อาจารย ดร.บวลกษณ เพชรงาม ชนมธยมศกษาปท ๖

โรงเรยนสาธตมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

การสอสารของมนษย นอกจากจะเขาใจการใชค าใหตรงกบความตองการแลวยงจะตองใชค าเหมาะสมกบฐานะบคคล โอกาส และกาลเทศะดวย เชน ในโอกาสงานพธ ในทประชม หรอในทสาธารณะ สถานการณเหลานยอมใชระดบภาษาทแตกตางกน จงควรท าความเขาใจในเรองระดบของภาษา และใชภาษาระดบตางๆ ใหถกตองเพอใหการสอสารมประสทธผล

การแบงระดบภาษาออกเปนระดบตางๆ นนอาจแบงไดหลายแนวทาง การแบงระดบภาษาไมเปนการตายตว ภาษาแตละระดบอาจมการเหลอมล าคาบเกยวกนบาง ในทนจะแบงระดบภาษาออกเปน ๕ ระดบ

๑. ระดบพธการ ใชสอสารกนในทประชมทจดขนอยางเปนทางการ ไดแก การประชมรฐสภา การกลาวอวยพร การกลาวตอนรบ การกลาวรายงานในพธมอบปรญญาบตร/ประกาศนยบตร การกลาวสดดหรอการกลาวเพอจรรโลงใจใหประจกษในคณความด การกลาวปดพธ ผสงสารระดบนมกเปนคนส าคญส าคญหรอมต าแหนงสง ผรบสารมกอยในวงการเดยวกนหรอเปนกลมคนสวนใหญ สมพนธภาพระหวางผสงสารกบผรบสารมตอกนอยางเปนทางการ สวนใหญผสงสารเปนผกลาวฝายเดยว ไมมการโตตอบ ผกลาวมกตองเตรยมบทหรอวาทนพนธมาลวงหนาและมกน าเสนอดวยการอานตอหนาทประชม

ตวอยางการใชภาษาระดบพธการ

- บานเมองไทยเรา ด ารงมนคงมาชานาน เพราะคนไทยมความพรอมเพรยงอนเขมแขง

- การแสดงมทตาจตและอวยพรใหแกขาพเจาเปนสมานฉนทเพมความปตยนดใหกบขาพเจา

- กราบเรยน ฯ พณ ฯ พลเอกเปรม ตณสลานนท ประธานองคมนตรและรฐบรษในนามของราชบณฑตยสถาน กระผมมความปลาบปลมยนดเปนอยางยงททานประธานองคมนตร และรฐบรษไดกรณามาเปนประธานในพธเปดงานฉลองวนสถาปนาราชบณฑตยสถาน

๒. ภาษาระดบทางการ ภาษาระดบทางการ ใชบรรยายหรออภปรายอยางเปนทางการในทประชมหรอใชในการเขยนขอความทปรากฏตอสาธารณชนอยางเปนทางการ หนงสอทใชตดตอกบทางราชการหรอในวงธรกจ ผสงสารและผรบสารมกเปนบคคลในวงอาชพเดยวกน ภาษาระดบนเปนการสอสารใหไดผลตามจดประสงคโดยยดหลกประหยดค าและเวลาใหมากทสด

ขอสงเกตการใชภาษาระดบทางการ

๒.๑ เปนภาษาทใชในการบรรยายหรออภปรายอยางเปนทางการในทประชมใหญ การรายงานทางวชาการหนงสอราชการ หรอจดหมายทตดตอในวงธรกจ ค าน าหนงสอ ประกาศของทางราชการ

๒.๒ เปนภาษาทใชตรงไปตรงมามงเขาสจดประสงคทตองการโดยเรวอาจมศพทเทคนคหรอศพททางวชาการบาง แตไมใชค าฟมเฟอย เปนภาษาทมแบบแผนในการใช

ตวอยางการใชภาษาระดบทางการ

- ภมแพอาหาร : ภยเงยบทไมควรประมาท

- ปจจบนประเทศไทยเกดปญหา ทจรตคดโกงจากนกการเมอง

- ในอนาคตแผนดนไหวจะเกดขนและรนแรงมากขน เพราะแผนดนไหวแตละครงมผลกระทบตอเปลอกโลก

- การประชมวชาการเรองโรคอวนครงนจดขน เนองจากโรคอวนเปน ปญหาทางสขภาพททกประเทศทวโลกก าลงประสบอย

๓. ภาษาระดบกงทางการ

คลายกบภาษาระดบทางการ แตลดความเปนงานเปนการลงบาง เพอใหเกดสมพนธภาพระหวางผสงสารและผรบสารซงเปนบคคลในกลมเดยวกน มการโตแยงหรอแลกเปลยนความคดเหนกนเปนระยะๆ มกใชในการประชมกลมหรอการอภปรายกลม การบรรยายในชนเรยน ขาว บทความในหนงสอพมพ เนอหามกเปนความรทวไป ในการด าเนนชวตประจ าวน กจธระตางๆ รวมถงการปรกษาหารอรวมกน

ขอสงเกตการใชภาษาระดบกงทางการ

๓.๑ เปนภาษาทใชสอสารทคลายกบภาษาระดบทางการ แตลดความเปนการเปนงานลงบาง การใชภาษาระดบนมกใชในการประชมกลมเลก การบรรยายในหองเรยน ขาว และบทความในหนงสอพมพ โดยทวไปจะมถอยค า ส านวนทท าใหรสกคนเคยมากกวา ภาษาระดบทางการ ๓.๒ เนอของสารมกจะเปนเรองทเกยวของกบความรทวไป หรอเปนการแสดงความคดเหนเชงวชาการทเกยวกบการด าเนนการ

ตวอยางการใชภาษาระดบกงทางการ

- คนไทยขาดความมนใจและศรทธาในความกลาหาญของนายก

- ไมเคยแมสกครงทไปถงเมองไหนแลว จะไมไดออกไปชมบรรยากาศยามเชาของเมองนน

- ตองยอมรบวาเปนความฉลาดปราดเปรองของผจดทเลอกอทยานน าตกแจซอนเปนทประชม

- กนของไทย ใชของไทย รวมใจกนประหยด เปนค าขวญยอดนยมในปทองเทยวไทย

๔. ภาษาระดบไมเปนทางการ

ภาษาระดบนมกใชในการสนทนาโตตอบระหวางบคคลหรอกลมบคคลไมเกน ๔-๕ คนในสถานทและกาละทไมใชสวนตว อาจจะเปนบคคลทคนเคยกน การเขยนจดหมายระหวางเพอน การรายงานขาวและการเสนอบทความในหนงสอพมพ โดยทวไปจะใชถอยค าส านวนทท าใหรสกคนเคยกนมากกวาภาษาระดบทางการหรอภาษาทใชกนเฉพาะกลม เนอหาเปนเรองทวๆไป ในการด าเนนชวตประจ าวน กจธระตางๆรวมถงการปรกษาหารอหรอรวมกน

ขอสงเกตการใชภาษาระดบไมเปนทางการ

๔.๑ เปนภาษาทมกใชในการสนทนาโตตอบกนของคนทรจกมกคนกนอยในสถานทและกาละทไมเปนการสวนตว

๔.๒ เปนภาษาทใชอาจจะเปนค าชแจงหรอเปนค าทเขาใจความหมายตรงกนไดในกลมเทานนตองไมเปนค าหยาบหรอค าไมสภาพ

ตวอยางการใชภาษาระดบไมเปนทางการ

- เทาทพบการท างานสงครของนกเรยน แยมากจรงๆ

- นายยงไมแทงเรองลงมา ใหฉนตงแตเมอวานน

- กวนเธอเปนคนซอสตยใครๆกปลมเธอในเรองน

- ความตงใจในการเดนทางของผมครงนขนอยทการหาเสนทางซอกแซกไปทน าตกของอทยานแหงชาตเขาใหญ

- จากกรณทหลวงพอคณ ปรสทโธ เกจดงแหงวดบานไร ไดอาพาธลง อยางกะทนหน มอาการออนเพลยอยางหนกเนองจากตองตรากตร าท าพธปลกเสกวตถมงคลและเคาะหวใหกบบรรดาศษยานศษย จนไมมเวลาพกผอน ( ภาษาสนทนาในขาว )

๕. ภาษาระดบกนเอง

ภาษาระดบนมกใชกนในครอบครวหรอระหวางเพอนสนท สถานทใชมกเปนพนทสวนตว เนอหาของสารไมมขอบเขตจ ากด มกใชในการพดจากน ไมนยมบนทกเปนลายลกษณอกษร ยกเวนนวนยายหรอเรองสนบางตอนทตองการความเปนจรง อาจเปนภาษาเฉพาะกลมในทองถน บคคลทใชภาษาระดบนมนอย

ขอสงเกตการใชภาษาระดบกนเอง

๕.๑ อาจมค าคะนองสอความหมายตามความนยม ในกลมบคคลซงจะไดรบความนยมเพยงชวคร เชน

- ชอบท าตวเปนสาวไดอยเรอย ( ได หมายถง ไดโนเสารคอโบราณ )

- ชอบท าอะไรเฟอะฟะอยเรอย ( เฟอะฟะ หมายถง แสดงกรยาไมนาด )

๕.๒ จะมค าขานรบและค าลงทาย ไดแก คะ ครบ ซนะ เถอะ รวมทงออกเสยงค าบางค าตามภาษาปาก เชน ยงง ยงงน

ขอสงเกตการใชภาษาระดบกนเอง

๕.๓ นยมใชค าอทานเสรมบทในการพดดวย เชน กนหยกกนยา อาบน าอาบทเสอผงเสอผา ในการใชภาษาระดบกนเอง แมเปนภาษาทไมเปนทางการกตาม ผสงสารควรค านงถงความเหมาะสม ดงทพระยาอปกตศลปสารไดกลาวไวเกยวกบค าสภาพวา

- ไมใชค ากระดาง แสดงความไมเคารพ เชน อทานวา หอ ออ เออ โวย เปนตน - ไมใชการพดกระชากเสยงหวน เชน เปลา ไมร ไมม ไมใช - ไมใชค าหยาบ ไดแกค าวา ไอ อ ออ ข เยยว หรอกลาวค าดาค าดารวมทงค าพดค าผวนทสอความหมายโดยนบเกยวกบเรองเพศ เปนตน

ตวอยางการใชภาษาระดบกนเอง - นายกนเหลานานหรอยงเสยสขภาพจรง - ผหญงทปลอยใหพงพลยเปนพะโลอยางน นอกจากจะดไมไดแลว ยงจะตายไวเสยดวย

- เยนนรบกลบมากนแกงสายบวพรกสดกบกงนะลก

ตวอยางการใชภาษาระดบกนเอง - นายกนเหลานานหรอยงเสยสขภาพจรง - ผหญงทปลอยใหพงพลยเปนพะโลอยางน นอกจากจะดไมไดแลว ยงจะตายไวเสยดวย

- เยนนรบกลบมากนแกงสายบวพรกสดกบกงนะลก

๑. ภาษาทใชในระดบพธการ ระดบทางการและระดบกงทางการ

ค าสรรพนามทใชแทนตนเอง (สรรพนามบรษท ๑) มกใช กระผม ผม ดฉน ขาพเจา

ค าสรรพนามทใชแทนผรบสาร (สรรพนามบรษท ๒) มกจะใช ทาน ทานทงหลาย สวนภาษาระดบทไมเปนทางการและระดบกนเอง ผสงสารจะใชสรรพนาม ผม ฉน ดฉน กน เรา หน ฯลฯ หรออาจใชค านามแทน เชน นด คร หมอ แม พอ พ ปา ฯลฯ

๒. ค านาม ค านามหลายค าเราใชเฉพาะในภาษาระดบกงทางการ ระดบไมเปนทางการและระดบกนเองเทานน หากน าไปใชเปนภาษาระดบทางการจะตางกนออกไป

เชน โรงจ าน า > สถานธนานเคราะห

โรงพก > สถานต ารวจ

หม > สกร

ควาย > กระบอ

รถเมล > รถประจ าทาง

หมา > สนข

๓. ค ากรยา ค ากรยาทแสดงระดบภาษาตางๆอยางเหนไดชด

เชน ตาย อาจใช ถงแกกรรม เสย ลม

กน อาจใช รบประทาน บรโภค

๔. ค าวเศษณ บางค าใชค าขยายกรยา มกใชในระดบภาษาไมเปนทางการและระดบกนเองหรออาจใชในภาระดบกงราชการกได ค าวเศษณเหลานมกเปนมกเปนค าบอกลกษณะหรอแสดงความรสก

เชน เปรยวจด เยนเจยบ วงเตมเหยยด

ฟาดเตมเหนยว เยอะแยะ เปนอนมาก มาก มากมาย เรวปรด

ความหมายของค าราชาศพท

ตามรปศพท (ราชาศพท) หมายถง ถอยค าทใชกบพระมหากษตรย ในปจจบน ค าราชาศพทหมายถง ถอยค าสภาพ ไพเราะทใชใหเหมาะกบฐานะของบคคลในสภาพสงคมไทย ไดแก พระมหากษตรย พระบรมวงศานวงศ พระภกษ ขนนาง ขาราชการ สภาพชน

ทมาของค าราชาศพท

๑.รบมาจากภาษาอน ภาษาเขมร เชน เสวย เขนย เสดจ โปรด ฯลฯ ภาษาบาล สนสกฤต เชน เนตร หตถ โอรส อาพาธ ฯลฯ

๒.การสรางค าขนใหม โดยการประสมค า เชน ตงเครอง ลกหลวง ซบพระพกตร ฯลฯ

ความส าคญของค าราชาศพท

๑) เพอใหเราใชถอยค าในการพดจาไดไพเราะ ถกตองตามกาลเทศะและฐานะแหงบคคล เพราะราชาศพทมไดหมายถงค าพดทเกยวกบพระราชาเทานน

๒) ราชาศพท เปนสวนหนงของวฒนธรรมของชาต การใชราชาศพททถกตองเปนการแสดงความประณต นมนวล นาฟงของภาษาอยางหนง ตลอดจนเปนการสงเสรมวฒนธรรมและขนบธรรมเนยมประเพณทดงามของเรา

ความส าคญของค าราชาศพท

๓) การเรยนรราชาศพทยอมท าใหเราเขาถงรสของวรรณคด เพราะในวรรณคดมราชาศพทปนอยมาก จงจ าเปนตองเรยนรราชาศพทเพอชวยใหเกดความซาบซงในรสค าประพนธนนๆ

๔) การเรยนรราชาศพทชวยสงเสรมบคลกภาพใหกบตนเอง ท าใหเขาวงสมาคมไดโดยไมเคอะเขน ไมเปนทเยยหยนของบคคลทพบเหน การตดตอกบบคคลทวไปทงในวงสมาคมและ

ค าราชาศพทส าหรบพระมหากษตรย และพระบรมวงศานวงศ

ค าราชาศพท แบงตามชนดของค า ๑. ค านาม ๒. ค าสรรพนาม ๓. ค ากรยา

๑. ค านาม

๑) ค าวา "พระบรม พระบรมราชา" ใชน าหนาค านามเพอเชดชพระราช อสรยศหรอพระเกยรต เชน พระบรมเดชานภาพ พระบรมวงศานวงศ พระบรมมหาราชวง พระบรมราชโองการ

๒) ค าวา "พระบรม" ใชเฉพาะพระมหากษตรยเทานน เมอใชกบสมเดจพระบรมราชน ใหตดค าวา " บรม" ออก เชน พระนามาภไธย พระราชานเคราะห พระราโชวาท เปนตน

๓) ค าวา " พระราช" ใชน าหนาค านามทส าคญรองลงมา เชน พระราชวงดสต พระราชทรพย พระราชด าร

๑. ค านาม

๔) ค าวา "พระ" ใชน าหนานามสามญทวไป เชน พระทนง พระหตถ พระบาท

๕) ค าวา "ตน" หรอ "หลวง" เมอประกอบทายค าศพทสามญแลว จะท าใหค ากลายเปนค าราชาศพททนท เชน

ชางตน มาตน เรอตน เรอนตน เครองตน พระแสงปนตน ลกหลวง หลานหลวง พระราชวงหลวง

ฯลฯ

๒. ค าสรรพนาม

ค าสรรพนามราชาศพท คอ ค าแทนชอทจ าแนกใชตามชนของบคคล ซง ถอวามฐานนดรศกดตางกนตามประเพณนยม จงตองบญญตค า ใชใหเหมาะสมกบฐานะของแตละบคคล และจะตองค านงถงเพศของ บรษท ๑ (ผพด)

บรษท ๒ (ผทเราพดดวย) และบรษท ๓ (ผทเราพดถง)

๒. ค าสรรพนาม

บรษท ๑ ไดแก ขาพระพทธเจา เกลากระหมอม หมอมฉน ฯลฯ

บรษท ๒ ไดแก ใตฝาละอองธลพระบาท ใตฝาละอองพระบาท ใตฝาพระบาท ฯลฯ

บรษท ๓ ไดแก พระองค เสดจ ทาน ฯลฯ

๓. ค ากรยา

ค ากรยาราชาศพททใชในปจจบน มลกษณะดงตอไปน ๑) กรยาทเปนราชาศพทอยแลวสามารถน าไปใชไดทนท เชน กรว ตรส ประทบ พระราชทาน ประชวร โปรด สรง เสดจ เสวย ๒) ค ากรยาทตามหลงค าวา " เสดจ" จะใชค าสามญหรอค าทเปนราชาศพท อยแลวกได เชน เสดจเขา เสดจออก เสดจยน เสดจลง เสดจไป เสดจมา เสดจประพาส เสดจประทบ เสดจพระราชด าเนน ฯลฯ

๓. ค ากรยา

ค ากรยาราชาศพททใชในปจจบน มลกษณะดงตอไปน ๓) ค าทตามหลงค าวา " ทรง" จะเปนค านามหรอค ากรยากได แตเมอประสมกนแลวถอวาเปนค ากรยาราชาศพท แบงไดดงน ก. ใช " ทรง" น าหนาค ากรยาสามญ เชน ทรงฟง ทรงร าพง ทรงจาม ทรงวาง ทรงทราบ ทรงยนด ทรงขอบใจ

ข. ใช " ทรง" น าหนาค านามสามญ เชน ทรงชาง ทรงมา ทรงปน ทรงรถ ทรงดนตร ทรงกฬา ทรงเรอใบ ทรงเครอง

ค. ใช " ทรง" น าหนาค านามราชาศพท เพอใหกลายเปนค ากรยาราชาศพท เชน ทรงพระเมตตา ทรงพระกรณา ทรงพระอตสาหะ ทรงพระวนจฉย ทรงพระสบน ทรงพระอกษร ทรงพระประชวร

๓. ค ากรยา

ค ากรยาราชาศพททใชในปจจบน มลกษณะดงตอไปน ๔) ไมใช "ทรง" น าหนาค ากรยาทเปนราชาศพทอยแลว เชน จะไมใช ทรงเสดจ ทรงเสวย ทรงประทบ ทรงรบสง ทรงโปรด ทรงตรส ทรงประสต (แตจะใชวา เสวย ประทบ รบสง โปรด ตรส ประสต) ยกเวนค าเดยวคอ " ทรงผนวช" ๕) ค าราชาศพททมค าวา "ทรงพระราช" น าหนา ใชกบ พระมหากษตรย สมเดจพระบรมราชน สมเดจพระบรมราชนน สมเดจพระบรมโอรสาธราชฯ สมเดจพระบรมราชกมาร

ศพททใชส าหรบพระภกษ

การใชถอยค าส าหรบพระภกษแตกตางจากการใชค าราชาศพทส าหรบพระเจาแผนดนหรอพระราชวงศ เพราะพระภกษนนไมวาบคคลอนจะพดกบทาน หรอเมอทานพดกบคนอนกจะใชศพทอยางเดยวกน เสมอไป เชน ค าวา อาพาธ (เจบ, ปวย) เปนศพทส าหรบพระภกษ

ในกรณท คนอนกลาวถงทาน พระมหาสรยญ อาพาธอยทโรงพยาบาลสงฆ ทานกลาวกบคนอน ขณะนอาตมา อาพาธอยทโรงพยาบาลสงฆ

ศพททใชส าหรบพระภกษ

สมเดจพระสงฆราชใชราชาศพทเสมอพระเจาวรวงศเธอ เชน ค าขนตน ใชวา กราบทล (ออกพระนามเตม) สรรพนามแทนผพด ใชวา เกลากระหมอม (ส าหรบชาย) เกลากระหมอมฉน (ส าหรบหญง) สรรนามแทนพระองคทาน ใชวา ฝาพระบาท ค าลงทาย ใชวา ควรมควรแลวแตจะโปรด

ศพททใชส าหรบพระภกษ

พระภกษทเปนราชวงศ คงใชราชาศพทตามล าดบชนแหงพระราชวงศ ยกเวนแตสมเดจพระสงฆราชทเปนพระราชวงศใหใช ค าขนตน ใชวา ขอประทานกราบทล (ออกพระนามเตม)

สรรพนามแทนผพด ใชวา ขาพระพทธเจา สรรนามแทนพระองคทาน ใชวา ใตฝาพระบาท ค าลงทาย ใชวา ควรมควรแลวแตจะโปรดเกลาโปรดกระหมอม

ศพททใชส าหรบพระภกษ

การเรยกขานพระภกษททรงสมณศกด ตองใชใหเหมาะสมแก สมณศกด เชนค าวา " ทาน" มวธการใช ดงน

สมเดจพระราชาคณะ ใชวา พระคณเจา พระราชาคณะชนธรรม ใชวา พระคณทาน พระชนรอง ๆ ลงมา ใชวา ทาน

ค าราชาศพทแบงตามหมวด

ค าราชาศพทแบงได ๖ หมวด คอ ๑. หมวดรางกาย ๒. หมวดเครอญาต ๓. หมวดเครองใช ๔. หมวดกรยา ๕. หมวดสรรพนาม ๖. หมวดค าทใชกบพระสงฆ

หมวดรางกาย

หมวดเครอญาต

หมวดเครองใช

หมวดค ากรยา

หมวดสรรพนาม

หมวดค าทใชกบพระสงฆ

ศพทส าหรบสภาพชน

การใชถอยค าส าหรบบคคลทวไปจ าเปนตองใชใหเหมาะสมกบฐานะ และความสมพนธระหวางผสอสาร กาละและเทศะ ซงการสอสารระหวางสภาพชนควรหลกเลยงสงตอไปน ๑. ค าหวน หรอค ากระดาง เชน เออ โวย หอ หา ไมร ๒. ค าหยาบ ไมควรใช เพราะจะตดเปนนสย เชน ไอ อ ข เยยว ๓. ค าคะนอง หรอค าสแลง หมายถง ค าทอยในความนยมเปนพก ๆ เชน เก เจง ซาส ฯลฯ ๔. ค าผวน หรอค าทเวลาผวนกลบแลวเปนค าหยาบ เชน เสอกะบาก (สากกะเบอ) ๕. ค าทตองไมใชในสถานการณทตองการความสภาพ หรอในทชมชน เชน กน หว เกอก ผว เมย เอามา ฯลฯ

ศพทส าหรบสภาพชน

ขอสอบกลางภาค ๒/๒๕๕๗

๑. สามกก ๑๒ ขอ

ตอนท ๑ ปรนย ๕๐ ขอ

๒. สามคคเภทค าฉนท ๑๕ ขอ

๓. ระดบขอภาษา ๑๐ ขอ

๔. ค าราชาศพท ๑๐ ขอ

ตอนท ๒ ขอเขยน ๑๐ ขอ

ขอสอบเปนเตมขอความใหสมพนธกนจากเนอหาขอ ๒ และขอ ๔

๕. ค าสามาส-สนธ ๓ ขอ

ไมอนญาตใหใชดนสอท าขอสอบ หากใชหก ๑ คะแนน