รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th › goverment ›...

รายงานผลการวจย

เร�อง

การศกษาการใชป ยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธ

ในการผลตถ�วเหลองอนทรย (โครงการวจยปท� 2)

Study on the Utilization of Organic Fertilizer and Biological

Control of Pests for the Organic Soybean Production

(Second Year Research Project)

โดย

ประพนธ โอสถาพนธ

มหาวทยาลยแมโจ

2555

รหสโครงการวจย มจ.1-53-020/54-001

รายงานผลการวจย

เร�อง การศกษาการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธในการผลตถ�วเหลองอนทรย

(โครงการวจยปท� 2)

Study on the Utilization of Organic Fertilizer and Biological Control of Pests for

the Organic Soybean Production (Second Year Research Project)

ไดรบการจดสรรงบประมาณวจย ประจาป 2554

จานวน 230,000 บาท

หวหนาโครงการ ผศ.ดร. ประพนธ โอสถาพนธ

งานวจยเสรจส�นสมบรณ

วนท� 3 กนยายน 2555

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบพระคณ สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ท�ได

จดสรรงบประมาณในการทาการวจยจากหมวดเงนอดหนน งบประมาณแผนดนป พ.ศ. 2554

จนกระท�งงานวจยเร� องน� สาเรจลลวงดวยด นอกจากน� ขอขอบพระคณ คณเสถยรพงษ แกวสด

จาก บรษทคอมโพสท ยอ จากด ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย ท�ไดอนเคราะหปยหมกชวภาพท�

ใชในการทดลอง คณกาญจนา โกตทพย และผท�มสวนชวยเหลอท�ไมไดกลาวนามไวในท�น� ดวย

ผวจย

สารบญ

หนา

สารบญตาราง

สารบญภาพ

สารบญตารางผนวก

สารบญภาพผนวก

บทคดยอ

Abstract

คานา

วตถประสงคของการวจย

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

การตรวจเอกสาร

อปกรณและวธการ

ผลการวจย

วจารณผลการวจย

สรปผลการวจย

เอกสารอางอง

ภาคผนวก

ข

ค

ง

ฉ

1

2

3

4

4

5

8

10

31

33

34

36

ข

สารบญตาราง

ตารางท� 1 แสดงการเปรยบเทยบการเกดโรคและแมลงศตรพชถ�วเหลองใน

กรรมวธตาง ๆท�ระยะเวลาตางกน ป 2553 และป 2554

ตารางท� 2 แสดงการเปรยบเทยบการเจรญเตบโตและผลผลต จากการใชปย

อนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธ ป 2553 และป 2554

ตารางท� 3 แสดงการเปรยบเทยบผลการวเคราะหดน จากการใชปยอนทรย

และการควบคมศตรพชโดยชววธ ท�ระดบความลก 0-15 ซม.

ป 2553 และป 2554

ตารางท� 4 แสดงการเปรยบเทยบผลการวเคราะหดน จากการใชปยอนทรย

และการควบคมศตรพชโดยชววธ ท�ระดบความลก 15-30 ซม.

ป 2553 และป 2554

หนา

19

20

21

22

ค

สารบญภาพ

ภาพท� 1 โรคราสนมของถ�วเหลอง

ภาพท� 2 โรคใบดางของถ�วเหลอง

ภาพท� 3 โรคเมลดสมวงของถ�วเหลอง

ภาพท� 4 หนอนมวนใบถ�วเหลอง

ภาพท� 5 มวนถ�วเหลอง

ภาพท� 6 เพล�ยออนถ�วเหลอง

ภาพท� 7 หนอนชอนใบ

ภาพท� 8 ผลการทดลองของความสงตนถ�วเหลอง

ภาพท� 9 แสดงผลการทดลองของความยาวฝกถ�วเหลอง

ภาพท� 10 ผลการทดลองของจานวนฝกถ�วตอตนถ�วเหลอง

ภาพท� 11 ผลการทดลองของน� าหนกตอ 100 เมลดถ�วเหลอง

ภาพท� 12 ผลการทดลองของผลผลตถ�วเหลองตอไร

ภาพท� 13 ผลการวเคราะหคา pH ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 14 ผลการวเคราะหคา OM ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 15 ผลการวเคราะหคา P ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 16 ผลการวเคราะหคา K ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 17 ผลการวเคราะหคา Ca ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 18 ผลการวเคราะหคา Mg ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 19 ผลการวเคราะหคา Fe ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 20 ผลการวเคราะหคา Mn ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 21 ผลการวเคราะหคา Cu ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

ภาพท� 22 ผลการวเคราะหคา Zn ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

หนา

10

11

11

11

12

12

12

23

23

24

24

25

25

26

26

27

27

28

28

29

29

30

ง

สารบญตารางผนวก

ตารางผนวกท� 1 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของ

ความสงตนถ�วเหลอง


ความยาวฝกถ�วเหลอง


จานวนฝกถ�วเหลอง


น� าหนกตอถ�ว 100 เมลด


ผลผลตตอไร

ตารางผนวกท� 6 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา pH

ในดนท�ระดบความลก 0-15 ซม.

ตารางผนวกท� 7 ผลการวเคราะหความแปรปรวน(ANOVA) คา OM


ตารางผนวกท� 8 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา P


ตารางผนวกท� 9 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา K


ตารางผนวกท� 10 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Ca


ตารางผนวกท� 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mg


ตารางผนวกท� 12 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Fe


ตารางผนวกท� 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mn


หนา

42

42

42

43

43

43

44

44

44

45

45

45

46

จ

สารบญตารางผนวก (ตอ)

ตารางผนวกท� 14 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Cu


ตารางผนวกท� 15 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Zn


ตารางผนวกท� 16 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา pH


ตารางผนวกท� 17 ผลการวเคราะหความแปรปรวน(ANOVA) คา OM


ตารางผนวกท� 18 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา P


ตารางผนวกท� 19 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา K


ตารางผนวกท� 20 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Ca


ตารางผนวกท� 21 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mg


ตารางผนวกท� 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Fe


ตารางผนวกท� 23 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mn


ตารางผนวกท� 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Cu


ตารางผนวกท� 25 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Zn


หนา

46

46

47

47

47

48

48

48

49

49

49

50

ฉ

สารบญภาพผนวก

ภาพผนวกท� 1 แผนผงการทดลองกรรมวธตาง ๆ ในการปลก

ถ�วเหลองอนทรย

ภาพผนวกท� 2 สภาพแปลงทดลองปลกถ�วเหลองอนทรย อ.สนทราย

จ.เชยงใหม

ภาพผนวกท� 3 เคร�องวดความช�น Steinlite ท�ใชวดความช�น

เมลดถ�วเหลอง

ภาพผนวกท� 4 เคร�องช�ง Mettler-Toledo ท�ใชช�งน� าหนกเมลดถ�วเหลอง

ภาพผนวกท� 5 การเจรญเตบโตของถ�วเหลองท� ระยะเวลา 30 วนหลงปลก





หนา

50

50

51

51

52

52

53

53

54

การศกษาการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธ

ในการผลตถ�วเหลองอนทรย (โครงการวจยปท� 2)

Study on the Utilization of Organic Fertilizer and Biological Control of

Pests for the Organic Soybean Production (Second Year Research Project)

ประพนธ โอสถาพนธ

Praphant Osathaphant

คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม 50290

Faculty of Agricultural Production, Maejo University, Sansai, Chiang Mai 50290

*Corresponding author: [email protected]

บทคดยอ

การศกษาผลกระทบของการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธตอการผลต

ถ�วเหลองอนทรย และคณสมบตทางเคมของดนปลก ใชถ�วเหลองพนธเชยงใหม 60 วางแผน

การทดลองแบบ Randomized Complete Block โดยมการทดลอง 4 กรรมวธ แตละกรรมวธม

จานวน 4 ซ�า ไดแก ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร ใสปยเคม

(สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร และไมใสปย (เปรยบเทยบ) การควบคมศตรพชทาโดยชววธ

ใชจลนทรยปฏปกษ เชน เช�อรา Trichoderma spp., เช� อแบคทเรย Bacillus subtilis, Bacillus

thuringiensis และน� าหมกสะเดา มการกาจดและควบคมศตรพชท� ง 4 กรรมวธ ในสภาพ

แปลงทดลองท�อาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม ปลกชวงฤดฝน ป พ.ศ.2554 ผลการตรวจโรคท�เกด

เม�อถ�วเหลองมอายได 30, 45, และ 60 วนหลงปลก พบวา การทดลองท�ง 4 กรรมวธ ไมพบโรค

เม�อถ�วเหลองมอายได 75 และ 90 ว นหลงปลก การทดลองท� ง 4 กรรมวธ พบโรคเพ�มข� น

อตรา 1-25% การตรวจดแมลงศตรพชถ�วเหลองอายได 30, 45, 60 และ 75 วนหลงปลก พบวา

การทดลองท�ง 4 กรรมวธ พบแมลงอตรา 1-75% แตเม�ออายได 90 วนหลงปลก การทดลองท�ง

4 กรรมวธ ไมพบแมลง การศกษาการเจรญเตบโตและผลผลตของถ�วเหลอง พบวา กรรมวธ

ใสปยอนทรย อตรา 4,000 กก./ไร มความสงของตน จานวนฝกตอตน และน� าหนก 100 เมลดสงสด

สวนความยาวฝกและผลผลตตอไร พบวา ทกกรรมวธไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ และ

เม�อเปรยบเทยบกบป 2553 พบวา การทดลองป 2554 กรรมวธใสปยอนทรย อตรา 4,000 กก./ไร

ใหความสงของตน จานวนฝกตอตน น� าหนก 100 เมลด และผลผลตตอไร สงกวาการทดลอง

2

ป 2553 นอกจากน� ผลการวเคราะหธาตอาหารในดนหลงเกบเก� ยวถ�วเหลองของ ป 2554

เม�อเปรยบเทยบกบป 2553 ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม. พบวา กรรมวธใสปยอนทรย อตรา

4,000 กก./ไร มคา P เพ�มข�น สวนคา pH, OM, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu และ Zn มคาลดลง

คาสาคญ: ถ�วเหลองอนทรย ปยอนทรย การควบคมศตรพชโดยชววธ คณสมบตทางเคมของดน

Abstract

Study on the effect of utilization of organic fertilizer and biological control of pests on

organic soybean production and soil chemical properties was conducted by using Chiang Mai

60 soybean variety. Four treatments included 4,000 and 2,000 kg per rai of compost and manure,

chemical fertilizer (12-24-12) at a rate of 50 kg per rai and no fertilizer application (control) were

managed in RCB with four replications. Antagonists and plant extract consisted of Trichoderma

spp., Bacillus subtilis, Bacillus thuringiensis and neem extract were used for biological control of

pests in each treatment. Disease rating was checked at 30, 45 and 60 days after planting. Results

showed that occurrence of diseases were not observed at these growth stages but occured

increasingly about 1-25% at 75 and 90 days in all treatments. Likewise, insect pests were seen at

1-75% at 30, 45, 60 and 75 days in all treatments but no pests were seen at 90 days in all

treatments. Study on the growth and yield of soybean found that organic fertilizer at the rate of

4,000 kg per rai gave the highest plant height, number of pods per plant and weight per 100 seeds.

However, pod length and yield per rai of all treatments were not significantly different. The result

of experiment in 2554 compared with 2553, found that organic fertilizer at the rate of 4,000 kg

per rai gave the higher plant height, number of pods per plant, weight per 100 seeds and yield per

rai than in 2553. Moreover, soil analysis after harvesting at 0-15 and 15-30 cm depth, showed that

organic fertilizer at the rate of 4,000 kg per rai increased P while pH, OM, K, Ca, Mg, Fe, Mn, Cu

and Zn decreased.

Key words: Organic soybean, Organic fertilizer, Biological control of plant pests, Soil chemical

properties

3

คานา

ถ�วเหลองเปนพชท�สาคญทางเศรษฐกจพชหน� งของโลก ท� เกษตรกรในทวปตาง ๆ

โดยเฉพาะอยางย�งในเขตท�มอากาศอบอนและคอนขางรอน นยมปลกโดยท�วไป เพราะถ�วเหลอง

เปนพชท�มปรมาณโปรตนและปรมาณน� ามนในเมลดสง (อภพรรณ, 2546) จงมการนาถ�วเหลองมา

บรโภคเปนอาหารของมนษย และนามาใชในอตสาหกรรมน� ามนและอาหารสตวในปหน� ง ๆ เปน

ปรมาณมาก ทาใหมความตองการใชเพ�มสงข�นปละประมาณ 1.1-1.2 ลานตน แตพ�นท�เพาะปลก

กลบลดลงเหลอเพยง 1.165 ลานไร และผลผลตอยในระดบ 272,000 ตน ในป 2546-2547 ซ�งไม

เพยงพอตอการบรโภคภายในประเทศ มปจจยหลายอยางท�ทาใหผลผลตถ�วเหลองลดลง และโรคก

เปนปญหาท�สาคญอกอยางหน�งในการปลกถ�วเหลอง นอกจากทาใหผลผลตถ�วเหลองต�า ยงมผลทา

ใหเมลดดอยคณภาพ ถ�วเหลองมโรคท�สาคญหลายชนดท�เกดจากเช�อรา แบคทเรย ไวรส และ

ไสเดอนฝอย การระบาดของโรคอาศยปจจยท�สาคญตาง ๆ เชน พนธ เช�อสาเหต สภาพแวดลอมใน

แตละแหลงปลก และฤดปลก (มณฑา, 2548) นอกจากน� ยงมแมลงศตรถ�วเหลองหลายชนด ซ�งมท�ง

ชนดท�เขาทาความเสยหายโดยตรงและชนดท�เปนพาหะนาโรค กอใหเกดความเสยหายแกผลผลต

มากมาย ทาใหเมลดเลก แบน ลบ เนา ความงอกต�า หรอไมงอกเลย (กรมวชาการเกษตร, 2547)

ปจจบนเกษตรกรมกใชสารเคมในการปองกนกาจดโรคพชและแมลงศตรพชในปรมาณท�

สง พบวา ความตองการใชปยเคมในการผลตพชโดยรวม ต�งแตป 2546-2550 เพ�มข�นจากประมาณ

3.88-3.89 ลานตน ในป 2546 เปน 4.32-4.40 ลานตน ในป 2550 หรอมอตราเพ�มเฉล�ยประมาณรอย

ละ 2.73-3.14 (ปยรตน, 2554) ซ�งหากเกษตรกรมการปฏบตอยางไมถกตองตามหลกวชาการแลว

อาจกอใหเกดปญหาหลายประการดวยกน เชน การใชสารเคมท�ไมถกตอง และมการใชท�มากเกน

ความจาเปน ซ�งมผลใหแมลงด�อยา เกดการระบาดของแมลงบอยคร� งข�นกวาเดม เกดศตรพชชนด

ใหม ๆ ท�ท าลายรนแรงข� น ท�งน� เน�องจากสารเคมไปทาลายสมดลธรรมชาต นอกจากน�นยง

กอใหเกดอนตรายตอผใช ตอส�งมชวตอ�น ๆ มการเจอปนในส�งแวดลอม และสารตกคางในผลตผล

การเกษตรท�เกนคาความปลอดภย ไมสามารถสงจาหนายตางประเทศได (ขวญชย, 2546) ดวยเหตน�

การเกษตรของหลายประเทศไดปรบเปล�ยนมาสการคดหาวธการทาท�ไมใชสารเคมสงเคราะห

เรยกวา เกษตรอนทรย (organic agriculture) เพ�อชวยลดตนทนการผลต และไดผลผลตท�เปนท�

ตองการของตลาด โดยการพยายามประยกตใชธรรมชาตใหเกดผลประโยชนสงสด ลดการใชปจจย

การผลตภายนอก และหลกเล�ยงการใชสารเคมสงเคราะห ซ�งวธการทาเกษตรแนวน� จะไมเปน

อนตรายตอท�งผผลตและผบรโภค (สพจน และอตถ, 2550)

การทาเกษตรอนทรย ตองละเวนการใชสารเคมทกชนดในการปองกนกาจดโรคพชและ

แมลงศตรพช แตเปล�ยนมาใชสารกาจดแมลงจากพช (botanical insecticide) ท�มประสทธภาพ

4

เทยบเทาสารเคม เชน ไพรทรม หางไหล ยาสบ ขม�นชน สาบเสอ ตะไครหอม ผกากรอง ยคาลปตส

มะรม สะเดา บอระเพด หนอนตายหยาก ขา สมอไทย และมะขามปอม เปนตน และเนนการ

ปรบปรงบารงดนดวยอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก และปยพชสด ตลอดจนการปลกพช

หมนเวยนเพ�อใหพชแขงแรงมความตานทานตอโรคและแมลง (สพจน และอตถ, 2550) นอกจากน�

การปองกนกาจดโรคและแมลงศตรพชยงมการใชจลนทรยปฏปกษท�สามารถยบย �งการเจรญเตบโต

ของเช�อกอโรค ซ�งมหลายชนด สวนใหญเปนเช�อแบคทเรยและเช�อรา เชน เช�อแบคทเรย Bacillus

subtilis และ Trichoderma harzianum., Gliocladium virens และ Chaetomium spp. (Snyder and

Ingram, 2011) และการควบคมแมลงศตรพชใชเช�อแบคทเรย Bacillus thuringiensis เปนตน

การศกษาการเจรญเตบโตและผลผลตของถ�วเหลองคร� งท� 1 ในป 2553 พบวา กรรมวธใส

ปยอนทรย อตรา 4,000 กก./ไร มความสงและจานวนฝกตอตนสงสด สวนความยาวฝก น� าหนก 100

เมลด และผลผลตตอไร พบวา ทกกรรมวธไมมความแตกตางกน (ประพนธ, 2553) ดงน�น จงได

ทาการทดลองคร� งท� 2 ป 2554 เพ�อเปรยบเทยบผลการทดลองและดผลระยะยาวของการเจรญเตบโต

และผลผลตของถ�วเหลอง ตลอดจนการเปล�ยนแปลงคณสมบตของดนไดอยางมประสทธภาพ

วตถประสงคของการวจย

1. เพ�อศกษาการใชปยอนทรย และการควบคมศตรพชโดยชววธในการผลตถ�วเหลองอนทรย

อยางมประสทธภาพ

2. เพ�อเปรยบเทยบการเจรญเตบโตและผลผลตของถ�วเหลอง ในป 2553 และป 2554

3. เพ�อเปรยบเทยบการผลตถ�วเหลองอนทรยดวยการปรบปรงดน ในป 2553 และป 2554

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1. ไดทราบวธการผลตถ�วเหลองอนทรยโดยการใชปยอนทรยตาง ๆ ไดแก ปยหมก ปยคอก และ

น� าหมกชวภาพ ในการปรบปรงดนและการใชสารสกดจากพชชนดตาง ๆ และจลนทรย ไดแก

เช�อรา และแบคทเรย ซ�งเปนเช�อจลนทรยปฏปกษในการควบคมโรคพช และแมลงศตรพชโดย

ชววธ ซ�งเปนผลสาเรจท�ตอยอดมาจากผลสาเรจเบ�องตนในระยะตอมา

2. การผลตถ�ว เหลองอนทรยดวยการปรบปรงดน เปนว ธการท� ไม กอใหเกดผลเสยตอ

สภาพแวดลอม ไมเปนอนตรายตอเกษตรกรและผบรโภค สามารถใหผลผลตท�มท�งปรมาณและ

คณภาพ เปนระบบเกษตรท�มความย �งยน เปนอาชพท�ม �นคง เปนการเพ�มมลคาของสนคาเกษตร

3. เพ�อถายทอดเทคโนโลยในการผลตถ�วเหลองอนทรยแกกลมเกษตรกรผปลกถ�วเหลองในจงหวด

ตาง ๆ ไดนาไปใชประโยชนในการผลตถ�วเหลองอนทรยตอไป

5

การตรวจเอกสาร

ถ �วเหลองเปนพชท�สาคญทางเศรษฐกจพชหน�งของประเทศไทย เน�องจากเปนพชท�มคณคา

ทางอาหารตอมนษย โดยมปรมาณน� ามน 20% และโปรตน 40%ในเมลด อกประการหน� งสาร

Isoflavone ซ�งสกดไดจากเมลด ชวยลดปรมาณโคเลสเตอรอล ลดความเส�ยงการเกดโรคหวใจ และ

เปนสารตานการเกดโรคมะเรง จงมการนาถ�วเหลองมาบรโภคเปนอาหารของมนษย และนามาใช

ในรปอตสาหกรรมน� ามน และอาหารสตวในปหน� ง ๆ เปนจานวนมาก (มณฑา, 2548) ในขณะท�ม

ความตองการใชถ�วเหลองภายในประเทศเพ�มข�น ทาใหปรมาณการนาเขาถ�วเหลองของประเทศไทย

เพ�มข�นจาก 425,000 ตนในป 2538/2539 เปน 1,689,649 ตนในป 2546/2547 ซ�งคาดวา ปรมาณ

ความตองการใชเมลดถ�วเหลองภายในประเทศในป 2550 จะไมต �ากวา 2 ลานตน (กรมพฒนาท�ดน,

2549) ถ�วเหลองเปนพชท�สรางความอดมสมบรณใหกบดน มปมแบคทเรยท�รากสามารถตรง

ไนโตรเจนไดจานวน 0.5-2.16 มก.ตอตนตอวน และเม�อปลกถ�วเหลองในระบบปลกพช จะชวยลด

การระบาดของโรคและแมลงศตร (กรมวชาการเกษตร, 2547)

ถ�วเหลองมโรคท�สาคญหลายชนด ท�เกดจากเช�อรา แบคทเรย ไวรส และไสเดอนฝอย การ

ระบาดของโรคอาศยปจจยท�สาคญตาง ๆ เชน พนธ เช�อสาเหต สภาพแวดลอมในแตละแหลงปลก

และฤดปลก ในแหลงปลกในเขตภาคเหนอ โรคท�เปนปญหามากในฤดฝน คอ โรคราสนม ใบจด

นน เมลดเนาโฟมอปซส แอนแทรคโนส เนาดา ใบไหม และในบางปจะพบโรคใบจดวง สวนในฤด

แลง โรคท�สาคญคอ โรคราน� าคาง โรคอ�น ๆ เชน โรคใบดาง โรครากและโคนเนา และเมลดสมวง

พบระบาดเลกนอย จะเหนไดวาโรคถ�วเหลองดงกลาวขางตนลวนแลวแตทาใหผลผลตลดลงท�งส�น

และประการสาคญทาใหเมลดถ�วเหลองดอยคณภาพ ซ�งสงผลใหเกษตรกรขาดแคลนเมลดพนธด

สาหรบปลก (มณฑา, 2548) และแมลงศตรถ�วเหลอง เปนอกปจจยท�สาคญในการทาใหผลผลตถ�ว

เหลองลดลง ซ�งพบวามการเขาทาลายทกระยะการเจรญเตบโต มท� งชนดท�เขาทาความเสยหาย

โดยตรงและชนดท�เปนพาหะนาโรค เชน หนอนแมลงวนเจาะลาตนถ�ว แมลงหว�ขาว เพล�ยออนถ�ว

เหลอง มวนเขยวขาว มวนถ�วหรอมวนเขยวถ�ว มวนถ�วเหลอง เพล�ยจกจ�น หนอนเจาะฝกถ�ว หนอน

เจาะสมอฝาย หนอนกระทผก หนอนมวนใบ เปนตน (กรมวชาการเกษตร, 2547)

สพจน (2552) กลาววา เกษตรอนทรย คอ ระบบการผลตท�คานงถงสภาพแวดลอม รกษา

สมดลของธรรมชาต และความหลากหลายของทางชวภาพ โดยมระบบการจดการนเวศวทยาท�

คลายคลงกบธรรมชาต และหลกเล�ยงการใชสารสงเคราะห ไมวาจะเปนปยเคม สารเคมกาจด

ศตรพช และฮอรโมนตาง ๆ ตลอดจนไมใชพชหรอสตวท�เกดจากการตดตอทางพนธกรรม ท�อาจ

เกดมลพษในสภาพแวดลอม เนนการใชอนทรยวตถ เชน ปยคอก ปยหมก ปยพชสด และปยชวภาพ

ปยเหลาน� จะใหท�งธาตอาหารหลก ธาตอาหารรอง และธาตอาหารเสรมแกพชอยางครบถวน จง

6

สามารถใชทดแทนปยเคมได (ทพวรรณ, 2551) เปนการปรบปรงบารงใหมความอดมสมบรณ

เพ�อใหตนพชมความแขงแรง สามารถตานทานโรค และแมลงดวยตนเอง รวมถงการนาเอา

ภมปญญาชาวบานมาใชประโยชนดวย ผลผลตท�ไดจะปลอดภยจากสารพษตกคาง ทาใหปลอดภย

ท�งผผลตและผบรโภค และไมทาใหสภาพแวดลอมเส�อมโทรมอกดวย

ทพวรรณ (2551) รายงานวา การใชปยอนทรยชนดตาง ๆ ไดแก ปยคอก ปยพชสด ปยหมก

และน� าหมกชวภาพ (สพจน และอตถ, 2550) ตดตอกนหลายป จะชวยใหโรคในดนลดลงจนไม

กอใหเกดความเสยหายตอพชผก เชน โรคเห�ยวของพชวงศมะเขอ และพชวงศแตงลดลง และโรค

เนาของพชวงศกะหล�ากลดลง ดงน�นในการปรบปรงดน ควรใชปยอนทรยชนดตาง ๆ รวมกน คอ

ใชปยหมกระหวางการเตรยมดน และใชปยน� าชวภาพระหวางการเจรญเตบโตของพช และปลกพช

ปยสดหมนเวยนปละ 1 คร� ง เพ�อใหการปรบปรงดนเปนไปอยางมประสทธภาพ

กรมวชาการเกษตร (2547) รายงานวา การใชปยอนทรย 5 ตนตอไร ทาใหธาตอาหารพช

บางชนด เชน ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แคลเซยม และแมกนเซยม ในดนชดแกลง (pH 5.7) เปน

ประโยชนตอถ�วเหลองเพ�มข�น จากการวเคราะหดนหลงจากหวานปยอนทรย 100 วน การเพ�มข�น

ของธาตอาหารทาใหถ�วเหลองมการเจรญเตบโตด และใหผลผลตเมลดเพ�มข�นกวาการไมไดใชปย

อนทรย เชนเดยวกบผลการทดลองของ ประพนธ (2553) ท�ใสปยอนทรย 4,000 กก./ไร ทาใหธาต

อาหารพชเพ�มข�น สงผลใหถ�วเหลองเจรญเตบโตด และเพ�มผลผลตไดมากกวาการไมใสปย สาหรบ

การทดสอบการใชน� าหมกสมนไพรกาจดโรคไหมในนาขาว โดยใชสมนไพร ไดแก ขา สมอไทย

ใบมะรม บอระเพด ขม�นชน และมะขามปอม หมกดวยน� า 24 ชม. แลวนาน� าหมกท�ไดผสมกบน� า

อตราสวน 250 ซ.ซ. ตอน� า 15 ลตร ฉดพนบรเวณท�มอาการของโรคไหม พบวา สามารถยบย �งการ

ระบาดของโรคไหมในนาขาวได (สพจน และอตถ, 2550)

Ghorbani et al (2005) รายงานการใชเช�อจลนทรยปฏปกษพวกเช�อรา และแบคทเรยในการ

ควบคมโรคใบไหมของมนฝร�งอยางไดผลเทยบเทาการใชสารปองกนและกาจดเช�อรา Copper

oxychloride และองศมาลย (2550) ไดศกษาประสทธภาพของเช�อราอ�น ๆ เชน ราขาว (Beauveria

bassiana และ Nomuraea rileyi) ในการควบคมแมลงและไรศตรพช นอกจากเช�อราแลวยงมการใช

เช�อแบคทเรย Bt (Bacillus thuringiensis) กาจดแมลงศตรผก เชน หนอนกระทผก หนอนใยผก และ

ใชเช�อไวรสกาจดหนอนหนงเหนยวและหนอนกระทผก และประพนธ (2553) ไดใชจลนทรย

ปฏปกษ เชน เช�อรา Trichoderma spp., เช�อแบคทเรย Bacillus subtilis, Bacillus thuringiensis ใน

การปองกนโรคและแมลงศตรพชในถ�วเหลอง การตรวจโรค เม�อถ�วเหลองมอายได 30, 45, และ 60

วนหลงปลก พบวา การทดลองท�ง 4 กรรมวธ ไมพบโรค เม�อถ�วเหลองมอายได 75 และ 90 วนหลง

ปลก การทดลองท�ง 4 กรรมวธ พบโรคเพ�มข�นอตรา 1-25% การตรวจดแมลง เม�อถ�วเหลองอายได

7

30, 45, 60 และ 75 วนหลงปลก พบวา การทดลองท�ง 4 กรรมวธ พบแมลงอตรา 1-75% แตเม�ออาย

ได 90 วนหลงปลก การทดลองท�ง 4 กรรมวธ ไมพบแมลง

นอกจากน� ในการปองกนและกาจดโรคของพชเศรษฐกจหลายชนดยงมการใชจลนทรย

ปฏปกษท�เปนพวกเช�อรา ไดแก Trichoderma spp., Gliocladium virens และ Chaetomium spp.

และเช�อแบคทเรย ไดแก Bacillus subtilis (Agrios, 2005)

8

อปกรณและวธการ

- เมลดถ�วเหลอง พนธเชยงใหม 60

- ปยหมก

- ปยคอก

- ปยเคม สตร 12-24-12

- ชวภณฑเช�อรา Trichoderma spp.

- ชวภณฑเช�อแบคทเรย Bacillus subtilis

- ชวภณฑเช�อแบคทเรย Bacillus thuringiensis

- เช�อแบคทเรยไรโซเบยม

- น�าหมกชวภาพ ไดแก น� าหมกสะเดา

- เคร�องช�งน� าหนก Mettler-Toledo

- เคร�องวดความช�น Steinlite

- หองปฏบตการปฐพศาสตร เพ�อตรวจวเคราะหดน

- แปลงทดลองปลกถ�วเหลอง

- อปกรณทางการเกษตรอ�น ๆ

แปลงทดลองปลกถ�วเหลองโดยใชแปลงทดลองเดม ซ�งทาการเจาะดนหลงการเกบเก�ยวถ�ว

เหลองป 2553 วางแผนการทดลองแบบ Randomized Complete Block (RCB) จานวน 4 ซ� า

ประกอบดวย 4 กรรมวธ (ภาพผนวกท� 1)

กรรมวธท� 1 ใสปยหมกอตรา 2,000 กก.ตอไร รวมกบปยคอกอตรา 2,000 กก.ตอไร *

กรรมวธท� 2 ใสปยหมกอตรา 4,000 กก.ตอไร รวมกบปยคอกอตรา 4,000 กก.ตอไร *

กรรมวธท� 3 ใสปยเคม สตร 12-24-12 อตรา 50 กก.ตอไร *

กรรมวธท� 4 ไมใสปย (ชดเปรยบเทยบ)

หมายเหต * ดรายละเอยดในภาคผนวก

แบงพ�นท�ออกเปนแปลงยอยขนาด 3x5 เมตร ปลกระยะหางระหวางแถว 50 ซม. ระหวาง

หลม 20 ซม. แตละแปลงยอยปลกจานวน 6 แถว มท�งหมด 16 แปลง (ภาพผนวกท� 2) มแถวคลม

จานวน 2 แถว หางกน 50 ซม. ใชเมลดถ�วเหลองพนธเชยงใหม 60 ท�ไดคลกเช�อไรโซเบยม 200 กรม

ตอเมลดถ�วเหลอง 10 กก.

การปองกนกาจดโรคและแมลงศตรพชโดยใชน� าหมกชวภาพ เชน น� าหมกสะเดา อตรา 50

ซซตอน� า 20 ลตร และใชเช�อจลนทรยปฏปกษ ไดแก เช�อแบคทเรย Bacillus thuringiensis อตรา 50

9

กรมตอน� า 20 ลตร ในการปองกนและกาจดแมลงศตรพชของถ�วเหลอง และใชเช�อแบคทเรย

Bacillus subtilis และเช�อรา Trichoderma spp. อตรา 50 กรมตอน� า 20 ลตร สาหรบปองกนและ

กาจดโรคของถ�วเหลอง ฉดพนทก ๆ 5 วน จานวน 9 คร� ง ต�งแตหลงปลกถ�วเหลองจนถงกอนเกบ

เก�ยวถ�วเหลอง โดยฉดพนเหมอนกนในทก ๆ กรรมวธการทดลอง

ทาการเกบขอมล ความสงของตนถ�วเหลอง ความยาวของฝกถ�วเหลอง จานวนฝกถ�วเหลอง

ตอตน น� าหนก 100 เมลด และผลผลตตอไร ท�ความช�นมาตรฐาน 12% แลวนามาทาการวเคราะห

โปรแกรมทางสถต ตากเมลดใหแหง นามาวดความช�นดวยเคร�อง Steinlite (ภาพผนวกท� 3) ช�ง

น� าหนกเมลดถ�วเหลอง ดวยเคร� องช�ง Mettler-Toledo (ภาพผนวกท� 4) หลงจากเกบเก�ยวผลผลต

แลว สมเจาะดนในแตละกรรมวธท� 2 ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม. เพ�อวเคราะหหาคา

อนทรยวตถ N, P, K และคาอ�น ๆ หลงการเกบเก�ยวถ�วเหลองอกคร� ง

10

ผลการวจย

การทดลองการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธตอการผลตถ�วเหลอง

อนทรย และคณสมบตทางเคมของดนปลก ในสภาพแปลงทดลอง ป พ.ศ. 2554 พบวา

การควบคมโรคและแมลงศตรพช

ผลการควบคมศตรพชโดยชววธ โดยใชจลนทรยปฏปกษ เชน เช�อรา Trichoderma spp.,

เช�อแบคทเรย Bacillus subtilis, Bacillus thuringiensis และน� าหมกสะเดา ท�ใชในการควบคม ทา

การตรวจวดระดบการพบโรคและแมลงศตรพชถ�วเหลอง จานวน 5 คร� ง เม�อถ�วเหลองมอาย 30, 45,

60, 75 และ 90 วนหลงปลก พบวา เม�อถ�วเหลองอาย 30, 45 และ 60 วนหลงปลก การทดลองท�ง 4

กรรมวธ ไมพบโรค และตรวจพบเม�ออาย 75 และ 90 วนหลงปลก การทดลองท�ง 4 กรรมวธ คอ

พบเพ�มข�นอตรา 1-25% เชนเดยวกบการทดลองในป 2553 ท�ใหผลการทดลองเหมอนกน โรคท�พบ

ไดแก โรคราสนม (ภาพท� 1) โรคใบดาง (ภาพท� 2) และโรคเมลดสมวง (ภาพท� 3) เปนตน สวน

แมลงศตรพชของถ�วเหลอง ไดตรวจเม�อถ�วเหลองอายได 30, 45, 60 และ 75 วนหลงปลก พบวา การ

ทดลองท�ง 4 กรรมวธ คอ พบอตรา 1-75% แตหลงปลกถ�วเหลองอายได 90 วน พบวา การทดลอง

ท�ง 4 กรรมวธ ไมพบแมลง แตเม�อเทยบการทดลองในป 2553 จะพบแมลงเพ�มข�น แมลงท�พบ ไดแก

หนอนมวนใบถ�วเหลอง (ภาพท� 4) มวนถ�วเหลอง (ภาพท� 5) เพล�ยออน (ภาพท� 6) และหนอนชอน

ใบ (ภาพท� 7) เปนตน (ตารางท� 1)

ภาพท� 1 โรคราสนมของถ�วเหลอง

11

ภาพท� 2 โรคใบดางของถ�วเหลอง

ภาพท� 3 โรคเมลดสมวงของถ�วเหลอง

ภาพท� 4 หนอนมวนใบถ�วเหลอง

12

ภาพท� 5 มวนถ�วเหลอง

ภาพท� 6 เพล�ยออนถ�วเหลอง

ภาพท� 7 หนอนชอนใบ

13

การเจรญเตบโตและผลผลตของถ�วเหลอง

ความสงของตน

ผลการวดความสงของตนถ�วเหลอง พบวา ความสงของตนถ�วเหลองของกรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มความแตกตางกนอยางมนยสาคญ กบกรรมวธ

ท�ไมใสปย ผลการทดลองพบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร

มความสงเฉล�ยสงสดท� 75.3 ซม. ซ�งไมแตกตางกบกรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

อตรา 2,000 กก./ไร มความสงเฉล�ย 68.5 ซม. รองลงมา คอ กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12)

อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย มความสงเฉล�ยเทากบ 60.3 และ 55.6 ซม. ตามลาดบ เม�อ

เปรยบเทยบกบการทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554 ความสงของตนถ�วเหลองมความสงท�

เพ�มข�นทกกรรมวธการทดลอง (ตารางท� 2 และภาพท� 8)

ความยาวของฝกถ�ว

ผลการวดความยาวของฝกถ�วเหลอง ทกกรรมวธการทดลองไมมความแตกตางกนอยางม

นยสาคญ พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มความยาวของ

ฝกเฉล�ยยาวสดท� 4.1 ซม. รองลงมา คอ กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000

กก./ไร มความยาวของฝกเฉล�ย คอ 4.0 ซม. สวนกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./

ไรและกรรมวธท�ไมใสปย มความยาวของฝกเฉล�ยเทากน คอ 3.9 ซม. เม�อเปรยบเทยบกบการ

ทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554 ความยาวของฝกถ�วเหลองทกกรรมวธการทดลองไมมความ

แตกตางกน (ตารางท� 2 และภาพท� 9)

จานวนฝกถ�วเหลองตอตน

ผลการนบจานวนฝกถ�วเหลองตอตน พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

อตรา 4,000 กก./ไร มความแตกตางกนอยางมนยสาคญกบกรรมวธท�ไมใสปย ผลการทดลองพบวา

กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มจานวนฝกสงสด 103 ฝก

รองลงมา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร มจานวนฝก 85 ฝก

สวนกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) ในอตรา 50 กก./ไร ซ�งไมแตกตางกบกรรมวธท�ไมใสปย

มจานวนฝก 65 และ 52 ฝก ตามลาดบ เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554

จานวนฝกถ�วเหลองตอตนมจานวนฝกท�เพ�มข�นทกกรรมวธการทดลอง (ตารางท� 2 และภาพท� 10)

14

น�าหนก 100 เมลด

ผลการช�งน� าหนก 100 เมลดของถ�วเหลอง พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปย

คอก) อตรา 4,000 กก./ไร มความแตกตางกนอยางมนยสาคญกบกรรมวธท�ไมใสปย ผลการทดลอง

พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไรมน� าหนก 100 เมลดเฉล�ย

สงสด 30.6 กรม ซ�งไมแตกตางกบกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรมน� าหนก

100 เมลดเฉล�ย 29.2 กรม รองลงมา คอ กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000

กก./ไร ซ�งไมแตกตางกบกรรมวธท�ไมใสปยท�มน� าหนก 100 เมลดเฉล�ย คอ 28.8 และ28.1 กรม

ตามลาดบ เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554 น� าหนก 100 เมลด มน� าหนก

ท�เพ�มข�นทกกรรมวธการทดลอง (ตารางท� 2 และภาพท� 11)

ผลผลตตอไร

ผลการทดลองการผลตถ�วเหลองอนทรย ทกกรรมวธการทดลอง ไมมความแตกตางกน

อยางมนยสาคญ พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร ให

ผลผลตเฉล�ยสงสด 394.8 กก.ตอไร รองลงมา คอ กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

อตรา 2,000 กก./ไร กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร และกรรมวธท�ไมใสปย

ใหผลผลตเฉล�ยเทากบ 360.0, 356.8 และ 287.6 กก./ไร ตามลาดบ เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองใน

ป 2553 พบวา ในป 2554 ผลผลตถ�วเหลองตอไร ทกกรรมวธการทดลองไมมความแตกตางกน แต

เม�อเปรยบเทยบปรมาณผลผลตตอไร พบวา มปรมาณผลผลตเพ�มข�นทกกรรมวธการทดลอง (ตาราง

ท� 2 และภาพท� 12)

การเปรยบเทยบผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2553 และ ป 2554 ท�ระดบ

ความลก 0-15 และ 15-30 ซม.

การวเคราะหคา pH

ผลการวเคราะหดน ท�ระดบบน (0-15 ซม.) พบวา การใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

ในระดบท�แตกตางกน มผลทาให คา pH หรอคาความเปนกรด-ดางเปล�ยนแปลงไปจากดนหลงการ

เกบเก�ยวป 2553 พบวา ดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 มคา pH ลดลงในทกกรรมวธ

การทดลอง ซ�งไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ ผลการทดลองพบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย

(ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 และ 4,000 กก./ไร คา pH ลดลงจาก 5.3 และ 5.4 เปน 4.9 ซ�งมคา

เทากน กรรมวธท�ไมใสปย คา pH ลดลงจาก 6.0 เปน 4.8 และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12)

อตรา 50 กก./ไร คา pH ลดลงจาก 5.3 เปน 4.7 (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลอง

เปนไปในทศทางเดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) ดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554

15

มคา pH ลดลงทกกรรมวธการทดลอง ซ�งไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ ผลการทดลอง

พบวา กรรมวธท�ไมใสปย คา pH ลดลงจาก 5.4 เปน 4.8 รองลงมา คอกรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปย

หมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร

คา pH ลดลงจาก 5.3 และ 5.3 เปน 4.7 ซ�งมคาเทากน ขณะกรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปย

คอก) อตรา 2,000 กก./ไร คา pH ลดลงจาก 5.0 เปน 4.6 (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 13)

การวเคราะหคา OM

ผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 เม�อเปรยบเทยบกบการ

ทดลองหลงการเกบเก�ยวป 2553 ท�ระดบบน (0-15 ซม.) พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมก

และปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร ทาให OM ลดลง จาก 2.3% เปน 1.3% และกรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร OM เทาเดม คอ 1.1% ขณะกรรมวธท�ไมใสปย

และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร ทาให OM เพ�มข�นจาก 0.4% และ 0.6%

เปน 0.8% และ 0.7% ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ

(p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) ม OM ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง ซ�งไมมความแตกตางกน

อยางมนยสาคญ ผลการทดลองพบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000

กก./ไร ทาให OM ลดลงจาก 1.2% เปน 0.5% รองลงมา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปย

คอก) อตรา 2,000 กก./ไรและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร ลดลงจาก

0.8% และ 0.5% เปน 0.4% ซ�งมคาเทากน และกรรมวธท�ไมใสปยยงคงให OM ลดลงจาก 0.5% เปน

0.2% (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 14)

การวเคราะหคา P



และปยคอก) อตรา 4,000, 2,000 กก./ไร และกรรมวธท�ไมใสปย มคา P เพ�มข�น จาก 34, 23 และ 6

ppm เปน 88, 63 และ 9 ppm ตามลาดบ ขณะกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร

มคา P เทาเดม คอ 22 ppm ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05)

ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000, 2,000

กก./ไร และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรทาใหคา P ลดลง จาก 54, 20 และ

13 ppm เปน 28, 14 และ 9 ppm ขณะกรรมวธท�ไมใสปยมคา P เทาเดม คอ 7 ppm ซ�งทกกรรมวธ

การทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 15)

16

การวเคราะหคา K

ผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 มคา K ลดลงในทกกรรมวธ

การทดลอง เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองหลงการเกบเก�ยวป 2553 ผลการทดลองพบวา ท�

ระดบบน (0-15 ซม.) กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000, 2,000 กก./ไร,

กรรมวธท�ไมใสปยและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร คา K ลดลงจาก 237,

144, 101 และ 89 ppm เปน 110, 101, 76 และ 72 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความ

แตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลองเปนไปในทศทาง

เดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) มคา K ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง กรรมวธท�ใสปยอนทรย

(ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000, 2,000 กก./ไร, กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50

กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย มคา K ลดลงจาก 185, 91, 83 และ 81 เปน 97, 81, 63 และ 59 ppm

ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4

และภาพท� 16)

การวเคราะหคา Ca

ผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 มคา Ca ลดลงในทก

กรรมวธการทดลอง เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองหลงการเกบเก�ยวป 2553 ผลการทดลองพบวา ท�

ระดบบน (0-15 ซม.) กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 , 2,000 กก./ไร ,

กรรมวธท�ไมใสปยและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร คา Ca ลดลงจาก

1,505, 1,158, 1,148 และ 1,068 ppm เปน 962, 827, 639 และ 620 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธ

การทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลอง

เปนไปในทศทางเดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) มคา Ca ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง คอ

กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000, 2,000 กก./ไร, กรรมวธท�ใสปยเคม

(สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย มคา Ca ลดลงจาก 1,208, 1,120, 1,094

และ 1,089 ppm เปน 721, 591, 587 และ 559 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความ

แตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 17)

การวเคราะหคา Mg

ผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 มคา Mg ลดลงในทก



กรรมวธท�ไมใสปยและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร คา Mg ลดลงจาก

283, 196, 200 และ 187 ppm เปน 196, 152, 150 และ 146 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการ

17

ทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลอง

เปนไปในทศทางเดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) มคา Mg ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง

กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร, กรรมวธท�ไมใสปย, กรรมวธท�

ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไรและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12)

อตรา 50 กก./ไร มคา Mg ลดลงจาก 211, 185, 270 และ 181 ppm เปน 170, 145, 141 และ 139 ppm



การวเคราะหคา Fe


ทดลองหลงการป 2553 ท�ระดบบน (0-15 ซม.) พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปย

คอก) อตรา 2,000 กก./ไร, กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร และกรรมวธท�ไม

ใสปย มคา Fe เพ�มข�น จาก 48, 14 และ 10 ppm เปน 62, 26 และ 15 ppm ตามลาดบ ขณะกรรมวธท�

ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มคา Fe ลดลงจาก 65 ppm เปน 59 ppm ซ�ง

ทกกรรมวธการทดลองมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.)

กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร มคา Fe ลดลงจาก 39

และ 36 ppm เปน 37 และ 21 ppm ตามลาดบ ขณะกรรมวธท�ไมใสปยและกรรมวธท�ใสปยเคม

(สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร มคา Fe เพ�มข�น จาก 11 และ 14 ppm เปน 20 และ 18 ppm



การวเคราะหคา Mn


ทดลองหลงการเกบเก�ยวป 2553 ท�ระดบบน (0-15 ซม.) พบวากรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมก

และปยคอก) อตรา 4,000, 2,000 กก./ไร และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร

มคา Mn ลดลง จาก 13, 11 และ 10 ppm เปน 9 ppm ซ�งมคาเทากน ขณะกรรมวธท�ไมใสปย มคา

Mn เทาเดม คอ 9 ppm ทกกรรมวธการทดลองไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�

ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลองเปนไปในทศทางเดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) มคา

Mn ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000

กก./ไรและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร มคา Mn ลดลงจาก 11 ppm เปน 8

ppm ซ�งมคาเทากน และกรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไรและ

18

กรรมวธท�ไมใสปย คา Mn ลดลง จาก 10 ppm เปน 8 และ 7 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการ

ทดลองไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 20)

การวเคราะหคา Cu

ผลการวเคราะหดนหลงการเกบเก�ยวผลผลตถ�วเหลอง ป 2554 มคา Cu ลดลงในทก



กรรมวธท�ไมใสปยและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไร คา Cu ลดลงจาก 2.3,

2.2, 2.0 และ 2.0 ppm เปน 0.9, 0.8, 0.7 และ 0.6 ppm ตามลาดบ ซ�งทกกรรมวธการทดลองไมม

ความแตกตางกนอยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) มผลการทดลองเปนไปใน

ทศทางเดยวกนกบท�ระดบบน (0-15 ซม.) คา Cu ลดลงในทกกรรมวธการทดลอง กรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไรและกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา

50 กก./ไรมคา Cu ลดลง จาก 2.1 และ 2.0 ppm เปน 0.6 ppm ซ�งมคาเทากน และกรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร และกรรมวธท�ไมใสปย คา Cu ลดลง จาก 2.0

ppm เปน 0.5 ppm ซ�งมคาเทากน ซ�งทกกรรมวธการทดลองไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ

(p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 21)

การวเคราะหคา Zn



และปยคอก) อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร มคา Zn ลดลงจาก 3.0 และ 1.2 ppm เปน 1.6 และ 1.1

ppm ขณะกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรมคา Zn เพ�มข�นจาก 0.6 เปน 0.7

ppm กรรมวธท�ไมใสปยมคา Zn เทาเดม คอ 0.5 ppm ซ�งทกกรรมวธการทดลองมความแตกตางกน

อยางมนยสาคญ (p<0.05) ท�ระดบลาง (15-30 ซม.) กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร มคา Zn ลดลงจาก 1.4 และ 0.9 ppm เปน 0.8 และ 0.6 ppm ขณะ

กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย มคา Zn เทาเดม คอ

0.6 และ 0.5 ppm ตามลาดบ ซ� งทกกรรมวธการทดลองไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ

(p<0.05) (ตารางท� 3 , 4 และภาพท� 22)

23

ภาพท� 8 ผลการทดลองของความสงตนถ�วเหลอง

ภาพท� 9 ผลการทดลองของความยาวฝกถ�วเหลอง

24

ภาพท� 10 ผลการทดลองของจานวนฝกถ�วตอตนถ�วเหลอง

ภาพท� 11 ผลการทดลองของน� าหนก 100 เมลดถ�วเหลอง

25

ภาพท� 12 ผลการทดลองของผลผลตถ�วเหลองตอไร

ภาพท� 13 ผลการวเคราะหคา pH ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

26

ภาพท� 14 ผลการวเคราะหคา OM ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

ภาพท� 15 ผลการวเคราะหคา P ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

27

ภาพท� 16 ผลการวเคราะหคา K ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

ภาพท� 17 ผลการวเคราะหคา Ca ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

28

ภาพท� 18 ผลการวเคราะหคา Mg ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

ภาพท� 19 ผลการวเคราะหคา Fe ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

29

ภาพท� 20 ผลการวเคราะหคา Mn ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

ภาพท� 21 ผลการวเคราะหคา Cu ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

30

ภาพท� 22 ผลการวเคราะหคา Zn ในดนท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 เซนตเมตร

31

วจารณผลการวจย

ผลการทดลอง การควบคมโรคและแมลงศตรพชโดยชววธตอการผลตถ�วเหลองอนทรย

แสดงใหเหนวา การใชจลนทรยปฏปกษและน� าหมกสะเดา ท�ใชฉดพนเปนประจา ท�งป 2553 และ

ป 2554 มการเกดโรคปรมาณนอย หรอบางชวงของการเจรญเตบโตของถ�วเหลองไมคอยพบ สวน

แมลงศตรพชพบในชวงการเจรญแรก ๆ มปรมาณมาก และลดลงหรอไมคอยพบในชวงการเจรญ

ตอมา แตเม�อเปรยบเทยบกบป 2553 ชวงแรก ๆ จะพบแมลงศตรพชนอยมาก และเพ�มข�นเลกนอย

ในชวงระยะเวลาตอมา ซ�งในธรรมชาตเองมศตรธรรมชาตอาศยอยรวมกน เชน ดวงเตา ดวงตวห� า

อ�น ๆ และแมลงเบยน ท�กนหรอเบยนแมลงศตรพช เชน เพล�ยแปง เพล�ยออน และหนอนตาง ๆ เปน

ตน (ทพวรรณ, 2551)

ผลการทดลองในป 2554 พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000

กก./ไร มความสงเฉล�ยสงสดท� 75.3 ซม. ซ�งไมแตกตางจากกรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและ

ปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร มความสงเฉล�ย 68.5 ซม. รองลงมา คอ กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-

24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย ความสงเฉล�ยเทากบ 60.3 และ 55.6 ซม. ตามลาดบ

ซ�งมผลสอดคลองกบการทดลองของประพนธ (2553) พบวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและ

ปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มความสงเฉล�ยสงสดท� 64.1 ซม. ซ�งไมแตกตางจากกรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร มความสงเฉล�ยท� 58.0 ซม. รองลงมาคอ กรรมวธ

ท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย ความสงเฉล�ยเทากบ 53.8 และ

46.6 ซม. ตามลาดบ จากความสงของถ�วเหลองในป 2553 และป 2554 พบวา กรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มความสงเฉล�ยสงสดเชนกน

จานวนฝกตอตน ศภชย (2537) กลาววา ถ�วเหลองพนธเชยงใหม 60 จานวนฝกตอตนข�นอย

กบการเจรญเตบโตโดยมจานวนฝกต�งแต 50-70 ฝกตอตน จากผลการทดลองในป 2554 ใหจานวน

ฝกตอตนท�แตกตางกน โดยมจานวนฝกอยระหวาง 80-100 ฝกตอตน ซ�งกรรมวธใสปยอนทรย (ปย

หมกและปยคอก) อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร ใหจานวนฝกตอตนสงกวากรรมวธท�ใสปยเคม

(สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย เม�อเปรยบเทยบกบป 2553 จานวนฝกจะ

อยในระหวาง 30-50 ฝก ทาใหในป 2554 มจ านวนฝกเพ�มข� น อาจมสาเหตมาจาก ปรมาณ

อนทรยวตถท�ใสลงไปมากเพยงพอต�งแตการทดลองป 2553 ทาใหสภาพของดนท�ปลกมความ

เหมาะสมมากข�น

น� าหนก 100 เมลด จากผลการทดลองในป 2554 แสดงใหเหนวา กรรมวธท�ใสปยอนทรย

(ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร มน� าหนกสงสดกวากรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและ

ปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�

32

ไมใสปย คอ มน� าหนก 30.6 กรม เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554

น� าหนก 100 เมลด มน� าหนกท�เพ�มข�นทกกรรมวธ

ผลผลตของถ�วเหลอง จากผลการทดลองในป 2554 แสดงใหเหนวา กรรมวธท�ใสปย

อนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 กก./ไร ใหผลผลตเฉล�ยสงกวากรรมวธอ�น ๆ คอ ให

ผลผลต 394.8 กก.ตอไร รองลงมา กรรมวธท�ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 2,000 กก./ไร

กรรมวธท�ใสปยเคม (สตร 12-24-12) อตรา 50 กก./ไรและกรรมวธท�ไมใสปย คอ 360.0, 356.8 และ

287.6 กก./ไร เม�อเปรยบเทยบกบการทดลองในป 2553 พบวา ในป 2554 ผลผลตถ�วเหลองตอไรม

ปรมาณเพ�มข�นทกกรรมวธ

ผลการวเคราะหคณสมบตทางเคมและปรมาณธาตอาหารในดน พบวา คาความเปนกรด

เปนดาง (pH) ของดนเม�อเร�มและส�นสดการทดลองในป 2553 และป 2554 ดนท�ง 2 ระดบความลก

มคาความเปนกรดเปนดางของดนลดลงทกกรรมวธ เม�อพจารณาคาพบวา ดนยงมคาความเปนกรด

สงข�น เชนเดยวกบการทดลองของนงคนภา และคณะ (2552) พบวา เม�อส�นสดการทดลอง ดนมคา

ความเปนกรดสงข�น เน�องจากอนทรยวตถถกยอยสลายโดยจลนทรยในน� าสกดชวภาพหนอนตาย

หยาก สงผลใหมกรดอนทรยตาง ๆ เกดข�น

สาหรบปรมาณธาตอาหารและปรมาณอนทรยวตถในดน เม�อเร�มและส�นสดการทดลองใน

ป 2553 และป 2554 ดนท�ง 2 ระดบความลก พบวา มปรมาณธาตอาหารและปรมาณอนทรยวตถใน

ดน มคาลดลงทกกรรมวธ เน�องจากกรรมวธไมใสปย ไมมการเตมปยใด ๆ ลงไป เม�อถ�วเหลองนา

ธาตอาหารไปใชในกระบวนการเจรญเตบโตจงทาใหปรมาณธาตอาหารในดนลดลง สวนกรรมวธ

ใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก) อตรา 4,000 และ 2,000 กก./ไร และกรรมวธท�ใสปยเคม (สตร

12-24-12) อตรา 50 กก./ไร พชมการเจรญเตบโตในระยะแรกอยางรวดเรว ตอมาถ�วเหลองมการนา

ธาตอาหารไปใช โดยไมมการใสปยเพ�มเตมจงทาใหปรมาณธาตอาหารในดนลดลง เม�อส�นสดการ

ทดลอง (อาทตยา, 2548) นอกจากน� การใสปยอนทรย น� าหมกชวภาพและการใชเช�อจลนทรย

รวมกน ทาใหปรมาณธาตอาหาร ปรมาณอนทรยวตถและจลนทรยในดนทางานไดอยางม

ประสทธภาพ ทาใหดนมความอดมสมบรณมากข�น

33

สรปผลการวจย

การศกษาผลกระทบของการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธตอการผลต

ถ�วเหลองอนทรยและคณสมบตทางเคมของดนปลกคร� งน� พบวา การควบคมศตรพชโดยชววธ

ใชน� าหมกชวภาพจากพชและเช�อจลนทรย เชน น� าหมกสะเดา และเช� อแบคทเรย Bacillus

thuringiensis ในการปองกนและกาจดแมลงศตรพช และใชเช�อแบคทเรย Bacillus subtilis และ

เช�อรา Trichoderma spp. สาหรบการปองกนและกาจดโรคของถ�วเหลอง ทาใหการระบาดของโรค

และแมลงลดลง

การศกษาการเจรญเตบโตและผลผลตของถ�วเหลอง ป 2554 พบวา กรรมวธใสปยอนทรย

อตรา 4,000 กก./ไร มความสงของตน จานวนฝกตอตน และน� าหนก 100 เมลดสงสด สวนความยาว

ฝก และผลผลตตอไร พบวา ทกกรรมวธไมมความแตกตางกนอยางมนยสาคญ และเม�อเปรยบเทยบ

กบป 2553 พบวา การทดลองป 2554 กรรมวธใสปยอนทรย อตรา 4,000 กก./ไร ใหความสงของตน

จานวนฝกตอตน น� าหนก 100 เมลด และผลผลตตอไร สงกวาการทดลองป 2553

สวนการเปรยบเทยบผลการวเคราะหธาตอาหารในดนหลงเกบเก�ยวถ�วเหลองป 2553 และ

ป 2554 ท�ระดบความลก 0-15 และ 15-30 ซม. ของกรรมวธใสปยอนทรย (ปยหมกและปยคอก)

อตรา 4,000 กก./ไรพบวา หลงเกบเก�ยวถ�วเหลองป 2554 มคา P เพ�มข�น สวนคา pH, OM, K, Ca,

Mg, Fe, Mn, Cu และ Zn มคาลดลง

34

เอกสารอางอง

กรมพฒนาท�ดน. 2549. การปรบปรงบารงดนเพ�อเพ�มผลผลตถ�วเหลอง. เอกสารเพ�อการถายทอด

เทคโนโลยสานกนเทศและถายทอดเทคโนโลยการพฒนาท�ดน กรมพฒนาท�ดน กระทรวง

เกษตรและสหกรณ. 2 หนา.

กรมวชาการเกษตร. 2547. ถ�วเหลอง. เอกสารวชาการ กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ. 171 หนา.

ขวญชย สมบตศร. 2546. หลกการและวธการใชสะเดาปองกนและกาจดแมลงศตรพช. เอกสาร

เผยแพรทางวชาการ ฉบบท� 1. มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. กรงเทพฯ. 19 หนา.

นงคนภา เกล�ยงเกลา ธวชชย ศภดษฐ ละอองดาว แสงหลา และสมพจน กรรณนช. 2552. การใช

น� าสกดชวภาพหนอนตายหยากเปนปยสาหรบการผลตถ�วเหลอง. ว.การจดการส�งแวดลอม

5(2): 56-73 หนา.

ทพวรรณ สทธรงสรรค. 2551. เกษตรธรรมชาต. สานกพมพโอเดยนสโตร กรงเทพฯ. 275 หนา.

ประพนธ โอสถาพนธ. 2553. การศกษาการใชปยอนทรยและการควบคมศตรพชโดยชววธตอการ

ผลตถ�วเหลองอนทรย (โครงการวจยปท� 1). รายงานผลการวจย สานกวจยและสงเสรม

วชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ. 47 หนา.

ปยรตน บรรณาลย. 2554. ทานาขาวจากการใช น� าหมกชวภาพ ปยอนทรย ทดแทนการใชปยและ

สารเคม. ว.เศรษฐกจการเกษตร. 655(57): 2-3 หนา.

มณฑา นนทพนธ. 2548. โรคถ�วเหลองและการปองกนกาจด. เอกสารวชาการ กรมวชาการเกษตร

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 57 หนา.

สพจน ชยวมล. 2552. เกษตรอนทรย. http://www.doae.go.th/. ( 21 ก.ย. 2552)

สพจน บญแรง และอตถ อจฉรยมนตร. 2550. เกษตรอนทรย ทฤษฎและการประยกตใชสาหรบ

เกษตรกร. คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏเชยงใหม. 40 หนา.

ศภชย แกวมชย. 2537. การปรบปรงพนธถ �วเหลองของประเทศไทย. กรมวชาการเกษตร กระทรวง

เกษตรและสหกรณ. 87 หนา.

อภพรรณ พกภกด. 2546. ถ�วเหลอง: พชทองของไทย. สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร:

กรงเทพฯ. 264 หนา.

อาทตยา ไชโย. 2548. การศกษาการใชปยมลไกเน� อรวมวสดรองพ�นอดเมดทดแทนปยเคม

สาหรบการผลตถ�วเหลอง. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑต

พฒนบรหารศาสตร. มหาวทยาลยรามคาแหง กรงเทพฯ. 213 หนา.

35

องศมาลย จนทราปตย. 2550. ควบคมแมลงศตรพชอยางไร ใหชวตปลอดภย. สานกพมพเทกซ

แอนด เจอรนล พบลเคช�น จากด: กรงเทพฯ. 37 หนา.

Agrios, G.N. 2005. Plant Pathology (Fifth edition). Elsevier academic press, U.S.A. 922 pp.

Ghorbani, R., S. Wilcockson and C. Leifert. 2005. Alternative treatments for late blight control

in organic potato : Antagonistic micro-organisms and compost extracts for activity

against Phytophthora infestans. Potato Research 48 (3-4) : 181-189.

Snyder, R. and D. Ingram. 2011. Organic Vegetable IPM Guide. Available from: http://www.

msucares.com [2011 March 5].

36

ภาคผนวก

37

แสดง technical data ของผลตภณฑเช�อจลนทรยปฏปกษในการปองกนกาจดโรคพชและแมลง

ศตรพช

เช�อรา Trichoderma spp.

ช�อสามญ Trichoderma harzianum (ไทรโคเดอรมา ฮารเซยน�ม)

ช�อการคา ไตรซาน

ผผลตและจาหนาย บรษท แอพพลายเคม (ประเทศไทย) จากด

2 ซ.ลาดปลาเคา 76 แยก 3-14 ถนนรามอนทรา แขวงอนสาวรย เขต

บางเขน กรงเทพฯ 10220

โทร. (02)9717287-8, (02)9715298-9 แฟกซ. (02)9715625

คณสมบต

- เปนเช�อราท�มประโยชน ถกผลตใหอยในรปผงสปอรแหง สาหรบผสม

น� ารดหลมปลกและฉดพน

- สาหรบปองกนกาจดโรคพชท�เกดจากเช�อราหลายชนด

อตราท�ใช 50 กรมตอน� า 20 ลตร

38

เช�อแบคทเรย Bacillus subtilis

ช�อสามญ Bacillus subtilis (บาซลลส ซบทลส)

ช�อการคา ลารมนา

ผผลตและจาหนาย บรษท แอพพลายเคม (ประเทศไทย) จากด

186 หม 6 ลาดปลาเคา ถนนรามอนทรา แขวงอนสาวรย เขตบางเขน

กรงเทพฯ 10220

โทร. (02)9717287-8, (02)9715298-9 แฟกซ. (02)9715625

คณสมบต

- ใชสาหรบผสมน� าฉดพน เพ�อควบคมโรคในพชหลายชนด เชน

โรครากเนา-โคนเนาในทเรยน สม ลาไย

โรคหนาดอกเนาในกะหล�าดอก

โรคใบจดในหอม กระเทยม และโรคของไมดอกไมประดบหลายชนด

- สาหรบปองกนกาจดโรคพชท�เกดจากเช�อราหลายชนด


39

เช�อแบคทเรย Bacillus thuringiensis

ช�อสามญ Bacillus thuringiensis

ช�อการคา เซนทาร

นาเขาและจาหนาย บรษท โซตส อนเตอรเนช�นแนล จากด

200 หม 4 จสมน อนเตอรเนช�นแนล ทาวเวอร ช�น 26 ถ.แจงวฒนะ

อ.ปากเกรด จ.นนทบร 11120

โทร. 0-29622091-9 แฟกซ. 0-2962-2090

คณสมบต

- เปนสารกาจดแมลงท�ใชปองกนกาจดศตรพชผก ไดแก หนอนคบ

กะหล�า หนอนใยผก หนอนกระทหอม หนอนเจอะสมอฝาย หนอน

แปะใบสม


40

น�าหมกสะเดา

ช�อการคา น� าหมกสะเดา 1 พลส (magosa 1 plus)

จดจาหนาย หจก. ทร พลส จากด

พระยาสจจา ถ.เมองใหม อ.เมอง จ.ชลบร 20002 โทร.081-4147934

คณสมบต

- เปนสารออกฤทธ� ปฏกรยาตอการตานทานปองกน และกาจดแมลง

ศตรพช เชน เพล�ยออน หนอนมวนใบ เปนตน

อตราท�ใช 50 ซซตอน� า 20 ลตร

41

แสดง technical data ของปยอนทรย

ปยอนทรย (ปยหมก)

ผผลต บรษท คอมโพสท ยอ จากด

ผจดจาหนาย บรษท มโดร เทรดด�ง จากด

เลขท� 234 หม 16 ถ.เชยงราย-เชยงใหม ต.ดงมะดะ อ.แมลาว จ.เชยงราย 57250

โทร. 053-666481 โทรสาร 053-666-574

คณสมบต

- เพ�มความอดมสมบรณใหแกดน

- มอนทรยวตถสง ชวยปรบโครงสรางดน

- ชวยปรบความเปนกรดเปนดางของดนใหเปนกลาง

- ชวยสรางธาตอาหาร ยอยสลายปยตกคางในดนใหเปนประโยชน

- ชวยยอยสลายเศษพชตกคางในดนใหเปนปยพช ชวยยบย �งปองกนโรคพชในดน

- ชวยใหพชแขงแรง สมบรณ ผลผลตสง คณภาพด

- เรงการแตกรากฟ� นฟตนโทรม

42

แสดงผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของการทดลอง

ตารางผนวกท� 1 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของความสงตนถ�วเหลอง

Source df SS MS F F.05

Block 3 45.5469 15.1823 0.49 3.86

Treatment 3 911.2975 303.7658 9.75 3.86*

Ex.Error 9 280.3720 31.1524

Total 15 1237.2164 82.4811

GRAND MEAN = 64.93

CV% = 8.59 %

*significant

ตารางผนวกท� 2 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของความยาวฝกถ�วเหลอง


Block 3 0.0793 0.0264 0.96 3.86

Treatment 3 0.0775 0.0258 0.94 3.86

Ex.Error 9 0.2475 0.0275

Total 15 0.4043 0.0270

GRAND MEAN = 3.98

CV% = 4.16 %

ตารางผนวกท� 3 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของจานวนฝกถ�วเหลอง


Block 3 270.6013 90.2004 0.93 3.86

Treatment 3 6151.0137 2050.3379 21.05 3.86*

Ex.Error 9 876.8124 97.4236

Total 15 7298.4273 486.5618

GRAND MEAN = 76.26

CV% = 12.94 %

*significant

43

ตารางผนวกท� 4 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของน� าหนกตอถ�ว 100 เมลด


Block 3 13.4539 4.4846 4.22 3.86

Treatment 3 13.1036 4.3679 4.11 3.86*

Ex.Error 9 9.5708 1.0634

Total 15 36.1282 2.4085

GRAND MEAN = 29.19

CV% = 3.53 %

*significant

ตารางผนวกท� 5 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) ของผลผลตตอไร


Block 3 54953.6026 18317.8675 5.98 3.86

Treatment 3 24187.5227 8062.5076 2.63 3.86

Ex.Error 9 27574.3970 3063.8219

Total 15 106715.5222 7114.3681

GRAND MEAN = 349.80

CV% = 15.82 %

ตารางผนวกท� 6 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา pH ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 0.0364 0.0121 0.76 3.86

Treatment 3 0.1804 0.0601 3.74 3.86

Ex.Error 9 0.1446 0.0161

Total 15 0.3614 0.0241

GRAND MEAN = 4.82

CV% = 2.62 %

44

ตารางผนวกท� 7 ผลการวเคราะหความแปรปรวน(ANOVA) คา OM ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 0.1186 0.0395 1.45 3.86

Treatment 3 1.0723 0.3574 13.07 3.86*

Ex.Error 9 0.2461 0.0273

Total 15 1.4369 0.0958

GRAND MEAN = 0.96

CV% = 17.16 %

*significant

ตารางผนวกท� 8 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา P ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 76.1875 25.3958 0.17 3.86

Treatment 3 16111.6875 5370.5625 35.23 3.86*

Ex.Error 9 1372.0625 152.4514

Total 15 17559.9375 1170.6625

GRAND MEAN = 45.43

CV% = 27.17 %

*significant

ตารางผนวกท� 9 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา K ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 767.1875 255.7292 0.97 3.86

Treatment 3 4194.1875 1398.0625 5.29 3.86*

Ex.Error 9 2379.0625 264.3403

Total 15 7340.4375 489.3625

GRAND MEAN = 89.81

CV% = 18.10 %

*significant

45

ตารางผนวกท� 10 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Ca ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 18548.1875 6182.7292 2.31 3.86

Treatment 3 317142.6875 105714.2292 39.45 3.86*

Ex.Error 9 24115.5625 2679.5069

Total 15 359806.4375 23987.0958

GRAND MEAN = 761.81

CV% = 6.79 %

*significant

ตารางผนวกท� 11 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mg ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 726.7500 242.2500 1.30 3.86

Treatment 3 6753.2500 2251.0833 12.05 3.86*

Ex.Error 9 1681.7500 186.8611

Total 15 9161.7500 610.7833

GRAND MEAN = 160.87

CV% = 8.49 %

*significant

ตารางผนวกท� 12 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Fe ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 100.2500 33.4167 0.30 3.86

Treatment 3 6558.7500 2186.2500 19.58 3.86*

Ex.Error 9 1004.7500 111.6389

Total 15 7663.7500 510.9167

GRAND MEAN = 40.37

CV% = 26.16 %

*significant

46

ตารางผนวกท� 13 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mn ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 6.2500 2.0833 0.84 3.86

Treatment 3 1.2500 0.4167 0.17 3.86

Ex.Error 9 22.2500 2.4722

Total 15 29.7500 1.9833

GRAND MEAN = 8.87

CV% = 17.71 %

ตารางผนวกท� 14 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Cu ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 0.0060 0.0020 0.11 3.86

Treatment 3 0.1738 0.0579 3.29 3.86

Ex.Error 9 0.1585 0.0176

Total 15 0.3384 0.0226

GRAND MEAN = 0.75

CV% = 17.60 %

ตารางผนวกท� 15 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Zn ในดนท�ระดบ 0-15 ซม.


Block 3 0.1146 0.0382 0.39 3.86

Treatment 3 2.6930 0.8977 9.07 3.86*

Ex.Error 9 0.8910 0.0990

Total 15 3.6987 0.2466

GRAND MEAN = 0.97

CV% = 32.35 %

*significant

47

ตารางผนวกท� 16 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา pH ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 0.0776 0.0259 3.23 3.86

Treatment 3 0.0786 0.0262 3.27 3.86

Ex.Error 9 0.0721 0.0080

Total 15 0.2282 0.0152

GRAND MEAN = 4.70

CV% = 1.90 %

ตารางผนวกท� 17 ผลการวเคราะหความแปรปรวน(ANOVA) คา OM ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 0.0935 0.0312 1.03 3.86

Treatment 3 0.3067 0.1022 3.40 3.86

Ex.Error 9 0.2710 0.0301

Total 15 0.6712 0.0447

GRAND MEAN = 0.37

CV = 46.42 %

ตารางผนวกท� 18 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา P ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 136.6875 45.5625 1.57 3.86

Treatment 3 1142.1875 380.7292 13.15 3.86*

Ex.Error 9 260.5625 28.9514

Total 15 1539.4375 102.6292

GRAND MEAN = 14.31

CV% = 37.59 %

*significant

48

ตารางผนวกท� 19 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา K ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 55.5000 18.5000 0.08 3.86

Treatment 3 3705.0000 1235.0000 5.14 3.86*

Ex.Error 9 2163.5000 240.3889

Total 15 5924.0000 394.9333

GRAND MEAN = 75

CV% = 0 20.67 %

*significant

ตารางผนวกท� 20 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Ca ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 11394.7500 3798.2500 1.14 3.86

Treatment 3 63295.2500 21098.4167 6.32 3.86*

Ex.Error 9 30035.7500 3337.3056

Total 15 104725.7500 6981.7167

GRAND MEAN = 614.37

CV% = 9.40 %

*significant

ตารางผนวกท� 21 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mg ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 221.1875 73.7292 0.62 3.86

Treatment 3 2534.1875 844.7292 7.07 3.86*

Ex.Error 9 1075.0625 119.4514

Total 15 3830.4375 255.3625

GRAND MEAN = 148.81

CV% = 7.34 %

*significant

49

ตารางผนวกท� 22 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Fe ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 51.1875 17.0625 0.24 3.86

Treatment 3 874.6875 291.5625 4.03 3.86*

Ex.Error 9 651.0625 72.3403

Total 15 1576.9375 105.1292

GRAND MEAN = 24.06

CV% = 35.34 %

*significant

ตารางผนวกท� 23 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Mn ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 6.1875 2.0625 3.67 3.86

Treatment 3 4.6875 1.5625 2.78 3.86

Ex.Error 9 5.0625 0.5625

Total 15 15.9375 1.0625

GRAND MEAN = 7.56

CV% = 9.91 %

ตารางผนวกท� 24 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Cu ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 0.0434 0.0145 2.86 3.86

Treatment 3 0.0476 0.0159 3.14 3.86

Ex.Error 9 0.0456 0.0051

Total 15 0.1366 0.0091

GRAND MEAN = 0.55

CV% = 12.83 %

50

ตารางผนวกท� 25 ผลการวเคราะหความแปรปรวน (ANOVA) คา Zn ในดนท�ระดบ 15-30 ซม.


Block 3 0.0830 0. 0277 0.80 3.86

Treatment 3 0.2355 0.0785 2.28 3.86

Ex.Error 9 0.3097 0.0344

Total 15 0.6282 0.0419

GRAND MEAN = 0.62

CV% = 29.61 %

T1R1 T3R2 T3R3 T4R4

T4R1 T4R2 T2R3 T2R4

T2R1 T2R2 T1R3 T1R4

T3R1 T1R2 T4R3 T3R4

หมายเหต

T1 = ใสปยอนทรย อตรา 2,000 กก.ตอไร T2 = ใสปยอนทรย อตรา 4,000 กก.ตอไร

T3 = ใสปยเคม อตรา 50 กก.ตอไร T4 = ไมใสปย

ภาพผนวกท� 1 แผนผงการทดลองกรรมวธตาง ๆ ในการปลกถ�วเหลองอนทรย

ภาพผนวกท� 2 สภาพแปลงทดลองปลกถ�วเหลองอนทรย อ.สนทราย จ.เชยงใหม

51

ภาพผนวกท� 3 เคร�องวดความช�น Steinlite ท�ใชวดความช�นของเมลดถ�วเหลอง

ภาพผนวกท� 4 เคร�องช�ง Mettler-Toledo ท�ใชช�งน� าหนกเมลดถ�วเหลอง

52



T1r1 T2r1

T3r1 T4r1

T1r1 T2r1

T3r1 T4r1

53



T1r1

T1r1 T2r1

T2r1

T3r1 T4r1

T3r1 T4r1

54


หมายเหต T1 = ใสป ยอนทรย อตรา 2,000 กก.ตอไร

T2 = ใสป ยอนทรย อตรา 4,000 กก.ตอไร

T3 = ใสป ยเคม อตรา 50 กก.ตอไร

T4 = ไมใสป ย

T1r1 T2r1

T3r1 T4r1

รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th › goverment ›...

Documents