลทมอาการไวตอการกระตนทางแสงซ. แนวทางท 2.4 นำาทางได (Navigable)ฌ. แนวทางท 3.1 อานไดญ. แนวทางท 3.2 คาดเดาไดฎ. แนวทางท 3.3 ความชวยเหลอในการนำาเขาขอมลฏ. แนวทางท 4.1 ความเขากนได
3.เกณฑความสำาเรจ มาตรฐานนไดกำาหนดเกณฑความสำาเรจทสอดคลองกบวตถประสงคของแนวทางทตรวจสอบได ซงสามารถแบงไดเปน 3 ระดบ คอ
ก. ระดบ A หมายถง ระดบของเกณฑความสำาเรจทสอดคลองกบวตถประสงคของแนวทาง หากปฏบตตามจะทำาใหสามารถเขาถงและใชประโยชนเนอหาเวบได
ข. ระดบ AA หมายถง ระดบของเกณฑความสำาเรจทสอดคลองกบวตถประสงคของแนวทาง หากปฏบตตามจะทำาใหสามารถเขาถงและใชประโยชนเนอหาเวบไดงายขน
ค. ระดบ AAA หมายถง ระดบของเกณฑความสำาเรจทสอดคลองกบวตถประสงคของแนวทาง หากปฏบตตามจะทำาใหสามารถเขาถงและใชประโยชนเนอหาเวบไดงายทสด
การนำามาตรฐานนไปกำาหนดไวในขอกำาหนดคณลกษณะ การจดซอจดจาง ระเบยบขอบงคบ และสญญาจางตางๆ เปนสงทจำาเปนอยางยง และเพอใหสนองความตองการของคนหลายๆ กลม และสถานการณทแตกตางกนไป จงไดแบงระดบของความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ เปน 3 ระดบ ไดแก ระดบ A (ด) ระดบ AA (ดมาก) และระดบ AAA (ดเยยม)
-11-
รปท 1 แผนภมโครงสรางของลำาดบชนของเกณฑความสำาเรจ(ขอ 3)
-12-
4. ขอกำาหนด
ขอกำาหนดหลกการท 1: ใหผใชรบรได
ผจดทำาเวบจะตองจดทำาขอมล และองคประกอบของสวนตอตดตอผใช ใหผใชรบรเนอหานนได โดยมแนวทางการดำาเนนการอย 4 ประการ คอ
แนวทางท 1.1 กรณทมเนอหาทไมเปนขอความ: เมอผจดทำาเวบใสเนอหาใดๆ ทไมเปนขอความ เชน รปภาพ เสยง สอประสม เฟรม ฯลฯ บนเวบไซต ผจดทำาเวบตองอธบายเนอหานนๆ ในรปของขอความเพมเตมลงในแอทรบวท เพออำานวยประโยชนใหผใชไดรบรรายละเอยดของเนอหานน นอกจากนผใชสามารถนำาขอความเพมเตมนไปปรบเปลยนใหอยในรปแบบอนๆ ตามความจำาเปนพเศษ เชน ตวอกษรขยายใหญ อกษรเบรลล เสยง สญลกษณ หรอภาษาทเขาใจงาย
1.1.1 เนอหาทไมเปนขอความ (ระดบ A) การควบคมหรอการรบขอมลเขา (controls, input):
หากปมควบคมหรอการรบขอมลเขามปายชอทสอถงจดประสงคชดเจนอยแลว ไมจำาเปนตองใสขอความเพมเตมในแอทรบวท
สอฐานเวลา (time-based media): สอฐานเวลาทไมใชขอความ อยางนอยตองแสดงทางเลอกอนทเปนขอความอธบายถงลกษณะของเนอหา
แบบทดสอบ: เนอหาทเปนแบบทดสอบหรอแบบฝกหดทไมอยในรปของขอความ อยางนอยจะตองมทางเลอกอนทเปนขอความอธบายถงลกษณะของเนอหา
สงทเกยวกบความรสก: เนอหาทไมเปนขอความ ซงมจดประสงคทจะสรางความรสกทางประสาทสมผส เชน การแสดงเดยวฟลต งานทศนศลป อยางนอยจะตองมทางเลอกอนทเปนขอความอธบายถงลกษณะของเนอหา
-13-
การทดสอบดวยวธอตโนมตเพอแยกแยะวาการปอนขอมลกระทำาโดยมนษยหรอเครองจกร (CAPTCHA): เปนกลไกทเจาของเวบไซตใชปองกนการนำาเขาขอมลขยะจำานวนมาก โดยผซงโปรแกรมใหคอมพวเตอรเครองอนทำาการปอนขอมลเสมอนเปนมนษย วธการทมกใชในการทดสอบคอการใหผปอนขอมลดภาพหรอฟงเสยงอาน และปอนคำาตอบทเหนหรอไดยน เพอยนยนความเปนมนษย CAPTCHA มกนำาไปใชในการตรวจสอบขอคดเหนตางๆ ในเวบบอรด หรอในบลอก (blog) หรอการสมครขอใชบรการออนไลนตางๆ จงจำาเปนตองมทางเลอกอนทเปนขอความอธบายถงจดประสงคของเนอหาทไมใชขอความ และใหมทางเลอกอนทใชแทน CAPTCHA รองรบความพการหลายประเภท
การตกแตง การจดรปแบบ และสงทมองไมเหน: หากมการใชเนอหาทไมใชขอความ เพอการจดรปแบบ หรอไมไดนำาเสนอสารสนเทศตอผใช ตองจดใหมวธทเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกสามารถขามเนอหาเหลานนได
แนวทางท 1.2 กรณทมเนอหาทเปนสอฐานเวลา: เมอผจดทำาเวบเพมเนอหาทเปนสอฐานเวลา เชน ภาพเคลอนไหว และสอเสยง ใหผจดทำาเวบจดใหมทางเลอกอนทเปนขอความแทนสอฐานเวลานนๆ
1.2.1 สอเฉพาะเสยงและสอเฉพาะภาพเคลอนไหว (ทบนทกลวงหนา): เมอผจดทำาเวบตองการใสเนอหาทเปนสอเฉพาะเสยงและสอภาพเคลอนไหวทบนทกไวลวงหนา ใหดำาเนนการดงน (ยกเวนวาสอเฉพาะเสยงหรอสอภาพเคลอนไหวนนมการจดทำาทางเลอกอนทเปนขอความอยแลว) (ระดบ A) ใหจดทำาสอทางเลอกอนทแสดงสาระเทากบสอเฉพาะเสยงท
บนทกลวงหนา ใหจดทำาสอทางเลอกอนทแสดงสาระเทากบสอภาพเคลอนไหว
-14-
ทบนทกลวงหนา
1.2.2 คำาบรรยายแทนเสยง (ทบนทกลวงหนา): ใหจดทำาคำาบรรยายแทนเสยงในรปแบบสอประสานเวลา ยกเวนวาสอนนมทางเลอกอนทเปนขอความอยแลว (ระดบ A)
1.2.3 การบรรยายดวยเสยงหรอสอทางเลอก (ทบนทกลวงหนา): ใหจดทำาสอทางเลอกสำาหรบสอฐานเวลา หรอการบรรยายดวยเสยงของเนอหาภาพเคลอนไหวทบนทกไวลวงหนาในรปแบบสอประสานเวลา ยกเวนวาสอนนเปนสอทางเลอกอนอยแลว (ระดบ A)
1.2.4 คำาบรรยายแทนเสยง: เมอมการถายทอดสดใหจดทำาคำาบรรยายแทนเสยงใหกบเสยงบรรยายสดในสอประสานเวลา (ระดบ AA)
1.2.5 การบรรยายดวยเสยง: ใหจดทำาการบรรยายดวยเสยงใหกบเนอหาในภาพเคลอนไหวทมการบนทกไวลวงหนา (ระดบ AA)
1.2.6 ภาษามอ: ใหจดทำาภาษามอประกอบเสยงบรรยายเนอหาในสอประสานเวลาทบนทกไวลวงหนา (ระดบ AAA)
1.2.7 การบรรยายดวยเสยงเพมเตม: เมอการหยดเสยงบรรยายแบบชวคราว (pause) ไมรองรบการบรรยายดวยเสยงในภาพเคลอนไหวทงหมด ใหจดทำาการบรรยายดวยเสยงทอธบายขอมลเพมเตมสำาหรบภาพเคลอนไหว สอดแทรกเขาไปในภาพเคลอนไหวทบนทกไวลวงหนาในรปแบบสอประสานเวลา (ระดบ AAA)
1.2.8 สอทางเลอก: จดใหมทางเลอกอนใหกบสอฐานเวลา ในสอประสานเวลา และสอภาพเคลอนไหวทบนทกลวงหนา (ระดบ AAA)
1.2.9 สอเฉพาะเสยง: จดทำาสอทางเลอกอนสำาหรบสอฐานเวลาทแสดงสาระเทากบสอเสยงของรายการสด (ระดบ AAA)
-15-
แนวทางท 1.3 การสรางเนอหาทมการนำาเสนอตางรปแบบกน ตองไมสญเสยความหมายเดม: ใหผจดทำาเวบสามารถสรางเนอหาไดในหลายๆ รปแบบ เชน รปแบบทเรยบงาย แตใหคงความหมายและโครงสรางเดมของสารสนเทศไว
1.3.1 ขอมล และความสมพนธ: ใหจดทำาเนอหาเวบใหสมพนธกบโครงสรางเอกสาร เชน การใช <p> เพอแสดงถงยอหนา หรอการใช <h1> เพอแสดงถงหวเรองตามลำาดบความสำาคญ การใช <strong> เพอแสดงถงการเนนความสำาคญ/ตวหนา การใช <caption> ในตารางแสดงชอตาราง และการใช <label> ในฟอรมเพอแสดงถงชอหวขอทใชกรอกขอมล (ระดบ A)
1.3.2 การจดเรยงลำาดบของเนอหา: เมอลำาดบของการนำาเสนอเนอหามผลกระทบตอความหมาย ใหจดลำาดบของเนอหาใหถกตอง เชน ใหเรยงขอมลจากซายไปขวา และบนลงลาง (ระดบ A)
1.3.3 กรณทเนอหาเปนคำาทแสดงคณสมบตทางการรบร: ผจดทำาเวบจะตองไมใสคำาทแสดงความรสกเพยงอยางเดยว เชน คำาทแสดงถงรปราง ขนาด ตำาแหนงทอย ทศทาง และเสยง ตวอยางเชน การบอกใหผใชกดปมเพอทำาการยนยนรายการ จะตองแจงใหผใชเลอกปมตกลงสเขยวทอยดานลางเพอยนยน ไมควรบอกใหผใชกดปมสเขยวเพยงอยางเดยว (ระดบ A)
แนวทางท 1.4 ผใชสามารถแยกแยะเนอหาได: ผจดทำาเวบจะตองจดทำาเวบใหงายตอการเหนและไดยน รวมทงสามารถแยกพนหนาออกจากพนหลงได
1.4.1 การใชส: ผจดทำาเวบตองไมใชสเปนวธเดยวในการสอความหมายของขอมล หรอแจงใหดำาเนนการ หรอเรยกรองใหตอบสนอง หรอแสดงใหวตถแตกตางจากสงอน (ระดบ A)
1.4.2 การควบคมเสยง: เวบทมการแสดงผลดวยเสยงอตโนมตเกนกวา 3 วนาท ใหมกลไกทสามารถหยดเสยงชวคราวหรอปด
-16-
เสยงนนได หรอใหมกลไกควบคมระดบความดงของเสยงได (ระดบ A)หมายเหต เมอเนอหาใดๆ ทไมเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน จะ
สงผลตอความสามารถของผใชทตองอานเนอหาทงหนา ผจดทำาเวบจะตองทำาใหเนอหาทงหมดบนหนาเวบเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน (ดเรองเกณฑการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนไดขอ 5.5 กลาววา ตองไมสงผลกระทบตอความสามารถของผใชในการเขาถงสวนทเหลอของหนาเวบ)
1.4.3 การเปรยบตาง (ขนตำา): เมอมการนำาเสนอขอความหรอการแสดงขอความเปนรปภาพ จะตองใหมอตราสวนการเปรยบตางของสตวอกษรและสพนหลง อยางนอย 4.5:1 ยกเวนกรณตอไปน (ระดบ AA) ตวอกษรขนาดใหญ: ถาขอความหรอการแสดงขอความเปน
รปภาพทใชตวอกษรขนาดใหญอยแลว (18 พอยต หรอตวหนา 14 พอยต) หรอเปนการแสดงขอความเปนรปภาพขนาดใหญ ใหมอตราสวนการเปรยบตางอยางนอย 3:1
กรณทไมสำาคญ: ถาเปนขอความหรอการแสดงขอความเปนรปภาพทเปนสวนหนงขององคประกอบทผจดทำาเวบใชเพอการตกแตงเทานน หรอเปนขอความในภาพทไมใชเนอหาสาระ ไมมการกำาหนดในเรองอตราสวนการเปรยบตางขนตำา
ตวพมพโลโก: ขอความทเปนสวนหนงของโลโกหรอชอสนคา ไมมการกำาหนดอตราสวนการเปรยบตางขนตำา
1.4.4 การปรบขนาดขอความ: ใหขอความทสรางขนสามารถปรบขนาดไดถงรอยละ 200 โดยไมตองอาศยเทคโนโลยสงอำานวย
-17-
ความสะดวกชวย และไมสญเสยเนอหาหรอระบบการทำางานเดม ทงนไมรวมถงการแสดงขอความเปนรปภาพและคำาบรรยายแทนเสยง (ระดบ AA)
1.4.5 การแสดงขอความเปนรปภาพ: ใหแสดงขอความซงเปนสงทสอความหมาย ไมใชรปภาพของขอความ โดยมขอยกเวนในกรณตอไปน (ระดบ AA)
การใหผใชปรบรปแบบไดเอง: ใหสามารถปรบเปลยนรปแบบและขนาดของรปภาพของขอความตามความตองการได
กรณทจำาเปน: อนโลมใหแสดงขอความเปนรปภาพได ในกรณทจำาเปนตองแสดงขอความในรปแบบหนงรปแบบใดโดยเฉพาะ เชน การแสดงตวอกษรโบราณ หรอตราสญลกษณบนเครองทไมมแบบตวพมพนน
1.4.6 การเปรยบตาง (ขนสง): เมอมการนำาเสนอขอความหรอการแสดงขอความเปนรปภาพ จะตองใหมอตราสวนการเปรยบตางของสตวอกษรและสพนหลง อยางนอย 7:1 ยกเวนกรณตอไปน (ระดบ AAA)
ตวอกษรขนาดใหญ: ขอความหรอการแสดงขอความเปนรปภาพทใชขนาดตวอกษรขนาดใหญ (18 พอยต หรอ ตวหนา 14 พอยต) หรอการแสดงขอความเปนรปภาพขนาดใหญ ใหมอตราสวนการเปรยบตางอยางนอย 4.5:1
กรณทไมสำาคญ: ขอความหรอการแสดงขอความเปนรปภาพทเปนสวนหนงขององคประกอบเพอการตกแตง หรอเปนขอความในภาพทไมใชเนอหาสาระ ไมมการกำาหนดอตราสวนการเปรยบตาง
ตวพมพโลโก: ขอความทเปนสวนหนงของโลโกหรอชอสนคา ไมมการกำาหนดอตราสวนการเปรยบตาง
1.4.7 ไมมเสยงประกอบเบองหลงหรอมในระดบเบา: กรณม
-18-
เสยงทบนทกไวลวงหนาซง (1) มเสยงบรรยายเปนเสยงหลก (2) ไมใชเสยงของระบบการทดสอบผใช และ (3) เสยงพดทไมใชเสยงดนตรหลก เชน เสยงรองเพลง จะตองดำาเนนการอยางใดอยางหนง ตอไปน (ระดบ AAA) ไมมเสยงประกอบเบองหลง สามารถปดเสยงประกอบเบองหลงได ใหเสยงประกอบเบองหลงมความดงนอยกวาเสยงเบองหนาไม
ตำากวา 20 เดซเบล ยกเวนเปนเสยงประกอบสนๆ (ไมเกน 1-2 วนาท) ทเกดขนเปนครงคราว
หมายเหต เสยงประกอบเบองหลงทมความดงตำากวาเสยงเบองหนา 20 เดซเบล นน ใหความรสกวามความดงของเสยงประมาณหนงในสของเสยงบรรยายเนอหา
1.4.8 การนำาเสนอทมองเหน: สำาหรบการนำาเสนอทมองเหนในบลอกขอความ (text block) ผจดทำาเวบตองจดใหมกลไกเพอใหผใชสามารถกระทำาสงตอไปนได (ระดบ AAA) ผใชสามารถเลอกสพนหนาและพนหลงได ตองมขนาดความกวางไมเกน 80 ตวอกษร ตองไมจดขอความแบบชดขอบทงสองดาน การเวนชวงระหวางบรรทดตองไมใหอกขระสวนทสงสดใน
บรรทดใดๆ ไปทบซอนกบบรรทดกอนหนา ขอความทนำาเสนอจะตองปรบขนาดไดรอยละ 200 โดยไมตอง
อาศยเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก โดยผใชไมตองเลอนหนาจอซายขวาในการอานขอความในหนงบรรทด
1.4.9 การแสดงขอความเปนรปภาพ (ไมมขอยกเวน): ใหแสดงขอความซงเปนสงทสอความหมาย ไมใชรปภาพของขอความ (ระดบ AAA)หมายเหต ตวพมพโลโก (ขอความทเปนสวนหนงของตรา
-19-
สญลกษณหรอตราสนคา) จดวามความจำาเปนทตองนำาเสนอ ซงจะตดออกไมได
-20-
ขอกำาหนดหลกการท 2: ใหผใชสามารถใชงานได
ผจดทำาเวบจะตองจดเตรยมองคประกอบของสวนตดตอผใช และการนำาทางใหผใชสามารถควบคมสวนตดตอผใชเองได มแนวทางการดำาเนนการ 4 ประการ ไดแก
แนวทางท 2.1 ผใชสามารถเขาถงขอมลดวยแผงแปนอกขระได: ทกฟงกชนทมจะตองใชงานผานแผงแปนอกขระได
2.1.1 แผงแปนอกขระ: การดำาเนนการเกยวกบเนอหาทกหนาทตองสงงานผานแผงแปนอกขระไดโดยไมมการกำาหนดเรองจงหวะ/เวลาแตอยางใด ยกเวนกรณทเปนการนำาเขาขอมล เพอแสดงการเคลอนท เชน การลากเสนเพอวาดภาพโดยใชแผงแปนอกขระ การจบ ลาก และวางดวยแผงแปนอกขระ (ระดบ A)หมายเหต 1. ขอกำาหนดนเปนเรองของการทำางานของ
ฟงกชน ไมใชเทคนคการนำาขอมลเขา ตวอยางเชน การนำาขอมลเขาดวยการเขยนดวยมอ (handwriting) ถงแมวาเทคนคนตองอาศยเสนทางอสระเหมอนกน แตไมถอวาเปนการทำางานของฟงกชน
2. ขอกำาหนดนไมไดหามหรอยกเลกการใชเมาส หรอเทคนคการนำาเขาอน
2.1.2 ไมจำากดทางเลอกของผใชแผงแปนอกขระ: ถาใชแผงแปนอกขระในการเลอกสงใดๆ บนจอภาพ ตองใหผใชเลอกทกสงไดอยางครบถวน โดยใชแผงแปนอกขระเพยงอยางเดยว ในกรณทตองกดปมเสรมรวมกบปมลกศรปกต ตองแจงใหผใชทราบลวงหนา (ระดบ A)หมายเหต เมอเนอหาใดๆ ทไมเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน จะ
สงผลตอความสามารถของผใชทตองอานเนอหาทง
-21-
หนา ผจดทำาเวบจะตองทำาใหเนอหาทงหมดบนหนาเวบเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน (ดเรองเกณฑการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนไดขอ 5.5 กลาววา ตองไมสงผลกระทบตอความสามารถของผใชในการเขาถงสวนทเหลอของหนาเวบ)
2.1.3 แผงแปนอกขระ (ไมมขอยกเวน): การดำาเนนการเกยวกบเนอหาทกหนาท ตองสงงานผานแผงแปนอกขระไดโดยไมมการกำาหนดเรองจงหวะ/เวลาแตอยางใด (ระดบ AAA)
แนวทางท 2.2 ใหเวลาผใชในการอานอยางเพยงพอ: ผจดทำาเวบจะตองใหเวลาผใชไดอานเนอหาอยางเพยงพอ
2.2.1 การปรบเปลยนการตงเวลา: สำาหรบการตงเวลาเพอใชอานเนอหาแตละครง ผจดทำาเวบตองจดใหมการดำาเนนการอยางนอยขอใดขอหนงตอไปน (ระดบ A) การปดการตงเวลา: ใหผใชสามารถปดการตงเวลากอนหมด
เวลาได หรอ การปรบเปลยนเวลา: ใหผใชสามารถปรบเปลยนเวลาทตงไว
ได กอนหมดเวลา โดยปรบเปลยนไดนานกวาคาพนฐานอยางนอยสบเทา หรอ
การขยายเวลา: ใหมการแจงเตอนลวงหนากอนหมดเวลา และใหขยายเวลาไดอยางนอย 20 วนาทดวยวธงายๆ เชน เคาะแปนเวนวรรค โดยผใชสามารถขยายเวลาไดอยางนอย 10 ครง หรอ
ขอยกเวนกรณทตองใชเวลาจรง: จะไมสามารถเปลยนแปลงการตงเวลาได เมอการตงเวลาเปนสวนหนงของเหตการณทตองใชเวลาจรง เชน การประมล หรอ
ขอยกเวนทจำาเปน: กรณทการตงเวลาเปนเรองทจำาเปนอยาง
-22-
ยง และถามการขยายเวลา จะสงผลใหกจกรรมททำาอยตองหยดไป หรอ
ขอยกเวน 20 ชวโมง: กรณทการตงเวลานนเกนกวา 20 ชวโมง
หมายเหต เกณฑความสำาเรจน จะทำาใหผใชมนใจวาสามารถทำางานไดสำาเรจ โดยเนอหาไมมการเปลยนแปลงจากการจำากดเวลา เกณฑความสำาเรจนจะตองนำาไปพจารณารวมกบขอท 3.2.1 ซงกลาววา เมอองคประกอบใดๆ เปนจดสนใจ (focus) ตองไมเปนเหตใหเกดการเปลยนแปลงของบรบท
2.2.2 การสงพก หยด ซอน: ใหผใชสามารถสงพกการเคลอนไหว การกระพรบ การเลอนหนาจอ หรอการปรบขอมลใหเปนปจจบนโดยอตโนมตบนหนาเวบได โดยผจดทำาเวบตองดำาเนนการดงตอไปน (ระดบ A) การเคลอนไหว การกระพรบ การเลอนหนาจอ: ใหมกลไก
สำาหรบผใชในการสงพก หยด หรอซอน การทำางาน การเคลอนไหว การกระพรบ หรอการเลอนหนาจอท (1) เกดขนเองโดยอตโนมต (2) เกดขนนานเกนกวา 5 วนาท และ (3) มการนำาเสนอคกนไปกบเนอหาอน ยกเวนวาการเคลอนไหว การกระพรบ หรอการเลอนหนาจอ เปนสวนหนงของกจกรรมทจำาเปน และ
การปรบขอมลใหเปนปจจบนโดยอตโนมต: ใหมกลไกสำาหรบผใชสงพก หยด หรอซอน หรอควบคมความถในการปรบขอมลใหเปนปจจบนได กรณท (1) เกดขนโดยอตโนมต (2) มการนำาเสนอพรอมกบเนอหาอน ยกเวนทการปรบขอมลใหเปนปจจบนโดยอตโนมต เปนสวนหนงของกจกรรมทจำาเปน
หมายเหต 1. กรณทเนอหามแสงกระพรบ หรอแสงวาบ ใหด
-23-
แนวทางท 2.3
2. เมอเนอหาใดๆ ทไมเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน จะสงผลตอความสามารถของผใชทตองอานเนอหาทงหนา ผจดทำาเวบจะตองทำาใหเนอหาทงหมดบนหนาเวบเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน (ดเรองเกณฑการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ขอ 5.5 กลาววาตองไมสงผลกระทบตอความสามารถของผใชในการเขาถงสวนทเหลอของหนาเวบ)
3. กรณทมการปรบเนอหาใหเปนปจจบนเปนระยะๆ โดยซอฟตแวรหรอเปนขอมลทสงจากทางไกลหรอสงมาในเวลาจรง ไมจำาเปนตองมการรกษาหรอนำาเสนอขอมลทไดรบระหวางชวงเวลาทหยดพก เพอใหไดขอมลสำาหรบการนำาเสนอตอ ซงทางเทคนคอาจจะไมสามารถกระทำาได และอาจจะทำาใหเขาใจผดได
4. กรณภาพเคลอนไหวทเกดขนเปนสวนหนงของชวงการสงขอมลหรอสถานการณอนทคลายกนถอวาเปนเรองจำาเปน ถาการปฏสมพนธไมสามารถเกดขนระหวางชวงเวลาดงกลาว รวมทงไมแสดงผลการสงขอมล ใหแสดงสถานะการสงขอมล มฉะนนจะทำาใหผใชคดวาเนอหานนหยดชะงกหรอขาดไป
2.2.3 ไมมการตงเวลา: การตงเวลาไมเปนสวนสำาคญของกจกรรมหรอเหตการณในเนอหา ยกเวนในสอประสานเวลาทไมมปฏสมพนธกบผใช และเหตการณในเวลาจรง (ระดบ AAA)
2.2.4 การสงขอมลแจงเตอนจากแมขาย: ใหผใชสามารถปดกลองขอความแจงเตอน หรอเลอนการทำางานของขอความนนได ยกเวนกรณฉกเฉน (ระดบ AAA)
-24-
2.2.5 การยนยนตวบคคลอกครง: เมอการทำางานของผใชทตองมการยนยนตวบคคลหมดกำาหนดเวลา ผใชสามารถดำาเนนกจกรรมตอไปไดโดยไมมการสญเสยขอมลหลงจากการยนยนตวบคคลอกครง (ระดบ AAA)
แนวทางท 2.3 บคคลทมอาการไวตอการกระตนทางแสง: หามมใหออกแบบเนอหาทเปนสาเหตใหเกดอาการทางประสาทจากการไดรบการกระตนทางแสง
2.3.1 แสงวาบสามครง หรอใหตำากวาระดบอนตราย: หามมแสงวาบเกน 3 ครงในหนงวนาท หรอใหมแสงวาบอยตำากวาระดบอนตราย (ระดบ A)
หมายเหต 1. ระดบอนตรายประกอบดวย แสงวาบทวไป (general flash) ทสมเกณฑความสวาง (ความสวางสมพทธ) มดกบสวางตางกนเกน 10% และแสงวาบสแดง (red flash) มลกษณะเปนสแดงเขมสลบกบทกส
2. เมอเนอหาใดๆ ทไมเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน จะสงผลตอความสามารถ ของผใชทตองอานเนอหาทงหนา ผจดทำาเวบจะตองทำาใหเนอหาทงหมดบน หนาเวบเปนไปตามเกณฑความสำาเรจน (ดเรองเกณฑการผานขอกำาหนดการ ทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ขอ 5.5 กลาววาตองไม สงผลกระทบตอความสามารถของผใชในการเขาถงสวนทเหลอของหนาเวบ)
2.3.2 แสงวาบสามครง: หามมแสงวาบเกน 3 ครงในหนงวนาท (ระดบ AAA)
แนวทางท 2.4 นำาทางได (Navigable): มวธชวยใหผใชทองเวบ
-25-
สบคนเนอหา และรวาตนเองอยทตำาแหนงใดในหนาเวบ
2.4.1 การขามบลอกเนอหา (block of content): ใหมกลไกเพอขามบลอกเนอหาทปรากฏขนซำาๆ ในหนาเวบหลายๆ หนา (ระดบ A)
2.4.2 การตงชอหนาเวบ: หนาเวบตองมชอเรอง (title) ซงสอถงหวเรองหรอจดประสงคของหนานนๆ (ระดบ A)
2.4.3 ลำาดบจดสนใจ (focus order): การทองเวบใหเปนไปอยางมลำาดบ และหากลำาดบในการทองเวบนน มผลกระทบตอความหมายและการดำาเนนงาน ตองรกษาความหมายและสมรรถนะของการใชงานจากลำาดบจดสนใจได (ระดบ A)
2.4.4 จดประสงคของการเชอมโยง (ในบรบท): สามารถกำาหนดจดประสงคของการเชอมโยงไดจากขอความเชอมโยงเพยงอยางเดยว หรอจากขอความเชอมโยงรวมกบบรบทของขอความเชอมโยง ยกเวนในกรณทจดประสงคของขอความเชอมโยงนนมความกำากวมตอผใชโดยทวไป (ระดบ A)
2.4.5 ความหลากวธ: สามารถบอกตำาแหนงของหนาเวบภายในชดหนาเวบไดหลายวธ เวนแตหนาเวบนนเปนผลทไดจากกระบวนการทำางานหรอเปนขนตอนของกระบวนการ (ระดบ AA)
2.4.6 หวขอและปายกำากบ: ใหหวขอและปายกำากบแสดงถงหวเรองและจดประสงคนนๆ (ระดบ AA)
2.4.7 สามารถรบจดสนใจได: ในการสงงานผานแผงแปนอกขระ ใหผใชสามารถรบทราบไดวากำาลงเกดจดสนใจ ณ จดใด (ระดบ AA)
2.4.8 ตำาแหนง: จะตองมขอมลแสดงใหผใชทราบถงตำาแหนงปจจบนของผใชวาอยทสวนใดของชดหนาเวบ (ระดบ AAA)
2.4.9 จดประสงคของการเชอมโยง: ขอความทใชกำาหนดการ
-26-
เชอมโยงตองมขอมลเพยงพอทจะบอกถงจดประสงคของการเชอมโยง (ระดบ AAA)
2.4.10 การตงหวเรอง: ตองมหวเรองเพอจดระเบยบโครงสรางของเนอหา (ระดบ AAA)หมายเหต 1. “หวเรอง ในทนใชในความหมายทวไป รวม” ทง
ชอเรอง และวธการทจะใสหวเรองเขาไปในเนอหาแบบตางๆ
2. เกณฑความสำาเรจทครอบคลมขอนใชเฉพาะขอเขยนเทานน ไมรวมองคประกอบสวนตดตอผใช สำาหรบองคประกอบสวนตดตอผใชนนใหดเกณฑความสำาเรจขอ 4.1.2
-27-
ขอกำาหนดหลกการท 3: ใหผใชเขาใจได
สารสนเทศและกระบวนการทำางานของสวนตดตอผใชตองเขาใจได โดยมแนวทางการดำาเนนการ 3 ประการ ไดแก
แนวทางท 3.1 อานได: ผใชสามารถอานและเขาใจเนอหาทเปนขอความได
3.1.1 ภาษาของขอความในหนาเวบ: ภาษาโดยปรยาย (default human language) ของหนาเวบใดๆ จะตองกำาหนดใหโปรแกรมดเวบอานคาไดถกตอง (ระดบ A)
3.1.2 ภาษาของขอความในสวนตางๆ ของหนาเวบ: ภาษาในสวนตางๆ ของหนาเวบทเปนภาษาตางไปจากภาษาโดยปรยาย จะตองกำาหนดใหโปรแกรมดเวบอานคาไดถกตอง ยกเวน ชอเฉพาะ ศพทเฉพาะทาง คำาทคลมเครอและคำาหรอวลทเปนสวนหนงของขอความลอมรอบ (ระดบ AA)
3.1.3 คำาทมความหมายตางจากปกต: ใหมกลไกทจะใหความหมายของคำาหรอวลทมความหมายตางจากหรอจำากดกวาปกต รวมถงสำานวนและการเลนคำา (ระดบ AAA)
3.1.4 อกษรยอ: ใหมกลไกทระบรปเตม หรอความหมายของอกษร
ยอ (ระดบ AAA)
3.1.5 ระดบการอาน: ถาเนอหาทอานตองใชระดบความสามารถในการอานสงกวามธยมตน (ไมรวมคำาหรอชอเฉพาะ) จะตองมเนอหาหรอบทความเสรม เพอใหบคคลทมระดบความสามารถในการอานตำากวามธยมตนเขาใจได (ระดบ AAA)
3.1.6 การอานออกเสยง: คำาซงหากออกเสยงไมถกตองแลว ทำาใหไมเขาใจความหมาย จะตองมกลไกกำาหนดการอานออกเสยงทถกตอง (ระดบ AAA)
-28-
แนวทางท 3.2 คาดเดาได: ใหหนาเวบปรากฏขนและทำางานในลกษณะทคาดเดาได
3.2.1 ขณะทเปนจดสนใจ: เมอองคประกอบใดๆ เปนจดสนใจ ตองไมเปนเหตใหเกดการเปลยนแปลงของบรบท (ระดบ A)
3.2.2 ขณะทนำาเขาขอมล: การเปลยนแปลงการตงคาขององคประกอบสวนตดตอผใชใดๆ ตองไมทำาใหเกดการเปลยนแปลงของบรบทโดยอตโนมต เวนแตผใชจะไดรบการแจงลวงหนาวาจะเกดเหตการณเชนนนกอนการใชองคประกอบดงกลาว (ระดบ A)
3.2.3 การนำาทางอยางคงเสนคงวา: กลไกนำาทางทจดทำาขนในแตละชดของหนาเวบ ตองจดตำาแหนงและลำาดบกอนหลงใหเหมอนกนทกครงทเรยกใชงาน เวนแตผใชเปลยนแปลงเปนอยางอน (ระดบ AA)
3.2.4 การระบทคงเสนคงวา: องคประกอบใดๆ ในชดหนาเวบททำาหนาทเหมอนกนตองมการระบองคประกอบนนดวยขอความอยางคงเสนคงวา (ระดบ AA)
3.2.5 การเปลยนแปลงตอเมอรองขอ: การเปลยนแปลงบรบทตองเกดจากการรองขอของผใชเทานน หากมการเปลยนแปลงบรบทโดยอตโนมต ตองมกลไกใหผใชสามารถสงยกเลกการเปลยนโดยอตโนมตได (ระดบ AAA)หมายเหต การเปลยนแปลงบรบท ไดแก การปรบปรงเนอหาบน
หนาเวบแบบอตโนมต, มการเชอมโยงกบขอมลอน (redirect) อตโนมต มการสรางหนาตางขนมาใหม (pop-up windows) และ มการเรยกใชฟงกชนออนเชนจอเวนต (onChange event)
แนวทางท 3.3 ความชวยเหลอในการนำาเขาขอมล: ชวยผใชหลก
-29-
เลยงและแกไขขอผดพลาดได
3.3.1 การระบขอผดพลาด: หากตรวจพบความผดพลาดของการนำาเขาขอมลไดโดยอตโนมต ตองแจงใหผใชทราบวามความผดพลาดนนในรปแบบของขอความ (ระดบ A)
3.3.2 ปายชอหรอคำาแนะนำาวธการใช: เมอตองการใหผใชกรอกขอมล จะตองมปายชอหรอคำาแนะนำาวธการใช (ระดบ A)
3.3.3 ขอเสนอแนะเกยวกบขอผดพลาด: หากตรวจพบความผดพลาดของการนำาเขาขอมลไดโดยอตโนมต และเปนความผดพลาดทสามารถแนะนำาแกไขได ตองแนะนำาใหผใชทราบถงวธการแกไข ยกเวนคำาแนะนำาดงกลาวจะมผลเสยหายตอความมนคงปลอดภยหรอจดประสงคของเนอหา (ระดบ AA)
3.3.4 การปองกนความผดพลาด (ทางกฎหมาย การเงน ขอมล): สำาหรบหนาเวบทมผลตอความผกพนทางกฎหมายหรอเกยวของกบธรกรรมทางการเงน ซงทำาใหเกดการเปลยนแปลงหรอการลบขอมลของผใชในระบบการจดเกบขอมลหรอการสงคำาสนองทดลอง (test response) ของผใช จะตองดำาเนนการในลกษณะตอไปนอยางนอยหนงขอ (ระดบ AA)ก. ยอนกลบได: คำาสนองทดลองของผใชสามารถยอนกลบได
ข. ขอมลไดรบการสอบทาน: ขอมลทนำาเขาจะไดรบการสอบทาน และหากมความผดพลาด ผใชจะไดรบโอกาสแกไขขอมลนน
ค. ยนยนกอนตกลงได: มกลไกการทบทวน สอบทานและแกไขขอมล กอนทจะตกลงในขนสดทาย
3.3.5 ความชวยเหลอ: ใหมขอความชวยเหลอผใชทสอดคลองกบสถานการณ (ระดบ AAA)
3.3.6 การปองกนความผดพลาด (ทกกรณ): หนาเวบทตองการ
-30-
ใหผใชกรอกขอมลสง จะตองดำาเนนการในลกษณะตอไปนอยางนอยหนงขอ (ระดบ AAA)ก. ยอนกลบได: คำาสนองทดลองของผใชสามารถยอนกลบได
ข. ขอมลไดรบการสอบทาน: ขอมลทนำาเขาจะไดรบการสอบทาน และหากมความผดพลาด ผใชจะไดรบโอกาสแกไขขอมลนน
ค. ยนยนกอนตกลงได: มกลไกการทบทวน สอบทานและแกไขขอมล กอนทจะตกลงในขนสดทาย
-31-
ขอกำาหนดหลกการท 4: ใหเนอหาแกรง (Robust) เพอรองรบเทคโนโลยไดหลากหลาย
เนอหาจะตองแกรงมากพอทจะถกตความดวยซอฟตแวรสำาหรบผใชชนดตางๆ แลวมความหมายถกตองและนาเชอถอ รวมถงการใชผานเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก ในหลกการนประกอบดวยแนวทาง 1 ประการ ไดแก
แนวทางท 4.1 ความเขากนได: ใหทำางานเขากนไดกบซอฟตแวรสำาหรบผใช รวมทงเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวกทงในปจจบนและในอนาคตใหไดมากทสด
4.1.1 การวเคราะหโครงสรางเนอหา: เนอหาเวบทบรรยายโดยใชภาษากำากบขอความ (markup language) ตองมเอลเมนต (element) ทถกตองและครบถวน ไดแก การใชแทก (tag) เปด และแทกปด การซอนของแทกทเกยวของตามขอกำาหนด การไมกำาหนดลกษณะประจำา (attribute) ซำากนในเอลเมนตเดยวกน และการกำาหนดคา ไอด (ID) ทไมซำากนในหนาเวบ ยกเวนในกรณทขอกำาหนดอนญาตใหใชได (ระดบ A)หมายเหต 1. เอลเมนต หมายถง องคประกอบทงหมดทอย
ภายใตแทก เรมตงแตแทกเปดจนถงแทกปด
2. กรณทแทกเปดและแทกปด มตวอกขระไมครบถวนเชน ลมใสเครองหมาย <, > หรอใชเครองหมายคำาพดทไมเขาคกน ใหถอวาไมสมบรณ
4.1.2 ชอ บทบาท คาของลกษณะประจำา: สำาหรบสวนตดตอผใชทงหมด (รวมถง แบบฟอรม การเชอมโยง และองคประกอบทสรางดวยคำาสง) องคประกอบทงหมด เชน ชอ บทบาท สถานะ คณสมบตหรอคาของลกษณะประจำาทกำาหนดดวยผใช จะตองกำาหนดไดดวยโปรแกรม และแจงการเปลยนแปลงองคประกอบ
-32-
เหลานใหกบซอฟตแวรสำาหรบผใช รวมถงเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก (ระดบ A)หมายเหต เกณฑความสำาเรจนตองการใหผจดทำาเวบไซตท
พฒนาสวนตดตอผใช กำาหนดองคประกอบใหเปนไปตามเกณฑขอ 4.1.2
-33-
5. เกณฑการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได
หนาเวบทถอวาผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ตองผานเกณฑตอไปนทกขอ
5.1 ระดบความสอดคลอง: จะตองผานขอกำาหนดของแตละระดบอยางครบถวนดงตอไปน
ระดบ A (ด) หนาเวบตองผานเกณฑความสำาเรจในระดบ A ทกขอ หรอมฉะนนจะตองมหนาเวบทเปนทางเลอกทผานเกณฑในระดบเดยวกนระดบ AA (ดมาก) หนาเวบตองผานเกณฑความสำาเรจในระดบ A และระดบ AA ทกขอ หรอมฉะนนจะตองมหนาเวบทเปนทางเลอกทผานเกณฑในระดบ AAระดบ AAA (ดเยยม) หนาเวบตองผานเกณฑความสำาเรจในระดบ A ระดบ AA และระดบ AAA ทกขอ หรอมฉะนนจะตองมหนาเวบทเปนทางเลอกทผานเกณฑในระดบ AAA หมายเหต 1. ถงแมวาจะผานเกณฑเพยงระดบใดระดบหนง
หากผจดทำาเวบมบางสวนของหนาเวบไดบรรลเกณฑความสำาเรจทสงกวา ควรประกาศไวดวย
2. ในระดบนโยบาย ไมแนะนำาใหกำาหนดวาหนาเวบทกหนาตองผานเกณฑความสำาเรจระดบ AAA เนองจากอาจมขอจำากดทางดานเทคนค
5.2 หนาเวบทถอวาผานขอกำาหนดฯ จะตองผานเกณฑความสำาเรจของแตละระดบทงหนาเวบ โดยไมยกเวนสวนใดสวนหนงของหนาเวบ
หมายเหต 1. ในการผานขอกำาหนดฯ ทางเลอกอนทเปนสวนหนงของเนอหาในหนาเวบ ใหถอวาเปนสวนหนงของ
-34-
หนาเวบ เชน คำาอธบายทยาวหรอทางเลอกอนทปรากฏในภาพเคลอนไหว
2. ผจดทำาเวบทไมสามารถทำาใหเนอหาเวบผานขอกำาหนดฯ ได เนองจากเนอหานนอยนอกเหนอจากการควบคมของผจดทำาเวบ ใหถอวาเปนความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวน
5.3 เมอชดหนาเวบมลำาดบขนตอนทตองดำาเนนการอยางตอเนองใหเสรจสมบรณ หนาเวบทกหนาในลำาดบขนตอนนนจะตองผานเกณฑความสำาเรจในระดบนนหรอสงกวา (หากมหนาใดหนาหนงในชดหนาเวบไมผานเกณฑความสำาเรจใหถอวาชดหนาเวบนนไมผานเกณฑดงกลาว) ตวอยาง: กรณทรานคาบนเวบไซตมชดหนาเวบทใชสำาหรบการเลอกซอสนคา ใหถอวาหนาเวบ ทกหนาตงแตเรมตนจนจบ เปนกระบวนการทจะตองทำาใหสำาเรจและสอดคลองกบ ขอกำาหนดฯ ทกหนาเวบ
5.4 ผจดทำาเวบจะตองมวธการพฒนาเวบทสนบสนนการเขาถงและใชประโยชนไดโดยเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก หากสารสนเทศหรอการทำางานใดๆ อยในรปแบบทไมสนบสนน จะตองมวธอนททำาใหเขาถงและใชประโยชนได
5.5 หากเทคโนโลยทใชอยในรปแบบทไมสนบสนนการเขาถงและใชประโยชนไดโดยเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก หรอไมผานขอกำาหนดฯ จะตองไมสงผลกระทบตอผใชในการเขาถงสวนทเหลอของหนาเวบ นอกจากนหนาเวบทงหนาจะตองผานขอกำาหนดฯ ภายใตเงอนไขตอไปน5.5.1 เมอเปดการใชงานเทคโนโลยทไมสนบสนนการเขาถงและใช
ประโยชนไดโดยเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก ดวยซอฟตแวรสำาหรบผใช และ
-35-
5.5.2 เมอปดการใชงานเทคโนโลยดงกลาวโดยซอฟตแวรสำาหรบผใช และ
5.5.3 เมอซอฟตแวรสำาหรบผใชไมสนบสนนการใชงานเทคโนโลยดงกลาว
นอกจากน ผจดทำาเวบจะตองพฒนาเวบใหผานเกณฑความสำาเรจ 4 ขอ มฉะนนจะเปนการรบกวนการใชงานหนาเวบของผใช ไดแก
ขอ 1.4.2 การควบคมเสยง ขอ 2.1.2 ไมจำากดทางเลอกของผใชแผงแปนอกขระขอ 2.3.1 แสงวาบสามครงหรอใหตำากวาระดบอนตราย
และขอ 2.2.2 ใหมการสงพก หยด ซอน
หมายเหต ถาหนาเวบใดๆ ไมผานตามขอกำาหนดฯ จะไมรวมอยในขอบเขตของ ความสอดคลองหรออางวาไดผานขอกำาหนดฯ
-36-
6. การอางการผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได
การกำาหนดความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ ใชสำาหรบหนาเวบเทานน ซงอาจเปนการผานขอกำาหนดฯ เพยงหนงหนา หลายหนา หรอทงชดหนาเวบ
6.1 องคประกอบทจำาเปนสำาหรบการอางการผานขอกำาหนดฯ
ผจดทำาเวบสามารถพฒนาเวบใหสอดคลองกบขอกำาหนดฯ โดยไมจำาเปนตองอางถงการผานขอกำาหนดฯ แตเมอมการอาง จะตองมการประกาศดงน
(1) วนทอาง
(2) ชอขอกำาหนดฯ เวอรชน และยอารไอ (URI) เชน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม “ขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ” ท http://astec.nectec.or.th/thwcag/
(3) ระดบความสอดคลอง: (ระดบ A, AA หรอ AAA) (4) คำาอธบายสนๆ ของหนาเวบ เชน รายการยอารไอ (URIs) ท
อางการผานขอกำาหนดฯ รวมทงโดเมนยอยดวย
หมายเหต 1. ในการอางการผานขอกำาหนดฯ อาจจะแสดงเปนรายการยอารไอ หรอเปนการอธบายยอารไอทงหมดในหนาเวบ
2. ผลตภณฑทเปนเวบเบส (Web-based) ทยงไมมยอารไอ กอนทจะตดตงบนเวบไซตของลกคา จะตองมขอความเขยนวาจะผานขอกำาหนดฯ เมอมการตดตงแลว
(5) รายการเทคโนโลยทแสดงเนอหาเวบ
-37-
หมายเหต การใชโลโกเพออางการผานขอกำาหนดฯ ถอเปนการอางการผานขอกำาหนดฯ รปแบบหนง และจะตองมองคประกอบทจำาเปนสำาหรบการอางการผานขอกำาหนดฯ ขางตน
6.2 องคประกอบทไมบงคบในการอางการผานขอกำาหนดฯ
นอกเหนอไปจากองคประกอบทจำาเปนสำาหรบการอางการผานขอกำาหนดฯ เบองตน ใหมขอมลเพมเตมเพอชวยเหลอผใช ดงตอไปน
(1) รายการของเกณฑความสำาเรจทสงกวาระดบความสอดคลองทอางไว ขอมลจะตองอยในรปแบบทผใชสามารถอานได หรออยในรปแบบเมทาดาตา (metadata) ทโปรแกรมอานได
(2) รายการเทคโนโลยเฉพาะทใช (แตไมจำาเปนตองใชทงหมด)(3) รายชอของซอฟตแวรสำาหรบผใชรวมทงเทคโนโลยสง
อำานวยความสะดวกทใชในการทดสอบเนอหา
(4) ขอมลเกยวกบขนตอนทจะทำาใหผานเกณฑความสำาเรจขนตอไป เพอชวยใหเขาถงและใชประโยชนไดมากขน
(5) เวอรชนของเมทาดาตา ของรายการเทคโนโลยเฉพาะทจำาเปนตองใชทโปรแกรมอานได
(6) เวอรชนของเมทาดาตา ของการอางการผานขอกำาหนดฯ ทโปรแกรมอานได
6.3 การประกาศความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวน สำาหรบเนอหาทเปนของบคคลทสาม
กรณหนาเวบทสรางขนแลวมการเพมเตมขอมลเขาไป ตวอยางเชน โปรแกรมอเมล บลอก (blog) บทความทอนญาตใหผใชแสดงความคดเหน หรอโปรแกรมทสนบสนนใหผใชเพมเตมเนอหาได รวมถง เวบทาหรอเวบขาวทรวบรวมเนอหามาจากหลายแหลง หรอ
-38-
เวบไซตทมการเพมเตมขอมลโดยอตโนมตจากแหลงอนตลอดเวลา เชน การเพมโฆษณาเขาไปบนหนาเวบตลอดเวลา
ในกรณขางตน ขณะทนำาเนอหาขนเวบครงแรก ผจดทำาเวบจะไมทราบวาเนอหาทไมสามารถควบคมไดจะเปนอยางไร แตตองระลกเสมอวา เนอหาทไมสามารถควบคมไดจะมผลกระทบตอเนอหาทควบคมได ดงนนจงมทางเลอกสองทางใหดำาเนนการดงน
6.3.1 ใหกำาหนดความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ โดยใชความรทดทสด กลาวคอ ถาหนาเวบเปนแบบทมการตดตามตรวจสอบ และแกไขไดภายในสองวนทำาการ เชน สามารถลบเนอหาทไมสอดคลองออกไป หรอทำาใหเนอหานนสอดคลองตามขอกำาหนดฯ ได ผจดทำาเวบสามารถอางความสอดคลองกบขอกำาหนดฯได ตอเมอมการลบ หรอแกไขเนอหาทไมสอดคลองไปแลว แตจะไมสามารถอางความสอดคลองได ถาผจดทำาเวบไมสามารถตดตามตรวจสอบหรอแกไข เนอหาทไมสอดคลอง
หรอ
6.3.2 ใหประกาศ ความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบาง“สวน ได ถงแมหนาเวบนนไมสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แต”จะสอดคลองตอเมอมการลบบางสวนออกไป ดงนนรปแบบของขอความทจะประกาศคอ หนาเวบนไมสอดคลองกบขอ“กำาหนดฯ แตจะสอดคลองกบขอกำาหนดฯ ในระดบ X ถามการลบเนอหาสวนทไมสามารถควบคมไดออกไป เนอหาสวนทไม”สามารถควบคมไดตามความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวนจะตองเปนดงน
(1) เปนเนอหาทไมไดอยในการควบคมของผจดทำาเวบ
(2) จะตองอธบายในวธการทผใชสามารถระบได เชน ไมควรอธบายวา หนาเวบทก“ สวนไมสามารถควบคมได ”
-39-
นอกเสยจากวาตองการใหเขยนเชนนน
6.4 การประกาศความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แบบบางสวนสำาหรบภาษาบนหนาเวบ
“การประกาศความสอดคลองแบบบางสวนทขนอยกบภาษา อาจ”ทำาได เมอหนาเวบนนไมมความสอดคลองกบขอกำาหนดฯ แตจะสอดคลองตอเมอมเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก หรอมโปรแกรมดเวบทมคณสมบตดานการเขาถงและใชประโยชนไดรวมทงโปรแกรมสำาหรบผใชสำาหรบแตละภาษาบนหนาเวบ รปแบบของการประกาศควรเขยนวา หนาเวบนไมมความสอดคลอง แตจะ“สอดคลองกบขอกำาหนดฯ ในระดบ X ถามเครองมอชวยเหลอการเขาถงและใชประโยชนไดสำาหรบแตละภาษา”
-40-
ภาคผนวก ก.
ขอแนะนำาในการพมพเอกสาร(ขอ 1)
ขอแนะนำาในการพมพเอกสาร
ทวศกด กออนนตกล1, วนทนย พนธชาต2, มณฑกา บรบรณ๓
แมวาการพมพเอกสารดวยเครองคอมพวเตอรในรปสออเลกทรอนกสโดยใชโปรแกรมประมวลผลคำาจะชวยใหผพมพทำางานไดรวดเรวและสะดวกมากขน รวมทงสามารถแกไขเอกสารไดงายโดยผพมพไมตองเสยเวลาพมพเอกสารใหมหมดทงฉบบ แตขอเสยของโปรแกรมประมวลผลคำาคอลกษณะสำาคญในการเขยนภาษาไทยถกละเลยไป เชน การเวนวรรคเลก วรรคใหญ การตดคำาเพอขนบรรทดใหม การพมพตวเลข และการพมพเครองหมายวรรคตอนตางๆ เปนตน ดวยเหตนเมอพจารณาตามความเปนจรงแลว โปรแกรมประมวลผลคำาเหลานไมสามารถจดการงานเอกสารไดอยางถกตองตามระเบยบวธการในการพมพเอกสารซงไดกำาหนดในระเบยบสำานกนายกฯ พ.ศ. ๒๕๒๖ ดงกลาว
ดวยเหตน ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต จงไดศกษาคนควากฎเกณฑการพมพเอกสารจากบทความและขอเขยนแนะนำาวธการพมพทเปนธรรมเนยบปฏบตรวมถงระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวงานสารบรรณ พ.ศ. ๒๕๒๖ เพอนำามาเปนขอเสนอ
1 ผอำานวยการศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต2-๓ นกวจยประจำาหนวยฏบตการวจยและพฒนาวศวกรรมภาษาและซอฟตแวร ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต
บทความนนำามาจาก หนงสอแบบตวพมพไทย, ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต, พมพครงท 1, (2544), ISBN 974-85990-7-8
-41-
แนะในการกำาหนดหลกเกณฑการปฏบตในการพมพเอกสารราชการประเภทหนงสอออก หนงสอเวยน บนทกภายในหนวยงาน คำาสง และประกาศของหนวยงาน ซงเปนเอกสารขนาด ISO-A4 พมพหนาเดยว และจดเกบดวยการเขาแฟม อยางไรกตามขอเสนอแนะในการพมพงานดวยคอมพวเตอรนสามารถนำาไปใชในงานพมพทวไปไดดวย
ขอเสนอแนะในการพมพดวยคอมพวเตอรมรายละเอยดตอไปน
ขอเสนอแนะในการพมพดวยคอมพวเตอร๑. แบบตวพมพ (font) และขนาด
๑.๑ แบบตวพมพ
๑.๑.๑ กำาหนดใหใชแบบตวพมพครฑในการพมพเอกสารราชการ
๑.๑.๒ แนะนำาใหใชแบบตวพมพกนร ครฑ หรอนรสงห ในการพมพเอกสารทวไป
๑.๒ ขนาดแบบตวพมพ ในการพมพเอกสารราชการควรใชตวพมพขนาด ๑๖ พอยต
๒. การจดรปหนาเอกสาร
๒.๑ การใสทายกระดาษ (footer)อปนสยการพมพทดคอกำาหนดขอความทใชเปนทายกระดาษกอน
ทจะเรมสรางเอกสารทกครง เพอกำากบใหเอกสารทกหนาทพมพขนมขอความและเลขหนากำากบ ททายกระดาษแนนอน
ขอมลอางองในงานเอกสารสวนใหญ ไดแก ชอแฟมขอมล ผจดทำาเอกสาร หนวยงาน เลขหนา และ วนทสรางหรอแกไขเอกสาร
เสนอใหพมพชอแฟมขอมล ชอผจดทำาเอกสาร และ ชอหนวยงานลงในทายกระดาษดานซายมอ สวนขวามอใหพมพเลขหนาและวนท ดงตวอยาง
-42-
ตวอยาง
<ชอแฟมขอมล> <เลขหนา>
<ชอผจดทำาเอกสาร> <วนท><หนวยงาน>
๒.๒ การกนระยะ ควรตงคาหนากระดาษโดยมคาดงน
๒.๒.๑ กระดาษทมหวกระดาษของสำานกงานตองตงขอบกระดาษเผอหวกระดาษดวย ในกรณของกระดาษตราครฑ ตงขอบกระดาษดงน
ขอบกระดาษ ดานบน ๕ ซม.ดานลาง ๒ ซม.ดานซาย ๓ ซม.ดานขวา ๒ ซม.
ชองไฟ ๐ ซม.ระยะหางจาก หวกระดาษ ๒ ซม.
ทายกระดาษ ๑ ซม.๒.๒.๒ กระดาษทไมมหวกระดาษหรอกระดาษ
แผนท ๒ เปนตนไป ใหเปลยนเฉพาะคาขอบกระดาษดานบนดงนขอบกระดาษ ดานบน ๓ ซม.
ตวอยางการตงหนากระดาษ
เทมเพลทการตงหนากระดาษขนาด A4
-43-
๒.๓ การจดขอบแบบเสมอหนา
การจดขอบเอกสารแบบเสมอหนา (left justification) จะใหผลดทางสายตามากกวาจดขอบเอกสารแบบเสมอหนาและหลง เนองจากชองไฟระหวางตวอกขระและขนาดของวรรคสมำาเสมอ การตดแบงคำาไมคลาดเคลอน ดงตวอยาง
ตวอยางขอความทจดหนาดวยฟงกชนเสมอหนา
-44-
…สำาหรบเนอหาของวรรณคดเรองนเรมตงแตสมเดจพระนเรศวรเสดจขนครองราชสมบตหลงการสวรรคตของพรราชบดา คอสมเดจพระมหาธรรมราชาในปพทธศกราช ๒๓๑๑ โดยมสมเดจพระเอกาทศรส ผเปนพระอนชาดำารงตำาแหนงพระมหาอปราชา ในเวลานนทรงดำารทจะยกทพไปตเขมร เพราะเขมรมกแปรพกตรจากไทยอยเนองๆ โดยมากจะขอผกสมพนธไมตรกบไทยกตอเมอเหนวาสกำาลงของฝายไทยไมไดแลวเทานน ในขณะทกำาลงทรงเตรยมทพจะไปรบเขมรอยนนกทรงทราบวาพระเจากรงหงสาวด...
การจดขอบเอกสารแบบเสมอหนาและหลง ทำาใหไดความรสกเปนรปเลมหนงสอ แตอาจจะกอใหเกดปญหาหลายประการตามมาไดแก
- ชองไฟระหวางตวอกขระไมสมำาเสมอ- ขนาดของวรรคภายในเอกสารไมสมำาเสมอ ทำาใหวรรคเลก
และวรรคใหญซงเปนเครองหมายวรรคตอนสำาคญในการเขยนภาษาไทยคลาดเคลอน
- การตดแบงคำาระหวางบรรทดคลาดเคลอน ไมเหมาะสมตามหลกการใชภาษา
ตวอยางขอความทจดหนาดวยฟงกชนเสมอหนาและหลง
…สำาหรบเนอหาของวรรณคดเรองนเรมตงแตสมเดจพระนเรศวรเสดจขนครองราชสมบตหลงการสวรรคตของพรราชบดา คอสมเดจพระมหาธรรมราชาในปพทธศกราช ๒๓๑๑ โดยมสมเดจพระเอกาทศรส ผเปนพระอนชาดำารงตำาแหนงพระมหาอปราชา ในเวลานนทรง
-45-
ดำารทจะยกทพไปตเขมร เพราะเขมรมกแปรพกตรจากไทยอยเนองๆ โดยมากจะขอผกสมพนธไมตรกบไทยกตอเมอเหนวาสกำาลงของฝายไทยไมไดแลวเทานน ในขณะทกำาลงทรงเตรยมทพจะไปรบเขมรอยนนกทรงทราบวาพระเจากรงหงสาวด...
๒.๔ การตดคำา (word segmentation) / การตดแบงคำาดวยยตภงค (hyphenation)
โดยปกตโปรแกรมประมวลผลคำาสามารถตดแบงคำาทายบรรทดไดในระดบหนง ในกรณทเหนวามการตดแบงคำาเพอขนบรรทดใหมผด สามารถบงคบใหตดคำาทายบรรทดใหม โดยแทรกตวอกขระขนบรรทดใหม (คย Shift + enter) แทนการกดแปนเคาะวรรค (space bar)
๒.๔.๑ กรณทคำาสดทายของบรรทดมหลายพยางค ไมสามารถพมพจบในบรรทดเดยว และโปรแกรมไมสามารถจดบรรทดอตโนมตใหดสวยงามได แนะนำาใหใชเครองหมายยตภงค หรอ hyphen (-) เพอแสดงวาพยางคหนาและหลงเครองหมายยตภงคเชอมกน
๒.๕ การพมพเอกสารหลายหนา
๒.๕.๑ กรณการพมพเอกสารสำาคญซงมหลายหนาในชดเดยวกน เชน หนงสอราชการ สญญา เปนตน ควรพมพคำาแรกของหนาถดไปไวทางมมขวาลางของบรรทดสดทายในหนานน ๆ ตามดวยการกำาหนดใหเอกสารขนหนาใหม
ตวอยาง
โดยไมมการรบปรญญาหรอประกาศนยบตรวชาชพ และหมายความรวมถงการไปดงาน ฝกงาน ตาม
-46-
หลกสตรการฝกอบรมดวย
๒/ขอ ๕ ในระเบยบน...3๔
เอกสารหนาท ๑
ขอ ๕ ในระเบยบน“สำานกงาน หมายความวา สำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและ”เทคโนโลยแหงชาต “หนวยงานเฉพาะทาง หมายความวา ศนยพนธวศวกรรมและ”เทคโนโลยชวภาพ...๕
เอกสารหนา ๒
๒.๕.๒ กรณพมพหนงสอราชการทมขอความยกไปหนาสดทาย ควรมขอความยกไปพมพอยางนอย ๒ บรรทดกอนพมพคำาลงทายตวอยาง
เพอใหการปฏบตในเรองดงกลาวเปนไปในทศทางเดยวกน และสอดคลองกบสภาพปจจบน จงเหนสมควรกำาหนดหลกเกณฑการเบกจายเงนคาพาหนะเดนทาง ตามหลกเกณฑทแนบ
จงเรยนมาเพอโปรดทราบ และใหพนกงาน/ลกจาง
3 ๔-๕ ทมา : ระเบยบสำานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต วาดวยคาใชจายในการเดนทาง พ.ศ. ๒๕๔๐
-47-
ปฏบตโดยเครงครดตอไป ลงนาม(ลงนาม)ตำาแหนง
เอกสารหนา ๒
๓. การยอหนา
๓.๑ การยอหนาปกต เอกสารภาษาไทยนยมใหมการยอหนาเมอขนขอความใหม ในโปรแกรมประมวลผลคำาสามารถทำาไดโดยการตงแทบ (tab) และใชฟงกชน เพมการเยอง หรอ “ ” “Increase indent” ในการสรางยอหนา ควรตงแทบแตละชวงใหมระยะหางกนประมาณ ๑.๕ ซม.ตวอยาง
ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
๓.๒ การยอหนาแบบลำาดบเลข
๓.๒.๑ เพอความสะดวกในการอางถงและการคนหาขอความทอางถง การจำาแนกหวขอโดยปกตใหใชตวเลขลวน เรยงลำาดบตงแต ๑ ไปจนกวาจะจบ หากมคำานำาหรออารมภบทกอน จะใชเลข ๐ เปนเลขกำาหนดหวขอได บรรทดท ๒ ของยอหนาอาจชดขอบซายกไดหรอตรงกบอกขระแรกของบรรทดกได ดงตวอยาง
-48-
ตวอยาง
๑. ทปดฤทป ดฤทปดฤทป ดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
๒. ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤ ทปดฤทปดฤท ปดฤทป ดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
อกขระแรกของบรรทดท ๒ ของแตละขอชดขอบซาย
๑. ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤ
๒. ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
อกขระแรกของบรรทดท ๒ ของแตละขอตรงกบอกขระแรกของบรรทดแรก
๓.๒.๒ การจำาแนกหวขอยอยๆ ลงไปนน จะแบงออกเปนชวงๆ แตละชวงแบงเปน ๔ ชนไดแก การจำาแนกหวขอชนตน ชนลก ชนหลาน และชนเหลน โดยใสเลขเรยงลำาดบกบและใสจดระหวางชน บรรทดท ๒ ของขอความแตละชนอาจชดขอบซายหรอตรงกบอกขระแรกของบรรทดแรกของชนกได
ตวอยาง
๑. ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทป ดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤม
๑.๑ ทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤท ปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปด
-49-
ฤทปดฤ๑.๑.๑ ทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปด
ฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤ๑.๑.๑.๑ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปด
ฤทปดฤ ทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
๑.๑.๑.๒ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
อกขระแรกของบรรทดท ๒ ของแตละชนชดขอบซาย
๑. ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทป ดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤม๑.๒ ทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤท ปดฤท
ปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ๑.๒.๑ ทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤ ทปด
ฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทป ดฤท๑.๒.๑.๑ ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ
ทปดฤ ทปดฤท
อกขระแรกของบรรทดท ๒ ของแตละชนตรงกบอกขระแรกของบรรทดแรก
๓.๓ การจำาแนกหวขอแบบอน
ถาหวขอนนไมมการจำาแนกยอยลงไปอก จะใชตวอกขระแทนตวเลขกได โดยตงคาหวขอเปนตวอกขระ เชน ขอ ก. หรอ (ก)ตวอยาง
-50-
ก. ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ (ก) ทปดฤทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤข. ทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ (ข) ทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤค. ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ (ค) ทปดฤทปดฤ ทปดฤทปดฤทปดฤ
๔. การตงแทบ (Tab หรอ Tabulation)ถาตองการใหระยะหางขอความใหหางกนมาก ๆ ตามระยะท
กำาหนด ควรใชวธการตงแทบเพอใหระยะหางของชวงขอความในและบรรทดเทากน
ตวอยาง
<increase indent> ทปดฤทปดฤทปดฤ <แทบ>ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ<increase indent>ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ <แทบ>ทปดฤทปดฤทปดฤ<increase indent>ทปดฤทปดฤ <แทบ>ทปดฤทปดฤทปดฤทปดฤ
ตวอยาง
<แทบทศนยม> ๑.๑<แทบทศนยม>๑๑.๑๑<แทบทศนยม> ๑๑๑.๑๑๑
สำาหรบตวเลขทมจดทศนยมและตองการใหจดทศนยมตรงกน ควรใชแทบ ทศนยม (decimal
-51-
tab) ประกอบกบการกำาหนดยอหนาแทนจะดกวา
สญลกษณของแทบและความหมาย
๕. การเวนวรรค
การเวนวรรคในโปรแกรมประมวลผลทำาไดโดยการเคาะแปนเคาะวรรคความกวางของอกขระวาง หรอ space ขนอยกบแบบพมพทเลอกใช
เนองจากภาษาไทยไมมการเวนวรรคระหวางคำาและไมมเครองหมายแสดงการจบขอความ การใชวรรคซงมความกวางเหมาะสมในตำาแหนงทถกตองจงมนยสำาคญในเอกสาร การจดขอบเอกสารแบบเสมอหนาและหลงดวยโปรแกรมประมวลคำาดวยฟงกชน จดขอบ“เสมอหนาและหลง อาจทำาใหชวงของการเวนวรรคคลาดเคลอนและเสย”คณสมบตในการสอความทถกตอง
การเวนวรรคม ๒ แบบ คอ
๕.๑ การเวนวรรคเลก เปนการเคาะแปนเคาะวรรค เพยง ๑ ครง เปนการเวนวรรคระหวางคำา ระหวางอกขระตางภาษา เชน อกขระไทยกบอกขระโรมน และระหวางเครองหมายวรรคตอนกบขอความ
-52-
๕.๒ การเวนวรรคใหญ เปนการเคาะแปนเคาะวรรค ๒ ครง เปนการเวนเพอแยกประโยค และ แบงหวขอเรองกบเรอง
๖. การเวนวรรคเมอพมพขอความรวมกบเครองหมายวรรคตอน
๖.๑ นขลขต หรอวงเลบ ( … ) วงเลบเหลยม [ … ] และวงเลบปกกา { … }
ควรเคาะแปนเคาะวรรค เพอเวนวรรค ๑ ครงกอนเปดวงเลบ และอก ๑ ครงหลงปดวงเลบ สวนขอความภายในวงเลบจะตองตดกบเครองหมายวงเลบเปดและปด
ตวอยาง xxx(yyy)xxx xxx[yyy]xxx xxx{yyy}xxx
๖.๒ อญประกาศหรอเครองหมายคำาพด “.…” และอญประกาศเดยว ‘.…’
ควรเคาะแปนเคาะวรรค เพอเวนวรรค ๑ ครง กอนเปดเครองหมายคำาพด และอก ๑ ครงหลงปดเครองหมายคำาพด ขอความภายในเครองหมายคำาพดตองตดกบเครองหมายคำาพดเปดและปด
ตวอยาง xxx “yyy” xxx
๖.๓ ไมยมก ๆ ตองอยตดกบขอความหนาเครองหมายไมยมก สวนขอความทอย
หลงเครองหมายไมยมกใหเคาะแปนเคาะวรรค ๑ ครงหรอไมเวนวรรคแลวแตกรณ
ตวอยาง xxx ๆyyy หรอ xxx ๆ yyy
๖.๔ ไปยาลนอย ฯ จลภาคหรอจดลกนำา , ทวภาคหรอจดค: อฒภาคหรอจดครง ; อศเจรยหรอเครองหมายตกใจ ! ปรศนหรอเครองหมายคำาถาม ? และวภชภาคหรออภชภาค :-
เครองหมายวรรคตอนชดนตองอยตดกบขอความโดยไมเวน
-53-
วรรค หลงเครองหมายเหลานตองเคาะแปนเคาะวรรค ๑ ครง หรอ ๒ ครง เพอเวนวรรค
ตวอยาง xxx ฯyyy xxx,yyyxxx:yyy xxx;yyy xxx!yyy xxx?yyy xxx:-yyy
ยกเวนการใช , คนตวเลขทกสามหลก ในจำานวนทประกอบดวยตวเลขตงแตสหลกขนไป
ตวอยาง ๑,๐๐๐๑,๐๐๐,๐๐๐
๑,๐๐๐,๐๐๐,๐๐๐
๖.๕ ไปยาลใหญ ฯลฯควรเคาะแปนเคาะวรรค ๑ ครง หนาเครองหมายไปยาลใหญ สวน
ใหญเครองหมายนจะแสดงทายประโยค ดงนนกอนขนประโยคใหมจงตองเคาะเวนวรรค ๒ ครง หลงไปยาลใหญ
ตวอยาง xxxฯลฯyyy
๖.๖ มหพภาค .ควรอยตดขอความ หลงเครองหมายมหพภาค ควรเวนวรรค ๒
ชวงอกขระ
ตวอยาง xxx. yyy ยกเวนการใชเปนจดทศนยมหรอชอเวบไซต หรอสวนหนงของท
อยในอนเทอรเนต หามมวรรคกอนหรอหลงเครองหมายมหพภาค
ตวอยาง ๑๑๑.๑๑๑
-54-
ถาขอความนนมการใสเครองหมายอญประกาศหรอเครองหมายวงเลบ ใหใสเครองหมายมหพภาคไวหลงสดตดกบเครองหมายอญประกาศหรอเครองหมายวงเลบ
ตวอยาง xxx (yyy). หรอ xxx “yyy”.
๖.๗ไขปลาหรอจดไขปลา ประกอบดวยจด … ๓ จดเรยงตดกน ไมเวนวรรคทงหนาและหลงเครองหมาย และอาจอยทายประโยคได
ตวอยาง xxx…yyy. หรอ xxx… ในกรณพเศษทเปนชอรางกฎหมายตางๆ ซงมกจะระบชองวาง
หลงปพทธศกราช ใหพมพชวงทเวนวางดวยจด 4 จดเรยงกน
เชน รางพระราชบญญตลายมอชออเลกทรอนกส พ.ศ.….
๖.๘ เสมอภาค =ควรเวนวรรค ๑ ชวงอกขระหรอมากกวาขนอยกบความสวยงาม
ทงหนาและหลงเครองหมาย
ตวอยาง ๑+๑=๒
๖.๙ ทบ /ไมเวนวรรคทงหนาและหลงเครองหมาย
ตวอยาง วว ๕๒๐๔/ว.๑๐๒๒
๗. การเวนวรรคเมอพมพขอความรวมกบเครองหมายอน
๗.๑เปอรเซนต % และ ดอกจนทร *
-55-
ไมเวนวรรคหนาเครองหมาย หลงเครองหมายเวนวรรค ๑ ครง จบประโยคเวน ๒ ครง
ตวอยาง xxx%yyy xxx*yyy
๗.๒เครองหมาย @ # และ $ควรเวนวรรค ๑ ครงหนาเครองหมายเหลานและไมเวนวรรคหลง
เครองหมาย
ตวอยาง xxx@yyy xxx#yyy xxx$yyy
ทงนยกเวนกรณทเปนทอยของจดหมายอเลกทรอนกส ไมมการเวนวรรค
ตวอยาง [email protected]
๗.๓เครองหมาย “ - ”๗.๓.๑เมอใชแทนคำาวา ถง ไมตองเวนวรรคหนา“ ” หรอหลง
เครองหมาย
ตวอยาง ๒๒-๒๕ มถนายน พ.ศ.๒๕๔๓
๗.๓.๒เมอใชแทนสญลกษณทางคณตศาสตรและตองการแสดงความชดเจน ควรเคาะวรรค ๑ ครงขนไปทหนาและหลงเครองหมาย
ตวอยาง ๑๐๐๐–๑๐๐
๘. การพมพขอความทใชอกขระไทยรวมกบอกขระในภาษาอน หรอมตวเลขแทรก
แนะนำาใหเคาะแปนเคาะเวนวรรคเพอเวนวรรค ๑ ครงทหนาและหลงอกขระโรมนหรอตวเลข
-56-
ตวอยาง กกกxxxกกก
กกก๕๕๕กกก
ในกรณทใชกบภาษาองกฤษ หากจำานวนทแสดงมคาตำากวา ๒๐ มกจะใชคำาพดแทนตวเลข เชน หากตองการเขยน “I bought 5 pens for 120 baht.” ควรเขยนวา “I bought five pens for 120 baht.”๙. การพมพตวเลขไทย-อารบก
๙.๑ การพมพหนงสอราชการ ควรใชตวเลขไทยในเนอความและเลขหนา
๙.๒ การพมพเอกสารทวไป แลวแตความนยมของผพมพ
๑๐. การพมพเปนคอลมน
เมอตองการสรางขอความทมลกษณะเปนคอลมน สามารถทำาไดโดยใชฟงกชน สดมภ “ (column)” ในโปรแกรมประมวลผลคำา
ตวอยาง
…สำาหรบเนอหาของวรรณคดเรองนเรมตงแตสมเดจพระนเรศวรเสดจขนครองราชสมบตหลงการสวรรคตของพรราชบดา คอสมเดจพระมหาธรรมราชาในปพทธศกราช ๒๓๑๑ โดยมสมเดจพระเอกาทศรส ผเปนพระอนชาดำารงตำาแหนงพระมหา
อปราชา ในเวลานนทรงดำารทจะยกทพไปตเขมร เพราะเขมรมกแปรพกตรจากไทยอยเนองๆ โดยมากจะขอผกสมพนธไมตรกบไทยกตอเมอเหนวาสกำาลงของฝายไทยไมไดแลวเทานน...
-57-
หลกเกณฑการพมพดงกลาวขางตน จะเปนการเรมสรางอปนสยการพมพทดใหกบผทพมพเอกสารใหมความเปนระเบยบเรยบรอย และเปนเอกภาพในหนวยงาน ทงนถาประกอบกบความรในเรองหลกภาษา เชน ตวสะกด การนต ตวยอ และ ความรรอบตวนอกเหนอจากการพมพหนงสอ เชน การเขาใจขอความในเอกสาร การจดวรรคตอนไดถกตอง การวางรปเอกสารอยางถกตองและสวยงาม พรอมทงมความรอบคอบและระมดระวงในการพมพ กจะทำาใหงานเอกสารนนมคณภาพ อานงาย และถกตองตามหลกภาษาไทย
บรรณานกรม
กำาชย ทองหลอ. (๒๕๔๐). หลกภาษาไทย. พมพครงท ๑๐. กรงเทพมหานคร : บรษทรวมสาสน (๑๙๙๗).
ถวลย สนธอนเคราะห และพรสวสด เพชรแดง (รวบรวมและเรยบเรยง). ระเบยบสำานกนายกรฐมนตรวาดวยงานสารบรรณ พ.ศ. ๒๕๒๖. พมพครงท ๑. ไมระบปทพมพ.
ทวศกด กออนนตกล และ คณะ. คมอการพฒนาโฮมเพจ. http://kanchanapisek.or.th/kpguide/ genguide.html
ราชบณฑตยสถาน. (๒๕๓๐). หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมายอนๆ หลกเกณฑการเวนวรรคและหลกเกณฑการเขยนคำายอ. พมพครงท ๑. กรงเทพฯ: บรษทเพอนพมพจำากด.
สรพล เวสารชเวศย. “เคลดลบการเรยงพมพ”ใน ประวตและผลงานสรพล เวสวรชเวศย. บรษท เดยรบค จำากด.
อปกตศลปสาร. (๒๕๓๓). หลกภาษาไทย (อกขรวธ วจวภาค, วากยสมพนธ, ฉนทลกษณ). กรงเทพมหานคร: บรษทสำานกพมพไทยวฒนาพานช จำากด.
-58-
ภาคผนวก ข.
โลโกการอางการผานขอกำาหนดฯ
(ขอ 6.1)
ข.1 การอางผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ในระดบความสอดคลอง ระดบ A (ด)
ข.2 การอางผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ในระดบความสอดคลอง ระดบ AA (ดมาก)
ข.3 การอางผานขอกำาหนดการทำาใหเนอหาเวบสามารถเขาถงและใชประโยชนได ในระดบความสอดคลอง ระดบ AAA (ดเยยม)
-59-