ฅนสหกรณ� 11

สหกรณบานเคา

ฮปโปสชมพ

อยางททราบกนดวา ประเทศญปนเปนพนทเกาะขนาดใหญ ทคาครองชพสงมาก (จากประสบการณของผเขยน ทปลายเดอนมกจะอาศยบะหมกงส�าเรจรป เพอเอาชวตรอดในเกาะแหงน -.-) แมวารายไดหลกของประเทศญปนนนจะมาจากอตสาหกรรมขนาดใหญ แตประชากรบางสวนกยงคงท�าอาชพเกษตรกรรม ไมวาจะเปนขาว ผก ผลไม ปศสตว และอนๆอกมากมาย หากแตคาครองชพทแพง บวกรวมกบความหนาแนนของประชากร ยอม

คอน – น – จ – วะ J สวสดยามบายทานผอานครบ วนนผเขยนไดมโอกาสกลบบานเกดเมองไทยในชวงสงกรานตเพอเกบขอมลไปท�างานวจยตอ (เนองจากขอมลทมอยเรมหมดกระเปาผเขยนแลว ทงนจงถอโอกาสนกลบบานมากราบไหวบพการทเคารพและคดถง ^^) ผเขยนเดนทางไปเกบรวมรวม ขอมลทจงหวดจนทบรโดยมเจาหนาททงจากกรมสงเสรมฯ และกรมวชาการฯ คอยดแล พาไปดงานตามสหกรณการเกษตรตางๆ ไดสมภาษณเกษตรกร รวมถงไดไปดงานตามจดรบซอผลไม ของผประกอบการทงรายเลกรายยอย ไปจนถงรายใหญ ผเขยนเลยอยากแบงปนประสบการณทผเขยนไดเคยดงาน ณ ตลาดกลางแหงหนงในญปนเพอใหผอานไดพอเหนภาพ “บทบาทของสหกรณการเกษตร” ของบานเคาทมความเหมอน และแตกตางกบบานเรากนอยางไรบางนะครบ ตลาดกลางทผเขยนก�าลงจะพดตอน เปนตลาดกลางของเมองฮโรชมา ทท�าการซอขายผก และผลไมจากเกษตรกร ในพนทฮโรชมา และพนทจงหวดใกลเคยงเมองฮโรชมานนเอง แตกอนเขาเรอง ผเขยนอยากจะเกรนน�าลกษณะทวไปของเกษตรกรชาวญปน เพอใหผอานไดเขาใจพนเพกน แบบคราวๆ นะครบ ......

สงผลใหราคาทดนมราคาสงมากขนตามไปดวย (สงเกตจากคาทพกหองนอยๆเทาแมวดนตาย ไมหางจากมหาวทยาลย ทผเขยนอาศยในปจจบน คดเปนเงนไทยราวๆ 9,000 – 12,000 บาทตอเดอน เลยทเดยว) แลวอยากเอาพนทมาท�าการเกษตรทมรายไดไมมากนก

อยางททราบกนดวา ประเทศญปนเปนพนทเกาะขนาดใหญ ทคาครองชพสงมาก (จากประสบการณของผเขยน ทปลายเดอนมกจะอาศยบะหมกงส�าเรจรป เพอเอาชวตรอดในเกาะแหงน -.-) แมวารายไดหลกของประเทศญปนนนจะมาจากอตสาหกรรมขนาดใหญ แตประชากรบางสวนกยงคงท�าอาชพเกษตรกรรม ไมวาจะเปนขาว ผก ผลไม ปศสตว และอนๆอกมากมาย หากแตคาครองชพทแพง บวกรวมกบความหนาแนนของประชากร ยอม

ของบานเคาทมความเหมอน และแตกตางกบบานเรากนอยางไรบางนะครบ ตลาดกลางทผเขยนก�าลงจะพดตอน เปนตลาดกลางของเมองฮโรชมา ทท�าการซอขายผก และผลไมจากเกษตรกร ในพนทฮโรชมา และพนทจงหวดใกลเคยงเมองฮโรชมานนเอง แตกอนเขาเรอง ผเขยนอยากจะเกรนน�าลกษณะทวไปของเกษตรกรชาวญปน เพอใหผอานไดเขาใจพนเพกน แบบคราวๆ นะครบ ......

มมมองจากคนแดนไกล...............................................................................

�������� 24.indd 11 7/15/57 BE 6:00 PM

12 ฅนสหกรณ

นอกเหนอจากเหตผลของ “การเกบภาษพนททไมใชประโยชน” แลว ผเขยนมค�าถาม มาแอบถามทานผอานทท�างานประจ�ากนอย วา “หลงเกษยณอายจากงานประจ�าทท�ากนแลว ผอานอยากจะท�าอะไรกนตอบาง” ผเขยนเชอวามผอานหลายๆ ทาน คงตอบวา “เบอการท�างานแบบนงโตะแลวหละ อยากมสวนเลกๆ อยหลงบานปลกมะมวงสกสบตน กลวยนด มงคดหนอยชวตคงมความสขนาด ^^” ลงๆ ปาๆ ทญปนเคากคดไมแตกตางกบเราเหมอนกนครบ เคากเลย มาท�าสวนขนาดเลกๆ หลงบาน บางกปลกผก บางกปลกขาว บางคนถงกบท�าเปนอาชพเสรม ท�าใหอายเฉลยของเกษตรกรในจงหวดฮโรชมาทผมอยมากถง 70 ป !! อายขนาดน คงปลกใหไดผลผลตมากๆกคงท�าไดยากขน ขายทละนอยๆ กขายล�าบาก คาเดนทางกมตนทนสง “สหกรณบานเคา” กเลยเขา

มามบทบาทมากขนแมวาตลาดกลางทมรฐบาลทอง

ถนคอยดแลจดการ เอออ�านวยสถานทใหผซอและผขายมาพบกน จะรวบรวมผลผลตในทองถนไดราวๆครงหนง “แลวสหกรณบานเคา มาเกยวอะไรกบตลาด

กลางหละ” ... เนองจากเกษตรกรเปนรายยอยขนาดเลกๆ ผลผลตมไมมาก การรวมกลมของเกษตรกรรายยอย เพอเพมอ�านาจตอรอง และรกษาผลประโยชนใหกบสมาชกเปนอยางมาก จากการสอบถามเจาหนาทผควบคมตลาดกลางแหงน เจา

ตลาดกลางซอขายผก ผลไมจากเกษตรกรของเมองฮโรชมา

ตลาดกลางเมองฮโรชมา

�������� 24.indd 12 7/15/57 BE 6:00 PM

ฅนสหกรณ 13

หนาทแจงวา “สนคาทซอขายกนแตละวนในตลาดกลางแหงน สวนมากมาจากสมาชกสหกรณรายยอยแทบทงสน” สวนทเหลอกมาจากเกษตรกรรายใหญทมาขายตรงทตลาดกลางนนเอง

สหกรณจดเตรยมเพยงบรการรวบรวมผลผลตของเกษตรกรรายยอย หบหอทประทบตราสญลกษณ “JA” หรอ “สหกรณการเกษตรแหงประเทศญปน” (ทสรางความเชอมนและตอบโจทยใหกบผบรโภค วาสนคาเหลานนผลตภายในประเทศญปน) และการ ”รกษาผลประโยชนใหกบสมาชก” เปนบรการ

หลกของสหกรณ สหกรณของ ”เคา” กสามารถอยได โดยไมตองพง “ธรกจสนเชอ” ในการด�าเนนธรกจมากนก

ตลาดกลางบานเคา ท�าหนาทในการหาคนซอ มาซอสนคาของเกษตรกร หรออาจจะมองวา หาผลผลตเกษตรกร มาใหกบผทตองการสนคาชนดนนๆ ..... ผเขยนเดนทางตงแต 4.00 น. จากมหาวทยาลยฮโรชมา มายงตลาดกลางสนคาเกษตรแหงน โดยใชเวลา 50 นาท แมจะงวเงยจากการเดนทางอนแสนจะเชาตร ผเขยนกตองตาโต เมอพบกบความคกคกในการซอขาย ณ ตลาดกลางแหงน

ผท�าหนาทในการด�าเนนการประมลสนคาเกษตรในแตละวน จ�าเปนตองไดรบใบประกาศเพอรบรอง “ความเปนมออาชพ” ในการด�าเนนการประมลสนคา ตองไดรบการฝกอบรม โดยผด�าเนนการนนจะสวมหมวกสด�า ขณะทผด�าเนนการประกาศราคานน ผใสหมวกสแดงกจะขานรบหากราคาเปนทนาพงพอใจส�าหรบผประกอบการเหลาน แต เอ ..... ผใสหมวกสเหลอง คอ ใครหละ? .... ผใสหมวกสเหลองเปนเจาหนาททมาจากสหกรณ ท�าหนาทสงเกตการณราคาซอ

ขายสนคาเกษตรของวนนนเพอแจงใหกบสมาชก หากผด�าเนนงานเสนอราคาขายสนคาในราคาทไมสง (ไมเปนทพงพอใจกบสมาชก) เจาหนาทสหกรณกจะเขาไปสอบถาม และตกลงราคากบเจาหนาทผรบผดชอบ เพอปรบราคาใหสมาชกอยางสมเหตสมผลมากขน ถอเปนการรกษาผลประโยชนทางตรงใหกบสมาชก โดยเจาหนาทจะท�าการบนทกขอมล และเปรยบเทยบราคาสนคากบตลาดอยางสม�าเสมอ

หลงจากผเขยนพยายามท�าความเขาใจกบบทบาทดานหนงของสหกรณ

บคคลทท�าหนาทในการประมลสนคาเกษตรจ�าแนกตามสหมวก

กจกรรมการประมลสนคาเกษตรในแตละวน

�������� 24.indd 13 7/15/57 BE 6:00 PM

14 ฅนสหกรณ

แบบไหนไดบาง หากสหกรณด�าเนนเพยงแตธรกจการตลาด? ... ผเขยนขอยกตวอยาง ตลาดผลไมมงคด เปนตวอยางในการอธบายกนนะครบ

หากมผซอมงคดในตลาดแหงหนงเพยงสองคน คนแรกคอ โกโก เฮงเฮงหล (พอคาทวไป) สวนอกคนคอ สหกรณการเกษตร .... สมมตวา โกโก เฮงเฮงหล รบซอมงคดคละเกรดจากเกษตรกร กโลกรมละ 150 บาท ในขณะท สหกรณการเกษตรรบซอมงคดคละเกรดเพยง

การเกษตร “บานเคา” และระบบการซอขายสนคาผานตลาดกลางแหงน ผเขยนกตงค�าถามกบตวเองสองค�าถามวา “สหกรณเคาท�าอยางไร สมาชกถงน�าผลผลตทได มาเทขายใหกบสหกรณ และสนคาทมาจากสหกรณ ท�าไมถงสามารถสรางความมนใจใหกบผบรโภคได แมราคาจะสงกวาสนคาน�าเขากตาม”

ผเขยนตอบค�าถามแรกกบตวเองวา นาจะเปนเพราะ “ความไววางใจ” การทสหกรณบานเคา สามารถสรางความมนใจใหกบสมาชกทงเรองการจดเตรยมขอมลการตลาดทมความครบถวนดวย

ความโปรงใส และชดเจน ท�าใหสมาชกเกดความไววางใจสหกรณจงสามารถท�าหนาทด�าเนนการแทนตวสมาชกอยางเตมตว ทงนทงนน “องคกรนยม” ทเปนพนฐานคานยมของเกษตรกรญปน เปนตวผลกดนใหสหกรณในประเทศนเตบโตอยางรวดเรว และตอเนอง

กอนเขาไปถงค�าถามทสอง ผเขยนอยากอธบายเรอง “เงนเฉลยคน (ตามสดสวนของการลงทน)” คราวๆ ในแบบงายๆ ใหผอานเขาใจตรงกน ... ครงหนง ผเขยนรสกสบสนวา ในสหกรณการเกษตร สมาชกสหกรณจะไดเงนเฉลยคนในรป

กโลกรมละ 130 บาท ... เกษตรกรสวนมากกจะแหไปขายสนคาใหกบ โกโก เฮงเฮงหล เมอสหกรณไมมสนคาขายสตลาด ปลายปสหกรณท�าก�าไรไดไมมาก สหกรณกสามารถคนเงนปนผลใหกบสมาชกไดนอยลง นนกคอ 20 บาท (ราคาสมมต) ตอกโลกรม ซงกคอเงน “โบนส” ของเกษตรกร ดงนนเกษตรกรไดรบเงนจรง คอ 130 + 20 (โบนส) = 150 บาท เกษตรกรกจะไดรบเงนโดยรวมเทากบราคาท โกโก เฮงเฮงหล รบซอ ณ เวลานน นนหมายความวา หากวาสมาชกท�าธรกจกบสหกรณมากขน สหกรณสามารถ

กจกรรมการซอขายสนคาเกษตรในตลาดกลาง

�������� 24.indd 14 7/15/57 BE 6:00 PM

ฅนสหกรณ� 15

ท�าก�าไรไดมากขน เงนเฉลยคน ซงกคอ “โบนส” ยอมสงตามไปดวย เกษตรกร ซงอาจสงผลใหสมาชกสามารถไดรบเงนโดยรวม มากกวา 150 บาท แนนอน ซงโบนสตรงนเกษตรกร “บานเรา” มกจะลมน�ามาคดค�านวน

การมสวนรวมในการด�าเนนธรกจกบสหกรณจงเปนสงจ�าเปนทสหกรณควรใหความส�าคญ ไมเพยงแตการมสวน

น�าเสนอสมาชกผเปนเจาของ และการรกษาผลประโยชนใหกบสมาชก” เปนเพยงตวอยางทผเขยนน�าเสนอใหผอานไดเหนภาพตวอยาง และการน�าไปใชเทานน

หลงจากออกนอกเรอง ลงทะเลมานาน ... ผเขยนขออนญาตกลบมาทค�าถามทสองทผเขยนไดกลาวไวขางตนนะครบ -.- … ผเขยนเชอวา “ความขลงของสญลกษณ JA” คอค�าตอบทผเขยนตอบกบตวเอง การสรางความเชอมนไมเพยงแตสมาชกของสหกรณเอง แตสรางความเชอมนวา สนคาทประทบตรา “JA” เปนสนคาทมคณภาพ “จรงๆ” เปนการสรางความขลงใหผบรโภคไดตระหนกถง ความเหนอกวา ของตวสนคาทกครงทซอสนคาทถกประทบตราน

ค�าถามตอมาคอ “แลวจะสรางความขลงใหตวสนคานไดอยางไร” ... ผเขยนคงตองลากทฤษฏและหนงสอ “การสรางแบรนด” นบสบเลมมาวางตรงหนา อธบายกนสามวนสามคนกยงไมส�าเรจ

อยางไรกตาม ผเขยนเชอวา หากผมสวนรวมในการพฒนาสนคาเกษตร (เกษตรกร ฝายสงเสรม และพอคาคนกลาง) รวมกนอยางจรงจง ในการสรางมาตรฐาน สรางความนาเชอถอ และมองผลประโยชนในระยะยาวแลว การพฒนาความขลงของสนคาเกษตรของสหกรณ และของประเทศไทยกจะสามารถแขงขนกบสนคาเกษตรเพอนบานทสามารถผลตไดในตนทนทต�ากวา จ�านวนทมากกวา โดยสนคาเกษตร “บานเรา” จะสามารถกาวเขาสตลาดสนคาเกษตรคณภาพ และมตลาดทด “กวา” รองรบ อยางแนนอน

รวมในดานธรกจสนเชอเทานน หากแตเปนการมสวนรวมในทกธรกจ สมาชกควรตระหนกในฐานะทตนเอง เปนทงเจาของ ผควบคม และผไดรบผลตอบแทน จากการด�าเนนธรกจของสหกรณในคนเดยวกน ในขณะทสหกรณตองสรางความเชอมนใหกบสมาชกเพอใหสมาชกเขามาท�าธรกจกบสหกรณ ... “การเขาถงขอมลทางการตลาด การจดเตรยมขอมลเพอ

ความเชอมนไววางใจในแบรนด JA

�������� 24.indd 15 7/15/57 BE 6:00 PM