การใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพการพยาบาล

รองศาสตราจารยพรจนทร สวรรณชาต

1. พยาบาล เปนวชาชพทกระท าตอมนษย

2. ความเปนวชาชพการพยาบาล / การผดงครรภควรมองมนษย อยางไร

2.1 มนษยทกคนมความแตกตางกนในแตละบคคล

2.2 มนษยทกคนจะมทงความแตกตางกนและความเหมอนกน

2.3 มนษยทกคนจะมความเหมอนกนทกคน

3. ความเขาใจในศาสตรและศลปะการเปนมนษย

3.1 การใชศาสตร : ศล สมาธ ปญญา3.2 การใชศลปะ : รก ศรทธา อภย

4. ความเขาใจในศาสตรและศลปะการพยาบาล

4.1 การใชศาสตรการพยาบาล มโนมตเกยวกบ คน สขภาพ สงแวดลอม และการพยาบาล

4.2 การใชศลปะการพยาบาล เทคนค มนษยสมพนธ ความร

5. ความเขาใจการประกอบวชาชพดวยจรยธรรมและกฎหมาย

5.1 มจรยธรรม และถกกฎหมาย5.2 มจรยธรรม แตผดกฎหมาย5.3 ถกกฎหมาย แตไมมจรยธรรม5.4 ผดกฎหมาย และไมมจรยธรรม

6. คณลกษณะพยาบาลทใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพ

6.1 ดานความรความสามารถ6.2 ดานคณธรรมและจรยธรรม6.3 ดานทกษะปฏบตการพยาบาล

ก. ดานความรความสามารถ

1. ความสามารถดานการใชเทคโนโลย เขาใจและใชเทคโนโลยทเหมาะสมสามารถจดการและใชสารสนเทศในดานตางๆ ได

2. มความสามารถในการคด ใชวจารณญาณและ การตดสนใจในการแกไขปญหาสขภาพ

2.1 มความคดรเรมปรบปรงงานใหทนตอความกาวหนาของวทยาการและเทคโนโลย

2.2 มความคด ความสามารถเปนสากล หรอในเชงนานาชาต

2.3 สามารถคดกรอง แปล วเคราะห และเลอกใชขอมล

2.4 มความสามารถในการคดรวบยอด วเคราะหวจารณ

2.5 ความสามารถในการสบคนดวยตนเอง คดอยางมวจารณญาณ

2.6 รจกคดและตดสนใจ สามารถเลอกวาสงใดควร หรอไมควร ถก หรอผด

3. มทกษะ ความสามารถในการเรยนรดวยตนเองตลอดชวต มความรอบรในเรองตางๆ ทเกยวกบระบบการบรการสขภาพ และศาสตรอน ทเกยวของ เชน ความรดานประชากรศาสตร เศรษฐศาสตรสาธารณสข การตลาดขนบธรรมเนยมวฒนธรรม ชาต พนธ เปนตน ฯลฯ

4. ความสามารถดานภาวะผน า4.1 มภาวะผน า4.2 สามารถท างานเปนทมได4.3 สามารถน าเสนอตวเองไดอยางเหมาะสม

4.4 มความคดรเรมสรางสรรค4.5 เปนผน าการเปลยนแปลง4.6 มทกษะการเจรจาตอรองโนมนาวจงใจผอน

5. ความสามารถดานการบรหาร5.1 มความสามารถในการเปนผบรหารและ

การจดการทด5.2 มวสยทศนในการปรบปรงงานของตนเอง5.3 มทกษะการแกปญหา สามารถจดการปญหา

ทเกดเฉพาะหนาไดอยางด

5.4 สามารถวางแผนแกปญหาทงระยะยาว และ ระยะสนได

5.5 ความร ความสามารถ ท างานอสระ หรอมแรง กระตนในการท างาน ดวยตวของตวเองได

5.6 มความสามารถในการประกนการดแลคณภาพของการบรการ

5.7 สรางองคกรใหเปนแหลงบรการวชาการทเกอกล ประโยชนตอสาธารณสขและสงคม

6. ความสามารถดานทกษะเกยวกบมนษยและมวลชน6.1 ทกษะสวนตว คณสมบตดานบคลกภาพ

6.1.1 มบคลกภาพทเหมาะสมกบกาลเทศะ ทงดานการแตงกาย อารมณ และจตใจ

6.1.2 มวฒภาวะและบคลกภาพด เชน กรยามารยาททสภาพนมนวล ยมแยมแจมใส มองโลกในแงด รบฟงการวจารณไดดมอารมณมนคงและมอารมณขน มความรกในมนษย ยอมรบในความคดเหนทแตกตางไดด

6.1.3 มความชนชมในศลป กฬา และธรรมชาต6.1.4 มลกษณะความรสก คานยมทไมยดตดกบ

วฒนธรรมหรอประเพณทองถน (Culture free) เชน ไมยดตดวาจะตองท างานในทองถนบานเกดในเมองไทยรกคนไทย มครอบครวเปนคนไทย

6.2 ทกษะทางสงคม6.2.1 สามารถท างานรวมกบทมสขภาพและ

บคคลอนได6.2.2 มการปรบตว ยอมรบการเปลยนแปลง

เปดกวาง รบรส งใหมๆ6.2.3 มศกยภาพดานมนษยสมพนธ

6.3 ทกษะในการพด และการสอสาร6.3.1 ใชภาษาในการพด เขยน สอสารใหผอน

เขาใจไดงาย ชดเจน6.3.2 มความสามารถในการประสานงานและ

ตดตอสอสารกบบคคลทเกยวของ6.3.3 สามารถใชภาษาทองถน ภาษาเพอน

บาน และภาษาตางประเทศ ทเปนภาษาสากลได

7. ความรทางสงคมทแตกตางและหลากหลายดานลกษณะธรรมชาต7.1 สงแวดลอมทเปนพนฐานของแตละสงคม อาท

การศกษา เศรษฐกจ เปนตน7.2 คณลกษณะนสยตามเชอชาต วฒนธรรม

ประเพณทแตกตาง7.3 ภาวะความเจบปวยและโรคตางๆ ทงของ

นานาชาตและประเทศไทย

8. ความรและทกษะของความเปนมนษย8.1 เขาใจเพอนมนษย8.2 การมปฏสมพนธกบเพอนมนษยอยาง

เหมาะสม8.3 มทกษะในการสรางเสรมสมพนธภาพทดกบ

มนษยทกคน

9. ทกษะความเชยวชาญทไมเนนดานเทคโนโลยแตตองอาศยความรดาน9.1 จตวทยา9.2 การสอสาร9.3 สงคม โดยมคานยมรวมทางสงคม

10. ความสามารถในการมสวนรวมทางการเมองและการปกครอง10.1 สามารถคาดการณการเปลยนแปลงของ

สงคมและการเมองทมผลตอการปฏบตการพยาบาลและสนองตอบตอการเปลยนแปลงได

10.2 สนบสนนหลกการประชาธปไตยในการด าเนนชวต

10.3 ด ารงตนเปนพลเมองดของสงคม

11. ความสามารถดานการใชเทคโนโลยและสารสนเทศ11.1 ใชเทคโนโลยในการสบคนขอมลและสอสาร

กบคนทวโลกได11.2 สามารถใชคอมพวเตอร เครองมอทใช

เทคนคสง11.3 เทคโนโลยทางวทยาศาสตรการแพทย

11.4 ทกษะในเรอง Office Automation11.5 ความรสารสนเทศทางการพยาบาล ความร

ขอมลขาวสาร สามารถอานและเขาใจมาตรฐานการด าเนนชวตของผปวย (Patient Profile) รเชอมโยงความสมพนธ ระหวางมาตรฐานทางสงคม (Social profile) กบมาตรฐานของการเจบปวยทวไป (Illness profile)

12. มความรความสามารถทางการตลาด และ การประชาสมพนธ12.1 สามารถใชสอตางๆ ไดอยางเหมาะสม12.2 สามารถท าใหผทมปญหาสขภาพเขามา

รบการบรการได

13. มความรดานกฎหมาย อาท รฐธรรมนญ ประมวลกฎหมายแพง/อาญา13.1 มความรดานกฎหมาย อาท รฐธรรมนญ

ประมวลกฎหมายแพง/อาญา13.2 เปนพลเมองทดและปกปองคนดในสงคม13.3 ธ ารงรกษาสทธของตนเองและวชาชพได

อยางเหมาะสม

ข. ดานคณธรรม และจรยธรรม1. มคณธรรม จรยธรรม จรรยาบรรณวชาชพ เชน

เมตตา กรณาซอสตย เสยสละ ขยน รบผดชอบ อดทน มน าใจ ดแลชวยเหลอ ใหบรการ ฯลฯ

2. มความรก ศรทธา และเจตคตทดตอวชาชพ

3. มความส านกรบผดชอบตอสงคม มจตส านกในการชวยเหลอเพอนมนษยสามารถวเคราะหพฤตกรรมเชงจรยธรรม (Analytic Competency) ของผประกอบวชาชพ และคนหาแนวทางปฏบตไดดวยตนเอง รกตนเองและผอน

4. มสมรรถนะใหค าปรกษาดานจรยธรรมทเกยวกบสขภาพ ทงกายและใจ

5. มความปรารถนา และพรอมทจะชวยเหลอผอน โดยไมเลอกปฏบตดวยมาตรฐานเดยวกน

6. มคานยมรวมในขนบธรรมเนยม ประเพณ วฒนธรรมของสงคม

7. มคณธรรม จรยธรรมในดานสวนตว ทงในฐานะเปนประชาชน และเปนผประกอบอาชพ

8. มความจงรกภกดตอหนวยงาน และองคการวชาชพและประเทศชาต

9. ตระหนกและค านงถงคณคาของวชาชพและสทธมนษยชนของผรบบรการ

10. ใฝด ธ ารงรกษาเอกลกษณไทยทเขมแขง

ค. ดานทกษะการปฏบตการพยาบาล1. มทกษะความสามารถ ความเชยวชาญในการ

ปฏบตการพยาบาลเปนอยางด เนนการปองกน และสงเสรม สขภาพ การดแลสขภาพชมชน

2. มความสามารถในการใหบรการพยาบาลโดยใชแนวคด ทฤษฎการพยาบาล กระบวนการพยาบาล และศาสตรสาขาอน ทเกยวของ

3. ความสามารถในการพยาบาลเฉพาะสาขา/เฉพาะทาง มความรเชยวชาญเฉพาะสาขาใด สาขาหนงขณะเดยวกนมความร ความสามารถเชงกวาง ความรเบดเสรจรอบรทกดานเขามาเสรมท าใหยดหยนท างานแทนกนไดมความรเชยวชาญเฉพาะ ทางมากขนการพยาบาลฉกเฉนและอบตเหต การพยาบาลแมและเดก การพยาบาลครอบครว

4. ความสามารถทเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค และการฟนฟสภาพ ความรความสามารถดานชมชนมากขนมทกษะการดแลชมชน และการคนพลงใหประชาชน ดแลตนเอง สามารถชวยเหลอบคคลครอบครว ชมชนไดทงในลกษณะปกตหรอความเบยงเบน ทางสขภาพตงแตเกดจนถงตาย

5. ความสามารถดานการวจย แสวงหาความรใหมๆ มความร ความสามารถท าการวจยเบองตน การเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล เพอพฒนาศาสตรทางวชาชพสามารถรวมท าวจยและน าผลการวจยมาใช

6. รเรองปญหาของการเจบปวยมากขน สามารถตรวจรกษาเบองตนและสงตอไดอยางเหมาะสม

7. สามารถดแลผปวยแบบองครวม (Holistic) มลกษณะการดแลทครบวงจรและตอเนอง เนน Bio-Psycho-Social

8. มคณสมบตดานอนรกษสงแวดลอมทางสาธารณสข

9. มแนวความคดทจะประหยด และใชทรพยากรอยางคมคาและพอเพยง

10. ใหความร รณรงคสงเสรมสขภาพใหดขน หรอปองกนสภาวะตางๆ ทมผลกระทบเปนอนตรายตอสขภาพ

11. มความรในเรองตางๆ ทเกยวกบระบบบรการและศาสตรอนๆ

12. ความรดานกฎหมายทเกยวของกบการประกอบวชาชพ อาท พระราชบญญตวชาชพฯ พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 พระราชบญญตความรบผดทางละเมดของเจาหนาท พ.ศ. 2539 เปนตน

13. ความรดานเศรษฐศาสตร หรอ เศรษฐศาสตรสาธารณสข

14. ความรดานวทยาศาสตร วทยาศาสตรสขภาพโดยเนนวชาใหมๆ เชน Cognitive Science, Behavioral Science, Psychological Science

15. ใหความรดานจตวทยา เชน จตวทยามวลชน จตวทยาปจเจก สงคม จตวทยา ไดอยางเหมาะสม

16. มความรอบรทางดานโภชนาการ / โภชนบ าบด17. ใฝศกษาเรยนรเพมเตมใหมความรอบร ทน

เหตการณ โดยเฉพาะทเกยวกบปญหาทางดานสขภาพ18. ใหความส าคญกบการเรยนรตลอดชวต แสวงหา

ความรดวยวธตางๆ มทกษะการศกษาคนควาดวยตนเองจากสอทหลากหลาย

พยาบาลทใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพ จะมพฤตกรรมทส าคญ คอ

▪ ประเมนตนเอง เรองการใชศาสตรและศลปในการประกอบวชาชพเปนระยะๆ อยางสม าเสมอ

▪ แกไขและปรบปรงตนเองใหมพฒนาการทเจรญกาวหนาอยางตอเนอง

▪ ด ารงตนเปนผประกอบวชาชพมออาชพ ดวยเกยรต ศกดศร ทงยงมความรก/ความภาคภมใจในความเปนมนษย และความเปนผประกอบวชาชพการพยาบาล / การผดงครรภของตนเอง