ศนยเรยนรการเพมประสทธภาพการผลตสนคาเกษตร (ศพก.) ระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ

ระบบสงเสรมเกษตรแบบแปลงใหญ

ระบบสงเสรมการเกษตรทยดพนทเปนหลก (area-based approach) ด าเนนงานในลกษณะ

บรณาการระหวางหนวยงานทเกยวของ โดยมผจดการแปลงเปนผบรหารจดการพนท

ในทกกจกรรมตลอด supply chain

วตถประสงค เพอสนบสนนใหเกษตรกรมการรวมกลม ท าการผลต การบรหารจดการรวมกนและรวมกนจ าหนายโดยมตลาดรองรบทแนนอน

เพอใหเกษตรกรสามารถลดตนทนการผลต ผลผลตเพมขน และมคณภาพไดมาตรฐาน

เพอใหเกษตรกรสามารถเปนผจดการ บรหารจดการการผลต ผลผลต และการตลาดได

• มขนาดการผลตทคมคาตอการลงทน : Economy of Scale

• พนทเหมาะสมสอดคลองกบ AGRIMAP

• มกระบวนการกลมอยกอน : สหกรณ กลมเกษตรกร วสาหกจชมชน

• มแหลงน าชดเจน/ปรมาณน าเพยงพอ

• มตลาดรองรบ

• การใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบพนท

• ก าหนดเปาหมายและแผนปฏบตทชดเจน/มแผนธรกจของตนเอง

• พฒนาโครงสรางพนฐานและการใชเครองจกรกลการเกษตร

• ก าหนดมาตรฐานการผลต

• ผจดการแปลงทมความสามารถ

• ผจดการแปลงรวมกบคณะกรรมการ ในการบรหารจดการแปลงใหญ

หลกการด าเนนการเกษตรแปลงใหญ

4

หลกการในการก าหนดพนทแปลงใหญ

• พนทอยชมชนทใกลเคยงกน • ขนาดพนทเหมาะสมตอการบรหารจดการ • เพยงพอใหเกดอ านาจในการตอรอง

ขาว พชไร ยางพารา ปาลมน ามน

• พนทไมนอยกวา 300 ไร และเกษตรกรไมนอยกวา 30 ราย

ไมผล พชผก ไมดอกไมประดบ ปศสตว/แมลงเศรษฐกจ ประมง และพชอนๆ

• พนทไมนอยกวา 300 ไร หรอ เกษตรกรไมนอยกวา 30 ราย

5

เงอนไข: พนทและจ านวนเกษตรกร

เปาหมายการพฒนา 5 ดาน 1. ลดตนทนการผลต

2. เพมประสทธภาพการผลต

3. พฒนาคณภาพ

4. การตลาด

5. การบรหารจดการ

โครงการสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ ป 2561

เปาหมาย 5 ป แปลงใหญทไดรบ

การพฒนา จ านวน 7,000 แปลง

เปาหมายป 61 แปลงใหญทไดรบการ

พฒนาจ านวน 4,369 แปลง (ป 59= 597 , ป 60 = 1,934

,ป 61 = 1,838 แปลง

เปาหมาย 1. แปลงไดรบการรบรอง มาตรฐาน 2. เกดการสงมอบผลผลตทม คณภาพ 3. เกษตรกรมรายไดเพม 4. เกษตรกร ไดรบการพฒนา เปน Smart Farmer จ านวน 95,000 ราย

ไตรมาส 4 (ก.ค.-ส.ค.)

กจกรรม 1. ตรวจสอบรบรอง มาตรฐานสนคาเกษตร 2. ประชาสมพนธและ เชอมโยงเครอขายตลาด สนคาเกษตรจาก แปลงใหญ 3. ประชมเครอขาย แปลงใหญครงท 5 และ 6

เปาหมาย 1. เกษตรกรไดรบการเรยนรจากการปฏบตงานในแปลงเรยนร (ดานตางๆ ) 2. มการพฒนาการผลต/เพมมลคาผลผลต 3. เกดการเชอมโยงการตลาด

ไตรมาส 3 (เม.ย-ม.ย.)

กจกรรม 1. สนบสนนแปลงเรยนร/ระบบน า/ การจดการดน 2. เชอมโยงการตลาด 3. พฒนาคณภาพสนคาเกษตร/ สรางมลคาเพม 4. ประชาสมพนธสรางการรบร 5. ประชมเครอขายแปลงใหญ ครงท 4

เปาหมาย 1. เกษตรกรไดรบการเรยนร จากการปฏบตงานในแปลง เรยนร (ดานตางๆ ) 2. มการพฒนาการผลต 3. ผจดการแปลงไดรบ การพฒนา 4. เกษตรกรสามารถเปนผจด การแปลง

ไตรมาส 2 (ม.ค.-ม.ค.)

กจกรรม 1. สนบสนนแปลงเรยนร/ ระบบน า/การจดการดน 2. พฒนาผจดการนา แปลงใหญ 3. พฒนาเกษตรกรเปน ผจดการแปลง 4. ประชาสมพนธสราง การรบร 5. ประชมเครอขายแปลง ใหญครงท 2 และ 3

เปาหมาย 1. มแผนบรณาการทก ภาคสวน 2. มแผนปฏบตงานราย แปลงครบทกแปลง 3. เกษตรกรน าความรไป ปฏบตในแปลง 4. ประชมคณะกรรมการ เครอขาย (ครงท 1)

ไตรมาส 1 (ต.ค.-ธ.ค.)

กจกรรม 1. จดสรรงบประมาณ บรณาการรายแปลง 2. ท าแผนปฏบตงาน รายแปลง 3. สมมนาเจาหนาท 4. ถายทอดความร 5. ประชาสมพนธสรางการรบร 6. ประชมเครอขายแปลง ใหญครงท 1

แปลงใหญทไดรบการพฒนา จ านวน 7,000 แปลง

เปาหมาย ป 2564

เปาหมาย ป 2563

แปลงใหญทไดรบการพฒนา จ านวน 6,473 แปลง

เปาหมาย ป 2562

แปลงใหญทไดรบการพฒนา จ านวน 5,873 แปลง

ป 2564 ระบบสงเสรมการเกษตร (T & V)

ขนตอนการสมครเขารวมแปลงใหญ

8

ประชาสมพนธ/สรางการรบร คดเลอกพนท รบสมครองคกรเกษตรกร

เดมใชคณะท างาน Single Command จดตงผจดการแปลง/

คณะกรรมการกลม/ฐานขอมล/แผนการผลต

รายบคคล/รายกลม กรมสงเสรมการเกษตร

(ระบบขอมล) bigfarm60

ผจดการแปลง คณะกรรมการ สมาชก

หนวยงานทเกยวของ

พจารณารบรองแปลง

บนทกขอมล ผานระบบ bigfarm60

ปจจบนใช CoO

(หนวยงานเจาภาพในการขบเคลอนนโยบายเปนหลกในการรายงานและตดตามผล)

การบรหารจดการโครงการ

ระดบสวนกลาง คณะท างานขบเคลอนการด าเนนงานระบบสงเสรมการเกษตรแบบแปลงใหญ

ระดบภมภาค

ประกอบดวยหนวยงาน ในกระทรวงเกษตรและสหกรณ

เดมมคณะกรรมการขบเคลอนนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณแบบเบดเสรจ (Single

Command)

ประกอบดวยหนวยงานภมภาคในกระทรวงเกษตร

และสหกรณ

คณะกรรมการอ านวยการขบเคลอนงานนโยบายส าคญและการแกไข

ปญหาภาคการเกษตรระดบจงหวด (Chief of Operation : CoO)

คณะท างานปฏบตการขบเคลอนงานนโยบายส าคญและแกไขปญหาระดบ

อ าเภอ (Operation Team)

ปจจบน

จดท าฐานขอมลแปลงใหญ / สงขอมล

ขอก ธ.ก.ส.

แจงรายชอกลมทผานการพจารณา

สงรายชอ

พจารณาเหนชอบ เสนอผาน ผจก.แปลง

ด าเนนพธการสนเชอ จายเงนกใหกลม ธ.ก.ส.ส านกงานจงหวด

เกษตรกรกลมแปลงใหญ

ธ.ก.ส.สาขาอ าเภอ

กรมสงเสรมการเกษตร(เลขาฯ) ขอมลในระบบ Bigfarm60 ธ.ก.ส. สนญ.

การอนมตสนเชอตามโครงการเกษตรแบบแปลงใหญ

จดท าแผนธรกจ โครงการฯขอรบสนเชอ

CoO รวบรวมและเสนอ

ผจดการแปลงรวมกบ ธกส.สาขาอ าเภอ

คณะอนกรรมการ

พฒนาการเกษตร

และสหกรณของ

จงหวด พจารณาแผนธรกจโครงการฯ

การขอรบการสนบสนนสนเชอเพอพฒนาการเกษตร

10

ขนตอนการสงขอมลให ธกส.

หนวยงานรบผดชอบบนทกขอมลทผานการรบรองแปลงใน Bigfarm60

ผลการด าเนนงานแปลงใหญ ป 2561

แปลงใหญ จ านวนแปลง พนท (ไร) เกษตรกร (ราย) ป 2559 597 1,403,438.41 95,169 ป 2560 1,934 1,965,875 153,789 ป 2561 มเปาหมาย 1,838 แปลง

506 364,073.3 28,508

รวม 3,037 3,733,386.71 277,466.00

12

ประเภทแปลงใหญ 11 กลมสนคา ประเภทสนคา จ านวนแปลง สนคา

1.ขาว 1,685 ขาว

2.พชไร 374 มนส าปะหลง/ขาวโพดเลยงสตว/สบปะรด/ถวเหลอง/ถวลสง/ออยโรงาน

3.ไมยนตน 287

ยางพารา/ปาลมน ามน/มะพราว/มะพราวน าหอม/มะมวงหมพานต/กาแฟ/

ชา/ไผ/หวาย

4.ผก/สมนไพร 117

ผก/ผกเหมยง/ขาวโพดฝกออน/ขาวโพดหวาน/เผอก/พรก/หอมใหญ/หอมแดง/มน

ฝรง/หนอไมฝรง

5.ไมผล 277

กลวย/ทเรยน/มะขาม/มะมวง/มงคด/ลองกอง/ล าไย/สตรอเบอร/สมโอ/สละ/เงาะ/

ลนจ/มะยงชด/ขนน/มะขามเทศ/ฝรง/นอยหนา/ละมด/อโวคาโด 6.หมอนไหม 20 หมอนไหม /หมอนผลสด 7.ไมดอกไมประดบ 29 ไมดอกไมประดบ/กลวยไม/เบญจมาศ

8.ปศสตว 169

แพะ/โคเนอ/โคนม/ไกพนเมอง/กระบอ/หญาเนเปยร/หญารซ/หญาอาหารสตว/

หญาหวาน

9.ประมง 52 ปลานล/ปลาตะเพยน/กงทะเล/กงกามกราม/ปลาสลด/ปลาชอน/ปลาดก 10.แมลงเศรษฐกจ 26 ผง/ผงโพง/จงหรด/ชนโรง

11.อน ๆ 1 นาเกลอ

ผลลพธการด าเนนงานแปลงปท 3 (ผลการด าเนนงานสะสม 2 ป)

สนคา

ป 2559 ป 2560 รวมสะสม 2 ป

ตนทน (%) ผลผลต (%) มลคาเพม (ลานบาท

ตนทน (%) ผลผลต (%) มลคาเพม (ลานบาท ลดตนทน

(ลานบาท) ผลผลตเพม (ลานบาท)

รวม (ลานบาท) ลดตนทน ผลผลตเพม ลดตนทน ผลผลตเพม

ขาว 19 13.04 431 758 0.58 13.81 18.51 821.10 449.51 1579.10 2028.61

ขาวโพดเลยงสตว 22.67 13.52 32 26 3.55 20.44 3.30 31.58 35.30 57.58 92.88

มนส าปะหลง 22.68 27.81 94 136 6.8 32.35 27.57 166.29 121.57 302.29 423.85

ออย 14.29 25 42.72 90.03 20 25 92.69 99.41 135.41 189.44 324.86

ปาลมน ามน 14.9 17.65 430 818 9.7 2.88 172.93 91.12 602.93 909.12 1512.05

กาแฟ 20 20 18.65 0.36 8.47 12.5 0.45 1.40 19.10 1.76 20.86

มะนาว 18.74 25 1.27 0.46 18.47 25 1.27 0.46 2.54 0.92 3.46

ผก/สมนไพร 16.5 30.23 11 63 7.26 6.25 3.29 10.38 14.29 73.38 87.68

เงาะโรงเรยน 19.69 7.98 1.63 4.36 0.1 4.82 0.01 5.15 1.64 9.51 11.15

ทเรยน 15.7 15.4 56.05 376.51 1.25 8.32 2.59 121.39 58.64 497.90 556.54

มะมวง 14.03 30 19.23 122.38 0.16 3.85 0.17 18.17 19.40 140.55 159.95

มงคด 15.69 15.44 7 25 6.48 3.4 2.31 3.79 9.31 28.79 38.09

ล าไย 15.7 15.4 75 171 9.42 5.03 33.09 72.13 108.09 243.13 351.22

หมอนไหม 8.13 6.69 10 1 23.33 16.3 1.39 1.22 11.39 2.22 13.61

โคเนอ 16.6 5 110.91 33.71 10.76 8.47 59.94 59.94 170.85 93.65 264.49

กงขาว 12.96 13.89 -68.67 154.26 8.01 6.48 47.92 52.15 -20.75 206.41 185.66

รวม 1,271.79 2,780.07 467.42 1,555.68 1,739.21 4,335.75 6,074.95

ผลการเชอมโยงตลาด

- แปลงใหญขาว กระทรวงพาณชย ท า MOU เชอมโยงกบโรงส ทวประเทศ และบางสวนเชอมโยงกบโรงพยาบาล

- แปลงใหญไมผล ผก ประสาน Modern Trade ในการรบซอผลผลต เชน แปลงใหญผกภทบเบก จงหวดเพชรบรณ และแปลงใหญผกอ าเภอเมองจงหวดขอนแกน ฯลฯ

- แปลงใหญเกษตรสมยใหม จ านวน 85 แปลง สนบสนนเชอมโยงตลาด เชน ออย – มตรผล กง – ซพ โคนม – สหกรณโคนม

กง ปลา – ไทยยเนยน มนส าปะหลง – ไทยวา ฯลฯ