รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/... ·...

รายงานผลการวจย

เร�อง

การสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวสาหรบเกษตรกร

ในภาคเหนอ

Development of Corn Single Cross Hybrid For Farmer

in Northern

โดย

เสกสรร สงจนทก และคณะ

มหาวทยาลยแมโจ

2555

รหสโครงการวจย...มจ. 2-54-078....

รายงานผลการวจย

เร�อง การสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวสาหรบเกษตรกร

ในภาคเหนอ

Development of Corn Single Cross Hybrid For Farmer

in Northern

ไดรบการจดสรรงบประมาณวจย ประจาป 2554 จานวน 70,000 บาท

หวหนาโครงการ นายเสกสรร สงจนทก

ผรวมโครงการ นายสรนทร ดสปาน

นายธนวฒน รอดขาว

นายสกจ ตดชย

งานวจยเสรจส�นสมบรณ

วนท� 25 ธนวาคม 2555

ก

สารบญ

หนา

สารบญตาราง

สารบญภาพ

สารบญภาคผนวก

บทคดยอ

Abstract

คานา

วตถประสงคของการวจย

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

การตรวจเอกสาร

อปกรณและวธการ

ผลการวจย

สรปผลการวจย

ขอเสนอแนะ

เอกสารอางอง

ภาคผนวก

ข

ค

ง

1

2

3

3

4

4

10

18

41

41

45

46

ข

สารบญตาราง

หนา

ตารางท� 1









ข�นตอนการสรางขาวโพดพนธลกผสมเด�ยว

แผนการสรางคผสมแบบ Diallel Cross methed I

โดยใชสายพนธพอแม 6 สายพนธ

แผนการสมส�งทดลอง (master sheet)

คาเฉล�ยลกษณะตาง ๆทางพชไรของสายพนธขาวโพดไร 6 สายพนธ

ท�ผานการผสมตวเอง 2 คร� ง (S2 plant) ป 2554 ฤดปลายฝน

พนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยวจานวน 30 คผสม ท�ไดจากการผสมพนธ

แบบ Diallel Cross Method I, Model I ท�มหาวทยาลยแมโจ ป 2555

ฤดปลายฝน

คาเฉล�ยลกษณะตางๆ ทางพชไรและคา SCA (ตวเอยง) ของพนธ

ขาวโพดไรลกผสมเด�ยว ในการเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตน

ท� มหาวทยาลยแมโจ ป 2555 ฤดตนฝน

คาเฉล�ยลกษณะตางๆ ทางพชไร ของสายพอแมขาวโพดไร (S3, S7 และ

S10 self) ในการเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตน


คา heterosis (%) ของลกษณะทางพชไรของขาวโพดไรพนธลกผสม

เด�ยว (F1)

คาสมรรถนะการผสมท�วไป (GCA) ของสายพนธผสมตวเอง 2, 6 และ

9 ช�ว (S2, S6 และ S9)

10

13

15

19

20

26

34

38

40

ค

สารบญภาพ

หนา

ภาพท� 1

ภาพท� 2

ภาพท� 3

ภาพท� 4

ภาพท� 5

ภาพท� 6

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-

1-1-1-2)F1

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-

1-1-1-2)F1

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

NT6346S2-4-1)F1

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-

16-3-1-1-1)F1

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

DK9955S2-2-1)F1

42

42

43

43

44

44

ง

สารบญภาพผนวก

หนา

ภาพผนวกท� 1






ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ B80S2-1-1

เปนสายพนธแมผสมกบสายพนธพอจานวน 5 สายพนธ

ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ DK9955S2-1-1


ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ NT6346S2-1-1


ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ NS3S2-1-1


ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ Pac 0390179S6-1-1- 1-1-1-2


ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ CP989S9-1-6-1-2-16- 3-1-1-1


47

47

48

48

49

49

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจย เร�อง การสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวสาหรบเกษตรกร

ในภาคเหนอ โดยไดรบทนอดหนนการวจยจาก สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร

มหาวทยาลยแมโจ งานวจยไดสาเรจลลวงตามวตถประสงคท�ต�งไว ดวยความกรณาจาก

รองศาสตราจารยประวตร พทธานนท ท�ใหความร คาปรกษาและช�แนะ ขอขอบคณ คณจาเรญ

พทธาราช คณะทางานและเจาหนาท�ของฝายปรบปรงและพฒนาพนธกรรมพชและสตว สาขาพชไร

มหาวทยาลยแมโจ ท�ไดอนเคราะหใหใชสถานท� และอปกรณตางๆ ท�ใชในการวจย ทาใหงานวจย

เสรจส�นสมบรณ

3

คานา

ขาวโพดเล� ยงสตว (Zea mays L.) เปนธญพชเศรษฐกจท�มความสาคญมากชนดหน� ง

โดยประเทศไทยมพ�นท�เพาะปลกป พ.ศ. 2552 ประมาณ 6.692 ลานไร ผลผลตรวม 4.249 ลานตน

ผลผลต เฉล�ย 640 กโลกรมตอไร ผลผลตรอยละ 97 ใชในอตสาหกรรมอาหารสตวภายในประเทศ

(สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2553) ปจจบนมหลายหนวยงานของภาครฐบาลและบรษทเอกชน

มโครงการปรบปรงพนธขาวโพดไร เพ�อผลตเมลดพนธขาวโพดไรลกผสมจาหนายใหแกเกษตรกร

ซ�งลกษณะขาวโพดพนธลกผสมสวนใหญจะใหผลผลตตอไรสง และมลกษณะทางการเกษตรอ�นๆ

ท�ด เชน ตานทานตอโรคและแมลง ไมหกลมงาย ฯลฯ และสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอม

ไดดเปนท�ตองการของเกษตรกร เมลดพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวจงมราคาคอนขางสง คอ

กโลกรมละ 100 - 120 บาท ทางฝายปรบปรงและพฒนาพนธกรรมพชและสตว สานกวจยและ

สงเสรมวชาการการเกษตร และสาขาวชาพชไร คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยเมโจ เหน

วาราคาของเมลดพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยวน�นมราคาคอนขางสง จงไดจดทาโครงวจย การสราง

ขาวไรพนธลกผสมเด�ยว โดยนาสายพนธขาวโพดไรจากหนวยงานภาครฐบาลและ บรษทเอกชน

จานวน 16 สายพนธ ซ�งแตละพนธมฐานพนธกรรมท�แตกตางกนมาสกดสายพนธ คดเลอก และ

สรางสายพนธดตลอดจนสรางเปนขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวโดยวธผสมแบบ พบกนหมด

(Diallel cross) ซ�งเปนวธท�นยมในการสรางพนธลกผสม เพ�อหาคาสมรรถนะ ในการผสมแบบ

ท�วไป (GCA) และคาสมรรถนะ การผสมแบบเฉพาะ (SCA) (พระศกด� , 2532) ตลอดจนคดเลอก

พนธท�ใหผลผลตตอไรสงและมลกษณะทางการเกษตรท�ดสามารถปรบตวเขากบสภาพแวดลอมใน

พ�นท�ภาคเหนอของประเทศไทย เพ�อท�จะสงเสรม ใหเกษตรกรตอไป

วตถประสงคของโครงการวจย

1. เพ�อสกดและคดเลอกสายพนธผสมตวเองช�วท� 2-3 (S2 – S3) ท�มสมรรถนะการผสมแบบ

ท�วไป (GCA) และแบบเฉพาะสง (SCA) ท�งในดานผลผลตและลกษณะทางดานการเกษตร ตาง ๆ ด

2. เพ�อสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยว โดยวธผสมพนธแบบพบกนหมด (Diallel

cross)

3. เพ�อคดเลอกพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยวท�ใหผลผลตตอไรสงกวา หรอใกลเคยงกบ

พนธ มาตรฐาน CP 888

4

ประโยชนท�คาดวาจะไดรบ

1. ไดพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวท�ใหผลผลตสง และมลกษณะทางดานการเกษตร

ตาง ๆ อยใน เกณฑท�ด

2. ไดสายพนธขาวโพดไรท�ผานการผสมตวเองมาแลว 3 คร� ง (S3) ไวเปนเช�อพนธกรรม

และสายพนธทดสอบ ในโครงการปรบปรงพนธขาวโพดไรของมหาวทยาลยแมโจ

การตรวจเอกสาร

ประเทศไทยมพ�นท�ปลกขาวโพดไรป พ.ศ. 2552 ประมาณ 6.692 ลานไร ภาคเหนอมพ�นท�

ปลกขาวโพดไร 4.182 ลานไร คดเปนรอยละ 62.5 ของพ�นท�ปลกขาวโพดของประเทศ

บรษทเอกชนขายเมลดพนธขาวโพดลกผสมเฉล�ยราคากโลกรมละ 100 บาท เกษตรกรใชเมลดพนธ

ขาวโพดไรลกผสมเฉล�ย 3 กโลกรม/ไร คดเปนตนทนคาเมลดพนธ 300 บาท/ไร พ�นท�เพาะปลก

ภาคเหนอใชเมลดพนธขาวโพดไรลกผสม 12,546 ตน/ป คดเปนมลคา 1,254.6 ลานบาท

การสรางพนธขาวโพดลกผสม โดยนาพนธหรอสายพนธท�มความแตกตางทางพนธกรรม

มาผสมกน พนธลกผสมท�ไดจะมลกษณะท�ดเดนเหนอกวาพอแม เรยกวา Heterosis หรอ hybrid

vigor (ประวตร, 2548) โดยลกษณะท�ดเดนเหลาน� จะแสดงออกมาหลาย ๆ ลกษณะ เชน ผลผลต

การเจรญเตบโต ฯลฯ คาความดเดนของลกผสมหรอคาความเหนอระดบของลกผสมมาจาก

ปฏกรยายนขม ความเหนอระดบของลกผสมจะข�นอยกบจานวนของยนขมซ�งยนแฝงเปนยนท�ม

ประสทธภาพต�า โดยจะถกบดบงดวยยนขมซ�งยนขมแตละตวจากยนแตละชดกจะมระดบของ การ

ขมท�ไมเทากน ลกผสมท�ดท�สดจะมาจากสายพนธพอแมพนธท�มยนควบคมประสทธภาพ การใหผล

ผลตสงและความแตกตางของยนแตละตาแหนงของพอและแมกสง เม�อเทยบกบพนธท�ม ยนตางๆ

ในกลมเดยวกน (กฤษฏา, 2546)

การแยกความแตกตางทางพนธกรรมของพช โดยอาศยลกษณะทางสณฐานวทยาของพช

น�นอาจมอทธพลของส�งแวดลอมเขามาเก�ยวของ ในปจจบนไดมการใชเทคนคตาง ๆ หา ความ

แตกตางทางพนธกรรมของพช เชน การอาศยความแตกตางในระดบยนหรอดเอนเอ ซ�งใชในการ

บงช� และจดจาแนกกลมของความแตกตางทางพนธกรรมของพชได ช�นดเอนเอท�ถก นามาใชเปน

ตวแทนหรอเคร�องหมายของลกษณะใดลกษณะหน�ง หรอท�เรยกวา molecular marker เชน SSR

markers ซ�งหมายถงการใชดเอนเอเปนเคร�องหมายในการตรวจสอบ และใชประโยชน จากการเกด

5

ความแตกตาง หรอ polymorphism ของลาดบดเอนเอท�แสดงใหเหน เพ�อท�จะบอกถง ความแตกตาง

ทางพนธกรรมของพช (หนวยปฏบตการชวโมเลกลพช, 2544)

ดงน�นจงมแนวคด นาเสนอโครงการวจยการสรางพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยวในเขตภาค

เหนอของประเทศไทย ตามแนวคดท�ประยกตใชประโยชนจากทฤษฎความแตกตางทางพนธกรรม

จากเช�อพนธกรรมดจากหนวยงานรฐบาลและเอกชนมาสรางพนธลกผสมใหเหมาะสมกบ

สภาพแวดลอมภาคเหนอ ดวยเทคโนโลยดานการปรบปรงพนธ เพ�อสรางมลคาใหผลตภณฑลด

ตนทน การผลตแกเกษตรกร ตลอดจนลดการแพรระบาดการผลตเมลดพนธท�ผดกฎหมายของผ

ประกอบ การรายยอยในเขตภาคเหนอของไทย ดงแผนภาพ

มหาวทยาลยแมโจไดมโครงการสรางพนธขาวโพดหวานลกผสมข�นต�งแตป 2542 - 2550

จนประสบความสาเรจ และไดขาวโพดหวานพนธลกผสม เชน พนธ หวานแมโจ 72 (ประวตร

และคณะ, 2548) พนธ หวานแมโจ 84 (ประวตร และคณะ, 2553) งานวจยคร� งน� ไดนาแนวความคด

จากโครงการปรบปรงพนธขาวโพดหวานของมหาวทยาลยแมโจมาประยกตใช เพ�อสรางพนธ

ขาวโพดไรลกผสมตลอดจนนางานวจยของนกศกษาระดบปรญญาโท (วาสนา, 2551) มาดาเนน

งานตอ เพ�อใหเกดประโยชนสงสดจากงานวจยท�เคยทามากอนหนาน� การปรบปรงพนธขาวโพดไร

ลกผสมท�ใชคร� งน� เปนวธมาตรฐานท�ใชกบการปรบปรงพนธพชท�วไป (conventional plant

breeding) (ประวตร และคณะ, 2551) ซ�งมข�นตอนตาง ๆ ดงน� (แผนภมท� 1)

สภาพแวดลอมท�เหมาะสมสาหรบ

การปลกขาวโพดไรทางภาคเหนอ

การหาเช �อพนธกรรมท�ด และปรบตวไดดทาง

ภาคเหนอ จากหนวยงานภาครฐบาลและ

บรษทเอกชน

1. สงเสรมใหเกษตรกรรวมกลมผลตเมลดพนธใชเอง

- เพ�อลดตนทนการผลต

2. ขายเมลดพนธสายพนธพอแมท�มลขสทธ�

- สหกรณการเกษตร และนคมการเกษตร

- ผประกอบการผลตเมลดพนธรายยอย

* เพ�อลดการผลตเมลดพนธท�ผดกฎหมาย

การสรางพนธขาวโพดลกผสมท�ใหผลผลต

และลกษณะทางการเกษตรท�ดกวา พนธ

มาตรฐาน CP888

6

1. การรวบรวมเช�อพนธกรรม (Germplasm collection) หมายถง การจดเกบรวบรวม

เช�อพนธกรรมขาวโพดไรท�เปนท�งพนธผสมเปด พนธลกผสม และสายพนธแทจากแหลงตางๆ

เทาท�จะหาไดท�งจากแหลงภายในประเทศและตางประเทศ โดยเฉพาะจากหนวยงานราชการ

และบรษทเอกชน

2. การทดสอบและคดเลอกเช�อพนธกรรม (Testing and selection) ข�นตอนทดสอบ

เบ�องตน ในแปลงทดลองโดยอาศยแผนการทดลองท�มซ�า จะสามารถบงช�ใหเหนถงลกษณะตางๆ ท�

ตองการ เชน ความตานทานโรคตาง ๆ อายการดอกและออกไหม ความสงตนและความสฝก

ลกษณะชนดและสของเมลด ตลอดจนผลผลต ฯลฯ

3. การผสมพนธ (Hybridization) การผสมพนธขาวโพดไรจะแตกตางกนไปตาม

วตถประสงคของโครงการปรบปรงพนธ โดยจะมท�งการผสมตวเอง (selfing) เพ�อสกดสายพนธช�ว

ท� 1, 2, 3 (S1, S2, S3… ) การผสมภายในพ�นอง (sibbing) เพ�อเกบรกษาเมลดพนธไวใช ในฤดกาล

ตอไปและผสมขาม (crossing) เพ�อท�จะสรางพนธขาวโพดไรลกผสมผลท�ตามมา ของการผสม

พนธโดยเฉพาะการผสมตวเองหรอการสกดสายพนธ คอ ความแตกตางระหวาง สายพนธจะเพ�ม

มากข�น ในทานองเดยวกนความแตกตางภายในสายพนธกจะลดนอยลงหรอเกด ความสม�าเสมอใน

สายพนธมากข�น ทาใหสามารถท�จะคดเลอกความแปรปรวนทางพนธกรรม และลกษณะท�ตองการ

ไดงายข�น

4. ความแปรปรวนทางพนธกรรมของลกษณะ (Genetic variation of characteristics)

ความแปรปรวน ทางพนธกรรมท�เกดข�นจากการผสมตวเอง (selfing) และการผสมภายในพ�นอง ท�

พบมากคอ การลดลงของความสง ตน อายการออกดอกและออกไหม ความออนแอตอโรค และ

ผลผลตต�าซ�งเปนผลเน�องมาจาก (inbreeding depression) เปนโอกาสในการคดสายพนธ ท�ไม

ตองการท�งและเกบรกษาสายพนธท�ดไว

5. การคดเลอกลกษณะท�ตองการ (Selection for desirable characteristic) ในขาวโพดไร

ลกษณะท�ถอวาเปนลกษณะท�ด ไดแก ลกษณะตานทานตอโรคและแมลง เปอรเซนตการกะเทาะสง

ความสม�าเสมอ ชนดและสเมลด เปลอกหมฝกมดชด จานวนแถวของเมลดประมาณ 14-16 แถว

ฝกยาว ซงมขนาดเลกและแขง และทนตอสภาพแลงซ�งลกษณะเหลาน� จะสงผลโดยตรงตอผลผลต

6. การผสมพนธ (Hybridization) เปนการนาสายพนธท�ผานการคดเลอกซ�งมลกษณะ ท�

ตองการหลายลกษณะมาผสมตวเองตวไป จากช�วท� 1 เปน ช�วท� 2, 3 และ 4 ( S1 , S2 , S3 , S4 )

แลวแตวาสายพนธไหนจะทนตอสภาพการผสมตวเองไดมากกวากน (inbreeding) ผลท�ไดจากการ

7

สกดสายพนธ โดยการผสมตวเองน�กจะไดสายพนธคดเลอกท�มความสม�าเสมอท�งผลผลต และ

ลกษณะทางการเกษตร ซ�งเรยกวาสายพนธแท (inbred line) ในขณะเดยวกน สายพนธไหนไมทน

ตอการผสมตวเองกทาการผสมภายในพ�นอง (sibbing) เพ�อลดระดบของ inbreeding ลง และเกบ

รกษาไวเปนเช�อพนธกรรมดตอไป ในโครงการน�ไดมการทดสอบ การผสมขามของสายพนธช�วท� 2

(early generation crossing) เชน S2 x S2 เพ�อสรางพนธลกผสม

7. การสรางสายพนธ (Extraction of inbred lines) ผลทดสอบการผสมตวเอง และผสม

ภายในพ�นอง กจะไดสายพนธแท และสายพนธผสมตวเองช�วท� 1 , 2 และ 3 ( S1 , S2 , S3 ) ซ�งเปน

ทรพยากรสาคญ ในการสรางพนธลกผสมตอไป

8. การสรางพนธลกผสมเบ�องตน (Crossing) เพ�อเปนการประหยดเวลาและทรพยากร ท�

ใชในโครงการปรบปรงพนธ จงทาการผสมขามสายพนธเพ�อสรางพนธลกผสมเบ�องตน (S2 x S2 )

ข�นวธการผสมพนธ เร�มจากการเลอกสายพนธท�ใหเกสรตวผมากเปนตวผ และสายพนธท�ม

เปอรเซนตการกะเทาะสงเปนสายพนธแม หรอผสมสลบพอแม (direct and reciprocal cross) หรอ

โดยใชสายพนธแมหลายๆ สายพนธผสมกบสายพนธพอ 3-4 สายพนธ (test cross) นอกจากน� ยง

สามารถผสมแบบพบกนหมดของสายพนธท�ผานการคดเลอกจานวน 6-10 สายพนธ (Diallel cross)

ท�งน� ยดหลกการวา hererosis จะเกดข�นมาจากความแตกตางทางพนธกรรม ของสายพนธพอและแม

พนธลกผสม ท�ไดจากการผสมพนธท�ง 3 แบบน�จะนาไปปลกทดสอบ เพ�อศกษารปแบบของความ

ดเดนของคผสม (heterotic pattern) ซ�งจะใชกาหนดวาสายพนธไหน ควรจะใชเปนพอ หรอ ใชเปน

แม

9. การประเมนและเปรยบเทยบพนธ (Variety testing and Evaluation) พนธขาวโพดไร

ลกผสมท�ไดจากการผสมพนธทกค จะตองผานการประเมนความดเดนเทยบกบพนธขาวโพดไร

มาตรฐาน (check) โดยใชแผนการทดลองและจานวนซ�าท�เหมาะสม ซ�งจะแยกการเปรยบเทยบพนธ

ออกไดตามลาดบดงน� การเปรยบเทยบเบ�องตน (Preliminary Yield Trial) เปนการเปรยบเทยบ

พนธลกผสมจานวนหลาย ๆ พนธ เปนคร� งแรก โดยมจานวนซ�าเพยง 2 ซ�า เม�อส�นสดการทดลอง ก

จะคดเลอกพนธลกผสมท�ดไวจานวน 30 % เพ�อนาเขาการเปรยบเทยบมาตรฐาน (Standard Yield

Trial) ซ�งจานวนพนธท�เปรยบเทยบมนอยลงหรอประมาณ 15-20 พนธ และเพ�มจานวนซ�าเปน 3 ซ�า

เพ�อความแมนยา เม�อส�นสดการทดลอง จะมเพยง 1 – 2 พนธเทาน�นท�จะทาการผสมพนธ และ

ผลตเมลดพนธใหมปรมาณมากข�นเปน 100 – 200 กโลกรม แลวนาไปเปรยบเทยบในระดบไร

เกษตรกร (Farmer Yield Trial) โดยเพ�มขนาดของพ�นท�และจานวนแปลงเปรยบเทยบเปน 5 – 10

แปลง แตใชวธการปฏบต ดแลรกษาตามแบบของเกษตรกร แลวคดเลอกพนธดท�สดเพยง 1 พนธ

8

10. การคดเลอกพนธด (Selection of elite variety) เม�อไดผลจากแปลงเปรยบเทยบพนธ

ในไรเกษตรกรแลวกจะสามารถตดสนใจไดวาพนธไหนควรจะเลอกไวเปนพนธสงเสรมตอไป แต

ตอง คานงถงวาพนธน�นไดม การเกบรกษาเมลดสายพนธพอแมไวพอสมควรหรอไมซ�งเปนปจจย

สาคญ ของการนาพนธดสเกษตรกร

11. การขยายสายพนธพอแม (Increase of parent seed) นาสายพนธพอแมท�เปนคของ พนธ

ลกผสมพนธดมาขยายเบ�องตน โดยการผสมภายในพ�นอง (sibbing) เปนเมลดพนธคด (breeder

seed) แลวขยายเมลดพอแมอกคร� ง ในแปลงปลอดละอองเกสร (isolation plot) เพ�อผลตเมลดพนธ

พอแมหรอเรยกวา เมลดพนธหลก (foundation seed) ใหเพยงพอกบ การผลตเมลดพนธลกผสมช�วท�

1 (F1)

12. การผลตเมลดพนธลกผสมขาวโพดไรพนธด (Seed production of the best variety) นา

เมลดพนธหลก ท�งสายพนธพอและสายพนธแมมาทดลองผลผลตเมลดพนธ (production study)

โดยปรกตจะทาในฤดปลายฝนหรอฤดแลง ซ�งจะไดเมลดพนธขาวโพดไรลกผสมท�มคณภาพด เม�อ

เกบเก�ยวเมลดพนธแลวทาการแปรสภาพเมลดพนธ (Seed processing) และทดสอบคณภาพ (Seed

quality testing) บรรจถงและตดฉลากพรอมวธการปลก เพ�อสงเสรมใหเกษตรกรตอไป

9

แผนภมท� 1. ข�นตอนการสรางขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยว

Germplasm of

MJU. Selection of

desirable Traits

Genetic Variation

of characteristics

Hybridization

-selfing, sibing

and crossing

S5,S6,S7 and inbred line extraction

Direct cross, Test cross and Diallel

cross of different genetic background

in bred for heterotic pattern study on F1

hybrids

Varietal Testing and Evaluation

in Preliminaly Standard.

Regional and Farmer Trials

Selection of the elite

varieties and parent lines

Increase the parent seed

(foundation seed)

Seed production of the Best

variety for public

การปรบสภาพเมลดพนธ

การจดฝกอบรมและทาแปลงสาธต 1. เกษตรกรแกนนาและ ผประกอบการรายยอย

2.จดทาแปลงสาธต 4 แปลง ทดสอบพนธ 2 แปลง

ผลตเมลดพนธ 2 แปลง

ขอจดสทธบตร

และขอรบรองพนธ

จากกรมวชาการเกษตร

จาหนายเมลดพนธขาวโพด

สายพนธพอและสายพนธแม

-เกษตรกรแกนนา

-ผประกอบการรายยอย

-สหกรณการเกษตร

นกศกษาปรญญาโททาวทยานพนธ

-สาขาพชไรปรบปรงพนธ 2 คน

นกศกษาปรญญาตรทาปญหาพเศษ

-การทดสอบพนธขาวโพดลกผสม5-10 คนตอป

นกศกษาฝกงาน

สหกจศกษา

5-10 คนตอป

รบเมลด

ปรบปรงสภาพ ทาความสะอาด

เกบรกษา

คดแยกขนาดเมลด

คลกสารเคม

เกบรกษาในหองเกบเมลดพนธ จาหนายแกเกษตรกร

ทดสอบความงอก

บรรจถง

นกศกษาปรญญาโท ทาวทยานพนธ

สาขาเทคโนโลยเมลดพนธ 2 คน

Testing and Selection

In replication trials

10

อปกรณและวธการการวจย

อปกรณ

1. เช�อพนธกรรมขาวโพดไรจากแหลงตาง ๆ ตอเน�องจากผลงานวจยป 2548-2550

(ประวตร และคณะ, 2551)

2. สายพนธขาวโพดไรท�ผานการผสมตวเอง ช�วท� 2, 6 และช�วท� 9 (S2, S6 และ S9)

3. พนธขาวโพดไรลกผสมจากแปลงผสมพนธและพนธเปรยบเทยบมาตรฐาน

4. อปกรณท�ใชในการผสมพนธขาวโพด ไดแก

4.1. ถงคลมเกสรตวเมย (glassine bag)

4.2. ถงคลมเกสรตวผ (tassel bag)

4.3. ถงใสอปกรณผสมพนธ (apron)

4.4. อปกรณอ�นๆ เชน ดนสอ คลปหนบกระดาษ สเตปเปล (staple)

สมดบนทกการทดลอง ฯลฯ

5. ปยเคม ไดแก สตร 15-15-15 และ 46-0-0

6. สารเคมปองกนและกาจดวชพชแลสโซ และอะทราซน

7. สารเคมปองกนโรคราน� าคาง (matalaxyl) โรคใบไหม และโรคราสนม

8. วสดอปกรณท�ใชทางการเกษตรอ�นๆ ท�จาเปนสาหรบการปลกและเกบเก�ยวขาวโพด

เชน เคร�องช�งน� าหนก เคร�องวดความช�น และถงตาขาย

ตารางท� 1 ข�นตอนการสรางขาวโพดพนธลกผสมเด�ยว

ระยะเวลา เดอน ป ข�นตอนการดาเนนงาน

ต.ค. 2554 –ก.พ. 2555

(ฤดปลายฝน)

การสรางพนธขาวโพดลกผสมเด�ยว โดยวธผสมพนธแบบพบกนหมด (Diallel

Cross Method I, Model I) จากสายพนธขาวโพดท�ผสมตวเอง 2 ช�ว (S2)

สายพนธผสมตวเอง 6 ช�ว (S6) และ สายพนธผสมตวเอง 9 ช�ว (S9)

ม.ย. 2555 – ต.ค. 2555

(ฤดฝน)

การเปรยบเทยบผลผลตขาวโพดพนธลกผสมเด�ยวเบ�องตนกบพนธเปรยบเทยบ

มาตรฐาน โดยวางแผนการรทดลองแบบ 7 x 7 double lattice ม 2 ซ�า

พ.ย. 2555 – ธ.ค. 2555 วเคราะหขอมลทางสถตและสมรรถนะการผสม (Singh, 1979) เขยนรายงาน

สรปโครงการ

11

การทดลองท� 1 ป 2554 ฤดปลายฝน : การสรางพนธขาวโพดลกผสมเด�ยวโดยวธการ

ผสมแบบพบกนหมด (Diallel Cross)

1. วางแผนการผสมพนธแบบ Diallel Cross methed I โดยใชสายพนธท�ได จากวธการท� 1

โดยคดเลอกสายพนธท�มลกษณะทางการเกษตรตาง ๆ ท�ด คดเลอกท�งหมด 6 สายพนธ ซ�งแตละสาย

พนธท�คดเลอกจะตองมความแตกตางทางพนธกรรม โดยดจากประวตและแหลงท�มา ของพนธ เม�อ

นามาผสมพนธแบบพบกนหมดจะไดลกผสมท�งหมด 30 คผสม และ สายพนธพอแมท�ผสมตวเอง

ช�วท� 3, 7 และ 10 (S3, S7 และ S10) 6 สายพนธ

2. การเตรยมแปลงผสมพนธ โดยการไถตากดนและไถพรวน 1 คร� ง ทาการยกแปลงเพ�อให

แตละแปลง ปลกได 2 แถว แถวยาว 4.0 เมตร ใชระยะปลกระหวางแถว 75 เซนตเมตร ระหวางตน

20 เซนตเมตร หยอดเมลดหลมละ 2-3 เมลด

3. การปฏบตดแลรกษา ใสปยรองพ�นสตร 15-15-15 อตรา 50 ก.ก./ไร พรอมกบการปลก

ฉดพนสารเคมปองกนและกาจดวชพช สารเคม แลสโซ อตรา 500-600 ลบ.ซม./น� า 60 ลตร/ไร ผสม

กบสารเคม อะทราซน อตรา 500-600 กรม/น� า 60 ลตร/ไร ฉดพนทนทหลงปลก เพ�อคมไมให

วชพชงอก เม�อขาวโพดอายได 21 – 28 วน ถอนแยกใหเหลอ 1 ตน/หลม และใสปยสตร 46-0-0

อตรา 30 กก./ไร กาจดวชพชและกลบโคนตนขาวโพด

4. การผสมพนธ ทาการผสมพนธท�ง 3 แบบ เพ�อใหสอดคลองกบวตถประสงค เชน การ

สกด สายพนธจะใชวธการผสมตวเอง (selfing) ถาตองการเกบรกษาและตออายเมลดพนธ ใชวธการ

ผสม ภายในพ�นอง (sibbing) และถาตองการสรางพนธลกผสมจะใชวธการผสมขาม (crossing) ท�ม

วธ ผสมพนธขามแบบ diallel cross

5. การผสมพนธขาวโพดโดยนกปรบปรงพนธ (controlled hand pollination) เม�อขาวโพด

เจรญเตบโตถงระยะออกดอกใหเลอกตนท�มลกษณะสมบรณแขงแรงสาหรบใชผสมพนธ ตาม

ข�นตอนตอไปน�

5.1 การคลมเกสรตวเมยเม�อเหนฝกออนหรอดอกเกสรตวเมยเร�มแทงจากขอตรงกลางลาตน

โดยท�ไหมยงไมโผลใหใชถงคลมเกสรตวเมยคลมฝกออนไว โดยกระตกใบท�หมดานขางฝกออก

ใหขอบของถงคลมฝกจะเสยบแนบกบลาตนขาวโพด เพ�อปองกนลมพดถงคลมตวเมยหลด

5.2 การเตรยมเกสรตวผและเกสรตวเมย เพ�อการผสมจะทาในชวงตอนเยน เม�อฝกออน

ท�คลมไวมไหมโผลพรอมผสมแลว และเกสรตวผในแปลงผสมพนธบานประมาณ 50 % ของชอ

หรอมละอองเกสรกระจายพอท�ใชผสมได ทาการตดไหมท�ปลายฝกออก (cut back) แลวคลมถงไว

12

ตามเดมท�งน� เพ�อใหไหมยดออกมาใหมมความยาวสม�าเสมอกน ตอมาทาการคลมเกสรตวผ ดวยถง

คลมเกสรตวผ เพ�อปองกนเกสรจากตนอ�นมาปะปนตองรดเอากาบหมละอองเกสร (anther) ออก

จากดอกท�บานใหหมดแลวจงคลมชอเกสรตวผปดถงใหมดชด และตดคลปปองกนเกสรร�วไหล

บนทกรปแบบวธการผสมและวนท�และเดอนท�ผสมไวท�ถงผสมดานซาย

5.3 การผสมพนธ จะทาในตอนเชาชวง 9.00 - 11.00 นาฬกา ของวนรงข�น โดยทาการเขยา

ชอดอกเกสรตวผท�คลมถงไวใหละอองตกใสถง แลวนามาเทใสบนไหมของฝกขาวโพดตนเดยวกน

เรยกวา ผสมตวเอง (selfing) ถาเทใสไหมของฝกขาวโพดตนอ�นในสายพนธเดยวกนเรยกวา ผสม

ภายในสายพนธเดยวกนหรอพ�นอง (sibbing) แตถาเทใสไหมของฝกขาวโพดตนอ�น ท�เปนคนละ

พนธหรอสายพนธเรยกวา การผสมขาม (crossing) แลวใชถงคลมเกสรตวผน�น คลมฝกทนทท�

ผสมเสรจ พรอมเยบปกท�งสองขางของถงผสมดวยสเตปเปลรอบลาตนขาวโพดไว

5.4 การเกบเก�ยว จะกระทาเม�อขาวโพดอายประมาณ 100 - 120 วนหลงวนงอกหรอ

ขาวโพดสกแกทางสรรวทยาพรอมท�จะเกบเก�ยว ใหเกบเก�ยวฝกท�งถงผสมท�คลมฝกอยมาตากให

แหง แลวนามาคดแยกเอาฝกท�มลกษณะด ๆ ไว แลวกะเทาเมลดแยกใสซองเปนฝกตอซอง และจด

บนทก พนธประวตลงบนแตละซอง บนทกขอมล สเมลด คะแนนฝกตลอดจนน� าหนกเมลด ท�งใน

สมดบนทก และไฟลคอมพวเตอร แลวเกบรกษาเมลดไวในหองเยนเกบเมลดพนธ

6. การจดบนทกขอมล

6.1 วนปลก นบจากวนใหน� า (planting date)

6.2 วนงอก นบจากวนปลก (germination date)

6.3 ความแขงแรงของตนกลา (seeding vigor :1-5 , 1 = week, 5 = vigorous)

6.4 วนถอนแยก นบจากวนงอก (thinning date)

6.5 วนออกดอกเกสรตวผ 50 % นบจากวนงอก (50% tasselling date)

6.6 วนออกดอกเกสรตวเมย 50 % นบจากวนงอก (50% silking date)

6.7 วนผสมเกสร นบจากวนงอก (pollination date)

6.8 จานวนฝกท�ผสมตวเอง ผสมภายในพ�นอง และผสมขาม (selfed , sib , crossed)

6.9 วนเกบเก�ยวนบจากวนงอก (harvesting date)

6.10 จานวนฝกท�ผานการคดเลอก (selected ears)

6.11 คะแนนฝก (ear aspect :1-5 , 1 = non uniform small , 5 = uniform large)

6.12 สเมลด (seed color) O (Orange) , Y(Yellow) , R (Red)

6.13 ชนดของเมลด (seed type) F (flint), D (dent), SF (semi-flint), SD (semi-dent)

13

6.14 เปอรเซนตการกะเทาะ (% shelling)

6.15 น� าหนกเมลดแตละซอง (seed weight , g)

ตารางท� 2 แผนการสรางคผสมแบบ Diallel Cross methed I โดยใชสายพนธพอแม

6 สายพนธ

Female

Inbred line

Male Inbred line

1 2 3 4 5 6

1 X11 X12 X13 X14 X15 X16

2 X21 X22 X23 X24 X25 X26

3 X31 X32 X33 X34 X35 X36

4 X41 X42 X43 X44 X45 X46

5 X51 X52 X53 X54 X55 X56

6 X61 X62 X63 X64 X65 X66

หมายเหต : ตวอกษรขดเสนใตหมายถงสายพนธพอแม

2. การวางผงแปลงปลกและการผสมพนธ ทาการปลกสายพนธละ 5 แถว ระยะปลก 75 x

20 เซนตเมตร แถวยาว 4 เมตร มจานวน 20 ตน/แถว ปลก 3 เมลด/หลม แลวทาการผสมพนธตาม

ตารางคผสมท�จดวางไว โดย 1 คผสมจะผสมไว 5 - 10 ฝก (ตารางท� 2)


ฉดพนสารเคมปองกนและกาจดวชพช สารเคม แลสโซ อตรา 500-600 ลบ.ซม./น� า 60 ลตร/ไร ผสม

กบสารเคม อะทราซน อตรา 500-600 กรม/น� า 60 ลตร/ไร ฉดพนทนทหลงปลก เพ�อคมไมให



4. การเกบเก�ยวฝกขาวโพด เม�อขาวโพดมอาย 40 วนหลงจากผสมพนธ เกบแยกท�ละคผสม

โดยเลอกฝกท�มลกษณะท�ดท�สดของแตละคผสมไว เพ�อใชในการเปรยบเทยบผลผลตและคณภาพ

ขาวโพดพนธลกผสมตอไป

14

การทดลองท� 2 ป 2555 ฤดฝน : การเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตนของขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยว

1. การวางแผนการทดลอง วางแผนการทดลองแบบ 7x7 Double lattice ม 2 ซ�า

ประกอบดวย พนธลกผสมจานวน 30 คผสม สายพนธพอแม 6 สายพนธ (จากการทดลองท� 2) และ

พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน 2 พนธ พนธเปรยบเทยบ 3 พนธ และพนธรวมทดสอบ 8 พนธ

รวมท�งหมด 49 พนธ (ตารางท� 3)

2. การปลก เตรยมแปลงปลกโดยการไถตากดนและไถพรวน 1 คร� ง ใชระยะปลก 75 x 25

เซนตเมตร จานวน 4 แถวตอแปลงยอย แถวยาว 5 เมตร ปลกแถวละ 21 หลม ปลกพนธละ 4 แถว


การฉดพนสารเคมปองกนและกาจดวชพช สารเคม แลสโซ อตรา 500-600 ลบ.ซม./น� า 60 ลตร/ไร

ผสมกบสารเคม อะทราซน อตรา 500-600 กรม/น� า 60 ลตร/ไร ฉดพนทนทหลงปลก เพ�อคมไมให



4. การเกบเก�ยวผลผลต เกบเก�ยวเม�อขาวโพดไรมอาย 120 วนหลงจากปลก โดยเกบ 2

แถวกลาง บนทกขอมลดานผลผลต และลกษณะทางพชไรตางๆ ดงน�

4.1 วนปลก นบจากวนใหน� า (planting date)

4.2 วนงอก นบจากวนปลก (germination date)

4.3 ความแขงแรงของตนกลา (seeding vigor :1-5 , 1 = week, 5 = vigorous)

4.4 วนถอนแยก นบจากวนงอก (thinning date)

4.5 จานวนตนตอแปลงยอย (number of plants per plot)

4.6 วนออกดอกเกสรตวผ 50 % นบจากวนงอก (50% tasselling date)

4.7 วนออกดอกเกสรตวเมย 50 % นบจากวนงอก (50% silking date)

4.8 คะแนนการเกดโรค (foliar disease: 1-5. 1 = resistance, 5 = susceptible)

4.9 ความสงตน วดจากโคนตนถงขอใบธง (plant height, cm.)

4.10 ความสงฝก วดจากโคนตนถงขอฝกบน (ear height, cm.)

4.11 จานวนตนท�เกบเก�ยว (total stand per plot)

4.12 จานวนตนลม (no. of plant lodging)

4.13 คะแนนเปลอกหมฝกไมมดชด (1-5 คะแนน)

4.14 จานวนฝกเกบเก�ยว (number of harvested ears)

4.15 จานวนฝกเนา (no. of ears rotten)

4.16 น� าหนกฝกเกบเก�ยว (field weight kg./plot)

15

4.17 คะแนนฝกโดยรวม (ear aspect)

4.18 น� าหนกเมลด (grain weight kg/plot)

4.19 ความช�นในเมลด (% moisture)

4.20 เปอรเซนตการกะเทาะ (% shelling)

ตารางท� 3 แผนการสมส�งทดลอง (master sheet)

Entry

No.

Pedigree

Origin Replication

MJU 2011LR I II

1 B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1 1 x 2 101 219

2 B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1 1 x 3 102 203

3 B80S2-1-1 x NS3S2-1-2 1 x 4 103 234

4 B80S2-1-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 1 x 5 104 202

5 B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 1 x 6 105 209

6 DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1 2 x 1 106 247

7 DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1 2 x 3 107 231

8 DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2 2 x 4 108 237

9 DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 2 x 5 109 224

10 DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 2 x 6 110 242

11 NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1 3 x 1 111 205

12 NT6346S2-4-1 x DK9955S2-2-1 3 x 2 112 223

13 NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2 3 x 4 113 207

14 NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 3 x 5 114 213

15 NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 3 x 6 115 211

16 NS3S2-1-2 x B80S2-1-1 4 x 1 116 232

17 NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1 4 x 2 117 210

18 NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1 4 x 3 118 249

16

ตารางท� 3 (ตอ)

Entry

No.

Pedigree

Origin Replication

MJU 2011LR I II

19 NS3S2-1-2 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 4 x 5 119 212

20 NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 4 x 6 120 244

21 Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x B80S2-1-1 5 x 1 121 226

22 Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1 5 x 2 122 229

23 Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1 5 x 3 123 217

24 Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2 5 x 4 124 241

25 Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 5 x 6 125 228

26 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x B80S2-1-1 6 x 1 126 233

27 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1 6 x 2 127 227

28 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1 6 x 3 128 206

29 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NS3S2-1-2 6 x 4 129 225

30 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 6 x 5 130 235

31 B80S3-1-1-1 (สายพนธพอแม) 1-1 131 208

32 DK9955S3-2-1-1 (สายพนธพอแม) 2-1 132 245

33 NT6346S3-4-1-1 (สายพนธพอแม) 3-1 133 218

34 NS3S3-1-2-1 (สายพนธพอแม) 4-1 134 246

35 Pac0390179S7-1-1-1-1-1-2-1 (สายพนธพอแม) 5-1 135 220

36 CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1-1 (สายพนธพอแม) 6-1 136 248

37 CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) CP 137 236

38 NK40 (พนธเปรยบเทยบ) Syngenta 138 238

39 NK48 (พนธเปรยบเทยบ) Syngenta 139 215

40 DK9955 (พนธเปรยบเทยบ) Monsanto 140 222

17


Entry

No.

Pedigree

Origin Replication

MJU 2011LR I II

41 NS3 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) DAO 141 240

42 PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 x DK9955S2-2-1 (พนธรวมทดสอบ) 17 x 12 142 239

43 PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 x NS3S2-1-2 (พนธรวมทดสอบ) 17 x 14 143 216

44 PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 x NK 48S4-1-1-2 -1 (พนธรวมทดสอบ) 17 x 20 144 204

45 NK 49S5-1-3-1-1-1 x CP9988S8-1-4-1-1-1-1-1-1 (พนธรวมทดสอบ) 18 x 19 145 201

46 NK 48S4-1-1-2-1 x DK9955S2-2-1 (พนธรวมทดสอบ) 20 x 12 146 243

47 NK 48S4-1-1-2-1 x NS3S2-1-2 (พนธรวมทดสอบ) 20 x 14 147 214

48 NK 48S4-1-1-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 (พนธรวมทดสอบ) 20 x 16 148 221

49 NK 48S4-1-1-2-1 x PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 (พนธรวมทดสอบ) 20 x 17 149 230

การสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยวสาหรบเกษตรกรในเขตภาคเหนอของไทย

Development of Corn Single Cross Hybrid For Farmer in Northern Thailand

เสกสรร สงจนทก,1 นายสรนทร ดสปาน,1 ธนวฒน รอดขาว1 และ สกจ ตดชย1

สานกวจยและสงเสรมวชาการการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ จ. เชยงใหม 50290

-----------------------------------------------------------

บทคดยอ

การสรางพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยว โดยวธผสมพนธแบบพบกนหมด (Diallel Cross

Method I, Model I) ไดทาการวจยขาวโพดตอเน�อง 2 ฤดปลก ต�งแตป 2554-2555 ท�สาขาพชไร

คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ เพ�อพฒนาและคดเลอกพนธขาวโพดไรลกผสมท�

ใหผลผลตและคณภาพดกวาพนธมาตรฐาน โดยคดเลอกสายพนธผสมตวเอง 2, 6 และ 9 ช�ว (S2,

S6 และ S9) มาจานวน 6 สายพนธ ผสมพนธแบบพบกนหมด ไดพนธลกผสมเด�ยว 30 คผสม

นามาเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตนในฤดตนฝน พ.ศ. 2555 โดยวางแผนการทดลองแบบ 7 x 7

double lattice 2 ซ�า ผลการทดลองพบวา พนธลกผสม (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-

1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1,

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 ใหผลผลตน� าหนกเมลดท�ความช�น 14% 1,548,

1,528, 1,513 และ 1,508 กโลกรม/ไร ตามลาดบ ซ� งใหผลผลตสงกวาพนธมาตรฐาน CP888

(1,438 กโลกรม/ไร) ถง 7.6%, 6.3%, 5.2% และ 4.9% จากการประเมนสมรรถนะการผสมท�วไป

(GCA) ของสายพนธพอแม โดยวธวเคราะห Diallel Cross Method I พบวา สายพนธ Pac

039017S6-1-1-1-1-1-2, NT6346S2-4-1-1 และ DK9955S2-2-1-1 ใหคา GCA เปนบวก ของ

ลกษณะผลผลตน� าหนกเมลดท�ความช�น 14% (+142.00, +11.44 และ +2.94) จงคดเลอกสายพนธ

ท�งสามไวใชเปนสายพนธทดสอบในโครงการปรบปรงพนธขาวโพดไรของมหาวทยาลยแมโจ

สาหรบพนธขาวโพดไรท�ผานการคดเลอกท�งส�พนธจะไดขยายสายพนธพอแม และผลตเมลดพนธ

ลกผสมช�วท� 1 เบ�องตน แลวนาออกมาเปรยบเทยบพนธแบบมาตรฐาน และในไรเกษตรกรตอไป

คาสาคญ: ปรบปรงพนธ ขาวโพด ลกผสมเด�ยว

Abstract

In this study, series of 2 seasonal experiments were conducted from 2011-2012 at the

Department of Agronomy, Faculty of Agricultural Production in Maejo University. In order to

develop and select corn single cross hybrid. The selected S2, S3 and S9 lines were dialleled cross

to develop 30 corn single cross hybrids. The single cross hybrids, parents and check varieties

were preminarily compared for their yield and quality using 7x7 double lattice design during the

2012 early rainy season. The results indicated that single crosses (DK9955S2-2-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x

DK9955S2-2-1)F1, and (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 produced high grain

weights at 14% moisture content by 1,548, 1,528, 1,513 and 1,508 kg/rai. The 4 single cross

hybrids gave better grain weight than CP888 (check) by 7.6%, 6.3%, 5.2% and 4.9% respectively.

The estimates of the general combining ability (GCA) for the trait was then calculated using

diallel cross method I analysis. Results showed that three lines; Pac 039017S6-1-1-1-1-1-2,

NT6346S2-4-1-1 and DK9955S2-2-1-1 gave high positive GCA effects for grain weights at 14%

moisture content by +142.00, +11.44 and +2.94. The three lines were then selected as testers for

the corn breeding program in Maejo University. It is suggested that parent seeds of the four corn

F1 hybrids should be multiplied and should prefatorily produced the F1 hybrid seed and the

compared with other commercial hybrids in standard yield trials as well as in farmer.

Key words: Breeding, corn, single cross, hybrid

18

ผลการวจย

การสรางพนธขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยว โดยวธผสมแบบพบกนหมด ไดทาการปลก

ขาวโพดไรตอเน�องกน 2 ฤดปลก ป 2554-2555 ท�ฟารมวจยและพฒนาการผลต สาขาพชไร

คณะผลตกรรมการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ

การทดลองท� 1 ป 2554 ฤดปลายฝน การสรางพนธขาวโพดลกผสมเด�ยว โดยวธผสมพนธแบบ

พบกนหมด (Diallel Cross Method I, Model I)

ไดนาสายพนธขาวโพดท�ผสมตวเอง 2 ช�ว (S2) จานวน 4 สายพนธ ไดแก สายพนธ

B80S2-1-1, DK9955S2-2-1, NT6346S2-4-1 และสายพนธ NS3S2-1-2 สายพนธผสมตวเอง 6

ช�ว (S6) Pac 039017S6-1-1-1-1-1-2 และ สายพนธผสมตวเอง 9 ช�ว (S9) CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-

1-1 รวมท�งหมด 6 สายพนธ มาปลกสายพนธละ 2 แถว แถวมความยาว 10 เมตร โดยใช

ระยะปลก 75 x 25 เซนตเมตร เพ�อผสมพนธแบบพบกนหมด (Diallel Cross Method I, Model I)

ไดพนธลกผสม 30 คผสม (ตารางท� 5) และไดศกษาลกษณะทางพชไร พบวา ลกษณะวนออก

ดอก 50% อยระหวาง 42-45 วน มคาเฉล�ยเทากบ 43.2 วน มความแปรปรวน 3.77ลกษณะวน

ออกไหม 50% อยระหวาง 41-46 วน มคาเฉล�ยเทากบ 43.3 วน มความแปรปรวน 3.87

ลกษณะความสงตนอยระหวาง 170-205 เซนตเมตร มคาเฉล�ยเทากบ 187 เซนตเมตร มความ

แปรปรวน 239 ลกษณะความสงฝกอยระหวาง 71-117 เซนตเมตร มคาเฉล�ยเทากบ 96

เซนตเมตร มความแปรปรวน 281 และไดผสมพนธแบบผสมตวเองสายพนธละ 5 ฝก และ

คดเลอกสายพนธละ 3 ฝก (ตารางท� 4)

19

ตารางท� 4 คาเฉล�ยลกษณะตาง ๆทางพชไรของสายพนธขาวโพดไร 6 สายพนธ

ท�ผานการผสมตวเอง 2 คร� ง (S2 plant) ป 2554 ฤดปลายฝน

Entry

No. Pedigree

Origin Rows Days to Height Total Selec.

2011D Tassel Silk plant ear Self. Self

1 B80S2-1-1 B4 1-1 2 42 42 194 100 5 3

2 DK9955S2-2-1 B4 107-1 2 43 44 189 97 5 3

3 NT6346S2-4-1 B4 134-1 2 44 42 205 106 5 3

4 NS3S2-1-2 B4 141-2 2 45 46 197 117 5 3

5 Pac 039017S6-1-1-1-1-1-2 A7 193-2 2 40 41 166 82 5 3

6 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 A7 435-1 2 45 45 170 71 5 3

Mean - - 43.2 43.3 187 96 5 3

Standard deviation - - 1.94 1.97 15.4 16.8 - -

Variation - - 3.77 3.87 239 281 - -

C.V.% - - 4.50 4.54 8.28 17.56 - -

20

ตารางท� 5 พนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยวจานวน 30 คผสม ท�ไดจากการผสมพนธแบบ Diallel

Cross Method I, Model I ท�มหาวทยาลยแมโจ ป 2555 ฤดปลายฝน

Entry Pedigree Origin Total

No. MJU 2011LR ears

1 B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1 1 x 2 3

2 B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1 1 x 3 4

3 B80S2-1-1 x NS3S2-1-2 1 x 4 3

4 B80S2-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 1 x 5 3

5 B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 1 x 6 3

6 DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1 2 x 1 2

7 DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1 2 x 3 2

8 DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2 2 x 4 2

9 DK9955S2-2-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 2 x 5 2

10 DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 2 x 6 2

11 NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1 3 x 1 3

12 NT6346 S2-4-1 x DK9955S2-2-1 3 x 2 3

13 NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2 3 x 4 2

14 NT6346S2-4-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 3 x 5 3

15 NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 3 x 6 3

16 NS3S2-1-2 x B80S2-1-1 4 x 1 2

17 NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1 4 x 2 3

18 NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1 4 x 3 3

19 NS3S2-1-2 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 4 x 5 2

20 NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 4 x 6 3

21


Entry Pedigree Origin Total

No. MJU 2011LR ears

21 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x B80S2-1-1 5 x 1 3

22 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1 5 x 2 3

23 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1 5 x 3 3

24 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2 5 x 4 4

25 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 5 x 6 3

26 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x B80S2-1-1 6 x 1 2

27 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1 6 x 2 2

28 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1 6 x 3 2

29 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NS3S2-1-2 6 x 4 2

30 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 6 x 5 2

Total cross 79

การทดลองท� 2 ป 2555 ฤดตนฝน การเปรยบเทยบผลผลตขาวโพดพนธลกผสมเด�ยวเบ�องตนกบ

พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน โดยวางแผนการรทดลองแบบ 7 x 7 double lattice

ม 2 ซ�า

ลกษณะจานวนตนเกบเก�ยวตอแปลงยอย พบวา จานวนตนเกบเก�ยวไมแตกตางกนทาง

สถต (P>0.05) โดยมจานวนตนเกบเก�ยวอยระหวาง 36-47 ตน มคาเฉล�ยของจานวนตนเกบเก�ยว

เทากบ 42 ตน/แปลงยอย (ตารางท� 6)

ลกษณะอายวนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนต พบวา มความแตกตางกนทางสถต

(P<0.01) มอายวนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนต อยระหวาง 54-63 วน มคาเฉล�ยเทากบ 57

วน สามารถจดอายการออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนตได 2 ชวง

22

พนธท�มอายวนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนต อยระหวาง 54-58 วน ไดแก พนธ

(PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 x NK 48S4-1-1-2 -1)F1 (พนธรวมทดสอบ), (B80S2-1-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (DK9955S2-2-1 x

CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1, NS3 (พนธเปรยบเทยบ

มาตรฐาน) และ (NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1)F1 มอายวนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนต

เทากบ 54, 55, 55, 56, 57, 57 และ 58 วน ตามลาดบ (ตารางท� 6)

พนธท�มอายวนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนต อยระหวาง 59-63 วน ไดแก พนธ

CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1-1 (สายพนธพอแม), CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน),

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, DK9955 (พนธเปรยบเทยบ), NT6346S3-4-1-1

(สายพนธพอแม), B80S3-1-1-1 (สายพนธพอแม) และ DK9955S3-2-1-1 (สายพนธพอแม) มอาย

วนออกดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนตเทากบ 59, 59, 59, 59, 61, 62 และ 63 วน ตามลาดบ

(ตารางท� 6)

ลกษณะอายวนออกไหม 50 เปอรเซนต มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มอายวน

ออกไหม 50 เปอรเซนต อยระหวาง 53-63 วน มคาเฉล�ยเทากบ 57 วน สามารถจดอายการออก

ดอกเกสรตวผ 50 เปอรเซนตได 2 ชวง

พนธท�มอายวนออกไหม 50 เปอรเซนต อยระหวาง 53-58 วน ไดแก พนธ (B80S2-1-1

x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (B80S2-1-1 x

NT6346S2-4-1)F1, (NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2)F1, NS3 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) และ

(DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1)F1 มอายวนออกไหม 50 เปอรเซนตเทากบ 53, 54, 55, 56, 57

และ 58 วน ตามลาดบ (ตารางท� 6)

พนธท�มอายว นออกไหม 50 เปอรเซนต อยระหวาง 59-63 ว น ไดแก พนธ

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน), B80S3-1-1-

1 (สายพนธพอแม) และ DK9955S3-2-1-1 (สายพนธพอแม) มอายวนออกไหม 50 เปอรเซนต

เทากบ 59, 60, 62 และ 63 วน ตามลาดบ (ตารางท� 6)

ลกษณะความสงตนมความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มความสงตน อยระหวาง 188-

260 เซนตเมตร มคาเฉล�ยเทากบ 236 เซนตเมตร พนธท�มความสงตนต�าคอ สายพนธพอแม

ไ ด แ ก ส า ย พน ธ พ อ แ ม CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1-1, DK9955S3-2-1-1, NS3S3-1-2-1,

Pac0390179S7-1-1-1-1-1-2-1, NT6346S3-4-1-1 และ B80S3-1-1-1 ซ�งมความสงตนเทากบ 188,

23

198, 200, 201, 203 และ 210 เซนตเมตร ตามลาดบ พนธ (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1,

(DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1)F1, (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1)F1 และ

(B80S2-1-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 มความสงตนเทากบ 236, 237, 239, และ 240

เซนตเมตร ซ�งต�ากวาพนธเปรยบมาตรฐาน (DK888) ในขณะท�พนธ (Pac0390179S6-1-1-1-1-

1-2 x NT6346S2-4-1)F1 มความสงตน 260 เซนตเมตร ซ�งสงกวาพนธเปรยบเทยบมาตรฐาน

CP888 มความสงตน 257 เซนตเมตร (ตารางท� 6)

ลกษณะความสงฝกมความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มความสงฝก อยระหวาง 107-

167 เซนตเมตร มคาเฉล�ยเทากบ 140 เซนตเมตร พนธท�มความสงฝกต�าคอ สายพนธพอแม

ไดแก สายพนธพอแม CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1-1, Pac0390179S7-1-1-1-1-1-2-1 และ

DK9955S3-2-1-1 ซ�งมความสงฝกเทากบ 107, 112 และ 114 เซนตเมตร ตามลาดบ ในขณะท�

พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน CP888 มความสงฝกสงท�สด 167 เซนตเมตร (ตารางท� 6)

ลกษณะคะแนนเปลอกหมฝก (1-5 คะแนน, 1 = มเปลอกหมฝกยาวมากกวา 2

เซนตเมตร, 2 = มเปลอกหมฝกยาว 2 เซนตเมตร, 3 = มเปลอกหมฝกยาว 1 เซนตเมตร, 4 = ม

เปลอกหมฝกเสมอปลายฝก และ 5 = มเปลอกหมฝกปดไมมดชด) มความแตกตางกนทางสถต

(P<0.01) มคะแนนเปลอกหมฝกอยระหวาง 1.0-4.5 คะแนน มคาเฉล�ยเทากบ 1.6 คะแนน พนธ

ท�มคะแนนเปลอกหมฝก 1.0 คะแนน มท� งหมด 23 พนธ ไดแก พนธ (DK9955S2-2-1 x

NT6346S2-4-1)F1, (DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2)F1, (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-

2)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, (NS3S2-1-

2 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1,

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2)F1,

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x

NS3S2-1-2)F1, (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, DK9955S3-2-1-1

(สายพนธพอแม), NT6346S3-4-1-1 (สายพนธพอแม), NS3S3-1-2-1 (สายพนธพอแม),

Pac0390179S7-1-1-1-1-1-2-1 (สายพนธพอแม), CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน), NK40

(พนธเปรยบเทยบ), NK48 (พนธเปรยบเทยบ), NS3 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน), NK48S4-1-1-2-

1 x DK9955S2-2-1 (พนธรวมทดสอบ), NK48S4-1-1-2-1 x NS3S2-1-2 (พนธรวมทดสอบ) และ

(NK 48S4-1-1-2-1 x PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1)F1 (พนธรวมทดสอบ) ในขณะท�พนธ

24

(DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1 และ พนธ (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 มคะแนนเปลอกหม

ฝกสงคอ 4.0 และ 4.5 คะแนน ตามลาดบ (ตารางท� 6)

ลกษณะจานวนฝกเกบเก�ยวท�งหมด 2 แถวกลาง มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) ม

จานวนฝกเกบเก�ยวอยระหวาง 36-64 ฝก มคาเฉล�ยเทากบ 46 ฝก พนธท�มจานวนฝกเกบเก�ยวสง

ท�สดคอ พนธ (NT6346S2-4-1 x DK9955S2-2-1)F1 64 ฝก รองลงมาคอ พนธ CP888 (พนธ

เปรยบเทยบมาตรฐาน) 63 ฝก, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 58 ฝก, DK9955 (พนธ

เปรยบเทยบ) 58 ฝก, (DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1)F1 57 ฝก, (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-

1)F1 56 ฝก และ NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1 55 ฝก (ตารางท� 6)

ลกษณะน� าหนกฝกตอแปลงยอย มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มน� าหนกฝกตอ

แปลงยอยอยระหวาง 2.00-9.10 กโลกรม มคาเฉล�ยเทากบ 6.69 กโลกรม พนธท�มน� าหนกฝกตอ

แปลงยอยสงท�สดคอ พนธ DK9955 (พนธเปรยบเทยบ) 9.10 กโลกรม รองลงมาคอ พนธ

(NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 8 .80 ก โลก รม, (NT6346S2-4-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 8.70 กโลกรม, (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1)F1

8.53 กโลกรม, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 8.50 กโลกรม, CP888 (พนธ

เปรยบเทยบมาตรฐาน) 8.48 กโลกรม, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 8.43 กโลกรม และ พนธ

(Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1 8.05 กโลกรม (ตารางท� 6)

ลกษณะน� าหนกเมลดตอแปลงยอย มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มน� าหนกฝกตอ

แปลงยอยอยระหวาง 1.58-7.58 กโลกรม มคาเฉล�ยเทากบ 5.71 กโลกรม พนธท�มน� าหนกฝกตอ

แปลงยอยสงท�สดคอ พนธ DK9955 (พนธเปรยบเทยบ) 7.58 กโลกรม รองลงมาคอ พนธ

(DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 7.55 กโลกรม, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-

1-1-1-1-1-2)F1 7.45 กโลกรม, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 7.38 กโลกรม, (Pac0390179S6-1-

1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 7.35 กโลกรม, (NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1

7.23 กโลกรม, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1 7.13 กโลกรม และ พนธ

CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) 7.01 กโลกรม (ตารางท� 6)

ลกษณะเปอรเซนตความช�น มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มเปอรเซนตความช�น

อยระหวาง 12.00-19.65 เปอรเซนต มคาเฉล�ยเทากบ 15.60 เปอรเซนต พนธท�มเปอรเซนต

ความช�นต�ากวา 15.00 เปอรเซนต มท�งหมด 10 พนธ ไดแก NT6346S3-4-1-1 (สายพนธพอ

25

แม), DK9955S3-2-1-1 (สายพนธพอแม), NS3S2-1-2 x B80S2-1-1, NS3S3-1-2-1 (สายพนธพอแม),

B80S3-1-1-1 (สายพนธพอแม), CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1-1 (สายพนธพอแม) ,

Pac0390179S7-1-1-1-1-1-2-1 (สายพนธพอแม), (NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (NK 48S4-1-1-2-

1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (พนธรวมทดสอบ) และ พนธ (B80S2-1-1 x Pac0390179S6-

1-1-1-1-1-2)F1 มเปอรเซนตความช�นเทากบ 12.00%, 12.45%, 12.85%, 13.20%, 14.05%, 14.10%,

14.70%, 14.80%, 14.80% และ 14.95% ตามลาดบ (ตารางท� 6)

ลกษณะเปอรเซนตการกะเทาะ มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) มเปอรเซนต

ความช�นอยระหวาง 74.17-90.23 เปอรเซนต มคาเฉล�ยเทากบ 85.00 เปอรเซนต พนธท�ม

เปอรเซนตการกะเทาะสงท�สดคอ พนธ (DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1 90.23% รองลงมาคอ

พนธ (B80S2-1-1 x NS3S2-1-2)F1 88.83%, (PIO 30Y87S6-1-3-1-2-1-1 x NK 48S4-1-1-2 -1)F1

(พนธรวมทดสอบ) 88.71%, (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1 88.67%, (NK 48S4-1-1-2-1 x

DK9955S2-2-1)F1 (พนธรวมทดสอบ) 88.60%, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x B80S2-1-1)F1

88.51%, (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 88.51%, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

DK9955S2-2-1)F1 88.48%, (B80S2-1-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 88.10%, B80S3-1-1-1

(สายพนธพอแม) 88.10%, NK40 (พนธเปรยบเทยบ) 87.61% และ พนธ (B80S2-1-1 x

DK9955S2-2-1)F1 87.55 ซ� งมเปอรเซนตการกะเทาะสงกวาพนธ CP888 (พนธเปรยบเทยบ

มาตรฐาน) มเปอรเซนตการกะเทาะ 87.66% (ตารางท� 6)

ลกษณะผลผลตน� าหนกเมลดท�ความช�น 14% (กโลกรม/ไร) มความแตกตางกนทางสถต

(P<0.01) มผลผลตน� าหนกเมลดอยระหวาง 323-1,554 กโลกรม/ไร มคาเฉล�ยเทากบ 1,172

กโลกรม/ไร พนธท�มผลผลตสงท�สดคอ พนธ DK9955 (พนธเปรยบเทยบ) 1,554 กโลกรม/ไร

รองลงมาคอ พนธ (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 1,548 กโลกรม/ไร,

(NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 1,528, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 1,513

กโลกรม/ไร, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 1,508 กโลกรม/ไร, (NT6346S2-4-

1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 1,483 กโลกรม/ไร และ พนธ (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

DK9955S2-2-1)F1 1,462 กโลกรม/ไร ซ� งใหผลผลตสงกวาพนธ CP888 (พนธเปรยบเทยบ

มาตรฐาน) มผลผลต 1,438 กโลกรม/ไร (ตารางท� 6)

26

ตารางท� 6 คาเฉล�ยลกษณะตางๆ ทางพชไรและคา SCA (ตวเอยง) ของพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยว ในการเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตน


Entry

No. Pedigree

Plant Days to 50% Height (cm.) Husk No. of Field Grain Mois Shell Grain

stand Tassel Silk Plant Ear Cover Ears Weight Weight ture ing Weight

(No.) (1-5) Total (kg/plot) (kg/plot) (%) (%) (kg/rai)

40 DK9955 (พนธเปรยบเทยบ) 44 59 59 257 152 1.3 58 9.10 7.58 18.20 83.30 1,554

9 DK9955S2-2-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 43 57 57 254 152 1.0 52 8.53 7.55 16.40 88.51 1,548

- 0.54 0.46 4.03 4.79 0.06 - 0.30 0.36 0.02 1.16 61.60

14 NT6346S2-4-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 43 56 55 250 143 1.0 43 8.70 7.45 15.40 85.68 1,528

- 0.14 -0.01 3.49 -2.40 -0.07 - 0.38 0.38 -0.75 0.85 77.10

1 B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1 43 57 56 250 148 4.5 58 8.43 7.38 15.45 87.55 1,513

- -0.19 -0.51 -1.28 -7.65 1.06 - 0.59 0.516 -0.21 0.37 120.91

23 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1 43 58 57 260 150 1.0 43 8.50 7.35 15.25 86.48 1,508

- -1.30 -1.30 -5.25 -3.25 0.00 - 0.10 0.05 0.08 -0.40 20.50

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

27


Entry

No. Pedigree




15 NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 42 56 56 251 149 2.3 47 8.80 7.23 15.50 81.88 1,483

- -0.72 -0.80 3.18 4.41 0.56 - 0.45 0.34 -0.23 -0.34 91.72

22 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1 45 59 59 254 153 1.0 49 8.05 7.13 16.65 88.48 1,462

- -1.05 -0.85 0.00 -0.75 0.00 - 0.24 0.21 -0.13 0.02 49.00

37 CP888 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) 43 59 60 257 167 1.0 63 8.48 7.01 17.30 82.66 1,438

25 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16- 40 56 56 252 151 1.0 41 8.05 6.80 15.90 84.42 1,395

3-1-1-1 - 0.09 0.11 0.78 1.41 0.15 - -0.27 -0.26 0.11 -0.16 -55.53

21 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x B80S2-1-1 42 56 56 242 151 1.8 45 7.65 6.78 15.70 88.51 1,390

- -0.80 -1.20 -1.00 0.25 0.25 - -0.15 -0.15 -0.38 -0.21 -30.75

38 NK40 (พนธเปรยบเทยบ) 42 56 56 230 137 1.0 43 7.55 6.62 17.00 87.61 1,357

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

28


Entry

No. Pedigree




2 B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1 44 57 55 236 152 3.8 56 7.45 6.60 15.05 88.67 1,354

- 0.55 0.76 2.43 4.41 -0.07 - -0.47 -0.363 0.24 0.50 -96.59

12 NT6346 S2-4-1 x DK9955S2-2-1 47 59 59 245 149 1.3 64 7.65 6.57 16.05 86.05 1,348

- -0.65 -0.65 -3.75 -6.00 -0.13 - -0.30 -0.44 1.25 -2.97 -61.75

39 NK48 (พนธเปรยบเทยบ) 44 58 58 256 142 1.0 40 7.70 6.56 19.65 85.17 1,346

4 B80S2-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 42 55 53 240 151 2.3 44 7.35 6.48 14.95 88.10 1,329

- -0.68 -0.68 -8.22 -2.84 -0.48 - -0.27 -0.225 -0.02 0.17 -55.84

19 NS3S2-1-2 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 44 56 56 249 153 1.0 43 7.45 6.43 16.25 86.34 1,318

- -0.09 0.11 -0.07 -0.96 0.34 - -0.13 -0.26 0.64 -2.01 -27.34

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

29


Entry

No. Pedigree




30 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x Pac 0390179S6-1- 41 58 57 255 144 1.0 42 7.52 6.33 15.75 84.09 1,298

1-1-1-1-2 - -0.85 -0.60 -1.50 3.50 0.00 - 0.27 0.24 0.08 0.17 54.25

43 PIO30Y87S6 x NS3S2-1-2 (พนธรวมทดสอบ) 43 58 56 252 148 1.5 46 7.53 6.33 16.25 84.12 1,298

26 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x B80S2-1-1 42 57 56 249 150 1.8 43 7.35 6.25 15.45 85.07 1,282

- -1.00 -1.10 -2.25 -3.25 0.88 - -0.28 -0.19 0.05 0.15 -56.25

29 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NS3S2-1-2 43 59 59 250 148 1.0 43 7.38 6.14 15.50 83.24 1,260

- -1.10 -1.20 -9.50 -8.50 0.13 - -0.14 -0.06 -0.25 0.66 -28.00

20 NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 45 57 57 231 131 1.3 43 7.10 6.01 15.00 84.56 1,233

- 0.99 1.02 2.12 -0.65 -0.16 - 0.48 0.45 0.13 0.49 97.54

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

30


Entry

No. Pedigree




6 DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1 42 56 55 222 126 4.0 51 6.65 6.00 15.55 90.23 1,231

- 0.75 0.50 13.75 11.25 0.25 - 0.89 0.69 -0.05 -1.34 182.00

24 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2 42 58 57 248 146 1.0 42 7.33 5.98 16.10 81.53 1,226

- -0.90 -0.45 0.25 3.75 0.00 - 0.06 0.23 0.07 2.41 12.75

5 B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 41 55 54 244 144 3.5 43 6.80 5.88 15.55 85.36 1,205

- -0.39 -0.21 6.97 3.73 -0.48 - 0.06 0.048 0.58 -0.39 12.29

28 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1 43 57 55 239 137 2.3 44 7.03 5.83 15.35 82.85 1,195

- -0.45 0.25 6.00 6.00 0.00 - 0.89 0.70 0.08 -0.48 182.00

17 NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1 42 57 56 241 144 1.0 50 6.70 5.81 16.15 86.80 1,192

- 0.35 1.15 4.25 5.75 0.00 - -0.14 -0.11 -0.32 0.15 -28.25

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

31


Entry

No. Pedigree




44 PIO30Y87S6 x NK48S4 (พนธรวมทดสอบ) 41 54 53 220 125 1.3 39 6.55 5.81 15.35 88.71 1,192

13 NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2 42 57 56 226 133 2.0 45 6.88 5.80 15.95 84.44 1,190

- -0.61 -0.95 -10.77 -9.46 0.24 - -0.31 -0.15 -0.10 1.53 -62.59

41 NS3 (พนธเปรยบเทยบมาตรฐาน) 42 57 57 233 138 1.0 45 7.00 5.80 15.00 82.86 1,190

16 NS3S2-1-2 x B80S2-1-1 43 57 56 246 162 2.3 48 6.80 5.73 12.85 84.15 1,175

- -0.05 -0.40 -10.00 -12.50 0.25 - -0.23 -0.05 1.30 2.34 -46.00

49 NK48S4 x PIO30Y87S6 (พนธรวมทดสอบ) 36 56 55 230 130 2.3 36 6.70 5.70 15.85 85.02 1,170

7 DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1 42 58 58 237 137 1.0 57 7.05 5.69 18.55 80.11 1,166

- 0.63 1.00 1.68 3.04 -0.66 - -0.05 -0.21 0.85 -2.54 -9.65

45 NK49S5 x CP9988S8 (พนธรวมทดสอบ) 42 56 54 244 139 1.0 41 6.65 5.66 15.45 85.08 1,161

Mean 42 57 57 236 140 1.6 1.5 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

32


Entry

No. Pedigree




3 B80S2-1-1 x NS3S2-1-2 42 57 56 226 137 3.5 43 6.35 5.63 15.45 88.83 1,154

- 0.72 0.64 0.12 2.35 -0.04 - 0.09 0.023 -0.59 -0.64 19.22

8 DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2 42 57 58 249 156 1.0 49 6.43 5.60 15.50 87.10 1,149

- -1.01 -0.82 8.62 8.73 -0.38 - -0.13 -0.07 -0.08 0.62 -26.84

27 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1 42 59 59 240 137 1.5 43 6.66 5.60 15.80 83.98 1,149

- -1.95 -1.50 -13.00 -9.00 0.00 - -0.14 -0.04 -0.30 1.21 -29.25

18 NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1 44 57 55 228 133 1.5 55 6.38 5.55 14.80 87.09 1,139

- 0.10 0.05 -1.15 0.25 0.25 - 0.25 0.13 0.57 -1.33 51.50

42 PIO30Y87S6 x DK9955S2 (พนธรวมทดสอบ) 42 56 56 221 126 1.5 43 6.35 5.55 15.60 87.40 1,139

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

33


Entry

No. Pedigree




10 DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 41 56 56 214 119 1.5 42 6.38 5.51 15.20 86.41 1,131

- 0.03 -0.13 -13.04 -8.90 -0.07 - -0.71 -0.59 -0.59 0.39 -146.03

48 NK48S4 x CP989S9 (พนธรวมทดสอบ) 43 57 55 231 131 1.5 41 6.35 5.45 14.80 85.86 1,118

46 NK48S4 x DK9955S2 (พนธรวมทดสอบ) 40 55 54 231 126 1.0 42 6.05 5.36 16.25 88.60 1,100

47 NK48S4 x NS3S2 (พนธรวมทดสอบ) 43 55 55 241 132 1.0 39 6.25 5.30 18.00 84.82 1,088

11 NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1 43 58 57 246 149 2.8 44 5.98 5.10 16.00 85.17 1,046

- -0.55 -1.10 -4.75 1.50 0.50 - 0.74 0.75 -0.48 1.75 151.50

Mean 42 57 57 236 140 1.6 46 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

34

ตารางท� 7 คาเฉล�ยลกษณะตางๆ ทางพชไร ของสายพอแมขาวโพดไร (S3, S7 และ S10 self) ในการเปรยบเทยบผลผลตเบ�องตน


Entry

No. Pedigree




31 B80S3-1-1-1 42 62 62 210 136 2.3 44 2.80 2.45 14.05 88.10 503

32 DK9955S3-2-1-1 42 63 63 198 114 1.0 50 2.00 1.58 12.45 78.76 323

33 NT6346S3-4-1-1 45 61 60 203 132 1.0 47 2.80 2.08 12.00 74.17 426

34 NS3S3-1-2-1 43 62 63 200 127 1.0 48 2.75 2.10 13.20 75.73 431

35 Pac 0390179S7-1-1-1-1-1-2-1 43 59 58 201 112 1.0 42 3.20 2.73 14.70 85.05 559

36 CP989S10-1-6-1-2-16-3-1-1-1 37 59 58 188 107 2.3 40 2.70 2.20 14.10 80.56 451

Mean 42 57 57 236 140 1.6 1.5 6.69 5.71 15.60 85.00 1,172

F-Test ns ** ** ** ** ** ** ** ** ** ** **

C.V. % 4.64 1.79 2.21 4.58 6.22 29.17 11.81 12.71 13.31 6.35 2.72 13.31

L.S.D. 0.01 5.34 2.79 3.41 28.99 23.29 1.27 14.53 2.28 2.04 2.66 6.21 418.34

35

ลกษณะความดเดนเหนอพอแม (heterosis)

จากการทดลองไดนาลกผสมท�ง 30 คผสมมาหาคา heterosis ลกษณะผลผลตน� าหนก

เมลดท�ความช�น 14 เปอรเซนต พบวา พนธ (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1, (NT6346 S2-4-1 x

DK9955S2-2-1)F1, (DK9955S2-2-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x CP989S9-

1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, (NS3S2-1-2 x

DK9955S2-2-1)F1, (DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-

1-1-2)F1, (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2)F1,

(DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1, (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1)F1, (DK9955S2-

2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 และ (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1 มคาความดเดนเหนอ

พอแม (heterosis) สงกวาคาเฉล�ยทกคผสม (188.79%) เทากบ 266.57%, 260.19%, 250.91%,

238.28%, 231.41%, 216%, 211.56%, 210.41%, 206.35%, 204.98%, 198.24%, 196.77%, 192.12%

และ 191.70% ตามลาดบ (ตารางท� 8)

ลกษณะน� าหนกฝก พนธ (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1, (DK9955S2-2-1 x Pac

0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (NT6346 S2-4-1 x

DK9955S2-2-1)F1, (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, (DK9955S2-2-1 x

NT6346S2-4-1)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-

1 x DK9955S2-2-1)F1, (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (NS3S2-1-2 x DK9955S2-

2-1)F1, (DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1 และ (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-

16-3-1-1-1)F1 มคาความดเดนเหนอพอแม (heterosis) สงกวาคาเฉล�ยทกคผสม (171.17%)

เทากบ 251.04%, 227.88%, 220.00%, 218.75%, 209.62%, 193.75%, 190.00%, 183.40%,

183.33%, 182.11%, 177.08% และ 172.88% ตามลาดบ (ตารางท� 8)

ลกษณะเปอรเซนตการกะเทาะ พนธ (NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (DK9955S2-2-1 x

NS3S2-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2)F1, (NT6346 S2-4-1 x DK9955S2-2-1)F1, (NS3S2-1-2

x DK9955S2-2-1)F1, (B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1, (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-

1)F1, (DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (B80S2-1-1 x NS3S2-1-2)F1, (NS3S2-1-2

x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1, (DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1, (DK9955S2-2-1 x Pac

0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1, (NT6346S2-4-1 x

Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 และ (NS3S2-1-2 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 มคาความดเดน

36

เหนอพอแม (heterosis) สงกวาคาเฉล�ยทกคผสม (6.74%) เทากบ 16.19%, 12.76%, 12.66%,

12.53%, 12.36%, 9.29%, 8.64%, 8.47%, 8.44%, 8.21%, 8.15%, 8.06%, 8.02%, 7.63% และ 7.40%

ตามลาดบ (ตารางท� 8)

คาสมรรถนะการผสมท�วไป (GCA)

การประเมนอทธพลสมรรถนะการผสมท�วไป (General combining ability หรอ GCA)

ผลการประเมนคา GCA ของขาวโพดไร จานวน 6 สายพนธ พบวา ลกษณะผลผลต

น� าหนกเมลดท�ความช�น 14% มคา GCA เปนบวกซ�งแสดงใหเหนวา เม�อนาสายพนธดงกลาวไป

ไปผสมกบสายพนธอ�นๆ แลวมแนวโนมท�จะใหผลผลตน� าหนกเมลดสง ไดแก สายพนธ Pac

039017S6-1-1-1-1-1-2 (+142.00), สายพนธ NT6346S2-4-1-1 (+11.44) และ สายพนธ

DK9955S2-2-1-1 (+2.94) กโลกรม/ไร (ตารางท� 9)

สายพนธท�ใหคา GCA ลกษณะน� าหนกฝกเปนบวก ไดแก สายพนธ Pac 039017S6-1-1-

1-1-1-2 (+0.75) และ NT6346S2-4-1-1 (+0.16) (ตารางท� 9)

สายพนธท�ใหคา GCA ลกษณะเปอรเซนตการกะเทาะเปนบวก ไดแก สายพนธ

B80S2-1-1-1 (+1.80), สายพนธ DK9955S2-2-1-1 (+1.00) และสายพนธ Pac 039017S6-1-1-1-1-

1-2 (+0.61) เปอรเซนต (ตารางท� 9)

คาสมรรถนะการผสมเฉพาะ (SCA)

การประเมนอทธพลสมรรถนะการผสมเฉพาะ (Specific combining ability หรอ SCA)

ลกษณะผลผลตน� าหนกเมลดท�ความช�น 14% พบวา มความแตกตางกนทางสถต

(P<0.01) พนธท�ใหคา SCA เปนบวก คอ พนธ (DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1 (+182.00),

(CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1)F1 (+182.00), (NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1)F1

(+151.50), (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 (+120.91), (NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-

1)F1 (+97.54), (NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+91.72), (NT6346S2-4-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+77.10), (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1

(+61.60), (NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 (+51.50), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-

1)F1 (+49.00), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1 (+20.50), (B80S2-1-1 x NS3S2-1-

37

2)F1 (+19.22), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2)F1 (+12.75) และ (B80S2-1-1 x

CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+12.29) กโลกรม/ไร (ตารางท� 6)

ลกษณะน� าหนกฝก พบวา มความแตกตางกนทางสถต (P<0.01) พนธท�ใหคา SCA เปน

บวก คอ พนธ (DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1)F1 (+0.89), (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x

NT6346S2-4-1)F1 (+0.89), (NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1)F1 (+0.74), (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-

1)F1 (+0.59), (NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+0.48), (NT6346S2-4-1 x CP989S9-

1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+0.45), (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+0.38),

(DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+0.30), (NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1)F1

(+0.25), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1 (+0.24), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

NT6346S2-4-1)F1 (+0.10), (B80S2-1-1 x NS3S2-1-2)F1 (+0.09), (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

NS3S2-1-2)F1 (+0.06) และ (B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+0.06) กโลกรม/

แปลงยอย (ตารางท� 6)

ลกษณะเปอรเซนตการกะเทาะ พบวา มความแตกตางทางสถต (P<0.01) พนธท�ใหคา

SCA เปนบวก คอ พนธ (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2)F1 (+2.41), (NS3S2-1-2 x

B80S2-1-1)F1 (+2.34), (NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1)F1 (+1.75), (NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2)F1

(+1.53), (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1)F1 (+1.21), (DK9955S2-2-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+1.16), (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+0.85),

(CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NS3S2-1-2)F1 (+0.66), (DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2)F1 (+0.62),

(B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1)F1 (+0.50), (NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+0.49),

(DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 (+0.39), (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1

(+0.37), (B80S2-1-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1 (+0.17), (NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1)F1

(+0.15), (CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x B80S2-1-1)F1 (+0.15) และ (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2

x DK9955S2-2-1)F1 (+0.02) เปอรเซนต (ตารางท� 6)

38

ตารางท� 8 คา heterosis (%) ของลกษณะทางพชไรของขาวโพดไรพนธลกผสมเด�ยว (F1)

Entry

No. Pedigree

Grain Field Grain Shelling

(%) Weight Weight Weight

(kg/rai) (kg/plot) (kg/plot)

1 B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1 266.57 251.04 266.46 4.94

12 NT6346 S2-4-1 x DK9955S2-2-1 260.19 218.75 260.00 12.53

9 DK9955S2-2-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 250.91 227.88 250.93 8.06

15 NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 238.28 220.00 238.01 5.84

22 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1 231.41 209.62 231.40 8.02

17 NS3S2-1-2 x DK9955S2-2-1 216.39 182.11 216.19 12.36

7 DK9955S2-2-1 x NT6346S2-4-1 211.56 193.75 211.51 4.77

14 NT6346S2-4-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 210.41 190.00 210.42 7.63

23 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1 206.35 183.33 206.25 8.64

8 DK9955S2-2-1 x NS3S2-1-2 204.98 170.53 204.76 12.76

6 DK9955S2-2-1 x B80S2-1-1 198.24 177.08 198.14 8.15

27 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x DK9955S2-2-1 196.77 183.40 196.69 5.43

10 DK9955S2-2-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 192.12 171.28 191.92 8.47

2 B80S2-1-1 x NT6346S2-4-1 191.70 166.07 191.71 9.29

29 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NS3S2-1-2 185.76 170.64 185.58 6.52

Mean 188.79 171.17 188.69 6.74

39


Entry

No. Pedigree

Grain Field Grain Shelling

(%) Weight Weight Weight

(kg/rai) (kg/plot) (kg/plot)

20 NS3S2-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 179.75 160.55 179.53 8.21

13 NT6346S2-4-1 x NS3S2-1-2 177.92 147.75 177.84 12.66

25

Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x CP989S9-1-6-1-2-16-

3-1-1-1 176.24 172.88 176.14 1.95

28 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x NT6346S2-4-1 172.68 155.45 172.51 7.09

26 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x B80S2-1-1 168.90 167.27 168.82 0.88

19 NS3S2-1-2 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 166.40 150.42 166.32 7.40

18 NS3S2-1-2 x NT6346S2-4-1 166.00 129.73 165.87 16.19

21 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x B80S2-1-1 161.89 155.00 161.84 2.24

30

CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-

1-1-1-2 156.93 154.92 156.85 1.55

5 B80S2-1-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 152.75 147.27 152.69 1.22

16 NS3S2-1-2 x B80S2-1-1 151.77 145.05 151.65 2.73

4 B80S2-1-1 x Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 150.31 145.00 150.24 1.76

24 Pac 0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NS3S2-1-2 147.70 146.22 147.67 1.42

3 B80S2-1-1 x NS3S2-1-2 147.37 128.83 147.25 8.44

11 NT6346S2-4-1 x B80S2-1-1 125.43 113.39 125.41 4.97

Mean 188.79 171.17 188.69 6.74

40

ตารางท� 9 คาสมรรถนะการผสมท�วไป (GCA) ของสายพนธผสมตวเอง 2, 6 และ 9 ช�ว (S2, S6 และ S9)

Entry

No. Pedigree

Days to 50% Height (cm.) Husk Field Grain Mois Shell Grain

Tassel Silk Plant Ear Cover Weight Weight ture ing Weight

1-5.) (kg/plot) (kg/plot) (%) (%) (kg/rai)

1 B80S2-1-1-1 -0.74 -1.12 -2.97 3.15 1.44 -0.29 -0.11 -0.54 1.80 -23.25

2 DK9955S2-2-1-1 0.58 1.00 -2.22 -2.98 -0.09 -0.08 0.01 0.62 1.00 2.94

3 NT6346S2-4-1-1 0.23 -0.08 -0.93 -1.79 0.03 0.16 0.06 0.19 -1.10 11.44

4 NS3S2-1-2-1 0.37 0.15 -3.87 -0.23 -0.38 -0.54 -0.51 -0.35 -0.39 -103.75

5 Pac 039017S6-1-1-1-1-1-2 -0.28 -0.14 9.97 6.21 -0.81 0.75 0.69 0.25 0.61 142.00

6 CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1 -0.17 0.20 0.03 -4.35 -0.19 -0.01 -0.14 -0.17 -1.92 -29.38

41

สรปผลการวจย

จากการสรางพนธขาวโพดไรลกผสมเด�ยว โดยวธผสมพนธ Diallel Cross methed I โดย

ใชสายพนธพอแม 6 สายพนธ ไดลกผสม 30 คผสม สามารถคดเลอกลกผสมได 6 พนธ ดงน�

พนธ (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-

1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1,

(NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 และ พนธ (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x

DK9955S2-2-1)F1 ใหผลผลตน� าหนกเมลดท�ความช�น 14% เทากบ 1,548, 1,528, 1,513, 1,508,

1,483 และ 1,462 กโลกรม/ไร ตามลาดบ ซ�งใหผลผลตสงกวาพนธ CP888 (1,438 กโลกรม/ไร)

การประเมนอทธพลสมรรถนะการผสมท�วไป (general combining ability; GCA) ของ 6 สาย

พนธ โดยวธ Diallel Cross Method I, Model I พบวา สายพนธพอแม Pac 039017S6-1-1-1-1-1-

2, NT6346S2-4-1-1 และ DK9955S2-2-1-1 ใหคา GCA เปนบวก ของลกษณะผลผลตน� าหนก

เมลดท�ความช�น 14% (+142.00, +11.44 และ +2.94) จงคดไวเปนสายพนธทดสอบ (tester) ใน

โครงการปรบปรงพนธขาวโพดไรตอไป

ขอเสนอแนะ

1. ควรนาสายพนธท�ผานการผสมตวเองมาแลว 3 ช�ว (S3) ไปปลกเพ�อคดเลอกและผสม

ตวเองเปนสายพนธแท

2. จากการทดลองคร� งน�สามารถคดเลอกสายพนธ Pac 039017S6-1-1-1-1-1-2 ซ�งมคา

GCA สงไวใชเปนสายพนธพอ (tester) เพ�อสรางขาวโพดไรพนธลกผสม โดยทาแบบ crossing

block จะไดขาวโพดไรพนธลกผสมจานวนมาก ซ�งจะทาใหประหยดเวลาและมคาใชจายนอยลง

3. สาหรบพนธขาวโพดไรลกผสมท�ผานการคดเลอกท�ง 6 พนธ (DK9955S2-2-1 x

Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1, (B80S2-1-1 x

DK9955S2-2-1)F1, (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1, (NT6346S2-4-1 x CP989S9-

1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1 และ พนธ (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1 ควรขยายสาย

พนธพอแมและผลตเมลดพนธลกผสมช�วท� 1 เบ�องตน แลวนาออกมาเปรยบเทยบพนธแบบ

มาตรฐานและในไรเกษตรกรตอไป

42

ภาพท� 1 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (DK9955S2-2-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1

ภาพท� 2 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (NT6346S2-4-1 x Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2)F1

43

ภาพท� 4 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x NT6346S2-4-1)F1

ภาพท� 3 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (B80S2-1-1 x DK9955S2-2-1)F1

44

ภาพท� 5 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (NT6346S2-4-1 x CP989S9-1-6-1-2-16-3-1-1-1)F1

ภาพท� 6 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสม (Pac0390179S6-1-1-1-1-1-2 x DK9955S2-2-1)F1

45

เอกสารอางอง

กฤษฏา สมพนธารกษ. 2546. ปรบปรงพนธพช : พ�นฐาน วธการ และแนวคด. สานกพมพ

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2546. 237 น.

ประวตร พทธานนท ศรชย อนศรสง สรนทร ดสปาน เศรษฐา ศรพนท จนดา จนทรออน

และเสกสรร สงจนทก. 2553. พนธขาวโพดหวานสองสลกผสมคณภาพด " หวานแมโจ

84 " น. 12-13. 26-27 พฤษภาคม 2553 การประชมทางวชาการประจาป 2553 ณ ศนย

การศกษาและฝกอบรมนานาชาต จ. เชยงใหม มหาวทยาลยแมโจ.

ประวตร พทธานนท ศรชย อนศรสง สรนทร ดสปาน เศรษฐา ศรพนท จนดา จนทรออน และ

เสกสรร สงจนทก. 2551. การสรางพนธขาวโพดหวานสองสลกผสม เพ�ออตสาหกรรม

การเกษตร แชแขงในเขตภาคเหนอของไทย. รายงานผลการวจย

ป 2548–2550. มหาวทยาลยแมโจ. 158 น.

ประวตร พทธานนท. 2548. ไบโอเมตรกสเพ�อการปรบปรงพนธพช. ภาควชาพชไร

มหาวทยาลยแมโจ. 243 น.

ประวตร พทธานนท ศรชย อนศรสง สรนทร ดสปาน เศรษฐา ศรพนท เสกสรร สงจนทก

และจนดา จนทรออน. 2548. ขาวโพดหวานลกผสมคณภาพดพนธ “หวานแมโจ 72”.

เชยงใหม. วารสารวจยและสงเสรมวชาการเกษตร ท� 23 ฉบบท� 1 ตลาคม 2548 – มกราคม

2549. สานกวจยและสงเสรมวชาการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ. น. 14-23

พระศกด� ศรนเวศน. 2532. การใชแผนผสมพนธแบบพบกนหมดเพ�อการปรบปรงพนธพช. ว.

วทยาศาสตร 22(5): 408-413.

วาสนา เกษหอม. 2551. การปรบปรงพนธขาวโพดไรลกผสมสามทาง โดยวธ Testcross.

วทยานพจน ปรญญาโท. มหาวทยาลยแมโจ. 198 น.

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2553. รายงานภาวะเศรษฐกจการเกษตร ป 2552. สานกงาน

เศรษฐกจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ. [ระบบออนไลน]. แหลงท�มา

www.oae.go.th (27 สงหาคม 2553).

หนวยปฏบตการชวโมเลกลพช. 2544. การจดจาแนกสายพนธพชในระดบโมเลกล. [ระบบ

ออนไลน]. แหลงท�มา http://www.rspg.thaigov.net/information/information_11-2.htm

(27 สงหาคม 2553).

Singh, R. K. 1979. Biometrical Method In Quantitative Genetic Analysis. Ludhiana: Kalyani.

pp. 190-200.

46

ภาคผนวก

47

ภาพผนวกท� 1 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ B80S2-1-1


ภาพผนวกท� 2 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ DK9955S2-1-1


48

ภาพผนวกท� 3 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ NT6346S2-1-1


ภาพผนวกท� 4 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ NS3S2-1-1


49

ภาพผนวกท� 5 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ Pac 0390179S6-1-1-

1-1-1-2 เปนสายพนธแมผสมกบสายพนธพอจานวน 5 สายพนธ

ภาพผนวกท� 6 ลกษณะฝกขาวโพดพนธลกผสมท�สายพนธ CP989S9-1-6-1-2-16-

3-1-1-1 เปนสายพนธแมผสมกบสายพนธพอจานวน 5 สายพนธ

รายงานผลการวิจัยlibrae.mju.ac.th/goverment/20111119104834_librae/... ·...

Documents