ประทบใจ สกขา

จดทำโดย : โครงการบนทก ศกษา ธงอสานโครงการทำนบำรงศลปวฒนธรรม ปงบประมาณ พ.ศ. 2554กองสงเสรมการวจย บรการวชาการ และทำบำรงศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยอบลราชธาน

มลนธภมปญญา สงแวดลอม วฒนธรรมและศลปะเอเชยAsian Wisdom, Environment, Culture and Art Foundation (A-WECA)

พมพครงท 1 จำนวน 300 เลม

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต :

ประทบใจ สกขา

ธงอสาน – อบลราชธาน : ศรธรรมออฟเซท, 2555. 68 หนา.

1. ธง 2. อสาน

ISBN : 978-974-8469-67-6

ปก/รปเลม : ธนวฒน ฝอยจนทร

พมพท : โรงพมพศรธรรมออฟเซท

114-116 ถนนชยางกร ตำบลในเมอง อำเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน 34190

กตตกรรมประกาศ การดำเนนงานตามโครงการบนทก ศกษา

ธงอสาน ในครงน เปนโครงการทดำเนนการตาม

แผนงานทำนบำรงศลปวฒนธรรม มหาวทยาลย

อบลราชธาน ประจำปงบประมาณ พ.ศ. 2554

การดำเนนงานไดสำเรจลลวงดวยด โดยบคคล

หลายทาน และหนวยงานทใหการสนบสนนหลาย

หนวยงาน ซ งผดำเนนงานตองขอขอบคณไว

ณ โอกาสน ดงน

ขอขอบคณ กองสงเสรมการวจย บรการ

วชาการ และทำนบำรงศลปวฒนธรรม มหาวทยาลย

อบลราชธาน ทตระหนกในคณคาความสำคญและ

สนบสนนงบประมาณ

ขอบคณ รองศาสตราจารย ดร. ธาดา สทธธรรม

ประธานมลนธภมปญญา สงแวดลอม วฒนธรรม

และศลปะเอเชย อดตคณบดคณะศลปประยกตและ

การออกแบบ มหาวทยาลยอบลราชธาน ทให

คำแนะนำปรกษาความรทางวชาการ และใหการ

สนบสนนในการดำเนนโครงการดวยดมาโดยตลอด

ขอบคณ พระครเกษมธรรมานวตร เจาคณะ

ตำบลเกษม เขต 1/เจาอาวาสวดเกษมสำราญ

บานเกษม ตำบลเกษม อำเภอตระการพชผล

จงหวดอบลราชธาน ตลอดจนเจาอาวาส พระภกษ

สามเณร ภมปญญาทองถน ปราชญชาวบาน

และผรทกทาน ทวถนอสาน ซงไมสามารถเอยนาม

ไดทงหมด ทใหความอนเคราะหขอมล ความร และ

คำแนะนำทเปนประโยชนตอโครงการ

ทายทสดตองขอบคณผรวมโครงการ และ

บคลากรทกทาน ทมสวนเกยวของในการดำเนนงาน

เพอใหโครงการสำเรจลลวงตามวตถประสงค

ซงไดแก ผชวยศาสตราจารย ดร.ศกดชาย สกขา

นางสาวศภลกษณ มาคณตน นายสมโชค หอมจนทร

นางอญชสา ทะนอก นางวยะดา ธนสรรวณช

นางสาวยพนภทร มนคง นางสาวอรพรรณ ธาน

และนายธนวฒน ฝอยจนทร ทเสยสละเวลาอนม

คณคา ใหความรวมมอชวยเหลอ และแก ไข

ปญหาอปสรรคตางๆ ในการดำเนนโครงการจน

สำเรจลลวง

ผชวยศาสตราจารย ดร. ประทบใจ สกขา

หวหนาโครงการฯ

สารบญธงอสาน

ความเชอของคนอสานเกยวกบธง

การใชธง

ลกษณะทวไปของธง

การทอธง

ตวอยางลวดลายบนผนธง

ตวอยางธง แหลงทพบ และผทอ

บรรณานกรม/บรรณานกรมสมภาษณ

1

1

2

5

9

16

19

53

คำถวายธงมะยง ภนเต อมนา ธะชะปะฎาเกนะ

ระตะนตตะยง อภปเชมะ อะยง

ธะชะปะฎาเกนะ ระตะนตตะยะบชา อมหากง

ทฆะรตตง หตายะ พขายะ สงวตตะตฯ

ขาแตพระผเปนเจาผเจรญ

ขาพเจาทงหลาย ขอถวายบชาซงพระรตนตรย ดวยแผนผาน

การบชาพระรตนตรยดวยแผนผาน ของขาพเจาทงหลาย

จงเปนไปเพอประโยชน เพอความสขแกขาพเจาทงหลาย ตลอดกาลนานเทอญฯ

การปกหลกไมธง จะมขาวตม

ดอกไม ขนธ 5 ไวใตหลกไมธง

อสาน เรยกวา ธง

เหนอ เรยกวา ตง

ไทยใหญ เรยกวา ตำขอน

พมา เรยกวา ตะขน

ในหนงสอเลมน เรยกวา ธง

ตามคำเรยกขานของคนอสาน

ปจจบน ธง

ในมมมองของคนรนใหม

อาจเหนภาพไมชดเจน

ขาดความรความเขาใจทถกตอง

แต ธง กยงอยในวถวฒนธรรม

ความเชอของคนอสาน

รวมถงผคนในแถบลมนำโขง

และถอไดวา ธง

เปนมรดกทางวฒนธรรม

ทมเอกลกษณเฉพาะ

ตามความเชอถอของแตละทองถน

ทไดรบการถายทอดมาจากบรรพบรษ

1

ธงอสาน นยมทอเปนผนยาวๆ มรปสตว

หรอรปภาพตางๆ ตามความเชอบนผนธง นอกจากนน

ยงมการดดแปลงวสดอนๆ มาทำเปนธงดวย เชน

ไมไผ เสนพลาสตก รบบน กก/ไหล ตกแตง

ใหสวยงามดวยลกปด ดอกไมพลาสตก และอนๆ

ขนาดไมจำกด มท งขนาดเลก กลาง ใหญ

การผลตธงอสานโดยทวไป มกผสมผสานระหวาง

หลกในความเชอ และหลกทางสนทรยศาสตร

โดยหลกความเชอเลากนวา ธงเปนหนงในการทำบญ

จนบางคนบอกวา ถวายอะไรกไมไดบญเทากบถวาย

ธงใหวด ดงนนจงมกเหนธงมากมายภายในวด

ตามตำนานความเชอเรองธงและการใชธงเกด

ข นมาต ง แต สม ยคร งพ ท ธกาล ในตอนแห

พระเวสสนดรเขาเมอง ประชาชนชาวเมองทมา

ตอนรบไดใชผาผนยาวแขวนบนปลายไมไผปลอย

ชายพลวไหวตามเสนทางเสดจของพระเวสสนดร

ซงในปจจบนไดมการสบตอมาใชในงานบญผะเหวด

รวมทงบางครงยงถกนำไปใชกบงานบญอนๆ ดวย

เพอเปนสญลกษณของการจดงานบญ นอกจากนน

ยงเกดธงตามความเชออกหลากหลายรปแบบ เชน

มการเพมเตมภาพตามความเชอ ลายตามความเชอ

เพ อ ใหครบถวนตามประเพณท สบตอกนมา

สวนหลกทางสนทรยศาสตร ถอเปนธรรมชาต

ของมนษยทใหความสำคญทางดานความงามใน

สงทตนเองผลตหรอสรางสรรค โดยเฉพาะอยางยง

ความงามทเกดจากความศรทธา จงสงผลใหธง

ในภาคอสานมความงามทหลากหลาย ซงมกเปนไป

ตามความนยมเฉพาะถน

ความเชอของคนอสานเกยวกบธง คนอสานนยมทอธงถวายเปนเครองบชา

และอทศถวายมาชานาน ดวยความเชอทวา

การถวายธงนน เปนการสรางกศลใหแกตนเอง และ

ย ง ไดอทศกศลผลบญใหกบผ ล ว งลบไปแล ว

ดงนนอาจกลาวไดวา คนอสานมความเชอเกยวกบ

ธงใน 2 ลกษณะ คอ

1. การทำบญ เมอไดทำบญดวยการถวาย

ธงแลว จะอยเยนเปนสข เปนสรมงคลแกชวต

2. การใหทาน เมอไดใหทานดวยการถวาย

ธงแลว จะชวยใหวญญาณผตายหลดพนจากนรก

หรอวบากกรรม

ความเชอเกยวกบธง เปนความเชอสวนบคคล

อาจไมเหมอนกน เชน

เชอวา ธง เปนสญลกษณวา มการทำบญ

เปนการบอกกลาวบวงสรวงเทพยดา

เชอวา ธง เปนเครองหมายชยชนะ เมอเวลา

มการจดงานบญ พญามารจะไมมารบกวน

เชอวา ธง ใชปองกนมารผจญ หรอสงไมด

สงทมองไมเหน วญญาณตางๆ ทจะมารบกวนงานบญ

หากเหนธงแลวจะถอยออกไป

เช อ ว า ถ ายกธ งข นแล วจะชนะมาร

พญามารจะไมมาเขาใกล มารมาผจญเมอเวลาจดงาน

(เมาเหลา มเรองมราว) ใสเงนเพอความเจรญรงเรอง

เปนการทำบญ เกดชาตใด หากเกดเปนผหญง

ขอใหมรปงาม ขายาวสะบดเหมอนธง หากเกด

เปนชาย ขอใหมรปรางหนด สงโปรง

ธงอสาน

2

เชอวา การถวายธง เปนการสรางบญกศล

เมอถวายธงแลวจะไดบญ จะไดเกาะชายผาธงขน

สวรรค และอทศกศลผลบญใหกบผทลวงลบไปแลว

เชอวา ถวายธงแลวจะไดบญ โดยการนำ

ขาวตม เงน แขวนหางธงคนตายแขวนหางธงขนสวรรค

เชอวา ทานธงในชาตน เพออานสงสในชาตหนา

เชน ถาชาตนรปรางไมสง ชาตหนาจะไดสง

เชอวา ถวายธงทกเดอนเมษายนชวงสงกรานต

จะไดบญ ไดความงาม ความรมเยนเปนสข

การใชธง ธง ถอเปนสญลกษณงานบญประเพณ

หากยกขนแสดงถงศรทธาทำบญ ประกาศใหเทวดา

อารกษทงหลายไดรบร สมยกอนใชการจดพลใหสวาง

คนอสานนยมใชธงในงานบญผะเหวด บญกฐน

บญอฐถะ (แจกขาว) ผาปา งานบวช บญสงกรานต

ปใหม ใชประดบวด ฯลฯ

การใชธงไมเหมอนกน บางแหงใชเฉพาะใน

งานบญผะเหวดเทานน งานอนๆ ไมใช แตบางแหงใช

ทกงาน เพอใหรวามการจดงานบญประเพณ

จำนวนทใชกไมเหมอนกน เชน บางแหงใช

4 ผนเทานน บางแหงใช 8 ผน หรอ บางแหง

ใชไมจำกดจำนวน จะเทาไหรกได

การถวายธง จะถวายเมอไหรกได เชน

บญกฐน บญแจกขาว (เดอน 3-4) ชาวบาน

จะทอธงถวาย ปกไว 3 คน จงจะเกบ แลวถวายวด

เมอมงานบญผะเหวดกจะนำธงมาปกอกครง หรอ

เมอมงานบญวดตางๆ กจะนำมาประดบตกแตง

พระครปทมจตจาทร อาย 83 ป เจาอาวาส

วดหนองบว บ านหนองบว ตำบลหนองบว

อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ เลาวา คนอสาน

ใชธงเนองในงานบญผะเหวด เทศนมหาชาต

ปก/แขวนธง เพอใหเทพยดารบรวา บานน เมองน

งานบญผะเหวด เปนงานบญประเพณตาม

คตความเชอของชาวอสาน กำหนดจดงานใน

ชวงเดอนส ซงชาวพทธไดปฏบตสบทอดกนมาหลาย

ชวอายคน เปนการนำเอาพทธชาดกชาตสดทาย

ของพระพทธเจา กอนทจะมาเกดเปนเจาชายสทธตถะ

และออกบวชจนสำเรจอรหนตเปนพระพทธเจาใน

เวลาตอมา

ใครทมโอกาสไดฟงเทศนมหาชาตในงาน

ประเพณจนจบตลอดทงเรองภายใน 1 วน ในชาต

หนาจะไดไปเกดในโลกของพระศรอรยเมตไตรย

ซงจะมแตความสขความสมบรณ จงทำใหผคนมใจ

กศลทจะบรจาคทานเปนทตง

ธงชย หรอ ธงผะเหวด เปนธงทใชใน

งานบญผะเหวดเทศนมหาชาต ใช 8 หาง ปก 8 ทศ

ไดแก บรพา อาคเนย ทกษณ หรด ปจฉม พายพ อดร

และอสาน บร เวณรอบนอกศาลาการเปรยญ

หรอสถานทประกอบพธกรรม บางครงใชในงาน

บญกฐน บญอฐถะ เปนงานทชาวบานทำดวย

ศรทธาทอขนมาเอง เพอถวายวดเปนพทธบชา

พระครปทมจตจาทร

มการทำบญมหาชาต

เฉพาะเขตนเทานน

ทใชธงเนองในงานบญ

มหาชาต แตทอน/

เขตอน นอกจากใชใน

งานบญมหาชาตแลว

ยงใชในงานบญกฐน

บญขาวจ บญอฐถะ

ห ร อ บ ญ แจ ก ข า ว (เมอหมดหวงเวลาทำบญกฐนแลว จะเรยกวา

บญอฐถะ เปนการทำบญอทศหาผทลวงลบไปแลว

แตการจดเครองกองบญจะทำเหมอนกบบญกฐน)

3

ธงชย หรอ ธงผะเหวด

เมอมการจดงานบญผะเหวด ชาวอสานจะ

ตองอญเชญพระอปคตมาประดษฐานไว ณ สถานท

ประกอบพธกรรม ดวยความเชอทวา พระอปคต

เปนพระผทรงมอานภาพเปนทยำเกรงของหมมาร

ทงปวง ชวยคมครองใหการจดงานบญผะเหวด

ประสบผลสำเรจ

การจดงานบญผะเหวด ใชเวลา 2 วน คอ

วนแรก เรยกวา วนโฮม (วนเตรยมงาน)

ถอเปนวนสกดบททกคนจะตองรวมแรงรวมใจเพอ

เตรยมเครองบชาลำผะเหวด (เครองบชากณฑ

เทศนผะเหวด) มการจดเตรยมขาวปลาอาหาร

สำหรบผทจะมารวมงานบญ โดยมอาหารประจำ

ประเพณไดแก ขนมจน ขาวตม ขาวโปง (ขาวเกรยบ)

ประมาณบายสามโมง ไปรวมกนทวดเพอไปอญเชญ

พระเวสสนดรเขาเมอง การแหพระเวสสนดรเขาเมอง

กจะนำดอกไมธปเทยนไปวางไวตามฐานของเสาธง

ผะเหวดและหงพระอปคต หลงจากนนพระสงฆจะ

เจรญพระพทธมนต เปนอนเสรจพธทางศาสนาใน

วนโฮม

วนทสอง เรยกวา วนเทศน (มอเทศน)

กอนจะเทศนมหาชาต ประมาณ ต 3 ประธานในพธ

ฝายพระสงฆนำชาวบานทำพธแหขาวพนกอน

(แตละคนนำมารวมกน นบครบพนกอน) หมายถง

พระคาถาทจะนำมาเทศนในงานบญผะเหวด 1,000

พระคาถา ในขณะแหกจะนำขาวทเปนกอนๆ ไปวาง

ไวทฐานของเสาธงผาผะเหวดทง 8 ตน ทปกเอา

ไวรอบๆ ศาลา จนครบ 3 รอบ เปนอนวาเสรจพธ

แหขาวพนกอน ไหวพระ รบศล บอกศกราช

สวดทศพร กณฑแรก ไปจนจบ 13 กณฑ

พนพระคาถาในวนเดยว

งานบญผะเหวด

จงหวดรอยเอด

ป 2554

4

นอกจากการใชธงในงานบญผะเหวดแลว

ในบางแหงยงมการใชธงในงานบญกฐน บญอฐถะ

(บญแจกขาว) เชน ธงจระเข ตะขาบ เตา นางมจฉา

ลกษณะเปนผาผนสขาวมรปดงกลาวอยตรงกลาง

เรยกวา ธงกฐน ใชเพอเปนสญลกษณในงานบญ

บนความเชอเกยวกบจาวแหงสตวในทองถนทจะมา

ชวยปกปองคมครองในงานบญกศล บางแหงอาจม

รปเสอทเปนเจาแหงปารวมดวย การทำบญกฐน

เชอวา จะไดอานสงสมากมาย เปนการทำบญตามชวง

กาลเวลา ในเดอน 11- เดอน 12 (มชวงเวลาทำ

1 เดอน) เมอหมดหวงเวลาการทำบญกฐนแลว

จะเรยกวา บญอฐถะ เปนการทำบญอทศหา

ผทลวงลบไปแลว แตการจดเครองกองบญจะทำ

เหมอนกบบญกฐน พระครเกษมธรรมานวตร

ใชประกอบเครองกฐน

ใชปกรอบสถานทประกอบพธกรรม

วบลย ลสวรรณ อางใน พวงเพชร ชปวา

(2542 : 19) ไดกลาวถง ธงใย ซงเปนธงชนดหนงของ

ภาคอสาน ทำดวยเสนฝ ายยอมสและไม ไผ

โดยใชไมไผเหลาเปนซเลกๆ ไขวกากบาทกน แลวใช

เ ส น ฝ า ยพ น ส านก น เ ป น ร ป ส เ ห ล ย ม จ ต ร ส

จากศนยกลางออกมาเรอยๆ และมกจะใชฝายสพน

เปนแถบสสลบกนเปนชนๆ ขนาดของธงจะใหญ

ตางกน แลวนำธงมาตอกนเปนผนยาวทงชายหอย

ใหแกวงปลวไปตามลม ธงชนดนจะมสสนสวยงาม

จงมกแขวนประดบไวตามศาลาการเปรยญของวด

เปนพทธบชาตามความเชอของชาวบาน ธงชนดน

เปนหตถกรรมเกาแกของมนษยทำมาตงแตสมยกรก

เจาคณะตำบลเกษม เขต 1 เจาอาวาสวดเกษมสำราญ

ตำบลเกษม อำเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน

เลาวา ในพระธรรมบท ธงกฐน (รปจระเข) ตามตำนาน

มเศรษฐคนหนงรำรวยมาก ไมมลก เกรงวาภรรยา

จะนำสมบตไปใชในทางไมด จงไดเอาทรพยสมบต

ไปฝงไวบรเวณหวสะพาน ครนตอมาเศรษฐเสยชวต

เปนหวงสมบต กลายเปนจระเขวนเวยนอยในแมนำ

จงไปเขาฝนภรรยาบอกใหรทซอนและใหไปขดเอา

สมบตมาและทำบญกฐนให ซงตองใชเรอขามไป

จระเขขนมาเอาหวพาดหางเรอไปดวย ตงแตบดนน

เปนตนมา หากมการทำบญกฐน (บญแจกขาว)

คราใดขอใหมธงจระเขดวยเสมอ ตราบจนปจจบน

5

ธงใย ธงใยมม ธงใยแมงมม

และชาวอนเดยแดงในทวปอเมรกากทำธงชนดน

เพอประกอบการสวด โดยจะพนเสนฝายทละรอบๆ

คลายการนบลกประคำในการสวดมนตภาวนา

ธงชนดนบางทเรยก ธงใย ธงใยมม ธงใยแมงมม

ลกษณะทวไปของธง ธงชย หรอ ธงผะเหวด ทำดวยผา หรอเสนดาย

รปสเหลยมผนผา กวางประมาณ 20 นว หรอตาม

หนาฟม ความยาวไมกำหนด ทำไดยาวเทาไหรยงด

มอานสงสมาก จะทอหรอถกโปรงก ได มกม

ไมไผคนเปนชวงๆ ประกอบดวย 3 สวน คอ หวธง

ผนธง และชายธง นอกจากนในบางพนท เชน

แถบจงหวดสรนทรจะพบวา ดานขางของธง

จะประดบตกแตงดวยธงเลกๆ ไวดวย

ลกษณะธงอสาน

6

1. ธง วดทกษณวารสรสข

ตำบลลำดวน อำเภอลำดวน จงหวดสรนทร

2. ธง วดสภากรณนคมธรรมาราม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

3. ธง วดไชยศร บานสาวะถ ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง

จงหวดขอนแกน

4. ธง บานแร ตำบลแร อำเภอพงโคน จงหวดสกลนครธงแตดงเดมเปนผาพนสขาวไมมลวดลาย

ผสมผสานดวยไมไผ (ใชไมไผสอด)

วสดทมอยทวไปทกทองถน

การสอดหรอคนดวยไมไผ

จดมงหมายเพอเสรมใหแขงแรง มนำหนก

เมอโดนลมพด ไมหลดลยงาย

ธง อายมากกวา 150 ป ทวดบานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ

1

3 4

2

7

กระเปา/ถง สำหรบใสดอกไม เงน ขนม

ผาพน ขดเกบลายบางสวน ผาชนเยบตอกน ขดเกบลายทงผน

ตวอยางรปแบบและวสดทใช

ระบขอความ

ปจจบน จะพบเหนธง เปนผาสตางๆ สดใส

อาจคนหรอสอดดวยไมไผพนกระดาษกดจ (กระดาษตงโก) สตางๆ เพอใหมสสนสวยงาม

การสรางสรรคลวดลาย มกเปนลวดลายตามความเชอ ตามวตถสงของทพบเหนรอบตว หรอตามตวอยาง

บางแหงมกระเปา/ถง สำหรบใสดอกไม เงน ขนม เพอทำบญ/บวงสรวงเทพยดา

มกมขอความระบ ผสราง ......... , สราง ป พ.ศ. ..... และอทศให............

การเขยนชอผถวาย ชอผลวงลบ ลงในธง เปนการเขยนเพอใหเทพยดารบรวา

ใครทำ ใหใคร เปนการถวายธงเพอทำบญและอทศผลบญใหกบผลวงลบไปแลว

8

ยอมสเสนตอก

คนดวยไมไผภาพถาย

คนดวยไมไผ

พลาสตก กก/ไหล

เศษผา ผาชนเยบตอกน รบบน

เขยนส คนดวยไมไผและเศษผาตกแตงดวยไหมพรม

คนดวยไมไผพนกระดาษกดจ (ตงโก) คนดวยไมไผพนไหมพรม

9

การทอธง

เปนวฒนธรรมพนบานทสบทอดตอกนมาชานาน ในวถชวตประจำวนของชาวอสานจะตอง

ทอผาใชอยแลว กจะนำเอางานทอผาทอยคตนเองไปทำบญเพอบชาพระพทธเจา ธงททอใชในงานบญ

ซงชาวบานทอไปถวายพระ เกดจากความศรทธา ความเชอจงเปนการทออยางมความหมายและสวยงาม

ธงบานโนนรง ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

ผทอธง :

1. นางทองแกม แสนอาจ

บานเลขท 156 หม 16 บานโนนรง ตำบลสาวะถ

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน โทร. 082-8533118

2. นางหง ตอพรหม

บานเลขท 85 หม 16 บานโนนรง ตำบลสาวะถ

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน โทร. 085-0139378 1. 2.

10

ขนาดความกวางของธงขนอยกบขนาดของกระดาษกดจ

ธงผนเลก พบครงตามแนวความยาวของกระดาษกดจ ซงเทากบ 25 เซนตเมตร

ธงผนใหญ พบครงตามแนวความกวางของกระดาษกดจ ซงเทากบ 33 เซนตเมตร

ธง โดยทวไปยาว 2.5 เมตร หรอมากกวา ขนอยกบความตองการ ธงยงยาวยงสวย

ธง 1 ผน ใชเวลาทอประมาณ 2 วน โดยวธการขดลาย ดวยไมเกบขด

ความยากลำบากอยทการทอตวหนงสอ หากทอตวหนงสอผด ตกหลน ตองทอใหมทงผน

ขายไมได ใชไมได ไมมใครเอา เนองจากไมใชชอตวเอง

วสด : ดาย เสนตอก (ไมไผ) กระดาษกดจ (ตงโก) กาว ผา ตงตง

ดายโทเร ซอมาจากตลาด นำมากวกดาย คนดาย

ตอใสฟม กางใสก แลวทอ (ตำ)

โดยวธการขดเกบลาย ดวยไมเกบขด

ไมไผ กระดาษกดจ (ตงโก)

11

ตงตง สำหรบตกแตง และเยบขอบธงดวยจกร

ตวอยาง ลวดลายบนผนธง บานโนนรง ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

ลายไดโนเสาร ลายปราสาท ลายขนหมากเบง ลายพานบายศร

ลายนาค ลายธรรมาสน ลายชาง ลายตวหนงสอ

12

ธงบานสมสะอาดตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย จงหวดมกดาหาร

ผทอธง :

นางบวกน กอทอง

บานเลขท 46 หม 6 บานสมสะอาด

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

โทร. 089-0299679

วสด : ดายหรอฝาย ไมไผ ลกปด

หลอด ดอกไมพลาสตก

ดายโทเร ซอมาจากตลาด

นำมากวกดายใสอก คนใสเฝอ ตอใสฟม

ปนหลอดเขากระสวย กางใสก

แลวทอ (ตำ) ใชฟม 10

โดยวธการขดเกบลาย ดวยไมเกบขด (ขมขด)

สอดไมไผคนใหเปนลวดลาย

โดยดลายทจะทอจากภาพ

13

ธงบานหนองบวตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ

นางรตนาภรณ หงสวเศษ

บานเลขท 36 หม 1 บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

โทร. 089-0299679

ผทอธง : วสด : ดาย ลกปด ดอกไมพลาสตก

ธง 1 หาง ใชเวลาทอ 4-5 วน

สามารถทำได 2 วธคอ

แบบเกบลาย (เกบทละไม) แบบน

ใชเวลานาน และแบบเหยยบ

(เกบลายกอนทอ) สงขายในอำเภอ

กนทรารมย และในจงหวด

ศรสะเกษ โดยทวไปจะสงทอ

เกบสะสมไว เนองจากทอไมทน

หลก ๆในหมบานนมคนทอ 3-4 คน

ธงผนใหญ (ดาย 1 เครอ สามารถ

ทอไดประมาณ 5-6 หาง)

ขนาด 0.40 X 4 เมตร

(ขนาดมาตรฐาน)

ขนาด 0.40 X 6 เมตร

ธงผนเลก (ดาย 1 เครอ สามารถ

ทอไดประมาณ 7 หาง)

ขนาด 0.40 X ยาว 2.50 เมตร

ดายโทเร ซอมาจากตลาด นำมากวกดายใสอก

คนใสเฝอ ตอใสฟม ปนหลอดเขากระสวย

กางใสก แลวทอ (ตำ) ใชฟม 8 โดยวธการขดเกบลาย

ดวยไมเกบขด ดตวอยางลายจากธงผนเกาตนแบบ

เชน รปชาง นก ตนไม ปราสาท มา พานบายศร

ตวอกษร คน ฯลฯ และทำเชงธงเปนลายขด

14

ธงบานถอนใหญ ตำบลนาขา อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

นางสมหวง นาสงเสรม

บานเลขท 162 หม 7 บานถอนใหญ

ตำบลนาขา อำเภอเมอง

จงหวดอดรธาน

โทร. 085-1043326

ผทอธง :

วสด : ดาย ไมไผ

ซอดายประดษฐ มาจากตลาด

ฆาดาย โดยการเอานำตมใหเดอดใสขาวเจาแดงลงไป

ใหพอแตก ทงไวใหเยน นำดายไปแชในนำตมขาว

กระตก (ทก) และตากแดดใหแหง เพอใหเสนดายแขงตว

นำเสนดายมากวก คน สบหก ทอ (ตำ) ใชฟม 9 หลบ

โดยวธการขดเกบลายดวยไมเกบขด สอดไมไผคนให

เปนลวดลาย ทอจนเสรจเปนผน เยบเกบขอบธง

ใหเรยบรอยดวยจกรเยบผา

เตรยมไมไผ ใชไมไผบาน ทาบแบบทตองการ

และขด ตดตามรอยขด เขยนหมายเลขกำกบ

และมดไวเปนชดเพอความสะดวกในการทอ

โดยสามารถทอไดตามรปแบบทลกคาตองการ

มดชายแบบไขว แตงชายธงดวยไมไผ

15

ธงบานหนองไผ ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง จงหวดบรรมย

นางเอยง ประยทธเต

บานเลขท 17 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

โทร. 080-1034623

ผทอธง :

วสด : ดาย ไมไผ กระดาษกดจ (ตงโก)

ผา ตงตง ลกปด

เสนตอก (จางจกตอก 100 เสน/10 บาท)

ตดดวยกระดาษกดจ (ตงโก)

ตดเจยนขอบธงใหเสมอกน กนดวยผาขาว/แดงตามชอบ

ใชไมไผทำชายธง ประดบดวยตงตง ลกปด ใหสวยงาม

กรอดายใสกง คน (เปนเครอ) ใสหลกเฝอ

เพอทำเสนยน สบ (ตอใสฟม) ทอ+เกบลาย

โดยวธการขดเกบลายดวยไมเกบขด เหมอนกบ

การทำหมอนขด สอดไมไผคนใหเปนลวดลาย

รปแบบลายดจากวตถสงของใกลตว หรอภาพตางๆ

ทพบเหนและคดวาสวยงาม มความหมาย

รปมา ดจากหมอนขด

รปชาง ดจากขวดเบยรชาง

16

ตวอยางลวดลายบนผนธง

ลวดลายบนผ นธ ง ส วนมากจะ เป น

เครองสกการะ สตวพาหนะ วตถสงของมงคล

ถาเราทานอะไร จะไดอานสงสเชนนน เชน ลายชาง

มา ถอวาเปนพาหนะของเจานาย จะเปนคนรำรวย

ลายปราสาท เชอวา ภพหนากจะไดอยในปราสาท

บนสวรรค เปนตน พระอาจารยเสวย ปภากโร

วดตาแขก บานโนนเสลา ตำบลหนองตม อำเภอภเขยว

จงหวดชยภม เลาวา ชาวอสานนยมนำภาพชางมา

เกบขดทำผาธง ตามตำนานเลาขานเรองนางผมหอม

ในบญผะเหวด 13 กณฑ ม เร องชาตต างๆ

ของพระพทธเจา 1 ในทศชาตคอ ชาตทพระ

พทธเจาเกดเปนชาง มลกเปนนางผมหอมนนเอง

ลายชาง ลายนาค ลายนก

ลายชาง ลายพาขวญ ลายกระถางดอกไม ลายมา ลายเจดย 9 ชน

ลายพระใหญ ลายพระเวสสนดร นางมทร กณหาชาล

ลายแหพระเวสสนดรเขาเมอง ลายพานพม

ลายธรรมาสน ลายพญานาค ลายชาง ลายชาง

17

ลายปราสาท ลายชาง ลายขนหมากเบง ลายคนดวยไมไผ

ลายพญานาค ลายนกยง ลายปราสาท ลายคนดวยไมไผ

ลายชาง ลายชาง ลายนาค ลายชาง

ลายมา ลายชาง ลายปราสาท ลายพานพม

ลายชาง ลายคนดวยไมไผ ลายชาง ลายชาง

ลายกณฑกมาร นกหสดลงค ลายขนหมากเบง ลายกวาง

18

ลายขด ลายคนดวยไมไผ ลายชาง ลายพานพม

ลายชชก พระเวสสนดร นางมทร ลายกลองมะโหระทก ลายนกบน

ชชก กณหาชาล ลายพระราม ลายเรอหงส ลายชาง

ลายชางแมลก ลายมา ลายชาง ลายนก

ลายนางมจฉา ลายเตา ลายปลา ลายชาง

กาฬสนธ

แหลงทพบธง : ศนยศลปวฒนธรรม

โรงเรยนฟาแดดสงยางวทยาคาร

บานเสมา ตำบลกมลาไสย อำเภอกมลาไสย

จงหวดกาฬสนธ

แหลงทพบธง : วดทามาลานท (นำจน)

บานนำจน ตำบลกมลาไสย อำเภอกมลาไสย

จงหวดกาฬสนธ

1 2

1

ตวอยางธง แหลงทพบ และผทอ

2

19

20

กาฬสนธ

แหลงทพบธง : วดโพธชยเสมาราม

(เมองฟาแดด)

บานเสมา ตำบลหนองแปน อำเภอกมลาไสย

จงหวดกาฬสนธ

แหลงทพบธง : วดสวางโนนสง

บานโนนสง หม 9 เทศบาลตำบลโนนสง

อำเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ

ผมอบ : พระครประโชตสารคณ (เจาอาวาส)

โทร. 084-51008923 4

3

4

21

ขอนแกน

แหลงทพบธง : บานโนนรง ตำบลสาวะถ

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

แหลงทพบธง : พพธภณฑพนบานวดสระโนน

บานขามปอม ตำบลขามปอม อำเภอพระยน

จงหวดขอนแกน

ผทอ :

5

5

6

6

นางทองแกม แสนอาจ156 หม 16 บานโนนรง ตำบลสาวะถ

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

โทร. 082-8533118

นางหง ตอพรหม85 หม 16 บานโนนรง ตำบลสาวะถ

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน

โทร. 085-0139378

22

ขอนแกน

แหลงทพบธง : วดไชยศร

บานสาวะถ ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง

จงหวดขอนแกน

แหลงทพบธง : วดพระพทธฤทธธาราม

(บานทางพาด)

หม 13 บานทางพาด ตำบลดงเคง

อำเภอหนองสองหอง จงหวดขอนแกน

7 8

7

8

23

ขอนแกน

แหลงทพบธง : วดโพธศร

บานศลา ตำบลศลา อำเภอเมอง

จงหวดขอนแกน

แหลงทพบธง : วดสระทอง

บานบว ตำบลกดเคา อำเภอมญจาคร

จงหวดขอนแกน

9 10

9

10

24

ชยภม

แหลงทพบธง : กลมสตรทอผาขดโนนทน

หม 10 บานโนนทน ตำบลหนองตม

อำเภอภเขยว จงหวดชยภม

ผทอ :

แหลงทพบธง : วดตาแขก

บานโนนเสลา ตำบลหนองตม

อำเภอภเขยว จงหวดชยภม

11 12ขนาด : 25x140 cm ขนาด : 32x136 cm

11

12

นางระเบยบ เขมภเขยว452/1 หม 5 บานโนนเสลา

ตำบลหนองตม อำเภอภเขยว

จงหวดชยภม

โทร. 044-741303, 081-0731989,

088-4112421, 080-4791691

นายเรยมศกด เขมภเขยว132 หม 10 บานโนนทน

ตำบลหนองตม อำเภอภเขยว

จงหวดชยภม

โทร. 088-1164519

นางสมย ศรพพฒน 85 หม 10 บานโนนทน

ตำบลหนองตม อำเภอภเขยว

จงหวดชยภม

โทร. 082-1461401

25

ชยภม

แหลงทพบธง : วดบญถนอมพฒนาการ

บานโนนเสลา ตำบลหนองตม

อำเภอภเขยว จงหวดชยภม

แหลงทพบธง : วดโพธ

บานจอก ตำบลคอนสวรรค

อำเภอคอนสวรรค จงหวดชยภม

13 14

13

14

26

นครพนม

แหลงทพบธง : รานใจดสงฆภณฑ

อำเภอเมอง จงหวดนครพนม

แหลงทพบธง : รานเฮงอสนสงฆภณฑ

อำเภอเมอง จงหวดนครพนม

15 16ขนาด : 33x200 cm

15

16

27

นครพนม

แหลงทพบธง : วดจอมพาราวาส

หม 2 บานสำราญเหนอ ตำบลอาจสามารถ

อำเภอเมอง จงหวดนครพนม

แหลงทพบธง : วดบงฮ

บานบงฮ ตำบลพระกลางทง อำเภอธาตพนม

จงหวดนครพนม

17 18

17

18

28

นครพนม

แหลงทพบธง : วดมงคลรตนาราม

บานดงตอง ตำบลดงขวาง อำเภอเมอง

จงหวดนครพนม

แหลงทพบธง : วดศรพทธาราม

บานทาควาย ตำบลอาจสามารถ

อำเภอเมอง จงหวดนครพนม

19 20

19

20

29

นครพนม

แหลงทพบธง : วดสวางสวรรณาราม

ตำบลในเมอง อำเภอเมอง จงหวดนครพนม

21

21

30

นครราชสมา

แหลงทพบธง : วดบานโจด

(วดศรสวางผาตการาม)

บานโจด ตำบลขามสมบรณ อำเภอคง

จงหวดนครราชสมา

แหลงทพบธง : วดใหมสามคคธรรม

บานโคกเพด ตำบลกดจอก อำเภอบวใหญ

จงหวดนครราชสมา

โทร. 086-5854992

ผทอ :

22 23

22

23

นางสดา ดาทองหม 3 บานโคกเพด ตำบลกดจอก

อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา

31

บรรมย

แหลงทพบธง : บานหนองไผ ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง จงหวดบรรมย โทร. 080-1034623ผทอ :

แหลงทพบธง : วดเทพรงสรรค

บานหวสะพานใหม ตำบลบานยาง

อำเภอพทไธสง จงหวดบรรมย 24 25ขนาด : 28x440 cm

24

25

นางเอยง ประยทธเต17 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

โทร. 080-1034623

นางบน กรมไธสง18 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

นางพน สงหไธสง20 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

นางสายนต โนนไธสง14/1 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

นางบวเรอน สรป 38 หม 10 บานหนองไผ

ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

32

บรรมย

แหลงทพบธง : วดบรมคงคา

บานแวง ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง

จงหวดบรรมย

แหลงทพบธง : วดมณจนทร

อำเภอพทไธสง จงหวดบรรมย

ธงจากโมเสคตดผนงสม

26 27

26

27

33

มหาสารคาม

แหลงทพบธง : วดจนทรประสทธ

หม 3 บานโพน ตำบลโพนทอง

อำเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม

แหลงทพบธง : วดบานหนองแหนวนาราม

บานหนองแหน ตำบลนาโพธ

อำเภอกดรง จงหวดมหาสารคาม

28 29

28

29

34

มหาสารคาม

แหลงทพบธง : วดอมพวน

บานมวง ตำบลเกง อำเภอเมอง

จงหวดมหาสารคาม

ผมอบ : พระครอมพวน สารกจ

30 ขนาด : 34x360 cm

30

35

มกดาหาร

แหลงทพบธง : วดนาอดม-โนนหนองหอ

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

ผทอ :

แหลงทพบธง : วดสภากรณนคมธรรมาราม

อำเภอนคมคำสรอย จงหวดมกดาหาร

31 32ขนาด : 56x480 cm

31

32

นางบวกน กอทอง46 หม 6 บานสมสะอาด

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

โทร. 089-0299679

นางใคร โสภา90 หม 6 บานสมสะอาด

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

โทร. 087-2297335

นางหนจนทร สนลกษณ 28 หม 6 บานสมสะอาด

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

นางอไร ทองสขใส 123 หม 6 บานสมสะอาด

ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย

จงหวดมกดาหาร

36

ยโสธร

แหลงทพบธง : วดศรธาต

บานสงห ตำบลสงห อำเภอเมอง จงหวดยโสธร

33

33

37

รอยเอด

แหลงทพบธง : วดธาต

คมใต ตำบลเกษตรวสย อำเภอเกษตรวสย

จงหวดรอยเอด

แหลงทพบธง : บานแซงแหลม

บานแซงแหลม ตำบลแสนชาต อำเภอจงหาร

จงหวดรอยเอด

ผทอ :

34 35 ขนาด : 36x306 cm

34

35

นางบญตา สนนกอง46 หม 6 บานแซงแหลม

ตำบลแสนชาต อำเภอจงหาร

จงหวดรอยเอด

โทร. 087-541141

38

รอยเอด

แหลงทพบธง : บานบงโดน

ตำบลแสนชาต อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด

ผทอ :

แหลงทพบธง : ศนยเผยแพรศลปะและ

วฒนธรรมพนบานอสาน สาขาชางฝมอ สงถกทอ

บานหนองด ตำบลธงธาน อำเภอธวชบร

จงหวดรอยเอด

ผทอ :

36 37

36

37

นางเสวย ภกดวฒ159 หม 9 บานหนองด ตำบลธงธาน

อำเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

โทร. 087-2135397

นายสวทย ภกดวฒ159 หม 9 บานหนองด ตำบลธงธาน

อำเภอธวชบร จงหวดรอยเอด

โทร. 087-2135397

นางคณ เฟองสคนธ17 หม 5 บานบงโดน ตำบลแสนชาต

อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด

โทร. 086-7826668

นางใส โคตรศร17 หม 5 บานบงโดน ตำบลแสนชาต

อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด

โทร. 089-8221685

39

เลย

แหลงทพบธง : กลมทอผาไทเลย

177 หม 9 บานกางปลา ตำบลชยพฤกษ

อำเภอเมอง จงหวดเลย

ผทอ :

แหลงทพบธง : แมบานทอธงถวายวดจอมมณ

หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

ผทอ :

38 39ขนาด : 28x420 cm ขนาด : 25x147 cm

38

39

นางบญยง นายม 167 หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

นางอรณ ศรคณ 188 หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

นางสมร พรมมาศ 150 หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

นางสนม สงขต 68 หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

นางบญเรยน บญหนก 137 หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง

อำเภอวงสะพง จงหวดเลย

นางฉลาด เสาวนนท177 หม 9 บานกางปลา ตำบลชยพฤกษ

อำเภอเมอง จงหวดเลย

40

เลย

แหลงทพบธง : วดศรสตตนาค

บานกางปลา ตำบลชยพฤกษ อำเภอเมอง

จงหวดเลย

ผมอบ : พระอาจารยโอวาท วาทะกาโม

(รองเจาอาวาส)

40 ขนาด : 26x142 cm

40

41

ศรสะเกษ

แหลงทพบธง : บานโพนทราย

หม 3 บานโพนทราย ตำบลหนองบว

อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ

แหลงทพบธง : วดบานเมองนอย

ตำบลเมองหลวง อำเภอหวยทบทน

จงหวดศรสะเกษ

ผมอบ : พระครวรธรรมาภนนท

รองเจาคณะอำเภอหวยทบทน, เจาอาวาส

โทร. 084-8306866

41 42

41

42

42

ศรสะเกษ

แหลงทพบธง : บานยางเออด

หม 6 บานยางเออด ตำบลสำโรง

อำเภออทมพรพสย จงหวดศรสะเกษ

แหลงทพบธง : บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

ผทอ :

43 44 ขนาด : 30x500 cm

43

44

นางวาสนา บวหอม 27/1 หม 1 บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

โทร. 080-4790298

นางรตนาภรณ หงสวเศษ 36 หม 1 บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

โทร. 081-0680859

43

ศรสะเกษ

แหลงทพบธง : วดโพธศร

บานละทาย ตำบลละทาย อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

ผทอ :

แหลงทพบธง : วดอเซ

บานอเซ ตำบลอเซ อำเภอโพธศรสวรรณ

จงหวดศรสะเกษ

ผมอบ : พระอธการทองมา ฐตะวนโณ

(เจาคณะตำบลเสยว เขต 2/ เจาอาวาส)

45 46

45

46

นางรำพง วงศเจรญ 143/1 หม 9 บานละทาย

ตำบลละทาย อำเภอกนทรารมย

จงหวดศรสะเกษ

โทร. 088-4681992

44

สกลนคร

แหลงทพบธง : บานแร

ตำบลแร อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร

ผทอ :

แหลงทพบธง : บานไฮหยอง

ตำบลไฮหยอง อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร

ผทอ :

47 48ขนาด : 36x158 cm ขนาด : 36x172 cm

47

48

นางอนแปลง สวรรณชยรบ 2 หม 13 บานไฮหยอง ตำบลไฮหยอง

อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร

โทร. 083-4149270

นางดอกจนทร โพนทอง 108 หม 14 บานแร ตำบลแร

อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร

นางดอน เจรญเศรษฐ 123 หม 14 บานแร ตำบลแร

อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร

45

สรนทร

แหลงทพบธง : งานบญกฐน

บานนายบญช สญจรด

87/2 หม 15 บานตาเตยว ตำบลตาเบา

อำเภอปราสาท จงหวดสรนทร

แหลงทพบธง : บานทาสวาง

ตำบลทาสวาง อำเภอเมอง จงหวดสรนทร

49 50

49

50

46

สรนทร

แหลงทพบธง : วดชยประโคม (บานเสมดนอย)

หม 6 บานเสมดนอย ตำบลสลกได

อำเภอเมอง จงหวดสรนทร

แหลงทพบธง : วดทกษณวารสรสข

ตำบลลำดวน อำเภอลำดวน จงหวดสรนทร

ผมอบ : พระครโกวทธรรมาภนนท

(เจาคณะตำบลลำดวน/ เจาอาวาส)

51 52ขนาด : 75x225 cm ขนาด : 90x700 cm

51

52

47

สรนทร

แหลงทพบธง : วดบานฉนเพล

หม 1 บานฉนเพล ตำบลปราสาททอง

อำเภอเขวาสนรนทร จงหวดสรนทร

แหลงทพบธง : วดอมรนทราราม

บานตาเตยว ตำบลตาเบา อำเภอปราสาท

จงหวดสรนทร

53 54

53

54

48

หนองบวลำภ

แหลงทพบธง : วดศรคณเมอง

บานเหนอ ตำบลลำภ อำเภอเมอง

จงหวดหนองบวลำภ

แหลงทพบธง : วดศรอมพร

บานหนองแก ตำบลหนองแก

อำเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลำภ

ผทอ :

55 56ขนาด : 28x400 cm ขนาด : 36x240 cm

55

56

นางสม แกวดนเหนยว 39 หม 8 บานหนองแกเหนอ

ตำบลหนองแก อำเภอศรบญเรอง

จงหวดหนองบวลำภ

โทร. 087-0501761

นางอนงค ดอนแพง 1 หม 8 บานหนองแกเหนอ

ตำบลหนองแก อำเภอศรบญเรอง

จงหวดหนองบวลำภ

โทร. 084-7958677

49

อำนาจเจรญ

แหลงทพบธง : วดโนนศลา

ทอย : บานบงเขยว ตำบลโคกกง

อำเภอชานมาน จงหวดอำนาจเจรญ

57

57

50

อดรธาน

แหลงทพบธง : บานถอนใหญ

บานถอนใหญ ตำบลนาขา

อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

ผทอ :

แหลงทพบธง : วดโนนเดอ

หม 16 บานโนนเดอ ตำบลบานตาด

อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

ผมอบ : พระอธการทองแดง ศรธโร

(เจาอาวาส) โทร. 081-7692953

58 59ขนาด : 40x680 cm ขนาด : 30x420 cm

58

59

นางสมหวง นาสงเสรม 162 หม 7 บานถอนใหญ ตำบลนาขา

อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน

โทร. 085-1043326

51

บทสรป ชาวอสานนยมถวายธงเปนพทธบชา และอทศถวายดวย

ความเชอและศรทธา วตถประสงคในการถวายธง เพอใหเกดความ

เปนสรมงคลแกตนเอง ผเกยวของ และอทศสวนกศลใหกบญาต

ผลวงลบไปแลว ปจจบนการใชธง นอกจากใชเพอวตถประสงค

ดงกลาวขางตนแลว ชาวอสานยงนยมนำธงมาใชในการประดบ

ตกแตงสถานทเนองในงานพธหรอเทศกาลตางๆ ทไมใชเปน

พทธบชาหรอเกยวของกบพธกรรมทางศาสนา แตเพอประดบ

ตกแตงใหเกดความสวยงาม ซงถอวาเปนสงทดงาม เปนการสบสาน

อนรกษและเผยแพรงานศลปะพนบานอนมคณคา อกทงยงเปน

การสงเสรมใหเกดการสรางงาน สรางรายไดใหกบคนทอผา

ในทองถน หรอทนยมเรยกขานกนทวไปวา ภมปญญาทองถน

อยางไรกตาม สงหนงทแฝงมากบการทอธงและการใชธง กคอ

ภาพสะทอนของงานศลปะบนผนผาทผทอใชจนตนาการในการ

สรางสรรคโดยยดแบบแผนโบราณควบคกบการแตงเตมตามความ

เปลยนแปลงของยคสมย โดยแสดงออกผานเทคนคการทอ

การเลอกใชวสด และการใชลวดลาย ซงไดกลายเปนความรวมสมย

ทำใหผาธงในปจจบนไมไดเปนแตเพยงความเชอ ความศรทธา

แตยงแฝงไวดวยความงามอยางมคณคาตามแบบฉบบเฉพาะถน

บรรณานกรมเบญจพล สทธประณต. 2549. ตง. เชยงใหม: บรษท นพบรการพมพ จำกด. หนา 47

พวงเพชร ชปวา. 2542. รายงานการคนควาอสระ เรองธงผะเหวดกบวถชวตของชาวบาน

หนองด ตำบลธงธาน อำเภอธวชบร จงหวดรอยเอด. ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาไทยคดศกษา (กลมมนษยศาสตร) มหาวทยาลยมหาสารคาม.

อทศ เมองแวง. 2548. วรรณกรรมผาผะเหวดโบราณรอยเอด. กาฬสนธ: โรงพมพประสานการพมพ.

อรคนทร วรยะบรณะ. 2506. ประเพณไทย ฉบบพระมหาราชคร. สำนกพมพประจกษ. หนา 852-853.

บรรณานกรมสมภาษณคณ เฟองสคนธ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 17

หม 5 บานบงโดน ตำบลแสนชาต อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด, 23 สงหาคม 2554.

จรนทร แปนทอง. ความเชอและการใชธง. ชาวบาน. บานเลขท 3 หม 6 บานเสมดนอย ตำบลสลกได

อำเภอเมอง จงหวดสรนทร, 27 สงหาคม 2554.

ฉลาด เสาวนนท. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง/ประธานกลม

ทอผาไทเลย. บานเลขท 177 หม 9 บานกางปลา ตำบลชยพฤกษ อำเภอเมอง จงหวดเลย

28 พฤศจกายน 2554.

ดอกจนทร โพนทอง. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง.

บานเลขท 108 หม 14 บานแร ตำบลแร อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร, 6 สงหาคม 2554.

ดอน เจรญเศรษฐ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง.

บานเลขท 123 หม 14 บานแร ตำบลแร อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร, 6 สงหาคม 2554.

ทองแกม แสนอาจ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง.

บานเลขท 156 หม 16 บานสาวะถ ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน, 8 มกราคม 2554.

พระครเกษมธรรมานวตร. ทมา ความเชอและการใชธงของคนอสาน. เจาคณะตำบลเกษม เขต 1

เจาอาวาสวดเกษมสำราญ. บานเกษม ตำบลเกษม อำเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน,

16 ธนวาคม 2554.

พระครโกวทธรรมาภนนท. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาคณะตำบลลำดวน/เจาอาวาส

วดทกษณวารสรสข. ตำบลลำดวน อำเภอลำดวน จงหวดสรนทร, 27 สงหาคม 2554.

พระครฉนทกจโกศล. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดศรธาต. บานสงห ตำบลสงห

อำเภอเมอง จงหวดยโสธร, 13 กรกฎาคม 2554.

พระครปทมจตจาทร. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดหนองบว. บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 2 สงหาคม 2554.

พระครประโชตสารคณ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดสวางโนนสง. หม 9 บานโนนสง

เทศบาลตำบลโนนสง อำเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ, 25 พฤศจกายน 2554.

พระครปรยตโพธสารคณ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดโพธ. บานจอก ตำบลคอนสวรรค

อำเภอคอนสวรรค จงหวดชยภม, 29 กนยายน 2554.

พระครวโรจนธรรมรตน. ทมา ความเชอและการใชธง. พระครชนเอก/เจาอาวาสวดศรอมพร.

บานหนองแก ตำบลหนองแก อำเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลำภ, 24 กนยายน 2554.

พระครวสทธเมธาภรณ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดศรสะอาด. บานโคกคอน

ตำบลโคกคอน อำเภอทาบอ จงหวดหนองคาย, 16 ตลาคม 2554.

พระครวรธรรมาภนนท. ทมา ความเชอและการใชธง. รองเจาคณะอำเภอหวยทบทน/เจาอาวาส

วดบานเมองนอย. ตำบลเมองหลวง อำเภอหวยทบทน จงหวดศรสะเกษ, 12 ธนวาคม 2554.

พระครสวรรณ คณาธาร. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดบานหนองแหนวนาราม.

บานหนองแหน ตำบลนาโพธ อำเภอกดรง จงหวดมหาสารคาม, 13 กนยายน 2554.

พระครสนต อาจารกล. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาคณะตำบลกมลาไสย/เจาอาวาสวดทามาลานท

(นำจน). บานนำจน ตำบลกมลาไสย อำเภอกมลาไสย จงหวดกาฬสนธ, 24 พฤศจกายน 2554.

พระครสนทรรตนากรกล. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดมงคลรตนาราม. บานดงตอง

ตำบลดงขวาง อำเภอเมอง จงหวดนครพนม, 19 พฤศจกายน 2554.

พระครอมพวนสารกจ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดอมพวน. บานมวง ตำบลเกง

อำเภอเมอง จงหวดมหาสารคาม, 1 พฤศจกายน 2554.

พระสบน อธจตโตกล. ทมา ความเชอและการใชธง. รองเจาอาวาสวดจนทรประสทธ หม 3 บานโพน

ตำบลโพนทอง อำเภอเชยงยน จงหวดมหาสารคาม, 1 พฤศจกายน 2554.

พระอธการกฤษณา จน.หาโภกล. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดใหมสามคคธรรม.

บานโคกเพด ตำบลกดจอก อำเภอบวใหญ จงหวดนครราชสมา, 16 พฤศจกายน 2554.

พระอธการทองมา ฐตะวนโณ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาคณะตำบลเสยว เขต 2/เจาอาวาส

วดอเซ บานอเซ ตำบลอเซ อำเภอโพธศรสวรรณ จงหวดศรสะเกษ, 19 ตลาคม 2554.

พระอธการทองแดง ศรธโร. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดโนนเดอ. บานโนนเดอ

ตำบลบานตาด อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน, 22 กนยายน 2554.

พระอาจารยขวญชย ธ.ม.มโฆสโกคณ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดศรบญเรอง.

บานสระแต ตำบลหนองไผ อำเภอแกงครอ จงหวดชยภม, 29 กนยายน 2554.

พระอาจารยโอวาท วาทะกาโม. ทมา ความเชอและการใชธง. รองเจาอาวาสวดศรสตตนาค.

บานกางปลา ตำบลชยพฤกษ อำเภอเมอง จงหวดเลย, 27 พฤศจกายน 2554.

บญตา สนนกอง. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 46

หม 6 บานแซงแหลม ตำบลแสนชาต อำเภอจงหาร จงหวดรอยเอด, 23 สงหาคม 2554.

บญยง นายม. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 167

หม 4 บานปากเปง ตำบลวงสะพง อำเภอวงสะพง จงหวดเลย, 28 พฤศจกายน 2554.

บรรณานกรมสมภาษณ (ตอ)

บญรง วรรณะ. ความเชอและการใชธง. มรรคทายกวดหนองบว. บานเลขท 17/4 หม 1 บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 6 กมภาพนธ 2554.

บญโฮม ศรณาวฒน. ประเพณแหมาลยขาวตอก การทำมาลยขาวตอก. ภมปญญาทองถนผทำมาลย

ขาวตอก. บานเลขท 124 หม 3 ตำบลฟาหยาด (ชมชนฝงแดงพฒนา) อำเภอมหาชนะชย

จงหวดยโสธร, 19 กรกฎาคม 2554.

บวกน กอทอง. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 46

หม 6 บานสมสะอาด ตำบลนาอดม อำเภอนคมคำสรอย จงหวดมกดาหาร, 7 สงหาคม 2554.

รตนาภรณ หงสวเศษ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 36

หม 1 บานหนองบว ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 6 เมษายน 2554.

ระเบยบ เขมภเขยว. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง/ประธานกลม

อาชพสตรทอผาขดโนนทน. บานเลขท 452/1 หม 5 บานโนนเสลา ตำบลหนองตม

อำเภอภเขยว จงหวดชยภม, 30 กนยายน 2554.

รำพง วงศเจรญ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท

143/1 หม 9 บานละทาย ตำบลละทาย อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 20 มนาคม 2554.

ลา บญม. ความเชอและการใชธง. ชาวบาน. บานเลขท 97 หม 8 บานสาวะถ ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง

จงหวดขอนแกน, 8 มกราคม 2554.

วนดา จกษกรรณ. ประเพณแหมาลยขาวตอก การทำมาลยขาวตอก. ภมปญญาทองถนผทำมาลย

ขาวตอก. บานเลขท 95 หม 3 ตำบลฟาหยาด (ชมชนฝงแดงพฒนา) อำเภอมหาชนะชย

จงหวดยโสธร, 19 กรกฎาคม 2554.

วาสนา บวหอม. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 27/1

หม 1 บานหนองบว ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 6 กมภาพนธ 2554.

สทา ชยสทธ. ความเชอและการใชธง. มรรคทายกวดหนองบว. บานเลขท 36 หม 1 บานหนองบว

ตำบลหนองบว อำเภอกนทรารมย จงหวดศรสะเกษ, 6 กมภาพนธ 2554.

สวทย ภกดวฒ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 159

หม 9 บานหนองด ตำบลธงธาน อำเภอธวชบร จงหวดรอยเอด, 30 กรกฎาคม 2554.

เสวย ภกดวฒ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง ศลปนดเดน

ประจำป 2545 สาขาชางฝมอสงถกทอ. บานเลขท 159 หม 9 บานหนองด ตำบลธงธาน

อำเภอธวชบร จงหวดรอยเอด, 30 กรกฎาคม 2554.

บรรณานกรมสมภาษณ (ตอ)

สม แกวดนเหนยว. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 39

หม 8 บานหนองแก ตำบลหนองแก อำเภอศรบญเรอง จงหวดหนองบวลำภ, 24 กนยายน 2554.

สมพาน ใสสองสทธ. ความเชอและการใชธง. ผใหญบาน. บานเลขท 132 หม 2 บานสำราญเหนอ

ตำบลอาจสามารถ อำเภอเมอง จงหวดนครพนม, 20 พฤศจกายน 2554.

สมหวง นาสงเสรม. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 162

หม 7 บานถอนใหญ ตำบลนาขา อำเภอเมอง จงหวดอดรธาน, 22-23 กนยายน 2554.

สามเณรจกรกฤษ สามานตยสทธ. ความเชอและการใชธง. สามเณรวดบงฮ. ตำบลพระกลางทง

อำเภอธาตพนม จงหวดนครพนม, 19 พฤศจกายน 2554.

หง ตอพรหม. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 85

หม 16 บานสาวะถ ตำบลสาวะถ อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน, 8 มกราคม 2554.

หลวงพอสภาพ ยโสทโรสทธ. ทมา ความเชอและการใชธง. เจาอาวาสวดวดบานโจด ตำบลขามสมบรณ

อำเภอคง จงหวดนครราชสมา, 16 พฤศจกายน 2554.

อนแปลง สวรรณชยรบ. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง. บานเลขท 2

หม 13 บานไฮหยอง ตำบลไฮหยอง อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร, 6 สงหาคม 2554.

เอยง ประยทธเต. การผลต ลวดลาย ความเชอและการใชธง. ภมปญญาทองถนผผลตธง บานเลขท 17

หม 10 บานหนองไผ ตำบลบานแวง อำเภอพทไธสง จงหวดบรรมย, 23 ตลาคม 2554.

ออ ลทอง. ความเชอและการใชธง. เจาของธงทจะนำไปถวายวดในงานบญกฐน. บานเลขท 121/3

หม 14 บานแร ตำบลแร อำเภอพงโคน จงหวดสกลนคร, 6 สงหาคม 2554.

บรรณานกรมสมภาษณ (ตอ)