บทบาทผู้น...

13
Poster 589 บทบาทผู้นาชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของตาบลกรุงชิง อาเภอนบพิตา จังหวัดนครศรีธรรมราช COMMUNITY LEADERS ROLE ON DISASTER MANAGEMENT IN KRUNG CHING SUB-DISTRICT, NOPPHITAM DISTRICT, NAKHON SI THAMMARAT PROVINCE . อุมาพร กาญจนคลอด 1 * ธารินี จริยาปยุกต์เลิศ 1 และสุพัตรา คงขา 2 Umaporn Kanjanaklod 1 *, Tharinee Jariyapayuklert 1 and Supattra Kongkhum 2 บทคัดย่อ การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพบริบทของชุมชนบริเวณตาบลกรุงชิงหลังจากเกิดภัยพิบัติชุมชนและ บทบาทผู้นาชุมชนกับการจัดการแผนจัดการภัยพิบัติชุมชน ตาบลกรุงชิง อาเภอนบพิตา จังหวัดนครศรีธรรมราช เป็นการวิจัย เชิงคุณภาพ เก็บรวบรวมข้อมูลจากผู้ให้ข้อมูลหลักจานวน 22 คน ด้วยวิธีเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการเก็บรวบรวม ข้อมูล ได้แก่ แบบสนทนากลุ่ม แบบสัมภาษณ์เชิงลึก และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า 1) สภาพบริบทของชุมชนบริเวณตาบลกรุงชิงหลังจากเกิดภัยพิบัติชุมชน พบว่า พื้นที่ตาบลกรุงชิง มีดินสไลด์ลงมาทับบ้านเรือนพังเสียหาย พื้นที่ทางการเกษตรเสียหายหลายหมื่นไร่ เกิดบุคคลสูญหาย และเสียชีวิต สะพานถูก ตัดขาด ทาให้ขาดการติดต่อจากพื้นที่ภายนอก เกิดการขาดแคลนอาหาร ไฟฟ้าดับ สัญญาณโทรศัพท์ไม่สามารถใช้การได้ หลังจากการเกิดภัยพิบัติ จึงทาให้ชาวบ้านเรียนรู้ที่จะเข้าใจธรรมชาติที่เกิดขึ้นและปรับตัวตั้งรับกับเหตุการณ์ที่เกิดขึ้น โดย ปัจจัยที่เป็นตัวจักรสาคัญในการจัดการกับภัยพิบัติในครั้งนี้คือผู้นาชุมชน ซึ่งเห็นความสาคัญในการอยู่ร่วมกันกับธรรมชาติ อย่างพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน จึงนามาสู่การรวมกลุ่มกันเพื่อถอดบทเรียนและหาแนวทางร่วมกันในการจัดการภัยพิบัติ ธรรมชาติ 2) บทบาทผู้นาชุมชนกับการจัดการแผนจัดการภัยพิบัติชุมชน ตาบลกรุงชิง อาเภอนบพิตา จังหวัดนครศรีธรรมราช มี 3 ระยะ คือ 1) ระยะเตรียมรับมือก่อนเกิดภัยพิบัติ บทบาทผู้นาชุมชนยังไม่ชัดเจนมากนัก มีเพียงการเข้าไปมีส่วนร่วมในการ วางแผนประสานงานในการจัดการภัยพิบัติเบื้องต้นกับหน่วยงานภาครัฐที่เกี่ยวข้อง 2) ระยะเผชิญหน้า ผู้นาชุมชนเข้ามามีร่วม ในการเป็นคณะทางาน การประสานงานความร่วมมือกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง 3) ระยะฟื้นฟูชุมชน ผู้นาชุมชนเข้ามามีบทบาท ในการจัดทาแผนฟื้นฟู สร้างความตระหนักและความเข้าใจในการอยู่ร่วมกับธรรมชาติ การอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม การรณรงค์ ไม่ให้ปลูกพืชเชิงเดี่ยว ไม่ตัดไม้ทาลายป่า และจัดทาโครงการช่วยเหลือด้านการประกอบอาชีพ รวมทั้งยังมีการถอดบทเรียน เพื่อหาแนวทางป้องกันและเตรียมความพร้อมรับมือกับภัยพิบัติในครั้งต่อไป คาสาคัญ: บทบาท, ผู้นาชุมชน, การจัดการภัยพิบัติ Abstract The purpose of this research was to study the context of the community in Krung Ching Sub-district after the community disaster and community leaders' roles and the management of the community disaster management plan, Krung Ching Sub-District, Nopphitam District, Nakhon Si Thammarat Province . Qualitative 1 อาจารย์ สาขาวิชารัฐประศาสนศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช * Corresponding author, E-mail: [email protected]

Upload: others

Post on 09-Apr-2020

6 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

589

บทบาทผน าชมชนตอการจดการภยพบตของต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช

COMMUNITY LEADERS ROLE ON DISASTER MANAGEMENT IN KRUNG CHING SUB-DISTRICT, NOPPHITAM DISTRICT,

NAKHON SI THAMMARAT PROVINCE.

อมาพร กาญจนคลอด1* ธารน จรยาปยกตเลศ1 และสพตรา คงข า2 Umaporn Kanjanaklod1*, Tharinee Jariyapayuklert1 and Supattra Kongkhum2

บทคดยอ การวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาสภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงหลงจากเกดภยพบตชมชนและ

บทบาทผน าชมชนกบการจดการแผนจดการภยพบตชมชน ต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช เปนการวจยเชงคณภาพ เกบรวบรวมขอมลจากผใหขอมลหลกจ านวน 22 คน ดวยวธเลอกแบบเจาะจง เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ไดแก แบบสนทนากลม แบบสมภาษณเชงลก และการสงเกตแบบไมมสวนรวม วเคราะหขอมลโดยการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา 1) สภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงหลงจากเกดภยพบตชมชน พบวา พนทต าบลกรงชงมดนสไลดลงมาทบบานเรอนพงเสยหาย พนททางการเกษตรเสยหายหลายหมนไร เกดบคคลสญหาย และเสยชวต สะพานถกตดขาด ท าใหขาดการตดตอจากพนทภายนอก เกดการขาดแคลนอาหาร ไฟฟาดบ สญญาณโทรศพทไมสามารถใชการได หลงจากการเกดภยพบต จงท าใหชาวบานเรยนรทจะเขาใจธรรมชาตทเกดขนและปรบตวตงรบกบเหตการณทเกดขน โดยปจจยทเปนตวจกรส าคญในการจดการกบภยพบตในครงนคอผน าชมชน ซงเหนความส าคญในการอยรวมกนกบธรรมชาตอยางพงพาอาศยซงกนและกน จงน ามาสการรวมกลมกนเพอถอดบทเรยนและหาแนวทางรวมกนในการจดการภยพบตธรรมชาต 2) บทบาทผน าชมชนกบการจดการแผนจดการภยพบตชมชน ต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช ม 3 ระยะ คอ 1) ระยะเตรยมรบมอกอนเกดภยพบต บทบาทผน าชมชนยงไมชดเจนมากนก มเพยงการเขาไปมสวนรวมในการวางแผนประสานงานในการจดการภยพบตเบองตนกบหนวยงานภาครฐทเกยวของ 2) ระยะเผชญหนา ผน าชมชนเขามามรวมในการเปนคณะท างาน การประสานงานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ 3) ระยะฟนฟชมชน ผน าชมชนเขามามบทบาทในการจดท าแผนฟนฟ สรางความตระหนกและความเขาใจในการอยรวมกบธรรมชาต การอนรกษสงแวดลอม การรณรงคไมใหปลกพชเชงเดยว ไมตดไมท าลายปา และจดท าโครงการชวยเหลอดานการประกอบอาชพ รวมทงยงมการถอดบทเรยนเพอหาแนวทางปองกนและเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตในครงตอไป ค าส าคญ: บทบาท, ผน าชมชน, การจดการภยพบต

Abstract

The purpose of this research was to study the context of the community in Krung Ching Sub-district after the community disaster and community leaders' roles and the management of the community disaster management plan, Krung Ching Sub-District, Nopphitam District, Nakhon Si Thammarat Province. Qualitative

1 อาจารย สาขาวชารฐประศาสนศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยราชภฏนครศรธรรมราช * Corresponding author, E-mail: [email protected]

Page 2: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

590

Research Data was collected from 22 primary informants using a selective approach. The tools used to collect data were group discussion, In-depth interview And non-participant observation. Analyze data by content analysis.

The results of the research were as follows: 1) The context of the community in Krung Ching Sub-district, after the community disaster, found that the area of Krung Ching Subdistrict had sloping soil over the damaged houses. Agricultural area damaged several thousand rai. A person lost and died bridge was cut off. Lack of contact from the outside. Food shortages, power outages, telephone signals cannot be used after a disaster. The villagers learned to understand the nature of the incident and adjust to the incident. The key drivers in disasters are community leaders. It is important to live in harmony with each other. It brings together groups to remove lessons and find common ground in disaster management. 2) The role of community leaders and community disaster management plan in Krung Ching Sub - district, Nopphitam District, Nakhon Si Thammarat Province were divided into 3 phases : 1) pre - disaster preparedness The role of community leaders is not clear. Participation in planning, coordination, disaster management and other relevant government agencies. 2) Community leaders joined in the working group. Collaboration with relevant agencies. 3) Community revitalization phase Community leaders play a role in the rehabilitation plan. Raise awareness and understanding of living with nature. Environmental conservation Campaign not to plant monoculture. Not deforestation Provide career support programs. There are also lessons to be learned to prevent and prepare for future disasters. Keyword: The community, Leaders Role, Disaster Management

Page 3: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

591

1. บทน า อทกภยในประเทศไทย พ.ศ. 2554 เปนอทกภยรนแรงทเกดขนระหวางฤดมรสมในประเทศไทย พ.ศ. 2554 พนท

ประสบภยรวมกวา 50 จงหวด สรางความเสยหายในทก ๆ ดานคดเปนมลคาทางเศรษฐกจหลายแสนลานบาท มประชาชนไดรบผลกระทบแลวมากกวา 12.8 ลานคน ธนาคารโลกประเมนมลคาความเสยหายสงถง 1.44 ลานลานบาท เมอเดอนธนวาคม พ.ศ. 2554 และจดใหเปนภยพบตครงสรางความเสยหายมากทสดเปนอนดบสของโลก ซงสงผลกระทบอยางรนแรงตอพนทภาคใตอยางไมอาจหลกเลยง

ในพนทภาคใตทเกดอทกภยครงรนแรงทสดในรอบ 50 ป เมอเดอนมนาคม-เมษายน 2554 ซงสรางความเสยหายตอชวตและทรพยสนของคนภาคใตในหลายพนท โดยเฉพาะภยพบตของต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช เนองมาจากต าบลกรงชงเปนแหลงตนน าทส าคญของจงหวดนครศรธรรมราช ตงอยบนเทอกเขาบรรทด และในปจจบนแหลงตนน าดงกลาวอยในสภาพทเปราะบางมาก เนองจากการบกรกท าลายปาอยางตอเนองจากการเขาไปประกอบอาชพทงดานการเกษตรและการอตสาหกรรม และขาดการฟนฟสภาพปา เปนตน ดงนนเมอสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงไปดวยการมปรมาณน าฝนทตกหนกตดตอกนหลายวนเกนกวาทธรรมชาตจะรองรบได จงเกดภาวะน าทวมอยางฉบพลน เกดความสญเสย ทงชวตและทรพยสน ประกอบกบต าบลกรงชงเคยเกดเหตการณภยพบตธรรมชาตตดตอกนหลายครง และเหตการณในป พ.ศ. 2554 เปนเหตการณภยพบตทางธรรมชาตทรายแรงทสดซงกอใหเกดความเสยหายกบประชาชนอยางมหนต โดยประชาชนไมไดเตรยมการการรบมอกบเหตการณทเกดขนจงเกดผลกระทบตอชวตและทรพยสนของประชาชนเปนอยางมาก หลงจากเกดภาวะภยพบตทางธรรมชาตแลวประชาชนจงเกดการเรยนรและปรบตวเพออยรวมกบธรรมชาตอยางสมดลโดยไมท าลายซงกนและกน อกทงยงมการเตรยมความพรอมเพอตงรบกบภยพบตทางธรรมชาต โดยมปจจยทเปนตวจกรส าคญในการจดการกบภยพบตทเกดขนครงน คอผน าชมชน ซงเหนความส าคญในการอยรวมกนกบธรรมชาตอยางพงพาอาศยซงกนและกน จงน ามาสการรวมกลมกนเพอถอดบทเรยนและหาแนวทางรวมกนในการจดการภยพบตธรรมชาต โดย การฟนฟชมชนจากเหตการณภยพบตทเกดขนอยางเรงดวน นอกจากนนผน าชมชนมซงมบทบาทส าคญมากในการจดการกบภยพบตโดยการเขารวมกบเครอขายความรวมมอทกภาคสวนเพอการชวยเหลอบรรเทาความเดอดรอนโดยการวางแผนฟนฟชมชนและมการถอดบทเรยนเพอหาสาเหตและหาแนวทางปองกนและเตรยมความพรอมเพอรบมอกบการจดการกบภยพบตทจะเกดขนในครงตอไป

2. วตถประสงคของการวจย

2.1 เพอศกษาสภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงหลงจากเกดภยพบตชมชน 2.2 บทบาทผน าชมชนกบการจดการแผนจดการภยพบตชมชน ต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช

3. แนวคด ทฤษฎ กรอบแนวคด

ในการวจยครงน ผวจยไดศกษาแนวคดและทฤษฎ ดงน 3.1 แนวคดเกยวกบบทบาท

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 (2546, 602) ใหความหมายวา บทบาท หมายถง การท าทาตามบท การร าตามบท โดยปรยาย หมายความวา การท าตามหนาททไดก าหนดไว เชน บทบาทของบดามารดาในการเลยงลกบตรธดา บทบาทของครในการสอนหนงสอ เปนตน

Page 4: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

592

อลพอรท (Allport อางถงใน สภา สกลเงน 2545, 15-16) ไดกลาวถงการแสดงบทบาทของบคคลขนอยกบปจจยทเกยวของตอไปน

1) บทบาททสงคมคาดหวง (role expectation) หมายถง บทบาททสงคมคาดหวง ใหบคคลปฏบตตามความคาดหวงทก าหนดโดยสงคมและสลานภาพทบคคลนนครองอย

2) การรบรบทบาท (role conception) หมายถง การทบคคลรบรในบทบาทของ ตนเองวาควรจะมบทบาทอยางไร และสามารถจะมองเหนบทบาทของตนเองไดตามการรบร เนนซงเกยวของสมพนธกบความดองการของบคคลนนเอง โดยทการรบรในบทบาทและความดองการของบคคลกขนอยกบลกษณะฐานสวนบคคล ตลอดจนเปาหมายใน ชวตและคานยมของบคคลทสวมบทบาทนน

3) การยอมรบบทบาทของบคคล (role acception) จะเกดขนเมอความสอดคลอง ของบทบาทตามความคาดหวงของสงคมและบทบาททตนรบอย การไดยอมรบบทบาท เปนเรองเกยวกบความเขาใจในบทบาทและการสอสารระหวางสงคมและบคคลนน ทงน เพราะบคคลจะไมไดยนดยอมรบบทบาทเสมอไป แมวาจะไดรบการคดเลอกหรอถกแรง ผลกดนจากสงคมใหรบต าแหนงและมบทบาทหนาทปฏบตตาม เพราะหากบทบาทท ไดรบนนท าใหไดรบผลเสยหายหรอเสยประโยชน โดยเฉพาะอยางยงถาขดแยงกบความ ดองการ หรอคานยมของบคคลนน ผครองต าแหนงอยกลบพยายามหลกเลยงบทบาทนน ไมยอมรบบทบาทนน ๆ

4) การปฏบตตามบทบาทหนาทของบคคล (role performance) เปนบทบาทของ เจาของสถานภาพทแสดงออกจรง (actual role) ซงอาจเปนการแสดงบทบาทตามทสงคม คาดหวง หรอเปนการแสดงบทบาทตามการรบรและตามความคาดหวงของตนเอง การท บคคลใดจะปฏบตตามบทบาทหนาทไดดเพยงใดนน ขนอยกบระดบการยอมรบบทบาท นน ๆ ของบคคลทไดครองต าแหนงนนอยเนองจากความสอดคลองกบบทบาทตามความ คาดหวงของสงคมและการรบรบทบาทของตนเอง

สงวน สทธเลศอรณ, จ ารส ดวงสวรรณ และฐตพงษ ธรรมานสรณ (2522, 36-40) ไดกลาวถงลกษณะของบทบาท แบงได 3 ลกษณะ คอ

1) บทบาทตามความคาดหวง (expected role) เปนบทบาททตองแสดงตามความ คาดหวงของผอน เชน บทบาทของนกเรยนตามความคาดหวงของคร

2) บทบาทตามลกษณะการรบร (perceived role) เปนบทบาททเจาของสถานภาพ รบรวาตนควรมบทบาทอยางไร 3) บทบาททแสดงออกจรง (actual role) เปนบทบาททเจาของสถานภาพไดแสดง ออกจรง ซงอาจเปนบทบาท

ตามทสงคมคาดหวง หรอเปนบทบาททตนเองคาดหวง หรอ อาจจะไมเปนบทบาทตามทสงคมคาดหวงและตนเองคาดหวง

ชชวาล อรวงศศภทต (2550) ไดกลาวถง 11 บทบาทของผน าทไดชอวาเปนผน าทด สรปพอสงเขปได ดงน 1) บทบาทการสรางเครอขาย (Networking) คอการพยายามเขาสงคม เพอจะไดพบปะกบบคคลทเปนแหลงขอมล

และพยายามรกษามตรภาพนนไวอยางตอเนอง โดยการไปเยยมเยยน พดคยทางโทรศพท ใหความรวมมอในสงทเขารองขอ ใหความสนใจ เขารวมการประชมตาง ๆ และกจกรรมทางสงคมทส าคญ

2) บทบาทการใหการสนบสนน (Supporting) คอการทผน าใหความสนใจและความเปนเพอนแกผใตบงคบบญชา หรอเพอนรวมงาน แสดงใหเหนถงความเขาใจ เหนใจ และใหการสนบสนนใหผทมความวตกกงวลในการปฏบตงาน ยนดรบฟงการปรบทกขและปญหาตาง ๆ รความสนใจของคนอน พยายามสงเสรมและสนบสนนใหผใตบงคบบญชาประสบความส าเรจและกาวหนาในอาชพ

Page 5: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

593

3) บทบาทการขจดความขดแยงและการสรางทมงาน (Managing conflict and team building) คอ การกระตนและอ านวยความสะดวกในการหาหนทางในการแกไขความขดแยง ผลกดนใหมการสรางทมงานและความรวมมอ และสรางความรสกเปนอนหนงอนเดยวกนขององคการและทมงาน

4) บทบาทการตดตาม (Monitoring) คอ บทบาทในการตดตามดแลการด าเนนการและการเปลยนแปลงของสงแวดลอม ท าไดโดยการตดตามดความกาวหนา และคณภาพของการปฏบตงาน ดความส าเรจหรอลมเหลวในแตละโครงการ ผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาส ารวจความตองการและคานยมของลกคา ตดตามและวเคราะหปจจยของสงแวดลอมองคการทจะเปนอปสรรคตอการด าเนนการและโอกาสตาง ๆ

5) บทบาทการใหขอมล (Informing) โดยการบอกใหทราบถงขอมลและผลการตดสนใจทจ าเปนแกการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา จดหาเอกสารทางวชาการทจ าเปน ใหค าปรกษาเกยวกบเทคนควธในการปฏบตการ และวธการทจะเพมพนภาพพจน หรอชอเสยงทดขององคการ

6) บทบาทในการสรางความชดเจน (Clarifying) คอการทผน าตองสรางความชดเจนในภาระหนาทและวตถประสงคของงานตอผปฏบตงาน โดยการมอบหมายงาน ใหค าชแนะวธการท างานและความรบผดชอบตองานนน เนนวตถประสงคของงาน ก าหนดเวลาในการท างานและความคาดหวงตอผลงานใหผปฏบตงานไดทราบอยางชดเจน

7) บทบาทในการวางแผนและจดองคการ (Planning and organizating) คอบทบาทหนาทของผน าในการเปนผก าหนดวตถประสงคของแผนระยะยาว และกลยทธในการปรบตวขององคการตอการเปลยนแปล งของสงแวดลอมทงภายในและภายนอก เสนอกจกรรมทกขนตอนของการด าเนนการของโครงการตาง ๆ จดแบงทรพยากรตามล าดบความส าคญของกจกรรม หรอโครงการ ตดสนวธการปรบปรงประสทธภาพผลผลตและความรวมมอระหวางหนวยงานในองคการ

8) บทบาทในการแกปญหา (Problem solving) โดยชใหเหนถงความสมพนธหรอผลของปญหาตองาน วเคราะหปญหาตาง ๆ เพอหาสาเหตและทางเลอกในการแกปญหา จดการแกปญหาและวกฤตการณทเกดขน

9) บทบาทในการปรกษาและมอบหมายงาน (Consulting and delegating) คอบทบาทในการทจะตองไตรถามความรสกของผปฏบตงาน กอนจะมการเปลยนแปลงทสงผลกระทบตอพวกเขา กระตนใหเสนอแนะวธการปรบปรง เปดโอกาสใหมสวนรวมในการตดสนใจ และมอบหมายอ านาจหนาทในการด าเนนงานทส าคญและแกปญหาทเกดขนดวยตนเอง

10) บทบาทในการสรางแรงจงใจ (Motivating) โดยการใชเทคนคในการมอทธพลตอความรสก คานยม อนท าใหคนปฏบตงานตงใจและทมเทความสามารถในการท างานและยอมรบในวตถประสงคของงาน ชกจงใหบคคลตาง ๆ ใหการสนบสนน รวมมอ ชวยเหลอและทรพยากรทจ าเปน รวมทงการก าหนดพฤตกรรมทเหมาะสมในการปฏบตงาน

11) บทบาทในการประกาศเกยรตคณและใหรางวล (Recognizing and rewarding) คอ การยกยอง ประกาศเกยรตคณใหทราบกนทว และมอบรางวลส าหรบผลการปฏบตงานท ดเยยมความส าเรจตามเปาหมาย การท าผลประโยชนพเศษแกองคการ แสดงการยอมรบและซาบซงในความส าเรจของการปฏบตงาน

ในงานวจยชนนจะใชเพยง 4 บทบาท คอ บทบาทในการสรางเครอขาย บทบาทในการสนบสนน บทบาทในการวางแผนและจดองคการ และบทบาทในการแกปญหา ซงเปนบทบาทของผน าชมชนในพนทต าบลกรงชงทผวจยไดท าการศกษา

Page 6: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

594

3.2 แนวคดเกยวกบผน าชมชน แมค ฟารแลนด (McFarland, 1979) ไดใหความหมายของผน า หมายถง บคคลทมความสามารถในการใชอทธพล

ใหคนอนท างานในระดบตางๆ ทตองการใหบรรลเปาหมายและวตถประสงคทตงไว ดบรน (Dubrin, 1998) กลาวถงผน า (Leader) วา เปนบคคลทท าใหองคการเจรญกาวหนาและบรรลผลส าเรจโดย

เปนผทมบทบาทแสดงความสมพนธระหวางบคคลทเปนผใตบงคบบญชา หรอเปนบคคลทกอใหเกดความมนคงและชวยเหลอผอนเพอใหบรรลเปาหมายของกลม

3.3 แนวคดเกยวกบการจดการภยพบต ทวดา กมลเวชช (2554: 78-79) กลาวถงกระบวนการการจดการภยพบต ม 3 ขนตอน ดงน 1) การด าเนนการกอนเกดภย เพอปองกนและลดผลกระทบจาก สาธารณภย (mitigation and preparedness)

เครองมอ : การใหความรเรองภยและการปฏบตตนดวยการฝก อบรมและสอชนดตาง ๆ การวเคราะหความเสยงของแตละภย และแตละพนท การจดท าแบบจ าลองสถานการณ การจดท า แผนทอพยพ การระบพนทปลอดภยและการจดท าแผนการ จดการหลบภย การฝกซอมรปแบบตาง ๆ ในการอพยพ การ เตอนภย และการอพยพกอนการเกดภย

2. การด าเนนการระหวางเกดภย (Disaster and Emergency Response) เปนการด าเนนการในสถานการณฉกเฉนตาง ๆ โดย ระดมทรพยากรทมอยเขาชวยเหลอผประสบภย เครองมอ : การระบหนวยงานหลกและหนวยประสานงาน การใชระบบการบญชาการ การอพยพระหวางสถานการณ การตดตอสอสารดวยชองทางตาง ๆ การเคลอนยายทรพยากร การ จดการจราจร การจดทมการใหความชวยเหลอ และการจดการ ในพนทหลบภย

3. การด าเนนการหลงจากภยผานพนไป (Recovery and Rehabilitation) เปนการฟนฟกจกรรมตาง ๆ ของชมชน และของ รฐ ใหกลบคนภาวะปกต เครองมอ : การฟนฟบรณะทางกายภาพและจตใจ การตดตาม ประเมนความเสยหาย การจดการเรองของบรจาค การวางแผน การฟนฟและการประเมนความเสยงตอเนอง และการสราง ชมชนสามารถฟนคนจากภย

4. วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ซงมวธด าเนนการวจยดงตอไปน 4.1 ประชากรและผใหขอมลหลก

4.1.1 ประชากร ไดแก ผน าชมชน และประชาชนในชมชนต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช จ านวน 22 คน

4.1.2 ผใหขอมลหลกส าหรบการสนทนากลมและการสมภาษณเชงลกจ านวน 22 คน โดยการเลอกแบบเจาะจง (Purposive sampling) ไดแก

1) ผน าชมชนแบบเปนทางการ ไดแก ผน าทไดรบการแตงตงเปนลายลกษณอกษรจากหนวยงานภาครฐ จ านวน 8 คน ประกอบดวย 1.1) ก านนต าบลกรงชง จ านวน 1 คน 1.2) นายกองคการบรหารสวนต าบลกรงชง จ านวน 1 คน 1.3) ผใหญบานต าบลกรงชง เฉพาะหมบานทประสบภยพบต จ านวน 2 หมบาน ๆ ละ 1 คน รวม

จ านวน 2 คน 1.4) ผบรหารโรงเรยนวดโรงเหลก จ านวน 1 คน

Page 7: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

595

1.5) ผอ านวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลกรงชง จ านวน 1 คน 1.6) สมาชกสภาเทศบาลต าบลกรงชง จ านวน 1 คน 1.7) สมาชกสภาต าบล จ านวน 1 คน

2) ผน าชมชนแบบไมเปนทางการ ไดแก ผน าท ไดรบการยกยองนบถอจากคนในชมชน จ าน วน 3 คน ประกอบดวย 2.1) เจาอาวาสวดถ าเขาเหลก จ านวน 1 รป 2.1) ปราชญชาวบาน จ านวน 1 คน 2.3) ผน าองคกรชมชน จ านวน 1 คน

3) ประชาชนในต าบลกรงชง หมบานละ 1 คน รวมจ านวน 11 คน 4.2 เครองมอทใชในการวจย

เครองมอทใชในการวจยครงนไดแก แบบสมภาษณเชงลก (In - depth Interview) แบบสนทนากลม (Focus Group) การสงเกตแบบไมมสวนรวม (Non - participant Observation)

4.3 การเกบรวบรวมขอมล 4.3.1 ท าหนงสอขอความรวมมอไปยงผใหขอมลหลก เพอท าการสมภาษณเชงลก และการสนทนากลม 4.3.2 การสงเกตแบบไมมสวนรวม โดยการสงเกตการณในประเดนทก าหนด ณ ชมชนต าบลกรงชง

4.4 การตรวจสอบขอมล ผวจยใชการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) ไดแก 4.4.1 ดานขอมล เปนการตรวจสอบขอมลทไดมาจากแหลงขอมลวามความถกตอง โดยแหลงทพจารณาในการ

ตรวจสอบ ไดแก แหลงเวลา แหลงสถานท และแหลงบคคล 4.4.2 ดานผวจย เปนการตรวจสอบขอมล จากการเกบขอมลในภาคสนามทงจากผวจยและผชวยวจย หลงจาก

เกบขอมลแลวมาบนทกขอมลดวยกน 4.4.3 ดานวธการรวบรวมขอมล เปนการรวบรวมขอมลจากหลายวธ ทงจากเอกสาร การสมภาษณเชงลก การ

สนทนากลม และการสงเกตแบบไมมสวนรวม 4.5 การวเคราะหขอมล

คณะผวจยน าขอมลจากดานเอกสารและขอมลจากภาคสนามมาเรยบเรยงและท าการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) และน าเสนอแบบพรรณนาความ

5. สรปผลการวจย 5.1 สภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชง

5.1.1 สภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงกอนเกดภยพบต ต าบลกรงชงเปนสวนหนงของอ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช โดยมลกษณะภมประเทศเปนพนทหบเขา มภเขาลอมรอบ มปาไมทอดมสมบรณ ซงเปนแหลงตนน าล าธารอยบนเทอกเขาบรรทด เทอกเขานครศรธรรมราช อทยานแหงชาตเขาหลวง อทยานแหงชาตเขานน ทหลอเลยงชวตคนในพนทและอ าเภอใกลเคยง ในปจจบนต าบลกรงชงไดถกบกรกท าลายปาอยางตอเนองจากการขยายพนทท าการเกษตร ดวยเหตของประชากรทเพมขนในขณะทดนมอยอยางจ ากด และการขาดการฟนฟสภาพปา ดงนนเมอสภาพภมอากาศทเปลยนแปลงดวยการมปรมาณน าฝนทตกหนกตดตอกนเกนกวาธรรมชาตจะรองรบได จงไดเกดเหตอบตภยทางธรรมชาตอยาง

Page 8: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

596

รนแรงน าไปสความสญเสยทงชวตและทรพยสน โดยในวนท 23 มนาคม 2554 ต าบลกรงชงไดเกดเหตการณฝนตกหนกอยางรนแรง มปรมาณน าทไหลบามาจากเทอกเขาหลวงจนพนทราบไมสามารถรบน าได จงเกดภาวะน าทวม สะพานถกตดขาดซงสะพานนนเปนสะพานสายหลกทเชอมสต าบลกรงชง จนเปนเหตใหต าบลกรงชงถกตดขาดการตดตอจากพนทภายนอก เกดวกฤตขาดแคลนอาหาร ไฟฟาดบ สญญาณโทรศพทไมสามารถใชการได ท าใหหนวยงานภายนอกทงภาครฐและเอกชนไมสามารถเขาไปชวยเหลอไดเปนระยะเวลาหลายวน ซงเหตการณภยพบตครงน เปนภยพบตทไมเคยเกดขนมากอนในชวอายคนของชาวต าบลกรงชง และไมไดมการเตรยมการใด ๆ ในการรบกบภยพบตทเกดขน จงน าไปสการสญเสยอยางมหนต เชน ดนสไลดลงมาจากภเขามาทบบานเรอนพงเสยหาย พนททางการเกษตรโดยเฉพาะสวนยางเสยหายหลายหมนไร มตนไมใหญหกโคน ลมทบถนนหนทาง มน าปาไหลหลาก เกดบคคลสญหาย และเสยชวต ซงสอดคลองกบค ากลาวของสมาชกสภาเทศบาลต าบลกรงชง กลาวา “พนทปาในต าบลกรงชงถกบกรกท าลายเพอท าการเกษตร เนองจากมจ านวนประชากรเพมมากขนและมทดนจ ากด จนป 2554 เกดฝนตกหนก มน าปาไหลมาจากเทอกเขาหลวง จงเกดน าทวมชมชน และสรางความเสยหายอยางรนแรง ซงเหตการณแบบนไมเคยเกดขนมากอน ชาวบานไมไดเตรยมการรองรบใดๆ จงสรางความเสยหายใหกบชมชนเปนอยางมาก”

5.1.2 สภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงหลงจากการเกดภยพบต จงท าใหชาวบานเรยนรทจะเขาใจธรรมชาตทเกดขนและปรบตวตงรบกบเหตการณทเกดขน โดยปจจยทเปนตวจกรส าคญในการจดการกบภยพบตในครงนคอผน าชมชน ซงเหนความส าคญในการอยรวมกนกบธรรมชาตอยางพงพาอาศยซงกนและกน จงน ามาสการรวมกลมกนเพอถอดบทเรยนและหาแนวทางรวมกนในการจดการภยพบตธรรมชาต โดยการฟนฟชมชนจากเหตการณภยพบตทเกดขนอยางเรงดวน เชน การฟนฟดานจตใจของชาวบานทสญเสยทงชวตและทรพยสน โดยการพบปะพดคย เยยมเยยนใหก าลงใจอยางสม าเสมอ และการฟนฟดานกายภาพและสงแวดลอม โดยการปลกปา รกษาแหลงตนน า จดภมทศนใหสวยงามเหมอนเดม และการฟนฟดานสาธารณปโภค เชน ถนนหนทาง สะพาน เครองมอการตดตอสอสารใหสามารถกลบมาใชงานไดดงเดม นอกจากนนในการจดการรบมอกบภยพบตทกภาคสวนไดเขามามสวนรวมในการจดท าแผนแมบทชมชน แผนจดการภยพบตและแผนฟนฟ จากนนใหแตละชมชนด าเนนการจดท าแผนฟนฟตามบรบทของชมชนตนเอง โดยมแกนน าชมชนเปนแกนน าหลกในการประสานงานและบรณาการในด าเนนงานรวมกนกบทกภาคสวนทเกยวของทงในการชวยเหลอ การจดกจกรรม การจดโครงการภายใตแผนการด าเนนงานทวางไวน เชน การปลกตนไม การจดตงกลมอนรกษสงแวดลอม กลมเครอขายการจดการภยพบต เปนตน เพอใหชมชนสามารถตงรบกบภยพบตทเกดขนในเบองตนได และสามารถ เรยนรการอยกนกบธรรมชาต อกทงยงน าไปสการขบเคลอนชมชนใหเกดความมนคง พงตนเองอยางยงยนในทก ๆ มต ซงสอดคลองกบค ากลาวของ เจาอาวาสวดถ าเขาเหลก กลาววา “หลงจากเกดภยพบต ชาวบานเรมเรยนรทจะอยกบธรรมชาตอยางสมดล โดยการรวมกลมกนเพอถอดบทเรยนหาแนวทางแกไขรวมกน มการฟนฟชมชนทงดานจตใจ และดานทรพยสน และรณรงคใหมการปลกปารกษาแหลงตนน า” และยงสอดคลองกบค ากลาวของนายกองคการบรหารสวนต าบลกรงชง กลาววา “แกนน าชมชนและหนวยงานภาครฐเขามาจดท าแผนเพอขบเคลอนชมชนใหพงตนเองได เชน การปลกตนไม จดตงกลมอนรกษสงแวดลอม”

5.2 บทบาทผน าชมชนกบการจดการแผนจดการภยพบตชมชน ต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช ประกอบดวย 3 ระยะ ดงน

5.2.1 ระยะเตรยมรบมอกอนเกดภยพบต บทบาทผน าชมชนกอนเกดภยพบตยงไมชดเจนมากนก เนองจากต าบล กรงชงยงไมเคยภยพบตทรายแรงมากอนป 2554 จงไมไดมการวางแผนเตรยมการรองรบแตอยางใด ซงเหตการณกอนหนานน เปนเพยงภาวะน าทวมตามธรรมชาต ซงสงผลกระทบกบคนในชมชนไมมากนก สามารถแกไขปญหาไดทนทวงท โดยในอดตผน าชมชนไดเขาไปมสวนรวมในการวางแผนประสานงานในการจดการภยพบตเบองตนกบหนวยงานภาครฐทเกยวของ เชน การอบรมใหความรในเรองของการเฝาระวงภย การวดปรมาณน า สญญาณแจงเตอนภย หลงจากนนจงน าไปประชาสมพนธ

Page 9: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

597

ขอมลขาวสารใหประชาชนรบทราบ กอนทจะเกดภยพบตชมชนในต าบลกรงชง ผน าชมชนของต าบลกรงชง ไดมบทบาทการเตรยมรบมอแกภยพบตดานตางๆ ดงน

1) บทบาทการสรางเครอขาย ผน าชมชนยงไมไดมการสรางเครอขายทชดเจน เนองจากยงไมเคยเกดเหตภยพบตทรนแรงมากอน ใชการวเคราะหสถานการณจากขาวสารและค าเตอนจากกรมอตนยมวทยาวาจะมภยธรรมชาตทจะเกดขนในชมชน มการรวมกลมแบบไมเปนทางการเพอแจงเตอนภย การมรถบรการ มไซเรน มวทยสอสารประมาณ 5 ตวในแตละเขต โดยเฉพาะในเขตททรกนดาร

2) บทบาทการใหการสนบสนน หนวยงานภาครฐเชน องคการบรหารสวนต าบล ใหการสนบสนนในดานการใหความรเกยวกบการเฝาระวงภย การวดปรมาณน า สญญาณแจงเตอนภย มการประชาสมพนธขอมลขาวสารใหประชาชนรบทราบ ผน าชมชนไดมการประชาสมพนธใหกบชาวบานในการเตรยมความพรอมในการรบภยพบตทเกดขน เชน ใหชาวบานเตรยมขาวสาร ของใชตาง ๆ ไวอยางนอย 10 วนและฟงเสยงสญญาณทจะแจงเตอนโดยผน าชมชนจะขบรถทตดไซเรนขบไปทวพนท เพอใหชาวบานเฝาระวงกบภยพบตทจะเกดขน

3) บทบาทในการวางแผนและจดองคการ ผน าชมชนมการวางแผนเพอตงรบกบเหตการณภยธรรมชาตทเกดขนโดยการแตงตงคณะกรรมการเครอขาย และภาคประชาชนทเกยวของในการมหนาทในการเฝาระวงภย โดยใชวทยเปนการสอสาร การวดน า สงขอมลกนตลอดเวลา และการเตรยมสถานทพกอาศยชวคราวไวรองรบการอพยพ รวมทงก าหนดศนยประสานงานเพอใหสามารถชวยเหลอไดทนทวงท

4) บทบาทในการแกปญหา ผน าชมชนไดมการแจงขอมลขาวสารขาวสารทางราชการและการวางแผนในการประสานงานกบหนวยงานภาครฐมาจดในเรองของการอพยพ สถานทอพยพเมอเวลาทเกดภยพบต โดยไดก าหนดสถานทตาง ๆ ทเปนสถานทอพยพใหแกชาวบานไดทราบ เมอเกดเหตการณเกดขนจะไดเคลอนยายไปยงสถานทปลอดภยไดทนเวลา

5.2.2 ระยะเผชญหนา บทบาทผน าชมชนมบทบาทในการเขามามสวนรวมในการวางแผนเตรยมความพรอมเพอตงรบกบเหตการณทเกดขน โดยการเขารวมเปนคณะกรรมการท างาน มการประสานงานเพอขอความรวมมอไปยงหนวยงานทเกยวของทงภาครฐ ภาคเอกชนและภาคประชาชน เชน การชวยเหลอและอพยพชาวบานทประสบภยเคลอนยายไปสศนยอพยพทไดจดเตรยมรองรบไว และสงตอผทไดรบบาดเจบเขารบการรกษาพยาบาล อกทงยงมการประสานขอเครองมอสอสารตาง ๆ เชน วทย สญญาณโทรศพท เพอใหสามารถตดตอไดทนทวงท และมการแกปญหาเฉพาะหนาในสวนของเสนทางหรอถนนทถกตดขาด โดยใชสะพานสปรงเวยแทนสะพานทถกตดขาดเพอล าเลยงอาหารไปใหชาวบานทประสบภย และมการตดตามเฝาระวงและเตอนภยเปนระยะ ๆ โดยใชสญญานไซเรน การตงเวรยามรกษาความปลอดภยจนกวาเหตการณจะเปนปกต เมอเกดภยพบตชมชนในต าบลกรงชง ผน าชมชนของต าบลกรงชง ไดมบทบาทในการจดการแผนจดการภยพบตชมชนดานตาง ๆ ดงน

1) บทบาทการสรางเครอขาย ผน าชมชนไดมการประสานงานกบแกนน าตางๆทเกยวของ มการรวมกลมกนเพอประสานงานทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เพราะมนเกนก าลงของผน าชมชนในการรบมอกบภยพบตทเกดขนได

2) บทบาทการใหการสนบสนน ในชวงเกดภยพบต ผน าชมชนในมการประชมเพอวางแผนในการตงศนยภยพบตเพอรองรบชาวบานทประสบความเดอดรอน เตรยมการเรองของการตงศนยอพยพชวคราว หม 2 ม 3 จด คอ ศนยพฒนาเดกเลก วดถ าเกาะเหลก ทท าการผใหญบาน เพออ านวยความสะดวกในการขนสงเรองของอาหาร ยา เครองอปโภคบรโภค มการประสานใหหนวยงานตาง ๆ เขามาใหความ

Page 10: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

598

ชวยเหลอ ทงการไฟฟา กรมทางหลวง หนวยงานจากทางจงหวด และหนวยงานจาก กทม. เพอใหทกหนวยงานท างานรวมกนอยางมประสทธภาพ โดยส ารวจวาใจพนททไหนประสบปญหาใดบางและตองจดการอยางไร โดยประสานใหผน าชมชนในแตละพนทไปดแลในพนทของตน

3) บทบาทในการวางแผนและจดองคการ ผน าชมชนมการวางแผนในเรองของการเฝาระวง การใชไซเรน ไซเรนม 3 ระดบ การเปดยาวเปนอนตรายทสด โดยประชาสมพนธใหชาวบานเขาใจและเตรยมตวอพยพเมอไดรบสญญาณดงกลาว และหนวยงานภาครฐคอองคการบรหารสวนต าบลกรงชง จะเปนหนวยงานกลางทท าหนาทในการประสานงานและใหการชวยเหลอในทก ๆ ดาน

4) บทบาทในการแกปญหา ผน าชมชนไดสรางความเขาใจรวมกนกบชาวบานเขารเรองภยธรรมชาตตลอด โดยเมอเกดเหตการณนนขนชาวบานกมารวมตวกน คอจะเปนคณะกรรมการทจะเขามาชวยเหลอเรองประสบภยตรงน ตงเปนชมรม ในหมบานกมหนวยระวงภยอย โดยใชวทยเปนการสอสาร การวดน า สงขอมลกนตลอดเวลา และมเครอขายเฝาระวงภย สมาชก กพพร. กสสร. เปนผบรหารเมอเกดภย วาควรจะจดการกบสถานการณนนอยางไร

5.2.3 ระยะฟนฟชมชน หลงเกดภยพบตผน าชมชนมบทบาทในการฟนฟชมชนโดยการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทไดรบผลกระทบจากภยพบตชมชน เพอสรางเครอขายความรวมมอในการปองกนภยพบตระหวางชมชนและภาครฐ มการจดท าแผนฟนฟท เกดจากความตองการของคนในชมชน สรางความตระหนกและความเขาใจในการอยรวมกนกบธรรมชาตแบบพงพาอาศยซงกนและกน มการอนรกษสงแวดลอม การรณรงคไมใหปลกพชเชงเดยว โดยเนนปลกพชพนธไมทหลากหลายเพอรกษาหนาดน ไมตดไมท าลายปา และยงมการจดท าโครงการชวยเหลอชาวบานอยางเปนรปธรรมในดานการประกอบอาชพ อกทงยงมการถอดบทเรยนเพอวเคราะหหาสาเหตปญหาทเกดขนพรอมทงหาแนวทางปองกนและเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตในครงตอไป เมอหลงเกดภยพบตชมชนในต าบลกรงชง ผน าชมชนของต าบลกรงชง ไดมบทบาทในการจดการแผนจดการหลงภยพบตในการฟนฟชมชนดานตางๆ ดงน

1) บทบาทการสรางเครอขาย ผน าชมชนมการประสานความรวมมอกบทกภาคสวนทไดรบผลกระทบหลงเกดภยพบตชมชน โดยมการประชมเพอสรางเครอขายความรวมมอระหวางชมชนและภาครฐ โดยมการประสานกบภาครฐในการจดโครงการชวยเหลอชาวบานใหเปนรปธรรมทจะท าใหเกดความเรยบรอยในอนาคต

2) บทบาทการใหการสนบสนน หลงเกดภยพบตชมชน หนวยงานภาครฐใหการสนบสนนในการฟนฟและเยยวยาผประสบภยพบต เชน โครงการชวยเหลอเกยวกบการประกอบอาชพ

3) บทบาทในการวางแผนและจดองคการ มการจดท าแผนฟนฟทเกดจากความตองการของคนในชมชน โดยแกนน าชมชนไดมวเคราะหรวมกนโดยการถอดบทเรยนทเกดขนไดจดท าแผนไปยงหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของเพอประสานความรวมมอไปยงภาคสวนทเกยวของในการชวยเหลอ การจดกจกรรม เพอขบเคลอนชมชนใหเกดความมนคง และสรางความตระหนกและความเขาใจในการอย รวมกนกบธรรมชาตแบบพงพาอาศยซงกนและกน มการอนรกษสงแวดลอม การรณรงคไมใหปลกพชเชงเดยว โดยเนนปลกพชพนธไมทหลากหลายเพอรกษาหนาดน ไมตดไมท าลายปา

4) บทบาทในการแกปญหา แกนน าชมชนไดมการประสานงานและจดการหลงเกดภยพบตชมชน ในดานสงคม สภาพอากาศ คนในชมชน ซงตองเปนจดการเปนองครวม เปนระบบโดยมองใหครบทกมตเชน เชน ชาวบานต าบลกรงชงรวมกนปลกตนไมใหหลากหลายพนธมากขน เพอวางแผนเตรยมรองรบ และแกไขดนสไลดในทก ๆ ป

Page 11: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

599

6. อภปรายผลการวจย 6.1 สภาพบรบทของชมชนบรเวณต าบลกรงชงหลงจากเกดภยพบตชมชน พบวา พนทต าบลกรงชงมดนสไลดลงมาทบ

บานเรอนพงเสยหาย พนททางการเกษตรเสยหายหลายหมนไร เกดบคคลสญหาย และเสยชวต สะพานถกตดขาด ท าใหขาดการตดตอจากพนทภายนอก เกดการขาดแคลนอาหาร ไฟฟาดบ สญญาณโทรศพทไมสามารถใชการ หลงจากการเกดภยพบต จงท าใหชาวบานเรยนรทจะเขาใจธรรมชาตทเกดขนและปรบตวตงรบกบเหตการณทเกดขน โดยปจจยทเปนตวจกรส าคญในการจดการกบภยพบตในครงนคอผน าชมชน ซงเหนความส าคญในการอยรวมกนกบธรรมชาตอยางพงพาอาศยซงกนและกน จงน ามาสการรวมกลมกนเพอถอดบทเรยนและหาแนวทางรวมกนในการจดการภยพบตธรรมชาต ซงสอดคลองกบงานวจยของ สกญญา ใจเยน (2555) ไดท าการวจยเรองการมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยของเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช พบวา การทประชาชนมความรความเขาใจเกยวกบน านนท าใหประชาชนเลงเหนถงความส าคญและความเสยหายทจะเกดขนจงสงผลใหประชาชนเขามามสวนรวมในการปองกนและแกไขปญหาน าทวมรวมทงการทประชาชนมจตส านกในการรกและหวงแหนตอชมชนอนเนองจากประชาชนสวนใหญ อาศยอยในชมชนเปนเวลานานตงแตบรรพบรษ จงมความผกพนกบชมชนทตนอาศยไมอยากใหเกดความเสยหายกบชมชนของตนเอง รวมทงการทผนาและประชาชนในชมชนอยากเปนแบบอยางทดใหกบเยาวชนและคนรนหลงในการใหความรวมมอกบภาครฐในการชวยกนปองกนและแกไขปญหาอทกภยและการมความสมพนธทดกบหนวยงานภายนอก และยงสอดคลองกบงานวจยของ รกชนก สภาการณ (2553) เรองการจดการปญหาน าทวมขององคการบรหารสวนต าบลหนองไผแบน อ าเภอเมอง จงหวดอทยธาน พบวา ภมประเทศทเปนขอมลเชงประจกษเปนสงส าคญททาใหเกดปญหาน าทวมเพราะเนองจาก สภาพน าคลองตนเขนบางจดและคนดนบางสวนถกน ากดเซาะมสงกดขวางทางน าท าใหน าระบายไมดประกอบกบพนทตนน าสภาพปาถกทาลายในฤดฝนทาใหไมมสงทชวยลดความเรวของน าไดอนจะเหนไดจากตารางสถตปรมาณน าฝนทมอตราเพมขนทกปและจะเกดปญหาอทกภยในฤดฝนชวงเดอนสงหาคม - ตลาคมรวมถงการสรางจตส านกการมสวนรวมของประชาชนในการประสานงานจ าเปนตองมการวางแผนขนตอนในการปองกนและบรรเทาสาธารณภยและมมาตรการเยยวยาผประสบภยพบตรวมกน

6.2 บทบาทผน าชมชนกบการจดการแผนจดการภยพบตชมชน ต าบลกรงชง อ าเภอนบพต า จงหวดนครศรธรรมราช ม 3 ระยะ คอ 1) ระยะเตรยมรบมอกอนเกดภยพบต บทบาทผน าชมชนยงไมชดเจนมากนก มเพยงการเขาไปมสวนรวมในการวางแผนประสานงานในการจดการภยพบตเบองตนกบหนวยงานภาครฐทเกยวของ 2) ระยะเผชญหนา ผน าชมชนเขามามรวมในการเปนคณะท างาน การประสานงานความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ 3) ระยะฟนฟชมชน ผน าชมชนเขามามบทบาทในการจดท าแผนฟนฟ สรางความตระหนกและความเขาใจในการอยรวมกบธรรมชาต การอนรกษสงแวดลอม การรณรงคไมใหปลกพชเชงเดยว ไมตดไมท าลายปา และจดท าโครงการชวยเหลอดานการประกอบอาชพ รวมทงยงมการถอดบทเรยนเพอหาแนวทางปองกนและเตรยมความพรอมรบมอกบภยพบตในครงตอไป ซงสอดคลองกบงานวจยของ พนธศร ธนารยะวงศ (2556) ไดศกษาเรอง เครอขายการจดการภยพบต จากอทกภย หมบานเกากอ ต าบลทอนหงส อ าเภอพรหมครจงหวด นครศรธรรมราช ผลการศกษาพบวา ผน าชมชนทเปนตวแทนชาวบานมประสทธภาพในการจดการภยพบตโดยอาศยการพจารณาทเปนองครวมในการประเมนสถานการณรวมกน ซงถายทอดไปยงชาวบานในการสรางเกราะปองกนปญหาทอาจเกดขน โดยผน าชมชนสามารถสรางความเขมแขงใหกบหมบานของตนเองในการภยพบตเบองตนโดยอาศยชมชนเปนฐานทรพยากรในทก ๆ ดาน และสอดคลองกบงานวจยของ กาญจนจรนนท คลองขอย (2555) ไดท าการวจยเรองการศกษาชมชนเขมแขงกบการจดการภยพบต ศกษากรณ การจดการวกฤตน าทวมของหมบานแหลมกลาง พบวา ความสามารถในการจดการ ภยพบตน าทวมในชมชนบานแหลมกลาง พบวา ปจจยดานทสงผลตอความสามารถในการจดการภยพบตน าทวมในชมชนบาน

Page 12: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

600

แหลมกลาง ไดแก ผน าชมชน คอ ผใหญบาน เนองจากเปนผน าทเสยสละชวยแกไขปญหา สรางขวญและก าลงใจใหกบชาวบาน มสวนรวมในการด าเนนการประสานงานกบทกฝายเพอชวยเหลอชาวบานตงแตกอนน าทวม ระหวางน าทวมขง และการฟนฟเยยวยาหลงน าทวม

7. ขอเสนอแนะและการน าผลการวจยไปใชประโยชน

7.1 จากผลการวจยพบวา ผน าชมชนมบทบาทส าคญในการจดการภยพบตชมชน ตงแตการรวมคด รวมวางแผนฟนฟจนชมชนสามารถอยรวมกบธรรมชาตไดอยางสมดล ดงนนหนวยงานทเกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานการจดการทรพยากรธรรมชาต ควรอบรมใหความรเพอใหสามารถจดการภยพบตธรรมชาตไดดยงขน

7.2 จากผลการวจยพบวา การบกรกท าลายปาของมนษย ดงนนหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ เชน องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน ควรสรางความตะหนกและการปลกจตส านกใหกบเยาวชนและคนในชมชนในการอนรกษสงแวดลอม

7.3 จากผลการวจย พบวาบทบาทผน ามสวนการจดการภยพบต ชมชนควรสรางแกนน าเยาวชนหรอองคกรชมชนในการจดการปองกนจดการภยพบต

8. เอกสารอางอง กตพนธ รจรกล. (2529). พฤตกรรมผน าทางการศกษา. กรงเทพฯ: โอเดยนสโตร. ทวดา กมลเวชช. (2554). คมอการจดการภยพบตทองถน. กรงเทพฯ: ธรรมดาเพรส. มลนธการพฒนาทยงยน. (ม.ป.ป.). การจดการภยพบตธรรมชาตโดยชมชน. (ม.ป.ท.) สงวน สทธเลศอรณ, จ ารส ดวงสวรรณ และฐตพงษ ธรรมานสรณ. (2522). จตวทยาสงคม. กรงเทพฯ: ชยศรการพมพ. ไททศน มาลา และคณะ. (2556). รายงานการวจยเรองแนวทางในการจดการน าทวม:กรณศกษาเทศบาลนครนนทบร .

ส านกงานคณะกรรมการสนบสนนการวจย (สกว.). กาญจนจรนนท คลองขอย. (2555). การศกษาชมชนเขมแขงกบการจดการภยพบต ศกษากรณ การจดการวกฤตน าทวม

ของหมบานแหลมกลาง. (วทยานพนธรฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต). คณะศลปะศาสตร. มหาวทยาลยเกรก, กรงเทพฯ

พนธศร ธนารยะวงศ. (2556). เครอขายการจดการภยพบตจากอทกภย หมบานเกากอ ต าบลทอนหงส อ าเภอพรหมคร จงหวดนครศรธรรมราช. (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต). สาขรฐประศาสนศาสตร. มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ

รกชนก สภาการณ. (2553). การจดการปญหาน าทวมขององคการบรหารสวนต าบลหนองไผแบน อ าเภอเมอง จงหวดอทยธาน. (รายงานการศกษาอสระปรญญารฐประศาสนศาสตรมหาบณฑต). สาขาการปกครองทองถน วทยาลยการปกครองทองถน. มหาวทยาลยขอนแกน, ขอนแกน.

สภา สกลเงน. (2545). ประสทธภาพในการปฏบตหนาทของก านน ผใหญบาน หลงการจดตงองคการบรหารสวนต าบล ในทศนะของก านน ผใหญบาน : กรณศกษา เฉพาะกรณอ าเภอกระทมแบน จงหวดสมทรสาคร. (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต). สาขารฐศาสตร. มหาวทยาลยรามค าแหง, กรงเทพฯ

สกญญา ใจเยน. (2555). “การมสวนรวมของประชาชนในการบรหารจดการเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาอทกภยของเทศบาลเมองทงสง จงหวดนครศรธรรมราช”. เอกสารสบเนองการประชมวชาการระดบชาต เทคโนโลยภาคใต

Page 13: บทบาทผู้น าชุมชนต่อการจัดการภัยพิบัติของต าบลกรุงชิง อ ...human.skru.ac.th/husoconference/conf1/pp6.pdf ·

Poster

601

วจย ครงท 2 “สหวทยาการเพอการพฒนาอยางยงยน” ณ มหาวทยาลยเทคโนโลยภาคใต อ าเภอทงสง จงหวดนครศรธรรมราช.

มตชน (กรอบบาย). (2554). บทเรยน 'นบพต า'สแผนจดการ 'ภยพบตชมชน '. สบคนเมอ 12 ธนวาคม 2560, จาก http://www.dmr.go.th/ewt_news.php?nid=30385

ชชวาล อรวงศศภทต. (2550). 11 บทบาทของผน าทไดชอวาเปนผน าทด . สบคนเมอ 10 ธนวาคม 2560 , จาก http://www.tpa.or.th/writer/read_this_book_topic.php?bookID=1355&read=true&count=true

Dubrin .J. (1998). Leadership research finding : Practice and skills. Boston Houghton: Mifflin Company McFarland, D. E. (1979). Management foundations and practices. (5th ed.). New York: McGraw-Hill.