การใช้กิจกรรมการฝึกวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐาน...

39การใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ในการพฒนาคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมของนกศกษานเทศศาสตร ระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา พรสวรรค ตงเมตตาจตตกล

บทคดยอ การวจยนมวตถประสงค เพอศกษาการใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐาน

ตามแนวสตปฏฐาน 4 เปนชองทางการสอสาร และ เพอพฒนาความร ทศนคต

เชาวน อารมณและความร สกมคณคาในตนเอง และความคงทนในการพฒนา

คณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรม โดยศกษาจากประชากรจ�านวน 140 คน

เปนนกศกษานเทศศาสตรระดบปรญญาตรมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

ทเขารวมในโครงการนเทศศาสตรอบรมธรรมะ เพอถวายแดพอหลวงณ วดภททนตะ

อาสภาราม อ�าเภอบานบง จงหวดชลบร เครองมอทใชในการวจย ไดแก โปรแกรม

การปฏบตวปสสนากรรมฐาน แบบสอบถามคณลกษณะสวนบคคล แบบวดระดบ

ความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเองโดยใชกระบวนการวจย

เชงทดลองดวยการวด3ครงคอ1)กอนเขารวมโครงการ2)หลงสนสดโครงการและ

3) หลงสนสดโครงการแลว 4 สปดาห จากนนน�ามาวเคราะหขอมลเพอหาคาความถ

การใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4

ในการพฒนาคณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรม

ของนกศกษานเทศศาสตร

ระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

Usage of Practicing Vipassana Bhavana Based on the

Four Types of Mindfulness to Develop Virtue and Ethical

Characteristics of Communication Arts Undergraduate

Students of Bansomdejchaopraya Rajabhat University

พรสวรรค ตงเมตตาจตตกล 1

Pornsawarn Tangmettajittakul

1ผชวยศาสตราจารยประจ�าสาขาวชาการประชาสมพนธและการสอสารองคการคณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

วารสารมนษยศาสตรและสงคมศาสตรปท 9 ฉบบท 1 (มกราคม-มถนายน 2558)

40

คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสถตท (t-test) การวเคราะหความ

แปรปรวน (ANOVA)การวเคราะหความสอดคลองดวยคาไคสแควรและความสมพนธ

จากคาสมประสทธสหสมพนธผลการวจยสรปไดดงน

1. นกศกษาทเขารวมการอบรมในโครงการน มความรในภาพรวมเพมขน

มากกวากอนการเขารวมการอบรมอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 และมความ

คงทนของความรในภาพรวม

2. ความรทศนคตและเชาวนอารมณมความสมพนธกน

3. ความแตกตางดานเพศชนปทศกษาและการปฏบตธรรมมากอนไมมผล

ตอพฒนาการดานระดบความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเอง

ค�าส�าคญ : วปสสนา,การพฒนาตนเอง,การพฒนาจรยธรรม,ทกษะชวต

Abstract ThisresearchwastostudytheusageofpracticingVipassanaBhavana

basedonthefourtypesofmindfulnessasacommunicationchannelto

developknowledge,attitude,emotionalquotientandself-esteeminthe

developmentofvirtueandethicalcharacteristics.Thetotalpopulationof

140CommunicationArtsundergraduatestudentsofBansomdejchaopraya

RajabhatUniversityvoluntarilyparticipated in theproject“Communica-

tionArtsDharmaTrainingDevotedtotheKing”heldatWatBhaddanta

Asabharam,AmphurBanbueng,ChonburiProvince.Theinstrumentsused

fordatacollectionconsistedof(1)VipassanaBhavanapracticingprogram

(2)questionnaireonpersonaltraits(3)measuresonknowledge,attitude,

emotionalquotientandself-esteem.Actionresearchprocesswasusedto

collectdatafor3times:(1)pretest,(2)post-testand(3)after-4-weekretest.

Thestatisticsusedtoanalyzethedatawasfrequency,percentage,mean,

standarddeviation,pairedt-test,Chi-squaredtest,ANOVAandcorrelation


coefficient.Thefindingsoftheresearchwereasfollows:

1.Thestudentsparticipatingintheprojectgainedmoreknowledge

asawholeschemethanbefore,atthe.05levelofstatisticalsignificance,

andhadtheretentioninknowledgeasawholescheme.

2.Thestudents’knowledge,attitudeandemotionalquotienthad

statisticallysignificantrelationstoeachother.

3.Thestudents’differencesofgender,yearofstudyandVipassana

Bhavanapracticingexperienceshowednoimpactonthedevelopmentof

theirknowledge,attitude,emotionalquotientandself-esteem.

Keyword : Vipasyana(Buddhism),Self-culture,MoralDevelopment,

LifeSkills

บทน�า ประเทศไทยไดประกาศใชพระราชบญญตการศกษาแหงชาตพ.ศ.2542และ

ฉบบเพมเตมพ.ศ.2545สงผลอยางส�าคญยงท�าใหเกดการปฏรปการศกษาในทกระดบ

ทเนนการปรบปรงหลกสตรและปรบเปลยนวธการสอน เพอพฒนานกศกษาใหคดเปน

แกปญหาเปนและเหนคณคาของวฒนธรรมไทยส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา

ไดก�าหนดกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา (มคอ.) ของประเทศไทย (Thai

QualificationforHigherEducation;TQF:HEd)เพอน�านโยบายในสวนของมาตรฐาน

การอดมศกษาไปสการปฏบตอยางเปนรปธรรมมงเปาหมายการประกนคณภาพบณฑต

โดยก�าหนดผลการเรยนร (Learning outcome) ทคาดหวงตอการผลตบณฑตท

เพยบพรอมดวยคณสมบต เพอกาวสสงคมการท�างานในอนาคต โดยผสอนตองระบวธ

การสอน วธการประเมนผล และสงทตองพฒนาไวในผลการเรยนรอยางนอย 5 ดาน

ดงนคอ1)ดานคณธรรมจรยธรรม2)ดานความร3)ดานทกษะทางปญญา4)ทกษะ

ความสมพนธระหวางบคคลและความรบผดชอบและ5)ทกษะการวเคราะหเชงตวเลข

การสอสารและการใชเทคโนโลยสารสนเทศ การประเมนผลการเรยนของนกศกษาใน


42

รายวชาตางๆไดใหความส�าคญในการประเมนผลการเรยนรดานคณธรรมจรยธรรมไว

เปนล�าดบแรกและจ�าเปนตองระบถงคณธรรมจรยธรรมทตองมการพฒนาของนกศกษา

ไวในทกรายวชา

จากความเจรญสมยใหมทเนนการขยายตวเตบโตทางเศรษฐกจ กระทงถง

ชวง พ.ศ. 2530 จงยอมรบกนอยางกวางขวาง ชดเจน และเปนทางการทวโลก

โดยประกาศขององคการสหประชาชาตวา “การพฒนาทผานมานนเปนการพฒนาทไม

ยงยน” มสาเหตหลกคอ การพฒนาเศรษฐกจทผดพลาดโดยไมค�านงถงผลกระทบตอ

สงแวดลอมและไมสมดลโดยไมไดบรณาการเขากบการพฒนาคนแนวคดความเชอกระแส

หลกของคนยคนคอ“การมองความพรงพรอมทางวตถเปนจดหมายไมไดพฒนาศกยภาพ

ทเขามอยใหกาวขนสคณคาดงามประเสรฐทสงขนไป” (พระพรหมคณาภรณ, 2554,

น.69-71)“จตใจมความส�าคญเพราะเปนมลฐานความประพฤตในทกทางความเจรญ

ความเสอมความสขความทกขตางๆพฤตกรรมทงปวงยอมมาจากใจผมจตใจทอบรม

มาดยอมแสดงออกพฤตกรรมทงปวงในทางด ฉะนนการอบรมใหถงจตใจถาจะกลาววา

เปนการสรางเสรมถงตนเหตวาเปนการแกถงตนเหต” (สมเดจพระญาณสงวร, 2546,

น.36)

ดงทพระมหาวฒชย (ว. วชรเมธ) (อางจาก เสาวลกษณ ศรสวรรณ, 2555,

น. 1) ไดกลาวไววา “ปจจบนโลกของเราไดกาวเขาสกระแสทส�าคญประการหนงคอ

กระแสความสนใจมตดานจตวญญาณของชาวโลก”ค�าทแสดงใหเหนแนวโนมของกระแส

ส�าคญกคอค�าวา“กร”“สมาธ”“วปสสนา”“สต”หรอ“ความตนร”(Mindfulness)

ผคนทงในซกโลกตะวนตกและตะวนออกตางหนมาสนใจจตวญญาณดานลกและหลวงพอ

จรญฐตธมโมไดสอนไววา“ควรเจรญสมาธภาวนาเพอใหจตสงบมพลงเปนประโยชน

ในปจจบน” กลาวคอ ท�าใหใจสบาย คลายทกข หนกแนน มนคง อารมณแจมใส

ความจ�าด ท�างานมประสทธภาพ สขภาพด (พระธรรมสงหบราจารย, ม.ป.ป. น.65)

การฝกจตใหมคณภาพสง มคณธรรม จรยธรรม หรอการฝกอบรมจตใหสะอาด สงบ

คอ การฝกสมาธนนเอง (พระศรวสทธกว, 2526, น. 2) และทส�าคญยงเหนอสงอนใด

คอ สมเดจพระผมพระภาคเจา ทรงตรสไววา “ทางนเปนทางเดยวเพอความบรสทธ

ของเหลาสตว เพอกาวลวงโสกะและปรเทวะ เพอดบทกขและโทมนส เพอบรรล


ญายธรรม (อรยมรรค) เพอท�าใหแจงพระนพพาน ทางนคอ สตปฏฐาน 4 ประการ”

(มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย,2539,น.54)

เมอโลกกาวสยคโลกาภวตน (Globalization) การสอสารมบทบาทส�าคญ

ท�าใหแตละประเทศมอบหมายบทบาทของสอมวลชนในการสรางและรกษาวฒนธรรม

ทแตกตางออกไปภาพรวมของสอมวลชนทไดรบมอบหมายหนาทสรปไดดงน1)สราง

ความชอบธรรมใหแกผมอ�านาจ2)เชอมโยงเหตการณตางๆ แลวตความใหสาธารณชน

รบร3)เคลอนไหวระดมความรวมมอจากมวลชนในการแกไขเปลยนแปลงทางการเมอง

(Mobilization) 4) จดการกบความขดแยงทางการเมอง (ConflictManagement)

5)ก�าหนดวาระประเดนทส�าคญ(AgendaSetter)เพอเรยกรองความสนใจจากทกฝาย

ทเกยวของใหจดการกบประเดนดงกลาว 6) เปนนายทวารประต (Gate Keeper) ท

พจารณาเลอกสรรความตองการของกลมใดวาควรน�าไปเผยแพร (กาญจนา แกวเทพ,

2552,น.203-204)

แตสถานการณปจจบนพบวาสอมวลชนมขอบกพรองเปนทวพากษวจารณกน

ทวไป คอ การใหความส�าคญกบผลประโยชนของตนเอง มใชการสอสารตามปรชญา

ของการสอสารเพอสงคมทแทจรง ทเนนการใหขาวสารและการวพากษวจารณใหเกด

ประโยชนแกสาธารณชนนอกจากนยงละเลยไมท�าหนาททถกตองของสอมวลชนดงนน

สอมวลชนหรอนกนเทศศาสตรจงตองเปนผมภมปญญามวจารณญาณทสามารถตดสน

ปญหาตางๆ ไดด คณธรรม จรยธรรมจะเปนหลกธรรมใหสอมวลชนในโลกเสรไดตดสนใจ

เลอกสงทเหมาะสมในการควบคมทางวชาชพอนเกดจากการฝกใจตนเองและการจด

ระเบยบภายในวงการโดยปราศจากการแทรกแซงของอ�านาจหรออทธพลจากภายนอก

ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะทดลองใหนกศกษานเทศศาสตร ซงเปนผท

สามารถจะออกไปปฏบตงานในวชาชพนไดเขารบการอบรมวปสสนากรรมฐานตามแนว

สตปฏฐาน 4 เพอน�ามาใชเปนชองทางการสอสาร พฒนาคณธรรมและจรยธรรมของ

นกศกษาใหมคณลกษณะของบณฑตทพงประสงคตามกรอบมาตรฐานคณวฒ และ

มบคลกภาพทเหมาะสมกบบทบาทในการประกอบวชาชพนเทศศาสตรทตองมคณธรรม

และจรยธรรมดงกลาว จากผลการทดลองสามารถน�ากจกรรมการอบรมไปสการ

พฒนากจกรรมการเรยนการสอน และการพฒนาหลกสตรตามมาตรฐานผลการเรยนร


44

(DomainsofLearning)ในดานคณธรรมจรยธรรมตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบ

อดมศกษาแหงชาตพ.ศ.2552ดงกลาวขางตน

วตถประสงคของการศกษา 1. เพอศกษาระดบความคดเหนเกยวกบคณลกษณะดานคณธรรมและ

จรยธรรมของนกศกษานเทศศาสตรระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจ

เจาพระยาโดยใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4

2. เพอเปรยบเทยบระดบความคดเหนเกยวกบคณลกษณะดานคณธรรมและ

จรยธรรมของนกศกษานเทศศาสตรระดบปรญญาตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจ

เจาพระยาโดยใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4

3. เพอศกษาความคงทนในการพฒนาไดแก1)ความร2)ทศนคต3)เชาวน

อารมณ และ 4) ความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษานเทศศาสตร มหาวทยาลย

ราชภฏบานสมเดจเจาพระยา จากการใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนว

สตปฏฐาน4

4. เพอศกษาความเหมาะสมในการใชกจกรรมการฝกวปสสนากรรมฐานตาม

แนวสตปฏฐาน4ตามคณลกษณะสวนบคคลของนกศกษานเทศศาสตร ไดแก1) เพศ

2)ชนป 3)ประสบการณการปฏบตธรรมและ4)ความคดเหนกอนการปฏบตธรรม

เพอพฒนาการจดกจกรรมในการพฒนาคณธรรมและจรยธรรมของนกศกษานเทศศาสตร

มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

ขอบเขตของการศกษา 1. ประชากรทศกษาเปนนกศกษานเทศศาสตรภาคปกตระดบปรญญาตรใน

ภาคการศกษาท 2/2555ของมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยาจ�านวน140

คนโดยศกษาประชากรทงหมด

2. ตวแปรทศกษา

2.1ตวแปรอสระไดแก


2.1.1 คณลกษณะสวนบคคลของนกศกษา ประกอบดวย 1) เพศ

2)ชนปทศกษา3)ประสบการณการปฏบตธรรมและ4)ความคดเหนกอนการปฏบต

ธรรม

2.1.2การฝกอบรมวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4ปฏบต

ตามก�าหนดการในโครงการนเทศศาสตรอบรมธรรมะเพอถวายแดพอหลวงของโปรแกรม

วชานเทศศาสตรมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยา

2.2 ตวแปรตามไดแก

2.2.1 คณลกษณะดานคณธรรมและจรยธรรมของนกศกษา

นเทศศาสตร มหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยาจ�านวน 4 ดาน บงชโดย

1)ความร 2)ทศนคต 3) เชาวนอารมณตามแนวคดของโกลแมน (Goleman, 1999)

และ4)ความรสกมคณคาในตนเองตามแนวคดของคเปอรสมธ(Coopersmith,1981)

2.2.2 ความคงทนของการพฒนา ไดแก 1) ความร 2) ทศนคต

3) เชาวนอารมณ และ 4) ความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษานเทศศาสตรทเขา

รวมโครงการ

3. ระยะเวลาในการวจย ผวจยใชเวลาในการด�าเนนการวจยกจกรรมการฝก

วปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4ตงแตเดอนมกราคมถงเดอนมถนายนพ.ศ.2555

วธการศกษา การวจยเรองนเปนการวจยเชงทดลอง(ExperimentalMethod)

1. ประชากรทใชในการวจย

การศกษาครงนผวจยศกษาประชากรทงหมดซงเปนนกศกษานเทศศาสตร

ระดบปรญญาตรมหาวทยาลยราชภฏบานสมเดจเจาพระยาเขตธนบรกรงเทพมหานคร

ทสมครใจเขารวมโครงการนเทศศาสตรอบรมธรรมะ เพอถวายแดพอหลวง จ�านวน

140คน

2. เครองมอทใชในการวจย

2.1 โปรแกรมการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 ของ

วดภททนตะอาสภารามระยะเวลา3วน2คน


46

2.2 แบบวดความร ทศนคต เชาวนอารมณตามแนวคดของโกลแมน

(Goleman, 1999) เปนมาตรวดแบบไลเครตสเกล (Likert Scale) (Likert, 1932)

จ�านวน 87 ขอ ซงผานการตรวจพจารณาโดยผเชยวชาญในการตรวจสอบเครองมอ

จ�านวน 5 ทาน มการหาคาความเชอมนของเนอหา (Content Validity Ratio) เพอ

ตรวจสอบความครอบคลมของเนอหาและภาษาทใชโดยใชสตรของลอวช(Lawshe,1975,

p. 563-575) ใชเกณฑความเทยงของเนอหาในแตละขอไมต�ากวา .54 และหาคา

ความเชอมนของแบบวดเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลและท�าการประมวลผล

2.3แบบวดความรสกมคณคาในตนเองตามแนวคดของคเปอรสมธ

(Coopersmith, 1981) มคาอ�านาจจ�าแนกตงแต 1.75 ขนไป จ�านวน 25 ขอ มคา

ความเชอมนของแบบสอบถามทงฉบบเทากบ0.80โดยการตอบแบบสอบถามผตอบจะ

เลอกตอบวาใชหรอไมใช

3. การเกบรวบรวมขอมล ในการวจยครงนผวจยไดด�าเนนการดงน

3.1ทดสอบความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเอง

ของผเขารบการอบรม

3.2 จดอบรมการปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4ระหวาง

วนท24-26กมภาพนธพ.ศ.2555เปนเวลา3วน2คน

3.3ทดสอบความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเอง

ของผเขารบการอบรมหลงการอบรม

3.4ทดสอบความคงทนของความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสก

มคณคาในตนเองของผเขารบการอบรมหลงสนสดการอบรม4สปดาห

4. การวเคราะหขอมลผวจยใชวธการวเคราะหขอมลดงน

4.1 หาความถและคารอยละของคณลกษณะสวนบคคลของผเขารวม

โครงการ

4.2 หาคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของคะแนนความคดเหนของผ

เขารวมโครงการกอนกบหลงเขารบการอบรมในดานตางๆ ไดแกความรทศนคตเชาวน

อารมณและความรสกมคณคาในตนเองรวมทงภาพรวมในแตละดาน


4.3 ใชคาสถตทเปรยบเทยบคะแนนความคดเหนของผเขารวมโครงการ

กอนกบหลงเขารบการอบรมและหลงสนสดการอบรม 4 สปดาหในดานตางๆ ไดแก

ความร ทศนคต เชาวนอารมณ และความรสกมคณคาในตนเอง รวมทงภาพรวมใน

แตละดานภายใตระดบการมนยส�าคญ.05

4.4ใชคาสถตทเปรยบเทยบคะแนนความคดเหนของผเขารวมโครงการ

หลงเขารบการอบรมกบหลงสนสดการอบรม4สปดาหในดานตางๆไดแกความรทศนคต

เชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเองรวมทงภาพรวมในแตละดานเพอศกษา

ความคงทนของผลทไดรบจากการเขารวมโครงการภายใตระดบการมนยส�าคญ.05

ผลการศกษา ผลการศกษาพบวา

1. นกศกษาทเขารวมโครงการนมจ�านวนทงหมด 140 คน สวนใหญเปน

เพศหญง(รอยละ68.57)เปนนกศกษาชนปท2(รอยละ72.15)เคยมการปฏบตธรรม

มากอน (รอยละ 70.00) และความคดเหนกอนเขารวมโครงการวาไปปฏบตธรรมตาม

วตถประสงคของโปรแกรมวชาเพอใหเปนคนมคณธรรม(รอยละ59.29)

2. ขอคนพบจากการอบรม

2.1 ดานความรพบวา

2.1.1 หลงเขารบการอบรม นกศกษามความรในภาพรวมและใน

รายการอนอก3รายการสงกวากอนเขารวมโครงการไดแกมความรในหลกค�าสอนใน

พระพทธศาสนาทใหละชว ประพฤตด ท�าใหจตใจบรสทธผองแผว มความรในเนอหา

ในการฟงธรรมจากพระภกษสงฆ และมความรเกยวกบวปสสนากรรมฐานตามแนว

สตปฏฐาน 4 ตามล�าดบ นอกจากนม 5 รายการทไมเปลยนแปลง ไดแก มความรใน

การปฏบตวปสสนากรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน 4 มความรในการด�ารงชวตอยาง

ไมประมาท มคณธรรมประจ�าใจ มธรรมะเปนเครองยดเหนยวจตใจและแกไขปญหา

ชวตและใหค�าแนะน�าทเปนประโยชนในการแกไขปญหาชวตใหแกผใกลชด

2.1.2หลงสนสดการอบรม 4 สปดาห นกศกษามความคงทนดาน

ความรในภาพรวมและในทกๆรายการ


48

2.2ดานทศนคตพบวา

2.2.1 หลงเขารบการอบรมนกศกษามทศนคตทงในภาพรวม และ

ในทกๆรายการไมเปลยนแปลง


ทศนคตในภาพรวมและในทก ๆ รายการโดยม 4 รายการสงกวาหลงเขารบการอบรม

ไดแกมศรทธาในการสมาทานรกษาศล8และศล5เหนประโยชนจากการปฏบตวปสสนา

กรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4มความตงใจเรยนและมศรทธาในการปฏบตธรรมดวย

ตนเองตามล�าดบ

2.3 ดานเชาวนอารมณพบวา

2.3.1หลงเขารบการอบรมนกศกษามเชาวนอารมณไมเปลยนแปลง

ในภาพรวมและในรายการสวนมากจ�านวน64รายการพบวามการเปลยนแปลงเพยง

9 รายการ ซงเปนรายการทสงขน 6 รายการ ไดแก เมอท�างานผดพลาดจะขาดความ

มนใจเปนคนตรงตอเวลาปรบตวเขากบสงแวดลอมใหมๆไดชาสามารถชมผทสมควร

ไดรบค�าชม สามารถโนมนาวใหผอนคลอยตามได และสามารถบอกไดวาอะไรควรได

รบการเปลยนแปลง และมรายการทต�าลง 3 รายการ ไดแก เมออารมณไมดจะไมรวา

เกดจากสาเหตอะไร คดวาโลกนนาอยและเขาใจดวาคนบางกลมมลกษณะพเศษท

ไมเหมอนกลมอน

2.3.2 หลงสนสดการอบรม 4 สปดาห นกศกษามความคงทนดาน

เชาวนอารมณในภาพรวมและในรายการอนอก71รายการโดยม46รายการสงกวา

หลงเขารบการอบรมแตม2รายการต�ากวาหลงเขารบการอบรมไดแกปรบตวเขากบ

สงแวดลอมใหมๆไดชาและเมอท�างานผดพลาดจะขาดความมนใจ

2.4ดานความรสกมคณคาในตนเองพบวา

2.4.1หลงเขารบการอบรม นกศกษามความรสกมคณคาในตนเอง

เพมมากขนเพยงรอยละ4.00 ใน25 รายการและจากการศกษาความสอดคลองดวย

คาไค-สแควร พบวา ความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษาไมไดขนอยกบการเขารบ

การอบรมน


ความรสกมคณคาในตนเอง


3. คณลกษณะสวนบคคลของนกศกษาตอการเขารวมโครงการพบวานกศกษา

ทเขารวมโครงการนหลงเขารบการอบรมมความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสก

มคณคาในตนเองไมแตกตางกนตามเพศชนปทศกษาและประสบการณการปฏบตธรรม

มากอน ยกเวนความรหลงเขารบการอบรมแตกตางกนตามความคดเหนกอนเขารวม

โครงการโดยความคดเหนวามความตองการไปปฏบตธรรมเพราะปฏบตเปนประจ�าและ

มความคดเหนวาการไปปฏบตตามวตถประสงคของโปรแกรมวชาเพอใหเปนคนม

คณธรรมนน มคาเฉลยของความรหลงเขารวมโครงการสงกวานกศกษาทมความคดเหน

กอนเขารวมโครงการวา “ไปตามค�าชวนของเพอน” และมความคดเหนวา “มความ

ตองการไป เพอศกษาธรรมะเพมเตม” สวนความรหลงเขารวมโครงการไมแตกตางกบ

ความคดเหนกอนเขารวมโครงการรวมทงทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคา

ในตนเองไมแตกตางกนตามความคดเหนกอนเขารวมโครงการ

4. ความสมพนธระหวางความร ทศนคต เชาวนอารมณ และ ความรสกม

คณคาในตนเองของนกศกษาทเขารวมโครงการน พบวา มความสมพนธกน 3 ค คอ

1) ความรมความสมพนธกบทศนคต 2) ความรมความสมพนธกบเชาวนอารมณ และ

3)ทศนคตมความสมพนธกบเชาวนอารมณสวนคอนๆไมมความสมพนธกน

สรปและอภปรายผล 1. การเขารวมโครงการกบความรของนกศกษา

ผลการวจยพบวา หลงเขารบการอบรม นกศกษามความรในภาพรวมเพม

มากขนกวากอนเขารวมโครงการและหลงสนสดการอบรม4สปดาหยงคงมความคงทน

ในความรทงในภาพรวมและในแตละรายการในระดบมาก สอดคลองกบทศนย จนทร

(2531,น.841)ทกลาวไวในการสอสารเพอการพฒนาศาสนาวาพระภกษหรอผเผยแพร

เพอสรางศรทธาในพระพทธศาสนาสามารถถายทอดธรรมะใหคนเขาใจไดหากแสดงเปน

ล�าดบตามระดบความเขาใจของผฟงจะท�าใหเกดความรความเขาใจชดเจนและตรงกน

ซงชใหเหนวาหลกทางธรรมะหรอความรสามารถน�ามาประยกตเขากบการศกษาและ

ชวตการงาน


50

นอกจากนยงสอดคลองกบทฤษฎสอสารเชงบรบททางสงคม(Communication

Theories:SocialContext)ซงธนวดบญลอ(2529,น.477)ไดกลาวไววาทฤษฎน

อธบายกระบวนการสอสารวาเปนปรากฏการณทเกดขนภายใตอทธพลของปจจยทาง

สงคมและวฒนธรรมคอทกสถานการณทางสงคมจะสรางแบบแผนหรอบรรยากาศทม

อทธพลหรอควบคมกระแสขาวสารและผลของพฤตกรรมระหวางบคคลสภาพแวดลอม

ทางสงคม มอทธพลส�าคญทท�าใหการสอสารเกดขนได เพราะเปนปจจยทควบคม

แหลงสาร การไหลของกระแสขาวสารและผลของขาวสาร ซงหมายถงความรนนเอง

เชนเดยวกบทญาณศา รตนฤกษวศน (2551) พบวา กระบวนการสอสารในการสอน

วปสสนากรรมฐานมรายละเอยดในแตละองคประกอบอนเปนผลใหผปฏบตเกดการเรยน

รและยอมรบจนน�าไปสการเปลยนแปลง

ดงนนสามารถอภปรายผลไดวาการเขารวมโครงการนท�าใหมพฒนาการดาน

ความรในภาพรวมเพมมากขนและมความคงทนในความรดวย

2. การเขารวมโครงการอบรมกบทศนคตของนกศกษา

ผลการวจยพบวา หลงเขารบการอบรม นกศกษามทศนคตไมเพมขนทงใน

ภาพรวมและในแตละรายการ ซงไมสอดคลองกบแนวคดของแคทซกบลาซาสเฟล

(Katz & Lazarsfeld, 1955, p.420) ทเหนพองตรงกนวา การสอสารระหวางบคคล

ท�าใหผ รบสารยอมรบทจะเปลยนแปลงทศนคตและยอมรบทจะใหความรวมมอใน

การด�าเนนกจกรรมตางๆ มากทสด สอบคคลจงส�าคญมากในการชกจงโนมนาวใจ

การตดตอสอสารระหวางบคคลสามารถขจดการเลอกรบสารของผฟงได เปนการตดตอ

สอสารแบบเผชญหนา มลกษณะงาย เปนกนเอง จงงายตอการชกจงใหคลอยตามได

และมขอสงเกตวาลกษณะการอบรมในโครงการเปนการสอสารกลมใหญทมผเขารวม

โครงการจ�านวน 140คนและมระยะเวลาในการอบรมคอนขางสนเพยง 3 วน 2 คน

จงท�าใหทศนคตไมเพมขนหลงเขารบการอบรม (พระครภาวนาวราลงการ ว.(บญชต

จตตสงวโร),2555,สมภาษณ)

ในขณะทหลงสนสดการอบรม 4 สปดาห นกศกษามทศนคตเพมขนทงใน

ภาพรวมและในรายการสวนใหญซงสอดคลองกบทโรเจอรและชเมเคอร(Rogers&

Shoemaker,1971,p.323-324)กลาวไววาแหลงทมาของการเกดทศนคตเกดจาก


1. ประสบการณโดยตรงของบคคลจะมการประเมนสงใหมและสงเกาซ�าๆซง

สงเหลานจะชวยเสรมสรางและขดเกลาทศนคตทมตอการปฏบตนอกจากนนยงมปจจย

อนๆอนเกดจากตวบคคลนนเองทมอทธพลตอการประเมนโดยตรงทส�าคญ3ประการ

คอ

1.1 ความตองการซงความตองการของบคคลนนไมอยกบทจะเปลยนแปลง

ไปตามกาลเวลาท�าใหทศนคตของคนเปลยนแปลงตามไปดวย

1.2 แนวคดเกยวกบตนเอง มผลสะทอนใหบคคลแสดงพฤตกรรม เมอ

บคคลเผชญกบสงเราตางๆบคคลจะไมรบรทงหมดแตจะเลอกรบรและเลอกทจะแปล

ความวาตนเองมความรสกอยางไรคดอยางไร

1.3 บคลกภาพบคคลทมบคลกภาพเฉพาะตวกาวราวเฉอยชาเกบตว

หรอเปดเผยมผลกระทบตอการกอตวเปนทศนคตของบคคล

2. การเปนสมาชกของกลม ทศนคตทจะมตอจรยธรรม สวสดภาพและ

สถานการณแวดลอมอนๆ ขนอยกบอทธพลของกลมทตนเองเขาไปเกยวของ หรอ

ปรารถนาทจะเขารวมดวยอยางมาก

3. ปจจยอทธพลอนๆ เชน เพอนทตนเองนบถอญาตพนองและผเชยวชาญ

เปนตน

ดงนน สามารถอภปรายผลไดวา การเขารบการอบรมนไมกอใหเกดการ

เปลยนแปลงในดานทศนคต แตหลงสนสดการอบรม 4 สปดาหมทศนคตเพมขนใน

ภาพรวมจงแสดงวามความคงทนในดานทศนคต

3. การเขารวมโครงการอบรมกบเชาวนอารมณของนกศกษา

ผลการวจยพบวา หลงเขารบการอบรม นกศกษามระดบเชาวนอารมณ

เปรยบเทยบกบกอนเขารบการอบรมไมแสดงความแตกตาง สอดคลองกบ สโลเวยและ

เมเยอร (Salovey &Mayer, 1989-1990, p.242) ทกลาวไววา เชาวนอารมณเปน

ทกษะเฉพาะตว หมายรวมถงความสามารถหรอศกยภาพของบคคลในการตอบสนอง

อารมณและความตองการของผอนไดอยางถกตองและคณสสรดวงพตรา(2545,น.17)

ไดสรปวา เชาวนอารมณเปนความสามารถของบคคลในการตระหนกรถงความรสกทง


52

ของตนเองและของผอน ซงขดแยงกบ วรนทรทพย หมแสน (2543) และจนทรรตน

วงศอารยสวสด(2553)ทพบวาผเขารวมในโครงการมระดบเชาวนอารมณเพมขน

ทงนเนองจากระยะเวลาในการเขารวมโครงการมเพยง3วน2คนซงเปนระยะ

เวลาทนอยไปท�าใหนกศกษายงไมมการเปลยนแปลงดานเชาวนอารมณจากการศกษา

พระไตรปฎกพบวา ระยะเวลาในการปฏบตวปสสนากรรมฐานทสามารถจะเหนผลของ

การปฏบตควรเปนระยะเวลาอยางนอย7วน(พระราชสทธมนว.(บญชตจตตสงวโร,

2556,สมภาษณ)

ในขณะทนกศกษาทเขารวมโครงการนหลงสนสดการอบรม4สปดาหมเชาวน

อารมณสงขนเมอเปรยบเทยบกบหลงเขารบการอบรมทงในภาพรวมและในรายการอนๆ

สอดคลองกบวรนทพยหมแสน(2543,บทคดยอ)ทศกษาผลของการฝกสมาธตามแนว

สตปฏฐาน4ทมตอนกเรยนชนมธยมศกษาปท5โรงเรยนศกษาสงเคราะหตากพบวา

นกเรยนทไดรบการฝกสมาธตามแนวสตปฏฐาน4ในกลมทดลองมคะแนนเชาวนอารมณ

เพมสงขนกวากอนไดรบการฝกสมาธตามแนวสตปฏฐาน4ในกลมควบคมและจนทรรตน

วงศอารยสวสด(2553)ทพบวาผเขารวมในโครงการมระดบเชาวนอารมณเพมขน

ดงนน สามารถอภปรายผลไดวา การเขารวมโครงการนไมกอใหเกดการ

เปลยนแปลงดานเชาวนอารมณหลงเขารบการอบรมแตหลงสนสดการอบรม4สปดาห

มเชาวนอารมณเพมขนจงแสดงวามความคงทนดานเชาวนอารมณทงในภาพรวมและใน

46รายการ(จากทงหมด73รายการ)

4. การเขารวมโครงการอบรมกบความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษา

ผลการวจยพบวา นกศกษาทเขารวมโครงการน หลงเขารบการอบรมมความ

รสกมคณคาในตนเองเพมมากขนกวากอนเขารวมโครงการและหลงสนสดการอบรม4

สปดาหกมความรสกมคณคาในตนเองเพมมากขนกวาหลงเขารบการอบรม แตไมพบ

ความสมพนธระหวางการเขารบการอบรมนกบความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษา

สอดคลองกบแนวคดของคเปอรสมธ (Coopersmith, 1981, p.4 อางจาก กชกร

ภททกวงศ,2542)ทกลาวไววาความรสกมคณคาในตนเองเปนการประเมนคณคาสวน

บคคลทแสดงใหเหนทศนคตการยอมรบหรอไมยอมรบตนเอง รวมทงชใหเหนความเชอ

วาตนเองส�าคญประสบความส�าเรจและมคณคา


ทงนผลการวจยแสดงใหเหนวาหลงเขารบการอบรมและหลงสนสดการอบรม

4สปดาหอาจเปนระยะเวลาทยงไมสามารถสรางทศนคตการยอมรบตนเองและความ

เชอมนตนเองทจะท�าใหเกดความรสกมคณคาในตนเองได และการเขารบการอบรม

ดงกลาวอาจมใชปจจยเดยวทกอใหเกดความรสกมคณคาในตนเองได

ขอเสนอแนะ 1. จากผลการวจยทพบวา นกศกษาทเขารวมโครงการมความรในภาพรวม

และในรายการอนสงขนหลงเขารบการอบรมและยงมความคงทนดานความรในภาพรวม

และในทกๆรายการจงควรจดใหมโครงการฝกอบรมการฝกวปสสนากรรมฐานตามแนว

สตปฏฐาน4 เปนชองทางการสอสาร เพอพฒนาคณธรรมจรยธรรมของนกศกษาอยาง

ตอเนอง

2. จากผลการวจยทพบวาทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาใน

ตนเองของนกศกษาไมเพมขนหลงการเขารวมโครงการนจงควรมการศกษาวจยถงตวแปร

หรอปจจยอทธพลอน โดยใชชองทางการสอสาร วธการอนหรอกจกรรมลกษณะอน

และ/หรอควรเพมระยะเวลาในการอบรมใหมากขน เพอศกษาถงสาเหตทท�าใหเกดการ

เปลยนแปลงดานทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษา

เพมขน

3. จากผลการวจยทพบวาความร ทศนคต เชาวนอารมณมความสมพนธกน

จงควรใชชองทางการสอสารอน โดยจดใหมกจกรรมการเรยนการสอนเพอใหความรท

ถกตองเกยวกบคณธรรมจรยธรรมแกนกศกษาอยางตอเนอง เพอใหนกศกษามทศนคต

และเชาวนอารมณทด

4. จากผลการวจยทพบวา ความร หลงเขารบการอบรมแตกตางกนตาม

ความคดเหนกอนเขารวมโครงการจงควรจดใหมการปฏบตธรรมเปนประจ�าหรอก�าหนด

วตถประสงคของโปรแกรมวชาใหมการปฏบตธรรมเพอใหนกศกษาเปนคนมคณธรรม

5. จากผลการวจยทพบวา ความแตกตางกนตามคณลกษณะสวนบคคลของ

นกศกษา ไดแก เพศ ชนปทศกษา และประสบการณการปฏบตธรรมมากอน ไมมผล

ตอความรทศนคตเชาวนอารมณและความรสกมคณคาในตนเองของนกศกษาดงนน


54

จงไมจ�าเปนตองสรางสาร (Message Design) ทมความแตกตางกน เพอการอบรมให

ความรส�าหรบนกศกษาทมความแตกตางตามคณลกษณะสวนบคคลดานตางๆขางตน

6. การจดโครงการในครงนเปนเพยงการอบรมใหความรและปฏบตวปสสนา

กรรมฐานตามแนวสตปฏฐาน4ขนเรมตนใชระยะเวลาเพยง3วน2คนอาจยงไมถง

ขนเขมขนทจะน�าไปใชไดอยางเตมทในชวตประจ�าวนดงนนผสอนทจดกจกรรมการฝก

อบรมในลกษณะนจงควรตระหนกวา ท�าอยางไรนกศกษาทเขารบการอบรมจงเกดการ

พฒนาตอยอดไปเรอยๆ ท�าอยางไรนกศกษาทเขารบการอบรมจงเกดความตองการฝก

ปฏบตวปสสนากรรมฐานตอไปนอกเหนอจากการเปนสวนหนงของกจกรรมการเรยนการ

สอนเพอกอใหเกดการยกระดบจตใจบรรลเปาหมายในการพฒนาคณธรรมจรยธรรมได

อยางยงยนตอไป

----------------------------------------------------------

เอกสารอางอง

กชกร ภทกวงศ. (2542). ลกษณะบคลกภาพทสมพนธกบความรสกมคณคาใน

ตนเอง: ศกษาเฉพาะกลมอาชพวศวกรและกลมอาชพนกบญช.วทยานพนธ

มหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ มหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.

กาญจนา แกวเทพ. (2552). การวเคราะหสอ : แนวคดและเทคนค. กรงเทพฯ :

โรงพมพภาพพมพ.

คณสสร ดวงพตรา. (2545).บคลกภาพแบบ MBTI ระดบเชาวนอารมณและความ

รสกมคณคาในตนเอง: ศกษาเฉพาะกรณบรษทอตสาหกรรมการผลตแหง

หนง. วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑตสาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและ

องคการมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จนทรรตนวงศอารยสวสด.(2553).ผลของวปสสนากรรมฐานตอการสรางเสรมความ

ฉลาดทางอารมณในพยาบาลจตเวชไทย. ดษฎนพนธพยาบาลศาสตรดษฎ

บณฑตมหาวทยาลยเชยงใหม.


ญาณสงวร, สมเดจพระ. (2546).วธสรางบญบารม. กรงเทพฯ: โรงพมพรงเรองวรยะ

พฒนา.

ญาณศา รตนฤกษวศน. (2551).การปฏบตวปสสนากรรมฐานกบการเปลยนแปลง

ทศนคต บคลกภาพและพฤตกรรมการสอสาร. วทยานพนธศลปศาสตร

มหาบณฑต สาขาวชาภาษาและวฒนธรรมเพอการสอสารและการพฒนา

มหาวทยาลยมหดล.

ทศนยจนทร.(2531). เอกสารการสอนชดวชา: สอสารเพอการพฒนา หนวยท 9-15.

นนทบร:ส�านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

ธนวดบญลอ.(2529).เอกสารการสอนชดวชา: หลกและทฤษฎการสอสาร หนวยท

1-8. นนทบร:ส�านกพมพมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พรสวรรค ตงเมตตาจตตกล. (2553). โครงการนเทศศาสตรอบรมธรรมะเพอถวายแด

พอหลวงและการพฒนาบคลกภาพเพองานนเทศศาสตรของนสตโปรแกรมวชา

นเทศศาสตรว.วชาการคณะวทยาการจดการ.1(1),167-179.

พระครภาวนาวราลงการว.(โสรโทภกข).พระวปสสนาจารย เจาอาวาสวดภททนตะ

อาสภาราม อ�าเภอบานบง จงหวดชลบร.(2555,28ธนวาคม)สมภาษณ.

พระธรรมสงหบราจารย. (ม.ป.ป.). กฎแหงกรรมและวธใชหนพอแม. กรงเทพฯ :

เลยงเชยง.

พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542. ราชกจจานเบกษา. ฉบบกฤษฎกา.

เลมท116ตอนท74ก(19สงหาคม2542),หนา23.

พระราชสทธมน ว.(บญชต จตตสงวโร) พระวปสสนาจารย อาจารยประจ�าคณะ

พทธศาสตร มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ผชวยเจาอาวาส

วดมหาธาตยวราชรงสฤษฏ เขตพระนคร กรงเทพมหานคร (2556,

18มนาคม)สมภาษณ.

พระศรวสทธกว.(2526).หลกธรรมส�าหรบพฒนาจต ภาคทหนง.กรงเทพฯ:โรงพมพ

กรมการศาสนา.

มหาจฬาลงกรณราชวทยาลย. (2539).พระไตรปฎกภาษาไทยฉบบมหาจฬาลงกรณ

ราชวทยาลย พระสตตนตปฎก ทฆนกาย มหาวรรค เลมท 10. กรงเทพฯ:

โรงพมพมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย.


56

วรนทพยหมแสน. (2543).ผลของการฝกสมาธตามแนวสตปฏฐาน 4 ทมตอเชาวน

อารมณของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 5 โรงเรยนศกษาสงเคราะหตาก.

วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑตจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

เสาวลกษณ ศรสวรรณ. (2555).กระบวนการสรางสารธรรมะผานสอของบคคลทม

ชอเสยง. วทยานพนธวารสารศาสตรมหาบณฑตมหาวทยาลยธรรมศาสตร.

Coopersmith, S. (1981).The Antecedents of Self-Esteem. California :

ConsultingPsychologistsPress.

Goleman, D. (1999).Working with Emotional Intelligence. New York :

BantamBooks.

Kate,E.&P.E.Lazarsfeld.(1955).Personal Influence.NewYork:FreePres.

Likert,R.(1932).A Technique for the Measurement of Attitudes : Archives

of Psychology. NewYork:S.N.

Lawshe, E.H. (1975).A Quantitative Approach to Content Validity :

Personal Psychology. 28,563-575.

Rogers,E.M.&,F.F.Shoemaker(1971).Communication of Innovation : A

Cross Cultural Approach. NewYork:FreePress.

Salovey,P.&J.Mayer.(1989-1990). Emotional Intelligence : Imagination,

Cognition and Personality.9(3),185-211.

การใช้กิจกรรมการฝึกวิปัสสนากรรมฐานตามแนวสติปัฏฐาน...

Documents