การ์ตูน...
TRANSCRIPT
การตน “เทคโนโลยชวภาพหรรษา” ชด การดดแปลงพนธกรรม
ทปรกษา ศ.ดร.มรกต ตนตเจรญ ศ.ดร.ศกรนทร ภมรตน ดร.สทศน ศรวฒนพงศ ดร.สพฒน อรรถธรรม ดร.พพฒน วระถาวร ดร.กนษฐา กาญจนจาร บรรณาธการ รกฉตร เลหวนช ดร.นำชย ชวววรรธน พมพรวมเลมครงท 1 ดดแปลงจากหนงสอ “เทคโนโลยชวภาพเพอประชาชน” - ฉบบท 1 ตอน ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการตดแตงยน - ฉบบท 2 ตอน อาหารตดแตงยน (GMOs) กบการบรโภค - ฉบบท 3 ตอน พชตดแตงยนกบระบบนเวศ ผลต ออกแบบและสรางสรรค ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค) สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย 113 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ตำบลคลองหนง อำเภอคลองหลวง จงหวดปทมธาน 12120 โทรศพท 0 2564 6700 โทรสาร 0 2564 6701-5 www.biotec.or.th จดจำหนาย บรษทสำนกพมพ ไทยวฒนาพานช จำกด 905 ถนนพระราม 3 ซอย 49 แขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กรงเทพฯ 10120 โทรศพท 0 2683 3333 โทรสาร 0 2683 2000 www.twp.co.th
คำนำ ในปจจบน ทวโลกยงถกเถยงกนถงสนคาทผลตขนจากสงมชวตดดแปลงพนธกรรม(GMOs)วามประโยชนหรอโทษและมความเสยงหรอไมอยางไรกบการบรโภคอาหารประเภทนในขณะทยงหาขอสรปทชดเจนเกยวกบทศทางของเทคโนโลยการตดแตงยนไม ได ทกคนควรจะไดรบทราบขอมลและความรเบองตนเกยวกบเรองดงกลาวเพอประโยชนในการตดสนใจ การตน “เทคโนโลยชวภาพหรรษา” ชดการดดแปลงพนธกรรม มทงหมด 3 ตอนหลายคนคดวาเทคโนโลยชวภาพเปนเรองยากและไกลตวไมจำเปนตองสนใจแตหากลองอานเรองราวในตอนท1“เทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม”จะพบวาไม ไดยากและใกลตวกวาทคด ในตอนท2เรอง“อาหารดดแปลงพนธกรรมกบการบรโภค”ยงเปนเรองใกลตวเขามาอก เพราะเก ยวของกบความปลอดภยจากการบรโภคอาหารดดแปลงพนธกรรม หรอ อาหารจเอม ในตอนน ยงมทงกลมทเหนดวยและไมเหนดวยกบการบรโภคอาหารจเอม ในฐานะผบรโภค ความรเบองตนเกยวกบอาหารจเอม โภชนาการ และการประเมนความปลอดภยของอาหาร จะมสวนชวยในการพจารณาวาจะเลอกใชหรอไมใชเทคโนโลยน หรอจะใช ใหเหมาะสมไดอยางไร สวนตอนท 3 เรอง “พชดดแปลงพนธกรรมกบระบบนเวศ” เปนขอเทจจรงเกยวกบการปรบปรงพนธ พชดวยวธการปกตและดดแปลงพนธกรรม ผลกระทบของพชดดแปลง พนธกรรมทมตอสงมชวตอนๆ และสงแวดลอม รวมทงความพยายามของนกวทยาศาสตรในการพฒนาเทคโนโลยเพอสรางประโยชนใหแกสงคมไทย ความรเบองตนและขอเทจจรงเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและสงมชวตดดแปลงพนธกรรม ทปรากฏในหนงสอเลมน จะชวยตอบขอสงสยตางๆ ของผอาน และมสวนชวยในการตดสนใจทจะเลอกหรอไมเลอกใชประโยชนจากเทคโนโลยชวภาพสมยใหม ดวยมมมองและหวใจของนกวทยาศาสตร คณะผจดทำ ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต(ไบโอเทค)
สารบญ
ตอนท 1 เทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม 1
ตอนท 2 อาหารดดแปลงพนธกรรมกบการบรโภค 17
ตอนท 3 พชดดแปลงพนธกรรมกบระบบนเวศ 39
ใครเปนใครในเลม
หนอนแกว... ฉายา “เจาหนอนหนงสอ” ชอบอานคนควา ชางจดจำในเรองวทยาศาสตรและชอบแบงปนความรแกเพอนๆ
เตาทอง... ชางซกถาม อยากรอยากเหน มองโลก ในแงด
มดแดง... ชางสงสย ขกลว เปนผฟงทด
ตอนท 1
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพ และการดดแปลงพนธกรรม
2
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
อรณสวสด มดแดง... เตาทอง... ตนกนไดแลว ฉนมอะไรจะเลาใหฟง
โอย ! ปลกแตเชาเลย ขอนอนตออกหนอยนะ...
เมอวานฉนไปหองสมดใตดนมา ไดอานหนงสอเกยวกบเทคโนโลย-ชวภาพดวยนะ นาสนใจ มากเลย
หนงสอภาพอะไรนะ ฮาว...
หนงสอพง หนงสอภาพอะไรละ... เตาทอง ฉนพดวา เทคโนโลยชวภาพ หมายถงการนำเอาสงมชวต หรอชน
สวนสงมชวตมาปรบปรง ทำใหเกดการเปลยนแปลง ทมประโยชนตางหาก
ชด การดดแปลงพนธกรรม
3
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
ทจรงเทคโนโลยชวภาพไม ใชเรองใหมเลยนะพวกเรารจกกนมานานแลว แตปจจบนเทคโนโลยกาวหนาไปอยางรวดเรว เคยไดยน การดดแปลง-พนธกรรม การโคลนนง อะไรทำนองนมย เราเรยกพวกนวาเปนเทคโนโลยชวภาพสมยใหม
สวนเทคโนโลยชวภาพทเรารจกกนดและคนเคยมานานแลว กเชนการหมกเตาเจยว... การดองผลไม... การทำขาวหมากไง
อาว!! หลบกนอกแลว ฟงกนบางหรอเปลาเนย
เฮ ตน ตน ตน...
�
แหม กมนงวงนนา... ทแรกไดยนชอ เทคโนโลย-ชวภาพกคดวามนจะยาก
ไมนกเลยวา ผลไมดอง ของโปรดของฉนก ใช เทคโนโลยชวภาพดวย
เรมสนใจกนแลวใชมยละ นเพงเรมตนเทานนยงมเรองนาร อกเยอะ มาฟงกนตอเถอะ
มนษยนะ พฒนาเทคโนโลยชวภาพไปได ไกลกวานนอก รรเปลาวาเดยวนมนษยสามารถเพาะเลยงเซลลผวหนง โดยการนำผวหนงชนเลกๆ ของมนษยมาเพาะเลยงในหองปฏบตการเพอขยายใหเจรญเตบโตเปนแผนใหญ ใชกบผปวยทตองการผวหนงทดแทน ภาษาวทยาศาสตรเขาเรยกวา “สเตมเซลล”
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
�
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
เชน การเพาะเลยงเนอเยอกลวยไม ให ไดพนธดและไดจำนวนมากๆ เพอใหเพยงพอกบการสงออก หรอการผสมเทยม และการยายฝากตวออนในสตว เพอขยายพนธสตวเศรษฐกจ
นอกจากนมนษยยงนำเทคโนโลยชวภาพมาใช ในการ เพมผลผลตและคณภาพของ
สนคาเกษตร
�
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
แลวคำวา “ดดแปลง พนธกรรม” ละ คนๆ ห
กนบางมย
คำยากๆ ยาวๆ แบบน.. ฉนไมรจกหรอก
หนอนแกว ไม ย ากอย า งท
คดหรอกนะเตาทอง ในสงมชวตทกชนดจะม
รหสลบ นกวทยาศาสตรเรยกรหสลบ นวา รหสพนธกรรม ซงถกเกบซอนอย ในยน
หรอ ดเอนเอ อกท
เดยวฉนจะวาดภาพเจายน หรอ ดเอนเอทวาน ใหด อม.. ดๆ แลวกเหมอนขนบนไดบดๆ นะ วามย
�
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
ยน หรอ ดเอนเอ คอ สารเคม หรอกรดนวคลอก เปนสารพนธ-กรรมชนดหนง เปนตวควบคมลกษณะของสงมชวตทกชนด
อยางเธอสองคนกมยนควบคมลกษณะ ถงไดมรปรางหนาตาออกมาเปนอยางท เหนน ไงละ แลวยนกยงเกบและถายทอดขอมลไปยงลกหลานไดอกดวย.. มดแดงทำหนางงๆ สงสยอะไรรเปลา?
แลวยนมนอยตรงสวนไหน ในรางกายเราละ หนอนแกว
ยนอย ในนวเคลยสของทกเซลล ในรางกาย
ขน
คราบเลอด
ผวหนง ชนเนอ
มยนอยทงนนแหละ
�
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
ในหนงสอยงบอกดวยวาดเอนเอเปนเหมอนตวเกบลกษณะของสงมชวต เพอแยกใหเหนวาแตละชนดแตกตางกนอยางไร ความแตกตางจะอยทลายพมพดเอนเอเหลานน ไมม ใคร หรอสงมชวตใด มลายพมพเหมอนกน ดเอนเอจงเปนเอกลกษณเฉพาะของสงมชวตแตละชนด
นคอลายพมพดเอนเอ ท ไดจากเลอดของมนษย
หนอนแกวนเกงจงเลย ร ไปซะทกเรอง
�
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
ลายพมพดเอนเอของสงมชวตจากพอและแมจะถายทอดลกษณะทางพนธกรรมไปสลก จากพอหนงสายและแม หนงสาย เปนดเอนเอสายใหมของลก
เออ... แลวเราจะด ลายพมพดเอนเอกนไป
ทำไมเหรอ ?
แหม… ไมรอะไรซะแลวมดแดง ลายพมพดเอนเอมประโยชนมากมายเลยหละ ไมวาจะใชส บหาต วผ ต องสงสย ในคดอาชญากรรมตางๆ ใชตรวจการเปนพอแมลก หรอใชตรวจสอบพนธพชและสตวเศรษฐกจ
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
10
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
เมอเรารจกหนาตาของ ดเอนเอวาเปนอยางไรแลว...
ทนเรามาเรยนรเรอง การดดแปลงพนธกรรม กนดกวา เรองนสนกมาก เลยนะ
การดดแปลงพนธกรรม คอ การใชเทคนคใดๆ กตาม ทนำเอายนจาก สงมชวตหนงไปถายฝากใหกบสงมชวตอน ทำใหเกดสงมชวตทมการเปลยนแปลงตางไปจากพนธทม ในธรรมชาต เทคนคท ใช ในการดดแปลง-พนธกรรม.. พวกมนษยเรยกกนวา “พนธวศวกรรม”
ดอกแดฟโฟดล
ขาว
ขาวสทอง
11
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
ฉนจะเลาเรองการดดแปลงพนธกรรมพชใหเธอทงสองฟง อะแฮม... เดยวใสแวนกอน อนน
ตองกางตำรา
หลกการโดยยอกคอ การตดเอา ชนสวนดเอนเอ หรอ ยน ทตองการ
จากสงมชวตอนไปใส ในเซลลของพช เพอใหเกดการรวมตวของยนในเซลลนน เมอนำเซลล ไปเพาะเลยงเปนตนพช กจะม
ลกษณะแตกตางไปจากตนเดม เราเรยก พชนวา พชดดแปลงพนธกรรม หรอ
transgenic plant
สวนคำวา GMOs (Genetically Modified Organisms)
เปนคำท ใชเรยกสงมชวตท ไดรบการดดแปลงพนธกรรม
เหนไหม? GMOs กมหนาตาเหมอน พช สตว ปกตนนแหละ
ตอนนททำกนมาก คอ ขาวโพด ฝาย มะเขอเทศ มนฝรง แลวกถวเหลอง
นหนอนแกว ฉนอยากรวา มนษยทำการดดแปลงพนธกรรม
พชชนดใดบาง
พชจเอม สตวจเอม จลนทรยจเอม
GMOs
12
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
การดดแปลงยนในสตวกม อยางเชน นำยนจากปลาใหญมาใสปลาเลก เพอทำใหปลาเลกตวโตเรวขน คราวน เรากมาคยกนเรอง การโคลนนง มง
ดกวา โคลนนงเปนการกอปปสงมชวต ใหมรปรางหนาตา และรหสพนธกรรมเหมอนตนแบบไมม ผ ด เพ ยน ในปพ .ศ .2539 นายเอยน วลมท นกวทยาศาสตรชาวสกอตแลนด ไดเปดตวสตวเลยงลกดวยนมโคลนนงตวแรกของโลก เปนแกะ ชอวา “ดอลล” นาเสยดายทดอลล ไมอยซะแลว มนแกเรวกวาแกะธรรมดา ตายไปเมออายประมาณ 7 ป
แหม… จะม ใครมาทำโคลนนงฉนบางมยนะ จะไดมหนอนหนงสอแสนขยนแบบฉนอยทวโลกเลย ฮ ฮ ฮ
ฝนเกนไปแลว.. หนอนแกว
นอกจากเจาแกะดอลลแลว กยงมสนขโคลนนงพนธอฟกนฮาวนด ทชอวา เจาสนปป นกวทยาศาสตร ชาวเกาหล ใต นำเซลลตนกำเนดจากหของสนขอฟกนฮาวนดไปเพาะเลยง จนเปนตวออน แลวนำไปปลกถายในแมสนขหลายตว แตรมยวา การโคลนนงสนขไม ใชเรองงาย จากตวออนหลายรอยตวเหลอแตเจาสนปป ทมแมอมบญเปนสนขพนธลาบราดอรรทรฟเวอร เพยงตวเดยวเทานน ถานบจากป พ.ศ. 2548 ซงเปนปเกด
ตอนนเจาหมานอยกอาย 2 ขวบได แลวหละ
12
13
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
วาแตเธอสองคน มความเหนยงไงบางเกยวกบการดดแปลงพนธกรรม
ฟงแลวฉนวาดนะ มนษยรจกนำการดดแปลงพนธกรรม มาใช ใหเกด ประโยชน
แตฉนไมเหนดวยเลย… ลองคดดส ถาโลกนมแตจเอมโอ สภาพแวดลอมตองเสยสมดล แนๆ เลย พวกเราจะ ลำบาก
มเหตผลทงค.. เธอสองคนยงมความเหนไมตรงกนเลย แลวมนษยตงหลายพนลานคน จะมความคดเหนตรงกนหมดไดยงไง ใชมย..
14
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
ความเหนเกยวกบการดดแปลงพนธกรรมของพวกมนษยนน แตกออกเปนสองฝาย..
ฝายทเหนดวยบอกวา การดดแปลงพนธ-กรรมชวย “เพมผลตผลทางดานอาหาร” มการประมาณกนวาในปค.ศ.2020 ประชากรโลกจะเพมขนเปน 7.5 พนลานคน (ปจจบนม 6 พนลานคน) ถาไม ใชการดดแปลง- พนธกรรมมาชวย อาหารจะไมเพยงพอสำหรบมนษย…
และทสำคญยงนำการดดแปลงพนธกรรมไปใชเพอ “อนรกษพนธพชและสตวท ใกลสญพนธ” ไดดวยนะ
และยงชวย “ลดตนทนการผลต” อกดวย
นอกจากน พชดดแปลงพนธกรรมยงชวย “อนรกษสงแวดลอม” เพราะวาสามารถตานทานโรคและแมลงศตรพช โดยไมตองใชยาฆาแมลง
เหนมยละ..มดแดง.. มขอดตงหลายขอ
15
อยาเพงสรปส เตาทอง.. เราตองรจกรบฟงความคดเหนของคนอน แลวกตองคดแบบม
เหตผลดวย โอเคๆ... แลวอกฝายเขาวายงไงละ
แหม..ไมตองทำเสยงเขม ฝายท ไมเหนดวยเขากมเหตผลมากมาย เชน
“การดดแปลงพนธกรรมอาจไมปลอดภยตอชวตและสขภาพของมนษย-พช-และสตว” “อาจเปนการทำลายสงแวดลอมทำใหระบบนเวศขาดความสมดล”
“ตนทนการผลตอาหารของประเทศกำลงพฒนาจะสงขนเพราะตองซอเทคโนโลย จากประเทศทพฒนาแลว”
“ขดกบหลกจรยธรรม คณธรรม โดยเฉพาะเทคโนโลยททดลองกบคนหรอสตว”
ความรทวไปเกยวกบเทคโนโลยชวภาพและการดดแปลงพนธกรรม
16
เทคโนโลยชวภาพหรรษา
ในระหวางทยงไมมขอสรปท ชดเจน บางประเทศกผลตสนคาจากการดดแปลงพนธ-กรรมมาจำหนาย ทำใหเกดความขดแยงเรองการคาระหวางประเทศ สวนผบรโภคบางคนกเกดอาการไมมนใจในการบรโภคสนคาจเอมน
จะวาไปแลว ฉนเองกไมม น ใจว า ใบไมท กนๆ
เขาไปเนย เปนพชจเอมบางรเปลา
ฉนกดวย แตถาเรามความร เรากสามารถตดสนใจเลอกไดดวยตวเองเนอะ
ถกตอง! การดดแปลงพนธกรรมมทงขอดและขอเสย ฉนถงบอกไงวาเราตองฟงหไวห คดวเคราะหอยางเปนวทยาศาสตร
แลวจงคอยตดสนใจ วาแลวกหว ฉนขอตว ไปหมำกอนหละ บายบาย
แลวหาเรองสนกๆ มาเลาใหฟงอกนะ บาย บาย
สนใจอานเพมเตม ตดตอไดท ศนยหนงสอ สวทช. (สานกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต)
111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถ.พหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120
โทรศพท 02 564 7000 ตอ 1180 – 79 โทรสาร 02 564 7015
E-mail: [email protected]