เรือดnih.dmsc.moph.go.th/aboutus/media/bed bug+cover.pdfเร อด: ช วว...

ชววทยาและ

คมอสำหรบการปองกนกำจดเรอดในโรงแรมและทพกอาศย

ชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและชววทยาและเรอด : คมอสำหรบการปองกนกำจดเรอดในโรงแรมและทพกอาศย คมอสำหรบการปองกนกำจดเรอดในโรงแรมและทพกอาศย

การปองกนกำจด

กรมวทยาศาสตรการแพทยกระทรวงสาธารณสข

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

กรมวทยาศาสตรการแพทย 88/7 ซอยโรงพยาบาลบำราศนราดร ถ.ตวานนท ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทร. 0-2951-0000-14 ตอ 99245 E-mail: [email protected]

โดย

ดร.อภวฏ ธวชสน, ดร.อษาวด ถาวระ, ดร.จกรวาล ชมภศร

สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

รองศาสตราจารย ดร.นพ.เผดจ สรยะเสถยร

ภาควชาปรสตวทยา คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย


ไดรบทนอดหนนการวจยจาก

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาตประจำป 2553


เรอด : การปองกนกำจด

เรอด : ชววทยาและการปองกนกำจด คมอสำหรบการปองกนกำจดเรอดในโรงแรมและทพกอาศย โดย

ดร.อภวฏ ธวชสน สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

ดร.อษาวด ถาวระ สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

ดร.จกรวาล ชมภศร สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

รศ.ดร.นพ.เผดจ สรยะเสถยร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

พมพครงท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2554 จำนวน 1,000 เลม

ออกแบบ, พมพ บรษท หนงสอดวน จำกด

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

เรอด : ชววทยาและการปองกนกำจด.--นนทบร : สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข,

2554.

32 หนา.

1. เรอด. 2. เรอด--แงการแพทย. 3. เรอด--การปองกนและควบคม.

I. อภวฏ ธวชสน. II. ชอเรอง.

595.75

เรอด : ชววทยาและการปองกนกำจด 3

::::::::::::::::::::::::::: สารบญ :::::::::::::::::::::::::::

เรอด 5

ความสำคญทางการแพทยและสาธารณสข 6

ชววทยาและนเวศวทยา 7

การจำแนกชนดของเรอด 10

การปองกนกำจดเรอด 11

สรปขนตอนการปฏบตในการปองกนและกำจดเรอดในโรงแรม 24

เอกสารประกอบการเรยบเรยง 27

ภาคผนวก 29


::::::::::::::::: กตตกรรมประกาศ :::::::::::::::::

หนงสอเรอง เรอด : ชววทยาและการปองกนกำจด เลมนไดจดทำ

ขนเพอใชเปนคมอสำหรบการปองกนกำจดเรอดในโรงแรมและทพกอาศย

ซงเปนผลผลตดานหนงภายใตแผนงานวจยเรองรปแบบการควบคมตว

เรอดแบบบรณาการ โดยไดรบทนอดหนนการวจยจากสำนกงานคณะ

กรรมการวจยแหงชาต ประจำปงบประมาณ 2553

ขอขอบคณสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตร

การแพทย ภาควชาปรสตวทยา คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล

มหาวทยาลยมหดล ภาควชาปรสตวทยา คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย ทเออเฟอเจาหนาท สถานท และเครองมอทใชในการวจย

ครงน

คณะผวจยหวงเปนอยางยงวา หนงสอเลมนจะเปนประโยชนตอ

ประชาชนทวไป ผประกอบกจการโรงแรม และผประกอบกจการกำจด

เเมลง ในการดำเนนการแกปญหาตวเรอดรบกวน ซงมผลตอสขภาพและ

เศรษฐกจการโรงแรมและการทองเทยวของประเทศ


เรอด (Bed bug) เปนแมลงทอยใน Order Hemiptera (hemi = half,

pteron = wing) Family Cimicidae เปนปรสตภายนอกของสตวเลยงลก

ดวยนมและสตวปก ชนดทกดและดดเลอดคนทสำคญ คอ Cimex hemipterus

ซงพบในเขตรอน และ Cimex lectularius พบในเขตอบอน ในประเทศไทย

ไมมรายงานการระบาดของเรอดมาหลายสบป จนทำใหคนวยหนมสาวใน

ยคปจจบนไมรจกเรอด อยางไรกตามเรมมขาวการพบตวเรอดบอยมาก

ขนในระยะ 2-3 ปทผานมา และขาวการระบาดของตวเรอดออกมากด

ผโดยสารในรถไฟหลายขบวน ทวงในเสนทางระหวางกรงเทพมหานคร

ไปยงภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ จนทำใหการรถไฟแหง

ประเทศไทยตองหยดการเดนรถไฟชวคราวเพอดำเนนการกำจดตวเรอด

ในตโดยสาร นอกจากนตามโรงแรมตางๆ กเรมพบตวเรอดมากขน เพราะตด

มากบนกทองเทยวชาวตางชาต เปนเหตใหเกดการระบาดของตวเรอดใน

โรงแรมและทพกในเมองทเปนแหลงทองเทยวทสำคญของประเทศไทย

เชน กรงเทพมหานคร ชลบร เชยงใหม ภเกต และกระบ สงผลใหผประกอบ

การธรกจโรงแรมและทพกประสบปญหาตวเรอดระบาดในทพกเปนอยาง

มาก ทงๆ ทเปนสถานทซงสะอาดแตกสามารถเปนแหลงอาศยและขยาย

พนธของตวเรอดได หากมตวเรอด

ตดเขามาแมเพยงไมกตวและไม

สามารถกำจดใหหมดสนไป

เรอด

เรอดตวเตมวย

Photo courtesy: Dr. Harold Harlan


ปลายศตวรรษท 20 เรอดมจำนวนลดนอยอยางรวดเรวเนองจาก

การใช DDT (Dichloro-diphenyltrichloroethane) อยางไรกตาม เมอตน

ศตวรรษทผานมาไดมการคนพบวาเรอดมการขยายจำนวนอยางรวดเรว

และเปนปญหาไปทวโลก ในปจจบนมรายงานการพบเรอดมากขนในหลาย

ทวป เชน อเมรกาเหนอ อเมรกาใต ยโรป ออสเตรเลย และเอเชย รวมทง

รายงานภาวะความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงทใชในการกำจดเรอด

โดยเฉพาะอยางยงสารกำจดแมลงในกลมไพรทรอยด (Pyrethroid) ซง

ภาวะความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงของเรอดไดเกดขนแลวในประเทศ

ไทยเชนเดยวกน จากการศกษาของสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข

กรมวทยาศาสตรการแพทย พบวาเรอดทสำรวจพบในโรงแรมใน

กรงเทพมหานคร ชลบร เชยงใหม ภเกต และกระบ มภาวะการดอตอสาร

เคมกำจดแมลงหลายชนด จงทำใหยากตอการควบคมเปนอยางมาก หาก

ไมไดรบการแกไขอาจทำใหเปนผลเสยตอสขภาพของประชาชน ทงสขภาพ

กายและสขภาพจต และยงอาจเปนปญหาตอธรกจการทองเทยวและโรงแรม

ในระยะยาว

ความสำคญทางการแพทยและสาธารณสข

เรอดจดเปนแมลงทสำคญทางการแพทยชนดหนง เนองจากเรอด

สรางความรำคาญตอมนษยและสตวดวยการกดดดเลอด ทำใหผทถกกด

ดดเลอดรสกคนบรเวณทเรอดกดซงเกดจากการแพนำลายของเรอด และ

ตอมาอาจทำใหเกดการบวม ผนแพ และผวหนงอกเสบบรเวณดงกลาวได

ในป 2554 นกวทยาศาสตรชาวแคนาดาไดคนพบวาเรอดเปนพาหะสำคญใน

การแพรเชอแบคทเรย 2 ชนด ทดอตอยาปฏชวนะ คอ Methicillin-resistant

Staphylococcus aureus (MRSA) ซงดอตอยาปฏชวนะ Methicillin และ

Vancomycin-resistant Enterrococcus faecium (VRE) ซงดอตอยา

ปฏชวนะ Vancomycin ในผปวยบางรายซงเขารบการรกษาและนอนพก

รกษาตวในโรงพยาบาลในเมองแวนคเวอร ประเทศแคนาดา

นอกจากนไดมการทดลองในหองปฏบตการและพบวาเชอโปรโตซว

ทสำคญบางชนด เชน Leishmania donovani และ L. tropica และไวรส


ตบอกเสบ ชนดบ (Hepatitis B) สามารถเจรญไดในตวเรอด อยางไรกตามยง

ไมมหลกฐานยนยนทแนชดวาเรอดสามารถเปนพาหะถายทอดโปรโตซว

และไวรสดงกลาวมาสคนในสภาพธรรมชาต สำหรบในสตวปกนนเรอด

สามารถทำใหเกดโรคโลหตจางในไก ไกงวง และนกพราบได

ชววทยาและนเวศวทยา

เรอดมการเจรญเตบโตและเปลยนแปลงรปรางแบบไมสมบรณ

(Incomplete metamorphosis) ประกอบดวย ระยะไข (Egg) ตวกลางวย

(Nymph) และตวเตมวย (Adult) ซงมรปรางคลายตวกลางวยแตขนาด

ใหญกวา เรอดตวเมยวางไขวนละ 1-5 ฟอง แตกอาจวางไขไดมากถง

วนละ 12 ฟอง ตลอดชวตเรอดตวเมยหนงตวสามารถวางไขไดมากถง

500 ฟอง บรเวณทเรอดชอบวางไข ไดแก หวเตยง ใตไมหวเตยง ขอบเตยง

กรอบไมใตเตยง ฐานรองทนอน (Box spring) ไมบวหวเตยงและรอบๆ

หอง บนทนอน ขอบทนอน ใตทนอน โตะขางเตยงสำหรบวางโทรศพท

และโคมไฟ โคมไฟขางเตยง พรมบรเวณรมผนงกำแพง โตะเครองแปง

กลองใสกระดาษทชชททำดวยไม ทวางกระเปา ตเสอผา เกาอหวาย ผา

มาน ผนงหอง ขอบเสา ขอบหนาตาง กรอบรป รหรอรอยแตกบนผนง

ปลกไฟ ฯลฯ

เรอดขณะกดดดเลอดมนษยและตมแดงทปรากฏภายหลง

Photo courtesy: Dr. Harold Harlan


ไขของเรอดมสขาว ยาวประมาณ 1-1.5 มลลเมตร มฝาปดและม

สารซเมนตเหนยวเคลอบอยทำใหยดตดกบบรเวณทวางไข ตวกลางวย

ของเรอดม 5 ระยะ (ระยะท 1-ระยะท 5) โดยแตละระยะตองกนเลอด

อยางนอย 1 ครง จงจะเจรญเตบโตไปสระยะตอไปได อยางไรกตาม

ตวกลางวยของเรอดสามารถมชวตอยไดนาน 3-4 เดอน โดยทไมตองกน

เลอด จากระยะไขจนกระทงเปนตวเตมวยใชเวลาในการเจรญเตบโต

ประมาณ 6-8 สปดาห ทงนอตราการเจรญเตบโตขนอยกบอาหารและ

อณหภมภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม

วงจรชวตของเรอด

Photo courtesy: MidMos Solutions Ltd.

เรอดตวเตมวยมลกษณะลำตวแบนร ยาวประมาณ 5-6 มลลเมตร

สนำตาลออนถงเขม สวนหวสน มหนวด 4 ปลอง มปากแบบเจาะดด

(Piercing sucking) ลกษณะเปนปลอง 3 ปลอง สามารถพบเกบไวในรอง

ดานลางใตลำตวได สวนอกดานหนามลกษณะเวา ดานขางขยายออกกวาง

กวาปลองอน ปกไมเจรญ มลกษณะเปนแผนแขงสน (Wing pad) มขา 6 ขา

สวนทองเปนรปไขเหนปลองชดเจน ตวผมอวยวะสบพนธ (Aedeagus)

FOURTH INSTARNYMPH

(3 mm long)Takes a blood meal

then molts

FIFTH INSTARNYMPH

(4.5 mm long)Takes a blood meal

then molts

ADULT(5.5 mm long)

Takes repeated blood mealsover several weeks. Females

lay up to 5 eggs per day

THIRD INSTARNYMPH

(2.5 mm long)Takes a blood meal

then molts

SECOND INSTARNYMPH

(2 mm long)Takes a blood meal

then molts

FIRST INSTAR NYMPH(1.5 mm long)

Takes a blood mealthen molts

THE LIFECYCLEOF THE

COMMON BED BUG(Cimex lectularius)

EGG(1.5 mm long)


โคงเรยวแหลมอยปลายลำตว ตวเมยมรเปดของถงเกบสเปรม (Spermalege

หรอ organ of Berlese) อยทบรเวณสวนทองปลองท 5 สำหรบใหตวผใช

ในการผสมพนธ เรอดในระยะตวเตมวยจะมตอมกลน (Scent gland) 1 ค

ตงอยบรเวณตอนลางของสวนอก และในระยะตวกลางวยจะพบตอมทม

ลกษณะคลายกนนทบรเวณตอนบนของสวนทอง ตอมเหลานจะทำใหตว

เรอดมกลนเหมนเฉพาะตว ซงเปนสารประเภท Hexanol และ Octenol

ซงเรอดจะปลอยสารทมกลนเหมนนออกมาจากลำตวเพอใชปองกนตว

ตวเตมวยมอายนาน 6-12 เดอน สามารถหลบซอนและไมตองกนเลอดได

นานหลายเดอนจนถง 1 ป

ภาพเปรยบเทยบลกษณะเรอดตวเตมวยทง 2 เพศ

โดยปกตแลวเรอดจะออกมาดดกนเลอดคนในเวลากลางคน รวมทง

ในทมด เชน เวลาปดไฟเขานอนหรอในโรงภาพยนตร แตเรอดอาจกดดด

เลอดคนในเวลากลางวนไดเมอตองการเลอด โดยปกตตอนกลางวนเรอด

จะชอบหลบซอนตวและอาศยอยตามขอบทนอน ซอกเตยง ซอกเกาอ

ตามรอยแตกของพนหอง ผนงหอง และตามรอยแตกของอาคาร มกพบตว

เรอดตามอาคารสถานทสาธารณะตางๆ เชน โรงแรม โรงภาพยนตร โรงเรยน

รถไฟ รถโดยสาร โดยเฉพาะอยางยงตามสถานททคอนขางสกปรกและม

คนมาอยรวมกนเปนจำนวนมาก เชน เรอนจำ คายผอพยพ คายทหาร

เพศเมย เพศผ


เรอดสามารถคลานออกมาจากทหลบซอนไดไกลถง 6เมตร เพอออกมา

กดดดเลอดคนแลวกลบเขาไปหลบซอนในทอยเดมหรอทใหมได

การจำแนกชนดของเรอด

เรอดทกดดดเลอดคนทสำคญม 2 ชนด คอ Cimex hemipterus และ Cimex hemipterus และ Cimex hemipterus

Cimex lectularius ปจจบนพบตวเรอดทง 2 ชนด ในประเทศไทย ซงแตCimex lectularius ปจจบนพบตวเรอดทง 2 ชนด ในประเทศไทย ซงแตCimex lectularius

เดมนนเคยมรายงานเพยงชนดเดยว คอ C. hemipterus โดยทวไปจะพบC. hemipterus โดยทวไปจะพบC. hemipterus

ตวเรอดชนด C. hemipterus ในเขตรอน (Tropical zone) เทานน และเรอดC. hemipterus ในเขตรอน (Tropical zone) เทานน และเรอดC. hemipterus

ชนดนไมสามารถมชวตอยไดในเขตอน ในขณะท C. lectularius มการปรบC. lectularius มการปรบC. lectularius

ตวไดดกวา จงพบไดทวโลก แตจะพบมากในเขตอบอน (Temperate zone)

ขอแตกตางทใชในการจำแนกตวเรอดทง 2 ชนด คอ สวน Pronotum ของ

C. hemipterus มขอบเปนเสนโคง anterior margin โคงเลกนอย และมC. hemipterus มขอบเปนเสนโคง anterior margin โคงเลกนอย และมC. hemipterus

ความกวางเปน 2 เทาของความยาว ในขณะท Pronotum ของ C. lectularius

มขอบดานขางเกอบตรง anterior margin ลกลงไปเปนเบา และมความ

กวางประมาณ 2 เทาครงของความยาว

ภาพเปรยบเทยบลกษณะเรอด 2 ชนด (C. hemipterus และ C. lectularius)

C. hemipterus

Photo courtesy: Dr. Apiwat Tawatsin

C. lectularius

Photo courtesy: Dr. Graham Snodgrass


นอกจากเรอดทง 2 ชนดนแลวยงมเรอดอกหลายชนดทดดเลอด

คนไดเชนเดยวกน เชน เรอดในกลม Bat bugs (C. adunctus, C. pilosellus,

C. pipistrellus complex, Leptocimex boueti), Swallow bugs (Oeciacus

spp.), Poultry bugs (Haematosiphon inodorus) การจำแนกกลมของ

เรอดเหลานแสดงไวใน ภาคผนวก (Diagram 1. Pictorial key to some

bed bugs that bite humans)

การปองกนกำจดเรอด

การปองกนและกำจดเรอดทมประสทธภาพตองดำเนนการโดยใช

วธการผสมผสานหลายๆ ดาน เชน การใหความรเกยวกบเรอด การสำรวจ

และประเมนผลกอนและหลงการควบคม การควบคมโดยใชวธทางกายภาพท

เหมาะสม การจดการสภาพแวดลอมของแหลงทพบ การใชสารเคมกำจด

แมลงทเหมาะสมสำหรบกำจดเรอด รวมทงการทดสอบความตานทานตอ

สารเคมกำจดแมลงทใช

การใหความรเกยวกบเรอด

ควรมการฝกอบรมใหความรเกยวกบชววทยาและนเวศวทยาของ

เรอด ตลอดจนวธการปองกนกำจดเรอด เพอใหบคลากรมความรความ

เขาใจเกยวกบตวเรอดมากขน บคลากรเหลาน ไดแก

l บคลากร/เจาหนาทของโรงแรม ไดแก ผจดการแผนกแมบาน

แมบานผทำความสะอาดหองพก ชางซอมบำรง

l ผใหบรการกำจดแมลง ทงระดบผจดการ หวหนาผควบคมงาน

และเจาทภาคสนามผปฏบตงานกำจดแมลง

การสำรวจเรอด

อปกรณทจำเปนสำหรบใชในการสำรวจเรอด ไดแก ไฟฉาย

ปากคบ พกน เหลกแหลมขนาดเลก (สำหรบเขยเรอดทอยในรองหรอ

ซอกเลกๆ) ขวดพลาสตกทมฝาปดแบบเกลยวเกบเรอด แวนขยาย แบบ

ฟอรมบนทกผลการสำรวจเรอด (ภาคผนวก)


ดำเนนการสำรวจเรอดอยางละเอยดถถวนทกซอกทกมมของหอง

อยางสมำเสมอ อยางนอยเดอนละครง บรเวณทอาจจะพบตวเรอดในหองพก

ไดแก หวเตยง สงประดบเหนอหวเตยง ขอบเตยง กรอบไมใตเตยง ฐานรอง

ทนอน (Box spring) ไมบวหวเตยงและรอบหอง บนทนอน ขอบทนอน

ใตทนอน พรมรมผนงกำแพง โตะหวเตยง โตะเครองแปง ทวางกระเปา

ตเสอผา เกาอหวาย ผามาน ผนงหอง ขอบเสา ขอบหนาตาง และกรอบรป

การสำรวจเรอดตองดำเนนการทงกอนและหลงการควบคม

อปกรณทจำเปนสำหรบใชในการสำรวจเรอด

แผงไมประดบหวเตยง

บนทนอน

แผงผาประดบหวเตยง

ตะเขบทนอน

ผาคลมทนอนดานลาง

ตะเขบทนอน


หวมมฐานรองทนอน ดานในของฐานรองทนอน

กลองไมเกบสายไฟบนผนงหอง หลงกรอบรป

โคมไฟหวเตยง

โตะหวเตยง

เกาอโคมไฟตงโตะ

สงบงชแสดงวามเรอดอยในบรเวณนน

l เรอด (ทยงมชวตอยหรอตายแลว)

l รอยเปอนมลดำของเรอด

l คราบของเรอดทลอกทงไว

l ไขของเรอด (อาจฟกแลวหรอยงไมฟก)


การปองกนกำจดเรอดโดยไมใชสารเคม

1. การกำจดตวเรอดโดยการใชวธทางกายภาพ

1.1 เครองดดฝน(Vacuumcleaner)

การใชเครองดดฝนในการทำความสะอาดพรมและพน

หองสามารถกำจดเรอดทพบอยนอกแหลงหลบซอนไดบาง

แตไมสามารถกำจดไขหรอเรอดทหลบอยภายในแหลงหลบ

ซอนได ควรดำเนนการกำจดเรอดทอยในถงเกบฝนภายใน

เครองหลงปฏบตงานทนท ไมเชนนนเรอดทอยภายในเครอง

ดดฝนดงกลาวอาจแพรกระจายไปสหองอนๆได การกำจด

เรอดทอยในถงเกบฝนสามารถดำเนนการไดดงน

l แชถงเกบฝนในถงซงมนำละลายผงซกฟอกเขมขน

(ตองแชถงใหนำทวมมด) เปนระยะเวลาอยางนอย

1 ชวโมง

l ตมถงเกบฝนในนำเดอด เปนระยะเวลาอยางนอย 10 นาท

เรอดบรเวณตะเขบทนอน

คราบของเรอดทลอกทงไว

รอยมลดำของเรอด

ไขของเรอด


l อบถงเกบฝนในเครองอบผาทอณหภมอยางนอย 60oC

เปนระยะเวลาอยางนอย 30 นาท

1.2 ความรอน (Heat)

การกำจดเรอดโดยใชความรอนอาจดำเนนการไดหลาย

วธ ดงน

l การตมผาปทนอน มาน ตลอดจนเครองนอนและ

เครองใชอนๆ ททำจากผา ซงเกบมาจากหองพกทพบ

เรอดในนำอณหภมอยางนอย 60oC เปนระยะเวลา

อยางนอย 10 นาท เพอกำจดเรอดและไขทอาจจะยง

ตดอยในผาเหลานนใหหมดไป

เครองอบผา (Dryer)

การตมผาในนำเดอด

เครองซกแหง(Dry cleaning machine)

l การซกผาปทนอนตลอดจนเครองนอนและเครองใชอนๆ

ททำจากผา ดวยวธการซกแหง (Dry cleaning) หรอ

อบผาดวยเครองอบผา (Dryer) ทอณหภมอยางนอย

60oC เปนระยะเวลาอยางนอย 30 นาท สามารถกำจด

เรอดไดทกระยะรวมทงระยะไขดวย

เครองซกแหง


l ใชเครองพนไอนำรอน (Steamer) ฉดพนกำจดเรอดใน

บรเวณทพบ ซงจะทำใหเรอดตายเมอสมผสไอนำทม

อณหภมสงอยางนอย 60oC (จะเปนชวงทไอนำผาน

ออกมาจากปลายทอไมเกน 2.5 ซม.) อยางไรกตาม

ตองระวงปญหาเรองความชนของไอนำทหลงเหลออย

บนวสดทเปนผา ซงอาจจะกอใหเกดปญหาเรองการ

เกดแบคทเรยหรอเชอราตามมา ดงนนบนวสดทเปน

ผาหลงพนดวยไอนำรอนแลวจงควรตองเปาดวยลม

รอนเพอใหแหงสนท

การใชเครองพนไอนำรอน (Steamer) กำจดเรอดในหองพก

การใชเครองทำความรอน (Heater) อบในหองหรอในบานเพอกำจดเรอด

l ใชเครองทำความรอน (Heater) อบหองใหมอณหภม

ภายในหองสง 50oC เปนระยะเวลาอยางนอย 3 ชวโมง

หรอทอณหภม 60oC เปนระยะเวลา 1 ชวโมง สามารถ

กำจดตวเรอดได รวมทงไขดวย ทงนเปนการกำจดเรอด

ไดอยางหมดสนทกซอกทกมมในหอง


2. การปรบปรงสภาพแวดลอมบรเวณแหลงทพบตวเรอด

ดำเนนการปรบปรงหองพก โดยการรอทำลายแหลงหลบ

ซอนของเรอดทมอยทงหมด เชน รอยขาดของวอลลเปเปอร

รอยตอระหวางหวเตยงกบผนงหอง รอยตอระหวางไมบวทพน

กบผนงหอง และซอมแซมปรบปรงใหมโดยใชซลโคน (Silicone)

หรอกาวยางยาอดแนวรอยแตกเหลานเพอไมใหเปนทหลบ

ซอนของเรอดอกตอไป

การใชเครองทำความรอน (Heater) เพอกำจดเรอดในเครองบนโดยสาร

การอดรอยไมประกบดวยซลโคน

การปองกนกำจดเรอดโดยใชสารเคม

การปองกนกำจดเรอดโดยใชสารเคมตองดำเนนการฉดพนสาร

เคมกำจดแมลงโดยเลอกใชสารเคมกำจดแมลงชนดทตวเรอดยงไมสราง

ความตานทาน ทงนจะตองฉดพนสารเคมดงกลาวใหทวทกซอกทกมมท

เปนแหลงหลบซอนของตวเรอด และตองสำรวจและประเมนผลหลงการ

ควบคมทกครง ประมาณ 3-7 วน หลงการฉดพนกำจดตวเรอด โดยการ


สำรวจอยางละเอยดถถวน หากยงพบตวเรอดแสดงวาการฉดพนยงไม

ครอบคลมบรเวณทมตวเรอด ตองดำเนนการฉดพนสารเคมกำจดแมลง

ซำทนท และประเมนการควบคมอกจนกวาจะไมพบตวเรอด นอกจากน

ยงตองหมนเวยนเปลยนกลมของสารเคมกำจดแมลงทใช ทกๆ 6-12

เดอน เพอลดปญหาการสรางความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงของ

เรอด องคการอนามยโลก (World Health Organization) ไดแนะนำสาร

เคมกำจดแมลงสำหรบใชในการควบคมเรอดดงแสดงไวในภาคผนวก

การใชสารเคมกำจดแมลงประเภทผสมนำฉดพน

สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

ไดดำเนนการศกษาประสทธภาพของผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภท

ผสมนำฉดพน) จำนวน 10 ชนด ซงมสารออกฤทธมาจากกลมของสาร

เคมกำจดแมลง 6 กลม คอ กลม Organophosphate (ไดแก Diazinon)

กลม Carbamate (ไดแก Fenobucarb, Propoxur) กลม Pyrethroid

(ไดแก Esfenvalerate, Cypermethrin, Bifenthrin, Etofenprox)

กลม Pyrrole (ไดแก Chlorfenapyr) กลม Phenylpyrazole (ไดแก Fipronil)

และกลม Neonicotinoid (ไดแก Imidacloprid) ทผประกอบการกำจด

แมลงนยมใชในการกำจดแมลงคลาน (จำพวก แมลงสาบ มด ปลวก เรอด)

ในการกำจดตวเรอดซงโคโลนไดจากจงหวดตางๆ โดยเจอจางสารเคม

กำจดแมลงแตละชนดดวยนำใหมความเขมขนตามทระบใหใชในฉลาก

แลวฉดพนลงบนตวเรอดโดยตรง (Direct spray) ผลการศกษาพบวา

Imidacloprid เปนสารเคมกำจดแมลงทมประสทธภาพดทสดในการศกษา

ครงน รองลงมา ไดแก Chlorfenapyr และ Fipronil (ตารางท 1)

การพนกำจดเรอดโดยใชผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทผสมนำฉดพน)


ตารางท 1 ประสทธภาพของผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทผสมนำฉดพน)

ในการกำจดเรอดทโคโลนไดจากจงหวดตางๆ

สารเคมกำจดแมลง

สารออกฤทธ

ความเขมขนทใช

(mg/L)

คา LT50

(วน) ของเรอดทไดจากจงหวดตางๆ

กรงเทพฯ ชลบร ภเกต กระบ เชยงใหม

A Diazinon 4,600 34.2 8.0 8.4 7.7 18.3

B Fenobucarb 5,000 42.8 11.6 6.0 10.0 8.8

C Propoxur 250 72.4 7.1 9.4 30.3 NA*

D Esfenvalerate 500 54.9 7.7 9.7 8.9 19.9

E Cypermethrin 1,000 NA* 6.4 7.1 9.7 7.7

F Bifenthrin 1,000 36.6 7.5 23.2 NA* NA*

G Etofenprox 4,000 37.7 8.0 11.2 10.1 10.1

H Chlorfenapyr 624 8.7 3.7 3.3 1.5 3.8

I Fipronil 250 12.7 1.3 6.2 0.8 9.5

J Imidacloprid 500 0.4 0.8 0.03 0.4 0.9

หมายเหต : 1) คา LT50

คอ ระยะเวลา (วน) ทเรอดสมผสสารเคมกำจดแมลงแลว

ทำใหเรอดตายไปกงหนง (50%) ของจำนวนเรอดทใชทดสอบทงหมด

2) NA* = ไมสามารถทำใหเรอดตายไดเลยแมแตเพยงตวเดยวตลอด

ระยะเวลาททดสอบ

เปนทนาสงเกตวาสารเคมกำจดแมลงทง 3 ชนด คอ Imidacloprid,

Chlorfenapyr และ Fipronil เปนสารเคมกำจดแมลงในกลมใหมซงยงไม

เคยมการใชสำหรบกำจดตวเรอดมากอน (สารเคมกำจดแมลงทองคการ

อนามยโลกแนะนำใหใชสำหรบกำจดตวเรอด แสดงไวในภาคผนวก)

สำหรบสารเคมกำจดแมลงทเหลออก 7 ชนดนน พบวามประสทธภาพตำ

ในการกำจดตวเรอด ซงกสอดคลองกบขอมลทไดจากการสอบถามบรษท

ผใหบรการกำจดแมลงในโรงแรม ซงพบวาบรษทสวนใหญใชสารเคม

กำจดแมลง (ประเภทผสมนำฉดพน) เฉพาะในกลม Pyrethroid เทานน

ในขณะทมบรษทสวนนอยทใชสารเคมกำจดแมลงในกลม Organopho-

sphate และ กลม Carbamate ในการดำเนนการกำจดแมลงในหองพก


ของโรงแรม เชน แมลงสาบ มด ปลวก และรวมไปถงตวเรอดดวย

ขอควรปฏบตในการฉดพนสารเคมกำจดแมลง

1. ควรผสมสารเคมกำจดแมลงตามคำแนะนำทระบไวในฉลาก

ของผลตภณฑ

2. ขณะผสมสารเคมกำจดแมลง ควรสวมถงมอและหนากากเพอ

ปองกนการสมผสกบสารเคมกำจดแมลง และขณะพนควรอย

เหนอลม ระวงอยาใหเขาตา จมก ปาก หรอสมผสผวหนง

3. หลงจากใชสารเคมกำจดแมลงเสรจแลว ตองลางมอ ลางหนา

อาบนำ สระผม และเปลยนเสอผา ใหสะอาด กอนดมนำหรอ

รบประทานอาหาร

4. หามทงภาชนะบรรจสารเคมกำจดแมลงทใชหมดแลวลงใน

แมนำ ค คลอง แหลงนำสาธารณะ ควรลางภาชนะทใชหมด

แลวดวยนำ 3 ครง กอนทำลายหรอฝงดน หามเผาไฟ

การใชสารเคมกำจดแมลงประเภทสเปรยอดกาซ

สำหรบการศกษาประสทธภาพของผลตภณฑเคมกำจดแมลง

(ประเภทสเปรยอดกาซ) จำนวน 8 ชนด (ตารางท 2) ซงมสารออกฤทธ

ในกลม Pyrethroid เพอใชในการกำจดเรอด พบวาผลตภณฑสวนใหญ

S-1, S-2, S-3, S-4 และ S-6 มประสทธภาพดในการกำจดเรอดทโคโลน

ไดจากจงหวดตางๆ และผลตภณฑกำจดแมลงอก 2 ชนด (S-5 และ S-7)

มประสทธภาพรองลงมา ในขณะทผลตภณฑ S-8 มประสทธภาพตำมาก

ในการกำจดเรอด (ตารางท 2) ทงนอาจอธบายไดวาเปนผลเนองมาจาก

สตรและสารออกฤทธของผลตภณฑเหลานน ผลตภณฑ S-8 เปนผลตภณฑ

สตรนำและมสารออกฤทธเพยงชนดเดยว คอ Etofenprox (0.6%) ใน

ขณะทผลตภณฑทเหลออก 7 ชนด เปนผลตภณฑสตรนำมน มสารออกฤทธ

ผสมกนตงแต 2-4 ชนด และมสารออกฤทธรวมตงแต 0.15-0.7% ดงนน

การผสมสารออกฤทธหลายๆชนดจงเปนกลวธทสามารถเพมประสทธภาพ

ของผลตภณฑกำจดแมลงได ถงแมจะมปรมาณสารออกฤทธรวมไมสง

มากนก เชน ผลตภณฑ S-4 ซงมสารออกฤทธ เพยง 2 ชนด คอ


Cypermethrin (0.17%) และ Imiprothrin (0.04%) มสารออกฤทธรวม

เพยง 0.21% แตมประสทธภาพในการกำจดเรอดสงมากเมอเทยบกบ

ผลตภณฑ S-8 ซงมสารออกฤทธเพยงชนดเดยว (Etofenprox 0.6%)

นอกจากนชนดของสตรกเปนขอสำคญอกประการหนงทมผลตอประสทธภาพ

ในการกำจดแมลง โดยทวไปแลวผลตภณฑสตรนำมนจะมประสทธภาพด

กวาผลตภณฑสตรนำถงแมจะมสารออกฤทธชนดเดยวกนและความเขมขน

เทากน ทงนเปนเพราะสารละลายซงมคณสมบตเปนนำมนจะทำใหสาร

ออกฤทธเกาะตดลำตวของแมลงและซมผานเขาสภายในไดดกวานำ

อยางไรกตามผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทสเปรยอดกาซ) ทพบวา

มประสทธภาพดในการกำจดตวเรอด

การศกษาในเรองฤทธตกคาง จากการทดลองเพมเตมของคณะ

ผวจยพบวาพนผวบางชนด เชน กระดาษกรองและผา ทถกสเปรยดวย

ผลตภณฑดงกลาวจนชม เมอแหงสนทแลวไมมประสทธภาพในการกำจด

ตวเรอด ดงนนผทจะใชผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทสเปรยอดกาซ)

เหลานในการกำจดตวเรอดจะตองระลกไววาผลตภณฑเหลานจะม

ประสทธภาพในการกำจดตวเรอดกตอเมอสเปรยโดนตวเรอดโดยตรง

เทานน แตไมมฤทธตกคาง จงไมสามารถควบคมตวเรอดในแหลงหลบ

ซอนได

ตารางท 2 ประสทธภาพของผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทสเปรยอด

กาซ) ในการกำจดเรอดทโคโลนไดจากจงหวดตางๆ

ผลตภณฑ

[สารออกฤทธ (% w/w)]

คาเฉลยอตราการตาย (%) ของเรอดจากจงหวดตาง ๆ


S-1 [Permethrin 0.25%,

d-Allethrin 0.10%,

S-Bioallethrin 0.10%,

d-Tetramethrin 0.25%]

95 100 100 95 100

S-2 [Cypermethrin 0.10%,

Prallethrin 0.03%,

Imiprothrin 0.03%]

100 100 100 100 100


ผลตภณฑ

[สารออกฤทธ (% w/w)]

คาเฉลยอตราการตาย (%) ของเรอดจากจงหวดตาง ๆ


S-3 [Imiprothrin 0.05%, Cyfluthrin

0.025%, d-Allethrin 0.20%,

Permethrin 0.10%]

100 100 100 100 100

S-4 [Cypermethrin 0.17%,

Imiprothrin 0.04%]

90 100 100 90 100

S-5 [Imiprothrin 0.02%, Permethrin

0.03%, Esbiothrin 0.10%]

55 100 60 65 70

S-6 [d-Tetramethrin 0.20%,

Prallethrin 0.14%]

90 100 90 100 100

S-7 [Tetramethrin 0.35%,

Cypermethrin 0.15%]

75 100 80 85 80

S-8 [Etofenprox 0.60%] 10 30 0 15 0

การใชสารเคมกำจดแมลงประเภทรมกาซ

การใชสารเคมกำจดแมลงในรปแบบการรมกาซเรมมความนยม

นำมาใชในการกำจดแมลงในอาคารบานเรอนมากขนโดยเฉพาะในตาง

ประเทศ ปจจบนพบวามการใชสาร Vikane gas ซงมสารออกฤทธเปน

Sulfuryl fluoride มาใชกำจดเรอดในทอยอาศย เชน บาน อพารตเมนต

โรงแรม ซงสามารถกำจดเรอดไดทกระยะ ตงแตระยะไข ตวออน และ

ตวเตมวย โดยไมมสารพษตกคาง สำหรบในประเทศไทยพบวาบรษท

กำจดแมลงหลายแหงไดเสนอโรงแรมใหดำเนนการกำจดเรอดดวยวธการ

รมกาซ ซงพบวาใชสารออกฤทธเปนสารเคมพวกฟอสฟน (Phosphine)

ในรปแบบเมด (ไดแก Aluminium phosphide หรอ Magnesium phosphide)

และสารเมธลโบรไมด (Methyl bromide) ซงสารเคมเหลานโดยปกตจะใช

ในการรมกำจดแมลงศตรพชทกดกนผลผลตทางการเกษตรในโรงเกบ

หรอกำจดแมลงทอาจหลบซอนอยในสนคาทบรรจอยในหบหอภายใน

ตารางท 2 ประสทธภาพของผลตภณฑเคมกำจดแมลง (ประเภทสเปรยอด

กาซ) ในการกำจดเรอดทโคโลนไดจากจงหวดตางๆ (ตอ)


ตคอนเทนเนอร อยางไรกตามการกำจดเรอดดวยวธการรมกาซทง

3 ชนดน มขอเสย คอ มอนตรายสงตอมนษยและสตวเลยงซงอาจทำให

เสยชวตไดในทนท ถาผดำเนนการไมสามารถปดรอยรวตางๆ ภายใน

หองใหมดชดแลวมกาซรวออกไปสภายนอก ดงนนบรษทผดำเนนการ

ดวยวธรมกาซนจะตองมเจาหนาทผเชยวชาญและไดรบการฝกฝนเปน

อยางดในการดำเนนการใหปลอดภยตอมนษย สตวและสงแวดลอม ขอเสย

อกประการหนงของการรมกาซกคอคาใชทคอนขางสงมาก (ประมาณ

3,000-5,000 บาท/หอง/ครง ทงนขนอยกบสภาพของสถานททจะตอง

ดำเนนการ)

ฟอสฟน

(รปแบบเมด)

เมธลโบรไมด

(บรรจในถง)

บานซงถกคลมดวยเตนท

แลวรมดวย Vikane gas

สำหรบการพนหมอกควน (Thermal fogging) โดยใชสารเคม

กำจดแมลงชนดตางๆ ไมวาจะเปนสารเคมในกลม Pyrethroid หรอ กลม

Organophosphate รวมไปถงการใชผลตภณฑกำจดแมลงชนดควน

(แบบกระปอง) นนพบวาไมสามารถกำจดเรอดในหองพกไดเลย

การทดสอบความไวและความตานทานตอสารเคมกำจดแมลง

ผลการศกษาของสถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรม

วทยาศาสตรการแพทย (ในชวงป 2552-2553) พบวาเรอดทเกบตวอยาง

ไดจาก 5 จงหวด คอ กรงเทพมหานคร เชยงใหม ภเกต กระบ และชลบร

สรางความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงหลายกลมทใชทดสอบ คอ

กลม Organochlorine (ไดแก DDT, Dieldrin) กลม Organophosphate


(ไดแก Malathion, Fenitrothion) กลม Carbamate (ไดแก Bendiocarb,

Propoxur) และ กลม Pyrethroid (ไดแก Cyfluthrin, Deltamethrin,

Permehtrin, Lambdacyhalothrin, Etofenprox) ดงนนจงควรดำเนนการ

ทดสอบความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงทใชในการปองกนกำจด

เรอด ทงกอนการดำเนนการควบคม และหลงดำเนนการควบคมทกๆ

6-12 เดอน (ถายงพบตวเรอดอย) ทงนสามารถปรกษาและขอรบบรการ

การทดสอบความไวและความตานทานตอสารเคมกำจดแมลงของตวเรอด

ไดท สถาบนวจยวทยาศาสตรสาธารณสข กรมวทยาศาสตรการแพทย

สรปขนตอนการปฏบตในการปองกนและกำจดเรอดในโรงแรม 1. ฝกอบรมเจาหนาทของโรงแรมโดยเฉพาะแมบานผทำความ

สะอาดหองพก ใหมความรเกยวกบชววทยาและนเวศวทยา

ของตวเรอด ตลอดจนการสำรวจและวธปองการปองกนกำจด

ตวเรอด

2. แมบานผทำความสะอาดหองพกจะเปนคนแรกทรวาเรมมตว

เรอดในหองพกแลว ดงนนจงควรดำเนนการสำรวจตวเรอดใน

หองพกอยางละเอยดถถวนขณะทเขาไปทำความสะอาดหอง

พก โดยสงเกตสงบงชซงแสดงวามเรอดอยในบรเวณนน ไดแก

ตวเรอด (มหรอไมมชวต) รอยเปอนมลดำทตวเรอดถายทงไว

ไขของตวเรอด คราบของตวเรอดทลอกทงไว

3. ถาพบสงบงชแมเพยงอยางใดอยางหนง ตองดำเนนการ

สำรวจตวเรอดในหองพกอยางละเอยดถถวนทกซอกทกมม

ของหองเพอคนหาแหลงหลบซอนของตวเรอดใหพบ ไดแก

หวเตยง ผาปทนอน ตะเขบทนอน ฐานรองทนอน พรม ไมบว

กลองไมทเกบสายไฟบนผนงหอง โตะหวเตยง โคมไฟ ทวาง

กระเปา ตเสอผา วอลลเปเปอร มาน เกาอ โซฟา ฯลฯ รวมทง

การรอสงประดบหวเตยงและฐานรองทนอน

4. ถาพบตวเรอดในหองใดแลวควรจะตองสำรวจหองขางเคยงท

ตดกนดวยทงดานซาย ดานขวา และดานตรงขามดวย


5. ดำเนนการกำจดตวเรอดโดยใชวธการทเหมาะสมกบแหลง

หรอวสดทพบตวเรอด โดยใชวธการผสมผสานทงทไมใชสาร

เคมใชและใชสารเคม

6. การกำจดตวเรอดโดยไมใชสารเคมสามารถดำเนนการไดโดย

ใชวธทางกายภาพ เชน การตม การใชความรอน

7. การกำจดตวเรอดโดยใชสารเคมสามารถดำเนนการไดโดย

การใชสารเคมกำจดแมลงซงมการศกษาแลววาตวเรอดยงไม

สรางความตานทาน ซงอาจจะใชในรปแบบการผสมนำฉดพน

หรอแบบสเปรยอดกาซ ทงนตองฉดพนใหครอบคลมทวพนท

ทพบวาเปนแหลงหลบซอนของตวเรอด การฉดพนเฉพาะ

พนทบางสวนจะทำใหการควบคมไมไดผล เพราะตวเรอดอาจ

จะเคลอนไหวหลบหนอยางรวดเรวไปยงบรเวณใกลเคยงใน

หอง และอาจรวมไปถงหองขางเคยงทตดกน

8. หลงจากฉดพนสารเคมกำจดแมลง ไมควรเขาไปในหอง

จนกวาสารเคมจะแหงสนท (อยางนอย 48 ชวโมง) และประเมน

ผลการควบคมภายในเวลา 3-7 วน แตหากพบวายงมตวเรอด

ทมชวตอย (อาจเกดจากการฉดพนไมทวถง) ตองดำเนนการ

ฉดพนซำ และประเมนผลหลงจากนน 3-7 วน และตองดำเนน

การซำจนกวาจะไมพบตวเรอด ควรระลกไวเสมอวาการฉด

พนสารเคมกำจดแมลงเพอกำจดตวเรอดนนบางทไมสามารถ

จะกำจดใหหมดสนในการฉดพนครงแรก ซงอาจจะตองมการ

ดำเนนการซำอก 2-3 ครง จงจะกำจดใหหมดสนไปได

9. ดำเนนการปรบปรงหองพก โดยการรอทำลายแหลงหลบซอน

ของเรอดทมอยทงหมด เชน ใตเตยง รอยขาดของวอลลเปเปอร

รอยตอระหวางหวเตยงกบผนงหอง รอยตอระหวางไมบวท

พนกบผนงหอง และซอมแซมปรบปรงใหมโดยใชซลโคน

(Silicone) หรอกาวยางยาอดแนวรอยแตกเหลานเพอไมให

เปนทหลบซอนของเรอดอกตอไป

10. จดทำประวตการพบตวเรอดในหองพกทกหอง รวมทงรายละเอยด

การดำเนนการควบคมและการประเมนผลการควบคมทกครง


11. จดทำแผนการดำเนนการเฝาระวงและควบคมตวเรอดใน

โรงแรม โดยใหมการสำรวจตวเรอดในหองพกอยางละเอยด

และสมำเสมออยางนอยเดอนละ 1 ครง แลวลงบนทกประวต

ไวแมไมพบตวเรอด ทงนควรระลกไวเสมอวาถงแมจะกำจด

ตวเรอดในโรงแรมจนหมดสนไปแลว แตกมโอกาสทอาจจะม

ตวเรอดตดมากบลกคาทเขาพกใหมทกวน

12. หากพบตวเรอดแมแตเพยงตวเดยว หรอพบสงบงชอนๆแม

เพยงอยางใดอยางหนง ตองรบดำเนนการตามวธการทกลาว

ไวขางตนทนท

13. กำหนดวธการดำเนนการเมอลกคารองเรยนเรองถกแมลงกด

ในหองพกโดยเฉพาะตวเรอด เชน เมอยายลกคาออกจากหองพก

ทพบตวเรอด ตองดำเนนการกำจดตวเรอดในหองดงกลาวและ

หองใหมทยายลกคาเขาไปพกทนททลกคาออกจากหองพก

เพราะตวเรอดจากหองเดมอาจจะตดไปกบลกคาและอาจจะ

แพรกระจายไปยงหองใหมรวมถงหองขางเคยงทไมเคยพบ

ตวเรอด และตองสำรวจและประเมนผลการควบคมอยางละเอยด

จนกระทงกำจดเรอดในหองดงกลาวหมดสนไป

14. ภาพลกษณของโรงแรมทมเรอดในความรสกของคนทวไป คอ

ความสกปรก ซงในความเปนจรงแลว แมโรงแรมจะดแลความ

สะอาดเปนอยางด แตถามคนหรอนำเรอดเขามาแพรพนธใน

โรงแรม แมแตเพยงไมกตวและโรงแรมไมดำเนนการกำจด

เสยแตเนนๆ ปญหากจะลกลามเพมขนและยากทจะจดการให

สำเรจโดยงาย และอาจกอใหเกดความเสยหายตอธรกจใน

ระยะยาวได


เอกสารประกอบการเรยบเรยง

1. สภทรา เตยวเจรญ. 2547. เรอดและมวนเพชฌฆาต. ใน: ชววทยาและการ

ควบคมแมลงทเปนปญหาสาธารณสข. ดร.อษาวด ถาวระ. พมพครงท 2, โรงพมพ

บรษท ดไซร จำกด, กรงเทพฯ, หนา 57-60.

2. อาคม สงวรานนท. 2538. กฏวทยาทางสตวแพทย. พมพครงท 4, โรงพมพ

สหมตรพรนตง, นนทบร, หนา 133-140.

3. Doggett S., Geary M., Russell R. 2004. The resurgence of bed bugs in

Australia: with notes on their ecology and control. Environmental Health 4

(2): 30-38.

4. Gbakima A.A., Terry B.C., Kanja F., Kortequee S., Dukuley I., Sahr F.

2002. High prevalence of bed bugs Cimex hemipterus and Cimex lectularius

in camps for internally displaced persons in Freetown, Sierra Leone: a

pilot humanitarian investigation. West Afr J Med 21(4): 268-271.

5. Harlan H.J., Faulde M.K., Baumann G.J. 2008. Bedbugs. In X. Bonnefoy,

H. Kampen, and K. Sweeney (eds.), Public health significance of urban

pests. World Health Organization, Geneva, Switzerland. p. 131-153.

6. Hwang S.W., Svoboda T.J., De Jong I.J., Kabasele K.J., Gogosis E.

2005. Bed bug infestations in an urban environment. Emerg Infect Dis

11(4): 533-538.

7. Karunaratne S.H.P.P., Damayanthia B.T., Fareenaa M.H.J., Imbuldeniya

V., Hemingway J. 2007. Insecticide resistance in the tropical bed bug

Cimex hemipterus. Pest Biochem Physiol 88: 102-107.

8. Lowe C.F., Romney M.G. 2011. Bedbugs as vectors for drug- resistant

bacteria. Emerg Infect Dis 17(6): 1132-1134.

9. Masetti M., Bruschi F. 2007. Bed bug infestations recorded in Central

Italy. Parasitol Int 56(1): 81-83.

10. Moore D.J., Miller D.M. 2006. Laboratory evaluations of insecticide

product efficacy for control of Cimex lectularious. J Econ Entomol 99(6):

2080-2086.


11. Myamba J., Maxwell C.A., Asidi A., Curtis C.F. 2002. Pyrethroid

resistance in tropical bed bugs, Cimex hemipterus, associated with use of

treated bednets. Med Vet Entomol 16(4): 488-451.

12. Potter M.F. 2005. A bed bug state of mind: Emerging issues in bed bug

management. Pest Control Tech 33: 82-85.

13. Pratt, H. D., and C. J. Stojanovich. 1967. Bugs: pictorial key to some

species that may biteman, p. 94. In Pictorial Keys to Arthropods, Reptiles,

Birds and Mammals of Public Health Significance. U.S. Department of

Health, Education and Welfare, Atlanta, USA.

14. Romero A., Potter M.F., Potter D.A., Haynes K.F. 2007. Insecticide

resistance in the bed bug: a factor in the pest’s sudden resurgence?

J Med Entomol 44(2): 175-178.

15. Suwannayod S., Chanbang Y., Buranapanichpan S. 2010. The life cycle

and effectiveness of insecticides against the bed bugs of Thailand.

Southeast Asian J Trop Med Public Health 41(3): 548-554.

16. Tawatsin A., Thavara U., Chompoosri J., Phusup Y., Jonjang N.,

Khumsawads C., Bhakdeenuan P., Sawanpanyalert P., Asavadachanukorn

P., Mulla M.S., Siriyasatien P., Debboun M. 2011. Insecticide resistance in

bed bugs in Thailand and laboratory evaluation of insecticides for the

control of Cimex hemipterus and Cimex lectularius (Hemiptera: Cimicidae).

J Med Entomol 48(5): 1023-1030.

17. Walker W., Ken G., Phil K., Ellen T., Eric H.. 2008. [Bed Bug Control]

Fumigation, Steam, Dusting and Labor. (Online). Available at http://www.

pctonline.com/articles/aricle.asp? ID=3085&IssueID=238

18. World Health Organization (WHO). 2006. Pesticide and their application

for the control of vectors and pests of public health importance, Sixth

edition. Department of Control of Neglected Tropical Diseases, WHO

Pesticide Evaluation Scheme (WHOPES). WHO/CDS/NTD/ WHOPES/

GCDPP/2006.1. p. 62-63.


ตวอยางแบบฟอรมทใชในการสำรวจเรอด

แบบฟอรมการสำรวจเรอด

วนทสำรวจ ผสำรวจ

สถานทสำรวจ อาคาร ชน

ลำดบท

หมายเลขหองทสำรวจ

ไมพบตวเรอด

พบตวเรอด/ไข/คราบ (สถานะและจำนวน) บรเวณทพบ

ตวเรอด

(เปน/ตาย)

ไข (ไมฟก/

ฟกแลว)

คราบของ

ตวเรอด

หมายเหต : บรเวณทอาจพบตวเรอด ไดแก หวเตยง ผาปทนอน ตะเขบทนอน ฐาน

รองทนอน พรม ไมบว กลองไมทเกบสายไฟบนผนงหอง โตะหวเตยง

โคมไฟ ทวางกระเปา ตเสอผา วอลลเปเปอร มาน เกาอ โซฟา ฯลฯ

ภาคผนวก


BUGS: PICTORIAL KEY TO SOME SPECIES THAT MAY BITE MANHarry D. Pratt and Chester J. Stojanovich

wings usually well-developed; body elongate-oval

thorax with cog wheel crest

fore-wing with 2 yellow spots

pronotum constricted behind middle pronotum constricted before middle

fore-wing dark in U.S. species

thorax without crest

ASSASSIN AND KISSING BUGS-FAMILY REDUVIIDAE BED BUGS-FAMILY CIMICIDAE

WHEEL BUGArilus cristatus

CORSAIRRasahus bigullatus

KISSING BUGTriatoma spp

BLACK BUG Melanolestes picipes

MASKED HUNTERReduvius personatus

TROPICAL BED BUGCimex hemipterus

so. U.S. & TROPICS

BED BUGCimex lectularius

TEMPERATE AREAS

POULTRY BUGHaematosiphon inodorus

BARN SWALLOW BUGOeciacus vicarius

BAT BUGCimex adjunctus E. N. AM.Cimex pilosellus W. N. AM.

wings reduced; body broadly-oval

middle coxae nearly touchingbeak reching 2nd coxa

3rd and 4th antennalsegments equal

fringe hairs on pronotum longerthan, or equal to, width of eye

pronotum with anterior marginmoderately excavated

pronotum with anterior margindeeply excavated

fringe hairs on pronotumshorter than width of eye

antenna inserted midway between eyeand tip of head; beak slender, straight

antenna inserted near eye;beak stout, curved

middle coxae widely separatedbeak not reaching 2nd coxa

4th antennal segmentshorter than 3rd

Diagram 1 Pictorial key to some bed bugs that bite humans


ตารางท 1 สารเคมกำจดแมลงทองคการอนามยโลก (WHO) แนะนำใหใชใน

การควบคมกำจดเรอด

Insecticide Insecticide groupa WHO hazard classificationb

Concentration (g/l or g/kg)

Bendiocarb C II 2.4

Flufenoxuron IGR U 0.3

Methoprene IGR U 0.9

Chlorpyrifos OP II 2-5

Malathion OP III 20

Pirimiphos-methyl OP III 10

a-Cypermethrin P II 0.3-0.6

b-Cyfluthrin P II 0.25-0.5

Bifenthrin P II 0.48-0.96

Cyfluthrin P II 0.4

Cypermethrin P II 0.5-2.0

Cyphenothrin P II 0.5-1.0

Deltamethrin P II 0.3 (0.5c)

l-Cyhalothrin P II 0.03

Permethrin P II 1.25

d-Phenothrin P U 1.0-2.0

Resemethrin P III 3

Tetramethrin P U 1- 2

a C: Carbamate, IGR: Insect Growth Regulator, OP: Organophosphate,

P: Pyrethroid b Class II: moderately hazardous; Class III: slightly hazardous;

Class U: unlikely to pose an acute hazardous in normal use c Dust formulation


ตารางท 2 คาความเปนพษของสารเคมกำจดแมลงชนดตางๆ

Insecticide name

Insecticide groupa WHO hazard classificationb

Oral LD50 (mg/kg)c

DDT OC II 113

Dieldrin OC O 46

Diazinon OP II 1,000

Fenitrothion OP II 503

Malathion OP III 2,100

Bendiocarb C II 55

Fenobucarb C II 620

Propoxur C II 95

Allethrin P III 685

Bifenthrin P II 55

Bioallethrin P II 700

Cyfluthrin P II 250

Cypermethrin P II 250

a-Cypermethrin P II 79

l-Cyhalothrin P II 56

Deltamethrin P II 135

Esfenvalerate P II 87

Etofenprox P U >10,000

Permethrin P II 500

Prallethrin P II 460

Tetramethrin P U >5,000

Chlorfenapyr Pyr II 441

Fipronil Phe II 92

Imidacloprid Neo II 450

a OC: organochlorine, OP: organophosphate, C: carbamate, P: pyrethroid,

Pyr: pyrrole, Phe: phenylpyrazole, Neo: neonicotinoid; b class II: moderately hazardous, class III: slightly hazardous, class U: unlikely

to pose an acute hazardous in normal use, class O: obsolete c The WHO recommended classification of pesticides by hazard and

guidelines to classification: 2004



เรอด : การปองกนกำจด

กรมวทยาศาสตรการแพทยกระทรวงสาธารณสข

สำนกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต

กรมวทยาศาสตรการแพทย 88/7 ซอยโรงพยาบาลบำราศนราดร ถ.ตวานนท ต.ตลาดขวญ อ.เมอง จ.นนทบร 11000 โทร. 0-2951-0000-14 ตอ 99245 E-mail: [email protected]

เรือดnih.dmsc.moph.go.th/aboutus/media/bed bug+cover.pdfเร อด: ช วว...

Documents