1

การใชฐานขอมลสารสนเทศ

ความหมายของฐานขอมล

ฐานขอมล(database) คอแหลงรวบรวมขอมลความรหรอสารสนเทศทจดเกบหรอบนทกอยางมระบบลงในสอประเภทตาง ๆ ไดแกสอสงพมพเชนบตรรายการบรรณานกรมดรรชนวารสารนามานกรมประเภทตาง ๆ สารานกรมสาระสงเขปสอโสตทศนเชนไมโครฟลมเทปบนทกเสยง วดทศนและสออเลกทรอนกสเชนซดรอมจานแมเหลกขอมลทจดเกบจะมความสมพนธเกยวเนองเปนเรองเดยวกนโดยจดทาขนเพอใหคนขอมลทเกยวของกนได (อรณ ทรงพฒนา, 2544, หนา 73) ความสาคญของฐานขอมล ฐานขอมลถอวาเปนแหลงใหความรและสนบสนนการคนควาวจยอยางแทจรงลกษณะเดนของฐานขอมลคอสามารถสบคนไดรวดเรวถกตองและมประสทธภาพจงทาใหฐานขอมลมความสาคญตอผใหและผใชบรการดงตอไปน 1.ชวยใหคนควาความรใหม ๆ ไดรวดเรวและครอบคลม 2.ชวยใหการคนควาสารสนเทศทมการจดเกบมาก ๆ สามารถดาเนนไปดวยความสะดวก รวดเรวและมประสทธภาพ 3.สามารถใหบรการคนควาไดหลายรปแบบ ท งท เ ปนสอส ง พมพสอโสตทศนและ สออเลกทรอนกส 4.สามารถปรบปรงแกไขเพมเตมขอมลทมอยใหทนสมยถกตองไดงายและตลอดเวลา 5.ชวยใหการคนควาสารสนเทศไดตรงกบความตองการไดอยางสะดวกและรวดเรวเนองจากมการเชอมโยงฐานขอมลในรปของเครอขายสารสนเทศ ประเภทของฐานขอมล

ฐานขอมลมหลายประเภทจาแนกตามลกษณะของขอมลทเกบบนทกไวไดแก 1.ฐานขอมลบรรณานกรม (bibliographic databases)เปนฐานขอมลทมมากทสดมกใชเปนฐานขอมลหลกของหองสมดและศนยสารสนเทศเกบขอมลบรรณานกรมของสารสนเทศ ทกชนดในหองสมดเชนรายการหนงสอวารสารเอกสารโสตทศนวสดวทยานพนธฯลฯฐานขอมลบรรณานกรมบางฐานขอมลอาจมสาระสงเขปของบทความหรอเอกสารนน ๆ ดวยองคประกอบของ

2

ขอมลเหลานจะสรางหลกฐานอางองใหแกเอกสารจงอาจเรยกฐานขอมลบรรณานกรมวา“ฐานขอมลอางอง”(reference databases)คอบอกหรอชใหทราบวาเอกสารทตองการมหรอไมอยทใดและในกรณทฐานขอมลมสาระสงเขปดวยสาระสงเขปกจะใหขอมลสงเขปเกยวกบเอกสารดงกลาวซงเปนประโยชนตอการตดสนใจวาเอกสารทกาลงสบคนนนมสาระตรงกบความตองการหรอไม

ฐานขอมลบรรณานกรมอาจจดทาโดยหนวยงานตาง ๆ บรษทใดบรษทแหงหนงเชนบรษทไดอะลอก(Dialog Information Service) มฐานขอมลในสาขาวชาการแขนงตาง ๆไวใหบรการมากกวา500ฐานขอมล 2.ฐานขอมลตวเลข(numeric databases)เปนฐานขอมลทางสถตขอมลทใหเปนเรองเกยวกบการลงทนตลาดหนธรกจอตสาหกรรมทฤษฎหรอสตรสมการตาง ๆดรรชนการเงนสารสนเทศทใหเปนตวเลขลวนๆ ฐานขอมลตวเลขเรยกอกอยางหนงวา“ฐานขอมลสถต”(statistical database) เชน TRADSTAT เปนฐานขอมลเกยวกบการคาโลกDONNELLY DEMOGRAPHICS เปนฐานขอมลเกยวกบประชากรโลก 3.ฐานขอมลเตมรป(full textdatabases)เปนฐานขอมลทคดลอกเรองราวทงหมดเขาเครองคอมพวเตอรในรปแบบทเครองอานไดเมอตองการใชสามารถเรยกขอมลทตองการออกมาอานไดเหมอนกบการอานหนงสอฐานขอมลประเภทนมนอยมากเพราะมคาใชจายสงในการจดทาและสบคนเชนฐานขอมล Digital Collection ฐานขอมล SpringerLink ฐานขอมลLexisNexis ฐานขอมล H.W. Wilsonเปนตน 4.ฐานขอมลภาพลกษณ(image databases)เปนฐานขอมลเตมรปชนดหนงซงผลตไดจากการนาเครองสแกนเนอร(scanner)ไปอานเอกสารหรอสารสนเทศใด ๆหรอใชกลองถายรปถายภาพตางๆ เขาสระบบคอมพวเตอรและใหคาสาคญเพอชวยในการสบคนสารสนเทศนน ๆ ออกมาใชงานไดฐานขอมลภาพลกษณเปนฐานขอมลทใหการรกษาเอกสารตนฉบบทมคณคาสงไมตองถกนามาใชงานบอย ๆ ซงอาจจะทาใหเอกสารตนฉบบเสยหายไดเชนการเกบภาพบคคลสาคญ ๆ ไวเปนภาพลกษณ 5.ฐานขอมลขอเทจจรง(factual databases)เปนฐานขอมลทครอบคลมสารสนเทศหลากหลายประเภทสารสนเทศทจดเกบมทงตวเลขเนอหาใหความสะดวกกบผนาไปใชประโยชนไดทนทเชนCHEMBANKใหสารสนเทศเกยวกบคณสมบตทางกายภาพของสารเคม 6.ฐานขอมลมลตมเดย(multimedia databases)เปนฐานขอมลทสามารถนาเสนอสารสนเทศทไมจาเปนตองมการเรยงลาดบขอมลกอนการนาเสนอสารสนเทศทมทงขอความภาพเสยงภาพนงภาพวาดไดอะแกรมกราฟแผนทงานศลปะเชน หนงสอสารานกรมในปจจบนจะเสนอคลายกบตนฉบบทเปนสงพมพแลวเพมภาพกราฟฟกเสยงหรอภาพเคลอนไหวทาใหหนงสอสารานกรมมคณคาเพมขนฐานขอมลประเภทนในหองสมดจาเปนตองมไวบรการผใชในอนาคตมากยงขน

3

การใหบรการฐานขอมล ปจจบนการบรการฐานขอมลของหองสมดและศนยสารสนเทศ ทจดบรการไวใหกบผใชสบคนขอมลมอย3ลกษณะคอ 1.ฐานขอมลแบบออนไลน(online database search) ฐานขอมลออนไลนเขาถงโดยผานระบบโทรคมนาคมโดยมคอมพวเตอรกลางเปนทเกบฐานขอมลขนาดใหญหลายฐานขอมลและสามารถสงขอมลแกผใชทอยปลายทางทหางไกลไดผใชจะตดตอคอมพวเตอรกลางดวยโทรศพทผานโมเดมและสามารถคนหาเรยกสารสนเทศไดโดยใชโปรแกรมการหาและคนคนทตดตงในระบบฐานขอมลออนไลนปจจบนประมาณการณวามผผลตมากกวา1,000ฐานขอมลขนไปโดยมสหรฐอเมรกาเปนประเทศผผลตรายใหญทสดและมศนยการใหบรการมากมายเชนศนยบรการDialogของบรษท Knight Ridderสหรฐอเมรกามฐานขอมลใหบรการประมาณกวา500ฐานบรการสารสนเทศทางดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยสงคมศาสตรและมนษยศาสตรเชน Chemical Abstracts ,Medline, INSPEC, BIOSIS, ABI Inform, SciSearch, Social SciSearch, PsycInfo, Predicasts ศนยบรการ Wilsonline ของบรษทH.W.Wilson สหรฐอเมรกาใหบรการฐานขอมลบรรณานกรมและดรรชนทรพยากรสารสนเทศเชนReader’s Guideto Periodical Literature, Art Index, ERIC, AGRICOLA, DAO (Dissertation Abstract), Biography Index, ฐานขอมลกฤตภาคออนไลน, ฐานขอมล Digital Collectionฯลฯ 2.ฐานขอมลซดรอม(CD-ROM database search) ซดรอมเปนสออเลกทรอนกสมรปรางเหมอนแผนบนทกเสยงสงทบนทกไวบนซดรอมเปนขอมลสารสนเทศทสามารถอานและแสดงไดบนจอคอมพวเตอรแผนซดรอม1แผนสามารถบรรจขอมล600เมกกะไบทหรอประมาณ2แสนหนากระดาษหรอบตรรายการ1ลานแผนฐานขอมลซดรอมประกอบดวยสองสวนคอไฟลขอมลและโปรแกรมบรรจลงบนแผนเดยวกนสารสนเทศทบรรจไวสวนใหญเปนบรรณานกรมดรรชนและสาระสงเขปและนามานกรมซดรอมไดพฒนาการบรรจขอมลใหเปนแบบมลตมเดยคอนอกจากมตวอกษรแลวยงมภาพนงเสยงภาพเคลอนไหวอกดวยเชนฐานขอมลสารานกรม Compton’s Multimedia Encyclopedia, ฐานขอมลสารานกรมไทยสาหรบเยาวชน, ฐานขอมลวทยานพนธและงานวจยไทย ฯลฯ 3.ฐานขอมลทรพยากรสารสนเทศ เปนฐานขอมลทหองสมดจดทาขนเองหรอกลมหองสมดรวมกนจดทาโดยใชขอมลทมอยในหองสมดเปนการอานวยความสะดวกในการใชทรพยากรรวมกนเชนการยมระหวางหองสมดฐานขอมลทรพยากรสารสนเทศจะชวยใหผใชไดรบความสะดวกในการคนหาหนงสอปรญญานพนธดรรชนวารสารสาระสงเขปฯลฯสถาบนบรการสารสนเทศระดบอดมศกษาเกอบทกแหงจะมบรการสบคนขอมลดวยเครองคอมพวเตอรเพอสอบถามชอสงพมพผแตงหวเรองโดยไมจาเปนตองใชบตรรายการผใชสามารถสบคนไดดวยตนเองอยางงายดายเพราะมคาอธบายแนะนาวธใช

4

การใชบรการฐานขอมล 1.ใชบรการจากสถาบนสารสนเทศทมการผลตฐานขอมลประเภทนน ๆ โดยตรงเชนหองสมดในสถาบนอดมศกษาหองสมดเฉพาะศนยสารสนเทศไดแกหองสมดและศนยสารสนเทศธนาคารแหงประเทศไทยสานกหอสมดมหาวทยาลยมหดลหอสมดแหงชาตเปนตน 2.ใชบรการจากหนวยงานทบอกรบหรอเปนสมาชกฐานขอมลจากผผลตในตางประเทศซงมทงระบบออนไลนและซ ดรอมเชนสถาบนวทยบรการจฬาลงกรณมหาวทยาลย ,สานกหอสมดมหาวทยาลยเชยงใหม,สานกหอสมดมหาวทยาลยธรรมศาสตรฯลฯ ฐานขอมลออนไลนของสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลย ราชภฏนครปฐม

ภาพท 5.1หนาเวบไซตของสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ

สานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศ มหาวทยาลยราชภฏนครปฐมโดยการสนบสนนของสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ไดจดหาฐานขอมลe-bookวทยานพนธหนงสอพมพบทความวารสารทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศแบบออนไลนหลากหลายสาขาวชาเพอสนบสนนการศกษาใหแกนกศกษาสามารถคนหาขอมลไดกวางไกลและสะดวกสบายมากยงขนซงฐานขอมลดงกลาวสามารถเปดใชไดจากhttp://arit.npru.ac.th/ซงเปนหนาเวบไซตของสานกวทยบรการและเทคโนโลยสารสนเทศมหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ซงมฐานขอมลทใหบรการไดแก

5

1.ฐานขอมล Digital Collection เปนฐานขอมลซงสานกงานคณะกรรมการการอดมศกษา (สกอ.) ไดรวมรวม วทยานพนธของมหาวทยาลยตาง ๆ มาใหบรการแกนกศกษาในมหาวทยาลยทเปนสมาชกเขารวมในโครงการโดยขอมลทใหไดแกสาระสงเขปและ Full-text แบบไฟล PDF

ภาพท 5.2หนาแรกฐานขอมล Digital Collection

การใชงานฐานขอมล Digital Collectionสามารถสบคนได3วธไดแก 1.1สบคนดวยวธ basic search

ภาพท 5.3ใสคาในชองเพอสบคนขอมล โดยการใสคาคนลงในชองวางกาหนดประเภทของคาคนในชองเขตขอมลพรอมทงเลอกมหาวทยาลยและเลอกชนดของเอกสารจากนนจงกดทปมคนหากจะปรากฏหนาจอดงน

ใสคาคน กดทปมนเพอคนหา

6

ภาพท 5.4หนาผลการสบคนดวย basic search

โดยจากหนาแสดงผลการสบคนหากกดทชอวทยานพนธทตองการจะไดหนารายละเอยดสงพมพ

ภาพท 5.5หนารายละเอยดของวทยานพนธทเลอก

ซงสามารถเลอก save หนาดงกลาวเกบไวในเครองและสามารถเลอนลงไปดานลางเพอ download เอกสารฉบบเตมของวทยานพนธได

7

ภาพท 5.6สวนของ Full-text ทสามารถdownloadได

1.2 สบคนดวยวธ advance search เปนการสบคนทคลายคลงกบการคนแบบ basic searchแตจะมตวเลอกเพอชวยใหการสบคนเจาะจงเฉพาะสงทผใชตองการได เชน กาหนดชนดของเอกสาร กาหนดปทพมพเอกสาร กาหนดภาษาของเอกสาร และกาหนดการจดเรยงขอมล

ภาพท 5.7หนาจอการสบคนแบบadvance search

8

1.3สบคนดวยวธการbrowse

ภาพท 5.8กดเพอไปยงหนาการสบคนดวยวธbrowse เมอกดทปมbrowseจะปรากฏหนาจอแสดงแถบเมนเพอเลอกประเภทการคน

ภาพท 5.9กดเพอเลอกประเภทการคน ซงเมอกดทเลอกตวอกษรทตองการคนขอมลกจะปรากฏหนารายชอวทยานพนธตามตวอกษรทกดเลอกดงภาพท5.10

ภาพท 5.10หนาผลการสบคนดวยการbrowseหลงเลอกตวอกษรทตองการ

กดทปมนเพอเลอกประเภทการคน

กดปมนเพอคนวธ browse

9

2.ฐานขอมล Springer Link เปนฐานขอมลเตมรป(full text)แบบออนไลนซงนาเสนอขอมลเปนไฟล PDFภาษาตางประเทศโดยมทงหนงสอ วารสาร และเอกสารในรปแบบตางๆ กวา 4 ลานเรองครอบคลมทกสาขาวชา

ภาพท 5.11หนาแรกของฐานขอมลSpringerLink

3.ฐานขอมล ACM Portal ACMPortal เปนฐานขอมลทางดานคอมพวเตอรและเทคโนโลยสารสนเทศจากสงพมพตอเนองจดหมายขาวและเอกสารการประชมทจดพมพโดยACM (Association for Computing Machinery) ซงประกอบดวยรายการบรรณานกรมสาระสงเขปเอกสารวจารณและบทความฉบบเตมตงแตป1985-ปจจบนโดยนาเสนอเนอหาในรปแบบไฟล PDF

ภาพท 5.12หนาแรกของฐานขอมล ACM Portal

10

4.ฐานขอมล Science Direct Science Directเปนฐานขอมลบรรณานกรม และ เอกสารฉบบเตมรป (Full-text) จากวารสารของสานกพมพในเครอ Elsevier ในดานวทยาศาสตรเทคโนโลยและวทยาศาสตรทางการแพทย รวมไปถงทางดานมนษยศาสตรและสงคมศาสตรสามารถดยอนหลงไดแตปค.ศ.1995-ปจจบนซงในเอกสารบางชอผใชสามารถใชงานไดโดยไมมเงอนไขใด ๆ อกดวย

ภาพท 5.13หนาแรกของฐานขอมล Science Direct

5.ฐานขอมล ProQuest Dissertations & Thesis เปนฐานขอมลทรวบรวมวทยานพนธระดบปรญญาโทและปรญญาเอกของสถาบนการศกษาทไดรบการรบรองจากประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดารวมถงสถาบนการศกษาจากทวปยโรปออสเตรเลยเอเชยและแอฟรกามากกวา 1,000 แหงประกอบไปดวยขอมลมากกวา 2 ลานระเบยน โดยใหขอมลเปนแบบสาระสงเขป พรอม 24 หนาแรกของเอกสาร

ภาพท 5.14หนาจอหลกของฐานขอมล ProQuest

11

6.ฐานขอมล EBSCOhost ฐานขอมลดรรชนสาระสงเขปและเอกสารฉบบเตมครอบคลมทกสาขาวชา โดยรวบรวมจากวารสารวชาการ วารสารขาว รายงานการประชมทางวชาการ และบทความวชาการทเผยแพรผานทางเวบไซต โดยใหบรหารเอกสารฉบบเตมทงในรปแบบของ html และ PDF ครอบคลมเนอหาตงแตป1984-ปจจบน การใชงานฐาน EBSCOhost มวธการสบคนไดทงหมด 2 วธไดแก 6.1การคนแบบ basic search เปนรปแบบการสบคนอยางงาย ๆ โดยการใสเครองหมายถกในชองสเหลยมหนาสาขาทตองการคนแลวใสคาคนลงในชองfindซงสามารถหาจากหลายๆ สาขาวชาไดพรอม ๆ กนและไมจาเปนตองใชสญลกษณหรอเครองหมายอนใดในการชวยคน

ภาพท 5.15หนาจอการสบคนแบบ basic search

6.2การคนแบบ advance searchเปนการสบคนโดยใสคาคนไดสงสด3คาสามารถกาหนดคาเชอม and or หรอ notเพอระบลกษณะของคาคนจดลาดบการเรยงของขอมลทจะปรากฏในหนาแสดงผลการสบคนและสามารถกาหนดปพมพประเภทของขอมลลกษณะของเอกสารรวมทงเจาะจงเฉพาะสาขาวชา

ภาพท 5.16หนาจอการสบคนแบบ advance search

ระบคาคน

ระบคาคน

ระบประเภทคาคน

ระบคาเชอม

12

โดยในทกวธการคนเมอใสคาคนและกดทปมstart จะไดหนาจอผลการสบคน

ภาพท 5.17หนาจอผลการสบคน

ซงเมอกดทชอเรองจะเปนการแสดงรายละเอยดเกยวกบรายการนน ๆ

ภาพท 5.18หนาจอรายละเอยดตวเลม

จากภาพท 5.19หรอ ภาพท 5.20 หากกดทปม จะเปนการแสดงหนารายละเอยด

เอกสารพรอมสาระสงเขปแบบ html ผานทาง web browser ในภาพท 5.21 และหากกดทปม จะเปนการแสดงหนา full text บนโปรแกรม Acrobat Reader ในภาพท 5.22

13

ภาพท 5.19หนาจอแสดงขอมลแบบ html

ภาพท 5.20หนาจอแสดงขอมลFull-textแบบPDF

7.ฐานขอมล Emerald เปนฐานขอมลครอบคลมสาขาวชาการดานการจดการ เชน การเงนการบญชระบบอตโนมตชนสง งานวจยเชงคณภาพดานการเงนและการบญชกฎหมาย และจรยธรรมทางธรกจ เศรษฐศาสตรการศกษาและงานวจยดานพฤตกรรมของผประกอบการ เปนตน

14

ภาพท 5.21หนาจอหลกของฐานขอมล Emerald

8.ฐานขอมล ISI Web of science เปนฐานขอมล full text เนนเอกสาร งานวจยและบทความวารสารทมเนอหาดาน วทยาศาสตร และการแพทยโดยใหขอมลเตมรปเปนไฟลแบบ PDF เปนฐานขอมลทนกวจย และนกวชาการนยมนาผลงานไปเผยแพรไวเนจานวนมากเนองจากเปนฐานทมความนาเชอถออยในระดบสง

ภาพท 5.22หนาจอหลกของฐานขอมล ISI

15

9.ฐานขอมล 2ebook Digital library NPRU เปนฐานขอมลหนงสอออนไลนซงทางสานกวทยบรการฯ ไดจดหาเพอใหบรการแกผทตองการคนหาหนงสอในสาขาวชาตางๆ ในรปแบบของ e-book

ภาพท 5.23หนาแรกของฐานขอมล 2ebook Digital library NPRU

10.ฐานขอมล E-Thesis TKC เปนฐานขอมลโครงการพฒนาศนยกลางความรแหงชาตโดยรวบรวมวทยานพนธและงานวจยของมหาวทยาลยตาง ๆ ในประเทศเพอใหบรการแกผทตองการคนหาหนงสอในสาขาวชาตางๆ ในรปแบบของไฟลPDF

ภาพท 5.26หนาแรกของฐานขอมลE-Thesis TKC

16

11.ฐานขอมลมตชน เปนฐานขอมลแบบกฤตภาคออนไลนซงทางสานกวทยบรการฯ ไดจดซอเพอใหบรการแกผทตองการคนหาขาวจากหนงสอพมพผานทางอนเทอรเนตโดยฐานขอมลใหขอมลในรปแบบ ไฟล PDF

ภาพท 5.27หนาแรกของฐานขอมลกฤตภาคของมตชน

12. ฐานขอมลสหบรรณานกรมหองสมดสถาบนอดมศกษาไทย เปนฐานขอมลทสนบสนนการดาเนนงานเกยวกบเลขมาตรฐานสากลของหนงสอ/วารสารการจดทารายการสงพมพสาเรจรป การจดการระเบยนบรรณานกรมการควบคมระเบยนรายการหลกฐาน และการใชรายการรวมกนอนจะชวยรองรบการใชทรพยากรรวมกนลดความซาซอนในการจดทารายการบรรณานกรมและใชประโยชนในการยมระหวางหองสมดของสถาบนอดมศกษาไทยรวมทงอานวยความสะดวกตอผใชบรการ ทงนกศกษาอาจารยและนกวชาการในการคนหาหนงสอทตองการโดยทไมตองเขาเวบไซตของแตละหองสมด

ภาพท 5.32หนาจอแรกของฐานขอมลวทยานพนธ

17

13. ฐานขอมล Journal Link Journal Link คอ ฐานขอมลชแหลงวารสารทมอยในหองสมดตางๆในประเทศไทยในเบองตน ซงปจจบนฐานขอมลนกาลงขยายขนาดขนและจานวนสมาชกกเพมขนดวยอยางตอเนองในอนาคตสวนนอาจทาการเชอมโยงไปยงหนาสารบญวารสารทสมาชกจดทาขนไดอกดวย

ภาพท 5.33หนาจอแรกของฐานขอมล Journal Link

บทสรป

ฐานขอมลหมายถง แหลงรวบรวมขอมลความรหรอสารสนเทศทจดเกบหรอบนทกอยางมระบบลงในสอประเภทตาง ๆ ซงสามารถเปนไดทงสงพมพ สอโสตทศนวสด หรอสออเลกทรอนกส ซงในปจจบนฐานขอมลนยมทาเปนสออเลกทรอนกส และมการใหบรการในแบบออนไลน ซงมหาวทยาลยในประเทศไทยไดรบการสนบสนนฐานขอมลสวนหนงจากสานกงานคณะกรรมการอดมศกษาในการจดหาฐานขอมลออนไลนเพอใหบรการแกอาจารย และนกศกษา นอกจากนมหาวทยาลยแตละแหงกอาจจดหาฐานขอมลทมเนอหา หรอมสารสนเทศสอดคลองกบการเรยนการสอนภายในของมหาวทยาลยตนเองอกดวย