ÃкºãËŒ¤ÇÒÁª‹ÇÂàËÅ×ͼٌ䴌ÃѺ¼Å¡Ãзº¨Ò¡¡Òþ¹Ñ¹ ¨Ò¡¤ÇÒÁÃÙŒÊÙ‹¡ÒÃÊÌҧÃÙ»¸ÃÃÁ

รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ISBN 979-616-393-007-1

ทปรกษา : นพ. ประเสรฐ ผลตผลการพมพ

นพ. ศภมตร ชณหสทธวฒน

บรรณาธการ : พงศธร จนทรศม

สมาล ประทมนนท

ปนอนงค หะกาศ

กองบรรณาธการ

และประสานงาน : สวลย เมองเจรญ

ศลปกรรม : สหมตรกราฟฟคทม

พมพครงท 1 : มถนายน 2558

จานวนพมพ : 1,000 เลม

พมพท : บรษท สหมตรพรนตงแอนดพบลชชง จากด

จดพมพโดย : โครงการขบเคลอนสงคมและนโยบายสาธารณะเพอลดผลกระทบ

จากการพนน

มลนธสาธารณสขแหงชาต

สนบสนนโดย : สานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ค�ำน�ำ

ดงท รศ.พญ.สพร อภนนทเวช ไดเขยนไวในตอนตนของหนงสอเลมนว า ปญหา

ตดการพนนถกจดไวเปนความผดปกตของความหนหนพลนแลน (Impulse Control Disorder)

เรยกวาPathological Gambling Disorder กอนทจะปรบเปลยนมาอย กลมโรคทเกยวกบ

การเสพตดหรอการใชสารเสพตด เรยกวา Gambling Disorder เมอไมนานมาน

การเปลยนกลมนมความหมายบางประการ

เดมปญหาตดการพนนเชอวาเกดขนเพยงเพราะผตดการพนนขาดความยบยงชงใจ รทงรวา

การพนนเปนของไมด เสพตด และเสยทรพยสน สรางความเดอดรอนใหแกคนทรกในครอบครว

แตกยงจะท�า เชนเดยวกบปญหาอนๆ ในกลมน ไดแก พฤตกรรมขโมยของทงทไมไดตองการทรพยสน

นนจรงๆ เนองจากผขโมยกมฐานะดมากอยแลว มกพบในหมดารานกแสดงทมชอเสยงหยบสนคา

ราคาแพงตามหางเปนขาวอยเปนระยะๆ เรยกวา Kleptomania หรอ พฤตกรรมจดไฟเผาสงกอสราง

โดยมไดปรารถนาจะกอวนาศกรรมหรอหวงเงนประกนแตอยางใด แตทจดไฟไปนนเพยงเพอจะได

เหนเปลวเพลงทลกไหมเทานนเอง เรยกวา Pyromania หรอ พฤตกรรมถอนผมตนเองจนกระทงเปน

รอยแหวงหรอบางลงอยางเหนไดชด ทงทไมอยากจะท�าเชนนน เรยกวา Trichotillomania เปนตน

นอกจากนยงมอกอาการหนงซงมรปศพทเหมอนปญหาตดการพนน แตเดมเรยกวา

Pathological Liar หมายถงอาการทผปวยชอบโกหก ทงทรวาตนเองมไดประโยชนอะไรจากการ

โกหกนน แตทท�าไปเพยงเพราะหกหามตนเองมใหโกหกไมไดเทานนเอง

พฤตกรรมการพนนแตเดม รวมทงการขโมย จดไฟ ถอนผม หรอโกหก โดยไมมเหตจ�าเปน

ใดๆ เลยเหลาน เชอวาเกดจากแรงผลกดนจากจตใตส�านกเปนส�าคญ กลาวคอแมวาดเผนๆ จะไมม

ความจ�าเปนตองท�าเชนนน แตมเหตผลในระดบจตใตส�านกทผปวยตองท�าแนๆ การรกษาแตเกากอน

จงมงเนนไปทการท�าจตวเคราะห

การแพทยและวทยาศาสตรดานสมองสมยใหม พบการเปลยนแปลงของเซลลประสาทและ

กายวภาคของสมองในผปวยยาเสพตดทกชนด ไมวาจะเปนสรา บหร หรอยาเสพตดอนใด จนกระทง

สามารถพรรณนารปแบบและกลไกการเสพตดไดอยางชดเจน เปนทมาของศพทบญญตวา

“สมองตดยา” ประหนงจะบอกวา “คน” นนมไดตดแตเปน “สมอง” ทตด ท�าใหสมองถกกระตน

ใหอยากยาไดเสมอเมอพบตวกระตนทถกโปรแกรมไวแลว

ค�าอธบายเรองการเปลยนแปลงของสมองจากสารเสพตดใชไดกบปญหาการพนนดวยเชนกน

กลาวคอ ผเลนพนนจนถงระดบเสพตดมการเปลยนแปลงทงกลไกและกายวภาคของสมอง ขอคนพบน

สอความหมายวา ผตดพนนหมดความสามารถทจะหยดตนเองไดอกตอไป เนองจากสมองของเขา

เปลยนไปแลว การทเขาจะหยดเลนการพนนไดนน จ�าเปนตองหาวธการตางๆ นานามา “หยด”

สมองของเขาใหไดเสยกอน

วธการตางๆ นานาทวา ปรากฏอยในหนงสอเลมนทงหมดแลวอยางเปนขนตอน เปนระบบ

รวมทงมตวอยางการใชจรงในประเทศพฒนาแลวจ�านวนหนง

อยางไรกตาม มขอควรระวงทเราควรส�าเหนยกส�าหรบการจดการปญหาการพนนทไมควร

ซ�ารอยการจดการปญหาสราหรอบหร กลาวคอหนงสอเลมนเปนเพยงมาตรฐานกลางทใชอางองได

แตการน�าไปใชควรระมดระวงเงอนไข 2 ประการ

ประการแรกคอ มาตรฐานกลางอยางไรกเปนมาตรฐานกลาง ชวยใหเราไมหลงทางหรอ

หลงประเดนโดยงาย แตเมอน�าไปทดลองใชในพนทใดๆ แลว ควรเปดโอกาสใหพนทนนไดถอดบทเรยน

หรอแลกเปลยนเรยนร ไปจนถงการปรบมาตรฐานกลางนใหใชไดกบบรบทของตน

ประการทสองคอ ทาทของการใชมาตรฐานกลาง เราไมควรท�าตนเปนคณพอรดทเครง

ศลธรรมจดแลวชผดชถกไปทกเรอง ไมมากกนอย เราควรเปดใจกวางรบฟงและยอมรบพฤตกรรม

ของผสมควรไดรบความชวยเหลอดวยเมตตา ไมกระท�าการประหนงวาเขาเปนผรายหรอผทสงคม

ควรรงเกยจ

ทมงานโครงการขบเคลอนสงคมและนโยบายสาธารณะเพอลดผลกระทบจากการพนน

ภายใตการด�าเนนงานของมลนธสาธารณสขแหงชาต ขอขอบพระคณ ร.ศ.พญ.สพร อภนนทเวช

ทสละเวลาทบทวนวรรณกรรมและเอกสารอางองจ�านวนมาก เพอเขยนหนงสอเลมนอยางเปนระบบ

เปนหนงสอทรวบรวมวธชวยเหลอผตดการพนนอยางครบถวนทสดเลมแรกของประเทศไทย ส�าหรบ

ผทใสใจไดน�าไปใชอางอง และใชประโยชนไดอยางเหมาะสมในแตละทองถนชมชนตอไป

นายแพทยประเสรฐ ผลตผลการพมพ

4 มถนายน 2558

สำรบญ

สวนท 1

สถานการณและความหมาย “ผไดรบผลกระทบจากการพนน”.....................................................7

l เยาวชนในวงวน “ปญหาการพนน”...........................................................................8

l ผลกระทบของการพนน.............................................................................................9

l ตดการพนน = ตดสารเสพตด.................................................................................10

l ลกษณะของผตดพนน.............................................................................................10

l ความหมาย “ผทไดรบผลกระทบจากการพนน”......................................................11

สวนท 2

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : หลกคด/รปแบบจากนานาชาต...........13

l แนวคดหลกของระบบการใหความชวยเหลอ............................................................14

l ระบบการใหความชวยเหลอ : บทเรยนจากนานาชาต...............................................16

สวนท 3

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : โครงสรางและองคประกอบ...............23

l โครงสรางของระบบการใหความชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากการพนน............24

l หลกการสงเสรมและปองกน.....................................................................................25

l องคประกอบของระบบการใหความชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากการพนน.......27

สวนท 4

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : รปแบบและวธการด�าเนนงาน...........33

l ประเทศสหรฐอเมรกา.......................................................................................................34

l ประเทศออสเตรเลย..........................................................................................................44

l ประเทศนวซแลนด............................................................................................................56

l ประเทศสงคโปร................................................................................................................63

สวนท 5

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : บทเรยนและขอจ�ากด..........................71

l บทเรยนและขอจ�ากดของระบบการใหความชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากการพนน..72

สวนท 6

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : บทสรป..............................................77

l บทสรประบบการใหความชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากการพนนในตางประเทศ.......78

สวนท 7

ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน : ขอเสนอแนะส�าหรบประเทศไทย......83

l ขอเสนอแนะ ทศทางการพฒนาระบบการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจาก

การพนนส�าหรบประเทศไทย....................................................................................84

ส¶ำนกำร³และควำมหมำย “ผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน”

สวนท1

8 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

เยำวชนในวงวน “ป˜ญหำกำรพนน”

ขอมลจากการส�ารวจสถานการณการพนนของเยาวชนทงของไทยและนานาชาต พบวา

• เยาวชนไทยเคยเลนพนนไพและหวยใตดน คดเปนรอยละ 62 และ 39 ตามล�าดบ1

• วยรนไทยมพฤตกรรมการเลนพนนรอยละ 20 และผมแนวโนมมปญหาจากการเลน

พนนมถงรอยละ 102

• ประเทศสงคโปรพบผมปญหาโรคตดพนน รอยละ 1.23,4

• ประเทศสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และ นวซแลนด พบผมปญหาจากการพนนรอยละ

2.5, 2.3 และ 1.2 ตามล�าดบ5,6

การเลนพนนเปนการลงทนนอย แตไดผลตอบแทนมากโดยอาศยความเสยง ซงคน

เลนมกหาเหตผลเขาขางตวเองเสมอวาคมคาตอการเสยง และหากการเลนนนไมกระทบตอ

สถานะทางการเงนของตวผเลนหรอครอบครวกไมเปนปญหา แต..ปญหามกเรมขนเมอผเลน

การพนนใชจายเงนในการพนนมากขนจนกระทงมผลกระทบทงตอตนเอง ครอบครว หรอ

ผใกลชด

หากตวผเลนพนนยงพอรสกตวไดวาเปนปญหาและพยายามหาทางแกไขหรอรองขอ

ความชวยเหลอเมอเหนวาตนเองไมสามารถแกไขปญหาดวยตนเองแตเพยงผเดยวไดกยงเปนเรอง

ทพอจะท�าใหปญหาคลคลายหรอเปลยนแปลงวถชวตใหกลบมาเปนปกตได

ความเปนจรงคอ ผตดการพนนมกไมยอมรบวาตวเองตดพนน หรอ

ก�าลงมปญหา และมกหลกเลยงการรกษาหรอการชวยเหลอจากผเชยวชาญ

หรอคนใกลชด

9รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ผลกระทบของกำรพนนผลกระทบทเกดขนกบตวผเลนพนน มทงทางดานรางกาย จตใจ และสงคม ปญหาส�าคญ

ส�าหรบผลกระทบทางกาย คอ สมอง การเลนพนนจนตด มผลท�าใหสมองเปลยนแปลงไป และท�าให

ความสามารถในการตดสนใจลดลง มการใชเงนสนเปลอง ใชเงนแบบไมยงคด มโอกาสเปน

โรคทางจตเวช และโรคตดสารเสพตดเพมขนเปนตน7

สวนทางจตใจนนเกยวโยงกบการแสดงอารมณหงดหงด หรอกาวราวไมสบายใจตอ

คนใกลชด มความรสกไมมคณคาในตนเอง เพราะพฤตกรรมของตนทนารงเกยจ และเปนท

เดอดรอนจนไมมใครตองการ หรอคดฆาตวตายเพอหนปญหา

ดานสงคมนน ผตดพนนมกประสบปญหาการเงน ลมละลาย เกดความเสยหาย

ในดานหนาทการงานหรอการเรยน อาจกระท�าผดกฎหมาย เชน การท�ารายรางกายผอน

การลกขโมย จ ปลนเพอใหไดเงนมาใชเลนพนน

อยางไรกตาม ยงมผใกลชดผตดพนนอกมากททนไมไดกบพฤตกรรมการตดพนนของ

ผทมปญหาดงกลาว และมาขอรบความชวยเหลอจากบคลากรทางการแพทยหรอผเชยวชาญ

แตยงไมสามารถน�าผตดพนนมารบการรกษาไดอยางถกวธ

ผลกระทบเหลานเกดขนทงแกตวผเลนพนน หรอ ผใกลชด ไดแก ครอบครว

เพอนฝง และมกไมไดรบการแกไขหรอชวยเหลออยางถกวธ เนองจากผตดพนนมกไม

แสวงหาการแกไขหรอความชวยเหลอเพราะคดวาไมเปนปญหา สวนผใกลชดกอาจ

ขาดความเขาใจเรองการชวยเหลอผตดการพนน จงยงคงใหการสนบสนนโดยไมได

ตงใจในเรองการใหเงน หรอแนะน�าวธการทท�าใหผตดพนนยงคงวนเวยนอยในวงการ

พนนอยตอไป

10 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ตดกำรพนน = ตดสำรเสพตด ผทมปญหาจากการพนน หรอ ผตดการพนน คอผทไดรบการวนจฉยตามเกณฑ

การวนจฉยของสมาคมจตแพทยอเมรกน ในทางการแพทยเรยกวาเปนโรค pathological

gambling disorder แตในปจจบนมการปรบปรงเกณฑการวนจฉยใหมเลกนอย เพอใหเหมาะ

สมกบลกษณะของโรค จงจดโรคตดการพนนใหอยในกลมเดยวกบโรคทเกยวกบการเสพตด

หรอการใชสารเสพตด (Substance-Related and Addictive Disorders) และปรบชอโรค

เปน gambling disorder

ลกɳะของผตดพนน ผทมปญหาเกยวกบการพนน มกแสดงอาการเหลาน โดยมอาการตอเนองอยางนอย

4 ขอในระยะเวลา 1 ป

• มกหมกมนอยกบการเลนพนน

• อยากเลนมากขนเรอยๆ จนอาจ

• ไมสามารถหกหามใจ หรอหยดการเลนได

• มอาการหงดหงดหากตองหยดเลนหรอไมไดเลน

• เมอมความไมสบายใจจะไปเลนการพนน

• เมอเสยพนนกอยากเลนอกเพอใหไดเงนคน

• อาจโกหกคนใกลชดหรอแพทยเรองการไปเลนพนนหรอจ�านวนเงนทใชใน

การเลนพนน

การพฒนาระบบการใหความชวยเหลอบคคลเหลาน หรอการชวยใหผ ม

ปญหาการพนน หรอญาตผ ตดพนน สามารถเขาถงขอมลหรอระบบทสะดวก งาย

คาใชจายนอย ในการชวยเหลอเบองตน จงเปนเรองทสมควรกระท�าอยางเรงดวน โดยสราง

ระบบการใหค�าปรกษาเบองตนพรอมทงระบบสงตอ เพอใหการบ�าบดรกษาเปนไปโดย

สะดวกและครบวงจร เชน การบรการใหค�าปรกษาทางโทรศพท สายดวนสขภาพ เปนตน

11รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

• ตองพงพาผอนเรองเงน เพราะมปญหาการเงนจากการพนน

• มความเสอมถอยลงในหนาทการงาน การเรยน หรอความสมพนธกบคน

รอบขางเนองมาจากการพนน

ควำมหมำย “ผทไดรบผลกระทบจำกกำรพนน” ผไดรบผลกระทบจากการพนน หมายถง ผเลนการพนนจนกระทงเกดปญหาแก

ตนเอง ผใกลชดหรอครอบครว สงคม หรอชมชนของผเลนการพนน โดยมการแบงระดบ

ความรนแรงของปญหาทสงผลกระทบตอผเลนและผใกลชดจากนอยไปมาก ดงน

“problem gambling-เปนปญหา” หมายถง ผเลนพนนทเปนปญหาอาจ

ตองการความชวยเหลอเบองตนจากบคคลรอบขาง หรอสงคม

“pathological gambling-เปนโรค” หมายถงกรณทรนแรงมากจนจดวาเปน

โรคตดการพนน ตองพงพาจตแพทยหรอบคลากรทางการแพทยผทมความเชยวชาญ

เฉพาะดานเพอเขารบการบ�าบดรกษาอยางเตมรปแบบ

การแบงระดบความรนแรงนน สามารถใชแบบสอบถามเพอประเมนความรนแรง

ซงมอยมากมายหลายชนดในแตละประเทศ โดยแบบสอบถามทนยมคอ SOGS (South Oaks

Gambling Screen) ซงมค�าถาม 20 ขอ หากคะแนนรวมเกน 5 คะแนน จะจดวาเปน

โรคตดพนน แตถาคะแนนอยระหวาง 3-4 คะแนน จะจดวาเปนปญหา และถาคะแนนนอยกวา

2 คะแนน ไมจดวาเปนปญหา8,9

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน หลกคด/รปแบบจำกนำนำชำต

สวนท2

14 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

สำมแนวคดหลกของระบบกำรใหควำมชวยเหลอ ปจจบน มการศกษาวธการชวยเหลอผตดพนนอยางหลากหลาย เนองจากสาเหต

การตดพนนไมไดมาจากสาเหตใดสาเหตหนง แตเปนสาเหตรวมจากหลายๆ สวนรอบตวผตดพนน

จงตองมการหาวธการรกษาตามสาเหตของการเกด เปนลกษณะสหสาขาวชาชพ ไดแก

1. การใชยา 2. การปรบเปลยนความคด 3. การควบคมพฤตกรรมและอารมณตนเอง

4. การควบคมดวยกฎหมายบงคบรกษา 5. การท�าจตบ�าบด

ซงยงไมมการยนยนแนนอนวา การใชวธใดเพยงอยางเดยวจะประสบความส�าเรจเปน

อยางด เนองจากขอจ�ากดของการศกษาตามหลกวทยาศาสตรการแพทยในแตละวธการศกษา

รวมทงจ�านวนตวอยางผปวยทน�ามาศกษาทไมมากพอ9

ทงนแนวคดหลกของระบบใหความชวยเหลอ ประกอบดวย

1. แนวคดหลกส�าหรบระบบการใหความชวยเหลอในเชงสาธารณสข คอ การ

ปองกน สงเสรมสขภาพ หรอ การด�าเนนการโดยเรวเพอลดปญหาทเพงเกดขนและยงไมรนแรง

รฐบาลควรค�านงถงประเดนนเปนประเดนหลก เพอการพฒนาคณภาพของประชากร

และปองกนประชาชนทวไปไมใหถกกระทบจากผมปญหาการเลนพนน

15รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

2. แนวคดหลกส�าหรบระบบการใหความชวยเหลอในเชงการแพทย หมายถง

การบ�าบดรกษา หรอฟนฟในเรองสขภาพและสงแวดลอมทสงผลตอผทเลนพนน หรอสมาชก

ในครอบครวหรอชมชนทเกยวของ ผตดพนนทมปญหาทางดานจตเวชรวมดวย ไดแก โรคซมเศรา

โรควตกกงวล การใชสารเสพตด การท�ารายตนเองหรอท�ารายผอน จ�าเปนตองระมดระวง

ในการวางแผนใหการชวยเหลออยางครอบคลมมากยงขน การศกษาวธการบ�าบดรกษาทมอย

หลากหลายวธ และการใหบคลากรสหสาขามสวนรวมในการบ�าบดรกษา เปนเรองททาง

การแพทยใหความส�าคญและคนควาศกษาวจยเพมเตมเพอใหไดผลการรกษาทดทสด แมวา

ปจจบนขอมลการรกษาจะยงไมยนยนวาวธใดเปนวธทดทสดกตาม

3. แนวคดหลกส�าหรบระบบการใหความชวยเหลอในเชงเศรษฐกจและสงคม

นกเศรษฐศาสตรหรอนกสงคมศาสตรมมมมองดานนอยางนาสนใจวา การทบคคลตดพนนยอม

เกดความเสอมถอยในความสามารถในการท�างาน อาจถกไลออกจากงาน เกดการวางงาน และ

เปนภาระดานเศรษฐกจใหกบตนเองและครอบครว บคคลทตดพนนอาจกระท�าความผด ละเมด

กฎหมายหรอหลกศลธรรม ไดแก การลกขโมย จ ปลน ท�าใหผอนทอาศยในสงคมเดอดรอน อาจ

เปนหนสนแลวไมสามารถน�าเงนมาชดใชคนเจาหนได เกดปญหาการขมขหรอท�ารายรางกาย

เปนตน ลวนสงผลตอความวนวายในสงคม ท�าใหสงคมไมปกตสขและไมมการพฒนาทางดาน

เศรษฐกจเทาทควร เนองจากประชากรเหลานเปนภาระมากกวาสรางรายได

16 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ระบบกำรใหควำมชวยเหลอ : บทเรยนจำกนำนำชำต

ประเทศนวซแลนด

รฐบาลประเทศนวซแลนด ใหความส�าคญของปญหาการพนนวาสงผลกระทบตอ

สงคมในระดบตางๆ ตงแตระดบบคคล ครอบครว รวมไปถงชมชนและประเทศชาต มการพจารณา

กรอบแนวคดระบบการใหความชวยเหลอทงในเชงระบบการแพทย (Medical Model) และ

ระบบสาธารณสข (Public Health Model) คอ การใหความชวยเหลอทตอเนองกนจากระยะ

ทยงไมเปนโรคหรอเปนปญหา ค�านงถงชมชน เศรษฐกจและสงแวดลอมทไดรบผลกระทบ

จากผตดพนน ไปจนถงใหการเยยวยารกษาผตดพนนหรอมปญหาจากการพนนในระดบ

บคคล มการพจารณาถงขอดขอเสยทสงคมหรอชมชนจะไดรบจากการทประชาชนมปญหา

การเลนพนน

ถารฐบาลตระหนกเรองน (สขภาพ สงแวดลอม สงคม เศรษฐกจ) จะสามารถน�า

มาวางแผนเชงนโยบายเพอลดผลกระทบเชงลบไดมากทสด และท�าใหเกดผลกระทบ

เชงบวกตอสงคมเศรษฐกจใหมากทสดเชนกน10

กรอบแนวคดระบบการใหความชวยเหลอในเชงสาธารณสข (public health

model) โดย Shaffer ในป ค.ศ. 2003 (พ.ศ. 2546) มหลกการส�าคญ 4 หลกการ ดงน10

1. ตองอาศยหลกการวจยทางวทยาศาสตร (scientific research) เปนพนฐานใน

การน�ามาสการใหความรประชาชนในดานสาธารณสข

2. ความรดานสาธารณสขตองมาจากการศกษาหรอสงเกตการณจากกลมประชากร

ในชมชน เชน การศกษาการกระจาย หรอปจจยบงชถงภาวะการเลนพนน หรอผลกระทบท

เปนภยจากการพนนในกลมประชากรตางๆ

17รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

3. เนนการบรการทางสขภาพเชงรก คอการปองกนปญหากอนทจะเปนโรค มากกวา

การตงรบรกษา เชน

3.1 การปองกน (prevention) ปองกนการเกดปญหาจากการเลนพนน

ในกลมคนทมความเสยงมากทสด

3.2 การสงเสรม (promotion) สงเสรมความสมดลและการใชกฎหมาย

การพนนใหเหมาะสมระหวางการสนบสนนธรกจการพนนและผทเลนการพนน

3.3 การปกปอง (protection) ปกปองกลมคนทเปราะบาง สมเสยงตอ

การเกดปญหาจากการพนนมากทสด

4. การสาธารณสขนนตองอยในภาวะสมดลและมการพจารณาผลกระทบดานตางๆ

จากทกมต เชน การลงทนและประโยชนทจะไดรบเกยวกบการพนน (costs and benefits)

การพจารณาระบบการใหความชวยเหลอแบบสาธารณสขน เนนเรองการปองกน

เพอลดพษภยทจะเกดขนจากการพนนมากกวาการรกษาผทตดพนนอยางหนก

ดงนน ผน�าเสนอระบบน จงคาดหวงวา การชวยเหลอดแลผมปญหาคอ การท�างาน

เชงรกเพอปองกนไมใหเดกหรอเยาวชน มปญหาทมาจากการเลนพนนโดยจดกจกรรมใหแก

ประชากรทกระดบและทกกลมเพอใหเกดความตระหนก ใสใจในการปองกนปญหา และเมอ

พบวาเรมมปญหากจะรบมาปรกษาเพอใหปญหาไมลกลามจนอยในขนทหนกเกนเยยวยา

ประเทศสหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกา เสนอใหมการน�าเงนทไดจากการท�าธรกจพนนทเปนรายได

ของรฐบาลมาท�านโยบายการปองกน การใหความร และดแลรกษาผทมปญหาจากการ

พนนหรอตดพนน11 นอกจากน มการพฒนารปแบบการปองกนปญหาการพนนทงสามระดบ

(Derevensky’s Prevention Model) คอ ระดบปฐมภม ทตยภม และ ตตยภม ใหเปน

นโยบายระดบชาตในการดแลเรองพนนในวยรนหรอผใหญทมปญหาการพนน ดงน

18 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ระดบปฐมภม – จดท�านโยบายทมการใหความรประชาชน ทงระดบ

บคคลคอ ตววยรน ระดบครอบครวคอผปกครอง และระดบชมชน ในการเฝาระวงและสราง

ความตระหนก รจกและเขาใจเรองผลกระทบของการตดพนน โดยชมชนมสวนรวมในการ

แสดงความคดเหนหรอเสนอกจกรรมหรอรปแบบการปองกนปญหาการเลนพนนในวยรน

รวมกบรฐบาล

ระดบทตยภม- เมอมวยรนกลมเสยงเรมเขาไปสนใจการเลนพนน แตอาจจะ

ยงไมสงผลกระทบตอตนเองหรอคนรอบขาง การวางกลยทธในระดบนคอ รฐบาลใหการอบรม

เจาหนาท บคลากรหรอผน�าชมชน มความสามารถในการคดกรอง หรอสงเกตผทเรมมปญหา

ระยะแรกๆ และใหการดแลชวยเหลอเบองตนไดอยางเหมาะสม สกดกนการถล�าตวเขาไปเปน

ผตดพนน มกระบวนการหรอวธการทจะชวยลดผลกระทบหรออนตรายทเกดจากการพนน เชน

การคดกรองผเรมหดเลนพนน เอกสารเผยแพรความรเกยวกบการพนน แนวทางหรอระบบการ

ใหความชวยเหลอจากชมชนทสามารถตดตอหรอสงตอผเชยวชาญไดอยางสะดวกรวดเรว และ

โปรแกรมเชงรกทพฒนาหรอคดสรางสรรคขนเองจากชมชน

ระดบตตยภม – เมอผเลนพนนมปญหาจากการพนนมากขน กถงเวลาทตอง

ไดรบการบ�าบดรกษาอยางเตมรปแบบและไดผล รฐบาลเนนใหการดแลรกษาอยางครบวงจร

ทงดานความสะดวก รวดเรว ระบบสงตอผเชยวชาญหรอการใชโทรศพทสายดวนในการให

บรการรกษาส�าหรบผไมสะดวกใจทจะใหใครเหนหนาเหนตา หรอไปพบเจาหนาท12

Rahman และคณะ เสนอมาตรการปองกนคนตดการพนนในเรองชนดของพนนและ

วธการสงเสรมการเลนพนนโดยไมตงใจ เชน ไมควรจดใหมการแจกรางวลดวยตวลอตเตอร

ไมน�าอปกรณหรอสงใดๆ ทมลกษณะคลายการพนนมาใหเดกหรอวยรนเปนแรงจงใจหรอ

เปนรางวล เพราะการศกษาวจยพบวา ผทตดพนนมกมประวตสมผสสงเหลานตงแตยงเปน

เดกๆ หรอเปนวยรน ซงในครงนนเดกไมไดรสกวาสงเหลานคอการพนน และมความรสก

คนเคยกบการเลนพนน นอกจากนการสรางความตระหนกใหแกผปกครอง ครอาจารยในการ

ปกปองเดกและวยรนไมใหสมผสกบสงทเกยวโยงกบการพนน หรอรเทาทนกลไกการตดพนน

กสามารถชวยลดปญหาเดกหรอวยรนรเรมเลนพนนได 12

19รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

Blaszczynski และคณะ13 ไดศกษาสาเหตของผมปญหาการพนน ดวยการรวบรวม

ปจจยทเกยวของดานตางๆ เชน ปจจยทางชวภาพ (พนธกรรม) ปจจยดานบคลกภาพของบคคล

ดานพฒนาการ ดานสตปญญาและความคด ดานการเรยนร และ ดานสงคมวทยา มาผสมผสาน

เรยกวา “ Integrated Pathway Model” เพออธบายถงภาวะทบคคลจะมความเสยงตอการ

เลนพนนจนเปนปญหา และจะไดมแนวทางในการพจารณาการใหความชวยเหลอทเหมาะสม

บแตละโมเดลโดยการแกไขทสาเหต และใหการรกษาทไมเหมอนกน ดงตอไปน คอ

1. Behavioral model เนนหลกพฤตกรรมและการเรยนรของมนษย บางคน ยงได

กยงเลนหรอบางคนยงเสยกยงเลนเพอเอาทนคน จนเปนสาเหตทท�าใหตดการพนน โมเดลน

จะอธบายสาเหตของการทบคคลมแนวโนมตดหรอไมตดพนน จากทฤษฎการเรยนรและ

หลกพฤตกรรมศาสตร

2. Emotionally vulnerable model ผมความเสยงตอปญหาอารมณ – คลาย

โมเดลท 1 แตเพมเรองความเสยงดานอารมณของบคคลทมาจากดานชวภาพ การถกกระตน

หรอตอบสนองตอสงเราไดงาย และการมประสบการณในวยเดกเลกทไมคอยด บคคลเหลาน

จงเสยงตอการมปญหาจากการเลนพนน

3. Impulsivity model เปนกลมผมปญหาดานชวภาพและจตสงคม รวมกบภาวะ

หนหนพลนแลน ไมยบยงชงใจ เพอคนหาความเสยงทตนเตนเราใจ การเลนพนนของคนเหลาน

กเพอจะหลบหนความเครยดหรอความทกขใจทมอย ท�าใหบคคลมโอกาสตดพนนมากขน

อยางไรกตามทง 3 ตวแบบทเสนอนน ยงตองการการทดสอบถงความถกตองจากการ

วจยทางวทยาศาสตรตอไป13

การพจารณาระบบการใหความชวยเหลอโดยอาศยความรจาก Integrated

Pathway Model น มประโยชนในการท�าความเขาใจในตวผ ทมปญหาจาก

การพนนวามสาเหตของปญหาอยางไร และตองมการวางแผนการรกษาแบบ

สหสาขา (multidimensional approach) เพอการชวยเหลอเปนรายบคคล ครอบครว

หรอชมชน ไดอยางเหมาะสมตอไป 14

20 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ประเทศสหรฐอเมรกายงมการน�านโยบายลดพฤตกรรมเสยง และเพมปจจยปกปอง

มาใชในการดแลวยรน เพอปองกนปญหาจากการพนน โดยใชหลกการเดยวกบการดแลปองกน

ผทมปญหาจากการตดสรา13

ประเทศออสเตรเลย

ประเทศออสเตรเลย ในระดบบรหารมมมมองเกยวกบผลประโยชนจากการจดเกบ

ภาษธรกจการพนน หรอการสงเสรมกจกรรมคลายการพนนเพอประโยชนทางเศรษฐกจ และ

โทษหรอผลกระทบทางลบจากการสนบสนนใหมการเลนพนนอยางถกกฎหมาย

ในเชงสงคมหรอสขภาพ เนองจากรฐบาลในแตละมลรฐและแควนตางๆ ในประเทศ

มนโยบายการหาเงนเขามาใชในการบรหารงานแตกตางกน ในขณะทการท�าใหประชาชนเกด

ปญหาจากการเลนพนนซงรฐบาลเปนผจดบรการให ถกมองวาสงผลตอการพฒนาประเทศชาต

เชนกน การจะจดใหมการบรการชวยเหลอรกษาผมปญหาจากการเลนพนนอยางเตมรปแบบ

จงเปนสงทขดแยงกน หรอการสงเสรมกจกรรมเพอปองกนผตดการพนนจงอาจยงท�าได

ไมเตมท15

อยางไรกตาม ประเทศออสเตรเลยมการก�าหนดกฎหมายเพอลดความเปนอนตราย

จากการพนนส�าหรบผทเลนพนน เชน การเลนพนนผานอนเตอรเนต ตองมการบนทกหรอ

ลงทะเบยนผเขาเลนอยางเปนระบบและชดเจน มระบบควบคมเวลาเลนและจ�านวนเงน

ทเลนพนน มระบบเตอนผเลนเมอเรมมความเสยงตอการเลนพนนและระบบสามารถหยด

ผเลนพนนไดอยางอตโนมต มการตรวจสอบอายของผเลนพนนอยางจรงจงใหเปนไปตาม

ทกฎหมายก�าหนดไว ควบคมการใชเงนผานบตรเครดตเพอเลนพนน มระบบชวยเหลอ

ใหค�าแนะน�าเบองตนหรอคดกรองผเรมมปญหาจากการเลนพนนไดอยางทนทวงทและ

บรการการบ�าบดรกษาอยางครอบคลมทวถง นอกจากนมระบบการเกบภาษจากการเลน

พนนและตรวจสอบประเมนผลจากการเลนพนนของบคคลวากระทบตอตนเอง ครอบครว

และชมชนอยางไรดวย มกฎหมายควบคมการโฆษณา ประชาสมพนธการเลนพนนของบรษท

ทท�าการจงใจผเลนอยางรดกม การมกฎหมายควบคมตางๆ นจะชวยใหประเทศด�าเนนงาน

21รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

แนวคดส�าคญในการสรางระบบชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน

คอ การท�าใหผใหบรการมทศนคตทดในการสนใจ รบฟง เขาใจสาเหตของปญหา

การเลนพนนในบคคลนนๆ และพรอมจะชวยเหลอผมปญหาจากการพนน14

อยางไรกตาม ประเทศออสเตรเลยยงมความสนใจทจะท�าการปองกนผเลนพนน

ไมใหประสบปญหาจากการพนน โดยมนโยบายทจะท�าการศกษาวจยเพมเตมวา การพนนเปน

พฤตกรรมปกตของมนษยหรอไม มปจจยใดท�าใหคนหนไปเลนพนนและปจจยใดทท�าให

คนเลนพนนไมตดการพนน เพอน�ามาสกระบวนการประชาสมพนธองคความรทงหลาย

เกยวกบการพนนใหประชาชนทราบหรอท�าความเขาใจกนมากขน ศกษาการเขาถงการเลนพนน

ทมรปแบบหลากหลายมากขน โดยเฉพาะการพนนทเลนผานระบบออนไลนซงสะดวกรวดเรว

ไมสามารถควบคมไดในลกษณะทางกายภาพ และอาจสงผลตอการเลนและตดพนนรนแรงได

งายในเดกและเยาวชน การประเมนประสทธภาพของการปองกนระดบปฐมภมวาท�าไปไดผล

หรอไมอยางไร โดยผทมสวนเกยวของไมวาจะเปนเจาของธรกจการพนน รฐบาล บคลากร

ดานสขภาพ ชมชนหรอแมแตตวผเลนพนนใหมามสวนรวมในการก�าหนดทศทางของการดแล

ปองกนปญหาจากการพนนรวมกน มการพฒนาแนวทางในการรกษาผตดพนนใหเปนมาตรฐาน

ถกตองมากขน เพอเหมาะสมกบผปวยและครอบครว

ประเทศสหรฐอเมรกา และนวซแลนด มกฎหมายเกยวกบการเลนพนนออนไลน วา

เปนการผดกฎหมายหากเลนกบสถานประกอบธรกจการพนนเถอน แตถาเปนสถานประกอบ

ธรกจทถกกฎหมายกสามารถเลนได ทงนเพอปกปองธรกจการพนนทไดรบอนญาตทางกฎหมาย

ใหด�าเนนการซงตองจายคาตอบแทนหรอคาธรรมเนยมในการประกอบธรกจใหกบรฐบาล

นอกจากนมการวางเงอนไขในการอนญาตใหประชาชนสามารถเลนพนนไดในบางพนท บางชนด

มการจ�ากดการเลนพนนของประชาชนดวยคณลกษณะบางประการ หรอจ�ากดการเลนพนนดวย

ตามกฎระเบยบปฏบตนานาชาตเรองกฎหมายเกยวกบการควบคมการเลนพนนทสงผลกระทบ

ตอผเลนทเปนมาตรฐานสากล16

22 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ระดบเศรษฐฐานะ ตามกฎเกณฑทเหมาะสมของประเทศนนๆ โดยมกฎหมายลงโทษและปรบ

ผกระท�าการละเมดกฎหมาย แตพบวาการควบคม ก�ากบหรอตดตามธรกจการพนนเถอนนน

กท�าไดยาก17

ในประเทศออสเตรเลย เปดโอกาสใหคนตางประเทศสามารถด�าเนนธรกจการพนนได

หากไดรบการอนมตวาท�าถกตองตามกฎหมาย โดยมการพจารณาถงประโยชนทจะเกดขนตอ

ประเทศ และการควบคมก�ากบผลกระทบดานลบทจะเกดขนกบคนในประเทศอยางเขมงวด

ในขณะทบางประเทศเชน อตาล เนเธอรแลนด ไมอนญาตใหชาวตางชาตท�าธรกจน และบาง

ประเทศกมรฐบาลเปนเจาภาพในการจดบรการเลนพนนเอง เชน ประเทศแคนาดา นอรเวย

สวเดน คอรฐบาลด�าเนนการและตงกฎระเบยบขนมาเอง โดยค�านงถงประโยชนและโทษทจะ

เกดขนดวยความรบผดชอบตอสงคม17 ซงการก�าหนดนโยบายเกยวกบการควบคมการพนนน

ยอมสงผลตอการวางแผนดแลชวยเหลอผมปญหาการพนนบางไมมากกนอย

รฐบาลสงคโปร

ประเทศสงคโปรมการใหบรการดานสขภาพจตและจตเวช โดยเรมจากการกอตง

โรงพยาบาลจตเวชเพอรบดแลรกษาและการสงตอผปวยจตเวชจ�านวน 1,030 คน ในป

ค.ศ. 1928 (พ.ศ. 2471) และมการพฒนาการดแลรกษา การฝกอบรมบคลากรดานจตเวชและ

จตวทยามาเปนล�าดบ จนกระทงในป ค.ศ. 2001 (พ.ศ. 2543) ไดกอตงระบบการดแลรกษา

ผปวยหรอครอบครวทไดรบผลกระทบจากพฤตกรรมการตดสารเสพตด (ยาเสพตด สรา บหร)

และสงทไมใชสารเสพตด (เกม การพนน) โดยอาศยหลกการดแลอยางเปนองครวม เนนการ

รกษาทตวบคคล ครอบครวและชมชนสงคม มหนวยงานสขภาพจตชมชนลงเยยมบานหรอ

โรงเรยนอยางเปนระบบ เพอใหการชวยเหลอผอนทไดรบผลกระทบจากผปวยทงโดยตรงและ

โดยออมและชวยใหครอบครวหรอชมชนเรยนรการอยรวมกบผปวยจตเวช การใหความชวยเหลอ

การจดหางานท�าเพอลดภาระผปวยตอครอบครวหรอชมชน18

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน โครงสรำงและองคประกอบ

สวนท3

24 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

โครงสรำงของระบบกำรใหควำมชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจำกกำรพนน การใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน มไดเรมจากการดแลชวยเหลอ

แตผมปญหาการพนนเทานน แตควรเรมตงแตการปองกน การสงเสรมสขภาพจต เพอไมใหม

ผไดรบผลกระทบจากการพนนตามมาดวยการชวยเหลอแกไขเปนเรองสดทายเพอบ�าบดรกษา

หรอประคบประคอง และปองกนไมใหสงผลกระทบตอผปวยหรอคนใกลชดของผปวยรวมไป

ถงสงคมหรอชมชน

เนองจากประเทศทพฒนาแลว มกมความพรอมในดานองคความรทผานการทบทวน

มาอยางตอเนอง มบคลากรทมคณภาพและความเชยวชาญเพยงพอ มเศรษฐกจและสงคม

ทเออตอการด�าเนนงานและความสะดวกรวดเรวในการปฏบตงาน อกทงการปองกนไมให

เกดปญหายอมสงผลดตอภาพรวมของประเทศ คอการไมเปนภาระดานตางๆ ในการ

รกษาพยาบาล การปราบปรามโจรผรายหรอผทตดการพนนแลวกอปญหาอาชญากรรม

การท�ารายรางกายคนในครอบครว การตกงาน วางงาน หรอถกไลออกจากงานของผม

ปญหาตดการพนน การไมเรยนหนงสอ ขาดความรความช�านาญในการไปประกอบอาชพใน

วนขางหนา ศกยภาพเสอมถอยหรอไรคณภาพของเดกเยาวชน ซงจะตองเตบโตไปเปนผใหญ

เพอดแลประเทศตอไปในวนขางหนา เปนตน การท�างานปองกนจงมความส�าคญ เพอท�าให

ประชาชนมคณภาพและชวยใหประเทศเจรญกาวหนาไดตอไป

โครงสรางระบบการใหความชวยเหลอในประเทศทมการพฒนาแลวในดาน

การแพทยและสาธารณสข มกเนนการวางแผนงานปองกนและสงเสรมสขภาพอนามย

ของประชาชน เพอปองกนไมใหประชาชนเจบปวยหรอมภาระจากการเจบปวย

ไปพรอมๆ กบการจดบรการสาธารณสขในดานการรกษา และฟนฟอยางมประสทธภาพ

25รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

หลกกำรสงเสรมและปองกน หลกการสงเสรมและปองกน ม 3 ระดบ ดงน

1. Universal preventive intervention คอ การปองกนปญหาใหแกประชาชน

ในชมชน เปนระยะกอนเกดโรคตดพนนหรอปญหาจากการเลนพนน เปนงานทตองการผทม

ความรและความสนใจเกยวกบหลกการสาธารณสขคอท�างานในระดบชมชนและสงคม เนน

การท�ากจกรรมสงเสรมสขภาพหรอจดแผนงานสงเสรมสขภาพทเปนระดบชมชนมากกวา

ตวบคคล

วยรนทเรมตนเลนพนนเมออายยงนอย พบวามความเสยงสงตอการตดพนนมากกวา

วยรนทเรมเลนเมออายมากกวา ดงนนการปองกนเพอไมใหเกดปญหาการตดพนนในระดบน

คอ การพยายามยดอายทเรมตนเลนของวยรนออกไปใหมากทสด ยงไมเคยเลนตอนเปนวยรนได

กจะเปนการด เพราะเมอคนเรามอายมากขน โอกาสทจะเปนผใหญทไมเลนการพนนกมมากขน14

นอกจากนการสรางความรกความผกพนระหวางพอกบลกหรอแมกบลก นบวาเปน

ปจจยปองกนไมใหลกไปตดการพนน การใหความรก ความเอาใจใส การอบรมสงสอนเหมาะสม

เปนทปรกษาหรอใหค�าแนะน�าลกอยางสม�าเสมอท�าใหลกไมตดพนน14

2. Selective preventive intervention คอ การปองกนการเกดปญหาในกลม

ประชากรทเรมมความเสยงหรอมปจจยเสยงตางๆ ทอาจกอใหเกดโรคตดพนนหรอปญหาการ

เลนพนนแกบคคลนน โดยปจจยเสยงดงกลาวมกมาจากสงแวดลอมรอบตวบคคลนนทสงผล

ใหบคคลไปเลนหรอตดการพนน เชน เยาวชนทอยในชมชนทมบอนการพนนหลายแหง เพอน

สนทมพฤตกรรมเลนหรอตดการพนน เปนตน จงควรจดกจกรรมทสงเสรมความสามารถของ

บคคลในการควบคมตนเอง หกหามใจไมไปเลนการพนน มระบบใหการชวยเหลอเบองตน

เมอพบวาเรมมปญหาทรวดเรว ทนใจและมความสะดวก เพอไมใหปญหาขยายตวหรอท�าให

ปญหาเลกนอยถกแกไขใหหมดไปทนทวงท

26 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

แนวทางการใหความชวยเหลอ โดยเนนการปองกนระดบทตยภม คอ การลดปญหา

ทจะเกดในกลมวยรนทเรมเลนพนนแลวแตยงไมมปญหา (จดวาเปนวยรนกลมเสยงตอ

การตดพนน)

กจกรรมทควรท�า ไดแก

1. สงเสรมใหวยรนมพฤตกรรมทแสดงความรบผดชอบตอตนเองหรอผอน

2. สอนหรอใหความรวยรนเกยวกบการเลนพนนวาเปนความเสยงและโอกาสเสย

มากกวาไดตามหลกคณตศาสตร เพอปรบความคดการอยากเลนพนนมากเพอใหไดชยชนะ

อกทงเรองปญหาทเกดขนหลงจากมอาการตดพนน

3. เปลยนความคด ความเชอหรอคานยมทผด ไดแก การเชอวาตนมความสามารถ

พเศษในการเลนพนน ความสามารถคาดผลหรอก�าหนดผลการพนนได เปนตน

4. ก�ากบดแลการเลนพนนของวยรนใหอยในขอตกลงกนอยางเครงครด ไดแก จ�านวน

ครงทอนญาตใหเลน ระยะเวลาทใชในการเลน จ�านวนเงนทเลน เปนตน

เชอวาการท�ากจกรรมดงกลาวน จะชวยลดการเลนพนนทกลายเปนปญหาหรอเปน

โรคตดพนนในอนาคตของวยรนได14

3. Indicated preventive intervention คอ การปองกนการเกดปญหาในบคคล

ทมปจจยเสยงในตนมากขน หรอเรมมพฤตกรรมการเลนพนนแลว แตยงไมมอาการตดหรอ

กอปญหาจากการเลนพนน ปจจยเสยงนมาจากภายในตวบคคล เชน บคคลทเปนโรคสมาธสน

เปนโรคซมเศราหรอมการใชสารเสพตด พบวาเปนโรคทเกดรวมกบการตดพนนบอยทสด การ

จดกจกรรมส�าหรบกลมนคอ การเฝาระวงและสรางเสรมความภาคภมใจในตนเอง การฝกความ

สามารถในการควบคมตนเอง ยบยงชงใจ ไมใหหนไปใชการพนนเพอผอนคลายความตงเครยด

หรอความทกข ลดปญหาสมพนธภาพไมดในครอบครว และรบใหการดแลชวยเหลอเพอใหหยด

เลนการพนนในระยะเรมตน และไมหนกลบไปเลนอก

ประเทศทพฒนาแลว มกมความตระหนกถงสวนรวมมากกวาสวนบคคล การขอความ

รวมมอหรอการใหบรการทสงเสรมสขภาพอนจะปองกนหรอลดปญหาทเปนผลกระทบตอ

27รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

สวนรวม มกไดรบการตอบสนองทด และรวดเรว เชน การขอใหชมชนงดเวนการเปดบอนการพนน

ทผดกฎหมาย หรอ หามลกลอบขายสนคาแกเดกทมอายนอยกวาเกณฑทรฐบาลก�าหนดไว

หำองคประกอบของระบบกำรใหควำมชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจำกกำรพนน เมอประชาชนมปญหาหรอเปนโรคตดการพนนแลว การดแลรกษาผไดรบผลกระทบ

จากการพนนอยางครบวงจร และใหการฟนฟเพอใหหายจากโรคหรอลดภาระตางๆ หรอไม

กลบไปเลนซ�าอก จงเปนสงส�าคญ

องคประกอบส�าคญส�าหรบระบบการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน

ประกอบไปดวย

1. ดานการบรหารจดการ

การบรหารจดการเพอใหระบบการใหความชวยเหลอเปนไปไดอยางสะดวก ไมซบซอน

รวดเรว คาใชจายเหมาะสมแกผมปญหาการตดพนน นบวาเปนสงทจ�าเปนในระดบตนๆ

เนองจากผมปญหาการพนนมกมความลงเล ไมพรอม กงวลกบการถกต�าหน หรอถกปฏเสธ

จากบคคลทวไป หากการบรการลดปญหาจดนได จะท�าใหบคคลทมปญหาจากการพนนเขาส

ระบบการรกษาไดรวดเรวขน

หลกการส�าคญ คอ การเปดชองทางหรอโอกาสใหผมปญหาจากการพนนเขามา

ขอค�าปรกษาไดงาย สะดวก รวดเรว และมความเปนสวนตว มการสรางแรงจงใจใน

การสมภาษณเพอเขาสกระบวนการรกษาตอเนอง ครบวงจร และไมหนกลบไปเลนอก

และชวยเหลอสมาชกคนอนๆ ในครอบครวทไดรบผลกระทบจากผตดพนน

28 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ส�าหรบประเทศออสเตรเลย19 มการพฒนาแนววธปฏบตในการรกษาผตดพนน

(guideline) ทผานกระบวนการประชมและศกษาวจยจากภาคสวนตางๆ ทเกยวของ

เชน บคลากรทางการแพทยสาธารณสข แลวน�ามาประกาศใชส�าหรบประชาชน การกระจาย

ความรและวธการเหลาน และอาจปรบเปลยนใหเหมาะสมตามบรบทของชมชนแตละทองถน

เพอความสะดวกตอการบรหารจดการใหตรงกบความตองการของชมชนนนๆ

โดยคณะกรรมการทด�าเนนการพฒนาแนวปฏบต (guideline) ไดด�าเนนงานใน

ระยะท 1 เปนขนตอน ดงน

1. ขอมลดบทงหมดทไดท�าการศกษาดแลว จะถกน�ามาเตรยมเผยแพรสประชาชน

2. ปรบขอมลทเปนภาษาวชาการใหเหมาะสม และเขาใจไดงายในระดบผบรโภค หรอ

ประชาชน

3. จดฝกอบรมใหแกบคคลทมโอกาสจะไดใชแนวปฏบต น

4. มการประเมนผล guideline นวามประโยชนและตอบสนองตอความตองการของ

ประชาชนไดดหรอไม เพยงใด

กลยทธในการเผยแพรองคความรเรองแนวปฏบตน ตองผานไปทระดบนโยบายคอ

รฐบาลของทกรฐ หนวยงานหลกทเกยวของกบการพนน และผเชยวชาญดานการดแล

ผมปญหาจากการพนน เชน

1. Australian Federal, State and Territory Ministers ซงรบผดชอบงานวจยและ

ใหบรการผปวยทตดการพนน

2. หวหนาสวนงานระดบ Australian Federal, State and Territory government

ทกแหงทรบผดชอบงานวจยและใหบรการผปวยทตดการพนน

3. กลมผบรโภค หรอ คอผเลนการพนน

4. หนวยงานทชวยเหลอผตดการพนนในทกรฐ

29รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

5. สมาคมนกสงคมสงเคราะหแหงประเทศออสเตรเลย (Australian Association of

Social Workers)

6. สมาคมผใหค�าปรกษาแหงประเทศออสเตรเลย (Australian Counseling

Association)

7. สมาคมธรกจการพนนแหงประเทศออสเตรเลย (Australian Casino Association)

8. สมาคมโรงแรมแหงประเทศออสเตรเลย (Australian Hotel Association)

และองคกรอนอกมากมายไมวาจะเปนองคกรใดทเกยวของกบผเลนการพนนทงทม

ปญหาหรอไมมปญหา19 พรอมทงไดท�าเวบไซตเผยแพร เพอประชาสมพนธ ใหความร ใหเครองมอ

ประเมนทผ สนใจสามารถเขาไปดาวนโหลดขอมลได รวมทงสามารถใหค�าแนะน�าตชม

เพอการพฒนา

2. ดานงบประมาณ

การรกษาผไดรบผลกระทบจากการพนน ตองใชงบประมาณและระยะเวลามาก

และตอเนอง เพราะเปนการรกษาทางจตวทยาทตองการเวลาในการเปลยนแปลงความคด

หรอพฤตกรรม รวมทงการปรบตวของครอบครวหรอชมชนทเกยวของ มหลายหนวยงาน

ทเปนองคกรอสระ ไดจดระบบใหบรการการดแลรกษาโดยไมไดรบเงนสนบสนนจากทางภาค

รฐบาล แตมแรงบนดาลใจในการชวยเหลอบคคลทมความทกขจากเรองปญหาการตดพนนหรอ

ครอบครวทไดรบผลกระทบจากการพนน และบรหารการเงนดวยเงนบรจาค บางหนวยงานท

จดใหบรการโดยคดคาใชจายตามจรง กอาจไมสามารถตอบสนองความตองการของผมปญหา

การพนนทมฐานะยากจน หรอกลมประชากรวยรนทยงไมมรายไดเปนของตนเองได เหลานเปน

สงทตองค�านงถงในการจดระบบการใหความชวยเหลอ โดยเฉพาะในยคทเศรษฐกจมการแขงขน

สง มคาใชจายสงตามมา องคกรของรฐบาลดเหมอนจะเปนหนวยงานทสามารถชวยเหลอผไดรบ

ผลกระทบจากการพนนไดด เนองจากใชงบประมาณของประเทศ แตกขนอยกบนโยบายระดบ

ประเทศทจะจดสรรมาสการปองกนปญหาและการชวยเหลอดแลรกษาผไดรบผลกระทบจาก

30 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

การพนนดวยสดสวนอยางไร เมอเทยบกบการพฒนางานดานอนๆ อกหลายดาน ในประเทศทรฐบาลเปนผอนมตใหมธรกจการพนนเพอน�าเงนรายไดจากการพนนมาพฒนาประเทศ จะค�านงถงผลกระทบทตามมาจากธรกจการพนนในแงมมตางๆ ทงทางเศรษฐกจ สงคม และสาธารณสข ประเทศเหลานนมกพจารณาการจดสรรเงนสวนหนงมาดแลผทไดรบผลกระทบ จากการพนน ในขณะทการสงเสรมการเลนพนนเพอใหรฐบาลมรายไดกยงด�าเนนตอไป

3. ดานองคความร

การใชความร ความสามารถ หรอทกษะทางจตวทยา ถอเปนเรองส�าคญของระบบการใหความชวยเหลอฯ เนองจากการดแลรกษาผมปญหาการพนน เปนเรองทตองการผมความร ความเขาใจ และทกษะความสามารถในการสอสาร การใหค�าปรกษาและชกชวนใหปรบเปลยนพฤตกรรม บคลากรทไมใชแพทย ไดแก นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกกจกรรมบ�าบดหรออาชวบ�าบด สามารถทจะไดรบการฝกฝนใหมความช�านาญในการดแลชวยเหลอในดานตางๆ แบบทมสหสาขาวชาชพรวมทงการใหค�าปรกษาอยางมออาชพ

ตองมการทบทวน ศกษาหลกการดแลรกษาผมปญหาการพนนทไดมาตรฐาน หรอถกตองตามหลกการทางวทยาศาสตรการแพทย ตองมการศกษาวจย คนควาเพมเตม เพอน�าขอมลทศกษาไดมาสนบสนนการรกษา อาจมการรกษาบางประเภททยงไมสามารถสรปไดชดเจนวาเปนการรกษาทได ผลดทสดหรออาจมการรกษาบางประเภททอาจ กอใหเกดผลเสยตอผปวยหรอครอบครว ซงบคลากรทเกยวของจ�าเปนตองศกษา เรยนรจากประเทศตางๆ ไปพรอมกนในเชงวชาการและน�ามาพฒนาหรอปรบใชใหเหมาะสมกบประเทศของตน ตวอยางเชน การรกษาดวยการปรบความคดและพฤตกรรม (Cognitive Behavioral Therapy หรอ CBT) มงานวจยจากหลายๆ ประเทศวา เมอเปรยบเทยบ ระหวางผปวยทมปญหาการพนนทไดรบการรกษาดวย CBT กบผปวยทไมไดรบการรกษาดวยวธน ผลปรากฏวา สามารถชวยใหผปวยดขนกวาพวกทไมไดรบการรกษา ในขณะท องคกร NICE (The National Institute Health and Clinical Excellence) แหงประเทศออสเตรเลย ยอมรบและแนะน�าการรกษาดวย CBT ส�าหรบผปวยหลายๆ โรค ไดแก โรคซมเศรา วตกกงวล ย�าคดย�าท�า ฯลฯ แตยงไมแนะน�าวาควรใช CBT ในการรกษาผมปญหาจากการพนน19

31รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ในประเทศออสเตรเลย มหลกสตรการฝกอบรม CBT ทเปนมาตรฐานส�าหรบ นกจตวทยา

นกจตวทยาคลนก นกสงคมสงเคราะห จตแพทย หรอผใหค�าปรกษาทวไป โดยตองผานหลกสตร

ตามทประเทศก�าหนดไว และมการสอบวดระดบความสามารถตอเนอง (Continuing Professional

Education) เพอขอตอใบอนญาตในการรกษาดวยวธ CBT ของสมาคมนกจตวทยาแหงประเทศ

ออสเตรเลยและราชวทยาลยจตแพทยแหงประเทศออสเตรเลยและนวซแลนด19

4. ดานบคลากร

การด�าเนนการใหความชวยเหลอน จ�าเปนตองอาศยบคลากรทเขาใจปญหา มความร

และทกษะในการใหค�าปรกษาเบองตน มทศนคตทดตอการชวยเหลอผทก�าลงประสบปญหา

พรอมจะรบฟงและใหการชวยเหลออยางจรงใจและเตมใจ คณลกษณะนของบคลากรจดวา

เปนเรองส�าคญมากกวาองคความรทจะน�ามาหยบใชส�าหรบใหค�าปรกษาแกผมปญหาแตละราย

และสามารถสรางแรงจงใจใหแกผ ทไดรบผลกระทบจากการพนนไดเปลยนใจมาขอรบ

การบ�าบดรกษาได

ระบบการรกษาควรประกอบไปดวยทมผใหค�าปรกษา เชน จตแพทย พยาบาล

นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห นกกจกรรมบ�าบดหรออาชวบ�าบด หรอบคลากร

ทางสาธารณสขอนๆ ทมความตองการจะชวยเหลอ แมแตอาสาสมครทสนใจเปน

ผชวยเหลอผมปญหาการพนน

เชน อดตผปวยทเคยประสบปญหาการพนนมากอนแตปจจบนหยดเลนไดแลว ครอบครวของ

ผปวยทสามารถเขาใจและใหการชวยเหลอดแลผมปญหาการพนนได โดยอาศยประสบการณ

ของตนเอง หรอ แมแตบคคลทวไปทมความสนใจในการชวยเหลอ อาจเขามาสมครเปนอาสา

สมครหรอจตอาสาและรบการฝกฝนอบรม ใหมความรความสามารถตามมาตรฐานทก�าหนดไว

เพอชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนอยางถกตองเหมาะสม

32 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

5. สถานทใหบรการ

แมจะมหลายหนวยงานเปดใหบรการใหความชวยเหลอในหลายแหง แตยงไมสามารถ

เปดบรการใหครอบคลมไดทงประเทศ ไมวาจะเปนประเทศใด ประชาชนยงตองเดนทางไปจด

ทสถานบรการเปดใหบรการ ซงอาจจะหางไกลจากทพกอาศยหรอทท�างาน ซงสถานบรการท

เหมาะสมแกการใหบรการควรอยในแหลงทเดนทางไปมาไดสะดวก มระบบการจราจรหรอขนสง

สาธารณะทด ประหยดทงเวลาและคาใชจาย ถาตองการเนนกลมเดกและเยาวชน กตองจด

ใหเหมาะสมกบเดกและวยรน เชน ไมควรตงอยในระบบโรงพยาบาลเนองจากมขนตอนมาก

เนนการใชเอกสาร การลงทะเบยนเพอตรวจสอบขอมลบคคลซงวยรนจะไมนยม จ�านวนผปวย

ในระบบการรกษาอนๆ มมากมายในแตละวนและปะปนกน ตองเสยเวลารอคอยเพอท�าการ

คดกรองปญหา เปนตน สถานบรการทดส�าหรบวยรน อาจจดเปนระบบดแลชวยเหลอ

เฉพาะปญหาการเลนพนนอยางเดยว อาจตงอยในบรเวณทใกลโรงเรยนหรอมหาวทยาลย

ตดสถานรถไฟฟา มระบบการขนสงสาธารณะทสะดวกไปมางาย ไมเสยคาใชจายในการ

ขอค�าปรกษาเนองจากวยรนไมมรายได และบางครงอาจก�าลงเสาะหาวธการแกไขปญหา

ดวยตนเองอยโดยไมไดบอกผปกครอง จงไมมรายไดทจะมาช�าระคาบรการ14 หากเปน

ผใหญทไดรบผลกระทบจากการพนน การจดสถานทกควรจดตงในทเดนทางสะดวกเชนกน

เปนสถานบรการเฉพาะกจส�าหรบเรองการพนน ไมมการบนทกชอบคคล มความเปนสวนตว

คาใชจายไมสงเกนไป เปดใหบรการในวนและเวลาหยดราชการดวย หากเปนระบบโทรศพท

หรอเวบไซต ควรเปดบรการตลอด 24 ชวโมงทกวนเพอชวยเหลอผมปญหาทนทเมอเขา

ตดสนใจมาขอค�าปรกษาแนะน�า

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน รปแบบและวธกำรด�ำเนนงำน

สวนท4

34 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

รปแบบและวธด�ำเนนงำน : ประเทศสหรฐอเมรกำ ประเทศสหรฐอเมรกาใหความส�าคญตอการเลนพนนทเปนปญหาวา เปนโรคทางจตเวช

และควรไดรบการรกษาโดยจตแพทยประมาณป ค.ศ. 1980 (พ.ศ.2523) แตยงไมคอยมใคร

ใหความส�าคญในการวนจฉยโรคตดการพนนและไมมผปวยตดการพนนอยในงานวจยมากนก

กระทงปจจบนทมการปรบเกณฑการวนจฉยและจดกลมโรคนใหอยในกลมพฤตกรรมเสพตดทง

หลายเชนเดยวกบการตดสารเสพตด จงอาจเปนแนวโนมทจะท�าใหมการวนจฉยมากขน และ

ไดผปวยทเขารบการรกษา พรอมทงเพมการท�างานวจยเกยวกบการรกษาผตดพนนไดมากขน20

มการศกษาวจยและใหการรกษาผปวยทตดการพนนหลายรปแบบดงตอไปน

1. The McGill Treatment Paradigm14

ทมหาวทยาลย McGill มศนยวจยและรกษาผตดพนนขนรนแรง ซงไดท�าการศกษา

วจยวธการดแลรกษาผปวยทไดผล โดยศกษาวธการรกษาผมปญหาการพนนในเดกและเยาวชน

อาย 14-21 ป จ�านวน 50 คน เปนเวลา 7 ปตอเนอง โดยอาศยทฤษฎของ Jacobs (General

Theory of Addictions) และ Blaszczynski (Pathways Model) ดงไดเคยกลาวขางตน

พบวา การตดตามผปวยหลงจากการรกษา 1 ป ไดผลการรกษาทดคอ ผปวยไมกลบไปเลนพนน

อกเลย ซงงานวจยนใหความส�าคญกบการวดผลวา ตวชวดความส�าเรจในการรกษาผมปญหา

การพนน คอ การหยดเลนพนน (abstinence) ไดนานทสด การมชวตความเปนอยทดขน

การมสขภาพจตดขน แตภายหลงจาก 1 ป พบวาจ�านวนวยรนทตดตามไดมนอยลง ในบางราย

ทยงคงตดตอไดพบวา ยงไมมการกลบไปเลนพนนใหม แตผวจยสงสยวา คนทหายไป

จากการตดตามอาจกลบไปเลนพนนใหมแลวกได เนองจากไมอยากกลบมารกษาอกหรอ

ไปรบการรกษาจากสถานทอนแทน ทงนอางองจากงานวจยทศกษาในผใหญทตดพนนและ

มารบการรกษาวา มประวตเคยรกษาทอนมากอนเมอครงเปนวยรน และเมอกลบมาเลนการพนน

อก กจะไมอยากกลบไปรกษาทเดม14

35รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ปกต ผทเลนพนนจนมปญหามกไมมารบการรกษาดวยความสมครใจ แตอาจมารบ

การรกษาเพราะถกสงตวมาจากระบบกฎหมาย หรอจากผปกครองบงคบ เพอนสนท

หรอคครองบงคบใหมารกษามฉะนนความสมพนธจะตองหยดลง เปนตน นอกจากน

ผเลนพนนทมปญหาอาจมภาวะผดปกตทางจตใจหรอโรคทางจตเวชรวมดวย ไดแก

โรคซมเศรา โรควตกกงวล โรคสมาธสน ภาวะควบคมหยดยงตนเองไมด ปญหาทะเลาะ

ววาท มคดความ เหลานเปนขอมลทผท�าการรกษาจะตองประเมนตามหลก General

Theory of Addictions และ Pathways Model เพอใหเขาใจบคคลทตดการพนนวา

อยในกลม pathway ใดเพอวางแผนการรกษาใหเหมาะสมกบบคคลนนๆ

กลมลกษณะบคคลทตดการพนน ม 3 ประเภท ดงตอไปน

1. Pathway 1 : Behaviorally - conditioned problem gamblers

ผเลนพนนกลมน มลกษณะทชอบเลนเพอไดลนรางวลใหญ ชอบความตนเตนเราใจ

โดยไดรบอทธพลจากการถกวางเงอนไขจากทฤษฎการเรยนรมาในอดต (conditioning

learning theory ) คอ เลนแลวได กรสกตนเตน ตองการลนวานาจะเลนไดรางวลใหญๆ อก

และตองการเอาคน (คอเลนแกตวอก) ถาเลนแลวไมไดในรอบน มกเปนลกษณะของคนทชอบ

เลนตามบอนคาสโน กลมนมกน�าเงนทเลนมาจากครอบครว สถานทท�างาน ขโมย ยกยอกจาก

คนรอบขาง มประวตเรองการขอยมเงนคนไปทวและไมมความสามารถในการใชคน คนกลมน

มกจะยอมรบวาเลนมากเกนไป และหงดหงดถาไมไดเลน และตองการความชวยเหลอ

วตถประสงคหลกในการรกษาคนกลมนคอ คอยๆ ชวยใหเขาเลนพนนนอยลง

เนองจากวาเขาไมสามารถหกดบเลกเลนไดทนท จะเกดความเครยดความทกขอยางมาก โดย

ฝกควบคมใหคอยๆ ลดการเลนทงเรอง จ�านวนเงน ความถในการไปเลน และจ�านวนเวลาทเลน

ใหฝกปรบความคดทผดๆ เกยวกบการเลนพนน (restructuring) ทวาจะมโชคลาภไดรางวลงายๆ

ปรบเวลาวางทมอยไปท�างานหรอกจกรรมตางๆ ทไมเกยวของกบการพนนหรอจดการวางแผน

การท�ากจกรรมในแตละวนตามความส�าคญของกจกรรมทควรท�ากอนหลง โดยไมใหมโอกาส

36 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ไปแวะเลนการพนน พยายามหากลมเพอนใหมทไมใชกลมชอบเลนการพนนหากบคคลนนมการ

ใชยาหรอสารเสพตดรวมดวย ตองปรบลดเวลาหรอความหมกมนในการใชยาเชนกน

2. Pathway 2: Emotionally Vulnerable Problem Gamblers

ผเลนกลมนมลกษณะเครยด ซมเศรา วตกกงวล กระสบกระสาย ความรสกมคณคา

ในตนเองต�า การเลนพนนเปนการปลดปลอยหรอหลกหนความทกขเหลานไปไดชวคราว

หรอรสกวามคณคาในตนเองเพมขน เงนทใชเลนพนนมกเปนเงนของตนเองทพอแมสงมาใหไว

ใชในเรองจ�าเปน แตกน�ามาเลนจนหมด หรออาจใชเงนลวงหนาจากบตรเครดต

วตถประสงคหลกในการรกษาคนกล มนคอ ตองชวยเขาใหหาสาเหตของ

ความเครยดหรอความทกขใหได และชวยใหเขาเรยนรวธแกไขปญหาทตนเหต โดยการ

เพมทกษะการจดการปญหา การปรบตวตอความเครยดอยางถกวธ กลมนควรชกชวน

ใหหกดบจากการเลนพนนเลย มากกวาการคอยๆ ลดการเลนพนนลง

3. Pathway 3: Antisocial Impulsivity Problem Gamblers

ผเลนกลมนมลกษณะตอตาน หนหนพลนเลน ขาดความยบยงชงใจสง เปนโรค

สมาธสนหรออารมณแปรปรวน มความคดความเชอทสดโตงวา ตนสามารถท�านายผล

การพนนได และเมอมความทกขจะใชวธเลนการพนนเพอเปนความทาทาย สะใจ เชอวา

จะตองเลนใหไดจนกวาจะไดเงนทเสยไป กลบคนมา มบคลกภาพชนดตอตานสงคม โกหก

เกง ขโมย จ ปลน และมกพวพนกบยาเสพตด

วตถประสงคหลกในการรกษากลมนคอ ตองรกษาโรคทเปนอย เชน สมาธสนหรอ

อารมณแปรปรวนหรอบคลกภาพตอตานสงคม เพอควบคมความหนหนพลนแลนหรอ

ยบยงชงใจไมได ตองใชเวลากบครอบครวหรอเพอนฝงทใกลชดในการปรบทศนคตและ

ท�าความเขาใจกบปญหาของผปวย เพอใหคนในครอบครวหรอคนสนทสามารถเปนก�าลงใจ

ใหผปวยมากกวาการต�าหนเหยยดหยามในพฤตกรรมของผปวย และควบคมการเลนพนนให

ลดลงและคอยๆ ปรบความคดผดของผปวยเรองความสามารถในการท�านายผลการพนนได

37รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

กระบวนการรกษาประกอบไปดวย21

1. การสมภาษณเพอประเมนผปวย (Intake assessment)

การสมภาษณดวยเอกสารและระบบทมโครงสรางตามการวนจฉยโรคของสมาคม

จตแพทยประเทศสหรฐอเมรกา (DSM-IV) เพอใหไดผปวยทตดพนน ประเมนผลกระทบ

การเรยน การท�างานหรอท�าหนาทในชวตประจ�าวน การใชสราหรอสารเสพตด การม

พฤตกรรมเสยงตางๆ ความภาคภมใจในตนเอง การมองตนเอง วธการจดการแกไขปญหา

ลกษณะบคลกภาพ เปนตน การประเมนโรคซมเศราหรอความเสยงตอการฆาตวตายเปน

อกเรองทจ�าเปนตองสอบถามผปวยดวย มความจ�าเปนทจะตองอธบายใหผปวยเขาใจถง

ขนตอนการรกษา ความตองการและเปาหมายในการรกษาของผใหบรการ ขณะเดยวกน

กตองถามถงความคาดหวงและเปาหมายในการรกษาของผปวยดวย วยรนทมารกษาสวนใหญ

จะอยากใหชวยเรองทพวกเขาไมสามารถอดทนตอการหกหามใจไมไปเลนพนน แตงาน

วจยพบวา คนทมารกษากมความลงเลใจในการเลกเลนพนนโดยเดดขาดถงรอยละ 60

การรกษานน จดใหเหมาะสมกบรายบคคล โดยทมงานทเชยวชาญ การเรมตนมก

จะมการพบกนทกสปดาห แตกอาจท�าไดบอยกวานหากมความจ�าเปนในบางราย จ�านวนครง

ไมแนนอนขนกบผ ปวยแตละคน แตอยในระหวาง 20-50 ครงตอการรกษาจนส�าเรจ

กระบวนการรกษาเพอใหเกดการเปลยนแปลงนคลายกบการท�าจตบ�าบด ซงตองมองคประกอบ

ดงน

1. Establishing Mutual Trust คอ การสรางความเชอใจ ไววางใจในตวผรกษา

2. Acceptance of the problem คอ การยอมรบฟงปญหาของผปวย

3. Identification of underlying problems คอ การคนหาหรอระบปญหาทแท

จรงของผปวย

4. Psychotherapy addressing personal issues คอ การท�าจตบ�าบดทท�าใหเหน

ประเดนส�าคญทเปนจดท�าใหเกดปญหาในตวผปวย

38 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

5. Development of effective coping skills คอ การคดวธการแกไขปญหาท

เหมาะสมและมประสทธภาพส�าหรบผปวย

6. Restructuring of free time (sports and leisure activities) คอ การปรบเวลา

การด�าเนนชวตหรอปรบการใชเวลาวางไปท�ากจกรรมอนเพอหลกเลยงการไปเลนพนน

เชน การเลนกฬา

7. Development of a healthy lifestyle คอ การจดกจวตรประจ�าวนตนเองใหม

คณภาพและมความสข

8. Involvement of family คอ การดงครอบครวเขามามสวนรวมในการรกษาผปวย

9. Cognitive restructuring คอ การปรบวธคดทผดๆ ใหเปนถกหรอตรงตามความ

เปนจรง

10. Establishing debt repayment (where necessary) คอ จดการบรหารเรอง

หนสนทมอย

11. Relapse prevention คอ การปองกนการกลบไปเลนพนนใหม

2. การสรางความเชอใจ ไววางใจ

ขอนเปนจดส�าคญและเปนพนฐานของการรกษาทจะประสบความส�าเรจได ผรกษา

ตองแสดงความรสกเขาใจ เหนใจ ยอมรบฟงปญหาดวยความจรงใจ ขณะเดยวกนผปวยกตอง

เคารพกตกาของผรกษา เชน เรองการนดหมายเวลาทสม�าเสมอ การเลอนนดควรตองบอก

กลาว หรอการไมพดคยเกนเวลาทก�าหนดไว

3. กระบวนการท�าจตบ�าบด

การรกษาดวยจตบ�าบดทไดผล จะตองประกอบไปดวยองคประกอบทกลาวมา

ขางตน แตกขนกบผปวยแตละคนดวยวา ขณะนนอาการหลกทเปนปญหาจากการพนนคออะไร

เชน หากผปวยก�าลงมภาวะซมเศราอยางรนแรง การท�าจตบ�าบดอาจไมใชขนตอนแรกทตอง

39รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

รบท�า แตควรใหการรกษาโรคซมเศราใหทเลาลงกอนดวยการรบประทานยาตานซมเศรา ปจจย

ส�าคญอกประการคอความตองการเปลยนแปลงตนเองในตวผปวย หากผปวยมความตงใจมาก

และรวมมอกบผรกษาเปนอยางด ผลการรกษากเปนไปดวยด นนคอ ผรกษาตองประเมนใหได

วาผปวยก�าลงอยในระยะใดของความตองการเปลยนแปลง (stage of change) คลายๆ กบ

การรกษาในผปวยตดสราหรอสารเสพตด

4. การพจารณาลกษณะผปวยเปนรายบคคล

เนองจากผปวยทเขามารบการรกษามความแตกตางกนมากในรายละเอยดของปจจย

สวนบคคล ครอบครวและสงแวดลอม ผรกษาจ�าเปนตองรจกและคดแยกผปวยเปนกลมทจะ

ดแลเฉพาะเจาะจง เชน ผปวยทมลกษณะวตกกงวลอยางมาก ไมมสมาธจดจอกบค�าพดของ

ผรกษา กระสบกระสายหรอไมสามารถท�าสงทไดรบค�าแนะน�าไปในครงกอนได หรอผปวยท

มลกษณะตอตานสงคม ทาทายผรกษา มประวตลกขโมยเงนหรอท�ารายผอนเพอใหไดเงนมา

เลนพนน เปนตน

การทตองรจกลกษณะผปวยน จะท�าใหผรกษาวางแผนการรกษาและด�าเนนวธการ

สรางความสมพนธกบผปวยเพอเปนพนฐานในการรกษาใหดขนไดตอไป

5. การใชหลกปรชญาของการท�าจตบ�าบด

ผรกษาตองท�าความเขาใจ ความหมายของการเลนพนนของคนไข วาท�าไปเพออะไร

ไมวาจะเปนการหลกหนภาวะบางอยาง เชน ความทกข ความเศรา ความนาเบอหนาย หรอท�า

ไปเพอเสาะหาความตนเตน ทาทาย การเรยกรองความสนใจจากคนรก ความอยาก ฯลฯ

หลกอกขอคอ ผตดพนนมกมความคดทไมเปนไปตามความจรง เชน เรองความสามารถ

ของตนในการเสยงโชค การควบคมผลของการพนนได มความสามารถในการเลนพนน

มากกวาคนอน หรอ การประเมนต�าเกนไปในเรองการพายแพการพนน จงตองชวยปรบวธคด

ดงกลาว

40 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

หลกอกขอคอเมอตดพนนแลว จะท�าใหความสมพนธกบคนในครอบครวหรอ

คนสนทแยลง ซงจดนเปนจดส�าคญ เนองจากครอบครวมสวนชวยใหผตดพนน สามารถมก�าลงใจ

หลดพนจากวงจรนไดดวยก�าลงใจจากคนในครอบครวหรอคนสนท

หลกการรจกการใชเงน หรอ บรหารเงนอยางมคณคา ผตดพนนมกประมาณคาของ

เงนไมเหมาะสม จงน�ามาใชในการเลนการพนนจนหมด

การรกษาของโปรแกรมนยงเชอวา การไมกลบไปเลนการพนนอกเลย คอการรกษาท

ดทสดและมประสทธภาพทสด อยางนอย 6 เดอนขนไป หรอกลบไปเรยนหนงสอ ท�างานตาม

หนาทไดอยางเดม การมงานท�า หรอหายจากการเจบปวยทางจตเวชอนๆ มสมพนธภาพทดกบ

คนในครอบครวหรอคนสนท และควรมการตดตามเพอปองกนการกลบไปเลนซ�าดวย21

2. Gamblers Anonymous (GA) and Gam-Anon22 การรกษาผตดพนนทนยมมากทสดในป ค.ศ.2000 (พ.ศ. 2543) คอ โปรแกรมการ

รกษาผตดการพนนแบบนรนามหรอ Gamblers Anonymous (GA) โดยใชโปรแกรมการรกษา

แบบเดยวกบผตดแอลกอฮอลนรนาม (Alcoholic Anonymous) ประกอบไปดวยการประชม

พดคยแลกเปลยนความคดเหนกนของสมาชกทตดการพนน ปรกษาขอความชวยเหลอกนใน

เรองทางกฎหมาย การเงน หรอการหางานท�า เปนการท�ากลมบ�าบดจ�านวน 12 ครง แตพบวา

มผปวยทตดตามการรกษาไดอยางตอเนองประมาณรอยละ 10-30 ซงในกลมน มเพยง

รอยละ 8 ทสามารถเลกเลนพนนไดอยางเดดขาดเปนเวลา 1 ป และ รอยละ 7 เปนเวลา 2 ป

ขนไป

3. การท�าจตบ�าบดชนดจตวเคราะห (Psychodynamic Psychotherapy) มรายงานวาประสบความส�าเรจ โดย Bergler ในป ค.ศ.1957 (พ.ศ. 2500) ทรกษา

ผปวยจ�านวน 60 คน และ 14 คนมอาการดขนอยางเหนไดชด แตไมมรายงานวาอก 46 คน

ทเหลอเปนอยางไร นอกจากนมรายงานการศกษาวจยอนทอางวาไดผล แตเปนจ�านวนเคส

ทคอนขางนอยและยงไมมการวดผลทชดเจน22

41รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

4. การท�าจตบ�าบดชนดปรบพฤตกรรมและความคด (Cognitive- Behavioral Therapy) เปนการรกษาทางจตวทยา เนนการปรบเปลยนพฤตกรรมและความคด ฝกฝนทกษะ

การจดการกบปญหา ทกษะทางสงคม เชน การปฏเสธเพอนทชวนเลนพนน การสงเกตตนเองและ

รสถานการณบางอยางทก�าลงจะน�าไปสการเผลอตนไปเลนพนน เพอท�าการควบคมตนเองและ

หยดยงใหได เมอท�าไดกใหแรงเสรมกบตนเองดวยรางวลทเหมาะสม Bujold และคณะ ศกษา

ผปวยตดพนนทมารบการรกษาจ�านวน 14 ราย เทยบกบผปวยตดพนน 15 รายทยงไมไดรบ

การรกษาคออยระหวางการรอควเพอรบการรกษาและแพทยจะโทรไปคยตดตามเดอนละ

1 ครง พบวา ผปวยทไดรบการรกษาจตบ�าบดชนดปรบพฤตกรรมและความคดครบตามนดหมาย

จ�านวน 12 คนจากผปวย 14 คน ประสบผลส�าเรจในการเลกเลนพนนและเมอตดตามไปถง

1 ป พบวา มถง 8 รายทยงคงไมเลนการพนนอยางเดดขาด เมอเปรยบเทยบกบกลมทไมไดรบ

การรกษา มจ�านวน 1 รายจากจ�านวน 15 ราย ทเลกเลนพนนได22

5. การใชยา (Pharmacotherapy) องคการอาหารและยาของสหรฐยงไมมการประกาศวา มการใชยาตวใดเปนยา

หลกในการรกษาโรคตดการพนนในผปวยเดก วยรนหรอผใหญ และยงไมมการศกษาเรอง

ความปลอดภยหรอประสทธภาพของยาในการรกษาการตดพนนในวยรนเลย หากแตมการศกษา

วจยในผใหญพอสมควร23 ซงกมการโตแยงวา การรกษาไดผลดในผใหญทตดการพนนอาจ

ไมไดผลหรอมความปลอดภยนอยกวาในวยรน เนองจากสภาวะการเจรญเตบโตของสมองใน

เดกและวยรนทยงคงมการเปลยน ปรบตวของเซลสมองอยางตอเนอง และการแสดงอาการ

ตดพนนหรอการตอบสนองตอการรกษาอาจไมเหมอนกน ตอไปนเปนการใชยาในการรกษา

ผใหญตดการพนนทพอจะไดผลเปนทยอมรบจากการวจย23

ผทตดการพนนพบวา มปรมาณสารซโรโตนนจ�านวนนอยกวาปกต ซงสารตวน

มความส�าคญตอการควบคมอารมณและการหยดยงความอยาก ดงนน หากมสารนนอยลง

ความสามารถในการควบคมอารมณหรอความอยากจงลดนอยลง ไมสามารถหยดความ

42 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

อยากเลนพนนได การใชยากล มตานเศรา เพอเพมสารซโรโตนนจงชวยรกษาอาการ

ตดพนนได ตวอยางชอยา ไดแก Clomipramine, Sertraline, Fluvoxamine, Paroxetine,

Escitalopram24 Clomipramine ไดรบการประกาศจากองคการอาหารและยาของสหรฐ

วาสามารถใชรกษาโรคย�าคดย�าท�าในวยร นได จงอาจน�ามาใชรกษาในวยร นเรองการลด

ความอยากเลนพนนซ�าๆ ได 23

สวนสารโดปามน มความส�าคญตอการเกดความรสกพงพอใจหรอการเสรมแรงใน

การท�าพฤตกรรมบางอยาง ดงเชนในผปวยทตดสารเสพตด เพราะสารเสพตดไปกระตนสมอง

สวนทเกยวของกบสารโดปามน ท�าใหผปวยมความสขความพอใจในการใชสารและไมสามารถ

หยดพฤตกรรมการเลกใชสารนนได การศกษาพบวา ผทมปรมาณสารโดปามนต�ากวา

ปกต จะมความเสยงตอการมพฤตกรรมตดสงตางๆ เชน ตดสารเสพตด ตดพนน ตดเกม

ท�าพฤตกรรมซ�าๆ และไมมความยบยงชงใจ ยาทใชคอยาในกลม Opioid Antagonists ชอยา

Naltrexone และ Nalmefene มรายงานวาใชรกษาผตดพนนไดผลด เนองจากยากลมน

ใชกบผทตดสารเสพตด23

การใชยาควบคมอารมณ (Mood stabilizers) ทใชในการรกษาผปวยโรคอารมณแปรปรวน

กใชไดผลในผปวยตดการพนน ไดแก ยา lithium carbonate, Carbamazepine, Valproate24

นอกจากนพบวา ยาตานโรคจตบางตว คอ Risperidone, Olanzapine และ

Ziprasidone ชวยลดความอยากเลนพนนลงได แตการศกษาวจยพบวาไมแตกตางจากกลม

ทไมไดใชยารกษา23

6. การปรบพฤตกรรม ผ ตดการพนนบางรายยดหลกการปรบพฤตกรรมตนเอง โดยพยายามควบคม

สงแวดลอมและตนเอง เชน พยายามตดเงนไวในกระเปาสตางคใหนอยทสด แคพอใชส�าหรบ 1 วน

ไมพยายามใชเชค หรอ บตรเครดต ถาจะตองถอนเงนจากธนาคาร จะใหมชอผรวมเซนตชอในการ

ถอนเงนมากกวา 1 ชอ หรอไปขอลงทะเบยนการหยดตนเองไมเขาเลนพนนในสถานบรการพนน

เมอไรกตามทผ ตดพนนจะเขาไปเลนพนน และพยายามไมไปในสถานททตนเคยชอบไป

เลนพนน เปนตน

43รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

7. การรกษาแบบผปวยใน (In patient program) โดย Lesieur and Blume ศกษาผปวยตดพนนทมารบการรกษาแบบผปวยใน

124 ราย หลงจากออกจากโรงพยาบาล ท�าการตดตามสมภาษณผปวยไดตอเนองจ�านวน

72 ราย ทเวลา 6 เดอนและ 14 เดอนหลงจากออกจากโรงพยาบาลแลว พบวา รอยละ 64

สามารถเลกเลนการพนนไดอยางสนเชง22

8. การใหบรการทางโทรศพท/อนเตอรเนต

8.1 The National Council on

Problem Gambling Helpline (NCPG) แหง

ประเทศสหรฐอเมรกา เนนย�าการใหบรการท

รกษาความลบของผโทรมาขอค�าปรกษา และ

บรการตลอด 24 ชวโมง เกยวกบปญหาตางๆ

ของผ เล นพนน ผ มป ญหาจากการเลนพนน

และครอบครวหรอผใกลชดทไดรบผลกระทบจากผทเลนพนน (ใหบรการเฉพาะในประเทศ

สหรฐอเมรกา) โทรศพท 1-800-522-4700. เวบไซต http://www.ncpgambling.org

8.2 Helpguide’s Harvard Collaboration โดยการรวมมอกน

ของหน วยงานทเก ยวข องกบการสอสาร

โฆษณา สขภาพ และผ บร โภค ภายใน

มหาว ทย าล ย ฮ า ว า ร ด เ พ อ ใ ห บ ร ก า ร

ผมปญหาการเลนพนน โดยเปดใหบรการทาง

เวบไซต Helpguide.org. หรอ http://www.

helpguide.org/

44 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

รปแบบและวธด�ำเนนงำน : ประเทศออสเตรเลย มหาวทยาลยโมนาช (Monash university) แหงประเทศออสเตรเลย ไดจดท�าคมอ

แนวทางการดแลผมปญหาการพนน โดยรวบรวมขอมลวจยทางการแพทย เพอศกษาถงความ

ส�าเรจของการรกษาแตละชนด อยางไรกตาม ความหลากหลายของวธการรกษายงไมสามารถ

ระบไดวาวธใดเปนวธทดทสดส�าหรบการรกษาผตดการพนน เนองจากกระบวนการวจย

จ�านวนผปวยในงานวจย เครองมอวจยทใชในการรกษาและประเมนตางๆยงมความจ�ากดใน

การสรปผล ตวอยางการรกษาไดแก cognitive Behavioral Therapy(CBT), Motivational

Enhancement Therapy (MET), การใชยา (Pharmacological intervention) 19

1. Cognitive Behavioral Therapy (CBT)

เปนการรกษาดวยวธทางจตวทยา เนนการปรบเปลยนพฤตกรรมของผ ปวย

โดยอาศยทฤษฏการเรยนร คอ ผลทตามมาจากการเลนพนนคอปญหาอะไรบาง และใหผปวย

พจารณาดวยเหตผลใชความคด และตรวจสอบอารมณทเกดรวมขณะนน ในทสดผปวยจะ

พยายามลดพฤตกรรมการเลนพนนลง และมองหากจกรรมทสงเสรมสขภาพมากขน ลดหรอ

หยดความพอใจ ความตนเตน เราใจจากการพนน ใหเปนกจกรรมอนแทน

มการศกษางานวจยรวบรวมเปรยบเทยบการใช Cognitive Behavioral Therapy

ในการรกษาผปวยตดพนน พบวาการรกษาแบบรายบคคล (individual CBT) และแบบเปน

กลม (group CBT) สามารถลดพฤตกรรมการเลนพนนและความเครยดความทกขใจลงได

เมอเทยบกบกลมผปวยตดพนนทไมไดรบการรกษา19 ทส�าคญคอผใหการรกษาตองมคณภาพ

ตามมาตรฐานทก�าหนด สวนการเปรยบเทยบวา การรกษาดวยวธ CBT จะไดผลดกวาการรกษา

ดวยวธทางจตวทยาอนๆหรอไมนน ยงไมสามารถสรปไดเนองจากการศกษาวจยยงมไมมากพอ

คงตองรอการศกษาวจยเพมเตมในอนาคต

45รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

2. Motivational Interviewing (MI)

เปนการรกษาทางจตวทยา โดยใชหลกการใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจในการปรบ

เปลยนพฤตกรรม โดยยดหลกผปวยเปนศนยกลาง ผปวยอาจมความลงเลใจกบการปรบเปลยน

พฤตกรรมทเคยชนของตน

หลกการรกษาของ MI คอ การแสดงความเขาใจในพฤตกรรมเลนพนนและรบฟง

ผปวยอยางเหนอกเหนใจ เขาใจในความรสกของผปวยทไมสามารถไปใหถงเปาหมายทเขา

อยากใหเปน โดยเฉพาะในระยะเรมตนของการรกษา ผปวยอาจมความรสกตอตานหรอไมม

แรงจงใจ ผรกษาตองหมนเพยรใหก�าลงใจและกระตนความสามารถในตนเองของผปวย

ทกเวลาทมจงหวะหรอโอกาส

3. Motivational Enhancement Therapy (MET)

เปนการรกษาแบบ MI แตมรปแบบจ�านวนครงทจ�ากดคอ 4 ครงเทานน ในการพบกน

ครงท 1 และ 2 จะเปนระยะทผรกษาและผปวย มการประเมนรวมกนในเรองปญหาจาก

การเลนพนน ความรนแรง ผลกระทบตางๆ ผรกษาแสดงความคดเหนยอนกลบ (feed back)

เพอใหผปวยมองปญหาไดตรงตามความเปนจรง และตดตามผปวยตอไปอก 2 ครงนบเปน

ครงท 3 และ 4 คอ ในสปดาหท 6 และ 12 ตอมา เพอดความเปลยนแปลง โดยทวไปผรกษา

ไมนยมใชวธน เนองจากยงไมมการศกษาวจยชดเจนวาไดผลดกวา CBT เพยงไร และ ในทาง

ปฏบต ผรกษาสวนใหญไมไดรบการอบรมเทคนคนอยางเปนมาตรฐาน

แตผลสรปการใชวธ MI และ MET ในการรกษาผตดพนน พบวายงไดประโยชนและ

ชวยลดพฤตกรรมการเลนพนนและปญหาทเปนผลกระทบจากการเลนพนนลงไดเมอเทยบกบ

คนทไมไดรบการรกษา19

46 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

4. Voluntary self - exclusion

เปนนโยบายของรฐบาลในการควบคมการเลนพนนเพอลดปญหาจากการพนน

โดยใหนกเลนพนนควบคมพฤตกรรมการเลนพนนของตนเองดวยความสมครใจ ผทตดพนนจะ

ท�าสญญาหรอขอตกลงไวกบสถานทหรอบอนทเลนพนนนนวา ตนจะงดเวนการเลนพนนชวคราว

ในเวลาทเลอกไวหรอตลอดไป และตองไมเขาไปเลนในเวลาดงกลาวซงอาจเปนชวงเวลาใด

เวลาหนง เชน 6 เดอน หรอตลอดชวต และสถานททใหบรการหรอบอนพนนนน กมสทธ

ปฏเสธผท�าสญญานนไมใหเขามาเลนในบอนในชวงเวลาทตกลงกนไว

เนองจากยงไมมการศกษาวจยเปรยบเทยบวธการนกบการรกษาใดๆ วาไดผลในการ

ชวยผตดพนนใหบรรเทาปญหาไดจรงหรอไม จงตองรอตดตามการศกษาวจยตอไปในอนาคต

แตมการศกษาขอมลทวไปของผตดพนนทเขาโปรแกรมน โดย Ladouceur และคณะ19 พบวา

สวนใหญเปนผชาย และคดวาตนเองเปนผทตดการพนนแลว ไดรบค�าแนะน�ามาจากเพอนหรอ

ญาตในการมาเขาโปรแกรมน และไมคดวาจะอยากพบผใหค�าปรกษาเพอรบการบ�าบด ผตดพนน

ทเขาโปรแกรมนรอยละ 49 บอกวาสนใจทจะพบผใหค�าปรกษา แตมเพยงรอยละ 10 ทได

ไปพบผใหค�าปรกษาจรงๆ

หากจะพจารณาถงโปรแกรมนวามประสทธภาพในการลดปญหาผตดพนนหรอไมนน

คงตองประเมนท อตราการเขารวมโปรแกรมของผตดพนน การควบคมตนเองไดในชวงเวลาท

ถกหามเขาไปเลน และผลกระทบทเกดขนจากการพนนของบคคลนน จากการศกษาพบวา

อตราการเขารวมโปรแกรมของผตดพนนนมเพยงรอยละ 0.4 ถง 7 ผตดพนนรอยละ 10-50

ไมสามารถหกหามใจตนเองทจะไมเขาไปในแหลงพนนนนไดในชวงเวลาทตนก�าหนดไว

ทนาสนใจคอ เมอหมดชวงเวลาทท�าขอตกลงไวกบสถานทเลนพนนแลว ผตดพนนรอยละ 45

รบกลบเขาไปเลนพนนทนท มผตดพนนทเขารวมโปรแกรมฝาผนกฎในชวงหามนเฉลย 3-6 ครง

และมากกวาครงหนงไปเลนพนนอยางอนแทน อยางไรกตามรอยละ 30 ของผทเขาโปรแกรมน

สามารถงดเวนการพนนไดอยางสมบรณแบบจรงๆ ในชวงเวลาดงกลาว และพบวาโปรแกรมน

มความสมพนธกบการลดความอยากเลนพนน เพมความรสกทตองควบคมตนเองใหไดและ

ลดปญหาและผลกระทบจากการเลนพนนลงได 19

47รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

สรปแลวโปรแกรมการควบคมตนเองไมเลนพนนโดยสมครใจน ยงไมสามารถ

สรปผลไดชดเจนวามประสทธภาพในการชวยรกษาผตดพนนได เพราะยงมจ�านวน

งานศกษาวจยคอนขางนอย

5. Self - help interventions

เปนการรกษาทใชกลวธการชวยเหลอดแลตนเองโดยไมไดปรกษาแพทยพยาบาลหรอ

บคลากรทางการแพทย เนองจากบคคลนนอาจอยในสถานทหางไกลจากระบบสาธารณสข

มความยากล�าบากในการเดนทางหรอตดขดเรองคาใชจาย จ�านวนบคลากรทใหความชวยเหลอ

ดแลเรองนมจ�ากด หรอ ผปวยเองไมตองการไปรกษาในสถานบรการ วธนจงเปนอกวธหนงท

ผตดพนนสามารถศกษาเรยนรดวยตนเอง เพอน�ามาใชดแลตนเองหรอคนในครอบครวทตดพนน

โดยมเครองมอในการชวยเหลอเชน เอกสาร หนงสอคมอเกยวกบการดแลตนเองแบบ CBT

ซงสามารถศกษาและลองปฏบตดวยตนเองได ระบบออนไลนหรออนเทอรเนตเกยวกบ

ความรหรอทกษะบางประการเพอน�ามาฝกดแลตนเอง โดยไมตองรบค�าปรกษาแนะน�าใดๆ

จากบคลากรการแพทย

สวนการดแลตนเองอกวธหนงทมบคลากรการแพทยเขามารวม เรยกวา practitioner

delivered psychological intervention คอ การทผตดการพนนไดรบค�าแนะน�าปรกษา

จากบคลากรการแพทยผานทางโทรศพท หรออนเตอรเนตอยทบาน โดยไมตองไปพบบคลากร

ทโรงพยาบาล

ผลปรากฏวา การดแลตนเองทไดรบค�าแนะน�าทางโทรศพท หรอ อนเตอรเนต

สามารถลดพฤตกรรมการเลนและความรนแรงของปญหาทเกดจากการเลนพนนได

เมอเทยบกบกลมทดแลตนเองโดยใชเอกสารคมอดแลตนเองอยางเดยว ทงน ภายใต

เงอนไขทวา ผตดการพนนเปนคนเลอกวธนเองดวยความพงพอใจและการอ�านวย

ความสะดวกในการใหบรการทางการแพทยมจ�ากด

48 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

6. Group psychological intervention

เปนการท�าจตบ�าบดแบบกลม โดยมผตดพนนมากกวา 1คนขนไป ซงไมไดเปนญาตกน

มาท�าการบ�าบดพรอมๆ กน หากเปนการบ�าบดทมากกวา 1 คนแตเปนผมความสมพนธใกล

ชดกบผปวยจะไมเรยกวา Group psychological intervention แตเรยกวา Couple หรอ

Family psychological intervention

การท�ากลมบ�าบด อาศยหลกการทางจตวทยาทชวยใหผปวยแตละคนไดเรยนรชวต

หรอประสบการณของแตละคนผานการเลาหรอการแสดงความรสก โดยมผใหค�าปรกษาเปน

ผน�ากลม มความรสกผกพนกนระหวางสมาชกในกลมซงมปญหาทคลายคลงกน ท�าใหผปวย

ไมรสกวาตนเปนผประสบปญหาทรายแรงแตเพยงผเดยว หรอ ไดรบรความเปนจรงบางอยาง

ทตนคาดไมถงจากประสบการณของผปวยในกลม นอกจากนอาจเสรมพลงใจระหวางกนได

โดยการแสดงความเหนใจกนและใหก�าลงใจกน ประโยชนในทางดานผรกษา กเปนการท�างาน

ทคมคา ดวยความจ�ากดดานเวลาและจ�านวนผปวยทมากมาย ท�าใหผปวยไดรบบรการทเรวขน

หรอบอยขนเมอเทยบกบการรกษาแบบรายบคคล (individual psychological intervention)

แตยงขาดการศกษาวจยวา การท�ากลมบ�าบด ชวยลดปญหาใหผตดพนนไดดกวา การ

ท�าบ�าบดรายบคคลหรอไม แตสามารถบอกไดวา การใหการบ�าบดแบบกลมกยงชวยลดปญหา

ของผตดพนนไดมากกวาผทไมไดรบการรกษาใดๆ เลย และคงตองมการพฒนางานวจยในดานน

ตอไป 19

7. Inpatient rehabilitation programs

การรกษาดวยการอยโรงพยาบาล เปนการรกษาทางดานจตวทยาซงรวบรวม

กระบวนการรกษาตางๆ ใหแกผปวยผานการด�าเนนกจกรรมในแตละวน และผปวยตองคางคน

ในโรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลทจดไวส�าหรบกลมโดยเฉพาะ ผตดพนนอาจจะถกบงคบให

มารกษาดวยวธน ในบางเขตการปกครองซงมเรองกฎหมายเกยวกบยาเสพตด หรอเหลามา

ควบคมก�ากบ เชน ในบางรฐของสหรฐอเมรกา แตไมนยมวธนในประเทศออสเตรเลย

49รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

การรกษาในโรงพยาบาล มหลกการรกษาทส�าคญ คอ การท�างานรวมกนของสหสาขา

วชาชพและใชวธการหลายวธรวมกน (multimodal therapy) เพอชวยใหผปวยเรยนรปญหา

และผลกระทบทตนก�าลงไดรบจากการพนน เขาใจตนเอง ครอบครว หรอผใกลชด และควบคม

หรอปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองไดตามกลวธตางๆ ททางผใหการรกษาจดให ดงน

1. การบ�าบดแบบรายบคคล (Individual therapy)

2. กลมบ�าบด (Group therapy)

3. การประชมแลกเปลยนความคดเหนระหวางผปวย (Gambling Anonymous

Meeting)

4. การบรรยายใหความรเรองการตดพนน (Lectures or education on addiction)

5. การแสดงละครบ�าบด (Psychodrama)

6. การผอนคลายความเครยดหรอการจดการกบความเครยด (Relaxation

instruction)

7. การใหค�าปรกษาครอบครว (Family counseling)

8. การใหค�าปรกษาดานการบรหารจดการเงน อาชพ (Financial and vocational

counseling)

9. สขภาพรางกาย (Medical consultation)

10. กฎหมายทเกยวของกบการพนนหรอยาเสพตด (Legal consultation)

การศกษาวจยเรองประสทธภาพของการรกษาดวยการนอนโรงพยาบาลมนอยมาก

จงยงไมสามารถบอกไดวาจะชวยลดปญหาผตดพนนไดดกวาวธการอนหรอไม เพยงใด

50 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

8. การตงเปาหมายในการรกษาโดยยดหลกการงดเวนการเลนพนนอยางสนเชง (Abstinence)

เปนสงทมการวพากษวจารณกนทวไป เนองจากไมพบหลกฐานชดเจนวา การรกษา

โดยการงดเวน (Abstinence) จะไดผลหรอไมเมอเทยบกบการคอยๆ ใหผปวยลดการเลนพนน

นกวจยทใหการสนบสนนการรกษาโดยไมงดการเลนพนนเลย ใหเหตผลวาควรใช Abstinence

ส�าหรบทางแงกฎหมายทบงคบรกษาผปวยเทานน เนองจากผปวยอาจรสกอดอด อดทนไมไหว

แตควรมทางออกใหผปวยบาง และพยายามอยในโลกแหงความเปนจรง ซงไมใชการงดเลนพนน

อยางสดโตง อกทงการงดเวน ยงเปนการควบคมบงคบผปวยเกนไป และคดวาการไมงดเวน

อาจลดความรสกทอแท ไมสในชวงการรกษาระยะเรมแรก ซงตองการก�าลงใจและแรงจงใจ

อยางมาก คนทตดพนนยงรสกวาการไดเลนพนนบางเปนการสรางความสข สนกสนานส�าหรบ

ชวต และไมสดโตงกบชวตจนเกนไป แตส�าหรบผทคดวาควรงดเวนการเลนพนนโดยสนเชงให

เหตผลวา เนองจากผตดพนนมกขาดการควบคมตนเองอยางมาก ในการพจารณาวาควรเลนให

นอยลงเพอคอยๆ หยดหรอควบคมตวเองนนเปนสงทเปนไปไดยาก จงไมควรทจะอนญาตให

ผตดพนนไปเลนพนนแมเพยงเลกนอยอกตอไป

9. การใชยา

มยาหลายกลมทไดน�ามาทดลองใชรกษาผตดพนน ไดแก ยากลมแกโรคซมเศรา

(antidepressants) ยากลมควบคมอารมณ (mood stabilizers) ยากนชก (anticonvulsants)

ยากลมทใชรกษาผตดยาเสพตด (opioid antagonists) พบวา ยาทง 3 กลมแรก ไมสามารถ

ใชรกษาผตดพนนแลวไดผลดกวาผตดพนนทไมไดรบการรกษาหรอไดรบยากลมอนๆ แตยาก

กลม opioid antagonists คอ Naltrexone มงานวจยทสนบสนนวาสามารถใชรกษาผตดพนน

เพอลดอาการได เมอเทยบกบผทไมไดรบการรกษาใด แตกตองใหยาดวยความระมดระวงตาม

ความเหมาะสมแกผปวย คมอแนวทางการรกษาผมปญหาจากการเลนพนนเลมนเผยแพรใน

ประเทศออสเตรเลยในป พ.ศ.2554 ณ เวลานนยงไมมขอบงชในการใชยาตวนส�าหรบ

การรกษาผตดการพนน19

51รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

แตการใชยากลมตางๆ ดงกลาวขางตน จะมประโยชนในกรณทผ ตดพนนมโรค

ทางจตเวชรวมดวย เชน โรคซมเศรา หรอโรควตกกงวล สามารถใชยารกษาโรคซมเศราได

โรคอารมณแปรปรวน อารมณหงดหงดกาวราวรนแรง อาจใชยากลมควบคมอารมณ ผตดพนน

ทมปญหาตดสารเสพตดดวย สามารถใชยากลม opioid antagonists รกษา ซงจะท�าใหอาการ

ตดการพนนและผลกระทบจากการเลนพนนดขน19,25

10. การค�านงถงปจจยดานวฒนธรรมของชมชนหรอสงคมทสงผลตอ การรกษา

มการศกษาของ Namrata Raylu วา ปจจยดานวฒนธรรมมสวนทท�าใหบคคล

ไปเลนการพนนหรอตดการพนนได การซมซบทางวฒนธรรม การสรางระบบความเชอ

แนวคดหรอคานยมของเรองใดๆ ในแตละวฒนธรรมอาจแตกตางกน และสงผลตอการท�าให

บคคลชอบหรอไมชอบเลนการพนน ดงนนการรจกและเขาใจในวฒนธรรมทองถนแตละท

สามารถน�ามาประเมน เพอจะไดลดปจจยเสยงตอการเลนพนน และเปนการวางแผน

เพอปองกนหรอรกษาไดอกดวย 26

11. การใหค�าปรกษาผานเวบไซต (web based counseling)

ในประเทศออสเตรเลย เนองจากผตดพนนหรอมปญหาจากการพนน มกมความรสก

ไมด อบอาย และไมตองการเปดเผยตนเองใหแกผอนไดรบรถงปญหาของตน การใหค�าปรกษา

ผานเวบไซต ท�าใหผรบบรการรสกเปนความลบ ไมมใครรจก และกลาจะเปดเผยขอมลไดดขน

มากกวาการพดคยทางโทรศพทหรอเหนหนาตาตอนไปพบทสถานบรการตางๆ ดงการศกษา

ของ Rodda และคณะระหวางป พ.ศ. 2553-2555 (ค.ศ.2010 – 2012) พบวา เหตผลทผม

ปญหาการพนนนยมใชบรการผานเวบไซต เปนดงน คอ รอยละ 50.9 คดวาสะดวกและเขาถงงาย

รอยละ 34.2 รสกพอใจระบบน รอยละ 27 รสกวาเปนความลบและไมมใครร 27 ซงหากรฐบาล

พฒนาระบบการใหค�าปรกษาผานเวบไซตใหแพรหลายและมประสทธภาพมากขน อาจชวยให

52 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ผทก�าลงเรมมปญหาหรอมปญหามากจนไมอยากไปปรกษาใคร ไดลองวธงายๆแบบนในเบองตน

และบรรเทาปญหาลงไดบาง

ตวอยาง เวบไซตกลางของประเทศออสเตรเลยทดแลโดยหนวยงานของรฐบาลชอ

GRA (Gambling Research Australia) www.gamblingresearch.org.au มค�าแนะน�า

เรองเกยวกบการพนนและการใหบรการรกษา โดยสามารถเขาไปในเวบไซตของแตละมลรฐ

(แควนหรอเขตการปกครอง)ท เปดใหบรการประชาชน ดงตอไปน

Victoria

Victorian Responsible Gambling Foundationhttp://

www.problemgambling.vic.gov.au

ภาพจาก ww

w.gam

blingresearch.org.au

ภาพจาก ww

w.problem

gambling.vic.gov.au

53รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

New South Wales

Communities NSW, Office of Liquor and Gaming, Sydney

http://www.olgr.nsw.gov.au

Australian Capital Territory

ACT Gambling and Racing Commission, Canberra

http://www.gamblingandracing.act.gov.au

South Australia

Department for Families and Communities, Adelaide

http://www.familiesandcommunities.sa.gov.au

Queensland

Department of Families, Brisbane

http://www.families.qld.gov.au

Western Australia

Department of Racing, Gaming and Liquor, Perth

http://www.orgl.wa.gov.au

Tasmania

Gambling Support Bureau - Department of Health & Human Services, Hobart

http://www.dhhs.tas.gov.au

Northern Territory ยงไมมหนวยงานของรฐบาลทใหบรการผมปญหาการพนนในขณะน

54 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

12. การใหค�าปรกษาผานทางโทรศพท (Gambling Help Online)

เปดใหบรการตลอด 24 ชวโมงเพอใหค�าปรกษา ใหขอมล และสงตอเพอรบการรกษา

จากผเชยวชาญเกยวกบผมปญหาการพนน เบอรโทรศพทในประเทศ 1800 858 858

Dowling และคณะ28 ไดท�าการศกษาเกยวกบความรนแรงของครอบครวผตดพนน

ทมารบการรกษา พบวา ผตดพนนมปญหาความรนแรงในครอบครวรอยละ 33.9 หรอมปญหา

การใชสารเสพตดและเจบปวยดวยโรคทางจตเวช ในระดบนอยถงมากทงของตวผตดพนนเอง

และของสมาชกในครอบครว หลกการรกษาดวยการท�าครอบครวบ�าบดหรอการดแลชวยเหลอ

สมาชกในครอบครวและซกประวตการเลยงดทผานมา จงมประโยชนในการน�ามาเปนแนวทาง

ชวยเหลอผตดพนนอยางเหมาะสมยงขนได

นอกจากน มหาวทยาลยซดนย พรอมดวยรฐบาลของรฐนวเซาทเวลส ไดใหการสนบสนน

คลนกรกษาผตดพนนและพฒนางานวจยไปพรอมกน ชอ Gambling Treatment Clinic (GTC)

ซงกอตงขนป พ.ศ. 2542 (ค.ศ.1999) และมผอ�านวยการคอ Professor Alex Blaszczynski

ซงเปนผทมความเชยวชาญและเปนผน�าเรองการพนนในระดบสากล มผลงานวจยเกยวกบ

การพนนในประเทศออสเตรเลยมากมาย ผมารบบรการทคลนกนไมตองเสยคาใชจายเนองจาก

รฐบาลใหการสนบสนน การรกษาประกอบไปดวย การใหค�าปรกษา การประชมทมงาน

เพอใหการชวยเหลอดแลอยางเหมาะสมตามหลกการทางการแพทยและจตวทยา มการคนควา

งานวจยเพมเตมเพอน�ามาสนบสนนองคความรหรอประยกตใชในการรกษาใหกาวหนายงขน29

ภาพจาก www.gamblinghelponline.org.au

55รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

อกหนวยงานหนงทเปนหนวยงานของรฐบาลทใหการดแลชวยเหลอผมปญหาจาก

การเลนพนน คอ The Australian Gambling Research Centre (AGRC) เปดด�าเนนการ

เมอวนท 1 กรกฎาคม พ.ศ.2556 (ค.ศ.2013) และตงอยในสถาบนทดแลเรองครอบครว

(Australian Institute of Family Studies หรอ AIFS) ทท�าหนาทหลกเกยวกบการคนควาวจยและ

เผยแพรองคความรเรองครอบครวและสขภาพจต AGRC ท�าหนาทเผยแพรองคความรเรอง

การพนนทมมาตรฐานทางวชาการใหแกผวางนโยบายการพนนของประเทศ นกวจย และ

ผอยในวงการวชาการทท�างานดานการพนน โดยเนนหวขอวจยดงน 30

1. ผลกระทบหรอภยอนตรายทเกดขนจากการเลนพนน ทงตอผเลน ครอบครว และ

ชมชน รวมทงประชาชนกลมทเสยงตอการเกดภยอนตรายดงกลาว

2. การประเมนหรอวธวดผลผตดการพนนเพอน�าไปสการลดปญหาดงกลาว

3. สถตหรอขอมลตวเลขเกยวกบการพนนชนดทสรางความสนกสนานเพลดเพลน

(recreational gambling)

ทงนเพอใหประชาชนเกดความร ความตระหนกถงพษภยจากการเลนพนน และได

สงเกตภาวะทเรมมปญหาจากการเลนพนน พรอมทงมการจดประชมวชาการเรองการพนน

เพอเพมพนความรและความเขาใจเกยวกบผตดพนนใหแกนกวชาการ นกวจย และหาทาง

ดแลชวยเหลอดวยการรกษาทเหมาะสมตอไป

56 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

รปแบบ และวธกำรด�ำเนนงำน : ประเทศนวซแลนด มลนธผมปญหาการเลนพนน (Problem Gambling Foundation of New Zealand

หรอ PGF) ในประเทศนวซแลนด ไดรบเงนสนบสนนจากกระทรวงทดแลสขภาพประชาชน

(ministry of health)ในการจดใหมบรการผมปญหาการเลนพนน ซงพฒนามาจากสมาคม

ผมปญหาการพนน(Compulsive Gambling Society หรอ CGS) ในป ค.ศ.1988 (พ.ศ.2531)

ซงสมยนนไมมการใหบรการรกษาอยางเปนรปธรรม โดยจตแพทยชอ Fraser McDonald ได

ท�าการรกษาผปวยตดพนน 3 ราย และเรมตงเปนสมาคมดงกลาวโดยไดรบเงนสนบสนนจาก

คณะกรรมการด�าเนนงานลอตเตอรแหงประเทศนวซแลนด มระบบการใชโทรศพทใหค�าปรกษา

พฒนาตอมาเปนโทรศพทสายดวนทวประเทศในป ค.ศ.1992 (พ.ศ.2535) และขยายเปนการให

ค�าปรกษาโดยมสถานทใหมาพบปะพดคยกนในป ค.ศ.1993 (พ.ศ.2536) และในป ค.ศ.2001

(พ.ศ.2544) ปรบชอเปน PGF ด�าเนนงานใหบรการประชาชนทงดานการชวยเหลอรกษาและการ

ปองกนเชงสาธารณสขเพอประชาชนของประเทศนวซแลนด ทเวบไซต http://pgfnz.org.nz/

1. การชวยเหลอดวยระบบโทรศพทสายดวน (Helplines) 31

การใชอปกรณสอสารเทคโนโลย ในการชวยเหลอผตดการพนน เปนอกหนทางหนง

ทท�าใหการเขาถงบรการสาธารณสขงายขน มความเปนสวนตวและสะดวกส�าหรบผตองการ

ความชวยเหลออยางทนท โทรศพทสายดวนนเปนดานแรกทจะเชอมความสมพนธใหผทม

ปญหาจากการพนน หนมารบการชวยเหลอเรวขนอยางสมครใจ 31

ภาพจาก http://pgfnz.org.nz/

57รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

การใหบรการทางโทรศพท ไมไดเปนเพยงแคการพดคยทวไป แตจะรวมไปถงการให

ขอมลตางๆ เกยวกบการพนน ผลกระทบ การเลอกวธการรกษา การใหค�าปรกษา การชวยเหลอ

ขณะทก�าลงมภาวะวกฤต (crisis intervention) การแนะน�าหรอจดหาสถานทส�าหรบ

การบ�าบดรกษาอยางเหมาะสมหรอครบวงจร และอาจมการนดหมายใหโทรมาปรกษาตอเนอง

เปนระยะ โดยมการใหฝกฝนตนเองผานการบานทผใหค�าปรกษาแนะน�าไป สงเหลานสามารถ

ชวยใหผมปญหาจากการพนน ผอนคลายความทกขหรอความเครยดลงไดและสามารถชกจง

เขาสกระบวนการรกษาอยางจรงจงได

มการประชมสมมนาระหวางประเทศตางๆ ทมการจดบรการทางโทรศพทนใน

ป ค.ศ.2004 (พ.ศ.2547) ทเมองฟนกซ ประเทศสหรฐอเมรกา มผเขารวมสมมนาจากประเทศ

สหรฐอเมรกา นวซแลนด องกฤษ แคนาดา นอรเวย สวเดน และฟนแลนด พบวา รฐนวเจอรซ

ประเทศสหรฐฯ เปนประเทศแรกทจดตงระบบบรการทางโทรศพทในป พ.ศ.2526 ประเทศ

นวซแลนดเปดบรการในป พ.ศ.2535 และประเทศตางๆ รวมทงรฐตางๆ ในสหรฐฯ กทยอย

เปดใหบรการเพมจ�านวนมากขนในแตละป ในขณะนน ประเทศฟนแลนดเปนนองใหมทสดท

เพงเปดใหบรการในปนน (พ.ศ.2547) มผโทรศพทมาขอค�าปรกษารวบรวมไวในป พ.ศ. 2546

ทงหมด 372,836 ครง โดยมเพยงรอยละ 3 ทปรกษาเพอขอใหชวยเหลอเรองการตดพนน

ผทโทรมารอยละ 60 เปนผทเกยวของกบการพนน อกรอยละ 40 เปนญาตของผมปญหาการ

พนนและคนทวไปทมค�าถามเกยวกบการพนน ปญหาการด�าเนนงานบรการ คอ งบประมาณ

ในการด�าเนนการไมเพยงพอหรอไมตอเนองในบางป เพราะสวนใหญเปนเงนทไดจากระบบ

การกศลโดยบรษททท�าเกยวกบการพนนเปนผบรจาค

การพดคยทางโทรศพทมขอดหลายประการ อยางแรกคอ การไดรบค�าแนะน�าหรอ

ค�าปรกษาอยางทนทวงท ผทโทรศพทไปหาบรการ มกมเรองรอนรนเรงดวนในวนเกดเหต

และตองการหาทปรกษา ไมตองรอคว ไมตองหาเอกสาร คนทมปญหาการพนนมกเปนคนท

ใจรอน รอคอยอะไรไมคอยได จะรสกชอบระบบบรการเชนน เพราะตรงกบลกษณะของเขา

ประการตอไปคอ การคยทางโทรศพท เปนการลดความรสกอบอายหรอเปดเผยตวตน ม

หลายคนทอาจมสถานะทางสงคมทด หรอ มชอเสยงเปนทรจก ซงการเดนทางเพอเขาไปใน

58 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

สถานทใหบรการเหลานอาจจะเปนการขดขวางการรกษา นอกจากน คนทไมมเงนหรอมความ

ล�าบากทางรางกายในการเดนทางไปรบบรการ กสามารถลดภาระตรงนลงได

ประเทศนวซแลนดเรมใชระบบสายดวนโทรศพทในป ค.ศ.1992 (พ.ศ. 2535) โดยยด

หลกการใหค�าปรกษาและการสรางแรงจงใจในการเลกเลนพนน มการบนทกการสนทนา ขอมล

ของผโทรมาขอรบค�าปรกษาอยางเปนระบบมากขนเรอยๆ เชน การใชระบบคอมพวเตอรบนทก

ขอมลผเลนการพนน พฒนาบคลากรเจาหนาททเปนผรบสายโทรศพทจนมความช�านาญในการ

ใหค�าปรกษา สามารถพดคย นดหมายใหผเลนการพนนมารบการบ�าบดรกษาทางการแพทยใน

กรณจ�าเปนได จนกระทงในป ค.ศ.1998 (พ.ศ. 2541) ระบบการใหค�าปรกษาทางโทรศพทน

ไมใชเปนเพยงแคสายดวนตอบปญหา แตเปนระบบการรกษาผมปญหาการเลนพนน ทมระบบ

สงตอแพทยหรอบคลากรผเชยวชาญไดอยางด คอ มการพดคยสรางความสมพนธเบองตนจน

เกดความไววางใจ นดหมายใหพบแพทยเพอรกษา มการตดตามใหไปพบแพทยตามนด และ

ตดตามผลการรกษา เปนระบบรายบคคลอยางตอเนอง ซงมอตราผเลนการพนนทโทรศพทมา

ปรกษา ตดสนใจเขามาพบแพทยหรอผเชยวชาญเพอรบการรกษาอยางเหมาะสมถงรอยละ 60

ของผทโทรมาปรกษาทงหมด

ปจจบนระบบนไดรบการยอมรบจากประเทศวาเปนระบบทเขมแขงและสามารถ

ท�างานวจยเพอพฒนาระบบตอไปใหดยงๆ ขน และมการด�าเนนงานแบบธรกจแตใหบรการ

เสมอนภาครฐบาลดวยความรบผดชอบตอหนาท ชอบรษท LifeLine มคณะกรรมการบรษท

ทมาจากภาคสวนของรฐบาลและเอกชนทไมท�าธรกจเกยวกบการพนนรวมดวย แผนปฏบตงาน

3 ปทผานมา มการปรบเปลยนชอการใหบรการ จาก “Problem Gambling Helpline

Service” เปน “Gambling Helpline” เพอลดความรสกไมดหรอ “ตตรา” จากสงคมหรอผมา

ขอรบบรการวา “เปนปญหา” และเนนการใหบรการทมลกคาเปนศนยกลางอยางยง (ลกคาคอ

ผทโทรเขามาขอรบบรการปรกษา) เบอรโทรศพท 0800 654 655 และมอเมลส�าหรบตดตอ

help@pgfnz.org.nz เมอผมปญหาการพนนตองการตดตอ มการกระตนใหประชาชน

นวซแลนดเขากลมสงคมทแสดงความคดเหนเกยวกบนโยบายการพนนและปญหาทเกยวของ

ในแตละชมชนหรอเมองตางๆ โดยมผน�ากลมมาท�างานรวมกน

59รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ผลประกอบการ มการเพมยอดผขอรบบรการเพมขนเรอยๆ โดยเฉพาะในป ค.ศ.2004

(พ.ศ.2547) ซงมจ�านวนผโทรเขามาขอรบบรการรายใหมสงสดคอ มากกวา 4,500 คน และ

มการโทรซ�าอกนบพนครง เปนผเลนการพนน รอยละ 60 ญาตสนทรอยละ 30 และอนๆ

เชนการโทรตดตามการนดหมายและผลการรกษาอกรอยละ 10 ในระยะเวลา 3 ปน

(พ.ศ.2547-2549) ไดพฒนาระบบใหมส�าหรบบรการลกคาทมความหลากหลายใหเหมาะสม

กบความตองการของลกคามากขน เชน ส�าหรบลกคาทมชาตพนธคนเผาเมาร ซงเปนชนชาต

ดงเดมของประเทศนวซแลนด คนชาตแปซฟก คนทอยในชวงวยรน คนทตองการปรกษาเรอง

การจดการกบปญหาหนสนโดยตรง กลมเพศสภาวะ (เกย เลสเบยน ไบเซกชวล หรอทรานเซกชวล)

ทตองการปรกษาหวขอเกยวกบการพนน เนองจากมงานวจยกลาวถงวาวยรนกลมนมกใช

การเลนพนนเพอหลกหนปญหาทมอย มการจดกระดานสนทนาใหพดคยกนในเวบไซต

มการโทรศพทกลบไปหาลกคาเพอพดคยตดตามความกาวหนาในการรกษาหรอสรางแรงจงใจ

ในการรกษาโดยขออนญาตลกคาตามความตองการของเขาวาอยากใหโทรตดตามนานเทาไร

2. ระบบบรการโดยโรงพยาบาลเอกชน 32

มโรงพยาบาลจตเวชและสขภาพจตทใหการรกษาโดยเฉพาะในดานตดพนนและ

สารเสพตด เชน Capri hospital ทเมองโอคแลนด ใหการรกษาครบวงจรทงแบบผปวยนอก

และผปวยใน ตามหลกการทางจตเวช ไดแก

Motivational Interviewing, Stages and Change คอ การสรางแรงจงใจ

เพอเลกเลนพนน โดยส�ารวจตนเองวาอยในระยะใดของการอยากเปลยนแปลงตนเอง บางคน

อาจอยในระยะเรมตนของการอยากเลกเลนพนนแตยงไมมนใจและไมคดวาตนสามารถจะเลกได

Cognitive Behavioral Therapies คอ การฝกความคดและปรบพฤตกรรม

12 Step Facilitation & Orientation คอ การฝกใหผปวยคอยๆ ปรบตวกบกลมใน

ชมชนหรอสงคมทละนอย หลงการรกษา และสรางความสมพนธทดระหวางกลมเพอมก�าลงใจ

ไมกลบไปเลนพนนอก

60 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

Mindfulness Training คอ การฝกสตบ�าบด รตว ควบคมตนเองในขณะทอารมณ

แตละอารมณเกดขน

Dialectical Behavioral Therapy เปนลกษณะการฝกแบบ CBT แตเพมความรสก

หรอเขาใจในตนเองเกยวกบปมปญหาความขดแยงของตนเองและเพมทกษะในการจดการกบ

ปญหา โดยเนนการควบคมอารมณ การอดทนตอความอยากทเกดขนและการเพมประสทธภาพ

ในการสรางความสมพนธกบบคคลรอบขาง

Relapse Prevention Training คอ การปองกนการกลบไปเลนพนนซ�า คลายกบ

การกลบไปดมสราหรอสบบหร ผปวยจะถกฝกใหมการระลกและระวงตวกบสงเราทท�าใหกลบ

ไปเลนพนนอก

Strengths Based Therapy คอ การฝกน�าขอดหรอจดแขงของผปวยมาใชในการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม บางครงผปวยเองอาจไมรวาตนมขอดอะไร

Group Therapy คอการเรยนรจากผปวยคนอนในกลม ท�าใหรสกวาตนไมโดดเดยว

ไดรบการยอมรบและก�าลงใจจากกลม

3. ABACUS33

เปนองคกรเอกชน ตงขนในป ค.ศ.2004 (พ.ศ.2547) ตามกฎหมายการพนนป

ค.ศ.2003 (พ.ศ.2546) เพอเปดใหบรการแกบคคลหรอหนวยงานทงของรฐหรอเอกชนทตองการ

ขอค�าปรกษา การบรรยาย หรอฝกอบรมพนกงานหรอเจาหนาทของหนวยงานทวไปหรอ

หนวยงานทอยในธรกจการพนน ใหมความรความสามารถดานจตวทยาในการดแลชวยเหลอ

ผมปญหาพฤตกรรมการเสพตดไดแก การตดสรา บหร สารเสพตด การพนน โดยผเชยวชาญทม

ประสบการณเรองพฤตกรรมการเสพตด เนองจาก ABACUS เปนองคกรเอกชนทท�าสญญากบ

กระทรวงสาธารณสขของประเทศ (Ministry of Health) ในการดแลรกษาพนกงานในหนวยงาน

ทมปญหาการพนนและพฒนาศกยภาพของบคลากรในหนวยงานใหมความร ความเขาใจและ

ดแลตนเองใหปลอดภยจากภาวะตดพนนดวย

61รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

3.1 การฝกอบรมพนกงานในหนวยงานตางๆ ABACUS จะจดการอบรมใหความร

หรอฝกทกษะในลกษณะตางๆ หลายรปแบบขนกบบรบทของแตละหนวยงาน ระยะเวลาท

หนวยงานก�าหนดใหฝกอบรม และระดบความสามารถของพนกงานแตละคน เพองายตอการ

ท�าความเขาใจและน�าไปใชไดจรง หวขอการฝกอบรม ไดแก

- การเลนพนนอยางตอเนอง การเลนพนนจนเกดปญหา จะเกดผลกระทบอยางไร

บาง ใครคอกลมเสยงทจะเกดปญหาดงกลาว

- อาการเรมตนของผทมปญหาจากการเลนพนน และผทไดรบผลกระทบจากคนท

ตดการพนน

- การคดกรองและการประเมนปญหาจากการเลนพนน ทงจากตวผเลนและครอบครว

- การใหความชวยเหลอเรงดวนส�าหรบผมปญหาการเลนพนนรวมทงครอบครว

- การสงตอไปบ�าบดรกษาโดยแพทยผเชยวชาญ กรณทจ�าเปน

3.2 การฝกอบรมเจาหนาทในธรกจการพนนเพอชวยเหลอผทมปญหาการพนน

(ตดพนน)

เปนการสรางความตระหนกใหแกผทเลนพนนถงปญหาการตดพนนของเขาและเพอ

ลดความเดอดรอนทจะเกดตามมาทงตอตวเขาเองหรอครอบครว หวขอการฝกอบรมประกอบ

ไปดวย

3.2.1 การแสดงความรบผดชอบตอการด�าเนนธรกจหรอบรการการพนน

ภายใตกฎหมายการพนนป ค.ศ.2003 (พ.ศ.2546) และ 2004 (พ.ศ.2547) ในฐานะเปนผท

ใหบรการการเลนพนน

3.2.2 การฝกอบรมเพอใหพนกงานมความสามารถในการชวยเหลอผมปญหา

การพนน มหวขอ ดงน

- ฝกทกษะการมปฏสมพนธกบบคคลอยางเหมาะสมเพอแจงหรอเตอนลกคาทเรมม

ปญหาการเลนพนน

- สามารถใหขอมลลกคาเกยวกบลกษณะ อาการ ความเสยงและผลทจะตามมาของ

ผทมปญหาการพนนหรอตดพนน และ แนะน�าไปสกระบวนการใหความชวยเหลอได

62 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

- สามารถเตอนหรอหยดลกคาทมาเลนพนนจนเปนปญหาหรอผทท�าสญญาการหยด

เลนดวยความสมครใจไวกบสถานบรการ(self exclusion)

- ประเมนผรบการฝกอบรมวามประสทธภาพเพยงไร และ น�าสงทไดรบการฝกอบรม

ไปใชแนะน�าลกคาในขณะใหบรการกจการการพนนหรอไม

- มกลยทธทดเกยวกบการจดการสงแวดลอมในบรเวณแหลงพนนใหมความปลอดภย

- มวธการดแลจดการลกคาทมอายต�ากวาเกณฑ ทเขามาเลนพนน

- มวธจดการทเหมาะสมกบลกคาทมหนสนกบสถานบรการ ไมใหเกดความขดแยง

ระหวางลกคาและครอบครวของลกคาเรองการจดการช�าระหนสนทเกดจากการเลนพนน

- มอบใบประกาศนยบตรแกผอบรมทมคณสมบตครบถวนตามมาตรฐานการฝกอบรม

- ตองใหค�าแนะน�าลกคาและแสดงใหเหนถงการปฏบตตนอยางดทสดในการใหบรการ

3.2.3 โปรแกรมการฝกอบรมตองปรบใหสอดคลองกบบรบทของแตละ

สถานบรการ เพอใหตรงกบปญหาของแตละสถานท และตองไดมาตรฐาน

3.2.4 มการศกษาวจยกระบวนการฝกอบรมทสนและมประสทธภาพเพอ

ประเมนวา การฝกอบรมนเปนไปตามความตองการ ลดความเสยงไดจรง ด�าเนนการไดจรง

ท�าไดตามผลลพธทตองการ และผใหบรการสถานพนนนนมความรบผดชอบจรง

3.2.5 มการตดตามและใหค�าปรกษาแกสถานบรการอยางตอเนอง

63รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

รปแบบ และวธกำรด�ำเนนงำน : ประเทศสงคโปร1. National Council on Problem Gambling (NCPG)

รฐบาลสงคโปรจดตงหนวยงานหลกทรบผดชอบตอเรองการพนนน เมอ 31 สงหาคม

ค.ศ. 2005 (พ.ศ.2548) หลงจากทรฐบาลตดสนใจใหมการจดธรกจการพนนอยางถกกฎหมาย

NCPG เปนองคกรทท�าหนาท ตอสกบปญหาการพนนในประเทศสงคโปร มการเผยแพร

ประชาสมพนธเรองพษภยการพนนใหแกประชาชน ใหความร ความเขาใจ การปองกนเดกและ

วยรนเลนการพนน รวมไปถงการบรการใหค�าปรกษาครบดานและแนะน�าขอมลส�าหรบการ

รกษา คณะกรรมการบรหารประกอบไปดวยผทรงคณวฒดานจตเวช จตวทยา สงคมศาสตร

กฎหมาย งานฟนฟสขภาพและศาสนา จ�านวน 15 คน มวาระการท�างานทก 2 ป

หนาทหลก ประกอบดวย 34

• ใหค�าแนะน�าและขอมลเกยวกบผลกระทบทางสงคมทเกดขนจากการพนนของ

ประชาชน แกกระทรวงพฒนาสงคมและครอบครว (Ministry of Social and Family

Development)

• ชวยจดการหรอบงคบการหยดเลนพนนชวคราวในคนทเรมมปญหา ตามหลกกฎหมาย

ควบคมการพนนของประเทศสงคโปร

• ใหการสนบสนน และจดโปรแกรมการดแลรกษาผมปญหาการพนนอยางครบวงจร

• ใหความรเรองการพนนแกสาธารณชน และมบรการเชงรกเขาถงชมชนในผทมปญหา

การพนน

• สอสาร ประสานงาน หรอใหค�าปรกษาแกผมสวนไดสวนเสยกบการพนนในเรอง

ปญหาจากการพนน

• รบผดชอบตอการดแลผมปญหาการพนนโดยเจาหนาททมอ�านาจตามกฎหมาย

• ใหบรการดานการปองกนและดแลรกษาผทมปญหาการพนนและครอบครว

ดานการใหบรการ ไดจด National Problem Gambling Helpline โทรศพท

1800-6-668-668 เปนบรการใหค�าปรกษา ตลอด 24 ชวโมงและทกวนไมมวนหยด

โดยกลมเจาหนาทใหค�าปรกษาทมความช�านาญจากหนวยงานทดแลเรองยาเสพตดของรฐบาล

(National Addictions Management Service - NAMS). โดยการใหบรการนครอบคลม

ทกเรองตงแต การใหค�าปรกษารายบคคลหรอเรองเกยวกบครอบครว หรอสมาชกในครอบครว

โทรมาปรกษาเกยวกบผตดพนน การใหขอมลเกยวกบการตดพนน และการสงตอการรกษา

ขนจ�าเปน การขอหยดเวนตนเองในการเขาไปเลนพนนในสถานบรการ (casino exclusions

and visit limits)

นอกจากนมระบบใหค�าปรกษาออนไลน (Online Webchat) ซงไมตองเปดเผย

ตวตน และใหบรการเชนเดยวกบการใชโทรศพท โดยทงสองหนวยงาน คอ NCPG และ NAMS

รวมกนใหบรการตลอด 24 ชวโมง

ในการสงตอ ผทโทรเขามาขอค�าปรกษาหรอผมปญหาการพนน เพอเขารบการดแล

รกษาทเหมาะสมและครบวงจรมากขนนน ทางหนวยงาน NCPG และ NAMS จะมรายชอ

สถานททใหบรการตางๆ ทงทเปนสถานทของรฐบาลและเอกชนโดยไมไดมสวนไดเสยอยางไร

ตอการสงผขอค�าปรกษาไปรกษาตอ แตเพอความสะดวกและสมครใจของผขอค�าปรกษาหรอ

ผมปญหาการพนนทควรจะไดรบการรกษาจากผเชยวชาญอยางเหมาะสมตอไป

ในป ค.ศ. 2006 (พ.ศ.2549) ไดจดการบรการสรางความตระหนกเรองพษภยของ

การพนนและใหบรการแกผมปญหาการพนนโดยรบบรการทางโทรศพทชอ Care Corner

Counseling Centre และ Thye Hua Kwan Moral Society เพอทดลองใหบรการประชาชน

ในระดบชมชน พบวาในปถดมา ประชาชนชาวสงคโปรรอยละ 8 และรอยละ9 ยอมรบและรสก

ไดวาหนวยงาน Thye Hua Kwan Moral Society และหนวยงาน Care Corner Counseling

Centreไดชวยบรรเทาปญหาผตดพนนและครอบครวของเขาได 35

65รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

อยางไรกตาม วยรนมกไมยอมรบการรกษา เพราะไมอยากใหถกจบตา เปนขาว รสก

อบอาย ไมเชอวาตนเปนปญหา หรอถาเรมมปญหากไมคดวาจะมใครมาชวยตนได วยรนจะ

พยายามแกปญหาดวยตนเอง โดยคดวาเมอเวลาผานไปสกระยะจะตองดขนหรอกลบเปนปกต

ตนจะควบคมการเลนพนนของตนไดเอง ดงนนการจดใหมระบบออนไลนเพอเพมความสะดวก

และความคนเคยแกวยรนในการเขาถงบรการจงเปนเรองนาทาทายส�าหรบบคลากรทท�างาน

ดแลรกษาหรอฟนฟวยรนตดพนน

2. องคกรอาสาสมคร One Hope Centre

กอตงขนเมอป ค.ศ. 2004 (พ.ศ.2547) โดยการสนบสนนของNational Council

of Social Service (NCSS) และ Association of Halfway Houses Singapore (ACHwH)

ใหการชวยเหลอดแลรกษาผมปญหาตดการพนน หรอตองการค�าปรกษาปญหาตางๆ ทเกยวกบ

การพนน มการบรการทเปนองครวม (holistic approach) ทงการใหค�าปรกษา การรบสมคร

อาสาสมครเพอมาชวยดแลหรอใหก�าลงใจ ทเวบไซต http://onehopecentre.org

3. องคกรทไมหวงผลก�าไร The Silver Lining Community Services Ltd (TSL)

เปนองคกรทเกดจากการสนบสนนของ Living Spring Fellowship ซงเปนกลมคน

ทท�างานในโบสถ มการจดกจกรรมตางๆเพอสรางเสรมก�าลงใจผตดพนนหรอมปญหาการพนน

หรอครอบครว การฟนฟสภาพจตใจผมปญหาและครอบครว การสรางเสรมความมนใจ การ

ใหค�าแนะน�าเรองการจดการกบการเงนหรอภาวะหนสน หรอ การประชาสมพนธใหความร

ประชาชนเกยวกบการพนน เปนการใหบรการฟร ไมมคาใชจาย โดยมเวบไซตทตดตอได http://

silver-lining-community.weebly.com/

66 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

4. องคกรทไมหวงผลก�าไร Blessed grace social services

เปนองคกรเอกชนทตงขนในป ค.ศ. 2012 (พ.ศ. 2555) และจดทะเบยนอยางเปนทางการในรปแบบขององคกรเอกชนทไมหวงผลก�าไรในเดอนมนาคม ค.ศ. 2014 (พ.ศ. 2557) เพอชวยเหลอประชาชนชาวสงคโปรในปญหาทางสงคม 2 เรอง คอ การตดพนน เกม และ การดแลผสงอาย เพอใหมคณภาพชวตทดขน และสามารถมความภาคภมใจในการอยในสงคมไดเหมอนเดม ในทนจะกลาวถง การบรการดานการชวยเหลอผตดพนน ซงมกลมงานเฉพาะดานการพนนทเรยกวา Gambler Recovery Center (GRC) ดแลผไดรบผลกระทบจากการพนนโดยเจาหนาทของกลมงานและอาสาสมครทเปนผทเคยประสบปญหาการพนนและสามารถหลดพนจากปญหาดงกลาวแลว วตถประสงคของการใหบรการคอ เพอชวยให ผตดพนนสามารถเลกพนนได มความภาคภมใจสามารถมการด�าเนนชวตไดดเหมอนเดม ชวยใหความสมพนธของครอบครวกลบมาดดงเดม และมขนตอนการใหบรการ 3 ขนตอน ดงตอไปน

ขนตอนท 1 ผไดรบผลกระทบการพนน จะโทรศพทเขามานดหมายไดทเบอร 84286377 เพอเขามาประชมกบเจาหนาทและสมภาษณเพมเตมเพอท�าความเขาใจกบปญหาของผมปญหาการพนน ผไดรบผลกระทบการพนน ควรเขาชมเวบไซตของ Gambler Recovery Center (GRC) เพอท�าความเขาใจกบขนตอนการเขารบบรการ

ขนตอนท 2 ผไดรบผลกระทบการพนน มาพดคยกบเจาหนาทหรออาสาสมครทเคยเปนผตดพนนและหลดพนจากปญหาดงกลาวไดแลว อยางเปนสวนตว โดยเปดเผยขอมลอยางละเอยดตอกนเพอประโยชนในการรกษา

ขนตอนท 3 ผไดรบผลกระทบการพนน ตองมาเขารวมกจกรรมกลมบ�าบดทกสปดาห สปดาหละ 3 ชวโมง โดยปฏบตตามโปรแกรมการเลกเลนพนน (12 - step recovery program) ในกลมบ�าบดประกอบดวยผใหค�าปรกษา และ ผไดรบผลกระทบการพนนทตองการการบ�าบดรกษา

เนอหาของการท�ากลมบ�าบด ประกอบไปดวย การใหก�าลงใจระหวางกนในกลมบ�าบด การใหค�าปรกษาเรองการเงน หนสนจากการพนน เรองชวตคสมรสหรอปญหาความสมพนธในครอบครวทเกดจากการพนน และการชวยใหผไดรบผลกระทบการพนนมการพฒนาทางจตใจทเขมแขงขนเพอเลกเลนพนนและเกดความสข ความภาคภมใจในตนเอง

สามารถเขาชมรายละเอยดไดท เวบไซต http://www.bgss.org.sg/

67รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ในประเทศสงคโปร ไดมการพฒนาแนวทางการรกษาผมปญหาจากการพนนหรอ

ผตดพนน (Clinical Practice Guidelines) เพอใหผบ�าบดรกษาหรอแพทยมแนวทางการ

รกษาทจะเปนประโยชนตอตวผปวยมากทสด โดยอาศยการทบทวนองคความร งานวจยและ

ประสบการณการรกษาจากนานาประเทศและในประเทศ ทงนมไดเปนกฎเกณฑหรอขอบงคบ

ส�าหรบแพทยหรอผบ�าบดวาตองปฏบตตามโดยเครงครด หากแตเปนการแนะแนวทางการดแล

ชวยเหลอทดทสด ณ ขณะปจจบนและตองเลอกใชใหเหมาะสมแกผปวยและครอบครวแตละราย

การวางแผนการดแลรกษาผปวยหรอผมปญหาตดพนนนน ประกอบไปดวย การพจารณาผปวย

เปนรายบคคล ความคาดหวงของผปวยและครอบครวตอการรกษา และการใชกระบวนการ

รกษาหลายรปแบบผสมผสานกน (multi-modal treatment) ดงน 36

1. ตงเปาหมายและจดประสงคในการดแลรกษา

2. ชนดของการรกษา

3. ระยะเวลาในการรกษา

4. ขนตอนในการรกษาและความตอเนอง

5. การก�ากบตดตามผลการรกษา

6. การเชอมโยงความชวยเหลออนจากชมชน

ทงนเปาหมายสงสดของการรกษา คอ การหยดหรอเลกเลนพนนโดยสนเชง โดย

มการจ�ากดหรอลดการเลนพนนเปนเปาหมายในระหวางท�าการรกษา สถานททใชส�าหรบ

ท�าการรกษามอย 2 แหง คอ ตกผปวยนอก หรอ ตกผปวยใน ซงผทจ�าเปนตองรกษาแบบผปวย

ในนนมกจะมปญหารนแรงมากจากการเลนพนนหรอมภาวะเรงดวนทางจตเวช เชน การฆาตว

ตายจากปญหาหนสนการพนน กระบวนการรกษาหลายรปแบบไดแก

1. การใชยา ยงไมมการยนยนจากองคการอาหารและยาของประเทศสหรฐอเมรกา

เรองการใชยาเปนหลกในการรกษาผมปญหาจากการพนนทไดผลแนนอน ผรกษาพงระลก

เสมอวา ใชยาเพอชวยระงบหรอบรรเทาปญหาหรออาการทเปนผลเกยวของกบการพนนหรอ

68 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

เปนภาวะโรคทางจตเวชรวมทเกดขน เชน โรคซมเศราหรอโรคอารมณแปรปรวน เชน ยาใน

กลม SSRI(selective serotonin reuptake inhibitor), Opioid Antagonist และ Mood

stabilizer ซงมงานวจยหลายชน ศกษาวา ไดผลดกบผมปญหาการพนน

2. การปรบพฤตกรรม (Behavioral therapy) เปนการปรบพฤตกรรมการเลน

พนนใหลดลงหรอหยดเลน โดยอาศยหลกทฤษฎการเรยนรแบบวางเงอนไขและการเรยนรแบบ

วางเงอนไขโดยการกระท�า (classical and operant conditioning of learning theory) ซง

มหลกการคอ การเลนพนนท�าใหเกดผลเสยหาย ผเลนไมอยากใหมความเสยหาย กจะลดการ

เลนพนนลง นอกจากน หากการเลกเลนพนนท�าใหเกดผลดขนแกตนเอง ผเลนกจะไมกลบไป

เลนอก อยางไรกตามการรกษาดวยวธนเพยงอยางเดยว ไมพบวาไดผลการรกษาทด

3. การปรบความคด (Cognitive therapy) เปนการรกษาทมงไปสความคดใหม

เนองจากความคดเกาเปนความคดทผด ไดแก การคดวาตนมพรสวรรคในการเลน สามารถ

ควบคมผลการเลนได คดวาการเลนครงนตนตองชนะแน คนตดพนนแลวกตองเลนการพนน

บอยๆ เปนตน การฝกปรบใหคดใหมน จะท�าใหผเลนพนนอยากเลนนอยลง เพราะความคด

ใหมทดกวาเดม

4. การปรบความคดและพฤตกรรม (Cognitive-behavioral therapy) เปนการ

รวมระหวางการปรบพฤตกรรมและปรบความคด โดยดงอารมณมาเกยวของเพอใหมการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมเรวขน เมอผปวยปรบความคดแลว ใหสงเกตเพมวาสถานการณเชนใด

ท�าใหตนอยากเลนพนน หรอมสงใดมากระตนหรอเราความอยากเลนพนนหรอ แมหยดเลนได

แลว มสงใดหรอเหตการณใดมาท�าใหหวนกลบไปเลนอก เทคนคการรกษาดวยวธนประกอบ

ไปดวย 1) การใหความรเกยวกบการพนน 2) การปรบความคดทผดเกยวกบการเลนพนน

3) การฝกทกษะการแกไขปญหา 4) การฝกทกษะการเขาสงคมทถกตองเหมาะสม 5) การฝก

ทกษะการไมกลบไปเลนอก ปจจบน พบวาการรกษาดวยวธนเปนวธทดทสดส�าหรบผมปญหา

การพนนในประเทศสงคโปร จากการศกษาของ Song Guo และคณะ พบวา ผตดการพนน

ทรกษาดวยวธน มการงดเวนการเลนพนนอยางสนเชงเปนเวลา 3 เดอนรอยละ 38.6 และยงไป

69รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

กวานนทเวลา 6 เดอนและ 12 เดอน ผตดพนนสามารถงดการเลนไดถงรอยละ 46 และ 44.4

ตามล�าดบ37 นอกจากน การบ�าบดดวยวธนสามารถท�าเปนกลมบ�าบด คอรกษาผตดพนนได

ครงละหลายคนพรอมๆกนไดอกดวย

5. การบ�าบดชวงสนๆ (Brief interventions) วธนเหมาะส�าหรบผตดพนนทยง

ลงเล ไมพรอมเขากระบวนการรกษาทคอนขางจะตอเนองยาวนาน โดยการโทรศพทปรกษา

เปนครงคราว หรออานหนงสอคมอการดแลปญหาจากการเลนพนนดวยตนเอง บางครงเรยกวา

การสรางแรงจงใจเพอการเลกเลนพนน (motivation enhancement therapy) ซงในบางราย

อาจน�าไปสความตองการรบการรกษาเพอเลกเลนพนนไดในทสด

6. การฝกสตบ�าบด (Mindfulness therapy) ใชส�าหรบฝกใหลดความอยาก หรอ

การตอบสนองความคดอยากเลน โดยเฉพาะความคดทผดๆ เกยวกบการพนน ฝกรตววาม

ความอยากมาปรากฏ รทนอารมณทอยากเลน และพยายามควบคมไมใหท�าตามใจทอยาก มก

ใชเปนวธเสรมกบการบ�าบดอนๆ ดวย

7. การเขากลมเพอนชวยเพอน (Gamblers Anonymous) เปนการเรยนรและ

ปรบพฤตกรรมรวมกน ใหก�าลงใจ สนบสนนกนในคนทออนดอยกวา บางเรองเราอาจดกวาเขา

และในบางเรองเพอนกอาจดกวาเรา การเรยนรรวมกนในกลมและใหก�าลงใจ ท�าใหรสกวาตน

ไมโดดเดยว ปญหาทประสบอยไมมากไปกวาคนอน หรอ ยงรสกวาคนอนทมปญหาหนกกวา

เขายงผานได วธนกใชส�าหรบเสรมกบการบ�าบดอนๆ เชนกน

8. การวางแผนจดการการเงน (Financial counseling) ผตดพนนมกมปญหา

การเงน หนสน ควรมการใหค�าปรกษาเพอวางแผนการบรหารเงนใหพอเหลอใช และการชดใช

หนสนจากการเลนพนน ในระยะยาว มการควบคมตนเองไมเขาไปเลนในบอนการพนน และ

ควบคมจ�านวนเงนทเลนในแตละครง

70 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

9. การรกษาโรครวม ผตดพนนสวนใหญมโรคทางจตเวชรวมดวย เชน การใช

สารเสพตด การตดสรา โรคซมเศรา หรอ อารมณแปรปรวน จงควรใหการบ�าบดรกษา

โรคเหลานรวมไปดวยพรอมกน

10. ครอบครวบ�าบด (Family therapy) ผตดพนนสวนใหญมปญหากระทบกระทง

กบคนในครอบครวและชมชนไมมากกนอย การท�ารายรางกาย ความรนแรง หรอการหยาราง

ครอบครวบ�าบดคอการรกษาเปนระบบครอบครว เนองจากสมาชกทกคนในครอบครวม

ปฏสมพนธกน อยรวมกน และกระทบกระทงกนไดตลอดเวลา การน�าสมาชกในครอบครว

ผตดพนนมาเขารบการท�าครอบครวบ�าบด ไดผลวาชวยใหสมาชกมความผอนคลายและ

ผลการรกษาการเลนพนนของผปวยกดขนดวย มการศกษาเรองการเลยงดของพอแมสงผลตอ

ความรนแรงของการตดพนนของลก พอทตดพนนสามารถเปนตวอยางไมดทท�าใหลกตดพนน

อยางรนแรงได14 การรกษาสมาชกในครอบครวทมปญหาการเลนพนนจงควรกระท�าไปพรอมกน

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน บทเรยนและขอจ�ำกด

สวนท5

72 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

บทเรยนและขอจ�ำกดของระบบกำรใหควำมชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจำกกำรพนน

ประเทศสหรฐอเมรกา

การศกษาของ Nancy M. Petry และคณะในป ค.ศ. 2012 (พ.ศ.2555)20 เนนขอจ�ากด

เกยวกบการวจยเรองการพนนทผานมาของประเทศสหรฐอเมรกา เพอท�าความเขาใจผมปญหา

จากการพนนหรอการวางแผนชวยเหลอ พบวายงมความจ�ากดอยทจ�านวนผปวยตดพนนทเขา

รบการรกษามจ�านวนนอย ขาดการท�าวจยทมคณภาพเพอน�ามาอางองไดตามกฎเกณฑทางสถต

ขาดแหลงเงนทนสนบสนนจากภาครฐเพอใชในการดแลชวยเหลอผตดพนน ขาดเงนทนใน

การสนบสนนการศกษาวจยเพมเตมเกยวกบการพนน ไมมการตดตามผลผเขารบการรกษา

การตดพนนทไมมารบการรกษาตอเนองวาเปนอยางไร รวมทงไมมการวจยทเปนเชงปองกน

การตดพนนหรอสงเสรมพฤตกรรมทจะลดการพนนไดอยางชดเจน ท�าใหไมทราบทศทางการให

ความชวยเหลอหรอจดระบบการดแลชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนทมประสทธภาพ

อยางไรกตามเมอการก�าหนดเกณฑการวนจฉยและการจดกลมโรคตดการพนน

เปลยนไปอยในกลมผปวยตดสารเสพตดหรอสรา/บหร ตามเกณฑของสมาคมจตแพทยอเมรกน

(DSM 5) พบวา อาจเปนหนทางใหมทสดใสส�าหรบผวจยเรองการพนนเพราะเปนการขยายฐาน

ของการศกษาวจยเขาไปในกลมผตดสารเสพตดซงมผปวยจ�านวนมากและมการศกษาวจยอยาง

มากมายหลายรปแบบ พรอมทงมแหลงเงนทนสนบสนนงานวจยทมากขน Nancy M. Petry

และคณะไดใหค�าแนะน�าส�าหรบการศกษาวจยในอนาคตเพอน�ามาใชเปนขอมลในการสราง

ระบบการดแลชวยเหลอผปวยตดพนน ไว 10 ขอดงน

1. การสรางความตระหนกเกยวกบโรคตดการพนนใหกบผวจย ควรเพมการศกษา

วจยหรอการดแลรกษาผปวยโรคตดการพนนควบคไปกบโรคตดสารเสพตดซงเปนปญหาทาง

ดานสาธารณสขและมการวจยทมากมายกวา ท�าใหเกดความเขาใจและเหนความส�าคญของ

การชวยเหลอและปองกนปญหา

73รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

2. ควรตดตามการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวของพฤตกรรมการพนนและ

กฎหมายเกยวกบการพนน งานวจยบางชนใชเวลาในการตดตามผลเปนเวลานานและกวา

จะไดน�าผลการวจยมาเผยแพรขอมลนนอาจจะลาสมยไปจากยคปจจบนทจะควบคมปญหา

การพนนไดทนทวงท

3. ควรท�าวจยมากขนเกยวกบการปองกนการตดพนนและกลมเสยง เพอน�ามา

วางแผนเชงนโยบายในการจดกจกรรมรณรงค ปองกนปญหาการเลนพนน อาจท�าควบคไปกบ

การวจยในผตดสารเสพตด แตหากมประเดนทเฉพาะส�าหรบการพนนจรงๆ กควรท�าหวขอวจย

ทแยกออกมาใหชดเจนเพอน�ามาสการรณรงคปองกนปจจยเสยงทท�าใหเยาวชนหรอประชาชน

มพฤตกรรมตดพนนไดอยางจรงจงและมประสทธภาพ

4. พฒนาแบบคดกรองผมปญหาการพนนทมประสทธภาพและใชไดสะดวก ท�าให

กลมทมความเสยงสง เชน กลมผมปญหาทางเศรษฐานะ เพอน�ามาสกระบวนการปองกนและ

รกษาภาวะเรมตนของปญหาการพนนกอนทจะปลอยใหเปนปญหาใหญ

5. ศกษาและพฒนาการรกษาทถกตองเหมาะสม เนองจากปจจบนยงไมมใครบอก

ไดแนชดวาการรกษาใดดทสดแมแตการใชยา จงควรวจยเรองการรกษาดวย CBT (Cognitive

Behavioral Therapy) กบการใชยา ไปควบคกนโดยใชจ�านวนผปวยมากขน มระบบวจย

ทชดเจนขน ควรฝกอบรมใหผ บ�าบดมความช�านาญไดตามมาตรฐานการรกษาและใหม

เพยงพอแกทกสถานบรการ การพฒนาค มอการใหค�าปรกษาหรอบ�าบดทใชไดสะดวก

และสามารถน�ามาศกษาดวยตนเองไดเพอเพมจ�านวนผบ�าบด รวมไปถงการวจยวาคมอ

การศกษาดวยตนเองในกระบวนการใหค�าปรกษานนมประสทธภาพดพอหรอไม เพอน�า

มาใชเผยแพรในระบบการใหค�าปรกษาได เปนการเพมจ�านวนการใหบรการไดมากขน

6. ขยายความคมครองของระบบประกนสขภาพในเรองคาใชจายในการรกษา

ผมปญหาการตดพนน ปจจบนในประเทศสหรฐอเมรกาและหลายๆ ประเทศ ไมมการรบประกน

สขภาพในเรองการพนนจากบรษทประกนสขภาพเลย และควรใหคลนกทเปดบรการรกษา

ผ ตดสารเสพตดไดท�าการคดกรองพฤตกรรมการตดพนนในกล มเหลานซงเปนกล มทม

ความเสยงสงจากการตดพนนดวย

74 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

7. ควรเพมงบประมาณการวจยเรองการพนน ประเทศสหรฐอเมรกาในปค.ศ.

2000 (พ.ศ.2543) มการจดสรรเงนงบประมาณการวจยเรองการพนนลดลง ในขณะทเรองสาร

เสพตดไดรบงบประมาณเปนจ�านวนมาก การจดสรรงบประมาณส�าหรบการวจยไมควรเปน

หนาทของบรษทธรกจการพนนเพยงผเดยว (เหมอนกบบรษทผลตสราหรอบหร) แตควรด�าเนน

การสงเสรมการวจยโดยภาครฐเพอเพมเตมองคความรและการรกษาทเหมาะสม อกทงผลงาน

วจยทไดรบการสนบสนนจากบรษทธรกจมกไดรบความเชอถอจากสาธารณชนนอยกวาจาก

ภาครฐบาลและไมสามารถน�ามาเปนขอมลในการวางแผนนโยบายของชาตได อกทงการวจย

ควรเนนผลกระทบทจะเกดขนตอสงคมเพอน�ามาวางแผนพฒนาประเทศและเนนการรกษาท

ไดประโยชนจรงๆ เพอใหคมคากบเงนวจยทรฐบาลใหการสนบสนน

8. ควรเพมการจดประชมวชาการระดบชาตหรอนานาชาตในเรองการพนน เพอให

นกวชาการ ผ บ�าบดทกๆ สหสาขาวชาชพ ไดมาประชมแสดงความคดเหนแลกเปลยน

ประสบการณการปองกน ชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนทหลากหลาย และเปน

การกระตนใหมงานวจยในสาขานมากขน

9. เพมจ�านวนผลงานวจยทไดรบการตพมพในวารสารทมผนยมอานใหมากขน

ทผานมาผลการวจยเรองการพนนมกไมคอยไดรบการตพมพเนองจากหาผเชยวชาญดานนได

นอยคน และยงไมมกระแสความนยมในการใหความส�าคญของปญหาเมอเทยบกบผมปญหาจาก

สารเสพตด และควรเพมการวจยในการบ�าบดรกษาดวยสหสาขามากขน ไมหวงเพยงทาง

การแพทยหรอการใชยาเทานน

10. เฝาระวงในกลมเดกหรอเยาวชนมากขน อยางททราบกนวาเหมอนบหรหรอสรา

ทมการเรมใชในชวงเขาวยรน การพนนกเชนกน ควรมการสรางความตระหนกในครอบครวและ

โรงเรยนเพอเนนการปองกน พอแมผใหญในครอบครวมสวนรวมในการท�าใหเหนเปนตวอยาง

ครใหความส�าคญในการสอดสองดแลนกเรยนหรอนกศกษา แตปญหาในสงคมปจจบน คอ

สอเทคโนโลยทเผยแพรกจกรรมการพนนวาเปนกจกรรมปกตในชวตประจ�าวนคลายพฤตกรรม

การสบบหรหรอดมสราวาเปนกจกรรมสงสรรค จงอาจเปนเรองของคานยมสงคมทตอง

ปลกฝงกนใหม

75รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ประเทศสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย นวซแลนด และสงคโปร จดเปนประเทศพฒนาแลว

ทางดานเศรษฐกจ สงคม การแพทยและการศกษา จงมขอมลการศกษาวจยและการวางระบบ

ชวยเหลอผปวยตดพนนหรอประชาชนทเรมมปญหาจากการพนนหรอครอบครวเกอบครบวงจร

และกระจายการใหบรการประชาชนไปทวทงประเทศ มการบรการทงจากสวนของรฐบาลและ

องคกรเอกชนทเปนผด�าเนนการจดกจการธรกจการพนน หรอองคกรการกศล มผเชยวชาญท

ใหการบรการหรอใหค�าปรกษาทหลากหลายและเปนการท�างานสหสาขาวชาชพ โดยเฉพาะ

ประเทศสหรฐอเมรกาซงเปนประเทศใหญและมศกยภาพสง มงานเอกสารวจยตพมพเผยแพร

ทางสออเลกทรอนกสมากกวาประเทศอนๆ อยางไรกตาม จากทไดกลาวมาขางตน แมแต

ประเทศสหรฐอเมรกากยงพบวามขอจ�ากดอกหลายเรองในเชงการวจยเพอใหไดองคความร

ทชดเจนเพอน�ามาเปนแนวปฏบตส�าหรบใหการดแลชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน

ประเทศออสเตรเลย

สวนประเทศออสเตรเลย มความจ�ากดในเชงการบรหารธรกจการพนนใหเหมาะสม

อยในความสมดลระหวางประโยชนและโทษของการเกดผลกระทบดานสขภาพหรอสงคมของ

ประชาชนในประเทศ ทงยงตองมการเสนอกฎหมายเพอควบคมการใหบรการการพนนให

เปนไปตามกลไกทวางไว และจดใหมแผนการดแลผเลนพนนทมปญหาอยางครอบคลมทสด

ตามความเหมาะสมของแตละรฐหรอแควนการปกครอง และไมจ�าเปนตองมรปแบบการให

บรการทเหมอนกน การศกษาของ Rockloff MJ และคณะ พบวามปจจยทขดขวางการมารบ

บรการของผมปญหาการพนน คอ ความสะดวกทวถงของการใหบรการ ความรสกเปนตราบาป

ราคาหรอคาใชจายในการรกษา ความไมแนนอน และ การหลบหนหรอหลกเลยงตอปญหาใน

ตวบคคลทมปญหาเอง โดยปจจยทเปนตวขดขวางการมารบการรกษามากทสดคอ คาใชจาย

ในการรกษา รองมาคอ ความสะดวกทวถงของแหลงบรการและการรกษาอยางมประสทธภาพ

นอกจากนหากเปนคนทเรมมอายมากขนจะมมมมองเชงลบตอการมารกษามากกวา

คนทมอายนอยกวา ในทางตรงกนขามคนทมระดบการศกษาสงจะมองวาการมารบการรกษา

เปนสงทยอมรบได ดกวาคนทมระดบการศกษาต�ากวา38

76 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ประเทศนวซแลนด

กลาวถงขอจ�ากดดานการด�าเนนนโยบายเชงสาธารณสข เรองการปองกนและ

สงเสรมสขภาพประชาชนกลมเสยงใหปลอดภยจากการเลนพนน การใหความชวยเหลอเบองตน

อยางเรงดวนในรายทเพงเรมมปญหา ซงเมอรฐบาลมการเปลยนสมยกอาจมการเปลยนนโยบาย

ไปตามผบรหารทขนมาใหมท�าใหการด�าเนนงานเชงรกไมตอเนอง10

โดยสรป ยงพบวา ขอจ�ากดของระบบการใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจาก

การพนนในแตละประเทศยงมสวนทคลายคลงกนคอ ทศนคต คานยมหรอ สอ ภาพยนตร

ทมสวนท�าใหประชาชนในสงคมมองวาการเลนการพนนถอเปนกจกรรมทวไป คลายกบ

การดมสราหรอสบบหรเพอการสงสรรค และไมนาจะเปนสงผดปกตหากสามารถควบคม

การเลนของตนไมใหกอปญหากระทบตอตนเองหรอผอน และไมจ�าเปนตองมาหาแพทย

เพอมารบการรกษา หากตองการจะหยดเลนกนาจะสามารถหยดไดเอง ซงในกลมทเลนพนน

จนเปนปญหา (pathological/problem gamblers) ซงเปนสวนนอย มกไมยอมรบวาตน

เปนปญหา ท�าใหครอบครวล�าบากเดอดรอนและตองหาทางปรกษาผ เชยวชาญแทน

คนทตดพนน ผลการรกษากยงไมสรปแนชดในทางการแพทยเพอเปนแนวปฏบตวาวธใด

ดทสด แตไดขอแนะน�าจากงานวจยตางๆ วาตองใชหลายวธควบคกน ตามความเหมาะสมของ

ความรนแรง ปจจยดานโรคทางจตเวชทเกดรวม และปจจยดานครอบครว

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน บทสรป

สวนท6

78 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

บทสรประบบกำรใหควำมชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจำกกำรพนนในตำงประเทศ ประเทศทพฒนาแลว จะใหความส�าคญกบการปองกนและเฝาระวงในปญหาใดปญหา

หนงโดยเฉพาะทอาจสงผลตอประชาชนโดยรวมของประเทศ เพอใหเกดการพฒนาหลายๆ ดาน

ตอไปได

อนงประชาชนถอเปนทรพยากรทส�าคญของประเทศ หากประชาชนมคณภาพ

ยอมกอใหเกดการพฒนาดานตางๆ ส�าหรบประเทศนนๆ ไดอยางมคณภาพ และไมเสยเวลาหรอ

งบประมาณไปกบการแกไขปญหา ซงบางครงกอาจจะแกไขไมไดและเกดเปนความสญเสย

ทงทางสขภาพ เศรษฐกจ หรอสงคม

ระบบการใหความชวยเหลอผทไดรบผลกระทบจากการพนนในตางประเทศ แบงเปน

2 ระดบคอ

1. การปองกนและสงเสรมสขภาพ เปนการใหความชวยเหลอในระดบปองกนไมให

เกดปญหาหรอหากเรมมปญหากใหการชวยเหลอแกไขอยางเรงดวน ระบบน เนนการปองกน

ไมใหประชาชนทวไปและประชาชนกลมเสยงเกดปญหาการตดพนน ดวยการสรางเสรมพฤตกรรม

สขภาพทด โดยจดกจกรรมตามระดบความความเสยงของประชาชนตอการเกดปญหา ดงน

1.1 การปองกนระดบปฐมภม (primary prevention) หมายถงการวางแผน

กจกรรมทชวยปองกนประชาชนทวไปรวมทงประชาชนกลมเสยง ไมใหเกดปญหาจาก

การเลนพนน กจกรรมในประชาชนทวไปหรอกลมเสยงอาจใกลเคยงกนและใชพฒนารวมกนได

เชน การรณรงคใหความรและสรางทศนคตตอเดกและเยาวชนเรองการพนน กระตนให

ผใหญเปนแบบอยางทดตอเดก เนนสถาบนครอบครวในการสรางครอบครวอบอน สงเสรม

ความเขมแขงในจตใจของเดก เฝาระวงครอบครว เดกหรอเยาวชนกลมเสยงตอการเกดปญหา

เรองการพนน

1.2 การปองกนระดบทตยภม (secondary prevention) หมายถง การ

วางแผนจดกจกรรมทเนนประชาชนกลมทเรมมปญหาจากการเลนพนนในระยะแรกๆ เพอ

79รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

รบใหการชวยเหลอแกไขปญหาใหหมดไปหรอไมกอใหเกดปญหาทรนแรง เชน การคดกรอง

ผทเลนการพนนดวยแบบทดสอบพฤตกรรมการตดพนนเพอดวาเขาขายตดพนนหรอยงและ

ใหค�าปรกษาแนะน�าเบองตนเพอบรรเทาปญหาทก�าลงจะเกดขนในอนาคต การจดบรการ

โทรศพทสายดวนผตดพนนเพอชวยใหผเรมมปญหาและมความลงเลใจในการเขารบการรกษา

ไดโทรศพทพดคยเพอคลายกงวลและหาทางแกไขทเหมาะสม

1.3 การปองกนระดบตตยภม (tertiary prevention) หมายถงการวางแผนจด

กจกรรมเพอบ�าบดรกษาผมปญหาจากการพนน รวมทงผเกยวของเชนครอบครวหรอชมชนดวย

ระบบการบ�าบดรกษาทมอยในชมชนนนๆ อยางเหมาะสม หรอท�าการสงตอผมปญหาการพนน

ไปรบการบ�าบดรกษาทอนทมความพรอมกวา เมอรกษาหายแลวกมระบบการดแลตดตามฟนฟ

สภาพจตใจใหเขมแขงไมกลบไปเลนพนนอก มระบบทชวยฟนฟความเขมแขงของครอบครวและ

ชมชนเพอปกปองผมปญหาการพนนไมใหกลบไปเลนอก

นอกจากน การสรางระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนใน

ตางประเทศ ยงยดแนวทางการสาธารณสข ดวยการสรางระบบสงเสรมสขภาพ (promotion)

โดยสงเสรมพฤตกรรมการพนนใหมความสมดลระหวางผผลตคอเจาของธรกจการพนนและ

ผบรโภคคอ ผทเลนการพนนเพอลดปญหาทเกดจากการตดพนนและสงเสรมการใชกฎหมาย

ควบคมการพนนใหเหมาะสมส�าหรบผผลตและผบรโภคเชนกน เชน บรษทหรอสถาบนทด�าเนน

การเกยวกบธรกจการพนนมสวนรบผดชอบตอสงคมดวยการจดสรรงบประมาณใหแกรฐบาล

เพอน�ามาใชสงเสรมสขภาพหรอบ�าบดรกษาผมปญหาจากการเลนพนน สวนระบบการปกปอง

(protection) ประชาชนใหปลอดภยจากการตดพนน ท�าไดโดยการจดวางแผนนโยบายท

ปกปองกลมคนทเปราะบาง กลมทมความเสยงสง ไดแก เดก เยาวชน กลมคนทมปญหาสขภาพ

จตหรอโรคทางจตเวชทมแนวโนมจะไปเลนพนนและมความเสยงสงทจะตดพนนในทสด เชน

การควบคมดแลธรกจการพนนใหอยในกฎระเบยบ ไมวาจะเปนการควบคมอายผเขาเลนพนน

ในบอนอยางเครงครด การหยดใหเขาเลนในผทท�าสญญาไวกบทางบอน (self exclusion) อยาง

จรงจง การหามโฆษณาประชาสมพนธเกมการพนนในเดกและเยาวชนทแฝงมาในรปแบบตางๆ

เพอชกชวนเดกใหมาเลนการพนน หากฝาฝนจะมบทลงโทษสงกวากลมทวไป

80 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

2. การรกษา และ ฟนฟสมรรถภาพ เปนการชวยเหลอในระดบการรกษาเพอแกไข

ปญหา และบรรเทาเยยวยาใหปญหานนทเลาลง รวมทงท�าการฟนฟสภาพใหกลบมาเทาเดม

ใหไดมากทสดทงสวนผตดพนนและครอบครวหรอชมชน ระบบนเนนการดแล รกษา บ�าบด

ในดานตางๆ เพอใหผมปญหาจากการพนน มอาการดขนหรอสามารถหยดการเลนพนนได

เพอไมเพมปญหาตอไป รวมทงการดแลครอบครวหรอผเกยวของกบผมปญหาการพนนให

มความสามารถในการควบคมผมปญหาการพนน และ ไดรบการดแลเยยวยาดานจตใจไป

พรอมกนกบผมปญหาการพนน โดยกระบวนการบ�าบดรกษานนมใหเลอกอยางหลากหลายวธ

มการรกษาดวยสหสาขาวชาชพเกยวของกนแบบองครวมและน�ามาใชกบผมปญหาการพนน

ไดตามความเหมาะสม ดงตอไปน

2.1 การรกษาโดยใชยา (Biological treatment) ยงไมมการยนยนจาก

ทกประเทศวายาใดเหมาะสมแกการรกษาผมปญหาจากการพนน ดทสด เหมาะสมทสด

เพยงแตหากผมปญหาการพนนมอาการอนๆ ทางจตเวชรวมดวย เชน ซมเศรา วตกกงวล

ใชสารเสพตด สามารถใชยาทชวยรกษาอาการทางจตเวชนน ซงจะท�าใหการรกษาอาการ

ตดพนนดขนดวย โดยยาทใชมอย 4 กลมคอ

1. ยากลมตานอาการซมเศรา

2. ยากลม Opioid Antagonist

3. ยากลมควบคมอารมณ

4. ยากลมรกษาโรคจต

2.2 การรกษาทางจตสงคม (Psychological and social treatment) เปนการ

รกษาทนยมและสามารถเลอกใชใหเหมาะกบลกษณะผปวยหรอครอบครวทเขารบการบ�าบด

แตกยงไมมการยนยนเชนกนวาวธใดเปนวธทดทสด เหมาะสมทสดในการรกษาผมปญหาจาก

การเลนพนน ไดแก

81รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

1. พฤตกรรมบ�าบด (Behavioral therapy)

2. ความคดและพฤตกรรมบ�าบด (Cognitive-behavioral therapy)

3. ครอบครวบ�าบด (Family therapy)

4. การบ�าบดเพอการเลกเลนพนน (Motivational Interviewing)

5. Voluntary self - exclusion

6. Self - help interventions

7. โทรศพทสายดวน ออนไลน เพอการใหค�าปรกษาและบ�าบดเบองตน

แมวาการรกษาทางจตสงคมดวยวธใดวธหนง จะไมไดรบการยนยนวาเปนแนวทาง

การบ�าบดรกษาผปวยตดพนนทดทสด งานวจยหลายชนโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา

ยงคงน�ามาใชอางองเพอใหผเชยวชาญไดน�ามาปฏบตเพอบรรเทาอาการตดพนนของผปวยได

อกทงหลกการทางจตสงคมกเปนทยอมรบโดยทวไปส�าหรบผปวยดานจตเวชและครอบครว

ทมปญหาการปรบตว การสอสาร หรอการควบคมพฤตกรรมหรออารมณอยแลววาไดผลด

เมอตดตามการรกษาไปเปนระยะเวลาหนง

ในประเทศสงคโปร ซงเปนประเทศเลก มประชากรนอยกวาสหรฐอเมรกา และ

ออสเตรเลยอยางมาก (ขอมลในป พ.ศ.2556 - ประชากรประเทศสงคโปร 5.3 ลานคน, ประเทศ

สหรฐอเมรกา 316 ลานคน, ออสเตรเลย 23.3 ลานคน, นวซแลนด 4.5 ลานคน) 39 พบวา

มระบบการใหบรการทางจตสงคมอยางครบวงจรและเปนองครวม สามารถชวยใหผมปญหา

การพนนกลบมาสภาวะปกตและเปนอาสาสมครท�างานชวยเหลอผตดพนนรายตอไปได

มหนวยงานภาครฐและเอกชนทพรอมจะชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน มวฒนธรรม

ในแบบชาวเอเชยมความหวงใยกนแบบพนองญาตมตร และพรอมจะชวยเหลอเกอกลกน

เมอพจารณาผลการด�าเนนงานตงแตในอดตจนถงปจจบน ในเรองการดแลใหบรการดานสขภาพจต

ของประเทศโดยมองคกรภาครฐรบผดชอบคอ Institute of Mental Health จะเหนวามการ

พฒนาก�าลงคน และศกยภาพของบคลากรใหมความเชยวชาญครบทกสหสาขาอาชพอยาง

82 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ตอเนอง ท�างานเชงรกลงชมชนหรอโรงเรยนเพอปองกนปญหาและตดตามฟนฟผปวยหลง

จากไดรบการรกษาแลวอยางเขมแขง สมควรน�ามาเปนตวอยางและเรยนรระบบการท�างาน

หรอการพฒนาคนทเปนทรพยากรส�าคญของประเทศ

สวนประเทศทใหญมากอยางประเทศสหรฐอเมรกา มจ�านวนประชากรมากและ

พนทกวางใหญ คงตองมระบบการเชอมตอขอมล การแลกเปลยนเรยนรประสบการณในการ

ด�าเนนการสรางระบบการใหความชวยเหลอเนองจากความหลากหลายของประชากร ความหางไกล

ของสถาบนและพนททรบผดชอบ กลมชนชาตพนธทแตกตาง วฒนธรรมทองถนทหลากหลาย

ซงอาจสงผลตอทศนคตหรอพฤตกรรมในการด�าเนนชวตของคนในประเทศน ปจจยทาง

เศรษฐกจ สงแวดลอม การปกครอง นโยบายทแตกตางกนในแตละรฐ ลวนนาจะมผลตอ

การสรางระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน การสรางความตระหนก

ในการศกษาคนหาขอมลเกยวกบการพนนตอไปเพอน�ามาวางแผนพฒนาระบบใหความชวยเหลอ

ทชดเจนขน คงจะเกดขนในเรวๆ น

ระบบใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนน ขอเสนอแนะส�ำหรบประเทศไทย

สวนท7

84 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

ขอเสนอแนะ ทศทำงกำรพฒนำระบบกำรใหควำมชวยเหลอผไดรบผลกระทบจำกกำรพนนส�ำหรบประเทศไทย จากการทประเทศไทย ไดรบอทธพลทางเศรษฐกจและสงคมจากประเทศตางๆ โดย

เฉพาะจากสหรฐอเมรกาหรอประเทศในแถบเอเชย การพนนทไดรบการยอมรบใหถกกฎหมาย

ในบางประเทศ บางรฐ หรอบางแควนการปกครอง อาจมผลท�าใหประเทศไทยตองเดนตาม

อยางประเทศทน�าสมยเหลานน แตเนองจากประชาชนในประเทศทพฒนาแลวเหลานน

สวนใหญมความร ความเขาใจเกยวกบการพนนหรอผลกระทบจากการพนน ควบคไปกบการ

รบรกฎหมาย ความรบผดชอบในหนาทและสทธของตนทงผประกอบการและผรบบรการ

ประกอบกบการใหบรการชวยเหลอผเรมมปญหาการพนนหรอครอบครวของผทมปญหาจาก

การเลนพนน มระบบทจดตงขนโดยรฐบาลและเอกชนหลายแหงซงแสดงถงการพยายาม

รบผดชอบตอการดแลประชาชนอยางทวถง บางแหงมงบประมาณสนบสนนจากภาครฐบาล

และเงนบรจาคจากประชาชนหรอสมาคมตางๆ กระบวนการเหลานท�าทงเชงรกคอ ปองกน

และเชงรบ คอการบ�าบดรกษา และเปนไปอยางครบวงจร ดงนนประเทศไทยเองจงควรหนกลบ

มามองตนเองวาขณะนการปลอยใหธรกจการพนนเตบโตและขยายอยางรวดเรวโดยขาด

ความรบผดชอบตอสงคมนน ควรมหนวยงานใดเขามาก�ากบดแลเพอใหเกดความรบผดชอบ

ทเหมาะสมตอประชาชนและสงคม หรอควรจดใหเปนวาระส�าคญของประเทศชาตใน

การปองกนเดกและเยาวชนใหหางไกลจากกจกรรมการพนนและสรางคานยมทเหมาะสม

เกยวกบพฤตกรรมการเลนพนนของคนในสงคมไทย

หลกการพฒนาระบบใหความชวยเหลอ แบงเปน 2 ดานคอ

1. การปองกนและสงเสรม ควรมการเนนเรองการปองกนปญหา ซงเปนสงทควร

กระท�ามากกวาการตงรบรกษาผทมปญหารนแรงจนกระทบตอตนเองและสงคม เนองจาก

การตงรบรกษานนจะตองใชงบประมาณและบคลากรผเชยวชาญเปนจ�านวนมาก และกวา

ผมปญหาการพนนจะมารบการบ�าบดรกษากอาจกอปญหาท�าความเดอดรอนใหแกผอนไมวาจะ

เปนครอบครวของเขา สงคมรอบขางหรอประเทศชาตไปแลวไมมากกนอย อกทงกระบวนการ

85รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

หรอขนตอนในการรกษากตองใชเวลาทยาวนาน และประสบความส�าเรจในการรกษา

คอนขางนอย และยงไมเปนระบบทครอบคลม

การสงเสรมพฤตกรรมหรอสรางทศนคตทดในการไมเลนพนนในเดกและเยาวชน เรองน

มสวนคลายคลงกบพฤตกรรมการดมสราหรอสบบหรในเดกและเยาวชนทเรมเขาสงคม

เพอนฝงและชวนกนไปท�ากจกรรมทมความเสยงตามวย ซงวยรนมองวา การมพฤตกรรมเหลาน

ชวยใหไดรบการยอมรบและอยในสงคมกลมเพอนได ดงนนผใหญในสงคมและผปกครองอาจ

ตองพยายามประพฤตตนใหเปนตนแบบของพฤตกรรมทเหมาะสมเพราะปจจยส�าคญปจจยหนง

ทมอทธพลตอการเลนพนนของเดกและเยาวชนกคอ สมาชกในครอบครวโดยเฉพาะ

พอแม ผปกครองมพฤตกรรมเลนพนน

การสงเสรมพฤตกรรมและสรางทศนคตไมเลนการพนน จะชวยลดปญหาทเกดจาก

ผเลนพนนไดระดบหนง และจดเปนหนงในระบบการชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนน

การปฏบตการอาจเรมจากการวางนโยบายใหบคลากรในงานสาธารณสขหรองานอนามยชมชน

เกดความตระหนกและสรางแรงจงใจในการรณรงค สรางทศนคตใหมแกเดกและเยาวชน

ในชมชนทตนรบผดชอบ เชน การวางนโยบายครอบครวปลอดพนน หรอ ชมชนปลอดพนน

คลายๆ กบงานดานยาเสพตด โดยบคลากรทงดานสาธารณสข การศกษา การปกครองระดบ

ทองถนรวมมอกนท�างานเชงรกและท�าเปนกจกรรมตอเนองระยะยาวในกลมเดกและเยาวชน

รวมทงผใหญวยท�างานทยงไมไดเลนหรอตดพนน เพอพฒนาและตดตามใหสมาชกทกคน

ในครอบครวไมเลนการพนนเลย เปนตน

สวนแผนกจกรรมส�าหรบกลมเสยงไดแก เดกเยาวชนทมปญหาพฤตกรรมหรออารมณ

มปญหาครอบครว พอแมผปกครองหรอญาตตดพนน ฯลฯ กควรมแผนด�าเนนงานในการคนหา

บคคลทเรมประสบปญหาการพนนในระยะเรมตนหรอบคคลทเรมสมผสการพนนแตยงไม

เปนปญหา ใหความรหรอทกษะอนเพอหนเหกจกรรมไปในทางสรางสรรค ชวยใหเหนคณคา

ในตนเองส�าหรบการปรบเปลยนตนเองไปท�ากจกรรมอน สรางกลมอาสาสมครในการรณรงค

การไมเลนพนนในเดกและเยาวชน มกจกรรมทเปนประโยชนท�าในยามวาง เปนตน

86 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

2. การบ�าบดรกษา ในประเทศไทยขณะนยงไมมระบบการบ�าบดรกษาผตดพนนหรอ

มปญหาจากการพนนทชดเจนหรอครบวงจร ผทตดการพนนหรอมปญหาการพนนขนรนแรง

ยงไมยอมรบการมาพบแพทยเพอบ�าบดรกษา ญาตหรอผใกลชดคนทตดพนนมกเปนผทไดรบ

ผลกระทบจากการพนนมากและมาขอค�าปรกษาแทน ซงในปจจบนกยงไมมตวเลขทแนชดใน

ระบบการรกษาของโรงพยาบาล

ในป พ.ศ.2557 มการใหบรการโทรศพทสายดวนของกรมสขภาพจต หมายเลข 1323

ตลอด 24 ชวโมง โดยนกจตวทยาการใหค�าปรกษาทงในเรองทวไปและเรองการพนน ขอมล

ระหวางเดอนตลาคม – ธนวาคม 2557 พบวา มผโทรศพทมาปรกษาเรองความเครยดหรอ

วตกกงวล 1,534 ราย เรองการพนน 36 ราย กรมสขภาพจตไดพฒนากลมงานใหค�าปรกษา

ผมปญหาการพนนทางโทรศพทสายดวน โดยการอบรมผใหค�าปรกษาเบองตนเกยวกบ

การพนน และสงตอผเชยวชาญ หากพบวามอาการมากเกนกวาการชวยเหลอทางโทรศพทได

โรงพยาบาลหรอสถานพยาบาลทดแลการบ�าบดรกษาจะเปนกลมงานทางจตเวชหรอเวชกรรม

สงคมทท�างานในชมชนและมการตดตามเยยมบาน เนองจากเปนการรกษาในรปแบบ

ทางจตเวชศาสตรและจตวทยา คอ การท�าจตบ�าบดทงแบบรายบคคลหรอรายกลม การท�า

ครอบครวบ�าบด การเยยมบาน การเยยมโรงเรยนส�าหรบกรณเดกหรอเยาวชนทก�าลงศกษา

อยในสถานศกษา การประชมชมชนหรอการประชมครในโรงเรยน และหากจ�าเปนกมการใชยา

คลายคลงกบในตางประเทศ

อยางไรกตาม จากประสบการณทผ านมา ผ มปญหาตดพนนมกถกบงคบใหมาพบ

โดยญาตหรอคนในครอบครว และผลการรกษายงไมคอยประสบความส�าเรจเหมอนผมาบ�าบดยาเสพตด

เพราะผมปญหาการพนนมกไมยอมมารกษาตอเนองและยงไมยอมรบวาตนเองเปนปญหา

ควรพฒนาระบบการใหค�าปรกษาทางโทรศพทหรอเวบไซต เนองจากปจจบน

ระบบสอสารเทคโนโลยมสวนส�าคญในการเผยแพรหรอชวยใหประชาชนเขาถงระบบ

การรกษางายและสะดวกรวดเรว อกทงคนรนปจจบนมกมความรทางสอสารเทคโนโลย

มากขนเมอเทยบกบเมอกอน

87รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

ควรพฒนาศกยภาพของผใหค�าปรกษาใหมความเชยวชาญพอทจะใหค�าแนะน�า

หรอสรางแรงจงใจใหผทมปญหาการพนนไดพยายามลดการเลนพนนลงและเลกได

ในทสด และหากพบวามปญหารนแรงเปนอนตราย เชน ความเสยงตอการฆาตวตาย

กสามารถพดคยเพอใหเขาสกระบวนการบ�าบดรกษาไดทนทวงท

ควรเตรยมความพรอมในระบบบ�าบดรกษาในโรงพยาบาลใหมความเฉพาะทางเชน

เดยวกบการบ�าบดรกษายาเสพตด เชน การท�าจตบ�าบด ครอบครวบ�าบด ชมชนบ�าบด

หรออาชวบ�าบด ซงใชบคลากรสหสาขาวชาชพมารวมมอกนและท�างานครบวงจร

ควรมนโยบายใหบรษทธรกจการพนนหรอภาคสวนของรฐบาลทบรหารจดการ

ธรกจการพนนใหมสวนรวมรบผดชอบผลกระทบทเกดจากธรกจการพนน ไมวาจะเปน

ดานสขภาพ เศรษฐกจหรอสงคม โดยศกษาวจยจากขอมลของตางประเทศและในบรบท

สงคมไทยเอง

สดทาย ประชาชนชาวไทยแตละคนนาจะไดมการพฒนาศกยภาพของตนเอง

เพอเปนก�าลงส�าคญของประเทศตอไป ลดพฤตกรรมหรอสถานการณตางๆ ทมแนวโนม

จะท�าลายศกยภาพของคนไทยใหมากทสด ไมควรรอคอยความหวงใหผอนมาชวย

พฒนาตนเอง แตควรเรมฝกกระบวนการคดและสรางสรรคสงทเปนประโยชนตอสงคม

ในแตละครอบครวอยางคอยเปนคอยไป สอมวลชนหรอผทคดวางานของตนมอทธพล

ตอการสรางเสรมศกยภาพของประชาชนคนไทย ควรหนมาชวยกนท�ากจกรรมตางๆ

ทสงเสรมพฤตกรรมหรอสถานการณทดตอประเทศชาตไปพรอมๆ กน

88 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

เอกสำรอำงอง

1. เครอขายเยาวชน 4 ภาค. ศนยขอมลนโยบายสาธารณะเพอลดปญหาการพนน. มลนธ

สดศร-สฤษดวงศ.การส�ารวจสถานการณ การพนนของเยาวชน 2556.

2. Apinuntavech S, Viwatwongkasem C, Tipayamongkholgul M, Wichaidit

W, Sangthong R. Consequences and associated factors of youth gambling.

J Med Assoc Thai 2012; 95 (Suppl. 6): S21-9.

3. Ministry of community development, youth and sports. Report of survey on

participation in gambling activities among Singapore residents; 2008.

4. Eng WK, Lim R. Don’t gamble your life away. News Center, Singapore: Straits

Times Press; 2010.p8.

5. Dunn K, Delfabbro P, Harvey P. A preliminary, qualitative exploration of the

Influences associated with drop-out from cognitive-behavioural therapy

for problem gambling: an Australian perspective. J Gambl Stud 2012;

28:253–272.

6. State government Victoria. A guide to using a health promotion approach

to problem gambling.p7. Available from: www.gamblinghelponline.org.

au. Accessed Oct 10, 2014.

7. พรจรา ปรวชรากล. แกะรอยหยกสมอง มองผลกระทบของการพนน. พมพครงท 1.

สหมตรพรนตงแอนดพบลชชง จ�ากด. กรงเทพฯ .หนา 81-5.

8. Delfabbro P. Problem and pathological gambling : conceptual review. J Gambl

Bus Econ 2013; 7(3):35-53.

89รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

9. Rickwood D, Blaszczynski A, Delfabbro P, Dowling N, Heading K. The psychology

of gambling. APS Review Paper; 2010.

10. Cannon R. Why we need a public health model for gambling? The use of

public health models for gambling help services. SACOSS Information

Paper, December 2008.

11. Pavalko RM. Gambling and public policy. Public integr 2004;6(4): 333–348.

12. Jayan R. Gambling in young people. Addict Disord Their Treatment

2014;13:87–92.

13. Lostutter TW, Holmes JK, Larimer ME. College student gambling: Etiology,

consequences, and prevention strategies. Interventions for Addiction.

Volume3. Elsevier Inc.;2013.p.883-891. Available from http://dx.doi.

org/10.1016/B978-0-12-398338-1.00089-0 page 889. Accessed Oct 10,

2014.

14. Gupta R, Derevensky JL. Gambling practice among youth: etiology, prevention

and treatment. In Adolescent Addiction: Epidemiology, Assessment

and Treatment .p 207-19.

15. Delfabbro P, King D. Gambling in Australia: experiences, problems, research

and policy. Addiction 2012;107, 1556–61.

16. Gainsbury S, Wood R. Internet gambling policy in critical comparative

perspective: the effectiveness of existing regulatory frameworks. Int

Gambl Stud 2011; 11(3): 309–23.

90 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

17. Gainsbury S. Policy and Regulatory Options. Internet gambling: current

research findings and implications, SpringerBriefs in Behavioral Medicine.

Springer; 2012.p.27-62.

18. Institute of Mental Health. Available from https://www.imh.com.sg Accessed

Nov15, 2014.

19. Manash university. Guideline for screening, assessment, and treatment in

problem gambling. Victoria ;2011. p.60-1.

20. Petry NM, Blanco C. National gambling experiences in the United States: will

history repeat itself?. Addiction 2012; 108(6):1032–7.

21. Gupta R, Derevensky JL. Adolescents with gambling problems: from research

to treatment. J Gambl Stud 2000;16(2):315-42.

22. Blanco C, Ibáñez A, Sáiz-Ruiz J, Blanco-Jerez C, Nunes EV. Epidemiology,

pathophysiology and treatment of pathological gambling. CNS Drugs

2000;13 (6): 397-407.

23. Grant JE. Potenza MN. Pharmacological treatment of adolescent pathological

gambling. Int J Adolesc Med Health. 2010;22(1):129-38.

24. Williams WA, Grant JE, Winstanley CA, Potenza MN. Current concepts in

the classification, treatment, and modeling of pathological gambling

and other impulse control disorders. Animal and translational models

for CNS drug discovery, Volume3. Elsevier Inc. Academic Press; 2008.

p.318 31.

91รศ.พญ. สพร อภนนทเวช

25. Grant JE, Kim SW. Medication management of pathological gambling. Minn

Med. 2006; 89(9): 44–48. Available from http://www.ncbi.nlm.nih.gov/

pmc/articles/PMC1857322. Accessed Nov15, 2014.

26. Raylu N, Oei TP. Role of culture in gambling and problem gambling. Clin

Psychol Rev 2004;23:1087–114.

27. Rodda S, Lubman DI, Dowling NA, Bough A, Jackson AC. Web-based

counseling for problem gambling: exploring motivations and

recommendations. J Med Internet Res 2013;15(5):99.

28. Dowling NA, Jackson AC, Suomi A, Lavis T, Thomas SA. Problem gambling

and family violence: Prevalence and patterns in treatment-seekers.

Addict Behav 2014;39:1713-7.

29. Gambling Treatment Clinic. The university of Sydney. Available from http://

sydney.edu.au/science/psychology/gambling_treatment_clinic/about_

us/index.shtml Accessed Nov15, 2014.

30. The Australian Gambling Research Centre (AGRC). Available from https://

www3.aifs.gov.au/agrc/ Accessed Nov15, 2014.

31. Clifford G. The evolution of problem gambling helplines .in Zangeneh

M, Blaszczynski A, Turner N, editors. In the Pursuit of Winning: Problem

gambling theory, research and treatment. Springer; 2008.

32. Capri hospital . Available from http://caprihospital.co.nz/ Accessed Dec12,

2014.

92 ระบบใหความชวยเหลอผไดรบผลกระทบจากการพนนจากความรสการสรางรปธรรม

33. ABACUS. Available from http://www.acts.co.nz Accessed Dec15, 2014.

34. National Council on Problem Gambling. Singapore. Available from http://

www.ncpg.org. Accessed Dec15, 2014.

35. The National Council of Problem Gambling (NCPG). Survey on the perceptions

and attitudes towards gamblingiIssues in Singapore. 2007. Available from

http://www.ncpg.org.sg/en/pdf/Media_Release_on_2007_PE_Survey_

Final_.pdf Accessed Dec15, 2014.

36. Thomas LKM. Management of Gambling Disorders. MOH Clinical Practice

Guidelines 3/2011. Singapore. Chung Printing Pte Ltd. 2011. Available

from http://www.moh.gov.sg/cpg Accessed Dec15, 2014.

37. Guo S, Manning V, Thane KKW, Ng A, Abdin E, Wong KE. Predictors of treatment

outcome among Asian pathological gamblers (PGs): clinical, behavioural,

demographic, and treatment process factors. J Gambl Stud 2014;

30:89–103. Published online: 4 September 2012_Springer

Science+Business Media, LLC 2012

38. Rockloff MJ, Schofield G. Factor analysis of barriers to treatment for problem

gambling. J Gambl Stud 2004;20(2):121-6.

39. กระทรวงการตางประเทศ.ความสมพนธกบประเทศและภมภาคตางๆ.ทวปออสเตรเลย/

โอเชยนเนย. Available from http://www.mfa.go.th/main/th/world/75

Accessed Dec15, 2014.

แบบคดกรองกำรตดพนน

ฉบบภาษาองกฤษ* Gamblers Anonymous 20 Questions Survey*

1. Did you ever lose time from work due to gambling?

..................................................................................................................................................

2. Has gambling ever made your home life unhappy?

..................................................................................................................................................

3. Did gambling ever affect your reputation?

..................................................................................................................................................

4. Have you ever felt remorse after gambling?

..................................................................................................................................................

5. Did you ever gamble to get money with which to pay debts or otherwise

solve financial difficulties?

..................................................................................................................................................

6. Did gambling cause a decrease in your ambition or efficiency?

..................................................................................................................................................

7. After losing, did you feel you must return as soon as possible and win back

your losses?

..................................................................................................................................................

8. After a win, did you have a strong urge to return and win more?

..................................................................................................................................................

9. Did you often gamble until your last dollar was gone?

..................................................................................................................................................

10. Did you ever borrow to finance your gambling?

..................................................................................................................................................

11. Have you ever sold anything to finance your gambling?

..................................................................................................................................................

12. Were you reluctant to use gambling money for normal expenditures?

..................................................................................................................................................

13. Did gambling make you careless of yourself or your family?

..................................................................................................................................................

14. Have you ever gambled longer than you had planned?

..................................................................................................................................................

15. Have you ever gambled to escape worry and trouble?

..................................................................................................................................................

16. Have you ever committed or considered committing an illegal act to finance

gambling?

..................................................................................................................................................

17. Has gambling caused you to have difficulty in sleeping?

..................................................................................................................................................

18. Have arguments, disappointment, or frustrations caused you to gamble?

..................................................................................................................................................

19. Have you had an urge to celebrate any good fortune with a few hours of

gambling?

..................................................................................................................................................

20. Have you ever considered self-destruction as a result of your gambling?

..................................................................................................................................................

Seven or more positive responses suggest pathologic gambling.

* Reprinted with permission. Available from Gamblers Anonymous International Service Office, P.O. Box 17173, Los Angeles, CA 90017.

แบบคดกรองกำรตดกำรพนน

ฉบบภาษาไทย ประกอบดวยขอค�าถาม 20 ขอ

1. เวลางานหรอเวลาเรยนของคณเสยหายเพราะการพนน

..................................................................................................................................................

2. การเลนการพนนของคณเคยท�าใหชวตครอบครวไมมความสข

..................................................................................................................................................

3. การเลนการพนนของคณเคยท�าใหคณเสอมเสยชอเสยง

..................................................................................................................................................

4. คณเคยรสกส�านกผดหลงจากเลนการพนน

..................................................................................................................................................

5. คณเคยเลนการพนนเพอใหไดเงนมาใชหนพนนหรอแกปญหาการเงน

..................................................................................................................................................

6. การพนนท�าใหความสามารถตางๆในตวคณมประสทธภาพนอยลง

..................................................................................................................................................

7. หลงจากเสยพนน คณรสกวาตองกลบมาเลนอกครงอยางเรวทสดและตองเอาคนของทเสยไป

..................................................................................................................................................

8. หลงจากชนะพนน คณมความตองการอยางรนแรงทจะเลนอกครงและเอาชนะใหมากขน

..................................................................................................................................................

9. บอยครงทคณเลนพนนจนกระทงเหลอสตางคสดทาย

..................................................................................................................................................

10. คณเคยยมเงนเพอน�ามาเปนทนในการเลนพนน

..................................................................................................................................................

11. คณเคยขายของใดๆ เพอน�ามาเปนทนในการเลนพนน

..................................................................................................................................................

12.คณไมเตมใจทจะใชเงนจะใชพนนไปใชในการจบจายใชสอยอยางอน

..................................................................................................................................................

13. การพนนท�าใหคณไมใสใจตอความเปนอยของตวคณเองหรอครอบครว

..................................................................................................................................................

14. คณเคยเลนการพนนนานกวาทคณวางแผนไว

..................................................................................................................................................

15. คณเคยเลนการพนนเพอหลกหนจากความกงวลหรอปญหาอน

..................................................................................................................................................

16.คณเคยกระท�าหรอคดจะกระท�าผดกฎหมายเพอน�าเงนไปใชเปนทนในการพนน

..................................................................................................................................................

17. การพนนท�าใหคณนอนหลบยากขน

..................................................................................................................................................

18. การโตเถยงกน ความผดหวง หรอ ความรสกอดอด สงผลใหคณเกดความอยากไปเลนการพนน

..................................................................................................................................................

19. คณเคยมความรสกอยากฉลองเรองตางๆทเกดขนโดยการไปเลนพนนสกสองสามชวโมง

..................................................................................................................................................

20. คณเคยท�ารายตนเองหรอพยายามฆาตวตายอนเปนผลมาจากการพนน

..................................................................................................................................................

หากตอบ “ใช” ตงแต 7 ขอขนไป แสดงวาบคคลนนมแนวโนมทจะมปญหาการเลนการพนน