ส า น ก พ ม พ อ ม ร น ท ร เ ฮ ล ท ก ร ง เ ท พ ม ห า น ค ร

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ หมะทองคำ

และทมอายรแพทยไทรอยด โรงพยาบาลเทพธารนทร

เขยน

มนตชนก ศาสตรหน

ภาพประกอบ

ไทรอยด

ส า ร บ ญ

คำนยม (12)

คำนำสำนกพมพ (14)

คำนำผเขยน (17)

บทนำ 1

1 ตอมไทรอยด 4  รจกตอมไทรอยด  4

  หนาทของตอมไทรอยด  6

  การควบคมการทำงานของตอมไทรอยด  8

  ตอมไทรอยดกบไอโอดนเพอนรก  11

2 สญญาณเตอนโรคของตอมไทรอยด 12  กรรมพนธ  13

  เพศ    14

  อาย    14

  อาหาร  15

  ยา     15

  การฉายแสง  16

  ความเครยด  17

  การตดเชอ  17

3 ตรวจสอบตอมไทรอยด 20  การวดระดบฮอรโมน T3, T4 และ FT4 21

  การวดระดบฮอรโมน TSH 21

  การวดระดบแอนตบอดตอตอมไทรอยด  22

  การอลตราซาวนดตอมไทรอยด  22

  การทำอปเทค (Thyroid Uptake)

และการสแกน (Thyroid Scan)  23

  การแปลผลการตรวจทางหองปฏบตการ  25

4 โรคของตอมไทรอยด 27  อาการแสดงจากการทตอมไทรอยดทำงานผดปกต  28

  กลมโรคของตอมไทรอยด  31

5 กลมโรคตอมไทรอยดโตแบบเปนพษ 38  ตอมไทรอยดโตแบบเปนพษ  38

    1) ไทรอยดเปนพษชนดเกรฟส

(Graves’ Disease)  41

    2) ไทรอยดเปนพษชนดกอนตะปมตะปา

(Toxic Multinodular)  42

    3) ไทรอยดเปนพษชนดกอนเดยว

(Toxic Nodule)  43

  ความสบสนของอาการตอมไทรอยดโตแบบเปนพษ 43

  การวนจฉยโรคตอมไทรอยดเปนพษ  48

6 ตวอยางผปวยไทรอยดเปนพษทนาสนใจ 58  ไทรอยดเปนพษในผสงอาย  58

  ไทรอยดเปนพษจากยาลดนำหนก  59

  ไทรอยดเปนพษจากตอมไทรอยดทำงานมากเกนไป  60

  ไทรอยดเปนพษสงผลตอหวใจ  61

  กลามเนอตาออนแรงจากไฮเปอรไทรอยด  62

  อมพาตชวคราวจากไฮเปอรไทรอยด  64

  ไทรอยดเปนพษแตคดวาเปนโรคหวใจ  65

7 กลมโรคไฮโปไทรอยด 67  โรคตอมไทรอยดทำงานนอยเกนไป หรอไฮโปไทรอยด  67

  ไฮโปไทรอยดจากไฮเปอรไทรอยด 69

  ประเภทและการวนจฉยโรคไฮโปไทรอยด  71

  การรกษาโรคไฮโปไทรอยด 74

8 กลมโรคตอมไทรอยดอกเสบ 77  ตอมไทรอยดอกเสบกงเฉยบพลน

(Subacute Thyroiditis)  77

  ตอมไทรอยดอกเสบเรอรง (Chronic Thyroiditis)

    หรอฮาชโมโต (Hashimoto Thyroiditis)  79

9 ตวอยางผปวยในกลมโรคไทรอยดอกเสบ ทนาสนใจ 82  ไทรอยดอกเสบกงเฉยบพลน 82

Thyroglossal Duct Cyst 83

  กอนถงนำทมเลอดออก  84

  ไทรอยดเปนพษจากฮาชโมโต  85

10 กลมโรคตอมไทรอยดโตแบบไมเปนพษ 86  ตอมไทรอยดโตแบบหลายกอน (Multinodular Goiter)  86

  ตอมไทรอยดโตเปนกอนเดยว (Thyroid Nodule)  87

11 กลมโรคมะเรงตอมไทรอยด 90  มะเรงตอมไทรอยดชนดรนแรงนอย  90

  มะเรงตอมไทรอยดชนดรนแรงมาก 95

  มะเรงตอมไทรอยดทเกดจากเซลลขาง ๆ 96

12 โรคของตอมไทรอยดกบการตงครรภและเดก 99  โรคของตอมไทรอยดกบการมบตร  100

  โรคไฮเปอรไทรอยดกบการตงครรภ  100

  ไอโอดน-131 กบการเปนหมน  101

  ยาตานไทรอยดฮอรโมนกบการเลยงลกดวยนมแม  102

  โรคไฮเปอรไทรอยดของแมกบเดกทารก  103

  โรคไฮโปไทรอยดกบเดก  104

  ไฮโปไทรอยดทำใหนำนมไหล  106

13 ตวอยางผปวยโรคของตอมไทรอยด กบการตงครรภและเดก 107  ไฮเปอรไทรอยดจากครรภไขปลาอก  107

  ไฮเปอรไทรอยดจากการตงครรภแฝดสาม  108

  ตงครรภหลงไดรบไอโอดน-131  109

  ไทรอยดเปนพษในเดกแรกเกด  110

  ไฮโปไทรอยดในเดกแรกเกด  111

14 โรคของตอมไทรอยด ไมปรากฏอาการ 113  ภาวะ Subclinical Hypothyroidism 113

  ภาวะ Subclinical Hyperthyroidism 114

15 โรคของตอมไทรอยดกบโรคอน ๆ 116  โรคไฮโปไทรอยดกบโรคไขมนในเลอดสง  116

  โรคตอมไทรอยดเปนพษกบโรคกระดกพรน  117

  โรคไฮโปไทรอยดกบโรคโลหตจาง  119

  โรคไฮโปไทรอยดกบผสงอาย 120

16 ววฒนาการของการรกษาโรคไทรอยด 121  การรกษาโรคดวยฮอรโมนครงแรกของโลก  121

  การรกษาโรคของตอมไทรอยดในประเทศไทย 

    จากประสบการณของผเขยน  125

17 Q & A ถามตอบเรองตอมไทรอยด 131

ประวตผเขยนและคณะ 144

ค า น ย ม

โรคของตอมไทรอยดเปนโรคทพบบอยมากในคนไทย บางโรค

เปนปญหาสาธารณสขทสำคญของประเทศ เชน โรคขาดสารไอโอดน

โรคทเกยวของกบการสงเคราะหและหลงไทรอยดฮอรโมนอาจทำให

ผปวยเปนอนตรายถงชวตไดหากไมไดรบการรกษาทเหมาะสมและ

ทนเวลา บางโรคเชนมะเรงของตอมไทรอยด หากไดรบการวนจฉย

และรกษาชาเกนไปกทำใหการพยากรณโรคไมด ทสำคญอยางยงคอ

โรคของตอมไทรอยดสวนใหญมกเปนโรคเรอรง ตองไดรบการตดตาม

การรกษาดแลโดยแพทยไปตลอดชวต ความรความเขาใจของผปวย

ทถกตองและกระจางเกยวกบโรคของตอมไทรอยดจงมความสำคญ

มาก โดยเฉพาะอยางยงในขณะนขอมลท เผยแพรกนผานสงคม

ออนไลนอาจมความผดพลาดไดมาก ซงอาจทำใหผปวยเขาใจผด

เกดความกงวลโดยไมจำเปน หรอแสวงหาวธการรกษาทไมถกตอง

เปนตน

ผมจงมความยนดเปนอยางยงทศาสตราจารยเกยรตคณ

นายแพทยเทพ หมะทองคำ ไดนพนธหนงสอ ไทรอยด เลมนขน

ซงมประโยชนมใชเฉพาะตอผปวยทเปนโรคของตอมไทรอยดเทานน

แตยงเปนประโยชนตอนกศกษาและประชาชนทวไปดวย หนงสอได

ครอบคลมโรคตาง ๆ ของตอมไทรอยดโดยครบถวน อธบายตงแต

กายวภาค สรรวทยา และพยาธกำเนดของโรคของตอมไทรอยด

เนอหามความทนสมย กลาวถงความรความเขาใจใหม ๆ ในการเกด

โรค การตรวจทางหองปฏบตการ และยาใหม ๆ ทผลตขนมาใชในการ

รกษาโรค ตลอดจนวธการรกษาใหม ๆ เชน การผาตดตอมไทรอยด

ทางชองปากโดยไรรอยแผลทลำคอ

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ หมะทองคำ ได

นพนธหนงสอเลมนโดยใชภาษาทงายตอความเขาใจ มกรอบเนน

ขอความสำคญ มภาพประกอบ หนงสอเลมนยงมจดเดนหลาย

ประการ ประการหนงคอมตวอยางผปวยจรงประกอบ ซงชวยทำให

ความเขาใจของผอานกระจางขน สวนจดเดนอกประการหนงคอ บทท

เกยวกบประวตศาสตรและววฒนาการการรกษาโรคของตอมไทรอยด

ในประเทศไทย ซงเปนทนาชนชมวาผนพนธไดเปนผบกเบกนำการ

วนจฉยและการรกษาโรคของตอมไทรอยด ไมวาจะเปนการนำการ

ตรวจวดระดบไทรอยดฮอรโมนโดยวธ radioimmunoassay มาใช

เปนครงแรกในประเทศไทย ตลอดจนการรกษากอนเดยวของตอม

ไทรอยดทเปนถงนำหรอกอนแขงทไมใชมะเรงโดยยาเตตราไซคลน

หรอแอลกอฮอล เปนตน

ผมเชอมนวาผอานจะไดรบความรความเขาใจเกยวกบโรคของ

ตอมไทรอยดจากหนงสอเลมนเปนอยางมาก เปนการให “ความรคการ

รกษา” ซงศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ หมะทองคำ ได

ยดมนในปณธานนมาโดยตลอด

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยรชตะ รชตะนาวน

อดตรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสข

และอายรแพทยตอมไรทอ

ค า น า ส า น ก พ ม พ

สมยกอนเคยสงสยวา “โรคไทรอยด หรอโรคของตอมไทรอยด”

คอโรคอะไร ทำไมบางคนถงไดเปนแลวอวนเอา ๆ ตวบวม หนาบวม

ไปหมด แตบางคนกตรงกนขาม เพราะกนเทาไหรกผอมลง ๆ บางคน

กเหนอยงาย ใจสน แขนขาไมมแรง ผมรวง จนกระทงวนหนงท

คนใกลตวอยางพสาวของบรรณาธการเผชญกบโรคนและเกดการ

เปลยนแปลงมากมายตามมา

จากผหญงทเคยเอวเลกเอวบางเพยง 21 นว ภายในเวลาไมกป

กกลายเปนผหญงรางอวบมรอบเอวแตะเลข 31 อยางนาตกใจ ระหวาง

นนถงแมจะพยายามลดนำหนกดวยการควบคมอาหาร แตนำหนกก

ไมลดลง แถมยงอารมณแปรปรวนงาย แพทยวนจฉยวาเธอเปน

“โรคไฮโปไทรอยด (Hypothyroid) หรอตอมไทรอยดทำงานนอย”

วนนนเอง บรรณาธการจงไดรวา ตอมไทรอยดเปนสงสำคญ

และมอทธพลตอรางกายมนษยมากแคไหน

ตอมไทรอยดเปนตอมสรางฮอรโมนขนาดใหญทสดในรางกาย

มหนาทผลตและหลงฮอรโมนไทรอยดออกสกระแสเลอด ฮอรโมน

ไทรอยดมความสำคญอยางยงตอรางกาย เพราะทำหนาทกระตนให

เซลลตาง ๆ ทำงาน โดยเฉพาะอยางยง “หวใจและระบบประสาท”

ซงควบคมการทำงานของอวยวะอน ๆ ทวรางกาย เชน การเผาผลาญ

ของเซลลตาง ๆ การควบคมอณหภมของรางกาย ความแขงแรงของ

กลามเนอ และยงสมพนธกบอารมณและความรสกดวย

ดงนนหากตอมไทรอยดทำงานมากเกนไป หรอนอยเกนไป

อาจสงผลกระทบใหทกระบบในรางกายรวมทงจตใจเกดความแปรปรวน

ขนได รวมทงเกดโรคเกยวกบตอมไทรอยดตามมาได ไมวาจะเปน

ไฮโปไทรอยด (เปนแลวมกอวน) ไฮเปอรไทรอยด (เปนแลวมกผอม)

ตอมไทรอยดอกเสบ ตอมไทรอยดโต และทรายทสดคงหนไมพน

มะเรงไทรอยด

ไทรอยดเปนโรคทพบไดบอย และไมวาใคร เพศใด หรอวยใด

กมโอกาสเปนโรคตอมไทรอยดได แมแตหญงตงครรภ เดกแรกเกด

กตาม นอกจากนยงมรายงานวาโรคตอมไทรอยดพบในผหญงมากกวา

ผชายถง 10 เทา

หลายคนไมรตววาตนเองเปนโรคของตอมไทรอยดแลวดวยซำ

เพราะอาการโรคของตอมไทรอยดเปนพษมความคลายคลงกบหลาย ๆ

โรคจงอาจเกดความสบสนได นอกจากนยงมความเชอเกยวกบโรค

ไทรอยดอกมากมายททำใหหลายคนกลวโรคนมาก ทง ๆ ทหากเกด

ความสงสย เอะใจเรว และรบไปพบแพทยผเชยวชาญเพอรบการ

รกษาอยางถกตอง อาการทวานากลว หนกหนากอาจผอนเปนเบา

และสามารถรกษาใหหายขาดไดในทสด

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ หมะทองคำ เปน

แพทยผเชยวชาญดานตอมไรทอซงไดรบการยอมรบทงในประเทศและ

ระดบนานาชาต ทานไดถายทอดความร ประสบการณการทำงาน

เกยวกบโรคของตอมไทรอยดในสวนทคดวาเปนประโยชนและ

นาสนใจสำหรบประชาชนลงในหนงสอ ไทรอยด ซงตพมพครงแรก

กบสำนกพมพอมรนทรสขภาพเมอ พ.ศ. 2553 หนงสอเลมนไดรบ

การตอบรบทดมาก เพราะมเนอหาเรองไทรอยดทครบถวนสมบรณ

ตอบทกขอสงสย และทสำคญอานงาย เหมาะอยางยงทจะทำความ

เขาใจโรค เขาใจตวเองกอนไปพบแพทย

พ.ศ. 2561 ดวยเลงเหนวา โรคของตอมไทรอยดยงคงมความ

นาสนใจ มผปวยเพมจำนวนมากขนทกป ๆ และยงไมนบรวม

ผปวยใหมทไมรตววาเปนไทรอยดเขาแลวอกจำนวนมาก สำนกพมพ

อมรนทรเฮลทจงตดตอศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ

หมะทองคำ ขอนำตนฉบบไทรอยดอนทรงคณคานกลบมาปรบปรง

ใหม โดยทมแพทยผเชยวชาญโรคไทรอยดของโรงพยาบาลเทพธารนทร

และตพมพอกครง เพอใหเปนประโยชนในวงกวางตอไป

พฤศจกายน 2561

ค า น า ผ เ ข ย น

โรคของตอมไทรอยดเปนโรคทพบไดบอยและวนจฉยไดงาย

เพราะตอมไทรอยดเปนอวยวะทมองไดชดเจนเมอมขนาดโตขน ทำให

เกดความกงวลเรองความสวยงาม โดยเฉพาะอยางยงในหญงวยเจรญ

พนธ เนองจากโรคของตอมไทรอยดเปนโรคทพบในผหญงมากกวา

ผชายถง 10 เทา

อาการของโรคตอมไทรอยดเปนพษนนมความคลายคลงกบ

อาการของโรคอน ๆ อกหลายโรค ทำใหเกดความสบสนได ไมวาจะ

สบสนกบโรคหวใจ เพราะมอาการใจสน สบสนกบโรคมะเรง เพราะ

มอาการนำหนกลด สบสนกบอมพาตอมพฤกษ เพราะอาจทำใหแขนขา

ไมมแรง ทำใหคนไขเกดความกงวลมากจนเกนไป

นอกจากนนยงมความเชออกมากมายทไมเปนความจรง ไมวา

จะเปนความเชอทวาเปนโรคของตอมไทรอยดแลวจะตงครรภไมได

หรอความเชอทวาการรกษาดวยการกนไอโอดน-131 จะทำใหเปนหมน

ในชวง 40 ปทผานมา เกดการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยการ

วนจฉยโรคขนมากมาย เชน การตรวจระดบฮอรโมนในเลอด หรอ

การใชเครองอลตราซาวนดเพอดชนดและจำนวนกอนของตอมไทรอยด

ทำใหเกดความเขาใจเรองโรคของตอมไทรอยดชดเจนขน แพทย

สามารถวนจฉยประเภทของโรคไดแมนยำมากขน นอกจากนนความ

แมนยำของการใชเขมดดเซลลไปตรวจมะเรงไทรอยดในปจจบนยงชวย

ลดการผาตดลงไปไดมาก

ดงนนความเขาใจในเรองการแยกแยะโรคของตอมไทรอยดและ

การตดตามความรใหม ๆ ทเกดขน จะชวยลดความสบสน ลดระยะ

เวลาในการคนหาคำตอบใหกบอาการทเปนอยได

ผเขยนหวงวาหนงสอเลมนจะกอใหเกดประโยชนแกทานผอาน

ชวยคลายกงวล แกขอสงสย และชวยใหทานผอานมโอกาสทำบญ

ดวยการนำขอมลจากหนงสอนไปชวยคลายกงวลและแกขอสงสยใหกบ

เพอน ๆ และผใกลชดอกทอดหนงได

ศาสตราจารยเกยรตคณ นายแพทยเทพ หมะทองคำ

และทมอายรแพทยไทรอยด โรงพยาบาลเทพธารนทร

1ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

บ ท น า

“ตอมไทรอยด” เปนตอมสรางฮอรโมนขนาดใหญทสดในรางกาย

มนำหนกปกตประมาณ 20 กรม และเนองจากตอมนมขนาดคอนขาง

โต เมอเปนโรคซงทำใหตอมไทรอยดโตขนอกจงเหนไดชดเจน และ

รจกกนทวไปวา “คอหอยพอก”

คอหอยพอกไมใชชอโรค แตเปนคำทชาวบานใชเรยกโรคของ

ตอมไทรอยดหลายชนดททำใหตอมนมขนาดโตขน สวนใหญมกคดวา

สาเหตการเกดคอหอยพอกมาจากการขาดธาตไอโอดนทงหมด ทงน

ขนาดของตอมไทรอยดในผทขาดธาตไอโอดนสามารถโตขนเรอย ๆ

จนมนำหนกเปนรอย ๆ กรมได

ในอดตประชาชนทขาดธาตไอโอดนสวนใหญมกอาศยอยทาง

ภาคเหนอและภาคอสานของประเทศไทย แตในปจจบนเมอการ

คมนาคมสะดวก มการขนสงอาหารทะเลเขาไปยงภมภาคตาง ๆ ทเคย

เปนปญหาไดมากขน ทงยงมการชดเชยธาตไอโอดนในเกลอทใชอย

ทวไป โรคคอหอยพอกจากการขาดไอโอดนจงลดนอยลง จนแทบ

ไมมใหเหนในประเทศทเจรญแลว ประกอบกบวงการแพทยมความร

2 ไ ท ร อ ย ด

ตอมใตสมอง (pituitary gland)

ตอมพาราไทรอยด (parathyroid gland)

ตอมหมวกไต (adrenal gland)

รงไข (ovary)

ตอมไพเนยล (pineal gland)

ตอมไทรอยด (thyroid gland)

ตบออน (pancreas)

อณฑะ (testis)

“ตอมไรทอ” (endocrine glands) คอ อวยวะใน รางกายททำหนาทผลตฮอรโมนและสงฮอรโมนเหลานน ออกสกระแสเลอดเพอไปทำงานตามหนาท

ตอมไรทอ (Endocrine Glands)

3ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

ความเขาใจใหม ๆ เกยวกบโรคของตอมไทรอยดมากมาย และไดรวา

ความผดปกตของตอมไทรอยดนนแทจรงแลวมมากกวาอาการคอโต

จงเรยกความผดปกตนานาชนดของตอมไทรอยดรวมกนวา “โรคของ

ตอมไทรอยด”

คอหอยพอก

ตอมไทรอยดปกต

ตอมไทรอยดมขนาดใหญขน

4 ไ ท ร อ ย ด

1

ต อ ม ไ ท ร อ ย ด

รจกตอมไทรอยด

ตอมไทรอยด (thyroid gland) คอ หนงในตอมไรทอซงม

ขนาดใหญทสดในรางกาย โดยมนำหนกปกตประมาณ 20 กรม

ไมวาเพศชายหรอเพศหญงจะมตอมไทรอยดคนละ 1 ตอม

ตำแหนง : ตอมไทรอยดอยใตกลองเสยงลงมาเลกนอย โดยม

ลกษณะคลายปกผเสอทแผออกทางดานขางของลำคอ คลมพนท

บรเวณดานหนาของหลอดลมรวมถงจะมกลามเนอและไขมนปกคลม

อย ในภาวะปกตเราจงมองไมเหนตอมไทรอยดและไมสามารถคลำพบ

ลกษณะ : ตอมไทรอยดมลกษณะเปนสองกลบซายขวา

เชอมตรงกลางโดยสวนคอด (isthmus) ซงอยเหนอกระดกออนของ

หลอดลมใหญ (tracheal cartilage) กลบดานขวามกมขนาดใหญ

กวากลบดานซายเลกนอย แตพออายมากขน ตอมไทรอยดจะม

ขนาดเลกลง สของตอมไทรอยดคอนขางแดงเพราะมเลอดมาเลยง

ในปรมาณสง

5ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

โครงสรางตอมไทรอยด

ตอมพาราไทรอยด

ลาง

มมมองดานหลงมมมองดานหนา

หลอดลม

ตอมไทรอยด

กลองเสยง

ลนปดกลองเสยง

ตอมพาราไทรอยด

บน

6 ไ ท ร อ ย ด

หนาทของตอมไทรอยด

ตอมไทรอยดทำหนาทผลตและหลงฮอรโมนไทรอยดออกส

กระแสเลอด

ฮอรโมนไทรอยดมสองชนด คอ ไทรอกซน [thyroxine (T4)]

และ ไตรไอโอโดไทโรนน [triiodothyronine (T3)] ซงปจจบน

สามารถวดระดบในเลอดได

ฮอรโมนไทรอยดมความสำคญอยางยงตอการเจรญเตบโตของ

รางกาย เพราะทำหนาทกระตนใหเซลลตาง ๆ ทำงาน โดยอวยวะทถก

กระตนมากทสดคอ “หวใจและระบบประสาท” ซงควบคมการทำงาน

ของอวยวะอน ๆ ทวรางกาย ดงน

- กระตนการเผาผลาญของเซลลตาง ๆ

- การควบคมอณหภมของรางกาย

- ความแขงแรงของกลามเนอ

- ระดบไขมนในเลอด

- อารมณและความรสก

ดงนนหากตอมไทรอยดทำงานผดปกต ไมวาจะทำงานมาก

เกนไปหรอนอยเกนไป อาจสงผลกระทบใหทกระบบในรางกายเกด

ความแปรปรวนขนได ไมวาจะเปนรางกาย จตใจ หรอสมอง และ

โดยเฉพาะอยางยงระบบประสาทอตโนมต (autonomic nervous

system) ซงไมไดอยในความควบคมของจตใจ แตมอทธพลตอความ

ออนไหว ความแปรปรวนของรางกายและจตใจ

7ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

เมอฮอรโมนไทรอยดในเลอดมระดบปกต เซลลตาง ๆในรางกาย

จะทำงานดวยความเรวปกต แตหากฮอรโมนไทรอยดในเลอดมระดบ

ผดปกตจะเกดโรคดงตอไปน

โรคไฮเปอรไทรอยด หรอโรคตอมไทรอยดทำงานมาก

เกนไป พบวารางกายมระดบฮอรโมนไทรอยด มากกวา

ปกต จะกระตนใหเซลลตาง ๆ ในรางกายทำงาน “เรวกวา

ปกต” อาหารทกนเขาไปจะถกเผาผลาญเรว เกดเปน

ความรอน นำหนกลดลง คนทวไปมกเรยกวา “โรค

ไทรอยดเปนพษ”

โรคไฮโปไทรอยด หรอโรคตอมไทรอยดทำงานนอย

เกนไป พบวารางกายมระดบฮอรโมนไทรอยด นอยกวา

ปกต การเผาผลาญพลงงานของเซลลตาง ๆ ชาลง ทำให

รางกายทำงานเฉอยชา นำหนกตวเพมขน รางกายเหลอ

พลงงานจากการเผาผลาญอาหาร ขหนาว

ดงนนฮอรโมนไทรอยดในเลอดจงตองไดรบการควบคมใหอย

ในระดบปกตโดยระบบการควบคมของรางกาย หากระบบควบคมน

เสยไปกจะเกดโรคของตอมไทรอยดขน

ตอมไทรอยดทำหนาทเหมอนคนเรงเครองยนต หาก เหยยบคนเรงจนสด เครองยนตจะสน รอน กนนำมน มาก เปรยบไดกบโรคไฮเปอร ไทรอยด (ตอมไทรอยด เปนพษ) และหากเครองยนตไมไดรบการเรงทเพยงพอ ทกอยางจะชาลง เปรยบไดกบโรคไฮโปไทรอยด

8 ไ ท ร อ ย ด

การทำงานของตอมไทรอยดตองมความสมดล ระบบ ตาง ๆ จะทำงานเปนปกตไดเมอตอมไทรอยดสามารถ รกษาสมดลของระดบฮอรโมนไทรอยดในรางกายไว ได เทานน

การควบคมการทำงานของตอมไทรอยด

อวยวะในรางกายของเราทำงานเปนทม มการสงตองานกนอยาง

เปนระบบ การทำงานของตอมไทรอยดกเชนกน

การทำงานของตอมไทรอยดในการผลตฮอรโมนไทรอยดอย

ภายใตการควบคมของฮอรโมนอกชนดหนงซงสรางโดยตอมใตสมอง

(pituitary gland) ฮอรโมนนมชอเรยกวา ไทรอยดสตมวเลตงฮอรโมน

(thyroid stimulating hormone : TSH) หรอมอกชอหนงวา

ฮอรโมนไทโรโทรปน (thyrotropin hormone)

ฮอรโมน TSH จะทำหนาทกระตนใหตอมไทรอยดสรางฮอรโมน

โดยทำงานเปนระบบรวมกบฮอรโมนไทรอกซน [thyroxine (T4)]

และไตรไอโอโดไทโรนน [triiodothyronine (T3)]

เมอเกดภาวะทระดบฮอรโมนไทรอยดในเลอดนอยเกนไป ตอม

ใตสมองจะหลงฮอรโมน TSH ออกมากระตนใหตอมไทรอยดสราง

ฮอรโมนไทรอยดมากขน เมอฮอรโมนไทรอยดในเลอดเพยงพอแลว

ตอมใตสมองจงหยดหลง TSH ระบบการควบคมนชวยใหรางกาย

สามารถรกษาระดบฮอรโมนไทรอยดใหอยในระดบปกต

ในกรณทตอมไทรอยดถกทำลายไป ถาวดระดบฮอรโมนตาง ๆ

9ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

ไฮโปทาลามส

TRH

ตอมใตสมอง

TSH

ตอมไทรอยด

T3 และ T4

การทำงานของตอมไทรอยด

- ตอมไฮโปทาลามสหลงฮอรโมน TRH

- ฮอรโมน TRH กระตนตอมใตสมองใหหลงฮอรโมน TSH

- ฮอรโมน TSH กระตนตอมไทรอยดใหหลงฮอรโมน T3 และ T4

10 ไ ท ร อ ย ด

ในเลอดจะพบวา ระดบ T4 และ T3 ตำ แตระดบ TSH จะสงมาก

ทงนเพราะตอมใตสมองพยายามหลง TSH ออกมาเพอกระตนให

ตอมไทรอยดสรางฮอรโมนไทรอยดใหเพยงพอ สวนบางกรณทตอม

ไทรอยดยงคงทำงานไดอยบาง แตปรมาณเนอเยอททำงานมนอย

การวดระดบ T4 และ T3 อาจพบวาปกต แตระดบ TSH สงขน

แสดงวาเนอเยอของตอมไทรอยดมนอย แตยงสามารถสราง T4

และ T3 ใหเพยงพอได หาก TSH อยในระดบสงพอทจะกระตน

ดวยเหตน ในการวนจฉยโรคตอมไทรอยดทำงานนอยเกนไป

เราจงวดระดบ TSH ในเลอด ซงมความไวมากกวาการวดระดบ T4

และ T3

อยางไรกด การหลง TSH ออกมาจากตอมใตสมองยงอย

ภายใตการควบคมจากฮอรโมนอกชนดหนงชอ ไทโรโทรปนรลสซง

ฮอรโมน (thyrotropin releasing hormone : TRH) สรางโดย

สมองสวนลางทเรยกวา “ไฮโปทาลามส” ซง TRH จะทำหนาทกระตน

ตอมใตสมองใหสรางและหลง TSH ออกมานนเอง

ระดบปกตของฮอรโมนไทรอยดเปนเรองเฉพาะตวของ แตละคน ในแตละวนระดบฮอรโมนไทรอยดในรางกาย มการเปลยนแปลงบางเลกนอย แตมกอย ในระดบ คอนขางคงท การระบระดบปกตของฮอรโมนไทรอยด จงทำไดเพยงเปนชวงกวาง ๆ และดวยเหตนการเปรยบ เทยบระดบฮอรโมนไทรอยดตองเปรยบเทยบระหวาง คาทวดไดในเวลาตาง ๆ ของตนเอง ไมใชเปรยบเทยบกบ คาของบคคลอน

11ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

ตอมไทรอยดกบไอโอดนเพอนรก

ฮอรโมนไทรอยดมโครงสรางเปนกรดแอมโนไทโรซน 2 โมเลกล

ตอกน โดยมไอโอดนเกาะทโมเลกล ถามไอโอดนเกาะอย 3 อะตอม

ฮอรโมนทผลตออกมาคอ T3 แตหากมไอโอดนเกาะอย 4 อะตอม

ฮอรโมนทผลตออกมาจะเปน T4

ดวยเหตนการสงเคราะหฮอรโมนไทรอยดจงมความจำเปนทจะ

ตองใชไอโอดน ตอมไทรอยดจงเปนอวยวะสำคญของรางกายทจะ

ไดรบไอโอดนจากเลอดเขามาเกบภายในตอม ในภาวะทขาดไอโอดน

จากอาหาร ประสทธภาพในการจบไอโอดนจากเลอดจะเพมขน

ดงนนตอมไทรอยดของคนในพนททหางไกลทะเลและมไอโอดน

ในอาหารนอยจะตองทำงานเพมขน เพอใหรางกายผลตฮอรโมน

ไทรอยดใหเพยงพอ โดยรางกายจะหลงฮอรโมน TSH ออกมาเพมขน

ฮอรโมน TSH นเองทกระตนใหตอมไทรอยดโต เมอถกกระตนเปน

ระยะเวลานาน ตอมไทรอยดจะโตจนกลายเปนคอหอยพอก

ในปจจบนนยงคงพบคอหอยพอกจากการขาดธาตไอโอดน

เฉพาะในหมบานทหางไกลการคมนาคม การขนสงทางทะเลและ

การแจกจายเกลอไอโอดนทำไดไมสะดวกอยบาง แตกมจำนวน

ลดนอยลงมาก

ปจจบนโรคไทรอยดตาง ๆ ทพบในเมองจงมกไมใชโรคไทรอยด

ทเกดจากการขาดธาตไอโอดน แตเกดขนจากหลายสาเหต เชน

ภมคมกนบกพรอง ความผดปกตของตอมไทรอยดเอง ซงจะเลา

เพมเตมในบทท 4 เมอกลาวถงเรองโรคของตอมไทรอยดประเภท

ตาง ๆ ตอไป

12 ไ ท ร อ ย ด

2

ส ญ ญ า ณ เ ต อ น โ ร ค

ข อ ง ต อ ม ไ ท ร อ ย ด

จนถงเดยวน วงการแพทยกยงไมเขาใจกลไกททำใหเกดโรค

ของตอมไทรอยดอยางแทจรง จงยงไมมวธการปองกนโรคน แต

จากการศกษาอยางยาวนานพบวา มสภาวะแวดลอมหลาย ๆ อยางท

เกยวของกบการเกดโรคของตอมไทรอยดซงสามารถใชเปนสญญาณ

เตอนใหเราระมดระวงตวกนมากขน

ความรเกยวกบสญญาณเตอนเหลานจะชวยใหเราสงเกตความ

ผดปกตทอาจเกดขนกบตนเองและคนรอบขางไดเรวขน ไปพบแพทย

เรวขน เนองจากการคนพบโรคนแตเนน ๆ ชวยใหการรกษาทำไดงาย

และมผลการรกษาทด

สญญาณเตอนภยตาง ๆ ไดแก กรรมพนธ เพศ อาย อาหาร

ยา การฉายแสง ความเครยด และการตดเชอ

13ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

กรรมพนธ

กรรมพนธของโรคของตอมไทรอยดคลายกบกรรมพนธของโรค

มะเรง เนองจากเกยวของกบระบบภมคมกนบกพรอง ดงน

ในกรรมพนธของโรคมะเรงนนระบบภมคมกนของรางกาย

ไมทำหนาททำลายเซลลมะเรงทงไป แตปลอยใหเตบโต

จนกลายเปนเนอราย

ในกรรมพนธโรคของตอมไทรอยด ระบบภมคมกนปลอย

ใหเซลลทกลายพนธนสงผลกระทบตอการทำงานของ

ตอมไทรอยด โรคของตอมไทรอยดทเกยวของกบระบบ

ภมคมกนบกพรองและพบวาถายทอดไดทางกรรมพนธ

ไดแก โรคไทรอยด เปนพษชนดเกรฟส (Graves’

Disease) และ โรคตอมไทรอยดอกเสบเรอรง (ฮาชโมโต)

นอกจากนนยงพบวา โรคของตอมไทรอยดบางชนดทไม

เกยวของกบความผดปกตของระบบภมคมกน เชน โรคตอมไทรอยด

โตแบบไมเปนพษ (multinodular goiter) สามารถถายทอดทาง

กรรมพนธไดเชนกน และยงไมทราบสาเหต

ดงนนครอบครวใดทมประวตแม พอ ยาย ยา ตา ป พ

นอง เปนโรคของตอมไทรอยด ควรเรยนรเรองโรคของตอมไทรอยด

คอยสงเกตอาการผดปกตตาง ๆ และวดระดบฮอรโมนไทรอยดของ

ตนเองเปนระยะ โดยเฉพาะหากเปนเพศหญงทอยในชวงวยเจรญพนธ

แตถงรนลกไมเปนโรคนกอยานงนอนใจ เพราะโรคอาจไปเกดกบ

รนหลานได

14 ไ ท ร อ ย ด

เพศ

โรคของตอมไทรอยดพบในผหญงมากกวาผชายถง 10 เทา

โดยปจจบนวงการแพทยกยงไมทราบสาเหตวาเพราะอะไรจงเปนเชนน

อาย

จากการสงเกตทผานมาพบวา โรคของตอมไทรอยดประเภท

ตาง ๆ มความสมพนธกบอาย ดงน

โรคตอมไทรอยดเปนพษชนดเกรฟส มกเกดในผหญง

วยเจรญพนธ อายระหวาง 20 - 40 ป

โรคไทรอยดเปนพษชนดกอนตะปมตะปา (toxic multi-

nodular) และโรคไฮโปไทรอยด (hypothyroid) มกพบ

ในชายหญงอาย 50 ปขนไป

มะเรงตอมไทรอยดบางประเภท เชน แพพลลาร (papil-

lary carcinoma) และฟอลลคลาร (follicular carcinoma)

เกดขนมากในคนอายนอยทงชายและหญง

มะเรงตอมไทรอยดประเภทอะนาพลาสตก (anaplastic

carcinoma) มกเกดในชายหญงอาย 60 ปขนไป

15ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

อาหาร

อยางททราบกนแลววา การขาดสารไอโอดนจากอาหารสงผล

ใหรางกายไมสามารถผลตฮอรโมนไทรอยดไดเพยงพอ ทำใหตอม

ไทรอยดมขนาดโตขน เดกมพฒนาการชา แตกระทรวงสาธารณสข

ไดจดการปญหานในประเทศไทยแลว ดวยการรณรงคเรองเกลอและ

อาหารเสรมไอโอดน นอกจากนนการคมนาคมทสะดวกขนยงชวยให

ทกภมภาคของประเทศไทยมอาหารทะเลรบประทานกนมากขนกวา

แตกอน ปญหาการขาดสารไอโอดนจงนอยลงมาก

อยางไรกตาม การไดรบไอโอดนเสรมอาจมทงผลบวกและลบ

เชน ในกรณของคนทมแนวโนมจะเปนไทรอยดเปนพษ (ไฮเปอร-

ไทรอยด) อยแลว แตไมแสดงอาการเพราะรางกายอยในสภาวะขาด

ไอโอดน หากไดรบสารไอโอดนจำนวนมากเขาสรางกายจะสงผลให

ภาวะไฮเปอรไทรอยดแสดงอาการออกมาทนท เหตการณนเราพบได

ในถนทรกนดารซงขาดสารไอโอดน เพราะเมอใหรบสารไอโอดนเสรม

เขาไปในอาหารจะพบปรมาณคนปวยเปนไฮเปอรไทรอยดสงขน สวน

ในกรณของคนทขาดไอโอดน การไดรบไอโอดนเสรมจากเกลอหรอ

อาหารทะเลจะชวยใหตอมไทรอยดทำงานดขน คอทโตอาจยบลง

ยา

ในอดตทวโลกมการใชยาแกไอจำพวก saturated solution of

potassium iodide หรอ SSKI อยางแพรหลาย ยาแกไอจำพวกน

มสารไอโอดนเปนสวนประกอบในปรมาณมาก ทำใหผทกนยาไดรบ

16 ไ ท ร อ ย ด

สารไอโอดนมากเกนไปจงเกดอาการคอโตได ปจจบนวงการแพทยได

เลกใชยาจำพวกนแลว

อยางไรกด มยาบางตวทมสารไอโอดนประกอบในปรมาณสง

และอาจตองระวงคอ ยารกษาอาการหวใจเตนผดจงหวะชอ คอรดาโรน

(Cordarone) ซงอาจสงผลใหตอมไทรอยดของบางคนทำงานมากหรอ

นอยเกนไปกได ขนอยกบการตอบสนองของรางกายตอไอโอดนทไดรบ

วาจะทำใหเกดการกระตนหรอสกดกนการทำงานของตอมไทรอยด

นอกจากนนตองระวงเรองการฉดสเพอเอกซเรย เพราะสารส

เหลานมไอโอดนประกอบอยในปรมาณสงเชนกน ดงนนหากไดรบยา

เหลานและเกดอาการของโรคของตอมไทรอยดขน ใหรบปรกษาแพทย

และแจงแพทยเกยวกบยาทกำลงไดรบอย

การฉายแสง

การเอกซเรยหรอฉายแสงบรเวณลำคอเพอรกษาโรคมะเรง หรอ

การทตอมไทรอยดไดรบรงสจำนวนมากจากสงแวดลอม เชน เกด

การรวไหลของกมมนตภาพรงสจากเครองปฏกรณปรมาณ จะทำให

ตอมไทรอยดไดรบผลกระทบอยางรนแรง อาจสงผลใหตอมไทรอยด

ทำงานนอยเกนไป และอาจทำใหเปนมะเรงตอมไทรอยดได

17ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

ความเครยด

ความเครยดเปนสภาวะแวดลอมทอาจทำใหเกดโรคของตอม

ไทรอยด โดยเฉพาะอยางยง “โรคไฮเปอรไทรอยด” งานวจยในยโรป

ชวงสงครามโลกครงท 2 พบวา ความเครยดจากสงครามสงผลใหม

ผปวยเปนโรคไฮเปอรไทรอยดเพมขนมาก ความเครยดทสงผลกระทบ

ตอการทำงานของตอมไทรอยดนเกดขนไดจากหลายสาเหต ไมวา

จะเปนความเครยดในชวงการเปลยนผานวย เชน ชวงแตกเนอหนม

แตกเนอสาว ชวงตงครรภ ชวงเขาสวยหมดประจำเดอน หรออาจ

เปนความเครยดจากการสญเสยคนทรก การหยาราง การตกงานกได

สรปไดวาความเครยดจากทก ๆ สาเหตอาจสงผลใหตอมไทรอยด

ทำงานมากเกนไปได ฉะนนหากคณมความเครยดและเกดอาการ

ตาง ๆ เชน เครยดแลวกนจขน แตนำหนกลด ใหสงสยไดวาคณ

อาจเปนไฮเปอรไทรอยด ควรปรกษาแพทย

การตดเชอ

ตอมไทรอยดตดเชอไดทงเชอแบคทเรยและเชอไวรส โดย

เชอแบคทเรยจะทำใหเกดโรคตอมไทรอยดอกเสบแบบเฉยบพลน

หรอ acute thyroiditis ขณะทเชอไวรสจะทำใหเกดโรคตอมไทรอยด

อกเสบกงเฉยบพลน หรอ subacute thyroiditis ซงเกดไดบอยกวา

18 ไ ท ร อ ย ด

กรรมพนธ : คลายกรรมพนธโรคมะเรงเพราะเกยวของกบระบบภมคมกนบกพรอง

การเอกซเรยหรอฉายแสงบรเวณลำคอ : ตอมไทรอยดไดรบรงสปรมาณมาก

ความเครยด : ความเครยด จากทกสาเหตสงผลตอการ เกดโรคไฮเปอรไทรอยด

การตดเชอ : ตดไดจากทงเชอแบคทเรยและเชอไวรส

อาหาร : การขาด สารไอโอดนหรอ ไดรบสารไอโอดน จำนวนมากเกนไป

ยา : ใชยาทมสารไอโอดนประกอบอยดวยในปรมาณสง หรอการฉดส เพอเอกซเรย

เพศหญง : ความเสยงมากกวาเพศชาย10 เทา

สญญาณเตอนโรคของตอมไทรอยด

อาย : พบไดตงแตอาย 20 ปขนไป – 60 ปขนอยกบประเภทของโรคของตอมไทรอยด

19ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

แมจะยงไมทราบวธปองกนโรคไทรอยดทแนชด แต การควบคมตนเองไมใหเครยด สามารถชวยลดโอกาส เกดภาวะไฮเปอรไทรอยดได

20 ไ ท ร อ ย ด

3

ต ร ว จ ส อ บ ต อ ม ไ ท ร อ ย ด

การตรวจสอบการทำงานของตอมไทรอยดทแมนยำดวยวธ

ตาง ๆ ชวยใหแพทยมขอมลสำหรบนำไปประกอบกบการซกประวต

และการตรวจรางกายของผปวย เพอวนจฉยประเภทโรคของตอม

ไทรอยดไดอยางถกตอง รวมถงแนะนำวธการรกษาท เหมาะสม

และไดผลมากทสด

ปจจบนนการตรวจสอบการทำงานของตอมไทรอยดดวยการ

วดระดบฮอรโมนไทรอยดและฮอรโมนทเกยวของทำไดงาย เพยงแค

เจาะเลอดเพอตรวจทางหองปฏบตการเทานน

21ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

การวดระดบฮอรโมน T3, T4 และ FT4

ฮอรโมน T3 และ T4 คอฮอรโมนซงผลตโดยตอมไทรอยด

เกาะตดกบโปรตนทเรยกวา ไทโรกลอบบวลน (TBG) และมบางสวนท

ไมไดเกาะกบ TBG เรยกวาฟรฮอรโมน ซงสวนของฟรฮอรโมนนเอง

เปนตวทออกฤทธกบเซลล

ดงนนการวดฟรฮอรโมนของ T3 และ T4 (FT3 หรอ FT4)

จงเปนการวดการทำงานของตอมไทรอยดทดขนอกขน โดยระดบ

ฟรฮอรโมนทแพทยนยมใชเปนขอมลในการวนจฉยไดแก FT4

การวดระดบฮอรโมน TSH

ฮอรโมน TSH เปนฮอรโมนทผลตโดยตอมใตสมอง มหนาท

กระตนหรอชะลอการผลตฮอรโมนของตอมไทรอยดใหเปนปกต

กรณทตอมไทรอยดผลตฮอรโมนมากเกนไป (ระดบ T3

หรอ T4 สงกวาปกต) จะพบวาระดบ TSH จะตำ

กรณทตอมไทรอยดผลตฮอรโมนนอยเกนไป (ระดบ T3

หรอ T4 ตำกวาปกต) จะพบวาระดบ TSH จะสงกวา

ปกต เนองจากรางกายตองการฮอรโมน T3 หรอ T4

มากขน

การวดระดบ TSH จะชวยวนจฉยโรคไฮโปไทรอยดไดเรวกวา

การวดระดบ T4 หรอ T3 เนองจากเมอเกดความผดปกตของระดบ

ฮอรโมนไทรอยดในรางกาย ระดบ TSH ในเลอดจะเรมขนสงกอนท

ระดบ T4 หรอ T3 จะตำลง

22 ไ ท ร อ ย ด

การวดระดบแอนตบอดตอตอมไทรอยด

การตรวจเลอดเพอวดระดบแอนตบอดตอตอมไทรอยด

(antithyroid peroxidase และ antithyroglobulin) เปนการตรวจ

เพอหาสาเหตของตอมไทรอยดโตแบบไมเปนพษ หากตอมไทรอยด

โตแบบไมเปนพษและตรวจพบแอนตบอดตอตอมไทรอยดในเลอด

วนจฉยไดวาเปนโรคไทรอยดอกเสบเรอรงหรอฮาชโมโต แตมขอ

ควรระวงคอ อาจตรวจพบแอนตบอดตอตอมไทรอยดในผเปนโรค

ตอมไทรอยดเปนพษชนดเกรฟสไดถงรอยละ 70

ระดบแอนตบอดตอตอมไทรอยดทวดไดอกชนดหนงเรยกวา

Anti - TSH Receptor เปนแอนตบอดทพบไดในผเปนโรคตอมไทรอยด

เปนพษชนดเกรฟสเกอบทกคน แพทยจงสามารถใชการตรวจวดระดบ

แอนตบอด Anti - TSH Receptor เพอยนยนการวนจฉยโรคนได

การอลตราซาวนดตอมไทรอยด

การอลตราซาวนดตอมไทรอยดเปนอกวธซงชวยบอกลกษณะ

ของกอนทตอมไทรอยดวาเปนกอนนำหรอกอนเนอ มอยกอนเดยว

หรอหลายกอน และมแนวโนมทจะเปนมะเรงมากนอยเทาใด

นอกจากนน กรณทสงสยวาเปนมะเรง การอลตราซาวนดจะชวยบอก

ไดวามตอมนำเหลองทนาสงสยหรอมเลอดไปเลยงทตอมไทรอยด

มากผดปกตหรอไม และการใชอลตราซาวนดไทรอยดควบคไปกบการ

เจาะดดเซลลไปตรวจ (fine needle aspiration : FNA) ยงสามารถ

ชวยใหแพทยแทงเขมไดแมนยำมากขน

23ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

อยางไรกตาม การใชอลตราซาวนดตองใชดวยความระมดระวง

ไมใชบอยเกนความจำเปน เนองจากอาจกอใหเกดความกงวลใหกบ

คนไขได

การทำอปเทค (Thyroid Uptake) และการสแกน (Thyroid Scan)

การตรวจการทำงานของตอมไทรอยดดวยการทำอปเทคและ

การสแกน เปนวธทใชกนอยางแพรหลายในอดต ปจจบนยงพอมการ

ตรวจวธอปเทคอยบางแตกนอยลง เพราะถกทดแทนดวยการวดระดบ

ฮอรโมนในเลอด

อยางไรกตาม การทำสแกนยงมประโยชนสำหรบการตรวจด

กอนทคอวากอนนนทำงานเหมอนเนอเยอปกตของตอมไทรอยด

หรอไม ถาเปนปกต กอนนนจะตองสามารถสะสมไอโอดนได ถา

ไมสะสมไอโอดน หมายความวาตอมไทรอยดไมทำงาน ซงจะเกด

ในภาวะทระดบฮอรโมน TSH โดนกด เชน อยระหวางการกนยา

ฮอรโมนไทรอยด หรอภาวะไทรอยดอกเสบ การตรวจนยงม

ประโยชนในกรณทมกอนของไทรอยดททำงานเปนเอกเทศจากกอน

ไทรอยดอน ๆ เปนกอนทผลตฮอรโมนมากเกนไป การทำสแกน

จะชวยใหมองเหนกอนสวนนชดเจน ในขณะทสวนอน ๆ ทไมทำงาน

จะไมปรากฏในภาพสแกน

24 ไ ท ร อ ย ด

ไทรอยด ตรวจอะไรบาง

การวดระดบฮอรโมน T3,T4 และ FT4

การทำอปเทค(Thyroid Uptake)

ทงนการตรวจบางรปแบบขนอยกบอาการบงชของผปวยวา มแนวโนมจะเปนโรคตอมไทรอยดประเภทไหน ผทอยระหวางการกนยาฮอรโมนไทรอยด คา T3 หรอ T4 อาจสงจากยาไดโดยไมเปนไทรอยดเปนพษ

การวดระดบฮอรโมน TSH

การสแกน

การอลตรา-ซาวนดตอมไทรอยด

การวดระดบแอนตบอดตอตอมไทรอยด

25ศ . เ ก ย ร ต ค ณ น า ย แ พ ท ย เ ท พ ห ม ะ ท อ ง ค า แ ล ะ ค ณ ะ

การแปลผลการตรวจทางหองปฏบตการ

T3 ฮอรโมนทผลต ถาคาสง แปลวาตอมไทรอยด จากตอมไทรอยด ทำงานมาก ผลตฮอรโมนไทรอยด มากเกนไป ถาคาตำ มกพบในสภาวะโรคตาง ๆ มากมาย ไมเปนสงชบงวา ตอมไทรอยดทำงานนอย T4 ฮอรโมนทผลต ถาคาสง แปลวาตอมไทรอยด จากตอมไทรอยด ทำงานมาก ผลตฮอรโมน ไทรอยดมากเกนไป ถาคาตำ แปลวาตอมไทรอยด ทำงานนอย

FT4 ฮอรโมนทผลต ถาคาสง แปลวาตอมไทรอยด จากตอมไทรอยด ทำงานมาก ผลตฮอรโมนไทรอยด (สวนทไมเกาะตด มากเกนไป กบ TBG) ถาคาตำ แปลวาตอมไทรอยด ทำงานนอย

TSH ฮอรโมนผลตจาก ถาคาสง แปลวาตอมไทรอยด ตอมใตสมอง ทำงานนอย ถาคาตำ แปลวาตอมไทรอยด ทำงานมากหรอ TSH ถกกดไว ดวยยาฮอรโมนไทรอยด

การตรวจ

ทางหอง คออะไร การแปลผล

ปฏบตการ

26 ไ ท ร อ ย ด

ผทอยระหวางการกนยาฮอรโมนไทรอยด คา T3 หรอ T4 อาจสงจากยาไดโดยไมเปนไทรอยดเปนพษ

หองปฏบตการทางการแพทยแหงตาง ๆ อาจใชการตรวจ วดระดบฮอรโมนไทรอยดทแตกตางกนและมคาสำหรบ การแปลผลทแตกตางกน ดงนนจงไมควรนำเอาผล การตรวจระดบฮอรโมนไทรอยดจากตางโรงพยาบาล มาเปรยบเทยบกนโดยไมมคาปกตของแตละหองวจย แนบมาดวย

Anti - TPO แอนตบอด เปนแอนตบอดทพบในภาวะ ตอตอมไทรอยด ไทรอยดอกเสบเรอรง (ฮาชโมโต) และในไทรอยดชนดเกรฟส

Anti - TSH แอนตบอด เปนแอนตบอดทเจาะจงกบ Receptor ตอตอมไทรอยด โรคไทรอยดเปนพษชนดเกรฟส มากทสด เปนตวกระตนให ตอมไทรอยดทำงานมากเกนไป

การตรวจ

ทางหอง คออะไร การแปลผล

ปฏบตการ