ความรเบองตนเกยวกบ กฎหมายการแพทย

Introduction to Medical Law

ส าหรบนกศกษาคณะนตศาสตร มหาวทยาลยกรงเทพ

บรรยายโดย

อาจารย ดร.ปดเทพ อยยนยง

วนศกรท 2 พฤศจกายน 2561เวลา 09.00 – 12.00 น.

ณ หอง RA3-203 มหาวทยาลยกรงเทพ วทยาเขตรงสต

สภาษตกฎหมายการแพทย

“Salus Populi Suprema Lex”The health of the people is

the supreme law

ละเมดทางการแพทย: ประมาทเลนเลอ

•ป.พ.พ.มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมาทเลนเลอ ท ำตอบคคลอนโดยผดกฎหมำยใหเขำเสยหำยถงแกชวตกด แกรำงกำยกด อนำมยกด เสรภำพกด ทรพยสนหรอสทธอยำงหนงอยำงใดกด ทำนวำผนนท ำละเมดจ ำตองใชคำสนไหมทดแทนเพอกำรนน

ค าพพากษาเกยวกบแพทยกระท าโดยประมาทเลนเลอ

• ค าพพากษาศาลฎกาท 292/2542 จ ำเลยท 2 ท ำกำรผำตดหนำอกโจทกทมขนำดใหญใหมขนำดเลกลงทโรงพยำบำลจ ำเลยท 1 หลงผำตดแลวจ ำเลยท 2 นดใหโจทกไปท ำกำรผำตดแกไขทคลนกจ ำเลยท 2 อก 3 ครง แตอำกำรไมดขน โจทกจง ใหแพทยอนท ำกำรรกษำตอ แมตวโจทกและนำยแพทย ด. ผท ำกำรรกษำโจทกตอจำกจ ำเลยท 2 จะไมสำมำรถ น ำสบใหเหนวำ จ ำเลยท 2 ประมำทเลนเลอในกำรผำตด และรกษำพยำบำลโจทกอยำงไร แตเมอจ ำเลยท 2 เปนแพทยผ เชยวชำญดำนศลยกรรมดำนเลเซอร ผำตด จ ำเลยท 2 จงมหนำทตองใชควำมระมดระวงตำมวสยและ พฤตกำรณเปนพเศษ กำรท นำยแพทย ด. ตองท ำกำรผำตดแกไขอก 3 ครง แสดงวำจ ำเลยท 2 ผำตดมำ มขอบกพรองจงตองแกไขและแสดงวำจ ำเลยท 2 ไมใชความระมดระวงในการผาตด และไมแจงใหผปวยทราบ ถงขนตอนการรกษา ระยะเวลา และกรรมวธในการด าเนนการรกษา จนเปนเหตใหโจทกไดรบความเสยหาย นบวำเปนควำม ประมำทเลนเลอของจ ำเลยท 2 ถอไดวำจ ำเลยท 2 กระท ำละเมดตอโจทก พฤตกำรณทโจทกตดตอรกษำกบจ ำเลยท 2 ทคลนกและตกลงใหโจทกเขำผำตดในโรงพยำบำลจ ำเลยท 1 โจทกจำยเงนใหจ ำเลยท 2 จ ำนวน 70,000 บำทใหจ ำเลยท 1 จ ำนวน 30,000 บำท ยงฟงไมไดวำจ ำเลยท 1เปนนำยจำงหรอตวกำรทตองรวมรบผด ในสวนของคำเสยหำยนอกจำกสวนทมใบเสรจแมโจทกจะมอำกำรเครยด อยกอนไดรบกำรผำตดจำก จ ำเลยท 2 แตเมอหลงผำตดอำกำรมำกขนกวำเดมควำมเครยด ของโจทกจงเปนผลโดยตรงมำจำกกำรผำตดจ ำเลยท 2 ตองรบผด และแมไมมใบเสรจมำแสดงวำไดเสยเงนไปเปนจ ำนวนเทำใดแนนอน แตนำเชอวำโจทก ตองรกษำจรง ศำลเหนสมควรก ำหนดคำใชจำยสวนนให ส ำหรบคำเสยหำยอนนนเมอปรำกฏวำหลงจำกแพทยโรงพยำบำลอนไดรกษำโจทกอยในสภำพปกตแลว โจทกจง ไมอำจเรยกรองเอำคำสนไหมทดแทนเพอควำมเสยหำย อนอนมใชตวเงน เหตละเมดเกดวนท 12 เมษำยน 2537 ตองฟอง ภำยใน 1 ป ครบก ำหนดตรงกบวนหยดสงกรำนตวนท 12 ถง 14 เมษำยน วนท 15 และ 16 เมษำยน 2538 เปนวนเสำรอำทตย รำชกำรหยดท ำกำร โจทกยนฟอง วนเปดท ำกำรวนท 17 เมษำยน 2537 ได คดไมขำดอำยควำม

People of the State of California v. Conrad Robert Murray

https://www.dailystar.co.uk/showbiz/385985/I-was-his-father-figure-says-Michael-Jackson-killer-doctor-Conrad-Murray

http://www.dentistrytoday.com/news/industrynews/item/1589-patients-prefer-propofol-for-sedation

การกระท าโดยประมาทเลนเลอ

•“กระท าโดยประมาทเลนเลอ” ไดแก ไดแกกระท ำควำมผดมใชโดยเจตนำ แต กระท ำโดยปรำศจำกควำมระมดระวง ซงบคคลในภาวะเชนนนจก ตองมตำมวสยและพฤตการณและผกระท ำอำจใชควำมระมดระวง เชนวำนนได แตหำไดใชใหเพยงพอไม (ซงสำมำรถเทยบเคยงกบประมวลกฎหมำยอำญำ มำตรำ 59 วรรคส)

ก.บคคล

•เปรยบเทยบควำมระมดระวงระหวำงบคคลธรรมดาทวไป (วญญชนทวไป) กบบคคลทมความเชยวชาญ•กรณ “แพทยทมความเชยวชาญ” เปนพเศษตำมสำขำควำมเชยวชำญของตน ยอมตองใชควำมระมดระวงตำมปกตวสยของผ มควำมรควำมสำมำรถในกำรประกอบวชำชพแพทย

ค าพพากษาเกยวกบแพทยผมความเชยวชาญ

• ค าพพากษาศาลฎกาท 7452/2541 จ ำเลยซงเปนแพทยไดแจงโจทกวำมเดกตำยในทองโจทก โจทกจงยนยอมใหจ ำเลยท ำกำรขดมดลกและท ำแทงให แตกำรทจ ำเลยใชเครองมอแพทยเขำไปขดมดลกของโจทกท ำใหมดลกทะล ทงทมดลกของโจทกมลกษณะเปนปกต มไดมลกษณะบำงแตอยำงใด และท ำใหล ำไสเลกทะลกออกมำทำงชองคลอดยำว 5 เมตร เนองจำกเครองมอแพทยทใสเขำไปในชองคลอดไดเกยวเอำล ำไสดงออกมำนนเอง จ ำเลยจงไมไดใชควำมระมดระวงตำมปกตวสยของผ มควำมรควำมสำมำรถในกำรประกอบวชำชพแพทย นบเปนควำมประมำทเลนเลอของจ ำเลยซงตอมำแพทยคนอนทตรวจโจทกในภำยหลงเหนวำ หำกน ำล ำไสของโจทกใสเขำไปในรำงกำยอกอำจมกำรตดเชอในชองทอง จงไดท ำกำรตดล ำไสททะลกออกมำทงไป จ ำเลยจงตองรบผดใชคำสนไหมทดแทนตอโจทก

ข.ในภาวะเชนนน

•กำรเปรยบเทยบระหวำงบคคลทวไปกบบคคลทวไปทอยในภาวะเชนนนวำจะตองใชควำมระมดระวงมำกเพยงใด•ศลยแพทยทปฏบตหนำทในโรงพยำบำลเอกชนในสถำนกำรณทวไปกบศลยแพทยทปฏบตหนำทในโรงพยำบำลสนำมในสงครำมแนวหนำ

ค.วสย

•วสยทเปนอยของผกระท ำหรอสภำพภำยในตวผกระท ำ•ค าพพากษาศาลฎกาท 769/2510 จ ำเลยเปนหญงอำย 28 ป ขบรถมำคนเดยว ขณะหยดรถรอสญญำณไฟเมอเวลำ 21 นำฬกำไดมคนรำยเปดประตรถเขำไปนงค และใชระเบดมอขใหขบรถไป จ ำเลยตกใจขบรถฝำฝนสญญำณไฟ ออกไปชนรถทแลนสวนมำโดยไมไดเจตนำตำมพฤตกำรณเชนน จะวำกำรชนเกดเพรำะควำมประมำทของจ ำเลยไมได เพรำะบคคลทอย ในภำวะตกตะลงกลวจะใหมควำมระมดระวงเชนบคคลปกตหำไดไม เมอจ ำเลยไมไดจงใจหรอประมำทเลนเลอท ำละเมด จ ำเลยจงไมตองรบผด ในควำมเสยหำยทรถชนกนนน

ง.พฤตการณ

• ขอเทจจรงประกอบกำรกระท ำ• ค าพพากษาศาลฎกาท 17868/2556 เมอพเครำะหถงพฤตกำรณในกำรขบรถของทงสองฝำยวำฝำยใดประมำทยงหยอนกวำกนแลว จะเหนไดวำหำกจ ำเลยท 1 ใชควำมระมดระวงตำมสมควรยอมตองมองเหนรถจกรยำนยนตท ก. ขบมำและตองชะลอควำมเรวไมใหเกดกำรเฉยวชนกน ขณะเดยวกน ก. ซงขบรถจกรยำนยนตยอนเสนทำงเดนรถออกจำกซอยกจะตองหยดรถดวำมรถแลนมำทำงดำนขวำหรอไม เมอเหนวำปลอดภยแลวจงขบออกไป แตทงจ ำเลยท 1 และ ก. หำไดกระท ำไม ขอเทจจรงจงฟงไดวำจ ำเลยท 1 และ ก. ประมำทไมยงหยอนกวำกน โจทกและจ ำเลยท 1 จงไมอำจเรยกรองคำเสยหำยตอกนได ตำม ประมวลกฎหมำยแพงและพำณชย มำตรำ 442ประกอบมำตรำ 223 จ ำเลยท 2 ผ รบประกนภยค ำจนจงไมจ ำตองรบผดตอโจทกดวย

ความเสยหายในทางการแพทย (Damages)

•ป.พ.พ.มาตรา 420 ผใดจงใจหรอประมำทเลนเลอ ท ำตอบคคลอนโดยผดกฎหมำยใหเขาเสยหายถงแกชวตกด แกรำงกำยกด อนำมยกด เสรภำพกด ทรพยสนหรอสทธอยำงหนงอยำงใดกด ทำนวำผนนท ำละเมดจ ำตองใชคำสนไหมทดแทนเพอกำรนน

ความสมพนธระหวางการกระท ากบผล: ทฤษฏผลโดยตรง

•“ทฤษฏผลโดยตรง” ไดแก ทฤษฏทกลำวไววำถำไมมกำรกระท ำ ผลกจะไมเกด กลำวคอ หำกไมมกำรกระท ำของจ ำเลย ผลกจะเกดขนไมได หำกผลยงเกดขน โดยทปรำศจำกกำรกระท ำของจ ำเลยแลว แสดงวำผลทเกดขนไมใชกำรกระท ำของจ ำเลย เชนวำนจ ำเลยไมตองรบผด

ขอพจารณาเกยวกบความเสยหายทางการแพทย

•ธรรมชำตของโรค•สภำพของโรค•องคควำมรทำงกำรแพทยในขณะนน•อบตกำรณไมพงประสงค

ความยนยอมโดยไดรบการบอกกลาว (Informed Consent)

•ความยนยอมไมเปนละเมด Volenti non fit injuria•สมครใจเขำเสยงภย•ภำวะทคนไขจ ำยอม•พระราชบญญตวาดวยขอสญญาทไมเปนธรรม พ.ศ.2540มำตรำ 8 และมำตรำ 9

ขอตกลงหามคนไขฟองคดหากแพทยรกษาผดมาตรฐาน(Exculpatory clauses)

•Porubiansky v. Emory University, 156 Ga.App. 602, 604, 275 S.E.2d 163 (1980)

• Informed consent

• “University dental clinic's liability release was void as against public policy even though the clinic was used for training purposes as part of the dental school.”

SCHNEIDER v. REVICI Breast cancer patient (P) v. Physician (D) 817 F.2d 987 (2d. Cir. 1987).

• Informed consent to unorthodox treatment

• "why a patient should not be allowed to make an informed decision to go outside currently approved medical methods in search of an unconventional treatment."

• https://biotech.law.lsu.edu/cases/consent/Revici.htm

Schloendorff v. Society of New York Hospital, 105 N.E. 92 (N.Y. 1914)

• Justice Benjamin Cardozo wrote in the Court's opinion:

• “Every human being of adult years and sound mind has a right to determine what shall be done with his own body; and a surgeon who performs an operation without his patient's consent commits an assault for which he is liable in damages. This is true except in cases of emergency where the patient is unconscious and where it is necessary to operate before consent can be obtained.”

Largey v. Rothman 110 N.J. 204, 540 A.2d 504 (1988)

• “The "reasonable patient" or "prudent patient" standard is where informed consent gives rise to a duty on the part of a physician to warn of the dangers lurking in the proposed treatment and to impart information that the patient has every right to expect, as well as a duty of reasonable disclosure of the choices with respect to proposed therapy and the dangers inherently and potentially involved.”

• https://www.lexisnexis.com/lawschool/resources/p/casebrief-largey-v-rothman.aspx

Devi v West Midlands RHA (Regional Health Authority) [1980] C.L.Y. 687

• A woman underwent a hysterectomy to which she did not consent (she had given consent to repair her uterus). The Court found the surgeon liable in battery as there was total lack of consent to the nature of the operation (unauthorized sterilization operation on mother of four children).

http://www.ukcen.net/ethical_issues/consent/legal_considerations1

Allan v New Mount Sinai Hospital (1980) 109 DLR (3d) 634

• "Without a consent, either written or oral, no surgery may be performed. This is not a mere formality; it is an important individual right to have control over one's own body, even where medical treatment is involved. It is the patient, not the doctor, who decides whether surgery will be performed, where it will be done, when it will be done and by whom it will be done."

http://www.duhaime.org/LegalResources/TortPersonalInjury/LawArticle-78/Medical-Liability.aspx

Medical negligence: who sets the standard?

•Norrie KM., ‘Medical negligence: who sets the standard?’ J Med Ethics. 1985 Sep;11(3):135-7.•https://jme.bmj.com/content/medethics/11/3/135.full.pdf

Bolam v Friern Hospital Management Committee [1957] 1 WLR 582

• หำกแพทยไดกระท ำตำมมำตรฐำนทำงวชำชพแพทยแลว แมแพทยจะไดรบควำมยนยอมจำกคนไขหรอผ ปวยกตำม แพทยกไมผดฐำนละเมดโดยประมำท

• "If a doctor reaches the standard of a responsible body of medical opinion, he is not negligent".

ความรบผดทางอาญา: ประมาทเลนเลอ

•ป.อ. มาตรา 59 กระท าโดยประมาท ไดแกกระท ำควำมผดมใชโดยเจตนำ แตกระท ำโดยปรำศจำกควำมระมดระวงซงบคคลในภำวะเชนนนจกตองมตำมวสยและพฤตกำรณ และผกระท ำอำจใชควำมระมดระวงเชนวำนนได แตหำไดใชใหเพยงพอไม

ประมาทเปนเหตใหผอนถงแกความตาย

•ป.อ. มาตรา 291 ผใดกระท ำโดยประมำท และกำรกระท ำนนเปนเหตใหผ อนถงแกควำมตำย ตองระวำงโทษจ ำคกไมเกนสบป และปรบไมเกนสองแสนบำท

ประมาทเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายสาหส

•ป.อ. มาตรา 300 ผใดกระท ำโดยประมำท และกำรกระท ำนนเปนเหตใหผ อนรบอนตรำยสำหส ตองระวำงโทษจ ำคกไมเกนสำมป หรอปรบไมเกนหกหมนบำท หรอทงจ ำทงปรบ

ประมาทเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกกายและจตใจ

•ป.อ. มาตรา 390 ผใดกระท ำโดยประมำท และกำรกระท ำนนเปนเหตใหผ อนรบอนตรำยแกกำยหรอจตใจ ตองระวำงโทษจ ำคกไมเกนหนงเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบำท หรอทงจ ำทงปรบ

การจะถอเปนความผดทางอาญา จะตองถอเอาวา แพทยไดประมาทเลนเลอ “อยางรายแรง” เปนเกณฑ

•Klvana v. State of Cal., 911 F. Supp. 1288 (C.D. Cal. 1995)• ค าพพากษาศาลฎกาท 3528/2547• หลงจำกโจทกท 3 คลอดโจทกท 1 และเกดเหตละเมดจำกกำรท ำคลอดของจ ำเลยทงสำมตอโจทกท 1 โจทกท 3 ไดพยำยำมใหโจทกท 1 ไดรบกำรรกษำทงจำกจ ำเลย

ทงสำมและโรงพยำบำลอน และไดเรยกรองใหจ ำเลยทงสำมรบผดชอบกบรองเรยนตอรฐมนตรกระทรวงสำธำรณสขแตไมเปนผล วนท 9 กนยำยน 2537 โจทกท 3 ไดท ำหนงสอรองเรยนจ ำเลยท 2 และท 3 กบพวกตอแพทยสภำยอมชชดวำ โจทกท 1 โดยโจทกท 2 และท 3 ในฐำนะผใชอ ำนำจปกครองและเปนผแทนโดยชอบธรรมผ มอ ำนำจท ำกำรแทนผ เยำว และโจทกท 2 และท 3 ในฐำนะสวนตว ไดรถงกำรละเมดกบรตวผจะพงตองใชคำสนไหมทดแทนแกโจทกท 1 และท 3 ตงแตกอนวนท 9 กนยำยน 2537 มใชตงแตวนทโจทกทรำบผลกำรสอบสวนขอเทจจรงจำกแพทยสภำ โจทกท 1 และท 3 ฟองคดเมอวนท 9 มกรำคม 2539 ลวงเลยก ำหนด 1 ปแลว คดจงขำดอำยควำมตำม ป.พ.พ. มำตรำ 448 วรรคหนง

• ค ำฟองระบเพยงวำ จ ำเลยท 2 ท ำคลอดใหแกโจทกท 3 โดยประมำทเพรำะจ ำเลยท 2 สำมำรถทรำบขนำดของทำรกในครรภแตไมเลอกวธท ำคลอดใหเหมำะสม กบจ ำเลยท 3 ซงดแลรกษำโจทกท 1 ประมำทเนองจำกกำรถำยเลอดดวยวธแยงสำยสะดอท ำใหโจทกท 1 ตดเชอ โดยในสวนของจ ำเลยท 2 โจทกบรรยำยฟองใหขอเทจจรงวำ จ ำเลยท 2 ท ำคลอดใหโจทกท 3 ตำมขนตอนปกต พยำยำมใหคลอดโดยวธธรรมชำต ตอมำใชวธเอำเครองมอดดศรษะทำรกในครรภเพอดงออกจนกระทงตองผำตด สวนจ ำเลยท 3 ดแลโจทกท 1 จนอำกำรตวเหลองหำยไป แตโจทกท 1 ตดเชอจำกกำรถำยเลอด จ ำเลยท 3 กไมใหยำปฏชวนะรกษำ แตกลบอนญำตใหโจทกท 3 น ำโจทกท 1 กลบบำน ขอเทจจรงตำมค ำบรรยำยฟองจงเปนเพยงกำรแสดงซงสภำพแหงขอหำวำจ ำเลยท 2 และท 3 ปฏบตงำนบกพรองเปนการกระท าละเมดในทางแพงเทานน มใชขอเทจจรงถงขนวาเปนการกระท าโดยประมาททจะมมลความผดทางอาญาซงจะตองบงคบใชอำยควำมทำงอำญำทยำวกวำตำม ป.พ.พ. มำตรำ 448 วรรคสอง

ประเดนกฎหมายการแพทยทนาสนใจ

• กำรน ำเทคโนโลยทชวยใหผ ปวยและบคลำกรทำงกำรแพทยสำมำรถพดคยตอบโตกนระบบเรยลไทม Telemedicine

• กำรท ำส ำเนำพนธกรรมกบกำรโคลนนงมนษย Cloning

• กำรเปลยนถำยอวยวะ Organ transplantation

• กำรณยฆำต Eutanasia

• สทธของผ ปวยทจะตดสนชะตำชวตของตนในวำระสดทำย Self-determination

• กำรเลอกปฏบตเชงพนธกรรม Genetic discrimination

• ฯลฯ

การศกษาตอกฎหมายการแพทย: ระดบปรญญาโท

• LLM in Medical Law and Ethics, The University of Edinburgh

• LLM in Medical Law, Queen Mary University of London

• LLM in Medical Law and Ethics, University of Kent

• LLM in Healthcare Ethics and Law, The University of Manchester

• LLM in Healthcare Law and Ethics, University of Dundee

• LLM in Law, Medicine and Life Sciences, University of Cambridge (Cantab)

• LLM in Medical Law and Ethics, De Montfort University

• LLM in Medical Law, Northumbria University

การศกษาตอกฎหมายการแพทย: ระดบปรญญาเอก

• PhD Bioethics and Medical Jurisprudence / OverviewYear of entry: 2019

• https://www.manchester.ac.uk/study/postgraduate-research/programmes/list/06250/phd-bioethics-and-medical-jurisprudence/#course-profile

Q & A

Thank You

Contact Information

Dr Pedithep Youyuenyongอ.ดร.ปดเทพ อยยนยงFaculty of Law, CHIANG MAI UNIVERSITY 239 Huay Kaew Road, Muang District, Chiang Mai, Thailand, 50200

M: +6684 4154256T: +665 3942920 F: +665 3942914 E: pedithep@gmail.comW: http://www.law.cmu.ac.th/law2011/personnel.php?action=profile&p=teacher&id=UA37