1

ปท 10 / ฉบบท 40 / กมภาพนธ - มนาคม 2562

ศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา (กพย.) คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

สารบญ

ผจดการกพย. แถลง

เรองจากปก 3

หมนดโลก 6

ใกลตว 10

ทนสถานการณ 13

รเขา-รเรา 16

ไฮไลท 19

เสยงสะทอนจากพนท 30

แนะนำาเวบไซต 38

พบขอมลศนยวชาการเฝาระวง

และพฒนาระบบยา (กพย.)

ไดท

www.thaidrugwatch.org

www.thaidrugwatch.org/blog

www.youtube.com/thaidrugwatch

www.facebook.com/thaidrugwatch

twitter.com/thaidrugwatch

แนวทางการจดการ

ปญหาโฆษณาบนสอออนไลนและสอตางๆ

2

ยาวพากษ จดหมายขาวศนยขอมลเฝาระวงระบบยา

วตถประสงค เพอเปนสอกลางในการเผยแพรขอมลขาวสารทเปนความรวมมอระหวางศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา (กพย.)

กลมศกษาปญหายา (กศย.) และเครอขายตางๆ

ศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา (กพย.) ไดรบการสนบสนนจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

จฬาลงกรณมหาวทยาลยและองคการอนามยโลก

ทปรกษา - ผศ.ดร.ภญ.นยดา เกยรตยงองศล (กพย.) / ผศ.ดร.ภญ.สนทร ท.ชยสมฤทธโชค (กศย.)

บรรณาธการประจำาฉบบ - สนทร ท.ชยสมฤทธโชค / สรชย จำาเนยรดำารงการ

กองบรรณาธการ - อรกญญ ภมโคกรกษ / สรณนท จวะสรตน / ฉตรชย พานชศภภรณ / กลมนสตเภสชศาสตร / เขมวด ขนาบแกว / กนกพร ธญมณสน /

นทธน วฒนวราสนต

ประสานงาน - เขมกา โตนะโพธกล / ไพจตรา กตญญตะ

ออกแบบรปเลม - บรษท รแฟรคชน สตดโอ จำากด

ตดตอ ศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา (กพย.) คณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ถนนพญาไท ปทมวน กรงเทพฯ 10330 โทรศพท 02-218-8452

โทรสาร 02-254-5191 อเมล: spr.chula@gmail.com เวบไซต: www.thaidrugwatch.org บลอก: www.thaidrugwatch.org/blog ยทบ: www.youtube.com/

thaidrugwatch เฟซบก: www.facebook.com/thaidrugwatch ทวตเตอร: twitter.com/thaidrugwatch

ผจดการ กพย. แถลง

การแกปญหาโฆษณาผลตภณฑสขภาพอยางผดกฎหมายเปนเรองทยากเยนแสนเขญตอง

อาศยความรวมมอจากหลายฝายรวมทงตองมการเฝาระวงตลอดเวลา

บทเรยนจากตางประเทศ เชน ออสเตรเลย มการเพมประสทธภาพการจดการปญหาโดยม

ชองทางการรองเรยนและจดกระบวนการทำางานทชดเจน ตอบโจทยการแกปญหาผบรโภคทเจอ

โฆษณาหลอกลวงได ผบรโภคสามารถรองเรยนและรผลการดำาเนนการจดการขอรองเรยนในกรอบเวลา

การทำางานทชดเจนเปนตน

สำาหรบประเทศไทยหากจะพดวาในทกวนน ระบบการเฝาระวงปญหาโฆษณาอยางผดกฎหมายนน

คอนขางเขมแขงโดยเฉพาะการเฝาระวงโดยภาคเครอขายภาคประชาชนแลวแตความยากอยททำาอยางไรขอ

รองเรยนจะนำาไปสการจดการใหหมดสนไปได ขอจำากดมอยมากมาย ตงแตการขาดบคลากรทรบผดชอบ

ขอกฎหมายทไมเออตอการแกปญหาประชาชนขาดภมคมกน ในขณะทปญหามความซบซอนมากขน

เรอยๆ

แผนงาน กพย. ยงคงตองดำาเนนกลยทธทงสามดาน คอทงปลกประชาชนใหรเทาทน เสรม

องคกรผ บรโภคใหมพลงเขมแขงมากข น และกดดนหนวยงานผ มหนาท รบผดชอบตอไป แบบ

“กดไมปลอย”

ผศ.ดร.ภญ.นยดา เกยรตยงองศลศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา (กพย.)

3

บทสมภาษณพเศษนมวตถประสงคเพอรบทราบแนวนโยบายและทศทางการดำาเนนงานดาน

การคมครองผบรโภคของพลโท ดร.พระพงษ มานะกจ กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน

และกจการโทรคมนาคมแหงชาตในฐานะททานไดเขามารบผดชอบเปนประธานคณะอนกรรมการ

คมครองผบรโภคของกสทช.ในป 2560 โดยทานมผลงานเชงรกในการดำาเนนงานจดการปญหาโฆษณา

ผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมายทออกอากาศผานทางโทรทศน และตอมาในป 2561 ทานไดมบทบาท

สำาคญในการบรณาการความรวมมอเฉพาะกบสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ขยายมา

สการสรางกลไกความรวมมอระหวางกสทช.ภาคและกสทช.เขตกบสำานกงานสาธารณสขจงหวด

(สนง.สสจ.) ทอยภายใตสงกดสำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเพอดแลการกระจายเสยงทางสถาน

วทยโดยนโยบายสำาคญของทานคอ“หนาจอโทรทศนและวทยตองไมมโฆษณาผดกฎหมาย”

บทสมภาษณพเศษพลโท ดร.พระพงษ มานะกจ

โดย ผศ.ดร.ภญ.สนทร ท.ชยสมฤทธโชค

เรองจากปก

กสทช. กบนโยบายการจดการ

โฆษณาหลอกลวงเกยวกบอาหาร

และยาทางวทยและโทรทศน

สมภาษณพลโท ดร.พระพงษ มานะกจ

กรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน

และกจการโทรคมนาคมแหงชาต

ผมจบปรญญาตรจากโรงเรยนนายรอยจปร. ปรญญาโทพฒนบรหารศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม)

จากนดาและปรญญาเอกสาขาวชาสงคมวทยาเนนทางดานเศรษฐศาสตรการเมองจากมหาวทยาลย

บเลเฟลดสหพนธสาธารณรฐเยอรมนโดยไดรบทนจากรฐบาลเยอรมนเมอพ.ศ.2535

ขอทราบประวตสวนตวคำาถาม :

4

เพราะผมทำางานในสายสอมากอน เมอตอนทมาสมครเปน กสทช. กรรมการคดสรรประหลาดใจ

ผมเคยทำางานทงเปนอาจารย เปนทหาร เปนสอมากอน เรยกไดวามคณสมบตครบทไมเคยมใคร

เปนมากอน

ผมสนใจโมเดลของเยอรมนเพราะตองเขาใจวาสอจะมคณภาพรายการดๆมนตองมเงนทนสนบสนน

ใหเขาไมใชปลอยใหสอไปหากนเองในระบบทนนยมถาปลอยใหสอเจาของชองตองไปหากนกบ

การโฆษณามนเลยไปเขากบระบบการตลาดของทนนยมเราจะไมไดชมรายการทางประวตศาสตร

รายการปรชญาหรอรายการทางศลปะหรอดนตรคลาสสกดๆเพราะจะไมมเรตตงเราถกบงคบให

ดเฉพาะรายการทขายไดในระบบทนนยม เชน รายการละครตบตหรอ เกมสโชว อะไรทไรสาระ

สำาหรบเยอรมนผชมตองมสวนรวมในการจายแมแตระบบทวพนฐานกตองจายคาชมแตจายใน

ราคาถกมาก จายเปนรายเดอน เพอใหรฐบาลนำาไปเปนกองกลางแลวจดสรรมาใหสอ เพอใหสอ

ผลตรายการดๆ มสาระ เพอใหเกดประโยชนกบผชม มนตองแกในระบบโครงสราง ทำาใหเนอหา

ไมขนกบการตลาดหรอระบบวดเรตตงหรอระบบโฆษณากสทช.ของเยอรมนจงสามารถทำาทวให

มคณภาพไดซงแตกตางจากบานเรา

พอจบมาแลวผมไดมโอกาสเปนอาจารยพเศษแบบประจำาใหกบนดาสอนตงแตปพ.ศ.2537ถง

2550 แลวยงเคยทำางานทงทางดานวทยและโทรทศน ผมทำารายการวทย ใจถงใจ ตงแตป พ.ศ.

2542ถง2544รายการวทยรกเมองไทยตงแตปพ.ศ.2544ถง2553และรายการวทยบานเมอง

ของเราตงแตปพ.ศ.2544ถง2553และเปนหวหนาฝายโทรทศนดาวเทยมททบ.5พ.ศ.2547

นอกจากนนในฐานะทเปนทหาร ผมทำางานในฐานะรองผอำานวยการศนยปฏบตการจตวทยาและ

ประชาสมพนธจงหวดชายแดนภาคใต สภาความมนคงแหงชาต (ต.ค. 2548–ธ.ค. 2549) เคย

เปนเลขานการประจำาคณะกรรมาธการการทหารวฒสภา1ต.ค.2543ถง2548และตลาการ

ศาลทหารกรงเทพฯตงแตต.ค.2548

เหตใด ทานพระพงษถงใหความสนใจกบงาน กสทช.

ทานตองการเหนกจการกระจายเสยง กจการโทรทศนเปนอยางไร ประสบการณ

ในตางประเทศมสวนปรบวธคดและมมมองการทำางานของ กสทช. อยางไร

คำาถาม :

คำาถาม :

5

ตองเขาใจวาเคาใหอำานาจมาก เราตองบรหารอำานาจใหสมดล ใชทงไมแขงและไมนวม ดในภาพรวม

ใหไดอยางกรณน เคารองมาวาพอเราหามโฆษณาทางทวมนไปโฆษณาทางอนเตอรเนต เงนเลย

ไปอยกบตางประเทศออกไปกวาสองหมนลานบาทไปอยกบตางชาตหมด

การทำางานกบภาคเครอขาย ตองสรางสมพนธรวมกนดวย เปนเพอนกน ไปตกอลฟ ไปกนเหลา

มนทำางานกนงายขนหรอตองไปเยยมกนบอยๆ

สวนการทำางานของเจาหนาท เราทำาใหเหนวามนสำาคญทตองทำา ทำาใหเปนตวชวด ตองหาเครองมอ

เครองใชใหเพยงพอ ตองไปกำากบใหมแผนปฏบตการ ทำาใหเปนระบบ เมอระบบมนเกดแลว มน

จะกลายเปนงานประจำาทตองทำา

ถาถามถงเปาทเปน ultimate goal อยากใหเปนแบบเยอรมน แตททำาได แคจดระบบการตรวจสอบ

เนอหา และจดระบบเครอขายตรวจสอบเนอหา รวมทง การสรางความรวมมอกบอย. ผมวาทำางาน

มาถกทางแลว เหลอแตการทำาความเขาใจกบคณะอนกรรมการฯ ทำาใหเขาใจวาใชแตอำานาจ

ในการจบปรบอยางเดยวไมไดตองสรางสมดล

สำาหรบความรวมมอกบอย.จะเหนไดวาเมอมารวมทำางานกนมาเฝาระวงหนาจอโทรทศนดวยกน

มนรวดเรวมาก เมออย.วนจฉยวาผดกฎหมาย มนสามารถสงระงบการดำาเนนการไดในวนรงขน

สวนการทำางานกบสำานกงานสาธารณสขจงหวด มนเพงเรมตน แลวมนมตงเจดสบจงหวด มนม

นโยบายและวฒนธรรมวธคดทแตกตางกนและการทสสจ.ตองพงสอตองการเปนพนธมตรกบสอ

กเปนอปสรรคสำาคญ ทำาใหการทำางานยาก ซงจะเหนวาหลายจงหวดเลอกใชการเตอนมากกวา

การดำาเนนคดแตตองดำาเนนงานตอไปซงผมจะเนนการไปเยยมตดตามงานเพมมากขน

เจาหนาทของกสทช.จะรกษาสงททานสรางไวไดอยางไร บางเรองเปนเทคนคเฉพาะตว

อะไรเปนงานททานทำาไปแลว และถอเปนความภาคภมใจและความสำาเรจ

มอะไรทยงไมไดทำา และตองการสรางในปน

คำาถาม :

คำาถาม :

6

หมนดโลกผศ.ดร.ภญ.อรกญญ ภมโคกรกษ

นกวชาการอสระ

การจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพ

ทไมเหมาะสมในตางประเทศ

ผลตภณฑเสรมอาหารในตางประเทศกมปญหาการโฆษณาทไมเหมาะสมเชนกน ปญหาภายในอตสาหกรรม ซงชวยสงเสรมการขายอาหารทเขาขายฉอฉล รวมถงการไมบงคบใชกฎหมายและขอบงคบซงปองกนไมใหผผลตตดฉลากและขายผลตภณฑภายใตคำาวา“ผลตภณฑเสรมอาหาร”บคคลทระบวาตนเองเปนนกโภชนาการ แตมาจากสถานศกษาทไมไดรบการรบรอง นกวจยทออกสอสาธารณะเกยวกบผลการคนพบของตนกอนทการศกษาจะตพมพในวารสารวชาการซงสงผลใหผบรโภคเกดความสบสน นอกจากยาและอาหารแลวยงมการโฆษณาเครองสำาอางผลตภณฑโฮมโอพาธย(Homeopathy)ผลตภณฑดแลสขภาพในชองปากเทคโนโลยและอปกรณทางการแพทยดวย บทความนจะดการจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทไมเหมาะสมในบางประเทศทนาสนใจ

ประเทศสหรฐอเมรกา องคการอาหารและยา (Food and Drug Administration, FDA) มการออกจดหมายเตอนไปยงบรษทผลตภณฑสขภาพทดำาเนนการโฆษณาททำาใหเขาใจผด เจอปนผลตภณฑหรอปลอมเครองหมายการคาใหดำาเนนการแกไขหากไมปฏบตตามอาจมมาตรการอนตามมาเชนการยดการสงหามโดยศาลการยดหนวงผลตภณฑเมอเขาสประเทศจนกวาการแกไขจะเสรจสนการแนะนำาหนวยงานของรฐบาลกลางใหทราบถงจดหมายเตอนเพอใหนำาขอมลไปพจารณาเมอพจารณาทำาสญญากบบรษท กรรมาธการการคาสหรฐอเมรกา (Federal Trade Commission, FTC) มอำานาจหนาทควบคมการโฆษณาทหลอกลวงหรอไมเปนธรรมดวยโดยมกกระทำาการเมอมคำารองทกขจากพลเมองตอบรษทใดบรษทหนง ทนายความและผอนสามารถยนคำารองทกขตอบรษทอาหารและเครองดมทมสวนในการปฏบตดงกลาวได ทนาสนใจคอ เมอพจารณาบทบาทอนสำาคญของการเกบรวมขอมลและการกำาหนดเปาหมายผบรโภคตามพฤตกรรมในการตลาดแลว จะเหนไดวา ควรใสใจกบประเดนความเปนสวนตวทเกดจากเทคนคการตลาดดจทลใหมบางเทคนคเปนพเศษองคกรหนงทนาสนใจในเรองนคอศนยสงเสรมประชาธปไตยดจทล(CenterforDigitalDemocracy,CDD)ซงไดรบการยอมรบในฐานะเปนหนงในองคกรคมครองการบรโภคและความเปนสวนตวของผบรโภคชนนำาในสหรฐอเมรกา องคกรนไดอยในแนวหนาของ

7

การวจยการใหความรแกสาธารณชนและการเปนตวแทนในการคมครองผบรโภคในยคดจทลมาตงแตการกอตงเมอป พ.ศ. 2544 ขณะทเราพงพาอนเทอรเนตและเทคโนโลยดจทลมากขนเรอยๆ องคกรนชวยประชาชนในการเลอกสงตางๆเพอสขภาพใหดขน ในขณะทผบรโภคตองเผชญความทาทายใหมๆตลาดทางการแพทยออนไลนกำาลงววฒนไปโดยมการปองกนนอยคำาถามกคอทำาอยางไรจงจะดทสดทจะคมครองความเปนสวนตวของเราทำาใหเราไดรบขอมลทนาเชอถอและไมตกอยใตวธปฏบตทางการตลาดทไมเปนธรรม องคกรนกำาลงทำางานใหแนใจวาสาขาสขภาพดจทลนนสามารถเอาผดได เคารพความเปนสวนตวของผบรโภค และมการปองกนอยสำาหรบการตลาดออนไลน ตวอยางเชน องคกรนไดออกรายงานเรอง “การตลาดดจทลของอาหารตอเดกและวยรน: วธปฏบตอนเปนปญหาและการแทรกแซงนโยบาย” รายงานฉบบนตรวจสอบแนวโนมการตลาดดจทลตอเยาวชนทใชเทคนค “นำาเซาะทราย”สอสงคม การระบโพรไฟลพฤตกรรม การมงเปาตามสถานทและการตลาดทางโทรศพทเคลอนท และวธทางประสาทวทยาศาสตร นอกจากน รายงานนยงไดแนะนำาหลกการสำาหรบควบคมการโฆษณาทไมเหมาะสมตอเยาวชนดวย โดยระบวาควรสรางกรอบควบคมใหมสำาหรบการตลาดดจทลตอเยาวชนกรอบใหมจำาเปนจะตองนำาวธปฏบตทางการโฆษณาและการตลาดทงหลายในทกสอมาพจารณา และใชกบเดกทกคนรวมถงวยรนดวยกลยทธแทรกแซงจำาเปนตองครอบคลมและหลากหลายดานซงเกยวของกบผมสวนไดสวนเสยในรฐบาล สาธารณะและอตสาหกรรมทหลากหลายทงในระดบมลรฐและรฐบาลกลางใจกลางของกรอบใหมนควรเปนชดหลกการและวธปฏบตทางการตลาดทเปนธรรม เปาหมายควรเปนการถวงดลความสามารถของเยาวชนทมสวนรวมในวฒนธรรมส อดจทลอยางเตมท ในฐานะผผลต ผบรโภคและพลเมอง กบพนธกรณของรฐบาลและอตสาหกรรม เพอใหแนใจวาเยาวชนไมไดตกอยภายใตอทธพลแหงการตลาดทไมเปนธรรมและหลอกลวงโดยเฉพาะสำาหรบผลตภณฑทไมดตอสขภาพหลกการเหลาน จะทำาใหมนใจไดวา เยาวชนจะเขาสสงคมในฐานะผบรโภคทมความรบผดชอบในตลาดดจทลทเตบโตขนเรอยๆและสามารถเขาใจสทธของตนได

ประเทศออสเตรเลย หนวยควบคมกำากบยาของประเทศออสเตรเลย (Therapeutic Goods Administration,TGA) เปนหนวยงานเดยวทรบผดชอบจดการคำารองทกขเกยวกบการโฆษณาสนคาทางการรกษาตอสาธารณชน มการนำาเวบไซตใหมเขามาใหประชาชนใชยนคำารองทกขไดงายแบบออนไลน หนวยงานนมงมนทจะจดการคำารองทกขเหลานภายในกรอบเวลาทแนนอนซงเปนสวนหนงของดชนวดผลสำาเรจ(keyperformance indicator,KPI) เมอประชาชนสงคำารองทกขการโฆษณาเขาไปแลวจะไดรบอเมลวาหนวยนไดรบแลวอเมลนจะมหมายเลขอางองซงสามารถใชตดตามคำารองทกขไดคำารองทกขจะไดรบการจดการตามนโยบายจดการคำารองทกขเกยวกบการโฆษณาของหนวยทนททกจกรรมเกยวกบคำารองทกขไดเสรจสนลงแลว หนวยนจะแจงผลลพธใหผยนทราบ หากเกยวของกบผโฆษณาหลายรายทผยนหรอหนวยนระบพบ ผยนกจะไดรบแจงถงการจดหมวดหม การประเมนและผลลพธสำาหรบผโฆษณา

8

แตละรายผลลพธของคำารองทกขจะหาไดแบบออนไลนขอมลทจดพมพสำาหรบแตละคำารองทกขจะขนอยกบการจดหมวดหมของเรอง (ตำา ปานกลาง สง หรอวกฤต) การปฏบตอยางเชนคำาสง การแจงการละเมดหรอการดำาเนนการทบงคบใชตอผโฆษณาจะมการบนทกไวในผลลพธและจดพมพไวในเวบไซตดวย

ประเทศแคนาดา ในความพยายามแกปญหาคำารองทกขเกยวกบการโฆษณา ความสำาคญอนดบแรกของกระทรวงสาธารณสขแคนาดา (Health Canada) คอ การคมครองสขภาพและความปลอดภยของชาวแคนาดากระทรวงฯใชการแทรกแซงในระดบทเหมาะสมทสดทไดสดสวนกบความเสยงตอสขภาพ วธการ/มาตรการจากเบาไปหาหนกไดแก การขอความรวมมอซงมกใชจดหมายทอาจขอใหดำาเนนการแกไขหรอหยดการโฆษณา การตดตามผลเพอทวนสอบวาการดำาเนนการทขอไปนนเสรจสนในลกษณะทกระทรวงฯพอใจหรอไมการยดวสดโฆษณาการเยยมสถานทการออกประกาศสาธารณะการเรมกระบวนการบงคบ (เชน คำาสงหามของศาล คาปรบ) สวนคำารองทกขเกยวกบการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทไมไดรบอนญาตนน กระทรวงฯจะกระทำาการใหแนใจไดวา บรษทไดหยดแลวทงการโฆษณาและการขายผลตภณฑ

ประเทศอสราเอล กระทรวงสาธารณสข(MinistryofHealth)รวมกบกระทรวงอตสาหกรรมการคาและการจางงาน(MinistryofIndustry,TradeandEmployment)มคณะกรรมการสบสวนเชงทปรกษาเกยวกบการโฆษณาผลตภณฑสขภาพททำาใหเขาใจผด(AdvisoryInvestigativeCommitteeonMislead-ingAdvertisingofHealthProducts)คณะกรรมการนมหนาททำางานเพอใหบรรลวตถประสงคในการปองกนไมใหสาธารณชนเกดความเขาใจผดอนเนองมาจากการโฆษณาผลตภณฑสขภาพ เปนทปรกษาและสนบสนนคณะกรรมการควบคมทมอำานาจปองกนไมใหสาธารณชนเขาใจผดและเชอในอำานาจการรกษาทไมไดรบการยนยนควบคมดแลและเปนทปรกษาใหวสาหกจการคาเกยวกบสารทวสาหกจเหลานนตองการใหเชอเกยวกบผลตภณฑ จดพมพผลและสรปผลการสบสวน และนำาเสนอตอสาธารณชนประชาชนสามารถยนคำารองทกขกบคณะกรรมการนไดเกยวกบการโฆษณาผลตภณฑสขภาพททำาใหเขาใจผดโดยใชจดหมายอธบาย (ผลตภณฑใด โฆษณาประกอบดวยอะไรบาง เหตใดจงคดวาโฆษณาทำาใหเขาใจผด สถานททพบโฆษณา ฯลฯ) และสำาเนาโฆษณาซงรวมถงการบนทกภาพหรอเสยง และ/หรอเสนทางเชอมโยง(link)ไปยงเวบเพจซงมโฆษณาอย

9

สรป ตางประเทศจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทไมเหมาะสมคลายกน คอ เรมจากวธการ/มาตรการขอความรวมมอและใหโอกาสแกไขไปจนถงมาตรการรนแรงทอาจมผลถงการดำาเนนธรกจของบรษท สงทแตกตางกนคงเปนชองทางในการแจงปญหา ในยคปจจบนหนวยงานผรบผดชอบควรคำานงถงการโฆษณาแบบดจทลในรปแบบตางๆทแยบยล และควรมหนวยงานอนๆ นอกจากของราชการทชวยสอดสองดแลดวย

BellowsL,MooreR.Nutritionmisinformation:howtoidentifyfraudandmisleadingclaims.ColoradoStateUniversityExtension.2019.Availablefrom:https://extension.colostate.edu/topic-areas/nutrition-food-safety-health/nutrition-misinformation-how-to-identify-fraud-and-misleading-claims-9-350/.AccessedonMarch8,2019.CenterforDigitalDemocracy.Digitalhealth.2018.Availablefrom:https://www.demo-craticmedia.org/projects/focus/digital-health?page=1.AccessedonMarch8,2019.ChannelDynamicsGlobalReference:Anannualreviewofpharmaceuticalsalesforceandmarketing channel performance. Market insights. Available from: http://www.imshealth.com/files/web/Market%20Insights/Channel%20Dynamics/IMSH_. AccessedonMarch8,2019.GovernmentofCanada.Healthproductadvertisingcomplaints.2019.Availablefrom:https://www.canada.ca/en/health-canada/services/drugs-health-products/regulatory-requirements-advertising/health-product-advertising-complaints.html.AccessedonMarch8,2019.MarwahU,HuettenmoserD,PatelS.Prescriptiondrugadvertisingandpromotionregu-lationsandenforcementinselectglobalmarkets.FoodandDrugLawInstitute.2017.Availablefrom:https://www.fdli.org/2017/08/prescription-drug-advertising-promotion-regulations-enforcement-select-global-markets/.AccessedonMarch8,2019.MinistryofHealth,Ministryof Israel.Preventionofmisleading thepublic inhealthproductadvertising.2019.Availablefrom:https://www.health.gov.il/English/Services/Committees/deceive/Pages/default.aspx.AccessedonMarch8,2019.MontgomeryK,ChesterJ.Digitalfoodmarketingtochildrenandadolescents:prob-lematicpracticesandpolicyinterventions.PublicHealthLaw&Policy.2011.Availablefrom: https://www.democraticmedia.org/sites/default/files/field/public/2017/digital-ads_digital_marketing_report_final_web_201110171.pdf.AccessedonMarch8,2019.Therapeutic Goods Administration. Advertising: Complaints and outcomes. 2018.Available from: https://www.tga.gov.au/advertising-complaints-and-outcomes.AccessedonMarch8,2019.

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

เอกสารอางอง

10

ใกลตวดร.สรณนท จวะสรตน

รองผอำ นวยการสำ นกงานพฒนาธรกรรมอเลกทรอนกสสำ นกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน)

ETDA กบการสงเสรมธรกรรมออนไลน

ทมความรบผดชอบตอสงคม

ในยคทเทคโนโลยดจทลและอนเทอรเนตทำาให“ธรกรรมทางอเลกทรอนกส”หรอ“ธรกรรม

ออนไลน” เขามามบทบาทสำาคญในระบบเศรษฐกจยคใหมและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจและ

สงคม นำามาสการจดตงสำานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส (องคการมหาชน) (สพธอ.)

หรอ ETDA (เอตดา) กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม เพอพฒนา สงเสรม และสนบสนน

การทำาธรกรรมออนไลน อนรวมถงอคอมเมรซ (e-Commerce) ของประเทศ ใหสอดรบกบความ

ตองการของภาคสวนตางๆทนตอการเปลยนแปลงของโลกและสามารถแขงขนกบนานาชาตได อยาง

มมาตรฐานเทยบเทาสากลและมนคงปลอดภย

ดวยการดำาเนนงานของ ETDA ทรบผดชอบตอสงคม ตงแตระดบนโยบายไปสระดบการ

ปฏบต ทงในเชงสงเสรมและรวมดแลแกไขปญหา จะชวยใหคนไทยไดทำาธรกรรมออนไลน เพอ

โอกาสและชวตทดกวา ผานโครงการและกจกรรมตาง ๆ เชน

“สำารวจเพอกำาหนดนโยบาย-วจยเพอเสรมใหตรงจด”

แตละป ETDA ทำาการสำารวจตวเลขทเกยวของกบธรกรรมออนไลนในหลายๆเรอง ทงใน

ระดบบคคล ระดบบรษท หรอระดบหนวยงาน เพอนำาผลสำารวจนนมากำาหนดเปนนโยบายสงเสรม

ใหคนไทยทำาธรกรรมออนไลนเพอสรางโอกาสและชวตทดกวาตามเปาหมาย

หนงในผลการสำารวจทไดรบการยอมรบอยางกวางขวางและเกดประโยชน ทงตอภาครฐในการ

กำาหนดนโยบายทเหมาะสมและสอดคลองกบความตองการของประชาชน และภาคเอกชนในการนำาไป

ใชเพอวางแผนการตลาดคอ รายงานผลการสำารวจพฤตกรรมผใชอนเทอรเนตในประเทศไทย (Thai-

land Internet User Profile)ททำาการสำารวจมาอยางตอเนองนบตงแตป2557ซงไดนำามาสโครงการ

ของETDAดงน

11

ETDA School Camp ในป 2560 เพอปลกฝงเดกและเยาวชนใหตระหนกถงการใชงาน

อนเทอรเนตอยางปลอดภยและสรางสรรครสทธหนาทและความรบผดชอบตอสงคมพรอม

ชใหเหนถงโอกาสในการใชดจทลเพอการพฒนาสงคมและเศรษฐกจของประเทศ โดยมกลม

เปาหมายเปนเดกนกเรยนระดบชนมธยม เพราะผลสำารวจพบวา เดกในวยนใชอนเทอรเนต

เพอความบนเทงเปนสวนใหญซงเดกๆหลายคนใสขอมลสวนบคคลทสำาคญลงไปเชน เบอร

โทรศพทอเมลโดยไมทนคดวาอาจจะมผไมหวงดนำาไปใชประโยชนในการคาดเดาพาสเวรด

ปลอมแปลงตวตนกลนแกลงหรอโพสตขายบรการทางเพศ

Internet for Better Life ในป 2561 เนองจากผลสำารวจในเวลาตอมาพบวา กลมเดก

เยาวชน และผสงอายหนมาใชอนเทอรเนตกนมากขน เปนกลมทเผชญกบความเสยงและ

อนตรายจากการใชสง ดวยการจดทำาหลกสตรและสอเผยแพรความร เพอใหเกดความร

ความเขาใจเกยวกบการใชอนเทอรเนตอยางสรางสรรคและปลอดภย โดยไดจดทำา 2 หลกสตร

ทเหมาะกบกลมเดกและกลมผสงอาย พรอมลงพนทอบรมใหกลมเปาหมายไปทวประเทศ

และสานตอในป 2562 ดวยการสราง The Trainer ในระดบครอาจารยหรอผนำาชมชนใน

การถายทอดความร และจดทำาบทเรยน e-Learning ทคนทกวยสามารถเรยนรดวยตนเอง

ทางออนไลน

อกผลการวจยทมการนำาไปตอยอดอยางชดเจนคอ การสำารวจมลคาพาณชยอเลกทรอนกสใน

ประเทศไทย (Value of e-Commerce Survey in Thailand) หรอมลคาอคอมเมรซของไทย

ซงETDAมการเกบตวเลขตอเนองมาหลายป เพอใหหนวยงานหรอองคกรอนนำาไปใชตอยอดนอกจาก

การจดอบรมใหความรแกผประกอบการและมอใหมอยากขายอยางตอเนองแลว ลาสดยงเรมสราง

Young Talent Platform ซงเปนททรวบรวมขอมลสนคาและบรการ ไปจนถงการเผยแพรองค

ความรทเกยวของกบการทำาอคอมเมรซ โดยตงเปาใหเปนศนยกลางททงกำาลงคนดานตางๆในระบบ

อคอมเมรซ และผประกอบการ SMEs สามารถนำาไปใชตอยอดและพฒนาธรกจได

“เฝาระวงเพอปองกนภย-รวมแกไขเมอพบปญหา”

ตวเลขทงอคอมเมรซและการใชอนเทอรเนตของคนไทยทเพมสงขนอยางรวดเรวนน ในอกดาน

หนงกคอปญหาทตองตามขนมาดวย ไมวาจะเปนการถกหลอกลวง การละเมดขอมลสวนบคคล การ

ขาดความมนใจและความเชอถอจากขอมลทไดรบจากอนเทอรเนต รวมทงปญหาทสำาคญจากภยคกคาม

ไซเบอรไมวาจะเปนไวรสมลแวรฟชชงแรนซมแวรฯลฯ

12

ในการตงรบกบปญหาเหลาน ETDA จงม “ศนยประสานการรกษาความมนคงปลอดภย

ระบบคอมพวเตอรประเทศไทย” หรอ ไทยเซรต ในการทำาหนาทเฝาระวง พรอมทงตอบสนองและ

จดการกบเหตการณทอาจกระทบตอความมนคงปลอดภยของไซเบอรทไดรบแจง ตลอดจนเตรยมความ

พรอมใหคนในสงคมดวยองคความรดานความมนคงปลอดภยของไซเบอรผานชองทางสอสารตางๆ ทง

ออฟไลนและออนไลน

สวนในเรองการซอขายออนไลน ETDA นน ไดมการจดตง ศนยรบเรองรองเรยนปญหา

ออนไลน (1212 Online Complaint Center) ซงถอเปนศนยกลางในการรบเรองรองเรยนท

เกยวของกบปญหาอนเกดจากการทำาธรกรรมออนไลนและใหคำาแนะนำาเบองตนเกยวกบการแกไขปญหา

ทเกดขนหรอการประสานไปยงหนวยงานทเกยวของตามทมการลงนามในMOUรวมกนคอสำานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.) สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) กรมพฒนา

ธรกจการคา และ กองบงคบการปราบปรามการกระทำาความผดเกยวกบอาชญากรรมทางเทคโนโลย

(บก.ปอท.) ปญหาทพบจากการรบเรองรองเรยนพบวา สวนใหญเปนเรองของปญหาจากการซอขาย

ออนไลนและปญหาเวบไซตผดกฎหมายตามลำาดบ

ศนยแหงนยงเตรยมการทจะยกระดบในการคมครองผบรโภคออนไลน (Online Consumer

Protection) อยางครบวงจร อนเปนแนวทางทสอดคลองกบกรอบยทธศาสตรชาตระยะ 20 ป (พ.ศ.

2560–2579)ในดานการพฒนาระบบการใหบรการประชาชนของหนวยงานภาครฐนบไดวา เปนอกท

พงหนงของสงคม โดยเฉพาะผบรโภคและผประกอบการในการแกไขปญหาทเกดขนจากการซอขาย

สนคาออนไลน และชวยสรางความเชอมนในการทำาธรกรรมออนไลนใหมากขนอกดวย

นอกจากการสงเสรม การเฝาระวง และการชวยคลคลายปญหาทเกดขนขางตน ETDA ยงได

สรางภมคมกน ดวยการเตมองคความรตางๆทจำาเปนแกคนในสงคมอยางตอเนอง ทงขอมลทสง

เสรมการใชประโยชนจากอนเทอรเนตเพอสงเสรมรายได และแนวทางในการใชงานอนเทอรเนตและ

ซอขายออนไลนอยางมนคงปลอดภย ผานบทความและสอเอกสารดาวนโหลดในเวบไซต www.etda.

or.thและโซเชยลมเดยยอดนยมทกชองทางไมวาจะเปนFacebook,YouTube,TwitterและInsta-

gramเพยงคนคำาวาETDAThailand

ในอนาคตอนใกลน ETDA จะไดมสวนรวมในการคมครองผบรโภคดานอาหารและยาดวยการ

เผยแพรขอมลผลตภณฑสขภาพทสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยาชวามความผดตามกฎหมาย

อาหารและยาผานทางเวบไซตของ ETDA ทรวมกนจดทำาขนเพอใหประชาชนสามารถเขามาใชตรวจสอบ

กอนการเลอกซอผลตภณฑสขภาพ

13

ทนสถานการณผศ.ดร.ภญ.สนทร ท.ชยสมฤทธโชคคณะเภสชศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ภก.ฉตรชย พานชศภภรณสำ นกควบคมเครองสำ อางและวตถอนตรายสำ นกงานคณะกรรมการอาหารและยา

ถอดบทเรยนจากเมจกสกน

1 ปทผานไปกบปญหาเครองสำาอาง

ดเหมอนยงกาวไปไดไมไกล

แมวา เครอขายเมจกสกนจะถกบกทลายโดยอย.รวมกบตำารวจบก.ปคบ.และถกกวาดลางดำาเนนคดผานมาถง1ปแลวกตามแตดเหมอนวาปญหาเครองสำาอางผดกฎหมายทมลกษณะคลายคลงกนกยงไมมแนวโนมจะหมดไปแตตองยอมรบวาการดำาเนนการอยางจรงจงของทกภาคสวนทเกยวของกบปญหาดงกลาวทำาใหสถานการณเครองสำาอางในประเทศไทยคลคลายไปในทางทดขน เมอถอดบทเรยนจากเหตการณน ทำาใหทราบวาปญหาเครองสำาอางผดกฎหมาย ไมวาจะเปนเครองสำาอางผสมสารอนตรายหลอกลวงเกนจรงหรอดอยคณภาพเกดจากทกภาคสวนทงการกำากบดแลของภาครฐ จรยธรรมของผประกอบการ รวมถงความตระหนกรของผบรโภค โดยเมอวเคราะหในมมมองของภาครฐพบวามหลายสาเหต ทงจากปญหาการรบจดแจงเครองสำาอางโดยไมมการประเมนสถานทผลตกอน การจดแจงผานตวแทนนายหนา การขาดการตรวจสอบตดตามทเขมงวด ปญหาดานขอกฎหมายทใชในการจดการผกระทำาผด การตรวจสอบและจดการโฆษณาผดกฎหมาย รวมถงการควบคมการคาผานชองทางออนไลนและเครอขาย แมวาทผานมา หลงขาวการบกทลายเครอขายเมจกสกน จะกอใหเกดการเปลยนแปลงครงใหญในการดำาเนนการของภาครฐ เชน การผลกดนกฎหมายเกยวกบมาตรฐานสถานทผลตเครองสำาอางการตรวจประเมนสถานทผลตกอนการรบจดแจง แตยงพบวา หลายสาเหตยงคงมขอจำากดในการแกไขปญหาอยางมประสทธภาพ เชน การกำาหนดมาตรการจดการนายหนารบจดแจงซงกอใหเกดปญหาเครองสำาอางทผลตไมตรงตามทจดแจงคนกลมนใชวธการตางๆเพยงเพอใหผวาจางไดรบเลขจดแจงโดยไมสนใจวาผวาจางจะใชวตถดบใดเปนสวนผสมหรอจะทำาการผลตทใด ผนวกกบขอกฎหมายทใชในการจดการผกระทำาผดกมจำานวนมาก ทงกฎหมายเฉพาะดานเครองสำาอาง กฎหมายอาญา และกฎหมายทางปกครอง แตผทมหนาทบงคบใชสวนใหญเปนผประกอบวชาชพทางการแพทยซงขาดความร ทกษะ

14

ในการตความและการปฏบตอยางแทจรงจนเกดความไมมนใจในการบงคบใช และเกรงกลววาจะถกฟองรองจากการปฏบตงาน รวมถงการขาดการตรวจสอบตดตามทเขมงวด อนเปนผลสบเนองมาจากนโยบายการควบคมอตรากำาลงเจาหนาทภาครฐ ทำาใหอตราสวนของเจาหนาทผกำากบ ดแลภาครฐตอผประกอบการเครองสำาอางเขาสภาวะวกฤตเปนททราบกนดวาในภมภาคอาเซยนนยมใชเครองสำาอางทผลตในประเทศไทย ทำาใหปรมาณจดแจงเครองสำาอางในประเทศไทยมจำานวนสงสดในกลมประเทศอาเซยน ดงนนปญหาผลตภณฑเครองสำาอางในทองตลาดจงเพมมากขนอยางตอเนอง และปญหากมแนวโนมทจะซบซอนมากขนจากผลประโยชนทลอใจและการเขาสธรกจเครองสำาอางนนงายลงทนตำาจงทำาใหเกดผประกอบการรายใหมมากขนแบบทวคณ โดยไมมหนวยงานใดทมฐานขอมลผจำาหนายตลอดจนถงผลกลอบผลตทถกตองและเปนปจจบนปญหาดงกลาวจงสรางภาระทหนกตอกำาลงคนทมอยอยางจำากด จนอาจแบกรบภาระดงกลาวไวไมไหวในอนาคตอนใกล ทงน เมอมองยอนไปถงกรณเมจกสกนทถกกวาดลางนน พบวาเรมตนจากโฆษณาทโออวดเกนจรง สรางความเสยหายตอประชาชนทงเครอขายผจำาหนายและผบรโภคทไดรบผลตภณฑผดกฎหมายจำานวนมาก อย.จงเขาตรวจสอบและชบงความเสยง โดยพบการใชบรรจภณฑลกษณะคลายกระบอกฉดยา และการโฆษณาเกนจรงซงอาจทำาใหผบรโภคเกดความเขาใจผดถงคณภาพ และประสทธผลทเทยบเทาการทำาหตถการ แตหากมองสถานการณในปจจบนยงคงพบผลตภณฑเครองสำาอางทใชบรรจภณฑประเภทแอมพล (ampoule)ไวอล (vial) หรอกระบอกฉดยา (syringe) โดยแจงเจาหนาททรบจดแจงวาเปนเครองสำาอาง ใชทาบำารงผว แตหลงจดแจงแลวกลบทำาการโฆษณาอวดอางสรรพคณ มการนำาดารา ศลปนมาโฆษณาสงเสรมการขายและลกลอบจำาหนายใหคลนกเสรมความงามเพอนำาไปใชฉดหรอใชเครองมออนผลกดนสารนนเขาสรางกายผบรโภค กรณเครอขายเมจกสกนนน พบวา มการวาจางโรงงานผลตเครองสำาอางและผลตภณฑเสรมอาหารหลายรายทำาการผลตใหในตนทนทตำ าและดอยคณภาพ ไมเปนไปตามทกลาวอางหรอโฆษณาสรรพคณ และพบการกระทำาผดทมลกษณะเปนเครอขาย มความซบซอน และยากทจะจดการดวยหนวยงานใดเพยงลำาพง แมวาอย.และสำานกงานตำารวจแหงชาตจะไดดำาเนนคดอาญา แตในทางปฏบตนน บทลงโทษตำามากเมอเทยบกบผลประโยชนจากการกระทำาผดกฎหมายทจะไดรบ สงผลใหผกระทำาผดไมเกรงกลวดงนนจงมการนำามาตรการทางปกครองและการดำาเนนคดอาญามาใชรวมกนเพอเพกถอนใบรบแจงและใหเรยกเกบคนผลตภณฑ หนงปทผานมากบกรณของเมจกสกน

15

พบวา ยงคงมปญหาและอปสรรคอกหลายประการททำาใหการดำาเนนการจดการปญหาไมบรรลผลตามทตงเปาหมายไว เชน ความซบซอนในการกระทำาความผดทมเครอขายโยงใยจำานวนมาก ทำาใหตองใชเวลาในการเกบรวบรวมหลกฐาน สงผลใหกระบวนการสบสวน สอบสวนและดำาเนนคดนนลาชาเปนอยางมากหวงเปนอยางยงวาจากบทเรยนนจะทำาใหมจฉาชพในวงการธรกจเกดความเกรงกลวและไมกลากระทำาผดซำารอยแบบเดมอก เหลาบรรดาดาราพรเซนเตอรคงจะระมดระวงตวรอบคอบกนมากขนรวมทงผบรโภคกคงจะใสใจพนจพเคราะหสงทตวเองคดจะซอมาใชใหมากขนดวยเชนกน

16

รเขา-รเรากลมนสตเภสชศาสตร

จฬาลงกรณมหาวทยาลย

การศกษาเปรยบเทยบระบบการเตอนภย

เรงดวนเกยวกบเครองสำาอางอนตราย

ระหวางสมาชกสหภาพยโรปและ

ประชาคมอาเซยน

บทความนมวตถประสงคเพอเปรยบเทยบระบบการเตอนภยเรงดวนเกยวกบเครองสำาอางอนตรายระหวางของสหภาพยโรป (EU) หรอทมชอเรยกวา RAPEX กบของ ASEAN หรอทมชอวาPMAS

RAPEX : The rapid alert system for dangerous non-food products RAPEX เปนระบบแจงเตอนเกยวกบความเปนอนตรายของผลตภณฑทกชนดทไมใชอาหาร ซงมความเสยงตอสขภาพและความปลอดภยของผบรโภค ระบบนทำาใหเกดการแลกเปลยนขอมลขาวสารไดอยางรวดเรวระหวางกลมประเทศในทวปยโรป 31 ประเทศ (ประกอบดวยประเทศสมาชกสหภาพยโรป28ประเทศกบประเทศทมใชสมาชกฯอก3ประเทศคอIceland,LiechtensteinและNorway) วตถประสงคของระบบ RAPEX 1.เพอปองกนและยบยงผลตภณฑทไมปลอดภย 2.เพอตรวจสอบประสทธภาพและความสอดคลองในการเฝาระวงผลตภณฑในตลาดและการจดการของประเทศสมาชก 3. เพอใหสามารถระบความตองการ และเปนพนฐานในการจดการผลตภณฑทไมปลอดภยในระดบEU 4.เพอใหมการบงคบใชทสอดคลองกนของขอกำาหนดดานความปลอดภยของผลตภณฑในEU

ขนตอนการแจงเตอนของระบบ RAPEX แบงเปน2ขนตอนคอ 1.การระบผลตภณฑทมความอนตรายภายในประเทศทำาการเรยกคนถอนทะเบยนหรอหยดการนำาเขาผลตภณฑจากตางประเทศ

17

2. การสงตอขอมลเกยวกบผลตภณฑและการจดการไปยง European commission ซงจะทำาการแจงเตอนไปยงหนวยงานทมอำานาจในการจดการของแตละประเทศในกลมประเทศสมาชก ผานrapidalertsystemนอกจากนยงมการสงตอขอมลผลตภณฑทมตนกำาเนดจากประเทศจนไปยงหนวยงานทมอำานาจในการกำากบดแลในประเทศจน เพอทำาการตรวจสอบตอไป ในสวนของภาคประชาชนมการเผยแพรขอมลผลตภณฑทไมปลอดภยไปยงผบรโภคสวนธรกจและเผยแพรขอมลทางonlineผานระบบSafetyGateเพอใหประชาชนสามารถเขาถงขอมลไดอยางสะดวกและรวดเรว

ASEAN Post-marketing Alert System (ASEAN PMAS) ระบบเตอนภยเรงดวนเกยวกบคณภาพและความปลอดภยของผลตภณฑภายหลงออกสทองตลาดเปนขอตกลงระหวางประเทศสมาชกในกลมอาเซยนเพอการแลกเปลยนขอมลในระบบ ประกอบดวยการแจงเตอนผลตภณฑสขภาพ4กลมคอ -ผลตภณฑยา:ยาแผนปจจบน,ยาแผนโบราณ,ชววตถ -ผลตภณฑวตถออกฤทธและยาเสพตด -ผลตภณฑเสรมอาหาร -ผลตภณฑเครองสำาอาง สาเหตในการแจงเตอน 1.พบผลตภณฑสขภาพททำาใหเกดเหตการณไมพงประสงค(AdverseEvents) 2.พบผลตภณฑสขภาพทมความบกพรองดานคณภาพ(Qualitydefect) 3.พบการปนปลอมในผลตภณฑ(Adulteration) 4.พบผลตภณฑทไมไดรบอนญาตหรอไมไดขนทะเบยน(Unregistered/unlicensed) 5.ผลตภณฑลอกเลยนแบบ(FalsifiedProduct)

18

การเตอนภยในกลมประเทศสมาชก -กรณไดรบการแจงเตอนจากกลมประเทศสมาชก

กองงานแผนงานและวชาการ สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา จะเปนผไดรบขอมลและประสานไปยงหนวยงานทเกยวของ ซงประกอบดวย สำานก/กองผลตภณฑตางๆ และสำานกดานฯ เพอดำาเนนการจดการดานทะเบยน เรยกคน ระงบการนำาเขา หรอเฝาระวงผลตภณฑดงกลาวตามความรนแรงของปญหา

-กรณการแจงเตอนไปยงกลมประเทศสมาชก

หลงจากการดำาเนนการจดการผลตภณฑทไมปลอดภยภายในประเทศเรยบรอยแลวหนวยงานทเกยวของทพบเหตการณทเขาขายในการรายงานไปยงกลมประเทศสมาชก จะประสานงานและสงขอมลใหกองงานแผนงานและวชาการ เพอบนทกในASEANPMAS formและสงขอมลใหกลมประเทศสมาชก

ความแตกตางของระบบการเตอนภยเรงดวนเกยวกบเครองสำาอางอนตรายระหวางสมาชกสหภาพยโรปและประชาคมอาเซยน ระบบการเตอนภยฯทงสองมการดำาเนนงานทคลายคลงกน โดยแตละประเทศจะแจงขอมลผลตภณฑทไมปลอดภยไปทสวนกลางเพอแจงไปยงประเทศสมาชก และรบขอมลการแจงเตอนจากประเทศสมาชกอนๆผานทางสวนกลาง จากนนผทมอำานาจหนาทในการจดการในแตละประเทศจะทำาการประกาศแจงเตอนภายในประเทศตนเอง สวนความแตกตาง คอ ระบบ RAPEX จะมการแจงเตอนจากสวนกลางไปยงผบรโภคโดยตรงและมการแจงเตอนผานเวบไซตทำาใหมการเขาถงขอมลของประชาชนไดมากกวาระบบPMASทใชวธการสงตอขอมลผานหนวยงานราชการเพยงอยางเดยว

19

ไฮไลทภญ.เขมวด ขนาบแกว

สำ นกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.)

รายงานพเศษ เสนทางความรวมมอระหวางสนง.สสจ.ทวประเทศ

กบกสทช.ในการจดการปญหาโฆษณาทางสอวทย

ชวงกลางป 2561 ทผานมา กระแสขาวสนคาเมจกสกน และผลตภณฑเสรมอาหาร Lyn ซง

มการลกลอบผสมสารอนตราย และมโฆษณาผดกฎหมาย กระตกใหสงคมหนมาตงคำาถามกบความ

ปลอดภยของผลตภณฑอาหาร ยา เครองสำาอาง และผลตภณฑสขภาพตางๆ ไมเพยงเทานน หนวยงาน

ของรฐททำาหนาทคมครองผบรโภค ทำาหนาทกำากบดแลการโฆษณาผลตภณฑสขภาพ ยงตงคำาถาม

เกยวกบประสทธภาพในการกำากบดแลดวย ตลอดจนความรวมมอในการทำางานรวมกนของหนวยงานท

มหนาทรบผดชอบซงในทนหมายถงหนวยงานอยางนอย5แหงไดแกสำานกงานคณะกรรมการอาหาร

และยา (อย.) ซงรวมถงสำานกงานสาธารณสขจงหวด (สนง.สสจ.) ทมหนาทในการดแลคณภาพ ความ

ปลอดภยของตวผลตภณฑสขภาพตลอดจนการโฆษณาใหเปนไปตามกฎหมายอาหารและยาสำานกงาน

คณะกรรมการกจการกระจายเสยงและกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) มหนาทดแลการออก

อากาศทางวทยและโทรทศนมใหมการโฆษณาทผดกฎหมายสำานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค

(สคบ.)ทมหนาทดแลการขายตรงและตลาดแบบตรงสำานกงานตำารวจแหงชาต (สตร.)และกระทรวง

ดจตอลเพอเศรษฐกจและสงคม(ดอ)ทมหนาทดแลการเผยแพรขอมลผานทางสออนเทอรเนตซง

ปจจบนไดมการทำาขอตกลงเพอบรณาการความรวมมอดงจะเหนไดจากเอกสารทายบทความน

สำาหรบบทความน เนนเฉพาะ

เสนทางความรวมมอระหวางสนง.สสจ.

ทวประเทศกบกสทช.ในการจดการปญหา

โฆษณาทางสอวทยซงเปนความรวมมอ

สภมภาคทเรมตนในชวงกลางป2561ท

เรยกไดวาเปน“กระบวนการใหม”

20

กระบวนการทำางานเดม “ตางคนตางทำา”

การกำากบดแลการโฆษณาอาหารยาและผลตภณฑสขภาพเปนภารกจทคณะกรรมการกจการ

กระจายเสยงและกจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) และ สำานกงานคณะกรรมการอาหารและ

ยา (อย.) ตางกมอำานาจหนาทภายใตกฎหมายของตนเอง โดยท กสทช. มอำานาจหนาทโดยตรงในการ

กำากบดแลการออกอากาศรายการหรอการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทออกอากาศทางวทยและโทรทศน

ซงเดม กสทช. และ อย. ทำางานอยาง “แยกสวน” บงคบใชกฎหมายภายใตอำานาจหนาทของตน ม

กระบวนการทำางานทแยกกนระหวางหนวยงาน โดยเมอสำานกงาน กสทช. ตรวจพบการโฆษณาทอาจ

เขาขายเปนการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน โดยม

ลกษณะเปนการจงใจใหผบรโภคเลอกใชบรการหรอสนคา โดยหลอกลวงหรอกระทำาใหเกดความเขาใจ

ผดในสาระสำาคญเกยวกบบรการหรอสนคา จะตองรวมรวบขอมล ขอเทจจรงสงใหคณะอนกรรมการ

คมครองผบรโภคดานกจการกระจายเสยง และกจการโทรทศน (คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคฯ)

ทมพลโทดร.พระพงษมานะกจ เปนประธานซงหากพบวาเปนการโฆษณาทเขาขายผดกฎหมายหรอ

โฆษณาเกนจรง สำานกงาน กสทช. จะสอบถามไปยงอย. จากนน อย.จะทำาการตรวจสอบ และสงเรอง

กลบมายงสำานกงาน กสทช. ซงแตละเรองกวาจะไดขอยตและสนสดกระบวนการ กตองใชเวลาคอน

ขางนานอยางนอย6 เดอนหรอบางกรณอาจใชเวลานานถง1ปการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร

ยา และผลตภณฑสขภาพ ทมลกษณะเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศนจงยงไมทนกาลและไมมประสทธภาพเทาทควรผบรโภคฯยงคงตองเผชญความเสยงจากการ

โฆษณาทหลอกลวง

3พฤษภาคม2561กสทช. และอย.พรอมทงผประกอบกจการโทรทศน ไดรวมประชมเพอ

หาแนวทางระงบการออกอากาศการโฆษณาอาหาร ยา และผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมาย และมการ

แถลงขาวรวมกนโดยสำานกงานกสทช.และอย.จะรวมมอกนเรงรดการยตการออกอากาศโฆษณาดวย

การ“ลดขนตอน”ในกระบวนการทำางานและการบงคบใชกฎหมายลง

กระบวนการทำางานใหม “รวมกนเฝาระวง บงคบใชกฎหมายแบบบรณาการ”

4พฤษภาคม2561สำานกงานกสทช.และอย.เรมปฏบตการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร

ยาและผลตภณฑสขภาพ โดย“มานงทำางานดวยกน”อย.สงเจาหนาททมความเชยวชาญดานกฎหมาย

และการวเคราะห วนจฉยการโฆษณา มาประจำาการ ณ ศนยตรวจสอบเนอหาวทย โทรทศนและสอ

ออนไลนทผดกฎหมาย สำานกงานกสทช. เพอรวมกนตรวจสอบ เฝาระวงการโฆษณาอาหาร ยาและ

ผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมายเมอตรวจพบการกระทำาความผดหรอมเรองรองเรยนเจาหนาทสามารถ

วเคราะห วนจฉยการโฆษณานนไดทนท และสามารถดำาเนนการใหม “คำาสงระงบโฆษณาเปนการ

ชวคราว”ไดภายใน3วน

21

คำาสงระงบชวคราว คมครองผบรโภครวดเรว ทนควน

กสทช.มอำานาจโดยตรงตอผรบใบอนญาตประกอบกจการกระจายเสยง (ประเภทบรการชมชน

บรการสาธารณะและบรการทางธรกจ)และกจการโทรทศน(ดจตอลทวเคเบลทวทวดาวเทยม)โดยม

อำานาจตกเตอนสงใหระงบการกระทำาพกใชและเพกถอนใบอนญาตไดในขณะทอย.มอำานาจโดยตรง

ในการพจารณาวนจฉยวา การโฆษณาผลตภณฑนนๆเปนการโฆษณาทฝาฝนกฎหมายภายใตการกำากบ

ดแลของอย.หรอไม อยางไร และดำาเนนการกบเจาของผลตภณฑและผ ดำาเนนรายการท โฆษณา

ผดกฎหมายได

เมอ “มานงทำางานดวยกน” อย.จะวนจฉยเนอหาการโฆษณาวาผดกฎหมายหรอไม เชน

เปนการโฆษณาทหลอกลวงหรอใชขอความทไมเปนธรรมตอผบรโภคหรอไม และจดทำา “รายงานการ

ปฏบตงาน”หรอ“ใบขวาง”เพอสงผลการวนจฉยนนใหแกสำานกงานกสทช.

อำานาจในการกำากบดแลการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและ

กจการโทรทศนของกสทช.นนเปนการดำาเนนการโดยอาศยอำานาจทางการปกครองตามพระราชบญญต

องคกรจดสรรคลนความถและกำากบการประกอบกจการวทยกระจายเสยงวทยโทรทศนและกจการ

โทรคมนาคม พ.ศ. 2553 ประกอบกบประกาศกสทช.เรองการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคใน

กจการกระจายเสยงและกจการโทรทศน พ.ศ. 2555 (ประกาศ กสทช. เรองการกระทำาทเปนการเอา

เปรยบผบรโภคฯพ.ศ.2555)เมอเปนอำานาจทางการปกครองหากตรวจพบการโฆษณาทผดกฎหมาย

และเขาขายเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯ จะตองมกระบวนการในการรวบรวมขอมล ขอเทจจรง และ

เปดโอกาสใหผรบใบอนญาตฯไดชแจง โตแยง แสดงพยานหลกฐานของตนในชนอนกรรมการคมครอง

ผบรโภคฯ กอนเสนอตอกสทช.เพอพจารณาการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯ และกำาหนด

มาตรการทางการปกครองตอผรบใบอนญาตตอไป ซงกระบวนการดงกลาวนน ตองใชระยะเวลาในการ

ดำาเนนการแตเพอเปนการคมครองผบรโภคฯจากการโฆษณาท“สงสย”วาอาจเขาขายเปนการโฆษณา

ทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯ กสทช.จงตองสงระงบการโฆษณานนไวกอนเปนการชวคราว โดยอาศย

อำานาจตามขอ 14(30) และขอ 19 ของประกาศกสทช.เรองหลกเกณฑและวธการอนญาตใหบรการ

กระจายเสยงหรอโทรทศนพ.ศ.2555(กรณโทรทศน)และขอ26วรรคสองของประกาศกสทช.เรอง

หลกเกณฑการกำากบดแลการทดลองประกอบกจการวทยกระจายเสยง พ.ศ. 2556 (กรณวทยกระจาย

เสยง) และอตราคาปรบกรณฝาฝนคำาสงระงบการโฆษณาเปนการชวคราว เปนไปตามพระราชบญญต

วธปฏบตราชการทางการปกครองพ.ศ.2539ในอตราวนละไมเกน20,000บาทตอวนตลอดระยะ

เวลาทฝาฝน

ดงนน เมออย.สง“ใบขวาง”ทยนยนวาเปนการกระทำาผดตามกฎหมายมายงสำานกงานกสทช.

22

แลว สำานกงานฯสามารถออกคำาสงใหระงบการโฆษณาเปนการชวคราวไดทนท มระยะเวลาดำาเนนการ

นบตงแตตรวจพบการโฆษณาผดกฎหมาย จดทำา “ใบขวาง” และ ออกคำาสงระงบการโฆษณาเปนการ

ชวคราว โดยเฉลยราว 3 วน ทำาใหสามารถปดกนการโฆษณาอนอาจสงผลกระทบตอสขภาพของ

ประชาชนได

การกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯ มคาปรบสง และตองบนทกความผด

ไวเปนประวต

ประกาศกสทช.เรองการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศนพ.ศ.2555กำาหนด“ลกษณะการกระทำา”ทถอเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯไวรวม12ประการ

มสาระสำาคญทเกยวของกบการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมาย

ในขอ5(1)และขอ5(2)โดยมเนอหาทสำาคญคอ

ขอ 5 (1) “การออกอากาศรายการหรอการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทเจาหนาทผมอำานาจ

ตามกฎหมายเกยวกบผลตภณฑสขภาพนนๆมคำาสงหรอคำาวนจฉยวาเปนการดำาเนนการโดยไมชอบดวย

กฎหมาย”และ

ขอ 5 (2) “การออกอากาศรายการหรอการโฆษณาทมเนอหาสาระในลกษณะทเปนการจงใจ

ใหผบรโภคเลอกใชบรการหรอสนคา โดยหลอกลวงหรอทำาใหเกดความเขาใจผดในสาระสำาคญเกยวกบ

บรการหรอสนคานนหรอโดยการใชหรออางองรายงานทางวชาการสถตหรอขอมลอนไมเปนความจรง

หรอเกนความจรง”

โฆษณาทกลาดเกลอนอยตามหนาจอโทรทศนเปนการโฆษณาผลตภณฑเสรมอาหารทโออวด

สรรพคณเปนยารกษาไดสารพดโรค แมโรคเรอรงทตองรบการรกษาตอเนอง หรอโรคทรฐมนตรประกาศวา

หามโฆษณาทงโรคเบาหวานมะเรงอมพาตวณโรคโรคเรอน โรคหรออาการของโรคทางสมองหวใจ

ปอดตบมามไตโดยโออวดวาสามารถทำาใหกลบดขนไดไมตองไปโรงพยาบาลใชยาแผนปจจบนนอย

ลง หรอหายได เพยงแคใชผลตภณฑอาหารตามทโฆษณา สวนการโฆษณายา ซงโดยมากเปนยาแผน

โบราณ กโออวดวาสามารถบำาบด บรรเทา รกษาโรคไดมากมายเกนกวาสรรพคณยาทไดรบอนญาต

ใหขนทะเบยนตำารบยาไว เชน สรรพคณ “บำารงรางกาย” แตโฆษณาวารกษามะเรงได การโฆษณา

เครองสำาอางทอวดอางสรรพคณมหศจรรยปรบรปหนาฟนฟเซลลขบสารพษลดไขมนหนาทองเพม

สมรรถภาพทางเพศ ซ งเปนการเปล ยนแปลงโครงสรางของรางกาย ใชขอความทไมเปนธรรม

ตอผบรโภคฯ ลวนเขาลกษณะการกระทำาทเปนการเอาเปรยบตามขอ 5(2) ของประกาศกสทช.เรอง

การกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯ คณะอนกรรมการคมครองผบรโภคฯจงเลอกทจะดำาเนนการ

กำากบดแลและพจารณาขอรองเรยนและดำาเนนการทางปกครองภายใตประกาศกสทช.เรองการกระทำา

23

ทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯพ.ศ. 2555ขอ5 (2) เนองจากเหนวาเปนอำานาจหนาทโดยตรงของ

สำานกงานกสทช.และจะสามารถดำาเนนการตามกระบวนการใหแลวเสรจภายในระยะเวลาทรวดเรว

การออกคำาสงใหระงบการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯนน เปนอำานาจตามมาตรา 31

และมาตรา 77 แหงพระราชบญญตองคกรจดสรรคลนความถและกำากบการประกอบกจการวทย

กระจายเสยง วทยโทรทศนและกจการโทรคมนาคม พ.ศ. 2553 ประกอบกบอำานาจตามขอ 8

และขอ9ของประกาศกสทช.เรองการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯพ.ศ.2555ซงหากผรบใบ

อนญาตฝาฝนหรอไมปฏบตตามคำาสงดงกลาวจะมโทษปรบทางการปกครองเปนเงนสงถงไมเกน5ลาน

บาทและปรบอกวนละไมเกน1แสนบาทตลอดระยะเวลาทยงมไดปฏบตตามคำาสงและหากผประกอบ

การไดรบโทษปรบทางปกครองไปแลว ยงคงฝาฝน กสทช.มอำานาจในการพจารณาลงโทษทางการ

ปกครองทสงขน เชน การพกใชหรอเพกถอนใบอนญาตประกอบกจการ นอกจากน ประวตการกระทำา

ทเปนการเอาเปรยบผบรโภคฯดงกลาวยงนำามาประกอบการพจารณาทเกยวของกบ“ใบอนญาต

ประกอบกจการ”คอมผลตอการตออายใบอนญาตฯอกดวย

กระบวนการทำางานใหม มขอด มประสทธผล

ภายหลงการปรบเปลยนกระบวนการทำางานพบวา เมอพบการกระทำาความผด หรอมเรอง

รองเรยนสามารถวเคราะหวนจฉยและชมลไดทนทจงชวยยนระยะเวลาการดำาเนนการจากเดมราว

6 เดอน – 1 ป เปนภายในระยะเวลา 3 วน สงผลใหสามารถพจารณากรณการโฆษณาผดกฎหมายท

ตรวจพบหรอวนจฉยขอรองเรยนไดเปนจำานวนมาก

นบตงแตการดำาเนนการตามกระบวนการใหมจนถงปจจบนตรวจพบผประกอบกจการโทรทศน

กระทำาความผดและดำาเนนการไปแลวกวา70รายสงระงบการโฆษณาทผดกฎหมายไปแลวกวา160กรณ

จงถอไดวาการปฏบตงานรวมกนประสบความสำาเรจอยางสงกอใหเกดการต นตวและปรบตวของ

ผประกอบการอยางมาก เนองจากโทษทางการปกครองสำาหรบผฝาฝนหรอกระทำาความผดตามกฎหมาย

ยกสทช.นนสง ทำาใหปญหาการกระทำาทเปนการเอาเปรยบผบรโภคในกจการกระจายเสยงและกจการ

โทรทศนลดลงอยางเหนไดชด จงเหนวาโมเดลการทำางานและการบรณาการการบงคบใชกฎหมายดงกลาว

เปนโมเดลทนาสนใจเปนกลไกทแกปญหาได

19กรกฎาคม2561กสทช.โดยพลโทดร.พระพงษมานะกจและอย.พรอมทงหนวยงาน

ทเกยวของอนๆ ไดรวมประชมหารอการจดการปญหาโฆษณาผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมายทางสอ

สงคมออนไลนและอนเทอรเนต โดยมพลเอกฉตรชย สาระกลยะ รองนายกรฐมนตรเปนประธาน และ

กสทช.ไดเสนอใหใชโมเดลการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพทางสอวทย

กระจายเสยงและโทรทศนในการจดการปญหาการโฆษณาทางอนเทอรเนตและสอสงคมออนไลนตางๆ

24

ดวย

นอกจากน กสทช.ยงรวมมอกบกระทรวงสาธารณสข ในการขยายผลการดำาเนนงานไปยงสวน

ภมภาค โดยพฒนากลไกการทำางานรวมกนกบสำานกงานสาธารณสขจงหวด (สนง.สสจ.) เพอจดการ

ปญหาการโฆษณาอาหารยาและผลตภณฑสขภาพทางสอวทยกระจายเสยงอกดวย

10 ตลาคม 2561 กสทช. โดยพลโท ดร.พระพงษ มานะกจ และผบรหารของอย.ไดเขาพบ

นพ.ไพศาลดนคมรองปลดกระทรวงสาธารสขในขณะนนเพอหารอกลไกการทำางานรวมกนจากนนม

การจดอบรมเจาหนาทผปฏบตงานของสำานกงานกสทช.สวนภมภาคและของสนง.สสจ.รวม3ครง(31

สงหาคม2561ณจงหวดเชยงใหม18ตลาคม2561ณจงหวดสงขลาและ26-27พฤศจกายน2561

ณ กรงเทพมหานคร ) ครอบคลมทกจงหวดทวประเทศ เพอทำาความเขาใจกระบวนการทำางานรวมกน

ในการตรวจสอบเฝาระวงการโฆษณาและบงคบใชกฎหมายตอไปซงผลการดำาเนนการปรากฏวาตรวจ

พบผรบอนญาตประกอบกจการกระจายเสยงทางวทยทกระทำาความผดสงถงกวา 360 สถาน โดยพบ

การโฆษณาทผดกฎหมายอาหารและยาถงเกอบ700กรณ

ตดตามตอเนอง ตรวจเยยม รบฟงปญหา การปฏบตงานในพนท

ภายหลงการขยายผลความรวมมอและการจดอบรมแลว กสทช.โดยพลโทดร.พระพงษ มานะกจ

ไดลงพนทเพอตดตามการดำาเนนการ รบฟงปญหาอปสรรค และใหขอเสนอแนะในการดำาเนนการจดการ

ปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพรวมกนในระดบพนท ระหวางสำานกงานกสทช.สวน

ภมภาคสำานกงานกสทช.เขตและสนง.สสจ.เชนจ.พษณโลก(6-7กมภาพนธ2562)จ.เพชรบร(13-14

กมภาพนธ2562)จ.ราชบร(7มนาคม2562)จ.สงขลา(16-17มนาคม2562)จ.ชมพรและจ.ระนอง

(4-5เมษายน2562)

เมอพบปญหาหรออปสรรคในการดำาเนนการ กสทช.โดยพลโท ดร.พระพงษ มานะกจ จะ

ประชมทางไกล (Tele-Conference) กบสำานกงานกสทช.สวนภมภาคและสำานกงานกสทช.เขต

ทวประเทศ เพอแจงปญหาทพบ และหารอแนวทางการแกไขปญหารวมกน รวมทงหารอกบอย.และ

กระทรวงสาธารณสขหากมประเดนเชงนโยบายเปนระยะๆ ทงนเพอประสทธภาพสงสดในการคมครอง

ผบรโภคฯดวย

จบมอลงนาม ผนกกำาลงกำากบดแลโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพ

ผดกฎหมาย

26 กมภาพนธ 2562 มการลงนามในบนทกขอตกลงเรองการกำากบดแลการโฆษณาอาหาร

ยาและผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมาย หรอการดำาเนนการในลกษณะเปนการเอาเปรยบผบรโภคใน

25

กจการกระจายเสยง กจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคม รวมกบหนวยงานกำากบดแลและบงคบใช

กฎหมาย5หนวยงานไดแกสำานกงานกสทช.สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา(อย.)สำานกงาน

คณะกรรมการคมครองผบรโภค(สคบ.)สำานกงานตำารวจแหงชาต(สตช.)และกระทรวงดจทลเพอ

เศรษฐกจและสงคมโดยมสาระสำาคญคอ

1) การบรณาการรวมระหวางหนวยงาน โดยมงเนนการปรบลดขนตอนการสอสารสงตอขอมล

ระหวางกนเพอเพมประสทธภาพการบงคบใชกฎหมาย

2)การใชและแลกเปลยนขอมลการดำาเนนงานรวมกนระหวางหนวยงาน

3) การประชาสมพนธใหความรเพอพฒนาศกยภาพแกผบรโภคในการเลอกซอเลอกใชผลตภณฑ

สขภาพรวมถงการเยยวยาความเสยหายของผบรโภคมการแถลงขาวเพอใหสาธารณะไดรบทราบความ

คบหนาในการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมาย โดยมงหวง

ใหการจดการปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพเปนไปอยางมประสทธภาพ ครบถวน

ครอบคลมทกมต

ความทาทาย

แมวาปญหาการโฆษณาทางสอสงคมออนไลนและอนเทอรเนตซงเปนสอทเขาถงตวประชาชน

ผบรโภคโดยตรง จะทวความรนแรงมากขน และปญหาการเชอมสญญาณการโฆษณาจากอนเทอรเนต

ไปออกอากาศผานสถานวทยท วประเทศยงไมสามารถจดการปญหาทตนตอในการปลอยสญญาณได

เนองจากยงไมมหนวยงานบงคบใชกฎหมายทำาหนาทในการกำากบดแลโดยตรง กสทช.ทำาไดเพยงการ

จดการกบสถานตางๆทเช อมสญญาณนำาโฆษณามาออกอากาศเทานน แตจะเหนไดชดเจนวา ตลอด

ระยะเวลาเกอบ 1 ปทผานมา การจดการปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพ มความ

คบหนาไปมาก มกลไกการทำางานรวมกนและเหนผลสำาเรจเปนรปธรรม ดงนน ความจรงจงของฝาย

นโยบายของหนวยงานกำากบดแล การประสานความรวมมอ การสรางกลไกการกำากบดแลทเขมแขง

การบรณาการการบงคบใชกฎหมายทชวยลดขนตอนตางๆ และโมเดลการดำาเนนการทมประสทธภาพ

ซงไดดำาเนนการไวจะเปนเครองมอสำาคญทจะชวยใหปญหาไดรบการแกไขไดในทสด และอาจคาดหวง

ไดวาปญหาการโฆษณาอาหาร ยาและผลตภณฑสขภาพ ซงคกคามผบรโภคมาหลายทศวรรษ จะถก

ทลายลงในระยะเวลาอนใกลน

26

27

28

29

30

เสยงสะทอนจากพนท ภญ.กนกพร ธญมณสน

สำ นกงานสาธารณสขจงหวดขอนแกน

แนวทางการจดการปญหาโฆษณา

ผลตภณฑสขภาพทไมเหมาะสมในสอตางๆ

“หนด ทนใจ ลดไว ผอมจรง ลด 12 กโล ดทอกซลำาไส กนแคไหนกไมอวน

บลอกแปง ไขมน นำาตาล ขยไขมนทเกาะแนนใหออกไป

ขจดสวนเกนทกอยางในรางกาย โยโยยนดคนเงน

“กลองเดยวกเพรยวได ระเบดไขมน ลดจรง 7-14 กโล ปลอดภยมาตรฐาน อย.”

สวนหนงของขอความโฆษณาทพวกเราเหนจนคนชนตามสอออนไลนตางๆ โดยมภาพและ

ขอความทดงดดใหผบรโภคเขาไปคลกเพอสงซอและชำาระเงนไดอยางสะดวกและรวดเรว ในสงคม

ยคเศรษฐกจดจทล(DigitalEconomy)นนชมชนไมไดถกจำากดดวยสถานทอกตอไปแลวแตชมชน

อยทกหนทกแหงทขอมลและสญญาณอนเทอรเนตเดนทางไปถง ผประกอบการสามารถโฆษณาและ

ขายสนคาโดยสอสารขอมลผานคอมพวเตอรและเครอขายออนไลนไดอยางแพรหลายและรวดเรวใน

ขณะเดยวกนผบรโภคสามารถซอขายสนคาไดอยางงายดายตามไปดวยเมอพจารณาอกนยหนงหากผลต

ภณฑนนๆมสารปลอมปนอนตรายกสามารถทำาใหเกดอนตรายตอผบรโภคไดอยางแพรหลายและ

รวดเรวตามไปดวยเชนกน ดงจะเหนไดจากสถานการณชวงเดอนเมษายน-พฤษภาคม พ.ศ. 2561

ปรากฎขาวตามสอมวลชนตางๆวามผเสยชวต4รายจากการรบประทานผลตภณฑทฉลากระบ“ลน

เอฟเอส-ทร”(ผลตภณฑเสรมอาหาร)LynFS-Three(DietarysupplementproductbyPim)

เลขสารบบอาหาร13-1-05459-5-0017ผลตโดยFoodScienceSupplyServiceCo.Ltd.99/29

หม 2ตำาบลสามโคกอำาเภอสามโคกจงหวดปทมธาน12160จดจำาหนายโดยLynbyPimวนท

31

ผลต10/12/2017วนหมดอาย10/12/2019ซงผลการตรวจวเคราะหผลตภณฑดงกลาวพบยาแผน

ปจจบนบซาโคดล(Bisacodyl)ซงมฤทธเปนยาระบายและเจาหนาทไดเกบตวอยางผลตภณฑ“ลน

บลอคเบรนเบรกบวด”LynBlockBurnBreakBuild(Dietarysupplementproduct)byPim

ฉลากระบ เลขสารบบอาหาร13-1-05459-5-0006ผลตโดยบรษทฟด ซายน ซพพลาย เซอรวส

จำากด99/29หม2ต.สามโคกอ.สามโคกจ.ปทมธานจดจำาหนายโดยบรษทเอกอครนทรจำากด

109/8หม3ถนนพระยาสจจาต.บานสวนอ.เมองชลบรจ.ชลบรLot.1801MFG05-01-18EXP.

05-01-20 ผลการตรวจวเคราะหพบ ไซบทรามน (Sibutramine) ซงยาตวนทำาใหเกดภาวะไตวาย

โรคหลอดเลอดตบตน โรคหวใจขาดเลอด และทำาใหเสยชวตได นอกจากนนเมอเดอนตลาคม 2561

กรมศลกากรของประเทศไทยตรวจพบยาทถกลกลอบนำาเขามาอยางผดกฎหมายไดเปนจำานวนมาก

เชนยาทำาแทงชนดเมดยาเพมสมรรถภาพทางเพศและยานอนหลบชนดออกฤทธรนแรงซงเรยกกน

โดยทวไปวา “ยาเสยหนม”หรอ“ยาเสยสาว” โดยสามารถหาซอไดผานชองทางออนไลน ไมวาจะ

เปนในสอโซเชยลมเดย เชน เพจเฟซบก อนสตาแกรมหรอเวบไซตเถอน (Darkweb) ตามมาดวย

เมอเดอนธนวาคมพ.ศ.2561เกดเหตการณนกศกษาตางชาตของมหาวทยาลยขอนแกนเสยชวตดวย

อาการหวใจลมเหลวในหองนำาทหอพก โดยตรวจพบยาชดลดความอวนในทเกดเหต ซงผลการตรวจ

วเคราะหพบยาระบายทถกจดประเภทของยาแผนปจจบนเปนยาทไมใชยาอนตรายหรอยาควบคม

พเศษหรอยาสามญประจำาบาน และพบวตถออกฤทธตอจตและประสาทประเภท 2 ทมฤทธในการ

ลดความอยากอาหารซงวตถออกฤทธตอจตและประสาทประเภทท2นกฎหมายกำาหนดใหมไวใชได

ในเฉพาะโรงพยาบาลหรอคลนกเวชกรรมเพอจายใหผปวยทไดรบการวนจฉยอยางเหมาะสมแลว

เทานน เนองจากมความเสยงอาจทำาใหเสยชวตได แตในสถานการณทเปนจรงกลบพบมการโฆษณา

และซอขายกนอยางแพรหลายทางอนเทอรเนตและเครอขายออนไลนแมหนวยงานทเกยวของจะได

ดำาเนนมาตรการตางๆทงการเผยแพรประชาสมพนธ การประกาศแจงเตอนผลตภณฑอนตราย หรอ

การดำาเนนคดกรณทพบผกระทำาความผดแตกไมสามารถจดการปญหาใหหมดไปไดยงคงมผทไดรบ

อนตรายหรอเสยชวตจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพทปลอมปนสารอนตรายอยเนองๆ โดยเฉพาะ

อยางยงถาเปนการซอขายผานสอสงคมออนไลน กระบวนการจดการปญหายงมความซบซอนยงขน

ไปอก

32

ระบบการตลาดของผลตภณฑสขภาพกอนและหลงยคเศรษฐกจดจทล

(Digital Economy)

ระบบการตลาดสมยกอนยคเศรษฐกจดจทล การซอขายผลตภณฑสขภาพตางๆจะมแหลง

ซอขายทมสถานทตงชดเจน โดยสนคาจะถกกระจายจากแหลงนำาเขาหรอแหลงผลตสสถานทจำาหนาย

เชน ตลาดกลาง ตลาดคาสง หางสรรพสนคา หรอรานคาสผบรโภคโดยตรง โดยมสอประชาสมพนธ

ไดแกโทรทศนวทยและสอสงพมพตางๆทมตวตนผเผยแพรอยางชดเจนแตภายหลงทสงคมเขาสยค

เศรษฐกจดจทลแลว ระบบการตลาดมความซบซอนขน เกดนกธรกจรนใหมทเปนเจาของสตรหรอยหอ

ผลตภณฑสขภาพ โรงงานผลตรบจางผลตผลตภณฑยหอตางๆตามความตองการของลกคา เกดธรกจ

นายหนาหรอผแทนทรบตดตอประสานงานกบโรงงานผลตหรอกบหนวยงานทเกยวของกบการอนญาต

ผลตภณฑ เกดระบบธรกจเครอขายหรอธรกจขายตรงแบบหลายชน (Multi-LevelMarketing) ทำาให

มนกธรกจหนาใหมหรอผขายเพมขนและกระจายเขาถงทกพนทอยางรวดเรวในเวลาอนสน รวมถงชองทาง

ทใชในการโฆษณาผลตภณฑสขภาพมหลากหลายเพมขนตามไปดวย ในขณะทเจาหนาทท รบผดชอบ

ในการกำากบควบคมคณภาพผลตภณฑสขภาพยงมเทาเดมหรอมแนวโนมลดลงตามนโยบายปรบขนาด

กำาลงคนภาครฐดงนนในการจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทไมเหมาะสมในชมชนจงไม

สามารถใชมาตรการใดมาตรการหนงหรอองคกรใดองคกรหนงเพอขบเคลอนหรอจดการปญหาแตจำาเปน

ตองขบเคลอนโดยผทมสวนไดเสย(stakeholders)ทงระบบไปพรอมๆกน

33

การพฒนาเครอขายจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพจาก

พนทสนโยบายสาธารณะภาคอสาน

จงหวดขอนแกนไดดำาเนนโครงการเพอพฒนากลไกในการจดการปญหาโฆษณาผลตภณฑ

สขภาพทงระบบโดยไดรบการสนบสนนจากแผนงานศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยามา

ตงแตป พ.ศ. 2556 จนเกดภาคเครอขายรวมดำาเนนงานครอบคลมทงภาครฐ ภาคประชาชน ภาค

ทองถนและผประกอบการสอแตจากสถานการณปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทมความซบซอน

ขน สอโฆษณาและผลตภณฑสขภาพสามารถเขาถงประชาชนไดอยางกวางขวางและรวดเรวโดยไมม

ขอจำากด ในขณะทมาตรการในการจดการปญหาโฆษณาผลตภณฑสขภาพของแตละพนทมขอจำากด

และมความแตกตางกน ดงนนในป พ.ศ.2560 เครอขายผบรโภคภาคอสาน โดยสมาคมผบรโภค

จงหวดรอยเอด สำานกงานสาธารณสขจงหวดขอนแกน สำานกงานสาธารณสขจงหวดรอยเอด และ

เครอขายคมครองผบรโภคจากจงหวดขอนแกนรอยเอดหนองบวลำาภบรรมยไดรวมกนพฒนากลไก

ในการดำาเนนงานและขยายเครอขายความรวมมอจากระดบพนทสการผลกดนนโยบายสาธารณะใน

การจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพระดบตนนำา กลางนำาและปลายนำา เพอพฒนารปแบบ

กลไกการเฝาระวงและคมครองสทธทเนนการมสวนรวมการจดตงคณะทำางานกลไกความรวมมอในการ

จดการปญหาโฆษณาภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพอขบเคลอนงานระดบภมภาค การจดทำาขอเสนอ

ระดบนโยบาย และการพฒนาความรวมมอกบผประกอบการผลตภณฑ ผประกอบการสอในระดบ

ภาคตะวนออกเฉยงเหนอเพอจดการปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพ ซงผลการดำาเนนกจกรรม

โครงการมเรองรองเรยนดานโฆษณาผลตภณฑสขภาพทไดรบการจดการปญหาจำานวน 384 เรอง

จำาแนกเปนผลตภณฑอาหาร 192เรองผลตภณฑยา129เรองผลตภณฑอนๆ63เรอง เรองรอง

เรยนจากการเฝาระวงการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทางสอวทยจำานวน 81 สถาน รวมทงสน 112

รายการจำาแนกเปนอาหาร55รายการยา50รายการ เครองสำาอาง7รายการวตถอนตราย1

รายการ โดยในวนท 11 พฤษภาคม 2561 ภาคเครอขายทเกยวของจากจงหวดขอนแกน รอยเอด

หนองบวลำาภและบรรมยไดรวมกนจดเวทนโยบายสาธารณะระดบภาค ในประเดนความรวมมอจาก

ทกภาคสวนตงแตตนนำา กลางนำา ปลายนำา และมการลงนามในบนทกขอตกลงความรวมมอเพอแกไข

ปญหาการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทผดกฎหมาย ระหวางสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

แผนงานศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยาผแทนผผลตผลตภณฑสขภาพและสมาคมเครอขาย

หนงสอพมพวทยและสอออนไลนภาคอสานซงตามมาดวยการดำาเนนคดแหลงผลตสอโฆษณาผลตภณฑ

ยารายใหญทมการแพรกระจายสอผานอนเทอรเนตในรปแบบตางๆไปทวประเทศ

34

การโฆษณาผลตภณฑอาหารใดทเปนเทจหรอหลอกลวงใหเกดความ

หลงเชอโดยไมสมควร

ตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522มาตรา40มบทบญญตหามมใหผใดโฆษณาคณประโยชน

คณภาพหรอสรรพคณของอาหารอนเปนเทจหรอเปนการหลอกลวงใหเกดความหลงเชอโดยไมสมควร

ซงมคำาถามมาโดยตลอดวา ขอความใดทเปนการโฆษณาผลตภณฑอาหารทเปนเทจหรอเปนการหลอก

ลวงใหเกดความหลงเชอโดยไมสมควร

ตามพระราชบญญตอาหารพ.ศ.2522มาตรา 4 ไดใหความหมายของ “อาหาร” วา ของกน

หรอเครองคำาจนชวตไดแก วตถทกชนดทคนกนดมอมหรอนำาเขาสรางกายไมวาดวยวธใดๆหรอใน

รปลกษณะใด แตไมรวมถงยา วตถออกฤทธตอจตและประสาท หรอยาเสพตดใหโทษตามกฎหมายวา

ดวยการนน

ตามประกาศสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรอง หลกเกณฑการโฆษณาอาหาร พ.ศ.

2561ขอ4ไดอธบายความหมายของการโฆษณาคณประโยชนคณภาพหรอสรรพคณของอาหารทเปน

เทจหรอหลอกลวงใหเกดความหลงเชอโดยไมสมควรซงอาจเขาขายตามมาตรา40ไดแกขอความทสอ

หรอแสดงใหเขาใจวาสามารถบำาบดบรรเทารกษาหรอปองกนโรคความเจบปวยหรออาการของโรค

ขอความทสอหรอแสดงใหเขาใจวามผลตอการเปลยนแปลงโครงสรางของรางกายหนาท การทำางาน

ของอวยวะ หรอระบบการทำางานของรางกาย ขอความทสอหรอแสดงใหเขาใจวาบำารงกาม บำารงเพศ

35

หรอเกยวกบการมเพศสมพนธ ขอความทสอหรอแสดงใหเขาใจวาเพอบำารงผวพรรณหรอเพอความสวยงาม

ขอความทสอหรอแสดงใหเขาใจวามผลตอการลดนำาหนกหรอลดความอวน ขอความทสอหรอแสดงให

เขาใจวามผลตอการกระชบสดสวนดกจบไขมนหรอขอความอนใดในทำานองเดยวกนฯลฯ

ดงนนผลตภณฑอาหารใดๆกตามทมการโฆษณาชวยลดความอวน เพมความผอม เสรมสราง

สมรรถภาพทางเพศเพมภมตานทานแกรางกายลางพษตอตานอนมลอสระชวยซอมแซมและขจดสาร

พษในรางกาย ลดโคเลสเตอรอล ลดความดนโลหต ลดไขมนในเสนเลอด ปองกนโรคหวใจ มะเรง

เบาหวาน หลอดเลอดแขงตว และอนใดทเขาขายในการวนจฉย บำาบด บรรเทา รกษา หรอปองกน

โรคหรอความเจบปวยของมนษยหรอสตวหรอมงหมายสำาหรบใหเกดผลแกสขภาพโครงสรางหรอ

การกระทำาหนาทใดๆของรางกายของมนษยหรอสตว จะถอเปนการโฆษณาผลตภณฑอาหารทเปนเทจ

หรอหลอกลวงใหเกดความหลงเชอโดยไมสมควรซงเปนการฝาฝนพระราชบญญตอาหาร พ.ศ.2522

มาตรา40ผฝาฝนตองระวางโทษตามมาตรา70จำาคกไมเกนสามปหรอปรบไมเกนสามหมนบาทหรอ

ทงจำาทงปรบ

ขอเสนอตอระบบการควบคมกำากบความปลอดภยดานโฆษณาและ

ผลตภณฑสขภาพ

จากสถานการณในการโฆษณาผลตภณฑสขภาพและรปแบบการจำาหนายผลตภณฑสขภาพ

ทมการเปลยนแปลงแบบกาวกระโดดโดยมรปแบบและชองทางการเผยแพรโฆษณาผลตภณฑสขภาพ

และการจำาหนายทซบซอนขน จงมขอเสนอตอระบบการควบคมกำากบความปลอดภยดานโฆษณาและ

ผลตภณฑสขภาพเพอความปลอดภยของผบรโภคดงน

1. การนำาเขา สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา กรมศลกากร กระทรวงการคลง กรม

สอบสวนคดพเศษ และสำานกงานตำารวจแหงชาต ควรบรณาการขอมลเพอเฝาระวงสารเคมและผลตภณฑ

สขภาพกลมเสยงทนำาเขามาในราชอาณาจกร และวางแผนควบคมกำากบรวมกนเพอใหเกดความปลอดภย

ในการบรโภคผลตภณฑสขภาพ

2. การผลต สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยาควรปรบปรงระบบการอนญาตผลตภณฑ

สขภาพโดยยกเลกการอนญาตผลตภณฑผานระบบE-Submissionของผลตภณฑกลมเสยงททำา

อนตรายผบรโภค การใชมาตรการยกเลกเลขสารบบอาหาร เลขจดแจงเครองสำาอาง หรอเลขทะเบยน

ตำารบยาทมการโฆษณาหรอมการนำาไปใชผดวตถประสงคจากผลตภณฑทไดรบอนญาตหรอทำาอนตราย

ตอสขภาพของผบรโภคการเพกถอนหรอทบทวนทะเบยนตำารบผลตภณฑทมขอมลความเสยงทำาอนตราย

ตอสขภาพของประชาชน

36

3. การจำาหนาย ในระบบเศรษฐกจดจทลการไหลของผลตภณฑสขภาพจากแหลงผลตสผบรโภค

มความซบซอนกวาระบบเศรษฐกจแบบดงเดม โดยมเจาของยหอ นายหนา ผแทนจำาหนาย เครอขาย

แมทม- ลกทม เพมขนมาจากเจาของตลาดหางสรรพสนคาหรอรานคาแบบเดม โดยผานชองทางการ

โฆษณาทหลากหลายทงขายตรงและผานสอออนไลน รวมถงผโฆษณาทเปนผจำาหนายตรงผานชองทาง

สอของตนเอง ทำาใหสอโฆษณาและผลตภณฑสขภาพสามารถเขาถงผบรโภคไดอยางใกลชดและรวดเรว

ดงนนในการจดการปญหาควรบรณาการหนวยงานทเกยวของรวมกนไดแก

สำานกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค หรอสำานกพฒนาธรกจการคา กระทรวง

พาณชย หรอสำานกงานพฒนาธรกรรมทางอเลกทรอนกส ควรจดใหมระบบการขน

ทะเบยนผประกอบการตามประเภทของการประกอบการ เพอควบคมกำากบผจำาหนาย

ประเภทตางๆใหเขาสระบบ

กรมสรรพากร กระทรวงการคลง ควรจดระบบและเพมมาตรการจดเกบภาษการคา

ผจำาหนายใหครอบคลมทกประเภทโดยเฉพาะอยางยงผคาออนไลนหรอผประกอบการ

ขายตรง

สำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา สำานกงานสาธารณสขจงหวด กรมสอบสวน

คดพเศษ สำานกงานกจการกระจายเสยงกจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมแหงชาต

สำานกงานตำารวจแหงชาต กระทรวงดจทลเพอเศรษฐกจและสงคม ควรพฒนาระบบ

ฐานขอมลทเกยวของกบการโฆษณาและอนตรายของผลตภณฑสขภาพใหประชาชน

สามารถเขาถงไดงาย แจงเตอนภยกรณทพบผลตภณฑหรอโฆษณาทผดกฎหมายหรอ

มความเสยงทจะเกดอนตรายตอสขภาพ และบรณาการรวมกนในการตรวจสอบเฝาระวง

ควบคมกำากบ สบสวนสอบสวน และดำาเนนคดผกระทำาผดกฎหมายใหถงตนตอหรอ

แหลงทมา

สมาคมองคกรชมรมสภาวชาชพหรอหนวยงานทเกยวของกบสอและผใหบรการสอ

ควรพฒนาความรและขอความรวมมอสมาชกในองคกรใหเผยแพรสอโฆษณาผลตภณฑ

สขภาพทถกกฎหมายถกศลธรรมและจรรยาบรรณวชาชพ

3.1

3.2

3.3

3.4

37

4. การบรโภค องคกรหรอเครอขายผบรโภคควรไดรบการพฒนาความรทเกยวของกบความ

ปลอดภยในการบรโภคผลตภณฑสขภาพโดยประสานความรวมมอและศกยภาพของภาคเครอขายให

กระจายครอบคลมทกพนท ใหมความรและทกษะในการปกปองสทธของตนเองโดยประสานความรวมมอ

กบเครอขายนกกฎหมาย ในขณะเดยวกนเครอขายสาธารณสขในพนททใกลชดกบประชาชนผบรโภค

ไมวาจะเปนอาสาสมครสาธารณสข ทมหมอครอบครว โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลหรอสถาน

ประกอบการในพนท เชน รานขายยา ควรจดใหมระบบในการเฝาระวงและตดตามความปลอดภยใน

การบรโภคผลตภณฑสขภาพของประชาชนในชมชน โดยพฒนากลไกในการเฝาระวง สอสารสงตอขอมล

รวบรวมและวเคราะหขอมลสถานการณความรนแรงของปญหาทพบในพนท เพอเปนขอมลในการ

วางแผนจดการปญหาและนำาไปสขอเสนอเชงนโยบายเพอจดการปญหาในระดบมหภาคตอไป

38

แนะนำ เวบไซตภญ.นทธน วฒนวราสนต

สำ นกงานสาธารณสขจงหวดเชยงใหม

ในสถานการณปจจบน พบวามการโฆษณาผลตภณฑสขภาพทางสถานวทยกระจายเสยง และสออนๆจำานวนมาก ซงมการโฆษณาทโออวดสรรพคณเกนจรง ผดกฎหมาย ทำาใหประชาชนหลงเชอนำามาบรโภคหรอเขารบบรการในสถานพยาบาลเถอนหรอสถานเสรมความงามแตผลกลบไมไดเปนไปตามทอวดอางทำาใหเกดกรณรองเรยนสรางความเสยหายทงทรพยสนและสขภาพ ในการทำางานของพนกงานเจาหนาทดานกฎหมายในขนตอนการปฏบตงานเพอดำาเนนคดกรณพบโฆษณาทไมถกตองในแตละคลน ใชเวลาในการดำาเนนคดจนแลวเสรจประมาณ 2 เดอน เนองจากขนตอนดานเอกสาร การถอดเทปการเรยกผประกอบการชแจงตลอดจนการเปรยบเทยบปรบมกระบวนการขนตอนทตองใชเวลาภาระงานทเพมขนจากการกระทำาผดซำาซากการตรวจสอบเฝาระวงสออนๆเชน เวบไซต โทรทศนสอสงพมพซงนบวนมปรมาณมากขนแตระบบการจดการดานขอมลของเจาหนาทไมเออตอการปฏบตงานทำาใหเกดความยงยากในการคนหาขอมลการสรปผลการดำาเนนงานและการมองภาพรวมทงประเทศไมสามารถตอบไดวามผลตภณฑชนดใดทมการฝาฝนโฆษณาทจงหวดใดบางเวบไซตใดทมการโฆษณาฝาฝนกฎหมายแลวถกดำาเนนคดเปนตน สำานกงานสาธารณสขจงหวดเชยงใหมจงมแนวคดในการพฒนาระบบโปรแกรมการจดการดานเอกสารและขอมลการเฝาระวงโฆษณาขน เพอใหสามารถจดเกบขอมลไดอยางเปนระบบ ลดภาระงานและเวลาของพนกงานเจาหนาทลงไดนอกจากนโปรแกรมนยงอำานวยความสะดวกในการแจงเบาะแสและการสงขอมลชวยพนกงานเจาหนาทในการเฝาระวงโฆษณา รวมถงการเผยแพรขอมลดานกฎหมายใหกบผผลตสอและประชาชนไดตามชนความลบของขอมลทสามารถเปดเผยได หลงจากการประชมหารอแตละภาคสวนแลว จงไดเสนอแนวคดนตอ ผศ.ภญ.ดร.สนทร ท.ชยสมฤทธโชค  ซงไดแนะนำาใหขอรบการสนบสนนงบประมาณในการจดทำาโปรแกรมจากศนยวชาการเฝาระวงและพฒนาระบบยา(กพย.)ในปพ.ศ.2561โดยออกแบบโปรแกรมรวมกบพนกงานเจาหนาทในกลมจงหวดสาธารณสขเขตสขภาพท1ไดแกจงหวดเชยงใหมเชยงรายพะเยาแมฮองสอนแพรนานลำาพนลำาปางหลงจากไดนำาเสนอในเวทการประชมเชงปฏบตการทบทวนคมอขนตอนการปฏบตงานเฝาระวงและตรวจสอบสถานประกอบการผลตภณฑสขภาพในสวนภมภาค ระหวางวนท 23-25กรกฎาคม2561แลว ไดมการนำารอง9จงหวดทวประเทศไดแกเชยงใหมแพรพษณโลกสโขทยบรรมยขอนแกนศรสะเกษสงขลาและสราษฎรธาน เพอทดลองใชโปรแกรม www.fdawatchads.com และเพอแลกเปลยนเรยนรการทำางานของแตละจงหวดและตอมาไดขยายผลทดลองใชระบบนในปพ.ศ.2562 โปรแกรมนไดถกนำามาใชบนทกขอมลการดำาเนนคดโฆษณาผลตภณฑสขภาพทางสถานวทยกระจายเสยงภายใตความรวมระหวางหนวยงานสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา สำานกงานคณะกรรมการกจการกระจายเสยงกจการโทรทศนและกจการโทรคมนาคมและสำานกงานสาธารณสขจงหวด

ประโยชนของโปรแกรม1.การเกบขอมลรายคด 1.1เกบขอมลโฆษณาผานสอตางๆเชนวทยโทรทศนสงพมพเวบไซตทพนกงานเจาหนาทดำาเนนงาน 1.2คนขอมลเดมเพอประกอบการพจารณาดำาเนนการเชนคนชอสถานชอผลตภณฑสถานทพบโฆษณา

39

1.3จดเกบขอมลตลอดระยะเวลาทดำาเนนการจนปดคดและขอมลระหวางปฏบตงานทยงไมแลวเสรจเชนหนงสอเชญผประกอบการใหมาพบเพอตกเตอนการนดหมายการตดตามงาน 1.4แจงไดวาแตละกรณดำาเนนการถงขนตอนใด 1.5ลดเวลาการคนขอมลแตละกรณวามการพบการทำาผดซำาหรอไม 1.6รายงานเฉพาะจงหวดเพอประกอบการนำาเสนอการทำางานใหผบงคบบญชาทราบ2.การรายงานภาพรวม 2.1ภาพรวมการดำาเนนคดของทกจงหวดทเขารวมโปรแกรม 2.2 สบคนขอมลผลตภณฑทพบโฆษณาผดกฎหมายวากระจายอย ณ สถานวทยใด จงหวดใดหรอสอโฆษณาผานชองทางอนๆทพนกงานเจาหนาทไดดำาเนนการ 2.3สบคนขอมลตามวน-เวลาตางๆได 2.4เลอกประเภทผลตภณฑในรายงานได 2.5สามารถนำาขอมลมาวเคราะหเพอวางแผนการจดการปญหาโฆษณาผลตภณฑในแตละประเภทได

ขอจำากดของโปรแกรม 1.ไมสามารถออกแบบใหรายงานเปนกราฟหรอเรยงลำาดบขอมลผลตภณฑทพบมากทสดได 2.การเกบขอมลไฟลรปภาพหรอเสยงโหลดไดไมเกน60Mตอขอมล 3.การลงขอมลสมครจะตองรอผดแลใหเปดสทธการใชเมอมการสมครแลวไมสามารถลบขอมลทสมครแลวหากลมรหสไมสามารถกไดตองสมครใหม 4.ไมสามารถดขอมลการบนทกของจงหวดอนได 5.ในการเกบขอมลใชการเชาserverเอกชนซงเกบไดไมเกน20Gทำาใหไมสามารถรองรบขอมลทมปรมาณมากขนในอนาคตไดนอกจากนยงตองมคาใชจายในการเชาดวย

การตอยอดโปรแกรม 1.เลขาธการคณะกรรมการอาหารและยามนโยบายใหสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยาพฒนาระบบตอยอดโปรแกรมเพอการสงตอขอมลระหวางหนวยงานเพอใหการกำากบดแลโฆษณาผลตภณฑสขภาพเปนไปอยางมประสทธภาพมากยงขน ซงโปรแกรม www.fdawatchads.com ยงมหลายสวนทจะตองปรบแก จงเสนอใหอย. จดทำาใหมโดยโครงเนอหาการทำาโปรแกรมใชfdawatch-ads เปนตนแบบ และเพมเตมในสวนของการทำางานระหวางหนวยงานกสทช.-อย-สสจ.และการรายงานผลทใหผใชโปรแกรมสะดวก สามารถเลอกขอมลมานำาเสนอได เพอสะดวกตอการปฏบตงานในอนาคต โดยใชฐาน server ของสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

40

2. เสนอใหหนวยงานกสทช.พจารณาจดทำาโปรแกรมรวมกบอย.ทสามารถเชอมตอขอมลการเฝาระวงโฆษณาผลตภณฑสขภาพและการสงตอขอความโฆษณาเพอใหหนวยงานสาธารณสขพจารณาเพมเตมในระบบโปรแกรมทจะดำาเนนการจดทำาใหมโดยสำานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ทงนควรมการหารอการจดทำาโปรแกรมรวมกน เพอความรวดเรว ตลอดจนเพอใหการเกบเอกสารและการรายงานผลเปนไปอยางมประสทธผล

ตวอยางโปรแกรม fdawatchads.com