การใช้เหตุผล - wordpress.com · 2016. 3. 29. ·...

การใชเหตผลการบรรยายครงทสอง 9 พฤศจกายน 2553

Tuesday, November 9, 2010

โครงราง• ความจรง ความเทจ

• ประเภทตางๆของการอางเหตผล

• ความสมเหตสมผล ความไมสมเหตสมผล

• การอางเหตผลแบบจดประเภท

• เกณฑการตดสนความสมเหตสมผลของการอางเหตผลแบบน


ประเภทของการอางเหตผล

• การอางเหตผลแบบนรนย

• มกฎเกณฑตายตวแนนอนในการตดสนความสมเหตสมผล

• การอางเหตผบแบบอปนย

• ไมมกฎเกณฑแนนอนตายตว ทาไดอยางมากทสดแคคาดคะเนวานาเชอถอมากหรอนอย


นรนย (Deductive)

• นสตนเทศทกคนชอบอานหนงสอพมพ ภากรเปนนสตนเทศ ดงนนภากรชอบอานหนงสอพมพ

• นสตนเทศชอบเรยนเกยวกบโทรทศนหรอหนงสอพมพ แตไมวาจะเรยนอะไรกตองขยนอานหนงสอ ดงนนนสตนเทศตองขยนอานหนงสอ


อปนย (Inductive)• สวนมากจะเปนการสรปไปยงกรณทวไป

(generalization) จากตวอยางทมอยจานวนจากด

• นสตนเทศในหองนม 60% ทชอบเสอแดง ดงนนนสตนเทศทงหมดม 60% ทชอบเสอแดง

• ลกษณะของอปนยกคอ ไมมทางหา “ความสมเหตสมผล” ได ไดแตบอกวา นาเชอถอมากหรอนอย แตอปนยกมประโยชนมากๆในการคาดการณเหตการณทนาจะเกดขนในอนาคต


ตวอยาง

• สมพรกบสมรศรเหมอนกนหลายอยาง คอเรยนจบทเดยวกน เรยนวชาเอกเดยวกน ใสแวนเหมอนๆกน สมพรไปไดงานดมากๆในบรษทแหงหนง สมรศรกจะตองไดงานแบบเดยวกนในบรษทแหงนดวย


• ในชวงแรกนเราจะเรยนเรองนรนยกอน หวขอหลกในเรองนกมเรอง “ความสมเหตสมผล” (validity) “ความจรง” (truth) และ “ความถกตอง” (soundness) ของการอางเหตผล


ความจรง• ความจรงคอคณสมบตของ “ประพจน” ใน

กรณทความหมายหรอเนอความของประพจนนนๆบรรยายสถานการณไดถกตอง หรอตรงกบความเปนจรง

• ความจรง (truth) ความเปนจรง (reality)

• สวนความเทจกเปนตรงกนขาม


ตวอยาง

• “จฬาลงกรณมหาวทยาลยตงอยในเขตปทมวน”

• “สองบวกสองเทากบส”

• “ทกษณไมไดอยในประเทศไทย”

• “ประเทศไทยปกครองดวยระบอบเผดจการ”


การอางเหตผล• ถาฝนตก ถนนจะเปยก ฝนตกจรงๆ ดงนนถนนเปยก

• ถาฝนตก ถนนจะเปยก ถนนเปยก ดงนนฝนตก

• เธอเปนนสตนเทศหรอเปนนสตรฐศาสตร แตถาเธอเปนนสตรฐศาสตร เธอจะชอบการเมอง ดงนนเธอชอบการเมอง

• นสตนเทศทกคนชอบอานหนงสอพมพ สมพรชอบอานหนงสอพมพ ดงนนสมพรเปนนสตนเทศ


ความสมเหตสมผล• ความสมเหตสมผล (validity) คอคณสมบต

ของการอางเหตผล ทเมอสมมตใหขออางทงหมดของการอางเหตผลนนเปนจรงแลว จะเปนไปไมไดทขอสรปจะเปนเทจ

• ตวอยาง: ถาฝนตก ถนนจะเปยก ฝนตก ดงนนถนนเปยก


ความไมสมเหตสมผล• ความไมสมเหตสมผล (invalidity) ไดแก

คณสมบตของการอางเหตผล เมอการอางเหตผลนนถาสมมตใหขออางทเปนจรงทงหมด แตขอสรปอาจเปนเทจกได

• ตวอยาง: ถาสมพรเปนนสตนเทศ กจะตองชอบอานหนงสอพมพ แตสมพรไมใชนสตนเทศ ดงนนเขาไมชอบอานหนงสอพมพ


• พดอกอยางกคอวา การอางเหตผลทสมเหตสมผล ขอสรปจะถกบงคบใหเปนจรงอยางหลกเลยงไมได ถาเราสมมตใหขออางทงหมดเปนจรง

• แตถาไมสมเหตสมผล จะไมมการบงคบแบบนน ขอสรปอาจไมจรงกได


• นสตอกษรบางคนชอบเรยนประวตศาสตร ทกคนทชอบเรยนประวตศาสตร จะมโลกอดตของตวเอง ดงนนนสตอกษรบางคนมโลกอดตของตวเอง

• จฬากบธรรมศาสตรเปนมหาลยเกาแก มหาลยเกาแกบางแหงมผอย ดงนนมผอยในจฬากบธรรมศาสตร

ตวอยาง


ความถกตอง

• ความถกตอง (soundness) ของการอางเหตผล ไดแกคณสมบตของการอางเหตผล ในกรณทการอางเหตผลนนสมเหตสมผล และขออางทงหมดของการอางเหตผลนนเปนจรง


ตวอยาง• ปลาวาฬเปนสตวเลยงลกดวยนม สตวเลยง

ลกดวยนมทกชนดเปนสตวเลอดอน ดงนนปลาวาฬเปนสตวเลอดอน

• ปลาดาวเปนสตวเลยงลกดวยนม สตวเลยงลกดวยนมทกชนดเปนสตวเลอดอน ดงนนปลาดาวเปนสตวเลอดอน


ตวอยาง

• สงมชวตใดๆกตาม ถาจะไดชอวา “ปลา” ตองมกระดกสนหลง เลอดเยน แตทงปลาวาฬกบปลาดาวไมไดมคณสมบตเหลาน ดงนนทงปลาวาฬกบปลาดาวจงไมใช “ปลา”


• ผลพวงของการอางเหตผลทถกตอง กคอวาเราแนใจไดรอยเปอรเซนตวาขอสรปเปนความจรงแนนอน (เพราะเหตใด?)

• เปาหมายหนงของตรรกวทยา กคอการหากลวธทจะไดมาซงความจรง เราเชอวาเหตผลของมนษยสามารถนามาซงความจรงได (ความจรงมประโยชนอยางไร?)


• การอางเหตผลทพบบอยมากประเภทหนงเรยกวา “การอางเหตผลแบบจดประเภท” (syllogism)

• โสกราตสเปนคน คนทกคนตองตาย ดงนนโสกราตสตองตาย

• นสตอกษรทกคนชอบภาษา สมพรเปนนสตอกษร ดงนนสมพรชอบภาษา

การอางเหตผลแบบจดประเภท


ลกษณะของการอางเหตผลแบบจดประเภท

• ประกอบดวย “ประโยคตรรกวทยา” สามประโยค

• สองประโยคแรกเปนขออาง สวนประโยคสดทายเปนขอสรป

• แตละประโยคประกอบดวยเทอมสองเทอม

• แตละเทอมปรากฎไดเพยงสองครงเทานน

• ประโยคตรรกวทยาประกอบดวยสองเทอมมาอยดวยกน

• “เทอม” ไดแกการจดประเภทสงตางๆแบบหนงๆ


ประโยคตรรกวทยา• มสแบบ

• ก ทกตวเปน ข

• ก ทกตวไมเปน ข

• ก บางตวเปน ข

• ก บางตวไมเปน ข

• “ก” กบ “ข” คอเทอม เชน “นสตอกษร” “คนไทย” ฯลฯ


ตวอยาง

• โสกราตสเปนคน

• คนทกคนเปนสงทตองตาย

• ดงนน โสกราตสเปนสงทตองตาย

เทอม 1

เทอม 1

เทอม 2

เทอม 3


แผนภมของเวนน

• ก ทกตวเปน ข

• ก ทกตวไมเปน ข

• ก บางตวเปน ข

• ก บางตวไมเปน ข


แผนภมใน syllogism

A = โสกราตส B = คน C = สงทตองตาย


การใช้เหตุผล - wordpress.com · 2016. 3. 29. ·...

Documents